საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ

მანანა კობახიძე – სხდომის თავმჯდომარე ;

ირინე იმერლიშვილი – წევრი ;

ხვიჩა კიკილაშვილი – წევრი ;

თეიმურაზ ტუღუში – წევრი , მომხსენებელი მოსამართლე .

სხდომის მდივანი : მანანა ლომთათიძე .

საქმის დასახელება : საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ .

დავის საგანი : „ სახელმწიფო პენსიის შესახებ “ საქართველოს კანონის მე -16 მუხლის პირველი პუნქტის „ ბ “ ქვეპუნქტის და მე -17 მუხლის პირველი პუნქტის „ გ “ ქვეპუნქტის , ასევე „ სახელმწიფო კომპენსაციისა და სახელმწიფო აკადემიური სტიპენდიის შესახებ “ საქართველოს კანონის 30- ე მუხლის პირველი პუნქტის „ გ “ ქვეპუნქტის და 31- ე მუხლის პირველი პუნქტის „ ვ “ ქვეპუნქტის კონსტიტუციურობა საქართველოს კონსტიტუციის მე -19 მუხლის პირველ და მე -2 პუნქტებთან მიმართებით .

საქმის განხილვის მონაწილეები : მოსარჩელე მხარის , საქართველოს სახალხო დამცველის წარმომადგენელი მიხეილ შარაშიძე ; მოპასუხე მხარის , საქართველოს პარლამენტის წარმომადგენლები   –  ქრისტინე კუპრავა , ნინო შარმანაშვილი და ლევან ღავთაძე .

I
აღწერილობითი ნაწილი

1. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2022 წლის 7 თებერვალს კონსტიტუციური სარჩელით ( რეგისტრაციის №1675) მომართა საქართველოს სახალხო დამცველმა . №1675 კონსტიტუციური სარჩელი , არსებითად განსახილველად მიღების საკითხის გადასაწყვეტად , საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მეორე კოლეგიას გადმოეცა 2022 წლის 10 თებერვალს . საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მეორე კოლეგიის 2022 წლის 23 დეკემბრის № 2/8/1675 საოქმო ჩანაწერით , კონსტიტუციური სარჩელი მიღებული იქნა არსებითად განსახილველად . საქმის არსებითი განხილვა , ზეპირი მოსმენით , გაიმართა 2023 წლის პირველ და 2 თებერვალს .

2. №1675 კონსტიტუციურ სარჩელში საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოსადმი მომართვის სამართლებრივ საფუძვლებად მითითებულია : საქართველოს კონსტიტუციის მე -60 მუხლის მე -4 პუნქტის „ ა “ ქვეპუნქტი , „ საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ “ საქართველოს ორგანული კანონის მე -19 მუხლის პირველი პუნქტის „ ე “ ქვეპუნქტი და 39- ე მუხლის პირველი პუნქტის „ ბ “ ქვეპუნქტი .

3. „ სახელმწიფო პენსიის შესახებ “ საქართველოს კანონის მე -16 მუხლის პირველი პუნქტის „ ბ “ ქვეპუნქტის თანახმად , პენსია შეჩერდება პირის წინასწარ პატიმრობაში ყოფნის ფაქტის წარმოშობის მომდევნო თვის პირველი რიცხვიდან , ხოლო იმავე კანონის მე -17 მუხლის პირველი პუნქტის „ გ “ ქვეპუნქტი ადგენს , რომ პენსია შეწყდება სასამართლოს გამამტყუნებელი განაჩენის კანონიერ ძალაში შესვლისას , რომლითაც პირს შეეფარდა თავისუფლების აღკვეთის აღსრულება პენსიის შეჩერების დღიდან . „ სახელმწიფო კომპენსაციისა და სახელმწიფო აკადემიური სტიპენდიის შესახებ “ საქართველოს კანონის 30- ე მუხლის პირველი პუნქტის „ გ “ ქვეპუნქტის თანახმად , კომპენსაცია შეჩერდება პირის წინასწარ პატიმრობაში ყოფნის ფაქტის წარმოშობის მომდევნო თვის პირველი რიცხვიდან , ხოლო იმავე კანონის 31- ე მუხლის პირველი პუნქტის „ ვ “ ქვეპუნქტი ადგენს , რომ კომპენსაცია შეწყდება სასამართლოს გამამტყუნებელი განაჩენის კანონიერ ძალაში შესვლისას , რომლითაც პირს შეეფარდა თავისუფლების აღკვეთის აღსრულება კომპენსაციის შეჩერების დღიდან .

