ON THE RIGHTS OF PERSONS WITH DISABILITIES

Document structure

View explanations

Referenced documents

Document comments

Document Highlights

Consolidated publications

30/11/2023 16/03/2021 28/07/2020
Return back

Initial version (28/07/2020 - 16/03/2021)

 

საქართველოს კანონი

 

 
შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების შესახებ

სახელმწიფო ხელს უწყობს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებებისა და ძირითადი თავისუფლებების რეალიზებას და უზრუნველყოფს მათი პიროვნული ღირსების დაცულობას, რა დროსაც იგი მოქმედებს საქართველოს კონსტიტუციის, გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის „შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების კონვენციის“ (შემდგომ − შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების კონვენცია), ადამიანის საყოველთაოდ აღიარებული უფლებების, საერთაშორისო სამართლით გათვალისწინებული ნორმებისა და საქართველოს საკანონმდებლო და კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტების  შესაბამისად.

თავი I

ზოგადი დებულებანი

მუხლი 1. კანონის რეგულირების სფერო

1. ეს კანონი განსაზღვრავს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთათვის დისკრიმინაციის გარეშე და სხვებთან თანაბარ პირობებში დამოუკიდებელი ცხოვრებისა და ცხოვრების ყველა სფეროში მათი სრულყოფილი მონაწილეობის ხელმისაწვდომობის ძირითად პრინციპებსა და მექანიზმებს, რათა მიღწეულ იქნეს:

ა) ინდივიდუალური ავტონომიისა და დამოუკიდებლობის, მათ შორის, თავისუფალი არჩევანის გაკეთების, თავისუფალი გადაადგილების, პირადი და ოჯახური ცხოვრების ხელშეუხებლობის, მათ შორის, საცხოვრებელი ადგილის თავისუფლად არჩევის უფლების რეალიზება;

ბ) დამოუკიდებელი ცხოვრებისთვის შესაძლებლობების განვითარება და საზოგადოებრივ ცხოვრებაში სრულყოფილი მონაწილეობა;

გ) საზოგადოებაში შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა სტიგმატიზაციის პრევენცია და აღმოფხვრა;

დ) შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა ექსპლუატაციისგან, ძალადობისგან, არასათანადო მოპყრობისა და დისკრიმინაციისგან დაცვა;

ე) ნებისმიერ სფეროში მომსახურების ხელმისაწვდომობა.

2. ეს კანონი ადგენს ადმინისტრაციული ორგანოებისა და კერძო სამართლის სუბიექტების უფლება-მოვალეობებს ამ კანონით განსაზღვრული პრინციპებისა და მექანიზმების იმპლემენტაციის პროცესში.

მუხლი 2.  ტერმინთა განმარტება

ამ კანონში გამოყენებულ ტერმინებს აქვს შემდეგი მნიშვნელობა:

ა) შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირი – პირი მყარი ფიზიკური, ფსიქიკური, ინტელექტუალური ან სენსორული დარღვევით, რომლის სხვადასხვა დაბრკოლებასთან ურთიერთქმედებამ შესაძლოა ხელი შეუშალოს საზოგადოებრივ ცხოვრებაში ამ პირის სრულ და ეფექტიან მონაწილეობას სხვებთან თანაბარ პირობებში;

ბ) შესაძლებლობათა შეზღუდვა − ფიზიკური, ფსიქიკური, ინტელექტუალური ან სენსორული დარღვევის მქონე პირისათვის პიროვნული განვითარებისა და თვითრეალიზების სხვებთან თანაბარი შესაძლებლობის არქონა, რაც განპირობებულია ფიზიკური გარემოს, საზოგადოების დამოკიდებულებისა და სხვა ფაქტორების ერთობლიობით;

გ) გონივრული მისადაგება − პრინციპი, რომელიც ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში იმ აუცილებელი და შესაბამისი ცვლილების განხორციელებას გულისხმობს, რაც არ იწვევს არაპროპორციულ ან გადამეტებულ ტვირთს ან ვალდებულებას და უზრუნველყოფს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის უფლებებისა და თავისუფლებების რეალიზებას სხვებთან თანაბარ პირობებში;

დ) უნივერსალური დიზაინი − პროდუქტის, გარემოს, სწავლების, პროგრამისა და მომსახურების ისეთი დიზაინი, რომელიც ყველა ადამიანს აძლევს მათზე სპეციალური ადაპტირებისა და სპეციალური დიზაინის გამოყენების გარეშე წვდომის საშუალებას. უნივერსალური დიზაინი არ გამორიცხავს, საჭიროების შემთხვევაში, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე კონკრეტული ჯგუფის მიერ დამხმარე საშუალებების ან/და სხვაგვარი ხელშეწყობის გამოყენებას;

ე) ჟესტური ენა − არავერბალური, ვიზუალური ენა, როდესაც ინფორმაციის კოდირება მანუალური და მიმიკური საშუალებებით ხორციელდება;

ვ) მისაწვდომი გარემო – ფიზიკური, ინსტიტუციური და სოციალური პირობების ერთობლიობა, რომელიც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირს აძლევს თანაბარ შესაძლებლობას ისარგებლოს ყველა საზოგადოებრივი სიკეთით, მათ შორის, საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილას კულტურულ, სპორტულ, პოლიტიკურ ან სხვა ღონისძიებაში მონაწილეობის, აგრეთვე ტრანსპორტით, საინფორმაციო და კომუნიკაციის საშუალებებით სარგებლობის შესაძლებლობას სხვებთან თანაბარ პირობებში;

ზ) პირდაპირი დისკრიმინაცია შეზღუდული შესაძლებლობის საფუძველზე − შეზღუდული შესაძლებლობით განპირობებული ისეთი მოპყრობა ან პირობების შექმნა, რომელიც პირს საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი უფლებებით სარგებლობისას არახელსაყრელ მდგომარეობაში აყენებს ანალოგიურ პირობებში მყოფ სხვა პირებთან შედარებით ან თანაბარ მდგომარეობაში აყენებს არსებითად უთანასწორო პირობებში მყოფ პირებს, გარდა ისეთი შემთხვევისა, როდესაც ამგვარი მოპყრობა ან პირობების შექმნა ემსახურება საზოგადოებრივი წესრიგისა და ზნეობის დასაცავად კანონით განსაზღვრულ მიზანს, აქვს ობიექტური და გონივრული გამართლება და აუცილებელია დემოკრატიულ საზოგადოებაში, ხოლო გამოყენებული საშუალებები თანაზომიერია ასეთი მიზნის მისაღწევად;

თ) ირიბი დისკრიმინაცია შეზღუდული შესაძლებლობის საფუძველზე − მდგომარეობა, როდესაც ფორმით ნეიტრალური და არსით დისკრიმინაციული დებულება, კრიტერიუმი ან პრაქტიკა შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირს არახელსაყრელ მდგომარეობაში აყენებს ანალოგიურ პირობებში მყოფ სხვა პირებთან შედარებით ან თანაბარ მდგომარეობაში აყენებს არსებითად უთანასწორო პირობებში მყოფ პირებს, გარდა ისეთი შემთხვევისა, როდესაც ამგვარი მდგომარეობა ემსახურება საზოგადოებრივი წესრიგისა და ზნეობის დასაცავად კანონით განსაზღვრულ მიზანს, აქვს ობიექტური და გონივრული გამართლება და აუცილებელია დემოკრატიულ საზოგადოებაში, ხოლო გამოყენებული საშუალებები თანაზომიერია ასეთი მიზნის მისაღწევად;

ი) დამოუკიდებელი ცხოვრება − შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის ავტონომია, მისი არჩევანის, გადაწყვეტილების მიღებისა და საკუთარი ცხოვრების კონტროლის თავისუფლება, რომლის რეალიზებაც, საჭიროების შემთხვევაში, შესაძლებელია სხვების დახმარებით, მათ შორის, სხვადასხვა სერვისის მიწოდების გზით;

კ) პერსონალური ასისტენტის სერვისი − სერვისი, რომელიც  შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირს უწევს სათანადო დახმარებას დამოუკიდებელი ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესებისა და საკუთარი ცხოვრების კონტროლის გაზრდის მიზნით, აგრეთვე განათლების მიღებისას, სამუშაო ადგილზე, საჯარო სერვისებით სარგებლობისას ან ყოველდღიური საქმიანობის განხორციელებისას;

ლ) ბიოფსიქოსოციალური მოდელი − პირის ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და შეზღუდული შესაძლებლობის განსაზღვრის, გაზომვისა და პოლიტიკის ფორმირების მოდელი, რომელიც ყურადღებას ამახვილებს ფსიქოლოგიურ, ბიოლოგიურ და სოციალურ ფაქტორებზე და ადამიანის ორგანიზმის/ორგანოთა სისტემის, ქცევითი სტილის, კოგნიტური პროცესებისა და გარემო ფაქტორების ურთიერთკავშირს ერთობლიობაში განიხილავს.

თავი II

შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის უფლებები

და მათი განხორციელების გარანტიები

მუხლი 3. კანონის წინაშე თანასწორობა

1. სახელმწიფო უზრუნველყოფს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის კანონის წინაშე თანასწორობასა და უფლებების რეალიზებას სხვებთან თანასწორად, საზოგადოებრივი ცხოვრების ყველა სფეროში.

2. სახელმწიფო შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების რეალიზების მიზნით იღებს შესაბამის ზომებს. სახელმწიფო მხარს უჭერს ისეთი მექანიზმების შემუშავებას, რომლებიც ორიენტირებულია შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებებზე და მორგებულია მათ საჭიროებებზე.

3. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის მიერ საკუთარი უფლებების რეალიზებასთან დაკავშირებული ზომები უნდა ითვალისწინებდეს შესაბამის ეფექტიან გარანტიებს ამ უფლებების ბოროტად გამოყენებისა და შესაძლო ინტერესთა კონფლიქტის პრევენციისა და აღკვეთის მიზნით. ასეთი გარანტიები უნდა უზრუნველყოფდეს, რომ შესაბამისი უფლებების რეალიზებისაკენ მიმართული ზომები ორიენტირებული იყოს უშუალოდ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის საჭიროებებზე, შეესაბამებოდეს და ერგებოდეს მის მდგომარეობას და დაცული იყოს არასასურველი გავლენისაგან. ამასთანავე, აღნიშნული გარანტიები უნდა იყოს უფლებების ბოროტად გამოყენებისა და შესაძლო ინტერესთა კონფლიქტის თავიდან აცილების მიზნის პროპორციული.

4. სახელმწიფო შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ქალებსა და გოგონებს იცავს დისკრიმინაციისგან საზოგადოებრივი ცხოვრების ყველა სფეროში და უზრუნველყოფს მათთვის სათანადო პირობების შექმნას ქალისა და მამაკაცის თანასწორი უფლებების, თავისუფლებებისა და შესაძლებლობების რეალიზაციისათვის. ამ კატეგორიის პირთა მიმართ განხორციელებული ნებისმიერი ქმედება უნდა პასუხობდეს გენდერული თანასწორობის პრინციპებს, ქალთა და გოგონათა სპეციფიკური საჭიროებების გათვალისწინებით.

მუხლი 4. დამოუკიდებელი ცხოვრება

1. სახელმწიფო ხელს უწყობს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის დამოუკიდებელ ცხოვრებასა და საზოგადოებრივი ცხოვრების ყველა სფეროში მის სრულყოფილ მონაწილეობას სხვებთან თანასწორად, აგრეთვე სხვადასხვა სახის მხარდამჭერი მომსახურების და საზოგადოებრივი სარგებლობის ობიექტების, ასევე კომუნიკაციის საშუალებების ხელმისაწვდომობას, რაც საზოგადოებრივ ცხოვრებაში მისი სრულყოფილი მონაწილეობისათვის აუცილებელია. კომუნიკაცია მოიცავს: ენას, აფიშირებულ ტექსტს, ბრაილს, ტაქტილურ კომუნიკაციას, მსხვილ შრიფტს, ხელმისაწვდომ მულტიმედიას, აგრეთვე წერით საშუალებას ან აუდიოსაშუალებას, გამარტივებულ ენას, წამკითხველ პირს, კომუნიკაციის გამაძლიერებელ და ალტერნატიულ მეთოდებს, საშუალებებსა და ფორმატებს, ინფორმაციისა და კომუნიკაციის ხელმისაწვდომი ტექნოლოგიების ჩათვლით.

2. ამ მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული მიზნების მისაღწევად პერსონალური მონაცემების დამუშავება ხორციელდება „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მოთხოვნათა შესაბამისად. საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო, მისთვის საქართველოს კანონმდებლობით დაკისრებული მოვალეობების შესრულებისას, უფლებამოსილია დაამუშაოს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის პერსონალური მონაცემები და, საჭიროების შემთხვევაში, აღნიშნული მონაცემები გადასცეს სხვა პირს/ორგანიზაციას შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის მიერ შესაბამისი სარგებლის მისაღებად.

3. სახელმწიფო აღიარებს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის უფლებას, თავად შეარჩიოს საცხოვრებელი ადგილი. აკრძალულია შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის იძულება, ცხოვრობდეს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთათვის სპეციალურად გამოყოფილ ადგილას, თუ ეს განპირობებული არ არის საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული აუცილებლობით ან/და პენიტენციური სისტემის სპეციფიკით.

4. სახელმწიფოს მიერ უზრუნველყოფილია შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის პირადი და ოჯახური ცხოვრების ხელშეუხებლობა და აკრძალულია მის პირად და ოჯახურ ცხოვრებაში, კორესპონდენციასა და სხვაგვარ კომუნიკაციაში თვითნებური ან უკანონო ჩარევა.

