მცირე საწარმოთა ბუღალტრული აღრიცხვის გამარტივებული (დროებითი) სტანდარტის დამტკიცების შესახებ

სახელმწიფო სარეგისტრაციო კოდი 350.010.010.13.006.007.230

საქართველოს პარლამენტთან არსებული ბუღალტრული აღრიცხვის სტანდარტების კომისიის დადგენილება №9

2005 წლის 5 აპრილი

ქ. თბილისი

მცირე საწარმოთა ბუღალტრული აღრიცხვის გამარტივებული (დროებითი) სტანდარტის დამტკიცების შესახებ

ბუღალტრული აღრიცხვისა და ანგარიშგების რეგულირების შესახებ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის 1-ლი პუნქტის ,,გ” ქვეპუნქტის შესაბამისად, ბუღალტრული აღრიცხვის სტანდარტების კომისია ადგენს:

1. დამტკიცდეს მცირე საწარმოთა ბუღალტრული აღრიცხვის გამარტივებული (დროებითი) სტანდარტი.

2. ძალადაკარგულად ჩაითვალოს ბუღალტრული აღრიცხვის სტანდარტების კომისიის 2005 წლის 22 მარტს მიღებული დადგენილება №7.

3. მცირე საწარმოთა ბუღალტრული აღრიცხვის გამარტივებული (დროებითი) სტანდარტი ამოქმედდეს 2006 წლის 1 იანვრიდან.

თავმჯდომარე  ლ. ჭუმბურიძე

მცირე საწარმოთა ბუღალტრული აღრიცხვის გამარტივებული (დროებითი) სტანდარტი (მსს) წი­ნა­სიტ­ყვა­ო­ბა

მცირე საწარმოთა ბუ­ღალ­ტრუ­ლი აღ­რიც­ხვის გა­მარ­ტი­ვე­ბუ­ლი (დრო­ე­ბი­თი) სტან­დარ­ტის (მსს) გამო­ყე­ნე­ბის სა­ფუძ­ვე­ლია სა­ქარ­თვე­ლოს კა­ნო­ნე­ბი: ,,მეწარ­მე­თა შე­სა­ხებ”, ,,მცი­რე და საშუალო სა­წარ­მო­თა მხარდაჭერის შე­სა­ხებ” და ,,ბუ­ღალ­ტრუ­ლი აღ­რიც­ხვი­სა და ან­გა­რიშ­გე­ბის რე­გუ­ლი­რე­ბის შე­სა­ხებ”.

სა­ქარ­თვე­ლოს სა­წარ­მო­ებ­ში წი­ნამ­დე­ბა­რე სტან­დარ­ტის გა­მო­ყე­ნე­ბის გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბას სა­ფუძ­ვლად და­ე­დო ბუ­ღალ­ტრუ­ლი აღ­რიც­ხვი­სა და ან­გა­რიშ­გე­ბის სა­ერ­თა­შო­რი­სო სტან­დარ­ტე­ბის სამ­თავ­რო­ბა­თა­შო­რი­სო სა­მუ­შაო ჯგუ­ფის ექ­სპერ­ტთა მეთ­ვრა­მე­ტე სხდო­მის (ქ. ჟე­ნე­ვა, 2001 წლის 10-12 სექ­ტემ­ბე­რი) რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბი.

ზე­მო­აღ­ნიშ­ნუ­ლი რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბის შე­სა­ბა­მი­სად შექ­მნი­ლი ბუ­ღალ­ტრუ­ლი აღ­რიც­ხვის დრო­ე­ბი­თი სტან­დარ­ტი წარ­მო­ად­გენს ბუ­ღალტ­რუ­ლი აღ­რიც­ხვის სა­ერ­თა­შო­რი­სო სტან­დარ­ტე­ბის (ბასს) გა­მარ­ტი­ვე­ბულ ვერ­სი­ას.

სტან­დარ­ტი შე­მუ­შა­ვე­ბუ­ლია სა­ქარ­თვე­ლოს პრო­ფე­სი­ო­ნალ ბუ­ღალ­ტერ­თა და აუ­დი­ტორ­თა ფე­დე­რა­ცი­ის მი­ერ და გა­მო­სა­ყე­ნებ­ლად დამ­ტკი­ცე­ბუ­ლია სა­ქარ­თვე­ლოს პარ­ლა­მენ­ტთან არ­სე­ბუ­ლი ბუ­ღალ­ტრუ­ლი აღ­რიც­ხვის სტან­დარ­ტე­ბის კო­მი­სი­ის მიერ.

რე­კო­მენ­და­ცი­ებ­თან ერ­თად, სტან­დარ­ტზე მუ­შა­ო­ბი­სას სა­ქარ­თვე­ლოს პრო­ფე­სი­ო­ნალ ბუ­ღალ­ტერ­თა და აუ­დი­ტორ­თა ფე­დე­რა­ცია ხელ­მძღვა­ნე­ლობ­და შემ­დე­გი პრინ­ცი­პით _ ბუ­ღალ­ტრუ­ლი აღ­რიც­ხვის დრო­ე­ბი­თი სტან­დარ­ტი უნ­და იყოს:

გა­მარ­ტი­ვე­ბუ­ლი და უზ­რუნ­ველ­ყოფ­დეს სა­მარ­თლი­ან წარ­დგე­ნას;

სრულ­ყო­ფი­ლად სტან­დარ­ტი­ზე­ბუ­ლი;

საკ­მა­ოდ მოქ­ნი­ლი, რა­თა ით­ვა­ლის­წი­ნებ­დეს სა­წარ­მოს ზრდი­სა და ზო­გი მათ­გა­ნის პო­ტენ­ცი­ა­ლის გა­დი­დე­ბას­თან ერ­თად, ბუ­ღალ­ტრუ­ლი აღ­რიც­ხვის სა­ერთა­შო­რი­სო სტან­დარ­ტებ­ზე გა­დას­ვლის შე­საძ­ლებ­ლო­ბას;

ად­ვი­ლად თავ­სე­ბა­დი სა­გა­და­სა­ხა­დო ან­გა­რიშ­გებას­თან;

სა­ქარ­თვე­ლო­ში არ­სე­ბუ­ლი იმ ეკო­ნო­მი­კუ­რი გარე­მოს ადეკ­ვა­ტუ­რი, რო­მელ­შიც სა­წარ­მო­ებს უხ­დე­ბათ საქ­მი­ა­ნო­ბა.

თუ მსს-ში გან­საზ­ღვრუ­ლი სა­აღ­რიც­ხვო წე­სე­ბი ვერ მო­ი­ცავს სა­წარ­მო­ში მიმ­დი­ნა­რე სა­მე­ურ­ნეო საქ­მი­ა­ნო­ბის ყვე­ლა ას­პექტს ან სა­წარ­მო აღ­მოჩ­ნდე­ბა სი­ტუ­ა­ცი­ა­ში, რო­მელ­საც არ არე­გუ­ლი­რებს მსს, იგი ვალ­დე­ბუ­ლია გა­მო­ი­ყე­ნოს ბასს-ის შე­სა­ბა­მი­სი ნორ­მე­ბი.

მსს-ში შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბუ­ლია ბასს-ით გათ­ვა­ლის­წინე­ბუ­ლი ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის ძი­რი­თა­დი დაშ­ვებე­ბი და კონ­ცეფ­ცი­ე­ბი, ასე­ვე აღი­ა­რე­ბი­სა და შე­ფა­სე­ბის პრინ­ცი­პე­ბი.

წი­ნამ­დე­ბა­რე სტან­დარ­ტი არ გან­საზ­ღვრავს სა­წარ­მო­თა ჩა­მო­ნათ­ვალს, რომ­ლე­ბის­თვი­საც ამ სტან­დარ­ტის გა­მო­ყე­ნე­ბა სა­ვალ­დე­ბუ­ლოა და/ან და­საშ­ვე­ბი, მაგ­რამ ემ­ხრო­ბა მო­საზ­რე­ბას, რომ­ლის მი­ხედ­ვი­თაც სა­წარ­მო­ე­ბის კლა­სი­ფი­ცი­რე­ბი­სათ­ვის დად­გე­ნი­ლი კრი­ტე­რი­უ­მი უნ­და ემ­ყა­რე­ბო­დეს შემ­დეგ მაჩ­ვე­ნებ­ლებს: წლი­უ­რი ბრუნ­ვა, მო­მუ­შა­ვე­თა რა­ო­დე­ნო­ბა და ბა­ლან­სის ჯა­მი. ამა­ვე დროს ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რი მე­წარ­მე­ე­ბისა­თვის და­საშ­ვე­ბია წი­ნამ­დე­ბა­რე სტან­დარ­ტის სა­აღ­რიც­ხვო მოთ­ხოვ­ნებ­ზე კი­დევ უფ­რო გა­მარ­ტი­ვე­ბუ­ლი, სა­კა­სო მე­თოდ­ზე დამ­ყა­რე­ბუ­ლი სა­აღ­რიც­ხვო ნორ­მე­ბი. ამ­გვა­რი მიკ­რო­სა­წარ­მო­ე­ბის კლა­სი­ფი­ცი­რე­ბის კრი­ტე­რი­უ­მე­ბი და აღ­რიც­ხვის წე­სე­ბი მო­ცე­მუ­ლი სტან­დარ­ტით ასე­ვე არ გა­-ნი­საზ­ღვრე­ბა.

გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი ტერ­მი­ნე­ბი

წინამდებარე სტანდარტში ტერმინები გამოყენებულია შემდეგი მნიშვნელობებით:

ამონაგები არის საწარმოში შემოსული ეკონომიკური სარგებლის საერთო თანხა, რომელიც მიიღება საწარმოს ჩვეულებრივი სამეურნეო საქმიანობიდან და გამოიხატება საკუთარი კაპიტალის ზრდით, მესაკუთრეთა მხრიდან დამატებითი ინვესტიციების გარეშე.

ამორტიზაცია არის არამატერიალური აქტივის ამორტიზებადი ღირებულების სისტემატური ჩამოწერა, მისი სასარგებლო მომსახურების ვა დის განმავლობაში.

ამორტიზებადი ღირებულება არის არამატერიალური აქტივის ღირებულება, შემცირებული მისი სალიკვიდაციო ღირებულებით.

ანარიცხები წარმოადგენს ვალდებულებებს, რომელთა დაფარვის ვადა ან ოდენობა განუსაზღვრელია.

ანგარიშვალდებული საწარმო არის საწარმო, რომელიც ფინანსურ ანგარიშგებას ამზადებს და წარადგენს ამ სტანდარტის შესაბამისად.

არამატერიალური აქტივი არის მომსახურების გაწევის, საქონლის წარმოების, მიწოდების, სხვებზე იჯარით გადაცემის, ან ადმინისტრაციული მიზნებისათვის ფლობილი იდენტიფიცირებადი არაფულადი აქტივი, ფიზიკური ფორმის გარეშე

არსებითობა  აღრიცხვის ელემენტების გამოტოვება ან არასწორად ასახვა აღრიცხვაში არსებითია, თუ ისინი ინდივიდუალურად ან ერთობლიობაში გავლენას ახდენს ფინანსურ ანგარიშგებაზე დაყრდნობით მომხმარებლების მიერ მიღებულ ეკონომიკურ გადაწყვეტილებებზე. არსებითობა დამოკიდებულია აღრიცხვის ელემენტების გამოტოვების ან არასწორად ასახვის სიდიდესა და ბუნებაზე, გარემო პირობების გათვალისწინებით. ელემენტების სიდიდე და ბუნება, ან ორივეს კომბინაცია შეიძლება განმსაზღვრელი ფაქტორი აღმოჩნდეს.

აქტივი არის რესურსი:

ა) რომელსაც წარსული მოვლენების შედეგად აკონტროლებს საწარმო;

ბ) რომლისგანაც მოსალოდნელია ეკონომიკური სარგებლის საწარმოში შემოსლა.

აქტივებთან დაკავშირებული გრანტები  გრძელვადიანი აქტივების შეძენის, შექმნის, აშენების ან რაიმე სხვა გზით მოზიდვის მიზნით საწარმოზე გაცემული გრანტი. იგი შესაძლოა ითვალისწინებდეს დამატებით პირობებს, რომლებიც განსაზღვრავს აქტივის სახეობას, განლაგებას, მათი შეძენის ან ფლობის პერიოდს.

აქტივის ან ვალდებულების საგადასახადო ბაზას უწოდებენ იმ თანხას, რომელიც გამოიყენება მოცემული აქტივის ან ვალდებულების საგადასახადო მიზნებისათვის.

აქტივის არაგარანტირებული ნარჩენი ღირებულება არის იჯარით გაცემული აქტივის ნარჩენი ღირებულების ის ნაწილი, რომლის რეალიზაციას არ უზრუნველყოფს მეიჯარე, ან გარანტირებულია მხოლოდ მეიჯარესთან დაკავშირებული მხარის მიერ.

აქტივის მომსახურების ვადა განისაზღვრება:

ა)     პერიოდით, რომლის განმავლობაშიც მოსალოდნელია საწარმოს მიერ აქტივის გამოყენება; ან

ბ)    პროდუქციის ან მსგავსი ნაწარმის რაოდენობით, რომლის მიღებაც მოსალოდნელია საწარმოს მიერ მოცემული აქტივის გამოყენებით.

აქტივის თვითღირებულება არის აქტივის შეძენის ან შექმნის დროს გადახდილი ფულის ან ფულის ეკვივალენტების, ან სხვა სახით საზღაურის რეალური ღირებულების თანხა.

აქტივის სასარგებლო მომსახურების ვადა  არის საიჯარო ვადით შემოუფარგლავი საიჯარო ვადის დაწყებიდან დარჩენილი გაანგარიშებითი პერიოდი, რომლის განმავლობაშიც მოსალოდნელია აქტივში განივთებული ეკონომიკური სარგებლის მიღება საწარმოს მიერ.

აქტივის ცვეთადი ღირებულება არის აქტივის ღირებულება სალიკვიდაციო ღირებულების გამოკლებით.

აქტიური ბაზარი არის ბაზარი, სადაც არსებობს შემდეგი პირობები:

ა) ბაზარზე არსებული საქონელი ერთგვაროვანია;

ბ) როგორც წესი, ყოველთვის არსებობენ დაინტერესებული მყიდველები და გამყიდველები; და

გ)    ფასები ცნობილია საზოგადოებისათვის.

ბალანსის შედგენის თარიღის შემდეგი მოვლენები არის როგორც ხელსაყრელი, ისე არახელსაყრელი მოვლენები, რომლებიც ხდება ბალანსის შედგენის თარიღის  შემდეგ და იმ თარიღამდე, როდესაც ნებადართულია ფინანსური ანგარიშგების წარდგენა. შეიძლება გამოიყოს ორი ტიპის მოვლენა:

ა) მოვლენები, რომლებიც ასაბუთებენ ბალანსის შედგენის თარიღისათვის არსებულ პირობებს (ბალანსის შედგენის თარიღის შემდეგი მაკორექტირებელი მოვლენები); და

ბ) მოვლენები,  რომლებიც მიგვანიშნებენ იმ პირობებზე, რაც შეიძლება წარმოიშვას ბალანსის შედგენის შემდგომ პერიოდში (ბალანსის შედ გენის თარიღის შემდეგი არამაკორექტირებელი მოვლენები

ბიოლოგიური აქტივი არის ცხოველი ან მცენარე.

ბიოლოგიური აქტივების ჯგუფი არის მსგავსი ცხოველების ან მცენარეების ერთობლიობა.

ბიოლოგიური ტრანსფორმაცია მოიცავს ზრდას, დაკნინებას, წარმოებასა და გამრავლებას, რაც იწვევს ბიოლოგიური აქტივის  ხარისხობრივ ან რაოდენობრივ ცვლილებებს.

გადავადებული საგადასახადო აქტივები არის მოგებიდან გადასახადების თანხა, რომელიც უნდა  აღდგეს მომავალ საანგარიშგებო პერიოდში:

ა) გამოსაქვით დროებით სხვაობებთან დაკავშირებით;

ბ) გამოუყენებელი საგადასახადო ზარალის მომავალ პერიოდში გადატანასთან დაკავშირებით;

გ) გამოუყენებელი საგადასახადო კრედიტის მომავალ პერიოდში გადატანასთან დაკავშირებით.

გადავადებული საგადასახადო ვალდებულება არის დასაბეგრი დროებითი სხვაობით გამოწვეული, მომავალ საანგარიშგებო პერიოდებში გადასახდელი მოგებიდან გადასახადის თანხა.

გამოუმუშავებელი ფინანსური შემოსავალი არის სხვაობა:

ა) მთლიან საიჯარი ინვესტიციასა; და

ბ) წმინდა საიჯარო ინვესტიციას შორის.

განსაკუთრებული აქტივი არის ისეთი აქტივი, რომლის დანიშნულებით გამოყენების ან გასაყიდად მომზადებისათვის საჭიროა დროის მნიშვნელოვანი პერიოდი.

განსაკუთრებული მუხლები არის საწარმოს ჩვეულებრივი საქმიანობისაგან აშკარად განსხვავებული სამეურნეო მოვლენებისა და ოპერაციების შედეგად მიღებული შემოსავლები და ხარჯები, რომლებიც რეგულარულად ან ხშირად არ მეორდება.

გარანტირებული ნარჩენი ღირებულება არის:

ა) მოიჯარისათვის ნარჩენი ღირებულების ის ნაწილი, რომელიც გარანტირებულია მოიჯარის ან მასთან დაკავშირებული მხარის მიერ (გარანტიის თანხა  მაქსიმალური თანხაა, რომელიც ნებისმიერ შემთხვევაში გადახდილ უნდა იქნეს); და

ბ) მეიჯარისათვის ნარჩენი ღირებულების ის ნაწილი, რომელიც გარანტირებულია მოიჯარის ან მეიჯარესთან დაუკავშირებელი მხარის მიერ, რომელსაც გააჩნია ფინანსური შესაძლებლობა, შეასრულოს გარანტიით გათვალისწინებული ვალდებულებები.

გასაცვლელი სავალუტო კურსი არის თანაფარდობა, რომლის მიხედვითაც ორი სხვადასხვა ვალუტა ერთმანეთზე იცვლება.

გაუფასურების ზარალი არის თანხა, რომლითაც აქტივის საბალანსო ღირებულება აღემატება მის აღდგენით ღირებულებას.

გრძელვადიანი ინვესტიცია არის ყველა სხვა სახის ინვესტიცია, რომელიც არ მიეკუთვნება მიმდინარე (მოკლევადიან) ინვესტიციას.

დაკავშირებული მხარე არის მხარეთა დამოკიდებულება, როდესაც ერთ მხარეს აქვს შესაძლებლობა, გააკონტროლოს მეორე მხარე, ან მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინოს მეორე მხარის ფინანსურ და სამეურნეო გადაწყვეტილებებზე.  

დაკავშირებულ მხარეთა სამეურნეო ოპერაციები არის რესურსების ან ვალდებულებების გადაცემა დაკავშირებულ მხარეებს შორის, მიუხედავად იმისა, მოითხოვება თუ არა თანხის გადახდა.

დროებით სხვაობას უწოდებენ ბალანსში წარდგენილი აქტივის ან ვალდებულების საბალანსო ღირებულებასა და მის საგადასახადო  ბაზას შორის განსხვავების თანხას. დროებითი სხვაობის თანხა შეიძლება ორნაირი იყოს:

ა) დასაბეგრი დროებითი სხვაობა, რომელიც მომავალ საანგარიშგებო პერიოდებში უნდა დაემატოს საგადასახადო მოგების (საგადასახადო ზარალის) თანხას, როდესაც აქტივის ან ვალდებულების საბალანსო ღირებულების ამოღება ან დაფარვა მოხდება;

ბ) გამოსაქვითი დროებითი სხვაობა, რომელიც მომავალ საანგარიშგებო პერიოდებში უნდა გამოიქვითოს საგადასახადო მოგების (საგადასახადო  ზარალის) თანხიდან, როდესაც აქტივის ან ვალდებულების საბალანსო ღირებულების ამოღება ან დაფარვა მოხდება.

ეკონომიკური მომსახურების ვადა  არის:

ა) ის პერიოდი, რომლის განმავლობაშიც მოსალოდნელია, რომ აქტივი გამოყენებული იქნება ერთი ან ერთზე მეტი მომხმარებლის მიერ; ან

ბ) პროდუქციის ან ანალოგიური ერთეულების  რაოდენობა, რომელთა მიღება მოსალოდნელია აქტივიდან ერთი ან მეტი მომხმარებლის მიერ.

ვალდებულება არის საწარმოს მიმდინარე მოვალეობა, რომელიც წარმოიქმნა წარსული მოვლენების შედეგად და მის დასაფარად მოსალოდნელია მომავალში ეკონომიკურ სარგებელში განივთებული რესურსების გასვლა.

თავდაპირველი პირდაპირი დანახარჯები იჯარაზე არის უშუალოდ იჯარის ხელშეკრულების პირობების განხილვისა და შეთანხმებასთან დაკავშირებით გაწეული ხარჯი, გარდა მწარმოებელი ან დილერი მეიჯარეების ხარჯებისა.

თვითღირებულება არის აქტივის შესაძენად გადახდილი ფულადი სახსრების ან ფულადი სახსრების  ეკვივალენტების ოდენობა, ან მისი წარმოების ან შესყიდვისას გაცემული ნებისმიერი კომპენსაციის რეალური ღირებულება.

ინვესტიცია ინვესტორი საწარმოსათვის არის აქტივი, რომელსაც იგი ფლობს საკუთარი სიმდიდრის გასაზრდელად, შემოსავლების (პროცენტების, დივიდენდების) მიღების მიზნით, კაპიტალის ან სხვა სახის სარგებლის გასადიდებლად.

იურიდიული მოვალეობა არის მოვალეობა, რომელიც წარმოიქმნება:

ა) კონტრაქტის (კონტრაქტში მოცემული ან ნაგულისხმევი  პირობების);

ბ) კანონმდებლობის; ან

გ) კანონის სხვა მოქმედების შედეგად.

იჯარა არის მხარეთა ურთიერთშეთანხმება, რომლის თანახმად მეიჯარე, საიჯარო გადასახდელის ან გადასახდელების სერიის მიღების მიზნით, მოიჯარეს გადასცემს აქტივის გამოყენების უფლებას, ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ვადის განმავლობაში.

იჯარის ვადა არის მოიჯარის მიერ იჯარით აღებული აქტივით სარგებლობის ხელშეკრულებით გათვალისწინებული დროის მონაკვეთი, რომელიც არ ექვემდებარება შეცვლას ან გაუქმებას, იმ დამატებით დროის მონაკვეთთან ერთად, რომლის განმავლობაში მოიჯარეს, ხელშეკრულების თანახმად, უფლება აქვს, გააგრძელოს აქტივის გამოყენება, გარკვეული დამატებითი დანახარჯების გადახდის ან გადაუხდელობის პირობით.

იჯარის დასაწყისი არის უფრო ადრინდელი საიჯარო ხელშეკრულების დადების თარიღსა  და  მხარეების მიერ იჯარის ძირითად პირობებთან დაკავშირებული ვალდებულების მიღების თარიღს შორის. ამავე თარიღით:

ა) საიჯარო ხელშეკრულება კლასიფიცირდება როგორც ფინანსური ან ჩვეულებრივი იჯარა; და

ბ) თუ ეს ფინანსური იჯარაა, მაშინ განისაზღვრება თანხა, რომელიც უნდა აღიარდეს იჯარის ვადის დასაწყისში.

იჯარის ვადის დასაწყისი არის თარიღი, რომლიდანაც მოიჯარეს შეუძლია განახორციელოს საიჯარო აქტივის გამოყენების უფლება. ეს არის იჯარის თავდაპირველი აღიარების თარიღი (ე.ი. იჯარიდან გამომდინარე აქტივის, ვალდებულების, შემოსავლებისა და ხარჯების აღიარება).

კონსტრუქციული მოვალეობა არის მოვალეობა, რომელიც წარმოიქმნება საწარმოს საქმიანობის შედეგად, როდესაც:

ა) წარსულში დამკვიდრებული პრაქტიკის, საწარმოს პოლიტიკის ამსახველი გამოქვეყნებული დოკუმენტების, ან საკმარისად კონკრეტული მიმდინარე  განცხადების საშუალებით საწარმომ სხვა მონაწილე მხარეებს აჩვენა, რომ იგი მომავალში აღიარებს გარკვეულ  ვალდებულებას; და

ბ) შედეგად საწარმომ შექმნა სამართლიანი მოლოდინი იმისა, რომ იგი მხარეთა წინაშე დააკმაყოფილებს ამ ვალდებულებას.

კონტრაქტი ხარჯებს დამატებული ანაზღაურებით ისეთი ტიპის სამშენებლო კონტრაქტია, რომლის მიხედვითაც მენარდეს მთლიანად აუნაზღაურდება დასაშვები ან მსგავსად განსაზღვრადი ხარჯები და მასზე დამატებული ამ ხარჯების პროცენტი ან ფიქსირებული გასამრჯელო.

კონტროლი ნიშნავს სხვა საწარმოს ფინანსური და სამეურნეო პოლიტიკის მართვის უფლებამოსილებას, ამ საქმიანობიდან ეკონომიკური სარგებლის მიღების მიზნით.

მავალდებულებელი მოვლენა არის მოვლენა, რომელიც ქმნის იურიდიულ ან კონსტრუქციულ მოვალეობას, რის შედეგად  საწარმოს, ამ ვალდებულების დაფარვის გარდა, არა აქვს სხვა რეალური ალტერნატივა.

მთლიანი (ბრუტო) საიჯარო ინვესტიცია არის:

ა) ფინანსური იჯარისათვის მეიჯარის მიერ მისაღები მინიმალური საიჯარო გადასახდელების საერთო თანხისა; და

ბ) მეიჯარის სასარგებლოდ დაგროვებადი ყველა არაგარანტირებული ნარჩენი ღირებულების თანხის ერთობლიობა.

მიმდინარე გადასახადი არის საანგარიშგებო პერიოდის საგადასახადო მოგებიდან (საგადასახადო  ზარალიდან) გადასახდელი (დასაბრუნებელი) გადასახადის თანხა.

მიმდინარე (მოკლევადიანი) ინვესტიცია ისეთი ტიპის ინვესტიციაა, რომელიც თავისი ბუნებით ადვილად რეალიზებადია და მისი შენარჩუნება გათვალისწინებული არ არის ერთ წელზე მეტი ხნით.

მინიმალური საიჯარო გადასახდელები ის გადასახდელებია, რომლის გადახდა მოეთხოვება ან შეიძლება მოეთხოვოს მოიჯარეს იჯარის ვადის გასვლამდე, მეიჯარისათვის ასანაზღაურებელი პირობითი საიჯარო ქირის, გაწეული მომსახურების დანახარჯებისა და გადახდილი გადასახადების გამოკლებით, შემდეგ გადასახდელებთან ერთად:

ა) მოიჯარისათვის  მოიჯარის ან მასთან დაკავშირებული რომელიმე პირის მიერ გარანტირებული თანხები;

ბ) მეიჯარისათვის  ნებისმიერი ნარჩენი ღირებულება, რომელიც მისთვის გარანტირებულია:

I) მოიჯარის მიერ;

II) მოიჯარესთან დაკავშირებული პირის მიერ; ან

III) ნებისმიერი დამოუკიდებელი მესამე პირის მიერ, რომელსაც შეუძლია ამ გარანტიის ფინანსურად შესრულება.

მაგრამ, თუ მოიჯარეს აქტივის გამოსყიდვის უფლება აქვს ისეთი ფასით, რომელიც მოსალოდნელია, რომ აქტივის რეალურ ღირებულებაზე გაცილებით დაბალი იქნება უფლების გამოყენების თარიღისათვის, მაშინ თუ იჯარის დასაწყისისათვის არსებობს გონივრული მტკიცე რწმენა ამ უფლების გამოყენებისა, მინიმალური საიჯარო გადასახდელები მოიცავს იჯარის ვადის განმავლობაში გადასახდელი საიჯარო ქირის მინიმალურ თანხასა და აქტივის გამოსასყიდ თანხას.

მნიშვნელოვანი გავლენა არის საწარმოს ფინანსური და საწარმოო პოლიტიკის გადაწყვეტილებების  მიღებაში მონაწილეობა, აღნიშნულ პოლიტიკაზე კონტროლის გარეშე. მნიშვნელოვანი გავლენა შესაძლოა განხორციელდეს სხვადასხვა გზით: ჩვეულებრივ, დირექტორთა საბჭოში მონაწილეობით, აგრეთვე  საწარმოს პოლიტიკის შემუშავების პროცესებში არსებით საწარმოთა შორის  სამეურნეო ოპერაციებში მონაწილეობით, მმართველობითი პერსონალის ურთიერთგაცვლასა თუ ტექნიკურ ინფორმაციაზე  დამოკიდებულებით. მნიშვნელოვანი გავლენის მიღწევა შესაძლებელია საწარმოს წილის ფლობით,  წესდებით ან შეთანხმების თანახმად.

მოიჯარის ზღვრული სასესხო საპროცენტო განაკვეთი არის საპროცენტო განაკვეთი, რომლის გადახდაც მოიჯარეს მოუწევდა ანალოგიური იჯარისათვის ან, თუ ამის დადგენა შეუძლებელია, საპროცენტო განაკვეთი, რომელსაც იჯარის ხელშეკრულების ძალაში შესვლის თარიღისათვის მოიჯარე გადაიხდიდა აქტივის შესაძენად, ამ აქტივის შესაძენად საჭირო ოდენობის სესხისათვის, იმავე პერიოდზე ასეთივე უზრუნველყოფით.

ნაყოფის მიღება არის ბიოლოგიური აქტივიდან პროდუქციის მოცილება, ანუ ბიოლოგიური აქტივის სიცოცხლის პროცესის შეწყვეტა.

ნაპატიები სესხები ისეთი სესხებია, რომელთა უკან დაბრუნების მოთხოვნის უფლებაზე სესხის გამცემი ნებაყოფლობით ამბობს უარს, გარკვეული, ადრე შეთანხმებული პირობების თანახმად.

ნეტო (წმინდა) სარეალიზაციო ღირებულება არის ჩვეულებრივი სამეწარმეო პროცესისათვის დადგენილი მიახლოებითი გასაყიდი ფასი, პროდუქციის დაკომპლექტებისა და გაყიდვის ორგანიზაციისათვის საჭირო მოსალოდნელი მიახლოებითი დანახარჯების გამოკლებით.

პირობითი აქტივი არის შესაძლო აქტივი, რომელიც წარმოიქმნება ადრე მომხდარი მოვლენის შედეგად და მისი არსებობა დადასტურდება მხოლოდ ერთი ან მეტი ისეთი განუსაზღვრელი მოვლენის მომავალში მოხდენით ან არმოხდენით, რომელიც მთლიანად არ ექვემდებარება საწარმოს კონტროლს.

პირობითი ვალდებულება წარმოადგენს:

ა) შესაძლო მოვალეობას, რომელიც წამოიქმნება წარსული მოვლენების შედეგად და მისი არსებობა დადასტურდება  მხოლოდ ერთი ან მეტი განუსაზღვრელი მოვლენის მომავალში მოხდენით ან არმოხდენით, რომელიც მთლიანად არ ექვემდებარება საწარმოს კონტროლს; ან

ბ) მიმდინარე მოვალეობას, რომელიც წარმოიქმნა წარსული მოვლენების შედეგად, მაგრამ არ არის აღიარებული, რადგან:

I) მოსალოდნელი არ არის, რომ ვალდებულების დასაფარად საჭირო იქნება საწარმოს ეკონომიკურ სარგებელში განივთებული რესურსების გასვლა; ან

II) ვალდებულების თანხის საკმარისად საიმედოდ შეფასება შეუძლებელია.

პირობითი საიჯარო ქირა საიჯარო გადასახდელების ის ნაწილია, რომლის სიდიდე, მუდმივი არ არის და უფრო ეფუძნება სხვა ცვლად ფაქტორებს, ვიდრე დროის მსვლელობას (მაგალითად, მომავალი გაყიდვების ხვედრითი წილი, მომავალი გამოყენების მოცულობა,  მომავალი ფასების ინდექსი, მომავალი საბაზრო საპროცენტო განაკვეთი).

რეალური ღირებულება არის ის თანხა, რომელზეც შეიძლება აქტივი გაიცვალოს ან  რომლითაც შეიძლება ვალდებულება დაიფაროს, ურთიერთდამოუკიდებელ, დაინტერესებულ და საქმის მცოდნე მხარეებს შორის.

რესტრუქტურიზაცია არის საწარმოს ხელმძღვანელობის მიერ შედგენილი და კონტროლირებადი პროგრამა, რომელიც მნიშვნელოვნად ცვლის:

საწარმოს საქმიანობის სფეროს; ან

საქმიანობის წარმართვის ხერხებს.

რეტროსპექტულად გამოყენება არის ახალი სააღრიცხვო პოლიტიკის იმდაგვარი გამოყენება გატარებებში, თითქოს სხვა მოვლენებსა და პირობებში ეს პოლიტიკა ყოველთვის იყო გამოყენებული.

რეტროსპექტულად გადაანგარიშება არის ფინანსური ანგარიშგების ელემენტების აღიარების, შეფასებისა  და განმარტებითი შენიშვნების იმგვარად გასწორება, თითქოს წინა პერიოდში შეცდომა არასოდეს დაშვებულა.

საანგარიშგებო ვალუტა ეწოდება ეროვნულ ვალუტას, რომელიც გამოიყენება საწარმოს ფინანსური ანგარიშგების წარდგენისათვის.

სააღრიცხვო მოგება არის საანგარიშგებო პერიოდის წმინდა მოგების ან ზარალის თანხა, საგადასახადო ხარჯის გამოქვითვამდე.

სააღრიცხვო პოლიტიკა არის განსაზღვრული პრინციპების, საფუძვლების, დაშვებების, წესებისა და პრაქტიკული მეთოდების ერთობლიობა, რომლებიც გამოიყენება საწარმოს ფინანსური ანგარიშგების მომზადებისა და წარდგენის დროს.

საბალანსო ღირებულება ის თანხაა, რომლითაც აქტივი ასახულია ბალანსში დაგროვილი ცვეთის თანხის გამოკლების შემდეგ.

საბოლოო სავალუტო კურსი არის ბალანსის შედგენის თარიღისათვის არსებული გასაცვლელი სავალუტო კურსი.

საგადასახადო (დასაბეგრი) მოგება (საგადასახადო ზარალი) არის საგადასახადო კოდექსის წესებით განსაზღვრული საანგარიშგებო პერიოდის მოგება (ზარალი), რომლის მიხედვითაც ხდება გადასახადის გადახდა (დაბრუნება).

საგადასახადო ხარჯი (საგადასახადო შემოსავალი) არის  საანგარიშგებო პერიოდის წმინდა მოგების ან ზარალის განსაზღვრისას გამოყენებული მიმდინარე და გადავადებული გადასახადების მთლიანი თანხა.

საინვესტიციო საქმიანობა არის გრძელვადიანი აქტივებისა და იმ სხვა ინვესტიციათა შეძენა და რეალიზაცია, რომლებსაც არ მოიცავს ფულადი სახსრების ეკვივალენტები.

საიჯარო ხელშეკრულებაში ნაგულისხმევი საპროცენტო განაკვეთი ის საპროცენტო განაკვეთია, რომელიც იჯარის ხელშეკრულების ძალაში შესვლის თარიღისათვის უზრუნველყოფს ა) მინიმალური საიჯარო გადასახდელებისა და ბ) არაგარანტირებული ნარჩენი ღირებულების დისკონტირებულ ღირებულებათა ჯამის ტოლობას (I) იჯარით გაცემული აქტივის რეალურ ღირებულებასა და (II) მეიჯარის ნებისმიერი თავდაპირველი პირდაპირი დანახარჯების ჯამთან.

საკურსო სხვაობა არის სხვაობა, რომელიც წარმოიშობა ერთი და იმავე რაოდენობის უცხოური სავალუტო ერთეულის საანგარიშგებო ვალუტით ასახვისას, განსხვავებული გასაცვლელი სავალუტო კურსების გამოყენების შედეგად.

სალიკვიდაციო ღირებულება არის წმინდა თანხა, რომელიც მოსალოდნელია დარჩეს საწარმოს აქტივის მომსახურების ვადის ამოწურვისას, გაყიდვასთან დაკავშირებული მოსალოდნელი დანახარჯების გამოკლებით.

სამეცნიერო-კვლევითი სამუშაოები არის ორიგინალური და დაგეგმილი გამოკვლევები, რომლებიც განხორციელებულია ახალი სამეცნიერო ან ტექნიკური ცოდნის მისაღებად.

სამშენებლო კონტრაქტი არის კონტრაქტი, რომელიც სპეციალურად ითვალისწინებს აქტივის ან აქტივთა ისეთი ერთობლიობის შექმნას, რომლებიც ერთმანეთთან მჭიდროდ დაკავშირებული ან ურთიერთდამოკიდებულია კონსტრუქციულად, ტექნოლოგიურად და ფუნქციურად, მათი საბოლოო გამოყენების ან დანიშნულების მიხედვით.

საოპერაციო საქმიანობა არის საწარმოს ძირითადი შემოსავლების მომტანი და სხვა საქმიანობა, რომელიც არ არის  საინვესტიციო ან საფინანსო საქმიანობა.

სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები არის ისეთი აქტივები, რომლებიც:

ა) გათვალისწინებულია გასაყიდად ჩვეულებრივი სამეურნეო საქმიანობის პროცესში;

ბ) მონაწილეობს წარმოების პროცესში და ასევე გათვალისწინებულია გასაყიდად;

გ) წარმოდგენილია ნედლეულისა და მასალების სახით და განკუთვნილია საწარმოო მოხმარებისათვის ან მომსახურების გასაწევად.

სასარგებლო მომსახურების ვადა ფინანსური იჯარისას არის საიჯარო ვადით შემოუფარგლავი საიჯარო ვადის დაწყებიდან დარჩენილი გაანგარიშებითი პერიოდი, რომლის განმავლობაშიც მოსალოდნელია აქტივში განივთებული ეკონომიკური სარგებლის მიღება საწარმოს მიერ.

სასარგებლო მომსახურების ვადა განისაზღვრება:

ა) პერიოდით, რომლის განმავლობაში მოსალოდნელია საწარმოს მიერ აქტივის გამოყენება; ან

ბ) პროდუქციის ან მსგავსი ნაწარმის რაოდენობით, რომლის მიღებაც მოსალოდნელია საწარმოს მიერ მოცემული აქტივის გამოყენების შედეგად.

სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობა  არის საწარმოს მიერ გაყიდვის მიზნით ბიოლოგიური აქტივების ტრანსფორმაცია  სოფლის მეურნეობის პროდუქციად, ან დამატებით ბიოლოგიურ აქტივებად.

საფინანსო საქმიანობა არის ისეთი საქმიანობა, რომლის შედეგად რაოდენობრივად და სტრუქტურულად იცვლება საწარმოს საკუთარი  კაპიტალი და ნასესხები საშუალებები.

საცდელ-საკონსტრუქტორო სამუშაოები არის გამოკვლევების შედეგების ან სხვა ცოდნის გამოყენება ახალი ან არსებითად გაუმჯობესებული მასალების, მოწყობილობის, საქონლის, პროცესების, სისტემების ან მომსახურების წარმოების დაგეგმვასა და პროგნოზირებაში, მათი კომერციული წარმოების ან გამოყენების დაწყებამდე.

სახელმწიფო გულისხმობს მთავრობას, სახელმწიფო სააგენტოებს და ანალოგიურ ადგილობრივ, ეროვნულ ან საერთაშორისო ორგანიზაციებს.

სახელმწიფო გრანტები არის სახელმწიფოს მიერ საწარმოსათვის გაწეული დახმარება რესურსების გადაცემის სახით, საწარმოს სამეურნეო საქმიანობასთან დაკავშირებული, წარსულში შესრულებული ან მომავალში შესასრულებელი გარკვეული პირობების სანაცვლოდ. აქ არ იგულისხმება ისეთი ტიპის სახელმწიფო დახმარებები, რომელთა ღირებულების დასაბუთებული განსაზღვრა შეუძლებელია, აგრეთვე სახელმწიფოსთან დადებული ისეთი გარიგებები, რომლებიც არ განსხვავდება საწარმოს ჩვეულებრივი კომერციული გარიგებებისაგან.

სახელმწიფო დახმარება არის სახელმწიფოს ქმედება, რომელიც გულისხმობს რომელიმე კონკრეტული საწარმოს ან საწარმოთა ჯგუფისათვის ეკონომიკური დახმარების გაწევას, სათანადო კრიტერიუმების გათვალისწინებით. მოცემული სტანდარტის მიხედვით, სახელმწიფო დახმარება არ მოიცავს საწარმოთათვის სახელმწიფოს მხრიდან სხვადასხვა ფორმით გაწეულ არაპირდაპირ დახმარებას, ტარიფებისა და კვოტების შემცირების, განვითარებად რეგიონებში ინფრასტრუქტურის შექმნისა და კონკურენტების სხვადასხვა შემზღუდავი ღონისძიების სახით.

სესხით სარგებლობასთან დაკავშირებული დანახარჯები არის საწარმოს მიერ ნასესხები სახსრებისათვის საკუთარ თავზე აღებული პროცენტი და სხვა დანახარჯები.

სოფლის მეურნეობის პროდუქტი არის საწარმოს ბიოლოგიური აქტივებიდან მიღებული პროდუქტი. მაგ., რძე, ყურძენი.

უცხოური ეკონომიკური სუბიექტი ისეთი უცხოური ქვეგანაყოფია, რომლის საქმიანობა ანგარიშვალდებული საწარმოს განუყოფელი ნაწილი არ არის.

უცხოურ ვალუტას უწოდებენ ყველა ვალუტას, რომელიც არ წარმოადგენს ეროვნულ ვალუტას.

უცხოური ქვეგანაყოფი არის ანგარიშვალდებული საწარმოს შვილობილი საწარმო, მეკავშირე საწარმო, ერთობლივი საწარმო ან ფილიალი, რომლის საქმიანობა დაფუძნებულია და ხორციელდება სხვა ქვეყნის ტერიტორიაზე.

ფინანსური ანგარიშგება არის საწარმოს ფინანსური მდგომარეობისა და მის მიერ განხორციელებული სამეურნეო ოპერაციების სტრუქტურულად ჩამოყალიბებული ფინანსური სურათი.

ფინანსური იჯარა არის მხარეთა ურთიერთშეთანხმება, რომლის თანახმად მეიჯარე, საიჯარო გადასახდელის ან გადასახდელების სერიის მიღების მიზნით, მოიჯარეს გადასცემს აქტივთან დაკავშირებულ ყველა მნიშვნელოვან რისკსა და ეკონომიკურ სარგებელს. საკუთრების უფლება შეიძლება გადაეცეს ან არა.

ფიქსირებულფასიანი კონტრაქტი ისეთი ტიპის სამშენებლო კონტრაქტია, რომელშიც მენარდე თანხმდება ფიქსირებულ საკონტრაქტო ფასზე ან შესრულებული სამუშაოს ერთეულის ფიქსირებულ განაკვეთზე, რომელიც, ზოგიერთ შემთხვევაში, შეიძლება ექვემდებარებოდეს კონტრაქტის მუხლებით გათვალისწინებულ ღირებულების სკალას.

ფულადი აქტივები არის ფლობილი ფული და ფიქსირებული ან განსაზღვრადი ფულადი თანხის სახით მისაღები აქტივები.

ფულადი საბალანსო მუხლები არის საწარმოს განკარგულებაში არსებული ფულადი სახსრები და მისაღები აქტივები და გასანაღდებელი ვალდებულებები, რომლებიც ასახულია ფიქსირებული ფულადი თანხით.

ფულადი სახსრების ეკვივალენტები არის მოკლევადიანი, მაღალლიკვიდური ინვესტიციები, რომლებიც დაუბრკოლებლად გადაიცვლება ნაღდი ფულის წინასწარ ცნობილ ოდენობაზე და მათი ღირებულების შეცვლის რისკი უმნიშვნელოა.

ფულადი ნაკადები ნიშნავს ფულადი სახსრებისა და მათი ეკვივალენტების შემოსვლასა და გასვლას.

ფულად სახსრებში იგულისხმება ნაღდი ფული და დეპოზიტები მოთხოვნამდე.

შემოსავლებთან დაკავშირებული გრანტები არის საწარმოს მიერ მიღებული ყველა გრანტი, გარდა აქტივებთან დაკავშირებული გრანტებისა. 

შეუქცევადი იჯარა ისეთი ტიპის იჯარაა, რომლის შეწყვეტა შესაძლებელია მხოლოდ:

ა) გაუთვალისწინებელი მოვლენის შედეგად, რომელსაც პირდაპირი კავშირი არა აქვს იჯარასთან;

ბ) მეიჯარის ნებართვით;

გ) თუ მოიჯარე აპირებს იმავე აქტივის იჯარის განახლებას ან სხვა ანალოგიური, აქტივის იჯარით აღებას იმავე მეიჯარისაგან;

დ) მოიჯარის მიერ დამატებითი თანხის გადაუხდელობის შემთხვევაში, თუ ხელშეკრულება თავიდანვე ითვალისწინებდა აღნიშნული თანხის გადახდას.

ჩვეულებრივი იჯარა ისეთი ტიპის იჯარაა, რომელიც არ შეიძლება ჩაითვალოს ფინანსურ იჯარად.

ჩვეულებრივ საქმიანობას უწოდებენ ნებისმიერ საქმიანობას, რომელსაც საწარმო ახორციელებს, როგორც თავისი ძირითადი საქმიანობის ნაწილს, აგრეთვე ისეთ საქმიანობას, რომელიც დაკავშირებულია ძირითად საქმიანობასთან ან მისგან გამომდინარეობს.

ცვეთა არის აქტივის ცვეთადი ღირებულების სისტემატური განაწილება, მისი მომსახურების ვადის განმავლობაში.

ცვლილება სააღრიცხვო შეფასებაში არის შესწორება აქტივის ან ვალდებულების საბალანსო ღირებულებაში, ან აქტივის პერიოდული გამოყენების თანხაში, რომელიც გამომდინარეობს მისი მიმდინარე სტატუსის ან მოცემულ აქტივთან ან ვალდებულებასთან ასოცირებული მომავალი ეკონომიკური სარგებლის ან ვალდებულების შეფასებიდან. სააღრიცხვო შეფასებებში ცვლილებები, რომლებიც გამოწვეულია ახალი ინფორმაციით ან ახალი ვითარებით, შესაბამისად არ წარმოადგენს შეცდომების გასწორებას.

ძირითადი საშუალებები არის მატერიალური აქტივები, რომლებიც:

ა) იმყოფება საწარმოს განკარგულებაში და გამოიყენება: წარმოებაში, საქონლის ან მომსახურების მისაწოდებლად, იჯარით გასაცემად ან ადმინისტრაციული მიზნებისათვის; და

ბ) გათვალისწინებულია ერთ საანგარიშგებო პერიოდზე მეტი ხნით გამოსაყენებლად.

წამგებიანი კონტრაქტი ისეთი კონტრაქტია, რომლის მიხედვით ვალდებულებების დასაფარად გათვალისწინებული აუცილებლად გასაწევი ხარჯი აღემატება კონტრაქტით გათვალისწინებულ მოსალოდნელ სარგებელს.

წინა პერიოდის შეცდომები არის საწარმოს ფინანსურ ანგარიშგებაში გამოტოვება ან არასწორად ასახვა, წარმოქმნილი ერთი ან რამდენიმე პერიოდის წინ იმის გამო, რომ ვერ იქნა ან არასწორად იქნა გამოყენებული საიმედო ინფორმაცია, რომელიც:

ა) ხელმისაწვდომი იყო, როცა შესაბამისი პერიოდის ფინანსური ანგარიშგება ნებადართული იყო საჯარო გამოქვეყნებისათვის; და

ბ) მართლზომიერად მოსალოდნელი იყო, რომ მოძიებული და გათვალისწინებული იქნებოდა ფინანსური ანგარიშგების მომზადებისა და წარდგენის დროს.

ეს შეცდომები მოიცავს მათემატიკური შეცდომების ეფექტს, სააღრიცხვო პოლიტიკის გამოყენებაში შეცდომებს, ფაქტების გადამეტებულ ან არასახვის შემთხვევებს და თაღლითობის შემთხვევებს.

წმინდა ინვესტიცია უცხოურ ეკონომიკურ სუბიექტში გულისხმობს ანგარიშვალდებული საწარმოს წილს უცხოური ეკონომიკური სუბიექტის წმინდა აქტივებში.

წმინდა (ნეტო) საჯარო ინვესტიციას არის მთლიანი (ბრუტო) საიჯარო ინვესტიცია დისკონტირებული საიჯარო ხელშეკრულებაში ნაგულისხმევი საპროცენტო განაკვეთით.

სტრუქტურული საფუძვლები

შესავალი

წინამდებარე სტრუქტურული საფუძვლები განკუთვნილია საერთო დანიშნულების გამარტივებული ფინანსური ანგარიშგების მოსამზადებლად. სტრუქტურულ საფუძვლებში განსაზღვრულია ძირითადი პრინციპები ბუღალტრული აღრიცხვის დროებითი სტანდარტისათვის და მთლიანად ეყრდნობა ბუღალტრული აღრიცხვის საერთაშორისო სტანდარტების სტრუქტურულ საფუძვლებს. ამ უკანასკნელის გამოყენება რეკომენდებულია ბუღალტრული აღრიცხვის დროებითი სტანდარტის სტრუქტურული საფუძვლების უკეთ აღქმის მიზნით.

ფინანსური ანგარიშგება არის საწარმოს ფინანსური მდგომარეობისა და მის მიერ განხორციელებული სამეურნეო ოპერაციების სტრუქტურულად ჩამოყალიბებული ფინანსური სურათი. მისი მიზანია ფინანსური ინფორმაციის მომხმარებლებს დაეხმაროს ეკონომიკური გადაწყვეტილების მიღებაში, რომლებისთვისაც ფინანსური ანგარიშგება ძირითადი საინფორმაციო წყაროა.

მიუხედავად იმისა, რომ შეუძლებელია ფინანსური ანგარიშგების მეშვეობით ყველა მომხმარებლის საინფორმაციო მოთხოვნილების დაკმაყოფილება, არსებობს ისეთი ტიპის მოთხოვნილებებიც, რომლებიც ყველა მომხმარებლისათვის საერთოა. ვინაიდან ინვესტორები საწარმოსათვის სარისკო კაპიტალის მომწოდებლები არიან, მათი მოთხოვნილებების შესაბამისად მომზადებული ფინანსური ანგარიშგება დააკმაყოფილებს სხვა მომხმარებელთა ძირითად მოთხოვნებსაც.

ფინანსური ანგარიშგების მომზადება, როგორც წესი, ეყრდნობა უტყუარ და სამართლიან თვალსაზრისს საწარმოს ფინანსური მდგომარეობის, მისი საქმიანობის შედეგებისა და ფინანსური მდგომარეობის ცვლილებების შესახებ. წინამდებარე სტრუქტურულ საფუძვლებში უტყუარობისა და სამართლიანობის კონცეფცია არ არის განხილული, მაგრამ ძირითადი დაშვებების, ინფორმაციის ხარისხობრივი მახასიათებლებისა და სტანდარტში განსაზღვრული სააღრიცხვო პრინციპების გამოყენება უტყუარი და სამართლიანი ინფორმაციის წარდგენის საშუალებას იძლევა.

გამარტივებული ფინანსური ანგარიშგება მზადდება პირვანდელი ღირებულებისა და ნომინალური ფინანსური კაპიტალის შენარჩუნების პრინციპების მიხედვით.

 

ძირითადი დაშვებები

დარიცხვის მეთოდი. ფინანსური ანგარიშგება უნდა მომზადდეს დარიცხვის მეთოდით. ამ მეთოდის თანახმად, სამეურნეო ოპერაციების აღიარება ხდება მათი მოხდენისთანავე და არა ფულადი სახსრების მიღების დროს.

ფუნქციონირებადი საწარმო. ფინანსური ანგარიშგების მომზადების დროს, ჩვეულებრივ, იგულისხმება, რომ საწარმო ფუნქციონირებს და საქმიანობას გააგრძელებს უახლოეს საპროგნოზო მომავალში. იგულისხმება, რომ საწარმო არ აპირებს და არ მოუწევს თავისი საქმიანობის შეწყვეტა ან მისი მასშტაბების საგრძნობლად შემცირება.

ფინანსური ანგარიშგების ხარისხობრივი მახასიათებლები

ფინანსური ანგარიშგების ხარისხობრივი მახასიათებლები ის ატრიბუტებია, რომლებიც ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახულ ინფორმაციას გადააქცევს მომხმარებლისათვის სასარგებლო ინფორმაციად. ეს მახასიათებლებია: აღქმადობა, შესაბამისობა, საიმედოობა და შესადარისობა.

აღქმადობა გულისხმობს ინფორმაციის ისეთი ფორმით მიწოდებას, რომელიც ადვილად გასაგები და გამოსაყენებელი იქნება მომხმარებლისათვის. ამასთან, იგულისხმება, რომ მომხმარებელს ბუღალტრული აღრიცხვის სფეროში გააჩნია გარკვეული ცოდნა და ფინანსური ინფორმაციის აღქმის უნარი. აღქმადობა არ გულისხმობს ძნელად აღსაქმელი ფინანსური ინფორმაციის  ანგარიშგებაში ასახვისაგან თავის შეკავებას.

შესაბამისობა გულისხმობს ინფორმაციის სარგებლიანობას. ინფორმაცია სასარგებლოა და გააჩნია შესაბამისობის თვისება, თუ იგი გავლენას ახდენს ინფორმაციის მომხმარებლის ეკონომიკურ გადაწყვეტილებებზე იმით, რომ მას ეხმარება შეაფასოს საწარმოს წარსული, მიმდინარე და მომავალი საქმიანობა, დაადასტუროს ან შეასწოროს ადრინდელი შეფასებები. ინფორმაციის შესაბამისობაზე გავლენას ახდენს მისი არსებითობა. ინფორმაცია ითვლება არსებითად, თუ მისი გამოტოვება ან დამახინჯება გავლენას მოახდენს იმ მომხმარებელთა გადაწყვეტილებებზე, რომლებიც ეყრდნობიან ფინანსურ ანგარიშგებას. არაარსებითი ინფორმაციის ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახვა ართულებს აღრიცხვის პროცესს და არაფერს მატებს ფინანსური ინფორმაციის სარგებლიანობას, ანუ არსებითობა გულისხმობს იმ ზღვარს, რომლის გადალახვის შედეგად ინფორმაცია უსარგებლო ხდება.

საიმედოობა გულისხმობს ფინანსური ინფორმაციის: სამართლიანად წარდგენას (სამართლიანად უნდა ასახავდეს ყველა სამეურნეო ოპერაციასა და მოვლენას), შინაარსის ფორმაზე აღმატებულებას (ინფორმაცია სამეურნეო ოპერაციის შესახებ აუცილებელია აისახოს შინაარსისა და ეკონომიკური რეალობის და არა სამართლებრივი ფორმის შესაბამისად), ნეიტრალურობას (არ უნდა ასახავდეს ისეთ ინფორმაციას, რომელიც წინასწარგანზრახულ შედეგს განაპირობებს), წინდახედულობას (უნდა იყოს პროფესიულად კეთილგონივრული იმ განუსაზღვრელი გარემოებების მიმართ, რომელიც გარდაუვლად თან ახლავს ფინანსურ ანგარიშგებას) და სისრულეს (გამოტოვებული არ უნდა იყოს არსებითი ინფორმაცია).

  შესადარისობა გულისხმობს ფინანსური ინფორმაციის მომხმარებლისათვის საწარმოს სხვადასხვა წლის საქმიანობის შედარებისა და შეფასების შესაძლებლობას, საწარმოს შედეგების ტენდენციების განსაზღვრის მიზნით.

 

ფინანსური ანგარიშგების ელემენტები

ფინანსურ ანგარიშგებაში აღწერილია საანგარიშგებო პერიოდში მომხდარი ყველა სამეურნეო ოპერაციისა და მოვლენის ფინანსური შედეგი, რომლებიც დაჯგუფებულია მათი ეკონომიკური მახასიათებლების მიხედვით. ამგვარ ფართო დაჯგუფებებს ფინანსური ანგარიშგების ელემენტებს უწოდებენ. ეს ელემენტები ბუღალტრულ ბალანსში წარმოდგენილია აქტივების, ვალდებულებებისა და საკუთარი კაპიტალის, ხოლო მოგებისა და ზარალის ანგარიშგებაში – შემოსავლებისა და ხარჯების სახით.

აქტივი არის საწარმოს განკარგულებაში არსებული მატერიალური ან არამატერიალური რესურსი, რომელიც წარსულში მომხდარი სამეურნეო მოვლენების შედეგია, რის საფუძველზეც საწარმო მომავალში მოელის ეკონომიკური სარგებლის მიღებას.

ვალდებულება არის საწარმოს მიმდინარე პერიოდის მოვალეობა, რომელიც წარმოიშვა წარსულში მომხდარი სამეურნეო მოვლენების შედეგად და მისი შესრულება გულისხმობს საწარმოს ეკონომიკურ სარგებელში განივთებული რესურსების გასვლას საწარმოდან.

საკუთარი კაპიტალი არის საწარმოს აქტივებიდან ყველა ვალდებულების გამოკლების შემდეგ დარჩენილი ნაწილი.

შემოსავალი არის საწარმოს მიერ ეკონომიკური სარგებლის ზრდა საანგარიშგებო პერიოდში, აქტივების ზრდის ან ვალდებულებების შემცირების გზით, რაც გამოიხატება საწარმოს საკუთარი კაპიტალის გადიდებით, რომელიც დაკავშირებული არ არის საკუთარი კაპიტალის მესაკუთრეთა დამატებით შენატანებთან.

ხარჯი არის საწარმოს მიერ ეკონომიკური სარგებლის შემცირება საანგარიშგებო პერიოდში, აქტივების საწარმოდან გასვლის ან ვალდებულებების ზრდის საფუძველზე, რაც გამოიხატება საწარმოს საკუთარი კაპიტალის შემცირებით, რომელიც დაკავშირებული არ არის მესაკუთრეთათვის კაპიტალის გადანაწილებასთან.

ფინანსური ანგარიშგების ელემენტების აღიარება და შეფასება

აღიარება არის საწარმოს ბალანსში ან მოგებისა და ზარალის ანგარიშგებაში იმ მუხლის ასახვის პროცესი, რომელიც აკმაყოფილებს მოცემული ელემენტის განმარტებასა და აღიარების შემდეგ კრიტერიუმებს:

ა. შესაძლებელია ამ მუხლით გამოწვეული მომავალი ეკონომიკური სარგებლის საწარმოში შემოსვლა ან გასვლა; და

ბ. მუხლს გააჩნია საიმედოდ შეფასებული რიცხობრივი მნიშვნელობა.

სხვა სიტყვებით, აღიარება გულისხმობს მოცემული მუხლის სიტყვიერ და თანხობრივ ასახვას ფინანსურ ანგარიშგებაში.

შეფასება არის ფულადი თანხების განსაზღვრის პროცესი, რომლის მიხედვითაც ხდება მოცემული ელემენტის აღიარება ფინანსურ ანგარიშგებაში.

შეფასების მეთოდებია:

     თავდაპირველი ღირებულების. აქტივების აღრიცხვა ხდება მათი შეძენის დროს გადახდილი ფულადი სახსრების ან მათი ეკვივალენტების ოდენობით, ან იმ რეალური ღირებულებით, რომელიც უნდა გადახდილიყო მათი შეძენის მომენტში. ვალდებულებები აღირიცხება იმ ფაქტობრივი თანხის სიდიდით, რომელიც მიღებულია მოცემული ვალდებულებების სანაცვლოდ; ზოგიერთ შემთხვევაში კი იმ თანხით, რომლის საწარმოდან გასვლა მოსალოდნელია ამ ვალდებულებების დასაფარად, საწარმოს ჩვეულებრივი საქმიანობის პირობებში;

   მიმდინარე ღირებულების. აქტივების აღრიცხვა ხდება ფულადი სახსრების ან მათი ეკვივალენტების იმ თანხით, რომელიც უნდა გადახდილიყო საწარმოს მიერ მისი ან ანალოგიური აქტივის შეძენისას. ვალდებულებები აღირიცხება არადისკონტირებული ფულადი თანხით, რომელიც საჭიროა მის დასაფარად მიმდინარე პერიოდში;

სარეალიზაციო ღირებულების. აქტივების აღრიცხვა ხდება ფულადი სახსრების ან მათი ეკვივალენტების იმ თანხით, რომლის მიღება შესაძლებელია ამ აქტივის გაყიდვის შედეგად მიმდინარე პერიოდში. ვალდებულებები აღირიცხება არადისკონტირებული ფულადი თანხით, რომელიც გადახდილ უნდა იქნეს მის დასაფარად, საწარმოს ჩვეულებრივი საქმიანობის პირობებში.

დისკონტირებული ღირებულების. აქტივების აღრიცხვა ხდება დისკონტირებული თანხით, რომელიც საწარმოს ჩვეულებრივი საქმიანობის პირობებში მომავალში შემოსასვლელი წმინდა ფულადი სახსრების ტოლია. საწარმოს ვალდებულებები აღირიცხება იმ არსებული დისკონტირებული თანხით, რომელიც საჭიროა ამ ვალდებულების დასაფარად, საწარმოს ჩვეულებრივი საქმიანობის პირობებში და საწარმოდან მომავალში ამ მიზნით გასასვლელი ფულადი სახსრების ტოლია.

ბუღალტრული აღრიცხვისა და ანგარიშგების სტანდარტი

სტანდარტით დადგენილი ძირითადი წესები გამოყოფილია მუქი დახრილი შრიფტით. ჩვეულებრივი შრიფტით ნაბეჭდი ტექსტი განმარტავს დადგენილ წესებს.

 

მოქმედების სფერო

წინამდებარე სტანდარტი გამოიყენება „მეწარმეთა შესახებ” საქართველოს კანონის შესაბამისად რეგისტრირებული იმ საწარმოების ბუღალტრული აღრიცხვისა და ფინანსური ანგარიშგებისათვის, რომლებსაც საქართველოს კანონმდებლობით (“მეწარმეთა შესახებ”, “მცირე და საშუალო საწარმოთა მხარდაჭერის შესახებ” და “ბუღალტრული აღრიცხვისა და ანგარიშგების რეგულირების შესახებ”) უფლება აქვთ ბუღალტრული აღრიცხვა აწარმოონ გამარტივებული წესით.

 

ეს სტანდარტი არ გამოიყენება საქართველოს ფასიანი ქაღალდების ეროვნული კომისიის წინაშე ანგარიშვალდებული სააქციო საზოგადოებებისა და სხვა საწარმოების მიერ, რომლებიც ფასიანი ქაღალდის ემიტენტები არიან, თუ მისი გამოყენება არ არის დაშვებული ფასიანი ქაღალდების ეროვნული კომისიის წესით.¹

_______________________________

1  ,,ფასიანი ქაღალდების ბაზრის შესახებ” საქართველოს კანონით ანგარიშველდებულად მიჩნეული საწარმოები ფინანსურ ანგარიშგებას ამზადებენ და კომისიას წარუდგენენ საქართველოს ფასიანი ქაღალდების ეროვნული კომისიის 2005 წლის 10 იანვრის №54 დადგენილებით დამტკიცებული ,,ანგარიშვალდებული საწარმოების ფინანსური ანგარიშგების შედგენისა და წარდგენის წესის” შესაბამისად.

თავი 1. ფინანსური ანგარიშგების წარდგენა

1.1. საერთო დანიშნულების ფინანსური ანგარიშგების სრული პაკეტი მოიცავს:

ა) ბალანსს;

ბ) მოგებისა და ზარალის ანგარიშგებას;

გ) ანგარიშგებას საწარმოს  საკუთარ კაპიტალში ცვლილების შესახებ;

დ) ფულადი ნაკადების ანგარიშგებას; და

ე) სააღრიცხვო პოლიტიკას და განმარტებით შენიშვნებს.

1.2. ფინანსური ანგარიშგების მომზადება და მისი მომხმარებლისათვის წარდგენა ევალება საწარმოს ხელმძღვანელ(ებ)ს. მას შეუძლია ფინანსურ ანგარიშგებასთან ერთად,  დამატებით ასევე წარადგინოს ფინანსური მიმოხილვა, რომელშიც აღწერილი და ახსნილი იქნება საწარმოს ფინანსური საქმიანობის შედეგები და ფინანსური მდგომარეობის ძირითადი საკითხები, აგრეთვე ის განუსაზღვრელობები, რასაც ადგილი ჰქონდა საწარმოს საქმიანობის პროცესში.

1.3. ფინანსურმა ანგარიშგებამ  უტყუარად და სამართლიანად უნდა წარმოადგინოს საწარმოს საანგარიშგებო პერიოდის ფინანსური საქმიანობის შედეგები და ფულადი სახსრების ნაკადები და რეალური ფინანსური მდგომარეობა საანგარიშგებო პერიოდის ბოლოსათვის. სამართლიანი წარდგენის უზრუნველსაყოფად, აუცილებლობის შემთხვევაში, შეიძლება გაკეთდეს ისეთი დამატებითი განმარტებითი შენიშვნები, რომლებიც არ მოითხოვება მოცემული სტანდარტით.

1.4. საწარმომ ფინანსურ ანგარიშგებაში უნდა მიუთითოს, რომ მისი ფინანსური ანგარიშგება მომზადებულია ბუღალტრული აღრიცხვის დროებითი სტანდარტის (მსს) მიხედვით. თუ ფინანსური ანგარიშგება არ შეესაბამება წინამდებარე სტანდარტს, არ შეიძლება განცხადებულ იქნეს, რომ ფინანსური ანგარიშგება მომზადებულია მსს-ის შესაბამისად.

1.5. თუ საწარმოს ხელმძღვანელობა დაასკვნის, რომ მსს-ის მოთხოვნები არ აკმაყოფილებს ფინანსური ანგარიშგების სამართლიანი წარდგენის მოთხოვნას და, აქედან გამომდინარე, მიზანშეწონილია სტანდარტის რომელიმე კონკრეტული მოთხოვნიდან გადახვევა, საწარმომ განმარტებით შენიშვნებში ინფორმაცია უნდა გახსნას ამ ფაქტთან დაკავშირებით და მიუთითოს სტანდარტის ნორმა, რომელსაც საწარმომ გადაუხვია, ამ გადახვევის არსი და ის განსხვავებული მიდგომა, რომელიც გამოყენებულ იქნა ფინანსურ ანგარიშგებაში.

1.6. ინფორმაციის სამართლიანი წარდგენა მოითხოვს:

ა) სააღრიცხვო პოლიტიკის შერჩევასა და გამოყენებას 1.7 პუნქტის შესაბამისად;

ბ) ინფორმაციის იმ მოცულობით წარდგენას (სააღრიცხვო პოლიტიკასთან ერთად), რომლითაც უზრუნველყოფილი იქნება ფინანსური ანგარიშგების ხარისხობრივი მახასიათებლები; და

გ) დამატებითი განმარტებითი ინფორმაციის მიწოდების უზრუნველყოფას, როდესაც ფინანსური ანგარიშგების სტანდარტების მოთხოვნები საკმარისი არ არის, რათა მომხმარებელმა აღიქვას ცალკეული ოპერაციისა თუ მოვლენის გავლენა საწარმოს ფინანსურ მდგომარეობასა და ფინანსურ შედეგებზე.

1.7. ხელმძღვანელობამ ისე  უნდა შეარჩიოს და გამოიყენოს საწარმოს სააღრიცხვო პოლიტიკა, რომ ფინანსური ანგარიშგება შეესაბამებოდეს მსს-ის ყველა მოთხოვნას. თუ არ არსებობს ფინანსური ანგარიშგების სტანდარტით დამტკიცებული სათანადო მითითება, საწარმოს ხელმძღვანელობა თვითონ შეიმუშავებს ისეთ სააღრიცხვო პოლიტიკას, რომელიც მომხმარებელს უზრუნველყოფს ყველაზე აუცილებელი ინფორმაციით საწარმოს ფინანსური ანგარიშგების შესახებ. ამგვარი გადაწყვეტილების მიღების პროცესში საწარმოს ხელმძღვანელობამ მხედველობაში უნდა მიიღოს:

ა) სტრუქტურულ საფუძვლებში განსაზღვრული ძირითდი დაშვებები და ფინანსური ანგარიშგების ხარისხობრივი მახასიათებლები;

ბ) ფინანსური ანგარიშგების ელემენტების განმარტებები, მათი შეფასებისა და აღიარების კრიტერიუმები;

გ) სტანდარტის ის მოთხოვნები და რეკომენდაციები, რომლებიც ეხება მსგავს და მასთან დაკავშირებულ საკითხებს;

დ) მარეგულირებელი ორგანოს მიერ მსხვილ საწარმოებში ანალოგიური ან მსგავსი საკითხისათვის დადგნილი სტანდარტული ნორმები.

1.8. სააღრიცხვო პოლიტიკა არის განსაკუთრებული პრინციპების, საფუძვლების, შეთანხმებების, წესებისა და პრაქტიკული გამოცდილების ერთობლიობა, რომელიც გამოიყენება საწარმოში ფინანსური ანგარიშგების მომზადებისა და წარდგენის პროცესში.

1.9. საწარმოს ფინანსური ანგარიშგების მომზადების პროცესში უნდა შეფასდეს, აქვს თუ არა საწარმოს საქმიანობის გაგრძელების უნარი. ფინანსური ანგარიშგება უნდა მომზადდეს საწარმოს ფუნქციონირებადობის პრინციპის გათვალისწინებით. იმ შემთხვევაში, როდესაც საწარმოს ხელმძღვანელობას განზრახული აქვს საწარმოს ლიკვიდაცია ან საქმიანობის შეწყვეტა, ან არ არსებობს სხვაგვარად მოქცევის არჩევანი, ფინანსური ანგარიშგება უნდა მომზადდეს სხვა ნორმების საფუძველზე. საწარმოს ხელმძღვანელობამ უნდა გახსნას შემდეგი ინფორმაცია:

ა) ის არსებითი მოვლენები, რაც ეჭვქვეშ აყენებს საწარმოს შემდგომი ფუნქციონირების შესაძლებლობას;

ბ) ფინანსური ანგარიშგების მომზადების პროცესში ფუნქციონირებადობის პრინციპის გაუთვალისწინებლობის ფაქტი; და

გ) ის ნორმები, რის მიხედვითაც მომზადდა ფინანსური ანგარიშგება.

1.10. საწარმოს ფინანსური ანგარიშგება, გარ და ფულადი ნაკადების შესახებ ანგარიშგებისა, უნდა მომზადდეს დარიცხვის მეთოდის გამოყენებით.

1.11. ბუღალტრულ აღრიცხვაში დარიცხვის მეთოდის გამოყენებისას, სამეურნეო ოპერაციები და მოვლენები უნდა აღიარდეს მათი განხორციელებისთანავე და აისახოს იმ პერიოდის ბუღალტრულ რეგისტრებსა და ფინანსურ ანგარიშგებაში, რომელსაც მათი მოხდენის თარიღი მიეკუთვნება. მოგებისა და ზარალის ანგარიშგებაში ხარჯების აღიარება უნდა მოხდეს ხარჯებისა და შემოსავლების კონკრეტულ მუხლებს შორის არსებული პირდაპირი კავშირის საფუძველზე. ამასთან, არ შეიძლება ბალანსში იმ მუხლების ასახვა, რომლებიც არ შეესაბამება აქტივების ან ვალდებულებების ცნებას.

1.12. შესადარისობის მოთხოვნის უზრუნველსაყოფად, ფინანსური ანგარიშგების მუხლების კლასიფიკაცია და წარდგენის ფორმა უნდა შენარჩუნდეს ყოველ მომდევნო საანგარიშგებო პერიოდში. წარდგენაში ცვლილება დაიშვება იმ შემთხვევაში, როდესაც:

ა) საწარმოს საქმიანობის შინაარსი მნიშ ვნელოვნად იცვლება, ან ფინანსური ანგარიშგებიდან ჩანს, რომ ეს ცვლილებები მომხდარია მოვლენებისა და სამეურნეო ოპერაციების სამართლიანი წარდგენის მცდელობით; ან

ბ) იგი მოითხოვება ფინანსური ანგარიშგების სტანდარტით ან მარეგულირებელი ორგანოს დადგენილებით.

1.13. აუცილებელია ყველა არსებითი მუხლის ფინანსურ ანგარიშგებაში განცალკევებით წარდგენა. არაარსებითი თანხები უნდა გაერთიანდეს ფუნქციების ან შინაარსის ერთგვაროვნების მიხედვით და საჭირო არ არის მათი ცალცალკე წარდგენა

1.14. დაუშვებელია აქტივებისა და ვალ დებულებების ურთიერთგადაფარვა, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც იგი მოითხოვება ამავე სტანდარტის რომელიმე ნორმით

1.15. შემოსავლებისა და ხარჯების მუხლების ურთიერთგადაფარვა დაშვებულია მხოლოდ მაშინ, როდესაც:

ა) ეს მოითხოვება ან ნებადართულია ამ შეთანხმების რომელიმე ნორმით; ან

ბ) ერთი და იმავე ან მსგავს ოპერაციებთან ან მოვლენებთან დაკავშირებული შემოსულობა, ზარალი და ხარჯები არ არის არსებითი.

1.16. აქტივებისა და ვალდებულებების, შემოსავლებისა და ხარჯების არსებითი მუხლების ფინანსურ ანგარიშგებაში ცალცალკე წარდგენას დიდი მნიშვნელობა აქვს. მოგებისა და ზარალის ანგარიშგებასა და ბალანსში არსებითი მუხლების განცალკევებით წარმოდგენა ინფორმაციის მომხმარებელს შესაძლებლობას აძლევს, კარგად გაერკვეს განხორციელებულ ოპერაციებში და შეაფასოს საწარმოს ფულადი სახსრების ნაკადები მომავალში.

1.17. ფინანსური ანგარიშგება უნდა მოიცავდეს მინიმუმ ორ ქრონოლოგიურად თანამიმდევარ საანგარიშგებო პერიოდის შესადარის ინფორმაციას. იგი აუცილებელია მიმდინარე პერიოდის ფინანსური ანგარიშგების უკეთ გასაგებად.

1.18. თუ საწარმო ცვლის ფინანსური ანგარიშგების მუხლების კლასიფიკაციას და წარდგენის ფორმას, მან ხელახლა უნდა მოახდინოს წინა საანგარიშგებო პერიოდის შესადარისი თანხების კლასიფიკაცია. თუ ეს პრაქტიკულად შეუძლებელია, მიმდინარე პერიოდთან შესადარისობის უზრუნველყოფის მიზნით, ფინანსურ ანგარიშგებაში უნდა განიმარტოს ნებისმიერი ხელახალი კლასიფიკაციის შინაარსი, თანხა და მიზეზი.

1.19. ფინანსური ანგარიშგება გასაგებად უნდა იყოს იდენტიფიცირებული და გამოკვეთილი, იმავე ოფიციალურ დოკუმენტში გამოქვეყნებული სხვა ინფორმაციისაგან.

1.20. ფინანსურ ანგარიშგებასთან ერთად შეიძლება საწარმო აქვეყნებდეს სხვა ფინანსურ და არაფინანსურ ინფორმაციას, რომელზეც არ ვრცელდება მსსი. ამიტომ მოითხოვება, რომ ფინანსური ანგარიშგება მკაფიოდ გამოირჩეოდეს სხვა ინფორმაციისაგან, რათა მომხმარებელმა შეძლოს მსსის საფუძველზე მომზადებული ფინანსური ინფორმაციის გარჩევა მისთვის სასარგებლო სხვა ინფორმაციისაგან.

1.21. ფინანსური ანგარიშგების თითოეული კომპონენტი გარკვევით უნდა იყოს იდენტიფიცირებული. ანგარიშგებაში თვალსაჩინოდ უნდა იყოს ფორმულირებული შემდეგი ინფორმაცია:

ა) საწარმოს დასახელება ან სხვა საიდენტიფიკაციო მონაცემები;

ბ) ბალანსის შედგენის თარიღი ან ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახული პერიოდი, რომელიც შეესაბამება ფინანსური ანგარიშგების შესაბამის კომპონენტს;

გ)   საანგარიშგებო ვალუტა; და

დ) ფინანსურ ანგარიშგებაში წარ დგენილი რიცხვების სიზუსტის ხარისხი.

1.22. თუ საწარმოს ფინანსური ანგარიშგების რომელიმე მუხლს არა აქვს თანხობრივი მონაცემები, ეს მუხლი არ აისახება ანგარიშგებაში. დაუშვებელია წინასწარ შედგენილი (უნიფიცირებული) ფინანსური ანგარიშგების ბლანკების გამოყენება, ასევე ანგარიშთა გეგმის კოდების მითითება. საწარმოს ბალანსი შეიძლება წარმოდგენილი იყოს ვერტიკალური ან ჰორიზონტალური ფორმატით.

1.23. საანგარიშგებო პერიოდი მოიცავს 12 თვეს. იგი შეიძლება არ ემთხვეოდეს კალენდარულ წელს. ფინანსური ანგარიშგების წარდგენა უნდა მოხდეს წელიწადში ერთხელ. დასაშვებია ბალანსის შედგენის თარიღის შეცვლა. როდესაც იცვლება საწარმოს ბალანსის შედგენის თარიღი და წლიური ფინანსური ანგარიშგების წარდგენა ხდება ერთ წელიწადზე ნაკლებ ან მეტ პერიოდში, საწარმომ ფინანსურ ანგარიშგებას უნდა დაურთოს დამატებითი ინფორმაცია, განმარტებითი შენიშვნის სახით:

ა) მიზეზი, რატომ არის მითითებული ანგარიშგებაში ერთი წელიწადისაგან განსხვავებული პერიოდი; და

ბ) ფაქტი, რომ მოგებისა და ზარალის ანგარიშგების, საკუთარ კაპიტალში ცვლილებებისა და ფულადი ნაკადების თანხები და მათთან დაკავშირებული განმარტებითი  შენიშვნები არ არის შესაბამისი.

1.24. როგორც წესი, ფინანსური ანგარიშგება სისტემატურად, ყოველ წელს მზადდება. გამონაკლის შემთხვევაში, შესაძლოა საწარმოს დაევალოს ან დასჭირდეს ანგარიშგების შედგენის თარიღის შეცვლა. მაგალითად, თუ იგი შეიძინა სხვა საწარმომ, რომელსაც ბალანსის შედგენის სხვა თარიღი აქვს. ასეთ შემთხვევაში აუცილებელია მომხმარებლებმა იცოდნენ, რომ მიმდინარე პერიოდის თანხები და შესადარებელი პერიოდის თანხები არ არის შესადარისი და ანგარიშგების განმარტებით შენიშვნებში ახსნილია ბალანსის შედგენის თარიღის შეცვლის მიზეზი.

1.25. საწარმომ ფინანსური ანგარიშგება წარსადგენად უნდა მოამზადოს ბალანსის შედგენის თარიღიდან 3 თვის განმავლობაში. ფინანსური ანგარიშგება ნაკლებად სასარგებლო იქნება, თუ იგი მომხმარებლისათვის ხელმისაწვდომი არ იქნება ბალანსის შედგენის თარიღიდან მიზანშეწონილ ვადებში.

1.26. საწარმომ ბალანსში განცალკევებულად უნდა ასახოს გრძელვადიანი და მოკლევადიანი მუხლები. მათი წარდგენა ხდება ლიკვიდობის (ზრდის ან შემცირების) მიხედვით.

1.27. როდესაც საწარმო საქონლისა და მომსახურების მიწოდებას ახორციელებს ზუსტად განსაზღვრულ საწარმოო ციკლში, გრძელვადიანი და მიმდინარე აქტივებისა და ვალდებულებების ცალცალკე კლასიფიცირება და ბალანსში ასახვა სასარგებლოა იმით, რომ ერთმანეთისაგან გამოყოფს ნეტო აქტივებს, რომლებიც მუდმივად მიმოქცევის პროცესშია საბრუნავი კაპიტალის სახით, იმ ნეტო აქტივებისაგან, რომლებსაც საწარმო იყენებს გრძელვადიანი საქმიანობისათვის. ამასთან, აშკარად გამოიკვეთება ის აქტივები, რომელთა გამოყენებაც ივარაუდება მოცემულ საწარმოო ციკლში და ის ვალდებულებები, რომლებიც უნდა დაიფაროს იმავე პერიოდში.

1.28. აქტივი ჩაითვლება მიმდინარე აქტივად, თუ:     

ა) ნაარაუდევია მისი რეალიზაცია, ან აქტივი განკუთვნილია გასაყიდად ან მოხმარებისათვის, ჩვეულებრივი საწარმოო ციკლის განმავლობაში;

ბ) ძირითადად გამოიყენება სავაჭრო დანიშნულებით ან მოკლევადიანი მიზნებისათვისდა მისი რეალიზაცია ივარაუდება ერთი წლის განმავლობაში; ან

გ)   ეს არის ფულადი სახსრები ან მისი ეკვივალენტები, რომელთა გამოყენება შეზღუდული არ არის.

ყველა სხვა აქტივი უნდა მიეკუთვნოს გრძელვადიან აქტივებს.

1.29. წინამდებარე სტანდარტში ცნება “გრძელვადიანი აქტივები” მოიცავს ყველა გრძელვადიან მატერიალურ, არამატერიალურ, საწარმოო და ფინანსურ აქტივს, რომელთა გამოყენების ვადა აღემატება 12 თვეს.

1.30. საწარმოო ციკლი მოიცავს დროის იმ მონაკვეთს, რომელიც იწყება წარმოებისათვის საჭირო ნედლეულისა და მასალების შეძენით და მთავრდება მზა პროდუქციის გაცვლით ნაღდ ფულზე ან ისეთ ფინანსურ ინსტრუმენტზე, რომელიც ადვილად გადაიქცევა ნაღდ ფულად. მიმდინარე აქტივები მოიცავს სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობებს და სავაჭრო მოთხოვნებს, რომლებიც გაყიდული, მოხმარებული ან რეალიზებულია, როგორც საწარმოო პროცესის ნორმალური ციკლის შემადგენელი ნაწილი, იმ შემთხვევაშიც კი, როდესაც მათი გასხვისება არ არის მოსალოდნელი, ბალანსის შედგენის თარიღიდან 12 თვეში.

1.31. მოკლევადიანია ვალდებულება, რომლის დაფარვა მოსალოდნელია:

ა) მიმდინარე საწარმოო ციკლის; ან

ბ) ბალანსის შედგენის თარიღიდან 12 თვის განმავლობაში.

ყველა სხვა ვალებულება ითვლება გრძელვადიან ვალდებულებად.

1.32. მიმდინარე აქტივების მსგავსად, მოკლევადიანი ვალდებულებებიც იყოფა კატეგორიებად. ზოგიერთი მოკლევადიანი ვალდებულება, როგორიცაა სავაჭრო ვალდებულებები, დარიცხვები თანამშრომლებისათვის და სხვა საწარმოო ხარჯები შეადგენენ სამუშაო კაპიტალის ნაწილს, რომელიც გამოიყენება საწარმოს საქმიანობის ჩვეულებრივ ციკლში. ასეთი მუხლები მოკლევადიან ვალდებულებად კლასიფიცირდება იმ შემთხვევაშიც კი, როდესაც ისინი უნდა დაიფაროს ბალანსის შედგენის თარიღიდან 12 თვის შემდეგ.

1.33. თუ ვალდებულება არ წარმოადგენს მიმდინარე საწარმოო ციკლის ნაწილს, მაგრამ მათი გადახდა გათვალისწინებულია ბალანსის შედგენის თარიღიდან 12 თვის განმავლობაში, იგი კლასიფიცირდება როგორც მოკლევადიანი ვალდებულება. მაგალითად, მოკლევადიანი ვალდებულებებია: პროცენტიანი ვალდებულებების, საბანკო ოვერდრაფტების, გადასახდელი დივიდენდების, შემოსავლებიდან გადასახადებისა და სხვა არაკომერციული გადასახდელების მიმდინარე სამეურნეო წელს გადასახდელი ნაწილი. საბრუნავი კაპიტალის დასაფინანსებლად ხანგრძლივი დროის განმავლობაში გამოყენებული პროცენტიანი ვალდებულებები, რომელთა დაფარვა გათვალისწინებული არ არის 12 თვის განმავლობაში, განიხილება როგორც გრძელვადიანი ვალდებულებები.

1.34. საკუთარი კაპიტალი შეიძლება დაიყოს შემდეგ საკლასიფიკაციო ჯგუფებად:

ა) სა წესდებო კაპიტალი (სააქციო საზოგადოების შემთხვევაში მოითხოვება უფრო დეტალურად);

ბ) გაუნაწილებელი მოგება;

გ) გაუნაწილებელი მოგებიდან შექმნილი რეზერვები;

დ) რეზერვები, რომლებიც უზრუნველყოფს კაპიტალის შენარჩუნებას.

1.35. ბალანსში აუცილებელია აისახოს ქვემოთ ჩამოთვლილი მუხლების შესაბამისი თანხები:

ა) ძირითადი საშუალებები;

ბ) არამატერიალური აქტივები;

გ) ინვესტიციები;

დ) სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები;

ე) სავაჭრო და სხვა მოთხოვნები;

ვ) ფულადი სახსრები და მათი ეკვივალენტები;

ზ) სავაჭრო და სხვა ვალდებულებები;

თ) საგადასახადო ვალდებულებები და აქტივები;

ი) ანარიცხები;

კ) გრძელვადიანი პროცენტიანი ვალდებულებები; და

ლ) საწესდებო კაპიტალი, გაუნაწილებელი მოგება და რეზერვები.

1.36. ზემოთ განხილული აუცილებელი საბალანსო მუხლების გარდა, ბალანსი უნდა მოიცავდეს ქვეჯგუფების სახელწოდებებსა და ჯამურ თანხებს. იგივე მიდგომა გამოიყენება მაშინ, როდესაც ასეთი წარდგენა აუცილებელია საწარმოს ფინანსური მდგომარეობის სამართლიანი ასახვის მიზნით.

1.37. საწარმომ განმარტებით შენიშვნებში უნდა ასახოს შემდეგი ინფორმაცია:

ა) ყველა ტიპის სააქციო კაპიტალისათვის:

I) ნებადართული აქციების რაოდენობა;

II) გამოშვებული და მთლიანად ანაზღაურებული აქციების რაოდენობა და გამოშვებული, მაგრამ აუნაზღაურებელი აქციების რაოდენობა;

III) ერთეული აქციის ნომინალური ღირებულება;

IV) უფლებები, პრივილეგიები და შეზღუდვები, რომლებიც ეხება ამა თუ იმ  ჯგუფს, დივიდენდების განაწილებასა და კაპიტალის დაფარვასთან დაკავშირებული შეზღუდვების ჩათვლით;

ბ) აქციონერთა კაპიტალში თითოეული რეზერვის შინაარსისა და დანიშნულების აღწერა;

გ) დივიდენდების ოდენობა, რომელიც შეთავაზებულ იქნა განსახილველად ან გამოცხადდა ბალანსის შედგენის თარიღის შემდეგ, მაგრამ ფინანსური ანგარიშგების წარდგენაზე ნებართვის თარიღამდე; და

დ) ნებისმიერი კუმულაციური პრივილეგიური დივიდენდების თანხა, რომელიც არ არის აღიარებული.

საწარმომ, რომელსაც არა აქვს სააქციო კაპიტალი (მაგალითად, შპს, სპს და სხვ.), უნდა წარადგინოს ზემოთ მოცემული მოთხოვნების ეკვივალენტური ინფორმაცია, სადაც ნაჩვენები იქნება თითოეული პარტნიორის წილი საწარმოს კაპიტალში, მათი უფლებები, პრივილეგიები და შეზღუდვები.

1.38. საანგარიშგებო პერიოდში აღიარებული შემოსავლებისა და ხარჯების ყველა მუხლი უნდა აისახოს მოცემული პერიოდის მოგებისა და ზარალის ანგარიშგებაში, თუ სტანდარტით გათვალისწინებული არ  არის  სხვა მოთხოვნები.

1.39. მოცემული ან სხვა სტანდარტით ზოგჯერ დაშვებულია საანგარიშგებო პერიოდის წმინდა მოგებაზარალის გაანგარიშებიდან შემოსულობის ან ხარჯის რომელიმე ელემენტის ამოღება. წინამდებარე სტანდარტი განიხილავს ორ ასეთ შემთხვევას: შეცდომების კორექტირება და სააღრიცხვო პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებების ზემოქმედების შედეგები.

