ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმე „მჭედლიშვილი საქართველოს წინააღმდეგ“

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმე „მჭედლიშვილი საქართველოს წინააღმდეგ“
დოკუმენტის ნომერი 894/12
დოკუმენტის მიმღები ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო
მიღების თარიღი 25/05/2021
დოკუმენტის ტიპი სასამართლოს აქტები
გამოქვეყნების წყარო, თარიღი ვებგვერდი, 26/10/2021
სარეგისტრაციო კოდი
894/12
25/05/2021
ვებგვერდი, 26/10/2021
ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმე „მჭედლიშვილი საქართველოს წინააღმდეგ“
ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მეხუთე სექციის

გადაწყვეტილება 

საქმე „მჭედლიშვილი საქართველოს წინააღმდეგ“

(საჩივარი N 894/12)

 

მე-6 მუხლის 1-ლი პუნქტი (სისხლის სამართლის) • ზეპირი მოსმენა • აპელაციის ეტაპზე ზეპირი მოსმენის უგულებელყოფის თაობაზე დაუსაბუთებელი გადაწყვეტილება, მიუხედავად გარკვეული კითხვებისა, რომლებიც, საქმის სამართლიანი განხილვის ფარგლებში, მოითხოვს შესაბამისი პირების მიერ პირადად წარდგენილი მტკიცებულებების პირდაპირ შეფასებას

 

სტრასბურგი

2021 წლის 25 თებერვალი

 

საბოლოო გახდა

25/05/21

 

წინამდებარე გადაწყვეტილება საბოლოო გახდა კონვენციის 44-ე მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად. იგი შეიძლება დაექვემდებაროს რედაქციულ შესწორებას.

 

საქმეზე „მჭედლიშვილი საქართველოს წინააღმდეგ“

ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს (მეხუთე სექცია) პალატამ შემდეგი შემადგენლობით:

სიოფრა ო’ლირი, თავმჯდომარე,
მარტინშ მიტსი,
ლატიფ ჰუსეინოვი,
ლადო ჭანტურია,
ივანა ჯელიჩი,
არნფინ ბარდსენი,
მატიას გაიომარი, მოსამართლეები,
და მარტინა კელერი, სექციის განმწესრიგებლის მოადგილე,

გაითვალისწინა რა:

საქართველოს მოქალაქის ქ-ნი ვერა მჭედლიშვილის (შემდგომში „მომჩივანი“) მიერ „ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციის“ (შემდგომში „კონვენცია“) 34-ე მუხლის შესაბამისად 2011 წლის 20 დეკემბერს საქართველოს წინააღმდეგ სასამართლოში შეტანილი საჩივარი (N 894/12);

განჩინება იმის თაობაზე, რომ საქართველოს მთავრობას (შემდგომში „მთავრობა“) ეცნობოს კონვენციის მე-6 მუხლით გათვალისწინებული საჩივრის შესახებ, რომელიც ეხება სააპელაციო სასამართლოში ზეპირი მოსმენის არჩატარებას, და საჩივრის დანარჩენი ნაწილის მიუღებლად ცნობის თაობაზე;

მხარეთა მოსაზრებები;

2021 წლის 19 იანვრის დახურული თათბირის შემდეგ,

გამოიტანა შემდეგი გადაწყვეტილება, რომელიც იმავე დღეს იქნა მიღებული:

შესავალი

1.  წინამდებარე საჩივარი ეხება მომჩივნის დავას, რომ მის წინააღმდეგ წარმოებულ სისხლის სამართლის პროცესში სააპელაციო სასამართლოში ზეპირი მოსმენის არჩატარების გამო დაირღვა კონვენციის მე-6 მუხლის 1-ლი პუნქტით გათვალისწინებული მისი უფლებები.

ფაქტები

2.  მომჩივანი დაიბადა 1959 წელს. მომჩივანს წარმოადგენდა ქ-ნი ს. აბულაძე, ადვოკატი, რომელიც საადვოკატო საქმიანობას ახორციელებს თბილისში.

3.  მთავრობას წარმოადგენდა სახელმწიფო წარმომადგენელი იუსტიციის სამინისტროდან ბ-ნი ბ. ძამაშვილი.

4.  საქმის ფაქტობრივი გარემოებები, რა სახითაც არის ისინი წარმოდგენილი მხარეების მიერ, შეიძლება შეჯამდეს შემდეგნაირად.

5.  2010 წლის 18 მარტს პოლიციამ მიიღო ანონიმური ინფორმაცია, რომ მომჩივანს გაყიდვის მიზნით თურქეთიდან საქართველოში უკანონოდ გადმოჰქონდა ნარკოტიკული და ფსიქოტროპული პრეპარატები. იმავე დღეს პოლიციამ მომჩივანი საქართველოსა და თურქეთს შორის სახმელეთო საზღვარზე არსებულ სარფის სასაზღვრო გამშვებ პუნქტში გააჩერა და გაჩხრიკა. ჩხრეკის ოქმის თანახმად, მომჩივნისგან ამოიღეს 15 410 აბი (როგორც ჩანს, მოგვიანებით ხელმეორედ გადათვალეს და 15 761 აბი აღმოჩნდა). აბების ნაწილი დაფასოებული იყო 310 ბლისტერულ შეფუთვაში, თითოეული თხუთმეტი აბით და წარწერით „სტაბლონი“, ხოლო დანარჩენი დაფასოებული იყო გამჭვირვალე პაკეტში ყოველგვარი ეტიკეტის გარეშე. მომჩივანი დააკავეს როგორც ნარკოტიკული ნივთიერებების შეძენასა და შენახვის დანაშაულის ჩადენაში ეჭვმიტანილი („მოვლენათა პირველი წყება“).

6.  2010 წლის 19 მარტს მომჩივნისთვის ჩამორთმეულ აბებთან დაკავშირებით ჩატარებულმა ექსპერტიზამ დაადგინა, რომ აბები არ შეიცავდა ნარკოტიკულ ან ფსიქოტროპულ ნივთიერებებს. შედეგად, საქმეზე პასუხისმგებელმა გამომძიებელმა გადაწყვიტა, რომ არ არსებობდა გამოძიების დროს მომჩივნის პატიმრობის სამართლებრივი საფუძველი. მომჩივანი გაათავისუფლეს. შემდეგ სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს ექსპერტმა ამოღებული აბების ღირებულება 15 655,89 ქართული ლარით (იმ დროისთვის დაახლოებით 6 586 ევრო) განსაზღვრა.