5. სახელმწიფო ხელს უწყობს უფლებამოსილი ორგანოების მიერ, თავიანთი კომპეტენციის ფარგლებში, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის დამოუკიდებელი ცხოვრებისათვის საჭირო სერვისების, სტანდარტებისა და რეგულაციების შემუშავებასა და დანერგვას, რათა უზრუნველყოფილ იქნეს:

ა) პრაქტიკული ბარიერების, წინააღმდეგობებისა და სტერეოტიპების აღმოფხვრა, რომლებიც ხელს უშლის შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის დამოუკიდებელ ცხოვრებას;

ბ) პერსონალური ასისტენტის სერვისით სარგებლობა;

გ) დამოუკიდებელი ცხოვრებისათვის საჭირო დამხმარე საშუალებებით სარგებლობა;

დ) დამოუკიდებელი ცხოვრების შესახებ ინფორმაციით, მხარდაჭერითა და კონსულტაციით სარგებლობა;

ე) ქვეყნის სოციალურ, კულტურულ, სპორტულ, ეკონომიკურ და პოლიტიკურ ცხოვრებაში მონაწილეობის შესაძლებლობა სხვებთან თანაბარ პირობებში;

ვ) ფიზიკური გარემოს, შენობა-ნაგებობის, გზის, ტრანსპორტის, ინფორმაციის, საცხოვრებელი სახლის, სამედიცინო დაწესებულების, სამუშაო ადგილის, კომუნიკაციის ტექნოლოგიისა და სისტემის, საზოგადოებისათვის ღია ობიექტის, სასწრაფო-საავარიო და სხვა მომსახურების სხვებთან თანასწორი ხელმისაწვდომობა;

ზ) საზოგადოებრივი ობიექტის, საჯარო დაწესებულების და სხვა მომსახურების შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირისთვის ხელმისაწვდომობის სტანდარტების და სახელმძღვანელო ორიენტირების დაცვა;

თ) ამ კანონით გათვალისწინებული სამოქმედო გეგმებისა და პროგრამების შემუშავებაში შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა, ასევე იმ პირთა მონაწილეობა, რომელთა საქმიანობაც დაკავშირებულია შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების დაცვასთან და მათი პირობების გაუმჯობესებასთან.

მუხლი 5. დისკრიმინაციის დაუშვებლობა

1. აკრძალულია შეზღუდული შესაძლებლობის საფუძველზე ნებისმიერი სახის დისკრიმინაცია, რაც „დისკრიმინაციის ყველა ფორმის აღმოფხვრის შესახებ“ საქართველოს კანონითაა განსაზღვრული. დისკრიმინაცია აგრეთვე გულისხმობს უარს ამ კანონის შესაბამისად გონივრულ მისადაგებაზე.

2. სახელმწიფო იღებს ყველა შესაბამის ზომას გონივრული მისადაგებით შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა თანასწორობის ხელშეწყობისა და დისკრიმინაციის აღმოფხვრის უზრუნველსაყოფად.

3. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ყველა პირს აქვს საკუთარი ფიზიკური და ფსიქიკური ხელშეუხებლობის დაცულობის უფლება სხვებთან თანასწორად.

მუხლი 6. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ქალები

1. სახელმწიფო უზრუნველყოფს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ქალებისა და გოგონების ძირითადი უფლებებისა და თავისუფლებების რეალიზებას სხვა ქალებთან თანასწორად.

2. სახელმწიფო შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ქალებსა და გოგონებს იცავს დისკრიმინაციისგან საზოგადოებრივი ცხოვრების ყველა სფეროში და უზრუნველყოფს მათთვის სათანადო პირობების შექმნას ქალისა და მამაკაცის თანასწორი უფლებების, თავისუფლებებისა და შესაძლებლობების რეალიზაციისათვის. ამ კატეგორიის პირთა მიმართ განხორციელებული ნებისმიერი ქმედება უნდა პასუხობდეს გენდერული თანასწორობის პრინციპებს, ქალთა და გოგონათა სპეციფიკური საჭიროებების გათვალისწინებით.

3. სახელმწიფო ხელს უწყობს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ქალთათვის რეპროდუქციული ჯანმრთელობის დაცვის უფლების ხელმისაწვდომობას სხვებთან თანასწორად.

მუხლი 7. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვები

1. სახელმწიფო უზრუნველყოფს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვების ძირითადი უფლებებისა და თავისუფლებების რეალიზებას სხვა ბავშვებთან თანასწორად.

2. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვებთან დაკავშირებულ ნებისმიერ ქმედებაში, უპირველეს ყოვლისა, ბავშვის საუკეთესო ინტერესები უნდა იქნეს გათვალისწინებული.

3. სახელმწიფო უზრუნველყოფს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვებისათვის სხვა ბავშვებთან თანასწორად აზრის თავისუფლად გამოხატვის საშუალებას მათთვის მნიშვნელოვან ყველა საკითხზე, ასაკისა და განვითარების დონის გათვალისწინებით. ამ უფლების რეალიზებისას ისინი უზრუნველყოფილი უნდა იქნენ შესაძლებლობის შეზღუდვისა და მათი ასაკის შესაბამისი დახმარებით.

4. სახელმწიფო უზრუნველყოფს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვებისათვის, მათი საუკეთესო ინტერესებიდან გამომდინარე, უწყვეტი განათლების მიღების, საზოგადოებრივ ცხოვრებაში სრულყოფილი მონაწილეობისა და ბიოლოგიურ ოჯახში ცხოვრებისათვის აუცილებელი, ასევე დისკრიმინაციისა და ძალადობისაგან დაცვის მექანიზმების შექმნას.

5. სახელმწიფო უზრუნველყოფს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვის ოჯახში სხვებთან თანასწორად ცხოვრების უფლებას. ამ უფლების შეუფერხებელი რეალიზებისათვის, აგრეთვე შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვის დამალვის, მიტოვების, უგულებელყოფის ან სეგრეგაციის თავიდან ასაცილებლად სახელმწიფო ახორციელებს ყველა აუცილებელ ადმინისტრაციულ, სოციალურ და საგანმანათლებლო ღონისძიებას, მათ შორის, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვსა და მის ოჯახს წინასწარ უზრუნველყოფს ამომწურავი ინფორმაციით, შესაბამისი მომსახურებითა და დახმარებით.

6. თუ ოჯახი ვერ ახერხებს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვზე მზრუნველობას, სახელმწიფო ვალდებულია, მიიღოს ყველა ზომა ალტერნატიული ზრუნვის ორგანიზებისათვის უფრო ფართო ოჯახური წრის ფარგლებში, ხოლო მისი შეუძლებლობის შემთხვევაში − შეუქმნას ბავშვს ოჯახურ გარემოსთან მიახლოებული გარემო, რა დროსაც მხედველობაში უნდა იქნეს მიღებული ბავშვის აღზრდის მემკვიდრეობითობა, ეთნიკური წარმომავლობა, რელიგიური და კულტურული კუთვნილება და მშობლიური ენა. ალტერნატიული ზრუნვის მიზნით შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვის განთავსება უნდა განხორციელდეს ბავშვის უფლებათა კოდექსის შესაბამისად, თუ ამ კანონით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

მუხლი 8. განათლება

1. სახელმწიფო, შესაბამისი ეფექტიანი მექანიზმების დანერგვით, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა საჭიროების შესაბამისი ტექნოლოგიების, ტექნიკისა და საგანმანათლებლო რესურსების გამოყენებით, უზრუნველყოფს ხელმისაწვდომი და ხარისხიანი ინკლუზიური განათლების სისტემის დანერგვას, რომლითაც უზრუნველყოფილი იქნება შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის მიერ უწყვეტი განათლების მიღების შესაძლებლობა, საკუთარი პიროვნებისა და შემოქმედებითი უნარების განვითარება და გონებრივი თუ ფიზიკური შესაძლებლობების რეალიზება.

2. სახელმწიფო უზრუნველყოფს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთათვის ტექნიკური და პროფესიული ორიენტაციის პროგრამების, პროფესიული და უწყვეტი განათლების ხელმისაწვდომობას.

მუხლი 9. ჯანმრთელობის დაცვა

სახელმწიფო, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა ინდივიდუალური საჭიროებების გათვალისწინებით, საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად, უზრუნველყოფს მათთვის ჯანმრთელობის დაცვის სერვისების ხელმისაწვდომობას სხვებთან თანასწორად, რაც გულისხმობს:

ა) ჯანმრთელობის დაცვის დაწესებულების ხელმისაწვდომობას;

ბ) სხვადასხვა სახის ჯანმრთელობის დაცვის პროგრამის განხორციელებას;

გ) შესაბამისი სტანდარტებისა და მეთოდების დანერგვის ხელშეწყობას, რომლებიც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთათვის კონკრეტული სერვისით სარგებლობას ხელმისაწვდომს გახდის;

დ) პრევენციული, ადრეული დიაგნოსტიკისა და სამკურნალო-სარეაბილიტაციო სერვისების მიწოდებას, რაც უზრუნველყოფს შესაძლებლობის შეზღუდვის გამომწვევი ზოგადი მიზეზების იდენტიფიკაციას და შესაძლებლობის შეზღუდვის მინიმუმამდე დაყვანას.

მუხლი 10. აბილიტაცია და რეაბილიტაცია

1. სახელმწიფო ხელს უწყობს შესაბამისი სახელმწიფო უწყებების მიერ ისეთი სერვისებისა და პროგრამების შექმნასა და მექანიზმების შემუშავებას, რომლებიც უზრუნველყოფს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა მაქსიმალურ დამოუკიდებლობას, მათი ფიზიკური, სენსორული, მენტალური და პროფესიული შესაძლებლობების გამოყენებასა და გაძლიერებას ასაკის, სქესის, შესაძლებლობათა შეზღუდვის ხარისხისა და სახეობის გათვალისწინებით.

2. ამ მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული ვალდებულებების შესასრულებლად სახელმწიფო ხელს უწყობს სააბილიტაციო და სარეაბილიტაციო სერვისებისა და პროგრამების განვითარებას ჯანმრთელობის დაცვის, დასაქმების, განათლებისა და სოციალური მომსახურებების სფეროებში იმგვარად, რომ აღნიშნული სერვისები და პროგრამები:

ა) მაქსიმალურად ადრეულ ეტაპზე განხორციელდეს და ინდივიდის საჭიროებების შეფასებას ეფუძნებოდეს;

ბ) უზრუნველყოფდეს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის საზოგადოებრივი ცხოვრების ყველა სფეროში მონაწილეობასა და ინტეგრირებას.

3. სახელმწიფო ხელს უწყობს სააბილიტაციო და სარეაბილიტაციო მომსახურებებში დასაქმებული სპეციალისტებისა და პერსონალის პროფესიულ მომზადებასა და გადამზადებას.

მუხლი 11. შრომა და დასაქმება

1. სახელმწიფო ხელს უწყობს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა ღია ბაზარზე სხვებთან თანაბარ პირობებში დასაქმების შესაძლებლობის შექმნას, მათ შორის, ამ მიზნის მისაღწევად დროებითი ღონისძიებების გამოყენების გზით.

2. სახელმწიფო იცავს და ხელს უწყობს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთათვის შრომის უფლების რეალიზებას, მათ შორის, შრომით სახელშეკრულებო/წინასახელშეკრულებო ურთიერთობებში და უზრუნველყოფს, რომ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებს ჰქონდეთ სხვებთან თანასწორი უფლება შრომის სამართლიან და ხელსაყრელ პირობებზე, უსაფრთხო და ჯანსაღ სამუშაო გარემოზე, აგრეთვე იძულებითი შრომისა და დისკრიმინაციისაგან დაცვაზე.

3. სახელმწიფო ხელს უწყობს დასაქმების სფეროში ისეთი პროგრამების შექმნას, რომლებიც უზრუნველყოფს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა თვითდასაქმებას და მათ მიერ საკუთარი სამეწარმეო საქმიანობის ორგანიზებას.

4. სახელმწიფო ხელს უწყობს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა დასაქმებას საჯარო და კერძო სექტორებში შესაბამისი სამოქმედო გეგმებისა და პროგრამების შემუშავებით, რაც, სხვა ღონისძიებებთან ერთად, შეიძლება გულისხმობდეს დამსაქმებლისათვის საშეღავათო მექანიზმების დანერგვას, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის სპეციალურ მომზადება-გადამზადებას, გარემოს ადაპტირებას, დამსაქმებლის მიერ ინიციირებული პროგრამის ფინანსურ ხელშეწყობასა და სხვა შეღავათებს.

5. საჯარო სექტორში შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა დასაქმების ხელშეწყობის მიზნით, საჯარო სამართლის იურიდიული პირი − საჯარო სამსახურის ბიურო, საკუთარი კომპეტენციის ფარგლებში, უზრუნველყოფს თავის მიერ ადმინისტრირებული სერვისების ხელმისაწვდომობას.

მუხლი 12. ექსპლუატაციისგან, ძალადობისა და დამამცირებელი მოპყრობისგან დაცვა

1. სახელმწიფო უზრუნველყოფს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა, მათ შორის, ქალებისა და ბავშვების, ექსპლუატაციისგან, ძალადობისა და დამამცირებელი მოპყრობისაგან დაცვას.

2. სახელმწიფო უზრუნველყოფს ზომების მიღებას შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა ექსპლუატაციის, ძალადობისა და დამამცირებელი მოპყრობის ყველა ფორმის პრევენციის მიზნით, ასევე ხელს უწყობს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა, მათი ოჯახის წევრებისა და მომვლელი პირების დახმარებასა და მხარდაჭერას ასაკისა და სქესის გათვალისწინებით ექსპლუატაციის, ძალადობისა და დამამცირებელი მოპყრობის შემთხვევების გამოვლენისა და თავიდან აცილების მიზნით. 

3. სახელმწიფო უზრუნველყოფს ექსპლუატაციის, ძალადობის ან შეურაცხყოფის მსხვერპლი შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებისთვის ფიზიკური, ფსიქოლოგიური რეაბილიტაციისა და სოციალური რეინტეგრაციის პროგრამების ხელმისაწვდომობას.

მუხლი 13. პირადი და ოჯახური ცხოვრების დაცულობა

სახელმწიფო ზრუნავს პირადი და ოჯახური ცხოვრების ყველა საკითხთან დაკავშირებით შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა მიმართ დისკრიმინაციის აღმოფხვრისათვის, რაც, სხვა შესაძლებლობებთან ერთად, გულისხმობს:

ა) ქორწინების ასაკში მყოფ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა ქორწინებისა და ოჯახის შექმნის უფლების რეალიზებას, მეუღლეთა თავისუფალი არჩევანისა და გაცნობიერებული თანხმობის საფუძველზე;

ბ) შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლების რეალიზებას, მიიღონ თავისუფალი და საპასუხისმგებლო გადაწყვეტილება შვილების რაოდენობასა და მათ დაბადებას შორის ინტერვალთან დაკავშირებით, ასევე მიიღონ მათი ასაკისათვის შესაბამისი ინფორმაცია და განათლება რეპროდუქციული ჯანმრთელობისა და ოჯახის დაგეგმვის თაობაზე.