1.40. საანგარიშგებო პერიოდის წმინდა მოგება ან ზარალი მოიცავს შემდეგ კომპონენტებს (რომელთაგან თითოეული უნდა აისახოს მოგებისა და ზარალის ანგარიშგებაში):

ა) საწარმოს ჩვეულებრივი სამეურნეო საქმიანობიდან მიღებული მოგება ან ზარალი; და

ბ) განსაკუთრებული მუხლები.

1.41. ყველა განსაკუთრებული მუხლის შინაარსი და თანხები ფინანსურ ანგარიშგებაში ცალ-ცალკე უნდა გამჟღავნდეს.

1.42. საანგარიშგებო პერიოდის წმინდა მოგებას ან ზარალს, ჩვეულებრივ, წარმოქმნის სამეურნეო საქმიანობის პროცესთან დაკავშირებული შემოსავლები და ხარჯები. იშვიათად ხდება განსაკუთრებული მუხლების წარმომქმნელი უჩვეულო მოვლენა, რომელიც ცვლის საწარმოს ჩვეულებრივი საქმიანობიდან მიღებული მოგების (ზარალის) ოდენობას.

1.43. რომელიმე ოპერაციის ან მოვლენის შინაარსის უჩვეულო ბუნება განისაზღვრება მოცემული მოვლენის ან ოპერაციის შინაარსის შედარებით საწარმოს ჩვეულებრივ საქმიანობასთან. მოვლენის განსაკუთრებულობის დასადგენად არ გამოდგება მისი მოხდენის სიხშირე. ამიტომ, სხვადასხვა საწარმოს ჩვეულებრივი სამეურნეო საქმიანობის განსხვავებული ხასიათიდან გამომდინარე, ერთი საწარმოსათვის განსაკუთრებული მოვლენა ან ოპერაცია, შესაძლოა სხვა საწარმოსათვის არ იყოს განსაკუთრებული. კერძოდ, მიწისძვრის შედეგად მიღებული ზარალი ბევრი საწარმოსათვის განსაკუთრებული საბალანსო მუხლია. მაგრამ, სადაზღვევო კომპანიისათვის, რომელიც მიწისძვრის შემდეგ სადაზღვევო პოლისის მფლობელებს გარკვეულ კომპენსაციას უხდის, არ წარმოადგენს განსაკუთრებულ მუხლს.

1.44. საწარმოთა უმრავლესობისათვის განსაკუთრებული მუხლების არსებობის განმაპირობებელი მოვლენებისა და ოპერაციების მაგალითებია:

ა) აქტივების ექსპროპრიაცია; და

ბ) მიწისძვრა ან სხვა სტიქიური უბედურება.

1.45. ყოველი განსაკუთრებული მუხლის შინაარსი და თანხა ცალცალკე  აისახება ფინანსური ანგარიშგების განმარტებით შენიშვნებში, ხოლო მოგებისა და ზარალის ანგარიშგებაში აისახება განსაკუთრებული მუხლების საერთო თანხა.

1.46. მოგებისა და ზარალის ანგარიშგებაში აუცილებელია აისახოს ქვემოთ ჩამოთვლილი მუხლების შესაბამისი თანხები:

ა) ამონაგები;

ბ) ხარჯების სტრუქტურა საწარმოს ხარჯების შინაარსის ან ფუნქციების მიხედვით;

გ) მიმდინარე საოპერაციო საქმიანობის შედეგები;

დ) ფინანსური დანახარჯები;

ე) საგადასახადო ხარჯები;

ვ) მოგება ან ზარალი ჩვეულებრივი საქმიანობიდან;

ზ) განსაკუთრებული მუხლები; და

თ) საანგარიშგებო პერიოდის წმინდა მოგება ან ზარალი.

1.47. ფინანსური შედეგის შესახებ ინფორმაციის მიწოდება დასაშვებია ორი ტიპის სტრუქტურით. ტიპების ხასიათს განსაზღვრავს ხარჯების დაჯგუფების მეთოდი. ფინანსური შედეგის წარსადგენად ხარჯები შეიძლება დაჯგუფდეს მათი ეკონომიკური შინაარსის ან ფუნქციური დანიშნულების მიხედვით.

1.48. ფინანსური შედეგის წარდგენის პირველი ტიპის სტრუქტურა ცნობილია, როგორც ხარჯების ეკონომიკური შინაარსის მიხედვით დაჯგუფების მეთოდი. ხარჯები მოგებისა და ზარალის ანგარიშგებაში აგრეგირებულია მათი ეკონომიკური შინაარსის მიხედვით (მაგალითად, ცვეთა, მასალების შეძენა, ტრანსპორტირების დანახარჯები, ხელფასები და გასამრჯელოები, სარეკლამო დანახარჯები). მათი გადანაწილება არ ხდება საწარმოს ფუნქციების მიხედვით. ამ მეთოდის გამოყენება მოსახერხებელია ძალიან მცირე ზომის საწარმოებში, რადგან ფუნქციების მიხედვით კლასიფიკაციაში მიმდინარე ხარჯების განაწილება საჭირო არ არის. ქვემოთ მოცემული კლასიფიკაცია ეყრდნობა ხარჯების დაჯგუფებას მათი ეკონომიკური შინაარსის მიხედვით:

 

  ამო­ნა­გე­ბი                                                                          X

სხვა სა­ო­პე­რა­ციო შე­მო­სავ­ლე­ბი                                       X

ცვლი­ლე­ბე­ბი მზა პრო­დუქ­ცი­ი­სა და და­უმ­თავ­რე­ბე­ლი            

წარ­მო­ე­ბის ნაშთებში                                X

გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი ნედ­ლე­უ­ლი და მა­სა­ლე­ბი          X

პერ­სო­ნა­ლის შე­ნახ­ვის ხარ­ჯე­ბი               X

ცვე­თი­სა და ამორ­ტი­ზა­ცი­ის ხარ­ჯე­ბი      X

სხვა მიმ­დი­ნა­რე ხარ­ჯე­ბი                          X

სულ სა­ო­პე­რა­ციო ხარ­ჯე­ბი                                              (X)

სა­ო­პე­რა­ციო საქ­მი­ა­ნო­ბი­დან მი­ღე­ბუ­ლი მო­გე­ბა             X

1.49. სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ოდ­ში მზა პრო­დუქ­ცი­ა­სა და და­უმ­თავ­რე­ბელ წარ­მო­ე­ბის ნაშთებში მომ­ხდა­რი ცვლი­ლე­ბე­ბის მუხლს შე­სა­ბა­მი­სო­ბა­ში მოჰ­ყავს სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დის შე­მო­სავ­ლე­ბი მათ მი­ღე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბულ ხარ­ჯებ­თან. მო­ცე­მუ­ლი მუხ­ლი მო­ი­ცავს ასე­ვე სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დის კა­პი­ტა­ლი­ზე­ბულ სა­მუ­შა­ო­ებს, რო­მე­ლიც ამა­ვე პე­რი­ო­დის ერ­თი­ა­ნი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის შე­დე­გია. მო­ცე­მუ­ლი მუხ­ლი ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში გა­ნი­ხი­ლე­ბა რო­გორც ხარ­ჯის ზრდა ან შემ­ცი­რე­ბა.

1.50. ფი­ნან­სუ­რი შე­დე­გის წარ­დგე­ნის მე­ო­რე ტი­პის სტრუქ­ტუ­რა იყე­ნებს ხარ­ჯე­ბის ფუნ­ქცი­ებს და ცნო­ბი­ლია რო­გორც ხარ­ჯე­ბის ფუნ­ქცი­უ­რი და­ნიშ­ნუ­ლე­ბით დაჯ­გუ­ფე­ბის მე­თო­დი. ამ მე­თო­დის თა­ნახ­მად, ხარ­ჯე­ბის კლა­სი­ფი­კა­ცია ხდე­ბა რე­ა­ლი­ზე­ბუ­ლი პრო­დუქ­ცი­ის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბის, კო­მერ­ცი­უ­ლი და ად­მი­ნის­ტრა­ცი­უ­ლი და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის მი­ხედ­ვით. ქვე­მოთ მო­ცე­მუ­ლია ხარ­ჯე­ბის კლა­სი­ფი­კა­ცი­ის მა­გა­ლი­თი ფუნ­ქცი­ე­ბის მი­ხედ­ვით:

 

ამო­ნა­გე­ბი                                                              X

რე­ა­ლი­ზე­ბუ­ლი პრო­დუქ­ცი­ის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა         (X)

სა­ერ­თო მო­გე­ბა                                                     X

სხვა სა­ო­პე­რა­ციო შე­მო­სავ­ლე­ბი                           X

კო­მერ­ცი­უ­ლი ხარ­ჯე­ბი                                         (X)      

ად­მი­ნის­ტრა­ცი­უ­ლი ხარ­ჯე­ბი                               (X)

სხვა სა­ო­პე­რა­ციო ხარ­ჯე­ბი                                   (X)

სა­ო­პე­რა­ციო საქ­მი­ა­ნო­ბი­დან მი­ღე­ბუ­ლი მო­გე­ბა X

 

1.51. საწარმო, რომელიც ფუნქციების მიხედვით ხარჯების კლასიფიკაციას იყენებს, ვალდებულია გახსნას დამატებითი ინფორმაცია ხარჯების შინაარსის შესახებ, მათ შორის აქტივების ცვეთისა და ამორტიზაციის და პერსონალის შენახვაზე გაწეული ხარჯები.

1.52. საწარმომ ფინანსური შედეგის ცალკე მუხლის სახით უნდა წარადგინოს მოცემული საანგარიშგებო პერიოდის წმინდა მოგება ან ზარალი.

1.53. საწარმოს ფინანსური ანგარიშგების განმარტებით შენიშვნებში უნდა აისახოს შემდეგი ინფორმაცია:

ა) ფინანსური ანგარიშგების მომზადებისათვის არსებული საბაზისო ინფორმაცია და მნიშვნელოვანი სამეურნეო ოპერაციებისა და მოვლენების ასახვისათვის შერჩეული და გამოყენებული შესაბამისი სააღრიცხვო პოლიტიკა;

ბ) მსსის სხვა თავებში გათვალისწინებული განმარტებითი ინფორმაცია, რომელიც წარდგენილი არ არის უშუალოდ ფინანსურ ანგარიშგებაში;

გ) გა მოცხადებული ან შეთავაზებული დივიდენდების ოდენობა;

დ) სააღრიცხვო პოლიტიკაში მომ ხდარი ცვლილებებისა და შეცდომების კორექტირების შედეგები;

ე) დამატებითი ინფორმაცია, რომელიც ასახული არ არის უშუალოდ ფინანსურ ანგარიშგებაში, მაგრამ აუცილებელია საწარმოს შესახებ ინფორმაციის სამართლიანი წარდგენისათვის.   

1.54. ფინანსურ ანგარიშგებაში მოცემული ინფორმაციის ადვილად გაგებისა და სხვა საწარმოთა ანალოგიურ ინფორმაციასთან შედარების უზრუნველსაყოფად, შენიშვნები და განმარტებები მოცემული უნდა იყოს შემდეგი თანამიმდევრობით:

ა) იმის აღნიშვნა, რომ ანგარიშგება მომზადებულია მსს-ის შესაბამისად;

ბ) შეფასების საფუძვლები და გამოყენებული სააღრიცხვო პოლიტიკა;

გ) დამატებითი დამამტკიცებელი ინფორმაცია უშუალოდ ფინანსურ ანგარიშგებაში წარმოდგენილი მუხლებისათვის ისეთივე თანამიმდევრობით, როგორც მოცემულია ფინანსური ანგარიშგების თითოეული მუხლი და ფინანსური ანგარიშგების სრული პაკეტის თითოეული კომპონენტი;

დ) სხვა განმარტებითი შენიშვნები, რომლებიც მოიცავს:

I)  გაუთვალისწინებელ მოვლენებს, ვალდებულებებს, რომლებიც ექვემდებარება შესრულებას და სხვა სახის ფინანსური შინაარსის განმარტებით შენიშვნებს; და

II) არაფინანსური შინაარსის განმარტებებს.

1.55. ფინანსური ანგარიშგების განმარტებითი შენიშვნები სააღრიცხვო პოლიტიკის შესახებ უნ და შეიცავდეს:

ა)ფინანსური ანგარიშგების მომზადების პროცესში გამოყენებული შეფასების სისტემას; და

ბ)თითოეულ სპეციფიკურ სააღრიცხვო პოლიტიკას, რომელიც აუცილებელია ფინანსური ანგარიშგების სწორად გაგებისათვის.

1.56. განმარტებით შენიშვნებში  აუცილებელია იმ სააღრიცხვო პოლიტიკის გამჟღავნება, რომელიც მოცემულ სტანდარტში განხილული არ არის, მაგრამ შერჩეული და გამოყენებული იქნება საწარმოს მიერ.

1.57. საწარმომ უნდა გახსნას შემდეგი ინფორმაცია:

ა) საწარმოს ადგილმდებარეობა და სამართლებრივი ფორმა. ქვეყანა, სადაც რეგისტრირებულია საწარმო და რეგისტრირებული ოფისის მისამართი (ან საქმიანობის ძირითადი ადგილი, თუ იგი განსხვავდება რეგისტრირებული ოფისის მისამართისაგან);

ბ)დადგენილ კრიტერიუმებთან შესაბამისობით იმის დადასტურება, რომ წარმოადგენს საწარმოს, რომლისთვისაც სავალდებულოა ან რომელსაც უფლება აქვს ფინანსური ანგარიშგება წარადგინოს მსსის მიხედვით; და

გ) საწარმოს მუშაკთა რაოდენობა საანგარიშგებო პერიოდის დასასრულს ან მათი საშუალო რაოდენობა საანგარიშგებო პერიოდის განმავლობაში.

1.58. ფინანსურ ანგარიშგებას აუცილებლად უნდა ახლდეს განმარტებითი შენიშვნები. ფინანსური ანგარიშგება განმარტებითი შენიშვნების გარეშე სრულად არ ჩაითვლება.

თავი 2.  სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები

2.1. წინამდებარე თავი გამოიყენება თავდაპირველი ღირებულების მეთოდით აღრიცხული სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების ფინანსურ ანგარიშგებაში წარსადგენად. მოცემული თავი არ გამოიყენება:

ა) სამშენებლო-საიჯარო სამუშაოთა შესრულებისას წარმოშობილი დაუმთავრებელი მშენებლობის აღრიცხვისათვის;

ბ) ფინანსური ინსტრუმენტებისათვის; და

გ) სოფლის მეურნეობისა და სატყეო მეურნეობის პროდუქტების, აგრეთვე სასარგებლო წიაღისეულის მომპოვებელთა სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების აღრიცხვისათვის, რადგან ისინი აღირიცხება ნეტო სარეალიზაციო ღირებულებით იმ მეთოდიკის შესაბამისად, რომელიც მიღებულია მრეწველობის სხვადასხვა დარგში; და

დ) სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობასთან დაკავშირებული ბიოლოგიური აქტივებისათვის.

2.2. წარმოების სხვადასხვა დარგისათვის მიღებული მეთოდების შესაბამისად, ნეტო სარეალიზაციო ღირებულება გამოიყენება მსხვილი რქოსანი პირუტყვის, სოფლის მეურნეობისა და სატყეო მეურნეობის პროდუქტების, აგრეთვე სასარგებლო წიაღისეულის მომპოვებელთა სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების აღრიცხვისათვის.

2.3. სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობებს მიეკუთვნება გაყიდვის მიზნით შეძენილი საქონელი, მზა პროდუქცია ან საკუთარი წარმოების ნახევარფაბრიკატები, აგრეთვე ის ნედლეული და დამხმარე მასალები, რომლებიც განკუთვნილია საწარმოო მოხმარებისათვის. მომსახურების სფეროს სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობებს მიეკუთვნება ისეთი მომსახურების დანახარჯებიც, საიდანაც საწარმოს შემოსავლები ჯერ არ მიუღია.

2.4. სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების ობიექტი, რომელიც აკმაყოფილებს აქტივის აღიარების კრიტერიუმებს, თავდაპირველად უნდა შეფასდეს თვითღირებულებით.

2.5. სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების თვითღირებულებაში შედის მის შეძენასთან და გადამუშავებასთან დაკავშირებული ყველა დანახარჯი, აგრეთვე ის დანახარჯები, რომლებიც დაკავშირებულია მოცემულ ადგილსამყოფელამდე მის ტრანსპორტირებასთან და მიღებული სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების სათანადო მდგომარეობაში მოყვანასთან.

2.6. სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების შეძენის დანახარჯები მოიცავს მზა პროდუქციის, ნედლეულის, მასალებისა და მომსახურების შეძენასთან უშუალოდ დაკავშირებულ ყველა ხარჯს. მათ შორის შეძენის (ნასყიდობის) ფასს, საიმპორტო საბაჟო გადასახადს და სხვა გადასახადებს, იმ გადასახადების გარდა, რომლებიც საგადასახადო ორგანოებიდან უბრუნდება საწარმოს, აგრეთვე სატრანსპორტო, დამზადების ხარჯებს და სხვ. სავაჭრო დათმობა, სავაჭრო დანამატი და ა.შ. არ ჩაირთვება შეძენის დანახარჯების გაანგარიშებებში.

2.7. სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების კონვერსიის (გადამუშავების) დანახარჯები მოიცავს:

ა) პროდუქციის ერთეულის წარმოებასთან უშუალოდ დაკავშირებულ ხარჯებს, მაგალითად, პირდაპირ შრომით დანახარჯებს;

ბ) გასანაწილებელ მუდმივ ზედნადებ ხარჯებს, რომლებიც გაწეულია ნედლეულისა და მასალების მზა პროდუქციად გარდაქმნის, გადამუშავების პროცესში. მუდმივი საწარმოო ზედნადები ხარჯები ისეთი არაპირდაპირი საწარმოო დანახარჯებია, რომლებიც წარმოების მოცულობის ცვლილებასთან მიმართებაში უცვლელი რჩება. ესენია: ამორტიზაციის ანარიცხები, საწარმოო შენობებისა და მოწყობილობების შენახვის ხარჯები, აგრეთვე წარმოების მმართველობისა და ადმინისტრირების ხარჯები;

გ) ცვლად ზედნადებ ხარჯებს, რომლებიც გაწეულია ნედლეულისა და მასალების მზა პროდუქციად გარდაქმნის, გადამუშავების პროცესში. ცვლადი საწარმოო ზედნადები ხარჯები ისეთი არაპირდაპირი საწარმოო დანახარჯებია, რომლებიც იცვლება წარმოების მოცულობის ცვლილებების პირდაპირპროპორციულად, როგორიცაა დანახარჯები დამხმარე მასალებსა და დამხმარე ცოცხალ შრომაზე.

2.8. მუდმივი და ცვლადი საწარმოო ზედნადები ხარჯები სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების თვითღირებულებას მიეკუთვნება განაწილების გზით.

2.9. სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების კონვერსიის დანახარჯებზე მუდმივი საწარმოო ზედნადები ხარჯების განაწილება ხდება საშუალო საწარმოო სიმძლავრის მიხედვით. საშუალო საწარმოო სიმძლავრეს უწოდებენ წარმოების ისეთ დონეს, რომლის მიღწევაც საშუალოდ მოსალოდნელია რამდენიმე საწარმოო პერიოდის ან სეზონის განმავლობაში, წარმოების ნორმალურ პირობებში, საწარმოო სიმძლავრეების გეგმური დანაკარგების გათვალისწინებით, რომლებიც დაკავშირებულია გეგმუ-რტექნიკურ სამუშაოთა შესრულებასთან. შესაძლოა წარმოების ფაქტობრივი დონის გამოყენებაც, თუ იგი უახლოვდება საშუალო სიმძლავრეს. მუდმივი საწარმოო ზედნადები ხარჯების თანხა, რომელიც ნაწილდება წარმოებული პროდუქციის ერთეულზე, არ იზრდება დაბალი მწარმოებლურობის ან საწარმოს უმოქმედობის გამო. გაუნაწილებელი ზედნადები ხარჯები ჩაითვლება იმ პერიოდის ხარჯებად, რომელშიც იქნა გაწეული. საანგარიშგებო პერიოდში, რომლისთვისაც დამახასიათებელია წარმოების არაჩვეულებრივად მაღალი დონე, პროდუქციის ერთეულზე მისაკუთვნებელი მუდმივი საწარმოო ზედნადები ხარჯები უნდა შემცირდეს იმ ოდენობით, რათა არ მოხდეს სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების შეფასება თვითღირებულებაზე მაღალი თანხით.

2.10. პროდუქციის ერთეულზე ცვალებადი საწარმოო ზედნადები ხარჯების განაწილება ხდება საწარმოო სიმძლავრეების ფაქტობრივი გამოყენების მიხედვით.

2.11. საწარმოო პროცესი შესაძლოა გულისხმობდეს რამდენიმე სახეობის პროდუქციის წარმოებას. ეს ხდება მაშინ, როცა იწარმოება კომბინირებული პროდუქცია, ან როცა არსებობს ძირითადი და არაძირითადი (თანამდე) პროდუქცია. თუ საწარმოში კონვერსიის ხარჯები თითოეული სახეობის პროდუქციისათვის ცალცალკე არ აღირიცხება, მაშინ იგი სხვადასხვა პროდუქციაზე უნდა განაწილდეს რაციონალური  და თანამიმდევრული ბაზის  საფუძველზე. მაგალითად, კონვერსიის ხარჯების განაწილების საფუძვლად შეიძლება აღებულ იქნეს თითოეული პროდუქციის შესაბამისი გასაყიდი ფასი წარმოების საბოლოო ეტაპზე, ან წარმოების იმ ეტაპზე, როცა უკვე შესაძლებელია პროდუქციის ცალცალკე აღრიცხვა. ზოგჯერ არაძირითადი პროდუქციის უმრავლესობა თავისი არსით არაარსებითია. ასეთ შემთხვევაში, მათი შეფასება ხდება ნეტო სარეალიზაციო ღირებულებით და აკლდება კომბინირებული პროდუქციის წარმოების დანახარჯებს.

2.12. ,,სხვა დანახარჯები” სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების თვითღირებულებაში ჩაირთვება მხოლოდ იმ ოდენობით, რომლითაც იგი დაკავშირებულია სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების მოცემულ ადგილამდე მიტანასთან და სათანადო მდგომარეობაში მოყვანასთან. მაგალითად, შეიძლება მიზანშეწონილი იყოს არასაწარმოო ზედნადები ხარჯების ან ზოგიერთი დამკვეთის პროდუქციის დაპროექტების დანახარჯების ჩართვა  სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების თვითღირებულებაში.

2.13. სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების თვითღირებულებას არ მიეკუთვნება და გაწევის თარიღის მიხედვით საანგარიშგებო პერიოდის ხარჯად აღიარდება:

ა) ნედლეულისა და მასალების დანაკარგების, ცოცხალი შრომისა და სხვა საწარმოო დანახარჯების ზენორმატიული თანხები;

ბ) სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების შენახვის დანახარჯები, იმ დანახარჯების გამოქვითვით, რომლებიც აუცილებელია საწარმოო პროცესის წინა სტადიისათვის;

გ) ზედნადები ადმინისტრაციული ხარჯები, რომლებიც დაკავშირებული არ არის სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების მოცემულ ადგილამდე ტრანსპორტირებასა და მათ სათანადო მდგომარეობაში მოყვანასთან;

დ) რეალიზაციის დანახარჯები.

2.14. მომსახურების სფეროს საწარმოთა მომსახურების თვითღირებულება, ძირითადად, შედგება იმ პერსონალის შრომითი დანახარჯებისაგან, რომლებიც დაკავებულნი არიან უშუალოდ მომსახურების გაწევით. აგრეთვე საშუალო მმართველობითი პერსონალის (ზედამხედველი) შრომითი დანახარჯებისა და მასთან დაკავშირებული ზედნადები ხარჯებისაგან. საერთო ადმინისტრაციული პერსონალისა და რეალიზაციაში დასაქმებული პერსონალის შრომის ანაზღაურება და რეალიზაციასთან დაკავშირებული სხვა სახის დანახარჯები არ ჩაირთვება სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების თვითღირებულებაში. მათი აღიარება ხდება იმ პერიოდის ხარჯებად, რომელშიც იყო გაწეული.

2.15. თვითღირებულების განსაზღვრის ისეთი მეთოდები, როგორიცაა ნორმატიული და საცალო ფასების მეთოდი, შესაძლოა გამოყენებულ იქნეს პრაქტიკული მოსაზრებით, თუ შედეგები მიახლოებით გაუტოლდება თვითღირებულებას. ნორმატიული მეთოდის დროს, მხედველობაში მიიღება ნედლეულისა და მასალების ხარჯვის, სამუშაო ძალის გამოყენების, მწარმოებლურობისა და საწარმოო სიმძლავრეთა გამოყენების ნორმატიული დონეები. ეს ნორმები რეგულარულად უნდა გადაისინჯოს და, საჭიროების შემთხვევაში, შეიცვალოს თანამედროვე პირობების გათვალისწინებით.

2.16. საცალო ფასების მეთოდს უფრო ხშირად იყენებენ საცალო ვაჭრობაში; აქ სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები შედგება სწრაფად ცვალებადი დიდი რაოდენობის ელემენტებისაგან, რომლებსაც ერთნაირი მარჟა (სხვაობა გასაყიდ ფასსა და თვითღირებულებას შორის) აქვთ და მათთვის არაპრაქტიკულია თვითღირებულების გაანგარიშების სხვა მეთოდების გამოყენება. სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების თვითღირებულება განისაზღვრება სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების გასაყიდი ფასის მიხედვით, რომელსაც აკლდება საერთო მომგებიანობის დონისათვის დადგენილი გარკვეული პროცენტის შესაბამისი თანხა. პროცენტულ თანაფარდობას იყენებენ იმ სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობებისათვის, რომელთა შეფასება ფასდაკლებით მოხდა, თავდაპირველ გასაყიდ ფასთან შედარებით. საცალო ვაჭრობის ქვეგანაყოფებში უფრო ხშირად იყენებენ საშუალო საპროცენტო განაკვეთს.

2.17. ცალკეული საქონლისა და მომსახურების თვითღირებულება შეიძლება განისაზღვროს მათი ინ დივიდუალური დანახარჯების იდენტიფიკაციის გზით.

2.18. თუ სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების თვითღირებულების განსაზღვრა არ ხდება ინ დივიდუალური დანახარჯების სპეციფიკური იდენტიფიკაციის მეთოდით, მაშინ გამოყენებულ უნდა იქნეს მეთოდი ¨ფიფო¨ (პირველი შემოსავალში  პირველი გასავალში) ან საშუალო შეწონილი ღირებულების მეთოდი.

2.19. ,,ფიფო” მეთოდის გამოყენება გულისხმობს, რომ პირველად იყიდება სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების ის ელემენტები, რომლებიც შეიძინეს პირველად. შესაძლებელია საანგარიშგებო წლის ბოლოს ფიზიკურად დარჩეს ის საქონელი, რომელიც პირველად შეიძინეს, მაგრამ თვითღირებულების დადგენის მიზნით ივარაუდება, რომ დარჩენილია ის საქონელი, რომელიც ბოლოს შეიძინეს.

2.20. საშუალო შეწონილი ღირებულების ფორმულის თანახმად, სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების თითოეული ელემენტის ღირებულება განისაზღვრება საანგარიშგებო პერიოდის დასაწყისში არსებული სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების ერთგვაროვანი ელემენტების ღირებულების საშუალო შეწონილი სიდიდისა და იმ ერთგვაროვანი ელემენტების ღირებულების საფუძველზე, რომლებიც აწარმოეს ან შეიძინეს საანგარიშგებო პერიოდის განმავლობაში. ღირებულების საშუალო სიდიდის გაანგარიშება შესაძლებელია პერიოდულად ან ყოველი ახლადმიღებული პარტიისათვის, მოცემული საწარმოსათვის დამახასიათებელი კონკრეტული ვითარების შესაბამისად.

2.21. საანგარიშგებო პერიოდის ბოლოს სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების შეფასება და ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახვა ხდება მის თვითღირებულებასა და ნეტო სარეალიზაციო ღირებულებას შორის უმცირესი თანხით. შესაბამისად, იცვლება სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების მარაგის ღირებულება.

2.22. სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების მოძველების, მოდიდან გასვლის, ნაწილობრივ ან მთლიანად გაფუჭების ან გასაყიდი ფასის შემცირების გამო, შეუძლებელი ხდება მათი თვითღირებულების კომპენსაცია. ასევე შეუძლებელი ხდება იმ სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების თვითღირებულების კომპენსაცია, რომელთა დაკომპლექტების ან რეალიზაციის მოსალოდნელი დანახარჯები გაიზარდა. ამიტომ სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების თვითღირებულება ჩამოიწერება ნეტო სარეალიზაციო ღირებულებამდე.

2.23. ნეტო სარეალიზაციო ღირებულების გაანგარიშების მეთოდი ეყრდნობა იმ ყველაზე საიმედო მონაცემების გამოყენებას, რომლებიც მისაწვდომია გაანგარიშების ჩატარების პერიოდში მოცემული სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების მოსალოდნელი სარეალიზაციო თანხის შესახებ. ნეტო სარეალიზაციო ღირებულების შეფასებისას მხედველობაში მიიღება ფასების ან ღირებულების მოსალოდნელი ცვლილებები, რომელიც უშუალოდაა დაკავშირებული იმ სამეურნეო მოვლენებთან, რომლებიც უნდა მოხდეს საანგარიშგებო პერიოდის შემდეგ, რადგან ეს მოვლენები ადასტურებს საანგარიშგებო პერიოდის დასასრულისათვის არსებულ პირობებს.

2.24. ნეტო სარეალიზაციო ღირებულების გაანგარიშებისას გაითვალისწინება აგრეთვე ის მიზანი, რისთვისაც განკუთვნილია მოცემული სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები. მაგალითად, თუ სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები განკუთვნილია პროდუქციის რეალიზაციის ან მომსახურების გაწევასთან დაკავშირებულ სახელშეკრულებო ვალდებულებების შესასრულებლად, მაშინ ნეტო სარეალიზაციო ღირებულება გაიანგარიშება სახელშეკრულებო ფასის მიხედვით. თუ ხელშეკრულებით გათვალისწინებულია უფრო მცირე მოცულობის რეალიზაციები, ვიდრე საწარმოში არსებული სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობებია, ჭარბი სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების ნეტო სარეალიზაციო ღირებულება განისაზღვრება საერთო გასაყიდი ფასის მიხედვით. რეალიზაციასთან დაკავშირებული ანარიცხები ან პირობითი ვალდებულებები შესაძლოა წარმოიშვას გაყიდვის ხელშეკრულებიდან და აჭარბებდეს არსებულ სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების რაოდენობას, ან შესყიდვების ხელშეკრულებიდან.

2.25. ნედლეული და სხვა დამხმარე მასალების ნაშთი, რომლებიც განკუთვნილია სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების საწარმოებლად, არ შეიძლება ჩამოფასდეს ნეტო სარეალიზაციო ღირებულებამდე, თუ მოსალოდნელია, რომ მათი მონაწილეობით წარმოებული მზა პროდუქცია გაიყიდება თვითღირებულების შესაბამის ან თვითღირებულებაზე მაღალ ფასში. თუ ნედლეულსა და მასალებზე ფასები ისე დაეცემა, რომ მზა პროდუქციის თვითღირებულება გადააჭარბებს მის ნეტო სარეალიზაციო ღირებულებას, ნედლეული და მასალები უნდა ჩამოიწეროს ნეტო სარეალიზაციო ღირებულებამდე.

2.26. ყოველ მომდევნო საანგარიშგებო პერიოდში გადაისინჯება ნეტო სარეალიზაციო ღირებულება და თუ აღარ იარსებებს სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების თვითღირებულების ჩამოწერის გარემოებები, უნდა აღდგეს ჩამოწერილი თანხა. სახელდობრ, სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების ახალ საბალანსო თანხად აიღება თვითღირებულებასა და შეცვლილ ნეტო სარეალიზაციო თანხას შორის უმცირესი. ჩამოწერილი თანხის აღდგენა შეეხება ნეტო სარეალიზაციო ღირებულების გადასინჯვის მომენტში ნაშთად არსებულ იმ სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობებს, რომლებიც წინა პერიოდში ჩამოფასებული იყო ნეტო სარეალიზაციო ღირებულებამდე.

2.27. როცა სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები გაიყიდება, მათი პირვანდელი ღირებულება უნდა აღიარდეს იმ პერიოდის ხარჯებად, როდესაც მიღებულ იქნა შესაბამისი შემოსავლები.

2.28. გაყიდული სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების ღირებულების ხარჯებად აღიარების პროცესს შესაბამისობაში მოჰყავს გაწეული დანახარჯები და ამონაგები.

2.29. სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების ნეტო სარეალიზაციო ღირებულებამდე ჩამოწერის თანხა, აგრეთვე სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების დანაკარგის თანხები, შესაბამისად, უნდა აღიარდეს იმ პერიოდის ხარჯებად, როცა მოხდა ჩამოწერა ან ადგილი ჰქონდა დანაკარგებს.

2.30. სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების ნეტო სარეალიზაციო ღირებულების გაზრდით გამოწვეული ნებისმიერი ჩამოწერის უკუგატარების თანხამ უნდა შეამციროს ამავე პერიოდში ხარჯად აღიარებული სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების თანხა.

2.31. სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობებთან დაკავშირებით, ფინანსური ანგარიშგების შენიშვნებში განმარტებული უნდა იყოს:

ა) სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების მიმართ გამოყენებული საწარმოს სააღრიცხვო პოლიტიკა, მათ შორის თვითღირებულების და სადგენად გამოყენებული მეთოდი;

ბ) სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების საერთო საბალანსო თანხა და საბალანსო თანხები, მოცემული საწარმოს შესაბამისი საკლასიფიკაციო ჯგუფების მიხედვით;

გ) იმ სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების საბალანსო თანხები, რომლებიც შეფასებულია ნეტო სარეალიზაციო ღირებულებით;

დ) სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების ჩამოწერის ნებისმიერი ცვლილების თანხა, რომელმაც სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების თვითღირებულებაში გამოიწვია უკუგატარება;

ე) იმ სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების საბალანსო თანხა, რომელიც ვალდებულებების დაფარვის უზრუნველსაყოფად გაცემულია გირაოს სახით.

თავი 3. ფულადი ნაკადების ანგარიშგება

3.1. ყოველი საანგარიშგებო პერიოდისათვის უნდა მომზადდეს ფულადი ნაკადების ანგარიშგება, როგორც ფინანსური ანგარიშგების განუყოფელი ნაწილი.

3.2. მოკლევადიან ფულად ვალდებულებათა გადახდის ვადის დადგომამდე, მათი უზრუნველყოფის მიზნით, ხშირად მიმართავენ ფულადი სახსრების შენახვას მათი ეკვივალენტების სახით. ამდენად, სწრაფლიკვიდური ინვესტიციის შეძენის მიზანს წარმოადგენს არა ინვესტირება, არამედ ფულადი სახსრების მართვა დროებით ჭარბი ფულადი სახსრების მათ  ეკვივალენტებში დაბანდების გზით. ინვესტიციის ფულადი სახსრების ეკვივალენტად  კლასიფიცირებისათვის აუცილებელია იგი ადვილად გადაცვლადი იყოს წინასწარ ცნობილ ნაღდი ფულის ოდენობაზე და მისი ღირებულების შეცვლის რისკი უმნიშვნელო უნდა იყოს. ამიტომ, როგორც წესი, ინვესტიცია ნაღდი ფულადი სახსრების ეკვივალენტად კვალიფიცირდება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მას დაფარვის ვადა შეძენიდან სამი თვე ან ნაკლები აქვს.

3.3. საანგარიშგებო პერიოდის ფულადი ნაკადების ანგარიშგებაში ფულადი ნაკადები უნდა აისახოს საოპერაციო, საინვესტიციო და საფინანსო საქმიანობის ფულად ნაკადებად დაჯგუფებით.

3.4. ფულადი ნაკადების საოპერაციო, საინვესტიციო და საფინანსო საქმიანობის ფულად ნაკადებად დაჯგუფების მიზანია, დადგინდეს თითოეული საქმიანობის ფულადი ნაკადების როლი. საწარმო ფულად ნაკადებს საოპერაციო, საინვესტიციო და საფინანსო საქმიანობის ფულად ნაკადებად აჯგუფებს, მისი საქმიანობისათვის ყველაზე მეტად მისაღები ფორმით. მთავარია დაჯგუფებამ უზრუნველყოს მოცემული საქმიანობის, საწარმოს ფინანსურ მდგომარეობასა  და საწარმოს ფულად სახსრებზე გავლენის შეფასება.

3.5. საოპერაციო საქმიანობის ფულადი ნაკადები, უმეტესად, საწარმოს ძირითადი საქმიანობიდან წარმოიშობა. ამგვარად, საოპერაციო საქმიანობის ფულადი ნაკადები დაკავშირებულია ისეთ სამეურნეო ოპერაციებსა და მოვლენებთან, რომლებიც მონაწილეობენ წმინდა მოგების ან ზარალის განსაზღვრაში. საოპერაციო საქმიანობის ფულადი ნაკადების მაგალითებია:

ა) საქონლის რეალიზაციიდან და მომსახურების გაწევიდან მიღებული ფულადი სახსრები;

ბ) როიალტებიდან, ჰონორარებიდან, საკომისიო გადასახდელებიდან და სხვა შემოსავლებიდან მიღებული ფულადი სახსრები;

გ) საქონელსა და მომსახურებაზე მომწოდებელთათვის გადახდილი ფულადი სახსრები;

დ) თანამშრომლებისათვის და მათი სახელით გადახდილი ფულადი სახსრები;

ე) სადაზღვევო საწარმოსათვის სადაზღვევო პრემიებითა და პრეტენზიებით, ანუიტეტებითა და სხვა სადაზღვევო დახმარებებით მიღებული და გადახდილი ფულადი სახსრები;

ვ) მოგების გადასახადთან დაკავშირებული ფულადი სახსრების გადახდა ან დაბრუნება, თუ იგი დაკავშირებული არ არის საფინანსო და საინვესტიციო საქმიანობასთან; და

ზ) კომერციული და სავაჭრო მიზნით დადებულ კონტრაქტებთან დაკავშირებული მიღებული და გადახდილი ფულადი სახსრები.

3.6. საწარმოს მიერ კომერციული ან სავაჭრო საქმიანობისათვის განკუთვნილი ფასიანი ქაღალდები და სესხები განიხილება გასაყიდად გამიზნული სასაქონლო მარაგის მსგავსად. ამიტომ, ფასიანი ქაღალდების ყიდვაგაყიდვასთან და სავაჭროსაშუამავლო საქმიანობასთან დაკავშირებული ფულადი სახსრები კლასიფიცირდება როგორც საოპერაციო საქმიანობა.

3.7. საინვესტიციო საქმიანობა გვიჩვენებს, თუ რა დანახარჯები იქნა გაწეული იმ რესურსებისათვის, რომლებმაც მომავალში უნდა შექმნას შემოსავალი და ფულადი სახსრები. ამიტომ, მნიშვნელოვანია საინვესტიციო საქმიანობის ფულადი ნაკადების ანგარიშგებაში ცალკე გამოყოფა. საინვესტიციო საქმიანობასთან დაკავშირებული ფულადი ნაკადების მაგალითებია:

ა) ძირითადი საშუალებების, არამატერიალური და სხვა გრძელვადიანი აქტივების შესაძენად გადახდილი ფულადი სახსრები. ამაში ასევე შედის სამეცნიეროკვლევით სამუშაოებზე გაწეული კაპიტალიზებული დანახარჯები და საკუთარი წარმოების ძირითადი საშუალებები;

ბ) ძირითადი საშუალებების, არამატერიალური და სხვა გრძელვადიანი აქტივების გაყიდვიდან მიღებული ფულადი სახსრები;

გ) სხვა საწარმოების საკუთარ კაპიტალში წილის ან სასესხო ინსტრუმენტებისა და ერთობლივი საქმიანობის წილის შესაძენად გადახდილი ფულადი სახსრები (იმ გადახდების გარდა, როდესაც ამგვარი ინსტრუმენტები ითვლება ფულადი სახსრების ეკვივალენტებად ან შეძენილია კომერციული და სავაჭრო მიზნით);

დ) სხვა საწარმოების საკუთარ კაპიტალში წილის ან სასესხო ინსტრუმენტებისა და ერთობლივი საქმიანობის წილის გაყიდვიდან მიღებული ფულადი სახსრები (იმ მიღებების გარდა, როდესაც ამგვარი ინსტრუმენტები ითვლება ფულადი სახსრების ეკვივალენტებად ან შეძენილი იყო კომერციული და სავაჭრო მიზნით);

ე) სხვა პირებზე ავანსებად და სესხებად გაცემული ფულადი სახსრები;

ვ) სხვა პირებზე გაცემული ავანსებისა და სესხების დასაფარავად  მიღებული ფულადი სახსრები.

3.8. ფულადი ნაკადების ანგარიშგებაში საფინანსო საქმიანობის ცალკე გამოყოფა მნიშვნელოვანია იმიტომ, რომ იგი სასარგებლოა საწარმოსათვის კაპიტალის მომწოდებლის მხრიდან სამომავლო ფულადი ნაკადების მიმართ შესაძლო პრეტენზიების პროგნოზირებისათვის. საფინანსო საქმიანობასთან დაკავშირებული ფულადი ნაკადების მაგალითებია:

ა) აქციებისა და საკუთარი კაპიტალის სხვა ინსტრუმენტების გამოშვების შედეგად მიღებული ფულადი სახსრები;

ბ) მესაკუთრეთათვის აქციების შეძენის ან გამოსყიდვის  მიზნით გადახდილი ფულადი სახსრები;

გ) სავალო ფასიანი ქაღალდების, სესხების, თამასუქების, ობლიგაციების, გირაოებისა და სხვა მოკლევადიანი ან გრძელვადიანი სესხების გამოშვების შედეგად მიღებული ფულადი სახსრები;

დ) სესხების დასაფარავად გადახდილი ფულადი სახსრები; და

ე) მოიჯარის მიერ ფინანსური იჯარის ვალდებულებების შესამცირებლად გადახდილი ფულადი სახსრები.

3.9. საოპერაციო საქმიანობასთან დაკავშირებული ფულადი ნაკადები საწარმომ უნდა წარადგინოს:

ა) პირდაპირი მეთოდით, რომელშიც ნაჩვენებია ფულადი სახსრების შემოსავლისა და გასავლის მთლიანი ნაკადები, ძირითადი კატეგორიების მიხედვით; ან

ბ) არაპირდაპირი მეთოდით, რომლის მიხედვითაც წმინდა მოგება ან ზარალი კორექტირდება არაფულადი ოპერაციების შედეგებით, წარსული ან მომავალი პერიოდის საოპერაციო შემოსავლებისა და გადახდების გადავადების ან დარიცხვის გათვალისწინებით, აგრეთვე იმ შემოსავლებისა და ხარჯების გათვალისწინებით, რომლებიც დაკავშირებულია საინვესტიციო ან საფინანსო საქმიანობის ფულად ნაკადებთან.

3.10. რეკომენდებულია ფულადი ნაკადების ანგარიშგების შედგენა პირდაპირი მეთოდით. იგი იძლევა ინფორმაციას, რომელიც სასარგებლოა მომავალი ფულადი ნაკადების შესაფასებლად, რის საშუალებასაც ვერ იძლევა არაპირდაპირი მეთოდი. პირდაპირი მეთოდის თანახმად, ინფორმაცია მთლიანად მიღებული ან მთლიანად გაცემული ფულადი სახსრების ძირითადი პუნქტების შესახებ შეიძლება მიღებულ იქნეს:

ა) საწარმოს საბუღალტრო წიგნებიდან; ან

ბ) რეალიზაციის, რეალიზებული პროდუქციის თვითღირებულების და მოგებისა და ზარალის ანგარიშგების სხვა მუხლების კორექტირების საფუძველზე, შემდეგის გათვალისწინებით:

I) საანგარიშგებო პერიოდში სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობებსა და საოპერაციო საქმიანობის შედეგად წარმოქმნილ მოთხოვნებსა და გადასახდელებში მომხდარი ცვლილებები;

II) სხვა არაფულადი მუხლები; და

III)  სხვა მუხლები, რომლებიც გვიჩვენებს საინვესტიციო და საფინანსო საქმიანობასთან დაკავშირებულ ფულად ნაკადებს.

3.11. არაპირდაპირი მეთოდით საოპერაციო საქმიანობასთან დაკავშირებული წმინდა ფულადი ნაკადები განისაზღვრება წმინდა მოგებისა და ზარალის კორექტირებით, შემდეგი მუხლების საფუძველზე:

ა) საანგარიშგებო პერიოდში სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობებსა და საოპერაციო მოთხოვნებსა და გადასახდელებში მომხდარი ცვლილებები;

ბ) არაფულადი მუხლები, როგორიცაა: ცვეთა, ანარიცხები, გადავადებული გადასახადები, უცხოურ ვალუტასთან დაკავშირებული სამეურნეო ოპერაციებიდან მიღებული არარეალიზებული შემოსულობები და დანაკარგები, მეკავშირე საწარმოებს შორის გაუნაწილებელი მოგება, უმცირესობის წილი; და

გ) სხვა მუხლები, რომლებიც გვიჩვენებს საინვესტიციო და საფინანსო საქმიანობასთან დაკავშირებულ ფულად ნაკადებს.

3.12. საწარმომ ცალცალკე უნდა წარადგინოს საინვესტიციო და საფინანსო საქმიანობასთან  დაკავშირებული ფულადი სახსრების შემოსვლა და გასვლა, ძირითადი კატეგორიების მიხედვით.

3.13. უცხოური ვალუტით შესრულებულ სამეურნეო ოპერაციებთან დაკავშირებული ფულადი ნაკადები წარდგენილ უნდა იქნეს საწარმოს საანგარიშგებო ვალუტით. გადასაანგარიშებლად გამოყენებულ უნდა იქნეს  საანგარიშგებო ვალუტასა და უცხოურ ვალუტას შორის გასაცვლელი სავალუტო კურსი, ფულადი სახსრების მოძრაობის დღისათვის.

3.14. არარეალიზებული მოგება ან ზარალი, რომელიც წარმოიშობა გასაცვლელი  სავალუტო კურსების ცვლილების შედეგად, არ ითვლება ფულადი სახსრების მოძრაობად. ამასთან, უკვე შემოსული ან შემოსასვლელი უცხოური ვალუტის საკურსო სხვაობის გავლენა ფულად სახსრებსა და მათ ეკვივალენტებზე აისახება ფულადი ნაკადების ანგარიშგებაში, რათა შესაბამისობაში მოვიდეს ფულადი სახსრები და მათი ეკვივალენტები საანგარიშგებო პერიოდის დასაწყისში და დასასრულისათვის. ეს თანხები აისახება საოპერაციო, საინვესტიციო და საფინანსო საქმიანობასთან დაკავშირებული ფულადი ნაკადებისაგან განცალკევებულად და შეიცავს საკურსო სხვაობას, იმ შემთხვევებში, როდესაც ფულადი ნაკადები ანგარიშგებაში ნაჩვენებია გასაცვლელი სავალუტო კურსით, საანგარიშგებო პერიოდის ბოლოსათვის.

3.15. განსაკუთრებულ მუხლებთან დაკავშირებული ფულადი ნაკადები უნდა დაჯგუფდეს საწარმოო, საინვესტიციო და საფინანსო საქმიანობის მიხედვით და აისახოს განცალკევებულად.

3.16. პროცენტებისა და დივიდენდების სახით მიღებული და გაცემული ფულადი სახსრები კლასიფიცირდება საოპერაციო საქმიანობად და აისახება განცალკევებით.

3.17. მოგების გადასახადთან დაკავშირებული ფულადი ნაკადები კლასიფიცირდება საოპერაციო საქმიანობად და ცალკე აისახება.

თავი 4. სააღრიცხვო პოლიტიკა, ცვლილებები სააღრიცხვო შეფასებებში და შეცდომები

4.1. წინამდებარე თავი ადგენს სააღრიცხვო შეფასებებსა და სააღრიცხვო პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებებისა და შეცდომების შესწორების აღრიცხვის წესებს.

4.2. საწარმოს ფინანსური მდგომარეობის, მისი ეფექტიანობისა და ფულადი სახსრების მოძრაობის ტენდენციების გასარკვევად, ფინანსური ანგარიშგება უნდა იყოს შესადარისი. ამიტომ, ყოველ საანგარიშგებო პერიოდში გამოყენებულ უნდა იქნეს ერთი და იგივე სააღრიცხვო პოლიტიკა.

4.3. სააღრიცხვო პოლიტიკის შეცვლა შესაძლებელია, თუ ამას მოითხოვს საქართველოს კანონმდებლობა ან ბუღალტრული აღრიცხვის სტანდარტების შემმუშავებელი ორგანო, ან იმ შემთხვევაში, თუ სააღრიცხვო პოლიტიკის შეცვლის შედეგად საწარმოს ფინანსურ ანგარიშგებაში მოვლენები და სამეურნეო ოპერაციები უფრო მისაღები ფორმით იქნება წარდგენილი.

4.4. მოვლენები და სამეურნეო ოპერაციები ფინანსურ ანგარიშგებაში უფრო მისაღები ფორმით მაშინ არის წარმოდგენილი, როდესაც ახალი სააღრიცხვო პოლიტიკის შედეგად მიიღება უფრო საჭირო და საიმედო ინფორმაცია საწარმოს ფინანსური მდგომარეობის, მისი საქმიანობის, ეფექტიანობისა და ფულადი სახსრების მოძრაობის შესახებ.

4.5. სააღრიცხვო პოლიტიკის ცვლილებად არ ითვლება:

ა) სააღრიცხვო პოლიტიკის შემოღება იმ მოვლენებისა და ოპერაციებისათვის, რომლებიც შინაარსით განსხვავდებიან ადრინდელი მოვლენებისა და ოპერაციებისაგან; და

ბ) ახალი სააღრიცხვო პოლიტიკის მიღება იმ მოვლენებისა და სამეურნეო ოპერაციებისათვის, რომლებიც წარსულში არ იყო, ან არ ჰქონდათ არსებითი მნიშვნელობა.

4.6. სააღრიცხვო პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილება შეიძლება აისახოს, როგორც რეტროსპექტულად, ისე პერსპექტიულად. რეტროსპექტული მიდგომის დროს ახალი სააღრიცხვო პოლიტიკა მოვლენებსა და სამეურნეო ოპერაციებზე ისე ვრცელდება, თითქოს ყოველთვის გამოიყენებოდა. ამდენად, ახალი სააღრიცხვო პოლიტიკა გამოიყენება მოვლენებისა და სამეურნეო ოპერაციების მიმართ, ასეთი მუხლების წარმოშობის თარიღიდან. პერსპექტიული გამოყენება გულისხმობს, რომ ახალი სააღრიცხვო პოლიტიკა გამოიყენება იმ მოვლენებისა და სამეურნეო ოპერაციების მიმართ, რომლებიც თავს იჩენს სააღრიცხვო პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებების შემდეგ. წინა საანგარიშგებო პერიოდთან დაკავშირებით არავითარი შესწორება არ მომხდარა, არც გაუნაწილებელი მოგების საწყის ნაშთში და არც მიმდინარე საანგარიშგებო პერიოდის წმინდა მოგებაზარალის თანხაში, რადგან არსებული ნაშთი ხელახლა არ გადაანგარიშდება. ამგვარად, ახალი სააღრიცხვო პოლიტიკა არსებული ნაშთების მიმართ გამოიყენება ცვლილებების თარიღიდან.

4.7. ბუღალტრული აღრიცხვის სტანდარტის მიღებასთან დაკავშირებით, სააღრიცხვო პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილება უნდა აისახოს გარდამავალი დებულებების მოთხოვნების შესაბამისად, თუ ასეთი დებულებები დაერთვის ბუღალტრული აღრიცხვის ახალ სტანდარტს. თუ სტანდარტი არ შეიცავს დანერგვის წესებს, სააღრიცხვო პოლიტიკაში ცვლილება უნდა განხორციელდეს რეტროსპექტულად ან პერსპექტიულად, მოცემულ თავში ქვემოთ აღწერილი მეთოდის შესაბამისად.

4.8. ბუღალტრული აღრიცხვის სტანდარტების დანერგვამ შესაძლოა მოითხოვოს სააღრიცხვო პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილების რეტროსპექტული ან პერსპექტიული ასახვა.

4.9. სააღრიცხვო პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილება რეტროსპექტულად უნდა აისახოს მაშინ, თუ წინა საანგარიშგებო პერიოდებთან დაკავშირებული კორექტირების თანხა ექვემდებარება დასაბუთებულ განსაზღვრას. ნებისმიერი კორექტირება განიხილება როგორც გაუნაწილებელი მოგების საწყისი ნაშთის შესწორება. უნდა შეიცვალოს შესადარისი ინფორმაციაც, თუ ეს პრაქტიკულად შესაძლებელია.

4.10. სააღრიცხვო პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილება აისახება პერსპექტიულად მაშინ, როდესაც რეტროსპექტული ასახვის მიზნით, გაუნაწილებელი მოგების საწყისი ნაშთის კორექტირების თანხა დასაბუთებულ განსაზღვრას არ ექვემდებარება.

4.11. როდესაც სააღრიცხვო პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილება არსებით გავლენას ახდენს მიმდინარე ან ნებისმიერ წინა საანგარიშგებო პერიოდზე, ან შესაძლოა არსებითი ზეგავლენა იქონიოს შემდგომ საანგარიშგებო პერიოდებზე, საწარმო ვალდებულია ფინანსური ანგარიშგების განმარტებით შენიშვნებში ასახოს შემდეგი ინფორმაცია:

ა) სააღრიცხვო პოლიტიკის შეცვლის მიზეზები;

ბ) კორექტირების თანხა მიმდინარე და თითოეული წარდგენილი საანგარიშგებო პერიოდისათვის;

გ) შესადარისი ინფორმაციის ამსახველი პერიოდების წინა საანგარიშგებო პერიოდებთან დაკავშირებული კორექტირების თანხა;

დ) ის ფაქტი, რომ შესადარისი ინფორმაცია შეცვლილია, ან მისი შეცვლა პრაქტიკულად შეუძლებელია.

4.12. სამეწარმეო საქმიანობისათვის დამახასიათებელი გარკვეული განუსაზღვრელობისა და ცვალებადობის გამო, შეუძლებელია ფინანსური ანგარიშგების ბევრი მუხლის ზუსტი გაანგარიშება, შესაძლებელია მხოლოდ მათი მიახლოებითი შეფასება. შეფასების პროცესი გულისხმობს უახლეს ხელმისაწვდომ და საიმედო ინფორმაციაზე დაფუძნებულ მსჯელობას. მაგალითად, შესაძლოა საჭირო გახდეს შეფასდეს:

(ა) უიმედო ვალები;

(ბ) მოძველებული სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები;

(გ) ფინანსური აქტივებისა და ვალდებულებების რეალური ღირებულება;

(დ) ცვეთადი აქტივების სასარგებლო მომსახურების ვადა ან შესაძლო ეკონომიკური სარგებლის მიღების სქემა;

(ე) საგარანტიო ვალდებულებები.

4.13. გონივრული სააღრიცხვო შეფასების გამოყენება ფინანსური ანგარიშგების მომზადების ძირითადი მომენტია და მის სანდოობას არ ამცირებს.

4.14. თუ, გარკვეულწილად, შეიცვლება გარემოებები, რომელთა საფუძველზეც მოხდა შეფასება, თუ თავს იჩენს ახალი ინფორმაცია ან გაიზრდება გამოცდილება, შესაძლოა საჭირო გახდეს შეფასების გადასინჯვა. თავისი არსით შეფასების გადასინჯვა არ უკავშირდება წინა საანგარიშგებო პერიოდებს და არ წარმოადგენს შეცდომის კორექტირებას.

4.15. სააღრიცხვო შეფასებაში მომხდარი ცვლილების შედეგი აისახება მოგება-ზარალის გაანგარიშებაში:

(ა) იმ საანგარიშგებო პერიოდში, როდესაც ადგილი ჰქონდა ცვლილებას, თუ ეს ცვლილება ზემოქმედებს მხოლოდ აღნიშნულ საანგარიშგებო პერიოდზე; ან

(ბ) იმ საანგარიშგებო პერიოდში, რომელშიც მოხდა ცვლილება და შემდგომ პერიოდებში, თუ ეს ცვლილება მომავალ პერიოდებზეც ახდენს ზემოქმედებას.

4.16. სააღრიცხვო პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილების პერსპექტიული ასახვა ნიშნავს, რომ ცვლილება ეხება შეფასებაში ცვლილების შემდგომი პერიოდის სამეურნეო ოპერაციებს, სხვა მოვლენებს და პირობებს. ცვლილებამ სააღრიცხვო შეფასებაში შესაძლოა ზემოქმედება მოახდინოს მხოლოდ მიმდინარე საანგარიშგებო პერიოდის წმინდა მოგება-ზარალზე, ან როგორც მიმდინარე, ისე მომავალი საანგარიშგებო პერიოდების წმინდა მოგება-ზარალზე. მაგალითად, უიმედო ვალების შეფასებაში მომხდარი ცვლილება ზემოქმედებას ახდენს მხოლოდ მიმდინარე საანგარიშგებო პერიოდის მოგება-ზარალზე და, ამდენად, იგი მოცემულ პერიოდში აისახება. მაგრამ ცვეთადი აქტივების ეკონომიკური სარგებლის შესაძლო ხასიათის ან აქტივების სასარგებლო მომსახურების ვადის შეფასებაში მომხდარი ცვლილებები ზემოქმედებას ახდენს მიმდინარე პერიოდის ამორტიზაციის ხარჯსა და აქტივების სასარგებლო მომსახურების დარჩენილი ვადის ყოველ მომდევნო საანგარიშგებო პერიოდზე. ორივე შემთხვევაში, მიმდინარე საანგარიშგებო პერიოდთან დაკავშირებული ცვლილებების შედეგი აისახება როგორც მიმდინარე პერიოდის შემოსავლები ან ხარჯები. ხოლო აღნიშნული ცვლილების შედეგები, თუ ის გავლენას ახდენს მომავალ საანგარიშგებო პერიოდებზე, შესაბამისად აისახება მომავალი საანგარიშგებო პერიოდებში შემოსავლების ან ხარჯების სახით.

4.17. ხშირად ძნელია სააღრიცხვო პოლიტიკასა და სააღრიცხვო შეფასებებში მომხდარი ცვლილებების ერთმანეთისაგან გამიჯვნა. ასეთი ცვლილება განიხილება, როგორც ცვლილება სააღრიცხვო შეფასებაში და, შესაბამისად, განიმარტება ფინანსურ ანგარიშგებაში.

4.18. სააღრიცხვო შეფასებებში მომხდარი ცვლილების შედეგი უნდა ჩაერთოს მოგებისა და ზარალის ანგარიშგების ისეთივე კლასიფიკაციაში, რომელიც გამოყენებული იყო წინა შეფასებებისათვის.

4.19. სააღრიცხვო შეფასებებში მომხდარი ცვლილების შედეგი, რომელიც დაკავშირებულია საწარმოს ჩვეულებრივი საქმიანობიდან ადრე მიღებული მოგების ან ზარალის კომპონენტის სახით ასახულ მუხლებთან, კვლავ წმინდა მოგების ან ზარალის იმავე მუხლებში აისახება. სააღრიცხვო შეფასებებში მომხდარი ცვლილების შედეგი, რომელიც დაკავშირებულია განსაკუთრებულ მუხლთან, კვლავ აისახება როგორც განსაკუთრებული მუხლი. ასახვის ასეთი წესი უზრუნველყოფს სხვადასხვა საანგარიშგებო პერიოდის ფინანსური ანგარიშგების შესადარისობას.

4.20. შეცდომები შეიძლება დაშვებულ იქნეს ფინანსური ანგარიშგების წარდგენისას, მისი ცალკეული ელემენტის აღიარებისას, შეფასებისას სხვა განმარტებით შენიშვნებში თანდართვის დროს. ფინანსური ანგარიშგება არ აკმაყოფილებს სტანდარტის მოთხოვნებს, თუ ის შეიცავს განზრახ დაშვებულ როგორც არსებით შეცდომებს, ისე არაარსებით შეცდომებს, რათა მოხდეს საწარმოს ფინანსური მდგომარეობის, ფინანსური შედეგის ან ფულადი ნაკადების საგულდაგულო წარმოჩენა. მიმდინარე საანგარიშგებო პერიოდის შესაძლო შეცდომები უნდა შესწორდეს მანამ, სანამ მოხდება ფინანსური ანგარიშგების წარდგენისათვის დამტკიცება. მაგრამ, ზოგჯერ შეცდომების აღმოჩენა ხდება მხოლოდ მომდევნო საანგარიშგებო პერიოდში და წინა პერიოდის ამ შეცდომის შესწორება უნდა განხორციელდეს მომდევნო საანგარიშგებო პერიოდის ფინანსური ანგარიშგების შესადარის ინფორმაციაში მათი გათვალისწინებით.

4.21. მომდევნო პუნქტის გათვალისწინებით, საწარმომ რეტროსპექტულად უნდა შეასწოროს წინა საანგარიშგებო პერიოდის არსებითი შეცდომები პირველივე წარდგენისათვის ნებადართულ ფინანსურ ანგარიშგებაში და ეს უნდა გაკეთდეს შემდეგი გზით:

(ა) იმ წარდგენილი საანგარიშგებო პერიოდის (პერიოდების) შესადარისი ინფორმაციის განმეორებითი წარდგენით, რომელშიც დაშვებულ იქნა შეცდომა; ან

(ბ) თუ შეცდომა დაშვებულ იქნა წარდგენილ საანგარიშგებო პერიოდთაგან ყველაზე უახლოესამდე, წარდგენილი ყველაზე უახლოესი საანგარიშგებო პერიოდის აქტივების, ვალდებულებებისა და საკუთარი კაპიტალის საწყისი ნაშთების გადაანგარიშებით.

4.22. წინა საანგარიშგებო პერიოდის შეცდომა უნდა შესწორდეს რეტროსპექტულად, ჩასწორების გზით, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც შეუძლებელია კონკრეტული პერიოდისათვის მიკუთვნებული გავლენის განსაზღვრა, ან შეცდომის აგრეგირებული გავლენის დადგენა.

4.23. როდესაც შეუძლებელია შეცდომის კონკრეტული პერიოდისათვის მიკუთვნებული გავლენის განსაზღვრა ერთი ან მეტი წარდგენილი წინა საანგარიშგებო პერიოდის შესადარის ინფორმაციაზე, საწარმომ უნდა გადაიანგარიშოს აქტივების, ვალდებულებებისა და საკუთარი კაპიტალის საწყისი ნაშთები პირველივე საანგარიშგებო პერიოდისათვის, რომლისთვისაც შესაძლებელია რეტროსპექტულად გადაანგარიშება (ეს შეიძლება იყოს მიმდინარე საანგარიშგებო პერიოდიც).

4.24. როდესაც მიმდინარე საანგარიშგებო პერიოდში შეუძლებელია შეცდომის აგრეგირებული შედეგის განსაზღვრა ყველა წინა საანგარიშგებო პერიოდისათვის, საწარმომ უნდა გადაიანგარიშოს შესადარისი ინფორმაცია, რათა შეცდომა შეასწოროს პერსპექტიულად, პირველივე პრაქტიკულად შესაძლებელი თარიღისათვის.

4.25. წინა საანგარიშგებო პერიოდის კორექტირების თანხა არ ჩაირთვება იმ პერიოდის მოგებაზარალის ანგარიშგებაში, როდესაც აღმოჩენილ იქნა შეცდომა. წინა საანგარიშგებო პერიოდებთან დაკავშირებული ნებისმიერი ინფორმაცია, ისტორიული ჯამური ფინანსური მონაცემების ჩათვლით, უნდა იქნეს გადაანგარიშებული წარსულში, როდესაც ეს შესაძლებელია.

4.26. როდესაც არაპრაქტიკულია შეცდომის თანხის განსაზღვრა (მაგალითად, სააღრიცხვო პოლიტიკის არასწორად გამოყენება), ყველა წინა საანგარიშგებო პერიოდისათვის, საწარმო გადაიანგარიშებს შესადარის ინფორმაციას პერსპექტიულად, პირველივე პრაქტიკულად შესაძლებელი თარიღისათვის. ამდენად, ის არ ითვალისწინებს ამ თარიღამდე აქტივების, ვალდებულებებისა და საკუთარი კაპიტალის ჩასწორების აგრეგირებულ წილს.

4.27. შეცდომის შესწორება განსხვავდება ცვლილებებისაგან სააღრიცხვო შეფასებებში. სააღრიცხვო შეფასებები თავისი არსით არის მიახლოებითი მნიშვნელობები, რომელთა გადახედვაც შეიძლება მოხდეს, თუ დამატებითი ინფორმაცია გახდება ცნობილი. მაგალითად, მოგების ან ზარალის აღიარება, გაუთვალისწინებელი პირობითი გარემოების შედეგად, არ არის შეცდომის შესწორება.

4.28. შეცდომის შესწორების დროს საწარმომ განმარტებით შენიშვნებში უნდა ასახოს შემდეგი:

(ა) წინა საანგარიშგებო პერიოდის შეცდომის ხასიათი;

(ბ) თითოეული წინა საანგარიშგებო პერიოდისათვის, შესაძლებლობის ფარგლებში, შესწორების თანხის ოდენობა ფინანსური ანგარიშგების თითოეული შესაბამისი მუხლისათვის;

(გ) კორექტირების თანხა წარდგენილ წინა საანგარიშგებო პერიოდთაგან ყველაზე უახლოესის დასაწყისისათვის; და

(დ)          თუ კონკრეტული წინა საანგარიშგებო პერიოდისათვის შეუძლებელია რეტროსპექტულად გადაანგარიშება, გარემოებები, რომლებმაც გამოიწვია ამ პირობების არსებობა. ამასთანავე, აღწერა იმისა, თუ როგორ და როდიდან მოხდა შეცდომის შესწორება.

საჭირო არ არის ამ განმარტებითი შენიშვნების შემდგომი საანგარიშგებო პერიოდების ფინანსურ ანგარიშგებებში განმეორება.

თა­ვი 5. ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღის შემ­დე­გი მოვ­ლე­ნე­ბი

5.1. წი­ნამ­დე­ბა­რე თა­ვი გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა ბა­ლანსის შედ­გე­ნის თა­რი­ღის შემ­დე­გი მოვ­ლე­ნე­ბის ფი­ნანსურ ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში ასახ­ვი­სა და ინფო­რმაცი­ის­ გახსნი­სა­თვის.

5.2. ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღის შემ­დე­გი მოვ­ლე­ნე­ბი მო­ი­ცავს ყვე­ლა მოვ­ლე­ნას, ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­დან ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის წარ­დგე­ნი­სათ­ვის ნე­ბის დარ­თვის თა­რი­ღამ­დე, თუნ­დაც მას ად­გი­ლი ჰქონ­დეს მო­გე­ბის გა­მოც­ხა­დე­ბის ან სხვა შერ­ჩე­უ­ლი ფი­ნან­სუ­რი ინ­ფორ­მა­ცი­ის წარ­დგე­ნის შემ­დეგ.

5.3. სა­მე­წარ­მეო კა­ნონ­მდებ­ლო­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, სა­წეს­დე­ბო მოთ­ხოვ­ნე­ბი­სა და ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბის სტრუქ­ტუ­რის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის წარ­დგე­ნის ნე­ბარ­თვის პრო­ცე­სი გან­სხვა­ვე­ბუ­ლია სა­წარ­მო­თა ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ულ-სა­მარ­თლებ­რი­ვი ფორ­მე­ბის მი­ხედ­ვით.

5.4. თუ სა­წარ­მოს მე­ნეჯ­მენტს მო­ეთ­ხო­ვე­ბა ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის სა­ზე­დამ­ხედ­ვე­ლო ორ­გა­ნო­ში და­სამ­ტკი­ცებ­ლად წარ­დგე­ნა, ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბა წარ­დგე­ნი­სათ­ვის ნე­ბა­დარ­თუ­ლად ჩა­ით­ვლე­ბა იმ თა­რი­ღით, რო­დე­საც მე­ნეჯ­მენ­ტი მათ სა­ზე­დამ­ხედ­ვე­ლო ორ­გა­ნო­სათ­ვის წარ­დგე­ნის ნე­ბას რთავს.

5.5. ზო­გი­ერთ შემ­თხვე­ვა­ში სა­წარ­მოს მო­ეთ­ხოვე­ბა ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბა და­სამ­ტკი­ცებ­ლად გა­დასცეს თა­ვის მფლო­ბე­ლებს მას შემ­დეგ, რაც ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბა უკ­ვე წარ­დგე­ნი­ლია. ასეთ შემ­თხვე­ვებში, ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბა წარ­დგე­ნი­სათ­ვის ნე­ბა­დართუ­ლია მი­სი თავ­და­პირ­ვე­ლი წარ­დგე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის და არა თა­რი­ღი­სათ­ვის, რო­დე­საც ის დამ­ტკიცე­ბუ­ლია აქ­ცი­ო­ნე­რე­ბის მი­ერ.

5.6. ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში აღი­ა­რე­ბუ­ლი თან­ხე­ბის კო­რექ­ტი­რე­ბა სა­წარ­მომ უნ­და მო­ახ­დი­ნოს ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღის შემ­დეგ მომხდა­რი მა­კო­რექ­ტი­რე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნის ასახ­ვის მიზ­ნით.

5.7. ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღის შემ­დე­გი მა­კო­რექ­ტი­რე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნის ასახ­ვა გუ­ლის­ხმობს ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში უკ­ვე აღი­ა­რე­ბუ­ლი თან­ხე­ბის კო­რექ­ტი­რე­ბას ან მა­ნამ­დე აუ­ღი­ა­რე­ბე­ლი მუხ­ლე­ბის აღი­ა­რე­ბას.

5.8. ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღის შემ­დე­გი მა­კო­რექ­ტი­რე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნე­ბის მა­გა­ლი­თე­ბია:

ა) ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღის შემ­დეგ სა­სა­მარ­თლოს გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბა, რო­მე­ლიც ადას­ტუ­რებს, რომ სა­წარ­მოს უკ­ვე ჰქონ­და მიმ­დი­ნა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის, სა­წარ­მო­სა­გან ით­ხოვს:

(I) შე­ას­წო­როს უკ­ვე აღი­ა­რე­ბუ­ლი ანა­რიც­ხე­ბი; ან

(II) პი­რო­ბი­თი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის მხო­ლოდ გამ­ჟღავ­ნე­ბის სა­ნაც­ვლოდ აღი­ა­როს ანა­რიც­ხე­ბი;

ბ) ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღის შემ­დეგ მი­ღე­ბუ­ლი ინ­ფორ­მა­ცია, რო­მე­ლიც მი­უ­თი­თებს, რომ აქ­ტი­ვი გა­უ­ფა­სუ­რე­ბუ­ლი იყო ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის ან მა­ნამ­დე, აქ­ტი­ვის გა­უ­ფა­სუ­რე­ბის გა­მო აღი­ა­რე­ბუ­ლი ზა­რა­ლის თან­ხის კო­რექ­ტი­რე­ბას სა­ჭი­რო­ებს:

(I) კლი­ენ­ტის გა­კოტ­რე­ბა ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღის შემ­დეგ, ჩვე­უ­ლებ­რივ, ადას­ტუ­რებს, რომ ზა­რა­ლი უკ­ვე არ­სე­ბობ­და ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თარი­ღი­სათ­ვის სა­ვაჭ­რო მოთ­ხოვ­ნე­ბის ან­გა­რიშ­ზე და სა­წარ­მოს ესა­ჭი­რო­ე­ბა სა­ვაჭ­რო მოთ­ხოვ­ნე­ბის ანგარი­შის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბის კო­რექ­ტი­რე­ბა; და

(II) ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღის შემ­დეგ სა­სა­ქონ­ლო-მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი ფა­სე­უ­ლო­ბის გა­ყიდ­ვამ შესაძ­ლოა მტკი­ცე­ბუ­ლე­ბა მოგ­ვცეს მათ ნე­ტო სა­რე­ა­ლი­ზა­ციო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ზე;

გ) ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღის შემ­დეგ შე­ძე­ნი­ლი აქ­ტი­ვე­ბის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბის ან აქ­ტი­ვე­ბის გა­ყიდ­ვი­დან ამო­ნა­გე­ბის გან­საზ­ღვრა ბა­ლან­სის შედგე­ნის თა­რი­ღამ­დე;

დ) ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღის შემ­დეგ მო­გე­ბის გა­ნა­წი­ლე­ბის ან საპ­რე­მიო გა­დახ­დე­ბის გან­საზ­ღვრა, თუ სა­წარ­მოს ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღამდე მოვ­ლე­ნე­ბის შე­დე­გად ჰქონ­და ამ­გვა­რი გა­დახ­დე­ბის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის მიმ­დი­ნა­რე ან კონ­სტრუქ­ცი­უ­ლი მო­ვა­ლე­ო­ბა ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის; და

ე) თაღ­ლი­თო­ბის ან შეც­დო­მე­ბის აღ­მო­ჩე­ნა, რო­მე­ლიც აჩ­ვე­ნებს, რომ ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბა არა­კო­რექ­ტუ­ლი იყო.

5.9. სა­წარ­მომ არ უნ­და მო­ახ­დი­ნოს ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში აღი­ა­რე­ბუ­ლი თან­ხე­ბის კორექ­ტი­რე­ბა, ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღის შემდე­გი არა­მა­კო­რექ­ტი­რე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნე­ბის ასახ­ვის მიზ­ნით.

5.10. ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღის შემ­დე­გი არა­მა­კო­რექ­ტი­რე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნა არ იწ­ვევს ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში აღი­ა­რე­ბუ­ლი თან­ხე­ბის კო­რექ­ტი­რე­ბას, თუმ­ცა შე­საძ­ლოა მან გა­ნა­პი­რო­ბოს და­მა­ტე­ბი­თი გან­მარ­ტე­ბითი­ შენი­შვნა. ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში სასურ­ვე­ლია გან­მარ­ტე­ბით შე­ნიშ­ვნებ­ში ინ­ფორ­მა­ცი­ის გახ­სნა მოვ­ლე­ნის ხა­სი­ა­თი­სა და ფი­ნან­სუ­რი ეფექ­ტის შე­სახებ.

5.11. ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღის შემ­დეგ გა­მოც­ხა­დე­ბუ­ლი დი­ვი­დენ­დე­ბი სა­წარ­მომ არ უნ­და აღი­ა­როს ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის სა­ხით, ბა­ლან­სის შედგე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის.

5.12. სა­წარ­მომ უნ­და გახ­სნას ინ­ფორ­მა­ცია ბალან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღის შემ­დეგ შე­თა­ვა­ზე­ბუ­ლი ან გა­მოც­ხა­დე­ბუ­ლი დი­ვი­დენ­დე­ბის ოდე­ნო­ბის შე­სა­ხებ. ინ­ფორ­მა­ცია შე­იძ­ლე­ბა გა­იხ­სნას:

(ა) ბა­ლან­სში, სა­კუ­თა­რი კა­პი­ტა­ლის ცალ­კე კომ­პო­ნენ­ტის სა­ხით; ან

(ბ) ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის განმა­რტები­თ შე­ნიშ­ვნებ­ში.

5.13. სა­წარ­მომ ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბა არ უნ­და მო­ამ­ზა­დოს ფუნ­ქცი­ო­ნი­რე­ბა­დო­ბის სა­ფუძველ­ზე, თუ მე­ნეჯ­მენ­ტი გან­საზ­ღვრავს, რომ ბალან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღის შემ­დეგ გან­ზრა­ხუ­ლია სა­წარ­მოს ლიკ­ვი­და­ცია ან საქ­მი­ა­ნო­ბის შეწყვე­ტა, ან არ არ­სე­ბობს ასე­თი ქმე­დე­ბის რე­ა­ლური ალ­ტერ­ნა­ტი­ვა.

5.14. ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში სა­წარ­მომ უნ­და მი­უ­თი­თოს თა­რი­ღი, რო­დე­საც ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბა ნე­ბა­დარ­თუ­ლი იყო წარ­დგე­ნი­სათ­ვის და ვინ გას­ცა ნე­ბარ­თვა.

5.15. ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის არსე­ბუ­ლი პი­რო­ბე­ბის შე­სა­ხებ, ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღის შემ­დეგ მი­ღე­ბუ­ლი ინ­ფორ­მა­ცი­ის საფუძ­ველ­ზე, სა­წარ­მომ უნ­და გა­ნა­ახ­ლოს ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის გან­მარ­ტე­ბითი­ შენი­შვნები­.

თა­ვი 6. მო­გე­ბი­დან გა­და­სა­ხა­დე­ბი

6.1. წი­ნამ­დე­ბა­რე თა­ვი გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა მო­გე­ბი­დან გა­და­სა­ხა­დე­ბის ბუ­ღალ­ტრუ­ლი აღ­რიცხ­ვი­სა და ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში წარ­დგე­ნი­სათ­ვის.

6.2. მო­გე­ბი­დან გა­და­სა­ხა­დებ­ში იგუ­ლის­ხმე­ბა ყვე­ლა ად­გი­ლობ­რი­ვი თუ უც­ხო­უ­რი გა­და­სა­ხა­დი, რომ­ლე­ბიც გა­მო­ით­ვლე­ბა ფი­ნან­სუ­რი და სა­გა­და­სა­ხა­დო მო­გე­ბის სა­ფუძ­ველ­ზე და იყო­ფა მიმ­დი­ნა­რე და გა­და­ვა­დე­ბულ გა­და­სა­ხა­დე­ბად.

6.3. სა­გა­და­სა­ხა­დო ხარ­ჯი (სა­გა­და­სა­ხა­დო შე­მო­სა­ვა­ლი) შედ­გე­ბა მიმ­დი­ნა­რე სა­გა­და­სა­ხა­დო ხარ­ჯი­სა (მიმ­დი­ნა­რე სა­გა­და­სა­ხა­დო შე­მო­სავ­ლი­სა) და გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო ხარ­ჯი­სა­გან (გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო შე­მო­სავ­ლი­სა­გან).

6.4. აქ­ტი­ვის სა­გა­და­სა­ხა­დო ბა­ზა არის თან­ხა, რო­მე­ლიც სა­გა­და­სა­ხა­დო მიზ­ნე­ბი­სათ­ვის გა­მო­იქ­ვი­თე­ბა და­სა­ბეგ­რი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლი­დან, რო­მელ­საც მი­ი­ღებს სა­წარ­მო, რო­დე­საც და­იბ­რუ­ნებს ამ აქ­ტი­ვის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბას. თუ აღ­ნიშ­ნუ­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გე­ბე­ლი და­სა­ბეგ­რი არ იქ­ნე­ბა, მა­შინ აქ­ტი­ვის სა­გა­და­სა­ხა­დო ბა­ზა მი­სი სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბის ტო­ლია.

6.5. ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის სა­გა­და­სა­ხა­დო ბა­ზა არის მი­სი სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა, იმ თან­ხის გა­მოკ­ლე­ბით, რო­მე­ლიც ამ ვალ­დე­ბუ­ლე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბით სა­გა­და­სა­ხა­დო მიზ­ნე­ბი­სათ­ვის გა­მო­იქ­ვი­თე­ბა მო­მა­ვალ სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დებ­ში. ავან­სის სა­ხით მი­ღე­ბუ­ლი შე­მო­სავ­ლე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში წარ­მო­შო­ბი­ლი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის სა­გა­და­სა­ხა­დო ბა­ზა ტო­ლია მი­სი სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბი­სა, შე­მო­სავ­ლე­ბის იმ თან­ხის გა­მოკ­ლე­ბით, რო­მე­ლიც არ და­ი­ბეგ­რე­ბა მო­მა­ვალ პე­რი­ო­დებ­ში.

6.6. ყო­ვე­ლი სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დის სა­გადა­სა­ხა­დო მო­გე­ბის სა­ფუძ­ველ­ზე გა­მო­ან­გა­რი­შებუ­ლი მიმ­დი­ნა­რე მო­გე­ბის გა­და­სა­ხა­დი უნ­და აღი­არ­დეს ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის სა­ხით.

6.7. სა­გა­და­სა­ხა­დო კა­ნონ­მდებ­ლო­ბის შე­სა­ბა­მი­სად, სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო წელს გა­დახ­დი­ლი მო­გე­ბის მიმ­დი­ნა­რე გა­და­სახ­დე­ლე­ბი უნ­და აღი­არ­დეს აქ­ტი­ვის სა­ხით.

6.8. მიმ­დი­ნა­რე ან წი­ნა სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დე­ბის გა­და­უხ­დე­ლი მიმ­დი­ნა­რე მო­გე­ბის გა­და­სა­ხა­დი ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის სა­ხით უნ­და აი­სა­ხოს. თუ მიმ­დი­ნა­რე და წი­ნა სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დე­ბის გა­დახ­დი­ლი გა­და­სახ­დე­ლე­ბის თან­ხა მე­ტია სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ოდ­ში გა­და­სახ­დე­ლი გა­და­სა­ხა­დე­ბის თან­ხა­ზე, ეს სხვა­ო­ბა უნ­და აი­სა­ხოს აქ­ტი­ვის სა­ხით.

6.9. ყვე­ლა დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბის მი­ხედ­ვით უნ­და აღი­არ­დეს:

ა) გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა; ან

ბ) გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვი.

6.10. ყვე­ლა და­სა­ბეგ­რი დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბის მი­ხედ­ვით უნ­და აღი­არ­დეს გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა.

6.11. აქ­ტი­ვე­ბის აღი­ა­რე­ბი­სათ­ვის არ­სე­ბი­თია ის გა­რე­მო­ე­ბა, რომ მი­სი სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა ამო­ღე­ბულ იქ­ნეს სა­წარ­მო­ში მო­მა­ვალ სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დებ­ში, ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის შე­მოს­ვლის გზით. თუ აქ­ტი­ვის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა აღე­მა­ტე­ბა მის სა­გა­და­სა­ხა­დო ბა­ზას, სა­გა­და­სა­ხა­დო ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის თან­ხაც გა­და­ა­ჭარ­ბებს სა­გა­და­სა­ხა­დო და­ბეგ­ვრის მიზ­ნე­ბი­სათ­ვის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბულ და­საშ­ვებ გა­მო­საქ­ვით თან­ხას. ეს სხვა­ო­ბა არის და­სა­ბეგ­რი დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბა და მო­გე­ბი­დან გა­და­სა­ხა­დე­ბის გა­დახ­დას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა, რო­მელ­საც უწო­დე­ბენ გა­და­ვა­დე­ბულ სა­გა­და­სა­ხა­დო ვალ­დე­ბუ­ლე­ბას. რო­დე­საც სა­წარ­მო აქ­ტი­ვის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბის თან­ხას ამო­ი­ღებს, და­სა­ბეგ­რი დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბა აღარ იარ­სე­ბებს და სა­წარ­მოს გა­უჩ­ნდე­ბა სა­გა­და­სა­ხა­დო მო­გე­ბა. შე­სა­ბა­მი­სად, იგი გა­მო­იწ­ვევს სა­წარ­მო­დან ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის გას­ვლას გა­და­სა­ხა­დის გა­დახ­დის სა­ხით. ამი­ტომ, ყვე­ლა გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა უნ­და აღი­არ­დეს წი­ნამ­დე­ბა­რე სტან­დარ­ტის მოთ­ხოვ­ნის შე­სა­ბა­მი­სად.

6.12. ზოგ­ჯერ დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბის წარ­მო­შო­ბას გა­ნა­პი­რო­ბებს ერ­თი სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დის სა­ბა­ლან­სო მო­გე­ბა­ში ჩარ­თუ­ლი, მაგ­რამ სა­გა­და­სა­ხა­დო მო­გე­ბა­ში სხვა სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ოდ­ში გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი რო­მე­ლი­მე შე­მო­სავ­ლი ან ხარ­ჯი. ასე­თი დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბე­ბი ცნო­ბი­ლია ქრო­ნო­მეტ­რუ­ლი სხვა­ო­ბის სა­ხელ­წო­დე­ბით. ქვე­მოთ ჩა­მოთ­ვლი­ლია ამ­გვა­რი და­სა­ბეგ­რი დრო­ე­ბი­თი სხვაო­ბე­ბის მა­გა­ლი­თე­ბი, რომ­ლე­ბიც შე­სა­ბა­მი­სად წარ­მო­შო­ბს გა­და­ვა­დე­ბულ სა­გა­და­სა­ხა­დო ვალ­დე­ბუ­ლე­ბებს:

ა) სა­წარ­მო ფი­ნან­სუ­რი აღ­რიც­ხვის მიზ­ნე­ბი­სათ­ვის ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის ცვე­თის ხარჯს ან­გა-რი­შობს თა­ვი­სი სა­აღ­რიც­ხვო პო­ლი­ტი­კი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, რო­მე­ლიც გან­სხვა­ვე­ბუ­ლია სა­გა­და­სა­ხა­დო მიზ­ნით გა­მო­საქ­ვი­თი ცვე­თის ხარ­ჯის გა­ან­გა­რი­შე­ბის მე­თო­დი­სა­გან. შე­სა­ბა­მი­სად, ცვე­თის ხარ­ჯი ფი­ნან­სუ­რი და სა­გა­და­სა­ხა­დო მიზ­ნე­ბი­სათ­ვის გან­სხვა­ვე­ბუ­ლია. ამ შემ­თხვე­ვა­ში წარ­მო­ი­შო­ბა დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბა, რო­მე­ლიც ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­სა და მის სა­გა­და­სა­ხა­დო ბა­ზას შო­რის გან­სხვა­ვე­ბის თან­ხის ტო­ლია. მო­ცე­მულ სი­ტუ­ა­ცი­ა­ში სა­გა­და­სა­ხა­დო ბა­ზა არის ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის ჯგუ­ფის ღი­რე­ბუ­ლე­ბი­თი ბა­ლან­სი სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო წლის ბო­ლო­სათ­ვის, რო­მე­ლიც შემ­ცი­რე­ბუ­ლია სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დის სა­გა­და­სა­ხა­დო ცვე­თის თან­ხით. ამ­გვა­რად, და­სა­ბეგ­რი დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბა და, შე­სა­ბა­მი­სად, გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა წარ­მო­ი­შო­ბა მა­შინ, რო­დე­საც სა­გა­და­სა­ხა­დო კო­დექ­სით გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი ცვე­თის ნორ­მე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, და­რიც­ხუ­ლი ცვე­თა აღე­მა­ტე­ბა სა­ბა­ლან­სო მიზ­ნით და­რიც­ხულ ცვე­თას (თუ სა­გა­და­სა­ხა­დო კა­ნონ­მდებ­ლო­ბით გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი ცვე­თის თან­ხა უფ­რო ნაკ­ლე­ბია, ვიდ­რე სა­ბა­ლან­სო ცვე­თა, მა­შინ წარ­მო­ი­შო­ბა გა­მო­საქ­ვი­თი დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბა და, შე­სა­ბა­მი­სად, გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვი);

ბ) სტან­დარ­ტე­ბის შე­სა­ბა­მი­სად, კა­პი­ტა­ლი­ზა­ცი­ას ექ­ვემ­დე­ბა­რე­ბა საც­დელ-სა­კონ­სტრუქ­­ტო­რო სა­მუ­შა­ო­ებ­ზე გა­წე­უ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბი. სა­წარ­მო მას ამორ­ტი­ზა­ცი­ის გზით ჩა­მო­წერს მო­მა­ვალ სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დებ­ში და ხარჯს პე­რი­ო­დუ­ლად აღი­ა­რებს სა­ბა­ლან­სო მო­გე­ბის გა­ან­გა­რი­შე­ბის დროს. სა­გა­და­სა­ხა­დო მო­გე­ბის გა­ან­გა­რი­შე­ბი­სას ამ და­ნა­ხარ­ჯე­ბის გა­მოქ­ვით­ვა ხდე­ბა იმ სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ოდ­ში, რო­დე­საც ისი­ნი იქ­ნა გა­წე­უ­ლი. ასეთ საც­დელ-სა­კონ­სტრუქ­ტო­რო სა­მუ­შა­ო­ებ­ზე გა­წე­უ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის სა­გა­და­სა­ხა­დო ბა­ზა ნუ­ლის ტო­ლია, რად­გან მა­თი გა­მოქ­ვით­ვა უკ­ვე მოხ­და სა­გა­და­სა­ხა­დო მო­გე­ბის გა­მო­ან­გა­რი­შე­ბის დროს. ამ შემ­თხვე­ვა­ში დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბა არის საც­დელ-სა­კონ­სტრუქ­ტო­რო სა­მუ­შა­ო­ებ­ზე გა­წე­უ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­სა და მის ნუ­ლო­ვან სა­გა­და­სა­ხა­დო ბა­ზას შო­რის გან­სხვა­ვე­ბის თან­ხა; და

გ) ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღამ­დე 90 დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში მი­წო­დე­ბუ­ლი სა­ქონ­ლის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა მყიდ­ვე­ლის მი­ერ ანაზ­ღა­უ­რე­ბუ­ლი არ არის. ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის სა­გა­და­სა­ხა­დო მო­გე­ბი­სათ­ვის სა­ქო­ნე­ლი მი­წო­დე­ბუ­ლად არ ით­ვლე­ბა. შე­სა­ბა­მი­სად, სა­ვაჭ­რო მოთ­ხოვ­ნის სა­გა­და­სა­ხა­დო ბა­ზა ნაკ­ლე­ბია მის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ზე ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღამ­დე 90 დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბუ­ლი აუ­ნაზ­ღა­უ­რე­ბე­ლი მი­წო­დე­ბი­დან ამო­ნა­გე­ბით. სხვა­ო­ბა წარ­მო­ად­გენს და­სა­ბეგრ დრო­ე­ბით სხვა­ო­ბას, რო­მე­ლიც წარ­მო­შობს გა­და­ვა­დე­ბულ სა­გა­და­სა­ხა­დო ვალ­დე­ბუ­ლე­ბას (ამა­ვე გა­რე­მო­ე­ბით სა­ქონ­ლის სა­გა­და­სა­ხა­დო ბა­ზა ნაკ­ლე­ბი იქ­ნე­ბა მის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ზე, რო­მე­ლიც, თა­ვის მხრივ, წარ­მო­შობს და­სა­ბეგრ დრო­ე­ბით სხვა­ო­ბა­სა და გა­და­ვა­დე­ბულ სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტივს).

