ტექნიკური რეგლამენტი – ატმოსფერული ჰაერის ხარისხის სტანდარტების დამტკიცების შესახებ

ტექნიკური რეგლამენტი – ატმოსფერული ჰაერის ხარისხის სტანდარტები (შემდგომში – ტექნიკური რეგლამენტი ) განსაზღვრავს ატმოსფერული ჰაერის ხარისხის სტანდარტებს ქვეყნის მთელ ტერიტორიაზე .

მუხლი 2. ტექნიკური რეგლამენტის მიზანი და ამოცანები

1. ტექნიკური რეგლამენტის მიზანია ატმოსფერული ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესების უზრუნველყოფა და ჰაერის მაღალი ხარისხის შენარჩუნება ამ ტექნიკური რეგლამენტით განსაზღვრულ მავნე ნივთიერებებთან მიმართებით .

2. ტექნიკური რეგლამენტის ამოცანებია :

ა ) ატმოსფერულ ჰაერში მავნე ნივთიერებების კონცენტრაციის ზღვრული მნიშვნელობების (ასევე სახეობებისა და ჩამონათვალის ) დადგენა , რომელთა დაცვაც უზრუნველყოფს ადამიანის ჯანმრთელობასა და ბუნებრივ გარემოზე უარყოფითი ზემოქმედების თავიდან აცილებას ან /და შემცირებას ;

ბ ) ქვეყნის მთელ ტერიტორიაზე ატმოსფერული ჰაერის ხარისხის ადამიანის ჯანმრთელობისა და ბუნებრივი გარემოსთვის უსაფრთხო მდგომარეობის მიღწევის , შენარჩუნებისა და გაუმჯობესებისათვის ჰაერის ხარისხის სტანდარტების დაწესება .

მუხლი 3. ტერმინთა განმარტება

1. ამ ტექნიკურ რეგლამენტში გამოყენებულ ტერმინებს აქვს შემდეგი მნიშვნელობა :

ა ) დონე – ატმოსფერულ ჰაერში მავნე ნივთიერების კონცენტრაცია ან მისი დალექვა მიწისპირზე , დროის მოცემულ პერიოდში ;

ბ ) შეფასება – ნებისმიერი მეთოდი , რომელიც გამოიყენება დონეების გაზომვის , გამოთვლის ან პროგნოზირებისთვის ;

გ ) ზღვრული მნიშვნელობა – ადამიანის ჯანმრთელობასა და ბუნებრივ გარემოზე მავნე ზეგავლენის თავიდან აცილების ან შემცირების მიზნით მეცნიერული გამოკვლევების მონაცემებზე დაყრდნობით დადგენილი დონე , რომელიც მიღწეული უნდა იქნეს დროის მოცემულ პერიოდში და შემდგომში არ უნდა აჭარბებდეს უკვე მიღწეულ დონეს ;

დ ) შეფასების ზედა ზღვარი – დონე , რომლის ქვემოთ ატმოსფერული ჰაერის ხარისხის შესაფასებლად შესაძლებელია გამოყენებულ იქნეს სტაციონარული გაზომვებისა და მოდელირების მეთოდის და /ან ინდიკატორული საზომი მექანიზმების ერთობლიობა ;

ე ) შეფასების ქვედა ზღვარი – დონე , რომლის ქვემოთ ატმოსფერული ჰაერის ხარისხის შესაფასებლად შესაძლებელია გამოყენებულ იქნეს მხოლოდ მოდელირების ან ობიექტური შეფასების მეთოდი ;

ვ ) ტოლერანტობის ზღვარი – ზღვრული მნიშვნელობის პროცენტი , რომლითაც აღნიშნული მნიშვნელობა შესაძლებელია გადაჭარბებული იქნეს ამ ტექნიკურ რეგლამენტში მოცემული პირობების თანახმად ;

ზ ) განგაშის ზღვარი – ზღვარი , რომლის მიღმაც მოსახლეობის ჯანმრთელობა მყისიერი უარყოფითი ზემოქმედების რისკის ქვეშ დგება და დაუყოვნებლივ საჭიროებს ზომების მიღებას ;

