დოკუმენტის სტრუქტურა
განმარტებების დათვალიერება
დაკავშირებული დოკუმენტები
დოკუმენტის მონიშვნები
კონსოლიდირებული პუბლიკაციები
„აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის რესპუბლიკური ბიუჯეტის შესახებ“ | |
---|---|
დოკუმენტის ნომერი | 254-რ/ს |
დოკუმენტის მიმღები | აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი წარმომადგენლობითი ორგანო |
მიღების თარიღი | 28/12/2018 |
დოკუმენტის ტიპი | ავტონომიური რესპუბლიკის კანონი |
გამოქვეყნების წყარო, თარიღი | ვებგვერდი, 31/12/2018 |
ძალაში შესვლის თარიღი | 01/01/2019 |
ძალის დაკარგვის თარიღი | 01/01/2020 |
სარეგისტრაციო კოდი | 190020020.30.060.016046 |
კონსოლიდირებული პუბლიკაციები |
კონსოლიდირებული ვერსია (საბოლოო)
|
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის რესპუბლიკური ბიუჯეტის შესახებ
|
თავი I
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის მაჩვენებლები
|
მუხლი 1.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ბალანსი |
განისაზღვროს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ბალანსი თანდართული რედაქციით: ლარებში
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 19 აპრილის კანონი №13 - ვებგვერდი, 24.04.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 23 აგვისტოს კანონი №27 - ვებგვერდი, 29.08.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 3 ოქტომბრის კანონი №31 - ვებგვერდი, 07.10.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 7 ნოემბრის კანონი №32 - ვებგვერდი, 12.11.2019 წ.
|
თავი II
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის შემოსავლები |
მუხლი 2.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის შემოსავლები |
განისაზღვროს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის შემოსავლები – 15800000 ლარის ოდენობით. რესპუბლიკური ბიუჯეტის შემოსავლები ლარებში
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 19 აპრილის კანონი №13 - ვებგვერდი, 24.04.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 23 აგვისტოს კანონი №27 - ვებგვერდი, 29.08.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 3 ოქტომბრის კანონი №31 - ვებგვერდი, 07.10.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 7 ნოემბრის კანონი №32 - ვებგვერდი, 12.11.2019 წ.
|
მუხლი 3.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის გადასახადები |
განისაზღვროს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის გადასახადები – 7500000 ლარის ოდენობით. ლარებში
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 19 აპრილის კანონი №13 - ვებგვერდი, 24.04.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 23 აგვისტოს კანონი №27 - ვებგვერდი, 29.08.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 3 ოქტომბრის კანონი №31 - ვებგვერდი, 07.10.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 7 ნოემბრის კანონი №32 - ვებგვერდი, 12.11.2019 წ.
|
მუხლი 4.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის გრანტები |
ფინანსური დახმარება საქართველოს სახელმწიფო ბიუჯეტიდან აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკურ ბიუჯეტს – 8000000 ლარი. გრანტი ლარებში
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 19 აპრილის კანონი №13 - ვებგვერდი, 24.04.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 23 აგვისტოს კანონი №27 - ვებგვერდი, 29.08.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 3 ოქტომბრის კანონი №31 - ვებგვერდი, 07.10.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 7 ნოემბრის კანონი №32 - ვებგვერდი, 12.11.2019 წ.
|
მუხლი 5.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის სხვა შემოსავლები |
განისაზღვროს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის სხვა შემოსავლები 300000 ლარის ოდენობით. სხვა შემოსავლები ლარებში
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 19 აპრილის კანონი №13 - ვებგვერდი, 24.04.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 23 აგვისტოს კანონი №27 - ვებგვერდი, 29.08.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 3 ოქტომბრის კანონი №31 - ვებგვერდი, 07.10.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 7 ნოემბრის კანონი №32 - ვებგვერდი, 12.11.2019 წ.
|
თავი III
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ხარჯები, არაფინანსური აქტივები და მათი ფუნქციონალური კლასიფიკაცია |
მუხლი 6.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ხარჯები |
განისაზღვროს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ხარჯები – 17948183 ლარის ოდენობით, თანდართული რედაქციით: ლარებში
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ხარჯები ორგანიზაციულ ჭრილში ლარებში
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 19 აპრილის კანონი №13 - ვებგვერდი, 24.04.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 23 აგვისტოს კანონი №27 - ვებგვერდი, 29.08.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 3 ოქტომბრის კანონი №31 - ვებგვერდი, 07.10.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 7 ნოემბრის კანონი №32 - ვებგვერდი, 12.11.2019 წ.
|
მუხლი 7.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის არაფინანსური აქტივების ცვლილება |
განისაზღვროს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის არაფინანსური აქტივების ცვლილება 693940 ლარის ოდენობით, მათ შორის: ა) განისაზღვროს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის არაფინანსური აქტივების ზრდა 693940 ლარის ოდენობით, თანდართული რედაქციით: ლარებში
ბ) განისაზღვროს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის არაფინანსური აქტივების კლება თანდართული რედაქციით: ლარებში
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 19 აპრილის კანონი №13 - ვებგვერდი, 24.04.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 23 აგვისტოს კანონი №27 - ვებგვერდი, 29.08.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 3 ოქტომბრის კანონი №31 - ვებგვერდი, 07.10.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 7 ნოემბრის კანონი №32 - ვებგვერდი, 12.11.2019 წ.
|
მუხლი 8.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ხარჯები და არაფინანსური აქტივები |
განისაზღვროს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ხარჯები და არაფინანსური აქტივები 18642123 ლარის ოდენობით. ლარებში
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 19 აპრილის კანონი №13 - ვებგვერდი, 24.04.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 23 აგვისტოს კანონი №27 - ვებგვერდი, 29.08.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 3 ოქტომბრის კანონი №31 - ვებგვერდი, 07.10.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 7 ნოემბრის კანონი №32 - ვებგვერდი, 12.11.2019 წ.
|
მუხლი 9.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ხარჯებისა და არაფინანსური აქტივების ფუნქციონალური კლასიფიკაცია |
ლარებში
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 19 აპრილის კანონი №13 - ვებგვერდი, 24.04.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 23 აგვისტოს კანონი №27 - ვებგვერდი, 29.08.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 3 ოქტომბრის კანონი №31 - ვებგვერდი, 07.10.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 7 ნოემბრის კანონი №32 - ვებგვერდი, 12.11.2019 წ.
|
თავი IV
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის მთლიანი სალდო, ფინანსური აქტივებისა და ვალდებულებების ცვლილება |
მუხლი 10.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის მთლიანი სალდო |
განისაზღვროს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის მთლიანი სალდო – 2842123 ლარით.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 19 აპრილის კანონი №13 - ვებგვერდი, 24.04.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 23 აგვისტოს კანონი №27 - ვებგვერდი, 29.08.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 3 ოქტომბრის კანონი №31 - ვებგვერდი, 07.10.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 7 ნოემბრის კანონი №32 - ვებგვერდი, 12.11.2019 წ.
|
მუხლი 11.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ფინანსური აქტივები |
1. განისაზღვროს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ფინანსური აქტივების კლება -2842123 ლარის ოდენობით. ლარებში
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 19 აპრილის კანონი №13 - ვებგვერდი, 24.04.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 23 აგვისტოს კანონი №27 - ვებგვერდი, 29.08.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 3 ოქტომბრის კანონი №31 - ვებგვერდი, 07.10.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 7 ნოემბრის კანონი №32 - ვებგვერდი, 12.11.2019 წ.
|
მუხლი 12.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ვალდებულებების ცვლილება |
ლარებში
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 19 აპრილის კანონი №13 - ვებგვერდი, 24.04.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 23 აგვისტოს კანონი №27 - ვებგვერდი, 29.08.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 3 ოქტომბრის კანონი №31 - ვებგვერდი, 07.10.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 7 ნოემბრის კანონი №32 - ვებგვერდი, 12.11.2019 წ.
|
თავი V
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის პრიორიტეტები და პროგრამები |
მუხლი 13.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის პრიორიტეტები და პროგრამები |
განისაზღვროს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის პრიორიტეტები (პირველი დონე), მათ ფარგლებში განსახორციელებელი პროგრამები (მეორე დონე) და ქვეპროგრამები (მესამე და მესამისშემდგომი დონეები) შემდეგი რედაქციით: 1. ხელმისაწვდომი, ხარისხიანი ჯანდაცვა აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის პრიორიტეტია აფხაზეთის მოსახლეობის ჯანმრთელობის მდგომარეობაზე ზედამხედველობა, მის გაუმჯობესებაზე ზრუნვა. 1.1. აფხაზეთიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, აგრეთვე აფხაზეთის ტერიტორიაზე მცხოვრებთა მედიკამენტებით დახმარების პროგრამა (პროგრამული კოდი 05 02)– (ამოღებულია) 1.2. აფხაზეთიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა და ოკუპირებული აფხაზეთის ტერიტორიაზე ლეგიტიმურად მცხოვრებ მოქალაქეთა ამბულატორიული დახმარების პროგრამა (პროგრამული კოდი 05 03) სამინისტროს მიერ აფხაზეთის მოსახლეობის ჯანმრთელობის მდგომარეობის მრავალწლიანი შესწავლისა და დასაბუთებული ანალიზის შედეგების საფუძველზე განსაზღვრულია ის ძირითადი აუცილებლობები, რაც ამბულატორიულ-საკონსულტაციო და სადიაგნოსტიკო სფეროში მოქალაქეთათვის სერიოზულ პრობლემას წარმოადგენს. ის გარემოება, რომ დევნილი და ოკუპირებულ ტერიტორიებზე მცხოვრები მოსახლეობა, რიგი ობიექტური მიზეზების გამო, პროგნოზულად ჯანმრთელობის შემდგომი გაუარესების მაღალი რისკის კატეგორიას განეკუთვნება, განსაზღვრავს გაცილებით მეტ მოთხოვნას სამედიცინო სერვისის იმ ცალკეულ სახეებზე, რაც სახელმწიფოს მიერ დღეისდღეობით ჯერ კიდევ არ ფინანსდება. დადგენილია, რომ აფხაზეთის მოსახლეობის სამედიცინო აქტივობა ქვეყნის საშუალო მაჩვენებელთან შედარებით მნიშვნელოვნად დაბალია (არაუმეტეს 45-50%). ე.წ. „დევნილთა სოციალური თვითიზოლაციის ფენომენთან“ ერთად ამ შემთხვევაში მნიშვნელოვან როლს ასრულებს სამედიცინო სერვისის ცალკეულ სახეებზე (მათ შორის, ამბულატორიულ-პოლიკლინიკურ დონეზეც) მოქალაქეთა ფინანსური ხელმიუწვდომლობა. ეს გარემოება გარკვეული რისკების შემცველია, რადგან მასზეა დამოკიდებული დაავადებათა გამოვლინების ვადები, დიაგნოზის ვერიფიცირება და მკურნალობის სწორი ტაქტიკა, ვინაიდან, დაგვიანებულ შემთხვევებში კონკრეტული პაციენტის ჯანმრთელობისა და სიცოცხლის პროგნოზი, ხშირ შემთხვევებში არაკეთილსაიმედო ხდება. ასეთ ვითარებაში და აფხაზეთის მოსახლეობის დაბალი სამედიცინო აქტივობის გათვალისწინებით, არსებით მნიშვნელობას იძენს მოსახლეობის სასიცოცხლოდ აუცილებელი სამედიცინო დახმარებით ეფექტური უზრუნველყოფა, რასაც მნიშვნელოვანწილად განსაზღვრავს შესაბამის, დასაბუთებულ პროგრამულ ჯანდაცვით ღონისძიებათა შემუშავება და სწორი მენეჯმენტის პირობებში რეალიზაცია და რაც, საბოლოო ჯამში, მთავარ შედეგზე – ჩვენი დევნილი თანამემამულეების და ოკუპირებულ აფხაზეთში მცხოვრებთა ჯანმრთელობის გაუმჯობესებაზე იქნება ორიენტირებული. აფხაზეთის მოსახლეობის ამბულატორიულ-საკონსულტაციო და სადიაგნოსტიკო, ასევე, სამკურნალო დახმარების ცალკეული სახეებით უზრუნველყოფა გულისხმობს საპროგნოზო პერიოდში ამბულატორიული დახმარების მრავალკომპონენტიანი პროგრამის რეალიზებას კვალიფიციური, სპეციალიზებული და მაღალტექნოლოგიური გამოკვლევების და მკურნალობის იმ სახეებით, რაც ჯერ კიდევ დარჩენილია ცენტრალური (სახელმწიფო) ჯანდაცვითი პროგრამების მიღმა. პროგრამის კომპონენტების განსაზღვრისას მნიშვნელობა ენიჭება მათ ეფექტურობას, ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუმჯობესებაზე/სიცოცხლის გახანგრძლივებაზე მათი რეალური პოზიტიური ზემოქმედების ხარისხს და სხვა იმ დადებით მომენტებს, რაც ვითარების კონტროლირებად სივრცეში მოქცევისთვის და დინამიკაში გაუმჯობესებისთვისაა აუცილებელი. პროგრამის კომპონენტებად რეალიზებული იქნება: * ბირთვული მაგნიტურ-რეზონანსული და კომპიუტერული ტომოგრაფია (სხვადასხვა სახეები); * ენდოსკოპიური გამოკვლევების ცალკეული სახეები; * დოპლეროგრაფია; * მხედველობის ორგანოს და სისხლის მიმოქცევის სისტემის ორგანოთა სკრინინგული გამოკვლევები; * სტომატოლოგიური ორთოპედიული პროთეზირება; * სამკურნალო რეაბილიტაცია და აბილიტაცია; * მაღალტექნოლოგიური ლაბორატორიულ-სადიაგნოსტიკო კომპონენტი; რეპროდუქციული ჯანმრთელობის ხელშეწყობა; * ამბულატორიული პროფილის სხვა მიმართულებები/კომპონენტები. პროგრამის სიახლეა ის, რომ მასში განსაზღვრული სერვისები გავრცელდება ოკუპირებულ აფხაზეთში ლეგიტიმურად მცხოვრებ მოქალაქეებზე, მიუხედავად ეთნიკური კუთვნილებისა. პროგრამის რეალიზაციის ფარგლებში, სამინისტროს მრავალმხრივ ანალიზზე დაფუძნებული პროგნოზით, დადებით შედეგები იქნება გამოხატული აფხაზეთის მოსახლეობის ამბულატორიულ-პოლიკლინიკური პროფილის მაღალტექნოლოგიური გამოკვლევების სფეროში, ასევე, მკურნალობის ცალკეულ სახეებში. შესაძლებელი გახდება აფხაზეთის მოსახლეობისთვის ეფექტური, მაღალშედეგიანი და, მნიშვნელოვანწილად, საბოლოო შედეგზე ორიენტირებული სადიაგნოსტიკო გამოკვლევების ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფის გზით დაავადებათა ადრეული გამოვლენა და ადეკვატური, დროული მკურნალობისთვის მყარი საფუძვლების შექმნა, რაც, საბოლოო ჯამში, მოსახლეობის საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის გაუმჯობესების წანამძღვარი იქნება. კერძოდ, პროგრამით მოცულ ბენეფიციარებს პროფილური გამოკვლევების საფუძველზე დაესმებათ და დაუზუსტდებათ დიაგნოზი. სწორი, ვერიფიცირებული დიაგნოზის პირობებში გაადვილდება მკურნალობის ტაქტიკის შერჩევა და გაცილებით ეფექტური იქნება მისი შედეგები. მკურნალობის დროულობა კეთილსასურველ შედეგს მოახდენს დაავადების გამოსავალზე. შესაძლებელი გახდება გართულებების, მათ შორის, ხშირად, სიცოცხლისათვის საშიშის, დროული პრევენცია. გაუმჯობესდება საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ამსახველი ინდიკატორები. მოსახლეობაში კიდევ უფრო განმტკიცდება სახელმწიფოს მხრიდან მათზე ზრუნვის შეგნება. გარდა ამისა, დევნილ და ოკუპირებულ აფხაზეთში მცხოვრებ საზოგადოებაში დადებითისკენ შეიცვლება საკუთარი ჯანმრთელობისადმი დამოკიდებულების და პასუხისმგებლობის ვექტორი. 