7.  2010 წლის 30 ივლისს პოლიციამ მიიღო ანონიმური ინფორმაცია, რომ მომჩივანს ვინმე ა.მ.-სთან ერთად გაყიდვის მიზნით თურქეთიდან საქართველოში უკანონოდ გადმოჰქონდა ნარკოტიკული და ფსიქოტროპული პრეპარატები და რომ იმ მომენტში ისინი ორივე ამ ნივთიერებებით ბათუმში იმყოფებოდნენ. სისხლის სამართლის გამოძიება დაიწყო მომჩივნისა და ა.მ.-ს მიმართ ნარკოტიკული ნივთიერებების შეძენასა და შენახვის დანაშაულთან დაკავშირებით. იმავე დღეს მომჩივანი ბათუმში გააჩერეს და გაჩხრიკეს. მას ვერ უპოვეს რაიმე უკანონო ნივთები. ასევე ჩატარდა მისი სახლის ჩხრეკა, მაგრამ იქ ვერ იპოვეს რაიმე ნივთიერება. გამომძიებელმა, გადაუდებელი აუცილებლობიდან გამომდინარე, განახორციელა ჩხრეკა ბაღში, რომელიც ეკუთვნოდა გ.ჩ.-ს (ა.მ.-ის მეუღლის დედას). კითხვაზე, არის თუ არა მის კუთვნილ უძრავ ქონებაში გადამალული ნივთიერებები, გ.ჩ.-მ მიუთითა, რომ ა.მ.-მ ბაღში ჩანთის შენახვა სთხოვა, მაგრამ მან არ იცოდა, თუ რა იყო მასში. მან პოლიციელებს აჩვენა ის ადგილი, სადაც მან ჩანთა შეინახა. შედეგად, პოლიციელებმა ამოიღეს პოლიეთილენის პარკი, რომელშიც 10 956 დაუდგენელი აბი იყო და 710 ბლისტერული შეფუთვა, თითოეული თხუთმეტი აბით და წარწერით „სტაბლონი“ („მოვლენათა მეორე წყება“). მოგვიანებით სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს ექსპერტმა ამოღებული აბების ღირებულება 22 427,47 ლარით (დაახლოებით 9 392 ევრო) განსაზღვრა.

8.  2010 წლის 31 ივლისს მომჩივანი და ა.მ. დააკავეს როგორც ეჭვმიტანილები.

9.  2010 წლის 27 აგვისტოს მომჩივანს ბრალი წაუყენეს საბაჟო წესების დარღვევის ორ ფაქტზე, სისხლის სამართლის კოდექსის 214-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის შესაბამისად (იხილეთ 24-ე პარაგრაფი ქვემოთ), მოვლენათა ორ წყებასთან დაკავშირებით (იხილეთ მე-5და მე-7პარაგრაფები ზემოთ). ა.მ.-ს ასევე წაუყენეს ბრალი მოვლენათა მეორე წყებასთან დაკავშირებით.

10.  საქმის სასამართლოში განხილვის დროს მომჩივანმა აღიარა, რამდენადაც საკითხი ეხებოდა მოვლენათა პირველ წყებას, რომ მან მოახდინა „სტაბლონის“ პრეპარატების იმპორტი 2010 წლის 18 მარტს, რადგან მისი მიზანი იყო საქართველოში აფთიაქის გახსნა და გადასცა პრეპარატები პოლიციას, როდესაც ისინი მას მიუახლოვდნენ პირადი ჩხრეკისთვის. ეს იყო  აღნიშნული პრეპარატების მის მიერ საქართველოში შემოტანის მეორე ფაქტი. აღნიშნული მედიკამენტები არც ნარკოტიკული საშუალება იყო და არც ფსიქოტროპული ნივთიერება, ხოლო მისი ღირებულება ექსპერტის მიერ დადგენილ ღირებულებაზე გაცილებით დაბალი იყო. მომჩივნის განცხადებით, მათი ღირებულება არ აღემატებოდა კანონით გათვალისწინებულ 15 000 ლარს, ხოლო მისი ქმედებები არ იყო დანაშაულებრივი. მომჩივანი ამტკიცებდა, რომ მას არანაირი კავშირი არ ჰქონდა მოვლენათა მეორე წყებასთან და რომ ა.მ.-მ დააბრალა მას დანაშაული სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობისგან თავის არიდების მიზნით. მომჩივანმა აღნიშნა, რომ ის ა.მ.-ს იცნობდა და იყენებდა მის, როგორც ტაქსის მძღოლის, მომსახურებას. 2010 წლის 29 ივლისს მომჩივანი გაემგზავრა თურქეთში და უკან დაბრუნდა. მეორე დღეს ისევ გაემგზავრა კერძო სავაჭრო მიზნებისთვის. 2010 წლის 29 ივლისს, როდესაც ის თურქეთიდან დაბრუნდა, ა.მ.-ს უცდიდა, რომ მას ჩაესვა, როდესაც ა.მ. თავად დაბრუნდებოდა თურქეთიდან. ვინაიდან უკვე გვიანი იყო, ის ამ უკანასკნელის სახლში დარჩა. იქ დატოვა თავისი ნივთები (საკვები, სასმელი, ზეწრები), როდესაც მეორე დღეს ისევ თურქეთში გაემგზავრა.

11. ა.მ.-ს თანახმად, მან გაიცნო მომჩივანი განსახილველ მოვლენებამდე 10-20 დღით ადრე, როდესაც ტაქსის მძღოლად მუშაობდა. ა.მ. ასევე რამდენჯერმე გადასულა თურქეთში ჩაის პლანტაციებზე სამუშაოდ. რაც შეეხება 2010 წლის 29 ივლისის მოვლენებს, მან მომჩივანი სახმელეთო საზღვრის ქართულ მხარეს ჩაისვა დაახლოებით 22:00 საათზე და თავის სახლში მიიყვანა ღამით იქ დასარჩენად. მას თან ჰქონდა პოლიეთილენის პარკები, რომლებიც სავსე იყო სხვადასხვა ნივთით. მომდევნო დღეს მომჩივანი წავიდა, ხოლო პარკები დატოვა. მოგვიანებით მომჩივანმა გაუგზავნა მას შეტყობინება თხოვნით, რომ აღნიშნული პოლიეთილენის პარკებიდან ორი მიეტანა, ხოლო ერთი პარკი, რომელშიც პრეპარატები იდო, დაეტოვებინა იქ, სადაც მომჩივანმა დატოვა. მომჩივანმა აუხსნა, რომ პრეპარატები ტკივილგამაყუჩებელ საშუალებებს შეიცავდა. ამის შემდეგ მომჩივანმა სთხოვა მას, პოლიეთილენის პარკი, რომელშიც პრეპარატები იყო მოთავსებული, დაედო ისეთ ადგილას, სადაც ვერავინ ნახავდა. ა.მ.-მ შემდეგ თავის ოჯახს გაუგზავნა ტექსტური შეტყობინება, რომ პარკი გადაემალათ.

