„აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 2017 წლის რესპუბლიკური ბიუჯეტის შესახებ“ აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის კანონში ცვლილების შეტანის თაობაზე

„თავი I   

აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის მაჩვენებლები  

მუხლი 1. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ბალანსი
1. განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ბალანსი თანდართული რედაქციით:

(ათასი ლარი)   

2. განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის შემოსულობები, გადასახდელები და ნაშთის ცვლილება თანდართული რედაქციით:   

                                                  (ათასი ლარი)  

თავი II   

 აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის შემოსავლები

მუხლი 2. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის შემოსავლები   

განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის შემოსავლები 228 783.0  ათასი ლარის ოდენობით:   

                                                                                                                                                                         (ათასი ლარი)  

მუხლი 3. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის გადასახადები  
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის გადასახადები  210 000.0 ათასი ლარის ოდენობით:

    (ათასი ლარი)  

მუხლი 4. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის გრანტები 
                                                                                                                                                                       

(ათასი ლარი) 

მუხლი 5. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის სხვა შემოსავლები   
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის სხვა შემოსავლები 18783.0 ათასი ლარის ოდენობით:   
 

                                                                                                                      (ათასი ლარი)  

თავი III   

 აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ხარჯები, არაფინანსური აქტივები და მათი ფუნქციონალური კლასიფიკაცია  

მუხლი 6. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ხარჯები

განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ხარჯები 201 546.3 ათასი ლარის ოდენობით:   

                                                                                                                                                                      (ათასი ლარი)  

მუხლი 7. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის არაფინანსური აქტივების ცვლილება   
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის არაფინანსური აქტივების ცვლილება    43684.9 ათასი ლარის ოდენობით, მათ შორის:   
ა) განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის არაფინანსური აქტივების ზრდა 64 739.9 ათასი ლარის ოდენობით:   

(ათასი ლარი)  

ბ) განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის არაფინანსური აქტივების კლება 21 055.0 ათასი ლარის ოდენობით:   
                                                                                                                                       

                                  (ათასი ლარი)  

მუხლი 8. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ხარჯებისა და  არაფინანსური აქტივების ფუნქციონალური კლასიფიკაცია   
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ხარჯებისა და  არაფინანსური აქტივების ზრდა ფუნქციონალურ ჭრილში 266 286.2 ათასი ლარის ოდენობით:   
       

      (ათასი ლარი)  

თავი IV   

 აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის მთლიანი სალდო, ფინანსური აქტივებისა და ვალდებულებების ცვლილება   

მუხლი 9. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის მთლიანი სალდო  

„განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის მთლიანი   სალდო  (-16 448.2) ათასი ლარის ოდენობით.“ 
მუხლი 10.  აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ფინანსური აქტივების ცვლილება   
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ფინანსური აქტივების ცვლილება (-18328.2) ათასი ლარის ოდენობით, მათ შორის:   
1. განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ფინანსური აქტივების ზრდა 38033.8 ათასი ლარის ოდენობით:   
 

                (ათასი ლარი)  

2. განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ფინანსური აქტივების კლება 56362.0 ათასი ლარის ოდენობით:   
                                                                                                                                                             

   (ათასი ლარი)  

მუხლი 11. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ვალდებულებების ცვლილება   
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ვალდებულებების ცვლილება (-1880.0) ათასი ლარის ოდენობით, მათ შორის:   
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ვალდებულებათა კლება 1880.0 ათასი ლარის ოდენობით:  
                                                                                                                                         

                            (ათასი ლარი)  

 თავი V

ბიუჯეტის პრიორიტეტები და პროგრამები

მუხლი 12. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის პრიორიტეტები და პროგრამები
განისაზღვროს    აჭარის    ავტონომიური    რესპუბლიკის    რესპუბლიკური    ბიუჯეტის    პრიორიტეტები და პროგრამები (ქვეპროგრამები) შემდეგი რედაქციით:

1. წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების განხორციელება
აჭარის ავტონონომიური რესპუბლიკისათვის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ძლიერი წარმომადგენლობითი ორგანოს გამართული ფუნქციონირება, ვინაიდან იგი არის რეგიონის პოლიტიკის ძირითადი მიმართულებების განმსაზღვრელი, საკანონმდებლო და მაკონტროლებელი ფუნქციების მქონე ხელისუფლების შტო.
1.1.      საკანონმდებლო საქმიანობა
კომპეტენციის  ფარგლებში  საკანონმდებლო  საქმიანობის  განხორციელება,  კონტროლი   აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის საქმიანობაზე.
საქართველოსა  და  აჭარის  ავტონომიური  რესპუბლიკის   კანონმდებლობით  განსაზღვრული  სხვა უფლებამოსილებების განხორციელება.