თ ) კრიტიკული დონე – მეცნიერული გამოკვლევების მონაცემებზე დაყრდნობით დადგენილი დონე , რომლის გადაჭარბებამ შესაძლებელია პირდაპირი უარყოფითი ზეგავლენა იქონიოს ზოგიერთ ისეთ რეცეპტორზე , როგორებიცაა ხეები , სხვა მცენარეები ან ბუნებრივი ეკოსისტემები , მაგრამ არა ადამიანზე ;

ი ) მიზნობრივი მნიშვნელობა – ადამიანის ჯანმრთელობასა და ბუნებრივ გარემოზე მავნე ზეგავლენის თავიდან აცილების ან შემცირების მიზნით დადგენილი დონე დროის მოცემულ პერიოდში , ასეთი დონის მიღწევის შესაძლებლობის შემთხვევაში ;

კ ) გრძელვადიანი მიზანი – დონე , რომელიც მიღწეული უნდა იქნეს გრძელვადიან პერსპექტივაში ადამიანის ჯანმრთელობისა და გარემოს დაცვის უზრუნველსაყოფად , გარდა იმ შემთხვევისა , როდესაც მისი მიღწევა შეუძლებელია რაციონალური ღონისძიებების გატარების შედეგად ;

ლ ) PM₁₀ – მყარი ნაწილაკები აეროდინამიკური დიამეტრით – 10 მიკრომეტრის ან ნაკლები ;

მ ) PM_2,5 – მყარი ნაწილაკები აეროდინამიკური დიამეტრით – 2,5 მიკრომეტრის ან ნაკლები ;

ნ ) მყარი ნაწილაკები – PM_2,5 ან /და PM₁₀;

ო ) აზოტის ოქსიდები (NOx) – ჰაერში მოცულობის მემილიარდედი ნაწილებით გამოსახული აზოტის მონოქსიდისა და აზოტის დიოქსიდის მოლური წილების ჯამი , გამოსახული აზოტის დიოქსიდის ხვედრითი წონის ერთეულებში (მკგ /მ ³);

პ ) პოლიციკლური არომატული ნახშირწყალბადები (პან ) – ორგანული ნაერთები , რომლებიც შედგება ორი ან მეტი ბენზოლის რგოლისგან ;

ჟ ) მავნე ნივთიერებები – ჩამოთვლილთაგან ერთ -ერთი ნივთიერება , რომელზეც ვრცელდება ამ ტექნიკური რეგლამენტის მოქმედება :

ჟ . ა ) გოგირდის დიოქსიდი ;

ჟ .ბ ) აზოტის დიოქსიდი ;

ჟ .გ ) აზოტის ოქსიდები ;

ჟ .დ ) მყარი ნაწილაკები ;

ჟ .ე ) ტყვია ;

ჟ .ვ ) ბენზოლი ;

ჟ .ზ ) ნახშირბადის მონოქსიდი ;

ჟ .თ ) ოზონი ;

ჟ .ი ) დარიშხანი ;

ჟ .კ ) კადმიუმი ;

ჟ .ლ ) ვერცხლისწყალი ;

ჟ .მ ) ნიკელი ;

ჟ .ნ ) ბენზ (ა )პირენი ან სხვა პან -ები ;

ჟ .ო ) მანგანუმის დიოქსიდი ;

რ ) გასაშუალოების პერიოდი – დროის ის მონაკვეთი , რომლის განმავლობაში ჩატარებული მავნე ნივთიერების დონის გაზომვის შედეგად მიღებული მონაცემების გასაშუალოება ხორციელდება ;

ს ) AOT40 – მცენარეებზე ოზონის საერთო ზემოქმედების მაჩვენებელი , რომელიც გამოისახება (მკგ /მ ³)*სთ ერთეულით . AOT40 წარმოადგენს 80 მკგ /მ ³-ზე მაღალი და 80 მკგ /მ ³ საათური კონცენტრაციების მაჩვენებლებს შორის სხვაობის ჯამს , რომლის გაანგარიშებისთვის გამოიყენება მხოლოდ 1 მაისიდან 31 ივლისის პერიოდში 08:00-20:00 საათურ ინტერვალში განხორციელებული ყოველდღიური გაზომვების შედეგები . სახელწოდება „AOT40“ გულისხმობს 40 მემილიარდედ წილს (ppb), რომელიც 80 მკგ /მ ³-ის იდენტური სიდიდეა .