მუხლი 14. პოლიტიკურ და საზოგადოებრივ ცხოვრებაში მონაწილეობა

1. სახელმწიფო უზრუნველყოფს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის პოლიტიკურ და საზოგადოებრივ ცხოვრებაში სხვებთან თანასწორ და სრულყოფილ მონაწილეობას უშუალოდ ან თავისუფალი ნების გამოხატვის საფუძველზე შერჩეული წარმომადგენლის მეშვეობით, ასევე შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებას, ყოველგვარი დისკრიმინაციის გარეშე, ხმა მისცენ და არჩეულ იქნენ სხვებთან თანასწორად.

2. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირს უფლება აქვს ხელი მიუწვდებოდეს საარჩევნო უფლების განხორციელებისთვის საჭირო საჯარო ინფორმაციაზე. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის მიერ საარჩევნო უფლების დაუბრკოლებლად რეალიზებისთვის საჭირო პირობების შექმნის საკითხი წესრიგდება საქართველოს საარჩევნო კანონმდებლობით.

3. სახელმწიფო აღიარებს ქართულ ჟესტურ ენას. ქართული ჟესტური ენა არის საქართველოში მცხოვრებ ყრუ და სმენადაქვეითებულ ადამიანებთან კომუნიკაციის საშუალება, რომელიც მთლიანად მხედველობას ეყრდნობა. სახელმწიფო ცნობს ქართულ ჟესტურ ენას ადამიანთა შორის ურთიერთობის საშუალებად, ასევე ყრუ და სმენადაქვეითებული ადამიანებისათვის განათლების მიღების ერთ-ერთ საშუალებად და უზრუნველყოფს მისი გამოყენებისა და განვითარებისათვის აუცილებელი პირობების შექმნას.

4. სახელმწიფო ხელს უწყობს ისეთი წარმომადგენლობითი ორგანიზაციების საქმიანობას, რომელთა ძირითადი მიზანია შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების რეალიზება და დაცვა, აგრეთვე რომელთა მმართველობის პროცესში ჩართულ პირთა უმრავლესობას წარმოადგენენ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირები ან/და მათი კანონიერი წარმომადგენლები.

მუხლი 15. სოციალური დაცვა

1. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა სოციალური დაცვის გარანტიები განისაზღვრება ამ კანონით, საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებებით, საქართველოს სხვა საკანონმდებლო და კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტებით.

2. სახელმწიფო უზრუნველყოფს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთათვის ცხოვრების ადეკვატური პირობების შექმნას, რაც, სხვა ღონისძიებებთან ერთად, მოიცავს სოციალური დაცვისა და სიღარიბის აღმოფხვრისკენ მიმართული პროგრამების შემუშავებასა და განხორციელებას.

მუხლი 16. მონაწილეობა კულტურულ, სპორტულ, გასართობ და სხვა საზოგადოებრივ ღონისძიებებში

1. სახელმწიფო ხელს უწყობს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა დასვენების, თავისუფალი დროის გატარების, კულტურულ, სპორტულ, გასართობ და სხვა საზოგადოებრივ ღონისძიებებში მონაწილეობის სხვებთან თანაბარი შესაძლებლობის შექმნას და იმ მექანიზმების შემუშავებას, რომლებიც უზრუნველყოფს მათთვის:

ა) შესაბამისი ინფორმაციისა და მასალების წვდომას;

ბ) სერვისების ხელმისაწვდომობას;

გ) სრულ ინკლუზიას.

2. სახელმწიფო ხელს უწყობს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა მიერ საკუთარი შემოქმედებითი, სპორტული თუ სხვა პოტენციალის გამოყენებისა და განვითარებისათვის შესაბამისი მექანიზმების შემუშავებას.

მუხლი 17. ცნობიერების ამაღლება

1. სახელმწიფო, საზოგადოებრივი ცნობიერების ამაღლების მიზნით, უზრუნველყოფს:

ა) შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა პოტენციალისა და საზოგადოებრივ ცხოვრებაში მათი წვლილის პოპულარიზაციას;

ბ) შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებებთან დაკავშირებული საგანმანათლებლო-შემეცნებითი პროგრამების შემუშავებასა და განხორციელებას, ასევე შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების შესახებ მათი ოჯახებისა და საზოგადოების სხვადასხვა დაინტერესებული ჯგუფებისათვის შესაბამისი ინფორმაციის მიწოდებას;

გ) გრძელვადიანი პროგრამების განხორციელებას, რომლებიც ხელს უწყობს შეზღუდული შესაძლებლობის ნიშნით დისკრიმინაციის გამომწვევი სტერეოტიპების რღვევას;

დ) შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებებზე ორიენტირებული ადეკვატური, თანამედროვე და საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისი მოთხოვნების/მექანიზმების ასახვას საგანმანათლებლო და საინფორმაციო მასალებში, რომლებიც შესასრულებლად სავალდებულო იქნება ყველა დაწესებულებისთვის, მათი ორგანიზაციულ-სამართლებრივი ფორმის მიუხედავად.

2. სახელმწიფო ამ მუხლის პირველი პუნქტით განსაზღვრულ ღონისძიებებს, სხვა ორგანიზაციებთან ერთად, საზოგადოებრივი მაუწყებლის მეშვეობითაც ახორციელებს.

მუხლი 18. სამართალწარმოების ხელმისაწვდომობა

1. სახელმწიფო უზრუნველყოფს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებისთვის სამართალწარმოების ხელმისაწვდომობას, რაც გულისხმობს როგორც შესაბამისი პროცედურული მექანიზმების შექმნას, ისე ნებისმიერ გონივრულ მისადაგებას იმისათვის, რომ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირმა სრულფასოვანი მონაწილეობა შეძლოს ყველა ტიპის ადმინისტრაციულ წარმოებაში, სანოტარო მოქმედებაში, აგრეთვე გამოძიების, სასამართლო განხილვის, დავის ალტერნატიული გადაწყვეტის ან/და აღსრულების პროცესში.

2. სახელმწიფო მხარს უჭერს სამართალდამცავი ორგანოებისა და საჯარო სამართლის იურიდიული პირის − იურიდიული დახმარების სამსახურის მიერ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთათვის ტერიტორიული სამსახურებისა და დანაყოფების ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფას, რაც გულისხმობს როგორც ინფრასტრუქტურის, ისე მომსახურების ხელმისაწვდომობას.

მუხლი 19. სპეციალური მოსარჩელე

1. სპეციალური მოსარჩელის სტატუსის მქონე ორგანიზაცია არის დაინტერესებული მხარე, რომელიც ადმინისტრაციულ და სამოქალაქო საქმეებზე კანონიერი წარმომადგენლობის უფლებამოსილების მინიჭების გარეშე იცავს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებებს ადმინისტრაციულ ორგანოებსა და სასამართლოში.

2. სპეციალური მოსარჩელის სტატუსის მქონე ორგანიზაციები უფლებამოსილი არიან, აწარმოონ ადმინისტრაციული და სამოქალაქო დავები, ასევე შესაბამის უწყებებს მიმართონ განცხადებითა და სარჩელით/საჩივრით, თუ საქმე ეხება შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა მიმართ დისკრიმინაციის აღმოფხვრას ან/და მნიშვნელოვანია ამ სფეროში სამართლებრივი პრაქტიკის განვითარებისათვის.

3. სპეციალური მოსარჩელის სტატუსის მქონე ორგანიზაციები ამ მუხლში მითითებულ უფლებამოსილებებს ახორციელებენ იმ შემთხვევაშიც, თუ ადგილი აქვს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების კოლექტიურ დარღვევას ან სავარაუდო დარღვევას.

4. სპეციალური მოსარჩელე არის არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირი, რომელიც ამ კანონის შესაბამისად, სპეციალური მოსარჩელის სტატუსით რეგისტრირებულია მეწარმეთა და არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირების რეესტრში.

5. სპეციალური მოსარჩელის სტატუსით რეგისტრირდება ის არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირი, რომელსაც აქვს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების დაცვის მიზნით სამოქალაქო ან/და ადმინისტრაციული სამართალწარმოების სფეროში საქმიანობის არანაკლებ 3 წლის გამოცდილება. სპეციალური მოსარჩელის სტატუსის რეგისტრაციის ვადაა 3 წელი, რომლის გასვლის შემდეგ ასეთი რეგისტრაციის თაობაზე გადაწყვეტილება ძალადაკარგულია, თუ დაინტერესებული პირი არ წარადგენს რეგისტრაციის ვადის გაგრძელების შესახებ მოთხოვნას, რომელსაც უნდა ერთოდეს გასული 3 წლის განმავლობაში შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების დაცვის მიზნით სამოქალაქო ან/და ადმინისტრაციული სამართალწარმოების სფეროში საქმიანობის დამადასტურებელი დოკუმენტაცია, რომლის ფორმა და წარდგენის წესი განისაზღვრება საქართველოს იუსტიციის მინისტრის ბრძანებით.

მუხლი 20. პერსონალური ასისტენტი

1. პერსონალური ასისტენტის სერვისის მართვის სტანდარტებსა და წესებს, მათ შორის, პერსონალური ასისტენტის შერჩევის კრიტერიუმებს, ამტკიცებს საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო.

2. პერსონალური ასისტენტი არის სრულწლოვანი, ქმედუნარიანი პირი, რომელიც გამოხატავს თანხმობას, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირს გაუწიოს მისთვის საჭირო მომსახურება დამოუკიდებელი ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესებისა და საკუთარი ცხოვრების კონტროლის გაზრდის მიზნით, განათლების მიღებისას, სამუშაო ადგილზე, საჯარო სერვისებით სარგებლობისას ან ყოველდღიური საქმიანობის განხორციელებისას.

3. პერსონალური ასისტენტის სერვისის მიწოდებას ახორციელებს მუნიციპალიტეტი, რომელიც განსაზღვრავს ამ სერვისის მოცულობას და შეიმუშავებს მისი მიწოდების წესს საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით.

თავი III

ადმინისტრაციული ორგანოსა და კერძო სამართლის სუბიექტის ვალდებულებები

მუხლი 21. ადმინისტრაციული ორგანოს ვალდებულებები

ადმინისტრაციული ორგანო ვალდებულია: 

ა) უზრუნველყოს არსებული და მშენებარე შენობა-ნაგებობებისა და სხვა სახის ინფრასტრუქტურის უნივერსალური დიზაინის დანერგვა ან/და უნივერსალური დიზაინის შესაბამისად ადაპტირება შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთათვის, თავისი მმართველობის სფეროში მოქმედი ყველა დაწესებულების სრული მისაწვდომობის უზრუნველსაყოფად;

ბ) უზრუნველყოს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებისათვის თავის სისტემაში არსებული ყველა შესაბამისი სერვისის სრული ხელმისაწვდომობა, შესაბამის საჭიროებებზე მორგებული, ადაპტირებული პროგრამებისა და მასალების (მათ შორის, აუდიოწიგნი, ბრაილის შრიფტით დაბეჭდილი წიგნი, სურდოთარგმანი, სუბტიტრი) შეთავაზების ჩათვლით;

გ) ამ პუნქტის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებით განსაზღვრული ვალდებულებების შესასრულებლად შეიმუშაოს და დაამტკიცოს ადაპტირებისა და უნივერსალური დიზაინის უზრუნველყოფის სამოქმედო გეგმა, განსახორციელებელი ღონისძიებებისა და შესაბამისი ვადების მითითებით, უზრუნველყოს მისი შესრულების ზედამხედველობა;

დ) თავისი კომპეტენციის ფარგლებში, ხელი შეუწყოს საქართველოს მთავრობის მიერ დამტკიცებული ერთიანი სტრატეგიისა და სამოქმედო გეგმის შესრულებას;

ე) უზრუნველყოს შესაბამისი კადრების მუდმივი გადამზადება შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებთან ურთიერთობისათვის საჭირო უნარების განვითარების მიზნით;

ვ) თავისი კომპეტენციის ფარგლებში, მონაწილეობა მიიღოს ამ კანონით გათვალისწინებული ნორმატიული აქტების, სტრატეგიების, სამოქმედო გეგმებისა და ინსტრუქციების შემუშავებაში და ხელი შეუწყოს მათ იმპლემენტაციას;

ზ) განახორციელოს ამ თავით გათვალისწინებული სხვა უფლებამოსილებანი.

მუხლი 22. საკანონმდებლო ხელისუფლება

1. საქართველოს პარლამენტი საქართველოს კონსტიტუციის, საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებების, საქართველოს სხვა საკანონმდებლო და კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტების შესაბამისად განსაზღვრავს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების დაცვის სფეროში სახელმწიფო პოლიტიკის ძირითად მიმართულებებს, უზრუნველყოფს საკანონმდებლო ბაზის შექმნასა და განვითარებას, აკონტროლებს თანასწორობის საკითხებზე საქართველოს პარლამენტის წინაშე ანგარიშვალდებული ორგანოების საქმიანობას.

2. საქართველოს მთავრობა წელიწადში ერთხელ საქართველოს პარლამენტს წარუდგენს წერილობით ანგარიშს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა ძირითადი უფლებებისა და თავისუფლებების რეალიზაციის, მათ შორის, სოციალურ უფლებათა უზრუნველყოფის ღონისძიებების შესრულების თაობაზე.

3. საქართველოს მთავრობის მიერ წარდგენილი ანგარიშის საფუძველზე, საქართველოს პარლამენტი უფლებამოსილია შეიმუშაოს რეკომენდაციები ამ მუხლის პირველი პუნქტით განსაზღვრულ სფეროში საქართველოს მთავრობის საქმიანობის გასაუმჯობესებლად.

4. საქართველოს პარლამენტი უზრუნველყოფს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების კონვენციის იმპლემენტაციის  საპარლამენტო კონტროლს.

მუხლი 23. სასამართლო ხელისუფლება

საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭო ამ კანონით გათვალისწინებული ვალდებულებების შესრულების უზრუნველსაყოფად შეიმუშავებს და ამტკიცებს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პროცესის მონაწილეებთან მუშაობის სტანდარტებსა და მეთოდიკას, რომელშიც გათვალისწინებულია სასამართლოში შესაბამისი კატეგორიის საქმეთა განხილვის სპეციფიკურობა.