4. საქართველოს კონსტიტუციის მე -19 მუხლის პირველი პუნქტით აღიარებული და უზრუნველყოფილია საკუთრების და მემკვიდრეობის უფლება . აღნიშნული მუხლის მე -2 პუნქტის თანახმად კი , „ საჯარო ინტერესებისათვის დასაშვებია ამ უფლების შეზღუდვა კანონით განსაზღვრულ შემთხვევებში და დადგენილი წესით “.

5. №1675 კონსტიტუციურ სარჩელში მითითებულია , რომ „ სახელმწიფო პენსიის შესახებ “ საქართველოს კანონი ადგენს ე . წ . სახელმწიფო პენსიას , რომელიც ფინანსდება სახელმწიფო ბიუჯეტიდან და ეფუძნება თაობათა შორის სოლიდარობის პრინციპს . ამ მხრივ , გადასახადის გადამხდელს გააჩნია ლეგიტიმური მოლოდინი , რომ შესაბამისი საპენსიო ასაკის მიღწევისას , სამომავლოდ , იგიც მიიღებს სახელმწიფო პენსიას . თავის მხრივ , „ სახელმწიფო კომპენსაციისა და სახელმწიფო აკადემიური სტიპენდიის შესახებ “ საქართველოს კანონი ადგენს საქართველოს მოქალაქეების სოციალური დაცვის გარანტიებს სახელმწიფოს წინაშე განსაკუთრებული სამსახურის გავლის , აგრეთვე ამ პირთა მიერ შესაბამისი ასაკის მიღწევის , შესაძლებლობის შეზღუდვის და გარდაცვალების გამო . მოსარჩელის განმარტებით , სახელმწიფო პენსიასა და კომპენსაციას აქვს მსგავსი დანიშნულება და გულისხმობს პირთა ყოველთვიურ ფულად უზრუნველყოფას . ამდენად , მიზანშეწონილია , რომ საკონსტიტუციო სასამართლომ აღნიშნული საკითხები ერთი სარჩელის ფარგლებში განიხილოს .

6. კონსტიტუციური სარჩელის თანახმად , გასაჩივრებული ნორმები ითვალისწინებს თავისუფლებააღკვეთილ ბრალდებულ / მსჯავრდებულ პირთათვის სახელმწიფო პენსიისა და კომპენსაციის მიღების უფლების შეწყვეტასა / შეჩერებას . მოსარჩელის არგუმენტაციით , ის ფაქტი , რომ პენიტენციურ დაწესებულებაში პირი იმყოფება სახელმწიფოს კმაყოფაზე , არ ცვლის ყოველთვიურად საკუთარი შემოსავლის მიღების საჭიროებას , რადგან რიგი მნიშვნელოვანი უფლებების ეფექტურად განსახორციელებლად , აუცილებელი პირობაა ფინანსური შესაძლებლობების ქონა . მოსარჩელე აპელირებს , რომ მიუღებელია , სახელმწიფოს მიერ პენიტენციურ დაწესებულებაში თავისუფლებააღკვეთილი პირის შენახვის ხარჯი აღქმული იყოს პენსიისა და კომპენსაციის ჩანაცვლებად , რადგან პენიტენციურ დაწესებულებაში მოთავსებულ პირს , არათუ ერთმევა ფინანსური სარგებლის მიღების ინტერესი , არამედ პირიქით , განსაკუთრებულ ხასიათს იღებს .

7. მოსარჩელე მხარე აღნიშნავს , რომ სახელმწიფოს წინაშე განსაკუთრებული სამსახურის გაწევის შემდეგ , პირს აქვს ლეგიტიმური მოლოდინი , რომ კანონით გათვალისწინებულ პირობათა დაკმაყოფილების შემთხვევაში , იგი მიიღებს სახელმწიფო კომპენსაციას . აღნიშნულ მოლოდინს ქმნის „ სახელმწიფო კომპენსაციისა და სახელმწიფო აკადემიური სტიპენდიის შესახებ “ საქართველოს კანონის დებულებები . შესაბამისად , მოსარჩელე აპელირებს , რომ კომპენსაციის მიღების კონტექსტში უფლების შეზღუდვა საკონსტიტუციო სასამართლომ მკაცრ შემოწმებას უნდა დაუქვემდებაროს .