12.  მოვლენათა მეორე წყების ორმა გამომძიებელმა მისცა ჩვენება, რომ ა.მ.-მ მათ უთხრა, რომ გ.ჩ.-ს ბაღში ნაპოვნი აბები იქ მომჩივნის თხოვნით მიიტანეს. ა.მ.-მ უარყო ეს. გ.ჩ. ასევე დაჰკითხეს. მან განაცხადა, რომ მომჩივანს პირადად არ იცნობდა, მაგრამ ადრე უნახავს, როდესაც ის საზღვარზე შემსვლელთა რიგში იდგა. რაც შეეხება პოლიეთილენის პარკს, რომელიც მის ბაღში იპოვეს, მან განაცხადა, რომ ა.მ.-მ მას სთხოვა ტექსტური შეტყობინების საშუალებით, რომელიც ა.მ.-მ თავის დას გაუგზავნა, რომ გადაეგდო ის. გ.ჩ. ასეც მოიქცა, გადააგდო რა პარკი თავისი ბაღის ბოლოს. როდესაც პოლიცია მოვიდა, გ.ჩ.-მ აჩვენა მათ პარკის მდებარეობა. მან არ იცოდა პარკის წარმომავლობის შესახებ, მაგრამ მის სახლში ის 2010 წლის 30 ივლისის დილას იყო.

13. 2010 წლის 20 დეკემბერს მომჩივანმა წარადგინა შუამდგომლობა ამოღებული აბების ღირებულების გამოანგარიშების მეთოდთან დაკავშირებით სახელმწიფოს მიერ დანიშნული ექსპერტის დაკითხვის თაობაზე. აღნიშნული შუამდგომლობა არ დაკმაყოფილდა იმ საფუძვლით, რომ მისი წარდგენის ვადა გაშვებული იყო.

14. 2011 წლის 14 თებერვალს მომჩივანი და ა.მ. დამნაშავედ ცნეს მათთვის წაყენებულ ბრალდებაში. მომჩივანს მიესაჯა ცხრა წლის ვადით თავისუფლების აღკვეთა (ოთხნახევარი წელი დანაშაულის თითოეულ ფაქტთან დაკავშირებით) და ჯარიმა 25 000 ლარის ოდენობით (დაახლოებით 10 474 ევრო იმ დროისთვის). რაც შეეხება მომჩივნის არგუმენტებს (იხილეთ მე-10პარაგრაფი ზემოთ), სასამართლომ დაადგინა მოვლენათა პირველ წყებასთან დაკავშირებით, რომ აბების ღირებულება ექსპერტის მიერ სწორად იქნა შეფასებული სტანდარტული მეთოდის საფუძველზე, რომელიც ასეთ შემთხვევებში გამოიყენება. რაც შეეხება მოვლენათა მეორე წყებას და მომჩივნის მტკიცებას იმასთან დაკავშირებით, რომ მას აღნიშნულ მოვლენებთან არავითარი კავშირი არ ჰქონდა, სასამართლომ დაასკვნა, რომ მტკიცებულება მთლიანობაში მომჩივნის დანაშაულს ადასტურებდა. კერძოდ, პირველი ინსტანციის სასამართლომ აღნიშნა, რომ ა.მ.-მ მიუთითა, რომ შესაბამისი აბები მომჩივნის მითითებით დამალა; სასაზღვრო ორგანოების შესაბამისმა ჩანაწერებმა აჩვენა, რომ 2010 წლის 29 ივლისს როგორც მომჩივანი, ისე ა.მ., თუნდაც ერთად არა, გადავიდნენ თურქეთში და შემდეგ უკან დაბრუნდნენ, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ აბები თურქეთიდან იქნა იმპორტირებული; გამოძიებისა და ჩხრეკის ჩატარებაზე პასუხისმგებელმა პოლიციელებმა დაადასტურეს მომჩივნის კავშირი მოვლენათა მეორე წყებასთან.

15.  2011 წლის 14 მარტს მომჩივანმა შეიტანა სააპელაციო საჩივარი. მოვლენათა პირველ წყებასთან დაკავშირებით მომჩივანმა აღიარა, რომ მისგან ამოღებული აბები მან გადმოიტანა 2010 წლის 18 მარტს, მაგრამ არ ეთანხმებოდა მათი ღირებულების გამოთვლის მეთოდს და შესაბამისი ექსპერტის სააპელაციო სასამართლოში დაკითხვა მოითხოვა. ამას გარდა, მომჩივანმა განაცხადა, რომ მან ალტერნატიული ექსპერტიზა შეუკვეთა, რომლის დროსაც გამოყენებული იქნა ღირებულების გამოთვლის განსხვავებული მეთოდი, და სააპელაციო წარმოების დროს ამ უკანასკნელი კვლევის ავტორის დაკითხვას ითხოვდა.

16.  რაც შეეხება მოვლენათა მეორე წყებას, მომჩივანი ამტკიცებდა, რომ მას აღნიშნულ მოვლენებთან არავითარი კავშირი არ ჰქონდა და რომ მისმა თანაბრალდებულმა გარია ამ საქმეში, რათა თავად აეცილებინა თავიდან სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა. მომჩივანი ასევე ამტკიცებდა, რომ, თუნდაც თუ პირობითად დავუშვებთ, რომ ა.მ.-ს განცხადება სიმართლეს შეესაბამებოდა, ის მაინც არ იქნებოდა საკმარისი იმის დასამტკიცებლად, რომ აღნიშნული აბები თურქეთიდან უკანონოდ იქნა შემოტანილი და არ იქნა შეძენილი საქართველოს ტერიტორიაზე. აქედან გამომდინარე, მომჩივანმა განაცხადა, რომ აბების საზღვარზე გადმოტანის დანაშაული მაინც ვერ დამტკიცდებოდა, განსაკუთრებით იმის გათვალისწინებით, რომ 2010 წლის 29 ივლისს თურქეთიდან საქართველოში საზღვრის კვეთისას მას პირადად რაიმე უკანონო ნივთი ვერ უპოვეს და იმის გათვალისწინებით, რომ ა.მ.-მაც კი განაცხადა, რომ არ იცოდა გ.ჩ.-ს ბაღიდან ამოღებული აბების წარმომავლობის შესახებ.

17.  მომჩივანმა მოითხოვა, რომ ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ჩაეტარებინა ზეპირი მოსმენა, რათა ნათელი მოჰფენოდა მის სააპელაციო საჩივარში წამოჭრილ საკითხებს.

18.  პროკურორს არ წარმოუდგენია რაიმე მოსაზრება.

19.  2011 წლის 31 მარტს ქუთაისის სააპელაციო სასამართლომ უგულებელყო ზეპირი მოსმენა აღნიშნული გადაწყვეტილების განმარტების გარეშე. მან სრულად დატოვა ძალაში ქვემდგომი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილება. მოვლენათა პირველ წყებასთან დაკავშირებით ქუთაისის სააპელაციო სასამართლომ აღნიშნა, რომ მხარეებს არსებული მტკიცებულებების საფუძველზე დადგენილი ფაქტები სადავოდ არ გაუხდიათ. რადგან მომჩივანი არ ეთანხმებოდა მხოლოდ ამოღებული მასალის ღირებულების გამოანგარიშების მეთოდს, ხოლო ასეთ შემთხვევებში ექსპერტების მიერ ყოველთვის გამოიყენებოდა საბაჟო ღირებულება, სასამართლომ დაადგინა, რომ სისხლის სამართლის კოდექსის 214-ე მუხლის 1-ლი პუნქტით გათვალისწინებული დანაშაულის პირველი ფაქტი დამტკიცებულია.