მუხლი 24. აღმასრულებელი ხელისუფლება

1. საქართველოს მთავრობა, თავისი კომპეტენციის ფარგლებში, უზრუნველყოფს:

ა) შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების კონვენციისა და ამ კანონის იმპლემენტაციის ხელშემწყობი ერთიანი სტრატეგიისა და შესაბამისი სამოქმედო გეგმის დამტკიცებას და მისი შესრულების ზედამხედველობას;

ბ) შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების კონვენციის იმპლემენტაციისთვის პასუხისმგებელი უწყებათაშორისი საკოორდინაციო კომიტეტის შექმნას, რომლის შემადგენლობაში შედიან შესაბამისი სამინისტროების, სხვა შესაბამისი უწყებების, საჯარო სამართლის იურიდიული პირის − იურიდიული დახმარების სამსახურის, საჯარო სამართლის იურიდიული პირის − სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის (შემდგომ − საქსტატი) ხელმძღვანელი პირები, ასევე, მოწვეული წევრის სტატუსით, საქართველოს საკანონმდებლო, სასამართლო და ადგილობრივი ხელისუფლების ორგანოებისა და შესაბამისი ორგანიზაციების წარმომადგენლები.

2. უწყებათაშორისი საკოორდინაციო კომიტეტის საქმიანობის ორგანიზაციულ-სამართლებრივ უზრუნველყოფას ახორციელებს საქართველოს მთავრობის ადმინისტრაცია.

3. უწყებათაშორისი საკოორდინაციო კომიტეტის შემადგენლობაში შესაძლებელია მოწვეულ იქნენ იმ ორგანიზაციების წარმომადგენლები, რომელთა საქმიანობა შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების დაცვასთან ან/და მათი პირობების გაუმჯობესებასთანაა დაკავშირებული.

მუხლი 25. საქართველოს იუსტიციის სამინისტრო

1. საქართველოს იუსტიციის სამინისტრო შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების კონვენციის სრულყოფილი იმპლემენტაციის მიზნით უზრუნველყოფს არსებული საკანონმდებლო ბაზის შესწავლას და, საჭიროების შემთხვევაში, შესაბამის დაწესებულებებთან კოორდინაციით, საკანონმდებლო ცვლილებების შემუშავების ორგანიზებას.

2. საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი სახელმწიფო საქვეუწყებო დაწესებულება − სპეციალური პენიტენციური სამსახური უზრუნველყოფს პენიტენციურ დაწესებულებაში განთავსებული შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის უფლებების დაცვას, მისი სპეციფიკური საჭიროებების გათვალისწინებით.

მუხლი 26. საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო

1. პირისთვის შესაძლებლობის შეზღუდვის სტატუსის დადგენა ეფუძნება ბიოფსიქოსოციალურ მოდელს. საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო შეიმუშავებს შესაძლებლობის შეზღუდვის სტატუსის დადგენის მექანიზმის ბიოფსიქოსოციალურ მოდელს და მუდმივად ხელს უწყობს მის დანერგვას. ბიოფსიქოსოციალური მოდელის ფარგლებში შესაძლებლობის შეზღუდვის სტატუსი განისაზღვრება სტატუსის მაძიებელი პირის ფუნქციური უნარებისა და მისი ჯანმრთელობის მდგომარეობის შეფასების, აგრეთვე ამ კანონის მე-2 მუხლის „ლ“ ქვეპუნქტში მითითებულ გარემოებათა საფუძველზე.

2. ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სფეროში სახელმწიფო პროგრამები, აგრეთვე აღნიშნული პროგრამების ფარგლებში მიწოდებული სერვისები, უნდა ეფუძნებოდეს შემდეგ პრინციპებს:

ა) შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ყველა პირისთვის ჯანდაცვის, მათ შორის, ფსიქიკური ჯანმრთელობის, ასევე სოციალური სერვისების ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფა, შესაძლებლობის შეზღუდვის ხარისხის მიუხედავად, საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით;

ბ) ჯანდაცვის, აბილიტაციისა/რეაბილიტაციისა და სოციალური სერვისების მრავალფეროვნებისა და გეოგრაფიული ხელმისაწვდომობის ხელშეწყობა.

3. საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო შეიმუშავებს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა საჭიროებებზე მორგებულ, სხვებთან თანაბარი შესაძლებლობის ხელშემწყობ სოციალურ სერვისებს.

4. საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო:

ა) ხელს უწყობს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე გოგონების, ქალებისა და ბავშვებისთვის ჯანდაცვისა და სოციალური პროგრამების ფარგლებში სერვისების მიწოდებას, მათი ინდივიდუალური საჭიროებების გათვალისწინებით;

ბ) შეიმუშავებს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებისთვის მომსახურების/დახმარების მიმწოდებელი სამედიცინო პერსონალის პროფესიულ სტანდარტებს;

გ) თავისი კომპეტენციის ფარგლებში, ხელს უწყობს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებისათვის ჯანმრთელობის დაცვისა და სოციალური სათემო სერვისების განვითარებას;

დ) შრომის ბაზარზე შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა დასაქმებისა და კარიერული ზრდის ხელშეწყობის მიზნით, შეიმუშავებს და ახორციელებს შესაბამის პროგრამებს და უზრუნველყოფს სამუშაოს მაძიებელ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა:

დ.ა) პროფესიულ კონსულტირებას, შესაბამისი პროფილის განსაზღვრასა და კარიერის დაგეგმვასთან დაკავშირებულ მომსახურებას;

დ.ბ) პროფესიული მომზადება-გადამზადების პროგრამაში მონაწილეობას;

დ.გ) სამუშაო ადგილის მოძიებას ან/და სამუშაო ადგილის შენარჩუნებას დამოუკიდებლად ან მხარდაჭერით;

დ.დ) კვალიფიკაციის გათვალისწინებით, ღია შრომის ბაზარზე მათ ინტეგრაციას.

5. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა პროგრამების შემუშავება უნდა განხორციელდეს მათი საჭიროებების შესწავლის საფუძველზე.

6. საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო საქართველოს განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტროსთან ერთად უზრუნველყოფს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთათვის პროფესიული ორიენტაციის პროგრამების, დასაქმების სამსახურების, პროფესიული და უწყვეტი განათლების ხელმისაწვდომობას.

7. საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვისა და საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროები, აგრეთვე სხვა ადმინისტრაციული ორგანოები, თავიანთი კომპეტენციის ფარგლებში, უზრუნველყოფენ დასაქმების სფეროში ისეთი პოლიტიკისა და პროგრამების შექმნას, რომლებიც მიმართულია შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა თვითდასაქმებისა და საკუთარი სამეწარმეო საქმიანობის განვითარების ხელშეწყობისაკენ.

მუხლი 27. საქართველოს განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო

1. საქართველოს განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო, თავისი კომპეტენციის ფარგლებში, უზრუნველყოფს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთათვის განათლების ყველა საფეხურის, კულტურის ნებისმიერი სფეროს, მათ შორის, სახელოვნებო განათლების, ხელოვნების, შემოქმედების, კულტურული ღონისძიებებისა და კულტურული ტურიზმის, ასევე სპორტის ნებისმიერი სფეროს ხელმისაწვდომობას და შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა კულტურულ და სპორტულ ცხოვრებაში მონაწილეობას, რაც გულისხმობს:

ა) შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთათვის სახელმწიფო და კერძო საგანმანათლებლო დაწესებულებებში განათლების ყველა საფეხურზე ინკლუზიური განათლების განვითარების სამოქმედო გეგმის შემუშავებას, დამტკიცებასა და მისი შესრულების ზედამხედველობას; აგრეთვე კულტურისა და სპორტის ინფრასტრუქტურის მისაწვდომობას, ადაპტირებული პროგრამებითა და მასალებით უზრუნველყოფის სამოქმედო გეგმების, ადაპტირების სტანდარტებისა და მეთოდიკის შემუშავებას;

ბ) შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებთან მუშაობისათვის საჭირო უნარების შესაძენად, თავისი კომპეტენციის ფარგლებში, ყველა საფეხურის სახელმწიფო და კერძო საგანმანათლებლო დაწესებულებაში, კულტურისა და სპორტის დაწესებულებებსა და ორგანიზაციებში, ასევე ახალგაზრდულ ორგანიზაციებში მომუშავე კადრებისათვის სამუშაო სტანდარტების/ინსტრუქციების შემუშავებას და ამ კადრების გადამზადებას.

2. საქართველოს განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო ამ მუხლის პირველი პუნქტით განსაზღვრული მიზნების მისაღწევად საერთაშორისო გამოცდილებაზე დაყრდნობით და შესაბამის სფეროში მომუშავე შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა და სათანადო კვალიფიკაციის ექსპერტთა მონაწილეობით, შეიმუშავებს განათლების ყველა საფეხურზე:

ა) შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა მიმართ სპეციფიკური მიდგომისა და საჭიროების შესწავლის/შეფასების სტანდარტებსა და მეთოდიკას;

ბ) მომუშავე სპეციალისტებისათვის საკვალიფიკაციო მოთხოვნებს, რომლებიც აუცილებელია შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ახალგაზრდებთან, მათ შორის, მოსწავლეებთან/სტუდენტებთან/პროფესიულ სტუდენტებთან მუშაობისათვის და სავალდებულოა როგორც სახელმწიფო, ისე კერძო საგანმანათლებლო დაწესებულებებისათვის;

გ) მომუშავე სპეციალისტებისათვის კვალიფიკაციის ასამაღლებელ შესაბამის სატრენინგო მოდულებს, რომლებიც სავალდებულო იქნება როგორც სახელმწიფო, ისე კერძო საგანმანათლებლო დაწესებულებებისათვის.

3. საქართველოს განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრომ უნდა განახორციელოს განათლების ყველა საფეხურზე სასწავლო და მატერიალური რესურსების ადაპტაციის საჭიროების კვლევა, რის საფუძველზეც განხორციელდება:

ა) საჭირო სასწავლო და მატერიალური რესურსების მოძიება;

ბ) სწავლების მეთოდოლოგიის შემუშავება.

4. საქართველოს განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო ამ მუხლის პირველი პუნქტით განსაზღვრული მიზნების მისაღწევად საერთაშორისო გამოცდილებაზე დაყრდნობით და შესაბამის სფეროში მომუშავე შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა და სათანადო კვალიფიკაციის ექსპერტთა მონაწილეობით, შეიმუშავებს პარალიმპიური მოძრაობის განვითარების რეკომენდაციებს.

5. საქართველოს განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროსთან ერთად, ამ სფეროში მომუშავე პირებთან თანამშრომლობით, უზრუნველყოფს სურდოთარჯიმნების სერტიფიცირების პროგრამის შემუშავებასა და დამტკიცებას.

მუხლი 28. საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტრო

1. საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტრო, შესაბამის უწყებებთან ერთად, საქართველოს კანონმდებლობით მისთვის მინიჭებული უფლებამოსილების ფარგლებში, უზრუნველყოფს მეწარმეობის განვითარების ხელშემწყობ სახელმწიფო პროგრამებში შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა მონაწილეობის მხარდაჭერას, აგრეთვე, თავისი კომპეტენციის ფარგლებში, მონაწილეობს შესაბამის სამშენებლო სტანდარტებში/რეგლამენტებში შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირების საჭიროებისადმი გონივრული მისადაგებისა და უნივერსალური დიზაინის სტანდარტებით ადაპტირების სავალდებულო მექანიზმების შემუშავებაში.

2. საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს სახელმწიფო კონტროლისადმი დაქვემდებარებული საჯარო სამართლის იურიდიული პირი − საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაცია (შემდგომ − ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაცია) ტურიზმის განვითარების სახელმწიფო პოლიტიკის ჩამოყალიბებისა და განხორციელებისას უზრუნველყოფს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა საჭიროებების გათვალისწინებას.

3. ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაცია, ამ მუხლის მე-2 პუნქტით განსაზღვრული მიზნების მისაღწევად, საერთაშორისო გამოცდილებაზე დაყრდნობით და შესაბამის სფეროში მომუშავე შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა და სათანადო კვალიფიკაციის ექსპერტთა მონაწილეობით, უზრუნველყოფს:

ა) მის მიერ შექმნილი ან/და დაპროექტებული ტურისტული ინფრასტრუქტურის განვითარებისას შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა საჭიროებების გათვალისწინებას, საქართველოს კანონმდებლობის ფარგლებში;

ბ) მისი ოფიციალური ვებგვერდისა და მის მიერ შემუშავებული აუდიოვიზუალური მასალის შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთათვის ადაპტირებას.

მუხლი 29. საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო

საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო, თავისი კომპეტენციის ფარგლებში, მონაწილეობს ამ კანონით გათვალისწინებული ნორმატიული აქტების, სტრატეგიების, სამოქმედო გეგმებისა და ინსტრუქციების შემუშავებაში და ხელს უწყობს მათ იმპლემენტაციას.

მუხლი 30. საქართველოს რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტრო

1. საქართველოს რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტრო, თავისი კომპეტენციის ფარგლებში, მონაწილეობს შესაბამის სამშენებლო სტანდარტებში/რეგლამენტებში შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირების საჭიროებებისადმი გონივრული მისადაგებისა და უნივერსალური დიზაინის სტანდარტებით ადაპტირების სავალდებულო მექანიზმების შემუშავებაში.

2. საქართველოს რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტრო მუნიციპალიტეტის ორგანოებთან ურთიერთობისას, თავისი კომპეტენციის ფარგლებში, ხელს უწყობს ამ კანონით განსაზღვრული პრინციპების იმპლემენტაციას.

მუხლი 31. საგამოძიებო ორგანოები

1. საგამოძიებო ორგანოები, თავიანთი კომპეტენციის ფარგლებში, უზრუნველყოფენ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებისათვის სამართალწარმოების ხელმისაწვდომობას, რაც ხელს შეუწყობს შესაბამის პროცესში მათი როლის ეფექტიანად შესრულებას, მათ შორის, მოწმის სახით, გამოძიების ეტაპზე.