8. კონსტიტუციურ სარჩელში , თავის მხრივ , მითითებულია , რომ სახელმწიფოს მხრიდან პენსიის გადახდა არ არის სახელმწიფოს მიერ მიღებული სარგებლის ან სახელშეკრულებო ურთიერთობისთვის დამახასიათებელი საპასუხო შესრულება . თუმცა , მოსარჩელე მხარის აზრით , გასაჩივრებული ნორმებით სახელმწიფო პენსიის მიღების შეზღუდვა ეხება განსაკუთრებით მოწყვლად ჯგუფს ( თავისუფლებააღკვეთილ მსჯავრდებულ / ბრალდებულ პირებს ), რომელთა მიერ დამოუკიდებლად შემოსავლის მიღების შესაძლებლობა ძალიან მწირია . მოსარჩელე მიუთითებს , რომ „ სახელმწიფო პენსიის შესახებ “ საქართველოს კანონის გასაჩივრებულ ნორმათა პირობებში , დასახელებული პირები ფაქტობრივად რჩებიან საარსებო მინიმუმის გარეშე . შესაბამისად , შეზღუდვა კონკრეტული კატეგორიის საპენსიო ასაკს მიღწეულ პირებს აკისრებს გადამეტებულად მძიმე ტვირთს .

9. კონსტიტუციურ სარჩელში დამატებით მითითებულია, რომ 2020 წლის რელევანტური სტატისტიკური მონაცემების თანახმად, მსჯავრდებული 12,980 ადამიანიდან მხოლოდ 66 იყო პენსიონერი. აქედან გამომდინარე, მოსარჩელე მიუთითებს, რომ პენსიისა და კომპენსაციის მიმღებ პირთა რაოდენობის სიმცირის გამო, მათთვის ყოველთვიური სარგებლის შეჩერება/შეწყვეტა ვერ ჩაითვლება საბიუჯეტო სახსრების იმგვარ დაზოგვად, რომელმაც შეიძლება, არსებითი გავლენა იქონიოს სახელმწიფოს ფისკალურ და ეკონომიკურ უსაფრთხოებაზე.

10. საქმის არსებითი განხილვის სხდომაზე მოსარჩელე მხარის წარმომადგენელმა აღნიშნა , რომ სახელმწიფოს მიერ პენიტენციურ დაწესებულებაში პატიმრის შენახვაზე დახარჯული მატერიალური რესურსი მიზნობრივად განსხვავდება პირისთვის სახელმწიფო პენსიის ან კომპენსაციის ფარგლებში მიცემული ფულადი თანხისგან . პირველ შემთხვევაში , სახელმწიფო უზრუნველყოფს თავისი კონტროლის ქვეშ მყოფ თავისუფლებააღკვეთილ პირს , რათა მისი პირველადი მოთხოვნილებები დაკმაყოფილებული იყოს , ხოლო პენსიისა და კომპენსაციის შემთხვევაში , სახელმწიფო პირს გადასცემს თანხას , რომელსაც იგი დამოუკიდებლად განკარგავს . მოსარჩელე მხარის წარმომადგენლის პოზიციით , პენსიისა და კომპენსაციის მიმღები არ არის რომელიმე კონკრეტული მიზნით შეზღუდული , რომ გადაცემული თანხა , მაგალითად , გამოიყენოს მხოლოდ პირველადი საჭიროებების დასაკმაყოფილებლად , არამედ იგი გადაცემული თანხის განკარგვის ნაწილში არის აბსოლუტურად თავისუფალი .

11. მოსარჩელე მხარის წარმომადგენლის თანახმად , სადავოა უშუალოდ იმ პირობის კონსტიტუციურობა , რომელიც სახელმწიფო პენსიისა და კომპენსაციის მიღებას უკავშირებს პენიტენციურ დაწესებულებაში პირის ყოფნის ფაქტს . საქართველოს სახალხო დამცველის წარმომადგენლის მტკიცებით , პენსიისა და კომპენსაციის მიღებისთვის ცალკეული პირობების განსაზღვრისას , სახელმწიფო იზღუდება ისეთი პრინციპებით , როგორებიცაა თანასწორობა , საყოველთაობა , მუდმივობა და თაობათა შორის სოლიდარობა .