20.  რაც შეეხება მოვლენათა მეორე წყებას, ქუთაისის სააპელაციო სასამართლომ გაითვალისწინა მომჩივნის მიერ წამოყენებული არგუმენტები (იხილეთ მე-15-მე-16პარაგრაფები ზემოთ) და მომჩივნის თანაბრალდებულის წარდგინებები, რომელმაც, როგორც აღმოჩნდა, დამოუკიდებელი სააპელაციო საჩივარი შეიტანა. სასამართლომ აღნიშნა, რომ ვერ მიიღებდა წარმოდგენილ ვერსიებს მათი არადამაჯერებლობისა და წინააღმდეგობრიობის გამო. სააპელაციო სასამართლოს მოსაზრებით, მოვლენათა მეორე წყებასთან დაკავშირებით მომჩივნისა და მისი თანაბრალდებულის ბრალეულობა დამტკიცდა შემდეგის საფუძველზე: ჩხრეკისა და ამოღების განმახორციელებელი პოლიციელების მიერ მოწმეთა სახით მიცემული ჩვენებები, რომლებშიც მითითებული იყო, რომ აბები მომჩივანს ეკუთვნოდა, და ა.მ.-ს მეუღლის დედის ჩვენება, რომელშიც აღნიშნული იყო, რომ ა.მ.-მ მისცა მითითება, რომ აბები თავის ბაღში დაემალა; ა.მ.-ს სახლისა და ბაღის ჩხრეკის ოქმი; ბაღიდან ამოღებული აბების ღირებულების ექსპერტიზა; სასაზღვრო ორგანოების ჩანაწერები, რომლების თანახმადაც მომჩივანმა და ა.მ.-მ გადაკვეთეს თურქეთის საზღვარი 20 წუთის სხვაობით და საქართველოში დაბრუნდნენ ერთი საათის სხვაობით 2010 წლის 29 ივლისს. ეს მტკიცებულება, სასამართლოს მოსაზრებით, მიუთითებდა იმაზე, რომ 2010 წლის 29 ივლისს მომჩივანი და მისი თანაბრალდებული ერთობლივად მოქმედებდნენ და პრეპარატები თურქეთიდან საქართველოში გადმოიტანეს საბაჟო კონტროლის გვერდის ავლით.

21. 2011 წლის 26 აპრილს მომჩივანმა შეიტანა საკასაციო საჩივარი. სხვა საკითხებთან ერთად, ის ჩიოდა ზეპირი მოსმენის უგულებელყოფის თაობაზე ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილების შესახებ.

22. 2011 წლის 22 ივნისს უზენაესმა სასამართლომ უარყო საკასაციო საჩივარი როგორც მიუღებელი. სასამართლომ განაცხადა, რომ აღნიშნული საქმე კანონმდებლობისა და თანმიმდევრული სასამართლო პრაქტიკის განვითარებისთვის მნიშვნელოვანი არ იყო და რომ სააპელაციო სასამართლოს არ განუხილია საქმე ძირითადი პროცედურული ხარვეზებით, რასაც შეეძლო ამ განხილვის შედეგზე მნიშვნელოვანი გავლენა მოეხდინა.

23. 2013 წლის 24 იანვარს მომჩივანი გაათავისუფლეს მისი სასჯელის დარჩენილი ნაწილის მოხდისგან ამნისტიის შესახებ 2012 წლის კანონის საფუძველზე.

შესაბამისი სამართლებრივი ჩარჩო

24. სისხლის სამართლის კოდექსის (1999 წ.) 214-ე მუხლის 1-ლი ნაწილი (საბაჟო წესების დარღვევა), მოცემული დროის რედაქციით, ითვალისწინებდა, რომ „საქართველოს საბაჟო საზღვარზე დიდი ოდენობით მოძრავი ნივთის გადატანა ან გადმოტანა, ჩადენილი საბაჟო კონტროლის გვერდის ავლით ან მისგან მალულად, დოკუმენტის ან საბაჟო იდენტიფიკაციის საშუალების მოტყუებითი გამოყენებით, დეკლარაციაში ყალბი მონაცემის შეტანით, ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ხუთ წლამდე.“ 214-ე მუხლის განმარტებით ბარათში ნათქვამია, რომ „დიდი ოდენობით“ აღნიშნავს საქონლის ღირებულებას, რომელიც 15 000 ლარს (დაახლოებით 6 235 ევრო მოცემულ დროს) აღემატება.

25.  სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის (1998 წ.) 519-ე-522-ე და 536-ე-539-ე მუხლების შესაბამისად, რომლებიც ძალაში იყო შესაბამის დროს, მაგრამ ახლა ძალადაკარგულადაა გამოცხადებული, სააპელაციო სასამართლო უფლებამოსილი იყო, ჩაეტარებინა სისხლის სამართლის საქმის ხელმეორე განხილვა როგორც ფაქტებთან, ისე კანონიერებასთან დაკავშირებით. კოდექსის 529-ე მუხლის მე-6 ნაწილის თანახმად, სააპელაციო სასამართლოს შეეძლო სააპელაციო საჩივრის მიღებიდან ორი კვირის ვადაში განჩინების ან გადაწყვეტილების გამოტანა წერილობითი პროცედურის მეშვეობით ისეთ საქმეებზე, რომლებიც უკავშირდება „ნაკლებად მძიმედ“ კლასიფიცირებულ დანაშაულს (იგულისხმება საქმეები, რომლებზეც სასჯელი არ აღემატებოდა ხუთი წლის ვადით თავისუფლების აღკვეთას), აგრეთვე ისეთ საქმეებზე, რომლებიც ეხებოდა მხოლოდ სასჯელის შემცირების თაობაზე მიმართვებს. აღნიშნული წესი ასევე მოცემულია 2009 წელს მიღებულ სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსში (რომელიც 2010 წლის 1 ოქტომბერს შევიდა ძალაში).