2. საგამოძიებო ორგანოებმა შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთათვის სამართალწარმოების ეფექტიანი ხელმისაწვდომობის უზრუნველსაყოფად უნდა შეიმუშაონ შემდეგი ინსტრუქციები:

ა) შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე მოწმესთან, დაზარალებულსა და ბრალდებულთან მუშაობის სტანდარტები და მეთოდიკა;

ბ) შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე არასრულწლოვან მოწმესთან, დაზარალებულსა და ბრალდებულთან მუშაობის სტანდარტები და მეთოდიკა.

3. ამ მუხლის მე-2 პუნქტით განსაზღვრული სტანდარტები და მეთოდიკა მოიცავს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა გამოკითხვისა და დაკითხვის პროცესებში, ასევე სასამართლოში საქმის განსახილველად მომზადებისას შესაბამისი სპეციფიკის გათვალისწინებას.

4. საგამოძიებო ორგანოები უზრუნველყოფენ დროებითი მოთავსების იზოლატორში მყოფი შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის უფლებების დაცვას, მისი სპეციფიკური საჭიროებების გათვალისწინებით.

მუხლი 32. საგანგებო სიტუაციების მართვის სამსახური

საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მმართველობის სფეროში შემავალი სახელმწიფო საქვეუწყებო დაწესებულება − საგანგებო სიტუაციების მართვის სამსახური უზრუნველყოფს მოსალოდნელი საგანგებო სიტუაციებისას შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა დაცვის მიზნით საგანგებო სიტუაციების მართვის გეგმებში შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა საჭიროებებზე ორიენტირებული ღონისძიებების შემუშავების ზედამხედველობას და მათი განხორციელების მხარდაჭერას.

მუხლი 33. იურიდიული დახმარების სამსახური

საჯარო სამართლის იურიდიული პირი − იურიდიული დახმარების სამსახური უზრუნველყოფს სასამართლოში საზოგადოებრივი ადვოკატის მიერ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირისათვის საადვოკატო მომსახურების გაწევას სამოქალაქო, ადმინისტრაციულ და სისხლის სამართლის საქმეებზე, აგრეთვე წარმომადგენლობას ადმინისტრაციული წარმოებისას და სამართლებრივ კონსულტაციას.

მუხლი 34. საქსტატი

1. ამ კანონით განსაზღვრული ყველა დაწესებულება და ორგანიზაცია, თავიანთი კომპეტენციისათვის მიკუთვნებულ საკითხებთან დაკავშირებით, ვალდებული არიან საქსტატს მიაწოდონ საჭირო მონაცემები/ინფორმაცია, საქართველოს მთავრობის მიერ შესაბამისი წლისათვის დამტკიცებული სტატისტიკური სამუშაოების პროგრამით გათვალისწინებული ნუსხისა და პერიოდულობის შესაბამისად.

2. სტატისტიკური მონაცემების დამუშავების/მიწოდების ფორმას ამტკიცებს საქსტატი.

3. საქსტატი, დადგენილი წესის შესაბამისად, უზრუნველყოფს შეჯამებული სტატისტიკური მონაცემების ხელმისაწვდომობას.

4. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა შესახებ სტატისტიკური ინფორმაციის დამუშავებისას გამოიყენება „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის დებულებები.

მუხლი 35. მუნიციპალიტეტის ორგანოები/დაწესებულებები

1. მუნიციპალიტეტის ორგანოები/დაწესებულებები ვალდებული არიან, თავიანთი კომპეტენციის ფარგლებში, შეიმუშაონ და დანერგონ დამოუკიდებელი ცხოვრების მხარდაჭერისა და სოციალური ინკლუზიის  პროგრამები შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა მონაწილეობით და მათი ინდივიდუალური საჭიროებების გათვალისწინებით, რათა უზრუნველყონ:

ა) ადგილობრივ დონეზე შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა საზოგადოებრივ, პოლიტიკურ, სოციალურ, ეკონომიკურ, კულტურულ და სპორტულ ცხოვრებაში სრული მონაწილეობა, დამოუკიდებელი ცხოვრების ხელშემწყობი სერვისების, მათ შორის, პერსონალური ასისტენტის მომსახურების გაცემა და აბილიტაციის/რეაბილიტაციის პროგრამების განხორციელება;

ბ) კანონით მინიჭებულ უფლებამოსილებათა განსახორციელებლად შესაბამისი ღონისძიებების პროგრამების/პროექტების შემუშავების პროცესში შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა მონაწილეობა გადაწყვეტილების შემუშავებისა და მიღების ყველა ეტაპზე;

გ) თავიანთ დაქვემდებარებაში არსებული ადრეული და სკოლამდელი აღზრდის დაწესებულებების როგორც ინფრასტრუქტურის, ისე საგანმანათლებლო პროგრამების შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვებისათვის სავალდებულო ხელმისაწვდომობა.

2. მუნიციპალიტეტის ორგანოები/დაწესებულებები ვალდებული არიან:

ა) ხელი შეუწყონ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა ადგილობრივი ორგანიზაციების საქმიანობას, რომლებშიც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირები ან/და მათი კანონიერი წარმომადგენლები როგორც ორგანიზაციის წევრთა, ისე მმართველი/გადაწყვეტილების მიმღები ორგანოების წევრთა უმრავლესობას წარმოადგენენ და რომლებიც მუშაობენ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა დამოუკიდებელი ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესების მიზნით;

ბ) შესაბამისი მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე მოქმედ სათანადო ფუნქციების მქონე სხვა დაწესებულებებთან/ორგანიზაციებთან ერთად ხელი შეუწყონ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა დამოუკიდებელი ცხოვრების საინფორმაციო-საკონსულტაციო და მხარდაჭერის სერვისების დანერგვასა და განვითარებას.

3. მუნიციპალიტეტის ორგანოების/დაწესებულებების ამ კანონით გათვალისწინებული უფლებამოსილებები (რომლებიც საქართველოს ორგანული კანონის „ადგილობრივი თვითმმართველობის კოდექსი“ თანახმად არ არის მუნიციპალიტეტის საკუთარი უფლებამოსილებები) არის სახელმწიფოს მიერ მუნიციპალიტეტისათვის დელეგირებული უფლებამოსილებები, რომელთა შესრულებაზეც დარგობრივ ზედამხედველობას საქართველოს ორგანული კანონით „ადგილობრივი თვითმმართველობის კოდექსი“ დადგენილი წესით ახორციელებს საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო.

მუხლი 36. კერძო სამართლის სუბიექტის კომპეტენცია

1. კერძო სამართლის სუბიექტი, მიუხედავად თავისი ორგანიზაციულ-სამართლებრივი ფორმისა და საკუთრებისა, ვალდებულია გონივრული მისადაგების გათვალისწინებით უზრუნველყოს ამ კანონითა და ამ კანონის საფუძველზე ადმინისტრაციული ორგანოების მიერ დადგენილი სავალდებულო სტანდარტების/ნორმატივების დაცვა და შესრულება.

2. ამ მუხლით გათვალისწინებული სტანდარტები/ნორმატივები კერძო სამართლის სუბიექტის მაქსიმალური მონაწილეობით დგინდება.

თავი IV 

გარდამავალი და დასკვნითი დებულებები

მუხლი 37. გარდამავალი დებულებები

1. 2021 წლის 1 იანვრამდე:

ა) საქართველოს მთავრობამ უზრუნველყოს 2021−2035 წლების ერთიანი სტრატეგიისა და წლიური სამოქმედო გეგმის შემუშავება და დამტკიცება, შესაბამისი ორგანოების/დაწესებულებების მიერ განსახორციელებელი ღონისძიებებისა და შესრულების ვადების მითითებით;

ბ) საქართველოს მთავრობამ უზრუნველყოს გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის „შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების კონვენციის“ იმპლემენტაციისათვის პასუხისმგებელი უწყებათაშორისი საკოორდინაციო კომიტეტის შექმნა;

გ) საქართველოს იუსტიციის სამინისტრომ უზრუნველყოს სპეციალური მოსარჩელის სტატუსის მისაღებად/გასაგრძელებლად შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების დაცვის მიზნით სამოქალაქო ან/და ადმინისტრაციული სამართალწარმოების სფეროში საქმიანობის დამადასტურებელი დოკუმენტაციის ფორმისა და წარდგენის წესების დამტკიცება;

დ) საქართველოს განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრომ უზრუნველყოს სურდოთარჯიმნების სერტიფიცირების პროგრამის შემუშავება და დამტკიცება.

2. საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრომ:

ა) 2023 წლის 1 იანვრამდე უზრუნველყოს შესაძლებლობის შეზღუდვის სტატუსის დადგენის მექანიზმის ბიოფსიქოსოციალური მოდელის დანერგვასთან დაკავშირებით განსახორციელებელი ღონისძიებების გეგმის დამტკიცება;

ბ) 2024 წლის 1 იანვრამდე უზრუნველყოს პერსონალური ასისტენტის სერვისის მართვის სტანდარტებისა და წესების, მათ შორის, პერსონალური ასისტენტის შერჩევის კრიტერიუმების, დამტკიცება.

3. ამ კანონის III თავით განსაზღვრულმა ორგანოებმა/დაწესებულებებმა:

ა) 2021 წლის 1 აპრილამდე უზრუნველყონ ამ კანონითა და ამ მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული 2021−2035 წლების ერთიანი სტრატეგიით გათვალისწინებული ვალდებულებების შესასრულებლად შესაბამისი მუხლებით გათვალისწინებული წლიური სამოქმედო გეგმების შემუშავება და დამტკიცება მათთვის სავალდებულოდ განსახორციელებელი ღონისძიებებისა და შესრულების ვადების მითითებით;

ბ) ამ მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული 2021−2035 წლების ერთიანი სტრატეგიის შესაბამისად, განახორციელონ ყველა საჭირო ღონისძიება 2021 წლის 1 იანვრიდან 2035 წლის 31 დეკემბრამდე პერიოდში შესაბამისი ვალდებულებების შესრულებისა და ამ კანონის სრულად ამოქმედების უზრუნველსაყოფად;

გ) 2035 წლის 31 დეკემბრამდე ეტაპობრივად განახორციელონ ამ კანონის გამოქვეყნებამდე არსებული შენობა-ნაგებობებისა და სხვა სახის ინფრასტრუქტურის, აგრეთვე არსებული სერვისების უნივერსალური დიზაინის შესაბამისად ადაპტირება შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთათვის სრული ხელმისაწვდომობის უზრუნველსაყოფად, ხოლო იმ შემთხვევაში, როდესაც შენობის ადაპტირება შეუძლებელია ობიექტური ტექნიკური მიზეზების გამო, რაც უნდა დასტურდებოდეს სათანადო საექსპერტო დასკვნით, ამ პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტით განსაზღვრულ გეგმაში დამატებით გაითვალისწინონ მოქმედების ალტერნატიული საშუალებები შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთათვის სრული ხელმისაწვდომობის უზრუნველსაყოფად.

4. ამ მუხლის მე-3 პუნქტის „გ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული ვალდებულება არ ვრცელდება ამ კანონის 36-ე მუხლით განსაზღვრულ იმ კერძო სამართლის სუბიექტის საკუთრებაში/სარგებლობაში არსებულ შენობა-ნაგებობასა და სხვა სახის ინფრასტრუქტურაზე, რომლის საქმიანობის საგანსაც სერვისების მიწოდება არ განეკუთვნება.

5. მუნიციპალიტეტის ორგანოებმა:

ა) 2025 წლის 1 იანვრამდე უზრუნველყონ პერსონალური ასისტენტის სერვისის პროგრამული გაწერა, სერვისის მოცულობის განსაზღვრა და შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთათვის მისი მიწოდების წესების შემუშავება;

ბ) 2025 წლის 1 იანვრიდან უზრუნველყონ პერსონალური ასისტენტის სერვისის მიწოდება.

6. ამ კანონის გამოქვეყნების მომენტიდან შენობა-ნაგებობების პროექტირება და მშენებლობა განხორციელდეს საქართველოს სივრცის დაგეგმარების, არქიტექტურული და სამშენებლო საქმიანობის კოდექსისა და მის საფუძველზე დამტკიცებული სამართლებრივი აქტების მოთხოვნათა შესაბამისად.

მუხლი 38. ძალადაკარგულად გამოსაცხადებელი აქტი

2021 წლის 1 იანვრიდან ძალადაკარგულად გამოცხადდეს „შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა სოციალური დაცვის შესახებ“ საქართველოს 1995 წლის 14 ივნისის კანონი (საქართველოს პარლამენტის უწყებები, 1994−1995, №№27−30, მუხ. 633).

მუხლი 39. კანონის ამოქმედება

1. ეს კანონი, გარდა ამ კანონის I−III თავებისა, ამოქმედდეს გამოქვეყნებისთანავე.

2. ამ კანონის I−III თავები ამოქმედდეს 2021 წლის 1 იანვრიდან.


საქართველოს პრეზიდენტისალომე ზურაბიშვილი

 

 

თბილისი,

14 ივლისი 2020 წ.

N6823-რს

 

Закон Грузии

О правах лиц с ограниченными возможностями

 

Государство содействует реализации прав и основных свобод лиц с ограниченными возможностями и обеспечивает защиту достоинства личности, таких лиц, действуя при этом в соответствии с Конституцией Грузии, Конвенцией Организации Объединенных Наций «О правах лиц с ограниченными возможностями» (далее – Конвенция о правах лиц с ограниченными возможностями), общепризнанными правами человека, нормами, предусмотренными международным правом, законодательными и подзаконными нормативными актами Грузии.

 

Глава I. Общие положения

Статья 1. Сфера, регулируемая Законом

1. Настоящий Закон определяет основные принципы и механизмы независимой жизни лиц с ограниченными возможностями без дискриминации и на равных с другими лицами условиях и их доступа к полноценному участию во всех сферах жизни, для достижения:

а) реализации права на индивидуальную автономию и независимость, в том числе, права свободного выбора, свободного передвижения, неприкосновенности личной и семейной жизни, в том числе, свободного выбора места жительства;

б) развития возможностей для самостоятельной жизни и полноценного участия в общественной жизни;

в) превенции и искоренения в обществе стигматизации лиц с ограниченными возможностями;

г) защиты лиц с ограниченными возможностями от эксплуатации, насилия, ненадлежащего обращения и дискриминации;

д) доступность услуг в любой сфере.

2. Настоящим Законом устанавливаются права и обязанности административных органов и субъектов частного права в процессе имплементации принципов и механизмов, определенных настоящим Законом.