12. მოსარჩელემ დამატებით აღნიშნა , რომ სადავო პირობა განსხვავდება კანონმდებლობით გათვალისწინებული სხვა პირობებისგან , მაგალითად , როდესაც პირს ეზღუდება სახელმწიფო პენსიისა და კომპენსაციის მიღების შესაძლებლობა , თუ იგი , იმავდროულად , დასაქმებულია საჯარო სამსახურში , რადგან ამ უკანასკნელ შემთხვევაში , პირს შეუძლია , არჩევანი გააკეთოს , გააგრძელოს საჯარო სამსახურში მუშაობა თუ ისარგებლოს სახელმწიფო პენსიით ან კომპენსაციით . მოსარჩელე მხარის მტკიცებით , პენიტენციურ დაწესებულებაში ასეთი არჩევანის არარსებობა ეწინააღმდეგება პირის ლეგიტიმურ მოლოდინს , რომ იგი სახელმწიფო პენსიას ან კომპენსაციას მიიღებდა სიცოცხლის ბოლომდე . საქართველოს სახალხო დამცველის წარმომადგენელმა მიუთითა , რომ სადავო ნორმით გათვალისწინებული რეგულირება ვერ აკმაყოფილებს თანაზომიერების კონსტიტუციური პრინციპის ერთ - ერთ მოთხოვნას , კერძოდ , სადავო ნორმით დადგენილი რეგულირების ფარგლებში დაცული ინტერესი არ აღემატება შეზღუდულ ინტერესს . ამასთან დაკავშირებით , მოსარჩელე მხარის წარმომადგენელმა აღნიშნა , რომ პენიტენციურ დაწესებულებაში მყოფ პირს , განსხვავებით თავისუფალი ადამიანისგან , აქვს ნაკლები შესაძლებლობა , რომ დაიკმაყოფილოს საარსებო მინიმუმის მიღმა სხვა საჭიროებები .

13. ზემოხსენებულიდან გამომდინარე , მოსარჩელე მხარე თვლის , რომ გასაჩივრებული ნორმები გაუმართლებლად ზღუდავს საკუთრების უფლებას და არაკონსტიტუციურად უნდა იყოს ცნობილი საქართველოს კონსტიტუციის მე -19 მუხლის პირველ და მე -2 პუნქტებთან მიმართებით .

14. მოპასუხე მხარის წარმომადგენლებმა აღნიშნეს , რომ სახელმწიფო პენსიისა და კომპენსაციის მიზნები ერთმანეთის მსგავსია , რაც გამოიხატება , ინდივიდუალური საჭიროებების შესწავლისდა მიუხედავად , პირის საარსებო მინიმუმით უზრუნველყოფაში . საქართველოს პარლამენტის წარმომადგენლებმა ხაზგასმით მიუთითეს , რომ განსახილველი დავის მიზნებისთვის , სახელმწიფო პენსია და კომპენსაცია , მათი დანიშნულებიდან და მიზნიდან გამომდინარე , ერთიან კონტექსტში უნდა იქნეს შეფასებული . მოპასუხემ აგრეთვე აღნიშნა , რომ კანონმდებლობა განამტკიცებს სახელმწიფო პენსიისა და კომპენსაციის მიღების უფლებას , თუმცა ეს უკანასკნელი თავისთავად არ გულისხმობს ფულადი თანხის უპირობოდ მიღების შესაძლებლობას , არამედ კანონმდებელი თავისუფალია , საჭიროების შემთხვევაში , განსხვავებულად მოაწესრიგოს არსებული მოდელი .

15. საქართველოს პარლამენტის წარმომადგენლების თქმით , სადავო ნორმებით დადგენილ რეგულირებას არ აქვს სადამსჯელო ხასიათი , არამედ მისი მიზანია , რომ მოხდეს სახელმწიფო რესურსების რაციონალიზაცია , რათა ერთი კონკრეტული მიზნისთვის – პირის საარსებო მინიმუმით უზრუნველყოფისათვის , ბიუჯეტიდან არ მოხდეს ორჯერ თანხის გაცემა .