სამართალი

  1. კონვენციის მე-6 მუხლის სავარაუდო დარღვევა

26.  მომჩივანმა წარმოადგინა საჩივარი კონვენციის მე-6 მუხლის 1-ლი და მე-3(c) პუნქტების შესაბამისად, მის წინააღმდეგ წარმოებულ სისხლის სამართლის პროცესში ზეპირი მოსმენის უგულებელყოფის თაობაზე სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილებასთან დაკავშირებით. წარმოადგენს რა საქმის განხილვისას დადგენილი ფაქტობრივი გარემოებების შემფასებელს (იხილეთ საქმე Molla Sali v. Greece [დიდი პალატა], no. 20452/14, § 85, 2018 წლის 19 დეკემბერი, შემდგომი მითითებებით), სასამართლო მიიჩნევს, რომ საჩივარი უნდა იქნეს განხილული მხოლოდ მე-6 მუხლის 1-ლი პუნქტის ფარგლებში, რომელშიც განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით ვკითხულობთ:

„ყოველი ადამიანი ... მისთვის წარდგენილი სისხლისსამართლებრივი ბრალდების საფუძვლიანობის გამორკვევისას, აღჭურვილია ... სამართლიანი და საქვეყნოდ ... განხილვის უფლებით ... სასამართლოს მიერ.“

  1. მისაღებობა

27.  სასამართლო აღნიშნავს, რომ ეს საჩივარი არც აშკარად დაუსაბუთებელია და არც მიუღებელია კონვენციის 35-ე მუხლში ჩამოთვლილი რომელიმე სხვა საფუძვლით. აქედან გამომდინარე, ის მისაღებად უნდა გამოცხადდეს.

  1. არსებითი მხარე
  1. მხარეთა არგუმენტები

28.  მომჩივანმა განაცხადა, რომ მისი მოთხოვნა იმის თაობაზე, რომ მისი სააპელაციო საჩივარი განეხილათ ზეპირი მოსმენის საშუალებით, რათა, სხვა მიზეზებთან ერთად, პირადად წარმოედგინა მოვლენების თავისი ვერსია საბაჟო წესების დარღვევის ორივე ფაქტთან დაკავშირებით, არ იქნა გათვალისწინებული სააპელაციო სასამართლოს მიერ ყოველგვარი განმარტების გარეშე. მან ხაზი გაუსვა, რომ ზეპირი მოსმენის არჩატარება ვერ იქნებოდა გამართლებული დანაშაულის „ნაკლებად მძიმე“ ხასიათით, რომელზეც მას ბრალი წაუყენეს, იმის გათვალისწინებით, რომ მას ბრალი წაუყენეს ორ ფაქტზე ერთი და იმავე დებულების შესაბამისად და რომ მისთვის შეფარდებული საპატიმრო სასჯელის მთლიანმა ხანგრძლივობამ ცხრა წელი შეადგინა.

29.  მთავრობამ განაცხადა, რომ მომჩივანს პირველი ინსტანციის სასამართლოში ჰქონდა მთლიანად შეჯიბრებითი პროცესით სარგებლობის შესაძლებლობა, ხოლო საქმეში არსებულმა მასალამ სააპელაციო სასამართლოს მისცა საშუალება, მისი სააპელაციო საჩივარი წერილობითი პროცედურის მეშვეობით განეხილა. პირველ ფაქტთან დაკავშირებული საქმის ფაქტობრივი და სამართლებრივი ასპექტები დადგენილი იქნა საქმის პირველი ინსტანციის სასამართლოში განხილვის სტადიაზე, ხოლო სააპელაციო სტადიაზე მომჩივანი უბრალოდ არ ეთანხმებოდა მისგან ამოღებული პრეპარატების ღირებულების გამოანგარიშების მეთოდს. რაც შეეხება მეორე ფაქტს, საქმის შეფასების განხორციელებისას მისთვის ხელმისაწვდომი მასალის საფუძველზე სააპელაციო სასამართლომ მიიჩნია, მთავრობის თანახმად, რომ მომჩივნის არგუმენტები უსაფუძვლო იყო, ხოლო მისი ბრალეულობა და შესაბამისი ფაქტები – დადასტურებული. ნებისმიერ შემთხვევაში, სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 529-ე მუხლის მე-6 ნაწილი (იხილეთ 25-ე პარაგრაფი ზემოთ) ითვალისწინებდა, რომ სააპელაციო სასამართლოს ჰქონდა დისკრეციული უფლება, მომჩივნის საქმის მსგავს საქმეში სააპელაციო საჩივარი განეხილა წერილობითი პროცედურის საშუალებით. აღნიშნა რა სააპელაციო სასამართლოს უფლებამოსილება, ჩაატაროს სისხლის სამართლის საქმის ხელმეორე განხილვა როგორც ფაქტებთან, ისე კანონიერებასთან დაკავშირებით, მთავრობამ განაცხადა, რომ მომჩივნის არგუმენტები მეორე ფაქტთან დაკავშირებით სრულყოფილად იქნა განხილული, მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნული განხორციელდა წერილობითი პროცედურის მეშვეობით. მთავრობამ ასევე აღნიშნა, რომ სააპელაციო სასამართლო ვერ გაზრდიდა მომჩივნის სასჯელს ან ვერ მიიღებდა მის მიმართ არასასურველ გადაწყვეტილებას პროკურორის მიერ გასაჩივრების გარეშე. შედეგად, მთავრობამ განაცხადა, რომ მთლიანობაში საქმის სამართლიანობა ვერ შესუსტდებოდა სააპელაციო დონეზე ზეპირი მოსმენის არარსებობით.

  1. სასამართლოს შეფასება
    1. ზოგადი პრინციპები

30.  სასამართლო იმეორებს, რომ სააპელაციო სასამართლოებში სამართალწარმოების მიმართ მე-6 მუხლის გამოყენების წესი დამოკიდებულია განხორციელებული სამართალწარმოების განსაკუთრებულ მახასიათებლებზე; მხედველობაში უნდა იქნეს მიღებული შიდასახელმწიფოებრივ მართლწესრიგში სამართალწარმოების მთლიანობა და მასში სააპელაციო სასამართლოს როლი (იხილეთ საქმე Hermi v. Italy [დიდი პალატა], no. 18114/02, § 60, ECHR 2006-XII, და საქმე Popovici v. Moldova, nos. 289/04 და 41194/04, § 66, 2007 წლის 27 ნოემბერი).

31.  სასამართლო არ გამორიცხავს იმის შესაძლებლობას, რომ სისხლის სამართლის სფეროში იმ საკითხების ხასიათი, რომლებიც უნდა განიხილებოდეს ტრიბუნალის ან სასამართლოს წინაშე, შეიძლება არ მოითხოვდეს ზეპირ მოსმენას (იხილეთ საქმე Jussila v. Finland [დიდი პალატა], no. 73053/01, § 43, ECHR 2006‑XIV, და საქმე Talabér v. Hungary, no. 37376/05, § 24, 2009 წლის 29 სექტემბერი). როდესაც პირველი ინსტანციის სასამართლოში ჩატარდა საჯარო მოსმენა, მსგავსი მოსმენის არარსებობა სააპელაციო სტადიაზე შეიძლება გამართლდეს შესაბამისი სამართალწარმოების განსაკუთრებული მახასიათებლებით, შიდასახელმწიფოებრივი სააპელაციო სისტემის ხასიათის, სააპელაციო სასამართლოს უფლებამოსილებების სფეროსა და იმ წესის გათვალისწინებით, რომლის მიხედვითაც ფაქტობრივად ხდება მომჩივნის ინტერესების წარდგენა და დაცვა სააპელაციო სასამართლოში, განსაკუთრებით იმ საკითხების ხასიათის ჭრილში, რომლებზეც უნდა გამოიტანოს მან გადაწყვეტილება (იხილეთ, სხვა წყაროებს შორის, ზემოთ ციტირებული Hermi-ს საქმე, § 62, და ზემოთ ციტირებული Popovici-ს საქმე, § 66). სასამართლოს პრეცედენტული სამართლის შესაბამისად, სამართალწარმოება, რომელიც ტოვებს გასაჩივრების უფლებას და სამართალწარმოება, რომელიც განიხილავს მხოლოდ კანონიერების საკითხებს ფაქტობრივი საკითხებისგან განსხვავებით, შეიძლება შეესაბამებოდეს მე-6 მუხლის 1-ლი პუნქტის მოთხოვნებს, მით უფრო, რომ მომჩივანს არ მიეცა შესაძლებლობა პირადად მიეცა ჩვენება სააპელაციო ან საკასაციო სასამართლოში (იხილეთ საქმე Ekbatani v. Sweden, 1988 წლის 26 მაისი, § 31, Series A no. 134, და საქმე Fejde v. Sweden, 1991 წლის 29 ოქტომბერი, § 31, Series A no. 212‑C).