1.3. აფხაზეთიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა და ოკუპირებული აფხაზეთის ტერიტორიაზე ლეგიტიმურად მცხოვრებ მოქალაქეთა ჰოსპიტალური დახმარების პროგრამა- (პროგრამული კოდი 05 04) სამინისტროს მიერ აფხაზეთის მოსახლეობის ჯანმრთელობის მდგომარეობის ამსახველი პარამეტრების მრავალწლიანი შესწავლის შედეგები და მისი დინამიკური ანალიზი აჩვენებს ქვეყნის მოსახლეობის ამ ნაწილის ზოგადი და კერძო ავადობის, ასევე, დემოგრაფიული მაჩვენებლების არცთუ სახარბიელო მდგომარეობას. საკმარისია აღინიშნოს, რომ დაავადებათა საერთაშორისო კლასიფიკაციის (დსკ) მე-10 გადახედვის კლასიფიკატორის ჯგუფების ნაწილში დევნილთა ავადობა 1.3-1.5-ჯერ და მეტადაც აღემატება ქვეყნის საშუალო პარამეტრებს. დამაფიქრებელია, რომ ადგილი აქვს მოსახლეობის დაბერების, დაავადებათა (მათ შორის, სიმსივნური და სისხლის მიმოქცევის სისტემის პათოლოგიების) და მოკვდაობის „გაახალგაზრდავების“ შემაშფოთებელ ტენდენციებს, რაც, საბოლოო ჯამში, უარყოფითად აისახება როგორც აფხაზეთის მოსახლეობის, ისე, ზოგადად, ქვეყნის საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის მაჩვენებლებზეც. ვითარების დეტალური ანალიზი ადასტურებს, რომ სამინისტროს მიზნობრივი ჯანდაცვითი პროგრამების სახით აფხაზეთის მოსახლეობისთვის პროფილური სამედიცინო საქმიანობის სწორი დაგეგმვა-რეალიზაციის პირობებში შესაძლებელი ხდება მდგომარეობის მეტ-ნაკლები სტაბილიზაცია და, რიგ შემთხვევებში, დადებითი ტენდენციების მიღწევა. ამ პირობებში სამინისტრო არსებით მნიშვნელობას ანიჭებს მოსახლეობის ჰოსპიტალური სამედიცინო დახმარების იმ ცალკეული სახეებით უზრუნველყოფას, რაც ჯერ კიდევ არ ფინანსდება ფართო სპექტრის ცენტრალური (სახელმწიფო) ჯანდაცვითი პროგრამებით და რაც ორიენტირებულია მოქალაქეთათვის ამ სახის მკურნალობის ხელმისაწვდომობაზე, მათი სამედიცინო აქტივობის ამაღლებაზე. შესაბამისად, ამ პროგრამის განხორციელება, დამატებითი ღონისძიების სახით, ემსახურება დიაგნოზების ვერიფიცირებას კორონაროგრაფიული გამოკვლევების სახით, რაც აუცილებლად მოითხოვს სტაციონარულ პირობებში განხორციელებას და, ასევე, ჰოსპიტალური დახმარების სხვა ცალკეულ სახეებს, მათ შორის, მეტად ეფექტურ, პაციენტის ცხოვრების ხარისხისთვის დიდი მნიშვნელობის მქონე ოპერაციულ მკურნალობას – მენჯ-ბარძაყის სახსრის ტოტალურ ენდოპროთეზირებას. პროგრამის სიახლეა ის, რომ მასში განსაზღვრული სერვისები გავრცელდება ოკუპირებულ აფხაზეთში ლეგიტიმურად მცხოვრებ მოქალაქეებზე, მიუხედავად ეთნიკური კუთვნილებისა. პროგრამის რეალიზაციის ფარგლებში განსაზღვრულია საპროგნოზო პერიოდში დადებითი შედეგების მიღწევა აფხაზეთის მოსახლეობის სტაციონარული სამედიცინო დახმარების სფეროში, კერძოდ, გავრცელების მაღალი სიხშირით წარმოდგენილი გულის იშემიური დაავადებების მიზანმიმართული, მაღალკვალიფიციური გამოკვლევების გზით შესაძლო სერიოზულ გართულებათა პრევენცია და კონკრეტული პაციენტების ჯანმრთელობის რეალური გაუმჯობესების მიღწევა დროული მკურნალობით; საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის პარამეტრების დადებითი დინამიკის ტენდენციის ფორმირების ხელშეწყობა და შემდგომი განვითარება. სამედიცინო სერვისის ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფის პირობებში საკუთარი ჯანმრთელობისადმი მოსახლეობაში ჯერ კიდევ მყარად დამკვიდრებული ინდიფერენტული მიდგომის შეცვლა ობიექტური შეფასების ასპექტში და, ამ მხრივ, სამედიცინო აქტივობის ამაღლების პრიორიტეტულობის შეგნების მიღწევა. 1.4. აფხაზეთიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა გასვლითი პროფილაქტიკური სამედიცინო გასინჯვების პროგრამა (პროგრამული კოდი 05 05) დევნილთათვის ამბულატორიულ-საკონსულტაციო პროფილის დახმარების მიახლოების მიზნით, აფხაზეთის ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს მიერ ფორმირებული სამედიცინო ჯგუფების მიერ რეალიზებული მრავალპროფილიანი პროფილაქტიკური სამედიცინო გასინჯვების სისტემა წლების მანძილზე დადებითადაა აპრობირებული და მას პოზიტიური შედეგები მოაქვს როგორც იგპ-თა სამედიცინო მომსახურების გაუმჯობესების, ისე, ახლო პერიოდსა და პერსპექტივაზე გათვლილ ოპტიმალურ ღონისძიებათა კომპლექსის განსაზღვრისა და ფორმირების თვალსაზრისით. პროფილაქტიკური სამედიცინო გასინჯვების ძირითადი მიზანია ავადობის აქტიური გამოვლინება, ჯანმრთელობის ფორმირებისა და განმტკიცებისათვის მიმართული დროული სამედიცინო გამოკვლევები, დაავადებათა პრევენცია და გაუვრცელებლობის ხელშეწყობა. ამ სახის ღონისძიებები საკმაოდ მნიშვნელოვანი ფაქტორია დევნილი თანამემამულეების სამედიცინო აქტივობის ამაღლების კუთხითაც და, ამასთან, იგი საფუძველს ქმნის იმისათვის, რომ შემდგომში დევნილთა და ადგილობრივი სამედიცინო დაწესებულებების მიერ განხორციელდეს დინამიკური მეთვალყურეობა პაციენტებზე. პროფსამედიცინო ღონისძიების ეფექტურობას ბევრი ფაქტორი განსაზღვრავს, მათ შორის ერთ-ერთი მთავარია ის გარემოება, რომ იგი მოიცავს (მართალია, ერთჯერადად) ბევრ ისეთ მოქალაქეს, რომლებიც, გარკვეული მიზეზების გამო, არ ან ვერ მიმართავენ სამედიცინო დაწესებულებას. იგპ-თა შორის ამ აქციის მსვლელობისას საკმაოდ მაღალია მწვავე დაავადებათა გამოვლენის ხვედრითი წილიც, რაც კიდევ ერთი დადასტურებაა ამ პროფილის ღონისძიებათა აუცილებლობისა. დევნილებში მასობრივი პროფილაქტიკური სამედიცინო გასინჯვების კამპანიისას არცთუ იშვიათად ვლინდება ისეთი სერიოზული პათოლოგიებიც კი, როგორიცაა გადატანილი მიოკარდიუმის ინფარქტი, ავთვისებიანი წარმონაქმნები და სხვ. ხშირია ქრონიკული და კომბინირებული დაავადებებიც, რომლებიც ხშირ შემთხვევებში ადრე პაციენტისთვის ცნობილი არ იყო, ან, იცოდა მათ შესახებ, მაგრამ აქტიურად არ მიმართავდა სამედიცინო დაწესებულებას (ე.წ. „აისბერგი“). სამინისტრო მნიშვნელოვან აქცენტს აკეთებს მობილური ბრიგადების აღჭურვაზეც. ამ მხრივ საყურადღებოა, რომ აქციების პროცესში ფართოდ გამოიყენება თანამედროვე სადიაგნოსტიკო აპარატურა (პორტატული ულტრასონოგრაფები, ელექტროკარდიოგრაფები, გლუკომეტრები, ასევე, კოლპოსკოპი და სხვ.). ამასთანავე, სათანადო მედიკამენტური ბაზის ქონის პირობებში პროფილაქტიკური სამედიცინო გასინჯვები არამარტო უფრო ეფექტური, არამედ გაცილებით აქტიურიც ხდება. ამის გათვალისწინებით და რეალურ მონაცემთა ანალიზის საფუძველზე, სამინისტრო არსებით ყურადღებას უთმობს პროგრამის ბიუჯეტში აუცილებელი მედიკამენტების ფართო სპექტრით წარმოდგენის თემას. სამინისტროს მიერ მოსახლეობის მრავალპროფილიანი პროფსამედიცინო გასინჯვების სერვისით უზრუნველყოფა, განსაკუთრებით, რეგიონებში, პირველადი, ხარისხიანი ჯანდაცვის რეალური ხელმისაწვდომობის ფაქტორია და ორიენტირებულია პაციენტთა დაავადებათა ადრეულ გამოვლენაზე, სწორ დიაგნოსტირებაზე, რაც ეფექტური მკურნალობის ტაქტიკის შერჩევის აუცილებელი პირობაა, აგრეთვე, მოქალაქეთა სამედიცინო აქტივობის ამაღლებაზეც. არანაკლებ მნიშვნელოვანია დაავადებათა და მათი გართულებების პრევენციის სერიოზული შესაძლებლობაც. პროგრამის რეალიზაციის ფარგლებში, დადებით შედეგებს მივიღებთ აფხაზეთის მოსახლეობის პირველადი ჯანდაცვის პროფილის ღონისძიებების მიახლოების სფეროში. შესაძლებელი გახდება აფხაზეთის მოსახლეობისთვის საკმაოდ ეფექტური, მოქნილი, მასობრივი და შედარებით რესურსდამზოგველი სერვისის ადგილზე მიწოდების გზით დაავადებათა ადრეული გამოვლენა და ადეკვატური, დროული მკურნალობისთვის საფუძვლების შექმნა, რაც, საბოლოო ჯამში, მოსახლეობის საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის გაუმჯობესების წანამძღვარი იქნება. 1.5. აფხაზეთიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა სარეაბილიტაციო მკურნალობის პროგრამა – (პროგრამული კოდი 05 09)– (ამოღებულია) 1.6. რეპროდუქციული ჯანმრთელობის გაუმჯობესების მიზნობრივი პროგრამა – (პროგრამული კოდი 05 10)– (ამოღებულია) 1.7. აფხაზეთიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა სოციალური მხარდაჭერის პროგრამა (პროგრამული კოდი 05 06) აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროში დევნილ მოქალაქეთა მიმართვების/განცხადებების ანალიზი აჩვენებს, რომ, ხშირ შემთხვევებში: 1. დევნილი პაციენტების დიდი ნაწილისთვის გადაუჭრელი პრობლემაა სტაციონერული/ჰოსპიტალური მკურნალობის ღირებულების თანადაფინანსების თანხების მოძიება. 2. მედიკამენტების შესაძენი თანხების უქონლობის გამო, მკურნალობა დაგვიანებით ან არასრულფასოვნად ტარდება. 3. პრობლემურია ტუბერკულოზით დაავადებულ ბავშვთა სანატორიულ-კურორტული რეაბილიტაციის საკითხი. პროგრამა ორიენტირებულ იქნება ზემოაღნიშნული და სხვა, შესაძლო მიმართულებებით მუშაობის გააქტიურებაზე. პროგრამის კომპონენტები მოიცავს: * სტაციონარული/ჰოსპიტალური მკურნალობის ღირებულების თანაგადახდის თანხების ნაწილობრივ ანაზღაურებას, სავარაუდოდ, არაუმეტეს 1000 ლარისა ერთ ბენეფიციარზე 1 კალენდარული წლის განმავლობაში (ბენეფიციართა კატეგორიების მიხედვით). * მედიკამენტების ღირებულების ანაზღაურებას (ბენეფიციართა კატეგორიების მიხედვით). * აფხაზეთიდან დევნილ, აგრეთვე, ოკუპირებული აფხაზეთის ტერიტორიაზე ლეგიტიმურად მცხოვრებ ტუბერკულოზით დაავადებულ ბავშვთა დამატებითი სამედიცინო-სარეაბილიტაციო დახმარებას, რაც სრული გაჯანსაღებისთვის მნიშვნელოვანი წინაპირობაა. ამასთან, ბავშვის მკურნალობის სრულფასოვან, დასრულებულ მკურნალობაზეა დამოკიდებული საბოლოო განკურნება და ოჯახის დანარჩენი წევრების უსაფრთხოება. * დევნილთა სოციალური მდგომარეობის გაუმჯობესების ხელშემწყობ სხვა შესაძლო ღონისძიებებს. პროგრამის რეალიზაცია ხელს შეუწყობს დევნილი მოსახლეობის სტაციონარული/ჰოსპიტალური მკურნალობის მეტ ოპერატიულობას და ხარისხს; ავადმყოფთა მედიკამენტურ დახმარებას, რაც დროულ, ადეკვატურ მკურნალობაზე და, შესაბამისად, პოზიტიურ შედეგზე იქნება ორიენტირებული; სახელმწიფო პროგრამებს მიღმა დარჩენილი ტუბსაწინააღმდეგო ღონისძიებების (ბავშვთა ასაკის ტუბერკულოზით დაავადებულთა სანატორიულ-კურორტული რეაბილიტაცია) დამატებით ჩართვას ამ მიმართულებით არსებულ მკურნალობის არსებულ ფართო სპექტრში, რაც დააჩქარებს ბენეფიციართა გაჯანსაღებას და სამედიცინო რეაბილიტაციას, ასევე, სოციალურ-ფსიქოლოგიური სტატუსის აღდგენას. პროგრამა მნიშვნელოვანი შეღავათი იქნება, პირველ რიგში, სოციალურად დაუცველი, ასევე, მცირე ფინანსური შესაძლებლობების მქონე დევნილთა ოჯახებისთვის. 2. სოციალური უზრუნველყოფა სოციალური დახმარების ზრდა ერთ-ერთი ძირითადი პრიორიტეტია აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობისათვის, სოციალური დახმარება დაეფუძნება ბენეფიციართა მიზნობრივ დახმარებას და პრიორიტეტის ფარგლებში დაგეგმილი ღონისძიებები უზრუნველყოფს მის შემდგომ დახვეწას, რათა გაიზარდოს, როგორც მიზნობრიობის სიზუსტე, ისე დახმარების ეფექტიანობა. 2.1. დევნილთა სოციალური უზრუნველყოფის პროგრამა – (პროგრამული კოდი 13 02, 14 02, 15 02) პროგრამა ითვალისწინებს დევნილთა სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობის გაუმჯობესებას, ერთჯერადი დახმარებების გაცემას აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის მიერ გამოცემული წესის შესაბამისად შემდეგი კატეგორიებისათვის: – მკვეთრად გამოხატული შეზღუდული შესაძლებლობის სტატუსის მქონე პირებზე – 150 ლარი; – მეორე მსოფლიო ომის მონაწილეებზე – 150 ლარი; – მარჩენალდაკარგულებზე – 150 ლარი; – დედ-მამით ობოლ არასრულწლოვანებზე (თითოეულზე) – 150 ლარი; – ოთხ და მეტ არასრულწლოვან შვილიან ოჯახებზე – 150 ლარი; – 100 წელს გადაცილებულებზე – 150 ლარი; – შეზღუდული შესაძლებლობის სტატუსის მქონე ბავშვებზე და ბავშვობიდან შეზღუდული შესაძლებლობის სტატუსის მქონე პირებზე – 150 ლარი; – სხვა მძიმე სოციალურ მდგომარეობაში მყოფ ოჯახებზე – კომისიური გადაწყვეტილებით არა უმეტეს 200 ლარისა. 2.2. გალის რაიონის (კონფლიქტის ზონა) სკოლამდელი აღზრდისა და სახელოვნებო სკოლების პედაგოგთა და ადმინისტრაციულ-ტექნიკური პერსონალის ფინანსური დახმარების პროგრამა (პროგრამული კოდი 06 09) პროგრამის მიზანია საქართველოს ოკუპირებულ ტერიტორიაზე, კერძოდ, გალის რაიონში მცხოვრები და მოღვაწე სკოლამდელი აღზრდისა და სახელოვნებო სკოლების პედაგოგებისა და ადმინისტრაციულ-ტექნიკური პერსონალის ფინანსური მხარდაჭერა, რაც თავის მხრივ გააუმჯობესებს მათ სოციალურ – ეკონომიკურ მდგომარეობას. 2.3. დევნილთა საცხოვრებლებში მცირე ფასიანი სარემონტო სამუშაოების უზრუნველყოფის პროგრამა (პროგრამული კოდი 13 03, 14 03, 15 03) ავტონომიური რესპუბლიკის ოკუპირებული ტერიტორიიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა დევნილთა საკუთრებაში/სარგებლობაში გადაცემულ საცხოვრებელ ობიექტებში მცირე და გადაუდებელი სარემონტო-აღდგენითი სახის სამუშაოების ჩატარება. 2.4. დევნილთა ჩასახლების ობიექტებში სარემონტო-აღდგენითი სამუშაოების ჩატარების უზრუნველყოფის პროგრამა (პროგრამული კოდი 11 02) ავტონომიური რესპუბლიკის ოკუპირებული ტერიტორიიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა – დევნილთა საკუთრებაში/სარგებლობაში გადაცემულ საცხოვრებელ ობიექტებში სარემონტო აღდგენითი სახის სამუშაოების ჩატარება. 2.5. საბავშვო ბაღის მშენებლობა (პროგრამული კოდი 13 05)– (ამოღებულია) 2.6. აფხაზეთიდან დევნილთათვის მართლზომიერ მფლობელობაში გადაცემულ ობიექტებზე ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის შექმნის ხელშეწყობის პროგრამა (პროგრამული კოდი 11 03) დევნილთა მართლზომიერ მფლობელობაში გადაცემულ ობიექტებში, რომლებიც საქართვლოს მთავრობის მიერ დამტკიცებული პროგრამის შესაბამისად, გრძელვადიან საცხოვრებელ ფართებად გადაეცათ აფხაზეთიდან იძულებით გადაადგილებულ პირებს-დევნილებს, შეიქმნას ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობები, არჩეულ იქნენ თავმჯდომარეები, რითაც ხელს შეუწყობენ კორპუსებში შემდგომი განვითარებისა და კეთილმოწყობის მიზნით შესაბამისი მექანიზმების შემუშავებას. მათი საკუთრების უფლების რეგისტრაციის აუცილებლობა გამოიწვევს ურბანული პოლიტიკის, განსახლების პირობების გაუმჯობესებისა და ადგილობრივ თვითმართველობებთან ადაპტირებას. 