16. საქართველოს პარლამენტის წარმომადგენლების თქმით , სახელმწიფო პენსიისა და კომპენსაციის ფარგლებში მიღებული სარგებლის განკარგვის ნაწილში , ერთმანეთისგან უნდა გაიმიჯნოს ორი შემთხვევა . კერძოდ , როდესაც სახელმწიფო პენსიის ან კომპენსაციის მიმღები პირი არ იმყოფება პენიტენციურ დაწესებულებაში , იგი არ არის შეზღუდული , რომ მიღებული ფულადი თანხა დახარჯოს ნებისმიერი მიზნით , ხოლო იმ შემთხვევაში , როდესაც იგივე პირი იმყოფება პენიტენციურ დაწესებულებაში და მის სიცოცხლეზე უშუალოდ პასუხისმგებელია სახელმწიფო , მის მოვლა - პატრონობასთან დაკავშირებულ ყველანაირ ხარჯს ფარავს სახელმწიფო . ამდენად , მოპასუხე მხარის წარმომადგენლების პოზიციით , სახელმწიფო პენსია და კომპენსაცია პენიტენციურ დაწესებულებაში ტრანსფორმირებულია და იგი ნაცვლად ფულადი თანხისა , გაიცემა ნატურით .

17. მოპასუხე მხარის წარმომადგენლების აზრით , სახელმწიფო პენსიისა და კომპენსაციის მიღება პენიტენციურ დაწესებულებაში მხოლოდ ფორმალური გაგებით ჩერდება ან წყდება , რადგან მიზნობრივად , იგულისხმება , რომ სახელმწიფო სხვა ფორმით უზრუნველყოფს იმას , რომ პირს , ყველა აუცილებელი პირველადი საჭიროება ჰქონდეს დაკმაყოფილებული . ამასთან დაკავშირებით , მოპასუხე მხარის წარმომადგენლებმა დამატებით მიუთითეს , რომ პენიტენციურ დაწესებულებაში , საშუალოდ , ერთი პირის შენახვა აღემატება სახელმწიფო პენსიისა და კომპენსაციის რაოდენობას , კერძოდ , უტოლდება 1800 ლარს , რაშიც , მათ შორის , იგულისხმება კვებისა და სამედიცინო ხარჯებისთვის გამოყოფილი 450 ლარი .

18. საქართველოს პარლამენტის წარმომადგენლების აზრით , იმ პირობებში , როდესაც კანონმდებლობით , უშუალოდ და მკაფიოდ არის განსაზღვრული , რა შემთხვევებში ჩერდება ან წყდება სახელმწიფო პენსიის და კომპენსაციის ფულადი თანხით მიღების შესაძლებლობა , ბუნებრივია , რომ პირს ვერ ექნება საკუთრების მიღებისადმი შეუქცევადი ლეგიტიმური მოლოდინი . ამასთან დაკავშირებით , მოპასუხე მხარის წარმომადგენლებმა დამატებით მიუთითეს , რომ პენიტენციურ დაწესებულებაში ყოფნა არ არის სახელმწიფო პენსიისა და კომპენსაციის შეჩერების ან შეწყვეტის ერთადერთი პირობა , რომელსაც კანონმდებლობა ადგენს , ანალოგიური ტიპის პირობაა , მაგალითად , საჯარო სამსახურში დასაქმების შემთხვევაში , სახელმწიფო პენსიისა და კომპენსაციის მიღების შეუძლებლობა .

19. აღნიშნულიდან გამომდინარე , საქართველოს პარლამენტის წარმომადგენლების აზრით , კონსტიტუციური სარჩელი არ უნდა დაკმაყოფილდეს , ვინაიდან სადავო ნორმებით დადგენილი რეგულირებით არ ხდება საქართველოს კონსტიტუციით გარანტირებულ საკუთრების უფლებაში ჩარევა . თუმცა იმ შემთხვევაშიც , თუ საკონსტიტუციო სასამართლო მიიჩნევს , რომ გასაჩივრებული ნორმა ზღუდავს საკუთრების უფლებას , მოპასუხე მხარის პოზიციით , ამგვარი შეზღუდვა მიჩნეული უნდა იქნეს კონსტიტუციის შესაბამისად .