20X1 წლის 31 დე­კემ­ბერს სა­ქონ­ლის ნაშ­თი შე­ად­გენს 75.000 ლარს, დე­ბი­ტო­რუ­ლი და­ვა­ლი­ა­ნე­ბა კი _ 23.000 ლარს, რო­მე­ლიც მო­ი­ცავს ბო­ლო 90 დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბუ­ლი მი­წო­დე­ბის ღი­რე­ბუ­ლე­ბას 20.000 ლა­რის ოდე­ნო­ბით. 20.000 ლა­რად გა­ყი­დუ­ლი და აუ­ნაზ­ღა­უ­რე­ბე­ლი სა­ქონ­ლის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა იყო 16.000 ლა­რი. წარ­მო­შო­ბილ დრო­ე­ბით სხვა­ო­ბებს შემ­დე­გი ში­ნა­არ­სი ექ­ნე­ბა:
	სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა	სა­გა­და­სა­ხა­დო ბა­ზა	დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბა
სა­ქონ­ლის მა­რა­გი	75.000	91.000	(16.000)
სა­ვაჭ­რო დე­ბი­ტო­რუ­ლი და­ვა­ლი­ა­ნე­ბა	23.000	3.000	20.000
ჯა­მუ­რი დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბა			4.000
4.000 ლა­რის ჯა­მუ­რი და­სა­ბეგ­რი დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბა გა­ნა­პი­რო­ბებს გა­და­ვა­დე­ბულ სა­გა­და­სა­ხა­დო ვალ­დე­ბუ­ლე­ბას.

6.13. გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვი უნ­და აღი­არ­დეს ყვე­ლა გა­მო­საქ­ვი­თი დრო­­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბის მი­ხედ­ვით, თუ მომ­დევ­ნო სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დებ­ში მო­სა­ლოდ­ნე­ლია სა­გა­და­სა­ხა­დო მო­გე­ბის მი­ღე­ბა და ამის სა­ფუძ­ველ­ზე გა­მო­საქ­ვი­თი დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა.

6.14. ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის აღი­ა­რე­ბა­ში არ­სე­ბი­თი მო­მენ­ტია ის, რომ მა­თი სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა უნ­და და­ი­ფა­როს მო­მა­ვალ სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დებ­ში ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გან­სა­ხი­ე­რე­ბუ­ლი რე­სურ­სე­ბის სა­წარ­მო­დან გას­ვლის ხარ­ჯზე. რო­დე­საც ხდე­ბა რე­სურ­სე­ბის გას­ვლა სა­წარ­მო­დან, რე­სურ­სე­ბის შე­სა­ბა­მი­სი მთლი­ა­ნი თან­ხა ან მი­სი ნა­წი­ლი შე­იძ­ლე­ბა გა­მოქ­ვით­ვას და­ექ­ვემ­დე­ბა­როს ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის აღი­ა­რე­ბის მომ­დევ­ნო პე­რი­ოდ­ში სა­გა­და­სა­ხა­დო მო­გე­ბის გან­საზ­ღვრი­სას. ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში, წარ­მო­ი­შო­ბა დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბა ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­სა და მის სა­გა­და­სა­ხა­დო ბა­ზას შო­რის. შე­სა­ბა­მი­სად, მო­გე­ბი­დან გა­და­სა­ხად­თან და­კავ­ში­რე­ბით წარ­მო­ი­შო­ბა გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვი, რომ­ლის ამო­ღე­ბა უნ­და მოხ­დეს მო­მა­ვალ სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დებ­ში, რო­დე­საც სა­გა­და­სა­ხა­დო მო­გე­ბის გან­საზ­ღვრი­სას გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლია ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის შე­სა­ბა­მი­სი ნა­წი­ლის გა­მოქ­ვით­ვა. ანა­ლო­გი­უ­რად, თუ აქ­ტი­ვის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა ნაკ­ლე­ბია მის სა­გა­და­სა­ხა­დო ბა­ზა­ზე, ეს სხვა­ო­ბა წარ­მო­შობს გა­და­ვა­დე­ბულ სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტივს, რო­მე­ლიც ამო­ღე­ბულ უნ­და იქ­ნეს მო­მა­ვალ სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დებ­ში.

6.15. გა­მო­საქ­ვი­თი დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბე­ბის ამოწურ­ვა იწ­ვევს მო­მა­ვა­ლი სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დე­ბის საგა­და­სა­ხა­დო მო­გე­ბის თან­ხის შემ­ცი­რე­ბას. მაგ­რამ, ეკონო­მი­კურ სარ­გე­ბელს, გა­და­სახ­დე­ლი გა­და­სა­ხა­დე­ბის შემ­ცი­რე­ბის სა­ხით, სა­წარ­მო მი­ი­ღებს მხო­ლოდ მაშინ, თუ იგი საკ­მა­რის სა­გა­და­სა­ხა­დო მო­გე­ბას მი­ი­ღებს იმი­სათ­ვის, რომ და­ბა­ლან­სდეს გა­მო­საქ­ვი­თი თან­ხები. ამ­გვა­რად, სა­წარ­მო გა­და­ვა­დე­ბულ სა­გა­და­სა­ხა­დო აქტივს აღი­ა­რებს მხო­ლოდ მა­შინ, რო­დე­საც მო­სა­ლოდ­ნე­ლია, რომ სა­გა­და­სა­ხა­დო მო­გე­ბა საკ­მა­რი­სი იქ­ნე­ბა გა­მო­საქ­ვი­თი დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბის გა­მო­სა­ყე­ნებ­ლად.

6.16. სა­გა­და­სა­ხა­დო მო­გე­ბის გან­საზ­ღვრი­სას, გა­მო­საქ­ვი­თი დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა შე­საძ­ლე­ბე­ლია მა­შინ, რო­დე­საც არ­სე­ბობს საკ­მა­რი­სი ოდე­ნო­ბის და­სა­ბეგ­რი დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბე­ბი, რომ­ლე­ბიც და­კავ­ში­რე­ბუ­ლია ერ­თსა და იმა­ვე სა­გა­და­სა­ხა­დო ელე­მენ­ტთან და ამო­ი­წუ­რე­ბა:

ა) იმა­ვე სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ოდ­ში, რო­დე­საც მოსა­ლოდ­ნე­ლია გა­მო­საქ­ვი­თი დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბე­ბის ამო­წურ­ვა; ან

ბ) იმ სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დებ­ში, რო­დე­საც გადა­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვის შე­დე­გად წარ­მო­შო­ბი­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო ზა­რა­ლი შე­იძ­ლე­ბა უკან დაბ­რუნ­დეს სა­წარ­მო­ში ან კი­დევ გა­და­ვად­დეს.

ამ შემ­თხვე­ვა­ში, გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო აქტი­ვის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა იმ სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ოდ­ში, რო­მელ­შიც წარ­მო­იშ­ვა გა­მო­საქ­ვი­თი დრო­ე­ბი­თი სხვაობა.

6.17. გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვის აღი­ა­რე­ბა, გა­მო­უ­ყე­ნე­ბე­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო ზა­რალი­სა და გა­მო­უ­ყე­ნე­ბე­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო კრე­დი­ტის მომ­დევ­ნო სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დებ­ში გა­და­წევის მიზ­ნით, შე­იძ­ლე­ბა მხო­ლოდ მა­შინ, რო­დე­საც მოსა­ლოდ­ნე­ლია, რომ მო­მა­ვა­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო მო­გება საკ­მა­რი­სი იქ­ნე­ბა გა­მო­უ­ყე­ნე­ბე­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო ზა­რა­ლი­სა და გა­მო­უ­ყე­ნე­ბე­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო კრე­დი­ტის გა­მო­ყე­ნე­ბი­სათ­ვის.

6.18. გა­მო­უ­ყე­ნე­ბე­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო ზა­რა­ლი­სა და გა­მო­უ­ყე­ნე­ბე­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო კრე­დი­ტის გა­მო წარ­მო­შო­ბი­ლი გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი აქ­ტი­ვი­სა და გა­მო­საქ­ვი­თი დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბე­ბის შე­დე­გად წარ­მო­შო­ბი­ლი გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვის აღი­ა­რე­ბის კრი­ტე­რი­უ­მი ერ­თნა­ი­რია. თუ სა­წარ­მოს გა­აჩ­ნია წარ­სუ­ლი წლე­ბის ზა­რა­ლი, მან გა­მო­უ­ყე­ნე­ბე­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო ზა­რა­ლი­სა და სა­გა­და­სა­ხა­დო კრე­დი­ტის შე­დე­გად წარ­მო­შო­ბი­ლი გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვი მხო­ლოდ იმ შემ­თხვე­ვა­ში უნ­და აღი­ა­როს, თუ სა­წარ­მოს აქვს საკ­მა­რი­სი და­სა­ბეგ­რი დრო­ე­ბი­თი სხვაო­ბე­ბი ან რო­დე­საც მო­სა­ლოდ­ნე­ლია მო­მა­ვალ პერიოდ­ში სა­გა­და­სა­ხა­დო მო­გე­ბის ისე­თი ოდე­ნო­ბით მი­ღე­ბა, რო­მე­ლიც საკ­მა­რი­სი იქ­ნე­ბა გა­მო­უ­ყე­ნე­ბე­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო ზა­რა­ლი­სა და სა­გა­და­სა­ხა­დო კრე­დი­ტის გამო­ყე­ნე­ბი­სათ­ვის.

6.19. იმის შე­სა­ფა­სებ­ლად, მო­მა­ვა­ლი სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დე­ბის სა­გა­და­სა­ხა­დო მო­გე­ბა იქ­ნე­ბა თუ არა საკ­მა­რი­სი გა­მო­უ­ყე­ნე­ბე­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო ზა­რალის ან სა­გა­და­სა­ხა­დო კრე­დი­ტის გა­მო­ყე­ნე­ბი­სათ­ვის, სა­წარ­მომ უნ­და გა­ნი­ხი­ლოს შემ­დე­გი კრი­ტე­რი­უ­მე­ბი:

ა) გა­აჩ­ნია თუ არა სა­წარ­მოს საკ­მა­რი­სი და­სა­ბეგრი დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბე­ბი ერ­თი და იმა­ვე სა­გა­და­სა­ხა­დო ელე­მენ­ტის მი­მართ, რო­მე­ლიც მო­მა­ვალ­ში ისე­თი სა­გა­და­სა­ხა­დო მო­გე­ბის თან­ხის წარ­მოქ­მნას გა­მო­იწ­ვევს, რომ­ლის მი­მარ­თაც, ამ სხვა­ო­ბე­ბის ამო­წურ­ვამ­დე, შე­საძ­ლე­ბე­ლი იქ­ნე­ბა გა­მო­უ­ყე­ნე­ბე­ლი სა­გა­დასა­ხა­დო ზა­რა­ლი­სა და სა­გა­და­სა­ხა­დო კრე­დი­ტის გა­მო­ყე­ნე­ბა;

ბ) მო­სა­ლოდ­ნე­ლია თუ არა სა­წარ­მომ მი­ი­ღოს საკ­მა­რი­სი სა­გა­და­სა­ხა­დო მო­გე­ბა მა­ნამ, ვიდ­რე ამო­ი­წუ­რე­ბა გა­მო­უ­ყე­ნე­ბე­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო ზა­რა­ლის ან გა­მო­უ­ყე­ნე­ბე­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო კრე­დი­ტის გა­მო­ყე­ნე­ბის ვა­და;

გ) წარ­მო­შო­ბი­ლია თუ არა გა­მო­უ­ყე­ნე­ბე­ლი სა­გადა­სა­ხა­დო ზა­რა­ლი ისე­თი გა­რე­მო­ე­ბე­ბის გა­მო, რო­მელ­თა გან­მე­ო­რე­ბაც ნაკ­ლე­ბად არის მო­სა­ლოდ­ნე­ლი;

დ) შე­უძ­ლია თუ არა სა­წარ­მოს სა­გა­და­სა­ხა­დო შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბის და­გეგ­მვა, რის სა­ფუძ­ველ­ზეც იგი სა­გა­და­სა­ხა­დო მო­გე­ბას მი­ი­ღებს იმ სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ოდ­ში, რო­დე­საც შე­საძ­ლე­ბე­ლია გა­მო­უ­ყე­ნე­ბე­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო ზა­რა­ლი­სა და სა­გა­და­სა­ხა­დო კრე­დიტის გა­მო­ყე­ნე­ბა.

თუ მო­სა­ლოდ­ნე­ლი არ არის, რომ სა­წარ­მო მი­ი­ღებს გა­მო­უ­ყე­ნე­ბე­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო ზა­რა­ლი­სა და გა­მო­უ­ყე­ნე­ბე­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო კრე­დი­ტის გა­მო­ყე­ნე­ბი­სათ­ვის საკ­მა­რის სა­გა­და­სა­ხა­დო მო­გე­ბას, მა­შინ გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვი არ აღი­არ­დე­ბა.

6.20. ბა­ლან­სის წარ­დგე­ნის ყო­ვე­ლი თა­რი­ღი­სათ­ვის ხე­ლახ­ლა უნ­და შე­ფას­დეს აუ­ღი­ა­რე­ბე­ლი გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვი და თუ მო­სა­ლოდ­ნე­ლი იქ­ნე­ბა მი­სი და­ფარ­ვა მო­მა­ვა­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო მო­გე­ბით, სა­წარ­მომ უნ­და აღი­ა­როს წი­ნა პე­რი­ო­დის აუ­ღი­ა­რე­ბე­ლი გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვი.

6.21. მიმ­დი­ნა­რე და გა­სუ­ლი სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დე­ბის სა­გა­და­სა­ხა­დო ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი (აქტი­ვე­ბი) უნ­და შე­ფას­დეს იმ თან­ხით, რო­მე­ლიც გადახ­დას (ამო­ღე­ბას) ექ­ვემ­დე­ბა­რე­ბა სა­გა­და­სა­ხა­დო კო­დექ­სით დად­გე­ნი­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო გა­ნაკ­ვე­თების სა­ფუძ­ველ­ზე.

6.22. გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვე­ბი და ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი უნ­და შე­ფას­დეს სა­გა­და­სახა­დო კო­დექ­სი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, იმ სა­გა­და­სა­ხა­დო გა­ნაკ­ვე­თე­ბით, რომ­ლე­ბიც შე­ე­სა­ბა­მე­ბა აქ­ტი­ვის რე­ა­ლი­ზა­ცი­ის ან ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის და­ფარ­ვის საან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ოდს.

6.23. რო­გორც წე­სი, მიმ­დი­ნა­რე და გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვე­ბის სი­დი­დის გან­საზ­ღვრი­სას იყე­ნე­ბენ იმ სა­გა­და­სა­ხა­დო გა­ნაკ­ვეთს, რო­მე­ლიც დად­გე­ნი­ლია სა­გა­და­სა­ხა­დო კო­დექ­სით და მოქ­მე­დებს ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის. თუ იც­ვლე­ბა სა­გა­და­სა­ხა­დო გა­ნაკ­ვე­თი და იგი ცნო­ბი­ლია ფი­ნან­სური ან­გა­რიშ­გე­ბის წარ­დგე­ნის ნე­ბარ­თვამ­დე, სა­წარ­მომ კო­რექ­ტი­რე­ბა უნ­და შე­ი­ტა­ნოს გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვე­ბი­სა და ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის შეფა­სე­ბებ­ში.

6.24. სა­წარ­მომ არ უნ­და მო­ახ­დი­ნოს გა­და­ვა­დებუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვე­ბი­სა და ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის დის­კონ­ტი­რე­ბა.

6.25. გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვის საბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა უნ­და გა­და­ი­სინ­ჯოს ბალან­სის შედ­გე­ნის ყო­ვე­ლი თა­რი­ღი­სათ­ვის. სა­წარ­მომ უნ­და შე­ამ­ცი­როს გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა იმ შემ­თხვე­ვაში, თუ დიდხანს არ არის მო­სა­ლოდ­ნე­ლი საკ­მარი­სი სა­გა­და­სა­ხა­დო მო­გე­ბის მი­ღე­ბა, რომ­ლისთვი­საც და­საშ­ვე­ბი იქ­ნე­ბა გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სახა­დო აქ­ტი­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბით გარ­კვე­უ­ლი შე­ღა­ვათის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა. ამ­გვა­რი შემცი­რე­ბა უნ­და დას­რულ­დეს მა­შინ, რო­დე­საც მო­სა­ლოდნე­ლი იქნე­ბა საკ­მა­რი­სი სა­გა­და­სა­ხა­დო მო­გე­ბის მი­ღე­ბა.

6.26. მიმ­დი­ნა­რე და გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი გა­და­სა­ხადე­ბის აღი­ა­რე­ბა უნ­და მოხ­დეს შე­მო­სავ­ლის ან ხარ­ჯის სა­ხით და ჩა­ირ­თოს სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პერიოდის წმინ­და მო­გე­ბი­სა და ზა­რა­ლის თან­ხა­ში, იმ გა­მო­ნაკ­ლი­სი შემ­თხვე­ვე­ბის გარ­და, რო­დე­საც გადასა­ხა­დი წარ­მო­ი­შო­ბა:

ა) ისე­თი მოვ­ლე­ნის ან სა­მე­ურ­ნეო ოპე­რა­ცი­ის გა­მო, რო­მე­ლიც იმა­ვე ან სხვა რო­მე­ლი­მე სა­ანგა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ოდ­ში პირ­და­პირ აღი­ა­რე­ბუ­ლია სა­კუ­თარ კა­პი­ტალ­ში; ან

ბ) შე­ძე­ნას­თან და­კავ­ში­რე­ბულ სა­წარ­მო­თა გაერ­თი­ა­ნე­ბის გა­მო.

6.27. წი­ნა პე­რი­ოდ­თან შე­და­რე­ბით, სა­ან­გა­რიშ­გებო პე­რი­ო­დის ბო­ლო­სათ­ვის, დრო­ე­ბით სხვა­ო­ბებ­ში მომ­ხდა­რი ცვლი­ლე­ბე­ბი გა­ნა­პი­რო­ბებს გა­და­ვა­დე­ბული სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვე­ბი­სა და ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის საბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­თა შეც­ვლას. გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი საგა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვე­ბი­სა და ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის სა­ბალან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­თა ცვლი­ლე­ბა შე­იძ­ლე­ბა მოხ­დეს შე­საბა­მი­სი დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბე­ბის შეც­ვლის გა­რე­შე. ეს შე­იძ­ლე­ბა გა­მოწ­ვე­უ­ლი იყოს:

ა) სა­გა­და­სა­ხა­დო გა­ნაკ­ვე­თებ­ში ან სა­გა­და­სა­ხა­დო კა­ნო­ნებ­ში მომ­ხდა­რი ცვლი­ლე­ბე­ბით;

ბ) გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვე­ბის ამოღე­ბის ხე­ლა­ხა­ლი შე­ფა­სე­ბით; ან

გ) აქ­ტი­ვის ღი­რე­ბუ­ლე­ბის ამო­ღე­ბის წეს­ში მომხდა­რი ცვლი­ლე­ბე­ბით.

ნე­ბის­მი­ერ ცვლი­ლე­ბა­თა შე­დე­გად წარ­მოქ­მნი­ლი გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი გა­და­სა­ხა­დის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა მო­გები­სა და ზა­რა­ლის ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში, იმ გა­მო­ნაკ­ლი­სი შემთ­ხვე­ვე­ბის გარ­და, რო­დე­საც გა­და­სა­ხა­დი უკავშირ­დე­ბა წი­ნა სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დებ­ში სა­კუ­თა­რი კა­პი­ტა­ლის ან­გა­რი­შის დე­ბე­ტით ან კრე­დი­ტით გა­ტარე­ბულ მუხ­ლებს.

6.28. მიმ­დი­ნა­რე და გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი გა­და­სა­ხადი პირ­და­პირ უნ­და აი­სა­ხოს სა­კუ­თარ კა­პი­ტალში, თუ გა­და­სა­ხა­დი უკავ­შირ­დე­ბა ისეთ ელე­მენ­ტებს, რომ­ლე­ბიც ამა­ვე ან სხვა სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პერიოდ­ში პირ­და­პირ აი­სა­ხა სა­კუ­თარ კა­პი­ტალ­ში.

6.29. ბუ­ღალ­ტრუ­ლი აღ­რიც­ხვის სტან­დარ­ტე­ბი ზოგ­ჯერ მო­ით­ხოვს გარ­კვე­უ­ლი ელე­მენ­ტე­ბის პირდა­პირ ასახ­ვას სა­კუ­თარ კა­პი­ტალ­ში. მა­გა­ლი­თად, სააღ­რიც­ხვო პო­ლი­ტი­კის შეც­ვლის ან არ­სე­ბი­თი შეც­დომე­ბის გას­წო­რე­ბის რეტ­როს­პექ­ტუ­ლად ასახ­ვის მიზნით, გა­უ­ნა­წი­ლე­ბე­ლი მო­გე­ბის საწ­ყი­სი ნაშ­თე­ბის კო­რექ­ტი­რე­ბა შე­სა­ბა­მი­სი თან­ხე­ბით. აკუ­მუ­ლი­რე­ბუ­ლი მოგე­ბის (ზა­რა­ლის) ან­გა­რიშ­ზე მი­კუთ­ვნე­ბუ­ლ შე­მო­სულო­ბე­ბთან ან ხარ­ჯთან დაკა­ვშირე­ბული­ მიმ­დი­ნა­რე და გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი გა­და­სა­ხა­დი მი­ე­კუთ­ვნე­ბა აკუ­მუ­ლი­რებუ­ლი მო­გე­ბის (ზა­რა­ლის) ან­გა­რიშს.

6.30. ბა­ლან­სში სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვე­ბი და ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი წარ­დგე­ნილ უნ­და იქ­ნეს სხვა აქ­ტი­ვე­ბი­სა და ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი­სა­გან გან­ცალ­კევე­ბით. გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვე­ბი და ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი ასე­ვე უნ­და გა­მო­ი­ყოს მიმ­დი­ნარე სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვე­ბი­სა და ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის­აგა­ნ.

6.31. თუ სა­წარ­მო თა­ვის ბა­ლან­სში გა­ნა­ცალ­კე­ვებს მოკ­ლე­ვა­დი­ან და გრძელ­ვა­დი­ან მუხ­ლებს, მან გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვი (ვალდე­ბუ­ლე­ბა) უნ­და წა­რად­გი­ნოს გრძელ­ვა­დი­ა­ნი აქ­ტი­ვე­ბის (ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის) სა­ხით.

6.32. სა­წარ­მოს შე­უძ­ლია მიმ­დი­ნა­რე სა­გა­დასა­ხა­დო აქ­ტი­ვე­ბი­სა და მიმ­დი­ნა­რე სა­გა­და­სა­ხა­დო ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის ურ­თი­ერ­თგა­და­ფარ­ვა.

6.33. სა­წარ­მოს შე­უძ­ლია გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი საგა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვე­ბი­სა და გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გადა­სა­ხა­დო ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის ურ­თი­ერ­თგა­და­ფარ­ვა.

6.34. გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვი­სა და გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის ურთიერთგა­და­ფარ­ვა არ ნიშ­ნავს ბუ­ღალ­ტრულ ან­გა­რი­შებ­ში შე­სა­ბა­მი­სი ჩა­ნა­წე­რის გა­კე­თე­ბას. გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი საგა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვი­სა და გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხადო ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის ამო­წურ­ვის კონ­ტრო­ლის მიზ­ნით, ისი­ნი აღი­რიც­ხე­ბა შე­სა­ბა­მის ბუ­ღალ­ტრულ ან­გა­რი­შებ­ზე.

6.35. ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი სა­მე­ურ­ნეო საქ­მი­ა­ნო­ბი­დან მი­ღე­ბულ მო­გე­ბას­თან (ზა­რალ­თან) და­კავ­ში­რე­ბუ-ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო ხარ­ჯი (შე­მო­სა­ვა­ლი) წარდგე­ნილ უნ­და იქ­ნეს უშუ­ა­ლოდ მო­გე­ბი­სა და ზა­რალის ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში.

6.36. გან­სა­კუთ­რე­ბულ მუხ­ლებ­თან და­კავ­ში­რებუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო ხარ­ჯი (შე­მო­სა­ვა­ლი) არ უნდა იქ­ნეს წარ­დგე­ნი­ლი მო­გე­ბი­სა და ზა­რა­ლის ან­გარიშ­გე­ბა­ში.

6.37. გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი მუხ­ლე­ბი ფი­ნან­სურ ან­გარიშ­გე­ბა­ში აი­სა­ხე­ბა ნე­ტო ოდე­ნო­ბით. უჩ­ვე­უ­ლო მოვლე­ნით გა­მოწ­ვე­უ­ლი ზა­რა­ლი (მო­გე­ბა) მცირ­დე­ბა სა­გა­და­სა­ხა­დო შე­მო­სავ­ლით (ხარ­ჯით) და მხო­ლოდ დარ­ჩე­ნი­ლი თან­ხა აი­სა­ხე­ბა მო­გე­ბი­სა და ზა­რა­ლის ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში. ამი­ტომ გან­სა­კუთ­რე­ბულ მუხ­ლებ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო ხარ­ჯი (შე­მო­სა­ვა­ლი) წარ­დგე­ნი­ლი არ იქ­ნე­ბა ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში.

6.38. ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის გან­მარ­ტე­ბით შე­ნიშ­ვნებ­ში სა­გა­და­სა­ხა­დო ხარ­ჯის (შე­მო­სავ­ლის) ძი­რი­თა­დი კომ­პო­ნენ­ტე­ბი ცალ-ცალ­კე უნ­და აი­სა­ხოს.

6.39. სა­გა­და­სა­ხა­დო ხარ­ჯის (შე­მო­სავ­ლის) კომ­პო­ნენ­ტე­ბია:

ა) მიმ­დი­ნა­რე სა­გა­და­სა­ხა­დო ხარ­ჯი (შე­მო­სავ­ლი);

ბ) მიმ­დი­ნა­რე სა­გა­და­სა­ხა­დო პე­რი­ოდ­ში აღი­ა­რებუ­ლი წი­ნა სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დე­ბის მიმ­დი­ნა­რე გა­და­სა­ხა­დე­ბის ნე­ბის­მი­ე­რი კო­რექ­ტი­რე­ბა;

გ) დრო­ე­ბი­თი სხვა­ო­ბე­ბის წარ­მო­შო­ბა­სა და ამოწურ­ვას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხადო ხარ­ჯის (შე­მო­სავ­ლის) თან­ხა;

დ) სა­გა­და­სა­ხა­დო გა­ნაკ­ვე­თის ცვლი­ლე­ბას­თან ან ახა­ლი გა­და­სა­ხა­დე­ბის წარ­მო­შო­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი გადა­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო ხარ­ჯის (შე­მო­სავ­ლის) თანხა;

ე) წი­ნა სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დებ­ში აუ­ღი­ა­რებელ სა­გა­და­სა­ხა­დო ზა­რალ­თან, სა­გა­და­სა­ხა­დო კრე­დი­ტებთან და დრო­ე­ბით სხვა­ო­ბებ­თან და­კავ­ში­რე­ბით წარ­მო­შო­ბი­ლი კრე­დი­ტის თან­ხა, რო­მე­ლიც გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა მიმ­დი­ნა­რე სა­გა­და­სა­ხა­დო ხარ­ჯის შე­სამ­ცი­რებ­ლად; და

ვ) გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო ხარ­ჯი, რო­მელიც წარ­მო­ი­შო­ბა გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი სა­გა­და­სა­ხა­დო აქ­ტი­ვის ჩა­მო­წე­რის ან ად­რე ჩა­მო­წე­რი­ლი თან­ხის აღ­დგე­ნის შემ­დეგ.

6.40. სა­წარ­მომ ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის გან­მარ­ტე­ბით შე­ნიშ­ვნე­ბებ­ში უნ­და ასა­ხოს ყვე­ლა გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი მუხ­ლის შე­სა­ბა­მი­სი თან­ხა და გან­მარ­ტოს მა­თი ეკო­ნო­მი­კუ­რი ბუ­ნე­ბა. გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი მუხ­ლე­ბის მთლი­ა­ნი თან­ხა უნ­და აი­სა­ხოს მო­გე­ბი­სა და ზა­რა­ლის ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში, შე­სა­ბა­მი­სი სა­გა­და­სა­ხა­დო ხარ­ჯე­ბის (შე­მო­სავ­ლე­ბის) გა­რე­შე.

თავი­ 7. ძირი­თადი საშუ­ალ­ებე­ბი

7.1. ამ თავ­ში მო­ცე­მუ­ლი ნორ­მე­ბი გა­მო­ყე­ნებულ უნ­და იქ­ნეს სა­წარ­მო­თა ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ალე­ბე­ბის აღ­რიც­ხვი­სა და ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში ასახ­ვი­სათ­ვის, გარ­და იმ შემ­თხვე­ვე­ბი­სა, რო­დე­საც რომე­ლი­მე სხვა თავ­ში მოთ­ხოვ­ნი­ლი ან დაშ­ვე­ბუ­ლია გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი ნორ­მა.

7.2. მო­ცე­მუ­ლი თა­ვი არ გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა:

ა) სა­სოფ­ლო-სა­მე­ურ­ნეო საქ­მი­ა­ნო­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის მი­მართ; და

ბ) არაკ­ვლავ­წარ­მო­ე­ბა­დი რე­სურ­სე­ბის მო­პო­ვე­ბა-გა­და­მუ­შა­ვე­ბის შემ­თხვე­ვებ­ში.

თუმ­ცა წინა­მდება­რე თავ­ში მო­ცე­მუ­ლი ნორ­მე­ბი მი­სა­ღე­ბია იმ ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის აღ­რიც­ხვისათ­ვის, რომ­ლე­ბიც გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა ზე­მოთ აღ­ნიშ­ნუ­ლი საქმია­ნო­ბის სფე­რო­ებ­ში.

7.3. ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის ღირე­ბულე­ბა აქ­ტი­ვად უნ­და აღი­არ­დეს, თუ:

ა) მო­სა­ლოდ­ნე­ლია, რომ სა­წარ­მო მო­მა­ვალ­ში ამ აქ­ტი­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბით მი­ი­ღებს ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელს; და

ბ) სა­წარ­მო­სათ­ვის შე­საძ­ლე­ბე­ლია აქ­ტი­ვის ღირე­ბუ­ლე­ბის სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა.

7.4. რო­დე­საც პირ­ვე­ლად დგე­ბა რო­მე­ლი­მე მუხ­ლის აქ­ტი­ვად აღი­ა­რე­ბის სა­კით­ხი, ამ მო­მენ­ტი­სათ­ვის არ­სე­ბუ­ლი ინ­ფორ­მა­ცი­ის სა­ფუძ­ველ­ზე, უნ­და შე­ფას­დეს სა­წარ­მო­ში მო­მა­ვა­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის შე­მოს­ვლის სა­ი­მე­დო­ო­ბის ხა­რის­ხი. თუ არ­სე­ბობს საკ­მა­რი­სი რწმუ­ნე­ბა იმი­სა, რომ მო­მა­ვალ­ში სა­წარ­მო მი­ი­ღებს ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელს, ეს ნიშ­ნავს, რომ სა­წარ­მო, ამ აქ­ტი­ვით ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარგებ­ლის მი­ღე­ბას­თან ერ­თად, გას­წევს მას­თან და­კავ­ში­რე­ბულ ყვე­ლა რისკს. ამ­გვა­რი რწმუ­ნე­ბა, რო­გორც წე­სი, მი­სა­ღე­ბია მხო­ლოდ მა­შინ, რო­დე­საც ყვე­ლა რის­კი და სარ­გე­ბე­ლი მო­წო­ნე­ბუ­ლია სა­წარ­მოს მიერ. თუ სა­წარ­მო არ მო­ი­წო­ნებს აქ­ტივ­თან და­კავ­ში­რებულ რის­კსა და სარ­გე­ბელს, შე­იძ­ლე­ბა გა­უქ­მდეს აქ­ტი­ვის მი­ღე­ბის ოპე­რა­ცია და არ შედ­გეს აქ­ტი­ვის აღი­ა­რება.

7.5. აქ­ტი­ვის აღი­ა­რე­ბის მე­ო­რე კრი­ტე­რი­უ­მის დაკ­მა­ყო­ფი­ლე­ბა რთუ­ლი არ არის, ვი­ნა­ი­დან ყო­ველ-თვის ჩანს აქ­ტი­ვის შე­ძე­ნის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა. იმ შემთხვე­ვა­ში, თუ სა­წარ­მო თვი­თონ ქმნის აქ­ტივს, მი­სი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა შე­საძ­ლე­ბე­ლია აქტი­ვის შე­საქ­მნე­ლად სა­წარ­მოს მი­ერ გა­წე­უ­ლი და­ნა­ხარჯე­ბის სა­ფუძ­ველ­ზე.

7.6. ზოგ­ჯერ ძნე­ლია იმის დად­გე­ნა, თუ რას წარ­მო­ად­გენს ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის ესა თუ ის ობიექ­ტი. ამის და­სა­ზუს­ტებ­ლად სა­ჭი­როა შე­მოწ­მდეს თი­თო­ე­უ­ლი ობი­ექ­ტის შე­სა­ბა­მი­სო­ბა აქ­ტი­ვის გან­მარ­ტე­ბას­თან. ზო­გი­ერთ შემ­თხვე­ვა­ში მი­ზან­შე­წო­ნი­ლია კრი­ტე­რი­უ­მის გა­მო­ყე­ნე­ბა ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რად უმ­ნიშვნე­ლო ობი­ექ­ტე­ბის აგ­რე­გი­რე­ბუ­ლი ერ­თობ­ლი­ო­ბის მი­მართ. სა­თა­და­რი­გო ნა­წი­ლე­ბი­სა და მომ­სა­ხუ­რე დანად­გა­რე­ბის უმ­რავ­ლე­სო­ბა აღი­რიც­ხე­ბა სა­სა­ქონ­ლო-მატე­რი­ა­ლუ­რი ფა­სე­უ­ლო­ბე­ბის სა­ხით და გა­მო­ყე­ნე­ბის­თა­ნა­ვე აი­სა­ხე­ბა რო­გორც ხარ­ჯი. თუმ­ცა, ძვი­რად­ღი­რე­ბუ­ლი სა­თა­და­რი­გო და დამ­ხმა­რე ნა­წი­ლე­ბი ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის კრი­ტე­რი­უმს აკ­მა­ყო­ფი­ლე­ბს იმ შემ­თხვე­ვა­ში, თუ სა­წარ­მო აპი­რებს მათ გა­მო­ყე­ნე­ბას ერ­თზე მეტ სა­აღ­რიც­ხვო პე­რი­ო­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში. ანა­ლო­გი­უ­რად, თუ სა­თა­და­რი­გო ნა­წი­ლი ან დამ­ხმარე მა­სა­ლა შე­იძ­ლე­ბა გა­მო­ყე­ნე­ბულ იქ­ნეს მხო­ლოდ ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის რო­მე­ლი­მე კონ­კრე­ტულ ობიექტთან ერ­თად და მა­თი გა­მო­ყე­ნე­ბა მოხ­დე­ბა არა­რე­გუ­ლა­რუ­ლად, ისი­ნი უნ­და აღი­არ­დეს და გა­ტარ­დეს ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის ობი­ექ­ტის სა­ხით და მა­თი ცვე­თა მოხ­დეს იმ ვა­დით, რო­მე­ლიც არ აღე­მა­ტე­ბა მათ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი აქ­ტი­ვის სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­დას.

7.7. ზო­გი­ერთ შემ­თხვე­ვა­ში სა­ჭი­როა აქ­ტივ­ზე გა­წე­უ­ლი სა­ერ­თო და­ნა­ხარ­ჯე­ბის გა­ნა­წი­ლე­ბა მის შე­მად­გე­ნელ ნა­წი­ლებ­ზე და მა­თი ცალ-ცალ­კე აღ­რიც­ხვა. ეს ხდე­ბა მა­შინ, რო­დე­საც აქ­ტი­ვის შე­მად­გე­ნელ ნა­წი­ლებს გა­აჩ­ნი­ათ გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­და და მათ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ეკო­ნომი­კუ­რი სარ­გებ­ლის მი­ღე­ბა ხდე­ბა სხვა­დას­ხვა დროს. შე­სა­ბა­მი­სად, სა­ჭი­როა ცვე­თის გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი ნორ­მე­ბი­სა და მე­თო­დე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა.

7.8. ზო­გი­ერ­თი ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბის შე­ძე­ნა პირ­და­პირ არ უკავ­შირ­დე­ბა სა­წარ­მოს მი­ერ მა­თი გა­მო­ყე­ნე­ბით ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის მი­ღე­ბას, მაგრამ ისი­ნი აუ­ცი­ლე­ბე­ლია სა­წარ­მოს მი­ერ სხვა აქ­ტი­ვებით ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის მი­სა­ღე­ბად. ძი­რი­თადი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის ამ­გვა­რი ობი­ექ­ტე­ბის აღი­ა­რე­ბა აქ­ტივე­ბის სა­ხით ხდე­ბა იმის გა­მო, რომ ეს აქ­ტი­ვე­ბი სა­შუ­ა­ლე­ბას იძ­ლე­ვა სა­წარ­მომ მი­ი­ღოს მო­მა­ვა­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გე­ბე­ლი სხვა აქ­ტი­ვე­ბი­დან, რაც შე­იძ­ლე­ბა არ მომ­ხდა­რი­ყო ამ აქ­ტი­ვე­ბის გა­რე­შე. მაგ­რამ ამ მუხ­ლე­ბის აქ­ტი­ვე­ბად აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა მხო­ლოდ იმ შემ­თხვე­ვა­ში, თუ ამ­გვა­რი აქ­ტი­ვე­ბი­სა და მათ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი აქ­ტი­ვე­ბის სა­ერ­თო სა­ბალან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა არ აღე­მა­ტე­ბა მათ­გან მი­სა­ღებ სა­ერ­თო კომ­პენ­სა­ცი­ის თან­ხას. ასე­თი ძი­რი­თა­დი საშუა­ლე­ბე­ბის მა­გა­ლი­თე­ბია უსაფ­რთხო­ე­ბი­სა და გა­რე­მოს დაც­ვის უზ­რუნ­ველ­მყო­ფი აქ­ტი­ვე­ბი.

7.9. ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბის ობი­ექ­ტი, რო­მელიც აკ­მა­ყო­ფი­ლებს აქ­ტი­ვის აღი­ა­რე­ბის კრი­ტე­რი­უ­მებს, თავ­და­პირ­ვე­ლად უნ­და შე­ფას­დეს მი­სი თვით­ღირე­ბუ­ლე­ბით.

7.10. შე­ძე­ნი­ლი ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა შედ­გე­ბა: მი­სი შეს­ყიდ­ვის ფა­სის, სა­იმ­პორ­ტო ბა­ჟის, და­უბ­რუ­ნე­ბა­დი გა­და­სა­ხა­დე­ბის, ასე­ვე აქ­ტი­ვის და­ნიშ­ნუ­ლე­ბი­სა­მებრ გა­მო­სა­ყე­ნებ­ლად სა­მუ­შაო მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში მო­საყ­ვა­ნად სა­ჭი­რო სხვა პირ­და­პი­რი ხარ­ჯე­ბი­სა­გან; შეს­ყიდ­ვის ფა­სი არ მო­ი­ცავს არა­ნა­ირ სა­ვაჭ­რო ფას­დათ­მო­ბებ­სა და შე­ღა­ვა­თებს. შე­ძე­ნი­ლი აქ­ტი­ვის სხვა პირ­და­პი­რი ხარ­ჯე­ბის მა­გა­ლი­თე­ბია:

ა) აქ­ტი­ვი­სათ­ვის ად­გილ­მდე­ბა­რე­ო­ბის მომ­ზა­დების ხარ­ჯი;

ბ) აქ­ტი­ვის ად­გილ­ზე მი­ტა­ნი­სა და დატ­ვირ­თვა-გად­მოტ­ვირ­თვის ხარ­ჯე­ბი;

გ) მონ­ტა­ჟის ხარ­ჯე­ბი;

დ) პრო­ფე­სი­უ­ლი მომ­სა­ხუ­რე­ბის ხარ­ჯე­ბი, როგო­რი­ცაა არ­ქი­ტექ­ტო­რე­ბი­სა და ინ­ჟინ­რე­ბის შრო­მის ანაზ­ღა­უ­რე­ბა; და

ე) აქ­ტი­ვის დე­მონ­ტა­ჟი­სა და ად­გილ­მდე­ბა­რე­ო­ბის აღ­დგე­ნის შე­საძ­ლო ხარ­ჯე­ბი იმ ფარ­გლებ­ში, რაც ამ სტან­დარ­ტის შე­სა­ბა­მი­სი თა­ვის თა­ნახ­მად, აქ­ტი­ვის შე­ძე­ნის­თა­ნა­ვე ანა­რიც­ხის სა­ხით აღი­არ­დე­ბა.

7.11. ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის ღი­რე­ბუ­ლე­ბას, რო­გორც წე­სი, არ მი­ე­კუთ­ვნე­ბა ად­მი­ნის­ტრა­ცი­უ­ლი და სხვა სა­ერ­თო ზედ­ნა­დე­ბი ხარ­ჯე­ბი. მა­თი მი­კუთ­ვნე­ბა და­საშ­ვე­ბია იმ შემ­თხვე­ვა­ში, რო­დე­საც შე­საძ­ლე­ბე­ლია ასე­თი ხარ­ჯე­ბის პირ­და­პირ და­კავ­ში­რე­ბა აქ­ტი­ვე­ბის შე­ძე­ნას­თან ან მათ სა­მუ­შაო მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში მოყ­ვა­ნას­თან. ანა­ლო­გი­უ­რად, მან­ქა­ნა-და­ნად­გა­რე­ბის გა­მოც­დას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბი არ მი­ე­კუთ­ვნე­ბა მათ სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბას, თუ­კი ეს არ არის აუ­ცი­ლე­ბე­ლი. აქ­ტი­ვის სა­მუ­შაო მზად­ყოფ­ნა­ში მოყ­ვა­ნი­სათ­ვის აქ­ტი­ვის გეგ­მუ­რი გა­მო­მუ­შა­ვე­ბის მი­საღ­წე­ვად გა­წე­უ­ლი თავ­და­პირ­ვე­ლი სა­ექ­სპლუა­ტა­ციო გა­სავ­ლე­ბი აღი­რიც­ხე­ბა ხარ­ჯის სა­ხით.

7.12. ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის რო­მე­ლი­მე ობი­ექ­ტი შე­იძ­ლე­ბა უშუ­ა­ლოდ სა­წარ­მო­ში შე­იქ­მნას. ასე­თი აქ­ტი­ვის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა გა­ნი­საზ­ღვრე­ბა შე­ძე­ნი­ლი აქ­ტი­ვის ანა­ლო­გი­უ­რად. თუ ანა­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის გასა­ყიდა­დ წარ­მო­ე­ბა ით­ვლე­ბა სა­წარ­მოს ჩვე­უ­ლებ­რივ საქ­მი­ა­ნო­ბად, მა­შინ აქ­ტი­ვის საწ­ყი­სი სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა გასა­ყიდა­დ წარ­მო­ე­ბუ­ლი ანა­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბის ტო­ლია. ე.ი. სა­წარ­მომ, მის მი­ერ შექ­მნი­ლი აქ­ტი­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში, ამ აქ­ტი­ვის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბას არ უნ­და მი­ა­მა­ტოს მო­სა­ლოდ­ნე­ლი ში­და მო­გე­ბის თან­ხა. ანა­ლო­გი­უ­რად, სა­წარ­მოს მი­ერ აქ­ტი­ვის წარ­მო­ე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში ნედ­ლე­უ­ლი­სა და მა­სა­ლე­ბის, შრო­მი­თი და სხვა რე­სურ­სე­ბის უჩ­ვე­უ­ლოდ მა­ღა­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბი არ უნ­და ჩა­ირ­თოს აქ­ტი­ვის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ში.

7.13. ფი­ნან­სუ­რი იჯა­რით (ლი­ზინ­გით) მი­ღე­ბული აქ­ტი­ვის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა გა­ნი­საზ­ღ­ვრე­ბა მე-8 თავი­ს შე­სა­ბა­მი­სად.

7.14. ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის რო­მე­ლი­მე ობიექ­ტი შე­იძ­ლე­ბა მი­ღე­ბულ იქ­ნეს არამ­სგავს აქ­ტივ­ზე გაცვლის გზით. ასე­თი აქ­ტი­ვე­ბის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა ფას­დე­ბა მი­ღებუ­ლი აქ­ტი­ვის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბით, რო­მე­ლიც ეკ­ვი­ვა­ლენ­ტუ­რია გა­ცე­მუ­ლი აქ­ტი­ვის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბი­სა და შეს­წო­რე­ბუ­ლია ნე­ბის­მი­ე­რი ფუ­ლადი სახ­სრე­ბის ან მი­სი ეკ­ვი­ვა­ლენ­ტის გა­დახ­დი­ლი თან­ხით.

7.15. ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბა შე­იძ­ლე­ბა მი­ღე­ბულ იქ­ნეს ანა­ლო­გი­ურ ძი­რი­თად სა­შუ­ა­ლე­ბა­ზე გაც­ვლის გზით, რო­მე­ლიც გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა იმა­ვე ტი­პის საქ­მი­ა­ნობა­ში და ანა­ლო­გი­უ­რი რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა გა­აჩ­ნია. რო­მე­ლი­მე ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბა ასე­ვე შე­იძ­ლე­ბა გა­იც­ვა­ლოს მსგავს აქ­ტივ­ში, სა­კუ­თა­რი კა­პი­ტა­ლის წი­ლის სა­ნაც­ვლოდ. ორი­ვე შემ­თხვე­ვა­ში საწარ­მომ არ უნ­და აღი­ა­როს ამ ოპე­რა­ცი­ას­თან და­კავ­ში­რებუ­ლი მო­გე­ბა ან ზა­რა­ლი, რად­გან დას­რუ­ლე­ბუ­ლი არ არის შე­მო­სავ­ლის მი­ღე­ბის პრო­ცე­სი. ამი­ტომ, ახა­ლი აქ­ტი­ვის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა იქ­ნე­ბა გა­ცე­მუ­ლი აქ­ტი­ვის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა. მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, მი­ღე­ბუ­ლი აქ­ტი­ვის რე­ა­ლურ­მა ღი­რე­ბუ­ლე­ბამ შე­საძ­ლოა გა­ცე­მუ­ლი აქ­ტი­ვის გა­უ­ფა­სუ­რე­ბა გვიჩ­ვე­ნოს. ამ შემ­თხვე­ვა­ში გა­ცე­მუ­ლი აქ­ტი­ვის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა მცირ­დე­ბა და ჩა­მო­წე­რი­ლი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა მი­ე­კუთ­ვნე­ბა ახალ აქ­ტივს. თუ გაც­ვლის პრო­ცეს­ში მო­ნა­წი­ლე­ობს ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბიც, ეს შე­იძ­ლე­ბა იმის მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი იყოს, რომ გაც­ვლილ აქ­ტი­ვებს არ გა­აჩ­ნი­ა ანა­ლო­გი­უ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა.

7.16. ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის აქ­ტი­ვე­ბად აღია­რე­ბის შემ­დეგ გა­წე­უ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბი წარ­მო­ად­გენს აქ­ტი­ვე­ბის ექ­სპლუ­ა­ტა­ცი­ას­თან და­კავ­ში­რე­ბულ და­ნა­ხარჯს და ხარ­ჯე­ბად უნ­და აღი­არ­დეს მა­თი გა­წე­ვის­თა­ნა­ვე, გარ­და იმ შემ­თხვე­ვი­სა, როდე­საც იგი ექ­ვემ­დე­ბა­რე­ბა აქ­ტი­ვე­ბის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ში ჩარ­თვას.

7.17. აქ­ტი­ვე­ბის ექ­სპლუ­ა­ტა­ცი­ას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბი აქ­ტი­ვე­ბის სა­ბა­ლან­სო ღირე­ბუ­ლე­ბას მხო­ლოდ მა­შინ და­ე­მა­ტე­ბა, თუ ამ და­ნა­ხარ­ჯე­ბის შე­დე­გად სა­წარ­მო მი­ი­ღებს მეტ ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელს, ვიდ­რე არ­სე­ბუ­ლი აქ­ტივე­ბის ამო­სა­ვა­ლი ნორ­მა­ტი­უ­ლი მწარ­მო­ებ­ლუ­რო­ბის პი­რო­ბებ­ში იქ­ნე­ბო­და მი­ღე­ბუ­ლი.

7.18. ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის ექ­სპლუ­ა­ტა­ცი­ას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი იმ და­ნა­ხარ­ჯე­ბის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა აქ­ტი­ვე­ბად, რომ­ლე­ბიც გა­ნა­პი­რო­ბებს აქ­ტი­ვის ამო­სა­ვა­ლი მწარ­მო­ებ­ლუ­რო­ბის ზრდას. ასე­თი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის მა­გა­ლი­თე­ბია:

ა) შე­ნო­ბა-ნა­გე­ბო­ბის ელე­მენ­ტე­ბის მო­დი­ფი­კა­ცია მა­თი სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­დის გა­ხან­გრძლი­ვე­ბის, ასე­ვე მა­თი მწარ­მო­ებ­ლუ­რო­ბის ამაღ­ლე­ბის უზ­რუნ­ველ­სა­ყო­ფად;

ბ) მან­ქა­ნა-და­ნად­გა­რე­ბის ნა­წი­ლე­ბის გა­უმ­ჯო­ბე­სება, პრო­დუქ­ცი­ის გა­მოშ­ვე­ბის ხა­რის­ხის ამაღ­ლე­ბის მიზ­ნით;

გ) ახა­ლი სა­წარ­მოო პრო­ცე­სე­ბის და­ნერ­გვა, მიმდი­ნა­რე ხარ­ჯე­ბის შემ­ცი­რე­ბის მიზ­ნით.

7.19. ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის რე­მონ­ტის და­ნახარ­ჯე­ბის გა­წე­ვის მი­ზა­ნია ამ აქ­ტი­ვი­დან პირ­ვან­დე-ლი შე­ფა­სე­ბით მო­სა­ლოდ­ნე­ლი მი­სა­ღე­ბი ეკო­ნო­მიკუ­რი სარ­გებ­ლის სტან­დარ­ტუ­ლი დო­ნის აღ­დგე­ნა ან შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა. ასე­თი ტი­პის და­ნა­ხარ­ჯი ხარ­ჯის სა­ხით აღი­რიც­ხე­ბა მა­თი გა­წე­ვის­თა­ნა­ვე. მა­გა­ლი­თად, ძი­რითა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის ტექ­ნი­კუ­რი მომ­სა­ხუ­რე­ბის ან რე­მონ­ტის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა, რო­გორც წე­სი, ხელს უწყობს აქ­ტი­ვე­ბის ამო­სა­ვა­ლი ნორ­მა­ტი­უ­ლი მწარ­მო­ებ­ლურო­ბის აღ­დგე­ნას და არა მის ზრდას, ამი­ტომ ისი­ნი აღი­რიც­ხე­ბა რო­გორც ხარ­ჯე­ბი.

7.20. ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის შე­ძე­ნის შემ­დგომი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის აქ­ტი­ვად ასა­ღი­ა­რე­ბე­ლი ოდე­ნო­ბა დამო­კი­დე­ბუ­ლია ამ აქ­ტი­ვის საწ­ყი­სი შე­ფა­სე­ბი­სა და აღია­რე­ბის დროს გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბულ გა­რე­მო­ე­ბა­ზე და იმა­ზე, არის თუ არა ეს და­ნა­ხარ­ჯე­ბი ამო­ღე­ბა­დი. მა­გა­ლი­თად, თუ აქ­ტი­ვის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბაში უკ­ვე გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლია მას­თან და­კავ­ში­რე­ბული ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის და­ნა­კარ­გი, მა­შინ მოხ­დე­ბა მო­მა­ვა­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის აღ­სად­გე­ნად გაწეუ­ლი შემ­დგო­მი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის კა­პი­ტა­ლი­ზა­ცია იმის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, რომ აქ­ტი­ვის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა არ უნ­და აღე­მა­ტე­ბო­დეს მის აღ­დგე­ნით ღირე­ბუ­ლე­ბას. ასე­თი­ვე შემ­თხვე­ვას აქვს ად­გი­ლი, რო­დესაც აქ­ტი­ვის შე­ძე­ნის ფა­სი უკ­ვე გუ­ლის­ხმობს ვალ­დე­ბუ­ლე­ბას, რომ სა­წარ­მომ მო­მა­ვალ­ში ხარ­ჯე­ბი უნ­და გას­წი­ოს აქ­ტი­ვის სა­მუ­შაო მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში მო­საყ­ვა­ნად. ამის მა­გა­ლი­თად გა­მოდ­გე­ბა სა­წარ­მოს მიერ ისე­თი შე­ნო­ბის ყიდ­ვა, რო­მე­ლიც რე­კონსტ­რუქ­ცი­ას სა­ჭი­რო­ებს. ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში შემ­დგო­მი და­ნა­ხარჯე­ბი და­ე­მა­ტე­ბა აქ­ტი­ვის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბას, იმ ოდე­ნო­ბით, რა ზო­მი­თაც მო­სა­ლოდ­ნე­ლია მა­თი ამოღე­ბა აქ­ტი­ვის მო­მა­ვა­ლი გა­მო­ყე­ნე­ბის შე­დე­გად.

7.21. ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის ზო­გი­ერ­თი ობიექ­ტის მთა­ვა­რი დე­ტა­ლე­ბი შე­საძ­ლოა მო­ით­ხოვ­დეს პე­რი­ო­დულ შეც­ვლას. ეს მი­ა­ნიშ­ნებს, რომ ამ დე­ტალის გა­მო­ყე­ნე­ბი­სა და აქ­ტი­ვის მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­და გან­სხვა­ვე­ბუ­ლია. ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში ობი­ექ­ტის შემად­გე­ნე­ლი ნა­წი­ლე­ბი ცალ­კე­ულ აქ­ტი­ვე­ბად აღი­რიც­ხება, თუ აკმა­ყო­ფილე­ბს ძირი­თადი­ საშუ­ალ­ები­ს განმა­რტება­ს. ამ­გვა­რად, აქ­ტი­ვე­ბის რო­მე­ლი­მე ნა­წი­ლის შეც­ვლის ან აღ­დგე­ნის და­ნა­ხარ­ჯი აღი­რიც­ხე­ბა რო­გორც ცალ­კე აქ­ტი­ვის შე­ძე­ნა, ხო­ლო შეც­ვლი­ლი ნა­წი­ლი ჩა­მო­ი­წე­რე­ბა. თუ შეძე­ნილი­ ნაწი­ლი არ აკმა­ყო­ფილე­ბს ძირი­თადი­ საშუ­ალ­ები­ს განმა­რტება­ს, ნა­წი­ლის შეც­ვლის ან აღ­დგე­ნის და­ნა­ხარ­ჯი განი­ხილე­ბა ექსპლუ­ატ­აცი­ას­თან დაკა­ვშირე­ბულ ხარჯა­დ.

7.22. ბუ­ღალ­ტრუ­ლი აღ­რიც­ხვი­სა და ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში ინ­ფორ­მა­ცი­ის გახ­სნის მიზ­ნით, ძი­რითა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბი უნ­და დაჯ­გუფ­დეს ბუ­ნე­ბი­სა და ეკო­ნო­მი­კუ­რი და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის მსგავ­სე­ბის მი­ხედ­ვით. ამ ჯგუ­ფე­ბის მა­გა­ლი­თე­ბია:

ა) მი­წა;

ბ) მი­წა და შე­ნო­ბა-ნა­გე­ბო­ბე­ბი;

გ) მან­ქა­ნა-და­ნად­გა­რე­ბი;

დ) სატ­რან­სპორ­ტო სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბი;

ე) ავე­ჯი და მოწ­ყო­ბი­ლო­ბა;

ვ) ოფი­სის აღ­ჭურ­ვი­ლო­ბა.

7.23. აქ­ტი­ვად პირ­ვე­ლა­დი ასახ­ვის შემ­დგომ, ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის ესა თუ ის ობი­ექ­ტი უნ­და აი­სა­ხოს მი­სი თავ­და­პირ­ვე­ლი ღი­რე­ბუ­ლები­დან დაგ­რო­ვი­ლი ცვე­თის გა­მოკ­ლე­ბის შე­დე­გად მი­ღე­ბუ­ლი თან­ხით.

7.24. ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის ცვეთა­დი ღირე­ბულე­ბა უნ­და გა­ნა­წილ­დეს სის­ტე­მა­ტურ სა­ფუძ­ველ­ზე, მა­თი მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­დის გან­მავ­ლო­ბაში. ცვე­თის გა­ან­გა­რი­შე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბულ­მა მეთოდ­მა უნ­და ასა­ხოს სა­წარ­მოს მი­ერ ამ აქ­ტი­ვი­დან მი­სა­ღე­ბი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის მი­ღე­ბის ხასია­თი. ყო­ვე­ლი პე­რი­ო­დის ცვე­თის თან­ხა ხარ­ჯის სა­ხით უნ­და აი­სა­ხოს, გარ­და იმ შემ­თხვე­ვი­სა, რო­ცა ეს თან­ხა შე­დის სხვა აქ­ტი­ვის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ში.

7.25. აქ­ტი­ვის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბის შემ­ცი­რე­ბა გა­მო­ი­ხა­ტე­ბა ცვე­თის ხარ­ჯის და­რიც­ხვის გზით.

7.26. ძი­რი­თად სა­შუ­ა­ლე­ბებ­ში გა­ნივ­თე­ბულ ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელს სა­წარ­მო, ძი­რი­თა­დად, მო­იხ­მარს აქ­ტი­ვის ექ­სპლუ­ა­ტა­ცი­ის პრო­ცეს­ში. მაგ­რამ, აქ­ტი­ვი­სა­გან მო­სა­ლოდ­ნე­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის შემ­ცი­რე­ბას ხში­რად ისე­თი ფაქ­ტო­რე­ბი იწ­ვევს, რო­გო­რი­ცაა ტექ­ნი­კუ­რი მოძ­ვე­ლე­ბა და ფი­ზი­კუ­რი ცვე­თა და გა­ფუ­ჭე­ბა აქ­ტი­ვის გა­მო­უ­ყე­ნებ­ლო­ბის პერიოდ­ში. ამი­ტომ, აქ­ტი­ვის მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­დის დად­გე­ნი­სას გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბულ უნ­და იქ­ნეს ყვე­ლა ქვემოთ ჩა­მოთ­ვლი­ლი ფაქ­ტო­რი:

ა) სა­წარ­მოს მი­ერ აქ­ტი­ვის სა­ვა­რა­უ­დო გა­მო­ყე­ნება, რო­მელ­საც გან­საზ­ღვრავს აქ­ტი­ვის სა­ვა­რა­უ­დო სიმ­ძლავ­რე ან ფი­ზი­კუ­რად გა­მოშ­ვე­ბუ­ლი პრო­დუქცია;

ბ) სა­ვა­რა­უ­დო ფი­ზი­კუ­რი ცვე­თა, რო­მე­ლიც დამო­კი­დე­ბუ­ლია ისეთ სა­წარ­მოო ფაქ­ტო­რებ­ზე, რო­გო­რი­ცაა: ცვლე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა, სა­წარ­მოს სა­რე­მონ­ტო სა­მუ­შა­ო­ე­ბის პროგ­რა­მა და გა­მო­უ­ყე­ნე­ბე­ლი აქ­ტი­ვების შე­ნახ­ვი­სა და დაც­ვის წე­სი;

გ) ტექ­ნი­კუ­რი მოძ­ვე­ლე­ბა, რო­მე­ლიც გა­მოწ­ვე­ულია სა­წარ­მოო პრო­ცე­სის ცვლი­ლე­ბით ან გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბით, ან მო­ცე­მუ­ლი აქ­ტი­ვის მეშ­ვე­ო­ბით წარ­მო­ე­ბულ სა­ქო­ნელ­ზე ან მომ­სა­ხუ­რე­ბა­ზე ბაზ­რის მოთ­ხოვ­ნის ცვლი­ლე­ბით;

დ) აქ­ტი­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბის სა­მარ­თლებ­რი­ვი ან მსგავ­სი შეზ­ღუდ­ვე­ბი, მა­გა­ლი­თად, იჯა­რის ვა­დის გას­ვლა.

7.27. აქ­ტი­ვის მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­და გა­ნი­საზ­ღვრე­ბა ამ აქ­ტი­ვის მო­სა­ლოდ­ნე­ლი სარ­გებ­ლი­ა­ნო­ბით სა­წარ­მო­სათ­ვის. სა­წარ­მოს აქ­ტი­ვე­ბის მარ­თვის პო­ლიტი­კა შე­იძ­ლე­ბა გუ­ლისხ­მობ­დეს აქ­ტი­ვე­ბის გა­ყიდ­ვას, გარ­კვე­უ­ლი დრო­ის ან აქ­ტი­ვით მი­ღე­ბუ­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის გარ­კვე­უ­ლი ნა­წი­ლის მოხ­მა­რე­ბის შემ­დეგ. აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, აქ­ტი­ვის მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­და შე­იძ­ლე­ბა მი­სი ეკო­ნო­მი­კუ­რი ვარ­გი­სი­ა­ნო­ბის ვა­და­ზე ნაკ­ლე­ბი აღ­მოჩ­ნდეს.

7.28. მი­წა და შე­ნო­ბე­ბი და­მო­უ­კი­დე­ბელ აქ­ტი­ვე­ბად გა­ნი­ხი­ლე­ბა და ცალ-ცალ­კე აღი­რიც­ხე­ბა, მა­თი ერ­თად შე­ძე­ნის შემ­თხვე­ვა­შიც კი. მი­წას, ჩვე­უ­ლებრივ, გა­აჩ­ნია შე­უზ­ღუ­და­ვი მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­და და, შე­საბა­მი­სად, არ ხდე­ბა მი­სი ცვე­თა. შე­ნო­ბე­ბი კი ცვე­თა­დი აქ­ტი­ვე­ბია მა­თი შეზ­ღუ­დუ­ლი მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვადის გა­მო. მი­წის ღი­რე­ბუ­ლე­ბის გაზ­რდა არ ცვლის მას­ზე გან­ლა­გე­ბუ­ლი შე­ნო­ბე­ბის მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­დის ხანგრძლი­ვო­ბას.

7.29. აქ­ტი­ვის ცვე­თა­დი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა გა­ნი­საზღვრე­ბა მი­სი თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბი­დან სა­ლიკ­ვი­და­ციო ღირე­ბუ­ლე­ბის გა­მოკ­ლე­ბით. პრაქ­ტი­კა­ში, აქ­ტი­ვის სა­ლიკვი­და­ციო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა ხში­რად უმ­ნიშ­ვნე­ლოა და, ამდე­ნად, არა­არ­სე­ბი­თია ცვე­თის თან­ხის გა­ან­გა­რი­შე­ბა­ში. რო­ცა მო­სა­ლოდ­ნე­ლია, რომ აქ­ტივს მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი სა­ლიკ­ვი­და­ციო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა ექ­ნე­ბა, იგი გა­მო­ითვლე­ბა აქ­ტი­ვის შე­ძე­ნის­თა­ნა­ვე და არ იზ­რდე­ბა ფა­სე­ბის ცვლილე­ბის შე­სა­ბა­მი­სად.

7.30. აქ­ტი­ვე­ბის მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში მა­თი ცვე­თის თან­ხის სის­ტე­მა­ტუ­რი გა­ნა­წი­ლე­ბი­სათ­ვის შე­იძ­ლე­ბა გა­მო­ყე­ნე­ბულ იქ­ნეს სხვა­დას­ხვა მე­თო­დი. სტან­დარ­ტით დაშ­ვე­ბუ­ლია სა­წარ­მომ გამოი­ყე­ნოს: წრფი­ვი ცვე­თის, შემ­ცი­რე­ბა­დი ნაშ­თისა­ და წარ­მო­ე­ბის ერ­თე­ულ­თა ჯა­მის მე­თო­დები­. წრფი­ვი მე­თო­დი გუ­ლის­ხმობს ცვე­თის ერ­თი და იმა­ვე თან­ხის და­რიც­ხვას აქ­ტი­ვის მთე­ლი მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვადის მან­ძილ­ზე. შემ­ცი­რე­ბა­დი ნაშ­თის მე­თო­დის გა­მო­ყე­ნება იწ­ვევს ცვე­თის კლე­ბა­დი თან­ხე­ბის და­რიც­ხვას აქ­ტი­ვის მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში. წარმო­ე­ბის ერ­თე­ულ­თა ჯა­მის მე­თო­დის გა­მო­ყე­ნე­ბა ნიშ­ნავს ცვე­თის და­რიც­ხვას აქ­ტი­ვე­ბის მო­სა­ლოდ­ნე­ლი გა­მოყე­ნე­ბის ან წარ­მო­ე­ბუ­ლი პრო­დუქ­ცი­ის სა­ფუძ­ველ­ზე. მე­თო­დის შერ­ჩე­ვა და­მო­კი­დე­ბუ­ლია ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის მო­სა­ლოდ­ნელ მო­დელ­ზე და იგი მუდ­მი­ვად უნ­და გა­მო­ი­ყე­ნე­ბო­დეს პე­რი­ო­დი­დან პე­რი­ო­დამ­დე მა­ნამ, სა­ნამ არ შე­იც­ვლე­ბა მო­ცე­მუ­ლი აქ­ტი­ვი­დან ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის მო­სა­ლოდ­ნე­ლი მო­დე­ლი.

7.31. ყო­ვე­ლი პე­რი­ო­დის ცვე­თის თან­ხა, ჩვე­ულებ­რივ, ხარ­ჯად უნ­და აღი­არ­დეს. თუმ­ცა, ზო­გიერთ შემ­თხვე­ვა­ში, აქ­ტივ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გე­ბე­ლი სა­წარ­მოს მი­ერ გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა სხვა აქ­ტივე­ბის სა­წარ­მო­ებ­ლად და ხარ­ჯად არ აღი­არ­დე­ბა. ამ შემ­თხვე­ვა­ში ცვე­თის თან­ხა სხვა აქ­ტი­ვის ღი­რე­ბულე­ბის ნა­წილს შე­ად­გენს და ჩა­ირ­თვე­ბა მის სა­ბალან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ში. მა­გა­ლი­თად, სა­წარ­მოო სიმძლავ­რე­ე­ბის ცვე­თის თან­ხა ჩა­ირ­თვე­ბა მა­რა­გის გა­და­მუ­შა­ვე­ბის და­ნა­ხარ­ჯებ­ში.

7.32. ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­დის დად­გე­ნა და­მო­კი­დე­ბუ­ლია სა­წარ­მოს ხელმძღვა­ნე­ლო­ბის გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბა­ზე, რო­მე­ლიც ეყრდნო­ბა მსგავ­სი აქ­ტი­ვე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბის გა­მოც­დილე­ბას.

7.33. სა­გა­და­სა­ხა­დო მიზ­ნე­ბი­სათ­ვის ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბის ცვე­თის მი­მართ შე­იძ­ლე­ბა დად­გე­ნი­ლი იყოს სტან­დარ­ტე­ბი­სა­გან გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი მოთ­ხოვ­ნები. იგი გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა მხო­ლოდ სა­გა­და­სა­ხა­დო მიზ­ნე­ბისათ­ვის, მო­გე­ბის გა­და­სა­ხად­თან მი­მარ­თე­ბით და არ ექვემ­დე­ბა­რე­ბა ბუ­ღალ­ტრულ აღ­რიც­ხვას.

7.34. პე­რი­ო­დუ­ლად უნ­და გა­და­ი­სინ­ჯოს ძი­რითა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბის ვა­და და თუ მო­სა­ლოდ­ნე­ლი ვა­და მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად გან­სხვავდე­ბა წი­ნა შე­ფა­სე­ბე­ბი­სა­გან, ცვე­თის თან­ხე­ბი მიმ­დი­ნარე და მო­მა­ვა­ლი სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დე­ბი­სათვის უნ­და შე­იც­ვა­ლოს.

7.35. აქ­ტი­ვის მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­დის გან­მავ­ლო­ბაში შე­იძ­ლე­ბა ცხა­დი გახ­დეს, რომ მი­სი გა­მო­ყე­ნე­ბის ვა­და სწო­რად არ იყო გან­საზ­ღვრუ­ლი. მა­გა­ლი­თად, აქ­ტი­ვის მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­და შე­იძ­ლე­ბა გა­ი­ზარ­დოს გა­წე­უ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბით, რომ­ლე­ბიც აუმ­ჯო­ბე­სებს აქ­ტი­ვის სა­მუ­შაო მდგო­მა­რე­ო­ბას და ზრდის მის მწარ­მო­ებ­ლუ­რო­ბას. აქ­ტი­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბის ვა­და შე­იძ­ლე­ბა შემ­ცირ­დეს ტექ­ნო­ლო­გი­უ­რი ცვლი­ლე­ბე­ბის ან წარ­მო­ე­ბულ პრო­დუქ­ცი­ა­ზე ბაზ­რის მოთ­ხოვ­ნის კლე­ბის გა­მო. ასეთ შემ­თხვე­ვებ­ში, ცვე­თის ნორ­მა მიმ­დი­ნა­რე და მო­მა­ვა­ლი სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დე­ბი­სათ­ვის იც­ვლე­ბა აქ­ტი­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბის ვა­დის ცვლი­ლე­ბას­თან ერ­თად.

7.36. სა­წარ­მო­ში ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის მოვლი­სა და შე­კე­თე­ბის წე­სებ­მა ასე­ვე შე­იძ­ლე­ბა იმოქ­მე­დოს აქ­ტი­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბის ვა­დის ხან­გრძლი­ვო­ბა­ზე. ამ წე­სე­ბის დაც­ვის შე­დე­გი შე­იძ­ლე­ბა იყოს აქ­ტი­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბის ვა­დის ან სა­ლიკ­ვი­და­ციო ღი­რე­ბუ­ლე­ბის ზრდა. ასეთ შემ­თხვე­ვებ­ში, აქ­ტი­ვის ცვე­თის თან­ხა იც­ვლე­ბა მიმ­დი­ნა­რე და მო­მა­ვა­ლი სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დე­ბი­სათ­ვის.

7.37. პე­რი­ო­დუ­ლად უნ­და გა­და­ი­სინ­ჯოს ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის ცვე­თის და­რიც­ხვის მე­თო­დი და, თუ მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად იც­ვლე­ბა მო­ცე­მუ­ლი აქტი­ვი­დან მო­სა­ლოდ­ნე­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის ხა­სი­ა­თი, შე­სა­ბა­მი­სად უნ­და შე­იც­ვა­ლოს ცვე­თის და­რიც­ხვის მე­თო­დიც. ცვე­თის და­რიც­ხვის მე­თოდის შეც­ვლის აუ­ცი­ლებ­ლო­ბი­სას, იგი გა­ნი­ხი­ლე­ბა, როგორც ცვლი­ლე­ბა სა­აღ­რიც­ხვო შე­ფა­სე­ბებ­ში და, შე­სა­ბა­მი­სად, იც­ვლე­ბა ცვე­თის და­რიც­ხვის მე­თო­დი მიმ­დი­ნა­რე და მო­მა­ვა­ლი სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დე­ბი­სათ­ვის.

7.38. ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბის ობი­ექ­ტი ბა­ლან­სი­დან უნ­და ჩა­მო­ი­წე­როს მი­სი გა­ყიდ­ვის შემთხვე­ვა­ში ან რო­ცა მწყობ­რი­დან გა­ვა და მი­სი გა­ყიდვით მო­სა­ლოდ­ნე­ლი აღარ იქ­ნე­ბა ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის მი­ღე­ბა.

7.39. აქ­ტი­ვის მწყობ­რი­დან გას­ვლის ან გა­ყიდ­ვის შე­დე­გად მი­ღე­ბუ­ლი მო­გე­ბა ან ზა­რა­ლი განი­საზ­ღვრე­ბა რო­გორც სხვა­ო­ბა წმინ­და ამო­ნა­გებ თან­ხა­სა და აქ­ტი­ვის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბას შო­რის და აი­სა­ხე­ბა მო­გე­ბი­სა და ზა­რა­ლის ან­გარიშ­გე­ბა­ში შე­მო­სა­ვლის ან ხარ­ჯის სა­ხით.

7.40. ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბი, რომ­ლე­ბიც აქ­ტი­უ­რად არ გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა და გან­კუთ­ვნი­ლია გა­სა­ყი­დად, აღი­რიც­ხე­ბა აქ­ტი­უ­რი მოხ­მა­რე­ბი­დან გას­ვლის თა­რი­ღის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბით.

7.41. ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის გან­მარ­ტე­ბით შე­ნიშ­ვნებ­ში ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის ყო­ვე­ლი ჯგუ­-ფი­სათ­ვის უნ­და გა­იხ­სნას შემ­დე­გი ინ­ფორ­მაცია:

ა) ცვე­თის და­რიც­ხვის მე­თო­დე­ბი;

გ) აქ­ტი­ვე­ბის მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­და ან გა­მო­ყენე­ბუ­ლი ცვე­თის ნორ­მე­ბი;

დ) აქ­ტი­ვის საწ­ყი­სი სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა და დაგ­რო­ვი­ლი ცვე­თა პე­რი­ო­დის და­საწ­ყის­ში და პე­რი­ო­დის ბო­ლოს;

ე) პე­რი­ო­დის საწ­ყი­სი და სა­ბო­ლოო სა­ბა­ლანსო ღი­რე­ბუ­ლე­ბე­ბის შე­სა­ბა­მი­სო­ბა შე­სა­და­რი­სი ინფორ­მა­ცი­ის გა­რე­შე, რო­დე­საც ნაჩ­ვე­ნე­ბი იქ­ნე­ბა აქ­ტივე­ბის:

I) შე­მოს­ვლა;

II) გას­ვლა;

III) ცვე­თა.

7.42. სა­წარ­მოს ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბას ასევე უნ­და და­ერ­თოს შემ­დე­გი გან­მარ­ტე­ბი­თი ინ­ფორმა­ცია:

ა) სა­კუთ­რე­ბის უფ­ლე­ბა­ზე არ­სე­ბუ­ლი შეზ­ღუდ­ვე­ბი და ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის უზ­რუნ­ველ­სა­ყო­ფად და­გი­რა­ვე­ბუ­ლი ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა;

ბ) ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის ობი­ექ­ტე­ბის განთავ­სე­ბის ად­გი­ლის აღ­დგე­ნას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი სავა­რა­უ­დო ხარ­ჯე­ბის ბუ­ღალ­ტრუ­ლი აღ­რიც­ხვის პოლი­ტი­კა;

გ) შექ­მნის პრო­ცეს­ში მყო­ფი ძი­რი­თა­დი საშუა­ლე­ბები­ს ობი­ექ­ტის ან­გა­რიშ­ზე არ­სე­ბუ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის ოდე­ნო­ბა; და

დ) დრო­ე­ბით გა­მო­უ­ყე­ნე­ბე­ლი ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა;

ე) მთლი­ა­ნად ამორ­ტი­ზე­ბუ­ლი ძი­რი­თა­დი საშუა­ლე­ბე­ბის საწ­ყი­სი სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა, რო­მელ­თა გა­მო­ყე­ნე­ბა ისევ გრძელ­დე­ბა.

7.43. სა­წარ­მო გან­მარ­ტავს სა­აღ­რიც­ხვო შე­ფა­სების ცვლი­ლე­ბის ხა­სი­ათს და შე­დეგს, რო­მე­ლიც მნიშ­ვნე­ლო­ვან გავ­ლე­ნას ახ­დენს მიმ­დი­ნა­რე პე­რი­ოდზე ან მო­ახ­დენს მო­მა­ვალ სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დებ­ზე. ასე­თი ინ­ფორ­მა­ცი­ის სა­ჭი­რო­ე­ბა შე­იძ­ლე­ბა გამოიწ­ვი­ოს შემ­დე­გმა შე­ფა­სე­ბე­ბის ცვლი­ლე­ბებ­მა:

ა) სა­ლიკ­ვი­და­ციო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა;

ბ) დე­მონ­ტა­ჟი­სა და ად­გილ­მდე­ბა­რე­ო­ბის აღ­დგენის ხარ­ჯე­ბი;

გ) მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­და; და

დ) ცვე­თის და­რიც­ხვის მე­თო­დი.

თავი­ 8. იჯარა­

8.1. მო­ცე­მუ­ლი თა­ვი გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა ყვე­ლა სა­ი­ჯა­რო ოპე­რა­ცი­ის აღ­რიც­ხვი­სათ­ვის, გარ­და:

ა) სა­სარ­გებ­ლო წი­ა­ღი­სე­უ­ლის: ნავ­თო­ბის, ბუ­ნებ­რი­ვი გა­ზი­სა და მსგავ­სი არაკ­ვლავ­წარ­მო­ე­ბა­დი რე­სურ­სე­ბის საკ­ვლევსა­ძი­ე­ბო სა­მუ­­­შა­­ო­ე­ბი­სა და გა­მო­ყე­ნე­ბის უფ­ლე­ბის სა­ი­ჯა­რო ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბე­ბი­სა; და

ბ) ისე­თი ტი­პის სა­ლი­ცენ­ზიო შე­თან­ხმე­ბე­ბი­სა, რომ­ლე­ბიც ეხე­ბა: მხატ­ვრულ კი­ნო­ფილ­მებს, ვი­დე­ო­ჩა­ნა­წე­რებს, ვი­დე­ო­თა­მა­შებს, ხელ­ნა­წე­რებს, პა­ტენ­ტებ­სა და ას­ლე­ბის გა­და­ღე­ბას.

წი­ნამ­დე­ბა­რე სტან­დარ­ტი ასე­ვე არ უნ­და იქ­ნეს გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი შე­ფა­სე­ბი­სას, შემ­დე­გი პი­რე­ბის მი­ერ:

ა) ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის მო­ი­ჯა­რე­ე­ბი, ფი­ნან­სუ­რი იჯა­რის; ან

ბ) ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის მე­ი­ჯა­რე­ე­ბი, სა­ო­პე­რა­ციო იჯა­რის დროს.

8.2. წი­ნამ­დე­ბა­რე თა­ვი ვრცელ­დე­ბა იმ ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბებ­ზე, რო­მე­ლიც ით­ვა­ლის­წი­ნებს მე­ი­ჯა­რის მხრი­დან მო­ი­ჯა­რი­სათ­ვის აქ­ტი­ვე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბის უფ­ლე­ბის გა­და­ცე­მას. სტან­დარ­ტის მოქ­მე­დე­ბა ძა­ლა­ში რჩე­ბა იმ შემ­თხვე­ვა­შიც, რო­დე­საც გა­მო­ყე­ნე­ბის უფ­ლე­ბით გა­და­ცე­მულ­მა აქ­ტი­ვებ­მა ექ­სპლუ­ა­ტა­ცი­ი­სა და შე­ნახ­ვის პრო­ცეს­ში შე­საძ­ლოა მო­ით­ხო­ვონ მე­ი­ჯა­რის მი­ერ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი მომ­სა­ხუ­რე­ბის გა­წე­ვა. ამას­თან, წი­ნამ­დე­ბა­რე სტან­დარ­ტი არ ეხე­ბა იმ ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბებს, რომ­ლე­ბიც წარ­მო­ად­გენს მომ­სა­ხუ­რე­ბის ისეთ კონ­ტრაქ­ტებს, რო­მე­ლიც არ ით­ვა­ლის­წი­ნებს აქ­ტი­ვე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბის უფ­ლე­ბის გა­და­ცე­მას, ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის მო­ნა­წი­ლე ერ­თი მხა­რი­დან მე­ო­რი­სათ­ვის.

8.3. იჯა­რის გან­მარ­ტე­ბა მო­ი­ცავს იჯა­რას გა­მოს­ყიდ­ვით, რომ­ლე­ბიც ით­ვა­ლის­წი­ნებს მო­ი­ჯა­რი­სათ­ვის სა­კუთ­რე­ბის უფ­ლე­ბის გა­და­ცე­მას, ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბით გან­საზ­ღვრუ­ლი სა­თა­ნა­დო პი­რო­ბე­ბის შეს­რუ­ლე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში.

8.4. სა­ი­ჯა­რო ურ­თი­ერ­თო­ბის ბუ­ნე­ბი­დან და ფი­ნან­სუ­რი არ­სი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, იჯა­რა შე­იძ­ლე­ბა ჩა­ით­ვა­ლოს ფი­ნან­სურ ან ჩვე­უ­ლებ­რივ იჯა­რად. იჯარა ჩა­ით­ვლე­ბა ფი­ნან­სურ იჯა­რად, თუ იგი ით­ვა­ლის­წი­ნებს ფაქ­ტობ­რი­ვად აქ­ტი­ვის ფლო­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ყვე­ლა რის­კი­სა და ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის გა­და­ცე­მას. იჯა­რა ჩა­ით­ვლე­ბა ჩვე­უ­ლებ­რივ იჯა­რად, თუ იგი არ ით­ვა­ლის­წი­ნებს ფაქ­ტობ­რი­ვად აქ­ტი­ვის ფლო­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ყვე­ლა რის­კი­სა და ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის გა­და­ცე­მას.

8.5. იჯა­რის ტი­პი (ფი­ნან­სუ­რი თუ ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი) გა­ნი­საზ­ღვრე­ბა ში­ნა­არ­სის ფორ­მა­ზე აღ­მა­ტე­ბუ­ლე­ბით და იგი და­მო­კი­დე­ბუ­ლი არ არის ხელ­შეკ­რუ­ლების იუ­რი­დი­ულ ფორ­მა­ზე. ქვე­მოთ ჩა­მოთ­ვლი­ლია ის გა­რე­მო­ე­ბე­ბი, რომ­ლე­ბიც ადას­ტუ­რებს ფი­ნან­სური იჯა­რის არ­სე­ბო­ბას:

ა) იჯა­რის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის თა­ნახ­მად მო­ი­ჯა­რეს გა­და­ე­ცე­მა აქ­ტი­ვის სა­კუთ­რე­ბის უფ­ლე­ბა იჯა­რის ვადის დამ­თავ­რე­ბის შემ­დეგ;

ბ) მო­ი­ჯა­რეს უფ­ლე­ბა აქვს აქ­ტი­ვი შე­ი­ძი­ნოს იმ ფა­სით, რო­მე­ლიც მო­სა­ლოდ­ნე­ლია მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად და­ბა­ლი იქ­ნე­ბა, ვიდ­რე რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა, რომე­ლიც აქ­ტივს ექ­ნე­ბა უფ­ლე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბის მო­მენტში, ხო­ლო იჯა­რის და­საწ­ყი­სი­სათ­ვის არ­სე­ბობს გო­ნივ­რუ­ლი რწმენა­, რომ ეს უფ­ლე­ბა გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლ იქნება;

გ) იჯა­რის ვა­და მო­ი­ცავს აქ­ტი­ვის ეკო­ნო­მი­კუ­რი მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­დის ძი­რი­თად ნა­წილს, მა­ში­ნაც კი, რო­დე­საც სა­კუთ­რე­ბის უფ­ლე­ბის გა­და­ცე­მა არ ხდე­ბა;

დ) იჯა­რის და­საწ­ყი­სი­სათ­ვის მი­ნი­მა­ლუ­რი სა­ი­ჯარო გა­და­სახ­დე­ლე­ბის დის­კონ­ტი­რე­ბუ­ლი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა შე­ად­გენს მი­ნი­მუმ იჯა­რით გა­ცე­მუ­ლი აქ­ტი­ვის პრაქ­ტი­კუ­ლად მთლი­ან რე­ა­ლურ ღი­რე­ბუ­ლე­ბას; და

ე) იჯა­რით გა­ცე­მულ აქ­ტი­ვებს აქვს სპე­ცი­ფი­კუ­რი ში­ნა­არ­სი და მხო­ლოდ მო­ი­ჯა­რეს შე­უძ­ლია მა­თი გა­მო­ყე­ნე­ბა, არ­სე­ბი­თი მო­დი­ფი­კა­ცი­ის გა­რე­შე.

8.6. გა­რე­მო­ე­ბე­ბი, რომ­ლე­ბიც და­მო­უ­კი­დებ­ლად ან სხვა გა­რე­მო­ე­ბებ­თან კომ­ბი­ნა­ცი­ით გა­ნა­პი­რო­ბებს იჯა­რის კლა­სი­ფი­კა­ცი­ას ფი­ნან­სურ იჯა­რად, შემ­დეგია:

ა) თუ მო­ი­ჯა­რეს შე­უძ­ლია იჯა­რის შეწ­ყვე­ტა, მას და­ე­კის­რე­ბა ზა­რა­ლი, რო­მელ­საც მე­ი­ჯა­რე მი­ი­ღებს იჯა­რის გა­უქ­მე­ბის შე­დე­გად;

ბ) რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის მერ­ყე­ო­ბის შე­დე­გად მი­ღე­ბული­ ნარ­ჩე­ნი შე­მო­სუ­ლო­ბა ან ზა­რა­ლი წილად ხვდე­ბა მო­ი­ჯა­რეს (მა­გა­ლი­თად, სა­ი­ჯა­რო გა­და­სახ­დე­ლის ფას­დაკ­ლე­ბის სა­ხით, რო­მე­ლიც იჯა­რის ვა­დის ბო­ლოს გა­ყიდ­ვიდა­ნ მი­ღე­ბუ­ლი ამო­ნა­გე­ბის უმე­ტე­სო­ბის ტო­ლია); და

გ) მო­ი­ჯა­რეს შე­უძ­ლია იჯა­რა მე­ო­რე პე­რი­ო­დით გა­აგ­რძე­ლოს, სა­ბაზ­რო სა­ი­ჯა­რო გა­და­სახ­დელ­ზე მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად ნაკ­ლე­ბი სა­ი­ჯა­რო გა­და­სახ­დე­ლით.