Статья 2. Толкование терминов

Термины, использованные в настоящем Законе, имеют следующие значения:

а) лица с ограниченными возможностями – лица с устойчивыми физическими, психическими, интеллектуальными или сенсорными нарушениями, которые при взаимодействии с различными барьерами могут препятствовать полноценному и эффективному участию указанных лиц в общественной жизни наравне с другими лицами;

б) ограничение возможностей – отсутствие у лиц с устойчивыми физическими, психическими, интеллектуальными или сенсорными нарушениями равных с другими лицами возможностей личностного развития и самореализации, что обусловлено совокупностью факторов физической среды, отношения общества и других факторов;

в) разумное приспособление – принцип, подразумевающий осуществление в каждом конкретном случае необходимых и соответствующих изменений, которые не вызывают непропорционального или чрезмерного бремени, или обязательства и обеспечивают реализацию прав и свобод лиц с ограниченными возможностями в равных с другими лицами условиях;

г) универсальный дизайн – дизайн продукта, среды, курса обучения, программы и услуги, который всем людям предоставляет возможность доступа к ним без специальной адаптации и использования специального дизайна. Универсальный дизайн не исключает использование в случае необходимости конкретными группами лиц с ограниченными возможностями вспомогательных средств или (и) иной поддержки;

д) язык жестов – невербальный, визуальный язык, при котором кодирование информации осуществляется при помощи мануальных и мимических средств;

е) доступная среда – совокупность физических, институциональных и социальных условий, обеспечивающих равный доступ лиц с ограниченными возможностями ко всем общественным благам, в том числе, возможность участия в культурных, спортивных, политических или других мероприятиях в общественных местах, а также возможность пользоваться транспортом, информационными и коммуникационными средствами в равных с другими лицами условиях;

ж) прямая дискриминация на основании ограниченных возможностей – обусловленное ограниченными возможностями обращение или создание условий, которые при пользовании правами, установленными законодательством Грузии, ставят лиц в невыгодное положение по сравнению с лицами, находящимися в аналогичных условиях, либо ставят в равное положение лиц, находящихся по сути в неравных условиях, за исключением случая, когда подобное обращение или создание условий служат определенной законом цели охраны общественного порядка и нравственности, оправданы исходя из объективных и разумных соображений и необходимы в демократическом обществе, а используемые средства соразмерны для достижения такой цели;

з) косвенная дискриминация на основании ограниченных возможностей – положение, когда нейтральные по форме и дискриминационные по сути положения, критерии либо практика ставят лиц с ограниченными возможностями в невыгодное положение по сравнению с другими лицами, находящимися в аналогичных условиях, либо ставят в равное положение лиц, находящихся по сути в неравных условиях, за исключением случая, когда подобное положение служит определенной законом цели охраны общественного порядка и нравственности, оправданы исходя из объективных и разумных соображений и необходимы в демократическом обществе, а применяемые средства соразмерны для достижения такой цели.

и) самостоятельная жизнь – автономия лиц с ограниченными возможностями, свобода выбора, принятия решений и контроля собственной жизни, реализация которой в случае необходимости возможна при помощи других лиц, в том числе, путем предоставления им различных сервисов;

к) сервис персонального ассистента – сервис по оказанию лицам с ограниченными возможностями надлежащей помощи в улучшении качества самостоятельной жизни и повышении контроля за собственной жизнью, а также при получении образования, на рабочих местах, при пользовании публичными сервисами или осуществлении повседневной деятельности;

л) биопсихосоциальная модель – модель определения, измерения состояния здоровья и ограничения возможностей лица и формирования политики, которая фокусируется на психологических, биологических и социальных факторах и рассматривает взаимосвязь человеческого организма/системы органов, поведенческого стиля, когнитивных процессов и внешних факторов в совокупности.

 

Глава II. Права лиц с ограниченными возможностями

и гарантии их осуществления

Статья 3. Равенство перед законом

1. Государство обеспечивает равенство перед законом и реализацию прав лиц с ограниченными возможностями наравне с другими лицами во всех сферах общественной жизни.

2. Государство принимает соответствующие меры в целях реализации прав лиц с ограниченными возможностями. Государство поддерживает разработку механизмов, ориентированных на права лиц с ограниченными возможностями и приспособленных к их нуждам.

3. Меры, связанные с реализацией собственных прав лицами с ограниченными возможностями, должны предусматривать соответствующие эффективные гарантии для превенции и пресечения злоупотребления указанными правами и возможного конфликта интересов. Такие гарантии должны обеспечивать, чтобы меры, направленные на реализацию соответствующих прав, были ориентированы непосредственно на нужды лиц с ограниченными возможностями, соответствовали и были приспособлены к их состоянию и были защищены от нежелательного влияния. При этом указанные гарантии должны быть пропорциональны целям предотвращения злоупотребления указанными правами и возможного конфликта интересов.

4. Государство охраняет женщин и девочек с ограниченными возможностями от дискриминации во всех сферах общественной жизни и обеспечивает создание для них надлежащих условий для реализации равных прав, свобод и возможностей женщин и мужчин. Любые действия, осуществляемые в отношении лиц указанной категории, должны отвечать принципам гендерного равенства с учетом специфических потребностей женщин и девочек.

Статья 4. Самостоятельная жизнь

1. Государство поддерживает самостоятельную жизнь лиц с ограниченными возможностями и их полноценное участие во всех сферах общественной жизни наравне с другими лицами, а также доступность различных поддерживающих услуг и объектов общественного пользования, а также средств коммуникации, необходимых для их полноценного участия в общественной жизни. Коммуникация включает: язык, афишированный текст, азбуку Брайля, тактильную коммуникацию, крупный шрифт, доступную мультимедиа, а также пишущее средство или аудио-средство, упрощенный язык, читающее лицо, усиливающие коммуникацию и альтернативные методы, средства и форматы, включая доступные информационные и коммуникационные технологии.

2. Обработка персональных данных для достижения целей, предусмотренных пунктом первым настоящей статьи, осуществляется в соответствии с требованиями Закона Грузии «О защите персональных данных». Министерство лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий, труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии при исполнении обязанностей, возложенных на него законодательством Грузии, правомочно обрабатывать персональные данные лиц с ограниченными возможностями и в случае необходимости передавать указанные данные другим лицам/организациям для получения соответствующей выгоды лицами с ограниченными возможностями.

3. Государство признает право лиц с ограниченными возможностями самим выбирать место жительства. Запрещается принуждать лиц с ограниченными возможностями к проживанию в местах, специально выделенных для лиц с ограниченными возможностями, если указанное не обусловлено необходимостью, предусмотренной законодательством Грузии или (и) спецификой пенитенциарной системы.

4. Государством обеспечивается неприкосновенность личной и семейной жизни лиц с ограниченными возможностями и запрещается самовольное или незаконное вмешательство в их личную и семейную жизнь, корреспонденцию или иную коммуникацию.

5. Государство поддерживает разработку и внедрение уполномоченными органами в пределах их компетенции сервисов, стандартов и регуляций, необходимых для самостоятельной жизни лиц с ограниченными возможностями с тем, чтобы обеспечивались:

а) устранение практических барьеров, препятствий и стереотипов, мешающих самостоятельной жизни лиц с ограниченными возможностями;

б) пользование сервисом персонального ассистента;

в) пользование вспомогательными средствами, необходимыми для самостоятельной жизни;

г) пользование информацией о самостоятельной жизни, поддержкой и консультацией;

д) возможность участия в социальной, культурной, спортивной, экономической и политической жизни страны наравне с другими лицами;

е) доступ к физической среде, зданиям и сооружениям, дорогам, транспорту, информации, жилым помещениям, медицинским учреждениям, местам работы, коммуникационным технологиям и системам, открытым для общества объектам, скорому и аварийному обслуживанию и другим услугам наравне с другими лицами;

ж) соблюдение стандартов доступности для лиц с ограниченными возможностями услуг, оказываемых на общественных объектах, в публичных учреждениях, и других услуг, а также ориентиров к руководству;

з) участие в разработке планов действий и программ, предусмотренных настоящим Законом, лиц с ограниченными возможностями, а также лиц, деятельность которых связана с защитой прав лиц с ограниченными возможностями и улучшением условий для них.

Статья 5. Недопустимость дискриминации

1. Запрещается любая дискриминация ввиду ограниченных возможностей, определенная Законом Грузии «Об устранении всех форм дискриминации». Под дискриминацией также подразумевается отказ от разумного приспособления в соответствии с настоящим Законом.

2. Государство принимает все соответствующие меры для обеспечения путем разумного приспособления поддержки равенства и устранения дискриминации лиц с ограниченными возможностями.

3. Все лица с ограниченными возможностями имеют право на соблюдение собственной физической и психической неприкосновенности наравне с другими лицами.

Статья 6. Женщины с ограниченными возможностями

1. Государство обеспечивает реализацию основных прав и свобод женщин и девочек с ограниченными возможностями наравне с другими женщинами.

2. Государство защищает женщин и девочек с ограниченными возможностями от дискриминации во всех сферах общественной жизни и обеспечивает создание для них надлежащих условий для реализации равноправия женщин и мужчин, равных свобод и возможностей. Любые действия, осуществляемые в отношении лиц указанной категории, должны отвечать принципам гендерного равенства с учетом специфических нужд женщин и девочек.

3. Государство поддерживает доступность для женщин с ограниченными возможностями права на репродуктивное здравоохранение наравне с другими лицами.

Статья 7. Дети с ограниченными возможностями

1. Государство обеспечивает реализацию основных прав и свобод детей с ограниченными возможностями наравне с другими детьми.

2. В любых действиях, связанных с детьми с ограниченными возможностями, в первую очередь должны учитываться наилучшие интересы ребенка.

3. Государство обеспечивает для детей с ограниченными возможностями наравне с другими детьми возможность свободного выражения мнения по всем важным для них вопросам с учетом возраста и уровня развития. При реализации указанного права им должна обеспечиваться помощь, соответствующая ограниченным возможностям и возрасту.

4. Государство обеспечивает создание для детей с ограниченными возможностями, исходя из их наилучших интересов, механизмов, необходимых для получения непрерывного образования, полноценного участия в общественной жизни и жизни в биологической семье, а также механизмов защиты от дискриминации и насилия.

5. Государство обеспечивает право детей с ограниченными возможностями на проживание в семье наравне с другими детьми. Для беспрепятственной реализации указанного права, а также предотвращения сокрытия, оставления, пренебрежения или сегрегации детей с ограниченными возможностями государство осуществляет все необходимые административные, социальные и образовательные мероприятия, в том числе, предварительно обеспечивает детей с ограниченными возможностями и их семьи исчерпывающей информацией, соответствующими услугами и помощью.

6. Если семья не в состоянии заботиться о детях с ограниченными возможностями, государство обязано принять все меры для организации альтернативной заботы в рамках более широкого семейного круга, а в случае невозможности – создать для детей среду, приближенную к семейной среде, с учетом преемственности воспитания, этнического происхождения, религиозной и культурной принадлежности и родного языка ребенка. Размещение с целью альтернативной заботы детей с ограниченными возможностями должно осуществляться в соответствии с Кодексом о правах ребенка, если настоящим Законом не предусмотрено иное.

Статья 8. Образование

1. Государство путем внедрения соответствующих эффективных механизмов, с использованием технологий, техники и образовательных ресурсов, соответствующих нуждам лиц с ограниченными возможностями, обеспечивает внедрение системы доступного и качественного инклюзивного образования, при помощи которой лицам с ограниченными возможностями будет обеспечена возможность получения непрерывного образования, развития своей личности и творческих способностей и реализации умственных и физических возможностей.

2. Государство обеспечивает доступность для лиц с ограниченными возможностями технических программ и программ профессиональной ориентации, профессионального и непрерывного образования.

Статья 9. Здравоохранение

Государство с учетом индивидуальных потребностей лиц с ограниченными возможностями в соответствии с законодательством Грузии обеспечивает лицам с ограниченными возможностями доступ к сервисам здравоохранения наравне с другими лицами, что подразумевает:

а) доступ к учреждениям здравоохранения;

б) осуществление различных программ в сфере здравоохранения;

в) содействие внедрению соответствующих стандартов и методов, обеспечивающих лицам с ограниченными возможностями доступ к пользованию конкретными сервисами;

г) предоставление превентивных сервисов, сервисов ранней диагностики и лечебно-реабилитационных сервисов, что обеспечивает идентификацию общих причин, вызывающих ограниченные возможности, и сведение ограничения возможностей до минимума.

Статья 10. Абилитация и реабилитация

1. Государство содействует созданию соответствующими государственными ведомствами сервисов и программ и разработке механизмов, обеспечивающих максимальную независимость лиц с ограниченными возможностями, использование и укрепление их физических, сенсорных, ментальных и профессиональных возможностей с учетом возраста, пола, степени и вида ограничения возможностей.

2. Для выполнения обязательств, предусмотренных пунктом первым настоящей статьи, государство содействует развитию абилитационных и реабилитационных сервисов и программ в сферах здравоохранения, занятости, образования и социальных услуг таким образом, чтобы указанные сервисы и программы:

а) осуществлялись на максимально раннем этапе и основывались на оценке нужд индивида;

б) обеспечивали участие и интеграцию лиц с ограниченными возможностями во всех сферах общественной жизни.

3. Государство содействует профессиональной подготовке и переподготовке специалистов и персонала, занимающихся оказанием абилитационных и реабилитационных услуг.

Статья 11. Труд и занятость

1. Государство содействует созданию на открытом рынке возможностей для обеспечения занятости лиц с ограниченными возможностями наравне с другими лицами, в том числе, путем применения временных мероприятий для достижения указанной цели.

2. Государство защищает право на труд лиц с ограниченными возможностями и содействует его реализации, в том числе, в трудовых договорных/преддоговорных отношениях, и обеспечивает, чтобы у лиц с ограниченными возможностями наравне с другими лицами было право на справедливые и благоприятные условия труда, безопасную и здоровую рабочую среду, а также защиту от принудительного труда и дискриминации.

3. Государство содействует созданию в сфере занятости программ, обеспечивающих самозанятость лиц с ограниченными возможностями и организацию ими собственной предпринимательской деятельности.

4. Государство содействует занятости лиц с ограниченными возможностями в публичном и частном секторах путем разработки соответствующих планов действий и программ, что наряду с другими мероприятиями может подразумевать внедрение льготных механизмов для работодателей, специальную подготовку и переподготовку лиц с ограниченными возможностями, адаптацию среды, финансовую поддержку программ, инициированных работодателем, и другие льготы.