2019 წლის რესპუბლიკურ ბიუჯეტის პროექტით ინიცირებულია/დაგეგმილია კონკრეტული თანხის მიმართვა, რის საფუძველზე აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა – დევნილთა სამინისტრო, საქართველოს კანონის მოთხოვნათა შესაბამისად განახორციელებს ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობების ჩამოსაყალიბებლად საჭირო თანხების. 3. განათლება, მეცნიერება და პროფესიული მომზადება წარმატებული სახელმწიფოს უმნიშვნელოვანეს საყრდენს განათლებული საზოგადოება წარმოადგენს. სახელმწიფო პოლიტიკის მთავარი პრიორიტეტი სწორედ მომავალი თაობის ხარისხიანი განათლების უზრუნველყოფა და ქვეყნის მომავალში რესურსების ინვესტირებაა. შესაბამისად, აფხაზეთის განათლებისა და კულტურის სამინისტრო ატარებს ერთიან სახელმწიფო პოლიტიკას და ხელს უწყობს განათლების სისტემაში მიმდინარე რეფორმების დანერგვას აფხაზეთის 13 საჯარო და ოკუპირებულ ტერიტორიაზე – გალის რაიონში განთავსებულ 31 საშუალო სკოლაში. სამინისტრო მოწოდებულია აფხაზეთიდან ახალგაზრდებს შეუქმნას ხარისხიანი განათლების მიღებისათვის სათანადო სასწავლო პირობები და გარემო, ხელი შეუწყოს მათ წარმოჩენას, მათი საზოგადოებრივი ინტეგრაციის პროცესს და სხვ. 3.1. განათლების ხელშეწყობის პროგრამა (პროგრამული კოდი 06 04) განათლების ხელშეწყობის პროგრამის ძირითად მიმართულებასა და მიზანს წარმოადგენს სამშვიდობო კულტურის დანერგვისა და ახალგაზრდული ინიციატივების მხარდამჭერი ღონისძიებების გატარება, აფხაზეთის საჯარო სკოლებში სკოლების ინფრასტრუქტურისა და მატერიალურ-ტექნიკური ბაზის გაუმჯობესება, გალის რაიონში მცხოვრები სკოლამდელი აღზრდისა და სახელოვნებო სკოლების პედაგოგებისა და ადმინისტრაციულ-ტექნიკური პერსონალის ფინანსური მხარდაჭერა. მოსწავლეებისა და პედაგოგების პრობლემების იდენტიფიცირება, განათლების პოლიტიკის შემუშავებისა და გატარების პროცესებში მონაწილეობა მოსწავლე-ახალგაზრდობის სამოქალაქო აქტივობისა და ცნობიერების ამაღლების მიზნით, პროგრამების შემუშავება და სათანადო ღონისძიებების გატარება და სხვ. 3.1.1. „სასკოლო ინფრასტრუქტურისა და სასწავლო გარემოს გაუმჯობესება“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 04 01) პროექტის ფარგლებში გათვალისწინებული იქნება სკოლების სასწავლო პროცესისათვის აუცილებელი ტექნიკური აღჭურვილობისა და ასევე, ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესების მიზნით ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებებისათვის საჭირო მასალების შეძენა. 3.1.2. „წარმატებული ახალგაზრდების მხარდაჭერა“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 04 02) ქვეპროგრამის მიზანია აფხაზეთიდან დევნილი ნიჭიერი ახალგაზრდების ფინანსური მხარდაჭერა, რათა მათ შეძლონ საკუთრი ნიჭისა და შესაძლებლობების სრულად გამოვლენა, რეალიზება და ღირსეული ადგილის დამკვიდრება ქვეყნის მშენებლობისა და განვითარების საქმეში თანამედროვე გამოწვევების შესაბამისად. 3.1.3. „კარიერის დაგეგმვა, პროფესიული ორიენტაცია და სახელობო სწავლება სკოლებში“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 04 03) ქვეყანაში პროფესიული განათლების შესაძლებლობების შესახებ უფროსკლასელთა ინფორმირებულობის ამაღლება, აღნიშნული მიმართულებით სწავლის მოტივაციის შექმნა, სხვადასხვა რეგიონებში პროფესიული საგანმანათლებლო პროგრამებისა და სპეციალობების პოპულარიზაციისა და ხელმისაწვდომობის გაზრდა. ქვეპროგრამის მიზანია უფროსკლასელ მოსწავლეთა პროფესიულ ორიენტაციაში გარკვევა, მათთვის დახმარების გაწევა მომავალი პროფესიული საქმიანობის გააზრებულად არჩევასა და კარიერის სწორად დაგეგმვაში. 3.1.4. „აფხაზური ენის პედაგოგთა გადამზადება“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 04 04) – (ამოღებულია) 3.1.5. „სამოქალაქო ცნობიერებისა და კულტურის განათლების ხელშეწყობა“ (ქვეპროგრამისკოდი 06 04 05)– (ამოღებულია) 3.1.6. „შემეცნებით-საგანმანათლებლო პროგრამები შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე მოზარდებისათვის“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 04 06)– (ამოღებულია) 3.1.7. „საზაფხულო ბანაკი“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 04 07) პროექტი ითვალისწინებს სამოქალაქო განათლების, ფიზიკური, ინტელექტუალური და შემეცნებითი ხასიათის სხვადასხვა აქტივობებს, რაც ავითარებს მოზარდების გონებრივ და ფიზიკურ უნარ-ჩვევებს, აძლევს სათანადო ცოდნას ჯანსაღი ცხოვრების წესის თაობაზე, მოსწავლეებს აზიარებს დემოკრატიულ ღირებულებებზე დამყარებულ სამოქალაქო ცნობიერებას. 3.1.8. „მწიგნობართა კლუბი“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 04 08) წიგნიერების საერთაშორისო კვლევებიდან გამომდინარე, საქართველოში წიგნიერების დონე საშუალოზე დაბალია. წიგნიერების დონის ასამაღლებლად და წიგნიერების პოპულარიზაციის მიზნით, აფხაზეთის საჯარო სკოლებში შექმნილია „მწიგნობართა კლუბები,“ სადაც ეწყობა წიგნების კითხვა, იმართება დისკუსიები წაკითხული ნაწარმოების ირგვლივ. აღნიშნული კლუბების მხატვრული და სამეცნიერო ლიტერატურით უზრუნველყოფა ხდება სკოლებისა და მობილური ბიბლიოთეკების მეშვეობით, რომელთა წიგნადი ფონდის განახლება ხორციელდება აღნიშნული პროექტის ფარგლებში. ეწყობა შეხვედრები საზოგადოების ცნობილ ადამიანებთან, მწერლებთან, მეცნიერებთან. 3.1.9. „წლის მოსწავლე“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 04 09)– (ამოღებულია) 3.1.10. „კონფერეციები, შეხვედრები“ (ქვეპროგრამი კოდი 06 04 10) 3.1.11. „აკადემიკოს ილია ვეკუას სახელობის სტიპენდია“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 04 12) განათლებული ახალგაზრდობა ქვეყნის წარმატებისა და განვითარების საწინდარია. პროგრამა ხელს შეუწყობს ახალგაზრდებში ზუსტი, საბუნებისმეტყველო და ჰუმანიტარული მიმართულების საგნების შესწავლის მოტივაციის ამაღლებას, მათი ინტელექტუალური პოტენციალის განვითარებას და პროფესიონალებად ჩამოყალიბებას. პროექტის განხორციელება წარმოადგენს ახალგაზრდების მხარდაჭერის მიმართულებით გადადგმულ ქმედით ღონისძიებას. 3.1.12. „დიმიტრი (არზაყან) ემუხვარისა და ჟიული შარტავას სახელობის სტიპენდიები“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 04 11) აფხაზეთის საკითხის პოპულარიზაციის თვალსაზრისით მნიშვნელოვანია აფხაზეთის თემატიკა ზემო მუშავე ახალგაზრდების მხარდაჭერა.ამ კუთხით ერთ-ერთი ქმედითი ნაბიჯია დიმიტრი (არზაყან) ემუხვარის (პოლიტიკის მეცნიერების დარგში) და ჟიული შარტავას სახელობის სტიპენდიების დანიშვნა. სტიპენდიები მიენიჭებათ აფხაზეთის თემატიკაზე მომუშავე განსაკუთრებული მიღწევებითა და წარმატებებით წარმოჩენილი მაგისტრატურისა და ბაკალავრიატის სტუდენტებს. დიმიტრი (არზაყან) ემუხვარისა (პოლიტიკის მეცნიერების დარგში) და ჟიული შარტავას სახელობის სტიპენდიების მოსაპოვებლად ბაკალავრიატისა და მაგისტრატურის სტუდენტებს მოეთხოვებათ მაღალი აკადემიური მოსწრება, სამეცნიერო პუბლიკაციის ავტორობა ან თანაავტორობა, სამეცნიერო კონფერენციებში მონაწილეობა, მაღალი საზოგადოებრივი აქტიურობა. 3.1.13. აფხაზეთის განათლებისა და კულტურის სამინისტროს თანამშრომელთა პერსონალური და პროფესიული უნარების განვითარების ტრენინგები (ქვეპროგრამის კოდი 06 04 13)– (ამოღებულია) 3.1.14. შეხვედრები (1. ღვაწლმოსილ პედაგოგებთან; 2. მედალოსან კურსდამთავრებულებთან; 3. წარმატებულ სტუდენტ-ახალგაზრდობასთან) (ქვეპროგრამის კოდი 06 04 14) სამინისტრო მუდმივად ზრუნავს აფხაზეთის მკვიდრ ღვაწლმოსილ პედაგოგებზე. ამ მიზნით, გაიმართება დევნილ, გამოჩენილ მასწავლებლებთან შეხვედრა. ასევე დაგეგმილია შეხვედრები აფხაზეთის საჯარო და გალის ოკუპირებული ტერიტორიის საშუალო სკოლების მედალოსან კურსდამთვრებულებთან, წარმატებულ სტუდენტ -ახალგაზრდებთან. აღნიშნული აქტივობები ხელს უწყობს სწავლის მოტივაციის ამაღლებას. 3.1.15. „თანაბარი შესაძლებლობები – თანაბარი მზრუნველობა“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 04 15) შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე მოზარდები საჭიროებენ სპეციალურ ფსიქო-სოციალურ აქტივობებში ჩართვას მათი ინტეგრირების მიზნით. მათი აღზრდა-განათლება მოითხოვს განსაკუთრებულ მიდგომას და ადაპტირებულ აქტივობებს. აღნიშნული ქვეპროგრამა ხელს უწყობს ძირითადი მიზნის მიღწევას – შშმ მოზარდების მაქსიმალურ ინტეგრირებას სოციუმთან, პიროვნული განვითარების რესურსების აქტივაციას. ასევე, არსებული კომუნიკაციური სირთულეების დაძლევას და სოციალური უნარ-ჩვევების ჩამოყალიბებას. 3.1.16. საინფორმაციო ბანკი საზღვარგარეთ მცხოვრებ აფხაზეთიდან ლტოლვილ წარმატებულ ახალგაზრდებზე“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 04 16)– (ამოღებულია) 3.1.17. აფხაზური ენის პედაგოგთა ფინანსური მხარდაჭერა (ქვეპროგრამის კოდი 06 04 17) საქართველოს კონსტიტუციით, აფხაზურ ენას, ქართულ ენასთან ერთად, აფხაზეთის ავტონომიურ რესპუბლიკაში, აქვს სახელმწიფო ენის სტატუსი. აღნიშნული ავალდებულებს საქართველოს სახელმწიფოს ხელი შეუწყოს აფხაზური ენის შესწავლას, დაცვასა და განვითარებას. აფხაზეთის ექვს საჯარო სკოლაში სწავლების საშუალო საფეხურზე არჩევითი საგნის სახით ისწავლება აფხაზური ენა. აფხაზური ენის სწავლება სკოლებში დაკავშირებულია რიგ სირთულეებთან: დაბალი ფინანსური ანაზღაურება, აფხაზური ენის სპეცილისტთა ნაკლებობა და სხვა. 3.1.18. „სამოქალაქო განათლება- აქტიურ მოქალაქეთა პროგრამა“ (06 04 18) ქვეპროგრამის მიზანია ახალგაზრდებში საგრანტო წინადადებაზე მუშაობის უნარ-ჩვევების შეძენა-განვითარება, პროექტების წერის სწავლება, საგრანტო წინადადების შემუშავება. პროგრამის მთავარი მიმართულებაა მოსწავლეთა მიერ მიღებული ცოდნის პრაქტიკაში გამოყენება. 3.1.19. „ვიცნობდეთ ქვეყნის გმირებს“ (06 04 19) პროგრამის მიზანია ახალგაზრდებში პატრიოტული სულისკვეთების ამაღლება, საქართველოს ერთიანობისათვის თავდადებული გმირების წარმოჩენა, არაფორმალური განათლების ხელშეწყობა. პროგრამის ფარგლებში აფხაზეთის საჯარო და ოკუპირებული გალის რაიონის სკოლების მოსწავლეების მიერ მოხდება ინფორმაციის მოძიება თანამედროვე ქართველ გმირებზე, საინტერესო ისტორიების ჩაწერა-წარმოჩენა, გმირების ოჯახის წევრებსა და ახლობლებთან შეხვედრები. 3.1.20. „ოკუპირებულ ტერიტორიაზე ქართულის ენის პედაგოგთა ტრენინგი“ (06 04 20)– (ამოღებულია) 3.2. აფხაზეთის მეცნიერთა მხარდაჭერის პროგრამა (პროგრამული კოდი 06 05) პროგრამამ ხელი უნდა შეუწყოს აფხაზეთიდან დევნილ და აფხაზეთის საკითხზე მომუშავე მეცნიერებს თავიანთი შესაძლებლობების სრულად წარმოჩენაში, სრულფასოვანი სამეცნიერო კვლევების ჩატარებაში, ნაშრომების გამოცემაში, საზღვარგარეთის საგანმანათლებლო დაწესებულებებსა და ლაბორატორიებში გამოცდილების მიღებაში, ამ მუშაობის შედეგების გამოქვეყნებაში. 3.3. სამშვიდობო და სამოქალაქო განათლების მხარდაჭერის პროგრამა (პროგრამული კოდი 06 06) 3.3.1. „მოსწავლეთა ინტელექტუალური განვითარება“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 06 01)– (ამოღებულია) 3.3.2. „მობილური ბიბლიოთეკა“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 06 02)– (ამოღებულია) 3.3.3. „ლიტერატურულ – შემოქმედებითი კონკურსი“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 06 03) (ამოღებულია) 3.3.4. „აფხაზეთის განათლებისა და კულტურის საკითხები – გამოკვლევები და საჭიროებები“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 06 04)– (ამოღებულია) 3.3.5. „აფხაზეთის მოზარდთა ლიდერობის სკოლა“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 06 05)– (ამოღებულია) 3.3.6. „აფხაზეთის მოზარდები მედია-პროექტში „ეტალონი“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 06 06) ქვეპროგრამა წარმოადგენს სამინისტროს სამოქმედო გეგმის ნაწილს. ქვეპროგრამის საშუალებით აფხაზეთის წარმატებულ მოსწავლეებს მიეცემათ შესაძლებობა მონაწილეობა მიიღონ ერთ-ერთ პოპულარულ ინტელექტუალურ მედია-პროექტში „ეტალონი“. აღნიშნული ხელს უწყობს მოზარდებში ინტელექტუალურ-შემეცნებითი დონის ამაღლებას. 3.3.7. „წინაპართა ნაკვალევზე“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 06 07)– (ამოღებულია) 3.3.8. „საქმიანი არდადეგები“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 06 08)– (ამოღებულია) 3.3.9. „სამოქალაქო აქტიურობის ამაღლება მოზარდებში“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 06 09)– (ამოღებულია) 3.4. სამშვიდობო ინიციატივები, სამოქალაქო ინტეგრაცია, ნდობის აღდგენის მხარდაჭერა და დიალოგისაკენ მიმართული შესაძლებლობების გაძლიერება (პროგრამული კოდი 19 02) ნდობის აღდგენისა და შერიგების საკითხებში აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მინისტრის აპარატის სტრატეგიის ნაწილია სამშვიდობო ინიციატივათა პროგრამა, რომელიც ითვალისწინებს ქართულ დააფხაზურ საზოგადოებას შორისნდობისაღდგენისხელშეწყობას, ტოლერანტობის უნარჩვევების განვითარებას, ადამიანის უფლებათა პატივისცემას, წიგნიერების დონის ამაღლების სტრატეგიების დაუფლებასა და დანერგვას პრაქტიკაში, ქართველი და აფხაზი მოსწავლე-ახალგაზრდების საგანმანათლებლო შესაძლებლობების განვითარების ხელშეწყობას ნდობის აღდგენისა და შერიგებისათვის. 3.4.1. სამშვიდობო რესურსები ქართულ-აფხაზური ურთიერთობები და საქართველოს ევროპული მომავალი (19 02 01) ნდობის აღდგენისა და შერიგების პროცესების ხელშეწყობის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორია სახელმწიფო ინსტიტუტების, სამოქალაქო საზოგადოების, საერთაშორისო ორგანიზაციებისა და ახალგაზრდა ლიდერების ძალისხმევით შესწავლილ და გაანალიზებულ იქნეს კონფლიქტი და შესაბამისი მექანიზმებით დაძლეულ იქნეს კონფლიქტის უარყოფითი შედეგები. სხვა სამშვიდობო რესურსებთან ერთად განსაკუთრებით მნიშვნელოვნად არის მიჩნეული სახალხო დიპლომატია, რომელიც ხელს შეუწყობს ომით დაზარალებულ მოსახლეობას შორის ნდობის აღდგენასა და შერიგების პროცესს. 