8.7. იჯა­რის კლა­სი­ფი­კა­ცია ხდე­ბა იჯა­რის დასა­წყისში­. თუ შემ­დგომ, მხა­რე­თა შე­თან­ხმე­ბით, იჯა­რის გა­ნახ­ლე­ბის გა­რე­შე მოხ­დე­ბა სა­ი­ჯა­რო პი­რო­ბე­ბის შეც­ვლა ისე, რომ ეს გა­მო­იწ­ვევს იჯა­რის სხვაგ­ვა­რად კლა­სი­ფი­კა­ცი­ას და შეც­ვლი­ლი პი­რო­ბე­ბი ძა­ლა­ში იქ­ნე­ბო­და იჯა­რის ხელ­მო­წე­რი­სას, გა­და­სინ­ჯუ­ლი შე­თან­ხმე­ბა გა­ნი­ხი­ლე­ბა ახალ ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბად სა­ი­ჯა­რო ვა­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში. თუმ­ცა შე­ფა­სე­ბებ­ში მომ­ხდა­რი ცვლი­ლე­ბე­ბი (მა­გა­ლი­თად, ეკო­ნო­მი­კურ სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­და­ში ან იჯა­რით გა­ცე­მუ­ლი ქო­ნე­ბის ნარ­ჩენ ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ში) ან სხვა გა­რე­მო­ე­ბე­ბის შეც­ვლა (მა­გა­ლი­თად, მო­ი­ჯა­რის გადახ­დი­სუ­უ­ნა­რო­ბის შემ­თხვე­ვა­ში) არ იწ­ვევს იჯა­რის ხელა­ხალ კლა­სი­ფი­კა­ცი­ას, ბუ­ღალ­ტრუ­ლი აღ­რიც­ხვის მიზ­ნე­ბი­სათ­ვის.

8.8. იჯა­რით გა­ცე­მუ­ლი მი­წი­სა და შე­ნო­ბა-ნა­გე­ბო­ბე­ბი­სათ­ვის იჯა­რის ტი­პის დად­გე­ნა ხდე­ბა იჯა­რით გა­ცე­მუ­ლი სხვა აქ­ტი­ვე­ბის ანა­ლო­გი­უ­რად. მაგ­რამ, ვი­ნა­ი­დან მი­წას გა­აჩ­ნია გა­ნუ­საზ­ღვრე­ლი სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­და, თუ ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა არ ით­ვა­ლის­წი­ნებს სა­ი­ჯა­რო ვა­დის დამ­თავ­რე­ბის შემ­დეგ მო­ი­ჯა­რი­სათ­ვის მი­წის გა­და­ცე­მას, მა­შინ ეს იმას ნიშ­ნავს, რომ მო­ი­ჯა­რე მი­წის დრო­ე­ბი­თი მფლო­ბე­ლო­ბის პე­რი­ოდ­ში, ფაქ­ტობ­რი­ვად, არ ფლობს მას­თან და­კავ­ში­რე­ბულ ყვე­ლა რისკს და სარ­გე­ბელს. შე­სა­ბა­მი­სად, ასე­თი სა­ი­ჯა­რო ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა არ ჩა­ით­ვლე­ბა ფი­ნან­სურ იჯა­რად.

8.9. იჯარი­ს ვადი­ს დასა­წყისი­სათვი­ს მო­ი­ჯა­რის ბა­ლან­სში ფი­ნან­სუ­რი იჯა­რა უნ­და აღი­არ­დეს აქ­ტი­ვი­სა და შე­სა­ბა­მი­სი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის სახით, სა­ი­ჯა­რო აქ­ტი­ვის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბით, ან თუ უფ­რო ნაკ­ლე­ბია, იჯა­რის და­საწ­ყი­სის­ათვი­ს გა­ან­გა­რი­შე­ბუ­ლი მი­ნი­მა­ლუ­რი სა­ი­ჯა­რო გა­და­სახ­დე­ლე­ბის დის­კონ­ტი­რე­ბუ­ლი ღი­რე­ბუ­ლე­ბით. მი­ნი­მა­ლუ­რი სა­ი­ჯა­რო გა­და­სახ­დე­ლე­ბის დის­კონ­ტი­რე­ბუ­ლი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის გა­მო­სა­ან­გა­რი­შე­ბე­ლი დის­კონ­ტი­რე­ბის გა­ნაკ­ვე­თი არის სა­ი­ჯა­რო ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა­ში ნა­გუ­ლის­ხმე­ვი საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვე­თი, თუ მი­სი დად­გე­ნა შე­საძ­ლე­ბე­ლია; თუ არა, გა­მო­ყე­ნე­ბულ უნ­და იქ­ნეს მო­ი­ჯა­რის ზღვრუ­ლი სა­სეს­ხო საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვე­თი.

8.10. აუ­ცი­ლე­ბე­ლია ფი­ნან­სუ­რი იჯა­რა აღი­არ­დეს მო­ი­ჯა­რის ბა­ლან­სის ორი­ვე მხა­რეს _ რო­გორც აქ­ტი­ვი და რო­გორც მო­მა­ვალ­ში გა­და­სახ­დე­ლი სა­იჯა­რო ქი­რის ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა. იჯა­რის ძა­ლა­ში შეს­ვლის თა­რი­ღი­სათ­ვის, მო­ი­ჯა­რის ბა­ლან­სში იჯა­რას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი აქ­ტი­ვი და ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა უნ­და აი­სა­ხოს ერ­თი და იმა­ვე თან­ხით.

8.11. სა­ი­ჯა­რო ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის მი­ხედ­ვით აღი­ა­რე­ბუ­ლი აქ­ტი­ვის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა მო­ი­ცავს სა­ი­ჯა­რო ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის გა­ფორ­მე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბულ თავდა­პი­რველ პირ­და­პირ ხარ­ჯებს. ასე­თი ხარ­ჯე­ბი ხში­რად გა­ი­წე­ვა, მა­გა­ლი­თად, სა­ი­ჯა­რო ხელ­შეკ­რულე­ბის პირო­ბები­ს განხი­ლვისა­ და მი­სი დადე­ბის დროს.

8.12. ფი­ნან­სუ­რი იჯა­რა წარ­მო­შობს ფი­ნან­სურ ხარ­ჯებს, ამი­ტომ სა­ი­ჯა­რო გა­და­სახ­დე­ლე­ბი უნ­და გა­ნა­წილ­დეს და აღი­რიც­ხოს რო­გორც და­რიც­ხუ­ლი ფი­ნან­სუ­რი ხარ­ჯე­ბი და გა­და­უხ­დე­ლი სა­ი­ჯა­რო ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის შემ­ცი­რე­ბა. ფი­ნან­სუ­რი ხარ­ჯე­ბი იჯა­რის მთლი­ან ვა­და­ზე ისე უნ­და გა­ნა­წილ­დეს, რომ წარ­მო­იქ­მნას მუდ­მი­ვი პე­რი­ო­დუ­ლი საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვე­თი, თი­თო­ე­უ­ლი სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დის ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის ნაშ­თის მი­მართ. პი­რო­ბი­თი სა­ი­ჯა­რო გა­და­სახ­დე­ლე­ბი ხარ­ჯად აღი­რიც­ხე­ბა იმ პე­რი­ოდ­ში, რო­დე­საც იქ­ნა გა­წე­უ­ლი.

8.13. იჯა­რით გა­ცე­მუ­ლი აქ­ტი­ვე­ბის მი­მართ მო­ი­ჯა­რემ უნ­და გა­ა­ტა­როს ცვე­თის ისე­თი პო­ლიტი­კა, რო­მე­ლიც შე­ე­სა­ბა­მე­ბა სა­კუ­თა­რი აქ­ტი­ვე­ბის მი­მართ გა­მო­ყე­ნე­ბულ ცვე­თის და­რიც­ხვის პო­ლი­ტი­კას. თუ არ არ­სე­ბობს საკ­მა­რი­სი რწმუ­ნე­ბა იმი­სა, რომ იჯა­რის ვა­დის გას­ვლის შემ­დეგ აქ­ტი­ვებ­ზე სა­კუთ­რე­ბის უფ­ლე­ბა გა­და­ე­ცე­მა მო­ი­ჯარეს, აქ­ტი­ვის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა მთლი­ა­ნად უნ­და ჩა­მო­ი­წე­როს იჯა­რის ვა­და­სა და მის სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­დას შო­რის უმ­ცი­რე­სი პე­რი­ო­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში.

8.14. აქ­ტი­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბის ნა­ვა­რა­უ­დებ სა­ან­გარიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დებ­ზე სა­ი­ჯა­რო აქ­ტი­ვის ცვე­თის თან­ხის სის­ტე­მა­ტუ­რი გა­ნა­წი­ლე­ბი­სათ­ვის მო­ი­ჯა­რე იყე­ნებს სა­კუ­თა­რი ცვე­თა­დი აქ­ტი­ვე­ბის მი­მართ გა­ტა­რე­ბუ­ლი ცვე­თის და­რიც­ხვის შე­სა­ბა­მის პო­ლი­ტი­კას. თუ ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა ით­ვა­ლის­წი­ნებს სა­კუთ­რე­ბის უფ­ლე­ბის გა­და­ცე­მას მო­ი­ჯა­რე­ზე, იჯა­რის ვა­დის გას­ვლის შემ­დეგ აქ­ტი­ვის სა­ვა­რა­უ­დო გა­მო­ყე­ნე­ბის ვა­დად უნ­და ჩა­ით­ვა­ლოს აქ­ტი­ვის სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­და. წი­ნა­აღ­მდეგ შემ­თხვე­ვა­ში, აქ­ტი­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბის სა­ვა­რა­უ­დო ვა­დად ჩა­ით­ვლე­ბა აქ­ტი­ვის იჯა­რის ვა­და­სა და მის სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­დას შო­რის უმ­ცი­რე­სი დრო­ის მო­ნაკ­ვე­თის ხან­გრძლი­ვო­ბა.

8.15. მო­ი­ჯა­რე­ე­ბი ფი­ნან­სუ­რი იჯა­რის შე­სა­ხებ წა­რად­გე­ნენ შემ­დეგ გან­მარ­ტე­ბებს:

ა) აქ­ტი­ვე­ბის თი­თო­ე­უ­ლი კლა­სი­სათ­ვის ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის არ­სე­ბული­ სა­ბალან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა;

ბ) მო­ი­ჯა­რის მნიშ­ვნე­ლო­ვანი­ სა­ი­ჯა­რო ხელშეკ­რუ­ლე­ბები­, რო­მე­ლიც მო­ი­ცავს, მაგ­რამ არ შე­მო­ი­ფარ­გლე­ბა შემ­დე­გი ჩა­მო­ნათ­ვა­ლით:

I) პი­რო­ბი­თი სა­ი­ჯა­რო გა­და­სახ­დე­ლე­ბის გან­საზ­ღვრის სა­ფუძ­ვე­ლი;

II) გა­ნახ­ლე­ბის ან შეს­ყიდ­ვის უფ­ლე­ბე­ბი და პი­რო­ბე­ბი და და­მა­ტე­ბი­თი შე­ნიშ­ვნა ფა­სე­ბის შე­სა­ხებ; და

III) სა­ი­ჯა­რო ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბე­ბით გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი შეზ­ღუდ­ვე­ბი, რომ­ლე­ბიც ეხე­ბა დი­ვი­დენ­დებს, და­მა­ტე­ბით ვალს და შემ­დგომ იჯა­რას.

8.16. ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი იჯა­რის დროს, სა­ი­ჯა­რო გა­და­სახ­დე­ლე­ბი, სა­ი­ჯა­რო ვა­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში, მო­გე­ბი­სა და ზა­რა­ლის ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში ხარ­ჯად უნ­და აღი­არ­დეს წრფი­ვი მე­თო­დის მი­ხედ­ვით, თუ სხვა სის­ტე­მა­ტუ­რი მე­თო­დი უფ­რო სა­მარ­თ­ლი­ანად არ ასა­ხავს სა­ი­ჯა­რო ქო­ნე­ბი­დან სა­წარ­მოს მი­ერ მი­ღე­ბუ­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის ხა­სიათს.

8.17. რო­გორც წე­სი, ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი იჯა­რის სა­ი­ჯა­რო გა­და­სახ­დე­ლე­ბი (გარ­და სა­დაზ­ღვე­ვო მომ­სა­ხუ­რე­ბი­სა და სა­რე­მონ­ტო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ხარ­ჯე­ბი­სა) ხარ­ჯად აღი­არ­დე­ბა წრფი­ვი მე­თო­დით. მაგ­რამ თუ სხვა სის­ტე­მა­ტუ­რი მე­თო­დი უფ­რო ტი­პუ­რია სა­წარ­მოს მი­ერ მი­ღე­ბუ­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის სტრუქ­ტუ­რი­სათ­ვის, მა­შინ გა­მო­იყე­ნე­ბა სხვა მე­თო­დი, თუნ­დაც სა­ი­ჯა­რო გა­და­სახ­დე­ლე­ბი აღი­ა­რე­ბუ­ლი არ იყოს ამ მე­თო­დის მიხედ­ვით.

8.18. ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი იჯა­რის შე­სა­ხებ მო­ი­ჯა­რე­ებ­მა უნ­და გახსნა­ნ თი­თო­ე­უ­ლი შემ­დე­გი ინ­ფორ­მა­ცია:

ა) მო­ცე­მუ­ლი პე­რი­ო­დის შე­მო­სა­ვალ­ში აღი­არე­ბუ­ლი სა­ი­ჯა­რო და საქ­ვე­ი­ჯა­რო გა­და­სახ­დე­ლე­ბი, მი­ნი­მა­ლუ­რი სა­ი­ჯა­რო გა­და­სახ­დე­ლე­ბის, პი­რო­ბი­თი სა­ი­ჯა­რო ქი­რი­სა და საქ­ვე­ი­ჯა­რო გა­და­სახ­დე­ლე­ბის ცალ­კე გა­მო­ყო­ფით;

ბ) მო­ი­ჯა­რის არ­სე­ბი­თი სა­ი­ჯა­რო ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბე­ბის ზო­გა­დი აღ­წე­რა, რო­მე­ლიც მო­ი­ცავს, მაგ­რამ არ შე­მო­ი­ფარ­გლე­ბა შემ­დე­გი ჩა­მო­ნათ­ვა­ლით:

I) პი­რო­ბი­თი სა­ი­ჯა­რო გა­და­სახ­დე­ლე­ბის გან­საზ­ღვრის სა­ფუძ­ვე­ლი;

II) გა­ნახ­ლე­ბის ან შეს­ყიდ­ვის უფ­ლე­ბე­ბი და პი­რო­ბე­ბი და და­მა­ტე­ბი­თი შე­ნიშ­ვნა ფა­სე­ბის შე­სა­ხებ; და

III) სა­ი­ჯა­რო ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბე­ბით გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი შეზ­ღუდ­ვე­ბი, რომ­ლე­ბიც ეხე­ბა დი­ვი­დენ­დებს, და­მა­ტე­ბით ვალს და შემ­დგომ იჯა­რას.

8.19. ფი­ნან­სუ­რი იჯა­რი­სათ­ვის გან­კუთ­ვნი­ლი აქ­ტი­ვი მე­ი­ჯა­რე­ებ­მა ბა­ლან­სში უნ­და აღი­ა­რონ დე­ბი­ტო­რუ­ლი და­ვა­ლი­ა­ნე­ბის სა­ხით, წმინ­და სა­ი­ჯა­რო ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის ტოლ­ფა­სი თან­ხით.

8.20. ვი­ნა­ი­დან სა­ი­ჯა­რო აქ­ტი­ვის იუ­რი­დი­ულ ფლო­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ყვე­ლა რის­კი და ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გე­ბე­ლი გა­და­ე­ცე­მა მო­ი­ჯა­რეს, მი­სა­ღე­ბი სა­ი­ჯა­რო გა­და­სახ­დე­ლი მე­ი­ჯა­რის პო­ზი­ცი­ი­დან გა­ნი­ხი­ლე­ბა რო­გორც ძი­რი­თა­დი თან­ხის და­ფარ­ვა და გარ­კვე­უ­ლი ფი­ნან­სუ­რი შე­მო­სავ­ლის მი­ღე­ბა. აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, მე­ი­ჯა­რე სა­ი­ჯა­რო გა­და­სახ­დე­ლის ნა­წილს აღი­ა­რებს ჩა­დე­ბუ­ლი ინ­ვეს­ტი­ცი­ის დაბ­რუ­ნე­ბად, და­ნარ­ჩენს კი _ მომ­სა­ხუ­რე­ბი­სათ­ვის ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის მი­ღე­ბად.

8.21. ფი­ნან­სურ იჯა­რას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ფი­ნან­სუ­რი შე­მო­სავ­ლის აღი­ა­რე­ბა უნ­და მოხ­დეს მე­ი­ჯა­რის ამო­უ­ღე­ბე­ლი წმინ­და ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის უკუ­გე­ბის მუდ­მი­ვი პე­რი­ო­დუ­ლი გა­ნაკ­ვე­თის საფუძ­ველ­ზე.

8.22. მე­ი­ჯა­რემ ფი­ნან­სუ­რი შე­მო­სა­ვა­ლი სის­ტე­მა­ტუ­რად და რა­ცი­ო­ნა­ლუ­რად უნ­და გა­ა­ნა­წი­ლოს იჯა­რის მთე­ლი ვა­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში. რო­გორც წე­სი, აღ­ნიშ­ნუ­ლი შე­მო­სავ­ლის გა­ნა­წი­ლე­ბა იჯა­რის მთლი­ან ვა­და­ზე ხდე­ბა მე­ი­ჯა­რის ამო­უ­ღე­ბე­ლი წმინ­და ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის უკუ­გე­ბის, მუდ­მი­ვი პე­რი­ო­დუ­ლი გა­ნაკ­ვე­თის სა­ფუძ­ველ­ზე. სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დის სა­ი­ჯა­რო გა­და­სახ­დე­ლი, მო­ი­ჯა­რის მი­ერ მომ­სა­ხუ­რე­ბა­ზე გა­წე­უ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის გა­მოქ­ვით­ვით, მი­მარ­თუ­ლია მთლი­ა­ნი (ბრუ­ტო) სა­ი­ჯა­რო ინ­ვეს­ტი­ცი­ის ორი­ვე თან­ხის _ ძი­რი­თა­დი და სა­ი­ჯა­რო შე­მო­სავ­ლის შემ­ცი­რე­ბი­სა­კენ.

8.23. მე­ი­ჯა­რის მთლი­ა­ნი (ბრუ­ტო) ინ­ვეს­ტი­ცი­ის თან­ხის გან­საზ­ღვრი­სათ­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი არა­გა­რან­ტი­რე­ბუ­ლი ნარჩე­ნი­ ღი­რე­ბუ­ლე­ბე­ბის თან­ხე­ბი პე­რი­ო­დუ­ლად უნ­და გა­და­ი­სინ­ჯოს. თუ არა­გა­რან­ტი­რე­ბუ­ლი ნარჩე­ნი­ ღი­რე­ბუ­ლე­ბა მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად შემ­ცი­რე­ბუ­ლია, უნ­და გა­და­ი­სინ­ჯოს შე­მო­სავ­ლის გა­ნა­წი­ლე­ბის თან­ხე­ბიც და მოხ­დეს უკ­ვე და­რიც­ხუ­ლი შე­მო­სავ­ლის შე­სამ­ცი­რე­ბე­ლი თან­ხე­ბის აღი­ა­რე­ბა.

8.24. ხში­რად მე­ი­ჯა­რე ეწე­ვა ე.წ. წი­ნას­წარ პირ­და­პირ და­ნა­ხარ­ჯებს, რო­გო­რი­ცაა: სხვა­დას­ხვა სა­ხის სა­კო­მი­სი­ო­ე­ბი და სა­ნო­ტა­რო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ანაზ­ღა­უ­რე­ბა, რომ­ლე­ბიც და­კავ­ში­რე­ბუ­ლია ფინა­ნსური­ იჯარი­ს პირო­ბები­ს განხი­ლვასა­ და ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის მომზა­დე­ბასთა­ნ. სა­ი­ჯა­რო ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა­ში ნა­გუ­ლის­ხმე­ვი საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვე­თი გან­საზ­ღვრუ­ლია ისე, რომ თავ­და­პირ­ვე­ლი პირ­და­პი­რი და­ნა­ხარ­ჯე­ბი ავ­ტო­მა­ტუ­რად ჩარ­თუ­ლია ფი­ნან­სუ­რი იჯა­რი­დან მოთ­ხოვ­ნებ­ში და არ არ­სე­ბობს მი­სი ხარჯა­დ აღიარ­ები­ს აუ­ცი­ლებ­ლო­ბა.

8.25. მწარ­მო­ებ­ლებ­მა ან დი­ლერ­მა მე­ი­ჯა­რე­ებ­მა გაყი­დვიდა­ნ მი­ღე­ბუ­ლი მო­გე­ბა (ზა­რა­ლი) უნ­და ჩარ­თონ სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დის წმინ­და მო­გე­ბის (ზა­რა­ლის) თან­ხა­ში, იმა­ვე სა­აღ­რიც­ხვო პო­ლი­ტი­კის შე­სა­ბა­მი­სად, რო­მელ­საც სა­წარ­მო იყე­ნებს ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი გაყი­დვის ოპე­რა­ცი­ე­ბის მი­მართ. თუ გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლია ხე­ლოვ­ნუ­რად შემ­ცი­რე­ბუ­ლი საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვე­თი, გა­ყიდ­ვი­დან მო­გე­ბის ოდე­ნო­ბა უნ­და შე­იზ­ღუდო­ს იმ ზო­მამ­დე, რო­მე­ლიც მი­სა­ღე­ბი იქ­ნე­ბო­და სა­ბაზ­რო საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვე­თის გა­მო­ყე­ნე­ბის დროს. მე­ი­ჯა­რე მწარ­მო­ებ­ლის ან დი­ლე­რის მი­ერ იჯა­რის პი­რო­ბე­ბის გან­ხილ­ვი­სა და ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის მომ­ზა­დე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბით გა­წე­უ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბი ხარ­ჯის სა­ხით უნ­და აღი­ა­რდეს გა­ყიდ­ვი­დან მო­გე­ბის აღი­ა­რე­ბის­თა­ნა­ვე.

8.26. თავ­და­პირ­ვე­ლი პირ­და­პი­რი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის გან­მარ­ტე­ბა არ მოიც­ავს, იჯა­რის პი­რო­ბე­ბის გან­ხილ­ვასა­ და შე­თან­ხმე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბით, მე­ი­ჯა­რე მწარ­მო­ებ­ლის ან დი­ლე­რის მი­ერ გა­წე­უ­ლ და­ნა­ხარ­ჯე­ბს. ამის შე­დე­გად ისი­ნი გა­მო­რიც­ხუ­ლია წმინ­და სა­ი­ჯა­რო ინ­ვეს­ტი­ცი­ი­დან და ხარ­ჯად აღი­არ­დე­ბა გა­ყიდ­ვი­დან მო­გე­ბის აღი­ა­რე­ბის­თა­ნა­ვე, რო­მე­ლიც ფი­ნან­სუ­რი იჯა­რის დროს ჩვე­უ­ლებ­რივ ხდე­ბა იჯა­რის ვა­დის და­საწ­ყის­ში.

8.27. აქ­ტი­ვის გას­ხვი­სე­ბის დაჩ­ქა­რე­ბის მიზ­ნით, მწარ­მო­ებ­ლე­ბი და დი­ლე­რე­ბი ხში­რად მომ­ხმა­რე­­­ბელს სთა­ვა­ზო­ბენ აქ­ტი­ვის შე­ძე­ნის ან იჯა­რის ალ­ტერ­ნა­ტი­ვას. მწარ­მო­ებ­ლე­ბი ან დი­ლე­რე­ბი მყიდ­ველს ფი­ნან­სუ­რი იჯა­რის გზით გა­დას­ცე­მენ აქ­ტივს. მყიდ­ვე­ლი დად­გე­ნილ ვა­და­ში იხ­დის სა­ი­ჯა­რო გა­და­სახ­დელს, რო­მე­ლიც მე­ი­ჯა­რი­სათ­ვის წარ­მო­შობს ორი ტი­პის შე­მო­სა­ვალს, კერ­ძოდ:

ა) მო­გე­ბას ან ზა­რალს, რო­მე­ლიც ეკ­ვი­ვა­ლენ­ტუ­რია იმ მო­გე­ბის ან ზა­რა­ლი­სა, რო­მე­ლიც მი­ღე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბო­და იჯა­რით გა­ცე­მუ­ლი აქ­ტი­ვის ჩვე­უ­ლებ­რივ გა­ყიდ­ვის შე­დე­გად ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი სა­რე­ა­ლი­ზა­ციო ფა­სე­ბით, რო­მე­ლიც და­მო­კი­დე­ბუ­ლია რე­ა­ლი­ზა­ცი­ის მო­ცუ­ლო­ბა­ზე ან სა­ვაჭ­რო დათ­მო­ბებ­ზე; და

ბ) იჯა­რის მთე­ლი ვა­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში მი­ღებულ ფი­ნან­სურ შე­მო­სა­ვალს.

8.28. მწარ­მო­ებ­ლე­ბის ან დი­ლე­რე­ბის მი­ერ ფინან­სუ­რი იჯა­რის გზით რე­ა­ლი­ზე­ბუ­ლი აქ­ტი­ვი­დან მი­ღებუ­ლი შე­მო­სა­ვა­ლი აქ­ტი­ვის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბით თავ­და­პირ­ვე­ლად ბუ­ღალ­ტრულ რე­გის­ტრებ­ში უნ­და აი­სა­ხოს. მაგ­რამ ხში­რად მწარ­მო­ე­ბე­ლი ან დი­ლე­რი მე­ი­ჯა­რე­ე­ბი, მომ­ხმა­რე­ბელ­თა მი­ზიდ­ვის მიზნით, ხე­ლოვ­ნუ­რად და­ბალ საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვე­თებს აც­ხა­დე­ბენ. და­ბა­ლი საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვე­თის გა­მო­ყე­ნე­ბა, რო­გორც წე­სი, იწ­ვევს აქ­ტი­ვის რე­ა­ლი­ზა­ცი­ას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი სა­ერ­თო შე­მო­სავ­ლე­ბის გა­ცი­ლე­ბით დი­დი ნა­წი­ლის მა­შინ­ვე აღი­ა­რე­ბას. ხე­ლოვნუ­რად და­ბა­ლი საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვე­თის გა­მოც­ხა­დე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში, რე­ა­ლი­ზა­ცი­ი­დან მი­ღე­ბუ­ლი მო­გე­ბი­სათ­ვის უნ­და და­წეს­დეს კო­მერ­ცი­უ­ლი საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვე­თის შე­სა­ბა­მი­სი ქვე­და ზღვა­რი. ამ­გვარ ვი­თა­რე­ბა­ში მი­ღე­ბუ­ლი შე­მო­სავ­ლე­ბის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბით შე­ფა­სე­ბის სა­ნაც­ვლოდ, შე­იძ­ლე­ბა გა­მო­ყე­ნე­ბულ იქნეს მი­ნი­მა­ლურ სა­ი­ჯა­რო მიმ­დი­ნა­რე ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­სა და კო­მერ­ცი­უ­ლი საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვე­თის სა­ფუძ­ველ­ზე გა­მო­ან­გა­რი­შე­ბულ, მე­ი­ჯა­რე­ზე და­რიც­ხულ შე­ფა­სებულ არა­გა­რან­ტი­რე­ბულ სა­ლიკ­ვი­და­ციო ღი­რე­ბუ­ლე­ბას შორის უმ­ცი­რე­სი თან­ხა.

8.29. რე­ა­ლი­ზა­ცი­ის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბის აღი­ა­რე­ბის თან­ხა, იჯა­რის თავ­და­პირ­ველ სტა­დი­ა­ზე, იჯარით გა­ცე­მუ­ლი აქ­ტი­ვის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბის ან მი­სი საბა­ლან­სო თან­ხის ტოლ­ფა­სია. სხვა­ო­ბა, რე­ა­ლი­ზა­ცი­ი­დან მი­ღე­ბულ შე­მო­სა­ვალ­სა და რე­ა­ლი­ზა­ცი­ის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბას შო­რის, წარ­მო­ად­გენს რე­ა­ლი­ზა­ცი­იდან მი­ღე­ბულ მო­გე­ბას, რომ­ლის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა საწარ­მოს მი­ერ რე­ა­ლი­ზა­ცი­ის პრო­ცე­სე­ბის მი­მართ გა­მოყე­ნე­ბუ­ლი ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი სა­აღ­რიც­ხვო პო­ლი­ტი­კის შე­სა­ბა­მი­სად.

8.30. წი­ნას­წა­რი პირ­და­პი­რი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის აღი­ა­რე­ბა ხარ­ჯე­ბის სა­ხით ხდე­ბა იჯა­რის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის ძა­ლა­ში შეს­ვლის­თა­ნა­ვე, რად­გან ეს ხარ­ჯე­ბი, ძი­რი­თა­დად, და­კავ­ში­რე­ბუ­ლია მწარ­მო­ებ­ლის ან დი­ლე­რის მი­ერ აქ­ტი­ვის რე­ა­ლი­ზა­ცი­ი­დან მო­გე­ბის მი­ღე­ბას­თან.

8.31. მე­ი­ჯა­რე­ებ­მა, ფი­ნან­სურ იჯა­რას­თან და­კავ­ში­რე­ბით, გან­მარ­ტე­ბით შე­ნიშ­ვნებ­ში უნ­და გახსნა­ნ შემდე­გი­ ინფო­რმაცი­ა:

ა) გა­მო­უ­მუ­შა­ვე­ბე­ლი ფი­ნან­სუ­რი შე­მო­სა­ვა­ლი;

ბ) არა­გა­რან­ტი­რე­ბუ­ლი სა­ლიკ­ვი­და­ციო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა, რო­მე­ლიც ემა­ტე­ბა მე­ი­ჯა­რის ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელს;

გ) აკუ­მუ­ლი­რე­ბუ­ლი რე­ზერ­ვი მი­სა­ღე­ბი მი­ნი­მა­ლუ­რი სა­ი­ჯა­რო გა­და­სახ­დე­ლე­ბი­სათ­ვის;

დ) შე­მო­სა­ვალ­ში აღი­ა­რე­ბუ­ლი პი­რო­ბი­თი სა­იჯა­რო ქი­რა; და

ე) მე­ი­ჯა­რის არ­სე­ბი­თი სა­ი­ჯა­რო ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბე­ბის ზო­გა­დი აღ­წე­რა.

8.32. მე­ი­ჯა­რე­ებ­მა ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი იჯა­რის დროს სა­ი­ჯა­რო აქ­ტი­ვე­ბი თა­ვი­ანთ ბა­ლან­სში უნ­და აღი­ა­რონ აქ­ტი­ვე­ბის ბუნე­ბის შესა­ბამი­სად.

8.33. მე­ი­ჯა­რე­ებ­მა ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი იჯა­რის დროს იჯა­რი­დან მი­ღე­ბუ­ლი შე­მო­სა­ვა­ლი უნ­და აღი­ა­რონ წრფი­ვი სა­აღ­რიც­ხვო მე­თო­დის სა­ფუძ­ველ­ზე იჯა­რის მთე­ლი ვა­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში, თუ­კი არ არ­სე­ბობს სხვა სის­ტე­მა­ტუ­რი სა­ფუძ­ვე­ლი, რომ­ლი­თაც უფ­რო ზუს­ტად აი­სა­ხე­ბო­და იჯა­რი­დან შე­მო­სავ­ლის მი­ღე­ბის სტრუქ­ტუ­რა.

8.34. იჯა­რი­დან მი­ღე­ბულ შე­მო­სა­ვალ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბი, ცვე­თის ჩათ­ვლით, ხარ­ჯის სა­ხით უნ­და აღი­არ­დეს. იჯა­რი­დან მი­ღე­ბუ­ლი შე­მო­სა­ვა­ლი (ისე­თი მომ­სა­ხუ­რე­ბის ხარ­ჯე­ბის გარ­და, რო­გო­რი­ცაა სა­დაზ­ღვე­ვო და სა­რე­მონ­ტო მომ­სა­ხუ­რე­ბა) უნ­და აღი­არ­დეს წრფი­ვი სა­აღ­რიც­ხვო მე­თო­დის გა­მო­ყე­ნე­ბით, იჯა­რის მთე­ლი ვა­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში, თუნ­დაც მი­ღე­ბუ­ლი სა­ი­ჯა­რო გა­და­სახ­დე­ლე­ბი აღი­ა­რე­ბუ­ლი არ იყოს ამ მე­თო­დით. გა­მო­ნაკ­ლი­სია შემ­თხვე­ვა, რო­დე­საც არ­სე­ბობს სხვა სის­ტე­მა­ტუ­რი სა­ფუძ­ვე­ლი, რი­თაც უფ­რო ზუს­ტად წარ­მო­ჩინ­დე­ბა იჯა­რი­დან შე­მო­სავ­ლის მი­ღე­ბის სტრუქ­ტუ­რა, რო­მე­ლიც გვიჩ­ვე­ნებს იჯა­რით გა­ცე­მუ­ლი აქ­ტი­ვი­დან მი­ღე­ბუ­ლი სარ­გებ­ლის შემ­ცი­რე­ბას.

8.35. ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი იჯა­რის პი­რო­ბე­ბის განხილ­ვი­სა და ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის მომ­ზა­დე­ბის პრო­ცესში, მე­ი­ჯა­რის მი­ერ გა­წე­უ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბი უნ­და დაე­მა­ტოს სა­ი­ჯა­რო აქ­ტი­ვის სა­ბა­ლან­სო ღირ­ებუ­­ლებას და ხარ­ჯად აღი­არ­დეს იჯა­რის მთე­ლი ვა­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში იმა­ვე მე­თო­დით, რო­გორც იჯა­რი­დან შე­მო­სა­ვა­ლი.

8.36. ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი იჯა­რის დროს იჯა­რით გა­ცე­მუ­ლი აქ­ტი­ვე­ბის ცვე­თის პოლიტიკა უნ­და შე­ე­სა­ბა­მე­ბო­დეს მე­ი­ჯა­რის მი­ერ ანა­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის მი­მართ გა­მო­ყე­ნე­ბულ ცვე­თის ჩვე­უ­ლებ­რივ პო­ლი­ტი­კას.

8.37. მწარ­მო­ე­ბე­ლი ან დი­ლე­რი (მე­ი­ჯა­რე) არ აღი­ა­რებს ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი სა­ი­ჯა­რო ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის შე­დე­გად გა­ყიდ­ვი­დან მი­ღე­ბულ მო­გე­ბას, რად­გან იგი არ არის ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი გა­ყიდ­ვის შე­დე­გად მი­ღე­ბუ­ლი მო­გე­ბის ეკ­ვი­ვა­ლენ­ტუ­რი.

8.38. ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი იჯა­რის შე­სა­ხებ მე­ი­ჯა­რე­ებ­მა გან­მარ­ტე­ბით შე­ნიშ­ვნებ­ში უნ­და ასა­ხონ შემ­დე­გი ინ­ფორ­მა­ცია:

ა) ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის არ­სებუ­ლი სა­ი­ჯა­რო აქ­ტი­ვის მთლი­ა­ნი სა­ბა­ლან­სო ღირე­ბუ­ლე­ბა და აკუ­მუ­ლი­რე­ბუ­ლი ცვე­თა;

ბ) მო­ცე­მულ პე­რი­ოდ­ში აღი­ა­რე­ბუ­ლი ცვე­თა.

8.39. აქ­ტი­ვის გა­ყიდ­ვა და გამ­ყიდ­ვე­ლის მი­ერ იჯა­რის გზით იმა­ვე აქ­ტი­ვის უკან დაბ­რუ­ნე­ბა წარმოად­გენს აქ­ტი­ვის უკუ­ი­ჯა­რით გა­ყიდ­ვის ოპე­რა­ცი­ას. როგორც წე­სი, ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში სა­ი­ჯა­რო ქი­რა და აქ­ტი­ვის სა­რე­ა­ლი­ზა­ციო ფა­სი გა­ნი­საზ­ღვრე­ბა სა­თა­ნა­დო მო­ლა­პა­რა­კე­ბის სა­ფუძ­ველ­ზე და აუ­ცი­ლე­ბე­ლი არ არის ისი­ნი შე­ე­სა­ბა­მე­ბო­დეს რე­ა­ლურ ღი­რე­ბუ­ლე­ბას. აქ­ტი­ვის გა­ყიდ­ვი­სა და მი­სი იჯა­რით უკან დაბ­რუ­ნე­ბის ოპე­რა­ცი­ის აღ­რიც­ხვის წე­სი და­მო­კი­დე­ბუ­ლია იჯა­რის ტიპ­ზე.

8.40. თუ აქ­ტი­ვის უკუ­ი­ჯა­რის პი­რო­ბით გაყიდ­ვის ოპე­რა­ცია გუ­ლის­ხმობს ფი­ნან­სურ იჯა­რას, აქ­ტი­ვის სა­რე­ა­ლი­ზა­ციო ღი­რე­ბუ­ლე­ბის ნა­მე­ტი თანხა მის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ზე არ შე­იძ­ლე­ბა გა­ყიდ­ვის­თა­ნა­ვე აღი­არ­დეს შე­მო­სავ­ლის სა­ხით გამ­ყიდ­ველ-მო­ი­ჯა­რის ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში. აღ­ნიშ­ნუ­ლი სხვა­ო­ბა უნ­და აღი­არ­დეს მო­მა­ვა­ლი პე­რი­ო­დის შე­მო­სავ­ლე­ბის სა­ხით და თან­და­თა­ნო­ბით ჩა­მო­ი­წე­როს იჯა­რის მთე­ლი ვა­დის გან­მავ­ლო­ბაში.

8.41. ფი­ნან­სუ­რი იჯა­რის სა­ხით აქ­ტი­ვის უკუ­ი­ჯა­რით გა­ყიდ­ვა გან­ხი­ლულ უნ­და იქ­ნეს რო­გორც მე­ი­ჯა­რის მი­ერ მო­ი­ჯა­რის და­ფი­ნან­სე­ბის ოპე­რა­ცია, სა­დაც სეს­ხის დაბ­რუ­ნე­ბის გა­რან­ტი­ას წარ­მო­ად­გენს აქ­ტი­ვი. ამას­თან და­კავ­ში­რე­ბით, მი­უ­ღე­ბე­ლია აქ­ტი­ვის სა­რე­ა­ლი­ზა­ციო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­სა და სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბას შო­რის და­დე­ბი­თი სხვა­ო­ბის ერ­თბა­შად აღი­ა­რე­ბა, სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დის შე­მო­სავ­ლის სა­ხით. აღ­ნიშ­ნუ­ლი სხვა­ო­ბა აღი­არ­დე­ბა გა­და­ტა­ნი­ლი შე­მო­სავ­ლის სა­ხით, რო­მე­ლიც ჩა­მო­ი­წე­რე­ბა იჯა­რის მთე­ლი ვა­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში.

8.42. თუ აქ­ტი­ვის უკუ­ი­ჯა­რით გა­ყიდ­ვა წარ­მო­ად­გენს ჩვე­უ­ლებ­რივ იჯა­რას და აშ­კა­რაა, რომ იჯა­რა ეყ­რდნო­ბა რე­ა­ლურ ღი­რე­ბუ­ლე­ბას, მა­შინ მო­გე­ბი­სა და ზა­რა­ლის ნე­ბის­მი­ე­რი თან­ხა უნ­და აღი­არ­დეს გა­ყიდ­ვის­თა­ნა­ვე. თუ აქ­ტი­ვის სა­რე­ა­ლი­ზა­ციო ფა­სი და­ბა­ლია მის რე­ა­ლურ ღი­რე­ბულე­ბა­ზე, მა­შინ ნე­ბის­მი­ე­რი მო­გე­ბი­სა და ზა­რალის თან­ხა და­უ­ყოვ­ნებ­ლივ უნ­და აღი­არ­დეს, იმ შემ­თხვე­ვის გარ­და, რო­დე­საც ზა­რა­ლის კომ­პენ­სა­ცია ხდე­ბა მო­მა­ვა­ლი სა­ი­ჯა­რო ქი­რის მეშ­ვე­ო­ბით სა­ბაზ­რო ფას­ზე და­ბა­ლი ფა­სით. ამ დროს უნ­და მოხ­დეს მო­გე­ბის ან ზა­რა­ლის გა­და­ტა­ნა მო­მა­ვალი პე­რი­ო­დის მო­გე­ბა-ზა­რა­ლის სა­ხით და მი­სი ჩა­მო­წე­რა გან­ხორ­ცი­ელ­დეს სა­ი­ჯა­რო ქი­რის პრო­პორ­ცი­უ­ლად, იჯა­რის მთე­ლი ვა­დის მან­ძილ­ზე. თუ აქ­ტი­ვის სა­რე­ა­ლი­ზა­ციო ფა­სი აღე­მა­ტე­ბა მის რე­ა­ლურ ღი­რე­ბუ­ლე­ბას, მათ შო­რის სხვა­ო­ბის თან­ხა ასე­ვე გადა­ვადე­ბულ უნ­და იქ­ნეს და მი­სი ჩა­მო­წე­რა გან­ხორ­ცი­ელ­დეს აქ­ტი­ვის მო­სა­ლოდ­ნე­ლი გა­მო­ყე­ნე­ბის მთე­ლი ვა­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში.

8.43. თუ აქ­ტი­ვის უკუ­ი­ჯა­რით გა­ყიდ­ვა წარ­მო­ად­გენს ჩვე­უ­ლებ­რივ იჯა­რას და სა­ი­ჯა­რო ქი­რა და სა­რე­ა­ლი­ზა­ციო ფა­სი შე­ე­სა­ბა­მე­ბა რე­ა­ლურ ღი­რე­ბუ­ლე­ბას, ასე­თი ოპე­რა­ცია ჩა­ით­ვლე­ბა რე­ა­ლი­ზა­ცი­ის ჩვე­უ­ლებ­რივ ოპე­რა­ცი­ად და შე­სა­ბა­მი­სი მო­გე­ბი­სა და ზა­რა­ლის აღი­ა­რე­ბა მოხ­დე­ბა იმა­ვე სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ოდ­ში.

8.44. ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი იჯა­რის დროს, თუ აქ­ტივის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა უკუ­ი­ჯა­რის ოპე­რა­ცი­ის მო­მენ­ტი­სათ­ვის ნაკ­ლე­ბია მის სა­ბა­ლან­სო ღი­რებუ­ლე­ბა­ზე, ზა­რა­ლის თან­ხა, რო­მე­ლიც აქ­ტი­ვის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­სა და რე­ა­ლურ ღი­რე­ბუ­ლე­ბას შო­რის სხვა­ო­ბის ტო­ლია, და­უ­ყოვ­ნებ­ლივ უნ­და აღი­არ­დეს.

8.45. მო­ი­ჯა­რი­სა და მე­ი­ჯა­რი­სათ­ვის გან­საზ­ღვრუ­ლი გან­მარ­ტე­ბი­თი მოთ­ხოვ­ნე­ბი თა­ნა­ბრად ეხე­ბა აქ­ტი­ვის უკუ­ი­ჯა­რით გა­ყიდ­ვის ოპე­რა­ცი­ებს. მო­ი­ჯა­რის მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი სა­ი­ჯა­რო ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბე­ბის ზო­გა­დი აღ­წე­რის მოთ­ხოვ­ნა გა­ნა­პი­რო­ბებს ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბით გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი უნი­კა­ლუ­რი ან გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი დე­ბუ­ლე­ბე­ბის ან აქ­ტი­ვის უკუ­ი­ჯა­რის პი­რო­ბი­თი გა­ყიდ­ვის ოპე­რა­ცი­ე­ბით გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი პი­რო­ბე­ბის ასახ­ვას.

8.46. სა­სურ­ვე­ლია, თუმ­ცა არ მო­ით­ხო­ვე­ბა, ამ თა­ვის რეტ­როს­პექ­ტუ­ლი გა­მო­ყე­ნე­ბა. თუ წი­ნამ­დე­ბა­რე თა­ვი გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი არ იქ­ნე­ბა რეტ­როს­პექ­ტუ­ლად, მიჩ­ნე­ულ უნ­და იქ­ნეს, რომ წი­ნა პე­რი­ო­დებ­ში არ­სე­ბუ­ლი ფი­ნან­სუ­რი იჯა­რის ნაშ­თი სწო­რა­დაა გან­საზ­ღვრუ­ლი და შემ­დგომ უნ­და აი­სა­ხოს ამ თა­ვის დე­ბუ­ლე­ბე­ბის შე­სა­ბა­მი­სად.

თავი­ 9. ამონა­გები­

9.1. წი­ნამ­დე­ბა­რე თა­ვი გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა ისე­თი სამეურ­ნეო ოპე­რა­ცი­ე­ბი­სა და მოვ­ლე­ნე­ბის შე­დეგად წარ­მო­შო­ბი­ლი ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბი­სათ­ვის, რო­გო­რი­ცაა:

ა) სა­ქონ­ლის გა­ყიდ­ვა;

ბ) მომ­სა­ხუ­რე­ბის გა­წე­ვა;

გ) სხვა პირ­თა მი­ერ სა­წარ­მოს კუთ­ვნი­ლი აქ­ტი­ვე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა, რა­საც მოჰყ­ვე­­ბა სა­წარ­მო­ში ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის შე­მოს­ვლა დი­ვი­დენ­დის, პრო­ცენ­ტი­სა და რო­ი­ალ­ტის სა­ხით.

9.2. ეს თა­ვი არ ვრცელ­დე­ბა შემ­დე­გი საქ­მი­ა­ნობი­დან მი­ღე­ბულ ამო­ნა­გებ­ზე:

ა) სა­ი­ჯა­რო გა­რი­გე­ბე­ბი­დან ამო­ნა­გე­ბი (თა­ვი 8);

ბ) სა­სოფ­ლო-სა­მე­ურ­ნეო საქ­მი­ა­ნო­ბას­თან და­კავში­რე­ბუ­ლი ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის თავ­და­პირ­ვე­ლი აღი­ა­რე­ბი­სა და რე­ა­ლურ ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ში მომ­ხდა­რი ცვლი­ლე­ბე­ბის შე­დე­გად მი­ღე­ბუ­ლი ამო­ნა­გე­ბი (თა­ვი 15);

გ) სა­სოფ­ლო-სა­მე­ურ­ნეო პრო­დუქ­ცი­ის თავ­და­პირ­ვე­ლი აღი­ა­რე­ბი­დან ამო­ნა­გე­ბი (თა­ვი 15);

დ) სა­სარ­გებ­ლო წი­ა­ღი­სე­უ­ლის მო­პო­ვე­ბის შე­დე­გად წარ­მო­შო­ბი­ლი ამო­ნა­გე­ბი;

ე) ფი­ნან­სუ­რი აქ­ტი­ვე­ბი­სა და ფი­ნან­სუ­რი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის ცვლი­ლე­ბით ან მა­თი გა­ყიდ­ვის შე­დე­გად მი­ღე­ბუ­ლი ამო­ნა­გე­ბი; და

ე) სხვა მიმ­დი­ნა­რე (საბ­რუ­ნა­ვი) აქ­ტი­ვე­ბის ღი­რე­ბუ­ლე­ბის ცვლი­ლე­ბით გა­მოწ­ვე­უ­ლი ამო­ნა­გე­ბი.

9.3. სა­ქო­ნე­ლი მო­ი­ცავს: სა­წარ­მოს მი­ერ გა­სა­ყი­დად წარ­მო­ე­ბულ პრო­დუქ­ცი­ას, აგ­რეთ­ვე იმ პრო­დუქ­ცი­ას, რო­მე­ლიც შე­ძე­ნილ იქ­ნა ხელ­მე­ო­რედ გა­ყიდ­ვის მიზ­ნით. მა­გა­ლი­თად, სა­წარ­მოს მი­ერ შე­ძე­ნი­ლი სამ­რეწ­ვე­ლო პრო­დუქ­ცია, მი­წა ან სხვა ქო­ნე­ბა, რომ­ლე­ბიც გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლია ხელ­მე­ო­რედ გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის.

9.4. მომ­სა­ხუ­რე­ბის გა­წე­ვა, რო­გორც წე­სი, გუ­ლის­ხმობს სა­წარ­მოს მი­ერ მომ­სა­ხუ­რე­ბის შეს­რუ­ლე­ბას სა­თა­ნა­დო გა­რი­გე­ბის სა­ფუძ­ველ­ზე. მომ­სა­ხუ­რე­ბის გა­წე­ვა შე­იძ­ლე­ბა დას­რულ­დეს ერთ სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ოდ­ში ან გაგ­რძელ­დეს შემ­დგომ სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დებ­შიც.

9.5. სხვა პირ­თა მი­ერ სა­წარ­მოს კუთ­ვნი­ლი აქ­ტი­ვე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბის შე­დე­გად წარ­მო­ი­შო­ბა შემ­დე­გი სა­ხის ამო­ნა­გე­ბი:

ა) და­რიც­ხუ­ლი პრო­ცენ­ტი ­_ სა­წარ­მოს კუთ­ვნი­ლი ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბი­სა და მა­თი ეკ­ვი­ვა­ლენ­ტე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა­ზე;

ბ) რო­ი­ალ­ტე­ბი _ შე­მო­სავ­ლე­ბი სა­წარ­მოს კუთ­ვნი­ლი გრძელ­ვა­დი­ა­ნი აქ­ტი­ვე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბის უფ­ლე­ბის გა­და­ცე­მი­სათ­ვის. მა­გა­ლი­თად, პა­ტენ­ტე­ბის, სა­ვაჭ­რო ნიშ­ნე­ბის, სა­ავ­ტო­რო უფ­ლე­ბე­ბი­სა და კომ­პი­უ­ტე­რუ­ლი უზ­რუნ­ველ­ყო­ფის გა­მო­ყე­ნე­ბა­ზე;

გ)    დი­ვი­დენ­დე­ბი _ კა­პი­ტა­ლის მე­სა­კუთ­რე­ებ­ზე მო­გე­ბის გა­ნა­წი­ლე­ბა სა­კუ­თარ კა­პი­ტალ­ში ინ­ვეს­ტი­რე­ბუ­ლი წი­ლის პრო­პორ­ცი­უ­ლად, კა­პი­ტა­ლის კლასის მი­ხედ­ვით.

9.6. ამო­ნა­გე­ბი მო­ი­ცავს სა­წარ­მოს მი­ერ მხოლოდ სა­თა­ვი­სოდ მი­ღე­ბუ­ლი ან მი­სა­ღე­ბი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის სა­ერ­თო თან­ხას. მე­სა­მე მხა­რის სა­ხელით მი­ღე­ბუ­ლი თან­ხე­ბი, რო­მე­ლიც შე­მო­დის სა­წარ­მოში, მაგ­რამ არ ზრდის სა­წარ­მოს სა­კუ­თარ კა­პი­ტალს, არ არის ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გე­ბე­ლი. მა­გა­ლი­თად, და­მატე­ბუ­ლი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის გა­და­სა­ხა­დი, რო­მე­ლიც სა­წარმო­ში გა­ყიდ­ვი­დან ამო­ნა­გებ­თან ერ­თად შე­მო­დის, არ არის სა­წარ­მოს ამო­ნა­გე­ბი. ამი­ტომ ისი­ნი აკ­ლდე­ბა სა­წარ­მოს მი­ერ თა­ვის ან­გა­რიშ­ზე მი­ღე­ბულ ან მი­საღებ თან­ხას. ანა­ლო­გი­უ­რად, სა­ა­გენ­ტო ურ­თი­ერ­თო­ბებ­ში, ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის სა­ერ­თო თან­ხა მოი­ცავს მრწმუ­ნე­ბე­ლის (პრინ­სი­პა­ლის) სა­ხე­ლით მო­ზიდულ თან­ხა­საც, რო­მე­ლიც არ იწ­ვევს სა­კუ­თა­რი კა­პი­ტა­ლის ზრდას. მრწმუ­ნე­ბე­ლის სა­ხე­ლით მი­ღებუ­ლი თან­ხე­ბი არ არის ამო­ნა­გე­ბი, სა­მა­გი­ე­როდ ამო­ნა­გე­ბად გა­ნი­ხი­ლე­ბა მი­ღე­ბუ­ლი სა­კო­მი­სიო თან­ხა.

9.7. ამო­ნა­გე­ბის შე­ფა­სე­ბა უნ­და მოხ­დეს მი­ღე­ბუ­ლი ან მი­სა­ღე­ბი ანაზ­ღა­უ­რე­ბის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის მი­ხედ­ვით.

9.8. კონ­კრე­ტუ­ლი სა­მე­ურ­ნეო ოპე­რა­ცი­ი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, ამო­ნა­გე­ბის ოდე­ნო­ბა, ჩვე­უ­ლებ­რივ, გა­ნი­საზ­ღვრე­ბა სა­წარ­მო­სა და აქ­ტი­ვის მყიდ­ველს ან მომ­ხმა­რე­ბელს შო­რის სა­თა­ნა­დო გა­რი­გე­ბის სა­ფუძ­ველ­ზე. მი­სი შე­ფა­სე­ბა ხდე­ბა სა­წარ­მოს მი­ერ მი­ღე­ბუ­ლი ან მი­სა­ღე­ბი ანაზ­ღა­უ­რე­ბის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბით, ნე­ბის­მი­ე­რი სა­ცა­ლო და სა­ბი­თუ­მო სა­ვაჭ­რო ფას­დათ­მო­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით.

9.9. ზო­გი­ერთ შემ­თხვე­ვა­ში, ამო­ნა­გე­ბის ანაზ­ღა­უ­რე­ბა ხდე­ბა ფუ­ლის ან ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბის ეკ­ვი­ვა­ლენ­ტე­ბით. შე­სა­ბა­მი­სად, ამო­ნა­გე­ბი მი­სა­ღე­ბი ან მი­ღე­ბუ­ლი ფუ­ლი­სა და ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბის ეკ­ვი­ვა­ლენ­ტე­ბის ტო­ლი იქ­ნე­ბა. მაგ­რამ, თუ ფუ­ლის ან ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბის ეკ­ვი­ვა­ლენ­ტის შე­მოს­ვლა საწარ­მო­ში დაგ­ვი­ან­დე­ბა, ანაზ­ღა­უ­რე­ბის რე­ა­ლუ­რი ღი­რებუ­ლე­ბა შე­იძ­ლე­ბა აღ­მოჩ­ნდეს მი­ღე­ბუ­ლი ან მი­სა­ღე­ბი ფუ­ლის ნო­მი­ნა­ლურ თან­ხა­ზე ნაკ­ლე­ბი. მა­გა­ლი­თად, სა­ქონ­ლის ყიდ­ვის სა­ფა­სუ­რად სა­წარ­მომ შე­იძ­ლე­ბა მყიდ­ველს მის­ცეს უპ­რო­ცენ­ტო კრე­დი­ტი ან და­ე­თან­ხმოს სა­ბაზ­რო საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვეთ­ზე და­ბალ­პრო­ცენ­ტი­ა­ნი თა­მა­სუ­ქის მი­ღე­ბას. თუ ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა თა­ვი­სი არ­სით, ფაქ­ტობ­რი­ვად, წარ­მო­ად­გენს ფი­ნან­სურ ოპე­რა­ცი­ას, ანაზ­ღა­უ­რე­ბის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა გა­ნი­საზღ­ვ­რე­ბა მი­სა­ღე­ბი თან­ხე­ბის დის­კონ­ტი­რე­ბით, პი­რო­ბი­თი საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვე­თის გამო­ყე­ნე­ბით. პი­რო­ბი­თი საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვე­თი უფრო ნათ­ლად გან­საზ­ღვრავს:

ა) ანა­ლო­გი­უ­რი კრე­დი­ტუ­ნა­რი­ა­ნი ემი­ტენ­ტის ანალო­გი­ურ ინ­სტრუ­მენ­ტზე უპი­რა­ტე­სად გავ­რცე­ლე­ბულ გა­ნაკ­ვეთს; ან

ბ) საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვეთს, რომ­ლი­თაც ხდე­ბა მო­ცე­მუ­ლი ინ­სტრუ­მენ­ტის ნო­მი­ნა­ლუ­რი თან­ხის დისკონ­ტი­რე­ბა, მო­ცე­მუ­ლი სა­ქონ­ლის ან მომ­სა­ხუ­რე­ბის მიმ­დი­ნა­რე ფა­სამ­დე ნაღდ ფულ­ზე გა­ყიდ­ვი­სას.

რე­ა­ლურ ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­სა და ანაზ­ღა­უ­რე­ბის ნო­მი­ნა­ლურ თან­ხას შო­რის სხვა­ო­ბა უნ­და აღი­არ­დეს საპ­რო­ცენ­ტო ამო­ნა­გე­ბად.

9.10. ამო­ნა­გებს არ წარ­მო­შობს სა­ქონ­ლი­სა და მომ­სა­ხუ­რე­ბის გაც­ვლა ანა­ლო­გი­უ­რი ბუ­ნე­ბი­სა და ღი­რე­ბუ­ლე­ბის მქო­ნე სა­ქო­ნელ­სა და მომ­სა­ხუ­რე­ბა­ზე. სა­ქონ­ლი­სა და მომ­სა­ხუ­რე­ბის გაც­ვლა გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი სა­ხის სა­ქო­ნელ­სა და მომ­სა­ხუ­რე­ბა­ზე ით­ვლე­ბა ამო­ნა­გე­ბის წარ­მომ­ქნელ ოპე­რა­ცი­ად. ამო­ნა­გე­ბის თან­ხა გა­ნი­საზ­ღვრე­ბა მი­ღე­ბუ­ლი სა­ქონ­ლი­სა და მომ­სა­ხუ­რე­ბის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბით, რო­მე­ლიც კო­რექ­ტირ­დე­ბა გა­და­ცე­მუ­ლი ფუ­ლი­სა და ფუ­ლა­დი სახსრე­ბის ეკ­ვი­ვა­ლენ­ტე­ბის თან­ხით. თუ ძნე­ლია მი­ღე­ბული სა­ქონ­ლი­სა და მომ­სა­ხუ­რე­ბის რე­ა­ლუ­რი ღი­რებუ­ლე­ბის სა­ი­მე­დოდ დად­გე­ნა, ამო­ნა­გე­ბის თან­ხის შე­ფა­სე­ბა ხდე­ბა გა­ცე­მუ­ლი სა­ქონ­ლი­სა და მომ­სა­ხუ­რე­ბის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბით, რო­მე­ლიც კო­რექ­ტირ­დე­ბა მი­ღე­ბუ­ლი ფუ­ლი­სა და ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბის ეკ­ვი­ვა­ლენ­ტე­ბის თან­ხით.

9.11. ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბის კრი­ტე­რი­უ­მე­ბი გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა ცალ-ცალ­კე, თი­თო­ე­უ­ლი ოპე­რა­ცი­ის მი­მართ. ზოგ­ჯერ, ოპე­რა­ცი­ის რე­ა­ლუ­რი ბუ­ნე­ბის და­სად­გე­ნად, აუ­ცი­ლე­ბე­ლია ერ­თი და იმა­ვე ოპე­რა­ცი­ის და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი კომ­პო­ნენ­ტე­ბის მი­მართ კრი­ტე­რი­უ­მე­ბის ცალ-ცალ­კე გა­მო­ყე­ნე­ბა. მა­გა­ლი­თად, თუ სა­ქონ­ლის სა­რე­ა­ლი­ზა­ციო ფას­ში შე­დის შემ­დგო­მი მომ­სა­ხუ­რე­ბის ზუს­ტად გან­საზ­ღვრუ­ლი თან­ხა, ეს უკა­ნას­კნე­ლი ცალ­კე გა­მო­ი­ყო­ფა და მი­სი შე­მო­სავ­ლე­ბის სა­ხით აღი­ა­რე­ბა მოხ­დე­ბა აღ­ნიშ­ნუ­ლი მომ­სა­ხუ­რე­ბის შეს­რუ­ლე­ბის მთე­ლი პე­რი­ო­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში. შე­საძ­ლე­ბე­ლია ისეც მოხ­დეს, რომ აღი­ა­რე­ბის კრი­ტე­რი­უ­მე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა სა­ჭი­რო იყოს ერ­თდრო­უ­ლად ორი ან მე­ტი ერ­თმა­ნეთ­თან მჭიდ­როდ და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ოპე­რა­ცი­ე­ბის მი­მართ, თუ შე­უძ­ლე­ბე­ლია ამ ოპე­რა­ცი­ე­ბი­დან მი­ღე­ბუ­ლი კო­მერ­ცი­უ­ლი შე­დე­გე­ბის გა­მო­ცალ­კე­ვე­ბა. მა­გა­ლი­თად, შე­საძ­ლოა სა­წარ­მომ გა­ყი­დოს სა­ქო­ნე­ლი, მაგ­რამ გა­რი­გე­ბა ასე­ვე ით­ვა­ლის­წი­ნებ­დეს ამა­ვე სა­ქონ­ლის გარ­კვე­უ­ლი პე­რი­ო­დის შემ­დეგ უკან შეს­ყიდ­ვას. ცხა­დია, ასე­თი გა­რი­გე­ბით ანუ­ლირ­დე­ბა ოპე­რა­ცი­ის რე­ა­ლუ­რი შე­დე­გი და ამი­ტომ, ეს ორი ოპე­რა­ცია ერ­თად უნ­და იქ­ნეს გან­ხი­ლუ­ლი.

9.12. სა­ქონ­ლის გა­ყიდ­ვის შე­დე­გად მი­ღე­ბუ­ლი ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბი­სათ­ვის აუ­ცი­ლე­ბე­ლია დაკმა­ყო­ფილ­დეს ყვე­ლა ქვე­მოთ ჩა­მოთ­ვლი­ლი პი­რო­ბა:

ა) სა­წარ­მო მყიდ­ველს გა­დას­ცემს სა­ქონ­ლის ფლო­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბულ ყვე­ლა მნიშ­ვნე­ლოვან რის­კსა და სარ­გე­ბელს;

ბ) შე­საძ­ლე­ბე­ლია ამო­ნა­გე­ბის თან­ხის სა­ი­მედოდ გან­საზ­ღვრა;

გ) მო­ცე­მუ­ლი ოპე­რა­ცი­ი­დან მო­სა­ლოდ­ნე­ლია სა­წარ­მო­ში ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის მი­ღე­ბა; და

დ) შე­საძ­ლე­ბე­ლია მო­ცე­მულ ოპე­რა­ცი­ას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი უკ­ვე გა­ღე­ბუ­ლი ან მო­მა­ვალ პე-რიოდ­ში გა­სა­წე­ვი ხარ­ჯე­ბის სა­ი­მე­დოდ გან­საზღვრა.

9.13. მყიდ­ვე­ლი­სათ­ვის სა­ქონ­ლის ფლო­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი რის­კე­ბი­სა და სარ­გებ­ლის გა­და­ცე­მის მო­მენ­ტის და­სად­გე­ნად სა­ჭი­როა გა­რი­გე­ბის პი­რო­ბე­ბის შე­მოწ­მე­ბა. ხში­რად, მფლო­ბე­ლო­ბის რის­კე­ბი­სა და სარ­გებ­ლის გა­და­ცე­მა ემ­თხვე­ვა მყიდ­ველ­ზე სა­კუთ­რე­ბის ან ქო­ნებ­რი­ვი უფ­ლე­ბე­ბის გა­და­ცე­მას, რო­გორც ეს სა­ცა­ლო ვაჭ­რო­ბა­ში ხდე­ბა. მაგ­რამ, ზო­გი­ერთ შემ­თხვე­ვა­ში, მფლო­ბე­ლო­ბის რის­კე­ბი­სა და მას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი სარ­გებ­ლის გა­და­ცე­მა არ ემ­თხვე­ვა სა­კუთ­რე­ბის ან ქო­ნებ­რი­ვი უფ­ლე­ბის გა­და­ცე­მას.

9.14. სა­წარ­მოს მხრი­დან მფლო­ბე­ლო­ბის მნიშვნე­ლო­ვა­ნი რის­კე­ბის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბი­სას, ოპე­რა­ცია გა­ყიდ­ვად არ ით­ვლე­ბა და, შე­სა­ბა­მი­სად, არ ხდე­ბა ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა. სა­ქონ­ლის მფლო­ბე­ლო­ბის რის­კის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა შე­საძ­ლე­ბე­ლია სხვა­დას­ხვა გზით. ქვემოთ გან­ხი­ლუ­ლი მა­გა­ლი­თე­ბი გვიჩ­ვე­ნებს, თუ რო­დის არ გა­დას­ცემს სა­წარ­მო მყიდ­ველს სა­ქონ­ლის მფლო­ბე­ლო­ბის მნიშ­ვნე­ლო­ვან რის­კებ­სა და სარ­გე­ბელს:

ა) რო­დე­საც სა­წარ­მო იტო­ვებს არა­და­მაკ­მა­ყო­ფი­ლე­ბელ მი­წო­დე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბულ ვალ­დე­ბუ­ლე­ბას, რო­მე­ლიც უზ­რუნ­ველ­ყო­ფი­ლი არ არის სა­თა­ნა­დო გა­რან­ტი­ით;

ბ) რო­დე­საც სა­წარ­მო­ში რო­მე­ლი­მე სა­ქონ­ლის (მომ­სა­ხუ­რე­ბის) რე­ა­ლი­ზა­ცი­ი­დან ამო­ნა­გე­ბის მი­ღე­ბა და­მო­კი­დე­ბუ­ლია მყიდ­ვე­ლის ამო­ნა­გე­ბის წყა­რო­ზე, რო­მე­ლიც მან უნ­და მი­ი­ღოს თა­ვი­სი სა­ქონ­ლის ან მომ­სა­ხუ­რე­ბის რე­ა­ლი­ზა­ცი­ის შე­დე­გად;

გ) რო­დე­საც ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბით გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლია გაგ­ზავ­ნი­ლი სა­ქონ­ლის და­მონ­ტა­ჟე­ბა და ეს პი­რო­ბა მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი სა­ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბო ვალ­დე­ბუ­ლე­ბაა, რო­მე­ლიც ჯერ არ შე­უს­რუ­ლე­ბია სა­წარ­მოს;

დ) რო­დე­საც მყიდ­ველს უფ­ლე­ბა აქვს, ხელ­შეკრუ­ლე­ბით გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი რო­მე­ლი­მე პი­რო­ბის თა­ნახ­მად, უა­რი თქვას სა­ქონ­ლის ან მომ­სა­ხუ­რე­ბის შე­ძე­ნა­ზე და, ამ­დე­ნად, სა­წარ­მო­სათ­ვის გა­ურ­კვე­ვე­ლია უკუ­გე­ბის მი­ღე­ბის შე­საძ­ლებ­ლო­ბა.

9.15. ამო­ნა­გე­ბი­სა და ხარ­ჯე­ბის შე­სა­ბა­მი­სო­ბის პრინ­ცი­პი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, ერ­თი და იმა­ვე ოპე­რა­ცი­ას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ამო­ნა­გე­ბი­სა და ხარ­ჯე­ბის აღი­ა­რე­ბა ერ­თდრო­უ­ლად უნ­და მოხ­დეს. თუ გა­რი­გე­ბა ით­ვა­ლის­წი­ნებს სა­ქონ­ლის გა­ყიდ­ვის შემ­დგომ გა­რან­ტი­ებ­სა და სხვა სა­მო­მავ­ლო ხარ­ჯებს, მი­სი და­რიც­ხვა უნ­და მოხ­დეს სა­ქონ­ლის გაგ­ზავ­ნის შემ­დეგ, რო­ცა უკ­ვე შე­საძ­ლე­ბე­ლი იქ­ნე­ბა მა­თი სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა და დაკ­მა­ყო­ფი­ლე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბის სხვა პი­რო­ბე­ბი. ამ­გვა­რად, არ შე­იძ­ლე­ბა ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა შე­სა­ბა­მი­სი ხარ­ჯე­ბის სა­ი­მე­დოდ გან­საზ­ღვრის გა­რე­შე. თუ ეს პი­რო­ბა არ სრულ­დე­ბა, სა­ქონ­ლის გა­ყიდ­ვამ­დე მი­ღე­ბუ­ლი ნე­ბის­მი­ე­რი ანაზ­ღა­უ­რე­ბის თან­ხა აი­სა­ხე­ბა რო­გორც ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა.

9.16. მომ­სა­ხუ­რე­ბი­დან ამო­ნა­გე­ბი უნ­და აღი­არ­დეს მომ­სა­ხუ­რე­ბის გა­წე­ვის შე­სა­ბა­მის სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დებ­ში.

9.17. მომ­სა­ხუ­რე­ბის გა­წე­ვას­თან და­კავ­ში­რებუ­ლი ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა ბა­ლან­სის შედგე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის მომ­სა­ხუ­რე­ბის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის შეს­რუ­ლე­ბის სტა­დი­ის შე­სა­ბა­მი­სად, თუ შესაძ­ლე­ბე­ლი იქ­ნე­ბა მომ­სა­ხუ­რე­ბის შე­დე­გე­ბის სა­ი­მედოდ შე­ფა­სე­ბა. მომ­სა­ხუ­რე­ბის შე­დე­გე­ბის სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა მა­შინ არის შე­საძ­ლე­ბე­ლი, თუ დაკ­მა­ყო­ფი­ლე­ბუ­ლია შემ­დე­გი პი­რო­ბე­ბი:

ა) შე­საძ­ლე­ბე­ლია ამო­ნა­გე­ბის თან­ხის სა­ი­მედოდ გან­საზ­ღვრა;

ბ) სა­წარ­მო­ში მო­სა­ლოდ­ნე­ლია მომ­სა­ხუ­რე­ბის ოპე­რა­ცი­ი­დან ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის შე­მოსვლა;

გ) ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის შე­საძლე­ბე­ლია:

I) მომ­სა­ხუ­რე­ბის მი­წო­დე­ბის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის შეს­რუ­ლე­ბის სტა­დი­ის სა­ი­მე­დოდ გან­საზ­ღვრა;

II) მომ­სა­ხუ­რე­ბა­ზე უკ­ვე გა­წე­უ­ლი და ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის მთლი­ა­ნად შეს­რუ­ლე­ბი­სათ­ვის სა­ჭი­რო და­ნა­ხარ­ჯე­ბის სა­ი­მე­დოდ გან­საზ­ღვრა.

9.18. ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა, მომ­სა­ხუ­რე­ბის გა­წე­ვის სტა­დი­ის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, ცნო­ბი­ლია პრო­ცენ­ტუ­ლი შეს­რუ­ლე­ბის მე­თო­დის სა­ხელ­წო­დე­ბით. იგი უზ­რუნ­ველ­ყოფს ამო­ნა­გე­ბის ასახ­ვას მომ­სა­ხუ­რე­ბის გა­წე­ვის შე­სა­ბა­მის სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დებ­ში.

9.19. ამო­ნა­გე­ბის სა­ი­მე­დოდ გან­საზ­ღვრა შე­საძ­ლე­ბე­ლია, თუ მომ­სა­ხუ­რე­ბის გა­წე­ვის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა­ში გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა:

ა) თი­თო­ე­უ­ლი მხა­რის მი­ერ მომ­სა­ხუ­რე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი უფ­ლე­ბე­ბის უზ­რუნ­ველ­ყო­ფი­სა და დაკ­მა­ყო­ფი­ლე­ბის პი­რო­ბე­ბი;

ბ) ანაზ­ღა­უ­რე­ბის პი­რო­ბე­ბი; და

გ) ან­გა­რიშ­სწო­რე­ბის წე­სი.

9.20. მომ­სა­ხუ­რე­ბის მი­წო­დე­ბის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის შეს­რუ­ლე­ბის სტა­დია შე­იძ­ლე­ბა დად­გინ­დეს სხვა­დას­ხვა მე­თო­დით. სა­წარ­მომ უნ­და გა­მო­ი­ყე­ნოს ისე­თი მე­თო­დი, რო­მე­ლიც მაქ­სი­მა­ლუ­რი სი­ზუს­ტით გან­საზ­ღვრავს შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი მომ­სა­ხუ­რე­ბის სი­დი­დეს. სა­მე­ურ­ნეო ოპე­რა­ცი­ის ბუ­ნე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, ეს მე­თო­დე­ბი შე­იძ­ლე­ბა გუ­ლისხ­მობ­დეს:

ა) შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი სა­მუ­შა­ოს გა­მოკ­ვლე­ვას;

ბ) მო­ცე­მუ­ლი თა­რი­ღი­სათ­ვის შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი მომ­სა­ხუ­რე­ბის პრო­ცენ­ტუ­ლი თა­ნა­ფარ­დო­ბის გა­ან­გა­რი­შე­ბას, მთე­ლი მომ­სა­ხუ­რე­ბის მი­მართ;

გ) მო­ცე­მუ­ლი თა­რი­ღი­სათ­ვის გა­წე­უ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის თა­ნა­ფარ­დო­ბის გა­ან­გა­რი­შე­ბას, მო­ცე­მულ ოპე­რა­ცი­ას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის სა­ერ­თო თან­ხის მი­მართ. ის და­ნა­ხარ­ჯე­ბი, რომ­ლე­ბიც ასა­ხავს მო­ცე­მუ­ლი თა­რი­ღი­სათ­ვის შეს­რუ­ლე­ბულ მომ­სა­ხუ­რე­ბას, მო­ცე­მუ­ლი თა­რი­ღი­სათ­ვის ხარ­ჯე­ბის სა­ხით აი­სა­ხე­ბა. ხო­ლო ის და­ნა­ხარ­ჯე­ბი, რომ­ლე­ბიც სა­ჭი­როა მომ­სა­ხუ­რე­ბის და­სას­რუ­ლებ­ლად, ჩარ­თუ­ლი იქ­ნე­ბა ოპე­რა­ცი­ის სა­ერ­თო და­ნა­ხარ­ჯე­ბის შე­ფა­სე­ბა­ში.

მომ­ხმა­რებ­ლე­ბი­სა­გან ნა­წილ-ნა­წილ გა­დახ­დი­ლი თან­ხე­ბი და ავან­სე­ბი ხში­რად არ ასა­ხავს შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი მომ­სა­ხუ­რე­ბის სი­დი­დეს.

9.21. თუ მომ­სა­ხუ­რე­ბის გა­წე­ვა გარ­კვე­უ­ლი პერიო­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში ხდე­ბო­და მრა­ვალ­ჯე­რა­დი აქ­ტის შე­დე­გად, შე­მო­სავ­ლის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა თა­ნა­ბარ­ზო­მი­ე­რად, მომ­სა­ხუ­რე­ბის გა­წე­ვის მთე­ლი პე­რი­ო­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში, თუ რო­მე­ლი­მე სხვა მე­თო­დის გა­მო­ყე­ნე­ბა უფ­რო ზუს­ტად არ ასა­ხავ­და შეს­რუ­ლე­ბის სტა­დი­ას. რო­ცა რო­მე­ლი­მე ერ­თი აქ­ტი უფ­რო მეტად მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, ვიდ­რე სხვა ნე­ბის­მი­ე­რი აქ­ტე­ბი, ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა გა­და­ვად­დე­ბა მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი აქ­ტის შეს­რუ­ლე­ბამ­დე.

9.22. რო­დე­საც შე­უძ­ლე­ბე­ლია მომ­სა­ხუ­რე­ბის გა­წე­ვას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ოპე­რა­ცი­ის შე­დე­გის სა­ი­მე­დოდ გან­საზ­ღვრა, მა­შინ ამო­ნა­გე­ბის აღი­არე­ბა ხდე­ბა მხო­ლოდ გა­წე­უ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის იმ თან­ხის ფარ­გლებ­ში, რო­მე­ლიც იქ­ნე­ბა ანაზღაუ­რე­ბა­დი.

9.23. მომ­სა­ხუ­რე­ბის საწ­ყის სტა­დი­ებ­ზე ხში­რად შე­უძ­ლე­ბე­ლია ოპე­რა­ცი­ის შე­დე­გე­ბის სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა. ამი­ტომ, ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა მხო­ლოდ მომ­სა­ხუ­რე­ბის ოპე­რა­ცი­ა­ზე გა­წე­უ­ლი იმ და­ნა­ხარ­ჯე­ბის ფარ­გლებ­ში, რომ­ლის ამო­ღე­ბაც მო­სა­ლოდ­ნე­ლია.

9.24. თუ შე­უძ­ლე­ბე­ლია ოპე­რა­ცი­ის შე­დე­გე­ბის სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა და, ამას­თან, სა­ეჭ­ვოა გა­წე­უ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის და­ფარ­ვის შე­საძ­ლებ­ლო­ბა, ამო­ნა­გე­ბი არ უნ­და აღი­არ­დეს, ხო­ლო გა­წე­უ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბი უნ­და აი­სა­ხოს ხარ­ჯე­ბის სა­ხით.

9.25. სა­წარ­მოს აქ­ტი­ვე­ბის სხვა პირ­თა მი­ერ გა­მო­ყე­ნე­ბი­დან მი­ღე­ბუ­ლი ამო­ნა­გე­ბი უნ­და აღიარ­დეს პრო­ცენ­ტე­ბის, რო­ი­ალ­ტე­ბი­სა და დი­ვი­დენ­დე­ბის სა­ხით, თუ:

ა) მო­სა­ლოდ­ნე­ლია, რომ მო­ცე­მუ­ლი ოპე­რაციი­დან მო­მა­ვალ­ში სა­წარ­მო­ში შე­მო­ვა ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გე­ბე­ლი; და

ბ) შე­საძ­ლე­ბე­ლია ამო­ნა­გე­ბის სი­დი­დის სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა.

9.26. პრო­ცენ­ტე­ბის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა იმ დრო­ის პრო­პორ­ცი­უ­ლად, რო­მელ­შიც გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლია შე­სა­ბა­მი­სი აქ­ტი­ვი­დან ფაქ­ტობ­რი­ვი სა­ბო­ლოო შე­დე­გის მი­ღე­ბა.

9.27. აქ­ტი­ვი­დან ეფექ­ტუ­რი საპ­რო­ცენ­ტო შე­მო­სა­ვა­ლი არის საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვე­თი, რო­მე­ლიც სა­ჭი­როა მო­ცე­მუ­ლი აქ­ტი­ვის სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის მთე­ლი ვა­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში მი­სა­ღე­ბი ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბის დის­კონ­ტი­რე­ბი­სათ­ვის, რა­თა მიღ­წე­ულ იქ­ნეს აქ­ტი­ვის პირ­ვან­დელ სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბას­თან გა­თა­ნაბ­რე­ბა. საპ­რო­ცენ­ტო ამო­ნა­გე­ბი მო­ი­ცავს ყვე­ლა ფას­დაკ­ლე­ბის, ფას­და­ნა­მა­ტის და სხვა სა­ხის გან­სხვა­ვე­ბე­ბის ჩა­მო­წე­რის თან­ხებს, სხვა­ო­ბას სა­წარ­მოს სა­ვა­ლო ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის (თა­მა­სუ­ქე­ბის) პირ­ვან­დელ სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­სა და გა­და­სახ­დელ თან­ხას შო­რის.

9.28. თუ გა­და­სახ­დე­ლი პრო­ცენ­ტი გა­მო­მუ­შა­ვე­ბუ­ლია პრო­ცენ­ტის მომ­ტა­ნი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის შე­ძენამ­დე, მი­სა­ღე­ბი საპ­რო­ცენ­ტო ამო­ნა­გე­ბი გა­და­ნა­წილ­დე­ბა შე­ძე­ნის წი­ნა და მომ­დევ­ნო პე­რი­ო­დებ­ზე და ამო­ნა­გების სა­ხით აღი­ა­რე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა მხო­ლოდ მომ­დევ­ნო პე­რი­ო­დის საპ­რო­ცენ­ტო ამო­ნა­გე­ბი.

9.29. დი­ვი­დენ­დე­ბის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა მა­შინ, რო­გორც კი ძა­ლა­ში შე­ვა აქ­ცი­ო­ნე­რის უფ­ლე­ბა დი­ვი­დენ­დე­ბის მი­ღე­ბის შე­სა­ხებ.

9.30. რო­ი­ალ­ტე­ბის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა და­რიცხვის მე­თო­დით, შე­სა­ბა­მი­სი შე­თან­ხმე­ბის ში­ნა­არ­სის მი-ხედ­ვით.

9.31. რო­ი­ალ­ტე­ბი ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით უნ­და აღი­არ­დეს ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის ვა­დის შე­სა­ბა­მი­სად, თუ ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბით გა­და­სახ­დე­ლე­ბის აღი­ა­რე­ბის სხვა წე­სი გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი არ არის.

9.32. თუ ამო­ნა­გე­ბი უკ­ვე ასა­ხუ­ლია ბუ­ღალ­ტრულ ან­გა­რი­შებ­ზე და ამის შემ­დეგ სა­ეჭ­ვო გახდე­ბა გა­და­სახ­დე­ლი თან­ხის ამო­ღე­ბა, ამო­სა­ღე­ბი თან­ხა უნ­და აღი­არ­დეს ხარ­ჯის სა­ხით და არა რო­გორც უკ­ვე ასა­ხუ­ლი ამო­ნა­გე­ბის თან­ხის შესწო­რე­ბა.

9.33. სა­წარ­მომ ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის გან­მარ­ტე­ბით შე­ნიშ­ვნებ­ში უნ­და ასა­ხოს:

ა) ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი სა­აღ­რიც­ხვო პო­ლი­ტი­კა, მომ­სა­ხუ­რე­ბის მი­წო­დების სტა­დი­ის გან­საზ­ღვრი­სათ­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბულ მე­თოდთან ერ­თად;

ბ) სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ოდ­ში აღი­ა­რე­ბუ­ლი ამო­ნა­გე­ბი ოპე­რა­ცი­ა­თა მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ჯგუ­ფე­ბის მი­ხედ­ვით, მათ შო­რის:

I) სა­ქონ­ლის გა­ყიდ­ვა;

II) მომ­სა­ხუ­რე­ბის გა­წე­ვა;

III) პრო­ცენ­ტე­ბი;

IV) რო­ი­ალ­ტე­ბი;

V) დი­ვი­დენ­დე­ბი; და

გ) სა­ქონ­ლის ან მომ­სა­ხუ­რე­ბის გაც­ვლით მიღე­ბუ­ლი ამო­ნა­გე­ბი.

თავი­ 10. სახე­ლმწიფო­ გრანტე­ბი­ს   ბუღა­ლ­ტრული­ აღრი­ცხვა და სახე­ლმწიფო­ დახმა­რე­ბის განმარტები­თი შენიშვნები

10.1. წი­ნამ­დე­ბა­რე თა­ვი გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტე­ბის ბუ­ღალ­ტრუ­ლი აღ­რიც­ხვი­სა და ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში ასახ­ვი­სას, აგ­რეთ­ვე სხვა სა­ხის სა­ხელ­მ­წი­ფო დახ­მა­რე­ბე­ბის შე­სა­ხებ ფინან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის გან­მარ­ტე­ბით შე­ნიშ­ვნებ­ში ინფორ­მა­ცი­ის გახ­სნი­სათ­ვის.

10.2. სა­წარ­მომ სა­ხელ­მწი­ფო დახ­მა­რე­ბა შე­იძ­ლე­ბა მრა­ვა­ლი ფორ­მით მი­ი­ღოს, რომ­ლე­ბიც ერ­თმა­ნე­თი­სა­გან გან­სხვავ­დე­ბა ხა­სი­ა­თი­თა და პი­რო­ბე­ბით. დახ­მა­რე­ბა შე­იძ­ლე­ბა მიზ­ნად ისა­ხავ­დეს ისე­თი საქმია­ნო­ბის წა­ხა­ლი­სე­ბას, რომ­ლის ნორ­მა­ლუ­რად წარმართვას სა­წარ­მო დახ­მა­რე­ბის გა­რე­შე ვერ შეძ­ლებ­და.

10.3. სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტე­ბი პრაქ­ტი­კა­ში შე­იძ­ლე­ბა სხვა სა­ხე­ლი­თაც შეგ­ვხვდეს; მა­გა­ლი­თად: სუბ­სი­დია, დო­ტა­ცია ან სა­ხელ­მწი­ფო პრე­მია. სტან­დარ­ტი სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტად არ გა­ნი­ხი­ლავს სა­ხელ­მწი­ფოს მხრი­დან სა­წარ­მო­სათ­ვის მი­ნი­ჭე­ბულ პრი­ვი­ლე­გი­ას, შე­ღა­ვა­თებს გა­და­სა­ხა­დებ­თან და­კავ­ში­რე­ბით ან სხვა სა­ხის დახ­მა­რე­ბას, რო­მელ­თა ღი­რე­ბუ­ლე­ბის სა­ი­მე­დოდ გან­საზ­ღვრა შე­უძ­ლე­ბე­ლია.

10.4. სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტე­ბი, მათ შო­რის არა­ფუ­ლა­დი გრან­ტე­ბი, უნ­და აღი­არ­დეს რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბით, თუ არ­სე­ბობს და­მა­ჯე­რე­ბე­ლი რწმენა, რომ:

ა) სა­წარ­მო შე­ას­რუ­ლებს მას­თან და­კავ­ში­რებულ პი­რო­ბებს; და

ბ) გრან­ტი იქ­ნე­ბა მი­ღე­ბუ­ლი.

10.5. სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტის აღი­ა­რე­ბი­სათ­ვის აუ­ცი­ლე­ბე­ლია ორი მოთ­ხოვ­ნის ერ­თდრო­უ­ლად დაკ­მა­ყო­ფი­ლე­ბა. კერ­ძოდ, სა­წარ­მო დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი უნ­და იყოს, რომ და­აკ­მა­ყო­ფი­ლებს გრან­ტის პი­რო­ბებს და გრანტს აუ­ცი­ლებ­ლად მი­ი­ღებს. გრან­ტის მი­ღე­ბა თა­ვის­თა­ვად არ ნიშ­ნავს იმას, რომ სა­წარ­მო აკ­მა­ყო­ფი­ლებს ან მო­მა­ვალ­ში და­აკ­მა­ყო­ფი­ლებს გრან­ტის პი­რო­ბებს.

10.6. გრან­ტის ფორ­მა გავ­ლე­ნას არ ახ­დენს მისი­ სა­აღ­რიც­ხვო მე­თო­დის შერ­ჩე­ვა­ზე. ფუ­ლა­დი ფორ­მით და სა­ხელ­მწი­ფო ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის შემ­ცი­რე­ბის სა­ხით მი­ღე­ბუ­ლი გრან­ტი ერ­თნა­ი­რად აღი­რიც­ხე­ბა.

10.7. სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტი შე­იძ­ლე­ბა მი­ღე­ბულ იქ­ნეს არა­ფუ­ლა­დი აქ­ტი­ვის სა­ხით. მა­გა­ლი­თად, მი­წა ან სხვა სა­ხის რე­სურ­სე­ბი, რო­მე­ლიც სა­წარ­მომ უნ­და გა­მო­ი­ყე­ნოს. ამ შემ­თხვე­ვა­ში არა­ფუ­ლა­დი აქ­ტი­ვის შე­ფა­სე­ბა ხდე­ბა რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბით. შე­სა­ბა­მი­სად, გრან­ტი­ცა და აქ­ტი­ვიც აი­სა­ხე­ბა რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბით.

10.8. სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტი უნ­და აღი­არ­დეს შე­მო­სავ­ლის სა­ხით, გრან­ტით და­სა­ფა­რი ხარ­ჯების პრო­პორ­ცი­უ­ლად იმ პე­რი­ო­დებ­ში, რო­დე­საც ხდე­ბა შე­სა­ბა­მი­სი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის გა­წე­ვა. არ შეიძ­ლე­ბა გრან­ტი დაკ­რე­დიტ­დეს უშუ­ა­ლოდ მე­სა­კუთრე­თა კა­პი­ტალ­ში.

10.9. მი­ზან­შე­წო­ნი­ლი არ არის სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტე­ბის აღი­ა­რე­ბა შე­მო­სავ­ლე­ბის სა­ხით მა­თი მი­ღე­ბის­თა­ნა­ვე (სა­კა­სო მე­თო­დით). გრან­ტის მი­ღე­ბის­თა­ნა­ვე მი­სი შე­მო­სავ­ლის სა­ხით აღი­ა­რე­ბა და­საშ­ვე­ბია მხო­ლოდ მა­შინ, რო­დე­საც გრან­ტით და­სა­ფა­რა­ვი და­ნა­ხარ­ჯე­ბი უკ­ვე გა­წე­უ­ლია და არ არ­სე­ბობს სხვა სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დებ­ზე გრან­ტის გა­და­ნა­წი­ლე­ბის სა­ფუძ­ვე­ლი.