2. საარჩევნო გარემოს განვითარება
აჭარის ავტონომიური რეპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს არჩევნების, კონსტიტუციითა და საარჩევნო კანონმდებლობით დადგენილი წესით ვადებში დაგეგმვა და გამართვა. არჩევნების სამართლებრივი, ორგანიზაციული, ფინანსური და ტექნიკური უზრუნველყოფა. საარჩევნო კამპანიის წარმართვა დემოკრატიული და თავისუფალი არჩევნების ჩატარების მიზნით.

2.1.     საარჩევნო სისტემის დახვეწა და გაუმჯობესება
საარჩევნო კანონმდებლობის გაუმჯობესების, მასში თანამედროვე მოთხოვნების გათვალისწინების, საარჩევნო ადმინისტრაციის ფუნქციონირებისა და საარჩევნო პროცესის მუდმივი სრულყოფის მიზნით რეკომენდაციების შემუშავება.
საარჩევნო ინსტიტუციის, სამოქალაქო განათლების ხელშეწყობა და საარჩევნო რეფორმების ხელშეწყობა. საარჩევნო ადმინისტრაციის მუშაობის ეფექტურობა, ამომრჩეველთა საარჩევნო უფლებების დაცვა და უზრუნველყოფა, დემოკრატიული და სამართლიანი არჩევნების გამართვა.
ადგილობრივ და საერთაშორისო ორგანიზაციებთან მჭიდრო თანამშრომლობა, მოქალაქეთა საარჩევნო უფლებების უზრუნველყოფა და რეალიზაცია არჩევნების მომზადებასა და ჩატარებასთან დაკავშირებული ურთიერთობების დარეგულირება.
3. აღმასრულებელი ხელისუფლების უფლებამოსილების განხორციელების ხელშეწყობა
რეგიონის   ინსტიტუციური   განვითარებისათვის   მნიშვნელოვანია   აღმასრულებელი   ორგანოს გამართული ფუნქციონირება.
3.1.      მთავრობის უფლებამოსილების განხორციელების ხელშეწყობა
აჭარის   ავტონომიური   რესპუბლიკის   მთავრობის   მიერ   აჭარის   ავტონომიურ   რესპუბლიკაში აღმასრულებელი ხელისუფლების განხორციელების პირობების შექმნა;
აჭარის    ავტონომიური    რესპუბლიკის    აღმასრულებელი    ხელისუფლების    დაწესებულებათა საქმიანობის კოორდინაციისა და კონტროლის განხორციელება;
მთავრობის  საქმიანობის  ორგანიზაციული,   სამართლებრივი  და  ინფორმაციულ-ანალიტიკური უზრუნველყოფა;
მთავრობის მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებათა შესრულების კონტროლის განხორციელება. მთავრობის    თავმჯდომარის    თანამშრომლობის    ხელშეწყობა    სახელმწიფო    და    ადგილობრივი თვითმმართველობის დაწესებულებებთან.