3.4.2. ქართველი და აფხაზი ახალგაზრდების ჩართულობა ნდობის აღდგენისა და შერიგებისათვის (საერთაშორისო პროგრამა) (19 02 02) ბოლო წლებში აფხაზეთის ტერიტორიაზე არსებულ კულტურულ მემკვიდრეობას განსაკუთრებით შეექმნა საფრთხე, რომელიც იწვევს არა მარტო ქართული მხარის, არამედ საერთაშორისო თანამეგობრობის აღშფოთებას. მნიშვნელოვანია არსებული რეალობა გაცნობიერებული იქნეს ქართულ-აფხაზური საზოგადოების მიერ, რათა მათ ერთად შეძლონ არსებული გამოწვევის დაძლევა და საერთაშორისო მხარდაჭერის მოპოვება, რადგან ევროინტეგრაციის საერთო კონტექსტში მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია კულტურის სფეროში თანამშრომლობასა და დიალოგს, რაც დადებით გავლენას ახდენს პოლიტიკური პროცესების მართვაზე. სამშვიდობო პროცესების ხელშეწყობისათვის, სტრატეგიულად პრიორიტეტულია პროგრამებში ქართველი და აფხაზი ახალგაზრდების ჩართულობა, ვინაიდან საერთო კულტურული მემკვიდრეობის საკითხებზე მსჯელობა, ანალიტიკური აზროვნებისა და აქტიური მოქალაქეობის განვითარება, მნიშვნელოვანია ნდობის მშენებლობისათვის, კონფლიქტით დაზარალებული საზოგადოების წინაშე არსებული გამოწვევების დასასაძლევად. 3.4.3. მშვიდობის ლაბარატორია (19 02 03) პროგრამაში ჩართული იქნება ქართული და აფხაზური საზოგადოებების წევრები. პროექტის განხორციელება ხელს შეუწყობს ქართულ-აფხაზური პარტნიორობის შემდგომ გაღრმავებას და ნდობის აღდგენის მოტივაციის ზრდას. სამშვიდობო ინიციატივათა პროგრამა და აფხაზეთის კულტურული მემკვიდრეობის პოპულარიზაცია და მათზე ზრუნვა ნდობის აღდგენისა და შერიგების საკითხებში აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მინისტრის აპარატის ერთ-ერთ პრიორიტეტს წარმოადგენს. 3.4.4. აფხაზეთის თემატიკაზე მომუშავე პროფესორების, დოქტორანტების და მაგისტრანტების ჩართულობა ნდობის აღდგენისა და შერიგების პროცესებში (19 02 04) წარმოდგენილი პროექტის მიზანია ქართული და აფხაზური საზოგადოების აკადემიური პერსონალის, სამთავრობო და არაამთავრობო ორგანიზაციების როლის გააქტიურება შერიგებისა და ნდობის მშენებლობის პროცესებში. დისკუსიების, მრგვალი მაგიდის შეხვედრის გამართვა (აფხაზური საზოგადოების სოციალურ-ეკონომიკური პრობლემებზე, კულტურული მემკვიდრეობის, უსაფრთხოების საკითხებზე), დევნილებით დასახლებულ რეგიონებში კვლევის ჩატარება მნიშვნელოვანია არსებული ვითარების ობიექტური და სიღრმისეული ანალიზისა და სტრატეგიული გეგმის შემუშავებისთვის. ინოვაციური მიდგომის ხელსეწყობის მიზნით მოხდება რა სხვადასხვა ქვეყნის გამოცდილების ანალიზი და აკადემიური წრის წარმომადგენელთა მიერ რეკომენდაციების შემუშავება, ეს მნიშვნელოვანია სამშვიდობო ინიციატივების ხელშეწყობისა და მათი როლის გააქტიურებისთვის. 3.4.5 კვლევა – აფხაზეთიდან დევნილი საზოგადოების პოსტრავმული ადაპტაცია და მათი ჩართულობა საქართველოს სამოქალაქო საზოგადოების მშენებლობის პროცესში (19 02 05) პროგრამა ითვალისწინებს საერთაშორისო და არასამთავრობო ორგანიზაციების, ექსპერტების, ქართველი და აფხაზი ახალგაზრდების ჩართულობის კუთხით თანამშრომლობის გაგრძელებას, რათა ხელი შეეწყოს სამშვიდობო პროცესებს, ნდობის აღდგენას და შერიგებას ქართულ- აფხაზურ საზოგადოებას შორის. 3.4.6. დიასპორების ჩართულობა ნდობის აღდგენისა და შერიგების პროცესებში (19 02 06) თურქეთში მცხოვრები ქართული და აფხაზური დიასპორა იმ ადამიანურ რესურსთაგანია, რომელმაც შეიძლება დიდი როლი ითამაშოს ქვეყნის საშინაო და საგარეო პოლიტიკაში, ამიტომ საჭიროა გააქტიურდეს მათი ჩართულობა სამშობლოში მიმდინარე საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ პროცესებში, განსაკუთრებით კი ნდობის აღდგენისა და შერიგების პროცესებში. აღნიშნულ პროცესში დიასპორების მონაწილეობისათვის მნიშვნელოვანია მათი სწორად შერჩევა და მათი პოტენციალის მიზანმიმრთულად რეალიზება, რადგან ისინი წარმოადგენენ კატალიზატორებსა და ფასილიტატორებს სოციალური და პროფესიული პროდუქტიული კავშირების, ინფორმაციის გაცვლის, მხარდამჭერი აქტივობების კუთხით. 3.5. შევისწავლოთ აფხაზური ენა (პროგრამული კოდი 19 03)– (ამოღებულია) 3.6. აფხაზეთიდან იძულებით გადაადგილებული და ოკუპირებულ აფხაზეთის ტერიტორიაზე მომუშავე ექიმების და საშუალო სამედიცინო პერსონალის გადამზადების პროგრამა – (პროგრამული კოდი 05 07)– (ამოღებულია) 3.7. აფხაზეთიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა, აგრეთვე აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე მცხოვრებ საქართველოს მოქალაქეთა, უსინათლოების სოციალური რეაბილიტაცია პროფესიული სწავლების გზით პროგრამა (პროგრამული კოდი 05 08)– (ამოღებულია) 4. კულტურა, რელიგია, ახალგაზრდობის ხელშეწყობა და სპორტი აფხაზეთიდან დევნილი მოსახლეობის სოციალური ჩართულობისა და ინტეგრაციის მიზნით კულტურულ – გასართობი და შემეცნებითი პროექტების განხორციელება. ოკუპირებულ ტერიტორიაზე არსებული ბავშვთა და მოზარდთა შემოქმედებითი ჯგუფების მხარდაჭერა. დევნილ ახალგაზრდებში პატრიოტული სულისკვეთების ამაღლების მხარდაჭერა, მასობრივი სპორტის ხელშეწყობა და ახალგაზრდებში ჯანსაღი ცხოვრების წესის დანერგვა. ლიტერატურული და საგამომცემლო საქმიანობის ხელშეწყობისა და ამ მიზნით პროგრამების, წინადადებების, გეგმების შემუშავება. ხალხური ხელოვნების დარგების (ქორეოგრაფია, მუსიკა, თეატრი, სახვითი, ზეპირსიტყვობა, ხალხური რეწვა, ფოლკლორი) დაცვა-განვითარების ხელშეწყობა და პოპულარიზაცია. აფხაზეთის ძირძველი მემკვიდრეობის საინფორმაციო ბაზის შექმნა და მისი პოპულარიზაცია, ამ მიზნით სპეციალური გამოცემების, ვებგვერდების, ფილმების მომზადება. შესაძლებლობების ფარგლებში აფხაზეთში არსებული მატერიალური და არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის გამოვლენის, შენარჩუნებისა და პოპულარიზაციის ღონისძიებათა განხორციელება და მათი ხელშეწყობა. კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ღონისძიებათა განხორციელების უზრუნველყოფა, მისი შესწავლისა და მოვლა-პატრონობის მეთოდოლოგიის შემუშავება. 4.1. კულტურული ღონისძიებების მხარდაჭერის პროგრამა (პროგრამული კოდი 06 07) პროგრამა ემსახურება ქვეყანაში არსებული აფხაზეთის შემოქმედებითი რესურსებისა და ხელოვნების სხვადასხვა დარგის დაცვას, განვითარებას, პოპულარიზაციას, მათი სამშვიდობო როლის წარმოჩენას, აფხაზეთისა და საქართველოს შემოქმედებით ორგანიზაციებს შორის ტრადიციული კულტურული კავშირების აღდგენას, აფხაზეთის მოსახლეობისათვის სახელოვნებო ცხოვრების ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფას, ხელოვნების სფეროში თავისუფალი, დაცული და კონკურენტული გარემოს ჩამოყალიბებას, სახელოვნებო დაწესებულებების შედეგზე ორიენტირებული სამოქმედო პროგრამების ადეკვატურ დაფინანსებას, მათ მხარდაჭერაში არასახელმწიფო სექტორის როლის ზრდის ხელშეწყობას. პროგრამის მიზანია აგრეთვე მსოფლიოში აფხაზეთის კულტურის, როგორც ერთიანი ქართული კულტურის ორგანული ნაწილის წარმოჩენის ხელშეწყობა. 4.1.1. „ბეჭდვითი გამოცემა“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 07 01)– (ამოღებულია) 4.1.2. „საიუბილეო საღამოები“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 07 02)– (ამოღებულია) 4.1.3. „საახალწლო ზეიმი დევნილი ბავშვებისათვის“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 07 03) ქვეპროგრამის მიზანია 4-დან 14 წლამდე ასაკის 1000 დევნილი ბავშვისათვის საახალწლო განწყობისა და მხიარული ატმოსფეროს შექმნა. სხვდასხვა შემოქმედებითი კოლექტივების მიერ წარმოდგენილი საახალწლო სპექტაკლის შემდეგ, რომელიც გათვლილია მოზარდების შემოქმედებითი აზროვნების განვითარებაზე დევნილ ბავშვებს გადაეცემათ სასაჩუქრე პაკეტი. 4.1.4. „ხელოვნების ნიჭით დაჯილდოებული ახალგაზრდების მხარდაჭერის პროგრამა“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 07 04)– (ამოღებულია) 4.1.5. „საღამოები“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 07 05) ყველა საიუბილეო თარიღს გამოკვეთილი სახე და შესაბამისი შინაარსობრივი დატვირთვა გააჩნია. ქვეპროგრამის ფარგლებში ეწყობა აფხაზეთის დამსახურებული ხელოვანების საიუბილეო, შემოქმედებითი და ხსოვნის საღამოები, რითაც საზოგადოება უფრო ახლოს ეცნობა მათ შემოქმედებას. პროექტის განხორციელება ხელს უწყობს ღვაწლმოსილი აფხაზეთის ხელოვანების შემოქმედების წარმოჩენას და მათ პოპულარიზაციას. 4.1.6. „ქართულ-აფხაზური კულტურის პოპულარიზაცია საზღვარგარეთ“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 07 06)– (ამოღებულია) 4.1.7. „გ. შარვაშიძის სახელობის პრემია’’ (ქვეპროგრამის კოდი 06 07 07) კონკურსი გ. შარვაშიძის პრემიის შესახებ ორ წელიწადში ერთხელ ცხადდება და საშუალება ეძლევათ ხელოვნების, პუბლიცისტიკის, მეცნიერებისა და ლიტერატურის დარგში მოღვაწე პირებს წარმოადგინონ აფხაზეთის თემისადმი მიძღვნილი ნამუშევრები. პირებს, რომლებმაც პრემია მოიპოვეს, ენიჭებათ წოდება – „გიორგი შარვაშიძის სახელობის პრემიის ლაურეატი“ და გადაეცემათ პრემიის ლაურეატის დიპლომი, პრემიის ლაურეატის მოწმობა და ფულადი ჯილდო. გიორგი შარვაშიძის სახელობის პრემია მნიშვნელოვან ფაქტორს წარმოადგენს ლიტერატურის, მეცნიერების, პუბლიცისტიკისა და ხელოვნების დარგების შემდგომი განვითარებისა და სტიმულირებისათვის. 4.1.8. „გამოფენები“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 07 08)– (ამოღებულია) 4.1.9. „აფხაზეთის დღე“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 07 09) ტრადიციულად პატრიარქის ინიციატვით, 23 მაისს აფხაზეთის დღე აღინიშნება. ესაა დღე, როდესაც საზოგადოების წარმომადგენლები კიდევ ერთხელ ეცნობიან აფხაზურ კულტურას, ტრადიციებს და აფხაზეთიდან დევნილ შემოქმედებით კოლექტივებსა თუ ინდივიდუალურ შემსრულებლებს. ქვეპროგრამის მიზანია აფხაზეთის დღის სახალხო ზეიმად ქცევა. აფხაზეთის დღის აღნიშვნა გააძლიერებს სამოქალაქო ერთიანობის შეგრძნებას, რაც ხელს შეუწყობს სამოქალაქო საზოგადოების განვითარებას. ქვეპროგრამის განხორციელების შედეგად მნიშვნელოვნად გაიზრდება აფხაზეთის კულტურით ნაზიარებ ადამიანთა რიცხვი. 4.1.10. „ქართულ-აფხაზური კულტურის პოპულარიზაცია“ (ქვეპროგრამის კოდი 06 07 10) ქართულ-აფხაზური კულტურის პოპულარიზაცია ხელს უწყობს ქართულ-აფხაზური კულტურისა და კულტურული მემკვიდრეობის წარმოჩენასა და პოპულარიზაციას. კულტურის სფეროში მოღვაწე ფიზიკურ პირებს და შემოქმედებით კოლექტივებს საშუალება ეძლევათ განახორციელონ საკონცერტო-საგასტროლო საქმიანობა საქართველოსა და მის ფარგლებს გარეთ და მონაწილეობა მიიღონ კონკურსებში, ფესტივალებში, კულტურის დღეებში. 4.1.11. გამოყენებითი ხელოვნების სასწავლო პროგრამა (ქვეპროგრამის კოდი 06 07 11) პროგრამა ითვალისწინებს სასწავლო კურსს, რომლის ფარგლებშიც აფხაზეთიდან დევნილი ახალგაზრდები შეძლებენ შეისწავლონ შემდეგი მიმართულებები: ა) მინანქარი; ბ) ტექსტილი (ბატიკა, თექა, ქვილთი და ტყავი); გ) შუშა; დ) ცივი ფაიფური. სასწავლო პროგრამის წარმატებით დასრულება ხელს შეუწყობს დევნილი ახალგაზრდების სამომავლოდ დასაქმებას. 4.1.12. ქართულ-აფხაზური სამუსიკო დიალოგი (ქვეპროგრამის კოდი 06 07 12) ქვეპროგრამის მიზანია ქ. სტამბოლში წარმატებით მოღვაწე აფხაზი მუსიკოს-შემსრულებლების საქართველოში ჩამოყვანა, ჩვენი ქვეყნის კულტურის გაცნობა და ერთობლივი მასტერკლასებისა და კონცერტების გამართვა. ერთკვირიანი კულტურული პროგრამის ფარგლებში მოწვეული სტუმრები დაათვალიერებენ საქართველოს სხვადასხვა კუთხეს, გაეცნობიან ადგილობრივ შემოქმედებით კოლექტივებს და ერთობლივ კონცერტებში მიიღებენ მონაწილობას. ქართულ-აფხაზური კულტურათაშორისი დიალოგის გამართვა, ხელს შეუწყობს ქართველი და აფხაზი ხელოვანების დაახლოებას, ქართულ-აფხაზური ხალხური მუსიკის საერთო ნიშან-თვისებების წარმოჩენას, ქართველებსა და აფხაზებს შორის კულტურული კავშირების აღდგენასა და ქართულ-აფხაზური ფოლკლორის პოპულარიზაციას. 4.1.13 მნიშვნელოვანი თარიღებისადმი მიძღვნილი შეხვედრების ორგანიზება (06 07 13) ქვეპროგრამის მიზანია ჩვენი ქვეყნის მნიშვნელოვანი თარიღების აღნიშვნა აფხაზეთიდან დევნილი ახალგაზრდების მონაწილეობით, რაც ითვალისწინებს სხვადასხვა შეხვედრების მოწყობას, საქართველოს რეგიონებსა და კონფლიქტის ზონაში მცხოვრები ქართველი და აფხაზი ახალგაზრდობის დამეგობრებას. ღონისძიებების ფარგლებში მოსწავლე-ახალგაზრდები შეიმეცნებენ საკუთარი ქვეყნის ისტორიას, ლიტერატურას, კულტურას, ხელოვნებასა და ეთნოგრაფიას. პროგრამის მიზანია დევნილ მოზარდებში მშვიდობიანი თანაარსებობისათვის, ძალადობისა და ომის საპირისპირო ქმედებისადმი თავიანთი პოზიციის გამოხატვის მშვიდობიანი საშუალებების გამოყენების აუცილებლობის განვითარება. 4.2. სპორტული ღონისძიებების ხელშეწყობის პროგრამა (პროგრამული კოდი 06 08) პროგრამის მიზანს წარმოადგენს აფხაზეთში პოპულარული და ტრადიციული სპორტის სახეობების (ფეხბურთის, კალათბურთის, ძალოსნობის, თავისუფალი და ბერძნულ-რომაული ჭიდაობის, ფარიკაობის, აღმოსავლური ორთაბრძოლების და ჭადრაკის) ხელშეწყობა და სხვა სახეობების წარმატებული სპორტსმენების ინდივიდუალური მხარდაჭერა. მთავრობის მიზანია ხელი შეუწყოს აფხაზეთის სპორტსმენების მონაწილეობას ეროვნულ თუ საერთაშორისო ტურნირებზე, სპორტული გუნდების (მათ შორის ოკუპირებული ტერიტორიიდან) უზრუნველყოფას შესაბამისი ინვენტარითა და ეკიპირებით. აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობა მნიშვნელოვან ამოცანად მიიჩნევს საქართველოს სპორტისა და ახალგაზრდულ საქმეთა სამინისტროსთან და ახალგაზრდულ ორგანიზაციებთან მჭიდრო თანამშრომლობით გრძელვადიანი ხედვის ჩამოყალიბებას. მთავრობის მიზანია აფხაზეთის ახალგაზრდებს გაცნობიერებული ჰქონდეთ პასუხისმგებლობა ქვეყნისა და მისი მომავლის წინაშე, საკუთარი როლი საზოგადოებაში, განვითარებული ჰქონდეთ სწრაფვა, იყვნენ სასარგებლო ქვეყნისთვის და საზოგადოებისთვის, პატივი სცენ სხვა ადამიანის პიროვნულ ღირებულებებს და ჰქონდეთ სურვილი იზრუნონ საზოგადოების სხვა წევრებზე, ჰქონდეთ მოტივაცია თავად გადაწყვიტონ მათ წინაშე არსებული ამოცანები, თავად შექმნან კონკრეტული ინიციატივები. 4.2.1. სპორტულ ინიციატივათა მხარდაჭერა (ქვეპროგრამის კოდი 06 08 01) აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის განათლებისა და კულტურის სამინისტროს სპორტისა და ახალგაზრდულ საქმეთა სამმართველო ეხმარება სპორტსმენებს ქვეყნისფარგლებს შიგნით და ასევე საზღვარგარეთ შეჯიბრებებში მონაწილეობის მიღებაში, სპორტული ინვენტარისა და ფორმების შეძენაში, სპორტსმენების რეგიონალურ და საერთაშორისო შეჯიბრებებში მონაწილეობისათვის და საწვრთნო შეკრებების დროს მგზავრობის დაფინანსებაში. საქართველოში უახლოეს მომავალში დაგეგმილია საერთაშორისო მასშტაბის მნიშვნელოვანი საერთაშორისო ღონისძიებების ჩატარება ამ ქვეპროგრამის დახმარებით მოხდება აფხაზეთიდან დევნილი სპორტსმენების შეჯიბრებებში მონაწილეობა (მგზავრობა), მათთვის სპორტული ინვენტარის შესყიდვა, სპორტული პრიზების – თასების შესყიდვა, შეჯიბრებებში მონაწილეობისათვის საწევრო შენატანის გადახდა. ყველაფერი ეს ხელსშეუწყობს სპორტსმენებს სასწავლო-საწვრთნო პროცესის წარმართვაში, სხვადასხვა სახის რეგიონალურ და საერთაშორისო სპორტულ ასპარეზობებში მონაწილეობის მიღებაში, რაც იქნება მოსამზადებელი ეტაპი, რათა აფხაზეთიდან დევნილი სპორტსმენები მოხვდნენ საქართველოს ნაკრებ გუნდებში და ღირსეულად წარმოაჩინონ ქვეყნის სახელი. 