10.10. სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტთან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი შე­მო­სავ­ლე­ბის აღი­ა­რე­ბა უნ­და მოხ­დეს გრან­ტით და­სა­ფა­რა­ვი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის ან ხარ­ჯე­ბის აღი­ა­რე­ბის პრო­პორ­ცი­უ­ლად ისე, რომ უზ­რუნ­ველ­ყო­ფილ იქ­ნეს გრან­ტით და­სა­ფა­რა­ვი ხარ­ჯე­ბი­სა და შე­მო­სავ­ლე­ბის შე­სა­ბა­მი­სო­ბა. ანა­ლო­გი­უ­რად, ამორ­ტი­ზე­ბად აქ­ტი­ვებ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი გრან­ტე­ბის აღი­ა­რე­ბა შე­მო­სავ­ლე­ბის სა­ხით ხდე­ბა მო­ცე­მულ აქ­ტი­ვებ­ზე ამორ­ტი­ზა­ცი­ის და­რიც­ხვის პრო­პორ­ცი­უ­ლად, ყვე­ლა სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ოდ­ში.

10.11. არა­ა­მორ­ტი­ზე­ბად აქ­ტი­ვებ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი გრან­ტე­ბი შე­იძ­ლე­ბა აგ­რეთ­ვე გუ­ლის­ხმობ­დეს გარ­კვე­უ­ლი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის შეს­რუ­ლე­ბას. ასე­თი გრან­ტე­ბის აღი­ა­რე­ბა შე­მო­სავ­ლე­ბის სა­ხით ხდე­ბა იმ სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დებ­ში, რო­დე­საც გა­წე­უ­ლი იქ­ნე­ბა ამ ვალ­დე­ბუ­ლებ­ე­ბის შეს­რუ­ლე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბი. მა­გა­ლი­თად, მი­წის გრან­ტი შე­იძ­ლე­ბა შე­ი­ცავ­დეს მი­წის ნაკ­ვეთ­ზე გარ­კვე­უ­ლი შე­ნო­ბა-ნა­გე­ბო­ბე­ბის მშე­ნებ­ლო­ბის პი­რო­ბას. ამი­ტომ გრან­ტის აღი­ა­რე­ბა შე­მო­სავ­ლე­ბის სა­ხით მი­ზან­შე­წო­ნი­ლია მოხ­დეს მო­ცე­მუ­ლი შე­ნო­ბა-ნა­გე­ბო­ბე­ბის მომ­სა­ხუ­რე­ბის მთე­ლი ვა­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში.

10.12. სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტი, რო­მე­ლიც მი­ღე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა გა­წე­უ­ლი ხარ­ჯე­ბი­სა და ზა­რა­ლის კომ­პენ­სა­ცი­ის სა­ხით, ან სა­წარ­მოს გა­და­უ­დე­ბელი ფი­ნან­სუ­რი დახ­მა­რე­ბის მიზ­ნით, რო­მელ­საც არ ექ­ნე­ბა შე­სა­ბა­მი­სი სა­მო­მავ­ლო ხარ­ჯე­ბი, უნ­და აღი­ა­რდეს იმ პე­რი­ო­დის შე­მო­სავ­ლად ან, თუ მართე­ბუ­ლია, გან­სა­კუთ­რე­ბულ მუხ­ლად, რო­დე­საც იგი იქ­ნა მი­ღე­ბუ­ლი.

10.13. სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტი სა­წარ­მომ შე­იძ­ლე­ბა მი­ი­ღოს წი­ნა სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ოდ­ში გა­წე­უ­ლი ხარ­ჯე­ბის ან ზა­რა­ლის კომ­პენ­სა­ცი­ის სა­ხით. ამ­გვა­რი გრან­ტის შე­მო­სავ­ლად აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი მუხ­ლის სა­ხით იმ სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ოდ­ში, რო­დე­საც იგი იქ­ნა მი­ღე­ბუ­ლი.

10.14. აქ­ტი­ვებ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტე­ბი, მათ შო­რის არა­ფუ­ლა­დი გრან­ტე­ბი რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბით, ბა­ლან­სში წარ­მოდ­გე­ნილ უნ­და იქ­ნეს გრან­ტის გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი შე­მო­სავ­ლის სა­ხით.

10.15. გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი ანუ მო­მა­ვა­ლი პე­რი­ო­დის შე­მო­სავ­ლის სა­ხით ასა­ხუ­ლი სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტე­ბის შე­მო­სავ­ლად აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა სის­ტე­მა­ტურ და რა­ცი­ო­ნა­ლურ სა­ფუძ­ველ­ზე დაყ­რდნო­ბით, აქ­ტი­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბის მთე­ლი ვა­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში.

10.16. შე­მო­სავ­ლად აღი­ა­რე­ბუ­ლი გრან­ტე­ბი აი­სა­ხე­ბა მო­გე­ბი­სა და ზა­რა­ლის ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში შე­მო­სავ­ლე­ბის შე­მად­გენ­ლო­ბა­ში ან ცალ­კე მუხ­ლის სა­ხით, სა­ხელ­წო­დე­ბით ,,სხვა შე­მო­სავ­ლე­ბი“.

10.17. სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტე­ბი, რომ­ლის დაბ­რუ­ნე­ბა­ზე წარ­მო­ი­შო­ბა მოთ­ხოვ­ნა, გან­ხი­ლულ უნ­და იქ­ნეს რო­გორც სა­აღ­რიც­ხვო შე­ფა­სე­ბე­ბის გა­და­სინ­ჯვა. შე­მო­სავ­ლებ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი გრანტის დაბ­რუ­ნე­ბა, პირ­ველ რიგ­ში, უნ­და და­უ­პი­რის­პირდეს ამ გრან­ტი­დან წარ­მო­შო­ბილ არა­ა­მორ­ტი­ზე­ბულ გა­და­ვა­დე­ბულ შე­მო­სა­ვალს. თუ გრან­ტის და­საბრუ­ნე­ბე­ლი თან­ხა აღე­მა­ტე­ბა ასე­თი გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი შე­მო­სავ­ლის თან­ხას, ან, რო­დე­საც არ არ­სე­ბობს გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი შე­მო­სა­ვა­ლი, გრან­ტის და­საბ­რუნე­ბე­ლი თან­ხა და­უ­ყოვ­ნებ­ლივ უნ­და აღი­არ­დეს ხარჯის სა­ხით. თუ და­საბ­რუ­ნე­ბე­ლია აქ­ტივ­თან დაკავ­ში­რე­ბუ­ლი გრან­ტის თან­ხა, იგი აი­სა­ხე­ბა გა­დავა­დე­ბუ­ლი შე­მო­სავ­ლე­ბის ნაშ­თის შემ­ცი­რე­ბით დასაბ­რუ­ნე­ბე­ლი თან­ხის ოდე­ნო­ბით. დაგ­რო­ვი­ლი და­მატე­ბი­თი ცვე­თის თან­ხა, რო­მე­ლიც აღი­ა­რე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბო­და დაბ­რუ­ნე­ბამ­დე, გრან­ტის არარ­სე­ბო­ბის პი­რო­ბებ­ში და­უ­ყოვ­ნებ­ლივ უნ­და აღი­არ­დეს ხარჯის სა­ხით.

10.18. თუ სა­ხელ­მწი­ფო დახ­მა­რე­ბას არ გა­აჩ­ნია მკა­ფი­ოდ გა­მო­ხა­ტუ­ლი, და­სა­ბუ­თე­ბუ­ლი ღი­რე­ბუ­ლება და ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი კო­მერ­ცი­უ­ლი გა­რი­გე­ბი­სა­გან განსხვა­ვე­ბუ­ლი თვი­სე­ბა, იგი არ შე­იძ­ლე­ბა მი­ე­კუთ­ვნოს სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტებს.

10.19. მკა­ფი­ოდ გა­მო­სა­ხუ­ლი, და­სა­ბუ­თე­ბუ­ლი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის არ­მქო­ნე სა­ხელ­მწი­ფო დახ­მა­რე­ბას მი­ე­კუთ­ვნე­ბა უფა­სო ტექ­ნი­კუ­რი და მარ­კე­ტინ­გუ­ლი რჩევე­ბი და გა­რან­ტი­ე­ბის მი­ცე­მა. სა­წარ­მოს ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი კომერ­ცი­უ­ლი გა­რი­გე­ბი­სა­გან არ გან­სხვავ­დე­ბა სა­ხელ­მწი­ფო შეს­ყიდ­ვა, რო­მე­ლიც გუ­ლის­ხმობს სა­ხელ­მწი­ფოს მი­ერ სა­წარ­მოს პრო­დუქ­ცი­ის გარ­კვე­უ­ლი ნა­წი­ლის შეს­ყიდ­ვის უზ­რუნ­ველ­ყო­ფას. ამ შემ­თხვე­ვა­ში, მარ­თა­ლია, აშ­კა­რაა დახ­მა­რე­ბის არ­სე­ბო­ბა და მი­სი მნიშ­ვნე­ლო­ბა, მაგ­რამ სა­ხელ­მწი­ფო დახ­მა­რე­ბისა­გან კო­მერ­ცი­უ­ლი საქ­მი­ა­ნო­ბის გა­მო­ყო­ფა ძნე­ლია და მას ყო­ველ­თვის წმინ­და სუ­ბი­ექ­ტუ­რი ხა­სი­ა­თი ექ­ნე­ბა.

10.20. ნუ­ლო­ვა­ნი და და­ბალ­გა­ნაკ­ვე­თი­ა­ნი სეს­ხებიც ასე­ვე სა­ხელ­მწი­ფო დახ­მა­რე­ბის ერთ-ერ­თი ფორ­მაა, მაგ­რამ აქ ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის რა­ო­დე­ნო­ბის შე­სა­ფა­სებ­ლად არ გა­მოდ­გე­ბა საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვეთე­ბის სი­დი­დე და ასე­თი დახ­მა­რე­ბა არ მი­ე­კუთ­ვნე­ბა სა­ხელ­მწი­ფო გრანტს.

10.21. წი­ნამ­დე­ბა­რე სტან­დარ­ტის მი­ხედ­ვით, სა­ხელ­მწი­ფო დახ­მა­რე­ბა არ გუ­ლის­ხმობს სა­ხელ­მწი­ფოს მი­ერ ინ­ფრას­ტრუქ­ტუ­რის უზ­რუნ­ველ­ყო­ფას სა­ერ­თო სატ­რან­სპორ­ტო და სა­კო­მუ­ნი­კა­ციო ქსე­ლის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბის გზით, აგ­რეთ­ვე სა­ი­რი­გა­ციო სის­ტე­მის სრულ­ყო­ფის ღო­ნის­ძი­ე­ბებს, რაც სა­სარ­გებ­ლოა ად­გი­ლობ­რი­ვი მო­სახ­ლე­ო­ბი­სათ­ვის.

10.22. სა­წარ­მომ ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის გან­მარ­ტე­ბით შე­ნიშ­ვნებ­ში უნ­და გა­ამჟ­ღავ­ნოს:

ა) ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში ასა­ხუ­ლი სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტე­ბის ხა­სი­ა­თი და სი­დი­დე, აგ­რეთ­ვე სა­ხელ­მწი­ფო დახ­მა­რე­ბის სხვა ფორ­მე­ბის აღ­წე­რა, სა­ი­და­ნაც სა­წარ­მომ მი­ი­ღო პირ­და­პი­რი სარ­გე­ბე­ლი; და

ბ) შე­უს­რუ­ლე­ბე­ლი პი­რო­ბე­ბი და სხვა გა­უთვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნე­ბი, რომ­ლე­ბიც და­კავ­ში­რე-ბუ­ლია ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში ასა­ხულ რო­მე­ლი­მე ტი­პის სა­ხელ­მწი­ფო დახ­მა­რე­ბას­თან.

თავი­ 11. უცხო­ურ­ი ვალუ­ტის კურსი­ს ცვლილე­ბები­თ გამო­წვეულ­ი შედეგები­

11.1. წი­ნამ­დე­ბა­რე თა­ვი გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა უც­ხო­ური ვა­ლუ­ტით წარ­მო­ე­ბუ­ლი ოპე­რა­ცი­ე­ბის აღრიცხვი­სათ­ვის.

11.2. სა­წარ­მო ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბას წა­რადგენს სა­ქარ­თვე­ლოს ეროვ­ნულ ვა­ლუ­ტა­ში. თუ სა­წარ­მო ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბას წა­რად­გენს სხვა ვა­ლუ­ტა­ში, მან ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის გან­მარ­ტე­ბით შენი­შვნებში­ უნ­და ახ­სნას ვა­ლუ­ტის შეც­ვლის მი­ზე­ზე­ბი.

11.3. უც­ხო­უ­რი ვა­ლუ­ტით წარ­მო­ე­ბუ­ლია ოპე­რა­ცია, რო­მე­ლიც გან­საზ­ღვრუ­ლია უც­ხო­ურ სა­ვა­ლუტო ერ­თე­უ­ლებ­ში ან მო­ით­ხოვს ან­გა­რიშ­სწო­რე­ბას უცხოუ­რი ვა­ლუ­ტით. ასე­თი ტი­პის ოპე­რა­ცი­ე­ბი წარ­მო­იშო­ბა მა­შინ, რო­დე­საც:

ა) სა­წარ­მო ყი­დუ­ლობს ან ყი­დის უც­ხო­უ­რი ვალუ­ტით შე­ფა­სე­ბულ სა­ქო­ნელ­სა და მომ­სა­ხუ­რე­ბას;

ბ) სა­წარ­მო იღებს ან გას­ცემს ფუ­ლად სახ­სრებს, რომ­ლის მი­სა­ღე­ბი ან გა­და­სახ­დე­ლი თან­ხე­ბი განსაზღვრუ­ლია უც­ხო­ურ სა­ვა­ლუ­ტო ერ­თე­ულ­ში;

გ) სა­წარ­მო მო­ნა­წი­ლე­ობს სა­გა­რეო გაც­ვლით ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა­ში; ან

დ) სა­წარ­მო იძენს ან ყი­დის უც­ხო­უ­რი ვა­ლუ­ტით შე­ფა­სე­ბულ აქ­ტი­ვებს, იღებს ან ფა­რავს უც­ხო­უ­რი ვა­ლუ­ტით შე­ფა­სე­ბულ ვალ­დე­ბუ­ლე­ბებს.

11.4. უც­ხო­უ­რი ვა­ლუ­ტით წარ­მო­ე­ბუ­ლი ოპერა­ცი­ე­ბი თავ­და­პირ­ვე­ლად უნ­და აი­სა­ხოს სა­ან­გარიშ­გე­ბო ვა­ლუ­ტით (ლა­რით), ოპე­რა­ცი­ის შეს­რუ­ლე­ბის დღი­სათ­ვის სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო ვა­ლუ­ტა­სა და მოცე­მულ უც­ხო­ურ ვა­ლუ­ტას შო­რის და­ფიქ­სი­რე­ბუ­ლი გა­საც­ვლე­ლი სა­ვა­ლუ­ტო კურ­სის მი­ხედ­ვით.

11.5. ოპე­რა­ცი­ის შეს­რუ­ლე­ბის დღეს და­ფიქ­სი­რებულ გა­საც­ვლელ სა­ვა­ლუ­ტო კურსს წარ­მო­ად­გენს სა­ქარ­თვე­ლოს ეროვ­ნუ­ლი ბან­კის მი­ერ დად­გე­ნი­ლი კურ­სი.

11.6. ყო­ვე­ლი სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დის ბოლოს:

ა) უც­ხო­უ­რი ვა­ლუ­ტით შე­ფა­სე­ბუ­ლი ფუ­ლა­დი სა­ბა­ლან­სო მუხ­ლე­ბი წარდ­გე­ნილ უნ­და იქ­ნეს საბო­ლოო სა­ვა­ლუ­ტო კურ­სის გა­მო­ყე­ნე­ბით;

ბ) არა­ფუ­ლა­დი სა­ბა­ლან­სო მუხ­ლე­ბი, რომ­ლებიც ასა­ხუ­ლია უც­ხო­უ­რი სა­ვა­ლუ­ტო ერ­თე­უ­ლე­ბით თავ­და­პირ­ვე­ლი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის მე­თო­დის გა­მო­ყე­ნე­ბით, წარ­დგე­ნილ უნ­და იქ­ნეს ოპე­რა­ცი­ის შეს­რუ­ლე­ბის თა­რი­ღი­სათ­ვის არ­სე­ბუ­ლი სა­ვა­ლუ­ტო კურ­სის მი­ხედ­ვით.

11.7. თუ ფუ­ლა­დი სა­ბა­ლან­სო მუხ­ლე­ბის გა­ნაღ­დე­ბის ან სა­წარ­მოს მი­ერ სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო თა­რი­ღი­სათ­ვის ფუ­ლა­დი მუხ­ლე­ბის სა­ბო­ლოო სა­ვა­ლუ­ტო კურ­სის მი­ხედ­ვით წარ­დგე­ნი­სას არ­სე­ბული სა­ვა­ლუ­ტო კურ­სი გან­სხვავ­დე­ბა თავ­და­პირ­ვე­ლი ასახ­ვი­სათ­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი სა­ვა­ლუ­ტო კურ­სისა­გან, ან წი­ნა სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დის ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის სა­ვა­ლუ­ტო კურ­სი­სა­გან, წარმო­შო­ბი­ლი სა­კურ­სო სხვა­ო­ბე­ბი უნ­და აღი­არ­დეს შე­მო­სავ­ლე­ბის ან ხარ­ჯე­ბის სა­ხით, წარ­მო­შო­ბის შე­სა­ბა­მის სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ოდ­ში.

11.8. სა­კურ­სო სხვა­ო­ბა წარ­მო­ი­შო­ბა მა­შინ, როდე­საც ოპე­რა­ცი­ის შეს­რუ­ლე­ბის თა­რი­ღი­სა და უც­ხოუ­რი ვა­ლუ­ტით შე­ფა­სე­ბუ­ლი ნე­ბის­მი­ე­რი ფუ­ლა­დი სა­ბა­ლან­სო მუხ­ლე­ბის გა­ნაღ­დე­ბის თა­რი­ღი­სათ­ვის და­ფიქ­სი­რე­ბუ­ლი გა­საც­ვლე­ლი სა­ვა­ლუ­ტო კურ­სე­ბი ერთ­მა­ნე­თი­სა­გან გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა. თუ უც­ხო­უ­რი ვა­ლუ­ტით შე­ფა­სე­ბუ­ლი ოპე­რა­ცია და შე­სა­ბა­მი­სი ან­გა­რიშ­სწო­რე­ბა ხდე­ბა ერთ სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რიოდ­ში, მა­შინ ყვე­ლა სა­კურ­სო სხვა­ო­ბა აღი­ა­რე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა ამ სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ოდ­ში, მაგ­რამ, რო­დე­საც ანგა­რიშ­სწო­რე­ბა ხორ­ცი­ელ­დე­ბა შემ­დგომ სა­ან­გა­რიშ­გებო პე­რი­ოდ­ში, სა­კურ­სო სხვა­ო­ბა აღი­არ­დე­ბა ყო­ველ მომდევ­ნო შუ­ა­ლე­დურ სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ოდ­ში ანგარიშსწო­რე­ბის პე­რი­ო­დამ­დე.

11.9. სა­წარ­მომ ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის განმარ­ტე­ბით შე­ნიშ­ვნებ­ში ინ­ფორ­მა­ცია უნ­და გახ­სნას სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დის მო­გე­ბი­სა და ზარა­ლის ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში ასა­ხუ­ლი სა­კურ­სო სხვა­ო­ბების ოდე­ნო­ბის შე­სა­ხებ.

თავი­ 12. სესხი­თ სარგე­ბლობა­სთან დაკავში­რე­ბული­ დანახა­რჯები­

12.1. მო­ცე­მუ­ლი თა­ვი გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა სეს­ხით სარ­გებ­ლო­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის ბუ-ღალ­ტრუ­ლი აღ­რიც­ხვი­სათ­ვის.

12.2. ეს თა­ვი ვრცელ­დე­ბა სეს­ხით სარ­გებ­ლო­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბულ ისეთ და­ნა­ხარ­ჯებ­ზე, რო­გო­რი­ცაა:

ა) ბან­კის ოვერ­დრაფ­ტთან და მოკ­ლე­ვა­დი­ან და გრძელ­ვა­დი­ან სეს­ხებ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი საპ­რო­ცენტო გა­ნაკ­ვე­თე­ბი;

ბ) სეს­ხებ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი დათ­მო­ბე­ბი­სა და პრე­მი­ე­ბის ამორ­ტი­ზა­ცია;

გ) სეს­ხის აღე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ორ­გა­ნი­ზაცი­უ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის ამორ­ტი­ზა­ცია;

დ) ფი­ნან­სურ იჯა­რას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ფი­ნანსუ­რი ხარ­ჯე­ბი; და

ე) უც­ხო­ურ ვა­ლუ­ტა­ში აღე­ბულ სეს­ხებ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი სა­კურ­სო სხვა­ო­ბის თან­ხა, თუ იგი გა­ნი­ხი­ლე­ბა რო­გორც საპ­რო­ცენ­ტო და­ნა­ხარ­ჯე­ბის შეს­წო­რე­ბა.

12.3. სეს­ხით სარ­გებ­ლო­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბული და­ნა­ხარ­ჯე­ბი უნ­და აღი­არ­დეს იმ პე­რი­ო­დის ხარ-ჯე­ბად, რო­დე­საც იქ­ნა გა­წე­უ­ლი.

12.4. სეს­ხით სარ­გებ­ლო­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი და­ნა­ხარ­ჯი წარ­მო­ად­გენს პე­რი­ო­დის ხარჯს. მი­სი აღი­ა­რე­ბი­სათ­ვის არ­სე­ბი­თი მნიშ­ვნე­ლო­ბა არა აქვს ფაქ­ტობ­რი­ვად გა­დახ­დის მო­მენ­ტსა და სეს­ხის გა­მოყე­ნე­ბის ეფექ­ტუ­რო­ბას.

12.5. სა­წარ­მომ ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის გან­მარ­ტე­ბით შე­ნიშ­ვნებ­ში უნ­და გაამ­ჟღავნო­ს სესხით სარ­გებ­ლო­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის მი­მართ გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი სა­აღ­რიც­ხვო პო­ლი­ტი­კა.

თავი­ 13. ანარი­ცხები­, პირო­ბითი­ ვალდებულე­ბები­ და პირო­ბითი­ აქტი­ვე­ბი

13.1 ეს თა­ვი გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა ანა­რიც­ხე­ბის, პირო­ბი­თი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი­სა და პი­რო­ბი­თი აქ­ტი­ვე­ბის აღ­რიც­ხვი­სას, გარ­და იმ შემ­თხვე­ვი­სა, რო­დე­საც მა­თი აღ­რიც­ხვის წე­სი გან­ხი­ლუ­ლია სხვა თა­ვებში.

13.2. მო­ცე­მულ თავ­ში ანა­რიც­ხე­ბი გუ­ლის­ხმობს ვალ­დე­ბუ­ლე­ბებს, რო­მელ­თა და­ფარ­ვის ვა­და ან ოდე­ნო­ბა გა­ნუ­საზ­ღვრე­ლია. ზოგ­ჯერ პრაქ­ტი­კა­ში „ანარიც­ხი” ასე­ვე გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა ცვე­თის, აქ­ტი­ვე­ბის გა­უ­ფა­სუ­რე­ბი­სა და სა­ეჭ­ვო ვა­ლე­ბის ცნე­ბა­თა კონ­ტექ­სტში. ისი­ნი წარ­მო­ად­გენს აქ­ტი­ვე­ბის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბის კო­რექ­ტი­რე­ბას და ამ თავ­ში წი­ნამ­დე­ბა­რე ნა­წი­ლი მათ არ გა­ნი­ხი­ლავს.

13.3. ანა­რიც­ხე­ბი სხვა ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი­სა­გან იმით გან­სხვავ­დე­ბა, რომ ანა­რიც­ხე­ბის და­სა­ფა­რად სა­ჭი­რო მო­მა­ვა­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის გა­წე­ვის დრო და მო­ცულო­ბა გა­ნუ­საზ­ღვრე­ლია.

13.4. ვი­ნა­ი­დან ანა­რიც­ხე­ბის და­ფარ­ვის ვა­და ან ოდე­ნო­ბა გა­ნუ­საზ­ღვრე­ლია, ზო­გა­დად, ყვე­ლა ანა­რიც­ხი პი­რო­ბი­თია. მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, ამ სტან­დარ­ტში ტერ­მი­ნი „პი­რო­ბი­თი” გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა იმ ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი­სა და აქ­ტი­ვე­ბის მი­მართ, რომ­ლე­ბიც არ არის აღი­ა­რე­ბუ­ლი, რად­გან მა­თი არ­სე­ბო­ბის და­დას­ტუ­რე­ბა და­მო­კი­დე­ბუ­ლია მხო­ლოდ სა­წარ­მოს კონ­ტროლს და­უქ­ვემ­დე­ბა­რე­ბე­ლი ერ­თი ან მე­ტი გა­ნუ­საზ­ღვრე­ლი მოვ­ლე­ნის მო­მა­ვალ­ში მოხ­დე­ნის ან არმოხ­დე­ნის ფაქ­ტზე. ამას­თან, ტერ­მი­ნი „პი­რო­ბი­თი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა” გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა იმ ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის მიმართ, რომ­ლე­ბიც არ აკ­მა­ყო­ფი­ლებს ანა­რიც­ხე­ბის აღი­ა­რე­ბის კრი­ტე­რი­უ­მებს.

13.5. წი­ნამ­დე­ბა­რე თა­ვი გა­ნას­ხვა­ვებს:

ა) ანა­რიც­ხებს, რომ­ლე­ბიც აღი­ა­რე­ბუ­ლია როგორც ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი (იმ პი­რო­ბით, რომ შე­საძ­ლე­ბე­ლია სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბის გა­კე­თე­ბა), ვი­ნა­ი­დან ისი­ნი წარ­მო­ად­გე­ნს მიმ­დი­ნა­რე ვალ­დე­ბუ­ლე­ბებს და მო­სა­ლოდ­ნე­ლია, მათ და­სა­ფა­რად სა­ჭი­რო გახ­დე­ბა ეკო­ნო­მიკურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი რე­სურ­სე­ბის გას­ვლა სა­წარ­მო­დან; და

ბ) პი­რო­ბით ვალ­დე­ბუ­ლე­ბებს, რომ­ლე­ბიც აღი­არე­ბუ­ლი არ არის ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბად, რად­გან ისი­ნი წარ­მო­ად­გენს:

I) პო­ტენ­ცი­ურ ვალ­დე­ბუ­ლე­ბებს, ვი­ნა­ი­დან ჯერ კი­დევ გა­ურ­კვე­ვე­ლია, აქვს თუ არა სა­წარ­მოს მიმ­დი­ნა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა, რო­მელ­მაც შე­საძ­ლოა გა­მო­იწ­ვი­ოს ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი რე­სურ­სე­ბის გას­ვლა; ან

II) მიმ­დი­ნა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბებს, რომ­ლე­ბიც არ აკ­მა­ყო­ფი­ლებს წი­ნამ­დე­ბა­რე სტან­დარ­ტით გან­საზ­ღვრულ აღი­ა­რე­ბის კრი­ტე­რი­უ­მებს (რად­გან მო­სა­ლოდ­ნე­ლი არ არის, რომ მო­ცე­მუ­ლი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის და­სა­ფა­რად სა­ჭი­რო იქ­ნე­ბა ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი რე­სურ­სე­ბის სა­წარ­მო­დან გას­ვლა ან შე­უძ­ლე­ბე­ლია ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის თან­ხის საკ­მა­რი­სად სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა).

13.6. ანა­რიც­ხი უნ­და აღი­არ­დეს მა­შინ, რო­დესაც:

ა) სა­წარ­მოს აქვს წარ­სუ­ლი მოვ­ლე­ნის შე­დეგად წარ­მო­შო­ბი­ლი მიმ­დი­ნა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა (იუ­რი­დი­უ­ლი ან კონ­სტრუქ­ცი­უ­ლი);

ბ) სა­ვა­რა­უ­დოა, რომ ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის და­საფარად სა­ჭი­რო იქ­ნე­ბა ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი სარ­გებ­ლის გას­ვლა; და

გ) შე­საძ­ლე­ბე­ლია ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის თან­ხის სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა.

13.7. იშ­ვი­ათ შემ­თხვე­ვა­ში ნათ­ლად არ ჩანს, არ­სე­ბობს თუ არა მიმ­დი­ნა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა. ასეთ დროს ით­ვლე­ბა, რომ წარ­სუ­ლი მოვ­ლე­ნის შე­დე­გად წარ­მო­იქმ­ნე­ბა მიმ­დი­ნა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა, თუ არ­სე­ბუ­ლი მტკი­ცე­ბუ­ლე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის მიმ­დი­ნა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბის არ­სე­ბო­ბა უფ­რო მე­ტა­დაა მო­სა­ლოდ­ნე­ლი, ვიდ­რე არარ­სე­ბო­ბა.

13.8. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ თით­ქმის ყვე­ლა შემ­თხვე­ვა­ში ნათ­ლად ჩანს წარ­სუ­ლი მოვ­ლე­ნის შე­დე­გად წარ­მო­იქ­მნა თუ არა მიმ­დი­ნა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა, იშ­ვი­ა­თად შე­საძ­ლე­ბე­ლია სა­კა­მა­თო იყოს, ად­გი­ლი ჰქონ­და თუ არა ცალ­კე­ულ მოვ­ლე­ნას ან წარ­მო­იქ­მნა თუ არა მიმ­დი­ნა­რე ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი ამ მოვ­ლე­ნე­ბის შე­დე­გად. ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში სა­წარ­მო ით­ვა­ლის­წი­ნებს ყვე­ლა და­სა­ბუ­თე­ბას და გან­საზ­ღვრავს, არ­სე­ბობს თუ არა მიმ­დი­ნა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის. გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი და­სა­ბუ­თე­ბე­ბი მო­ი­ცავს და­მა­ტე­ბით ინ­ფორ­მა­ცი­ას, რო­მე­ლიც მი­ი­ღე­ბა ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღის შემ­დეგ მომ­ხდა­რი მოვ­ლე­ნე­ბი­დან. ამ­გვა­რი და­სა­ბუ­თე­ბის სა­ფუძ­ველ­ზე:

ა) სა­წარ­მო აღი­ა­რებს ანა­რიცხს, თუ ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის მიმ­დი­ნა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბის არ­სე­ბო­ბა უფ­რო მო­სა­ლოდ­ნე­ლია, ვიდ­რე არარ­სე­ბო­ბა (და თუ დაკ­მა­ყო­ფი­ლე­ბუ­ლია აღი­ა­რე­ბის კრი­ტე­რი­უ­მე­ბი); და

ბ) სა­წარ­მო არ აღი­ა­რებს ანა­რიცხს და გან­მარტე­ბით შენი­შვნებ­ში ასა­ხავს პი­რო­ბით ვალ­დე­ბუ­ლე­ბას, თუ უფ­რო მო­სა­ლოდ­ნე­ლია, რომ მიმ­დი­ნა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა არ არ­სე­ბობს ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის, გარ­და იმ შემ­თხვე­ვი­სა, რო­ცა სა­წარ­მო­დან ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი სარ­გებ­ლის გას­ვლა შო­რე­ულ მო­მა­ვალ­შია მო­სა­ლოდ­ნე­ლი.

13.9. მიმ­დი­ნა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბის წარ­მომ­შო­ბი წარსუ­ლი მოვ­ლე­ნა არის მა­ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნა. იმი­სათ­ვის, რომ მოვ­ლე­ნა ჩა­ით­ვა­ლოს მა­ვალ­დე­ბულე­ბელ მოვ­ლე­ნად, სა­წარ­მოს, წარ­სუ­ლი მოვ­ლე­ნის შე­დე­გად წარ­მოქ­მნი­ლი მო­ვა­ლე­ო­ბის შეს­რუ­ლე­ბის გარ­და, არ უნ­და ჰქონ­დეს სხვა რე­ა­ლუ­რი ალ­ტერ­ნა­ტი­ვა. ეს მოხ­დე­ბა მხო­ლოდ:

ა) მა­შინ, რო­დე­საც მო­ვა­ლე­ო­ბის შეს­რუ­ლე­ბა მო­ით­ხო­ვე­ბა კა­ნონ­მდებ­ლო­ბით; ან

ბ) კონ­სტრუქ­ცი­უ­ლი მო­ვა­ლე­ო­ბის შემ­თხვე­ვა­ში, რო­დე­საც რა­ი­მე მოვ­ლე­ნის (რო­მე­ლიც შე­იძ­ლე­ბა იყოს სა­წარ­მოს ესა თუ ის ქმე­დე­ბა) შე­დე­გად სხვა მხა­რე­ებს წარ­მო­ექ­მნე­ბათ სა­წარ­მოს მი­ერ მო­ვა­ლე­ო­ბის შეს­რუ­ლე­ბის სა­მარ­თლი­ა­ნი მო­ლო­დი­ნი.

13.10. ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბა ასა­ხავს სა­წარ­მოს ფი­ნან­სურ მდგო­მა­რე­ო­ბას სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დის და­სას­რუ­ლი­სათ­ვის და არა მის შე­საძ­ლო მდგო­მა­რე­ო­ბას მო­მა­ვალ­ში. ამი­ტომ სა­წარ­მო არ აღი­ა­რებს ანა­რიც­ხებს იმ ხარ­ჯე­ბი­სათ­ვის, რო­მე­ლიც სა­წარმოს დას­ჭირ­დე­ბა მო­მა­ვა­ლი საქ­მი­ა­ნო­ბი­სათ­ვის. შე­სა­ბა­მისად, სა­წარ­მოს ბა­ლან­სში აღი­არ­დე­ბა მხო­ლოდ ის ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი, რომ­ლე­ბიც არ­სე­ბობს ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის.

13.11. ანა­რიც­ხე­ბად აღი­არ­დე­ბა მხო­ლოდ ის მო­ვა­ლე­ო­ბე­ბი, რომ­ლე­ბიც წარ­მო­იქ­მნა წარ­სუ­ლი მოვ­ლე­ნე­ბის შე­დე­გად და არ­სე­ბობს სა­წარ­მოს მო­მა­ვა­ლი ქმე­დე­ბე­ბი­სა­გან და­მო­უ­კი­დებ­ლად. ამ­გვა­რი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის მა­გა­ლი­თე­ბია გა­რე­მოს უკა­ნო­ნო და­ბინ­ძუ­რე­ბი­სათ­ვის გა­და­სახ­დე­ლი ჯა­რი­მე­ბი ან მი­სი გაწ­მენ­დის ხარ­ჯე­ბი. ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის და­ფარ­ვის მიზ­ნით, ორი­ვე მათ­გა­ნი იწ­ვევს სა­წარ­მოს ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი რე­სურ­სე­ბის გას­ვლას, მი­სი მო­მა­ვა­ლი ქმე­დე­ბე­ბის მი­უ­ხე­და­ვად.

13.12. მო­ვა­ლე­ო­ბა ყო­ველ­თვის გუ­ლის­ხმობს მეო­რე მხა­რეს, რომ­ლის წი­ნა­შეც არ­სე­ბობს ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა. თუმ­ცა აუ­ცი­ლე­ბე­ლი არ არის იმ მხა­რის იდენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბა, რომ­ლის მი­მარ­თაც არ­სე­ბობს ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა; იგი შე­საძ­ლოა იყოს მთლი­ა­ნად სა­ზო­გა­დო­ე­ბა, რო­მელ­საც გა­აჩ­ნია მის სა­სარ­გებ­ლოდ ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის შეს­რუ­ლე­ბის კა­ნო­ნი­ერ ან კონსტ­რუქ­ცი­ულ სა­ფუძ­ველ­ზე წარ­მო­შო­ბი­ლი მო­ლო­დი­ნი. მა­გა­ლი­თად, სა­წარ­მოს ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბის ან დი­რექ­ტორ­თა საბ­ჭოს გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბის შე­დე­გად წარ­მოიქ­­მნე­ბა კონ­სტრუქ­ცი­უ­ლი მო­ვა­ლე­ო­ბა ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის, თუ აღ­ნიშ­ნულ გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბას ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღამ­დე გა­აც­ნო­ბენ მათ, ვისზეც იგი ვრცელ­დე­ბა, ისე­თი საკ­მა­რი­სად კონ­კრე­ტუ­ლი გზით, რომ მათ წარ­მო­ეშ­ვათ სა­წარ­მოს მი­ერ მო­ვა­ლე­ო­ბე­ბის შეს­რუ­ლე­ბის სა­მარ­თლი­ა­ნი მო­ლო­დი­ნი.

13.13. მოვ­ლე­ნამ შე­საძ­ლოა წარ­მოქ­მნას მო­ვა­ლე­ო­ბა არა მხო­ლოდ მოხ­დე­ნის­თა­ნა­ვე ან მის შემ­დეგ, თუ კა­ნონ­მდებ­ლო­ბა­ში შე­სუ­ლი ცვლი­ლე­ბა და­ა­ვალ­დე­ბუ­ლებს სა­წარ­მოს წი­ნა პე­რი­ოდ­ში მომ­ხდა­რი მოვ­ლე­ნის გა­მო გარ­კვე­უ­ლი მო­ვა­ლე­ო­ბის შეს­რუ­ლე­ბას, ან თუ სა­წარ­მო სა­ჯა­როდ იკის­რებს ვალ­დე­ბუ­ლე­ბას, შე­ას­რუ­ლოს გარ­კვე­უ­ლი მო­ვა­ლე­ო­ბა. მა­გა­ლი­თად, გა­რე­მო­სად­მი ზი­ა­ნის მი­ყე­ნე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში, შე­საძ­ლოა არ არ­სე­ბობ­დეს მი­სი შე­დე­გე­ბის გა­მოს­წო­რე­ბის მო­ვა­ლე­ო­ბა. თუმ­ცა, ზი­ა­ნის მი­ყე­ნე­ბა შე­საძ­ლოა გახ­დეს მა­ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნა, თუ ახა­ლი კანო­ნით მო­ით­ხო­ვე­ბა შე­დე­გე­ბის გა­მოს­წო­რე­ბა, ან თუ სა­წარ­მო სა­ჯა­როდ აი­ღებს შე­დე­გე­ბის გა­მოს­წო­რე­ბის პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბას, რაც წარ­მოქ­მნის კონ­სტრუქ­ცი­ულ მო­ვა­ლე­ო­ბას.

13.14. ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის აღი­ა­რე­ბი­სათ­ვის აუ­ცილე­ბე­ლია, მიმ­დი­ნა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბას­თან ერ­თად, მო­ცე­მუ­ლი მო­ვა­ლე­ო­ბის და­ფარ­ვის მიზ­ნით, არ­სე­ბობ­დეს ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი რე­სურ­სე­ბის სა­წარ­მო­დან გას­ვლის ალ­ბა­თო­ბა. წი­ნამ­დე­ბა­რე სტან­დარ­ტის მიზ­ნე­ბი­სათ­ვის რე­სურ­სე­ბის გას­ვლა გა­ნი­ხი­ლე­ბა რო­გორც მო­სა­ლოდ­ნე­ლი, თუ უფ­რო მე­ტა­დაა სა­ვა­რა­უ­დო მი­სი მოხ­დე­ნა, ვიდ­რე არ­მოხ­დე­ნა, ანუ მო­ცე­მუ­ლი მოვ­ლე­ნის მოხ­დე­ნის ალ­ბა­თო­ბა აღე­მა­ტე­ბა მი­სი არ­მოხ­დე­ნის ალ­ბა­თო­ბას. რო­დე­საც მო­სა­ლოდ­ნე­ლი არ არის მიმ­დი­ნა­რე ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის არ­სე­ბო­ბა, სა­წარ­მო გან­მარ­ტე­ბით შენი­შვნებ­ში ასა­ხავს პი­რო­ბით ვალ­დე­ბუ­ლე­ბას, გარ­და იმ შემ­თხვე­ვი­სა, რო­ცა სა­წარ­მო­დან ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი სარ­გებ­ლის გას­ვლა შო­რე­ულ მო­მა­ვალ­შია მო­სა­ლოდ­ნე­ლი.

13.15. რო­დე­საც არ­სე­ბობს მთე­ლი რი­გი მსგავ­სი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი (მა­გა­ლი­თად, გა­რან­ტია პრო­დუქ­ცი­ის ხა­რის­ხზე ან მსგავ­სი ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბე­ბი), მათ და­სა­ფა­რად სა­წარ­მო­დან ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი რე­სურ­სე­ბის გას­ვლის ალ­ბა­თო­ბა გა­ნი­საზ­ღვრე­ბა მთლი­ა­ნად მო­ვა­ლე­ო­ბა­თა არ­სე­ბუ­ლი ჯგუ­ფი­სათ­ვის. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ შე­იძ­ლე­ბა ცალ­კე­უ­ლი მო­ვა­ლე­ო­ბის და­სა­ფა­რად ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი რე­სურ­სე­ბის გას­ვლის ალ­ბა­თო­ბა მცი­რე იყოს, მო­ვა­ლე­ო­ბა­თა მო­ცე­მუ­ლი ჯგუ­ფის მთლი­ა­ნად და­სა­ფა­რად შე­საძ­ლოა სა­ჭი­რო გახ­დეს გარ­კვე­უ­ლი ოდე­ნო­ბის რე­სურ­სე­ბის გას­ვლა. ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში ხდე­ბა ანა­რიც­ხის აღი­ა­რე­ბა (თუ აღი­ა­რე­ბის სხვა კრი­ტე­რი­უ­მე­ბი დაკ­მა­ყო­ფი­ლე­ბუ­ლია).

13.16. ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის აღი­ა­რე­ბი­სათ­ვის აუ­ცი­ლე­ბე­ლია მო­ვა­ლე­ო­ბის და­სა­ფა­რა­ვად სა­წარ­მოს ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი სარ­გებ­ლი­დან მო­მა­ვალ­ში გა­სას­ვლე­ლი რე­სურ­სე­ბის სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა. ძა­ლი­ან იშ­ვი­ა­თი შემ­თხვე­ვე­ბის გარ­და, სა­წარ­მოს შე­უძ­ლია გან­საზ­ღვროს შე­საძ­ლო შე­დე­გე­ბის დი­ა­პა­ზო­ნი და, ამ­რი­გად, ისე საკ­მა­რი­სად სა­ი­მე­დოდ შე­ა­ფა­სოს მო­ვა­ლე­ო­ბა, რომ შე­საძ­ლე­ბე­ლი იყოს მი­სი გა­მო­ყე­ნე­ბა ანა­რიც­ხე­ბის აღი­ა­რე­ბი­სათ­ვის.

13.17. თუ შე­უძ­ლე­ბე­ლია მო­ვა­ლე­ო­ბის სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა, მა­შინ არ­სე­ბუ­ლი მო­ვა­ლე­ო­ბა ანა­რიც­ხის სა­ხით არ აღი­არ­დე­ბა და იგი ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გების გან­მარ­ტე­ბით შენი­შვნებ­ში აი­სა­ხე­ბა პი­რო­ბით ვალ­დე­ბუ­ლე­ბად.

13.18. სა­წარ­მომ არ უნ­და აღი­ა­როს პი­რო­ბი­თი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა.

13.19. პი­რო­ბი­თი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა აი­სა­ხე­ბა ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის გან­მარ­ტე­ბით შენი­შვნებ­ში, გარ­და იმ შემ­თხვე­ვი­სა, რო­დე­საც სა­წარ­მო­დან ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი სარ­გებ­ლის გას­ვლა მო­სა­ლოდ­ნე­ლია შო­რე­ულ მო­მა­ვალ­ში.

13.20. რო­დე­საც სა­წარ­მოს გა­აჩ­ნია მო­ვა­ლე­ო­ბის შეს­რუ­ლე­ბის სო­ლი­და­რუ­ლი პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბა, მოვა­ლე­ო­ბის ის ნა­წი­ლი, რომ­ლის და­ფარ­ვაც მო­სა­ლოდნე­ლია სხვა მხა­რე­ე­ბის მი­ერ, გა­ნი­ხი­ლე­ბა რო­გორც პი­რო­ბი­თი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა, ხო­ლო იმ ნა­წი­ლი­სათვის, რომ­ლის და­სა­ფა­რად მო­სა­ლოდ­ნე­ლია ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი რე­სურ­სე­ბის გას­ვლა, საწარ­მო აღი­ა­რებს ანა­რიცხს, გარ­და იმ იშ­ვი­ა­თი შემთხვე­ვი­სა, რო­დე­საც შე­უძ­ლე­ბე­ლია სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სება.

13.21. ყო­ვე­ლი სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო წლის ბო­ლოს სა­წარ­მო ახ­დენს პი­რო­ბი­თი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის შე­ფა-სე­ბას, ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი სარგებ­ლის გას­ვლის ალ­ბა­თო­ბის გან­საზ­ღვრის მიზ­ნით. თუ გა­რე­მო­ე­ბა­თა შეც­ვლის გა­მო მო­სა­ლოდ­ნე­ლი გახ­დე­ბა პი­რო­ბი­თი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის სა­ხით ასა­ხუ­ლი მო­ვა­ლე­ო­ბის შე­სას­რუ­ლებ­ლად ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი რე­სურ­სე­ბის გას­ვლა და შე­საძ­ლე­ბე­ლი იქ­ნე­ბა მი­სი სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა, უნ­და მოხ­დეს ანა­რიც­ხის აღი­ა­რე­ბა იმ პე­რი­ო­დის ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში, რო­დე­საც მოხ­და ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი სარ­გებ­ლის გას­ვლის ალ­ბა­თო­ბის შეცვლა.

13.22. სა­წარ­მომ არ უნ­და აღი­ა­როს პი­რო­ბი­თი აქ­ტი­ვი.

13.23. პი­რო­ბი­თი აქ­ტი­ვე­ბი შე­იძ­ლე­ბა წარ­მო­იქმნას და­უ­გეგ­მა­ვი ან სხვა გა­უთ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლი შემ­თხვე­ვე­ბის შე­დე­გად, რომ­ლე­ბიც გა­ნა­პი­რო­ბებს სა­წარ­მო­ში ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის შე­მოს­ვლის შე­საძ­ლებ­ლო­ბას. ამის მა­გა­ლითს წარ­მო­ად­გენს სარ­ჩე­ლი, რო­მე­ლიც სა­წარ­მომ სა­სა­მარ­თლო­ში შე­ი­ტა­ნა და რომ­ლის შე­დე­გი გა­ურ­კვე­ვე­ლია.

13.24. პი­რო­ბი­თი აქ­ტი­ვე­ბის ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში აღი­ა­რე­ბა არ ხდე­ბა, რად­გან ამან შე­საძ­ლოა გა­მო­იწ­ვი­ოს ისე­თი შე­მო­სავ­ლის აღი­ა­რე­ბა, რო­მელიც არა­სო­დეს არ იქ­ნე­ბა მი­ღე­ბუ­ლი. ამი­ტომ პი­რო­ბი­თი აქ­ტი­ვე­ბი აი­სა­ხე­ბა ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის გან­მარ­ტე­ბით შენი­შვნებ­ში.

13.25. თუ შე­მო­სავ­ლის მი­ღე­ბა, ფაქ­ტობ­რი­ვად, ეჭვს არ იწ­ვევს, მო­ცე­მუ­ლი აქ­ტი­ვი არ წარ­მო­ად­გენს პი­რო­ბით აქ­ტივს და მარ­თე­ბუ­ლია მი­სი აღი­ა­რე­ბა. ამი­ტომ ყო­ვე­ლი სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო წლის ბო­ლოს სა­წარ­მო ახ­დენს პი­რო­ბი­თი აქ­ტი­ვე­ბის შე­ფა­სე­ბას, რა­თა უზ­რუნ­ველ­ყოს მოვ­ლე­ნე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის სა­თა­ნა­დოდ ასახ­ვა ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბებ­ში. თუ ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის შე­მოს­ვლა ეჭვს აღარ იწ­ვევს, მო­ცე­მუ­ლი აქ­ტი­ვის და მას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი შე­მო­სავ­ლის აღი­ა­რე­ბა მოხ­დე­ბა იმ პე­რი­ო­დის ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში, რო­დე­საც მოხ­და აღ­ნიშ­ნუ­ლი ცვლი­ლე­ბა. რო­ცა მო­სა­ლოდ­ნე­ლია ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის შე­მოს­ვლა, სა­წარ­მო გან­მარ­ტე­ბით შენი­შვნებ­ში ასა­ხავს მო­ცე­მულ პი­რო­ბით აქ­ტივს.

13.26. ანა­რიც­ხად აღი­ა­რე­ბუ­ლი მიმ­დი­ნა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბის თან­ხა უნ­და წარ­მო­ად­გენ­დეს მის შესას­რუ­ლებ­ლად სა­ჭი­რო და­ნა­ხარ­ჯე­ბის სა­უ­კე­თე­სო შე­ფა­სე­ბას, ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის.

13.27. მიმ­დი­ნა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბის შე­სას­რუ­ლე­ბე­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის სა­უ­კე­თე­სო შე­ფა­სე­ბას წარ­მო­ად­გენს თან­ხის ის ოდე­ნო­ბა, რო­მელ­საც სა­წარ­მო ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის გა­და­იხ­დი­და მო­ვა­ლე­ო­ბის შე­სას­რუ­ლებ­ლად ან სხვა მხა­რი­სათ­ვის გა­და­სა­ცემად.

13.28. ანა­რიც­ხის თან­ხის სა­უ­კე­თე­სო შე­ფა­სე­ბის მი­სა­ღე­ბად გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბულ უნ­და იქ­ნეს ის რის­კე­ბი და გა­ნუ­საზ­ღვრე­ლო­ბა, რომ­ლე­ბიც მუდ­მი­ვად ახ­ლავს ბევრ მოვ­ლე­ნას და გა­რე­მო­ე­ბას.

13.29. თან­მხლე­ბი რის­კე­ბი­სა და გა­ნუ­საზ­ღვრე­ლო­ბის პი­რო­ბებ­ში გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბის მი­ღე­ბი­სას სა­ჭი­როა სიფ­რთხი­ლე, რა­თა არ მოხ­დეს აქ­ტი­ვე­ბი­სა და შე­მო­სავ­ლის გა­და­ჭარ­ბე­ბუ­ლად, ან და­ნა­ხარ­ჯე­ბი­სა და ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის შემ­ცი­რე­ბუ­ლად შე­ფა­სე­ბა. თუმ­ცა გა­ნუ­საზ­ღვრე­ლო­ბის ფაქ­ტო­რი არ ამარ­თლებს ჭარ­ბი ანა­რიც­ხე­ბის შექ­მნას ან ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის გან­ზრახ გაზ­რდას. მა­გა­ლი­თად, თუ გან­სა­კუთ­რე­ბით უარ­ყო­ფი­თი შე­დე­გი­სათ­ვის გან­კუთ­ვნი­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბი შე­ფა­სე­ბუ­ლია წინ­და­ხე­დუ­ლო­ბის პრინ­ცი­პის შესა­ბა­მი­სად, მო­ცე­მუ­ლი შე­დე­გი გან­გებ არ გა­ნი­ხი­ლება უფ­რო მო­სა­ლოდ­ნე­ლად, ვიდ­რე ეს რე­ა­ლუ­რად არის მო­სა­ლოდ­ნე­ლი. სა­ჭი­როა სიფ­რთხი­ლე, რა­თა თა­ვი­დან ავი­ცი­ლოთ რის­კი­სა და გა­ნუ­საზ­ღვრე­ლობის გა­სათ­ვა­ლის­წი­ნებ­ლად გა­კე­თე­ბუ­ლი კო­რექ­ტი­რე­ბე­ბის დუბ­ლი­რე­ბა და, შე­დე­გად, ანა­რიც­ხის გა­და­ჭარ­ბე­ბული შე­ფა­სე­ბა.

13.30. თუ მო­სა­ლოდ­ნე­ლია მო­მა­ვა­ლი მოვ­ლე­ნე­ბის გავ­ლე­ნა მო­ვა­ლე­ო­ბის შე­სას­რუ­ლებ­ლად სა­ჭი­რო თან­ხის ოდე­ნო­ბა­ზე და არ­სე­ბობს ამ მოვლე­ნე­ბის მოხ­დე­ნის საკ­მა­­­რი­სი ობი­ექ­ტუ­რი და­სა­ბუ­თე­ბა, იგი გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბულ უნ­და იქ­ნეს ანარიც­ხე­ბის თან­ხა­ში.

13.31. ანა­რიც­ხე­ბის შე­ფა­სე­ბი­სას გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბულ უნ­და იქ­ნეს მო­სა­ლოდ­ნე­ლი მო­მა­ვა­ლი მოვ­ლე­ნე­ბი, რომ­ლე­ბიც გავ­ლე­ნას მო­ახ­დე­ნს მო­ვა­ლე­ო­ბე­ბის შე­სას­რუ­ლებ­ლად აუ­ცი­ლე­ბე­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის ოდე­ნო­ბა­ზე. მა­გა­ლი­თად, სა­წარ­მომ შე­საძ­ლოა გა­ით­ვა­ლის­წი­ნოს მო­მა­ვა­ლი ტექ­ნო­ლო­გი­უ­რი ცვლი­ლე­ბე­ბის შე­დე­გად ხარ­ჯე­ბის შემ­ცი­რე­ბის შე­საძ­ლებ­ლო­ბა, თუ იგი მი­იჩ­ნევს, რომ ხარ­ჯე­ბის გა­წე­ვის მო­მენ­ტი­სათ­ვის აით­ვი­სებს ახალ ტექ­ნო­ლო­გი­ებს და ანა­რიც­ხით გან­სა­ხორ­ცი­ე­ლე­ბე­ლი ხარ­ჯე­ბი მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად შემ­ცირ­დე­ბა.

13.32. ანა­რიც­ხე­ბის შე­ფა­სე­ბი­სას მხედ­ვე­ლო­ბა­ში არ უნ­და იქ­ნეს მი­ღე­ბუ­ლი მო­მა­ვალ­ში აქ­ტი­ვე­ბის გას­ვლის შე­დე­გად მო­სა­ლოდ­ნე­ლი შე­მო­სუ­ლო­ბა.

13.33. ანა­რიც­ხე­ბის შე­ფა­სე­ბი­სას არ გა­ით­ვა­ლის­წი­ნე­ბა აქ­ტი­ვე­ბის მო­მა­ვალ­ში გას­ვლის შე­დე­გად მო­სა­ლოდ­ნე­ლი შე­მო­სუ­ლო­ბე­ბი, თუნ­დაც აქ­ტი­ვე­ბის გას­ვლა მჭიდ­როდ იყოს და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი იმ მოვ­ლე­ნას­თან, რო­მელ­მაც გა­ნა­პი­რო­ბა ანა­რიც­ხე­ბის შექ­მნა. აქ­ტი­ვე­ბის მო­სა­ლოდ­ნე­ლი გას­ვლის შე­დე­გად მი­სა­ღებ შე­მო­სუ­ლო­ბებს სა­წარ­მო გან­საზ­ღვრულ დროს შე­სა­ბა­მი­სი წე­სით აღი­ა­რებს.

13.34. თუ მო­სა­ლოდ­ნე­ლია, რომ ანა­რიც­ხე­ბის წარ­მომ­შო­ბი მო­ვა­ლე­ო­ბის შე­სას­რუ­ლე­ბლად საჭი­რო და­ნა­ხარ­ჯებს ნა­წი­ლობ­რივ ან მთლი­ა­ნად აანაზ­ღა­უ­რებს სხვა მხა­რე, ანაზ­ღა­უ­რე­ბა მხო­ლოდ მა­შინ უნ­და აღი­არ­დეს, რო­დე­საც, ფაქ­ტობ­რი­ვად, ეჭ­ვგა­რე­შეა ანაზ­ღა­უ­რე­ბის მი­ღე­ბა იმ შემ­თხვე­ვა­ში, თუ სა­წარ­მო შე­ას­რუ­ლებს მო­ვა­ლე­ო­ბას. ანაზ­ღა­უ­რე­ბა უნ­და გა­ნი­ხი­ლე­ბო­დეს ცალ­კე აქ­ტი­ვად. აღი­ა­რე­ბუ­ლი ანაზ­ღა­უ­რე­ბის თან­ხა არ უნ­და იყოს ანა­რიც­ხე­ბის ოდე­ნო­ბა­ზე მე­ტი.

13.35. მო­გე­ბი­სა და ზა­რა­ლის ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში ანა­რიც­ხთან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ხარ­ჯი შე­საძ­ლოა აღი­რიც­ხოს ანაზ­ღა­უ­რე­ბის აღი­ა­რე­ბუ­ლი თან­ხის გა­მოკ­ლე­ბით.

13.36. უმე­ტეს შემ­თხვე­ვა­ში სა­წარ­მო პა­სუ­ხის­მგე­ბე­ლია შე­სას­რუ­ლე­ბე­ლი მო­ვა­ლე­ო­ბის მთლი­ან თანხა­ზე. ზოგ­ჯერ კი სა­წარ­მო უფ­ლე­ბა­მო­სი­ლია ანა­რიც­ხე­ბის და­ნა­ხარ­ჯე­ბი მთლი­ა­ნად ან ნა­წი­ლობ­რივ გა­და­ა­კის­როს სხვა მხა­რეს. სხვა მხა­რემ შე­საძ­ლოა სა­წარ­მოს გა­დახ­დი­ლი თან­ხა აუ­ნაზ­ღა­უ­როს ან პირ­და­პირ გა­და­ი­ხა­დოს იგი. მაგ­რამ, თუ სა­წარ­მოს მო­უ­წევს მთლი­ა­ნი თან­ხის და­ფარ­ვა მე­სა­მე მხა­რის მი­ერ, ამა თუ იმ მი­ზე­ზით მო­ვა­ლე­ო­ბის შე­უს­რუ­ლებ­ლო­ბის გა­მო, ასეთ სი­ტუ­ა­ცი­ა­ში მოხ­დე­ბა მო­ვა­ლე­ო­ბით გათ­ვა­ლის­წი­ნებუ­ლი მთლი­ა­ნი თან­ხის ანა­რიც­ხე­ბის აღი­ა­რე­ბა, ხოლო მო­სა­ლოდ­ნე­ლი ანაზ­ღა­უ­რე­ბა აღი­არ­დე­ბა ცალ­კე აქტი­ვად მა­შინ, რო­დე­საც, ფაქ­ტობ­რი­ვად, ეჭ­ვგა­რე­შეა ანაზღა­უ­რე­ბის მი­ღე­ბა იმ შემ­თხვე­ვა­ში, თუ სა­წარ­მო შეას­რუ­ლებს არ­სე­ბულ მო­ვა­ლე­ო­ბას.

13.37. ზო­გი­ერთ შემ­თხვე­ვა­ში სა­წარ­მო ვალ­დე­ბუ­ლი არ არის მო­ცე­მუ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბი და­ფა­როს მე­სა­მე მხა­რის მი­ერ მა­თი გა­და­უხ­დე­ლო­ბის დროს. ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში სა­წარ­მოს არა აქვს აღ­ნიშ­ნუ­ლი ხარ­ჯე­ბის და­ფარ­ვის ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა და ისი­ნი არ აი­სა­ხე­ბა ანა­რიც­ხებ­ში.

13.38. ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღით ანა­რიც­ხე­ბი უნ­და გა­და­ი­სინ­ჯოს და შესწო­რ­დეს მიმ­დი­ნა­რე სა­უ­კე­თე­სო შე­ფა­სე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბის მიზ­ნით. თუ მო­სა­ლოდ­ნე­ლია, რომ ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის და­სა­ფა­რად სა­ჭი­რო არ იქ­ნე­ბა ეკო­ნო­მი­კურ სარგე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი სარ­გებ­ლის გას­ვლა, უნ­და მოხ­დეს ანა­რიც­ხე­ბის უკუ­გა­ტა­რე­ბა.

13.39. ანა­რიც­ხი გა­მო­ყე­ნე­ბულ უნ­და იქ­ნეს მხოლოდ იმ და­ნა­ხარ­ჯე­ბი­სათ­ვის, რო­მელ­თათ­­ვი­საც თავ­და­პირ­ვე­ლად იქ­ნა აღი­ა­რე­ბუ­ლი ანა­რიც­ხი.

13.40. და­ნა­ხარ­ჯე­ბი და­ი­ფა­რე­ბა მხო­ლოდ ამ მიზნი­სათ­ვის თავ­და­პირ­ვე­ლად შექ­მნი­ლი ანა­რიც­ხე­ბის ხარჯზე. თუ და­ნა­ხარ­ჯე­ბი და­ი­ფა­რე­ბა იმ ანა­რიც­ხე­ბით, რო­მე­ლიც თავ­და­პირ­ვე­ლად სხვა მიზ­ნით იყო აღი­ა­რე­ბუ­ლი, ვერ გან­ვას­ხვა­ვებთ ორი სხვა­დას­ხვა მოვ­ლე­ნის ზე­მოქ­მე­დე­ბის შე­დე­გებს.

13.41. ანა­რიც­ხი არ უნ­და აღი­არ­დეს მო­მა­ვალი სა­ო­პე­რა­ციო ზა­რა­ლი­სათ­ვის.

13.42. თუ სა­წარ­მოს და­დე­ბუ­ლი აქვს და­მამძი­მე­ბე­ლი ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა, ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბი­დან გამომ­დი­ნა­რე, მიმ­დი­ნა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა უნ­და აღი­არ­დეს და შე­ფას­დეს რო­გორც ანა­რიც­ხი.

13.43. შე­საძ­ლოა ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის შეწ­ყვე­ტამ არ გა­მო­იწ­ვი­ოს მე­ო­რე მხა­რი­სად­მი კომ­პენ­სა­ცი­ის გა­დახ­და და, შე­სა­ბა­მი­სად, არ იარ­სე­ბებს მო­ვა­ლე­ო­ბა. მაგ­რამ შე­საძ­ლე­ბე­ლია, ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბე­ბით გან­საზ­ღვრულ მხა­რე­თა უფ­ლე­ბე­ბი­სა და მო­ვა­ლე­ო­ბე­ბის შე­სა­ბა­მისად, გარ­კვე­უ­ლი მოვ­ლე­ნე­ბის შე­დე­გად ხელ­შეკ­რულე­ბა დამ­ძიმ­დეს. მა­შინ იარ­სე­ბებს ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა, რო­მელიც უნ­და აღი­არ­დეს. წი­ნამ­დე­ბა­რე თა­ვი არ ვრცელ­დე­ბა ისეთ და­უმ­თავ­რე­ბელ კონ­ტრაქ­ტებ­ზე, რომ­ლე­ბიც არ არის და­მამ­ძი­მე­ბე­ლი.

13.44. ამ თა­ვის მიზ­ნე­ბი­სათ­ვის და­მამ­ძი­მე­ბე­ლი კონ­ტრაქ­ტი, რომ­ლის მი­ხედ­ვით მო­ვა­ლე­ო­ბე­ბის შესას­რუ­ლებ­ლად გარ­და­უ­ვა­ლი და­ნა­ხარ­ჯი აღე­მა­ტე­ბა კონტრაქ­ტით გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბულ მო­სა­ლოდ­ნელ ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელს. ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის მი­ხედ­ვით გარ­და­უ­ვა­ლი და­ნა­ხარ­ჯი არის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბი­დან გას­ვლის უმ­ცი­რე­სი ნე­ტო და­ნა­ხარ­ჯი, რო­მე­ლიც არის უმ­ცი­რე­სი თან­ხა ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის შეს­რუ­ლე­ბი­სათ­ვის სა­ჭი­რო და­ნა­ხარ­ჯებ­სა და შე­უს­რუ­ლებ­ლო­ბი­სათ­ვის ნე­ბის­მი­ერ კომ­პენ­სა­ცი­ა­სა და ჯა­რი­მებს შო­რის.

13.45. სა­წარ­მომ ანა­რიც­ხე­ბის თი­თო­ე­უ­ლი კლასი­სათ­ვის გან­მარ­ტე­ბით შენი­შვნებ­ში უნ­და ასახოს:

ა) სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა მო­ცე­მუ­ლი პერიო­დის და­საწ­ყი­სი­სა და და­სას­რუ­ლი­სათ­ვის;

ბ) მო­ცე­მულ პე­რი­ოდ­ში და­მა­ტე­ბით შექ­მნი­ლი ანა­რიც­ხე­ბი, მათ შო­რის არ­სე­ბუ­ლი ანა­რიც­ხე­ბის ზრდა;

გ) მო­ცე­მუ­ლი პე­რი­ო­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში გა­მოყე­ნე­ბუ­ლი თან­ხე­ბი (ანუ მო­ცე­მუ­ლი პე­რი­ო­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში და­რიც­ხუ­ლი და ანა­რიც­ხე­ბი­დან გა­მოქ­ვი­თუ­ლი თან­ხე­ბი); და

დ) მიმ­დი­ნა­რე პე­რი­ოდ­ში გა­მო­უ­ყე­ნე­ბე­ლი უკუქ­ცე­უ­ლი თან­ხე­ბი.

შე­სა­და­რი­სი ინ­ფორ­მა­ცია არ მო­ით­ხო­ვე­ბა.

13.46. ანა­რიც­ხე­ბის თი­თო­ე­უ­ლი კლა­სი­სათ­ვის სა­წარ­მომ გან­მარ­ტე­ბით შენი­შვნებ­ში უნ­და გახს­ნას შემ­დე­გი ინ­ფორ­მა­ცია:

ა) მო­ვა­ლე­ო­ბის არ­სის მოკ­ლე აღ­წე­რა და შედე­გად ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის გას­ვლის მი­ახ­ლოე­ბი­თი დრო;

ბ) მი­თი­თე­ბა ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის გა­დი­ნე­ბის მო­ცუ­ლო­ბა­სა და პე­რი­ო­დუ­ლო­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბულ გა­ნუ­საზ­ღვრე­ლო­ბა­თა შე­სა­ხებ;

გ) ნე­ბის­მი­ე­რი მო­სა­ლოდ­ნე­ლი ანაზ­ღა­უ­რე­ბის თან­ხა იმ აქ­ტი­ვის თან­ხის ოდე­ნო­ბის მი­თი­თე­ბით, რო­მე­ლიც აღი­არ­და მო­სა­ლოდ­ნე­ლი ანაზ­ღა­უ­რები­სათ­ვის.

13.47. გარ­და იმ შემ­თხვე­ვი­სა, რო­ცა ვალ­დებუ­ლე­ბის და­სა­ფა­რად ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის გას­ვლა შო­რე­ულ მო­მა­ვალ­შია მო­სა­ლოდ­ნე­ლი, ბალან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის არ­სე­ბუ­ლი პი­რო­ბი­თი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის თი­თო­ე­უ­ლი კლა­სი­სათვის სა­წარ­მომ გან­მარ­ტე­ბით შენი­შვნებ­ში უნ­და ასახოს პი­რო­ბი­თი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის არ­სის მოკ­ლე აღ­წე­რა, ხო­ლო სა­დაც მი­ზან­შე­წო­ნი­ლია:

ა) მი­სი ფი­ნან­სუ­რი ეფექ­ტი;

ბ) ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის გას­ვლის მო­ცუ­ლო­ბა­სა და ვა­დას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი გა­ნუ­საზღვრე­ლო­ბე­ბი; და

გ) ნე­ბის­მი­ე­რი ანაზ­ღა­უ­რე­ბის შე­საძ­ლებ­ლო­ბა.

13.48. თუ ანა­რიც­ხე­ბი­სა და პი­რო­ბი­თი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის წარ­მოქ­მნას გა­ნა­პი­რო­ბებს ერ­თი და იგი­ვე მოვ­ლე­ნე­ბი, სა­წარ­მო გან­მარ­ტე­ბით შენი­შვნებ­ში მოთ­ხოვ­ნილ ინ­ფორ­მა­ცი­ას იმ­დაგ­ვა­რად ასა­ხავს, რომ წარ­მო­ჩინ­დეს ანა­რიც­ხსა და პი­რო­ბით ვალ­დე­ბუ­ლებას შო­რის კავ­ში­რი.

13.49. რო­დე­საც მო­სა­ლოდ­ნე­ლია ეკო­ნო­მი­კური სარ­გებ­ლის შე­მოს­ვლა, სა­წარ­მომ გან­მარ­ტე­ბით შენი­შვნებ­ში უნ­და ასა­ხოს ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის არ­სე­ბუ­ლი პი­რო­ბი­თი აქ­ტი­ვის მოკლე აღ­წე­რა, ხო­ლო თუ პრაქ­ტი­კუ­ლად შე­საძ­ლე­ბე­ლია – მა­თი შე­ფა­სე­ბუ­ლი ფი­ნან­სუ­რი ეფექტიც.

13.50. მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, რომ გან­მარ­ტე­ბით შენი­შვნებ­ში პი­რო­ბი­თი აქ­ტი­ვე­ბის შე­სა­ხებ მო­ცე­მულ ინ­ფორ­მა­ცი­ა­ში თა­ვი­დან იქ­ნეს აცი­ლე­ბუ­ლი მცდა­რი მი­ნიშ­ნე­ბე­ბი შე­მო­სავ­ლის წარ­მოქ­მნის ალ­ბა­თო­ბის შე­სა­ხებ.

13.51. თუ მოთ­ხოვ­ნი­ლი ინ­ფორ­მა­ცია პრაქ­ტი­კუ­ლად შე­უძ­ლე­ბე­ლია გაიხ­სნას ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის გან­მარ­ტე­ბით შენი­შვნებ­ში, ეს ფაქ­ტი უნ­და გამ­ჟღავ­ნდეს.

13.52. რო­დე­საც სა­წარ­მოს და­ვა აქვს სხვა მხა­რე­ებ­თან ანა­რიც­ხის, პი­რო­ბი­თი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის ან პი­რო­ბი­თი აქ­ტი­ვის თა­ო­ბა­ზე და მო­სალოდ­ნე­ლია, რომ ინ­ფორ­მა­ცი­ის გან­მარ­ტე­ბით შენიშვნებ­ში ასახ­ვა მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად და­ა­ზა­რა­ლებს სა­წარმოს, სა­ჭი­რო არ არის ინ­ფორ­მა­ცი­ის გახსნა­. მაგ­რამ სა­წარ­მომ უნ­და ასა­ხოს და­ვის ზო­გა­დი ში­ნა­არ­სი ამ ფაქ­ტთან ერ­თად, იმ მი­ზე­ზის მი­თი­თე­ბით, რომ­ლის გა­მოც ინ­ფორ­მა­ცია არ გაიხ­სნა გან­მარ­ტებით შენი­შვნებ­ში.

13.53. სა­წარ­მოს მი­ერ ანა­რიც­ხე­ბის, პი­რო­ბითი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი­სა და პი­რო­ბი­თი აქ­ტი­ვე­ბის მი­მართ სტან­დარ­ტის სა­მოქ­მე­დოდ შე­მო­ღე­ბის შედე­გი უნ­და აი­სა­ხოს რო­გორც იმ პე­რი­ო­დის გა­უ­ნა­წი­ლე­ბე­ლი მო­გე­ბის საწ­ყი­სი ნაშ­თის კო­რექ­ტირე­ბა, რო­დე­საც სა­მოქ­მე­დოდ იქ­ნა შე­მო­ღე­ბუ­ლი წი­ნამ­დე­ბა­რე სტან­დარ­ტი.

თავი­ 14. არამა­ტერი­ალ­ური­ აქტი­ვე­ბი

14.1. ეს თა­ვი გა­მო­ყე­ნე­ბულ უნ­და იქ­ნეს არამა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვე­ბის აღ­რიც­ხვი­სათ­ვის.

14.2. წი­ნამ­დე­ბა­რე თა­ვი ეხე­ბა აგ­რეთ­ვე რეკ­ლამა­ზე, სწავ­ლე­ბა­ზე, გაშ­ვე­ბა­ზე, სა­მეც­ნი­ე­რო-კვლე­ვით და საც­დელ-სა­კონ­სტრუქ­ტუ­რო სა­მუ­შა­ო­ებ­ზე გა­წე­ულ და­ნა­ხარ­ჯებს.

14.3. სა­წარ­მომ შე­იძ­ლე­ბა რე­სურ­სე­ბი და­ხარ­ჯოს ან ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა იკის­როს პროგ­რა­მუ­ლი უზ­რუნ­ველ­ყო­ფის, პა­ტენ­ტე­ბის, სა­ავ­ტო­რო უფ­ლე­ბე­ბის, ფილმე­ბის, კლი­ენ­ტე­ბის ჩა­მო­ნათ­ვა­ლის, იპო­თე­კის მომ­სა­ხუ­რე­ბის უფ­ლე­ბე­ბის, იმ­პორ­ტზე კვო­ტე­ბის, ფრან­ში­ზის, კლი­ენ­ტებ­თან ან მიმ­წო­დებ­ლებ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის, კლი­ენ­ტე­ბის ლო­ი­ა­ლო­ბის, ბაზ­რის წი­ლისა და სა­მარ­კე­ტინ­გო უფ­ლე­ბე­ბი­სათ­ვის. მაგ­რამ შე­იძ­ლე­ბა ყვე­ლა მათ­გან­მა არ და­აკ­მა­ყო­ფი­ლოს არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის გან­მარ­ტე­ბა, ანუ იდენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბა­დო­ბის, რე­სურ­სე­ბის კონ­ტრო­ლი­სა და მო­მა­ვა­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის არ­სე­ბო­ბის მოთ­ხოვ­ნე­ბი. ამი­ტომ, თუ ამ თა­ვის მოქ­მე­დე­ბის სფე­რო­ში არ­სებუ­ლი მუხ­ლი არ აკ­მა­ყო­ფი­ლებს არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის გან­მარ­ტე­ბას, მა­შინ მის შეს­ყიდ­ვა­ზე ან სა­წარ­მოს შიგ­ნით წარ­მოქ­მნა­ზე გა­წე­უ­ლი და­ნა­ხარ­ჯი ხარ­ჯად უნ­და აღი­არ­დეს მი­სი გა­წე­ვის­თა­ნა­ვე.

14.4. არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვი, გუდ­ვი­ლი­სა­გან მი­სი გა­მიჯ­ვნის მიზ­ნით, იდენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბა­დი უნ­და იყოს. სა­წარ­მო­თა გა­ერ­თი­ა­ნე­ბი­სას წარ­მოქ­მნი­ლი გუდ­ვი­ლი წარ­მო­ად­გენს მყიდ­ვე­ლის მი­ერ მო­მა­ვა­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის მი­სა­ღე­ბად წი­ნას­წარ შეს­რუ­ლე­ბულ გა­დახ­დას.

14.5. არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის გუდ­ვი­ლი­სა­გან ნათ­ლად გა­მიჯ­ვნა შე­საძ­ლე­ბე­ლია, თუ აქ­ტი­ვი გა­მო­ცალ­კე­ვე­ბა­დია. აქ­ტი­ვი გა­მო­ცალ­კე­ვე­ბა­დია, თუ სა­წარ­მოს შე­უძ­ლია იჯა­რით გას­ცეს, გა­ყი­დოს, გაც­ვა­ლოს ან გა­ა­ნა­წი­ლოს აქ­ტივ­ზე მი­კუთ­ვნე­ბა­დი მო­მა­ვა­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გე­ბე­ლი, იმა­ვე ამო­ნა­გე­ბის გა­მო­სა­მუ­შა­ვებ­ლად გა­მო­ყე­ნე­ბულ სხვა აქ­ტი­ვებ­ზე მი­კუთ­ვნე­ბა­დი, მო­მა­ვა­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის გას­ხვი­სე­ბის გა­რე­შე. თუმ­ცა გა­მო­ცალ­კე­ვე­ბა­დო­ბა არ არის იდენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბა­დო­ბის აუ­ცი­ლე­ბე­ლი პი­რო­ბა.

14.6. სხვა აქ­ტი­ვის მსგავ­სად, არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვი­სათ­ვის მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი პი­რო­ბაა სა­წარ­მოს მი­ერ მი­სი გაკო­ნ­ტრო­ლე­ბა. აქ­ტივს აკონ­ტრო­ლებს სა­წარმო, თუ მას გა­აჩ­ნია ამ რე­სურ­სი­დან მო­მა­ვა­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის მი­ღე­ბის უფ­ლე­ბა, ამას­თან, მას შე­უძ­ლია შეზ­ღუ­დოს ამ სარ­გებ­ლის სხვე­ბის მი­ერ მი­ღე­ბა. სა­წარ­მოს არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვე­ბის მომა­ვა­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის კონ­ტრო­ლის უნა­რი, ჩვე­უ­ლებ­რივ, გა­მომ­დი­ნა­რე­ობს იუ­რი­დი­უ­ლი უფ­ლე­ბე­ბი­დან, რი­სი დაც­ვაც შე­იძ­ლე­ბა სა­სა­მარ­თლოს სა­შუ­ა­ლე­ბით. იუ­რი­დი­უ­ლი უფ­ლე­ბე­ბის უქონ­ლო­ბი­სას უფ­რო რთუ­ლია კონ­ტრო­ლის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა. თუმ­ცა უფ­ლე­ბის სა­სა­მარ­თლოს სა­შუ­ა­ლე­ბით დაცვა არ არის კონ­ტრო­ლის აუ­ცი­ლე­ბე­ლი პი­რო­ბა, რად­გან სა­წარ­მომ მო­მა­ვა­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გე­ბე­ლი შე­იძ­ლე­ბა სხვა გზით გა­ა­კონ­ტრო­ლოს.

14.7. ბაზ­რი­სა და ტექ­ნი­კურ­მა ცოდ­ნამ შე­საძ­ლოა წარ­მოქ­მნას მო­მა­ვა­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გე­ბე­ლი. სა­წარ­მო აკონ­ტრო­ლებს ამ სარ­გე­ბელს, თუ, მა­გა­ლითად, ცოდ­ნა და­ცუ­ლია იუ­რი­დი­უ­ლი უფ­ლე­ბე­ბით, ისე­თი, რო­გო­რი­ცაა: სა­ავ­ტო­რო უფ­ლე­ბე­ბი, სა­ვაჭ­რო ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის შეზ­ღუდ­ვით (თუ ეს ნე­ბა­დარ­თუ­ლია), ან მო­მუ­შა­ვე­თა მი­ერ კონ­ფი­დენ­ცი­ა­ლო­ბის დაც­ვის იუ­რი­დი­უ­ლი მო­ვა­ლე­ო­ბით.

14.8. სა­წარ­მოს შე­საძ­ლოა გა­აჩ­ნდეს კლი­ენ­ტე­ბის პორ­ტფე­ლი ან ბაზ­რის წი­ლი და ვა­რა­უ­დობ­დეს, რომ მის მი­ერ კლი­ენ­ტებ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბი­სათ­ვის და მა­თი ლო­ი­ა­ლო­ბი­სათ­ვის გა­წე­უ­ლი ძა­ლის­ხმე­ვის გა­მო, კლი­ენ­ტე­ბი გა­აგ­რძე­ლე­ბენ სა­წარ­მოს­თან ვაჭ­რო­ბას. მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, არა­საკ­მა­რი­სი კონ­ტრო­ლის გა­მო, კლი­ენ­ტე­ბის პორ­ტფე­ლი, ბაზ­რის წი­ლი, კლი­ენ­ტებ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბი, კლი­ენ­ტე­ბის ლო­ი­ა­ლო­ბა და ა.შ. არ აკ­მა­ყო­ფი­ლებს არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვე­ბის გან­მარ­ტე­ბას.

14.9. არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის აღი­ა­რე­ბა უნ­და მოხ­დეს მხო­ლოდ მა­შინ, რო­დე­საც:

ა) მო­სა­ლოდ­ნე­ლია აქ­ტივ­ზე მი­კუთ­ვნე­ბა­დი მო­მა­ვა­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის სა­წარ­მო­ში შე­მოს­ვლა; და

ბ) შე­საძ­ლე­ბე­ლია აქ­ტი­ვის ღი­რე­ბუ­ლე­ბის სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა.

14.10. მო­მა­ვა­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის შე­მოს­ვლის ალ­ბა­თო­ბა სა­წარ­მომ უნ­და შე­ა­ფა­სოს გო­ნივ­რუ­ლი და და­სა­ბუ­თე­ბა­დი დაშ­ვე­ბე­ბით, რომ­ლებ­შიც გათ­ვა­ლის­წი­­ნე­ბუ­ლია იმ ეკო­ნო­მი­კუ­რი ვი­თა­რე­ბის მე­ნეჯ­მენ­ტის მი­ერ გა­კე­თე­ბუ­ლი სა­უ­კე­თე­სო შე­ფა­სე­ბა, რო­მე­ლიც იარ­სე­ბებს აქ­ტი­ვის სა­სარ­გებ­ლო მოხ­მა­რე­ბის ვა­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში.

14.11. სა­წარ­მო­ში აქ­ტი­ვის საწ­ყი­სი აღი­ა­რე­ბის დროს არ­სე­ბუ­ლი მტკი­ცე­ბუ­ლე­ბის სა­ფუძ­ველ­ზე (გა­რე მტკი­ცე­ბუ­ლე­ბი­სათ­ვის უფ­რო მე­ტი მნიშ­ვნე­ლო­ბის მი­ნი­ჭე­ბით) გა­ნი­ხი­ლა­ვენ, თუ რამ­დე­ნად მო­სა­ლოდ­ნე­ლია აქ­ტი­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბა­ზე მი­კუთ­ვნე­ბა­დი მო­მა­ვა­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის შე­მოს­ვლა.

14.12. არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის საწ­ყი­სი შე­ფა­სე­ბა უნ­და მოხ­დეს თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბით.

14.13. ცალ­კე შეს­ყი­დუ­ლი არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა, ჩვე­უ­ლებ­რივ, შე­იძ­ლე­ბა სა­ი­მე­დოდ შე­ფას­დეს, გან­სა­კუთ­რე­ბით მა­შინ, რო­დე­საც შეს­ყიდ­ვა ხდე­ბა ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბის ან სხვა ფუ­ლა­დი აქ­ტი­ვე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბით.

14.14. არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა მო­ი­ცავს მი­სი შეს­ყიდ­ვის ფასს, ნე­ბის­მი­ე­რი იმ­პორ­ტის მო­საკ­რებ­ლი­სა და შეს­ყიდ­ვის არა­დაბ­რუ­ნე­ბა­დი გა­და­სა­ხა­დე­ბის ჩათ­ვლით და აქ­ტი­ვის გა­მო­სა­ყე­ნებ­ლად მომ­ზა­დე­ბა­ზე გა­წე­ულ პირ­და­პირ და­ნა­ხარ­ჯებს. პირ­და­პი­რი და­ნა­ხარ­ჯე­ბი მო­ი­ცავს, მა­გა­ლი­თად, იუ­რი­დი­უ­ლი მომ­სა­ხუ­რე­ბი­სათ­ვის გა­დახ­დილ გა­სამრ­ჯე­ლოს. თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბის მი­სა­ღე­ბად სა­ვაჭ­რო დათ­მო­ბა უნ­და იქ­ნეს გა­მოკ­ლე­ბუ­ლი.

14.15. თუ არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვი­სათ­ვის გადახ­და გა­და­ვა­დე­ბუ­ლია ნორ­მა­ლუ­რი საკ­რე­დი­ტო პი­რო­ბებით გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბულ­ზე უფ­რო ხან­გრძლი­ვი დრო­ით, მი­სი თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა ფუ­ლად სახ­სრებ­ში გა­მო­ხატუ­ლი ფა­სის ეკ­ვი­ვა­ლენ­ტუ­რია; ამ თან­ხას და მთლი­ან გა­დახ­დებს შო­რის სხვა­ო­ბა უნ­და აღი­არ­დეს როგორც კრე­დი­ტის პე­რი­ო­დის საპ­რო­ცენ­ტო და­ნა­ხარჯი.

14.16. არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვი შე­იძ­ლე­ბა შე­ძენილ იქ­ნეს გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტივის ან სხვა აქ­ტი­ვის გაც­ვლით ან ნა­წი­ლობ­რი­ვი გაც­ვლით. ასე­თი მუხ­ლის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბის შე­ფა­სე­ბა ხდე­ბა მი­ღე­ბუ­ლი აქ­ტი­ვის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლებით, რაც ნე­ბის­მი­ე­რი გა­და­რიც­ხუ­ლი ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბის ან ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბის ეკ­ვი­ვა­ლენ­ტის თან­ხით კორექ­ტი­რე­ბუ­ლი, გა­ცე­მუ­ლი აქ­ტი­ვის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბულე­ბის ეკ­ვი­ვა­ლენ­ტუ­რია.

14.17. არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვი შე­იძ­ლე­ბა შე­ძე­ნი­ლი იყოს იმა­ვე ტი­პის აქ­ტივ­ზე გაც­ვლით, რო­მელ­საც აქვს იგი­ვე გა­მო­ყე­ნე­ბა ბიზ­ნეს­ში და იგი­ვე რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა. არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვი შე­საძ­ლოა აგ­რეთ­ვე გა­ი­ყი­დოს მსგავს აქ­ტივ­ში წი­ლის სა­ნაცვ­ლოდ. ორი­ვე შემ­თხვე­ვა­ში, რად­გან შე­მო­სუ­ლო­ბის პრო­ცე­სი დას­რუ­ლე­ბუ­ლი არ არის, არ აღი­არ­დე­ბა გა­რი­გე­ბის მო­გე­ბა ან ზა­რა­ლი. სა­ნაც­ვლოდ, ახა­ლი აქ­ტი­ვის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა არის გა­ცე­მუ­ლი აქ­ტი­ვის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა. თუმ­ცა მი­ღე­ბუ­ლი აქ­ტი­ვის რე­ა­ლურ­მა ღი­რე­ბუ­ლე­ბამ შე­საძ­ლოა გა­ცე­მუ­ლი აქ­ტი­ვის გა­უ­ფა­სუ­რე­ბის ზა­რა­ლის არ­სე­ბო­ბა და­ა­სა­ბუ­თოს. ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში ხდე­ბა გა­ცე­მუ­ლი აქ­ტი­ვის გა­უ­ფა­სუ­რე­ბის ზა­რა­ლის აღი­ა­რე­ბა და მი­სი სა­ბა­ლან­სო თან­ხა, გა­უ­ფა­სუ­რე­ბის შემ­დეგ, მი­ე­კუთ­ვნე­ბა ახალ აქ­ტივს.

14.18. სა­წარ­მო­ში წარ­მოქ­მნი­ლი გუდ­ვი­ლი არ უნ­და აღი­არ­დეს აქ­ტი­ვად.

14.19. სა­წარ­მო­ში წარ­მოქ­მნი­ლი გუდ­ვი­ლის აქტი­ვად აღი­ა­რე­ბა არ ხდე­ბა, რად­გან ის არ არის სა­წარ­მოს მი­ერ კონ­ტრო­ლი­რე­ბუ­ლი იდენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბა­დი რე­სურ­სი, რომ­ლის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბის სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა შე­საძ­ლე­ბე­ლია.

14.20. გან­სხვა­ვე­ბა სა­წარ­მოს სა­ბაზ­რო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­სა და მი­სი იდენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბა­დი წმინ­და აქ­ტი­ვე-ბის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბას შო­რის, ნე­ბის­მი­ერ დროს, შე­საძ­ლოა გა­მოწ­ვე­უ­ლი იყოს მთე­ლი რი­გი ფაქ­ტო­რე­ბის მოქ­მე­დე­ბით, რომ­ლე­ბიც გავ­ლე­ნას ახდენს სა­წარ­მოს ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ზე. თუმ­ცა არ შე­იძ­ლე­ბა ჩავთვა­ლოთ, რომ ასე­თი გან­სხვა­ვე­ბე­ბი წარ­მო­ად­გენს სა­წარ­მოს მი­ერ კონ­ტრო­ლი­რე­ბუ­ლი არა­მა­ტე­რი­ა­ლური აქ­ტი­ვე­ბის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბას.