2. ტექნიკურ რეგლამენტში გამოყენებულ სხვა ტერმინებს აქვს „ატმოსფერული ჰაერის დაცვის შესახებ “ საქართველოს კანონითა და საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრული მნიშვნელობა .

მუხლი 4. ატმოსფერულ ჰაერში ზოგიერთი მავნე ნივთიერების კონცენტრაციის ზღვრული მნიშვნელობა და ტოლერანტობის ზღვარი

1 . ატმოსფერულ ჰაერში ზოგიერთი მავნე ნივთიერების ზღვრული მნიშვნელობა , რომელიც განსაზღვრავს დროის გასაშუალოებულ პერიოდში ატმოსფერულ ჰაერში მავნე ნივთიერების კონცენტრაციის მაქსიმალურ მნიშვნელობას ადამიანის ჯანმრთელობის უსაფრთხოების დასაცავად , განსაზღვრულია დანართ №1-ით .

2. ატმოსფერულ ჰაერში ზოგიერთი მავნე ნივთიერების ტოლერანტობის ზღვარი არის ზღვრული მნიშვნელობის პროცენტი , რომლითაც დანართ №1-ში მოცემული მნიშვნელობა შესაძლებელია გადაჭარბებულ იქნეს საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრული პირობების შესაბამისად , იმ შემთხვევაში , თუ შეუძლებელია ზღვრული მნიშვნელობის დაცვა .

3. აზოტის დიოქსიდის (NO₂), მყარი ნაწილაკებისა (PM_2,5) და ბენზოლის (C₆H₆) ტოლერანტობის ზღვარი 2018 წლის 1 იანვრიდან ყოველი 12 თვის შემდეგ 2025 წლის 1 იანვრამდე მცირდება თანაბრად , 0%-მდე .

4. დანართ №1-ით განსაზღვრული ზღვრული მნიშვნელობები უნდა გადამოწმდეს არანაკლებ 5 წელიწადში ერთხელ .

მუხლი 5. ატმოსფერულ ჰაერში ზოგიერთი მავნე ნივთიერების დონის შეფასების ზღვრები

საქართველოს ტერიტორიაზე ატმოსფერული ჰაერის ხარისხის განსაზღვრა ხორციელდება ატმოსფერულ ჰაერში მავნე ნივთიერებების დონეების შეფასების ზღვრების საფუძველზე , რომელიც დადგენილია დანართ №2-ით .

  მუხლი 6. ატმოსფერულ ჰაერში ზოგიერთი მავნე ნივთიერების კონცენტრაციის მიზნობრივი მნიშვნელობა

1. ზოგიერთი მავნე ნივთიერებისთვის , რომელთა დონე ატმოსფერულ ჰაერში აჭარბებს ამ ტექნიკური რეგლამენტის დანართ №1-ით დადგენილ ზღვრულ მნიშვნელობას , მაგრამ შესაბამისი ზომების მიღების შედეგად შესაძლებელია ამ მნიშვნელობაზე უკეთესი ხარისხის მიღწევა დროის მოცემულ პერიოდში , დგინდება მიზნობრივი მნიშვნელობა .

2. ატმოსფერულ ჰაერში მყარი ნაწილაკებისთვის (PM_2,5) მიზნობრივი მნიშვნელობა განსაზღვრულია დანართ №3-ით .

  მუხლი 7. განგაშისა და შეტყობინების ზღვრები

1. გოგირდის დიოქსიდის , აზოტის დიოქსიდისა და მიწისპირა ოზონის კონცენტრაციის მომატებისას მყისიერი ზემოქმედებისგან მოსახლეობის დაცვის მიზნით , ამ მავნე ნივთიერებებისთვის დანართ №4-ით დადგენილია განგაშის ზღვრები .

2. მიწისპირა ოზონისთვის დანართ №4-ით ასევე დადგენილია შეტყობინების ზღვარი , რომლის გადაჭარბების შემთხვევაში უნდა გავრცელდეს ინფორმაცია ოზონის მყისიერი ზემოქმედების რისკის არსებობის შესახებ .