4. რეგიონის ფინანსური რესურსების მართვა და საინვესტიციო გარემოს ხელშეწყობა
ეფექტიანი და გამჭვირვალე საბიუჯეტო პროცესის ჩამოყალიბება, რომელიც უზრუნველყოფს საჯარო ფინანსების მოქნილ მართვას, სექტორში გამჭვირვალობისა და ანგარიშვალდებულების სისტემის ჩამოყალიბებას, აგრეთვე სახელმწიფო სახსრების ეკონომიურ და ეფექტიანად ხარჯვაზე მონიტორინგს. ელექტრონული ხაზინის ძირითადი ექსპლუატაცია. რეგიონში ხელსაყრელი ეკონომიკური გარემოს შექმნისა და მდგრადი ეკონომიკური განვითარების მიზნით წინადადებების შემუშავება. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ქონების გამჭვირვალედ და ეფექტიანად მართვა, მისი სრულყოფილად აღრიცხვა, მოვლა-პატრონობა და პრივატიზაცია. რეგიონის სივრცითი, ქალაქმშენებლობითი და დაგეგმარების პროექტების შედგენა. დამწყები და განვითარებადი ბიზნესის ხელშეწყობა. ბიზნესინტერესების დაცვა და ექსპორტის ხელშეწყობა. საფრთხის შემცველი ობიექტების მონიტორინგი და მართვა.
4.1. ფინანსების, ეკონომიკური პოლიტიკისა და ქონების სფეროს პოლიტიკის შემუშავება და მართვა
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე საფინანსო სისტემის მართვა და საფინანსო-საბიუჯეტო პოლიტიკის რეგულირება.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტით გათვალისწინებული ღონისძიებების შეუფერხებელი დაფინანსების უზრუნველყოფა.
რეგიონის სოციალურ-ეკონომიკური კეთილდღეობის გაზრდის მიზნით ეკონომიკური პოლიტიკის ეფექტიანად შემუშავება და წარმართვა.
ავტონომიურ რესპუბლიკაში სამშენებლო საქმიანობის პოლიტიკის განხორციელება; სივრცით-ტერიტორიული დაგეგმარების დოკუმენტების შემუშავების პროცესის წარმართვა.
4.2. რეგიონში ინვესტიციების მოზიდვის ხელშეწყობა
რეგიონის საინვესტიციო-საპრივატიზაციო პროცესის სრულყოფა.
აჭარის რეგიონისა და მისი საინვესტიციო პოტენციალის პრომოუშენი.
ეკონომიკური ობსერვატორიის მიერ ეკონომიკური კვლევების ჩატარება. 
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე მდებარე სახელმწიფო და აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის საკუთრებაში არსებული  ქონების ეფექტურად მართვა და განკარგვა.
4.2.1. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკისა და ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე არსებული სახელმწიფო ქონების მართვა
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე მდებარე სახელმწიფო და აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის საკუთრებაში არსებული  ქონების ეფექტურად მართვა და განკარგვა.
შენობა-ნაგებობების, მიწის ნაკვეთების (სასოფლო-სამეურნეო და არასასოფლო-სამეურნეო) და ხაზობრივი ნაგებობების აგეგმვის საველე და კამერალური სამუშაოების შეძენა; ელექტრონული აუქციონების განცხადების განთავსებისა და ვაჭრობის პროცესის უზრუნველყოფის მომსახურების შეძენა; ქვეპროგრამის ფარგლებში აუცილებელი ტენდერების ჩატარების მიზნით, სატენდერო დოკუმენტაციის და განცხადების გამოქვეყნების მომსახურების შეძენა; აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის საკუთრებაში არსებული უძრავ ქონებების ელექტროენერგიით მომარაგება; აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის საკუთრებაში არსებული უძრავი ქონებების დაცვის მიზნით დარაჯების (ყარაულების) დროებით სამუშაოზე აყვანა; სახელმწიფო ქონებისა და აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ქონების საბაზრო ღირებულებისა და საიჯარო ღირებულების დადგენა.