14.21. ზოგ­ჯერ ძნე­ლია იმის შე­ფა­სე­ბა, აკ­მა­ყოფი­ლებს თუ არა სა­წარ­მო­ში წარ­მოქ­მნი­ლი არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვი აღი­ა­რე­ბის კრი­ტე­რი­უ­მებს. იმი­სათ­ვის, რომ შე­ფას­დეს, აკ­მა­ყო­ფი­ლებს თუ არა სა­წარ­მო­ში წარ­მოქ­მნი­ლი არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვი აღი­ა­რე­ბის კრი­ტე­რი­უ­მებს, სა­წარ­მო ახ­დენს აქ­ტი­ვის წარ­მოქ­მნის პრო­ცე­სის კლა­სი­ფი­კა­ცი­ას:

ა) სა­მეც­ნი­ე­რო-კვლე­ვი­თი სა­მუ­შა­ო­ე­ბის ფა­ზად; და

ბ) საც­დელ-სა­კონ­სტრუქ­ტო­რო სა­მუ­შა­ო­ე­ბის ფაზად.

14.22. თუ სა­წარ­მოს არ შე­უძ­ლია გა­მიჯ­ნოს არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის წარ­მო­საქ­მნე­ლად გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბუ­ლი ში­და პრო­ექ­ტის სა­მეც­ნი­ე­რო-კვლე­ვი­თი სა­მუ­შა­ო­ე­ბის ფა­ზა საც­დელ-სა­კონ­სტრუქ­ტო­რო სამუ­შა­ო­ე­ბის ფა­ზი­სა­გან, სა­წარ­მო გა­ნი­ხი­ლავს და­ნა­ხარჯებს ამ პრო­ექ­ტზე, თით­ქოს ისი­ნი გა­წე­უ­ლი იყო მხო­ლოდ სა­მეც­ნი­ე­რო-კვლე­ვი­თი სა­მუ­შა­ო­ე­ბის ფა­ზა­ში.

14.23. სა­მეც­ნი­ე­რო-კვლე­ვი­თი სა­მუ­შა­ო­ე­ბის შე­დე­გად (ან ში­და პრო­ექ­ტის სა­მეც­ნი­ე­რო-კვლე­ვი­თი სა­მუ­შა­ო­ე­ბის ფა­ზის შემ­დეგ) წარ­მოქ­მნი­ლი არც ერ­თი არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის აღი­ა­რე­ბა არ უნ­და მოხ­დეს. სა­მეც­ნი­ე­რო-კვლე­ვით სა­მუ­შაო­ებ­ზე (ან სა­მეც­ნი­ე­რო-კვლე­ვი­თი სა­მუ­შა­ო­ე­ბის ფა­ზა­ში) გა­წე­უ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბი ხარ­ჯის სა­ხით უნდა­ აღი­ა­რდეს მა­თი გა­წე­ვის­თა­ნა­ვე.

14.24. სა­მეც­ნი­ე­რო-კვლე­ვი­თი სა­მუ­შა­ო­ე­ბის მა­გა­ლი­თე­ბია:

ა) ახა­ლი ცოდ­ნის მი­ღე­ბი­სათ­ვის წარ­მარ­თუ­ლი საქ­მი­ა­ნო­ბა;

ბ) სა­მეც­ნი­ე­რო აღ­მო­ჩე­ნე­ბის ან სხვა ცოდ­ნის გა­მო­ყე­ნე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბის ძი­ე­ბა, შე­ფა­სე­ბა და სა­ბო­ლოო შერ­ჩე­ვა;

გ) მა­სა­ლე­ბის, მოწ­ყო­ბი­ლო­ბე­ბის, სა­ქონ­ლის, პრო­ცე­სე­ბის, სის­ტე­მის ან მომ­სა­ხუ­რე­ბის ალ­ტერ­ნა­ტი­ვე­ბის ძი­ე­ბა; და

დ) ახა­ლი ან გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბუ­ლი მა­სა­ლე­ბის, მოწ­ყო­ბი­ლო­ბე­ბის, სა­ქონ­ლის, პრო­ცე­სე­ბის, სის­ტე­მის ან მომ­სა­ხუ­რე­ბის შე­საძ­ლე­ბე­ლი ალ­ტერ­ნა­ტი­ვე­ბის ფორ­მუ­ლი­რე­ბა, დი­ზა­ი­ნი, შე­ფა­სე­ბა და სა­ბო­ლოო შერ­ჩე­ვა.

14.25. არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვი, რო­მე­ლიც წარ­მო­იქ­მნე­ბა საც­დელ-სა­კონ­სტრუქ­ტო­რო სა­მუ­შა­ო­ე­ბის შე­დე­გად (ან ში­და პრო­ექ­ტის საც­დელ-სა­კონ­სტრუქ­ტო­რო სა­მუ­შა­ო­ე­ბის ფა­ზის შემ­დეგ), უნ­და აღი­არ­დეს მხო­ლოდ მა­შინ, რო­დე­საც სა­წარ­მოს შე­უძ­ლია აჩ­ვე­ნოს:

ა) რომ ტექ­ნი­კუ­რად შე­საძ­ლე­ბე­ლია არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის დას­რუ­ლე­ბა ისე, რომ მი­სი გა­მო­ყე­ნე­ბა ან გა­ყიდ­ვა გახ­დეს შე­საძ­ლე­ბე­ლი;

ბ) მი­სი გან­ზრახ­ვა, და­ას­რუ­ლოს და გა­მო­ი­ყენოს ან გა­ყი­დოს არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვი;

გ) არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბის ან გა­ყიდ­ვის უნა­რი;

დ) თუ რო­გორ წარ­მოქ­მნის არა­მა­ტე­რი­ა­ლური აქ­ტი­ვი მო­მა­ვალ ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელს. ამასთან, სა­წარ­მომ უნ­და აჩ­ვე­ნოს არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქტი­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბის შე­დე­გე­ბის ან თვით არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის ბაზ­რის არ­სე­ბო­ბა, ან თუ მი­სი სა­წარ­მოს შიგ­ნით გა­მო­ყე­ნე­ბაა გან­ზრა­ხუ­ლი – არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის სარ­გებ­ლი­ა­ნო­ბა;

ე) საც­დელ-სა­კონ­სტრუქ­ტო­რო სა­მუ­შა­ო­ე­ბის დას­რუ­ლე­ბი­სა და არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის გამო­ყე­ნე­ბის ან გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო ადეკ­ვა­ტუ­რი ტექ­ნი­კუ­რი, ფი­ნან­სუ­რი და სხვა რე­სურ­სე­ბის არსე­ბო­ბა; და

ვ) საც­დელ-სა­კონ­სტრუქ­ტო­რო სა­მუ­შა­ო­ე­ბის მიმ­დი­ნა­რე­ო­ბი­სას გა­წე­უ­ლი, არა­მა­ტე­­რი­ა­ლურ აქ­ტივ­ზე მი­კუთ­ვნე­ბა­დი, და­ნა­ხარ­ჯე­ბის სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბის უნა­რი.

14.26. სა­წარ­მოს, ზოგ­ჯერ პრო­ექ­ტის საც­დელ-სა­კონ­სტრუქ­ტო­რო სა­მუ­შა­ო­ე­ბის ფა­ზა­ში შე­უძ­ლია გან­საზ­ღვროს არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვი და აჩ­ვე­ნოს, რომ აქ­ტივ­მა მო­სა­ლოდ­ნე­ლია წარ­მოქ­მნას მო­მა­ვა­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გე­ბე­ლი. ეს იმი­ტომ ხდე­ბა, რომ საც­დელ-სა­კონ­სტრუქ­ტო­რო სა­მუ­შა­ო­ე­ბის ფა­ზა უფრო და­წი­ნა­უ­რე­ბუ­ლია სა­მეც­ნი­ე­რო-კვლე­ვი­თი სა­მუ­შა­ო­ების ფა­ზას­თან შე­და­რე­ბით.

14.27. საც­დელ-სა­კონ­სტრუქ­ტო­რო სა­მუ­შა­ო­ე­ბის მა­გა­ლი­თე­ბია:

ა) პრო­ტო­ტი­პე­ბი­სა და მო­დე­ლე­ბის დი­ზა­ი­ნი, კონ­სტრუქ­ცია და ტეს­ტი­რე­ბა მა­თი წარ­მო­ე­ბი­სა და გა­მო­ყე­ნე­ბის დაწ­ყე­ბამ­დე;

ბ) ინ­სტრუ­მენ­ტე­ბის, შაბ­ლო­ნე­ბის, ფორ­მე­ბი­სა და შტამ­პე­ბის ახა­ლი ტექ­ნო­ლო­გი­ის გა­მო­ყე­ნე­ბით პრო­ექ­ტი­რე­ბა;

გ) პრო­ექ­ტი­რე­ბა, კონ­სტრუქ­ცია და მარ­თვა საც­დე­ლი მოწ­ყო­ბი­ლო­ბი­სა, რო­მე­ლიც არ არის საკ­მა­რი­სად მას­შტა­ბუ­რი, ეკო­ნო­მი­კუ­რად გა­მარ­თლე­ბუ­ლი კო­მერ­ცი­უ­ლი წარ­მო­ე­ბი­სათ­ვის;

დ) ახა­ლი ან გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბუ­ლი მა­სა­ლე­ბის, მოწ­ყო­ბი­ლო­ბე­ბის, სა­ქონ­ლის, პრო­ცე­სე­ბის, სის­ტე­მის ან მომ­სა­ხუ­რე­ბის შერ­ჩე­უ­ლი ალ­ტერ­ნა­ტი­ვის პრო­ექ­ტი­რე­ბა, კონ­სტრუქ­ცია და ტეს­ტი­რე­ბა.

14.28. არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის წარ­მოქ­მნის და­სას­რუ­ლებ­ლად, გა­მო­სა­ყე­ნებ­ლად და სარ­გებ­ლის მი­სა­ღე­ბად სა­ჭი­რო რე­სურ­სე­ბის არ­სე­ბო­ბა შე­იძ­ლე­ბა დე­მონ­სტრი­რე­ბულ იქ­ნეს, მა­გა­ლი­თად, ბიზ­ნეს­გეგ­მით, რო­მელ­შიც მო­ცე­მუ­ლია სა­ჭი­რო ტექ­ნი­კუ­რი, ფი­ნან­სუ­რი და სხვა რე­სურ­სე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა და სა­წარ­მოს მი­ერ ამ რე­სურ­სე­ბის მი­ღე­ბის შე­საძ­ლებ­ლო­ბა.

14.29. სა­წარ­მო­ში წარ­მოქ­მნი­ლი სა­სა­ქონ­ლო ნი­შა­ნი, ჟურ­ნალ-გა­ზე­თე­ბის სა­ხელ­წო­დე­ბა, პუბლი­კა­ცი­ე­ბის და­სა­ხე­ლე­ბე­ბი, კლი­ენ­ტე­ბის ჩა­მო­ნათვა­ლი/სია და არ­სე­ბი­თად მსგავ­სი მუხ­ლე­ბი არ უნდა აღი­არ­დეს არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვე­ბის სა­ხით.

14.30. სა­წარ­მოს შიგ­ნით წარ­მოქ­მნილი­ სა­სა­ქონ­ლო ნიშ­ნის, ჟურ­ნალ-გა­ზე­თე­ბის სა­ხელ­წო­დე­ბის, პუბ­ლი­კა­ცი­ე­ბის და­სა­ხე­ლე­ბე­ბის, კლი­ენ­ტე­ბის ჩა­მო­ნათ­ვა­ლი­სა და არ­სე­ბი­თად მსგავ­სი მუხ­ლე­ბის აღი­ა­რე­ბა არ ხდე­ბა იმის გა­მო, რომ შე­უძ­ლე­ბე­ლია მათ­ზე გა­წე­უ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის გა­მორ­ჩე­ვა ბიზ­ნე­სის გან­ვი­თა­რე­ბის მთლი­ა­ნი ხარ­ჯე­ბი­სა­გან.

14.31. სა­წარ­მო­ში წარ­მოქ­მნი­ლი არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა მო­ი­ცავს ყვე­ლა და­ნახარჯს, რომ­ლე­ბიც გო­ნივ­რულ და და­სა­ბუ­თე­ბულ სა­ფუძ­ველ­ზე შე­იძ­ლე­ბა პირ­და­პირ იქ­ნეს მი­კუთ­ვნე­ბუ­ლი ან გა­ნა­წი­ლე­ბუ­ლი აქ­ტი­ვის წარ­მოქ­მნა­ზე, წარ­მო­ე­ბა­სა და მიზ­ნობ­რი­ვი გა­მო­ყე­ნე­ბი­სათ­ვის მომ­ზა­დე­ბა­ზე. თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა, თუ ეს მი­ზან­შე­წო­ნი­ლია, მო­ი­ცავს:

ა) არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის წარ­მოქ­მნი­სათ­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბულ ან მოხ­მა­რე­ბულ მა­სა­ლებ­სა და მომ­სახუ­რე­ბა­ზე გა­წე­ულ და­ნა­ხარ­ჯებს;

ბ) აქ­ტი­ვის წარ­მოქ­მნა­ში უშუ­ა­ლოდ და­კა­ვე­ბუ­ლი პერ­სო­ნა­ლის ხელ­ფა­სებს, გა­სამრ­ჯე­ლო­ებს და მათ და­საქ­მე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბულ სხვა და­ნა­ხარ­ჯებს;

გ) ნე­ბის­მი­ერ და­ნა­ხარჯს, რო­მე­ლიც პირ­და­პირ მი­კუთ­ვნე­ბა­დია აქ­ტი­ვის წარ­მოქ­მნა­ზე, მა­გა­ლი­თად, მო­საკ­რე­ბე­ლი იუ­რი­დი­უ­ლი უფ­ლე­ბე­ბის რე­გის­ტრა­ცი­ა­ზე და აქ­ტი­­ვის წარ­მოქ­მნი­სათ­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი ლი­ცენ­ზი­ე­ბის ან პა­ტენ­ტე­ბის ამორ­ტი­ზა­ცია; და

დ) ზედ­ნა­დე­ბი და­ნა­ხარ­ჯე­ბი, რომ­ლე­ბიც აუ­ცილე­ბე­ლია აქ­ტი­ვის წარ­მოქ­მნი­სათ­ვის და და­სა­ბუ­თე­ბულ და თან­მიმ­დევ­რულ სა­ფუძ­ველ­ზე შე­იძ­ლე­ბა იქ­ნეს მი­კუთვ­ნე­ბუ­ლი ან გა­ნა­წი­ლე­ბუ­ლი აღ­ნიშ­ნულ აქ­ტივ­ზე (მა­გა­ლი­თად, ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის ცვე­თის, სა­დაზ­ღვე­ვო პრე­მი­ი­სა და სა­ი­ჯა­რო ქი­რის გა­ნა­წი­ლება). ზედ­ნა­დე­ბი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის გა­ნა­წი­ლე­ბა ხდე­ბა იმა­ვე სა­ფუძ­ველ­ზე, რო­მე­ლიც გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლია სა­სა­ქონ­ლო-მა­ტე­რი­ა­ლურ ფა­სე­უ­ლობებ­ზე ზედ­ნა­დე­ბი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის გა­სა­ნა­წი­ლებ­ლად.

14.32. სა­წარ­მოს შიგ­ნით წარ­მოქ­მნი­ლი არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბის კომ­პო­ნენ­ტებს არ წარ­მო­ად­გენს გა­ყიდ­ვის, ად­მი­ნის­ტრა­ცი­უ­ლი და სხვა სა­ერ­თო ზედ­ნა­დე­ბი და­ნა­ხარ­ჯე­ბი, გარ­და იმ შემ­თხვე­ვი­სა, რო­დე­საც შე­საძ­ლე­ბე­ლია ამ და­ნა­ხარ­ჯე­ბის აქ­ტი­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბი­სათ­ვის მომ­ზა­დე­ბა­ზე პირ­და­პირ მი­კუთ­ვნე­ბა.

14.33. არა­მა­ტე­რი­ა­ლურ მუხ­ლზე გა­წე­უ­ლი და­ნა­ხარ­ჯი, რო­მე­ლიც არ წარ­მო­ად­გენს არა­მა­ტერია­ლუ­რი აქ­ტი­ვის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბის ნა­წილს, ხარჯის სა­ხით უნ­და აღი­არ­დეს და­ნა­ხარ­ჯე­ბის გა­წე­ვის­თა­ნა­ვე.

14.34. არა­მა­ტე­რი­ა­ლურ მუხ­ლზე გა­წე­უ­ლი და­ნა­ხარ­ჯი, რო­მე­ლიც სა­წარ­მოს მი­ერ წი­ნა წლი­ურ ან შუ­ა­ლე­დურ ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში თავ­და­პირ­ვე­ლად აღი­არ­და რო­გორც ხარ­ჯი, შემ­დგომ­ში არ უნ­და აღი­არ­დეს რო­გორც არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბის ნა­წი­ლი.

14.35. შე­ძე­ნის ან წარ­მოქ­მნის დას­რუ­ლე­ბის შემ­დეგ, არა­მა­ტე­რი­ა­ლურ აქ­ტი­ვებ­ზე გა­წე­უ­ლი დანა­ხარ­ჯე­ბი ხარ­ჯის სა­ხით მა­შინ უნ­და აღი­არდეს, რო­დე­საც და­ნა­ხარ­ჯი იქ­ნე­ბა გა­წე­უ­ლი, გარ­და იმ შემ­თხვე­ვე­ბი­სა, რო­დე­საც:

ა) მო­სა­ლოდ­ნე­ლია, ამ და­ნა­ხარ­ჯის შე­დე­გად აქ­ტივ­მა წარ­მოქ­მნას თავ­და­პირ­ვე­ლი შე­ფა­სე­ბით დად­გე­ნილ სტან­დარ­ტულ ნორ­მა­ზე მე­ტი მო­მა­ვალი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გე­ბე­ლი; და

ბ) შე­საძ­ლე­ბე­ლია აღ­ნიშ­ნუ­ლი და­ნა­ხარ­ჯის საი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა და აქ­ტივ­ზე მი­კუთ­ვნე­ბა.

თუ ეს პი­რო­ბე­ბი დაკ­მა­ყო­ფილ­დე­ბა, შემ­დგო­მი და­ნა­ხარ­ჯე­ბი უნ­და და­ე­მა­ტოს არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბას.

14.36. არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვე­ბის ხა­სი­ა­თი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, ხში­რად შე­უძ­ლე­ბე­ლია გა­ნი­საზ­ღვროს, ამ აქ­ტივ­ზე შემ­დგო­მი და­ნა­ხარ­ჯი მათ­გან შე­მო­სულ ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელს ზრდის, თუ მი­სი არ­სე­ბული დო­ნის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბას უწ­ყობს ხელს. ამი­ტომ მხო­ლოდ იშ­ვი­ა­თად ხდე­ბა არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტივის საწ­ყი­სი აღი­ა­რე­ბის შემ­დეგ გა­წე­უ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ში ჩარ­თვა.

14.37. საწ­ყი­სი აღი­ა­რე­ბის შემ­დეგ არა­მა­ტერი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვი უნ­და აი­სა­ხოს მი­სი თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბის თან­ხით, რო­მე­ლიც შემ­ცი­რე­ბუ­ლია ნე­ბის­მი­ე­რი აკუ­მუ­ლი­რე­ბუ­ლი ამორ­ტი­ზა­ცი­ის თან­ხით.

14.38. არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის ამორ­ტი­ზება­დი თან­ხა სის­ტე­მუ­რად უნ­და გა­ნა­წი­ლდეს სა­უკე­თე­სო შე­ფა­სე­ბით დად­გე­ნილ სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­და­ზე. არ­სე­ბობს გა­ბა­თი­ლე­ბა­დი დაშ­ვე­ბა, რომ არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­და, მი­სი გა­მო­ყე­ნე­ბის დაწ­ყე­ბის თა­რი­ღი­დან, არ აღე­მა­ტე­ბა 20 წელს. ამორ­ტი­ზა­ცი­ის და­რიც­ხვა უნ­და და­იწ­ყოს არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბის დაწ­ყე­ბი­დან.

14.39. სა­ზო­გა­დოდ, არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­დის შე­ფა­სე­ბე­ბი ნაკლე­ბად სა­ი­მე­დო ხდე­ბა, რო­დე­საც იზ­რდე­ბა სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­დის ხან­გრძლი­ვო­ბა. წი­ნამ­დე­ბა­რე თავ­ში გა­კე­თე­ბუ­ლია დაშ­ვე­ბა, რომ ნაკ­ლებ სავა­რა­უ­დოა არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­და 20 წელს აღე­მა­ტე­ბო­დეს.

14.40. არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­და შე­საძ­ლოა ძა­ლი­ან ხან­გრძლი­ვი იყოს, მაგ­რამ ის ყო­ველ­თვის შეზ­ღუ­დუ­ლია. გა­ნუ­საზ­ღვრე­ლო­ბის გა­მო გა­მარ­თლე­ბუ­ლია არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­დის წინ­და­ხე­დუ­ლად შე­ფა­სე­ბა, მაგ­რამ არა­რე­ა­ლუ­რად ხან­მოკ­ლე ვა­დის შერ­ჩე­ვაც გა­უ­მარ­თლე­ბე­ლია.

14.41. თუ არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის მო­მა­ვალი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის კონ­ტრო­ლი მიღ­წე­უ­ლია იუ­რი­დი­უ­ლი უფ­ლე­ბე­ბით, რო­მე­ლიც მი­ნი­ჭე­ბუ­ლია შეზ­ღუ­დუ­ლი დრო­ის პე­რი­ო­დით, მა­შინ არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის სა­სარ­გებ­ლო მომ­სახუ­რე­ბის ვა­და არ უნ­და აღე­მა­ტე­ბო­დეს იუ­რი­დი­ული უფ­ლე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბის ვა­დას, გარ­და იმ შემთხვე­ვე­ბი­სა, რო­დე­საც:

ა) იუ­რი­დი­უ­ლი უფ­ლე­ბე­ბი გა­ნახ­ლე­ბა­დია; და

ბ) გა­ნახ­ლე­ბა, ფაქ­ტობ­რი­ვად, უეჭ­ვე­ლია.

14.42. შე­საძ­ლე­ბე­ლია არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტივის სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­და­ზე გავ­ლე­ნას ახ­დენ­დეს რო­გორც ეკო­ნო­მი­კუ­რი, ასე­ვე იუ­რი­დი­უ­ლი ფაქტო­რე­ბი: ეკო­ნო­მი­კუ­რი ფაქ­ტო­რე­ბი გან­საზ­ღვრავს პე­რი­ოდს, რომ­ლის გან­მავ­ლო­ბა­ში მოხ­დე­ბა მო­მა­ვა­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის მი­ღე­ბა; იუ­რი­დი­ულ­მა ფაქ­ტო­რებ­მა შე­საძ­ლოა შეზ­ღუ­დოს პე­რი­ო­დი, რომ­ლის გან­მავ­ლო­ბა­ში სა­წარ­მო აკონ­ტრო­ლებს ამ სარ­გე­ბელს. სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­და არის ამ ფაქ­ტო­რე­ბით გან­საზ­ღვრუ­ლი პე­რი­ო­დე­ბი­დან უფ­რო ხან­მოკ­ლე.

14.43. არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვი­სათ­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი ამორ­ტი­ზა­ცი­ის მე­თო­დი უნ­და შე­ე­საბა­მე­ბო­დეს სა­წარ­მოს მი­ერ აქ­ტი­ვი­დან ეკო­ნო­მი­კური სარ­გებ­ლის მი­ღე­ბის ხა­სი­ათს. თუ აქ­ტი­ვი­სა­გან ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის მი­ღე­ბის ვა­და­ში სა­ი­მე­დოდ გა­ნა­წი­ლე­ბა შე­უძ­ლე­ბე­ლია, მა­შინ გა­მო­ყე­ნე­ბულ უნ­და იქ­ნეს ამორ­ტი­ზა­ცი­ის წრფი­ვი მე­თო­დით და­რიც­ხვა. ამორ­ტი­ზა­ცი­ის თან­ხა უნ­და აღი­არ­დეს ხარ­ჯად, თუ ამ სტანდა­რტის სხვა თავი­თ ნე­ბა­დარ­თუ­ლი არ არის ან არ მო­ით­ხო­ვება მი­სი სხვა აქ­ტი­ვის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ში ჩარ­თვა.

14.44. აქ­ტი­ვის ამორ­ტი­ზე­ბა­დი თან­ხის აქ­ტი­ვის სა­სარ­გებ­ლო მოხ­მა­რე­ბის ვა­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში სის­ტე­მურ სა­ფუძ­ველ­ზე გა­სა­ნა­წი­ლებ­ლად შე­იძ­ლე­ბა ამორ­ტი­ზა­ცი­ის სხვა­დას­ხვა მე­თო­დის გა­მო­ყე­ნე­ბა. ამ მე­თო­დებ­ში შე­დის, ეგ­რეთ­წო­დე­ბუ­ლი, წრფი­ვი მე­თო­დი, შემ­ცი­რე­ბა­დი ნაშ­თის მე­თო­დი და წარ­მო­ე­ბის ერ­თე­ულ­თა ჯა­მის მე­თო­დი. შერ­ჩე­უ­ლი მე­თო­დი უნ­და შე­ე­სა­ბა­მე­ბო­დეს სა­წარ­მოს მი­ერ აქ­ტი­ვი­დან ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის მი­ღე­ბას და გა­მო­ყე­ნე­ბულ უნ­და იქ­ნეს თან­მიმ­დევ­რუ­ლად _ პე­რი­ო­დი­დან პე­რი­ო­დამ­დე, თუ აქ­ტი­ვი­დან მო­სა­ლოდ­ნე­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის მი­ღე­ბის ხა­სი­ა­თი არ იც­ვლე­ბა.

14.45. ამორ­ტი­ზა­ცი­ის აღი­ა­რე­ბა, ჩვე­უ­ლებ­რივ, ხდე­ბა ხარ­ჯის სა­ხით. თუმ­ცა ზოგ­ჯერ აქ­ტივ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გე­ბე­ლი შთან­თქმულია სა­წარ­მოს მი­ერ სხვა აქ­ტი­ვე­ბის წარ­მო­ე­ბა­ში. ასეთ შემ­თხვე­ვებ­ში, სა­ა­მორ­ტი­ზა­ციო თან­ხა შე­ად­გენს სხვა აქ­ტი­ვე­ბის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბის ნა­წილს და ჩარ­თულია მის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ში. მა­გა­ლი­თად, სა­წარმოო პრო­ცეს­ში გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვე­ბის ამორ­ტი­ზა­ცია ჩარ­თუ­ლია მა­რა­გის სა­ბალან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ში.

14.46. არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის სა­ლიკ­ვი­დაციო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა მიჩ­ნე­ულ უნ­და იქ­ნეს ნუ­ლის ტო­ლად, გარ­და იმ შემ­თხვე­ვე­ბი­სა, რო­დე­საც:

ა) მე­სა­მე მხა­რეს აქ­ტი­ვის სა­სარ­გებ­ლო მომსა­ხუ­რე­ბის ვა­დის ბო­ლოს აღე­ბუ­ლი აქვს მი­სი შეს­ყიდ­ვის ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა; ან

ბ) არ­სე­ბობს აქ­ტი­უ­რი ბა­ზა­რი აქ­ტი­ვი­სათ­ვის, სა­დაც:

(I) სა­ლიკ­ვი­და­ციო ღი­რე­ბუ­ლე­ბის გან­საზ­ღვრა შე­საძ­ლე­ბე­ლია ამ ბაზ­რი­დან აღე­ბუ­ლი ინ­ფორ­მა­ცი­ის სა­ფუძ­ველ­ზე; და

(II) მო­სა­ლოდ­ნე­ლია, ეს ბა­ზა­რი იარ­სე­ბებს აქ­ტი­ვის სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­დის ბო­ლოს.

14.47. აქ­ტი­ვის ამორ­ტი­ზე­ბა­დი თან­ხა გა­ნი­საზღვრე­ბა მი­სი სა­ლიკ­ვი­და­ციო ღი­რე­ბუ­ლე­ბის გა­მოკ­ლე­ბის შემ­დეგ. ნუ­ლი­სა­გან გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი სა­ლიკ­ვი­და­ციო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა ნიშ­ნავს, რომ სა­წარ­მო ვა­რა­უ­დობს აქტი­ვის გას­ვლას, მი­სი ეკო­ნო­მი­კუ­რი მოხ­მა­რე­ბის ვა­დის დას­რუ­ლე­ბამ­დე.

14.48. სა­ლიკ­ვი­და­ციო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა ფას­დე­ბა აქტი­ვის შეს­ყიდ­ვის დღეს იმ ანა­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი ფა­სე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბით, რომ­ლებ­მაც მი­აღ­წი­ეს მა­თი სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­დის ბო­ლოს და მა­თი გა­მო­ყე­ნე­ბა ხდე­ბო­და ისეთ ანა­ლო­გი­ურ პი­რო­ბებ­ში, რო­მელ­შიც აქ­ტი­ვი იქ­ნე­ბა გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი. სა­ლიკ­ვი­და­ციო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა შემ­დგომ­ში არ იზ­რდე­ბა, ფა­სის ან ღი­რე­ბუ­ლე­ბის ცვლი­ლე­ბის გამო.

14.49. სა­წარ­მომ ყო­ვე­ლი წლის ბო­ლოს უნ­და გა­და­სინ­ჯოს ამორ­ტი­ზა­ცი­ის პე­რი­ო­დი და ამორ­ტი­ზა­ცი­ის მე­თო­დი. თუ აქ­ტი­ვის მო­სა­ლოდ­ნე­ლი სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­და მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად გან­სხვავ­დე­ბა მი­სი წი­ნა შე­ფა­სე­ბი­სა­გან, მა­შინ ამორ­ტი­ზა­ცი­ის პე­რი­ო­დი შე­სა­ბა­მი­სად უნ­და შე­იც­ვა­ლოს. თუ აქ­ტი­ვის მო­სა­ლოდ­ნე­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის ხა­სი­ა­თი მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად შე­იც­ვა­ლა, მა­შინ ამორ­ტი­ზა­ცი­ის მე­თო­დი უნ­და შე­იც­ვა­ლოს აღ­ნიშ­ნუ­ლი ცვლი­ლე­ბის ასახ­ვის მიზ­ნით. ასე­თი ცვლი­ლე­ბე­ბი უნ­და აი­სა­ხოს რო­გორც ცვლი­ლე­ბე­ბი სა­აღ­რიც­ხვო შე­ფა­სე­ბებ­ში, ამორ­ტი­ზა­ცი­ის თან­ხის კო­რექ­ტი­რე­ბით მიმ­დი­ნა­რე და მო­მა­ვა­ლი პე­რი­ო­დი­სათ­ვის.

14.50. არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბის პე­რი­ოდ­ში შე­იძ­ლე­ბა აღ­მოჩ­ნდეს, რომ მი­სი სა­სარგებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­და შე­სა­ფე­რი­სი არ არის. მა­გა­ლი­თად, თუ აქ­ტი­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბის პრო­ცეს­ში გა­წე­ული და­ნა­ხარ­ჯი გა­ა­უმ­ჯო­ბე­სებს აქ­ტი­ვის მდგო­მა­რე­ო­ბას, მი­სი თავ­და­პირ­ვე­ლად შე­ფა­სე­ბულ სტან­დარ­ტულ ნორ­მას­თან შე­და­რე­ბით, შე­იძ­ლე­ბა გა­ხან­გრძლივ­დეს აქ­ტი­ვის სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­და. ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში სა­ჭი­როა ამორ­ტი­ზა­ცი­ის პე­რი­ო­დის შეცვლა.

14.51. დრო­თა გან­მავ­ლო­ბა­ში შე­იძ­ლე­ბა შე­იც­ვა­ლოს არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვი­დან მო­სა­ლოდ­ნე­ლი მო­მა­ვა­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის სა­წარ­მო­ში შე­მოს­ვლის ხა­სი­ა­თი. მა­გა­ლი­თად, შე­იძ­ლე­ბა აშ­კა­რა იყოს, რომ ამორ­ტი­ზა­ცი­ის შემ­ცი­რე­ბა­დი ნაშ­თის მეთო­დი უფ­რო მი­სა­ღე­ბია, ვიდ­რე წრფი­ვი მე­თო­დი. სხვა მა­გა­ლი­თია, რო­ცა ლი­ცენ­ზი­ით წარ­მოდ­გე­ნი­ლი უფ­ლე­ბე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბა გა­და­ვა­დე­ბუ­ლია ბიზ­ნეს­გეგ­მის სხვა კომ­პო­ნენ­ტე­ბის ამოქ­მე­დე­ბამ­დე. ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში, აქ­ტი­ვი­დან შე­მო­სუ­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გე­ბელი შე­საძ­ლოა მი­ღე­ბუ­ლ არ იქ­ნეს უფ­რო გვი­ან პე­რი­ო­დამ­დე.

14.52. არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის აღი­ა­რე­ბა უნდა შეწ­ყდეს (ამო­ღე­ბულ უნ­და იქ­ნეს ბა­ლან­სი­დან) მი­სი გას­ვლი­სას ან, რო­დე­საც არა­ვი­თა­რი მო­მა­ვა­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გე­ბე­ლი მო­სა­ლოდ­ნე­ლი არ არის აქ­ტი­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბისა და შემ­დგო­მი გასვ­ლის შე­დე­გად.

14.53. არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის მოძ­ვე­ლე­ბი­დან ან გას­ვლი­დან წარ­მოქ­მნი­ლი შე­მო­სუ­ლო­ბა ან ზა­რა­ლი უნ­და გა­ნი­საზ­ღვროს რო­გორც სხვაო­ბა აქ­ტი­ვის გას­ვლი­დან წმინ­და შე­მო­სავ­ლებ­სა და აქ­ტი­ვის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბას შო­რის. მო­გება ან ხარ­ჯი მო­გე­ბი­სა და ზა­რა­ლის ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში უნ­და აღი­არ­დეს­ მო­გე­ბის ან ხარ­ჯის სა­ხით.

14.54. არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვი, რო­მე­ლიც გა­მო­სუ­ლია აქ­ტი­უ­რი მოხ­მა­რე­ბი­დან და ინა­ხე­ბა გას­ვლი­სათ­ვის, აი­სა­ხე­ბა მი­სი სა­ბა­ლან­სო თან­ხით იმ თა­რი­ღი­დან, რო­დე­საც აქ­ტი­ვი გა­მო­ვი­და აქ­ტი­უ­რი მოხ­მა­რე­ბი­დან.

14.55. ყო­ვე­ლი კლა­სის არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვი­სათ­ვის სა­წარ­მოს ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბებში უნ­და გაიხ­სნას შემ­დე­გი ინფო­რმაცი­ა:

ა) აქ­ტი­ვე­ბის სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვადე­ბი ან გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი ამორ­ტი­ზა­ცი­ის გა­ნაკ­ვე­თე­ბი;

ბ) გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი ამორ­ტი­ზა­ცი­ის მე­თო­დე­ბი;

გ) მთლი­ა­ნი სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა და აკუმუ­ლი­რე­ბუ­ლი ამორ­ტი­ზა­ცია პე­რი­ო­დის და­საწ­ყის­ში და ბო­ლოს;

დ) მო­გე­ბი­სა და ზა­რა­ლის ან­გა­რიშ­გე­ბის ის მუხლ(ებ)ი, რო­მელ­შიც ჩარ­თუ­ლია არა­მა­ტე­რი­ალუ­რი აქ­ტი­ვე­ბის ამორ­ტი­ზა­ცია;

ე) სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბის შე­თან­ხმე­ბა პერიო­დის ბო­ლოს და და­საწ­ყის­ში, რო­მე­ლიც აჩ­ვე­ნებს:

(I) გა­ფარ­თო­ე­ბას ში­და საც­დელ-სა­კონ­სტრუქტო­რო სა­მუ­შა­ო­ე­ბის შე­დე­გად და სა­წარ­მო­თა გა­ერ­თი­ა­ნე­ბის შე­დე­გად ცალ-ცალ­კე;

(II)           მოძ­ვე­ლე­ბა­სა და გას­ვლას;

(III) პე­რი­ო­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში აღი­ა­რე­ბულ ამორ­ტი­ზა­ცი­ას.

შე­სა­და­რი­სი ინ­ფორ­მა­ცია არ მო­ით­ხო­ვე­ბა.

გან­მარ­ტე­ბი­თი ინ­ფორ­მა­ცია სა­წარ­მო­ში წარმოდ­გე­ნილ უნ­და იქ­ნეს გა­მიჯ­ნუ­ლად, შიგ­ნით წარმოქმ-ნი­ლი არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვე­ბი­სა და სხვა არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვე­ბის მი­ხედ­ვით.

14.56. არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვე­ბის კლა­სი არის სა­წარ­მოს ოპე­რა­ცი­ე­ბის მსგავ­სი ხა­სი­ა­თი­სა და გა­მოყე­ნე­ბის აქ­ტი­ვე­ბის ჯგუ­ფი. მა­გა­ლი­თად, ცალ­კე­უ­ლი კლა­სი შე­იძ­ლე­ბა იყოს:

ა) სა­სა­ქონ­ლო ნი­შა­ნი;

ბ) ჟურ­ნალ-გა­ზე­თე­ბის სა­ხელ­წო­დე­ბა და პუბ­ლიკა­ცი­ე­ბის სა­თა­უ­რე­ბი;

გ) კომ­პი­უ­ტე­რუ­ლი პროგ­რა­მუ­ლი უზ­რუნ­ველ­ყოფა;

დ) ლი­ცენ­ზი­ე­ბი და ფრან­ში­ზი;

ე) სა­ავ­ტო­რო უფ­ლე­ბე­ბი, პა­ტენ­ტე­ბი და სხვა უფ­ლე­ბე­ბი სამ­რეწ­ვე­ლო სა­კუთ­რე­ბა­ზე, მომ­სა­ხუ­რე­ბი-სა და ექ­სპლუ­ა­ტა­ცი­ის უფ­ლე­ბე­ბი;

ვ) რე­ცეპ­ტე­ბი, ფორ­მუ­ლე­ბი, მო­დე­ლე­ბი, დი­ზა­ი­ნი და პრო­ტო­ტი­პე­ბი;

ზ) არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვე­ბი, რომ­ლებ­ზეც მიმ­დი­ნა­რე­ობს საც­დელ-სა­კონ­სტრუქ­ტო­რო სა­მუ­შა­ო­ე­ბი.

ზე­მოთ აღ­ნიშ­ნუ­ლი კლა­სე­ბი შე­იძ­ლე­ბა და­ნა­წევ­რდეს ან გა­ერ­თი­ან­დეს, თუ ამით მიღ­წე­უ­ლი იქ­ნე­ბა ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბე­ბის მომ­ხმა­რებ­ლი­სათ­ვის უფ­რო შე­სა­ფე­რი­სი ინ­ფორ­მა­ცი­ის მი­წო­დე­ბა.

 14.57. თუ ცვლი­ლე­ბის შე­დე­გად მო­სა­ლოდ­ნე­ლია მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ეფექ­ტი მიმ­დი­ნა­რე ან შემ­დგომ პერიო­დებ­ში, სა­წარ­მომ გან­მარ­ტე­ბით შენი­შვნებ­ში, გა­მომ­წვე­ვი მი­ზე­ზე­ბის მი­თი­თე­ბით, უნ­და გა­ამ­ჟღავ­ნოს ცვლი­ლე­ბა:

ა) ამორ­ტი­ზა­ცი­ის პე­რი­ო­დის;

ბ) ამორ­ტი­ზა­ცი­ის მე­თო­დის; და

გ) სა­ლიკ­ვი­და­ციო ღი­რე­ბუ­ლე­ბე­ბის.

14.58. ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბებ­ში უნ­და გამ­ჟღავ­ნდეს აგ­რეთ­ვე:

 ა) მი­ზე­ზე­ბი, რის გა­მოც უარ­ყო­ფი­ლია დაშვე­ბა, რომ არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­დამ არ შე­იძ­ლე­ბა 20 წე­ლი­წადს გა­და­ა­ჭარ­ბოს და ის ფაქ­ტორ(ებ)ი, რო­მე­ლიც მნიშვნე­ლო­ვან როლს თა­მა­შობს მო­ცე­მუ­ლი არა­მა­ტერი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვადის გან­საზ­ღვრა­ში.;

ბ) სა­წარ­მოს ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბე­ბი­სათ­ვის მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ნე­ბის­მი­ე­რი ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რი არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვის აღ­წე­რა სა­ბა­ლან­სო ღირე­ბუ­ლე­ბი­სა და დარ­ჩე­ნი­ლი ამორ­ტი­ზა­ცი­ის პე­რი­ო-დის მი­თი­თე­ბით;

გ) არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვე­ბი და მა­თი სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა, რო­მელ­თა კონ­ტრო­ლის უფ­ლე­ბა შეზ­ღუ­დუ­ლია და იმ არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვე­ბის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა, რომ­ლე­ბიც ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის უზ­რუნ­ველ­ყო­ფი­სათ­ვი­ს არის გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი; და

დ) არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვე­ბის შეს­ყიდ­ვის სა­კონ­ტრაქ­ტო ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის ოდე­ნო­ბა.

თავი­ 15. სოფლი­ს მეურ­ნეობ­ა

15.1. წი­ნამ­დე­ბა­რე თა­ვი გა­მო­ყე­ნე­ბულ უნ­და იქ­ნეს სა­სოფ­ლო-სა­მე­ურ­ნეო საქ­მი­ა­ნო­ბას­თან დაკავ­ში­რე­ბული შემ­დე­გი მუხ­ლე­ბის მი­მართ:

ა) ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბი;

ბ) სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის პრო­დუქ­ცია მი­სი მიღე­ბის მო­მენ­ტის ჩათ­ვლით; და

გ) სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტე­ბი.

15.2. ეს თა­ვი არ გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა სოფ­ლის მე­ურნეო­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ნი­ა­და­გის ან სხვა ძი­რი­თა-დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბი­სა და არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვე­ბის მი­მართ.

15.3. მო­ცე­მუ­ლი თა­ვი გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა სა­წარ­მოს ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბი­დან მი­ღე­ბუ­ლი პრო­დუქ­ცი­ის მი­მართ, მხო­ლოდ მი­სი მი­ღე­ბის მო­მენ­ტის ჩათ­ვლით. შემ­დგომ გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა თა­ვი „სა­სა­ქონ­ლო-მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი ფა­სე­უ­ლო­ბე­ბი“ ან სხვა შე­სა­ბა­მი­სი თა­ვი. წი­ნამ­დე­ბა­რე თა­ვი არ ეხე­ბა სა­სოფ­ლო-სა­მე­ურ­ნეო პრო­დუქ­ცი­ის გა­და­მუ­შა­ვე­ბას მი­სი მო­სავ­ლად აღე­ბის შემ­დეგ; მა­გა­ლი­თად, ყურ­ძნის გა­და­მუ­შა­ვე­ბა ღვი­ნოდ ღვი­ნის მწარ­მო­ებ­ლის მი­ერ. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ამ­გვა­რი გა­და­მუ­შა­ვე­ბა სა­სოფ­ლო-სა­მე­ურ­ნეო საქ­მი­ა­ნო­ბის ლო­გი­კუ­რი და ბუ­ნებ­რი­ვი გაგ­რძე­ლე­ბაა და შე­საძ­ლოა მიმ­დი­ნა­რე მოვ­ლე­ნებს ჰქონ­დეს მსგავ­სე­ბა ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის ტრან­სფორ­მა­ცი­ას­თან, წი­ნამ­დე­ბა­რე თავ­ში გან­საზ­ღვრუ­ლია, რომ სა­სოფ­ლო-სა­მე­ურ­ნეო საქ­მი­ა­ნო­ბა არ მო­ი­ცავს ამ­გვარ გა­და­მუ­შა­ვე­ბას.

15.4. სა­სოფ­ლო-სა­მე­ურ­ნეო საქ­მი­ა­ნო­ბა გუ­ლის­ხმობს სხვა­დას­ხვა საქ­მი­ა­ნო­ბას, მა­გა­ლი­თად, პი­რუტ­ყვის მო­შე­ნე­ბა, ტყის გა­შე­ნე­ბა, ერ­თწლი­ა­ნი ან მრა­ვალ­წლი­ა­ნი კულ­ტუ­რის მო­შე­ნე­ბა, ხე­ხი­ლის ბა­ღე­ბი­სა და პლან­ტა­ცი­ე­ბის და­მუ­შა­ვე­ბა, ყვა­ვი­ლე­ბის მო­შე­ნე­ბა, აკ­ვა­კულ­ტუ­რა (მათ შო­რის, თევ­ზის მო­შე­ნე­ბა). ამ საქ­მი­ა­ნო­ბას გარ­კვე­უ­ლი სა­ერ­თო მა­ხა­სი­ა­თებ­ლე­ბი გა­აჩ­ნია:

ა) ცვლი­ლე­ბის უნა­რი. პი­რუტყვს და მცე­ნა­რე­ებს აქვთ ბი­ო­ლო­გი­უ­რი ტრან­სფორ­მა­ცი­ის უნა­რი;

ბ) ცვლი­ლე­ბის მარ­თვა. სა­წარ­მოს ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბა ხელს უწ­ყობს ბი­ო­ლო­გი­ურ ტრან­სფო­რმა­ცი­ას იმ პი­რო­ბე­ბის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბის ან მი­ნი­მუმ სტა­ბი­ლი­ზა­ცი­ის მეშ­ვე­ო­ბით, რო­მე­ლიც აუ­ცი­ლე­ბე­ლია პრო­ცე­სის მოხ­დე­ნი­სათ­ვის (მა­გა­ლი­თად, კვე­ბის, ტე­ნი­ა­ნო­ბის, ტემ­პე­რა­ტუ­რის, ნა­ყო­ფი­ე­რე­ბის ან სი­ნათ­ლის). ამ­გვა­რი მარ­თვა სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის საქ­მი­ა­ნო­ბას გა­ნას­ხვა­ვებს სხვა საქ­მი­ა­ნო­ბი­სა­გან. მა­გა­ლი­თად, უმართვა­დი წყა­რო­ე­ბი­დან (რო­გო­რი­ცაა ოკე­ა­ნე­ში თევ­ზჭე­რა და ტყის გა­ჩეხ­ვა) ნა­ყო­ფის მი­ღე­ბა არ არის სა­სოფ­ლო-სა­მე­ურ­ნეო საქ­მი­ა­ნო­ბა; და

გ) ცვლი­ლე­ბის შე­ფა­სე­ბა. ამ დროს ხდე­ბა ბი­ო­ლო­გი­უ­რი ტრან­სფორ­მა­ცი­ით გა­მოწ­ვე­უ­ლი ხა­რის­ხობ­რი­ვი (მა­გა­ლი­თად, გე­ნე­ტი­კუ­რი თვი­სე­ბის, სიხ­ში­რის, სიმ­წი­ფის, ცხი­მი­ა­ნო­ბის, პრო­ტე­ი­ნის შემ­ცვე­ლო­ბი­სა და ბოჭ­კოს სიმ­ყა­რის) ან რა­ო­დე­ნობ­რი­ვი ცვლი­ლე­ბის (მა­გა­ლი­თად, შთა­მო­მავ­ლო­ბა, წო­ნა, კუ­ბუ­რი მეტ­რე­ბი, ბოჭ­კოს სიგ­რძე ან დი­ა­მეტ­რი, ასე­ვე ყვა­ვილ­თა რა­ო­დე­ნო­ბა), რო­გორც რუ­ტი­ნუ­ლი მმარ­თვე­ლო­ბი­თი ფუნ­ქცი­ის შე­ფა­სე­ბა და მო­ნი­ტო­რინ­გი.

15.5. ბი­ო­ლო­გი­უ­რი ტრან­სფორ­მა­ცი­ის შე­დე­გებია:

ა) აქ­ტი­ვის სა­ხის შეც­ვლა I) ზრდის (ცხო­ვე­ლის ან მცე­ნა­რის რა­ო­დე­ნო­ბის ან ხა­რის­ხის ზრდა); II) დაკ­ნი­ნე­ბის (ცხო­ვე­ლის ან მცე­ნა­რის რა­ო­დე­ნო­ბის შემ­ცი­რე­ბა ან გა­ფუ­ჭე­ბა-გა­უ­ა­რე­სე­ბა); ან III) გამ­რავ­ლე­ბა/რეპ­რო­დუქ­ცი­ის (ცხო­ვე­ლის ან მცე­ნა­რის ნა­მეტი) შე­დე­გად; ან

ბ) სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის პრო­დუქ­ცი­ის წარ­მო­ება, მა­გა­ლი­თად: ჩა­ის ფო­თო­ლი, მატ­ყლი, რძე და სხვ.

15.6. სა­წარ­მომ ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვი ან სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის პრო­დუქ­ცია უნ­და აღი­ა­როს მხო­ლოდ მა­შინ, რო­დე­საც:

ა) სა­წარ­მო ამ აქ­ტივს აკონ­ტრო­ლებს წარ­სული მოვ­ლე­ნე­ბის შე­დე­გად;

ბ) მო­სა­ლოდ­ნე­ლია ამ მუხ­ლით გა­მოწ­ვე­უ­ლი მო­მა­ვა­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის სა­წარ­მო­ში შე­მოს­ვლა ან სა­წარ­მო­დან გას­ვლა; და

გ) შე­საძ­ლე­ბე­ლია აქ­ტი­ვის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბულე­ბის ან თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბის სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა.

15.7. სა­სოფ­ლო-სა­მე­ურ­ნეო საქ­მი­ა­ნო­ბას­თან მიმარ­თე­ბა­ში კონ­ტრო­ლი შე­საძ­ლოა და­სა­ბუ­თე­ბუ­ლი იყოს, მა­გა­ლი­თად, მსხვი­ლი რქო­სა­ნი პი­რუტ­ყვის იუ­რი­დი­უ­ლი მფლო­ბე­ლო­ბით და სა­ქონ­ლის შე­ძე­ნის, და­ბა­დე­ბის ან ძუ­ძუ­დან მო­ცი­ლე­ბი­სას და­დაღ­ვით ან სხვაგ­ვა­რად მარ­კი­რე­ბით. მო­მა­ვა­ლი სარ­გე­ბე­ლი, რო­გორც წე­სი, ფას­დე­ბა მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ფი­ზი­კუ­რი მა­ხა­სი­ა­თებ­ლე­ბის მი­ხედ­ვით.

15.8. ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვი თავ­და­პირ­ვე­ლი აღი­ა­რე­ბი­სას და ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის ყო­ვე­ლი თა­რი­ღი­სათ­ვის უნ­და შე­ფას­დეს გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბით შემ­ცი­რე­ბუ­ლი რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბით, გარ­და იმ შემთხ­ვე­ვი­სა, რო­დე­საც შე­უძ­ლე­ბე­ლია რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა.

15.9. ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბი­დან მი­ღე­ბუ­ლი სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის პრო­დუქ­ცია უნ­და შე­ფასდეს ნა­ყო­ფის მი­ღე­ბის მო­მენ­ტი­სათ­ვის არ­სე­ბუ­ლი, გაყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბით შემცი­რე­ბუ­ლი რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბით. ამ­გვა­რი შეფა­სე­ბა არის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა იმ თა­რი­ღი­სათ­ვის, რომლის შემ­დე­გაც გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა სა­სა­ქონ­ლო-მა­ტე­რი­ა­ლური ფა­სე­უ­ლო­ბე­ბი­სათ­ვის დად­გე­ნი­ლი ბუ­ღალ­ტრუ­ლი აღ­რიც­ხვის წე­სე­ბი.

15.10. გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბი მო­ი­ცავს ბრო­კე­რე­ბი­სა და დი­ლე­რე­ბი­სათ­ვის გა­და­სახ­დელ სა­კო­მი­სი­ო­ებს, მა­რე­გუ­ლი­რე­ბე­ლი უწ­ყე­ბე­ბი­სა და სა­სა­ქონ­ლო ბირ­ჟე­ბის მო­საკ­რებ­ლებს, ასე­ვე გა­და­ცე­მის მო­საკ­რებ­ლებს და სა­ბა­ჟო გა­და­სა­ხადს. გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბი არ შე­ი­ცავს ტრან­სპორ­ტი­რე­ბი­სა და აქ­ტი­ვის ბაზ­რამ­დე მი­სა­ტა­ნად გა­წე­ულ სხვა ხარ­ჯებს.

15.11. ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის ან სოფ­ლის მეურ­ნე­ო­ბის პრო­დუქ­ცი­ის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის განსაზღვრა შე­საძ­ლოა გა­ად­ვილ­დეს ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის ან სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის პრო­დუქ­ცი­ის დაჯ­გუ­ფე­ბით, მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი მა­ხა­სი­ა­თებ­ლე­ბის მი­ხედ­ვით, მა­გა­ლი­თად, ასა­კის, ხა­რის­ხის ან სხვა­თა მი­ხედ­ვით. სა­წარ­მო არ­ჩევს იმ მა­ხა­სი­ა­თებ­ლებს, რო­მე­ლიც შეე­სა­ბა­მე­ბა ბა­ზარ­ზე ფა­სის გან­საზ­ღვრი­სათ­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბულ მა­ხა­სი­ა­თებ­ლებს.

15.12. თა­ვი­ან­თი ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის ან სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის პრო­დუქ­ცი­ის გა­ყიდ­ვის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბებს სა­წარ­მო­ე­ბი ხში­რად დე­ბენ მო­მა­ვა­ლი თა­რი­ღი­სათ­ვის. ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბით შე­თან­ხმე­ბუ­ლი ფა­სე­ბი ყო­ველ­თვის არ არის გა­მო­სა­დე­გი რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის გან­საზ­ღვრი­სათ­ვის, რად­გან რე­ა­ლური ღი­რე­ბუ­ლე­ბა ასა­ხავს მიმ­დი­ნა­რე ბა­ზარს, სა­დაც დაინ­ტე­რე­სე­ბუ­ლი მყიდ­ვე­ლი და გამ­ყიდ­ვე­ლი დებს გა­რი­გე­ბას. შე­დე­გად, ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის არ­სე­ბო­ბის გა­მო, ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვის ან სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის პრო­დუქ­ცი­ის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა არ კო­რექ­ტირ­დე­ბა. ზო­გი­ერთ შემ­თხვე­ვა­ში, ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვის ან სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის პრო­დუქ­ცი­ის გა­ყიდ­ვის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა შე­საძ­ლოა და­მამ­ძი­მე­ბე­ლი იყოს. ასე­თი ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის მი­მართ გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა თა­ვი _ „ანა­რიც­ხე­ბი, პი­რო­ბი­თი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი და პი­რო­ბი­თი აქ­ტი­ვე­ბი”.

15.13. თუ არ­სე­ბობს აქ­ტი­უ­რი ბა­ზა­რი ბი­ო­ლოგი­უ­რი აქ­ტი­ვის ან სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის პრო­დუქ­ცი­ი­სათ­ვის, მა­თი კო­ტი­რე­ბუ­ლი სა­ბაზ­რო ფა­სი არის აქ­ტი­ვის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის გან­საზ­ღვრის სათა­ნა­დო სა­ფუძ­ვე­ლი. თუ სა­წარ­მოს ხე­ლი მი­უწ­ვდე­ბა სხვა­დას­ხვა აქ­ტი­ურ ბა­ზარ­ზე, სა­წარ­მო მი­მარ­თავს ყვე­ლა­ზე შე­სა­ბა­მის ბა­ზარს. მა­გა­ლი­თად, თუ სა­წარმოს ხე­ლი მი­უწ­ვდე­ბა ორ აქ­ტი­ურ ბა­ზარ­ზე, იგი გა­მო­ი­ყენებს იმ ბა­ზარ­ზე არ­სე­ბულ ფასს, რომ­ლის გა­მო­ყე­ნე­ბა­საც აპი­რებს.

15.14. აქ­ტი­უ­რი ბაზ­რის არარ­სე­ბო­ბის შემ­თხვევა­ში, რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის გან­საზ­ღვრი­სათ­ვის, თუ ხელმი­საწ­ვდო­მია, სა­წარ­მო იყე­ნებს ქვე­მოთ ჩა­მოთ­ვლილ­თა­გან ერთს ან რამ­დე­ნი­მეს:

ა) უახ­ლე­სი სა­ბაზ­რო გა­რი­გე­ბის ფა­სი, თუ ეკო­ნო­მი­კუ­რი მდგო­მა­რე­ო­ბა მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად არ შე­იც­ვა­ლა გა­რი­გე­ბის და­დე­ბის თა­რი­ღი­დან ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღამ­დე;

ბ) ანა­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის სა­ბაზ­რო ფა­სე­ბი სხვა­ო­ბე­ბის ამ­სა­ხა­ვი კო­რექ­ტი­რე­ბით;

გ) სექ­ტო­რის სტა­ტის­ტი­კუ­რი ბა­ზა, რო­გო­რი­ცაა ხე­ხი­ლის ბა­ღის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა თი­თო­ე­უ­ლი სა­ექ­სპორ­ტო შე­საძ­ლებ­ლო­ბის, ტო­ნის ან ერ­თი ჰექ­ტა­რის მი­ხედ­ვით, ასე­ვე პი­რუტ­ყვის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა კი­ლოგ­რა­მი ხორ­ცის მი­ხედ­ვით.

15.15. წი­ნა­ პუნ­ქტში ჩა­მოთ­ვლი­ლი სა­ინ­ფორ­მა­ციო წყა­რო­ე­ბი ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვის ან სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის პრო­დუქ­ცი­ის შე­სა­ხებ, ზო­გი­ერთ შემ­თხვე­ვა­ში, შე­საძ­ლოა სხვა­დას­ხვა დას­კვნას გვთა­ვა­ზობ­დეს. სა­წარ­მო იხი­ლავს ამ სხვა­ო­ბე­ბის მი­ზე­ზებს, რა­თა მი­ი­ღოს რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის წი­ნას­წა­რი შე­ფა­სე­ბის ყვე­ლა­ზე სა­ი­მე­დო თან­ხა, წი­ნას­წა­რი შე­ფა­სე­ბე­ბის შე­და­რე­ბით მცი­რე დი­ა­პა­ზო­ნის პი­რო­ბებ­ში.

15.16. ზოგ­ჯერ, შე­საძ­ლოა ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვის მო­ცე­მუ­ლი მდგო­მა­რე­ო­ბი­სათ­ვის არ არ­სე­ბობ­დეს სა­ბაზ­რო ფა­სე­ბი. ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში, რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის გან­საზ­ღვრი­სას, სა­წარ­მო იყე­ნებს აქ­ტი­ვი­დან მო­სა­ლოდ­ნე­ლი ნე­ტო ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბის დის­კონ­ტი­რე­ბულ ღი­რე­ბუ­ლე­ბას, რო­მე­ლიც დის­კონ­ტი­რე­ბუ­ლია ბაზ­რით გან­საზ­ღვრუ­ლი, და­ბეგ­ვრამ­დე­ლი თა­ნად­რო­უ­ლი გა­ნაკ­ვე­თის მი­ხედ­ვით.

15.17. მო­სა­ლოდ­ნე­ლი ნე­ტო ფუ­ლა­დი ნა­კა­დე­ბის დის­კონ­ტი­რე­ბუ­ლი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის გა­მოთ­ვლის მი­ზა­ნია, გა­ნი­საზ­ღვროს ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა მი­სი მო­ცე­მულ ად­გილ­სამ­ყო­ფე­ლი­სა და მდგო­მა­რე­ო­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით. ამას სა­წარ­მო ით­ვა­ლის­წი­ნებს შე­სა­ბა­მი­სი დის­კონ­ტის გა­ნაკ­ვე­თის გა­მო­ყე­ნე­ბი­სა და მო­სა­ლოდ­ნე­ლი ნე­ტო ფუ­ლა­დი ნა­კა­დე­ბის შე­ფა­სე­ბის დროს. ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვის არ­სე­ბუ­ლი მდგო­მა­რე­ო­ბა გა­მო­რიც­ხავს ნე­ბის­მი­ერ ზრდას, და­მა­ტე­ბი­თი ბი­ო­ლო­გი­უ­რი ტრან­სფორ­მა­ცი­ი­სა და სა­წარ­მოს მო­მა­ვა­ლი ისე­თი საქ­მი­ა­ნო­ბის შე­დე­გად, რო­მე­ლიც და­კავ­ში­რე­ბუ­ლია ბი­ო­ლო­გი­უ­რი ტრან­სფორ­მა­ცი­ის, ნა­ყო­ფის მი­ღე­ბის ან გა­ყიდ­ვე­ბის გაზ­რდას­თან.

15.18. სა­წარ­მო აქ­ტი­ვე­ბის და­სა­ფი­ნან­სებ­ლად, გა­და­სა­ხა­დე­ბის გა­და­სახ­დე­ლად ან ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვის აღ­სად­გე­ნად არ ამა­ტებს ნა­ყო­ფის მი­ღე­ბის შემდეგ და­ხარ­ჯულ ფუ­ლად სახ­სრებს (მა­გა­ლი­თად, ხე­ე­ბის დარ­გვა ტყის პლან­ტა­ცი­ა­ში ხე-ტყის ჭრის შემ­დეგ).

15.19. კარ­გად ინ­ფორ­მი­რე­ბუ­ლი, მსურ­ვე­ლი მყიდ­ვე­ლი და გამ­ყიდ­ვე­ლი გა­რი­გე­ბის ფა­სის შე­თან­ხმე­ბა­ში გა­ნი­ხი­ლა­ვენ ფუ­ლად ნა­კა­დებ­ში შე­საძ­ლო ცვლი­ლე­ბებს. მიჩ­ნე­უ­ლია, რომ რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა ასა­ხავს ამ­გვა­რი ცვლი­ლე­ბის შე­საძ­ლებ­ლო­ბას. შესა­ბა­მი­სად, ფუ­ლად სახ­სრებ­ში მო­სა­ლოდ­ნელ ცვლილე­ბებს სა­წარ­მო ით­ვა­ლის­წი­ნებს მო­სა­ლოდ­ნელ ფულად ნა­კა­დებ­ში ან დის­კონ­ტის გა­ნაკ­ვეთ­ში, ან ორი­ვე­ში, გარ­კვე­უ­ლი კომ­ბი­ნა­ცი­ით. დის­კონ­ტის ნორ­მის განსაზ­ღვრი­სას სა­წარ­მო იყე­ნებს იმ დაშ­ვე­ბებს, რო­მე­ლიც შე­ე­სა­ბა­მე­ბა მო­სა­ლოდ­ნე­ლი ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბის შეფა­სე­ბი­სას გა­მო­ყე­ნე­ბულ დაშ­ვე­ბებს, რა­თა თა­ვი­დან იქნეს აცი­ლე­ბუ­ლი ზო­გი­ერ­თი დაშ­ვე­ბის ორ­ჯერ გათ­ვალის­წი­ნე­ბა ან გა­მო­ტო­ვე­ბა.

15.20. თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა შე­საძ­ლოა ზოგ­ჯერ უახ­ლოვ­დე­ბო­დეს რე­ა­ლურ ღი­რე­ბუ­ლე­ბას, გან­სა­კუთ­რე­ბით მა­შინ, რო­დე­საც:

ა) თავ­და­პირ­ვე­ლი ხარ­ჯის გა­წე­ვი­დან (მა­გა­ლითად, უშუ­ა­ლოდ ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღის წინ დარ­გუ­ლი ხე­ხი­ლის ნერ­გე­ბი) მცი­რე­ო­დენ ბი­ო­ლო­გი­ურ ტრან­სფორ­მა­ცი­ას ჰქონ­და ად­გი­ლი; ან

ბ) მო­სა­ლოდ­ნე­ლია, რომ ბი­ო­ლო­გი­უ­რი ტრანსფორ­მა­ცი­ის გავ­ლე­ნა ფას­ზე არ იქ­ნე­ბა მნიშ­ვნე­ლო­ვა-ნი (მა­გა­ლი­თად, საწ­ყი­სი ზრდა ფიჭ­ვის პლან­ტა­ცი­აში 30 წლი­ან სა­წარ­მოო ციკ­ლის შემ­თხვე­ვა­ში).

15.21. ხში­რად ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბი ფი­ზი­კუ­რად მი­მაგ­რე­ბუ­ლია მი­წა­ზე (მა­გა­ლი­თად, ხე­ე­ბი ტყის პლან­ტა­ცი­ა­ში). იმ ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბი­სათ­ვის, რომ­ლე­ბიც მი­მაგ­რე­ბუ­ლია მი­წა­ზე, შე­საძ­ლოა არ არ­სე­ბობ­დეს ცალ­კე ბა­ზა­რი, მაგ­რამ შე­საძ­ლოა არ­სე­ბობ­დეს აქ­ტი­უ­რი ბა­ზა­რი კომ­ბი­ნი­რე­ბუ­ლი აქ­ტი­ვე­ბი­სათ­ვის, რო­გორც ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის, და­უმუ­შა­ვე­ბე­ლი მი­წის და გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბუ­ლი მი­წის ერ­თი პა­კე­ტი­სათ­ვის. სა­წარ­მომ შე­საძ­ლოა გა­მო­ი­ყე­ნოს ინ­ფორ­მა­ცია კომ­ბი­ნი­რე­ბუ­ლი აქ­ტი­ვე­ბის შე­სა­ხებ, რა­თა გან­საზ­ღვროს ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა. მა­გა­ლი­თად, ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის მი­სა­ღე­ბად, და­უ­მუ­შა­ვე­ბე­ლი მი­წის ან გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბუ­ლი მი­წის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა შე­საძ­ლოა გა­მო­აკ­ლდეს კომ­ბი­ნი­რე­ბუ­ლი აქ­ტი­ვე­ბის რე­ა­ლურ ღი­რე­ბუ­ლე­ბას.

15.22. ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვის, გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბით შემ­ცი­რე­ბუ­ლი რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბით თავ­და­პირ­ვე­ლი აღი­არები­სა და ასე­ვე გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბული ხარ­ჯე­ბით შემ­ცი­რე­ბუ­ლი რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბულე­ბის ცვლი­ლე­ბის შე­დე­გად მი­ღე­ბუ­ლი შე­მო­სუ­ლობა ან ზა­რა­ლი ჩარ­თულ უნ­და იქ­ნეს იმ პე­რი­ო­დის წმინ­და მო­გე­ბა­ში ან ზა­რალ­ში, რო­დე­საც ისი­ნი წარ­მო­იშ­ვა.

15.23. ზა­რა­ლი შე­საძ­ლოა წარ­მო­იშ­ვას ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვის თავ­და­პირ­ვე­ლი აღი­ა­რე­ბი­სას, რადგან რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის გან­საზ­ღვრი­სას არ გა­ით­ვა­ლის­წი­ნე­ბა გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბი. შე­მო­სუ­ლო­ბა შე­საძ­ლოა წარ­მო­იშ­ვას ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვის თავ­და­პირ­ვე­ლი აღი­ა­რე­ბი­სას, მა­გა­ლი­თად, რო­დე­საც ხბო იბა­დე­ბა.

15.24. სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის პრო­დუქ­ცი­ის გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბით შემ­ცი­რე­ბუ­ლი რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბით თავ­და­პირ­ვე­ლად აღი­ა­რე­ბის შე­დე­გად მი­ღე­ბუ­ლი შე­მო­სულო­ბა ან ზა­რა­ლი ჩარ­თულ უნ­და იქ­ნეს იმ პე­რი­ოდის წმინ­და მო­გე­ბა­ში ან ზა­რალ­ში, რო­დე­საც ისი­ნი წარ­მო­იშ­ვა.

15.25. შე­მო­სუ­ლო­ბა ან ზა­რა­ლი შე­საძ­ლოა წარ­მო­იშ­ვას ნა­ყო­ფის მი­ღე­ბის შე­დე­გად, სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის პრო­დუქ­ცი­ის თავ­და­პირ­ვე­ლი აღი­ა­რე­ბი­სას.

15.26. არ­სე­ბობს ვა­რა­უ­დი, რომ შე­საძ­ლე­ბელია ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა. თუმ­ცა ეს დაშ­ვე­ბა შე­საძლოა გა­ბა­თილ­დეს მხო­ლოდ იმ ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვის თავ­და­პირ­ვე­ლი აღი­ა­რე­ბი­სას, რომ­ლისთ­ვი­საც არ არ­სე­ბობს ბაზ­რით გან­საზ­ღვრუ­ლი ფა­სი ან ღი­რე­ბუ­ლე­ბა და რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის ალ­ტერ­ნა­ტი­უ­ლი შე­ფა­სე­ბე­ბი აბ­სო­ლუ­ტუ­რად არ არის სა­ი­მე­დო. ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში, ამ­გვა­რი ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვი უნ­და შე­ფას­დეს თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბით, დაგ­რო­ვი­ლი ცვე­თის გა­მოკ­ლე­ბით. რო­დე­საც ამ­გვა­რი ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის შე­ფა­სე­ბა სა­ი­მე­დო გახ­დე­ბა, სა­წარ­მომ იგი უნ­და შე­ა­ფა­სოს რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბით, გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბის გა­მოკ­ლე­ბით.

15.27. თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბი­სა და აკუ­მუ­ლი­რე­ბუ­ლი ცვე­თის გან­საზ­ღვრი­სას გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა თა­ვი _ „ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბი“.

15.28. წი­ნამ­დე­ბა­რე თა­ვი ასა­ხავს იმ მო­საზ­რებას, რომ­ლის მი­ხედ­ვი­თაც ყო­ველ­თვის შე­საძ­ლე­ბე­ლია სოფლის მე­ურ­ნე­ო­ბის პრო­დუქ­ცი­ის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა, მი­სი ნა­ყო­ფად მი­ღე­ბის მო­მენ­ტი­სათ­ვის.

15.29. უპი­რო­ბო სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტი, რო­მელიც და­კავ­ში­რე­ბუ­ლია გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბით შემ­ცი­რე­ბუ­ლი რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბით შე­ფა­სე­ბულ ბი­ო­ლო­გი­ურ აქ­ტივ­თან, შე­მო­სავ­ლად უნ­და აღი­არ­დეს მხო­ლოდ მაშინ, რო­დე­საც სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტი მი­ღე­ბა­დი ხდე­ბა.

15.30. თუ სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტი, რო­მე­ლიც და­კავ­ში­რე­ბუ­ლია გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფასე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბით შემ­ცი­რე­ბუ­ლი რე­ა­ლუ­რი ღი­რებუ­ლე­ბით შე­ფა­სე­ბულ ბი­ო­ლო­გი­ურ აქ­ტივ­თან, შე­ი­ცავს პი­რო­ბას, მათ შო­რის ისეთს, რომ სა­წარმომ არ გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლოს გარ­კვე­უ­ლი სა­სოფ­ლო-სა­მეურ­ნეო საქ­მი­ა­ნო­ბა, შე­მო­სავ­ლად უნ­და აღი­არ­დეს მხო­ლოდ მა­შინ, რო­დე­საც სა­წარ­მო და­აკ­მა­ყო­ფი­ლებს გრან­ტის პი­რო­ბებს.

15.31. სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტე­ბის ვა­დე­ბი და პი­რო­ბე­ბი ცვა­ლე­ბა­დია. მა­გა­ლი­თად, სა­ხელ­მ­წი­ფო გრან­ტით შე­საძ­ლოა სა­წარ­მოს მო­ეთ­ხო­ვე­ბო­დეს სა­სოფ­ლო-სა­მე­ურ­ნეო საქ­მი­ა­ნო­ბის წარ­მო­ე­ბა გარ­კვე­ულ ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე, ხუ­თი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში და ამ პი­რო­ბის შე­უს­რუ­ლებ­ლო­ბი­სას სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტის დაბ­რუ­ნე­ბა. ამ შემ­თხვე­ვა­ში, სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტი შე­მო­სავ­ლად არ აღი­არ­დე­ბა, სა­ნამ ხუ­თი წე­ლი არ გა­ვა. თუმ­ცა, თუ სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტის პი­რო­ბით ნე­ბა­დარ­თუ­ლია სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა იმ დრო­ის მი­ხედ­ვით, რო­მელ­შიც სა­სოფ­ლო-სა­მე­ურ­ნეო საქ­მი­ა­ნო­ბა ხორ­ცი­ელ­დე­ბო­და, სა­წარ­მო სა­ხელ­მწი­ფო გრანტს შე­მო­სავ­ლად აღი­ა­რებს გა­სუ­ლი ვა­დის პრო­პორ­ცი­უ­ლად.

15.32. თუ სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტი და­კავ­ში­რე­ბუ­ლია ბი­ო­ლო­გი­ურ აქ­ტივ­თან, რო­მე­ლიც შე­ფა­სე­ბუ­ლია თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბით, აკუ­მუ­ლი­რე­ბუ­ლი ცვე­თის გა­მოქ­ვით­ვით, მის მი­მართ გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა თა­ვი _ „სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტე­ბი­ს ბუ­ღალ­ტრუ­ლი აღ­რიც­ხვა და სა­ხელ­მწი­ფო დახ­მა­რე­ბის გან­მარ­ტე­ბითი­ შენი­შვნები“.

15.33. წი­ნამ­დე­ბა­რე თა­ვით დად­გე­ნი­ლია გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი მოთ­ხოვ­ნა, თუ სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტი და­კავ­ში­რე­ბუ­ლია ბი­ო­ლო­გი­ურ აქ­ტივ­თან, რო­მე­ლიც შე­ფა­სე­ბუ­ლია გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბით შემ­ცი­რე­ბუ­ლი რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბით, ან თუ სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტით სა­წარ­მოს მო­ეთ­ხო­ვე­ბა მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა არ მი­ი­ღოს გარ­კვე­ულ სა­სოფ­ლო-სა­მე­ურ­ნეო საქ­მი­ა­ნო­ბა­ში. თა­ვი _ „სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტე­ბი­ს ბუ­ღალ­ტრუ­ლი აღ­რიც­ხვა და სა­ხელ­მწი­ფო დახ­მა­რე­ბის გან­მარ­ტე­ბითი­ შენი­შვნები­“ გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა მხო­ლოდ ისე­თი სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტე­ბის მი­მართ, რომ­ლე­ბიც და­კავ­ში­რე­ბუ­ლია ბი­ო­ლო­გი­ურ აქ­ტივ­თან, რო­მე­ლიც შე­ფა­სე­ბუ­ლია თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბით, აკუ­მუ­ლი­რე­ბუ­ლი ცვე­თის გა­მოქ­ვით­ვით.

15.34. სა­წარ­მომ ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა უნ­და ასა­ხოს უშუ­ა­ლოდ ბა­ლან­სში.

15.35. სა­წარ­მომ უნ­და გა­ამ­ჟღავ­ნოს მიმ­დი­ნა­რე პე­რი­ოდ­ში ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბი­სა და სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის პრო­დუქ­ცი­ის თავ­და­პირ­ვე­ლი აღი­ა­რე­ბი­დან და ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვის გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბით შემ­ცი­რე­ბუ­ლი, რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის ცვლი­ლე­ბის შე­დე­გად წარ­მო­შო­ბი­ლი აგ­რე­გი­რე­ბუ­ლი შე­მო­სუ­ლო­ბა ან ზა­რა­ლი.

15.36. სა­წარ­მომ უნ­და წარ­მო­ად­გი­ნოს ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვის თი­თო­ე­უ­ლი ჯგუ­ფის აღ­წე­რი­ლო­ბა.

15.37. ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვის ჯგუ­ფის აღ­წე­რი­ლო­ბა შე­იძ­ლე­ბა წარ­მოდ­გე­ნილ იქ­ნეს ტექ­სტუ­რი ან ციფ­რობ­რი­ვი სა­ხით.

15.38. რე­კო­მენ­დე­ბუ­ლია, რომ სა­წარ­მომ ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის თი­თო­ე­უ­ლი ჯგუ­ფის ციფ­რობ­რივ აღ­წე­რი­ლო­ბა­ში გა­მიჯ­ნუ­ლად წარ­მო­ად­გი­ნოს მოხ­მა­რე­ბი­სათ­ვის გან­კუთვ­ნი­ლი და სა­ნა­შე­ნე ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბი ან ზრდა­დას­რუ­ლე­ბუ­ლი და ზრდა­და­უს­რუ­ლე­ბე­ლი ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბი. მა­გა­ლი­თად, სა­წარ­მომ შე­საძ­ლოა ასა­ხოს მოხ­მა­რე­ბი­სათ­ვის გან­კუთ­ვნი­ლი და სა­ნა­შე­ნე ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა ჯგუ­ფე­ბის მი­ხედ­ვით. ამ­გვა­რი გა­მიჯ­ვნა ისეთ ინ­ფორ­მა­ცი­ას იძ­ლე­ვა, რო­მე­ლიც შე­საძ­ლოა სა­სარ­გებ­ლო იყოს მო­მა­ვა­ლი ფუ­ლა­დი ნა­კა­დე­ბის გარ­კვე­უ­ლი დრო­ის შერ­ჩე­ვის შე­ფა­სე­ბი­სას. სა­წარ­მომ უნ­და გან­მარ­ტოს ნე­ბის­მი­ე­რი გა­მიჯ­ვნის სა­ფუძ­ვე­ლი.

15.39. მოხ­მა­რე­ბი­სათ­ვის გან­კუთ­ვნი­ლი ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბი ისე­თი აქ­ტი­ვე­ბია, რომ­ლე­ბიც ნა­ყო­ფად უნ­და იქ­ნეს მი­ღე­ბუ­ლი, რო­გორც სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის პრო­დუქ­ცია და/ან გა­ი­ყი­დოს რო­გორც ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვი. მოხ­მა­რე­ბი­სათ­ვის გან­კუთ­ვნი­ლი ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვის მა­გა­ლი­თე­ბია: გა­სა­ყი­დად გან­კუთ­ვნი­ლი მსხვი­ლი რქო­სა­ნი პი­რუტ­ყვი, რომ­ლი­და­ნაც აწარ­მო­ე­ბენ ხორცს, თევ­ზრეწ­ვის მე­ურ­ნე­ო­ბა, მარ­ცვლე­უ­ლი კულ­ტუ­რე­ბი, რო­გო­რი­ცაა სი­მინ­დი და ხორ­ბა­ლი, ასე­ვე ხის მა­სა­ლის მი­სა­ღე­ბად გან­კუთ­ვნი­ლი ხე­ე­ბი. სა­ნა­შე­ნე ბი­ო­ლო­გი­ურ აქ­ტი­ვებს გა­ნე­კუთ­ვნე­ბა ყვე­ლა ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვი, გარ­და მოხ­მა­რე­ბი­სათ­ვის გან­კუთ­ვნი­ლი ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბი­სა, მა­გა­ლი­თად: მეწ­ვე­ლი ცოც­ხა­ლი პი­რუტ­ყვი, ვა­ზი, ხე­ხი­ლი, ასე­ვე ხე­ე­ბი, რომ­ლე­ბი­და­ნაც მი­ი­ღე­ბა შე­შა, ხო­ლო ხე­ე­ბი რჩე­ბა. სა­ნა­შე­ნე ბი­ო­ლო­გი­ური­ აქ­ტი­ვე­ბი წარ­მო­ად­გენს არა სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის პრო­დუქ­ცი­ას, არა­მედ თვით­მე­ნა­ყო­ფე აქ­ტი­ვებს.

15.40. ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბი შე­საძ­ლოა კლა­სი­ფი­ცირ­დეს ზრდა­დას­რუ­ლე­ბულ და ზრდა­და­უს­რუ­ლე­ბელ ბი­ო­ლო­გი­ურ აქ­ტი­ვე­ბად. ზრდა­დას­რუ­ლე­ბული­ ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვი ისე­თი აქ­ტი­ვია, რო­მელ­საც აქვს ნა­ყო­ფი­სათ­ვის და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი ნიშ­ნე­ბი (მოხ­მა­რე­ბი­სათ­ვის გან­კუთ­ვნილ ბი­ო­ლო­გი­ურ აქ­ტი­ვებ­თან მი­მარ­თე­ბით), ან შე­უძ­ლია რე­გუ­ლა­რუ­ლად მოგ­ვცეს მო­სა­ვა­ლი (სა­ნა­შე­ნე ბი­ო­ლო­გი­ურ აქ­ტი­ვებ­თან მი­მარ­თე­ბით).

15.41. სა­წარ­მომ უნ­და გახ­სნას მე­თო­დე­ბი და მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი დაშ­ვე­ბე­ბი, რომ­ლე­ბიც გა­მო­ი­ყე­ნა ნა­ყო­ფის მი­ღე­ბის მო­მენ­ტი­სათ­ვის, სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის თი­თო­ე­უ­ლი პრო­დუქ­ცი­ი­სა და ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის თი­თო­ე­უ­ლი ჯგუ­ფის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის შე­სა­ფა­სებ­ლად.

15.42. სა­წარ­მომ უნ­და გახ­სნას ინ­ფორ­მა­ცია:

ა) იმ ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის შე­სა­ხებ, რო­მელ­თა სა­კუთ­რე­ბის უფ­ლე­ბა შეზ­ღუ­დუ­ლია;

ბ) ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის უზ­რუნ­ველ­სა­ყო­ფად და­გი­რა­ვე­ბუ­ლი ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბის შე­სა­ხებ; და

გ) ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის შე­ძე­ნის ან გან­ვი­თა­რე­ბის პო­ტენ­ცი­უ­რი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის ოდე­ნო­ბის შე­სა­ხებ.

15.43. სა­წარ­მომ უნ­და წარ­მო­ად­გი­ნოს მიმ­დი­ნა­რე პე­რი­ო­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში (და­საწ­ყის­სა და ბო­ლოს) ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ში მომ­ხდა­რი ცვლი­ლე­ბე­ბის შე­ჯე­რე­ბა. არ მო­ით­ხო­ვე­ბა შე­სა­და­რი­სი ინ­ფორ­მა­ცი­ის წარ­დგე­ნა. შე­ჯე­რე­ბა უნ­და მო­ი­ცავ­დეს:

ა) გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბით შემ­ცი­რე­ბუ­ლი რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის ცვლი­ლე­ბით მი­ღე­ბულ შე­მო­სუ­ლო­ბას ან ზა­რალს;

ბ) შეს­ყიდ­ვის შე­დე­გად მი­ღე­ბულ ზრდას;

გ) გა­ყიდ­ვის შე­დე­გად გა­მოწ­ვე­ულ შემ­ცი­რე­ბას;

დ)   ნა­ყო­ფის მი­ღე­ბის შე­დე­გად მი­ღე­ბულ შემ­ცი­რე­ბას;

დ) სა­წარ­მო­თა გა­ერ­თი­ა­ნე­ბე­ბის შე­დე­გად მი­ღე­ბულ ზრდას;

ვ) სხვა ცვლი­ლე­ბებს.

15.44. გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბით შემ­ცი­რე­ბუ­ლი რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა შე­საძ­ლოა შე­იც­ვა­ლოს რო­გორც ფი­ზი­კუ­რი ცვლი­ლე­ბის, ასე­ვე სა­ბაზ­რო ფა­სის ცვლი­ლე­ბე­ბის შე­დე­გად. ფი­ზი­კუ­რი და ფას­ში მომ­ხდა­რი ცვლი­ლე­ბე­ბის ცალ­კე ასახ­ვა სა­სარ­გებ­ლოა მიმ­დი­ნა­რე პე­რი­ოდ­ში სა­წარ­მოს საქ­მი­ა­ნო­ბის შე­დე­გე­ბი­სა და სა­მო­მავ­ლო პერ­სპექ­ტი­ვე­ბის შე­სა­ფა­სებ­ლად, გან­სა­კუთ­რე­ბით მა­შინ, რო­დე­საც წარ­მო­ე­ბის ციკ­ლი ერთ წელს აღე­მა­ტე­ბა. ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში, სა­სურ­ვე­ლია სა­წარ­მომ ჯგუ­ფე­ბის მი­ხედ­ვით ან სხვაგ­ვა­რად ასა­ხოს გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბით შემ­ცი­რე­ბულ რე­ა­ლურ ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ში მომ­ხდა­რი ცვლი­ლე­ბა, რო­მე­ლიც ჩარ­თუ­ლია ფი­ზი­კუ­რი ცვლი­ლე­ბე­ბი­სა და ფა­სის ცვლი­ლე­ბის შე­დე­გად მი­ღე­ბულ ნე­ტო მო­გე­ბა­ში ან ზა­რალ­ში.

15.45. ბი­ო­ლო­გი­უ­რი ტრან­სფორ­მა­ცი­ის შე­დე­გად ვი­ღებთ სხვა­დას­ხვა სა­ხის ფი­ზი­კურ ცვლი­ლე­ბას – ზრდა, დაკ­ნი­ნე­ბა, პრო­დუქ­ცი­ის წარ­მო­ე­ბა და გამ­რავ­ლე­ბა – თი­თო­ე­ულ მათ­განს შე­საძ­ლოა თვალ­ყუ­რი ვა­დევ­ნოთ და შე­ვა­ფა­სოთ. ფი­ზი­კუ­რი ცვლი­ლე­ბე­ბის თი­თო­ე­უ­ლი ტი­პი პირ­და­პირ უკავ­შირ­დე­ბა მო­მა­ვალ ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელს. ნა­ყო­ფის მი­ღე­ბის შე­დე­გად ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვის რე­ა­ლურ ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ში მომ­ხდა­რი ცვლი­ლე­ბა ასე­ვე გა­ნე­კუთ­ვნე­ბა ფი­ზი­კურ ცვლი­ლე­ბას.

15.46. თუ სა­წარ­მო ბი­ო­ლო­გი­ურ აქ­ტი­ვებს აფა­სებს თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბით, დაგ­რო­ვი­ლი ცვე­თის გა­მოკ­ლე­ბით პე­რი­ო­დის ბო­ლოს, სა­წარ­მომ ამ­გვა­რი ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის შე­სა­ხებ უნ­და გახსნა­ს შემ­დე­გი ინ­ფორ­მა­ცია;

ა) ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის აღ­წე­რა;

ბ) გან­მარ­ტე­ბა იმის შე­სა­ხებ, რა­ტომ არ არის შე­საძ­ლე­ბე­ლი რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა;

გ) გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი ცვე­თის მე­თო­დი;

დ) სა­სარ­გებ­ლო მომ­სა­ხუ­რე­ბის ვა­და ან გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი ცვე­თის ნორ­მე­ბი; და

ე) სა­ერ­თო გა­და­სა­ტა­ნი თან­ხა და აკუ­მუ­ლი­რე­ბუ­ლი ცვე­თა პე­რი­ო­დის და­საწ­ყის­სა და ბო­ლოს.

15.47. თუ მიმ­დი­ნა­რე პე­რი­ოდ­ში სა­წარ­მო ბი­ო­ლო­გი­ურ აქ­ტი­ვებს თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბით აფა­სებს, დაგ­რო­ვი­ლი ცვე­თის გა­მოკ­ლე­ბით, სა­წარ­მომ უნ­და ასა­ხოს ამ­გვა­რი ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის გას­ვლის შე­დე­გად მი­ღე­ბუ­ლი ნე­ბის­მი­ე­რი შე­მო­სუ­ლო­ბა ან ზა­რა­ლი.

15.48. თუ ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის შე­ფა­სე­ბა ად­რე ხდე­ბო­და თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბით, აკუ­მუ­ლი­რე­ბუ­ლი ცვე­თის გა­მოკ­ლე­ბით და მიმ­დი­ნა­რე პე­რი­ოდ­ში რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა ხდე­ბა სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა­დი, სა­წარ­მომ ამ ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბი­სათ­ვის უნ­და გახ­სნას შემ­დე­გი ინ­ფორ­მა­ცია:

ა) ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის აღ­წე­რა;

ბ) გან­მარ­ტე­ბა, რა­ტომ გახ­და რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა­დი; და

გ) ცვლი­ლე­ბის შე­დე­გე­ბი.