 მუხლი 8. მცენარეული საფარისა და სხვა ეკოსისტემების დაცვა

1. მცენარეულ საფარსა და სხვა ეკოსისტემებზე ატმოსფერული ჰაერის დაბინძურებით გამოწვეული უარყოფითი ზემოქმედების თავიდან აცილების ან შემცირების მიზნით , დანართ №5-ით დგინდება ატმოსფერულ ჰაერში გოგირდის დიოქსიდისა და აზოტის ოქსიდების კრიტიკული დონე და მისი შეფასების ზღვრები , რომელთა საფუძველზეც უნდა შეფასდეს ამ მავნე ნივთიერებების დონე .

2. მიწისპირა ოზონის ზემოქმედებისგან მცენარეული საფარის დაცვის მიზნით დანართ №6-ით დგინდება ატმოსფერულ ჰაერში მიწისპირა ოზონის დონის ზღვრული მნიშვნელობა და საჭიროების შემთხვევაში , გრძელვადიანი მიზანი .

  მუხლი 9. ატმოსფერული ჰაერის ხარისხის შესახებ ინფორმაციაზე ხელმისაწვდომობა

1. მოსახლეობა , ასევე დაინტერესებული ორგანიზაციები (მათ შორის , გარემოსდაცვითი ორგანიზაციები , მოწყვლადი მოსახლეობის ინტერესების გამომხატველი ორგანიზაციები , ჯანდაცვის სფეროს შესაბამისი უწყებები და სხვ .) ატმოსფერული ჰაერის ხარისხის შესახებ დროულად და ადეკვატურად უნდა იქნენ ინფორმირებულნი . ინფორმაცია ხელმისაწვდომი უნდა იყოს ნებისმიერი , ადვილად ხელმისაწვდომი მედიასაშუალებით , მათ შორის , ინტერნეტით ან ტელეკომუნიკაციის სხვა შესაბამისი საშუალებით .

2. მოსახლეობისთვის ხელმისაწვდომი უნდა იყოს ატმოსფერული ჰაერის ხარისხის შესახებ წლიური ანგარიში .

3. მოსახლეობისთვის რეგულარულად უნდა იყოს ხელმისაწვდომი ტექნიკური რეგლამენტით განსაზღვრული მავნე ნივთიერებების ატმოსფერულ ჰაერში კონცენტრაციის შესახებ განახლებული ინფორმაცია .

4. ატმოსფერულ ჰაერში მავნე ნივთიერებების კონცენტრაციები წარმოდგენილი უნდა იყოს ამ ტექნიკური რეგლამენტის დანართებით განსაზღვრული გასაშუალოების პერიოდების შესაბამისად , გასაშუალოებული მნიშვნელობების სახით .

5. ატმოსფერულ ჰაერში მავნე ნივთიერებების კონცენტრაციების შესახებ ინფორმაცია , ასევე ატმოსფერული ჰაერის ხარისხის შესახებ წლიური ანგარიში უნდა მოიცავდეს მონაცემებს ზღვრული მნიშვნელობების , მიზნობრივი მნიშვნელობების , გრძელვადიანი მიზნების , განგაშის ზღვრებისა და შეტყობინების ზღვრების გადაჭარბების შესახებ , შესაბამისი გასაშუალოების პერიოდებისთვის . აღნიშნული მონაცემები , წლიური ანგარიშის შემთხვევაში , წარმოდგენილ უნდა იქნეს შეჯამებული სახით .

6. ატმოსფერულ ჰაერში მავნე ნივთიერებების კონცენტრაციების შესახებ ინფორმაციას თან უნდა ახლდეს კონცენტრაციების ჰაერის ხარისხის სტანდარტთან შედარების მოკლე შეფასება და შესაბამისი ინფორმაცია ჯანმრთელობაზე ზემოქმედების შესახებ .