II
სამოტივაციო ნაწილი

1. სადავო ნორმების შინაარსი და შესაფასებელი მოცემულობა

1. №1675 კონსტიტუციური სარჩელის ავტორი ითხოვს „ სახელმწიფო პენსიის შესახებ “ საქართველოს კანონის მე -16 მუხლის პირველი პუნქტის „ ბ “ ქვეპუნქტის და მე -17 მუხლის პირველი პუნქტის „ გ “ ქვეპუნქტის , აგრეთვე „ სახელმწიფო კომპენსაციისა და სახელმწიფო აკადემიური სტიპენდიის შესახებ “ საქართველოს კანონის 30- ე მუხლის პირველი პუნქტის „ გ “ ქვეპუნქტის და 31- ე მუხლის პირველი პუნქტის „ ვ “ ქვეპუნქტის არაკონსტიტუციურად ცნობას საქართველოს კონსტიტუციის მე -19 მუხლის პირველ და მე -2 პუნქტებთან მიმართებით . სადავო ნორმების თანახმად , სახელმწიფო პენსია , კომპენსაცია და აკადემიური სტიპენდია ჩერდება პირის წინასწარ პატიმრობაში ყოფნის ფაქტის წარმოშობის მომდევნო თვის პირველი რიცხვიდან , ხოლო წყდება სასამართლოს გამამტყუნებელი განაჩენის კანონიერ ძალაში შესვლისას , რომლითაც პირს შეეფარდა თავისუფლების აღკვეთის აღსრულება , პენსიის , კომპენსაციის და აკადემიური სტიპენდიის შეჩერების დღიდან .

2. მოსარჩელე მხარე მიიჩნევს , რომ პირებს ასაკობრივი პენსიის , სახელმწიფო კომპენსაციის და აკადემიური სტიპენდიის მიღებასთან დაკავშირებით , გააჩნიათ საკუთრების უფლებით დაცული ლეგიტიმური მოლოდინი . მოსარჩელე მხარის წარმომადგენლის განმარტებით , კანონით გათვალისწინებული კრიტერიუმების დაკმაყოფილების შედეგად , დანიშნული პენსია , კომპენსაცია და აკადემიური სტიპენდია არ უნდა ჩერდებოდეს პირთა წინასწარი პატიმრობისა თუ თავისუფლების აღკვეთის შემთხვევაში , რამდენადაც ისინი იმყოფებიან განსაკუთრებით მოწყვლად მდგომარეობაში და არ გააჩნიათ სოციალური საჭიროებების დაკმაყოფილების სხვა რაიმე ალტერნატიული საშუალება . ამდენად , მოსარჩელე მხარის პოზიციით , გასაჩივრებული ნორმები გაუმართლებლად ზღუდავს საკუთრების უფლებას და არაკონსტიტუციურად უნდა იქნეს ცნობილი .

3. „ სახელმწიფო პენსიის შესახებ “ საქართველოს კანონის მე -4 მუხლის „ ი “ ქვეპუნქტის თანახმად , პენსიის შინაარსი განისაზღვრება როგორც „ პირისთვის ამ კანონის შესაბამისად დანიშნული ყოველთვიური ფულადი სარგებელი “. „ სახელმწიფო კომპენსაციისა და სახელმწიფო აკადემიური სტიპენდიის შესახებ “ საქართველოს კანონის მე -4 მუხლის „ დ “ ქვეპუნქტის მიხედვით , სახელმწიფო კომპენსაცია არის „ პირის ყოველთვიური ფულადი უზრუნველყოფა ამ კანონით დადგენილი წესითა და ოდენობით “. ხოლო აღნიშნული კანონის მე -4 მუხლის „ კ “ ქვეპუნქტი განსაზღვრავს სახელმწიფო აკადემიური სტიპენდიის შინაარსს , რომლის თანახმად , მასში იგულისხმება „ მეცნიერის ყოველთვიური ფულადი უზრუნველყოფა ამ კანონით დადგენილი წესითა და ოდენობით “. ამდენად , ირკვევა , რომ სახელმწიფო პენსია , ისევე როგორც კომპენსაცია და აკადემიური სტიპენდია პირს ეძლევა ყოველთვიური ფულადი სარგებლის სახით და გააჩნია სოციალური უზრუნველყოფის ხასიათი . ამავე დროს , როგორც კონსტიტუციურ სარჩელში , ისე საქმის არსებითი განხილვის სხდომაზე , მოსარჩელე მხარე მიუთითებდა , რომ იგი ერთმანეთისაგან არ მიჯნავს პენსიას , კომპენსაციასა და აკადემიურ სტიპენდიას და ნორმათა არაკონსტიტუციურობის სამტკიცებლად წარმოდგენილი არგუმენტაცია თანაბრად მიემართება თითოეულ მათგანს . რამდენადაც განსახილველი საქმის ფარგლებში უნდა დადგინდეს , კონსტიტუციის მოთხოვნებს შეესაბამება თუ არა პირის წინასწარ პატიმრობაში ყოფნისას და მსჯავრდებულად ცნობისას სახელმწიფო პენსიის , კომპენსაციის და აკადემიური სტიპენდიის შეჩერების / შეწყვეტის საკითხი , საკონსტიტუციო სასამართლო მიზანშეწონილად მიიჩნევს სადავო ნორმების ერთობლივად შეფასებას .

4. ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე , წინამდებარე საქმის ფარგლებში , საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ უნდა გამოარკვიოს , გააჩნიათ თუ არა წინასწარ პატიმრობაში მყოფ ბრალდებულ და თავისუფლებააღკვეთილ მსჯავრდებულ პირებს საქართველოს კონსტიტუციის მე -19 მუხლის პირველი პუნქტით დაცული ლეგიტიმური მოლოდინი , რომ გააგრძელებენ დანიშნული სახელმწიფო პენსიის , კომპენსაციის ან აკადემიური სტიპენდიის მიღებას , ხოლო ამგვარი მოლოდინის არსებობის შემთხვევაში , სადავო ნორმებით დადგენილი რეგულაცია იწვევს თუ არა საკუთრების უფლებების შეზღუდვას და აკმაყოფილებს თუ არა კონსტიტუციის მოთხოვნებს .

2. საკუთრების უფლებით დაცული სფერო

5. საქართველოს კონსტიტუციის მე -19 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად , „ საკუთრების და მემკვიდრეობის უფლება აღიარებული და უზრუნველყოფილია “. კონსტიტუციის დასახელებული ნორმა განამტკიცებს საკუთრების , მისი შეძენის , გასხვისების და მემკვიდრეობით მიღების საყოველთაო უფლებას . საკონსტიტუციო სასამართლოს შეფასებით , „ საკუთრების უფლება ბუნებითი უფლებაა , რომლის გარეშე შეუძლებელია დემოკრატიული საზოგადოების არსებობა “ ( საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 26 ივნისის №3/1/512 გადაწყვეტილება საქმეზე „ დანიის მოქალაქე ჰეიკე ქრონქვისტი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ “, II-32). საკონსტიტუციო სასამართლოს არაერთხელ განუმარტავს , რომ „ საკუთრების უფლება ადამიანის არა მარტო არსებობის ელემენტარული საფუძველია , არამედ უზრუნველყოფს მის თავისუფლებას , მისი უნარისა და შესაძლებლობების ადეკვატურ რეალიზაციას , ცხოვრების საკუთარი პასუხისმგებლობით წარმართვას “ ( საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2007 წლის 2 ივლისის №1/2/384 გადაწყვეტილება საქმეზე „ საქართველოს მოქალაქეები – დავით ჯიმშელეიშვილი , ტარიელ გვეტაძე და ნელი დალალაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ “, II-5).

6. საქართველოს კონსტიტუციის მე -19 მუხლის პირველი პუნქტით გარანტირებულ საკუთრების უფლებას ავტონომიური მნიშვნელობა გააჩნია . საკონსტიტუციო სასამართლოს შეფასებით , იგი არ შემოიფარგლება მხოლოდ ფიზიკურ საგნებზე საკუთრების უფლებით , ზოგიერთი სხვა უფლება და სარგებელი , რომელიც ქმნის ქონებას , ქონებრივი ხასიათის ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა , ასევე ქონებრივი ღირებულებები , მათ შორის უფლება მოთხოვნაზე , რაც კანონიერი მოლოდინის საფუძველზე წარმოიშობა და პირის საკუთრების ეფექტურ გამოყენებას განაპირობებს , შესაძლოა , განხილული იქნეს როგორც საკუთრება და უფლება საკუთრებაზე ( საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2010 წლის 30 ივლისის №1/5/489-498 განჩინება საქმეზე „ საქართველოს მოქალაქეები – ოთარ კვენეტაძე და იზოლდა რჩეულიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ “, II-2). ამდენად , აშკარაა , რომ საქართველოს კონსტიტუციის მე -19 მუხლის დაცვის ობიექტი სცდება საკუთრების ტრადიციულ გაგებას , რაც გულისხმობს ფიზიკური საგნების ფლობის / სარგებლობის / განკარგვის შესაძლებლობას და ასევე მოიცავს სხვადასხვა ტიპის სამართლებრივ ინტერესს , მათ შორის , უფლებას მოთხოვნაზე , რაც კანონიერი მოლოდინის საფუძველზე წარმოიშობა , გააჩნია ეკონომიკური ღირებულება და წარმოადგენს ინდივიდის ეკონომიკური კეთილდღეობისთვის მნიშვნელოვან წინაპირობას .