4.2.2. რეგიონის საინვესტიციო პოტენციალის პრომოუშენი
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის საინვესტიციო პოტენციალის ცნობადობის გაზრდა.
რეგიონისა  და  მისი  საინვესტიციო  პოტენციალის  შესახებ  საპრომოუშენო  მასალების  მომზადება. რეგიონის შიგნით და გარეთ საინვესტიციო/ბიზნესფორუმებზე, ტურებზე რეგიონის მონაწილეობის უზრუნველყოფა და მისი საინვესტიციო პოტენციალის წარდგენა.
4.2.3. ეკონომიკური ობსერვატორია
აჭარაში საჯარო პოლიტიკის დაგეგმვის, განხორციელების და შეფასების პროცესების გაძლიერება კვლევითი კომპონენტით, კერძოდ: ა) ეფექტიანობის ანალიზი ქვეპროგრამების დაგეგმვის, განხორციელების და შეფასების პროცესში; ბ) ქვედანაყოფის, სამსახურის, დეპარტამენტის მუშაობის ეფექტიანობის ანალიზი; გ) შიდა და გარე საჯარო პოლიტიკის საუკეთესო გამოცდილების აღმოჩენა; დ) რეგიონის მასშტაბით სხვადასხვა სფეროს სტრატეგიულ დაგეგმვაში მონაწილეობა; ე) აჭარის სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობის, ბარომეტრული შეფასება; ვ) დარგის მდგომარეობის ანალიზი მხარდაჭერის საჯარო პოლიტიკის დაგეგმვის, გაძლიერების ან მოდიფიცირების მიზნით; ზ) საჯარო პოლიტიკასთან დაკავშირებული რეზონანსული აქტუალური პრობლემების ანალიზი და შეფასება; თ) შრომის ბაზრის, ასევე საინვესტიციო აქტივობის მდგომარეობის და განვითარების ანალიზი.
4.3. ქალაქმშენებლობითი და სივრცითი მოწყობის პროგრამა
აჭარის რეგიონში საკურორტო-სარეკრეაციო ადგილებისა და ტერიტორიების ურბანული განვითარება, აღნიშნული მიმართულებით არსებული პოტენციალის  წარმოჩენა-პოპულარიზაციაზე ხელშეწყობა და საინვესტიციო გარემოს სტიმულირება.
საკურორტო-სარეკრეაციო ადგილების დაგეგმვისა და ტერიტორიების ურბანული განვითარების დოკუმენტის შედგენა, ჯანსაღი და რეგულირებადი განაშენიანების მისაღწევად, დაინტერესებული მხარეებისათვის ტერიტორიების მიმართ წაყენებული ურბანული განვითარების პარამეტრების შესახებ ინფორმირებულობა, საინვესტიციო პროექტის წინასწარ შეფასება-გაანალიზების ხელშეწყობა. განსაკუთრებული ურბანული ტერიტორიებზე განაშენიანების რეგულირების გეგმების შედგენა, მენაშენეებისათვის სრულყოფილი ინფორმაციის მიწოდება ურბანული და საინჟინრო-კომუნალური ქსელების არსებული და საპროექტო მდგომარეობის შესახებ.
აჭარის ტერიტორიაზე არსებული მთის კურორტების განვითარება, მათი პოპულარიზაციის გაზრდა, საინვესტიციო გარემოს შექმნაზე ხელშეწყობა, მთის რეგიონის ეკონომიკური ზრდის ხელშეწყობა.
აჭარის ტერიტორიაზე გამავალი ძირითადი საავტომობილო გზების გასწვრივ დასასვენებელი-საპიკნიკე ადგილების მოწყობა, ტურისტებისა და მგზავრებისათვის დასვენებისა და მინიმალური საყოფაცხოვრებო პირობების შექმნა.
4.4. სახაზინო მომსახურება
ელექტრონული ხაზინის ძირითადი ექსპლუატაცია.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ხარჯვითი ნაწილის აღსრულება, მისი შემოსულობების და გადასახდელების ზუსტი და ოპერატიული აღრიცხვა.
ბიუჯეტის ოპერატიული, ყოველთვიური, ყოველკვარტალური და წლიური ანგარიშების მომზადება.