32.  მაშინაც კი, როდესაც სააპელაციო სასამართლოს აქვს საქმის განხილვის იურისდიქცია როგორც ფაქტებთან, ისე კანონიერებასთან მიმართებით, სასამართლოს არ შეუძლია დაადგინოს, რომ მე-6 მუხლი ყოველთვის მოითხოვს საჯარო განხილვის უფლებას, იმ საკითხების ხასიათის მიუხედავად, რომლებზეც უნდა იქნეს გამოტანილი გადაწყვეტილება (იხილეთ საქმე Muttilainen v. Finland, no. 18358/02, § 23, 2007 წლის 22 მაისი). საჯაროობის მოთხოვნა, რა თქმა უნდა, ერთ-ერთი საშუალებაა, რომლითაც ხდება სასამართლოების მიმართ ნდობის შენარჩუნება. ამასთან, არსებობს სხვა ასპექტები, მათ შორის, გონივრულ ვადაში საქმის სასამართლოში განხილვის უფლება და მასთან დაკავშირებული, ეროვნული სასამართლოების წარმოებაში არსებული საქმეების სწრაფად განხილვის საჭიროება, რაც მხედველობაში უნდა იქნეს მიღებული პირველი ინსტანციის სასამართლოში საქმის განხილვის შემდგომ სამართალწარმოების სტადიებზე საჯარო მოსმენის აუცილებლობის განსაზღვრისას (იქვე).

33.  ამასთან, სასამართლომ დაადგინა, რომ როდესაც სააპელაციო სასამართლოს მიმართავენ თხოვნით, რომ საქმე ფაქტებისა და კანონიერების ჭრილში განიხილოს და სრულად შეაფასოს მომჩივნის ბრალეულობის ან უდანაშაულობის საკითხი, მას არ შეუძლია, საქმის სამართლიანი განხილვის ფარგლებში, სწორად გადაწყვიტოს ეს საკითხები პირადად ბრალდებულის მიერ წარდგენილი მტკიცებულებების პირდაპირი შეფასების გარეშე, როდესაც ეს უკანასკნელი აცხადებს, რომ მას არ ჩაუდენია ქმედება, რომელიც სავარაუდოდ წარმოადგენს სისხლის სამართლის დანაშაულს (იხილეთ ზემოთ ციტირებული Ekbatani- საქმე, § 32; საქმე Dondarini v. San Marino, no. 50545/99, § 27, 2004 წლის 6 ივლისი; და ზემოთ ციტირებული Popovici-ს  საქმე, § 68). სასამართლომ დაადგინა, რომ სისხლის სამართლის ბრალდების წაყენებისას პირადად მოპასუხის მოსმენა საერთო წესს უნდა წარმოადგენდეს. აღნიშნული პრინციპიდან ნებისმიერი გადახვევა უნდა იყოს გამონაკლისი და ექვემდებარებოდეს შემზღუდველ განმარტებას (იხილეთ საქმე Popa and Tănăsescu v. Romania, no. 19946/04, § 46, 2012 წლის 10 აპრილი; იხილეთ ასევე ზემოთ ციტირებული Talabér-ის საქმე, §§ 25-26, შემდგომი მითითებებით).

  1. ზემოაღნიშნული პრინციპების გამოყენება წინამდებარე საქმის მიმართ

34. უბრუნდება რა წინამდებარე საქმის გარემოებებს, სასამართლო აღნიშნავს, რომ იმის დასადგენად, დაირღვა თუ არა მე-6 მუხლი, სხვა ფაქტორებთან ერთად უნდა იქნას შესწავლილი ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს როლი და იმ საკითხების ხასიათი, რომელთა განხილვაც მას სთხოვეს მომჩივნის საქმეში.

35.  შესაბამის დროს მოქმედი საპროცესო კანონმდებლობის შესაბამისად, სააპელაციო სასამართლო უფლებამოსილი იყო, საქმის სრული განმეორებითი განხილვა ჩაეტარებინა როგორც კანონიერებასთან, ისე ფაქტებთან დაკავშირებით (იხილეთ 25-ე პარაგრაფი ზემოთ). მთავრობა ამაზე არ დავობდა, ის მოვლენათა მეორე წყებასთან დაკავშირებით ამტკიცებდა, რომ სააპელაციო სასამართლომ მოახდინა საქმის ფაქტების სრული შეფასება, მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნული განხორციელდა წერილობითი პროცედურის მეშვეობით (იხილეთ 29-ე პარაგრაფი ზემოთ).

36. რაც შეეხება საკითხებს, რომელთა განსახილველად მიმართეს ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს, და მის წინაშე წარდგენილი მომჩივნის საქმის ხასიათს, სასამართლო ითვალისწინებს მთავრობის არგუმენტს იმის შესახებ, რომ მომჩივანს მსჯავრი დაედო დანაშაულისთვის, რომელიც შიდასახელმწიფოებრივი კანონმდებლობის შესაბამისად კლასიფიცირებული იყო როგორც „ნაკლებად მძიმე“, და, შესაბამისად, სააპელაციო სასამართლოს ჰქონდა ზეპირი მოსმენის უგულებელყოფის უფლება სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 529-ე მუხლის მე-5 ნაწილის შესაბამისად (იხილეთ 25-ე პარაგრაფი ზემოთ). ამასთან, რადგან კონვენციის მე-6 მუხლის 1-ლი პუნქტის მოთხოვნები ეროვნული კანონმდებლობისგან დამოუკიდებელია (იხილეთ ზემოთ ციტირებული Hermi-ს საქმე, § 83), სასამართლომ უნდა შეაფასოს წინამდებარე საქმის კონკრეტული გარემოებები ფაქტობრივი მოვლენების ორი წყებიდან თითოეულთან მიმართებით, რომლებთან დაკავშირებითაც მომჩივანს დაედო მსჯავრი.