4.2.2. ტურნირები და აფხაზეთის ღია პირველობა სპორტის სხვადასხვა სახეობებში (ქვეპროგრამის კოდი 06 08 02) ქვეპროგრაწარმოადგენს აფხაზეთშიპოპულარული და ტრადიციული სპორტის სახეობების (ფეხბურთის, კალათბურთის, მძლეოსნობის, თავისუფალი ჭიდაობის, ფარიკაობის,ძიუდოს, ჭადრაკის) ხელშეწყობას. 4.2.3. ახალგაზრდული ინიციატივების მხარდაჭერა (ქვეპროგრამის კოდი 06 08 03)– (ამოღებულია) 4.2.4. ვეტერან სპორტსმენთა და სპორტის მუშაკთა დაჯილდოვება (ქვეპროგრამის კოდი 06 08 04) სპორტში მოქალაქეთა ვარჯიშისა და საქმიანობის უფლების სახელმწიფო უზრუნველყოფის შესაბამისი სოციალურ-ეკონომიკური პირობების შექმნის მიზნით მნიშვნელოვანია სათანადო დახმარებისა და შეღავათების გაწევა სპორტში მოღვაწე პენსიონერების, ობლების, ხელმოკლე ოჯახებსა და ინვალიდებისათვის. პროგრამის მიზანია აფხაზეთის ვეტერანი სპორტსმენების, დამსახურებული მწვრთნელებისა და სპორტის მუშაკების სიგელებითა და ფასიანი საჩუქრებით დაჯილდოვების ღონისძიების მოწყობა. 4.2.5 აფხაზეთის სპორტის შესახებ წიგნის ბეჭდვა (ქვეპროგრამის კოდი 06 08 05) ქვეპროგრამის მიზანია წარმოვაჩინოთ აფხაზეთიდან დევნილი გამოჩენილი, ვეტერანი და მოქმედი სპორტსმენების, სპორტის მუშაკების მიღწევები, დამსახურება, დიდი წვლილი ქართული სპორტის განვითარებაში. დაბეჭდილი ენციკლოპედია დაურიგდება სპორტულ-საგანმანათლებლო დაწესებულებებს, ფედერაციებს, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკისა და საქართველოს სპორტული ორგანიზაციებს; გამოჩენილ სპორტსმენებს და სპორტის სფეროში მოღვაწე საზოგადოების წარმომადგენლებს. 4.3. კულტურული ფასეულობათა დაცვისა და პოპულარიზაციის პროგრამა (პროგრამული კოდი 06 10) აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის განათლებისა და კულტურის სამინისტროაცნობიერებს აფხაზეთის მრავალსაუკუნოვანი კულტურულიდა უნიკალური ბუნებრივი მემკვიდრეობის მრავალფეროვნებას, რომელსაცთავისი წვლილი აქვს შეტანილი ზოგადასაკაცობრიო ფასეულობათა შექმნაში. ვინაიდან, კულტურულ მემკვიდრეობას წვლილი შეაქვს ინდივიდუალურ და საერთო იდენტობის ფორმირებაში, ხელს უწყობს სოციალურ და ტერიტორიულ ერთიანობას და აქვს ეკონომიკური ღირებულება. შესაბამისად აუცილებელია შესაძლებლობების ფარგლებში აფხაზეთის ტერიტორიაზე არსებული მრავალფეროვანი კულტურული მემკვიდრეობის სრულფასოვნად შესწავლა, შენარჩუნება და გადაცემა მომავალი თაობებისათვის. როგორც ვიცით, აფხაზეთის მატერიალურ-კულტურული მემკვიდრეობა მუდმივად კარგავს თავის ავთენტურობასა და უნიკალურობას, მასზედ განხორციელებული ვანდალური აქტების შედეგად. საფრთხის წინაშეა საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის მნიშვნელოვანი ნაწილი, რაც განსაკუთრებით აფხაზეთის მკვიდრ მოსახლეობაზე და დევნილ ახალგაზრდებზე ახდენს უარყოფით გავლენას. აღნიშნული პროგრამის ძირითადი მიზანია ყურადღება მიაპყროს და რეაგირება მოახდინოს აფხაზეთის კულტურისფასეულობათა დაცვის და პოპულარიზაციის საკითხებზე. გამოიჩინოს სიფხიზლე და არ დაუშვას საქართველოში-აფხაზეთის კულტურული ფასეულობების მიმართ ნიჰილიზმის დანერგვა. კიდევ უფრო აქტიურად ჩაერთოს ამ ფასეულობათა დაცვისა და მომავალი თაობებისათვის გადაცემის საქმიანობაში. გააცნობიეროს კულტურისგანსაკუთრებული როლი სოციალური თანხმობის, ეკონომიკური ზრდის, განათლებისა და კულტურათაშორისი დიალოგის განვითარებისათვის და ამ მიზნების განსახორციელებლად უზრუნველყოს ფართო საზოგადოებისა და პროფესიული წრეების ჩართულობა. 4.3.1 სამეცნიერო კონფერენცია (ქვეპროგრამის კოდი 06 10 01) ქვეპროგრამის ფარგლებში მომზადდება კონფერენციის დებულება, მონაწილეობის მსურველთა სარეგისტრაციო ანკეტა დასამტკიცებლად წარედგინება აფხაზეთის ა/რ განათლებისა და კულტურის მინისტრს, რის შემდეგაც განთავსდება სამინისტროს ვებ-გვერდზე. სამეცნიერო კონფერენციაში მონაწილეობას მიიღებენ მეცნიერები/მომხსენებლები, რომლებიც წარმოადგენენ თავიანთ უახლეს შრომებს აფხაზეთის თემატიკასა და აფხაზეთის კულტურული მემკვიდრეობის მიმართულებით, ამ კუთხით, ამჟამად არსებული მდგომარეობის აღწერითა და შეფასებებით. კონფერენციაზე მოწვეული იქნებიან ამ მიმართულებით მომუშავე სამთავრობო, საერთაშორისო და არასამთავრობო ორგანიზაციები, სამეცნიერო დაწესებულებები და სხვა. 4.3.2. აფხაზეთის კულტურულ ფასეულობათა პოპულარიზაცია (ქვეპროგრამის კოდი 06 10 02)– (ამოღებულია) 4.3.3. 27 ოქტომბერი – აფხაზური ენის დღე (ქვეპროგრამის კოდი 06 10 03)– (ამოღებულია) 4.3.4. აფხაზეთის კულტურულ ფასეულობათა პოპულარიზაცია საზღვარგარეთ (ქვეპროგრამის კოდი 06 10 04)– (ამოღებულია) 4.3.5. ალექსანდრე შერვაშიძის ნამუშევრების გამოფენა და კატალოგის გამოცემა (06 10 05) – (ამოღებულია) 4.3.6. აფხაზეთის კულტურული მომკვიდრეობის ელექტრონული/ონლაინ მუზეუმი (06 10 06)– (ამოღებულია) 4.3.7. აფხაზეთის ტაძრების დეტალური რუკა (06 10 07)– (ამოღებულია) 4.3.8. „საგანმანათლებლო – საველე ბანაკი აფხაზეთიდან დევნილი მოზარდებისათვის“ (06 10 08) ქვეპროგრამა ითვალისწინებს აფხაზეთიდან დევნილი მოზარდებისათვის საქართველოს რეგიონებში შემეცნებითი ტურების განხორციელებას, რომელიც ითვალისწინებს ისტორიული ადგილების მონახულება-გაცნობას, რაც ხელს შეუწყობს ისტორიულ-არქიტექტურული სტილის აღქმას, ეთნოგრაფიული და გეოგრაფიული ცოდნის ამაღლებას კულტურულ მემკვიდრეობასთან მიმართებაში. 4.3.9. ფოტოკონკურსი „აფხაზეთის ისტორიულ-არქიტექტურული ძეგლები“ (06 10 09) – (ამოღებულია) 4.3.10. „აფხაზეთის ისტორიულ-არქიტექტურული ნაგებობების ონლაინ რუქა“ (06 10 10) – (ამოღებულია) 4.3.11. „გავიღრმავოთ ცოდნა აფხაზეთის ისტორიის შესახებ“ (06 10 11) ლექციების ციკლი მოიცავს საქართველოს ისტორიას აფხაზეთის ჭრილში – ანტიკური პერიოდიდან დღემდე. პროექტის მიზანია ქ. თბილისის საჯარო სკოლების მოსწავლეებისათვის – აფხაზეთის ისტორიისა და კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ ცოდნის გაღრმავება. საელქციო კურსის ფარლგებში თემები თემატურად და თანმიმდევრულად იქნება წარმოდგენილი. საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო პროექტის განხორციელების მიზნით ყოველწლიურად უზრუნველყოფს ქ. თბილისის 5 (ხუთი) საჯარო სკოლის შერჩევას. ქვეპროგრამის განხორციელების მხარდამჭერები არიან სოხუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტის; საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის პროფესორები. 4.4. „ნიკოლოზ თაბუკაშვილის სახელობის პრემია“ (06 26 02) ნიკოლოზ თაბუკაშვილის სახელობის პრემიის გაცემა ხელს შეუწყობს სახვითი და გამოყენებითი ხელოვნების (ფერწერა, ქანდაკება, გრაფიკა) დარგების განვითარებას და აფხაზეთის თემატიკისა და ქართულ-აფხაზური ურთიერთობების პოპულარიზაციას. 5. სოფლის მეურნეობა 5.1. მცენარეთა დაცვითი და ინვაზიურ დაავადებათა საწინააღმდეგო ღონისძიებების პროგრამები (პროგრამის კოდი 12 02) აფხაზეთიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა და გალის რაიონის ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრები, სოფლის მეურნეობაში დასაქმებული მოსახლეობისათვის დახმარების გაწევა სასოფლო-სამეურნეო სამუშაოების ჩატარებაში, შესაძლებლობის ფარგლებში მათი უზრუნველყოფა სათანადო მატერიალური საშუალებებით, სოფლის მეურნეობაში დასაქმებლი დევნილი მოსახლეობისათვის დახმარების გაწევა ბიზნეს პროექტების შემუშავებაში, საერთაშორისო დონორ ორგანიზაციებთან და ფონდებთან მჭიდრო ურთიერთობების დამყარება, აგროსასურსათო სექტორში, მოსალოდნელი პროექტების შესახებ დევნილთა ინფორმირება, გალის რაიონის მოსახლეობისათვის ვეტერინარული მომსახურეობის გაწევა, მცენარეთა დაცვის საშუალებების კონტროლი და საკარანტინო ზედამხედველობის გატარება, სასოფლო-სამეურნეო კულტურების მავნებელთა წინააღმდეგ ბრძოლის ღონისძიებების ჩატარება. გალის რაიონის ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრები მოსახლეობის საქმიანობის ძირითად მიმართულებას წარმოადგენს სოფლის მეურნეობა, მათ შორის მეცხოველეობის და მეფუტკრეობის პროდუქციის წარმოება-რეალიზაცია, რაც პრაქტიკულად წარმოუდგენელია ვეტერინარული მომსახურების გარეშე. დღევანდელი სიტუაციიდან გამომდინარე, აუცილებელია პროგრამის განხორციელება რათა გაგრძელდეს ბრძოლა შინაური ცხოველებისა და ფუტკართა იმ დაავადებათა საპროფილაქტიკო-სამკურნალო ღონისძიებების ჩატარება როგორიცაა: ინვაზიური, გარე პარაზიტების, პიროპლაზმოზის, მასტიტების, ენდომეტრიტების, კუჭ-ნაწლავის სხვადასხვა დაავადებების, ემკარის, ჰემორაგიული სეპტიცემიის, ღორის კლასიკური ჭირის, წითელი ქარის. 5.1.1. „ინვაზიური და სხვა სახის დაავადებათა საწინააღმდეგო ღონისძიებები“ (12 02 01) გალის რ-ნის ოკუპირებულ ტერიტორიაზე ვეტღონისძიებების დროულად და სრულყოფილად განხორციელების შედეგად საგრძნობლად შემცირდება საშიში ინფექციური დაავადებათა წარმოშობისა და გავრცელების რისკი, რის შედეგადაც არამარტო შენარჩუნდება, არამედ გაიზრდება შინაურ ცხოველთა რაოდენობა. განხორციელებული პროგრამით ხელი შეეწყობა მეცხოველეობისა და მეფუტკრეობის განვითარებას. აქედან გამომდინარე, რაც მთავარია, გაუმჯობესდება გალის რაიონის ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრები მოსახლეობის სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობა. ასევე მოსახლეობა დაცული იქნება ინვაზიური და ცხოველიდან ადამიანზე გადამდებ საშიშ ინფექციური დაავადებებისაგან. პროგრამის ეფექტურად განხორციელება თავის მხრივ ქვეყანაში ეპიზოოტიური კეთილსაიმედოობის შენარჩუნებას ხელს შეუწყობს. 5.1.2. „მცენარეთა დაცვის ღონისძიებების ხელშეწყობა“ (12 02 02) პროგრამის მიზანია გალის ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრები მოსახლეობის შემოსავლების ზრდა თანამედროვე და ეფექტური მცენარეთა დაცვის ღონისძიებების გატარების ხელშეწყობის შედეგად, რაც ითვალისწინებს ღონისძიებების ორგანიზებას, საკონსულტაციო მომსახურების გაწევას და პერმანენტულ მონიტორინგს. პროგრამის ფარგლებში განხორციელებული აქტივობები ხელს შეუწყობს მცენარეთა დაცვის ღონისძიებების ეფექტურ განხორციელებას, რაც, შესაბამისად, შეამცირებს მავნებლებისა და დაავადებების გავრცელების ხარისხსა და მიყენებული ზიანის რაოდენობას. შედეგად, გაიზრდება მოსავლიანობის მაჩვენებელი მოსახლეობაში, რაც, საბოლოო ჯამში, ემსახურება ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრები მოსახლეობის ეკონომიკურ-სოციალური მდგომარეობის გაუმჯობესებას. 5.1.3. აზიური ფაროსანას წინააღმდეგ გასატარებელი ღონისძიებები (პროგრამული კოდი 12 02 03) – (ამოღებულია) 5.1.4. მდ. ენგურის ე.წ. „გამყოფი ხაზის“ ორივე მხარეზე მცხოვრებ დევნილ ფერმერთა შემოსავლების ზრდის ხელშეწყობა (12 02 04) პროგრამის ფარგლებში ე.წ. „გამყოფი ხაზის“ ორივე მხარეს მდებარე ადმინისტრაციული რაიონებში – გალი, ზუგდიდი, წალენჯიხა მოძიებული და შერჩეულ იქნება 10 ფერმერი (5-5 ორივე მხარეს), რომლებსაც გააჩნიათ სურვილი ჩაანაცვლონ თხილის ძველი ნარგავები მაღალშემოსავლიანი („ინტენსიური“) ჯიშის ნერგებით. პროგრამით მათ გადაეცემათ უსასყიდლოდ თხილის ნერგები, მცენარეთა დაცვის საშუალებები და სასუქი, მათ ჩაუტარდებათ სათანადო ტრენინგები. ე.წ. „გამყოფი ხაზის“ ორივე მხარეს მოეწყობა 10 სადემოსტრაციო ნაკვეთი, რაც მისცემს დაინტერესებულ ადგილობრივ ფერმერებს საშუალებას უშუალოდ ნახონ ახალი ჯიშის უპირატესობა. პროგრამის განხორციელების შედეგად: 1. მდ. ენგურის ე.წ. „გამყოფი ხაზის“ ორივე მხარეს მდებარე ადმინისტრაციული რაიონებში მოეწყობა 10 სადემონსტრაციო ნაკვეთი. 2.გაუმჯობესდება გალის რაიონში მცხოვრები მოსახლეობის, ზუგდიდისა და წალენჯიხის რაიონებში მცხოვრები აფხაზეთიდან დევნილ ფერმერთა პროფესიული უნარ-ჩვევები. 3.მდ. ენგურის ე.წ. „გამყოფი ხაზის“ ორივე მხარეს მცხოვრები ფერმერთა შემოსავლების ზრდის ხელშეწყობა მეთხილეობაში ინოვაციური მიდგომების პოპულარიზაციის მეშვეობით. 5.2. „დევნილთა კოლექტიურ ცენტრში კეთილმოწყობისა და გამწვანების ღონისძიებები“ (პროგრამული კოდი 18 07 02) დევნილთა საარსებო წყაროებით უზრუნველყოფის ერთ-ერთი ძირითადი კომპონენტია საცხოვრებელი პირობების გაუმჯობესება გრძელვადიანი განსახლების საფუძველზე, რომლის ფარგლებში სახელმწიფომ და დონორმა ორგანიზაციებმა მნიშვნელოვანი ინვესტიციები განახორციელეს, რის შედეგად არაერთ რეგიონში შეიქმნა ან რეაბილიტირებულ იქნა განსახლების კოლექტიური ცენტრები. ათასობით დევნილმა გაიუმჯობესა საცხოვრებელი პირობები. თუმცა გრძელვადიანი განსახლების პროგრამის მასშტაბურობამ ზოგიერთ კოლექტიურ ცენტრში წარმოშვა ცალკეული პრობლემები, კერძოდ ეს ეხება ტერიტორიის კეთილმოწყობას, მწვანე საფარის შექმნას, დასვენებისა და გართობის საშუალებებს. პროგრამის მიზანია წალენჯიხის მუნიციპალიტეტის სოფ. ფოცხოეწერში განთავსებულ აფხაზეთიდან დევნილთა კოლექტიურ ცენტრში მცხოვრები ბაშვებისათვის დასვენებისა და გართობის კუთხის მოწყობა და ტერიტორიის გამწვანება, მათ შორის ამ მიზნით წყლის მიწოდების სისტემაში არსებული ცალკეული ხარვეზების აღმოფხვრა და გარდაბნის რაიონის სოფ.ვაზიანის დევნილთა კოლექტიურ ცენტრში მცხოვრები მოსახლეობის სანიტარულ-ეკოლოგიური მდგომარეობის გაუმჯობესება. 5.2.1. „მაღალეფექტური მრავალწლიანი კენკროვანი კულტურის (ლურჯი მოცვი) წარმოების განვითარების ხელშეწყობა“ (პროგრამული კოდი 18 07 03) პროგრამის მიზანია დევნილთა მიერ მრავალწლიანი კენკროვანი კულტურების ბაღების გაშენების ხელშეწყობა ინტენსიური ტექნოლოგიების დანერგვისა, სანერგისა და თანამედროვე საკონსულტაციო სერვის ცენტრის ორგანიზების გზით. პროგრამა ითვალისწინებს სამუშაოების მეორე ეტაპს, რომლის ფარგლებში მოხდება ტერიტორიის მომზადება პლანტაციისა და სანეგრის გასაშენებლად – შემოღობვა, სადრენეჟე სისტემის რეაბილიტაცია, ნიადაგის პირველადი მომზადება და სხვა. პროგრამის სრული განხორციელება – ხელს შეუწყობს მინიმუმ 15 აფხაზეთიდან დევნილის მუდმივ დასაქმებას და 300-მდე დასაქმდება სეზონურად, გარდა ამისა 50-მდე დევნილი ფერმერი შეძლებს მნიშვნელოვანი შეღავათებით პლანტაციების გაშენებას და თანამედროვე აგრონომიული მომსახურების სრული პაკეტის მიღებას (ნიადაგის მომზადება, სასუქი, მცენარეთა დაცვის საშუალებები და ა.შ.). რაც მნიშვნელოვანია პროგრამის სრულად რეალიზაციის შემდგომ მოხდება მიღებული შემოსავლების რეინვესტირება აფხაზეთიდან დევნილთა და ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრები მოსახლეობის დასაქმების ხელშემწყობი პროექტებისა და პროგრამების განხორციელების მიზნით. 