15.49. წი­ნამ­დე­ბა­რე თავ­ში მო­ცე­მულ სა­სოფ­ლო-სა­მე­ურ­ნეო საქ­მი­ა­ნო­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბით, სა­წარ­მომ უნ­და გახ­სნას შემ­დე­გი ინ­ფორ­მა­ცია:

ა) ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში ასა­ხუ­ლი სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტე­ბის ხა­სი­ა­თი და სი­დი­დე;

ბ) სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტებ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი შე­უს­რუ­ლე­ბე­ლი პი­რო­ბე­ბი და სხვა გა­უთ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნე­ბი; და

გ) სა­ხელ­მწი­ფო გრან­ტე­ბის ოდე­ნო­ბის მო­სა­ლოდ­ნე­ლი მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი შემ­ცი­რე­ბა.

თა­ვი 16. ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბი

16.1. წი­ნამდება­რე თა­ვი გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის აღ­რიც­ხვი­სა და ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის გან­მარ­ტე­ბით შე­ნიშ­ვნებ­ში წარდგე­ნი­სათ­ვის.

16.2. ეს თა­ვი არ გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა:

ა)     საპ­რო­ცენ­ტო შე­მო­სავ­ლის, დი­ვი­დენ­დე­ბის, რო­ი­ალ­ტე­ბი­სა და სა­ი­ჯა­რო ქი­რის აღი­ა­რე­ბი­სას (თა­ვე­ბი 8 და 9);

ბ)    გუდ­ვი­ლის, პა­ტენ­ტე­ბის, სა­ვაჭ­რო ნიშ­ნე­ბი­სა და მსგავ­სი აქ­ტი­ვე­ბის ასახ­ვი­სათ­ვის (თა­ვი 14);

გ)    ფი­ნან­სუ­რი იჯა­რის შემ­თხვე­ვა­ში (რო­გორც ეს გან­საზ­ღვრუ­ლია მე-8 თავ­ში).

16.3. სა­წარ­მო ახორ­ცი­ე­ლებს ინ­ვეს­ტი­ცი­ებს სხვა­დას­ხვა მიზ­ნით. ზო­გი­ერ­თი სა­წარ­მო ინ­ვეს­ტი­ცი­ებს ფლობს და­მა­ტე­ბი­თი ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბის წყა­როს სა­ხით, ხო­ლო ზო­გი­ერ­თი _ კო­მერ­ცი­უ­ლი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის სა­ხით, კო­მერ­ცი­უ­ლი ურ­თი­ერ­თო­ბის გაძ­ლი­ე­რე­ბის ან კო­მერ­ცი­უ­ლი უპი­რა­ტე­სო­ბის მო­სა­პო­ვებ­ლად. ზო­გი­ერ­თი ინ­ვეს­ტი­ცია წარ­მოდ­გე­ნი­ლია სერ­ტი­ფი­კა­ტე­ბის ან სხვა ამ­გვა­რი დო­კუ­მენ­ტის სა­ხით, სხვე­ბი _ მათ გა­რე­შე. ზო­გი­ერ­თი ში­ნა­არ­სით შე­იძ­ლე­ბა იყოს ვა­ლი, რო­მე­ლიც გან­ხვავ­დე­ბა მოკ­ლე ან გრძელ­ვა­დი­ა­ნი სა­ვაჭ­რო ვა­ლე­ბი­სა­გან და გუ­ლის­ხმობს ინ­ვეს­ტო­რი­სად­მი გა­და­სახ­დელ ფუ­ლად თან­ხას, რო­მელ­საც, რო­გორც წე­სი, პრო­ცენ­ტი ერიც­ხე­ბა და პი­რი­ქით, ინ­ვეს­ტი­ცია შე­იძ­ლე­ბა არ­სე­ბობ­დეს სა­წარ­მოს საქ­მი­ა­ნო­ბის შე­დე­გებ­ში, რო­გო­რი­ცაა წი­ლი სა­კუ­თარ კა­პი­ტალ­ში. ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის უმ­რავ­ლე­სო­ბა წარ­მო­ად­გენს ფი­ნან­სურ უფ­ლე­ბებს, თუმ­ცა ზო­გი­ერთ მათ­განს მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი სა­ხე აქვს. მა­გა­ლი­თად, სა­იმე­დო ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბი მი­წა­სა და შე­ნო­ბა-ნა­გე­ბო­ბებ­ში და პირ­და­პი­რი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბი ოქ­რო­ში, ალ­მა­სებ­სა და სხვა ლიკ­ვი­დურ სა­ქო­ნელ­ში.

16.4. ზო­გი­ერ­თი სა­ხის ინ­ვეს­ტი­ცი­ი­სათ­ვის არ­სე­ბობს აქ­ტი­უ­რი ბა­ზა­რი, რო­მე­ლიც მა­თი სა­ბაზ­რო ფა­სის დად­გე­ნის სა­შუ­ა­ლე­ბას იძ­ლე­ვა. ასე­თი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბი­სათ­ვის სა­ბაზ­რო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლია. სხვა ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბი­სათ­ვის, რომ­ლე­ბის­თვი­საც არ არ­სე­ბობს აქ­ტი­უ­რი ბა­ზა­რი, რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის და­სად­გე­ნად გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა სხვა მე­თო­დე­ბი.

16.5. სა­წარ­მო, რო­მე­ლიც თა­ვის ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში ცალ-ცალ­კე ასა­ხავს მიმდინა­რე და გრძელ­ვადიან აქ­ტი­ვებს, მიმდინა­რე ინ­ვეს­ტი­ცი­ებს წარ­მოადგენს მიმდინა­რე აქ­ტი­ვე­ბის სა­ხით და გრძელ­ვადიან ინ­ვეს­ტი­ცი­ებს _ გრძელ­ვადია­ნი აქ­ტი­ვე­ბის სა­ხით.

16.6. ის სა­წარ­მო, რო­მე­ლიც თა­ვის ბა­ლან­სში ცალ-ცალ­კე არ ასა­ხავს მიმდინა­რე და გრძელ­ვადიან აქ­ტი­ვებს, ვალდებუ­ლია ეს გა­ა­კე­თოს ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის შე­ფა­სე­ბი­სა და მა­თი სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბის შე­ფა­სე­ბის მიზ­ნით, 16.12 და 16.14 პუნ­ქტე­ბის შე­სა­ბა­მი­სად.

16.7. სა­წარ­მო­თა უმ­რავ­ლე­სო­ბა ბა­ლან­სში ცალ-ცალ­კე ასა­ხავს მიმ­დი­ნა­რე აქ­ტი­ვებ­სა და გრძელ­ვა­დი­ან აქ­ტი­ვებს, თა­ვი 1-ის, „ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის წარ­დგე­ნა“ მი­ხედ­ვით. მიმ­დი­ნა­რე ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბი მი­ე­კუთ­ვნე­ბა მიმ­დი­ნა­რე აქ­ტი­ვებს. ის ფაქ­ტი, რომ ლიკ­ვი­დუ­რი ინ­ვეს­ტი­ცია შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბულ იქ­ნა მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი პე­რი­ო­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში, ხელს არ უშ­ლის იმას, რომ იგი ჩა­ით­ვა­ლოს მიმ­დი­ნა­რე აქ­ტი­ვად.

16.8. ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბი, რომ­ლე­ბიც კლა­სი­ფიცირდება მიმდინა­რე აქ­ტი­ვე­ბად, საწ­ყი­სი თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბით აღი­ა­რე­ბის შემდეგ, ფი­ნან­სურ ანგა­რიშ­გე­ბა­ში უნდა აი­სა­ხოს სა­ბაზ­რო ღი­რე­ბუ­ლე­ბასა და ინ­ვეს­ტი­ცი­ის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბას შო­რის უმ­ცი­რე­სი თან­ხით. ამას­თან, სა­ბა­ლან­სო ღი­რებუ­ლე­ბა უნდა გა­ნი­საზ­ღვროს ინდივიდუა­ლუ­რი ინვეს­ტი­ცი­ის სა­ფუძ­ველ­ზე.

16.9. ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის მი­მართ შე­იძ­ლე­ბა გა­მო­ყე­ნე­ბულ იქ­ნეს ზო­გა­დი წე­სი, რო­მე­ლიც გუ­ლის­ხმობს ასახ­ვას თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­სა და ნე­ტო სა­რე­ა­ლი­ზა­ციო ღი­რე­ბუ­ლე­ბას შო­რის უმ­ცი­რე­სი თან­ხით. რად­გან მიმ­დი­ნა­რე ინ­ვეს­ტი­ცი­ების უმ­რავ­ლე­სო­ბა ლიკ­ვი­დუ­რია, მი­სი სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა იქ­ნე­ბა ინ­ვეს­ტი­ცი­ის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­სა და სა­ბაზ­რო ღი­რე­ბუ­ლე­ბას შო­რის უმ­ცი­რე­სი თან­ხა.

16.10. ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა მო­ი­ცავს შე­ძე­ნას­თან და­კავ­ში­რე­ბულ ისეთ და­ნა­ხარ­ჯებს, რო­გო­რი­ცაა: ბრო­კე­რის ანაზ­ღა­უ­რე­ბა, ბა­ჟი, სა­კო­მი­სიო გა­და­სა­ხა­დე­ბი, მო­საკ­რებ­ლე­ბი და სა­ბან­კო მომ­სა­ხუ­რე­ბის და­ნა­ხარ­ჯე­ბი.

16.11. თუ ინ­ვეს­ტი­ცია შე­ძე­ნი­ლია სხვა აქ­ტივ­ზე გაც­ვლის ან ნა­წი­ლობ­რი­ვი გაც­ვლის შე­დე­გად, ინ­ვეს­ტი­ცი­ის შე­ძე­ნის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა გა­ნი­საზ­ღვრე­ბა გა­ცე­მუ­ლი აქ­ტი­ვის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბის მი­ხედ­ვით.

16.12. ინ­ვეს­ტი­ცი­ი­დან მი­სა­ღე­ბი და­რიც­ხუ­ლი საპ­რო­ცენ­ტო შე­მო­სავ­ლე­ბი, დი­ვი­დენ­დე­ბი, ჩვე­უ­ლებ­რივ, გა­ნი­ხი­ლე­ბა შე­მო­სავ­ლე­ბის სა­ხით, რო­მე­ლიც მი­ი­ღე­ბა ინ­ვეს­ტი­ცი­ი­დან უკუ­გე­ბის სა­ხით. თუმ­ცა, ზო­გი­ერთ შემ­თხვე­ვა­ში, ასეთ შე­მო­სუ­ლო­ბებს და­ნა­ხარ­ჯე­ბის ანაზ­ღა­უ­რე­ბის ფორ­მა უფ­რო აქვს, ვიდ­რე შე­მო­სავ­ლის ნა­წი­ლი­სა. მა­გა­ლი­თად, რო­დე­საც გა­და­უხ­დე­ლი და­რიც­ხუ­ლი პრო­ცენ­ტი წარ­მო­იშ­ვა პრო­ცენ­ტი­ა­ნი ინ­ვეს­ტი­ცი­ის შე­ძე­ნამ­დე და ამ­გვა­რად ჩარ­თუ­ლია ინ­ვეს­ტი­ცი­ი­სათ­ვის გა­დახ­დილ ფას­ში, მო­მა­ვალ­ში მი­ღე­ბუ­ლი პრო­ცენ­ტის თან­ხა გა­ნა­წილ­დე­ბა ინ­ვეს­ტი­ცი­ის შე­ძე­ნამ­დე და შე­ძე­ნის შემ­დგომ პე­რი­ო­დებ­ზე. ინ­ვეს­ტი­ცი­ის შე­ძე­ნის წი­ნა სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დის შე­სა­ბა­მი­სი წი­ლი გა­მოკ­ლე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა ინ­ვეს­ტი­ცი­ის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბი­დან. თუ სა­აქ­ციო კა­პი­ტა­ლი­დან დი­ვი­დენ­დე­ბის გა­ცე­მა გა­მოც­ხა­დე­ბუ­ლია ინ­ვეს­ტი­ცი­ის შე­ძე­ნამ­დე მი­ღე­ბუ­ლი მო­გე­ბი­დან, დი­ვი­დენ­დე­ბის მი­მართ გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა ანა­ლო­გი­უ­რი მიდ­გომა. თუ ძნე­ლია დი­ვი­დენ­დე­ბის ასეთ­ნა­ი­რად გა­ნა­წი­ლე­ბა რა­ი­მე პი­რო­ბი­თი, სუ­ბი­ექ­ტუ­რი მე­თო­დის გა­რე­შე, ინ­ვეს­ტი­ცი­ის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა, რო­გორც წე­სი, შემ­ცი­რე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა მი­სა­ღე­ბი დი­ვი­დენ­დე­ბის თან­ხით მხო­ლოდ იმ შემ­თხვე­ვა­ში, რო­ცა დი­ვი­დენ­დე­ბი ნამ­დვი­ლად წარ­მო­ად­გენს ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის ღი­რე­ბუ­ლე­ბის ნა­წი­ლის ამო­ღე­ბას.

16.13. ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის შე­ძე­ნის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­სა და სა­სეს­ხო ფა­სი­ან ქა­ღალ­დებ­ში და­ბან­დე­ბუ­ლი ინ­ვეს­ტი­ცი­ის გა­მოს­ყიდ­ვის ღი­რე­ბუ­ლე­ბას შო­რის სხვა­ო­ბა (შე­ძე­ნა­ზე დის­კონ­ტის ან ფას­ნა­მა­ტის თან­ხა) ჩა­მო­ი­წე­რე­ბა ინ­ვეს­ტო­რის მი­ერ შე­ძე­ნის თა­რი­ღი­დან მი­სი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის და­ფარ­ვის მთე­ლი პე­რი­ო­დის მან­ძილ­ზე, ისე, რომ ინ­ვეს­ტი­ცი­ა­ზე ამო­ნა­გე­ბი მუდ­მივი იყოს. ჩა­მო­წე­რი­ლი დის­კონ­ტის ან ფას­ნა­მა­ტის თან­ხა შე­მო­სავ­ლებს და­ე­რიც­ხე­ბა პრო­ცენ­ტის მსგავსად და და­ე­მა­ტე­ბა ან გა­მო­აკ­ლდე­ბა ფა­სი­ა­ნი ქა­ღალ­დის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბას. წარ­მო­შო­ბი­ლი სა­ბა­ლანსო ღი­რე­ბუ­ლე­ბა შემ­დგომ­ში გა­ით­ვა­ლის­წი­ნე­ბა რო­გორც ფა­სი­ა­ნი ქა­ღალ­დე­ბის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა.

16.14. ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბი, რომ­ლე­ბიც კლა­სი­ფი­ცირდება გრძელ­ვადიან აქ­ტი­ვე­ბად, ბა­ლან­სში უნდა აღი­არდეს თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბით.

16.15. სა­წარ­მო, საწ­ყი­სი ღი­რე­ბუ­ლე­ბით აღი­ა­რე­ბის შემდეგ, მიმ­დი­ნა­რე ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის ბა­ლან­სში ასახ­ვის მიზ­ნით, მუდმი­ვად უნდა იყე­ნებდეს სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბის ზრდის ან შემ­ცი­რე­ბის სა­აღ­რიც­ხვო პო­ლი­ტი­კას. ამას­თან, ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბის ზრდისა და შემ­ცი­რე­ბის თან­ხე­ბი უნდა აი­სა­ხოს შე­მო­სავ­ლის ან ხარ­ჯის სა­ხით.

16.16. ინ­ვეს­ტი­ცი­ის გა­ყიდვი­სას წარ­მო­შო­ბი­ლი სხვა­ო­ბა მი­ღე­ბულ წმინდა ამო­ნა­გებ­სა და ინ­ვესტი­ცი­ის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბას შო­რის უნდა აი­სა­ხოს შე­მო­სავ­ლის ან ხარ­ჯის სა­ხით.

16.17. მიმდინა­რე ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბად რეკ­ლა­სი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი გრძელ­ვადია­ნი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის გადა­ტა­ნა უნდა მოხდეს სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბით.

16.18. მიმდინა­რე ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბიდან გრძელ­ვადიან ინ­ვეს­ტი­ცი­ებ­ზე რეკ­ლა­სი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი ინ­ვეს­ტიცი­ე­ბის გადატა­ნა უნდა მოხდეს თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­სა და სა­ბაზ­რო ღი­რე­ბუ­ლე­ბას შო­რის უმ­ცი­რე­სი თან­ხით.

16.19. შე­მო­სავ­ლებ­ში უნდა ჩა­ირ­თოს:

I) საპ­რო­ცენ­ტო შე­მო­სა­ვა­ლი, დივიდენდები;

II) მიმდინა­რე ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის გა­ყიდვიდან მი­ღე­ბუ­ლი მო­გე­ბა და ზა­რა­ლი;

III) სა­ბაზ­რო ღი­რე­ბუ­ლე­ბის შემ­ცი­რე­ბა და ასე­თი შემ­ცი­რე­ბის ანუ­ლი­რე­ბა იმ მიმ­დი­ნა­რე ინ­ვეს­ტი-ცი­ე­ბის მი­ხედ­ვით, რო­მე­ლიც ასა­ხუ­ლია თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­სა და სა­ბაზ­რო ღი­რე­ბუ­ლე­ბას შო­რის უმ­ცი­რე­სი თან­ხით.

16.20. ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის გან­მარ­ტე­ბით შე­ნიშ­ვნებ­ში უნდა გამ­ჟღავ­ნდეს:

ა) შემდეგი სა­აღ­რიც­ხვო პო­ლი­ტი­კა:

I) ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის სა­ბა­ლან­სო ღი­რე­ბუ­ლე­ბის გან­საზ­ღვრა;

II) ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის სა­ბაზ­რო ღი­რე­ბუ­ლე­ბის ცვლი­ლე­ბე­ბის ასახ­ვის მე­თოდი.

ბ) შე­მო­სა­ვალ­ში ჩარ­თუ­ლი მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი თან­ხე­ბი:

I) საპ­რო­ცენ­ტო შე­მო­სა­ვა­ლი, დივიდენდები;

II) მიმდინა­რე ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის გა­ყიდვიდან მი­ღე­ბუ­ლი მო­გე­ბა და ზა­რა­ლი;

III) ცვლი­ლე­ბე­ბი ამ­გვა­რი ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ში.

დანართი 1

ფინანსური ანგარიშგების სტრუქტურა

წინამდება­რე და­ნარ­თი გან­კუთ­ვნი­ლია მხო­ლოდ თვალ­სა­ჩი­ნო­ე­ბი­სათ­ვის და არ წარ­მო­ად­გენს სტან­დარტის ნა­წილს. და­ნარ­თის მი­ზა­ნია გვიჩ­ვე­ნოს სტან­დარ­ტის გა­მო­ყე­ნე­ბა და ხე­ლი შე­უწ­ყოს მი­სი მნიშ­ვნე­ლობის უკეთ გა­გე­ბას.

და­ნარ­თში გან­ხი­ლუ­ლი მა­გა­ლი­თე­ბი გვიჩ­ვე­ნებს, რა ფორ­მით უნ­და იქ­ნეს წარ­დგე­ნი­ლი ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში ბა­ლან­სის, მო­გე­ბი­სა და ზა­რა­ლის ან­გა­რიშ­გე­ბი­სა და სა­კუ­თარ კა­პი­ტალ­ში მომ­ხდა­რი ცვლი­ლე­ბე­ბის მოთ­ხოვ­ნე­ბი. ძი­რი­თა­დი მუხ­ლე­ბი­სათ­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი წარ­დგე­ნი­სა და აღ­წე­რის ნორ­მირე­ბუ­ლი თა­ნა­მიმ­დევ­რო­ბა, აუ­ცი­ლებ­ლო­ბის შემ­თხვე­ვა­ში, შე­საძ­ლოა შე­იც­ვა­ლოს, რა­თა უზ­რუნ­ველ­ყო­ფილ იქ­ნეს თი­თო­ე­უ­ლი სა­წარ­მო­სათ­ვის და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბე­ბის სა­მარ­თლი­ა­ნი წარ­დგე­ნა.

თვალ­სა­ჩი­ნო­ე­ბი­სათ­ვის წარ­მოდ­გე­ნი­ლია მო­გე­ბი­სა და ზა­რა­ლის ან­გა­რიშ­გე­ბის ორი მა­გა­ლი­თი, სა­დაც ნაჩ­ვე­ნე­ბია შე­მო­სავ­ლე­ბი­სა და ხარ­ჯე­ბის კლა­სი­ფი­კა­ცი­ის ორი ალ­ტერ­ნა­ტი­ვა, ეკონომიკური შინაარსისა და ფუნ­ქცი­ე­ბის მი­ხედ­ვით. აგ­რეთ­ვე ილუს­ტრი­რე­ბუ­ლია სა­კუ­თარ კა­პი­ტალ­ში ცვლი­ლე­ბე­ბის ასახ­ვის ორი ალ­ტერ­ნა­ტი­უ­ლი მიდ­გო­მა.

 

 

                                                        

 

 

 

სააქციო საზოგადოება ,,ალფა”

ბალანსი 20X2 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით

 

                                                                                                                                (ათა­სი ლა­რი)           

                                                                                                       20X2    20X2    20X1    20X1

აქტივები                                       

გრძელ­ვადია­ნი აქ­ტი­ვე­ბი             

ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბი                                                              X                      X

არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქ­ტი­ვე­ბი                                                         X                      X

სხვა ფი­ნან­სუ­რი აქ­ტი­ვე­ბი                                                            X                       X

                                                                                                                    X                     X

მიმდინა­რე აქ­ტი­ვე­ბი                                            

სა­სა­ქონ­ლო-მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი ფა­სე­უ­ლო­ბე­ბი                                 X                      X

სა­ვაჭ­რო და სხვა მოთ­ხოვ­ნე­ბი                                                     X                      X

ავან­სე­ბი                                                                                         X                      X

ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბი და მა­თი ეკ­ვი­ვა­ლენ­ტე­ბი                              X                       X

                                                                                                                    X                     X

სულ აქ­ტი­ვე­ბი                                                                                        X                     X

 

საკუთარი კაპიტალი და ვალდებულებები

კა­პი­ტა­ლი და რე­ზერ­ვე­ბი                        

მიმოქცევაში არსებული სა­აქ­ციო კა­პი­ტა­ლი                               X                     X

რე­ზერ­ვე­ბი                                                                                     X                     X

აკუ­მუ­ლი­რე­ბუ­ლი  მო­გე­ბა (ზა­რა­ლი)                                          X                     X

                                                                                                                    X                     X

 

 

                                                                                                       20X2    20X2    20X1    20X1

გრძელ­ვადია­ნი ვალდებუ­ლე­ბე­ბი                                   

პრო­ცენ­ტი­ა­ნი სეს­ხე­ბი                                                                   X                     X

გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი გა­და­სა­ხა­დი                                                       X                     X

ანა­რიც­ხე­ბი                                                                                    X                     X

                                                                                                                   X                      X        

მოკ­ლე­ვადია­ნი ვალდებუ­ლე­ბე­ბი                                   

სა­ვაჭ­რო და სხვა ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი                                             X                     X

მოკ­ლე­ვა­დი­ა­ნი სეს­ხე­ბი                                                                X                     X

სა­გა­რან­ტიო ანა­რიც­ხე­ბი                                                               X                     X

                                                                                                                   X                      X

სულ სა­კუ­თა­რი კა­პი­ტა­ლი და ვალდებუ­ლე­ბე­ბი                                    X                      X

სააქციო საზოგადოება ,,ალფა”

მოგებისა და ზარალის წლიური ანგარიშგება, რომელიც სრულდება

20X2 წლის 31 დეკემბერს

(ხარ­ჯე­ბის კლა­სი­ფი­კა­ცი­ის ილუს­ტრი­რე­ბა, ფუნ­ქცი­ე­ბის მი­ხედვით)

 

                                                                                                                               (ათა­სი ლა­რი)

                                                                                                                   20X2    20X1   

ამო­ნა­გე­ბი                                                                                                  X          X

რე­ა­ლი­ზე­ბუ­ლი პრო­დუქ­ცი­ის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა                                 (X)      (X)

სა­ერ­თო მო­გე­ბა                                                                                         X          X

სხვა სა­ო­პე­რა­ციო შე­მო­სავ­ლე­ბი                                                               X          X

კო­მერ­ცი­უ­ლი ხარ­ჯე­ბი                                                                             (X)       (X)

ად­მი­ნის­ტრა­ცი­უ­ლი ხარ­ჯე­ბი                                                                   (X)       (X)

სხვა სა­ო­პე­რა­ციო ხარ­ჯე­ბი                                                                       (X)      (X)

სა­ო­პე­რა­ციო მო­გე­ბა                                                                                  X          X

ფი­ნან­სუ­რი ხარ­ჯე­ბი                                                                                 (X)      (X)

მო­გე­ბა დაბეგ­ვრამდე                                                                                X          X

მო­გე­ბის გა­და­სა­ხა­დი                                                                                (X)      (X)

წმინდა მო­გე­ბა ან ზა­რა­ლი ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი საქ­მი­ა­ნო­ბიდან                     X          X

გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი მუხ­ლე­ბი                                                                    X         X

სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რიოდის წმინდა მო­გე­ბა                                              X         X

სააქციო საზოგადოება “ალფა”

მოგებისა და ზარალის წლიური ანგარიშგება, რომელიც სრულდება

20X2 წლის 31 დეკემბერს

(ხარ­ჯე­ბის კლა­სი­ფი­კა­ცი­ის ილუს­ტრი­რე­ბა, მა­თი ეკო­ნო­მი­კუ­რი ში­ნა­არ­სის მი­ხედვით)

 

                                                                                                                                   (ათა­სი ლა­რი)

 

                                                                                                                   20X2    20X1

ამო­ნა­გე­ბი                                                                                                            X          X

სხვა სა­ო­პე­რა­ციო შე­მო­სავ­ლე­ბი                                                               X          X

ცვლი­ლე­ბე­ბი მზა პრო­დუქ­ცი­ის მა­რაგ­სა და

და­უმ­თავრე­ბელ წარ­მო­ე­ბა­ში                                                                    (X)       (X)

სა­წარ­მოს მი­ერ შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი და კა­პი­ტა­ლი­ზე­ბუ­ლი

სა­მუ­შაო                                                                                                     X          X

მოხ­მა­რე­ბუ­ლი ნედ­ლე­უ­ლი და მა­სა­ლე­ბი                                              (X)        (X)

პერ­სო­ნა­ლის შე­ნახ­ვის ხარ­ჯე­ბი                                                               (X)       (X)

ცვე­თი­სა და ამორ­ტი­ზა­ცი­ის ხარ­ჯე­ბი                                                      (X)       (X)

სხვა სა­ო­პე­რა­ციო ხარ­ჯე­ბი                                                                       (X)      (X)

სა­ო­პე­რა­ციო მო­გე­ბა                                                                                  X          X

ფი­ნან­სუ­რი ხარ­ჯე­ბი                                                                                 (X)       (X)

მო­გე­ბა დაბეგ­ვრამდე                                                                                X          X

მო­გე­ბის გა­და­სა­ხა­დი                                                                                (X)      (X)

წმინდა მო­გე­ბა ან ზა­რა­ლი ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი საქ­მი­ა­ნო­ბიდან                     X          X

გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი მუხ­ლე­ბი                                                                    X         X

სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რიოდის წმინდა მო­გე­ბა                                              X         X

 

 

სააქციო საზოგადოება ,,ალფა”

საკუთარ კაპიტალში ცვლილებების წლიური ანგარიშგება,

რომელიც სრულდება 20X2 წლის 31 დეკემბერს

 

                                                                სა­აქციო    სა­ე­მი­სიო     გა­და­ფა­სების  დაგ­როვილი

                                                                კაპი­ტა­ლი   შემოსავალი   რეზერვი     მოგება     სულ               

20X0 წლის 31 დე­კემ­ბრის

ნაშ­თი                                                       X               X                         X                 X                 X    

ცვლი­ლე­ბე­ბი სა­აღ­რიც­ხვო

პო­ლი­ტი­კა­ში                                                                                                           (X)             (X)

ხე­ლა­ხა­ლი  ნაშ­თი ცვლი­ლე­ბების

შემ­დეგ                                                     X               X                         X                 X                   X

მო­ცე­მუ­ლი პე­რი­ო­დის   

წმინდა მო­გე­ბა                                                                                                          X                  X  

დი­ვი­დენ­დე­ბი                                                                                                          (X)              (X)  

სა­აქ­ციო კა­პი­ტა­ლის გა­მოშ­ვე­ბა          X                 X                                             X      

20X1წლის 31 დე­კემ­ბრის ნაშ­თი        X                 X                       X                 X                   X

სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დის

წმინ­და  მო­გე­ბა                                                                                                          X                 X

დი­ვი­დენ­დე­ბი                                                                                                           (X)             (X) 

                                                                 X                  X                                                                                       X             

სა­აქ­ციო კა­პი­ტა­ლის გა­მოშ­ვე­ბა          X                 X                                               

20X2 წლის 31 დე­კემ­ბრის ნაშ­თი       X                 X                        X               X                   X

და­ნარ­თი 2

ფუ­ლადი სახ­სრე­ბის მოძ­რა­ო­ბის ან­გა­რიშ­გე­ბა

1. ქვე­მოთ მო­ტა­ნილ მა­გა­ლი­თებ­ში ნაჩ­ვე­ნე­ბია მხო­ლოდ მიმ­დი­ნა­რე პე­რი­ო­დის თან­ხე­ბი. გა­სუ­ლი პე­რი­ო­დის შე­სა­ბა­მი­სი თან­ხე­ბი წარ­მოდ­გე­ნილ უნ­და იქ­ნეს თა­ვის _ ,,ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის წარ­დგე­ნა” შე­სა­ბა­მი­სად.

2. მო­გე­ბი­სა და ზა­რა­ლის ან­გა­რიშ­გე­ბი­სა და სა­ბა­ლან­სო ინ­ფორ­მა­ცია მო­ტა­ნი­ლია ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბის მოძ­რა­ო­ბის ან­გა­რიშ­გე­ბის შედ­გე­ნის სა­ი­ლუს­ტრა­ცი­ოდ, პირ­და­პი­რი და არა­პირ­და­პი­რი მე­თო­დე­ბის გა­მო­ყენე­ბით. ამი­ტომ მო­გე­ბი­სა და ზა­რა­ლის ან­გა­რიშ­გე­ბა და ბა­ლან­სი წარ­მოდ­გე­ნი­ლი არ არის ბუ­ღალ­ტრუ­ლი აღ­რიც­ხვის სტან­დარ­ტის წარ­დგე­ნი­სა და გან­მარ­ტე­ბითი შენიშვნების მოთ­ხოვ­ნე­ბის შე­სა­ბა­მი­სად.

3. ბა­ლან­სი­ს და მო­გე­ბი­სა და ზა­რა­ლის ან­გა­რიშ­გე­ბას­თან ერ­თად, ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბის მოძ­რა­ო­ბის ან­გა­რიშ­გე­ბის მო­სამ­ზა­დებ­ლად სა­ჭი­როა სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო წლის შემ­დე­გი და­მა­ტე­ბი­თი ინ­ფორ­მა­ცია:

  ქვე­მოთ ჩა­მოთ­ვლი­ლი ცვე­თის ხარ­ჯე­ბი მი­კუთ­ვნე­ბუ­ლია სხვა სა­ო­პე­რა­ციო ხარ­ჯებ­ზე

_ მან­ქა­ნა-და­ნად­გა­რე­ბი          25,000 ლა­რი

_ სატ­რან­სპორ­ტო სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბი   2,000 ლა­რი

სრუ­ლად ამორ­ტი­ზე­ბუ­ლი ჩარ­ხე­ბი, რო­მელ­თა პირ­ვან­დე­ლი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა შე­ად­გენ­და 15,000 ლარს, სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ოდ­ში გა­ი­ყი­და 5,000 ლა­რად. მო­გე­ბა ჩარ­თუ­ლია სა­ო­პე­რა­ციო  ხარ­ჯებ­ში.

გადახდილია დივიდენდი 25,000 ლარი.

 

მოგებისა და ზარალის ანგარიშგება პერიოდისათვის,

რომელიც მთავრდება 20X3 წლის 31 დეკემბერს

 

ამო­ნა­გე­ბი                                                                          850,000

რე­ა­ლი­ზე­ბუ­ლი პრო­დუქ­ცი­ის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა         (637,500)

სა­ერ­თო მო­გე­ბა                                                                 212,500

ად­მი­ნის­ტრა­ცი­უ­ლი ხარ­ჯე­ბი                                          (28,100)

სხვა საოპერაციო ხარ­ჯე­ბი                                                (73,600)

მო­გე­ბა სა­ო­პე­რა­ციო საქ­მი­ა­ნო­ბი­დან                                110,800

ფი­ნან­სუ­რი ხარ­ჯი                                                             (15,800)

მო­გე­ბა და­ბეგ­ვრამ­დე                                                                    95,000

მო­გე­ბის გა­და­სა­ხა­დის ხარ­ჯი                                           (44,000)

წმინ­და მო­გე­ბა                                                                  51,000

ბალანსი 20X3 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით

 

                                                                               20X3                  20X2

აქტივები

გრძელ­ვადია­ნი აქ­ტი­ვე­ბი

ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბი

მი­წა                                                                                    230,000          220,000

მან­ქა­ნა-და­ნად­გა­რე­ბი                                             35,000                       20,000

სატ­რან­სპორ­ტო სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბი                                 6,000                        4,000

დი­რექ­ტო­რებ­ზე გა­ცე­მუ­ლი გრძელ­ვა­დი­ა­ნი სეს­ხი 64,000         60,000

                                                                               335,000                       304,000

      

მოკ­ლე­ვადია­ნი აქ­ტი­ვე­ბი

სა­სა­ქონ­ლო-მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი მა­რა­გი                      82,000             42,000

დე­ბი­ტო­რუ­ლი და­ვა­ლი­ა­ნე­ბა                               63,000             43,000

წი­ნას­წარ გა­დახ­დი­ლი ხარ­ჯე­ბი                           21,000             16,000

ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბი და მა­თი ეკ­ვი­ვა­ლენ­ტე­ბი                              6,000

                                                                               166,000                      107,000

სულ აქ­ტი­ვე­ბი                                                       501,000                     411,000

 

კაპიტალი და ვალდებულებები

აქ­ცი­ო­ნერ­თა სა­კუ­თა­რი კა­პი­ტა­ლი

სა­აქ­ციო კა­პი­ტა­ლი                                                            100,000                       120,000

გა­უ­ნა­წი­ლე­ბე­ლი მო­გე­ბა                                       147.000            121,000

                                                                               247.000             241.000       

გრძელ­ვადია­ნი ვალდებუ­ლე­ბე­ბი

გრძელ­ვა­დი­ა­ნი სეს­ხე­ბი                                        99,000             125,000

 

მოკ­ლე­ვადია­ნი ვალდებუ­ლე­ბე­ბი

კრე­დი­ტო­რუ­ლი და­ვა­ლი­ა­ნე­ბე­ბი

მომ­წო­დებ­ლე­ბი­სად­მი                                          72,000             35,000

ბან­კის ოვერ­დრაფ­ტი                                            43,000                 -

გა­და­სახ­დე­ლი გადასახადები                              40,000             10,000

                                                                               155,000           45,000

სულ კა­პი­ტა­ლი და ვალდებუ­ლე­ბე­ბი                      501,000                     411,000

ფულადი სახსრების მოძრაობის ანგარიშგება პირდაპირი მეთოდით

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               20X3

ფუ­ლადი სახ­სრე­ბის ნა­კადები სა­ო­პე­რა­ციო საქ­მი­ა­ნო­ბიდან

კლი­ენ­ტე­ბი­სა­გან მი­ღე­ბუ­ლი ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბი (გ. 5)                                                  830,000

მომ­წო­დებ­ლებ­სა და თა­ნამ­შრომ­ლებ­ზე გა­ცე­მუ­ლი ფუ­ლა­დი 

სახ­სრე­ბი (გ. 6)                                                                                                                               (725,200)

სა­ო­პე­რა­ციო საქ­მი­ა­ნო­ბი­დან  შე­მო­სუ­ლი თან­ხე­ბი                                                                     104,800

გა­დახ­დი­ლი პრო­ცენ­ტე­ბი                                                                                                (15,800)

გა­დახ­დი­ლი მო­გე­ბის გა­და­სა­ხა­დი (გ. 4)                                                                         (14,000)

გა­დახ­დი­ლი დი­ვი­დენ­დე­ბი                                                                                             (25,000)

ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბის ნა­კა­დე­ბი გან­სა­კუთ­რე­ბულ მუხ­ლამ­დე                                         50,000

 

წმინ­და ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბი სა­ო­პე­რა­ციო საქ­მი­ა­ნო­ბი­დან                                               50,000

 

ფუ­ლადი სახ­სრე­ბის ნა­კადები სა­ინ­ვეს­ტი­ციო საქ­მი­ა­ნო­ბიდან

ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის შე­ძე­ნა (გ.1,2,3)                                                                                  (54,000)

მან­ქა­ნა-და­ნად­გა­რე­ბის რე­ა­ლი­ზა­ცი­ით მი­ღე­ბუ­ლი სარ­გე­ბე­ლი                                     5,000

დი­რექ­ტო­რებ­ზე გა­ცე­მუ­ლი სეს­ხე­ბი                                                                               (4,000)

 

სა­ინ­ვეს­ტი­ციო საქ­მი­ა­ნო­ბი­სათ­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი

წმინ­და ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბი                                                                                               (53,000)

 

ფუ­ლადი სახ­სრე­ბის ნა­კადები სა­ფი­ნან­სო საქ­მი­ა­ნო­ბიდან

გრძელ­ვა­დი­ა­ნი სეს­ხე­ბის შემ­ცი­რე­ბა (125,000_99,000)                                                   (26,000)

სა­კუ­თა­რი აქ­ცი­ის გა­მოს­ყიდ­ვა                                                                                          (20,000)

 

სა­ფი­ნან­სო საქ­მი­ა­ნო­ბი­სათ­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი წმინ­და

ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბი                                                                                  (46,000)

ფულადი სახსრებისა და მათი ეკვივალენტების წმინდა შემცირება                                      (49,000)

ფუ­ლადი სახ­სრე­ბი და მა­თი ეკ­ვი­ვა­ლენ­ტე­ბი სა­ან­გა­რიშ-

გებო პერიოდის დასაწყისისათვის                                                                           6,000

ფუ­ლადი სახ­სრე­ბი და მა­თი ეკ­ვი­ვა­ლენ­ტე­ბი სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო       

პერიოდის ბოლოსათვის (ოვერდრაფტი)                                                               (43,000)

 

გა­ან­გა­რი­შე­ბე­ბი

 

გ. 1. მი­წა

       ნაშ­თი წლის და­საწ­ყი­სი­სათ­ვის                                             220,000

       შე­ძე­ნა (და­მა­ბა­ლან­სე­ბე­ლი სი­დი­დე)                                                10,000

       ნაშ­თი წლის ბო­ლოს                                                              230,000

 

გ. 2. მან­ქა­ნა-დანადგა­რე­ბი   

       ნაშ­თი წლის და­საწ­ყი­სი­სათ­ვის                                             20,000

       ცვე­თა                                                                                      (25,000)

       შე­ძე­ნა (და­მა­ბა­ლან­სე­ბე­ლი სი­დი­დე)                                                40,000

       ნაშ­თი წლის ბო­ლოს                                                              35,000

 

გ. 3. სატ­რან­სპორ­ტო სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბი 

       ნაშ­თი წლის და­საწ­ყი­სი­სათ­ვის                                             4,000

       ცვე­თა                                                                                      (2,000)

       შე­ძე­ნა (და­მა­ბა­ლან­სე­ბე­ლი სი­დი­დე)                                                4,000

       ნაშ­თი წლის ბო­ლოს                                                              6,000

 

გ. 4. გადასა­ხადები    

       გა­და­სახ­დე­ლი თან­ხა  წლის და­საწ­ყი­სი­სათ­ვის                    10,000

       და­რიც­ხუ­ლი გა­და­სა­ხა­დი                                                     44,000

       გა­დახ­დი­ლი თანხა (და­მა­ბა­ლან­სე­ბე­ლი სი­დი­დე)               (14,000)

       ნაშ­თი წლის ბო­ლოს                                                              40,000

 

გ. 5. კლი­ენ­ტე­ბი­სა­გან მი­ღე­ბუ­ლი ნაღდი ფუ­ლი 

       ამო­ნა­გე­ბი                                                                               850,000

       სა­ვაჭ­რო დე­ბი­ტო­რუ­ლი და­ვა­ლი­ა­ნე­ბის ზრდა (63_43)      (20,000)

       ნაშ­თი წლის ბო­ლოს                                                              830,000

 

გ. 6. მომ­წოდებ­ლებ­სა და მო­მუ­შა­ვე­ებ­ზე გადახდილი ფუ­ლი

       გა­ყიდ­ვე­ბის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა                                           637,500          

       ად­მი­ნის­ტრა­ცი­უ­ლი ხარ­ჯე­ბი                                               28,100

       სხვა სა­ო­პე­რა­ციო ხარ­ჯე­ბი                                                    73,600

       არა­ფუ­ლა­დი მუხ­ლე­ბის კო­რექ­ტი­რე­ბა:

·         ცვე­თა                                                                                 (27,000)

·         მო­გე­ბა მოწ­ყო­ბი­ლო­ბის გა­ყიდ­ვი­დან                              5,000

       სა­სა­ქონ­ლო-მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი მა­რა­გის ზრდა (82_42)             40,000

       კრე­დი­ტო­რუ­ლი და­ვა­ლი­ა­ნე­ბის ზრდა (72_35)                   (37,000)

       წი­ნას­წარ გა­დახ­დი­ლი ხარ­ჯე­ბის ზრდა (21_16)                 5,000

                                                                                                       725,200

ფულადი სახსრების მოძრაობის ანგარიშგება არაპირდაპირი მეთოდით

                                                                                                                               20X2

ფუ­ლადი სახ­სრე­ბის ნა­კადები სა­ო­პე­რა­ციო საქ­მი­ა­ნო­ბიდან

წმინ­და მო­გე­ბა და­ბეგ­ვრამ­დე და გან­სა­კუთ­რე­ბულ მუხ­ლამ­დე                        95,000

შეს­წო­რე­ბე­ბი შემ­დე­გი მუხ­ლე­ბი­სათ­ვის:

ცვე­თა                                                                                                                     27,000

საპ­რო­ცენ­ტო ხარ­ჯე­ბი                                                                                                                              15,800

მან­ქა­ნა-და­ნად­გა­რის გა­ყიდ­ვა                                                                                (5,000)

მო­გე­ბა სა­ო­პე­რა­ციო საქ­მი­ა­ნო­ბი­დან საბ­რუ­ნავ კა­პი­ტალ­ში ცვლი­ლე­ბამ­დე      132,800

მყიდ­ველ­თა დე­ბი­ტო­რუ­ლი და­ვა­ლი­ა­ნე­ბე­ბი­სა და სხვა

დე­ბი­ტო­რუ­ლი და­ვა­ლი­ა­ნე­ბე­ბის ზრდა                                                              (25,000)

სა­სა­ქონ­ლო-მა­ტე­რი­ა­ლურ ფა­სე­უ­ლო­ბა­თა ზრდა                                                (40,000)

მომ­წო­დე­ბელ­თა კრე­დი­ტო­რუ­ლი და­ვა­ლი­ა­ნე­ბის ზრდა                                   37,000

სა­ო­პე­რა­ციო საქ­მი­ა­ნო­ბი­დან მი­ღე­ბუ­ლი ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბი                             104,800

გა­დახ­დი­ლი პრო­ცენ­ტე­ბი                                                                                   (15,800)

გა­დახ­დი­ლი მო­გე­ბის გა­და­სა­ხა­დი                                                                     (14,000)

გა­დახ­დი­ლი დი­ვი­დენ­დე­ბი                                                                                (25,000)

ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბის ნა­კა­დე­ბი გან­სა­კუთ­რე­ბულ მუხ­ლამ­დე                             50,000

წმინ­და ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბი სა­ო­პე­რა­ციო საქ­მი­ა­ნო­ბი­დან                                                                                    

ფუ­ლადი სახ­სრე­ბის ნა­კადები სა­ინ­ვეს­ტი­ციო საქ­მი­ა­ნო­ბიდან            50.000

ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის შე­ძე­ნა (გ.1,2,3)                                                            (54,000)                                

მან­ქა­ნა-და­ნად­გა­რე­ბის რე­ა­ლი­ზა­ცი­ით მი­ღე­ბუ­ლი სარ­გე­ბე­ლი                            5,000

დი­რექ­ტო­რებ­ზე გა­ცე­მუ­ლი სეს­ხე­ბი                                                                       (4,000)

სა­ინ­ვეს­ტი­ციო საქ­მი­ა­ნო­ბი­სათ­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი

წმინ­და ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბი                                                                                    (53,000)

ფუ­ლადი სახ­სრე­ბის ნა­კადები სა­ფი­ნან­სო საქ­მი­ა­ნო­ბიდან

გრძელ­ვა­დი­ა­ნი სეს­ხე­ბის შემ­ცი­რე­ბა (125_99)                                                                  (26,000)

სა­კუ­თა­რი აქ­ცი­ის გა­მოს­ყიდ­ვა                                                                               (20,000)

სა­ფი­ნან­სო საქ­მი­ა­ნო­ბი­სათ­ვის გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი წმინ­და

ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბი                                                                                                   (46,000)

ფულადი სახსრებისა და მათი ეკვივალენტების წმინდა შემცირება                         (49,000)

ფუ­ლადი სახ­სრე­ბი და მა­თი ეკ­ვი­ვა­ლენ­ტე­ბი

სა­ან­გა­რიშგებო პერიოდის დასაწყისისათვის                                                  6,000

ფუ­ლადი სახ­სრე­ბი და მა­თი ეკ­ვი­ვა­ლენ­ტე­ბი სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო       

პერიოდის ბოლოსათვის (ოვერდრაფტი)                                                      (43,000)

ალტერნატიული წარდგენა

(არაპირდაპირი მეთოდი)

რო­გორც ალ­ტერ­ნა­ტი­ვა, ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბის მოძ­რა­ო­ბის ან­გა­რიშ­გე­ბის არა­პირ­და­პი­რი მე­თო­დის დროს, სა­ო­პე­რა­ციო საქ­მი­ა­ნო­ბი­დან მი­ღე­ბუ­ლი მო­გე­ბა, საბ­რუ­ნავ კა­პი­ტალ­ში მომ­ხდარ ცვლი­ლე­ბამ­დე, შე­იძ­ლე­ბა წარ­დგე­ნილ იქ­ნეს შემ­დეგ­ნა­ი­რად:

ამო­ნა­გე­ბი სა­ინ­ვეს­ტი­ციო შე­მო­სავ­ლის გა­მოკ­ლე­ბით                             850,000

სა­ო­პე­რა­ციო ხარ­ჯე­ბი ცვე­თის გა­მოკ­ლე­ბით 1                                      (717,200)

სა­ო­პე­რა­ციო საქ­მი­ა­ნო­ბი­დან მი­ღე­ბუ­ლი მო­გე­ბა

საბ­რუ­ნავ კა­პი­ტალ­ში ცვლი­ლე­ბამ­დე                                                      132,800

 

 

1. 717,200 = 637,500 რე­ა­ლი­ზე­ბუ­ლი პრო­დუქ­ცი­ის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა

                   +28,100 ად­მი­ნის­ტრა­ცი­უ­ლი ხარ­ჯე­ბი

                   +73,600 სხვა საპ­რო­ცენ­ტო ხარ­ჯე­ბი

                   +5,000  მან­ქა­ნა-და­ნად­გა­რის გა­ყიდ­ვი­დან მი­ღე­ბუ­ლი მო­გე­ბა

                   _27,000 და­რიც­ხუ­ლი ცვე­თა

 

დანართი 3

შეცდომები

ამო­ნა­წე­რე­ბი მო­გე­ბი­ს, ზა­რა­ლი­სა და გა­უ­ნა­წი­ლე­ბე­ლი მო­გე­ბის ან­გა­რი­შე­ბი­დან გვიჩ­ვე­ნებს ქვემოთ აღ­წე­რი­ლი ოპე­რა­ცი­ე­ბის ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბა­ზე ზე­მოქ­მე­დე­ბის შე­დე­გებს. ამო­ნა­წე­რე­ბი არ შე­ე­სა­ბა­მე­ბა ბუ­ღალ­ტრუ­ლი აღ­რიც­ხვის სტან­დარ­ტის ასახ­ვი­სა და წარ­დგე­ნის ყვე­ლა მოთ­ხოვ­ნას.

20X2 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში კომ­პა­ნია ,,ბე­ტამ” აღ­მო­ა­ჩი­ნა, რომ გარ­კვე­უ­ლი პრო­დუქ­ცია, რო­მე­ლიც გა­ი­ყი­და 20X1 წლის მან­ძილ­ზე, არას­წო­რად იყო ჩარ­თუ­ლი სა­სა­ქონ­ლო-მა­ტე­რი­ა­ლურ ფა­სე­უ­ლო­ბებ­ში 20X1 წლის 31 დე­კემ­ბრი­სათ­ვის 1,500 ლა­რის ოდე­ნო­ბით.

,,ბე­ტას” 20X2 წლის ბუ­ღალ­ტრუ­ლი ჩა­ნა­წე­რე­ბი ასა­ხავ­და ამო­ნა­გებს _ 38.000 ლარს; რეალიზებუ­ლი პრო­დუქ­ცი­ის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბას _ 34.500 ლარს (საწ­ყი­სი მა­რა­გის შეც­დო­მის _ 1.500-ის ჩათ­ვლით) და  მო­გე­ბი­დან გა­და­სა­ხადს _ 700 ლარს.

20X1 წელს ,,ბე­ტამ” წა­რად­გი­ნა შემ­დე­გი ან­გა­რი­ში:

ამო­ნა­გე­ბი                                                                                                  36.000

რე­ა­ლი­ზე­ბუ­ლი სა­ქონ­ლის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა                                       (30.000)

ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი სა­მე­ურ­ნეო საქ­მი­ა­ნო­ბი­დან

მი­ღე­ბუ­ლი მო­გე­ბა  მო­გე­ბი­დან

გა­და­სახა­დე­ბის გა­დახ­დამ­დე                                                                   6.000     

მო­გე­ბი­დან გა­და­სა­ხა­დე­ბი                                                                                    (1.200)

წმინ­და მო­გე­ბა                                                                                          4.800

 

20X1 წლის საწ­ყი­სი გა­უ­ნა­წი­ლე­ბე­ლი მო­გე­ბა შე­ად­გენ­და 2.000 ლარს, ხო­ლო სა­ბო­ლოო გაუნაწი­ლე­ბე­ლი მო­გე­ბა _ 6.800 ლარს.

,,ბე­ტას” მო­გე­ბი­დან გა­და­სა­ხა­დი 20X2 და 20X1 წწ. 20%-ს შე­ად­გენ­და.

 

კომ­პა­ნია ,,ბე­ტა”

მო­გე­ბი­სა და ზა­რა­ლის ან­გა­რიშ­გე­ბა

                                                                                                                    20X2წ.            20X1წ.

                                                                                                                    (გა­და­ან­გა­რი­შე­ბუ­ლი)

ამო­ნა­გე­ბი                                                                                                  38.000             36.000

რე­ა­ლი­ზე­ბუ­ლი სა­ქონ­ლის თვით­ღი­რე­ბუ­ლე­ბა                                       (33.000)           (31.500)

ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი სა­მე­ურ­ნეო საქ­მი­ა­ნო­ბი­დან მი­ღე­ბუ­ლი

მო­გე­ბა, მო­გე­ბი­დან გა­და­სა­ხა­დე­ბის გა­დახ­დამ­დე                                 5.000               4.500  

მო­გე­ბი­დან გა­და­სა­ხა­დე­ბი                                                                                    (1000)             (900)

წმინ­და მო­გე­ბა                                                                                          4.000               3.600  

      კომ­პა­ნია ,,ბე­ტა”

გა­უ­ნა­წი­ლე­ბე­ლი მო­გე­ბის ან­გა­რიშ­გე­ბა

                                                                                                                   20X2წ.             20X1წ.

                                                                                                                    (გა­და­ან­გა­რიშე­ბუ­ლი)

გა­უ­ნა­წი­ლე­ბე­ლი მო­გე­ბა  გა­და­ან­გა­რი­შე­ბამ­დე                                       6.800              2.000

არ­სე­ბი­თი შეც­დო­მე­ბის გას­წო­რე­ბა (მო­გე­ბის 

გა­და­სახა­დის _ 300 ლა­რის გა­მოკ­ლე­ბით) (შე­ნიშ­ვნა 1)                          (1.200)     -

საწ­ყი­სი გა­უ­ნა­წი­ლე­ბე­ლი მო­გე­ბა შეს­წო­რე­ბუ­ლი

სა­ხით                                                                                                         5.600               2.000  

წმინ­და მო­გე­ბა                                                                                          4.000              3.600

სა­ბო­ლოო გა­უ­ნა­წი­ლე­ბე­ლი მო­გე­ბა                                                         9.600               5.600  

 

 

ამო­ნა­წე­რი ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის შე­ნიშ­ვნე­ბიდან

1. 1.500 ლა­რის პრო­დუქ­ცია, რო­მე­ლიც გა­ი­ყი­და 20X1 წელს, შეც­დო­მით იყო ასა­ხუ­ლი 20X1 წლის 31 დე­კემ­ბრის სა­სა­ქონ­ლო-მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი ფა­სე­უ­ლო­ბის ნაშ­თში. ამ შეც­დო­მის შესასწორებლად  გა­და­ან­გა­რი­შე­ბულ იქ­ნა 20X1 წლის ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბა.

დანართი 4

ამონაგები

წი­ნამ­დე­ბა­რე და­ნარ­თი მხო­ლოდ თვალ­სა­ჩი­ნო­ე­ბი­სათ­ვის არის გან­კუთ­ვნი­ლი და არ წარ­მო­ად­გენს სტან­დარ­ტის ნა­წილს. და­ნარ­თის მი­ზა­ნია გვიჩ­ვენოს, თუ რო­გორ გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა სტან­დარ­ტი, დანიშნულე­ბი­სა­მებრ, სხვა­დას­ხვა კო­მერ­ცი­ულ სი­ტუ­ა­ცი­ა­ში. მაგა­ლი­თებ­ში ყუ­რად­ღე­ბა გამახვილებულია ოპერა­ცი­ის ცალ­კე­ულ ას­პექ­ტებ­ზე და არ ით­ვა­ლის­წი­ნებს მასთან და­კავ­ში­რე­ბულ ყვე­ლა ფაქ­ტორს, რო­მელ­მაც შე­საძ­ლოა გავ­ლე­ნა მო­ახ­დი­ნოს ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა­ზე. მა­გა­ლი­თებ­ში, ჩვე­უ­ლებ­რივ, იგუ­ლის­ხმე­ბა, რომ მოსა­ლოდ­ნე­ლია სა­წარ­მო­ში მო­მავ­ალი ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარგებ­ლის შე­მოს­ვლა და შე­საძ­ლე­ბე­ლია ამო­ნა­გე­ბის თან­ხი­სა და გა­წე­უ­ლი ან მო­მა­ვალ­ში გა­სა­წე­ვი დანახარჯების სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა. მა­გა­ლი­თე­ბი არ სცილ­დე­ბა სტან­დარ­ტის ფარ­გლებს ან არ ცვლის სტან­დარ­ტებს.

საქონლის რეალიზაცია

1. გა­რი­გე­ბა სა­ქონ­ლის შემ­დგო­მი მი­წო­დე­ბის შესა­ხებ, რო­დე­საც სა­ქონ­ლის მი­წო­დე­ბის გა­და­ვა­დე­ბა ხდე­ბა მყიდ­ვე­ლის მოთ­ხოვ­ნით, მაგ­რამ მყიდ­ვე­ლი იღებს სა­კუთ­რე­ბის უფ­ლე­ბას და ან­გა­რი­შის გა­ნაღ-დე­ბის ვალ­დე­ბუ­ლე­ბას.

ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა მა­შინ, რო­დე­საც მყიდ­ვე­ლი მი­ი­ღებს სა­კუთ­რე­ბის უფ­ლე­ბას, იმ პირო­ბით, რომ:

ა) შე­საძ­ლე­ბე­ლი იქ­ნე­ბა სა­ქონ­ლის მი­წო­დე­ბის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა;

ბ) სა­ხე­ზე არ­სე­ბობს ის სა­ქო­ნე­ლი, რო­მე­ლიც იდენ­ტი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლია და მზად არის მყიდ­ვე­ლი­სათ­ვის გა­საგ­ზავ­ნად იმ მო­მენ­ტი­სათ­ვის, რო­დე­საც ხდე­ბა რე­ა­ლი­ზა­ცი­ის აღი­ა­რე­ბა;

გ) მყიდ­ვე­ლი სპე­ცი­ა­ლუ­რი შე­თან­ხმე­ბის შე­სა­ბამი­სად ადას­ტუ­რებს სა­ქონ­ლის მი­წო­დე­ბის გა­და­ვადე­ბას; და

დ) გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა გა­დახ­დის ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი პი­რობები.

ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა არ ხდე­ბა, თუ არ­სე­ბობს მხო­ლოდ სა­ქონ­ლის შე­ძე­ნის ან წარ­მო­ე­ბის სურ­ვი­ლი, მი­სი დრო­უ­ლად მი­წო­დე­ბის მიზ­ნით.

2. გაგ­ზავ­ნი­ლი სა­ქო­ნე­ლი ექ­ვემ­დე­ბა­რე­ბა გარ­კვეულ პი­რო­ბებს:

ა)  და­მონ­ტა­ჟე­ბა და ტექ­ნი­კუ­რი შე­მოწ­მე­ბა;

ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა ჩვე­უ­ლებ­რივ მა­შინ ხდე­ბა, რო­დე­საც მყიდ­ვე­ლი მი­ი­ღებს მი­წო­დე­ბულ სა­ქო­ნელს და მი­სი და­მონ­ტა­ჟე­ბა და ტექ­ნი­კუ­რი შე­მოწ­მე­ბა დამ­თავრ­დე­ბა. მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა მყიდ­ვე­ლის მი­ერ შე­საძ­ლოა გან­ხორ­ციელ­დეს მი­წო­დე­ბუ­ლი სა­ქონ­ლის მი­ღე­ბის­თა­ნა­ვე იმ შემთხვე­ვა­ში, რო­დე­საც:

I) და­მონ­ტა­ჟე­ბის პრო­ცე­სი მარ­ტი­ვია. მა­გა­ლითად, ქარ­ხა­ნა­ში შე­მოწ­მე­ბუ­ლი ტე­ლე­მიმ­ღე­ბი სა­ჭი­რო­ებს მხო­ლოდ გახ­სნას და დე­ნის წყა­როს­თან და ან­ტე­ნას­თან მი­ერ­თე­ბას; ან

II) ტექ­ნი­კუ­რი შე­მოწ­მე­ბა ხორ­ცი­ელ­დე­ბა მხოლოდ სა­ბო­ლოო სა­ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბო ფა­სე­ბის დად­გე­ნის მიზ­ნით. მა­გა­ლი­თად, რკი­ნის მად­ნის, შაქ­რის ან პარ­კო­სა­ნი სო­ი­ის გაგ­ზავ­ნა.

ბ) შე­თან­ხმე­ბა, რო­დე­საც მყიდ­ველს აქვს სა­ქონ­ლის დაბ­რუ­ნე­ბის შეზ­ღუ­დუ­ლი უფ­ლე­ბე­ბი;

თუ სა­ქონ­ლის დაბ­რუ­ნე­ბის შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი გა­ნუ­საზ­ღვრე­ლია, ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა მა­შინ, რო­დე­საც მყიდ­ვე­ლი ოფი­ცი­ა­ლუ­რად მი­ი­ღებს გაგ­ზავ­ნილ სა­ქო­ნელს ან სა­ქო­ნე­ლი მი­ტა­ნი­ლია ად­გილ­ზე და უა­რის თქმის ვა­და ამო­წუ­რუ­ლია.

გ) კონ­სიგ­ნა­ცია, რო­დე­საც სა­ქონ­ლის მიმ­ღე­ბი (მყიდ­ვე­ლი) თა­ვის თავ­ზე იღებს ვალ­დე­ბუ­ლე­ბას, რა­თა სა­ქო­ნე­ლი გა­ყი­დოს ტვირ­თის მიმ­წო­დებ­ლის სა­ხე­ლით;

სა­ქონ­ლის გამ­გზავ­ნი ამო­ნა­გებს აღი­ა­რებს მა­შინ, რო­დე­საც სა­ქონ­ლის მიმ­ღე­ბი მას მე­სა­მე პირ­ზე გა­ყი­დის.

დ) ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბი სა­ქონ­ლის მი­წო­დე­ბის­თანა­ვე.

ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა მა­შინ, რო­დე­საც სა­ქონ­ლის მი­წო­დე­ბა გან­ხორ­ცი­ელ­დე­ბა და გამ­ყიდ­ვე­ლი ან მი­სი აგენ­ტი მი­ი­ღებს ფუ­ლად სახ­სრებს.

3. გა­და­ვა­დე­ბუ­ლი რე­ა­ლი­ზა­ცია, რომ­ლის დროსაც სა­ქონ­ლის მი­წო­დე­ბა გან­ხორ­ცი­ელ­დე­ბა მხო­ლოდ მა­შინ, რო­დე­საც მყიდ­ვე­ლი სა­ბო­ლო­ოდ გა­ას­წო­რებს ან­გა­რიშს, ნა­წილ-ნა­წილ გა­დახ­დის პი­რო­ბებ­ში.

ამ­გვა­რი რე­ა­ლი­ზა­ცი­ი­დან ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა მას შემ­დეგ, რო­დე­საც სა­ქო­ნე­ლი ად­გილ­ზე იქ­ნე­ბა მი­ტა­ნი­ლი. მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, თუ აშ­კა­რაა, რომ სა­ქონ­ლის უდი­დე­სი ნა­წი­ლის რე­ა­ლი­ზა­ცია გან­ხორ­ცი­ელ­და, ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა შე­საძ­ლე­ბე­ლია მა­შინ, რო­დე­საც მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი თან­ხე­ბი უკ­ვე მიღე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა იმ პი­რო­ბით, რომ საწ­ყობ­ში არ­სე­ბული სა­ქო­ნე­ლი გან­საზ­ღვრუ­ლია და მზად არის მყიდ­ვე­ლი­სათ­ვის გა­საგ­ზავ­ნად.

4. ისე­თი შეკ­ვე­თა, რო­დე­საც გა­დახ­და (ან ნა­წილობ­რი­ვი გა­დახ­და) ხორ­ცი­ელ­დე­ბა ავან­სად იმ სა­ქონ­ლის მო­წო­დე­ბი­სათ­ვის, რო­მე­ლიც მო­ცე­მულ მო­მენ­ტში არ არ­სე­ბობს სა­სა­ქონ­ლო-მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი მა­რა­გის სა­ხით. მა­გა­ლი­თად, რო­დე­საც სა­ქონ­ლის წარ­მო­ე­ბა ისევ გრძელ­დე­ბა, ან მი­სი მი­წო­დე­ბა მომ­ხმა­რებ­ლი­სათ­ვის უშუ­ა­ლოდ მე­სა­მე პი­რის მი­ერ უნ­და გან­ხორ­ცი­ელ­დეს.

ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა მოხ­დე­ბა მა­შინ, რო­დე­საც სა­ქო­ნე­ლი მი­ტა­ნი­ლი იქ­ნე­ბა მყიდ­ველ­თან.

5. სა­ქონ­ლის რე­ა­ლი­ზა­ცი­ა­სა და უკან შეს­ყიდ­ვა­ზე (სვო­პის ოპე­რა­ცი­ე­ბის გარ­და) ისე­თი შე­თან­ხმე­ბა, რო­დე­საც გამ­ყიდ­ვე­ლი იმავ­დრო­უ­ლად თა­ნახ­მაა მოგ­ვი­ა­ნე­ბით უკან შე­ის­ყი­დოს სა­ქო­ნე­ლი, ან გამყიდ­ველს აქვს მოთ­ხოვ­ნის ოფ­ცი­ო­ნი სა­ქონ­ლის უკან შეს­ყიდ­ვა­ზე ან მყიდ­ველს აქვს გამ­ყიდ­ვე­ლი­სა­გან საქონ­ლის მი­ღე­ბის ოფ­ცი­ო­ნი.

აუ­ცი­ლე­ბე­ლია შე­თან­ხმე­ბის პი­რო­ბე­ბის გა­ა­ნა­ლი­ზე­ბა იმის და­სად­გე­ნად, არ­სე­ბი­თად გა­დას­ცა თუ არა გამ­ყიდ­ველ­მა მყიდ­ველს ფლო­ბის რის­კი და სარ­გე­ბე­ლი და, აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, ხდე­ბა ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბაც. რო­დე­საც გამ­ყიდ­ვე­ლი იტო­ვებს ფლობის რის­კსა და სარ­გე­ბელს, მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ სა­კუთ­რე­ბის იუ­რი­დი­უ­ლი უფ­ლე­ბა გა­და­ცე­მუ­ლია, ოპერა­ცია წარ­მო­ად­გენს ფი­ნან­სურ შე­თან­ხმე­ბას და არ წარ­მო­შობს ამო­ნა­გებს.

6. სა­ქონ­ლის რე­ა­ლი­ზა­ცია შუ­ა­მა­ვალ მხა­რე­ზე, მა­გა­ლი­თად: დის­ტრი­ბუ­ტო­რებ­ზე, დი­ლე­რებ­ზე ან სხვა პი­რებ­ზე, რომ­ლე­ბიც ახორ­ცი­ე­ლე­ბენ სა­ქონ­ლის გადა­ყიდ­ვას.

ჩვე­უ­ლებ­რივ, ამ­გვა­რი რე­ა­ლი­ზა­ცი­ი­დან ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა მა­შინ, რო­დე­საც მოხ­დე­ბა საქონ­ლის ფლო­ბის რის­კე­ბი­სა და სარ­გებ­ლის გა­და­ცე­მა. მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, თუ მყიდ­ვე­ლი არ­სე­ბი­თად მოქ­მე­დებს რო­გორც აგენ­ტი, რე­ა­ლი­ზა­ცია ით­ვლე­ბა კონ­სიგ­ნა­ცი­ურ რე­ა­ლი­ზა­ცი­ად.

7. ხელ­მო­წე­რა პე­რი­ო­დულ გა­მო­ცე­მებ­სა და სხვა მსგავს პრო­დუქ­ცი­ა­ზე

რო­დე­საც არ­სე­ბულ სა­ქო­ნელს დრო­ის ყო­ველ მო­ნაკ­ვეთ­ში ერ­თნა­ი­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა აქვს, ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა წრფი­ვი მე­თო­დის სა­ფუძ­ველ­ზე იმ პე­რი­ო­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში, რო­დე­საც ხორ­ცი­ელ­დე­ბა სა­ქონ­ლის გაგ­ზავ­ნა. თუ სა­ქონ­ლის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა სხვა­დას­ხვა­ნა­ი­რია სხვა­დას­ხვა სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ოდ­ში, ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა უნ­და მოხ­დეს გაგ­ზავ­ნი­ლი სა­ქონ­ლის სა­რე­ა­ლი­ზა­ციო ღი­რებუ­ლე­ბის თა­ნა­ფარ­დო­ბის სა­ფუძ­ველ­ზე, ყვე­ლა ხელ­მო­წე­რი­ლი სა­ქონ­ლის მთლი­ა­ნი შე­ფა­სე­ბუ­ლი სა­რე­ა­ლი­ზა­ციო ღი­რე­ბუ­ლე­ბის მი­მართ.

8. რე­ა­ლი­ზა­ცია ნა­კა­დე­ბით, რო­დე­საც ანაზ­ღა­ურე­ბის მი­ღე­ბა ხორ­ცი­ელ­დე­ბა ნა­წილ-ნა­წილ

სა­რე­ა­ლი­ზა­ციო ფას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ამო­ნა­გე­ბი, პრო­ცენ­ტის გა­მოკ­ლე­ბით, უნ­და აღი­ა­რდეს რე­ა­ლი­ზა­ცი­ის თა­რი­ღით. სა­რე­ა­ლი­ზა­ციო ფა­სი წარ­მო­ად­გენს ანაზ­ღა­უ­რე­ბის დის­კონ­ტი­რე­ბულ ღი­რე­ბუ­ლე­ბას, რო­მე­ლიც გა­ნი­საზ­ღვრე­ბა ნა­წილ-ნა­წილ მი­სა­ღე­ბი თან­ხე­ბის დის­კონ­ტი­რე­ბის გზით, დრო­ე­ბი­თი საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვე­თის სა­ფუძ­ველ­ზე.

თვი­თონ პრო­ცენ­ტი აღი­ა­რე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით, რად­გან მი­სი გა­მო­მუ­შა­ვე­ბა ხდე­ბა იმ დრო­ის პრო­პორ­ცი­უ­ლად, რო­მე­ლიც გა­ით­ვა­ლის­წი­ნე­ბა დრო­ე­ბი­თი საპ­რო­ცენ­ტო გა­ნაკ­ვე­თი­სათ­ვის.

9. უძ­რა­ვი ქო­ნე­ბის რე­ა­ლი­ზა­ცია

ჩვე­უ­ლებ­რივ, ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა მა­შინ, რო­დე­საც სა­კუთ­რე­ბის იუ­რი­დი­უ­ლი უფ­ლე­ბა გა­და­ე­ცე­მა მყიდ­ველს. მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, წი­ლობ­რი­ვი პრო­ცენ­ტი ქო­ნე­ბა­ში მყიდ­ველს შე­საძ­ლოა ეკუთ­ვნო­დეს იუ­რი­დი­უ­ლი უფ­ლე­ბის გა­და­ცე­მამ­დეც და, ამ­დე­ნად, ფლო­ბის რის­კი და სარ­გე­ბე­ლი უკ­ვე გა­და­ცე­მუ­ლია ამ სტა­დი­ა­ზე. ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში, თუ გამ­ყიდ­ვე­ლი­სათ­ვის აუ­ცი­ლე­ბე­ლი არაა ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის შე­სას­რუ­ლებ­ლად გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლოს შემ­დგო­მი მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ქმე­დე­ბე­ბი, მი­ზან­შე­წო­ნი­ლი იქ­ნე­ბა ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა. სხვა შემ­თხვე­ვა­ში, თუ გამ­ყიდ­ველს აღე­ბუ­ლი აქვს ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა, რომ ნე­ბის­მი­ე­რი მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ქმე­დე­ბა უნ­და შეს­რულ­დეს წი­ლობ­რი­ვი და/ან იუ­რი­დი­უ­ლი უფ­ლე­ბის გა­და­ცე­მის შემ­დეგ, ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა მოხ­დე­ბა ამ ქმე­დე­ბე­ბის შეს­რუ­ლე­ბის შემ­დეგ. მა­გა­ლი­თად, შე­ნო­ბა ან სხვა რო­მე­ლი­მე ნა­გე­ბო­ბა, რომ­ლის მშე­ნებ­ლო­ბაც არ დამ­თავ­რე­ბუ­ლა.

ზოგ­ჯერ, შე­საძ­ლოა უძ­რა­ვი ქო­ნე­ბა გა­ი­ყი­დოს, მაგ­რამ გრძელ­დე­ბო­დეს გამ­ყიდ­ვე­ლის გარ­კვე­უ­ლი უფ­ლე­ბე­ბი, მა­გა­ლი­თად, რო­დე­საც არ ხდე­ბა ფლო­ბის რის­კი­სა და სარ­გებ­ლის გა­და­ცე­მა. ამის მა­გა­ლი­თია გა­ყიდ­ვი­სა და უკუ­შეს­ყიდ­ვის ისე­თი შე­თან­ხმე­ბე­ბი, რო­მე­ლიც გუ­ლის­ხმობს მოთ­ხოვ­ნი­სა და მი­ღე­ბის ოფ­ცი­ო­ნებს და შე­თან­ხმე­ბა, რომ­ლი­თაც გამ­ყიდ­ველი იძ­ლე­ვა ქო­ნე­ბის დრო­ე­ბი­თი სარ­გებ­ლო­ბის გა­რან­ტი­ას, ან მყიდ­ველს გარ­კვე­უ­ლი პე­რი­ო­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში აძ­ლევს ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბი­დან უკუ­გე­ბის გა­რან­ტი­ას. ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში, გამ­ყიდ­ვე­ლის გაგ­რძე­ლე­ბა­დი მო­ნა­წი­ლე­ო­ბის ხა­სი­ა­თი და ზო­მა გა­ნი­საზ­ღვრე­ბა იმის მი­ხედ­ვით, თუ რო­გორ ხდე­ბა ოპე­რა­ცი­ის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბა. ეს ოპე­რა­ცია შე­საძ­ლოა გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი იყოს რო­გორც რე­ა­ლი­ზა­ცია ან და­ფი­ნან­სე­ბა, იჯა­რა ან რო­მე­ლი­მე სხვა შე­თან­ხმე­ბა მო­გე­ბის გა­ნა­წი­ლე­ბის შე­სა­ხებ. თუ ეს ოპე­რა­ცია აი­სა­ხე­ბა რო­გორც რე­ა­ლი­ზა­ცია, გამ­ყიდ­ვე­ლის გაგ­რძე­ლე­ბა­დი მო­ნა­წი­ლე­ო­ბის არ­სე­ბო­ბის გა­მო შე­საძ­ლოა ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა გა­და­ი­დოს.

გამ­ყიდ­ველ­მა ასე­ვე უნ­და გა­ით­ვა­ლის­წი­ნოს გადახ­დის სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბი და მყიდ­ვე­ლის ანაზ­ღა­უ­რე­ბის ვალდე­ბუ­ლე­ბე­ბის შეს­რუ­ლე­ბის სა­ფუძ­ვლე­ბი. მა­გა­ლი­თად, რო­დე­საც მი­ღე­ბუ­ლია ერ­თობ­ლი­ვი ანაზ­ღა­ურე­ბის თან­ხა, მათ შო­რის მყიდ­ვე­ლის საწ­ყი­სი ან შემ­დგო­მი ანაზ­ღა­უ­რე­ბის თან­ხე­ბი, საკ­მა­რი­სი არ არის იმის და­სა­დას­ტუ­რებ­ლად, რომ მყიდ­ვე­ლი შეას­რუ­ლებს თა­ვის ვალ­დე­ბუ­ლე­ბებს, ამო­ნა­გე­ბის აღია­რე­ბა უნ­და მოხ­დეს მხო­ლოდ მი­ღე­ბუ­ლი ფუ­ლა­დი სახ­სრე­ბის ფარ­გლებ­ში.

მომსახურების გაწევა

10. და­მონ­ტა­ჟე­ბის სა­ფა­სუ­რი

და­მონ­ტა­ჟე­ბის სა­ფა­სუ­რის აღი­ა­რე­ბა ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით ხდე­ბა და­მონ­ტა­ჟე­ბის დამ­თავ­რე­ბის სტა­დი­ის მი­თი­თე­ბით, თუ იგი და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი არ არის ისეთი პრო­დუქ­ცი­ის რე­ა­ლი­ზა­ცი­ას­თან, რო­დე­საც ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა სა­ქონ­ლის რე­ა­ლი­ზა­ცი­ის შემდეგ.

11. ისე­თი მომ­სა­ხუ­რე­ბის ანაზ­ღა­უ­რე­ბა, რო­მელიც ჩა­ირ­თვე­ბა პრო­დუქ­ცი­ის ფას­ში

თუ პრო­დუქ­ცი­ის სა­რე­ა­ლი­ზა­ციო ფას­ში შე­დის შემ­დგო­მი მომ­სა­ხუ­რე­ბის დად­გე­ნი­ლი თან­ხა (მა­გა-ლი­თად, რე­ა­ლი­ზა­ცი­ის შემ­დგო­მი ტექ­ნი­კუ­რი უზ­რუნ­ველ­ყო­ფა და პრო­დუქ­ცი­ის ხა­რის­ხის ამაღ­ლე­ბა პროგ­რა­მუ­ლი უზ­რუნ­ველ­ყო­ფის გა­ყიდ­ვი­სას), ხდე­ბა ამ თან­ხის გა­და­ტა­ნა და იმ სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დის ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით აღი­ა­რე­ბა, რო­დე­საც შეს­რულ­დე­ბა მომ­სა­ხუ­რე­ბა. გა­და­ტა­ნი­ლი თან­ხა ის თან­ხაა, რო­მე­ლიც ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის პი­რო­ბე­ბის თა­ნახ­მად და­ფა­რავს მომ­სა­ხუ­რე­ბის მო­სა­ლოდ­ნელ და­ნა­ხარ­ჯებს, ამ მომ­სა­ხუ­რე­ბი­დან გარ­კვე­უ­ლი მო­გე­ბის მი­ღე­ბას­თან ერ­თად.

12. სა­რეკ­ლა­მო სა­კო­მი­სიო გა­და­სახ­დე­ლი

სა­ინ­ფორ­მა­ციო სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბის სა­კო­მი­სიო გა­და­სახ­დე­ლის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა მა­ნამ, სა­ნამ სა­ზო­გა­დოე­ბა გა­ეც­ნო­ბა შე­სა­ბა­მის რეკ­ლა­მას ან სა­რეკ­ლამო ფილმს. სა­წარ­მოო-სა­რეკ­ლა­მო სა­კო­მი­სიო გა­და­სახ­დე­ლის აღი­ა­რე­ბა ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით ხდე­ბა პროექ­ტის დამ­თავ­რე­ბის სტა­დი­ის მი­თი­თე­ბით.

13. სა­დაზ­ღვე­ვო კომ­პა­ნი­ე­ბის სა­კო­მი­სიო გა­დასახ­დე­ლე­ბი

სა­დაზ­ღვე­ვო კომ­პა­ნი­ე­ბის მი­ღე­ბუ­ლი ან მი­სა­ღები ისე­თი სა­კო­მი­სიო გა­და­სახ­დე­ლე­ბი, რომ­ლე­ბიც არ მო­ით­ხოვს სა­დაზ­ღვე­ვო კომ­პა­ნი­ი­სა­გან შემ­დგო­მი მომ­სა­ხუ­რე­ბის გა­წე­ვას, კომ­პა­ნი­ის მი­ერ ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით აღი­ა­რე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა შე­სა­ბა­მი­სი სა­დაზ­ღვე­ვო პო­ლი­სის ძა­ლა­ში შეს­ვლის თა­რი­ღით ან მი­სი გა­ნახ­ლე­ბის თა­რი­ღით. მი­უ­ხე­დავდ ამი­სა, რო­დე­საც მო­სა­ლოდ­ნე­ლია, რომ სა­დაზ­ღვე­ვო კომ­პა­ნი­ი­სა­გან მოთ­ხოვ­ნი­ლი იქ­ნე­ბა შემ­დგო­მი მომ­სა­ხუ­რე­ბის გა­წე­ვა სა­დაზ­ღვე­ვო პო­ლი­სის ვა­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში, სა­კო­მი­სიო გა­და­სახ­დე­ლი ან მი­სი ნა­წი­ლი გა­და­ი­ტა­ნე­ბა და აღი­ა­რე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა იმ პე­რი­ო­დის ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით, რომ­ლის გან­მავ­ლო­ბა­შიც მოქ­მე­დებს პო­ლი­სი.

14. ფი­ნან­სუ­რი მომ­სა­ხუ­რე­ბის სა­კო­მი­სიო გა­დასახ­დე­ლე­ბი

ფი­ნან­სუ­რი მომ­სა­ხუ­რე­ბის სა­კო­მი­სიო გა­და­სახ­დე­ლე­ბის ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით აღი­ა­რე­ბა და­მო­კი­დე­ბუ­ლია გა­და­სახ­დე­ლის და­ნიშ­ნუ­ლე­ბა­ზე და მას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ნე­ბის­მი­ე­რი ფი­ნან­სუ­რი ინ­სტრუ­მენ­ტის აღ­რიც­ხვის მე­თოდ­ზე. ფი­ნან­სუ­რი მომ­სა­ხუ­რე­ბის სა­კო­მი­სიო გა­და­სახ­დე­ლის აღ­წე­რა შე­საძ­ლოა ვერ ასა­ხავ­დეს გა­წე­უ­ლი მომ­სა­ხუ­რე­ბის ხა­სი­ათ­სა და ში­ნა­არსს. ამი­ტომ აუ­ცი­ლე­ბე­ლია ერ­თმა­ნე­თი­სა­გან გა­ი­მიჯ­ნოს: ის გა­და­სახ­დე­ლი, რო­მე­ლიც ფი­ნან­სუ­რი ინ­სტრუ­მენ­ტი­სა­გან შე­მო­სავ­ლის გა­ნუ­ყო­ფე­ლი ნა­წი­ლია; გა­და­სახ­დე­ლი, რო­მე­ლიც მი­ი­ღე­ბა გა­წე­უ­ლი მომ­სა­ხუ­რე­ბის შე­დე­გად და გა­და­სახ­დე­ლი, რო­მე­ლიც მი­ი­ღე­ბა მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ქმე­დე­ბე­ბის შეს­რუ­ლე­ბის შე­დე­გად.

ა) სა­კო­მი­სიო გა­და­სახ­დე­ლი, რო­მე­ლიც ფი­ნან­სური ინ­სტრუ­მენ­ტი­დან შე­მო­სავ­ლის გა­ნუ­ყო­ფელ ნაწილს წარ­მო­ად­გენს.

ასე­თი სა­კო­მი­სიო გა­და­სახ­დე­ლი, ჩვე­უ­ლებ­რივ, გა­ნი­ხი­ლე­ბა რო­გორც რე­ა­ლუ­რი შე­მო­სავ­ლის კო­რექ­ტი­რე­ბა. მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, თუ ფი­ნან­სუ­რი ინ­სტრუ­მენ­ტის შე­ფა­სე­ბა ხდე­ბა მი­სი თავ­და­პირ­ვე­ლი აღი­ა­რე­ბის შემ­დგო­მი რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბით, გა­და­სახ­დე­ლის აღი­ა­რე­ბა ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით მა­შინ ხდე­ბა, რო­დე­საც ფი­ნან­სუ­რი ინ­სტრუ­მენ­ტი თავ­და­პირ­ვე­ლად აღი­არ­დე­ბა.

I) სა­წარ­მოს მი­ერ მი­ღე­ბუ­ლი სა­კო­მი­სიო გა­დასახ­დე­ლი, რო­მე­ლიც წარ­მო­ი­შო­ბა ისე­თი ფი­ნან­სური ინ­სტრუ­მენ­ტის შექ­მნით ან შე­ძე­ნით, რო­მელ­საც სა­წარ­მო ფლობს ინ­ვეს­ტი­ცი­ე­ბის სა­ხით.

ამ­გვა­რი სა­კო­მი­სიო გა­და­სახ­დე­ლი შე­იძ­ლე­ბა ჩაირ­თოს ისე­თი საქ­მი­ა­ნო­ბის ანაზ­ღა­უ­რე­ბა­ში (კომ­პენ­სა­ცი­ა­ში), რო­გო­რი­ცაა: მსეს­ხებ­ლის ფი­ნან­სუ­რი მდგო­მა­რე­ო­ბის შე­ფა­სე­ბა, გა­რან­ტი­ე­ბის შე­ფა­სე­ბა და რე­გის­ტრა­ცია, უზ­რუნ­ველ­ყო­ფა და ფა­სი­ა­ნი ქა­ღალ­დე­ბის სხვა სა­ხის შე­თან­ხმე­ბე­ბი, ინ­სტრუ­მენ­ტის პი­რო­ბე­ბის გან­ხილ­ვა, დო­კუ­მენ­ტე­ბის მომ­ზა­დე­ბა და გა­ფორ­მე­ბა. ასე­თი ტი­პის სა­კო­მი­სიო გა­და­სახ­დე­ლები წარ­მო­ად­გენს იმ გაგ­რძე­ლე­ბა­დი მო­ნა­წი­ლე­ო­ბის წარ­მოქ­მნის გა­ნუ­ყო­ფელ ნა­წილს, რომ­ლის შე­დე­გადაც წარ­მო­ი­შო­ბა ფი­ნან­სუ­რი ინ­სტრუ­მენ­ტი და შე­სა­ბა­მი­სი პირ­და­პი­რი და­ნა­ხარ­ჯე­ბი. ეს გა­და­სახ­დე­ლე­ბი გა­და­ტა­ნილ და აღი­ა­რე­ბულ უნ­და იქ­ნეს რო­გორც რე­ა­ლუ­რი ამო­ნა­გე­ბის კო­რექ­ტი­რე­ბა.

II) ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის სა­კო­მი­სიო, რო­მელ­საც სა­წარ­მო იღებს სეს­ხის ორ­გა­ნი­ზე­ბა­სა და შეს­ყიდ­ვას­თან და­კავ­ში­რე­ბით

თუ მო­სა­ლოდ­ნე­ლია, რომ სა­წარ­მო და­დებს სპე­ცი­ფი­კურ სა­სეს­ხო ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბას, მი­ღე­ბუ­ლი სა­კო­მი­სიო გა­ნი­ხი­ლე­ბა ფი­ნან­სუ­რი ინ­სტრუ­მენ­ტის შე­ძე­ნის გაგრ­ძე­ლე­ბა­დი მო­ნა­წი­ლე­ო­ბის კომ­პენ­სა­ცი­ის სა­ხით; ეს გა­და­სახ­დე­ლი გა­და­ვა­დე­ბულ და აღი­ა­რე­ბულ უნ­და იქ­ნეს რო­გორც რე­ა­ლუ­რი შე­მო­სავ­ლის კო­რექ­ტი­რე­ბა. თუ ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის ვა­და ამო­ი­წუ­რე­ბა და სა­წარ­მო სესხს არ გას­ცემს, სა­კო­მი­სიო გა­და­სახ­დე­ლის აღი­ა­რე­ბა ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით ხდე­ბა ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის ვა­დის გას­ვლის თა­რი­ღით.

ბ) საზ­ღა­უ­რი, რო­მე­ლიც წარ­მო­იქ­მნე­ბა გა­წე­ული მომ­სა­ხუ­რე­ბის შე­დე­გად.

I) საზ­ღა­უ­რი სეს­ხის მომ­სა­ხუ­რე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბით.

სა­წარ­მოს მი­ერ მი­სა­ღე­ბი საზ­ღა­უ­რი, რო­მე­ლიც და­რიც­ხუ­ლია სეს­ხის მომ­სა­ხუ­რე­ბი­სათ­ვის, ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით უნ­და აღი­არ­დეს მომ­სა­ხუ­რე­ბის გა­წე­ვის მო­მენ­ტი­სათ­ვის. თუ სა­წარ­მო ყი­დის სესხს, მაგ­რამ ამ სეს­ხის მთლი­ა­ნი მომ­სა­ხუ­რე­ბი­სათ­ვის იღებს ჩვე­უ­ლებ­რივ­ზე უფ­რო და­ბალ საზ­ღა­ურს, სა­წარ­მომ უნ­და გა­და­ა­ვა­დოს სეს­ხის სა­რე­ა­ლი­ზა­ციო ფა­სის ნა­წი­ლი მო­მა­ვალ პე­რი­ოდ­ში და ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით აღი­ა­როს მომ­სა­ხუ­რე­ბის გა­წე­ვის­თა­ნა­ვე;

II) სეს­ხის ორ­გა­ნი­ზე­ბის ან შეს­ყიდ­ვის სა­კო­მისიო გა­და­სახ­დე­ლის ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა.

თუ მცი­რეა იმის ალ­ბა­თო­ბა, რომ სპე­ცი­ფი­კუ­რი სა­სეს­ხო შე­თან­ხმე­ბა მიღ­წე­უ­ლი იქ­ნე­ბა, სა­კო­მი­სიო გა­და­სახ­დე­ლის ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა სა­კონ­ტ­რაქ­ტო ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის ვა­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში,  დრო­ის პრო­პორ­ცი­უ­ლო­ბის მე­თო­დით.

გ) სა­კო­მი­სიო, რო­მე­ლიც და­კავ­ში­რე­ბუ­ლია ისეთ მნიშ­ვნე­ლო­ვან ქმე­დე­ბებ­თან, რო­მე­ლიც ყვე­ლა­ზე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია სხვა და­ნარ­ჩენ ქმე­დე­ბებ­თან შე­და­რე­ბით.