37.  რაც შეეხება პირველ ფაქტს, სააპელაციო საჩივრის განხილვისას სადავო არ გამხდარა, რომ მომჩივანს პირადად გადმოჰქონდა აბები თურქეთიდან საქართველოში. იმ შემთხვევაშიც კი თუ ბრალდება, რომელიც მიეკუთვნებოდა ძირითად სისხლის სამართალს, და სასჯელი – ოთხი წლისა და ექვსი თვის ვადით თავისუფლების აღკვეთა – იყო გარკვეული ხარისხის სტიგმის მატარებელი (იხილეთ ზემოთ ციტირებული Talabér-ის საქმე, § 27), სასამართლოს არ გამორჩენია მხედველობიდან ის ფაქტი, რომ მომჩივნის მიერ წამოჭრილი მთავარი არგუმენტი ამასთან დაკავშირებით იყო ის, რომ ის არ ეთანხმებოდა ამოღებული პრეპარატების ღირებულების საექსპერტო შეფასებას (იხილეთ მე-15პარაგრაფი ზემოთ). ქუთაისის სააპელაციო სასამართლომ ამასთან დაკავშირებით დაადგინა, რომ მოვლენათა პირველი წყების გარშემო არსებული ფაქტობრივი გარემოებები დავის საგანი არ ყოფილა და რომ ექსპერტმა ღირებულება შეაფასა სტანდარტული პროცედურის საფუძველზე (იხილეთ მე-19პარაგრაფი ზემოთ). ზემოთ თქმულის საფუძველზე, სასამართლო ეთანხმება, რომ მომჩივნის სააპელაციო საჩივარში მოვლენათა პირველ წყებასთან დაკავშირებით არ ყოფილა წამოჭრილი ფაქტობრივი ან სამართლის საკითხები, რომლებიც ვერ იქნა სათანადოდ გადაჭრილი საქმის მასალებისა და მხარეთა წერილობითი არგუმენტების საფუძველზე (იხილეთ, mutatis mutandis, Fejde-ს საქმე, ზემოთ ციტირებული, §§ 33-34, და ზემოთ ციტირებული Jussila-ს საქმე, § 47, ECHR 2006‑XIV). ამრიგად, აღნიშნულთან დაკავშირებით არ წარმოიქმნება კონვენციის მე-6 მუხლის 1-ლი პუნქტით გათვალისწინებული რომელიმე საკითხი.

38.  რაც შეეხება მეორე ფაქტს, სასამართლო აღნიშნავს, რომ მომჩივნისთვის წაყენებული ბრალდება მიეკუთვნებოდა ძირითად სისხლის სამართალს და ითვალისწინებდა ოთხი წლისა და ექვსი თვის ვადით თავისუფლების აღკვეთას. იმის გათვალისწინებით, რომ მის წინააღმდეგ მიმდინარე სისხლის სამართლის პროცესი დანაშაულის ჩადენის ორ ფაქტს ეხებოდა, მეორე ბრალდებასთან დაკავშირებით დამნაშავედ ცნობის შემთხვევაში, მომჩივნისთვის შეფარდებული სასჯელის საერთო ხანგრძლივობა გადააჭარბებდა ზეპირი მოსმენის უგულებელყოფისთვის შიდასახელმწიფოებრივი კანონმდებლობით დადგენილი თავისუფლების აღკვეთის 5-წლიანი ვადის ზღვარს. (იხილეთ 25-ე პარაგრაფი ზემოთ). გარდა ამისა, მომჩივნის სააპელაციო საჩივარი კონცენტრაციას ფაქტობრივ საკითხებზე ახდენდა, განსაკუთრებით, გადამწყვეტი მნიშვნელობის მქონე საკითხზე, მონაწილეობდა თუ არა ის მოვლენათა მეორე წყებაში. ვინაიდან მომჩივანმა მოითხოვა მისი გამართლება, მოჰყავდა არგუმენტები რა, რომ მისმა თანაბრალდებულმა გარია ის ამ საქმეში, რადგან სურდა, თავიდან აეცილებინა სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა (იხილეთ მე-16პარაგრაფი ზემოთ), წარმოიშვა მისი, ისევე, როგორც მისი თანაბრალდებულის, სანდოობის მნიშვნელოვანი საკითხი. შესაბამისად, ვინაიდან კითხვები, რომლებზეც სააპელაციო სასამართლოს უნდა გამოეტანა გადაწყვეტილება, ეხებოდა ისეთი საკითხების შეფასებას, როგორიცაა მომჩივნისა და მისი თანაბრალდებულის პიროვნება და ხასიათი, უნდა ჩატარებულიყო მომჩივნის უშუალო მოსმენა (იხილეთ Talabér-ის საქმე, § 28, და Muttilainen-ის საქმე, § 26, ორივე ციტირებული ზემოთ).

39.  ამრიგად, სასამართლო მიიჩნევს, რომ, პირველ რიგში, კითხვები, რომლებზეც სააპელაციო სასამართლოს უნდა გამოეტანა გადაწყვეტილება მოვლენათა მეორე წყებასთან დაკავშირებით, ვერ იქნებოდა საქმის სამართლიანი განხილვის ფარგლებში, სწორად დადგენილი შესაბამისი პირების მიერ პირადად წარდგენილი მტკიცებულებების პირდაპირი შეფასების გარეშე. თუმცა, ქვედა ინსტანციის სასამართლოს დასკვნების წერილობითი პროცედურის საშუალებით დადასტურებისას სააპელაციო სასამართლომ არ უპასუხა მომჩივნის მოთხოვნას, რომ მისთვის პირადად მოესმინათ, და საკითხი საქმეში არსებული მასალების საფუძველზე განიხილა. გარდა ამისა, მე-6 მუხლით გათვალისწინებული საქმის სამართლიანი განხილვა მოითხოვდა, რომ სააპელაციო სასამართლოს მოსმენის თაობაზე მომჩივნის თხოვნაზე უარის თქმის მკაფიო მიზეზები წარმოედგინა, თუნდაც იმიტომ, რომ სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მოქმედი დებულებები, როგორც წესი, მოითხოვდა ამას მომჩივნის საქმის მსგავსი საქმის გარემოებების არსებობის შემთხვევაში. იმის გათვალისწინებით, რომ ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს არანაირად არ განუმარტია ზეპირი მოსმენის უგულებელყოფა, სასამართლო ვერ ხედავს რაიმე განსაკუთრებულ გარემოებას, რომელსაც შეუძლია ზეპირი მოსმენის არჩატარება გაამართლოს (იხილეთ 33-ე პარაგრაფი ზემოთ).

40.  შესაბამისად, ადგილი ჰქონდა კონვენციის მე-6 მუხლის 1-ლი პუნქტის დარღვევას სააპელაციო სტადიაზე ზეპირი მოსმენის არჩატარების ნაწილში.