5.3. აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ფინანსთა და დარგობრივი ეკონომიკის სამინისტროს საქვეუწყებო დაწესებულება – აგრარულ საკითხთა დეპარტამენტის პროგრამები (18 09) 5.3.1 „საშიში ინფექციური (ზოონოზური) დაავადებების საწინააღმდეგოდ იმუნიზაციის ჩატარების პროგრამა აფხაზეთის ოკუპირებულ ტერიტორიაზე“ (18 09 01) აფხაზეთის ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრები მოსახლეობის საქმიანობის ძირითად მიმართულებას წარმოადგენს სოფლის მეურნეობის, მათ შორის მეცხოველეობის მეფუტკრეობისა და მეფრინველეობის პროდუქციის წარმოება-რეალიზაცია, რაც პრაქტიკულად წარმოუდგენელია ვეტერინარული მომსახურების გარეშე. გამომდინარე იქედან, რომ ბოლო წლებში ტყის მასივში საგრძნობლად მომრავლდა მტაცებელი ცხოველები და მღრღნელები, რომლებიც წარმოადგენენ ისეთ საშიშ დაავადებების გავრცელების კერებს, როგორიცაა ჯილეხი, თურქული, ნოდულარული დერმატიტი და ცოფი. ბოლო წლების განმავლობაში მიუხედავად ჩატარებული იმუნიზაციისა ადგილი ჰქონდა, როგორც გარეული ცხოველების, ასევე შინაური ცხოველების დაკბენით ადამიანების ცოფით დაინფიცირების შემთხვევებს, საიდანაც 3 შემთხვევაში დადგა ლეტალური შედეგი. შექმნილმა მდგომარეობამ წარმოშვა გადაუდებელი აუცილებლობა შინაური ცხოველების სრულ სულადობაზე. აღნიშნულის გათვალისწინებით აფხაზეთის რეგიონალური სამმართველოს ვეტსპეციალისტებთან ერთად იძულებითი იმუნიზაციის ჩატარება გახდა საჭირო მიმდინარე წლის ივნის-ივლისის თვეებში. საქართველოს სურსათის ეროვნული სააგენტოს აფხაზეთის რეგიონალური სამმართველოს ვეტსპეციალისტებთან ერთად საშემოდგომო იმუნიზაცია დაწყებულია და მიმდინარეობს ვეტსპეციალისტების სრული მობილიზაციით. პროგრამის განხორციელების ეფექტურობის ამაღლების მიზნით ვეტერინარ ექიმებს ჩაუტარდებათ გეგმიური და საჭიროების შემთხვევაში არაგეგმიური ტრენინგები საშიშ ინფექციურ დაავადებათა მიმდინარეობისა და მკურნალობის შესახებ: აცრილ და მკურნალობა ჩატარებულ ცხოველიდან მიღებული რძის პროდუქტებისა და ხორცის საკვებად ვარგისიანობისათვის დაყოვნების პერიოდზე, უსაფრთხოების წესების დაცვაზე, ლეშების ლიკვიდაცია და სადეზინფექციო სამუშაოების ჩატარებაზე. 5.3.2 „მცენარეთა დაცვითი ღონისძიებების ხელშეწყობის პროგრამა“ (18 09 02) გალის რაიონის ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრები მოსახლეობის შემოსავლის ძირითადი წყაროა სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის წარმოება და რეალიზაცია. ამ დარგში უმეტესი წილი მოდის ერთწლიან და მრავალწლიან კულტურებზე (თხილი, სიმინდი, ციტრუსი და სხვა), რომელთა მოსავლიანობა და შესაბამისად მოსახლეობის საარსებო წყაროებით უზრუნველყოფა მნიშვნელოვნად დამოკიდებულია მცენარეთა დაცვის ღონისძიებების ეფექტურობაზე. პროგრამის მიზანია გალის ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრები მოსახლეობის შემოსავლების ზრდა თანამედროვე და ეფექტური მცენარეთა დაცვის ღონისძიებების გატარების ხელშეწყობის შედეგად, რაც ითვალისწინებს ღონისძიებების ორგანიზებას, საკონსულაციო მომსახურებას და პერმანენტულ მონიტორინგს. პროგრამის ფარგლებში განხორციელებული აქტივობები ხელს შეუწყობს მცენარეთა დაცვის ღონისძიებების ეფექტურ განხორციელებას, რაც შესაბამისად შეამცირებს მავნებლების პოპულაციას და დაავადებების გავრცელების ხარისხსა და მიყენებული ზიანის რაოდენობას. შედეგად, გაიზრდება მოსავლიანობის მაჩვენებელი მოსახლეობაში, რაც საბოლოო ჯამში ემსახურება ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრები მოსახლეობის ეკონომიკურ-სოციალური მდგომარეობის გაუმჯობესებას. 5.3.3 მდ. ენგურის ე.წ. „გამყოფი ხაზის“ ორივე მხარეზე მცხოვრებ დევნილ ფერმერთა შემოსავლების ზრდის ხელშეწყობა“ (18 09 03) ე.წ. „გამყოფი ხაზის“ ორივე მხარეს მდებარე ადმინისტრაციული რაიონებში – გალი, ზუგდიდი, წალენჯიხა – მოსახლეობა მეტწილად დასაქმებულია აგრარულ სექტორში და შესაბამისად მათ შემოსავლის ერთ-ერთი ძირითადი წყაროა სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის წარმოება. პოსტსაბჭოთა პერიოდში ბაზარზე არსებულმა მოთხოვნებმა მნიშვნელოვნად შეცვალა მდგომარეობა მრავალწლიანი კულტურების გაშენების კუთხით, კერძოდ ჩაი და ნაწილობრივ ციტრუსი ჩაანაცვლა თხილმა. ამ კულტურის მიერ დაკავებული ფართობი მნიშვნელოვნად გაიზარდა, მხოლოდ გალის რაიონში დაახლოებით 18 000 ჰა-ზეა გაშენებული თხილი. ერთის მხრივ, თხილის ფართობების მასშტაბური ზრდა და მეორეს მხრივ მძიმე სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობის ფონზე აგროსერვისებზე შეზღუდული ხელმისაწვდობა მიზეზი გახდა კომპლექსური პრობლემების. ხშირ შემთხვევაში ნიადაგის შესწავლისა და მინიმალური აგროტექნიკური ღონისძიებების გარეშე ხდებოდა თხილის გაშენება, ცალკე პრობლემა იყო ხარისხიანი სანერგე მასალა. ზემოთაღნიშნულმა ფაქტორებმა თხილის კულტურიდან მიღებული შემოსავლები მინიმუმამდე დაიყვანა – დაეცა მოსავლიანობა და მათ შორის, მავნებელ-დაავადებების გავრცელების შედეგად პროდუქციის ხარისხი. პროგრამის მიზანია გალის ოკუპირებული ტერიტორიაზე მცხოვრები მოსახლეობისა და სამეგრელოს რეგიონში მცხოვრებ დევნილების შემოსავლების ზრდა და შესაბამისად მათი სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობის გაუმჯობესება თხილის მაღალშემოსავლიანი ნერგების პოპულარიზაციისა და ფერმერთა პროფესიული უნარჩვევების გაუმჯობესების გზით. 5.4 „დევნილთა კოლექტიურ ცენტრში კეთილმოწყობისა და გამწვანების ღონისძიებები“ (12 05) დევნილთა საარსებო წყაროებით უზრუნველყოფის ერთ-ერთი ძირითადი კომპონენტია საცხოვრებელი პირობების გაუმჯობესება გრძელვადიანი განსახლების საფუძველზე, რომლის ფარგლებში სახელმწიფომ და დონორმა ორგანიზაციებმა მნიშვნელოვანი ინვესტიციები განახორციელეს, რის შედეგად არაერთ რეგიონში შეიქმნა ან რეაბილიტირებულ იქნა განსახლების კოლექტიური ცენტრები. ათასობით დევნილმა გაიუმჯობესა საცხოვრებელი პირობები. თუმცა გრძელვადიანი განსახლების პროგრამის მასშტაბურობამ ზოგიერთ კოლექტიურ ცენტრში წარმოშვა ცალკეული პრობლემები, კერძოდ ეს ეხება ტერიტორიის კეთილმოწყობას, მწვანე საფარის შექმნას, დასვენებისა და გართობის საშუალებებს. პროგრამის მიზანია წალენჯიხის მუნიციპალიტეტის სოფ. ფოცხოეწერში განთავსებულ აფხაზეთიდან დევნილთა კოლექტიურ ცენტრში მცხოვრები ბაშვებისათვის დასვენებისა და გართობის კუთხის მოწყობა და ტერიტორიის გამწვანება, მათ შორის ამ მიზნით წყლის მიწოდების სისტემაში არსებული ცალკეული ხარვეზების აღმოფხვრა და გარდაბნის რაიონის სოფ.ვაზიანის დევნილთა კოლექტიურ ცენტრში მცხოვრები მოსახლეობის სანიტარულ-ეკოლოგიური მდგომარეობის გაუმჯობესება. 6.ინსტიტუციური განვითარება, სამოქალაქო ინტეგრაცია და ქვეყნის ინტერესების მხარდაჭერა (პროგრამების ადმინისტრირება და მართვა) 6. აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭო (პროგრამული კოდი 01 00) კანონშემოქმედებითი საქმიანობის გააქტიურება. აუცილებელი ბაზის შექმნა, რომელიც ხელს შეუწყობს ავტონომიური რესპუბლიკის ყველა სახელისუფლებო სტრუქტურის გამართულ ფუნქციონირებას, აფხაზეთის მომავლის პოლიტიკური სტატუსისა და კონსტიტუციური საფუძვლების შემუშავებას. მჭიდრო საქმიანი კავშირების დამყარება ქვეყნის საკანონმდებლო და ცენტრალურ აღმასრულებელ სტრუქტურებთან. საკონსტიტუციო ცვლილებების მომზადება აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის კონსტიტუციის საქართველოს კონსტიტუციასთან შესაბამისობაში მოსაყვანად. აფხაზეთში მიმდინარე პროცესების შესახებ მსოფლიოს პროგრესული საზოგადოებისათვის სწორი, ობიექტური ინფორმაციის მიწოდება. ოკუპირებულ ტერიტორიაზე ადამიანის უფლებების დარღვევის ფაქტების აღრიცხვა, ამ უფლებების დაცვისკენ მიმართული ღონისძიებების გატარება ქვეყნის შიგნით და საერთაშორისო არენაზე. აფხაზეთში განხორციელებული ეთნიკური წმენდისა და გენოციდის პოლიტიკური და სამართლებრივი ასპექტების შესახებ საერთაშორისო საზოგადოების ინფორმირება. აფხაზეთში კონფლიქტის დარეგულირების და აფხაზეთიდან დევნილთა პრობლემების გადაწყვეტაში აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ხელისუფლების ჩართულობის ხარისხის ამაღლება. შერიგებისა და ნდობის აღდგენისაკენ მიმართული ღონისძიებების გატარებაში აქტიური მონაწილეობა. გამომდინარე იქიდან, რომ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე გრძელდება ქართველთა ეთნიკირი წმენდა, იკრძალება სწავლა ქართულ ენაზე, ნადგურდება ქართული ისტორიული და კულტურული ძეგლები, გასააქტიურებელია მუშაობა საერთაშორისო კომპეტენტურ ორგანოებთან (გაერო, ევროსაბჭო, ევროკავშირი...) რუსეთის მიერ აფხაზეთის ტერიტორიის ანექსიის მამხილებელი მასალების მოძიება, ობიექტური სინამდვილის გასაჯარისება, სისტემური კონტაქტების უზრუნველყოფა და ობიექტური ინფორმაციის მიწოდება მეგობარი და წამყვანი სახელმწიფოების ხელმძღვანელებისათვის, მათ პოლიტიკურ და აკადემიურ წრეებში, სამოქალაქო სექტორში მხარდამჭერთა მოძიება და მათი დახმარებით სეპარატისტული რეჟიმის არაღიარების პოლიტიკის გააქტიურება. დეოკუპაციის თემის საერთაშორისო პოლიტიკური პროპაგანდის მიზნობრივი პროგრამების განხორციელება. 6.2 აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის აპარატი (პროგრამული კოდი 02 01) საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის უზრუნველსაყოფად, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის საქმიანობის კიდევ უფრო გააქტიურება და დევნილი საზოგადოების ინტელექტუალური და პოლიტიკურ-ეკონომიკური რესურსების მობილიზება; აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ლეგიტიმური სტრუქტურების აქტიური ჩართულობა კონფლიქტის სრულმასშტაბიან პოლიტიკურ დარეგულირებაში; აფხაზეთში შექმნილ ვითარებასა და მიმდინარე პროცესებთან დაკავშირებით საერთაშორისო საზოგადოებისათვის ობიექტური ინფორმაციის მიწოდება; საერთაშორისო თანამეგობრობის, პოლიტიკური და სამეცნიერო-აკადემიური წრეებისათვის ობიექტური ინფორმაციის მიწოდების მიზნით, საერთაშორისო კონფერენციებისა და მედიაფორუმების ორგანიზება, სამუშაო პროცესში საერთაშორისო ორგანიზაციების, მეცნიერებისა და ექსპერტების ფართო სპექტრის მონაწილეობის უზრუნველყოფა; აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის მონაწილეობა ოკუპირებულ ტერიტორიებთან მიმართებაში სახელმწიფო სტრატეგიის „ჩართულობა თანამშრომლობის გზით“ იმპლემენტაციის პროცესში; აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის საქმიანობა დევნილთა სოციალური და საყოფაცხოვრებო პირობების გაუმჯობესების მიმართულებით. 6.2.1 აფხაზეთის მთავრობის საქვეუწყებო დაწესებულება – ადმინისტრაციულ-სამეურნეო სამმართველო (პროგრამული კოდი 02 02) – (ლიკვიდაცია 2019 წლის 1 სექტემბრიდან) აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის ფუნქციონირებისა და სახელისუფლებო საქმიანობის განხორციელების ხელშეწყობა; აფხაზეთის მთავრობის მიერ დაგეგმილი ღონისძიებების ორგანიზება და უზრუნველყოფა; აფხაზეთის მთავრობის სტუმრების და ოფიციალური დელეგაციების მიღების ორგანიზება და სხვა მომსახურებების გაწევა. 6.2.2. აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის საქვეუწყებო დაწესებულება – „აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის არქივის სამმართველო“ (პროგრამული კოდი 02 04) აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის საარქივო საქმის მართვის, საქმის წარმოების სრულყოფისა და საარქივო ფონდის განვითარების მიზნით: – აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის საარქივო ფონდის შევსება დოკუმენტებით მატერიალური სახით, საარქივო ფონდის დოკუმენტების ბაზის ფორმირება და მისი მუდმივი განახლება; – აფხაზეთის საარქივო ფონდის დოკუმენტების, განურჩევლად მათი შენახვის ადგილისა (მათ შორის აფხაზეთის საარქივო ფონდში არსებული კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლების), აღრიცხვის, დაცვისა და შენახვის, აგრეთვე საქმისწარმოებაში არსებული წესების დაცვის კონტროლი და ზედამხედველობა; – აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის საარქივო ფონდის დოკუმენტებით სარგებლობა; – აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის დაწესებულებათა არქივებისა და საქმისწარმოებაში დოკუმენტების ორგანიზაციის სრულყოფა, კოორდინაცია, ნორმატიული და მეთოდიკური უზრუნველყოფა; – აფხაზეთის საარქივო საქმის განვითარების საკითხებზე პერსპექტიულ-მიზნობრივი პროგრამებისა და მიმდინარე გეგმების შემუშავება. 6.3. აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ფინანსთა სამინისტრო (პროგრამული კოდი 03 00) – (ლიკვიდირებულია). 6.4.აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ეკონომიკის სამინისტრო (პროგრამული კოდი 04 00) – (ლიკვიდირებულია). 6.5 აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო (პროგრამული კოდი 05 01) – დევნილი მოსახლეობის სამედიცინო დაწესებულებების მიერ მიწოდებული სამედიცინო მომსახურეობის ხარისხის გაუმჯობესება; სამედიცინო პერსონალის უწყვეტი განათლების რეჟიმში გადამზადების პროგრამებსა და სხვადასხვა სამედიცინო ტრენინგებში ჩართვის ხელშეწყობა; – ქვეყანაში აღიარებული პრიორიტეტული მიმართულებებით პროგრამების შემუშავება და შესაბამისად, დევნილი მოსახლეობისათვის პროგრამით განსაზღვრული სამედიცინო მომსახურეობის ხელმისაწვდომობის გაზრდა; – სამედიცინო დაწესებულებათა მოქმედ ფედერალურ პროგრამებში ჩართვის ხელშეწყობა და ტექნიკური ბაზის გაუმჯობესება; – დევნილი მოსახლეობის სამედიცინო აქტივობის (სამედიცინო ამბულატორიულ-პოლიკლინიკურ) დაწესებულებებში მიმართვები) ამაღლება; – მოსახლეობაში სამედიცინო (სანიტარულ-ჰიგიენური) განათლების გავრცელების ხელშეწყობა; ჯანსაღი ცხოვრების წესის პროპაგანდა; – ინტენსიური თანამშრომლობა საერთაშორისო და არასამთავრობო ორგანიზაციებთან დევნილთა სამედიცინო და სოციალური დახმარების ასპექტში; – დევნილი მოსახლეობის ინფორმირებულობის გაზრდა მათი უფლებებისა (ჯანმრთელობის დაცვის სფეროში) და მოქმედი სამედიცინო და სოციალური დახმარების შესახებ. 6.6 აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის განათლებისა და კულტურის სამინისტრო (პროგრამული კოდი 06 01) ერთიანი სახელმწიფო პოლიტიკის გატარება ზოგადი განათლების სფეროში და სამშვიდობო განათლების პოლიტიკის განხორციელება აფხაზეთის საჯარო სკოლებში და დევნილ ახალგაზრდებში, ეროვნული სასწავლო გეგმების დანერგვის ორგანიზება, ეროვნული სასწავლო გეგმებისა და შეფასების ცენტრის ხელშეწყობა ეროვნული შეფასებების განხორციელებაში. ოკუპირებული ტერიტორიის პედაგოგებისათვის საგნობრივი ტრენინგების პროგრამების განხორციელება, საგანმანათლებლო რესურსცენტრების ფუნქციონირების ხელშეწყობა; სამშვიდობო განათლების, პროფესიული ორიენტაციისა და კარიერის დაგეგმვის, პროფესიული განათლების და მთელი ცხოვრების განმავლობაში საბაზო კომპეტენციების დაუფლების პროგრამების განხორციელებაზე ხელშეწყობა; ინოვაციური პროგრამების განხორციელებისათვის დამატებითი სახსრების მოზიდვის მიზნით, სახელმწიფო, არასამთავრობო, საერთაშორისო ორგანიზაციებთან და საზოგადოებრივ ასოციაციებთან პარტნიორული ურთიერთობების დამყარება; პროფესიული ხელოვნების დარგების (თეატრი, მუსიკა, სახვითი ხელოვნება, კინო, ქორეოგრაფია) განვითარების სტრატეგიის შემუშავება, პროფესიონალ შემოქმედთა, ინდივიდუალურ შემსრულებელთა და შემოქმედებითი კოლექტივების (საგასტროლო და საკონცერტო, საკონკურსო და საფესტივალო, საგამოფენო და ა.