5. С целью содействия занятости лиц с ограниченными возможностями в публичном секторе юридическое лицо публичного права – Бюро публичной службы в пределах своей компетенции обеспечивает доступность администрируемых им сервисов.

Статья 12. Защита от эксплуатации, насилия и унижающего обращения

1. Государство обеспечивает защиту лиц с ограниченными возможностями, в том числе, женщин и детей от эксплуатации, насилия и унижающего обращения.

2. Государство обеспечивает принятие мер с целью превенции всех форм эксплуатации, насилия и унижающего обращения в отношении лиц с ограниченными возможностями, а также содействует оказанию помощи и поддержки лицам с ограниченными возможностями, членам их семей и ухаживающим лицам с учетом возраста и пола с целью выявления и предотвращения случаев эксплуатации, насилия и унижающего обращения.

3. Государство обеспечивает доступ лиц с ограниченными возможностями – жертв эксплуатации, насилия и унижающего обращения к программам физической, психологической реабилитации и социальной реинтеграции.

Статья 13. Защищенность личной и семейной жизни

Государство заботится об устранении дискриминации в отношении лиц с ограниченными возможностями в связи со всеми вопросами личной и семейной жизни, что наряду с другими возможностями подразумевает:

а) реализацию права лиц с ограниченными возможностями в возрасте, достаточном для вступления в брак, на вступление в брак и создание семьи на основании свободного выбора и осознанного согласия супругов;

б) реализацию права лиц с ограниченными возможностями на принятие свободного и ответственного решения о численности детей и интервале между их рождением, а также на получение соответствующих их возрасту информации и образования о репродуктивном здоровье и планировании семьи.

Статья 14. Участие в политической и общественной жизни

1. Государство обеспечивает полноценное участие лиц с ограниченными возможностями наравне с другими лицами в политической и общественной жизни непосредственно или через представителя, подобранного на основе свободного волеизъявления, а также право лиц с ограниченными возможностями голосовать и быть избранными без какой-либо дискриминации, наравне с другими лицами.

2. Лица с ограниченными возможностями имеют право на доступ к публичной информации, необходимой для осуществления избирательного права. Вопрос о создании необходимых условий для беспрепятственной реализации лицами с ограниченными возможностями избирательного права регулируется избирательным законодательством Грузии.

3. Государство признает грузинский язык жестов. Грузинский язык жестов – это средство коммуникации с глухими и слабослышащими лицами, проживающими в Грузии, полностью основанный на зрительном восприятии. Государство признает грузинский язык жестов в качестве средства общения между людьми, а также одного из средств получения образования глухими и слабослышащими людьми и обеспечивает создание необходимых условий для его применения и развития.

4. Государство содействует деятельности представительных организаций, основной целью которых являются реализация и защита прав лиц с ограниченными возможностями, а также представительных организаций, большинство лиц, вовлеченных в процесс управления которыми – лица с ограниченными возможностями или (и) их законные представители.

Статья 15. Социальная защита

1. Гарантии социальной защиты лиц с ограниченными возможностями определяются настоящим Законом, международными договорами Грузии, другими законодательными и подзаконными нормативными актами Грузии.

2. Государство обеспечивает создание адекватных условий жизни для лиц с ограниченными возможностями, что наряду с другими мероприятиями, включает разработку и осуществление программ, направленных на социальную защиту и преодоление бедности.

Статья 16. Участие в культурных, спортивных, развлекательных и других общественных мероприятиях

1. Государство содействует созданию для лиц с ограниченными возможностями равных с другими лицами возможностей отдыха, проведения свободного времени, участия в культурных, спортивных, развлекательных и других общественных мероприятиях, и разработке механизмов, обеспечивающих для указанных лиц:

а) доступ к соответствующей информации и материалам;

б) доступ к сервисам;

в) полную инклюзию.

2. Государство содействует разработке соответствующих механизмов для применения и развития лицами с ограниченными возможностями собственного творческого, спортивного или иного потенциала.

Статья 17. Повышение сознания

1. Государство с целью повышения общественного сознания обеспечивает:

а) популяризацию потенциала лиц с ограниченными возможностями и их вклада в общественную жизнь;

б) разработку и осуществление образовательных и познавательных программ, связанных с правами лиц с ограниченными возможностями, а также предоставление соответствующей информации о правах лиц с ограниченными возможностями их семьям и различным заинтересованным группам представителей общественности;

в) осуществление долгосрочных программ, способствующих преодолению стереотипов, вызывающих дискриминацию по признаку ограниченных возможностей;

г) отражение адекватных, современных и соответствующих международным стандартам требований/механизмов, ориентированных на права лиц с ограниченными возможностями, в образовательных и информационных материалах, обязательных к исполнению всеми учреждениями, независимо от их организационно-правовой формы.

2. Государство осуществляет мероприятия, определенные пунктом первым настоящей статьи, помимо других организаций, также посредством Общественного вещателя.

Статья 18. Доступность судопроизводства

1. Государство обеспечивает лицам с ограниченными возможностями доступ к судопроизводству, что подразумевает как создание соответствующих процедурных механизмов, так и любое разумное приспособление, с тем чтобы лица с ограниченными возможностями принимали полноценное участие в административном производстве всех типов, нотариальных действиях, а также в процессе следствия, судебного разбирательства, альтернативного разрешения спора или (и) исполнения.

2. Государство поддерживает обеспечение правоохранительными органами и юридическим лицом публичного права – Службой юридической помощи доступа лиц с ограниченными возможностями к территориальным службам и подразделениям, что подразумевает доступность как инфраструктуры, так и услуг.

Статья 19. Специальный истец

1. Организация со статусом специального истца – это заинтересованная сторона, которая без предоставления полномочий на законное представительство по административным и гражданским делам защищает права лиц с ограниченными возможностями в административных органах и суде.

2. Организации со статусом специального истца правомочны вести административные и гражданские споры, а также обращаться в соответствующие ведомства с заявлением, иском/жалобой, если дело касается устранения дискриминации в отношении лиц с ограниченными возможностями или (и) имеет важное значение для развития правовой практики в указанной сфере.

3. Организации со статусом специального истца осуществляют полномочия, указанные в настоящей статье, и в случае, когда имеет место коллективное нарушение или предполагаемое нарушение прав лиц с ограниченными возможностями.

4. Специальный истец – это непредпринимательское (некоммерческое) юридическое лицо, которое в соответствии с настоящим Законом со статусом специального истца зарегистрировано в Реестре предпринимателей и непредпринимательских (некоммерческих) юридических лиц.

5. Со статусом специального истца регистрируются непредпринимательские (некоммерческие) юридические лица, имеющие не менее чем 3-летний опыт деятельности в сфере гражданского или (и) административного судопроизводства с целью защиты прав лиц с ограниченными возможностями. Срок регистрации статуса специального истца – 3 года, по истечении которого решение по поводу указанной регистрации утрачивает силу, если заинтересованное лицо не предъявит требование о продлении срока регистрации, к которому должна прилагаться документация, подтверждающая осуществление в течение 3 истекших лет деятельности в сфере гражданского или (и) административного судопроизводства с целью защиты прав лиц с ограниченными возможностями, форма и порядок представления которой определяются приказом Министра юстиции Грузии.

Статья 20. Персональный ассистент

1. Стандарты и правила управления сервисом персонального ассистента, в том числе, критерии подбора персонального ассистента утверждает Министерство лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий, труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии.

2. Персональным ассистентом является совершеннолетнее, дееспособное лицо, выразившее согласие оказать лицу с ограниченными возможностями необходимые для него услуги в целях улучшения качества самостоятельной жизни и повышения контроля за собственной жизнью, при получении образования, на рабочем месте, при пользовании публичными сервисами или осуществлении повседневной деятельности.

3. Предоставление сервиса персонального ассистента осуществляет муниципалитет, который определяет объем указанного сервиса и разрабатывает порядок его предоставления в порядке, установленном законодательством Грузии.

 

Глава III. Обязательства административных органов

и субъектов частного права

Статья 21. Обязательства административных органов

Административные органы обязаны:

а) обеспечить внедрение универсального дизайна или (и) адаптацию в соответствии с универсальным дизайном имеющихся и строящихся зданий и сооружений для лиц с ограниченными возможностями, для обеспечения полной доступности всех учреждений, действующих в сфере своего управления;

б) обеспечить полную доступность для лиц с ограниченными возможностями всех соответствующих сервисов в своей системе, включая предложение приспособленных к соответствующим потребностям, адаптированных программ и материалов (в том числе, аудиокниг, книг, напечатанных шрифтом Брайля, сурдоперевода, субтитров);

в) для выполнения обязательств, определенных подпунктами «а» и «б» настоящего пункта, разработать и утвердить план действий по обеспечению адаптации и универсального дизайна, с указанием подлежащих осуществлению мероприятий и соответствующих сроков, обеспечить надзор за его исполнением;

г) в пределах своей компетенции содействовать исполнению единой стратегии и плана действий, утвержденных Правительством Грузии;

д) обеспечивать постоянную переподготовку соответствующих кадров в целях развития необходимых навыков для отношений с лицами с ограниченными возможностями;

е) участвовать в пределах своей компетенции в разработке нормативных актов, стратегий, планов действий и инструкций, предусмотренных настоящим Законом, и содействовать их имплементации;

ж) осуществлять другие полномочия, предусмотренные настоящей главой.

Статья 22. Законодательная власть

1. Парламент Грузии в соответствии с Конституцией Грузии, международными договорами Грузии, другими законодательными и подзаконными нормативными актами Грузии определяет основные направления государственной политики в сфере защиты прав лиц с ограниченными возможностями, обеспечивает создание и развитие законодательной базы, контролирует деятельность органов, подотчетных Парламенту Грузии по вопросам равенства.

2. Правительство Грузии раз в год представляет Парламенту Грузии письменный отчет о реализации основных прав и свобод лиц с ограниченными возможностями, в том числе, о выполнении мероприятий по обеспечению социальных прав.

3. На основании отчета, представленного Правительством Грузии, Парламент Грузии правомочен разрабатывать рекомендации для улучшения деятельности Правительства Грузии в сфере, определенной пунктом первым настоящей статьи.

4. Парламент Грузии обеспечивает парламентский контроль за имплементацией Конвенции «О правах лиц с ограниченными возможностями».

Статья 23. Судебная власть

Высший совет юстиции Грузии для обеспечения исполнения обязательств, предусмотренных настоящим Законом, разрабатывает и утверждает стандарты и методику работы с участниками процесса – лицами с ограниченными возможностями, в которых учитывается специфичность рассмотрения в суде дел соответствующей категории.

Статья 24. Исполнительная власть

1. Правительство Грузии в пределах своей компетенции обеспечивает:

а) утверждение единой стратегии по содействию имплементации Конвенции «О правах лиц с ограниченными возможностями» и настоящего Закона и соответствующего плана действий и надзор за его исполнением;

б) создание межведомственного координационного комитета, ответственного за имплементацию Конвенции «О правах лиц с ограниченными возможностями», в состав которого входят руководящие лица соответствующих министерств, других соответствующих ведомств, юридического лица публичного права – Службы юридической помощи, юридического лица публичного права – Национальной службы статистики (далее – Сакстати), а также, со статусом приглашенного члена, представители органов законодательной, судебной и местной власти Грузии и соответствующих организаций.

2. Организационно-правовое обеспечение деятельности межведомственного координационного комитета осуществляет Администрация Правительства Грузии.

3. В состав межведомственного координационного комитета могут приглашаться представители организаций, деятельность которых связана с защитой прав или (и) улучшением условий для лиц с ограниченными возможностями.

Статья 25. Министерство юстиции Грузии

1. Министерство юстиции Грузии с целью полноценной имплементации Конвенции «О правах лиц с ограниченными возможностями» обеспечивает изучение имеющейся законодательной базы и в случае необходимости, в координации с соответствующими учреждениями, организацию разработки законодательных изменений.

2. Государственное подведомственное учреждение, действующее в сфере управления Министерства юстиции Грузии, – Специальная пенитенциарная служба обеспечивает защиту прав лиц с ограниченными возможностями, помещенных в пенитенциарное учреждение, с учетом их специфических потребностей.

Статья 26. Министерство лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий, труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии

1. Установление статуса лица с ограниченными возможностями основывается на биопсихосоциальной модели. Министерство лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий, труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии разрабатывает биопсихосоциальную модель механизма установления статуса ограниченных возможностей и постоянно содействует ее внедрению. Статус ограниченных возможностей в рамках биопсихосоциальной модели определяется на основании оценки функциональных умений и состояния здоровья лица – соискателя статуса, а также обстоятельств, указанных в подпункте «л» статьи 2 настоящего Закона.

2. Государственные программы в сфере здравоохранения и социальной защиты, а также сервисы, предоставляемые в рамках указанных программ, должны основываться на следующих принципах:

а) обеспечение для всех лиц с ограниченными возможностями доступности сервисов здравоохранения, в том числе, в сфере психического здоровья, а также социальных сервисов, независимо от степени ограничения возможностей в порядке, установленном законодательством Грузии;

б) поддержка разнообразия и географической доступности сервисов здравоохранения, абилитации/реабилитации и социальных сервисов.

3. Министерство лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий, труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии разрабатывает приспособленные к потребностям лиц с ограниченными возможностями социальные сервисы, поддерживающие равные возможности этих лиц наравне с другими лицами.

4. Министерство лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий, труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии:

а) поддерживает предоставление девочкам, женщинам и детям с ограниченными возможностями сервисов в рамках программ по здравоохранению и социальных программ с учетом их индивидуальных потребностей;

б) разрабатывает профессиональные стандарты для медицинского персонала, предоставляющего услуги/оказывающего помощь лицам с ограниченными возможностями;

в) в пределах своей компетенции содействует развитию сервисов здравоохранения и социальных общинных сервисов для лиц с ограниченными возможностями;

г) с целью содействия занятости на рынке труда и карьерному росту лиц с ограниченными возможностями разрабатывает и осуществляет соответствующие программы и обеспечивает для лиц с ограниченными возможностями, ищущими работу:

г.а) профессиональное консультирование, услуги, связанные с определением соответствующего профиля и планированием карьеры;

г.б) участие в программах профессиональной подготовки и переподготовки;

г.в) поиск рабочего места или (и) сохранение за ними рабочего места самостоятельно или при содействии;

г.г) их интеграцию на открытом рынке труда с учетом квалификации.