სა­კო­მი­სიო გა­და­სახ­დე­ლის ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით აღია­რე­ბა ხდე­ბა მა­შინ, რო­დე­საც ეს მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ქმე­დე­ბა გან­ხორ­ცი­ელ­დე­ბა ისე, რო­გორც ნაჩ­ვე­ნე­ბია შემ­დეგ მა­გა­ლი­თებ­ში:

I) სა­კო­მი­სიო გა­და­სახ­დე­ლე­ბი კლი­ენ­ტი­სათ­ვის აქ­ცი­ე­ბის გა­ნა­წი­ლე­ბი­სას;

სა­კო­მი­სიო გა­და­სახ­დე­ლე­ბის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა მა­შინ, რო­დე­საც აქ­ცი­ე­ბი გა­ნა­წი­ლე­ბუ­ლია;

II) მსეს­ხე­ბელ­სა და ინ­ვეს­ტორს შო­რის სეს­ხის გან­თავ­სე­ბის შე­თან­ხმე­ბის სა­კო­მი­სიო გა­და­სახ­დე­ლი;

სა­კო­მი­სიო გა­და­სახ­დე­ლის ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით აღია­რე­ბა ხდე­ბა მა­შინ, რო­დე­საც სეს­ხი შე­თან­ხმე­ბუ­ლია.

15. სა­ა­ბო­ნე­მენ­ტო საზ­ღა­უ­რი

ამო­ნა­გე­ბი მხატ­ვრუ­ლი, თე­ატ­რა­ლუ­რი წარ­მოდ­გე­ნი­დან, წვე­უ­ლე­ბი­დან და სხვა გან­სა­კუთ­­რე­ბუ­ლი შემ­თხვე­ვე­ბი­დან აღი­ა­რე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა მა­შინ, რო­დე­საც ხდე­ბა ამ­გვა­რი მოვ­ლე­ნე­ბი. რო­დე­საც აბო­ნე­მენ­ტი იყი­დე­ბა რამ­დე­ნი­მე მოვ­ლე­ნი­სათ­ვის, საზ­ღა­უ­რი ნა­წილ­დე­ბა თი­თო­ე­ულ მოვ­ლე­ნა­ზე ისე­თი მე­თო­დით, რო­მე­ლიც ასა­ხავს თი­თო­ე­უ­ლი მოვ­ლე­ნის დროს გა­წე­უ­ლი მომ­სა­ხუ­რე­ბის მო­ცუ­ლო­ბას.

16. სწავ­ლის სა­ფა­სუ­რი

სა­ფა­სუ­რის ამო­ნა­გე­ბად აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა სწავლე­ბის პე­რი­ოდ­ის განმავლობაში.

17. პირ­ვე­ლა­დი შე­ნა­ტა­ნი და სა­წევ­რო გა­და­სახდე­ლე­ბი

პირ­ვე­ლა­დი შე­ნა­ტა­ნი და­მო­კი­დე­ბუ­ლია გა­წე­უ­ლი მომ­სა­ხუ­რე­ბის ხა­სი­ათ­ზე. თუ შე­ნა­ტა­ნი მხო­ლოდ წევ­რო­ბის უფ­ლე­ბას იძ­ლე­ვა და ყვე­ლა სხვა სა­ხის მომ­სა­ხუ­რე­ბის თუ პრო­დუქ­ცი­ის ანაზ­ღა­უ­რე­ბა ცალ­კე ხდე­ბა, ან თუ ეს არის ცალ­კე წლი­უ­რი ხელ­მო­წე­რა, გა­და­სახ­დე­ლის აღი­ა­რე­ბა ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით ხდე­ბა მა­შინ, რო­დე­საც არ არ­სე­ბობს რა­ი­მე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი გა­ნუ­საზ­ღვრე­ლო­ბა მათ მი­ღე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბით. თუ გა­და­სახ­დე­ლი იძ­ლე­ვა იმის უფ­ლე­ბას, რომ წევ­რე­ბი უზ­რუნ­ველ­ყო­ფილ იქ­ნენ სხვა­დას­ხვა სა­ხის მომ­სა­ხუ­რე­ბით ან პუბ­ლი­კა­ცი­ე­ბით წევ­რო­ბის პე­რი­ოდ­ში, ან სა­ქონ­ლით მომ­სა­ხუ­რე­ბით არა­წევ­რებ­თან შე­და­რე­ბით უფ­რო და­ბა­ლი ფა­სე­ბით, მა­შინ მი­სი აღი­ა­რე­ბა ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით ხდე­ბა ისე­თი მე­თოდით, რო­მე­ლიც ასა­ხავს გა­წე­უ­ლი შე­ღა­ვა­თე­ბის პე­რი­ო­დუ­ლო­ბას, ში­ნა­არ­სსა და ღი­რე­ბუ­ლე­ბას.

18. ფრან­ში­ზის სა­ფა­სუ­რი

ფრან­ში­ზის სა­ფა­სურ­მა შე­საძ­ლოა და­ფა­როს მომ­სა­ხუ­რე­ბის, მოწ­ყო­ბი­ლო­ბი­სა და სხვა მა­ტე­რი­ა­ლური აქ­ტი­ვე­ბი­სა და ნოუჰა­უს თავ­და­პირ­ვე­ლი და შემდგო­მი მი­წო­დე­ბა. შე­სა­ბა­მი­სად, ფრან­ში­ზის სა­ფა­სუ­რის აღია­რე­ბა ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით ხდე­ბა ისე­თი მე­თო­დით, რო­მე­ლიც ასა­ხავს სა­ფა­სუ­რის და­რიც­ხვის მი­ზანს. ქვე­მოთ ნაჩ­ვე­ნე­ბია ფრან­ში­ზის საზ­ღა­უ­რის აღი­ა­რების მე­თო­დე­ბი:

ა) მოწ­ყო­ბი­ლო­ბი­სა და სხვა მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი აქტი­ვე­ბის მი­წო­დე­ბა;

გა­ყი­დუ­ლი აქ­ტი­ვე­ბის რე­ა­ლურ ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ზე და­ფუძ­ნე­ბუ­ლი თან­ხა ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით აღი­ა­რე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა მა­შინ, რო­დე­საც ყვე­ლა სა­ქო­ნე­ლი მი­წო­დე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა, ან გა­და­ცე­მუ­ლია სა­კუთ­რე­ბის უფ­ლე­ბა.

ბ) თავ­და­პირ­ვე­ლი და შემ­დგო­მი მომ­სა­ხუ­რე­ბის გა­წე­ვა;

სა­ფა­სუ­რი გაგ­რძე­ლე­ბა­დი მომ­სა­ხუ­რე­ბი­სათ­ვის, თავ­და­პირ­ვე­ლი გა­და­სახ­დე­ლის ნა­წი­ლი იქ­ნე­ბა ის თუ ცალ­კე გა­დახ­დი­ლი, ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით უნ­და აღი­არ­დეს მა­შინ, რო­დე­საც მომ­სა­ხუ­რე­ბა გან­ხორ­ცი­ელ­დე­ბა. თუ ცალ­კე გა­მო­ყო­ფი­ლი გა­და­სახ­დე­ლი ვერ ფა­რავს გაგ­რძე­ლე­ბა­დი მომ­სა­ხუ­რე­ბის ღი­რე­ბუ-ლე­ბას, შე­სა­ბა­მის მო­გე­ბას­თან ერ­თად, მა­შინ თავ­და­პირ­ვე­ლი გა­და­სახ­დე­ლის ნა­წი­ლი, რო­მე­ლიც საკ­მა­რი­სია გაგ­რძე­ლე­ბა­დი მომ­სა­ხუ­რე­ბის ხარ­ჯე­ბის და­სა­ფა­რად და ამ მომ­სა­ხუ­რე­ბი­დან შე­სა­ბა­მი­სი მო­გე­ბის მი­სა­ღე­ბად, გა­და­ი­ტა­ნე­ბა მო­მა­ვალ პე­რი­ოდ­ში და ამო­ნა­გე­ბად იქ­ნე­ბა აღი­ა­რე­ბუ­ლი მომ­სა­ხუ­რე­ბის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის შემ­დეგ.

შე­თან­ხმე­ბა ფრან­ში­ზის შე­სა­ხებ შე­საძ­ლოა ით­ვა­ლის­წი­ნებ­დეს ისეთ პი­რო­ბებს, რომ ფრან­ში­ზის მიმ­წო­დე­ბე­ლი სა­წარ­მო მოწ­ყო­ბი­ლო­ბას, სა­სა­ქონ­ლო-მა­ტე­რი­ა­ლურ ფა­სე­უ­ლო­ბებს ან სხვა მა­ტე­რი­ა­ლურ აქ­ტი­ვებს მი­ა­წო­დებს უფ­რო და­ბალ ფას­ში, ვიდ­რე სხვას, ან ამ­გვა­რი რე­ა­ლი­ზა­ცი­ი­დან ვერ უზ­რუნ­ველ­ყოფს შე­სა­ფე­რის მო­გე­ბას. ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში, თავ­და­პირ­ვე­ლი გა­და­სახ­დე­ლის ის ნა­წი­ლი, რო­მე­ლიც საკ­მა­რი­სია ფას­ში გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი და­ნა­ხარ­ჯე­ბის და­სა­ფა­რა­ვად და ამ­გვა­რი რე­ა­ლი­ზა­ციი­დან შე­სა­ბა­მი­სი მო­გე­ბის მი­სა­ღე­ბად, გა­და­ტა­ნილ უნ­და იქ­ნეს მო­მა­ვალ პე­რი­ოდ­ში და ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით აღი­არ­დეს იმ პე­რი­ო­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში, რო­დე­საც მო­სა­ლოდ­ნე­ლია სა­ქონ­ლის გა­ყიდ­ვა ფრან­ში­ზით. თავ­და­პირ­ვე­ლი სა­ფა­სუ­რის ნაშ­თი ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით უნ­და აღი­არ­დეს მა­შინ, რო­დე­საც დას­რულ­დე­ბა ყვე­ლა თავ­და­პირ­ვე­ლი მომ­სა­ხუ­რე­ბა და ფრან­ში­ზის მიმ­წო­დებ­ლი­სა­გან სხვა ძი­რი­თა­დი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბიც (რო­გო­რი­ცაა: დახ­მა­რე­ბა ად­გილ­სამ­ყო­ფე­ლის შე­სარ­ჩე­ვად, პერ­სო­ნა­ლის სწავ­ლე­ბა­ში, და­ფი­ნან­სე­ბა­სა და რეკ­ლა­მა­ში) შეს­რულ­დე­ბა.

თავ­და­პირ­ვე­ლი მომ­სა­ხუ­რე­ბა და სხვა ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი ფრან­ში­ზის შე­თან­ხმე­ბე­ბის ფარ­გლებ­ში შე­საძ­ლოა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი იყოს სხვა­დას­ხვა სა­ვაჭ­რო სა­წარ­მო­ზე. ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში, თავ­და­პირ­ვე­ლი მომ­სა­ხუ­რე­ბის სა­ფა­სუ­რის აღი­ა­რე­ბა ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით ხდე­ბა იმ სა­ვაჭ­რო სა­წარ­მო­თა რიც­ხვის პრო­პორ­ცი­უ­ლად, რო­მელ­თათ­ვი­საც თავ­და­პირ­ვე­ლი მომ­სა­ხუ­რე­ბის გა­წე­ვა, ძი­რი­თა­დად, დას­რულ­და.

თუ თავ­და­პირ­ვე­ლი სა­ფა­სუ­რის ამო­ღე­ბა ხდე­ბა ხან­გრძლი­ვი პე­რი­ო­დის მან­ძილ­ზე და არ­სე­ბობს გარ­კვე­უ­ლი გა­ნუ­საზ­ღვრე­ლო­ბა მა­თი სრუ­ლად ამო­ღე­ბის შე­საძ­ლებ­ლო­ბებ­ში, ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა ისე­ვე ნა­წილ-ნა­წილ, რო­გორც ფუ­ლის მი­ღე­ბა.

გ)  საზ­ღა­უ­რი ფრან­ში­ზის გაგ­რძე­ლე­ბა­ზე;

საზ­ღა­უ­რი, რო­მე­ლიც და­ი­რიც­ხე­ბა ფრან­ში­ზის ან სხვა სა­ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბო მომ­სა­ხუ­რე­ბის გაგ­რძელე­ბის შე­სა­ხებ, ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბით უზ­რუნ­ველ­ყო­ფი­ლი უფ­ლე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბი­სა­თვის, ამო­ნა­გე­ბის სა­ხით მაშინ უნ­და აღი­არ­დეს, რო­დე­საც გან­ხორ­ცი­ელ­დე­ბა მომ­სა­ხუ­რე­ბა და გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა ეს უფ­ლე­ბე­ბი.

დ) სა­ა­გენ­ტო ოპე­რა­ცი­ე­ბი;

ფრან­ში­ზის გამ­ცემ­სა და ფრან­ში­ზის მიმ­ღებს შორის  შე­იძ­ლე­ბა ად­გი­ლი ჰქონ­დეს ისეთ ოპე­რაციებს, რო­დე­საც ფრან­ში­ზის გამ­ცე­მი არ­სე­ბი­თად საქ­მი­ა­ნო­ბას ეწე­ვა ფრან­ში­ზის მიმ­ღე­ბის აგენ­ტის სა­ხით. მა­გა­ლი­თად, ფრან­ში­ზის გამ­ცემ­მა სა­წარ­მომ ფრანში­ზის მიმ­ღე­ბი­სათ­ვის შე­საძ­ლოა შე­უკ­ვე­თოს დამ­ხმა­რე მასა­ლე­ბი და ორ­გა­ნი­ზა­ცია გა­უ­კე­თოს მის მი­წო­დე­ბას ყო­ველ­გვა­რი სარ­გებ­ლის გა­რე­შე. ასე­თი ოპე­რა­ცი­ები არ წარ­მო­შობს ამო­ნა­გებს.

19. სა­მომ­ხმა­რებ­ლო პროგ­რა­მუ­ლი უზ­რუნ­ველყო­ფის და­მუ­შა­ვე­ბის საზ­ღა­უ­რი

სა­მომ­ხმა­რებ­ლო პროგ­რა­მუ­ლი უზ­რუნ­ველ­ყო­ფის და­მუ­შა­ვე­ბის საზ­ღა­უ­რი ამო­ნა­გე­ბად უნ­და აღი­არ­დეს ამ სა­მუ­შა­ო­თა დამ­თავ­რე­ბის სტა­დი­ის მი­თი­თე­ბით, მი­წო­დე­ბის შემ­დგო­მი მომ­სა­ხუ­რე­ბის დას­რუ­ლე­ბის პე­რი­ო­დის ჩათ­ვლით.

როიალტები

20. სა­ლი­ცენ­ზიო გა­და­სახ­დე­ლი და რო­ი­ალ­ტე­ბი

სა­ლი­ცენ­ზიო გა­და­სახ­დე­ლი და რო­ი­ალ­ტე­ბი, რო­მელ­თა გა­დახ­და ხდე­ბა სა­წარ­მოს აქ­ტი­ვე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბი­სათ­ვის (რო­გო­რი­ცაა: სა­ვაჭ­რო ნიშ­ნე­ბი, პა­ტენ­ტე­ბი, პროგ­რა­მუ­ლი უზ­რუნ­ველ­ყო­ფა, მუ­სი­კო­სე-ბის სა­ავ­ტო­რო უფ­ლე­ბე­ბი, მუ­სი­კა­ლუ­რი ჩა­ნა­წე­რე­ბი და მხატ­ვრუ­ლი ფილ­მე­ბი), ჩვე­უ­ლებ­რივ, აღი­ა­რე­ბუ­ლი უნ­და იყოს შე­სა­ბა­მი­სი შე­თან­ხმე­ბის ში­ნაარ­სის მი­ხედ­ვით. პრაქ­ტი­კუ­ლი თვალ­საზ­რი­სით, ამის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა შე­საძ­ლე­ბე­ლია წრფი­ვი მე­თო­დის გა­მო­ყე­ნე­ბით შე­თან­ხმე­ბის ვა­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში. მა­გა­ლი­თად, რო­დე­საც ლი­ცენ­ზია გუ­ლის­ხმობს რო­მე­ლი­მე კონ­კრე­ტუ­ლი ტექ­ნო­ლო­გი­ის სა­კუთ­რე­ბის უფ­ლე­ბას, დრო­ის გარ­კვე­ულ პე­რი­ოდ­ში.

ფიქ­სი­რე­ბულ გა­და­სახ­დელ­ზე და არა­კომ­პენ­სი­რე­ბად გა­რან­ტი­ებ­ზე უფ­ლე­ბე­ბის გა­და­ცე­მას შე­უქ­ცე­ვა­დი ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის დროს, რო­მე­ლიც ლი­ცენ­ზი­ის მიმ­ღებს უფ­ლე­ბას აძ­ლევს თა­ვი­სუფ­ლად გა­მო­ი­ყე­ნოს ეს უფ­ლე­ბე­ბი და ლი­ცენ­ზი­ის გამ­ცემს არ რჩე­ბა არა­ვი­თა­რი შე­სას­რუ­ლე­ბე­ლი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი, არ­სე­ბი­თად რე­ა­ლი­ზა­ცი­ას ნიშ­ნავს. მა­გა­ლი­თად, სა­ლი­ცენ­ზიო შე­თან­ხმე­ბა პროგ­რა­მუ­ლი უზ­რუნ­ველ­ყო­ფის გა­მო­ყე­ნე­ბის შე­სა­ხებ, რო­დე­საც ლი­ცენ­ზი­ის გამ­ცემს მი­წო­დე­ბის შემ­დეგ არა­ვი­თა­რი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა არა აქვს. მე­ო­რე მა­გა­ლი­თი, ბა­ზარ­ზე მხატ­ვრუ­ლი ფილ­მის ჩვე­ნე­ბის უფ­ლე­ბე­ბის გა­და­ცე­მა, სა­დაც ლი­ცენ­ზი­ის გამ­ცემს არა აქვს დის­ტრი­ბუ­ტორის კონ­ტრო­ლის უფ­ლე­ბა და შემ­დგომ­ში ბი­ლე­თე-ბის გა­ყიდ­ვი­დან არ მო­ე­ლის შე­მო­სავ­ლე­ბის მი­ღე­ბას. ასეთ შემ­თხვე­ვებ­ში, ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა გა­ყიდ­ვის­თა­ნა­ვე.

ზოგ­ჯერ, სა­ლი­ცენ­ზიო გა­და­სახ­დე­ლის ან როიალ­ტის მი­ღე­ბა ან არ­მი­ღე­ბა და­მო­კი­დე­ბუ­ლია მო­მა­ვა­ლი პე­რი­ო­დის მოვ­ლე­ნებ­ზე. ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში, ამო­ნა­გე­ბის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა მხო­ლოდ მა­შინ, რო­დე­საც შე­საძ­ლე­ბე­ლია სა­ლი­ცენ­ზიო გა­და­სახ­დე­ლის ან როიალ­ტის მი­ღე­ბა, რაც, ჩვე­უ­ლებ­რივ, გან­ხორ­ცი­ელ­დე­ბა მას შემ­დეგ, რო­დე­საც ამ მოვ­ლე­ნას ექ­ნე­ბა ად­გი­ლი.

დანართი 5

ანარიცხები, პირობითი ვალდებულებები და პირობითი აქტივები

ნაწილი ,,ა”

ცხრილები _ ანარიცხები, პირობითი ვალდებულებები, პირობითი აქტივები და ანაზღაურება

 

წი­ნამ­დე­ბა­რე და­ნარ­თის მი­ზა­ნია სტან­დარ­ტის მე-13 თავ­ში _ ,,ანა­რიც­ხე­ბი, პი­რო­ბი­თი ვალდებულე­ბე­ბი და პი­რო­ბი­თი აქ­ტი­ვე­ბი” _ გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი მოთ­ხოვ­ნე­ბის შე­ჯა­მე­ბა. იგი არ წარ­მო­ად­გენს სტან­დარ­ტის ნა­წილს და წა­კით­ხულ და აღ­ქმულ უნ­და იქ­ნეს სტან­დარ­ტის სრულ ტექსტთან ერ­თად.

 

ანა­რიც­ხე­ბი და პი­რო­ბი­თი ვალდებუ­ლე­ბე­ბი

 

როდესაც წარ­სუ­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი მოვ­ლე­ნე­ბის შედეგად შე­საძ­ლოა მო­მა­ვალ­ში ადგი­ლი ჰქონდეს ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი რე­სურ­სე­ბის გას­ვლას: ა) მიმდინა­რე მოვალე­ო­ბის; ან ბ) შე­საძ­ლო მო­ვა­ლე­ო­ბა დაფარ­ვის მიზ­ნით, რო­მელ­თა არ­სე­ბო­ბა დასტურდება ერ­თი ან მე­ტი განუსაზღვრე­ლი მოვ­ლე­ნის მო­მა­ვალ­ში მოხდენით ან არმოხდენით, რო­მე­ლიც მთლი­ა­ნად არ ექვემდება­რე­ბა სა­წარ­მოს კონ­ტროლს.
არ­სე­ბობს მიმდინა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა, რომ­ლის დასა­ფა­რად მო­სა­ლოდნე­ლია რე­სურ­სე­ბის გას­ვლა.	არ­სე­ბობს შე­საძ­ლო მო­ვა­ლე­ო­ბა ან მიმდინა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა, რომ­ლის დასა­ფა­რად შე­საძ­ლოა მოხ­დეს, მაგ­რამ უფ­რო შე­საძ­ლოა არ მოხდეს რე­სურ­სე­ბის გას­ვლა.	არ­სე­ბობს შე­საძ­ლო მო­ვა­ლე­ო­ბა ან მიმდინა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა, როდესაც რე­სურ­სე­ბის გას­ვლა შო­რე­ულ მო­მა­ვალ­შია მო­სა­ლოდნე­ლი.
ხდე­ბა ანა­რიც­ხის აღი­ა­რე­ბა. მო­ით­ხო­ვე­ბა ანა­რიც­ხე­ბის შე­სახებ ინფორმაციის გახსნა.	არ ხდე­ბა ანა­რიც­ხის აღი­ა­რე­ბა. მო­ით­ხო­ვე­ბა პი­რო­ბი­თი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის შესახებ ინფორმაციის გახსნა.	არ ხდე­ბა ანა­რიც­ხის აღი­ა­რე­ბა. არ მო­ით­ხო­ვე­ბა ინფორმაციის გახსნა.

 

პი­რო­ბი­თი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა წარ­მო­იქ­მნე­ბა აგ­რეთ­ვე იშ­ვი­ათ შემ­თხვე­ვებ­ში, რო­დე­საც არ­სე­ბობს ვალდე­ბუ­ლე­ბა, რო­მე­ლიც ვერ აღი­არ­დე­ბა, რად­გან შე­უძ­ლე­ბე­ლია მი­სი სა­ი­მე­დოდ შე­ფა­სე­ბა. მოითხოვე­ბა პი­რო­ბი­თი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის შესახებ ინფორმაციის გახსნა.

 

პი­რო­ბი­თი აქ­ტი­ვე­ბი

როდესაც წარ­სუ­ლი ეკო­ნო­მი­კუ­რი მოვ­ლე­ნე­ბის შედეგად შე­საძ­ლოა წარ­მო­იქ­მნას აქ­ტი­ვი, რომ­ლის არ­სე­ბო­ბას დაადას­ტუ­რებს მხო­ლოდ ერ­თი ან მე­ტი ისე­თი გა­ნუ­საზ­ღვრე­ლი მოვ­ლე­ნის მო­მა­ვალ­ში მოხდენა ან არ­მოხდენა, რო­მე­ლიც მთლი­ა­ნად არ ექ­ვემდება­რე­ბა სა­წარ­მოს კონ­ტროლს.
ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის შე­მოს­ვლა, ფაქ­ტობ­რი­ვად, ეჭვს არ იწ­ვევს.	ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის შე­მოს­ვლა მო­სა­ლოდნე­ლია, მაგ­რამ არ არის ნამდვი­ლად გან­საზ­ღვრუ­ლი.	შე­მოს­ვლა არ არის მო­სა­ლოდ­ნე­ლი.
აქ­ტი­ვი არ არის პი­რო­ბი­თი აქტი­ვი.	არ ხდე­ბა აქ­ტი­ვის აღი­ა­რე­ბა. მო­ით­ხო­ვე­ბა ინფორმაციის გახსნა.	არ ხდე­ბა აქ­ტი­ვის აღი­ა­რე­ბა. არ მო­ით­ხო­ვე­ბა ინფორმა­ციის გახსნა.

 

ანაზ­ღა­უ­რე­ბა   

 

მო­სა­ლოდნე­ლია, რომ ანა­რიც­ხე­ბის დასა­ფა­რავ დანა­ხარ­ჯებს მთლი­ა­ნად ან ნა­წი­ლობ­რივ აანაზ­ღა­უ­რებს სხვა მხა­რე.
სა­წარ­მოს არა აქვს მოვალეო­ბა დანა­ხარ­ჯე­ბის იმ ნაწილ­ზე, რო­მე­ლიც სხვა მხა­რის მი­ერ უნდა ანაზღაურდეს.	მო­ვა­ლე­ო­ბა იმ თან­ხი­სათ­ვის, რომ­ლის ანაზ­ღა­უ­რე­ბა მო­სა­ლოდ­ნე­ლია, ეკის­რე­ბა სა­წარ­მოს და, ფაქ­ტობ­რი­ვად, ეჭ­ვგა­რე­შეა, რომ სა­წარ­მო მი­ი­ღებს ანაზ­ღა­უ­რე­ბას, თუ  ანა­რიცხს დაფა­რავს.	მო­ვა­ლე­ო­ბა იმ თან­ხი­სათ­ვის, რომ­ლის ანაზ­ღა­უ­რე­ბა მო­სა­ლოდნე­ლია, ეკის­რე­ბა სა­წარ­მოს და, ფაქ­ტობ­რი­ვად, არ არის გან­საზ­ღვრუ­ლი, რომ სა­წარ­მო მი­ი­ღებს ანაზ­ღა­უ­რე­ბას, თუ  ანარიცხს დაფა­რავს.
სა­წარ­მო ერ­თე­ულს არა აქვს ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა იმ თან­ხა­ზე, რომე­ლიც უნ­და ანაზ­ღა­ურ­დეს.             არ მო­ით­ხო­ვე­ბა ინფორმაციის გახსნა.	ანაზ­ღა­უ­რე­ბა აღი­ა­რე­ბუ­ლია ცალკე აქ­ტი­ვად ბა­ლან­სში და შესაძ­ლოა გა­მო­იქ­ვი­თოს ხარ­ჯები­დან მო­გე­ბი­სა და ზა­რა­ლის ან­გა­რიშ­გე­ბა­ში. მო­სა­ლოდ­ნელ ანაზ­ღა­უ­რე­ბა­სა­თან და­კავ­ში­რე­ბით აღი­ა­რე­ბუ­ლი თანხა არ აღე­მა­ტე­ბა ვალდებულე­ბას. ანაზ­ღა­უ­რე­ბა აი­სა­ხე­ბა გან­მარ­ტე­ბით შენიშვნებში იმ თან­ხას­თან ერ­თად, რო­მე­ლიც აღი­არ­და ანაზღა­უ­რე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბით.	მო­სა­ლოდ­ნე­ლი ანაზ­ღა­უ­რე­ბა აქ­ტი­ვად არ არის აღიარებული.           მო­სა­ლოდ­ნე­ლი ანაზ­ღა­უ­რე­ბა აი­სა­ხე­ბა გან­მარ­ტე­ბით შენიშვნებში.

ნაწილი ,, ბ ”

გადაწყვეტილების მიღების ხე

გადაწ­ყვე­ტი­ლე­ბის მი­ღე­ბის ხე წარ­მოადგენს ანა­რიც­ხებ­სა და პი­რო­ბით ვალ­დე­ბუ­ლე­ბებ­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი, სტან­დარ­ტით გან­საზ­ღვრუ­ლი მოთ­ხოვ­ნე­ბის შე­ჯა­მე­ბას. იგი არ წარ­მო­ად­გენს სტანდარ­ტის ნა­წი­ლს და წა­კით­ხულ და აღ­ქმულ უნ­და იქ­ნეს სტან­დარ­ტის სრულ ტექ­სტთან ერ­თად.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

შე­ნიშ­ვნა: იშ­ვი­ათ შემ­თხვე­ვა­ში ნა­თე­ლი არ არის, არ­სე­ბობს თუ არა მიმ­დი­ნა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა. ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში ით­ვლე­ბა, რომ წარ­სუ­ლი მოვ­ლე­ნა წარ­მოქ­მნის მიმ­დი­ნა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბას, თუ ყვე­ლა არ­სე­ბუ­ლი და­სა­ბუ­თე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, უფ­რო მო­სა­ლოდ­ნე­ლია მიმ­დი­ნა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბის არ­სე­ბო­ბა, ვიდ­რე არარ­სე­ბო­ბა ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის. 

        

ნაწილი ,,გ”

მაგალითები: აღიარება

წი­ნამ­დე­ბა­რე და­ნარ­თი გან­კუთ­ვნი­ლია სტან­დარტის პრაქ­ტი­კუ­ლი გა­მო­ყე­ნე­ბის თვალ­სა­ჩი­ნო­ე­ბი­სათ­ვის, რათა უფ­რო ნა­თე­ლი გახ­დეს მი­სი მნიშ­ვნე­ლო­ბა. იგი არ წარ­მო­ად­გენს სტან­დარ­ტის ნა­წილს.

მა­გა­ლით­ში გან­ხი­ლუ­ლი ყვე­ლა სა­წარ­მოს სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დი მთავ­რდე­ბა 31 დე­კემ­ბერს. გაკე­თე­ბუ­ლია დაშ­ვე­ბა, რომ შე­საძ­ლე­ბე­ლია ნე­ბის­მი­ე­რი მო­სა­ლოდ­ნე­ლი რე­სურ­სე­ბის გას­ვლის სა­ი­მე­დოდ შეფა­სე­ბა. ზო­გი­ერთ მა­გა­ლით­ში აღ­წე­რი­ლი გა­რე­მო­ე­ბების შე­დე­გად შე­საძ­ლოა მი­ვი­ღოთ აქ­ტი­ვე­ბის გა­უფა­სუ­რე­ბა – ეს ას­პექ­ტი გან­ხი­ლუ­ლი არ არის ქვე­მოთ მო­ცე­მულ მა­გა­ლი­თებ­ში.

სიტ­ყვე­ბი ,,სა­უ­კე­თე­სო შე­ფა­სე­ბა” ეხე­ბა მიმ­დი­ნა­რე ღი­რე­ბუ­ლე­ბის თან­ხას, რო­დე­საც ფუ­ლის დრო­ი­თი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა არ­სე­ბი­თია.

1-ლი მა­გა­ლი­თი: გა­რან­ტი­ე­ბი

პრო­დუქ­ცი­ის შეს­ყიდ­ვის დროს მწარ­მო­ე­ბე­ლი მყიდ­ვე­ლებს გა­რან­ტი­ას აძ­ლევს. რე­ა­ლი­ზა­ცი­ის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის თა­ნახ­მად, მწარ­მო­ე­ბე­ლი ვალ­დე­ბუ­ლია გამოას­წო­როს ის სა­წარ­მოო წუ­ნი – შე­ა­კე­თოს ან გა­მოც­ვა­ლოს პრო­დუქ­ცია, რო­მე­ლიც აღ­მო­ჩე­ნი­ლი იქ­ნე­ბა გა­ყიდ­ვი­დან სა­მი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში. წარ­სული გა­მოც­დი­ლე­ბის შე­დე­გად მო­სა­ლოდ­ნე­ლია (ანუ უფ­რო მო­სა­ლოდ­ნე­ლია, ვიდ­რე არა) პრე­ტენ­ზი­ე­ბი გა­რან­ტი­ებ­ზე.

წარ­სუ­ლი მა­ვალდებუ­ლე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნის შედეგად წარ­მოქ­მნი­ლი მიმდინა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა – მა­ვალდე­ბუ­ლე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნა არის პრო­დუქ­ცი­ის გა­ყიდ­ვა გა­რან­ტი­ით, რაც წარ­მოქ­მნის იუ­რი­დი­ულ მო­ვა­ლეობას.

ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი რესურ­სე­ბის გას­ვლა მო­ვა­ლე­ო­ბის შესასრულებლად – მო­სა­ლოდ­ნე­ლია ყვე­ლა გა­რან­ტი­ი­სათ­ვის.

დას­კვნა – ანა­რიც­ხის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა წუ­ნის გა­მოს­წო­რე­ბის ხარ­ჯე­ბის სა­უ­კე­თე­სო შე­ფა­სე­ბის ოდე­ნო­ბით იმ პრო­დუქ­ცი­ა­ზე, რო­მე­ლიც ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღამ­დე გა­ი­ყი­და.

მე-2ა მა­გა­ლი­თი: დაბინ­ძუ­რე­ბუ­ლი ნიადაგი – კა­ნონმდებ­ლო­ბის მი­ღე­ბა, ფაქ­ტობ­­რი­ვად, ეჭვს არ იწ­ვევს

ნავ­თო­ბის ინ­დუს­ტრი­ა­ში მო­მუ­შა­ვე სა­წარ­მო აბინ­ძუ­რებს გა­რე­მოს. დღემ­დე მოქ­მე­დი კა­ნონ­მდებ­ლო­ბა არ ით­ვა­ლის­წი­ნებს და­ბინ­ძუ­რე­ბუ­ლი გა­რე­მოს გაწ­მენ­დას. მაგ­რამ 20X1 წლის 31 დე­კემ­ბერს, ფაქ­ტობ­რი­ვად, ეჭ­ვგა­რე­შეა, რომ მი­ღე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა კა­ნო­ნი და­ბინ­ძუ­რე­ბუ­ლი ნი­ა­და­გის გაწ­მენ­დის შე­სა­ხებ, წლის დას­რუ­ლე­ბის შემ­დეგ მოკ­ლე პე­რი­ოდ­ში.

წარ­სუ­ლი მა­ვალდებუ­ლე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნის შედეგად მი­ღე­ბუ­ლი მიმდინა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა – მა­ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნა არის ნი­ა­და­გის და­ბინ­ძუ­რე­ბა, და­ბინ­ძუ­რე­ბუ­ლი გა­რე­მოს გაწ­მენ­დის შე­სა­ხებ კა­ნონ­მდებ­ლო­ბის ნამ­დვი­ლად შე­მო­ღე­ბის გა­მო.

ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი რესურ­სე­ბის გას­ვლა მო­ვა­ლე­ო­ბის შე­სას­­რუ­ლებ­ლად – მო­-სა­ლოდ­ნე­ლია.

დას­კვნა – ანა­რიც­ხის აღი­ა­რე­ბა მოხ­დე­ბა და­ბინ­ძუ­რე­ბუ­ლი გა­რე­მოს გაწ­მენ­დის ხარ­ჯე­ბის სა­უ­კე­თე­სო შე­ფა­სე­ბის ოდე­ნო­ბით.

მე-2ბ მა­გა­ლი­თი: დაბინ­ძუ­რე­ბუ­ლი მი­წა და კონსტრუქ­ცი­უ­ლი მო­ვა­ლე­ო­ბა

ნავ­თო­ბის ინ­დუს­ტრი­ა­ში მო­მუ­შა­ვე სა­წარ­მო აბინ­ძუ­რებს გა­რე­მოს. ქვე­ყა­ნა­ში არ არ­სე­ბობს გა­რე­მოს­დაც­ვი­თი სა­კა­ნონ­მდებ­ლო ბა­ზა. მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, სა­წარ­მოს აქვს ფარ­თოდ გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლი გა­რე­მოს­დაც­ვი­თი პო­ლი­ტი­კა, რო­მე­ლიც ით­ვა­ლის­წი­ნებს სა­წარ­მოს მი­ერ ყვე­ლა სა­ხის და­ბინ­ძუ­რე­ბის გაწ­მენ­დას. სა­წარ­მო ას­რუ­ლებს ხოლ­მე ფარ­თოდ რეკ­ლა­მი­რე­ბულ პო­ლი­ტი­კას. 

წარ­სუ­ლი მა­ვალდებუ­ლე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნის შედეგად მი­ღე­ბუ­ლი მიმდინა­რე ვალდე­ბუ­ლე­ბა – მა­ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნა არის ნი­ა­და­გის და­ბინ­ძუ­რე­ბა, რო­მე­ლიც წარ­მო­შობს კონ­სტრუქ­ცი­ულ ვალ­დე­ბუ­ლე­ბას, რად­გან სა­წარ­მოს ქცე­ვამ წარ­მოშ­ვა და­ბინ­ძუ­რე­ბის გაწ­მენ­დის სა­მარ­თლი­ა­ნი მო­ლო­დი­ნი იმ პი­რებ­ში, რომ­ლებ­ზეც გავ­ლე­ნას ახ­დენს და­ბინ­ძუ­რება.

ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი რესურ­სე­ბის გას­ვლის ვალდებუ­ლე­ბის დასა­ფა­რად – მო­-სა­ლოდ­ნე­ლია.

დას­კვნა – ანა­რიც­ხის აღი­ა­რე­ბა მოხ­დე­ბა და­ბინ­ძუ­რე­ბუ­ლი გა­რე­მოს გაწ­მენ­დის ხარ­ჯე­ბის სა­უ­კე­თე-სო შე­ფა­სე­ბის ოდე­ნო­ბით.

მე-3 მა­გა­ლი­თი: გადახდილი თან­ხის დაბ­რუნე­ბის პო­ლი­ტი­კა

სა­ცა­ლო ვაჭ­რო­ბის მა­ღა­ზი­ის პო­ლი­ტი­კა ით­ვა­ლის­წი­ნებს უკ­მა­ყო­ფი­ლო მომ­ხმა­რე­ბელ­თათ­ვის შეს­ყი­დულ სა­ქო­ნელ­ში გა­დახ­დი­ლი თან­ხის დაბ­რუ­ნე­ბას, მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ მას არა აქვს თან­ხის დაბ­რუ­ნე­ბის იუ­რი­დი­უ­ლი მო­ვა­ლე­ო­ბა. მა­ღა­ზი­ის ეს პო­ლი­ტი­კა ფარ­თოდ არის ცნო­ბი­ლი.

წარ­სუ­ლი მა­ვალდებუ­ლე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნის შედეგად მი­ღე­ბუ­ლი მიმდინა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა – მა­ვალ­დე­ბუ­ლე­ბელ მოვ­ლე­ნას წარ­მო­ად­გენს პრო­დუქ­ცი­ის გა­ყიდ­ვა, რო­მე­ლიც წარ­მოქ­მნის კონ­სტრუქ­ცი­ულ მო­ვა­ლე­ო­ბას, რად­გან მა­ღა­ზი­ის ქმე­დე­ბებ­მა მომ­ხმა­რებ­ლებ­ში წარ­მოქ­მნა მათ მი­ერ გა­დახ­დი­ლი თან­ხის ანაზ­ღა­უ­რე­ბის სა­მარ­თლი­ა­ნი მო­ლო­დი­ნი.

ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი რესურ­სე­ბის გას­ვლა ვალდებუ­ლე­ბის დასა­ფა­­რად – მო­სა­ლოდ­ნე­ლია, რომ გა­ყი­დუ­ლი სა­ქონ­ლის ნა­წილს და­აბ­რუ­ნე­ბენ გა­დახ­დი­ლი თან­ხის დაბ­რუ­ნე­ბის მოთ­ხოვ­ნით.

დას­კვნა – ანა­რიც­ხის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა გა­დახ­დი­ლი თან­ხის უკან დაბ­რუ­ნე­ბის ხარ­ჯე­ბის სა­უ­კე­თე­სო შე­ფა­სე­ბის ოდე­ნო­ბით.

მე-4ა მა­გა­ლი­თი: გან­ყო­ფი­ლე­ბის დახურ­ვა – გა­ნუ­ხორ­ცი­ე­ლე­ბე­ლი ბა­ლან­სის შედგე­ნის თა­რიღამდე

20X1 წლის 12 დე­კემ­ბერს სა­წარ­მოს მმარ­თველ­თა საბ­ჭომ გა­დაწ­ყვი­ტა გან­ყო­ფი­ლე­ბის გა­უქ­მე­ბა. ბალან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღამ­დე (20X1 წლის 31 დეკემბრამ­დე) აღ­ნიშ­ნუ­ლი გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბა არ გა­აც­ნეს მათ, ვის­ზეც გავ­ლე­ნას ახ­დენ­და აღ­ნიშ­ნუ­ლი გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბა და არა­ფე­რი გა­კე­თე­ბუ­ლა მი­ღე­ბუ­ლი გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბის გან­სა­ხორ­ცი­ე­ლებ­ლად.

წარ­სუ­ლი მა­ვალდებუ­ლე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნის შედეგად მი­ღე­ბუ­ლი მიმდინა­რე ვალდებუ­ლე­ბა – ად­გი­ლი არ ჰქონ­და მა­ვალ­დე­ბუ­ლე­ბელ მოვ­ლე­ნას. ამ­დე­ნად, არ არ­სე­ბობს მო­ვა­ლე­ო­ბა.

დას­კვნა – ანა­რიც­ხის აღი­ა­რე­ბა არ ხდე­ბა.

მე-4ბ მა­გა­ლი­თი: გან­ყო­ფი­ლე­ბის დახურ­ვა – მი­ღე­ბუ­ლი გადაწ­ყვე­ტი­ლე­ბის შეტ­ყო­ბი­­ნე­ბა/გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა ბა­ლან­სის შედგე­ნის თა­რი­ღამდე

20X1 წლის 12 დე­კემ­ბერს სა­წარ­მოს მმარ­თველ­თა საბ­ჭომ გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბა მი­ი­ღო კონ­კრე­ტუ­ლი პრო­დუქ­ცი­ის მწარ­მო­ე­ბე­ლი ერთ-ერ­თი გან­ყო­ფი­ლე­ბის გა­უქ­მე­ბის შე­სა­ხებ. 20X1 წლის 20 დე­კემ­ბერს საბ­ჭო­ში შე­თან­ხმე­ბულ იქ­ნა გან­ყო­ფი­ლე­ბის გა­უქ­მე­ბის დე­ტა­ლუ­რი გეგ­მა. მომ­ხმა­რებ­ლებს და­ეგ­ზავ­ნათ წე­რი­ლე­ბი, რომ­ლე­ბშიც აღ­ნიშ­ნუ­ლი იყო მათ მი­ერ მი­წო­დე­ბის ალ­ტერ­ნა­ტი­უ­ლი წყა­როს მო­ძი­ე­ბის აუცი­ლებ­ლო­ბა.  შეტ­ყო­ბი­ნე­ბა მი­ი­ღეს ასე­ვე გან­ყო­ფი­ლე­ბის თა­ნამ­შრომ­ლებ­მა, მა­თი სა­მუ­შაო ად­გი­ლების გა­უქ­მე­ბის შე­სა­ხებ.

წარ­სუ­ლი მა­ვალდებუ­ლე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნის შედეგად მი­ღე­ბუ­ლი მიმდინა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა – მა­ვალ­დე­ბუ­ლე­ბელ მოვ­ლე­ნას წარ­მო­ად­გენს მი­ღე­ბუ­ლი გა­დაწ­ყვე­ტი­ლე­ბის შეტ­ყო­ბი­ნე­ბა მომ­ხმა­რებ­ლე­ბი­სა და მო­მუ­შა­ვე­ე­ბი­სათ­ვის, რაც წარ­მოქ­მნის კონსტ­რუქ­ცი­ულ მო­ვა­ლე­ო­ბას შეტ­ყო­ბი­ნე­ბის თა­რი­ღი­დან, რადგან იგი იწ­ვევს გან­ყო­ფი­ლე­ბის და­ხურ­ვის სა­მარ­თლი­ან მო­ლო­დინს.

ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი რესურ­სე­ბის გას­ვლა ვალდებუ­ლე­ბის დასა­ფა­რად – მო­სა­ლოდ­ნე­ლია.

დას­კვნა – ანა­რიც­ხის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა 20X1 წლის 31 დე­კემ­ბერს გან­ყო­ფი­ლე­ბის და­ხურ­ვის ხარ­ჯე­ბის სა­უ­კე­თე­სოდ შე­ფა­სე­ბის ოდე­ნო­ბით.

მე-5 მა­გა­ლი­თი: გა­მო­ნა­ბოლ­ქვის გამ­წმენდი ფილ­ტრე­ბის დამონ­ტა­ჟე­ბის იუ­რიდი­უ­ლი მო­ვალეო­ბა

ახა­ლი კა­ნონ­მდებ­ლო­ბის შე­სა­ბა­მი­სად, სა­წარ­მოს მო­ეთ­ხო­ვე­ბა გა­მო­ნა­ბოლ­ქვის გამ­წმენ­დი ფილ­ტრე­ბის და­მონ­ტა­ჟე­ბა 20X1 წლის 30 ივ­ნი­სი­სათ­ვის. სა­წარ­მოს არ და­უ­მონ­ტა­ჟე­ბია ფილ­ტრე­ბი.

ა) ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის, 20X0 წლის 31 დე­კემ­ბერს.

წარ­სუ­ლი მა­ვალდებუ­ლე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნის შედეგად მი­ღე­ბუ­ლი მიმდინა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა – არ არ­სებობს მო­ვა­ლე­ო­ბა, არ მომ­ხდა­რა გა­მო­ნა­ბოლ­ქვის გამ­წმენ­დი ფილ­ტრე­ბის და­მონ­ტა­ჟე­ბის ხარ­ჯე­ბის ან კა­ნონით გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი ჯა­რი­მე­ბის მა­ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნა.

დას­კვნა – ანა­რიც­ხის აღი­ა­რე­ბა არ ხდე­ბა გა­მო­ნა­ბოლ­ქვის გამ­წმენ­დი ფილ­ტრე­ბის და­მონ­ტა­ჟე­ბის ხარ­ჯე­ბი­სათ­ვის.

ბ) ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის, 20X1 წლის 31 დე­კემ­ბერს.

წარ­სუ­ლი მა­ვალდებუ­ლე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნის შედეგად მი­ღე­ბუ­ლი მიმდინა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა – კვლავ არ არ­სე­ბობს გა­მო­ნა­ბოლ­ქვის გამ­წმენ­დი ფილ­ტრე­ბის და­მონ­ტა­ჟე­ბის მო­ვა­ლე­ო­ბა, რად­გან არ მომ­ხდა­რა მა­ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნა (გა­მო­ნა­ბოლ­ქვის გამწმენ­დი ფილ­ტრე­ბის და­მონ­ტა­ჟე­ბა). თუმ­ცა, შე­საძ­ლოა წარ­მო­იქ­მნას კა­ნონ­მდებ­ლო­ბით გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი ჯა­რი­მე­ბის ან სა­უ­რა­ვე­ბის გა­დახ­დის ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა, რად­გან ად­გი­ლი ჰქონ­და მა­ვალ­დე­ბუ­ლე­ბელ მოვ­ლე­ნას (სა­წარ­მოს მი­ერ კა­ნო­ნით გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი მოთ­ხოვ­ნე­ბის შე­უს­რუ­ლებ­ლო­ბა).

ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი რესურ­სე­ბის გას­ვლა, ვალდებუ­ლე­ბის დაფარ­ვის მიზნით – კა­ნონ­მდებ­ლო­ბით გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი მოთ­ხოვ­ნე­ბის შე­უს­რუ­ლებ­ლო­ბის გა­მო, ჯა­რი­მე­ბის ან სა­უ­რა­ვე­ბის წარ­მოქ­მნის ალ­ბა­თო­ბა და­მო­კი­დე­ბუ­ლია კა­ნო­ნის ცალ­კე­ულ დე­ბუ­ლე­ბა­სა და კა­ნონ­დამ­ცვე­ლი რე­ჟი­მის სიმ­კაც­რე­ზე.

დას­კვნა – ანა­რიც­ხის აღი­ა­რე­ბა არ ხდე­ბა გა­მო­ნა­ბოლ­ქვის გამ­წმენ­დი ფილ­ტრე­ბის და­მონ­ტა­ჟე­ბის ხარ­ჯე­ბი­სათ­ვის. თუმ­ცა, ანა­რიც­ხის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა იმ ჯა­რი­მე­ბი­სა და სა­უ­რა­ვე­ბის სა­უ­კე­თე­სო შე­ფა­სე­ბი­სათ­ვის, რო­მელ­თა და­კის­რე­ბა უფ­რო მო­სა­ლოდ­ნე­ლია, ვიდ­რე არ­და­კის­რე­ბა.

მე-6 მა­გა­ლი­თი: თა­ნამ­შრო­მელ­თა გადამ­ზადება მო­გე­ბის დაბეგ­ვრის სის­ტე­მის ცვლი­ლე­ბე­ბის გამო

მო­გე­ბის და­ბეგ­ვრის სის­ტე­მა­ში მთავ­რო­ბას შე­აქვს მთე­ლი რი­გი ცვლი­ლე­ბე­ბი. აღ­ნიშ­ნუ­ლი ცვლი­ლე­ბე­ბის შე­დე­გად, სა­ფი­ნან­სო მომ­სა­ხუ­რე­ბის სექ­ტორ­ში მოღ­ვა­წე კომ­პა­ნი­ას მო­უ­წევს ად­მი­ნის­ტრა­ცი­უ­ლი და სა­ვაჭ­რო პერ­სო­ნა­ლის დი­დი ნა­წი­ლის გა­დამ­ზა­დე­ბა, რა­თა უზ­რუნ­ველ­ყონ ფი­ნან­სუ­რი მომ­სა­ხუ­რე­ბის მა­რე­გუ­ლი­რე­ბელ კა­ნონ­მდებ­ლო­ბას­თან შე­სა­ბა­მი­სო­ბა. ბა­ლან­სის შედ­გე­ნის თა­რი­ღი­სათ­ვის თა­ნამ­შრომ­ლე­ბის გა­დამ­ზა­დე­ბა არ მომ­ხდა­რა.

წარ­სუ­ლი მა­ვალდებუ­ლე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნის შედეგად წარ­მოქ­მნი­ლი მიმდინა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა – არ არსე­ბობს მო­ვა­ლე­ო­ბა, რად­გან არ მომ­ხდა­რა მა­ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნა (გა­დამ­ზა­დე­ბა).

დას­კვნა – ანა­რიც­ხის აღი­ა­რე­ბა არ ხდე­ბა.

მე-7 მა­გა­ლი­თი: წამ­გე­ბი­ა­ნი ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა

სა­წარ­მო, რო­მე­ლიც ამუ­შა­ვებს სა­ო­პე­რა­ციო იჯა­რით აღე­ბულ ქარ­ხა­ნას, მომ­გე­ბი­ა­ნად ფუნ­ქცი­ო­ნი­რებს. 20X1 წლის დე­კემ­ბერ­ში სა­წარ­მოს თა­ვი­სი საქ­მი­ა­ნო­ბა გა­და­აქვს ახალ ქარ­ხა­ნა­ში. ძველ ქარ­ხა­ნას­თან და­დე­ბუ­ლი სა­ი­ჯა­რო ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა გრძელ­დე­ბა მომ­დევ­ნო ოთ­ხი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში. და­უშ­ვე­ბე­ლია ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის გა­უქ­მე­ბა და მი­სი ქვე­ი­ჯა­რით გა­და­ცე­მა სხვა  მომ­ხმა­რებ­ლი­სათ­ვის.

წარ­სუ­ლი მა­ვალდებუ­ლე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნის შედეგად წარ­მოქ­მნი­ლი მიმდინა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა – მა­ვალდე­ბუ­ლე­ბელ მოვ­ლე­ნას წარ­მო­ად­გენს იჯა­რის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა­ზე ხელ­მო­წე­რა, რაც წარ­მოქ­მნის იუ­რი­დი­ულ მო­ვა­ლე­ო­ბას.

ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი რე­სურ­სე­ბის გას­ვლა ვალდებუ­ლე­ბის დასა­ფა­რად – რო­დე­საც სა­ი­ჯა­რო ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა ხდე­ბა წამ­გე­ბი­ა­ნი, მო­სა­ლოდ­ნე­ლია ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი რე­სურ­სე­ბის გას­ვლა.

დას­კვნა – ანა­რიც­ხის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა იმ სა­ი­ჯა­რო გა­და­სახ­დე­ლე­ბის სა­უ­კე­თე­სო შე­ფა­სე­ბის ოდე­ნო­ბით, რო­მელ­თა გა­დახ­და გარ­და­უ­ვა­ლია.

მე-8 მა­გა­ლი­თი: ერ­თადერ­თი გა­რან­ტია

20X0 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში, A სა­წარ­მო B სა­წარ­მოს, რო­მელ­საც ამ დროს კარ­გი ფი­ნან­სუ­რი მდგო­მა­რე­ო­ბა აქვს, გა­რან­ტი­ას აძ­ლევს ცალ­კე­ულ სეს­ხებ­ზე. 20X1 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში, B სა­წარ­მოს ფი­ნან­სუ­რი მდგო­მა­რე­ო­ბა უა­რეს­დე­ბა და 20X1 წლის 30 ივ­ნისს თავს გა­კოტ­რე­ბუ­ლად აც­ხა­დებს.

ა) 20X0 წლის 31 დე­კემ­ბე­რი

წარ­სუ­ლი მა­ვალდებუ­ლე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნის შედეგად წარ­მოქ­მნი­ლი მიმდინა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა – მა­ვალ­დე­ბუ­ლე­ბელ მოვ­ლე­ნას წარ­მო­ად­გენს გა­რან­ტი­ის მი­ცე­მა, რაც წარ­მოქ­მნის იუ­რი­დი­ულ მო­ვა­ლე­ო­ბას.

ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი რე­სურ­სე­ბის გას­ვლა ვალდებუ­ლე­ბის დასა­ფა­რად – 20X0 წლის 31 დე­კემ­ბრი­სათ­ვის მო­სა­ლოდ­ნე­ლი არ არის სარ­გებ­ლის გას­ვლა.

დას­კვნა – ანა­რიც­ხის აღი­ა­რე­ბა არ ხდე­ბა. გან­მარ­ტე­ბით შენიშვნებში გა­რან­ტია აი­სა­ხე­ბა რო­გორც პი­რო­ბი­თი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა, გარ­და იმ შემ­თხვე­ვი­სა, რო­დე­საც ეკო­ნო­მი­კუ­რი სარ­გებ­ლის გას­ვლა შო­რე­ულ მო­მა­ვალ­შია მო­სა­ლოდ­ნე­ლი.

ბ) 20X1 წლის 31 დე­კემ­ბე­რი

წარ­სუ­ლი მა­ვალდებუ­ლე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნის შედეგად წარ­მოქ­მნი­ლი მიმდინა­რე ვალდე­ბუ­ლე­ბა – მა­ვალ­დე­ბუ­ლე­ბელ მოვ­ლე­ნას წარ­მო­ად­გენს გა­რან­ტი­ის მი­ცე­მა, რაც წარ­მოქ­მნის იუ­რი­დი­ულ მო­ვა­ლე­ო­ბას.

ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი რე­სურ­სე­ბის გას­ვლა ვალდებუ­ლე­ბის დასა­ფა­რად – 20X1 წლის 31 დე­კემ­ბრი­სათ­ვის  მო­სა­ლოდ­ნე­ლია, რომ ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის და­სა­ფა­რად სა­ჭი­რო იქ­ნე­ბა ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი რე­სურ­სე­ბის გას­ვლა.

დას­კვნა – ანა­რიც­ხის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა ვალ­დე­ბუ­ლე­ბის და­სა­ფა­რად სა­ჭი­რო თან­ხის სა­უ­კე­თე­სო შე­ფა­სე­ბის ოდე­ნო­ბით.

შე­ნიშ­ვნა: წი­ნამ­დე­ბა­რე მა­გა­ლი­თი ეხე­ბა მხო­ლოდ ერ­თა­დერთ გა­რან­ტი­ას. თუ სა­წარ­მოს გა­აჩ­ნია მსგავ­სი გა­რან­ტი­ე­ბის პორ­ტფე­ლი, იგი მას ერ­თი­ანად აფა­სებს, რა­თა გან­საზ­ღვროს, მო­სა­ლოდ­ნე­ლია თუ არა ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი რე­სურ­სე­ბის გას­ვლა.

მე-9 მა­გა­ლი­თი: სა­სა­მარ­თლო საქ­მე

ქორ­წი­ლის შემ­დეგ, რო­მე­ლიც 20X0 წელს გა­ი­მარ­თა, გარ­და­იც­ვა­ლა ათი ადა­მი­ა­ნი, რაც შე­საძ­ლოა გა­მო­იწ­ვია სა­წარ­მოს მი­ერ გა­ყი­დუ­ლი საკ­ვე­ბი პრო­დუქ­ტე­ბით მო­წამ­ვლამ. სა­წარ­მოს წი­ნა­აღ­მდეგ საქ­მე აღიძ­რა ზი­ა­ნის ანაზ­ღა­უ­რე­ბის მოთ­ხოვ­ნით, მაგ­რამ სა­წარ­მო უარ­ყოფს ვალ­დე­ბუ­ლე­ბას. სა­წარ­მოს ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის დამ­ტკი­ცე­ბამ­დე, რო­მე­ლიც მო­ი­ცავს 20X0 წლის 31 დე­კემ­ბრამ­დე პე­რი­ოდს, სა­წარ­მოს ად­ვო­კა­ტე­ბის მო­საზ­რე­ბით სა­წარ­მოს არ და­ე­კის­რე­ბა ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა. მაგ­რამ, რო­ცა სა­წარ­მო მო­ამ­ზა­დებს ფი­ნან­სურ ან­გა­რიშ­გე­ბას იმ სა­ან­გა­რიშ­გე­ბო პე­რი­ო­დი­სათ­ვის, რო­მე­ლიც მთავრდე­ბა 20X0 წლის 31 დე­კემ­ბერს, ად­ვო­კა­ტე­ბის მო­საზ­რე­ბით, რო­მე­ლიც ეყ­რდნო­ბა საქ­მის მიმ­დი­ნა­რე­ო­ბას, მო­სა­ლოდ­ნე­ლია სა­წარ­მოს და­ე­კის­როს ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა.

ა) 20X0 წლის 31 დე­კემ­ბე­რი

წარ­სუ­ლი მა­ვალდებუ­ლე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნის შედეგად წარ­მოქ­მნი­ლი მიმდინა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა – იმ და­სა­ბუ­თე­ბის მი­ხედ­ვით, რო­მე­ლიც არ­სე­ბობ­და ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის დამ­ტკი­ცე­ბი­სას, წარ­სუ­ლი მოვ­ლე­ნე­ბის შე­დე­გად არ წარ­მოქ­მნი­ლა მო­ვა­ლე­ო­ბა.

დას­კვნა – ანა­რიც­ხის აღი­ა­რე­ბა არ ხდე­ბა. აღ­ნიშ­ნუ­ლი სა­კით­ხი აი­სა­ხე­ბა პი­რო­ბით ვალ­დე­ბუ­ლე­ბად, გარ­და იმ შემ­თხვე­ვი­სა, რო­დე­საც სა­წარ­მო­დან ნე­ბის­მი­ე­რი გას­ვლა მიჩ­ნე­უ­ლი არ არის შო­რე­ულ მო­სა­ლოდ­ნელ მოვ­ლე­ნად.

ბ) 20X1 წლის 31 დე­კემ­ბე­რი

წარ­სუ­ლი მა­ვალდებუ­ლე­ბე­ლი მოვ­ლე­ნის შედეგად წარ­მოქ­მნი­ლი მიმდინა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა – არ­სე­ბული და­სა­ბუ­თე­ბის მი­ხედ­ვით მიმ­დი­ნა­რე მო­ვა­ლე­ო­ბა არ­სე­ბობს.

ეკო­ნო­მი­კურ სარ­გე­ბელ­ში გა­ნივ­თე­ბუ­ლი რესურ­სე­ბის გას­ვლა ვალდებუ­ლე­ბის დასა­ფა­რად – მო­სა­ლოდ­ნე­ლია.

დას­კვნა – ანა­რიც­ხის აღი­ა­რე­ბა ხდე­ბა ვალ­დებუ­ლე­ბის და­სა­ფა­რად სა­ჭი­რო თან­ხის სა­უ­კე­თე­სო შე­ფა­სე­ბის ოდე­ნო­ბით.

                                             

 

 

ნაწილი ,,დ”

მაგალითი: განმარტებითი შენიშვნები

წი­ნამ­დე­ბა­რე და­ნარ­თი მხო­ლოდ თვალ­სა­ჩი­ნო­ე­ბი­სათ­ვის არის გან­კუთ­ვნი­ლი და არ წარ­მო­ად­გენს სტან­დარ­ტის ნა­წილს. და­ნარ­თის და­ნიშ­ნუ­ლე­ბაა სტან­დარ­ტის გა­მო­ყე­ნე­ბის ილუს­ტრი­რე­ბა, მი­სი მნიშ­ვნე­ლო­ბის უკეთ აღ­ქმის მიზ­ნით.

სტან­დარ­ტით მოთ­ხოვ­ნი­ლი ინფორმაციის გახსნის ორი მა­გა­ლი­თი მო­ცე­მუ­ლია ქვე­მოთ:

 

1-ლი მა გა ლი თი .  გა რან ტ ე ­ ბი მწარ ­ მო ­ ე ­ ბე ­ ლი შე ­ ძე ­ ნის დროს მყიდ ­ ვე ­ ლებს , რომ ­ ლებ ­ მაც შე ­ ი ­ ძი ­ ნეს წარ ­ მო ­ ე ­ ბის სა ­ მი ხა ­ ზი , გარანტი ­ ას აძ ­ ლევს . გა ­ რან ­ ტი ­ ის პი ­ რო ­ ბე ­ ბის მი ­ ხედ ­ ვით , მწარ ­ მო ­ ე ­ ბე ­ ლი ვალ ­ დე ­ ბუ ­ ლია შე ­ ა ­ კე ­ თოს და შეც ­ ვა ­ ლოს ის ნა ­ წი ­ ლე ­ ბი , რომ ­ ლე ­ ბიც არა ­ და ­ მაკ ­ მა ­ ყო ­ ფი ­ ლებ ­ ლად იმუ­შა ­ ვე ­ ბენ გა ­ ყიდ ­ ვის თა ­ რი ­ ღი ­ დან ორი წლის გან ­ მავ ­ ლო ­ ბა ­ ში . ბა ­ ლან ­ სის შედ ­ გე ­ ნის თა ­ რი ­ ღი ­ სათ ­ ვის ანა ­ რიც ­ ხე ­ ბი აღი ­ არ ­ და 60,000 ლარის ოდე ­ ნო ­ ბით . ანა ­ რიც ­ ხე ­ ბის დის ­ კონ ­ ტი ­ რე ­ ბა არ მომ ­ ხდა ­ რა , რად ­ გან დის ­ კონ ­ ტი ­ რე ­ ბის გავლენა უმ ­ ნიშ ­ ვნე ­ ლოა . გან ­ მარ ­ ტე ­ ბით შენიშვნებში შემ ­ დე ­ გი ინ ­ ფორ ­ მა ­ ცია უნ ­ და გაიხსნას : იმ პრო ­ დუქ ­ ცი ­ ის მო ­ სა ­ ლოდ ­ ნე ­ ლი სა ­ გა ­ რან ­ ტიო პრე ­ ტენ ­ ზი ­ ე ­ ბი ­ სათ ­ ვის ,  რო ­ მე ­ ლიც გა ­ ი ­ ყი ­ და ბო ­ ლო სა ­ მი ფი ­ ნან ­ სუ ­ რი წლის გან ­ მავ ­ ლო ­ ბა ­ ში , ანა ­ რიც ­ ხე ­ ბი აღი ­ არ ­ და 60,000 ლარის ოდე ­ ნო ­ ბით . მოსალოდ­ნე ­ ლია , რომ და ­ ნა ­ ხარ ­ ჯე ­ ბის უმე ­ ტე ­ სო ­ ბა გა ­ წე ­ უ ­ ლი იქ ­ ნე ­ ბა მომ ­ დევ ­ ნო ფი ­ ნან ­ სურ წელს , ხო ­ ლო და ­ ნარ ­ ჩე ­ ნი _ ბა ­ ლან ­ სის შედ ­ გე ­ ნის თა ­ რი ­ ღი ­ დან ორი წლის გან ­ მავ ­ ლო ­ ბა ­ ში

 

 

მე -2 მა ­ გა ­ ლი ­ თი . გა ­ თა ­ ვი ­ სუფ ­ ლე ­ ბა ინფორმაციის გახსნისაგან სა ­ წარ ­ მოს და ­ ვა აქვს ერთ - ერთ კონ ­ კუ ­ რენ ­ ტთან , რომ ­ ლის მტკი ­ ცე ­ ბით სა ­ წარ ­ მომ და ­ არ ­ ღვია საპატენ ­ ტო უფ ­ ლე ­ ბე ­ ბი და ით ­ ხოვს ზა ­ რა ­ ლის ანაზ ­ ღა ­ უ ­ რე ­ ბას 10 ათა ­ სი ლა ­ რის ოდე ­ ნო ­ ბით . საწარ ­ მო აღი ­ ა ­ რებს ანა ­ რიცხს აღ ­ ნიშ ­ ნუ ­ ლი ვალ ­ დე ­ ბუ ­ ლე ­ ბის სა ­ უ ­ კე ­ თე ­ სოდ შე ­ ფა ­ სე ­ ბის ოდე ­ ნო ­ ბით , მაგ ­ რამ გან ­ მარ ­ ტე ­ ბით შენიშვნებში არ ასა ­ ხავს სტან ­ დარ ­ ტით მოთ ­ ხოვ ­ ნილ ინ ­ ფორ ­ მა ­ ცი ­ ას . განმარტე ­ ბით შენიშვნებში გამ ­ ჟღავ ­ ნდე ­ ბა შემ ­ დე ­ გი ინ ­ ფორ ­ მა ­ ცია : ერთ - ერთ კონ ­ კუ ­ რენტ სა ­ წარ ­ მოს ­ თან და ­ ვის გა ­ მო , კომ ­ პა ­ ნი ­ ის წი ­ ნა ­ აღ ­ მდეგ მიმ ­ დი ­ ნა ­ რე ­ ობს სასამარ ­ თლო პრო ­ ცე ­ სი . ოპო ­ ნენ ­ ტი ამ ­ ტკი ­ ცებს , რომ სა ­ წარ ­ მომ და ­ არ ­ ღვია სა ­ პა ­ ტენ ­ ტო უფ ­ ლე ­ ბე ­ ბი და ით ­ ხოვს ზა ­ რა ­ ლის ანაზ ­ ღა ­ უ ­ რე ­ ბას 10 ათა ­ სი ლა ­ რის ოდე ­ ნო ­ ბით . სტან ­ დარ ­ ტის მე -13 თა ­ ვით – ,,ანა ­ რიც ­ ხე ­ ბი , პი ­ რო ­ ბი ­ თი ვალ ­ დე ­ ბუ ­ ლე ­ ბე ­ ბი და პი ­ რო ­ ბი ­ თი აქ ­ ტი ­ ვე ­ ბი ” – მოთ ­ ხოვ ­ ნი ­ ლი ინ ­ ფორ ­ მა ­ ცია არ აი ­ სა ­ ხე ­ ბა იმ მო ­ ტი ­ ვით , რომ ამას შე ­ საძ ­ ლოა მნიშ ­ ვნე ­ ლო ­ ვა ­ ნი უარ ­ ყო ­ ფი ­ თი გავ ­ ლე ­ ნა ჰქონ ­ დეს სა ­ სა ­ მარ ­ თლო პრო ­ ცე ­ სის შე ­ დეგ ­ ზე . სა ­ წარ ­ მოს დი ­ რექ ­ ტო ­ რე ­ ბი ფიქ ­ რო ­ ბენ , რომ სა ­ წარ ­ მო შეძ ­ ლებს პრე ­ ტენ ­ ზი ­ ის უარ ­ ყო ­ ფას .

 

დანართი 6

სოფლის მეურნეობა

წი­ნამ­დე­ბა­რე და­ნარ­თი გან­კუთ­ვნი­ლია მხო­ლოდ თვალ­სა­ჩი­ნო­ე­ბი­სათ­ვის და არ წარ­მო­ად­გენს სტანდარტის მე-15 თავის ნა­წილს.

პირ­ველ მა­გა­ლით­ში მო­ცე­მუ­ლია, თუ რო­გორ უნ­და იქ­ნეს პრაქ­ტი­კუ­ლად შეს­რუ­ლე­ბუ­ლი წი­ნამ­დე­ბა­რე სტან­დარ­ტის მე-15 თავის გან­მარ­ტე­ბი­თი მოთ­ხოვ­ნე­ბი რძის მწარ­მო­ე­ბე­ლი მე­ურ­ნე­ო­ბი­სათ­ვის. წი­ნამ­დე­ბარე სტან­დარ­ტით მო­წო­ნე­ბუ­ლია სა­წარ­მოს ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბის გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბით შემ­ცი­რე­ბულ რე­ა­ლურ ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­ში მომ­ხდა­რი ცვლი­ლე­ბე­ბის და­ყო­ფა ფი­ზი­კუ­რი ცვლი­ლე­ბე­ბი­სა და ფა­სებ­ში მომ­ხდა­რი ცვლი­ლე­ბე­ბის მი­ხედ­ვით. მე-2 მა­გა­ლით­ში ილუს­ტრი­რე­ბუ­ლია, თუ რო­გორ უნ­და გაი­მიჯ­ნოს ფი­ზი­კუ­რი ცვლი­ლე­ბე­ბი და ცვლი­ლე­ბე­ბი ფას­ში.

პირ­ველ მა­გა­ლით­ში მო­ცე­მუ­ლი ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბა არ შე­ე­სა­ბა­მე­ბა ბუ­ღალ­ტრუ­ლი აღ­რიც­ხვის სტან­დარ­ტის სხვა თავებში გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბულ გან­მარ­ტე­ბით და წარ­დგე­ნის მოთ­ხოვ­ნებს. წარ­დგე­ნი­სა და გან­მარ­ტე­ბე­ბის სხვა მიდ­გო­მე­ბი შე­საძ­ლოა ასე­ვე მარ­თე­ბუ­ლი იყოს.

 

1-ლი მა­გა­ლი­თი: რძის მწარ­მო­ე­ბე­ლი შპს XYZ 

ბა­ლან­სი

 

რძის მწარ­მო­ე­ბე­ლი შპს XYZ ბა­ლან­სი	შე­ნიშ­ვნე­ბი	31 დე­კემ­ბე­რი 20X1	31 დე­კემ­ბე­რი 20X0
აქ­ტი­ვე­ბი
გრძელ­ვა­დი­ა­ნი აქ­ტი­ვე­ბი
მერ­ძე­უ­ლი ნა­ხი­რი – ზრდა­და­უს­რუ­ლე­ბე­ლი1		52,060	47,730
მერ­ძე­უ­ლი ნა­ხი­რი – ზრდა­დას­რუ­ლე­ბუ­ლი1		372,990	411,840
ქვე­ჯა­მი – ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბი	3	425,050	459,570
ძი­რი­თა­დი სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბი		1,462,650	1,409,800
გრძელ­ვა­დი­ა­ნი აქ­ტი­ვე­ბის ჯა­მი		1,887,700	1,869,370
მიმ­დი­ნა­რე აქ­ტი­ვე­ბი
სა­სა­ქონ­ლო-მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი ფა­სე­უ­ლო­ბე­ბი		82,950	70,650
სა­ვაჭ­რო და სხვა დე­ბი­ტო­რუ­ლი მოთ­ხოვ­ნე­ბი		88,000	65,000
ნაღ­დი ფუ­ლი		10,000	10,000
მიმ­დი­ნა­რე აქ­ტი­ვე­ბის ჯა­მი		180,950	145,650
სულ აქ­ტი­ვე­ბი		2,068,650	2,015,020
სა­კუ­თა­რი კა­პი­ტა­ლი და ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი
სა­კუ­თა­რი კა­პი­ტა­ლი
ბრუნ ­ ვა ­ ში გაშ ­ ვე ­ ბუ ­ ლი კა ­ პი ­ ტა ­ ლი		1,000,000	1,000,000
აკუ­მუ­ლი­რე­ბუ­ლი მო­გე­ბა		902,828	865,000
სა­კუ­თა­რი კა­პი­ტა­ლის ჯა­მი		1,902,828	1,865,000
მოკ­ლე­ვა­დი­ა­ნი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი
სა­ვაჭ­რო და სხვა კრე­დი­ტო­რუ­ლი და­ვა­ლი­ა­ნე­ბა		165,822	150,020
სულ მოკ­ლე­ვა­დი­ა­ნი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი		165,822	150,020
სულ სა­კუ­თა­რი კა­პი­ტა­ლი და ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბი		2,068,650	2,015,020

 

 

მო ­ გე ­ ბისა და ზა ­ რა ­ ლის ან­გა­რიშ­გე­ბა2

 

რძის მწარ ­ მო ­ ე ­ ბე ­ ლი შპს XYZ მო ­ გე ­ ბისა და ზა ­ რა ­ ლის ან ­ გა ­ რიშ ­ გე ­ ბა	შე ­ ნიშ ­ ვნე ­ ბი	20X1წ . 31 დე - კემ ­ ბერს დას ­­ რუ ­ ლებული წე ­ ლი
წარ ­ მო ­ ე ­ ბუ ­ ლი რძის რე ­ ა ­ ლუ­რი ღი ­ რე ­ ბუ ­ ლე ­ ბა		518,240
მერ ­ ძე ­ უ ­ ლი ნა ­ ხი ­ რის გა ­ ყიდ ­ ვი ­ სათ ­ ვის სა ­ ჭი ­ რო შე ­ ფა ­ სე ­ ბუ ­ ლი ხარ ­ ჯე ­ ბით შემცირებული რე ­ ა ­ ლუ ­ რი ღი ­ რე ­ ბუ ­ ლე ­ ბის ცვლი ­ ლე ­ ბით გა ­ მოწ ­ ვე ­ უ ­ ლი შემოსულობა	3	9,930
		558,170
გა ­ მო ­ ყე ­ ნე ­ ბუ ­ ლი სა ­ სა ­ ქონ ­ ლო - მა ­ ტე ­ რი ­ ა ­ ლუ ­ რი ფა ­ სე ­ უ ­ ლო ­ ბე ­ ბი		(137,523)
ად ­ მი ­ ნის ­ ტრა ­ ცი ­ უ ­ ლი ხარ ­ ჯე ­ ბი		(127,283)
ცვე ­ თის ხარ ­ ჯე ­ ბი		(15,250)
სხვა სა ­ ო ­ პე ­ რა ­ ციო ხარ ­ ჯე ­ ბი		(197,092)
		(477,148)
სა ­ ო ­ პე ­ რა ­ ციო საქ ­ მი ­ ა ­ ნო ­ ბი ­ დან მი ­ ღე ­ ბუ ­ ლი მო ­ გე ­ ბა		81,022
მო ­ გე ­ ბის გა ­ და ­ სა ­ ხა ­ დის ხარ ­ ჯი		(43,194)
მიმ ­ დი ­ ნა ­ რე პე ­ რი ­ ო ­ დის წმინ ­ და მო ­ გე ­ ბა		37,828

 

 

 

ფუ ­ ლა ­ დი ნა ­ კა ­ დე ­ ბის მოძ ­ რა ­ ო ­ ბის ან­გა­რიშ­გე­ბა 3

 

რძის მწარ ­ მო ­ ე ­ ბე ­ ლი შპს XYZ ფუ ­ ლა ­ დი ნა ­ კა ­ დე ­ ბის მოძ ­ რა ­ ო ­ ბის ან ­ გა ­ რიშ ­ გე ­ ბა	შე ­ ნიშ ­ ვნე ­ ბი	20X1წ . 31 დე ­ კემ ­ ბერს და­ს ­ რუ ­ ლებული წელი
სა ­ ო ­ პე ­ რა ­ ციო საქ ­ მი ­ ა ­ ნო ­ ბი ­ დან მი ­ ღე ­ ბუ ­ ლი ფუ ­ ლა ­ დი სახ ­ სრე ­ ბი
რძის გა ­ ყიდ ­ ვის შე ­ დე ­ გად მი ­ ღე ­ ბუ ­ ლი თან ­ ხე ­ ბი		498,027
ცოც ­ ხა ­ ლი პი ­ რუტ ­ ყვის გა ­ ყიდ ­ ვის შე ­ დე ­ გად მი ­ ღე ­ ბუ ­ ლი თან ­ ხე ­ ბი		97,913
მომ ­ წო ­ დებ ­ ლე ­ ბი ­ სა და თა ­ ნამ ­ შრომ ­ ლე ­ ბი ­ სათ ­ ვის გა ­ დახ ­ დი ­ ლი თან ­ ხე ­ ბი		(460,831)
ცოც ­ ხა ­ ლი პი ­ რუტ ­ ყვის შე ­ სა ­ ძე ­ ნად გა ­ დახ ­ დი ­ ლი თან ­ ხე ­ ბი		(23,815)
		111,294
გა ­ დახ ­ დი ­ ლი მო ­ გე ­ ბის გა ­ და ­ სა ­ ხა ­ დი		(43,194)
ნე ­ ტო ფუ ­ ლა ­ დი ნა ­ კა ­ დე ­ ბი სა ­ ო ­ პე ­ რა ­ ციო საქ ­ მი ­ ა ­ ნო ­ ბი ­ დან		68,100
ფუ ­ ლა ­ დი სახ ­ სრე ­ ბის ნა ­ კა ­ დე ­ ბი სა ­ ინ ­ ვეს ­ ტი ­ ციო საქ ­ მი ­ ა ­ ნო ­ ბი ­ დან
ძი ­ რი ­ თა ­ დი სა ­ შუ ­ ა ­ ლე ­ ბე ­ ბის შე ­ ძე ­ ნა		(68,100)
სა ­ ინ ­ ვეს ­ ტი ­ ციო საქ ­ მი ­ ა ­ ნო ­ ბი ­ სათ ­ ვის გა ­ მო ­ ყე ­ ნე ­ ბუ ­ ლი წმინ ­ და ფუ ­ ლა ­ დი სახ ­ სრე ­ ბი		(68,100)
ფუ ­ ლა ­ დი სახ ­ სრე ­ ბის ნე ­ ტო ზრდა		0
ფუ ­ ლა ­ დი სახ ­ სრე ­ ბის სა ­ ან ­ გა ­ რიშ ­ გე ­ ბო პე ­ რი ­ ო ­ დის და ­ საწ ­ ყი ­ სი ­ სათ ­ ვის		10,000
ფუ ­ ლა ­ დი სახ ­ სრე ­ ბის სა ­ ან ­ გა ­ რიშ ­ გე ­ ბო პე ­ რი ­ ო ­ დის ბო ­ ლო ­ სათ ­ ვის		10,000

 

 

 

 

შე­ნიშ­ვნე­ბი

 

1. ოპე­რა­ცი­ე­ბი და ძი­რი­თა­დი საქ­მი­ა­ნო­ბა

 

რძის მწარ­მო­ე­ბე­ლი შპს XYZ (,,სა­წარ­მო”) და­კა­ვე­ბუ­ლია რძის წარ­მო­ე­ბით და სხვა­დას­ხვა მომ­ხმა­რებ­ლი­სათ­ვის მი­სი მი­წო­დე­ბით. 20X1 წლის 31 დე­კემ­ბერს სა­წარ­მოს ჰყავ­და 419 მეწ­ვე­ლი ძრო­ხა (ზრდა­დას­რუ­ლე­ბუ­ლი აქ­ტი­ვე­ბი) და 137 ხბო, რომ­ლი­და­ნაც მო­მა­ვალ­ში მი­ი­ღებ­დნენ რძეს (ზრდა­და­უს­რუ­ლე­ბე­ლი აქ­ტი­ვე­ბი). სა­წარ­მომ აწარ­მოვა 157,584 კგ რძე, რომ­ლის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა, გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბის გა­მოკ­ლე­ბით (რო­მე­ლიც გა­ნი­საზ­ღვრე­ბა რძის მი­ღე­ბის დროს) 20X1 წლის 31 დე­კემ­ბერს დამ­თავ­რე­ბულ წელს შე­ად­გენ­და 518,240 ფუ­ლად ერ­თე­ულს.

 

2. სა­აღ­რიც­ხვო პო­ლი­ტი­კა

 

ცოც­ხა­ლი პი­რუტ­ყვი და რძე

ცოც­ხა­ლი პი­რუტ­ყვის შე­ფა­სე­ბა ხდე­ბა რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბით, გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბის გა­მოკ­ლე­ბით. ცოც­ხა­ლი პი­რუტ­ყვის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა გა­ნი­საზ­ღვრე­ბა ანა­ლო­გი­უ­რი ჯი­შის, ასა­კისა და გე­ნე­ტი­კუ­რი თვი­სე­ბე­ბის მი­ხედ­ვით. რძის თავ­და­პირ­ვე­ლი შე­ფა­სე­ბა ხდე­ბა რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბით, გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბის გა­მოკ­ლე­ბით. რძის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა გა­ნი­საზ­ღვრე­ბა ად­გი­ლობ­რი­ვი ზო­ნის სა­ბაზ­რო ფა­სე­ბით.

 

3. ბი­ო­ლო­გი­უ­რი აქ­ტი­ვე­ბი

 

მერ ­ ძე ­ უ ­ ლი ნა ­ ხი ­ რის სა ­ ბა ­ ლან ­ სო ღი ­ რე ­ ბუ ­ ლე ­ ბის შე ­ ჯე ­ რე ­ ბა	20X1
სა ­ ბა ­ ლან ­ სო ღი ­ რე ­ ბუ ­ ლე ­ ბა 20X1 წლის 1 იან ­ ვრი ­ სათ ­ ვის	459,570
შეს ­ ყიდ ­ ვის შე ­ დე ­ გად გა ­ მოწ ­ ვე ­ უ ­ ლი ზრდა	26,250
გა ­ ყიდ ­ ვი ­ სათ ­ ვის სა ­ ჭი ­ რო შე ­ ფა ­ სე ­ ბუ ­ ლი ხარ ­ ჯე ­ ბით შემ ­ ცი ­ რე ­ ბუ ­ ლი რე ­ ა ­ ლუ ­ რი ღი ­ რე ­ ბუ ­ ლე ­ ბის ცვლი ­ ლე ­ ბა , რო ­ მე ­ ლიც გა ­ მოწ ­ ვე ­ უ ­ ლია აქ ­ ტი ­ ვის ფი ­ ზი ­ კუ ­ რი ცვლი­ლე­ბე­ბით4	15,350
გა ­ ყიდ ­ ვი ­ სათ ­ ვის სა ­ ჭი ­ რო შე ­ ფა ­ სე ­ ბუ ­ ლი ხარ ­ ჯე ­ ბით შემ ­ ცი ­ რე ­ ბუ ­ ლი რე ­ ა ­ ლუ ­ რი ღი ­ რე ­ ბუ ­ ლე ­ ბის ცვლი ­ ლე ­ ბა , რო ­ მე ­ ლიც გა ­ მოწ ­ ვე ­ უ ­ ლია ფა ­ სე ­ ბის ცვლი ­ ლე ­ ბე ­ ბით5	24,580
გა ­ ყიდ ­ ვით გა ­ მოწ ­ ვე ­ უ ­ ლი შემ ­ ცი ­ რე ­ ბა	(100,700)
სა ­ ბა ­ ლან ­ სო ღი ­ რე ­ ბუ ­ ლე ­ ბა 20X1 წლის 31 დე ­ კემ ­ ბი ­ სათ ­ ვის	425,050

 

4. ფი­ნან­სუ­რი რის­კის მარ­თვის სტრა­ტე­გი­ე­ბი

 

სა­წარ­მო გა­ნიც­დის ფი­ნან­სურ რის­კებს რძის ფა­სე­ბის ცვლი­ლე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბით. სა­წარ­მო არ მო­ე­ლის რძის ფა­სე­ბის შემ­ცი­რე­ბას გან­ჭვრე­ტად მო­მა­ვალ­ში და, შე­სა­ბა­მი­სად, არ დებს წარ­მო­ე­ბულ ან სხვაგ­ვარ ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბას რძის ფა­სე­ბის შემ­ცი­რე­ბის შე­დე­გად წარ­მო­შო­ბი­ლი რის­კის მარ­თვისა­თვის. სა­წარ­მო რე­გუ­ლა­რუ­ლად გა­და­სინ­ჯავს რძის ფა­სებ­თან და­კავ­ში­რე­ბულ მიდ­გო­მას, რის­კის ფი­ნან­სუ­რი მარ­თვის სა­ჭი­რო­ე­ბის შე­სა­ხებ.

 

მე-2 მა­გა­ლი­თი: ფი­ზი­კუ­რი ცვლი­ლე­ბე­ბი და ცვლი­ლე­ბე­ბი ფა­სებ­ში

შემ­დეგ მა­გა­ლით­ში ნაჩ­ვე­ნე­ბია, თუ რო­გორ უნ­და გა­მო­ცალ­კევ­დეს ფი­ზი­კუ­რი და ფა­სე­ბით გა­მოწ­ვე­უ­ლი ცვლი­ლე­ბე­ბი. წი­ნამ­დე­ბა­რე სტან­დარ­ტის მე-15 თა­ვით წა­ხა­ლი­სე­ბუ­ლია, თუმ­ცა არ მო­ით­ხო­ვე­ბა, გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბით შემ­ცი­რე­ბუ­ლი რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის მა­ტე­ბის და­ყო­ფა, აქ­ტი­ვის ფი­ზი­კუ­რი ცვლი­ლე­ბე­ბი­თა და ფა­სე­ბის ზრდით გა­მოწ­ვე­ულ ნა­წი­ლე­ბად.

 

20X1 წლის 1 იან­ვრი­სათ­ვის სა­წარ­მოს ჰყავ­და 10-სუ­ლი­ა­ნი ჯო­გი, რო­მელ­თა ასა­კი 2 წელს შე­ად­გენ­და. 20X1 წლის 1 ივ­ლის­ში 108 ფუ­ლად ერ­თე­უ­ლად შე­ძე­ნილ იქ­ნა 2.5 წლის პი­რუტ­ყვი, ხო­ლო 20X1 წლის 1 ივ­ლისს სა­წარ­მომ მი­ი­ღო ერ­თი სუ­ლი ნა­მა­ტი. მო­ცე­მულ პე­რი­ოდ­ში ად­გი­ლი არ ჰქო­ნია პი­რუტ­ყვის გა­ყიდ­ვას ან სხვა სა­ხით გას­ვლას. თი­თო­ე­უ­ლი აქ­ტი­ვის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა, გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბის გა­მოკ­ლე­ბით,  იყო შემ­დე­გი: 2 წლის პი­რუტ­ყვი 20X1 წლის 1 იან­ვრი­სათ­ვის         100 ნა­მა­ტი 20X1 წლის 1 ივ­ლისს                                       70 2.5 წლის პი­რუტ­ყვი, შე­ძე­ნი­ლი 20X1 წელს               108 ნა­მა­ტი 20X1 წლის 31 დე­კემ­ბერს                                 72 0.5 წლის პი­რუტ­ყვი 20X1 წლის 31 დე­კემ­ბერს          80 2 წლის პი­რუტ­ყვი 20X1 წლის 31 დე­კემ­ბერს            105 2.5 წლის პი­რუტ­ყვი 20X1 წლის 31 დე­კემ­ბერს         111 3 წლის პი­რუტ­ყვი 20X1 წლის 31 დე­კემ­ბერს            120   რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა, გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბის გა­მოკ­ლე­ბით, 20X1 წლის 1 იან­ვრი­სათ­ვის (10X100)                                           1,000 შე­ძე­ნა 20X1 წლის 1 ივ­ლისს (1X108)                        108 გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბით შემ­ცი­რე­ბუ­ლი რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის  ზრდა ფა­სის ცვლი­ლე­ბით: 10X(105-100)                                                                50 1X(111-108)                                                                   3 1X(72-70)                                                                      2        55 შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბით შემ­ცი­რე­ბუ­ლი რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბის  ზრდა ფი­ზი­კუ­რი ცვლი­ლე­ბით: 10X(120-105)                                                                150 1X(120-111)                                                                  9 1X(80-72)                                                                      8        1X70                                                                             70       237 ჯო­გის რე­ა­ლუ­რი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა გა­ყიდ­ვი­სათ­ვის სა­ჭი­რო შე­ფა­სე­ბუ­ლი ხარ­ჯე­ბის გა­მოკ­ლე­ბით, 20X1 წლის 31 დე­კემ­ბერს 11X120                                                                          1, 320 1X80                                                                              80          1, 400