7. გოგირდის დიოქსიდის , აზოტის დიოქსიდის , მყარი ნაწილაკების (PM₁₀ მაინც ), ნახშირბადის მონოქსიდისა და ოზონის ატმოსფერულ ჰაერში კონცენტრაციების შესახებ ინფორმაცია უნდა განახლდეს , სულ მცირე , ყოველდღიურად , ხოლო იქ , სადაც ეს პრაქტიკულად შესაძლებელია – საათობრივად . ტყვიისა და ბენზოლის ატმოსფერულ ჰაერში კონცენტრაციების შესახებ ინფორმაცია წარმოდგენილ უნდა იქნეს ბოლო 12 თვის გასაშუალოებული მნიშვნელობის სახით , რომელიც 3 თვეში ერთხელ , ხოლო იქ , სადაც ეს პრაქტიკულად შესაძლებელია – ყოველთვიურად უნდა განახლდეს .

8. მოსახლეობისთვის ხელმისაწვდომი უნდა იყოს დროული ინფორმაცია განგაშის ზღვრებისა და შეტყობინების ზღვრების გადაჭარბების შესახებ . აღნიშნული ზღვრების გადაჭარბების შესახებ ინფორმაციას თან უნდა ახლდეს , სულ მცირე , შემდეგი სახის ინფორმაცია :

ა ) ინფორმაცია დაფიქსირებული გადაჭარბების შესახებ :

ა .ა ) გადაჭარბების ადგილმდებარეობა ან არეალი ;

ა .ბ ) გადაჭარბებული ზღვრის ტიპი (შეტყობინების ან განგაშის );

ა .გ ) გადაჭარბების დაწყების დრო და ხანგრძლივობა ;

ა .დ ) ყველაზე მაღალი ერთსაათიანი კონცენტრაცია და ოზონის შემთხვევაში დამატებით ყველაზე მაღალი რვასაათიანი კონცენტრაცია ;

ბ ) ინფორმაცია მოსახლეობის ტიპის შესახებ , ჯანმრთელობაზე შესაძლო ზემოქმედების შესახებ და რეკომენდებული ქცევა :

ბ .ა ) ინფორმაცია მოსახლეობის იმ ჯგუფების შესახებ , რომლებიც რისკის ქვეშ არიან ;

ბ .ბ ) სავარაუდო სიმპტომების აღწერა ;

ბ .გ ) რეკომენდებული ზომები , რომლებიც უნდა იქნეს მიღებული მოსახლეობის შესაბამისი ჯგუფების მიერ .

9. ამ მუხლით გათვალისწინებულ ინფორმაციას ჯანმრთელობაზე ზემოქმედების შესახებ განსაზღვრავს საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა , შრომის , ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო , საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროსთან შეთანხმებით .

10. ამ მუხლითა და მე -7 მუხლით განსაზღვრული ინფორმაციის გავრცელებას უზრუნველყოფს საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს სისტემაში შემავალი საჯარო სამართლის იურიდიული პირი – გარემოს ეროვნული სააგენტო .

  დანართი №1

  ატმოსფერულ ჰაერში გოგირდის დიოქსიდის, აზოტის დიოქსიდის, მყარი ნაწილაკების, ტყვიის, ბენზოლის და ნახშირბადის მონოქსიდის კონცენტრაციის ზღვრული მნიშვნელობები

 დანართი №2

ადამიანის ჯანმრთელობის დაცვის მიზნით ატმოსფერულ ჰაერში ზოგიერთი მავნე ნივთიერების დონის შფასების ქვედა და ზედა ზღვრები

    დანართი №3

ადამიანის ჯანმრთელობის დაცვის მიზნით ატმოსფერულ ჰაერში ზოგიერთი მავნე ნივთიერების კონცენტრაციისთვის დადგენილი მიზნობრივი მნიშვნელობა

დანართი №4

ატმოსფერულ ჰაერში გოგირდის დიოქსიდის, აზოტის დიოქსიდის და მიწისპირა ოზონის დონეების განგაშის და შეტყობინების ზღვრები

დანართი №5

მცენარეული საფარის და სხვა ეკოსისტემების დაცვის მიზნით ატმოსფერულ ჰაერში დადგენილი გოგირდის დიოქსიდის და აზოტის ოქსიდების კრიტიკული დონე და შეფასების ზედა და ქვედა ზღვრები

  დანართი №6

          მცენარეული საფარის და სხვა ეკოსისტემების დაცვის მიზნით ატმოსფერულ ჰაერში დადგენილი მიწისპირა ოზონის დონის ზღვრული მნიშვნელობა და გრძელვადიანი მიზანი