  1. კონვენციის 41-ე მუხლის გამოყენება

41.  კონვენციის 41-ე მუხლში ვკითხულობთ:

„თუ სასამართლო დაასკვნის, რომ დაირღვა კონვენციით ან მისი ოქმებით გათვალისწინებული უფლება, ხოლო შესაბამისი მაღალი ხელშემკვრელი მხარის შიდა სამართალი დარღვევის მხოლოდ ნაწილობრივი გამოსწორების შესაძლებლობას იძლევა, საჭიროების შემთხვევაში, სასამართლო დაზარალებულ მხარეს სამართლიან დაკმაყოფილებას მიაკუთვნებს.“

  1. ზიანი

42.  მომჩივანმა მოითხოვა 1 000 000 ევრო მატერიალური და მორალური ზიანისთვის.

43.  მთავრობამ განაცხადა, რომ აღნიშნული მოთხოვნა დაუსაბუთებელი და გადაჭარბებული იყო და რომ დარღვევის დადგენა თავისთავად წარმოადგენს მომჩივნისთვის მიყენებული მორალური ზიანისთვის საკმარის სამართლიან დაკმაყოფილებას.

44. სასამართლო უარყოფს მომჩივნის მოთხოვნას მატერიალურ ზიანთან დაკავშირებით დაუსაბუთებლობის გამო. სასამართლო ასევე მიიჩნევს, რომ, წინამდებარე საქმის გარემოებების გათვალისწინებით, დარღვევის დადგენა თავისთავად წარმოადგენს მომჩივნისთვის მიყენებული მორალური ზიანისთვის საკმარის სამართლიან დაკმაყოფილებას.

  1. ხარჯები და დანახარჯები

45.  მომჩივანმა განაცხადა, რომ მის მიერ მოთხოვნილი 1 000 000 ევრო (იხილეთ 42-ე პარაგრაფი ზემოთ) ასევე დაფარავდა ნებისმიერ და ყველა ხარჯსა და დანახარჯს. თუმცა, სასამართლოსთვის არ ყოფილა წარდგენილი რაიმე დამამტკიცებელი დოკუმენტაცია ამასთან დაკავშირებით.

46.  მთავრობამ განაცხადა, რომ მომჩივნის მოთხოვნა დაუსაბუთებელი იყო.

47. სასამართლოს პრეცედენტული სამართლის თანახმად, მომჩივანს უფლება აქვს მიიღოს ხარჯებისა და დანახარჯების ანაზღაურება მხოლოდ იმდენად, რამდენადაც დადასტურდება, რომ ისინი რეალურად და საჭიროებისამებრ იქნა გაღებული და გონივრულია რაოდენობის მხრივ. წინამდებარე საქმეში, მის ხელთ არსებული დოკუმენტებისა და ზემოაღნიშნული კრიტერიუმების გათვალისწინებით, სასამართლო უარყოფს მომჩივნის მოთხოვნას ხარჯებსა და დანახარჯებთან დაკავშირებით.

ამ მოტივით სასამართლო

1. აცხადებს, ერთხმად, კონვენციის მე-6 მუხლის 1-ლი პუნქტის საფუძველზე შეტანილ საჩივარს მისაღებად;

2. ადგენს, ერთხმად, რომ ადგილი ჰქონდა კონვენციის მე-6 მუხლის 1-ლი პუნქტის დარღვევას;

3. ადგენს, ექვსი ხმით ერთის წინააღმდეგ, რომ დარღვევის დადგენა თავისთავად წარმოადგენს მომჩივნისთვის მიყენებული მორალური ზიანისთვის საკმარის სამართლიან დაკმაყოფილებას;

4. უარყოფს, ერთხმად, მომჩივნის მოთხოვნას სამართლიანი დაკმაყოფილების დანარჩენ ნაწილში.

შესრულებულია ინგლისურ ენაზე და მხარეებს წერილობით ეცნობათ 2021 წლის 25 თებერვალს სასამართლოს რეგლამენტის 77-ე წესის მე-2 და მე-3 პუნქტების შესაბამისად.

მარტინა კელერი                                                             სიოფრა ო’ლირი
სექციის განმწესრიგებლის მოადგილე                        თავმჯდომარე

კონვენციის 45-ე მუხლის მე-2 პუნქტისა და სასამართლოს რეგლამენტის 74-ე წესის მე-2 პუნქტის შესაბამისად, გადაწყვეტილებას თან ერთვის მოსამართლე ივანა ჯელიჩის განსხვავებული აზრი.

S.O.L
M.K.

 

მოსამართლე ივანა ჯელიჩის ნაწილობრივ თანმხვედრი და ნაწილობრივ განსხვავებული აზრი

1. მე ვეთანხმები, რომ ადგილი ჰქონდა კონვენციის მე-6 მუხლის 1-ლი პუნქტის დარღვევას, გადაწყვეტილებაში მითითებული მიზეზების გამო.

2. ამასთან, სამწუხაროდ, არ შემიძლია დავეთანხმო უმრავლესობას კონვენციის 41-ე მუხლის შესახებ დასკვნასთან დაკავშირებით.

3. ჩემი აზრით, იმ საქმეებში, სადაც შიდასახელმწიფოებრივი სამართალწარმოებისას ადგილი ჰქონდა კონვენციის მე-6 მუხლის 1-ლი პუნქტის დარღვევას და მომჩივანს არ უსარგებლია საქმის სამართლიანი განხილვით, ხოლო საქმის კონკრეტული გარემოებების შემთხვევაში საქმის თავიდან გახსნის ან განხილვის პერსპექტივა გაურკვეველია, მიზანშეწონილი იქნებოდა მორალური ზიანისთვის სამართლიანი დაკმაყოფილების მიზნით თუნდაც სიმბოლური თანხის მიკუთვნება, ვიდრე დასკვნის გამოტანა, რომ დარღვევის დადგენა თავისთავად წარმოადგენს საკმარის სამართლიან დაკმაყოფილებას მომჩივნისთვის მიყენებული მორალური ზიანისთვის.

4. საქმის თავისებურებების გათვალისწინებით, განსაკუთრებით, საჩივრის სასამართლოს წარმოებაში არსებობის „ხანდაზმულობის“, იმ ფაქტის, რომ მომჩივანი უკვე განთავისუფლდა ამნისტიის შესახებ კანონის საფუძველზე, და დილემის გათვალისწინებით, თუ რამდენად რეალურია საქმის თავიდან გახსნის ან განხილვის პერსპექტივა (თუმცა გასაგებია, რომ საქართველოს კანონმდებლობა იძლევა ხელმეორედ განხილვის საშუალებას), მე ვასკვნი, რომ – ამ კონკრეტული საქმის შემთხვევაში – 41-ე მუხლთან დაკავშირებით მიზანშეწონილი იქნებოდა იმავე მიდგომის გამოყენება, რაც საქმეებში Vorotnikova v. Latvia (no. 68188/13) და Talabér v. Hungary (no. 37376/05).