შ.) მოღვაწეობა, ხელშეწყობა და მოღვაწეობის პოპულარიზაციის უზრუნველყოფა; კულტურულ-გასართობი და შემეცნებითი პროექტების განხორციელება აფხაზეთიდან დევნილი მოსახლეობის სოციალური ჩართულობისა და ინტეგრაციის მიზნით. ოკუპირებულ ტერიტორიაზე არსებული ბავშვთა და მოზარდთა შემოქმედებითი ჯგუფების მხარდაჭერა. დევნილ ახალგაზრდებში პატრიოტული სულისკვეთების ამაღლების მხარდაჭერა, მასობრივი სპორტის ხელშეწყობა და ახალგაზრდებში ჯანსაღი ცხოვრების წესის დანერგვა; ლიტერატურული და საგამომცემლო საქმიანობის ხელშეწყობისა და ამ მიზნით პროგრამების, წინადადებების, გეგმების შემუშავება, ხალხური ხელოვნების დანერგვის (ქორეოგრაფია, მუსიკა, თეატრი, სახვითი ხელოვნება, ზეპირსიტყვობა, ხალხური რეწვა, ფოლკლორი) დაცვა-განვითარების ხელშეწყობა და პოპულარიზაცია; აფხაზეთის ძირძველი მემკვიდრეობის საინფორმაციო ბაზის შექმნა და მისი პოპულარიზაცია, ამ მიზნით სპეციალური გამოცემების, ვებ-გვერდების, ფილმების მომზადება; შესაძლებლობების ფარგლებში აფხაზეთში არსებული მატერიალური და არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის გამოვლენის, შენარჩუნებისა და პოპულარიზაციის ღონისძიებათა განხორციელება და მათი ხელშეწყობა. კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ღონისძიებათა განხორციელების უზრუნველყოფა, მისი შესწავლისა და მოვლა-პატრონობის მეთოდოლოგიის შემუშავება; სამშვიდობო განათლებისა და კულტურის უზრუნველყოფის მიზნით ქვეყნის ერთიანი პოლიტიკის ორგანიზება-კოორდინაციაზე ზრუნვა; სამინისტროს მართვის სფეროში ინფორმაციული სისტემების დანერგვის ხელშემწყობი პროგრამებისა და პროექტების შემუშავება და განხორციელება; ბავშვთა და ახალგაზრდების საქმეთა სფეროში სამთავრობო პოლიტიკის განხორციელების კოორდინაცია; სამინისტროს საინფორმაციო საჭიროებებიდან გამომდინარე, სტატისტიკური მონაცემების შეგროვება, დამუშავება და ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფა, მონაცემთა ბაზის დადგენა. 6.6.1 ზემო აფხაზეთის საგანმანათლებლო რესურს-ცენტრი (პროგრამული კოდი 06 02) 6.6.2 გალის რაიონის საგანამანათლებლო რესურს-ცენტრი (პროგრამული კოდი 06 03) რესურს-ცენტრების მიზანია განათლების სფეროში საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროსა და აფხაზეთის განათლებისა და კულტურის სამინისტროს ხელშეწყობა ერთიანი სახელმწიფო პოლიტიკის განხორციელებაში. კანონმდებლობით მინიჭებული უფლებამოსილების ფარგლებში რესურს-ცენტრი ახორციელებს სამოქმედო ტერიტორიაზე არსებულ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირის ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებებში, სააღმზრდელო და საგანმანათლებლო-სააღმზრდელო დაწესებულებებში, პროფესიულ საგანმანათლებლო დაწესებულებებსა და სკოლამდელი აღზრდის დაწესებულებებში მიმდინარე პროცესების კვლევასა და ზედამხედველობას; კონტროლს უწევს საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს მიერ დამტკიცებული ეროვნული სასწავლო გეგმების, სტანდარტების და სპეციალური საგანმანათლებლო პროგრამების შესრულებას მის სამოქმედო ტერიტორიაზე არსებულ საგანმანათლებლო, სააღმზრდელო, პროფესიულ და საგანმანათლებლო-სააღმზრდელო დაწესებულებებში; წარუდგენს აფხაზეთის განათლებისა და კულტურის სამინისტროს რეკომენდაციებს და წინადადებებს სამოქმედო ტერიტორიაზე არსებული საჯარო სკოლების რეორგანიზაციის, ლიკვიდაციის, აგრეთვე საჯარო სკოლების, სააღმზრდელო და საგანმანათლებლო-სააღმზრდელო დაწესებულებების დაფუძნების შესახებ; ხელს უწყობს აფხაზეთის განათლებისა და კულტურის სამინისტროს მიერ სახელმწიფო ენების –ქართულისა და აფხაზურის – განვითარებისა და გავრცელების მიზნით დაგეგმილი ღონისძიებების, სპეციალური პროგრამებისა და პროექტების განხორციელებას სამოქმედო ტერიტორიაზე; ახორცილებს სამოქმედო ტერიტორიაზე არსებულ ზოგადსაგანმანათლებლო, პროფესიულ-საგანმანათლებლო, სააღმზრდელო და საგანმანათლებლო-სააღმზრდელო დაწესებულებების მატერიალურ-ტექნიკური, ადამიანური და ფინანსური რესურსების შესახებ მონაცემთა შეგროვებას და დამუშავებას; ასრულებს საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილ და აფხაზეთის განათლებისა და კულტურის მინისტრის მიერ კანომდებლობის საფუძველზე დაკისრებულ სხვა ფუნქციებს. 6.7 მინისტრის აპარატი განსაკუთრებულ დავალებათა საკითხებში (პროგრამული კოდი 07 00) – (ლიკვიდირებულია). 6.8 რეგიონული მართვის საკითხებში მინისტრის აპარატი (პროგრამული კოდი 09 00) –(ლიკვიდირებულია). 6.9 აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის იუსტიციის დეპარტამენტი (პროგრამული კოდი 10 01) – აფხაზეთის ავტონომიურ რესპუბლიკაში სამართალშემოქმედებითი საქმიანობისთვის სამართლებრივი ხელშეწყობის უზრუნველყოფა; – სამართალშემოქმედებითი საქმიანობის სრულყოფის მიზნით ორგანიზაციული, მეთოდიკური და სამართლებრივი ხასიათის ღონისძიებების გატარება. ამავე მიზნით კოორდინირებული მუშაობის წარმართვა აფხაზეთის დაწესებულებებს შორის. – აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მოქმედი ნორმატიული აქტების გადასინჯვა და შესაბამისი პროექტების (წინადადებების, შენიშვნების) მომზადება და წარდგენა შესაბამის ორგანოებში. – აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ნორმატიული აქტების პროექტების სამართლებრივი ექსპერტიზა; – აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ნორმატიული აქტების საქართველოს კანონმდებლობასთან შესაბამისობაში მოყვანა, კანონით დადგენილ შემთხვევებში და წესით აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ნორმატიული აქტების მოქმედების შეჩერების ან გაუქმების მოთხოვნა; – აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის სხვადასხვა პრიორიტეტული მიმართულებებით რეფორმის გატარების მიზნით რეკომენდაციების, წინადადებებისა და საკანონმდებლო აქტების პროექტების მომზადება; – აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ნორმატიული აქტების „საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე“-ში გამოსაქვეყნებლად წარდგენა; – საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიიდან (აფხაზეთიდან) იძულებით გადაადგილებულ პირთათვის სამართლებრივი კონსულტაციების გაწევა და მათი უფლებებისა და თავისუფლების დაცვის ხელშეწყობა; – ადამიანის უფლებათა დაცვის სფეროში აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის აღმასრულებელი ხელისუფლების დაწესებულებათა საქმიანობის კოორდინაცია; – კომპეტენციის ფარგლებში ჩართულობის სტრატეგიის სამოქმედო გეგმით გათვალისწინებული ინიციატივების განხორციელების ფარგლებში მონაწილეობის მიღება; – ჩართულობის სტრატეგიის სამოქმედო გეგმის ფარგლებში აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე ლეგიტიმურად მცხოვრები – პირადობის ნეიტრალური მოწმობისა და ნეიტრალური სამგზავრო დოკუმენტის მიმღებ პირებზე ფოტოიდენტურობის დადასტურება, – აფხაზეთის აღმასრულებელი ხელისუფლების დაწესებულებებში სამართლებრივი საქმიანობის ეფექტურობის ამაღლებაში ხელშეწყობა; – აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ნორმატიული აქტების ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფა. დეპარტამენტის ოფიციალური ვებ-გვერდის პერიოდული განახლება, დეპარტამენტის სხვადასხვა ასპექტების, მათ შორის სისტემატიზირებული აფხაზეთის კანონებისა და კანონქვემდებარე აქტების განახლებული და კოდიფიცირებული ვერსიების განთავსება. ხელმისაწვდომობისა დაპრაქტიკაში ეფექტური გამოყენების მიზნით აფხაზეთის ნორმატიული აქტების (სისტემატიზებული ვერსიების) ბეჭდური სახით გამოცემა. 6.9.1 აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის იუსტიციის დეპარტამენტის საქვეუწყებო დაწესებულება – აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის არქივის სამმართველო (პროგრამული კოდი 10 02) აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის საარქივო საქმის მართვის, საქმის წარმოების სრულყოფისა და საარქივო ფონდის განვითარების მიზნით: – აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის საარქივო ფონდის შევსება დოკუმენტებით მატერიალური სახით, საარქივო ფონდის დოკუმენტების ბაზის ფორმირება და მისი მუდმივი განახლება; – აფხაზეთის საარქივო ფონდის დოკუმენტების, განურჩევლად მათი შენახვის ადგილისა (მათ შორის აფხაზეთის საარქივო ფონდში არსებული კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლების), აღრიცხვის, დაცვისა და შენახვის, აგრეთვე საქმისწარმოებაში არსებული წესების დაცვის კონტროლი და ზედამხედველობა; – აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის საარქივო ფონდის დოკუმენტებით სარგებლობა; – აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის დაწესებულებათა არქივებისა და საქმისწარმოებაში დოკუმენტების ორგანიზაციის სრულყოფა, კოორდინაცია, ნორმატიული და მეთოდიკური უზრუნველყოფა; – აფხაზეთის საარქივო საქმის განვითარების საკითხებზე პერსპექტიულ-მიზნობრივი პროგრამებისა და მიმდინარე გეგმების შემუშავება. 6.10 აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის იძულებით გადაადგილებულ პირთა – დევნილთა სამინისტრო (პროგრამული კოდები 11 01, 08 00, 13 01, 14 01, 15 01) – აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ოკუპირებული ტერიტორიიდან იძულებით გადაადგილებული სოციალურად დაუცველი მოსახლეობის სოციალურ – ეკონომიკური მდგომარეობის შესწავლა, შეფასება და მათთვის შესაძლებლობის ფარგლებში დახმარების გაწევა მიზნად ისახავს დევნილი მოსახლეობის სოციალურ – ეკონომიკური მდგომარეობის, მათი ფსიქოლოგიური ფონის გაუმჯობესებას, პროფესიული განათლების დონის განვითარება –ამაღლებას. კომპაქტური ჩასახლების ობიექტებში განსახლებულ აფხაზეთიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა – დევნილთა სოციალურ–ეკონომიკური მდგომარეობის, საყოფაცხოვრებო პირობების შესწავლისა და ერთიანი საინფორმაციო ბაზის შექმნასთან დაკავშირებული სამუშაოების მონიტორინგი; დევნილთა კომპაქტურ ჩასახლებებში მიმდინარე სარემონტო – სარეაბილიტაციო სამუშაოების ადგილზე შესწავლა, ინფორმაციის დამუშავება-ანალიზი და ზემდგომი ორგანოებისთვის მიწოდება; აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის წარმომადგენლობებში აფხაზეთიდან დევნილ, სოციალურად დაუცველ კატეგორიებზე ერთჯერადი მატერიალური დახმარების გამცემი კომისიების საქმინობის კოორდინაცია; აფხაზეთიდან დევნილი და აფხაზეთის ტერიტორიაზე მაცხოვრებელი მოქალაქეების სამხედრო-სავალდებულო და სამხედრო-სარეზერვო სამსახურში აღრიცხვა-გაწვევის ორგანიზაციების მოქცევა კანონმდებლობის ჩარჩოში. 6.11 აფხაზეთის ავტონომიური სოფლის მეურნეობის, გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების დეპატრამენტი (პროგრამული კოდი 12 01) (აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტროსა (პროგრამული კოდი 18 00) და აფხაზეთის ავტონომიური სოფლის მეურნეობის, გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების დეპატრამენტის (პროგრამული კოდი 12 00) შერწყმა, შეიქმნა აფხაზეთისა ავტონომიური რესპუბლიკის ფინანსთა და დარგობრივი ეკონომიკის სამინისტრო) – გალის რაიონის და საქართველოს სხვადასხვა რეგიონებში განსახლებული, სოფლის მეურნეობაში დასაქმებული დევნილი მოსახლეობისათვის დახმარების გაწევა სასოფლო-სამეურნეო სამუშაოების ჩატარებაში, მათი უზრუნველყოფა აუცილებელი მატერიალური საშუალებებით, შესაძლებლობის ფარგლებში; – დევნილი მოსახლეობისათვის დახმარების გაწევა მცირე ბიზნეს პროექტების შემუშავებაში და მათი პრაქტიკული განხორციელება სხვადასხვა საერთაშორისო ორგანიზაციებისა და ფონდების ფინანსური ხელშეწყობით. აგროსასურსათო სექტორში მოსალოდნელი პროექტების შესახებ დევნილთა ინფორმირება, დევნილ მოსახლეობაში არსებული ბიზნეს საქმიანობის მონაცემთა ბაზის შექმნა და მათი სტიმულირება. – გალის რაიონში და საქართველოს სხვადასხვა რეგიონებში კომპაქტურად ჩასახლებული მოსახლეობისათვის ვეტერინარული მომსახურეობის გაწევა, მცენარეთა დაცვის საშუალებების კონტროლი და საკარანტინო ზედამხედველობის გატარება, სასოფლო-სამეურნეო კულტურების მავნებელთა წინააღმდეგ ღონისძიებების ჩატარება. _ კომპაქტურად ჩასახლებულ დევნილთა ეკოლოგიური პრობლემების მონიტორინგი, გეოინფორმაციული სისტემის პროგრამისათვის მასალების მოძიება. 6.11.1 სსიპ – „გამწვანებისა და გარემოსდაცვითი პროექტების სააგენტო“ (პროგრამული კოდი 12 03) მერიის მიერ გადმოცემულ მიწის ფართობზე გამოყვანილი სანერგე მასალები შემდგომში გამოყენებული იქნება გამწვანება-გატყევების მიზნით. იგეგმება ადგილობრივ და რეგიონალურ დონეზე ეკოლოგიური პროექტების აფხაზეთიდან იძულებით გადაადგილებულ პირთა კომპაქტურ ჩასახლებებში გარემოსდაცვითი მდგომარეობის გაუმჯობესების მიზნით განხორციელება. მათ მიერ 2012-2016 წლებში გამწვანება -გატყევების პროექტის ფარგლებში განაშენიანებული იქნება 7 ჰა ფართობი, რაც საჭირო და აუცილებელი ღონისძიებაა ეკოლოგიური თვალსაზრისით. 6.12 სამოქალაქო თანხმობისა და კონფლიქტის და რეგულირების საკითხებში მინისტრის აპარატი (პროგრამული კოდი 17 00) – (ლიკვიდირებულია). 6.13 აფხაზეთის ფინანსთა და დარგობრივი ეკონომიკის სამინისტრო (პროგრამული კოდი 18 01) –საფინანსო-საბიუჯეტო სისტემის სრულყოფა და გამჭვირვალობა; –საბიუჯეტო დაწესებულებებში საფინანსო-საბიუჯეტო დისციპლინის გამკაცრება; – აღებული ვალდებულებების სრულყოფილად დაფინანსება; – საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან მჭიდრო თანამშრომლობა შემოსავლების დამატებითი წყაროების მოძიების მიზნით, რათა ბიუჯეტში გაიზარდოს სოციალური პროგრამების დაფინანსების ხვედრითი წილი; – ხაზინის მეშვეობით აფხაზეთის ბიუჯეტიდან სახსრების გაცემა, შემოსავლებისა და ხარჯების ოპერატიული კონტროლის დაწესება კანონმდებლობის შესაბამისად; – დაწესებულებათა საფინანსო სამსახურებისათვის შესაბამისი მეთოდური მითითებებისა და ლიტერატურის მიწოდება, კონსულტაციებისა და ტრენინგების ჩატარება; – მხარჯავი დაწესებულებების მიერ შესყიდვების განხორციელებისას კონტროლის დაწესება მოქმედი კანონმდებლობის შესაბამისად; სტატისტიკური ანგარიშების მიღება-დამუშავება, სტატისტიკური ბიულეტენებისა და კრებულების გამოშვება, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ეკონომიკური და სოციალური მდგომარეობის შესახებ ყოველკვარტალური და წლიური ანალიტიკური ბარათების მომზადება დარგთა ჭრილში; აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის კუთვნილი ქონებისა (უძრავ-მოძრავი) და წილების – აქციების მართვა, განკარგვა მოქმედი კანონმდებლობის შესაბამისად; საქართველოს ტერიტორიაზე მოქმედ საერთაშორისო და არასამთავრობო ორგანიზაციებთან და ფონდებთან ურთიერთობის გაღრმავება იგპ-თა სოციალურ – ეკონომიკური მდგომარეობის გაუმჯობესების მიზნით; მცირე და საშუალო ბიზნესის განვითარების ხელშეწყობა. 