5. Разработка программ для лиц с ограниченными возможностями должна осуществляться на основании изучения их потребностей.

6. Министерство лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий, труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии совместно с Министерством образования, науки, культуры и спорта Грузии обеспечивает доступ лиц с ограниченными возможностями к программам профессиональной ориентации, службам занятости, профессиональному и непрерывному образованию.

7. Министерство лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий, труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии и Министерство экономики и устойчивого развития Грузии, а также другие административные органы в пределах своей компетенции обеспечивают создание в сфере занятости политики и программ, направленных на содействие самозанятости и развитию собственной предпринимательской деятельности лиц с ограниченными возможностями.

Статья 27. Министерство образования, науки, культуры и спорта Грузии

1. Министерство образования, науки, культуры и спорта Грузии в пределах своей компетенции обеспечивает доступ лиц с ограниченными возможностями ко всем ступеням образования, любым сферам культуры, в том числе, образованию в сфере искусств, любым сферам искусства, творчества, любым культурным мероприятиям и культурному туризму, а также всем видам спорта и участие лиц с ограниченными возможностями в культурной и спортивной жизни, что подразумевает:

а) разработку, утверждение и надзор за исполнением плана действий по развитию инклюзивного образования для лиц с ограниченными возможностями на всех ступенях образования в государственных и частных образовательных учреждениях, а также доступность инфраструктуры в сферах культуры и спорта, разработку планов действий по обеспечению адаптированными программами и материалами, стандартов и методики адаптации;

б) разработку в пределах своей компетенции рабочих стандартов/инструкций для кадров, работающих в государственных и частных образовательных учреждениях всех ступеней, учреждениях и организациях сферы культуры и спорта, а также молодежных организациях, и переподготовку указанных кадров для приобретения навыков, необходимых для работы с лицами с ограниченными возможностями.

2. Министерство образования, науки, культуры и спорта Грузии для достижения целей, определенных пунктом первым настоящей статьи, основываясь на международном опыте и с участием лиц с ограниченными возможностями, работающими в соответствующей сфере, и экспертов с надлежащей квалификацией разрабатывает на всех ступенях образования:

а) стандарты и методику специфического подхода к лицам с ограниченными возможностями и изучения/оценки их потребностей;

б) квалификационные требования, предъявляемые к работающим специалистам, необходимые для работы с молодежью с ограниченными возможностями, в том числе, учащимися/студентами/студентами профессионального образования и обязательные как для государственных, так и для частных образовательных учреждений;

в) соответствующие тренинговые модули повышения квалификации работающих специалистов, которые будут обязательны как для государственных, так и частных образовательных учреждений.

3. Министерство образования, науки, культуры и спорта Грузии должно провести исследование необходимости адаптации учебных и материальных ресурсов на всех ступенях образования, на основании которого будут осуществлены:

а) изыскание необходимых учебных и материальных ресурсов;

б) разработка методологии обучения.

4. Министерство образования, науки, культуры и спорта Грузии для достижения целей, определенных пунктом первым настоящей статьи, основываясь на международном опыте и с участием лиц с ограниченными возможностями, работающими в соответствующей сфере, и экспертов с надлежащей квалификацией разрабатывает рекомендации по развитию паралимпийского движения.

5. Министерство образования, науки, культуры и спорта Грузии совместно с Министерством лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий, труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии с участием лиц, работающих в указанной сфере, обеспечивает разработку и утверждение программы сертификации сурдопереводчиков.

Статья 28. Министерство экономики и устойчивого развития Грузии

1. Министерство экономики и устойчивого развития Грузии совместно с соответствующими ведомствами в пределах полномочий, предоставленных ему законодательством Грузии, обеспечивает поддержку участия лиц с ограниченными возможностями в государственных программах по содействию развитию предпринимательства, а также в пределах своей компетенции участвует в разработке обязательных механизмов разумного приспособления к потребностям лиц с ограниченными возможностями и адаптации по стандартам универсального дизайна в соответствующих строительных стандартах/регламентах.

2. Юридическое лицо публичного права, подлежащее государственному контролю Министерства экономики и устойчивого развития Грузии, – Национальная администрация туризма Грузии (далее – Национальная администрация туризма) при формировании и осуществлении государственной политики развития туризма обеспечивает учет потребностей лиц с ограниченными возможностями.

3. Национальная администрация туризма для достижения целей, определенных пунктом 2 настоящей статьи, основываясь на международном опыте и с участием лиц с ограниченными возможностями, работающими в соответствующей сфере, и экспертов с надлежащей квалификацией обеспечивает:

а) учет потребностей лиц с ограниченными возможностями при развитии созданной или (и) спроектированной ею туристической инфраструктуры в пределах законодательства Грузии;

б) адаптацию для лиц с ограниченными возможностями своей официальной веб-страницы и разработанного ею аудиовизуального материала.

Статья 29. Министерство финансов Грузии

Министерство финансов Грузии в пределах своей компетенции участвует в разработке предусмотренных настоящим Законом нормативных актов, стратегий, планов действий и инструкций и содействует их имплементации.

Статья 30. Министерство регионального развития и инфраструктуры Грузии

1. Министерство регионального развития и инфраструктуры Грузии в пределах своей компетенции участвует в разработке обязательных механизмов разумного приспособления к потребностям лиц с ограниченными возможностями и адаптации по стандартам универсального дизайна в соответствующих строительных стандартах/регламентах.

2. Министерство регионального развития и инфраструктуры Грузии при отношениях с органами муниципалитета в пределах своей компетенции содействует имплементации принципов, определенных настоящим Законом.

Статья 31. Следственные органы

1. Следственные органы в пределах своей компетенции обеспечивают доступ лиц с ограниченными возможностями к судопроизводству, что будет способствовать эффективному выполнению их роли в соответствующем процессе, в том числе, в качестве свидетелей на этапе расследования.

2. Следственные органы для обеспечения эффективного доступа лиц с ограниченными возможностями к судопроизводству должны разработать следующие инструкции:

а) стандарты и методику работы с лицами с ограниченными возможностями, являющимися свидетелями, потерпевшими и обвиняемыми;

б) стандарты и методику работы с несовершеннолетними лицами с ограниченными возможностями, являющимися свидетелями, потерпевшими и обвиняемыми.

3. Стандарты и методика, определенные пунктом 2 настоящей статьи, включают учет соответствующей специфики в процессе опроса и допроса лиц с ограниченными возможностями, а также при подготовке дела к рассмотрению в суде.

4. Следственные органы обеспечивают защиту прав лиц с ограниченными возможностями, находящимися в изоляторе временного содержания, с учетом их специфических потребностей.

Статья 32. Служба по управлению чрезвычайными ситуациями

Государственное подведомственное учреждение, входящее в сферу управления Министерства внутренних дел Грузии, – Служба по управлению чрезвычайными ситуациями с целью защиты лиц с ограниченными возможностями при ожидаемых чрезвычайных ситуациях обеспечивает надзор за разработкой мероприятий, ориентированных на потребности лиц с ограниченными возможностями в планах управления чрезвычайными ситуациями и содействие их осуществлению.

Статья 33. Служба юридической помощи

Юридическое лицо публичного права – Служба юридической помощи обеспечивает оказание лицам с ограниченными возможностями адвокатских услуг общественным адвокатом в суде по гражданским, административным и уголовным делам, а также представительство и правовую консультацию в ходе административного производства.

Статья 34. Сакстати

1. Все учреждения и организации, определенные настоящим Законом, в связи с вопросами, относящимися к их компетенции, обязаны предоставлять Сакстати необходимые данные/информацию в соответствии с перечнем и периодичностью, предусмотренными программой статистических работ, утвержденной Правительством Грузии на соответствующий год.

2. Форму обработки/предоставления статистических данных утверждает Сакстати.

3. Сакстати в установленном порядке обеспечивает доступ к суммированным статистическим данным.

4. При обработке статистических данных о лицах с ограниченными возможностями применяются положения Закона Грузии «О защите персональных данных».

Статья 35. Органы/учреждения муниципалитета

1. Органы/учреждения муниципалитета обязаны в пределах своей компетенции разрабатывать и внедрять программы по поддержке самостоятельной жизни и социальной инклюзии с участием лиц с ограниченными возможностями и с учетом их индивидуальных потребностей с тем, чтобы обеспечить:

а) на местном уровне полное участие лиц с ограниченными возможностями в общественной, политической, социальной, экономической, культурной и спортивной жизни, предоставление сервисов по содействию самостоятельной жизни, в том числе, услуг персонального ассистента и программ абилитации/реабилитации;

б) участие лиц с ограниченными возможностями на всех этапах разработки и принятия решений в процессе разработки программ/проектов соответствующих мероприятий для осуществления полномочий, предоставленных законом;

в) обязательную доступность для детей с ограниченными возможностями как инфраструктуры, так и образовательных программ учреждений раннего и дошкольного воспитания, находящихся в их подчинении.

2. Органы/учреждения муниципалитета обязаны:

а) содействовать деятельности местных организаций лиц с ограниченными возможностями, в которых лица с ограниченными возможностями или (и) их законные представители являются большинством как членов организации, так и членов управляющих органов/органов принимающих решения, и которые работают с целью улучшения качества самостоятельной жизни лиц с ограниченными возможностями;

б) совместно с действующими на территории соответствующего муниципалитета другими учреждениями/организациями, имеющими надлежащие функции, содействовать внедрению и развитию информационно-консультативных и поддерживающих сервисов самостоятельной жизни лиц с ограниченными возможностями.

3. Полномочия органов/учреждений муниципалитетов, предусмотренные настоящим Законом (которые согласно Органическому закону Грузии «Кодекс о местном самоуправлении» не являются собственными полномочиями муниципалитетов), – это полномочия, делегированные муниципалитету государством, отраслевой надзор за исполнением которых в порядке, установленном Органическим законом Грузии «Кодекс о местном самоуправлении», осуществляет Министерство лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий, труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии.

Статья 36. Компетенция субъекта частного права

1. Субъект частного права, независимо от организационно-правовой формы и собственности, обязан с учетом разумного приспособления обеспечить соблюдение и выполнение обязательных стандартов/нормативов, установленных настоящим Законом и административными органами на основании настоящего Закона.

2. Стандарты/нормативы, предусмотренные настоящей статьей, устанавливаются с максимальным участием субъекта частного права.

 

Глава IV. Переходные и заключительные положения

Статья 37. Переходные положения

1. До 1 января 2021 года:

а) Правительству Грузии обеспечить разработку и утверждение единой стратегии на 2021–2035 годы и годового плана действий с указанием подлежащих осуществлению соответствующими органами/учреждениями мероприятий и сроков исполнения;

б) Правительству Грузии обеспечить создание межведомственного координационного комитета, ответственного за имплементацию Конвенции Организации Объединенных Наций «О правах лиц с ограниченными возможностями»;

в) Министерству юстиции Грузии для получения/продления статуса специального истца обеспечить утверждение формы и правил представления документации, подтверждающей деятельность в сфере гражданского или (и) административного судопроизводства по защите прав лиц с ограниченными возможностями;

г) Министерству образования, науки, культуры и спорта Грузии обеспечить разработку и утверждение программы сертификации сурдопереводчиков.

2. Министерству лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий, труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии:

а) до 1 января 2023 года обеспечить утверждение плана мероприятий, подлежащих осуществлению в связи с внедрением биопсихосоциальной модели механизма установления статуса ограничения возможностей;

б) до 1 января 2024 года обеспечить утверждение стандартов и правил управления сервисом персонального ассистента, в том числе, критериев подбора персонального ассистента.

3. Органам/учреждениям, определенным главой III настоящего Закона:

а) до 1 апреля 2021 года для выполнения обязательств, предусмотренных единой стратегией на 2021–2035 годы, предусмотренной настоящим Законом и подпунктом «а» пункта первого настоящей статьи, обеспечить разработку и утверждение годовых планов действий, предусмотренных соответствующими статьями, с указанием мероприятий, подлежащих обязательному осуществлению ими, и сроков выполнения;

б) в соответствии с единой стратегией на 2021–2035 годы, предусмотренной подпунктом «а» пункта первого настоящей статьи, осуществлять все необходимые мероприятия для обеспечения выполнения в период с 1 января 2021 года и до 31 декабря 2035 года соответствующих обязательств и полного задействования настоящего Закона;

в) до 31 декабря 2035 года поэтапно осуществлять адаптацию имевшихся до опубликования настоящего Закона зданий и сооружений и иной инфраструктуры, а также существующих сервисов в соответствии с универсальным дизайном для обеспечения полного доступа лиц с ограниченными возможностями, а в случае, когда адаптация здания ввиду объективных технических причин не представляется возможной, что должно быть подтверждено надлежащим экспертным заключением, дополнительно предусмотреть в плане, определенном подпунктом «а» настоящего пункта, альтернативные способы действия для обеспечения полного доступа лиц с ограниченными возможностями.

4. Обязательство, предусмотренное подпунктом «в» пункта 3 настоящей статьи, не распространяется на определенные статьей 36 настоящего Закона здания и сооружения и иную инфраструктуру, находящиеся в собственности/пользовании субъектов частного права, к предмету деятельности которых не относится предоставление сервисов.

5. Органам муниципалитета:

а) до 1 января 2025 года обеспечить программное расписание сервиса персонального ассистента, определение объема сервиса и разработку правил его предоставления лицам с ограниченными возможностями;

б) с 1 января 2025 года обеспечить предоставление сервиса персонального ассистента.

6. С момента опубликования настоящего Закона проектировку и строительство зданий и сооружений осуществлять в соответствии с требованиями Кодекса Грузии о пространственном планировании, архитектурной и строительной деятельности и утвержденных на его основании правовых актов.

Статья 38. Акт, подлежащий объявлению утратившим силу

С 1 января 2021 года объявить утратившим силу Закон Грузии «О социальной защите лиц с ограниченными возможностями» от 14 июня 1995 года (Ведомости Парламента Грузии 1994–1995, №№27–30, ст. 633).

Статья 39. Введение Закона в действие

1. Настоящий Закон, за исключением глав I–III настоящего Закона, ввести в действие по опубликовании.

2. Главы I–III настоящего Закона ввести в действие с 1 января 2021 года.

 

 

Президент Грузии                                  Саломе Зурабишвили

 

Тбилиси

14 июля 2020 г.

№ 6823-вс

рс