6.13.1 აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ფინანსთა და დარგობრივ ეკონომიკის სამინისტროს საქვეუწყებო დაწესებულება – ინფრასტრუქტურისა და დარგობრივ საკითხთა დეპარტამენტი (პროგრამული კოდი 18 02) აფხაზეთის ეკონომიკის დარგების მდგომარეობის ანალიზი, ურბანული დაგეგმარების, სივრცითი-ტერიტორიული დაგეგმვის, არქიტექტურული და სამშენებლო-საინჟინრო საქმიანობის ზედამხედველობის განხორციელების მეთოდური ხელმძღვანელობა, აფხაზეთიდან დევნილებში მცირე და საშუალო ბიზნესის განვითარების ხელშეწყობა, აფხაზეთის ტერიტორიაზე ეკონომიკის დარგების განვითარების მდგომარეობის შესახებ ინფორმაციის მოპოვება, ანალიზი. 6.13.2 სსიპ – „აფხაზეთის გეოლოგიისა და მინერალური რესურსების სააგენტო“ – (პროგრამული კოდი 18 03) აფხაზეთის სანაპირო ზოლის გეოეკოლოგიური მონიტორინგი; აფხაზეთის გეოლოგიური ფონდური მასალის სისტემატიზაცია და ანალიზი; მინერალური რესურსების საბადოების ეკონომიკური შეფასება; გეოინფორმაციული პაკეტების შექმნა და მინერალური რესურსების უკანონო მოპოვების მონიტორინგი თანამედროვე დისტანციური მეთოდებით. 6.13.3 სსიპ – „აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის საინფორმაციო უზრუნველყოფის ცენტრი“ (პროგრამული კოდი 18 04) სამოქალაქო ინტეგრაცია და ქვეყნის ინტერესების მხარდაჭერა; აფხაზეთის ავტონომიურ რესპუბლიკასთან დაკავშირებული საზოგადოებრივი, ეკონომიკური, სოციალური, საგანმანათლებლო, კულტურული და სპორტული პროცესების შესახებ ტელე-რადიო და ელექტრონული ინფორმაციების მოპოვება, დამუშავება, გავრცელება. საქართველოსა და საზღვარგარეთის ქვეყნების მედიის საშუალებით; ქართველთა და აფხაზთა შორის დიალოგის, სახალხო დიპლომატიის, საგანმანათლებლო და სოციალურ-ეკონომიკური პროექტების მხარდაჭერა. 6.13.4 სსიპ – აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის სავაჭრო-სამრეწველო პალატა (პროგრამული კოდი 18 06) მეწარმე სუბიექტების კოორდინაცია, სამეწარმეო საქმიანობის განვითარება, ინვესტიციების მოზიდვა, მეწარმეთა ინტერესების დაცვისა და მათი საქმიანობისათვის ხელსაყრელი პირობების შექმნა. საქართველოსა და საზღვარგარეთის ქვეყნების საწარმოებს შორის სავაჭრო, სამრეწველო, სამეცნიერო-ტექნიკური კავშირების დამყარებისა და განვითარებისათვის ხელშეწყობა. 6.13.5 სსიპ – დევნილთა საარსებო წყაროების მხარდაჭერი პროექტებისა და პროგრამების სააგენტო (პროგრამული კოდი 18 07 01) საერთაშორისო თუ ადგილობრივი სამთავრობო თუ არასამთავრობო ორგანიზაციების არაერთმა კვლევამ დაადასტურა, რომ სწორედ მცირე ბიზნესის სექტორში დევნილთა ინიციატივების მხარდაჭერა მკვეთრად გამოხატული საჭიროებაა, შესაბიმისად მათი ცოდნის გაუმჯობესება და მცირე ინვეტარით უზრუნველყოფა მისცემს საშუალებას განავითარონ თავიანთი ბიზნესი და უზრუნველყონ ღირსეული შემოსავლებით საკუთარი ოჯახები. პროგრამის მიზანია დევნილთა მცირე ბიზნესის, მათ შორის აგრარული მიმართულებით მხარდაჭერა პროფესიული უნარ-ჩვევების გაუმჯობესებისა და მათი მატერიალურ-ტექნიკური მცირე აქტივებით უზრუნველყოფის გზით პროგრამის სამიზნე ჯგუფია საქართველოს რეგიონებში მცხოვრები დევნილი ქალი და ახალგაზრდა მეწარმეები, რომელთაც სურთ საკუთარი ბიზნესის განვითარება ისეთ სექტორებში, როგორიცაა – მომსახურების სერვისი, პირველადი აგროპორდუქციის წარმოება და სხვა. 6.13.6 აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ფინანსთა და დარგობრივი ეკონომიკის სამინისტროს საქვეუწყებო დაწესებულება – აგრარულ საკითხთა დეპარტამენტი (პროგრამული კოდი 18 08) – გალის რაიონის და საქართველოს სხვადასხვა რეგიონებში განსახლებული, სოფლის მეურნეობაში დასაქმებული დევნილი მოსახლეობისათვის დახმარების გაწევა სასოფლო-სამეურნეო სამუშაოების ჩატარებაში, მათი უზრუნველყოფა აუცილებელი მატერიალური საშუალებებით, შესაძლებლობის ფარგლებში; – დევნილი მოსახლეობისათვის დახმარების გაწევა მცირე ბიზნეს პროექტების შემუშავებაში და მათი პრაქტიკული განხორციელება სხვადასხვა საერთაშორისო ორგანიზაციებისა და ფონდების ფინანსური ხელშეწყობით. აგროსასურსათო სექტორში მოსალოდნელი პროექტების შესახებ დევნილთა ინფორმირება, დევნილ მოსახლეობაში არსებული ბიზნეს საქმიანობის მონაცემთა ბაზის შექმნა და მათი სტიმულირება. – გალის რაიონში მოსახლეობისათვის ვეტერინარული მომსახურეობის გაწევა, მცენარეთა დაცვის საშუალებების კონტროლი და საკარანტინო ზედამხედველობის გატარება, სასოფლო-სამეურნეო კულტურების მავნებელთა წინააღმდეგ ღონისძიებების ჩატარება. 6.13.7 ა (ა)იპ „საერთაშორისო ინიციატივა განვითარებისა და თანადგომისათვის“ (პროგრამული კოდი 18 10) სახელმწიფოს (მათ შორის აფხაზეთის ა/რ-ის) და კერძო სექტორის,საერთაშორისო და ადგილობრივი ორგანიზაციების,საზოგადოების მონაწილეობით საქართველოში მცხოვრები აფხაზეთიდან დევნილი,ოკუპირებულ ტერიტორიებზე ლეგიტიმურად მცხოვრები და ასევე სხვა იურიდიული და ფიზიკური პირებისათვის, ნებისმიერი კანონიერი გზით,დახმარების გაწევა მეწარმეობის განვითარებისა და სამეწარმეო საქმიანობის განხორციელებაში; სოციალური,ინფრასტრუქტურული,ჯანდაცვის,სპორტის,კულტურის,განათლებისა და ბუნების დაცვის სფეროებში სხვადასხვა პროგრამებისა და პროექტების განხორციელებაში; საჭიროების მქონე პირებისათვის სოციალური და ჰუმანიტარული სახის მხარდაჭერა. 6.14 იუსტიციისა და სამოქალოაქო ინტეგრაციის საკითხებში აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მინისტრის აპარატი (პროგრამული კოდი 19 01) იუსტიციისა და სამოქალაქო იტეგრაციის საკითხებში აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მინისტრის აპარატის საქმიანობის სფეროს განეკუთვნება იუსტიციის, ადამიანის უფლებათა დაცვისა და სამოქალაქო ინტეგრაციის მიმართულებით აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის აღმასრულებელი ხელისუფლების საქმიანობის კოორდინაცია. მინისტრის აპარატი, სტრუქტურული ერთეულის – იუსტიციის დეპარტამენტის მეშვეობით უზრუნველყოფს, ერთი მხრივ, სამართალშემოქმედებით საქმიანობას, კერძოდ, შესაბამისი სამართლებრივი აქტების პროექტების მომზადებას და სამართლებრივ ექსპერტიზას, ხოლო, მეორე მხრივ, აფხაზეთის ავტონომიურის რესპუბლიკის ნორმატიული აქტების შესაბამისობაში მოყვანას საქართველოს კანონმდებლობასთან და უპირატესი იურიდიული ძალის მქონე სხვა ნორმატიულ აქტებთან. საქმიანობის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან მიმართულებას წარმოადგენს ადამიანის უფლებების დაცვის მიზნით, აფხაზეთის საზოგადოების (მათ შორის აფხაზეთის ოკუპირებულ ტერიტორიაზე ლეგიტიმურად მცხოვრები პირების) სამართლებრივი მართლშეგნების ამაღლება, სხვადასხვა ღონისძიებების დაგეგმვისა და განხორციელების გზით. „ჩართულობის სტრატეგიის სამოქმედო გეგმისა“ და მოქმედი სამთავრობო პროგრამებით განსაზღვრული ამოცანების ფარგლებში, აფხაზეთის გახლეჩილი საზოგადოების წევრებს შორის ნდობის აღდგენისა და გაძლიერების, სახალხო დიპლომატიის გზით „გამყოფი ხაზის“ ორივე მხარეს მცხოვრები მოსახლეობის მიერ შენარჩუნებული ოჯახური, ნათესაური და პირადი ურთიერთობების წახალისების და გამყარების მიზნით, მინისტრის აპარატი სამოქალაქო ინტეგრაციის დეპარტამენტის მეშვეობით უზრუნველყოფს სხვადასხვა პროექტების მომზადებას და განხორციელებას. ზემოაღნიშნული მიზნის მისაღწევად მინისტრის აპარატი ახორციელებს როგორც, აფხაზეთის ოკუპირებულ ტერიტორიაზე არსებული ვითარებასთან დაკავშირებით, ღია წყაროებიდან მიღებული ინფორმაციის დამუშავებას, სისტემატიზაციას, სტატისტიკური ანგარიშების მომზადებას, ანალიზს და ერთიან საინფორმაციო-ანალიტიკურ ბანკში განთავსებას ასევე ინოვაციური მიდგომების ძიების მიზნით სხვადასხვა ქვეყნების საუკეთესო გამოცდილებების ანალიზსა და წინადადებების შემუშავებას. აფხაზეთის ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრები მოსახლეობის ცნობიერების ამაღლების მიზნით, მინისტრის აპარატი უზრუნველყოფს ევროპული და ევროატლანტიკური ინტეგრაციისა და სამშვიდობო ინიციატივების საკითხებზე შესაბამისი საინფორმაციო საქმიანობის განხორციელებას, თემატური გზავნილების გავრცელების ხელშეწყობას. აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 19 აპრილის კანონი №13 - ვებგვერდი, 24.04.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 23 აგვისტოს კანონი №27 - ვებგვერდი, 29.08.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 3 ოქტომბრის კანონი №31 - ვებგვერდი, 07.10.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 7 ნოემბრის კანონი №32 - ვებგვერდი, 12.11.2019 წ.
|
თავი VI
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ასიგნებები |
მუხლი 14.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ასიგნებები |
განისაზღვროს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ასიგნებები საბიუჯეტო კლასიფიკაციის მიხედვით, თანდართული რედაქციით: ლარებში
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 19 აპრილის კანონი №13 - ვებგვერდი, 24.04.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 23 აგვისტოს კანონი №27 - ვებგვერდი, 29.08.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 3 ოქტომბრის კანონი №31 - ვებგვერდი, 07.10.2019 წ.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის 7 ნოემბრის კანონი №32 - ვებგვერდი, 12.11.2019 წ.
|
თავი VII
მარეგულირებელი ნორმები
|
მუხლი 15.
სარეზერვო ფონდი |
1. აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2019 წლის რესპუბლიკურ ბიუჯეტში გათვალისწინებულია მთავრობის სარეზერვო ფონდი 100000(ასი ათასი) ლარის ოდენობით, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკურ ბიუჯეტში გაუთვალისწინებული გადასახდელების დასაფინანსებლად.
2. სარეზერვო ფონდიდან თანხებს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის გადაწყვეტილების საფუძველზე, რომელიც მოიცავს ინფორმაციას თანხების ოდენობისა და მიზნობრიობის შესახებ, გამოყოფს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ფინანსთა დაეკონომიკის სამინისტრო. |
მუხლი 16.
თანამდებობრივი სარგოები, ფულადი ჯილდო, დანამატები და დახმარებები |
1. უფლება მიეცეთ აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მინისტრებსა და დეპარტამენტის ხელმძღვანელებს მათდამი დაქვემდებარებული სამინისტროების, აპარატების, საქვეუწყებო დაწესებულებების, ტერიტორიული ორგანოებისა და აგრეთვე წარმომადგენლობების საშტატო ნუსხები და თანამდებობრივი სარგოები განსაზღვრონ აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობასთან შეთანხმებით, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის აპარატის საშტატო ნუსხასა და თანამდებობრივ სარგოებს განსაზღვრავს მთავრობის თავმჯდომარე. აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს საშტატო ნუსხასა და თანამდებობრივ სარგოებს განსაზღვრავს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარე, ხოლო უმაღლეს საბჭოსთან არსებული ორგანიზაციები – უმაღლეს საბჭოსთან შეთანხმებით.
2. აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობასთან შეთანხმებას საჭიროებს აგრეთვე ცვლილებები დამტკიცებულ საშტატო ნუსხებსა და თანამდებობრივ სარგოებში, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც განხორციელებული ცვლილებების შედეგად უცვლელი რჩება საშტატო რიცხოვნება, თანამდებობათა დასახელებები და თანამდებობრივი სარგოები. 3. 2019 წლის განმავლობაში აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის დაფინანსებაზე მყოფი დაწესებულებებისა და ორგანიზაციების მუშაკებზე ფულადი ჯილდოს, კანონმდებლობით დადგენილი დანამატებისა და დახმარებების გაცემა განხორციელდეს დამტკიცებული ასიგნებების ფარგლებში. 4. ამასთანავე მხარჯავი დაწესებულებები უფლებამოსილი არიან გაზარდონ მათთვის წლიური ბიუჯეტით განსაზღვრული შრომის ანაზღაურების მუხლით დამტკიცებული ასიგნებები არა უმეტეს ამავე მუხლით დამტკიცებული ასიგნების 1/12-ისა, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თანხმობით; 5. დასაგეგმი საბიუჯეტო წლის დაწყებამდე აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ბიუჯეტის დაუმტკიცებლობის შემთხვევაში ბიუჯეტის დამტკიცებამდე აღმასრულებელი ხელისუფლება უფლებამოსილია მხარჯავ დაწესებულებებზე ყოველთვიურად გასცეს თანხები არა უმეტეს გასული წლის ასიგნებების 1/12 –ის ოდენობისა; დაუშვებელია ბიუჯეტიდან შრომის ანაზღაურების გაცემა შესაბამისი საშემოსავლო გადასახადის გადახდის გარეშე. |
მუხლი 17.
წლის განმავლობაში მიღებული ფულადი გრანტები და მიზნობრივი დაფინანსება |
სამინისტროებისა და უწყებების მიერ მიღებული ფულადი გრანტებისა და მიზნობრივი დაფინანსების აღრიცხვა და ხარჯვა განხორციელდეს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიერ დამტკიცებული წესით.
|
მუხლი 18.
წინა წლებში წარმოქმნილი დავალიანებების დაფარვისა და სასამართლო გადაწყვეტილებების აღსრულების ფინანსური უზრუნველყოფა |
აღნიშნული ფონდიდან ხორციელდება წინა წლების სახელფასო და სხვა კრედიტორული დავალიანებების, კომპენსაციების და სასამართლო გადაწყვეტილებათა საფუძველზე წარმოქმნილი ვალდებულებებისა და მიმდინარე რეორგანიზაციის დაფინანსება, რომლის განკარგვა განხორციელდება ფინანსთა და ეკონომიკის მინისტრის ბრძანების საფუძველზე დავალიანების დასაფარავად.
წინა წლების დავალიანებების დაფარვისათვის ამ კანონით დამტკიცებული ასიგნებებიდან თანხების გამოყოფის მიზნით სამინისტროებმა და უწყებებმა 2019 წლის განმავლობაში უზრუნველყონ მათ ბალანსზე რიცხული წინა წლების კრედიტორული დავალიანების დაზუსტებული ინფორმაციის წარდგენა აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტროში. ფაქტობრივი დავალიანებების დასაფარავად აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტროსთან შეთანხმებით შესაძლებელია გამოყენებულ იქნეს 2019 წლის რესპუბლიკური ბიუჯეტის დაფინანსებაზე მყოფი ორგანიზაციებისა და დაწესებულებებისათვის ხარჯების ეკონომიკური კლასიფიკაციის შესაბამისი მუხლით დამტკიცებული ასიგნებები იმ პირობით, რომ არ იქნება დაშვებული ახალი დავალიანებების წარმოშობა, რაზედაც მთელი პასუხისმგებლობა ეკისრებათ შესაბამის საბიუჯეტო ორგანიზაციას, დაწესებულებას. |
თავი VIII
დასკვნითი დებულებანი |
მუხლი 19.
კანონის ამოქმედება |
1. კანონი ძალაშია 2019 წლის 1 იანვრიდან.
2.ამ კანონის ამოქმედებისთანავე ძალადაკარგულად გამოცხადდეს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის კანონი „აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის 2018 წლის რესპუბლიკური ბიუჯეტის შესახებ“ (საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე, www.matsne.gov.ge, 190020020.30.060.016041, 12 /01/2018წ). |
28 დეკემბერი 2018 წ. ქ. თბილისი N254-რ/ს |
დოკუმენტის კომენტარები