4.5. დამწყები და განვითარებადი ბიზნესის ხელშეწყობა
ინკუბირებული კომპანიების საქმიანობის ხელშეწყობა-მონიტორინგი და ბიზნესის განვითარებისათვის საჭირო სერვისების და რესურსების მიწოდება.
4.6. ბიზნესინტერესების დაცვა და ექსპორტის ხელშეწყობა
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის სავაჭრო-სამრეწველო პალატის წევრების ინტერესების დაცვა ადგილობრივ და ცენტრალურ ხელისუფლებაში.
სერვისების დახვეწა, ბიზნესმენებისა და ინვესტორების საქმიანობისათვის ხელშეწყობა.
აჭარის რეგიონის ბიზნესგარემოს გაუმჯობესება.
4.7. საფრთხის შემცველი ობიექტებისათვის მომსახურების მიწოდება და მართვა
საფრთხის შემცველი ობიექტების ტექნიკური დიაგნოსტირების ჩატარება, სამშენებლო მასალებსა და პროდუქციაზე გამოცდების ჩატარება.
ოპერატიული დიაგნოსტირების მონაცემებით საექპლუატაციო-ტექნიკური დოკუმენტაციის ანალიზი; ობიექტის შემოწმება    ურღვევი   მეთოდით – (ვიზუალურ  გაზომვითი   მეთოდი,   ძირითადი   მეტალისა  და  შენადუღი ნაკერების  დეფექტოსკოპია, სისქემზომი კონტროლი); მასალის მექანიკური თვისებებისა  და  შემადგენლობის   გამორკვევა;    სიმტკიცესა  და  სიმკვრივეზე   შემოწმებითი   გათვლების შესრულება    და   გამოცდა   დატვირთვით;  გამოვლენილი   დეფექტების   ანალიზი,  მათი  მიზეზების  დადგენა, განსაზღვრული პარამეტრების დაზუსტება.   მზა ბეტონის სიმტკიცის განსაზღვრა კუმშვაზე, ბეტონის საკედლე ქვების, ბეტონის ფილების( ტროტუარებისათვის), სიმტკიცის განსაზღვრა კუმშვაზე, არამადნეული მასალების, მოსაპირკეთებელი  და საგზაო  მასალების ხარისხის შემოწმება; ბეტონის ხარისხის შემოწმება ურღვევი მეთოდით; ბეტონში არმატურის დიამეტრისა და ბადურის განლაგების განსაზღვრა. ნივთის მფლობელის/ინსპექტირების ორგანოს მოთხოვნის შემთხვევაში, სხვადასხვა დანადგარ მოწყობილობების (მათი ცალკეული კომპონენტების) მწარმოებლის/დამამზადებლის მიერ დადგენილ პარამეტრებთან შესაბამისობის გამოკვლევა და შესაბამისი დოკუმენტაციის მომზადებისა და გაცემის უზრუნველყოფა მოქმედი კანონმდებლობით დადგენილი წესით.
4.8. ინფორმაციული ტექნოლოგიების მომსახურება და მიწოდება
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის აღმასრულებელი ხელისუფლების დაწესებულებების, საქვეუწყებო დაწესებულებების ეფექტურად ფუნქციონირებისა და განვითარებისათვის საჭირო კონსოლიდირებული და ინტეგრირებული ინფორმაციული-საკომუნიკაციო ინფრასტრუქტურის შექმნა, მისი საიმედო და ეფექტური მუშაობისა და განვითარების უზრუნველყოფა, ინფორმაციული უსაფრთოების უზრუნველყოფა, ინფორმაციული და ანალიტიკური მხარდაჭერა, ინფორმაციული სისტემების ქვეყნის ინფორმაციული-საკომუნიკაციო სივრცეში ინტეგრაცია.

5. გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვა
ადამიანის ჯანმრთელობისათვის უვნებელი (უსაფრთხო) გარემოს შენარჩუნება და გარემოს მავნე ზემოქმედებისაგან დაცვა;
ადამიანის ჯანმრთელობისა და ბუნებრივი გარემოსათვის ატმოსფერული ჰაერის უსაფრთხო მდგომარეობის მიღწევა, შენარჩუნება და გაუმჯობესება;
წყლის მავნე ზემოქმედების აცილება, წყლის ობიექტების დაცვა და წყლის რესურსების რაციონალური გამოყენება დღევანდელი და მომავალი თაობების ინტერესებისა და მდგრადი განვითარების პრინციპების გათვალისწინებით;
საშიში ქიმიური ნივთიერებების შეფასებაში მონაწილეობა, ადამიანის ჯანმრთელობასა და გარემოზე მათი მავნე ზემოქმედების თავიდან აცილება და მოსახლეობის ინფორმირება იმ საშიშროების შესახებ, რომელსაც იწვევენ საშიში ქიმიური ნივთიერებები;
თვითმყოფადი ბუნებრივი და კულტურული გარემოსა და მისი ცალკეული კომპონენტების, მათ შორის, მცენარეული საფარისა და ცხოველთა სამყაროს, ბიომრავალფეროვნების, ლანდშაფტის, ტყეში არსებული კულტურისა და ბუნების ძეგლების, მცენარეთა იშვიათი და გადაშენების პირას მყოფი სახეობების მომავალი თაობებისათვის შენარჩუნება და დაცვა;
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე საშიში (სტიქიური) გეოლოგიური პროცესების შესწავლა, საშიში გეოლოგიური მოვლენების პროგნოზირება და საინფორმაციო-საცნობარო მონაცემთა ბაზის შექმნა.
5.1.  გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სფეროს მართვა
მდგრადი გარემოს დაცვითი ღონისძიებების დაგეგმვა და განხორციელება; გარემოს ხარისხობრივი მაჩვენებლების მონიტორინგი; საშიში (სტიქიური) გეოლოგიური პროცესების შესწავლა, პროგნოზირება და საინფორმაციო-საცნობარო მონაცემთა ბაზის შექმნა; საზოგადოების ეკოლოგიური ცნობიერების ამაღლება, გარემოს დაცვის სფეროსთან დაკავშირებულ საკითხებზე სხვადასხვა ადგილობრივ და საერთაშორისო სამთავრობო და არასამთავრობო ორგანიზაციებთან თანამშრომლობა.
5.2. გარემოსდაცვითი პროგრამა
ეკოლოგიური უსაფრთხოების სფეროს კონტროლი და ზედამხედველობა; გარემოს ინტეგრირებული მართვის ხელშეწყობა.
პროგრამა მოიცავს 2 ქვეპროგრამას, რომლებიც  გამიზნულია ლოკალური გარემოსდაცვითი პრობლემების მოგვარებისათვის.
5.2.1. აჭარის სანაპირო ზოლის ჩამდინარე წყლებისა და ატმოსფერული ჰაერის აქტიურ დამაბინძურებელ კერებში გარემოსდაცვითი კანონმდებლობის მოთხოვნების შესრულების მდგომარეობის მონიტორინგი
სანაპირო ზოლის დაბინძურების წყაროებიდან  ატმოსფერულ ჰაერსა და წყლებზე ფაქტობრივი ზემოქმედების მონიტორინგი.
ქვეპროგრამის ფარგლებში განხორციელდება ზღვის სანაპირო ზოლის ტერიტორიაზე ატმოსფერული ჰაერისა და წყლის დამაბინძურებელი ობიექტების მონიტორინგი, ჩამდინარე წყლისა და ატმოსფერული ჰაერის ხარისხობრივი მაჩვენებლების განსაზღვრა, მავნე ნივთიერებათა ჩაშვების მინიმიზაცია. მონიტორინგის განხორციელების შედეგად გამოვლენილ დარღვევებზე დროული რეაგირების მიზნით, შეგროვებული მასალების შესაბამის ორგანოებზე გადაცემა.
5.2.2. აჭარის სანაპირო ზოლის სარფი-ჩოლოქის მონაკვეთზე ზღვის წყლების ხარისხობრივი მაჩვენებლების მონიტორინგი
აჭარის სანაპირო ზოლის სარფი-ჩოლოქის მონაკვეთზე საბანაო წყლის ხარისხობრივი მაჩვენებლების მონიტორინგი.
ქვეპროგრამის ფარგლებში განხორციელდება ზღვის სანაპირო ზოლის მონიტორინგი, ზღვის წყლის ხარისხობრივი მაჩვენებლების ბაქტერიოლოგიური განსაზღვრა, მავნე ნივთიერებათა ჩაშვების მინიმიზაცია, მონიტორინგის განხორციელების შედეგად გამოვლენილ დარღვევებზე დროული რეაგირების მიზნით, შეგროვებული მასალების შესაბამის ორგანოებზე გადაცემა.
6. ტყის მდგრადი მართვა
ტყეში არსებული მცენარეთა იშვიათი და გადაშენების პირას მყოფი სახეობების მომავალი თაობებისათვის შენარჩუნება და დაცვა; ტყის მართვა ტყის რესურსების ანალიზისა და გარემოსდაცვითი რისკების გათვალისწინებით, ტყის მოვლის ეფექტური სისტემის დანერგვა; ტყის რესურსებით სარგებლობის ეფექტიანობის ამაღლება და ხარისხიანი სერვისების დანერგვა; ტყის დეგრადაციის პროცესის შეჩერება და ბიომრავალფეროვნების შენარჩუნება; ტყითსარგებლობის წესების შესახებ მოსახლეობის ამაღლებული ცნობიერება; ახალი ფუნქციონალური დატვირთვის შესაბამისად ორგანიზაციის მატერიალურ-ტექნიკური ბაზისა და ინფრასტრუქტურის განვითარება;
6.1. ტყის დაცვა და მოვლა
ტყის ბუნებრივი და ანთროპოგენული ზემოქმედებისაგან დაცვა და ბიომრავალფეროვნების შენარჩუნება.
დეგრადირებული ტყეების აღდგენა და ტყით დაუფარავი ფართობების გაშენება.
6.1.1. დეგრადირებული ტყეების აღდგენა-განახლება და ეროზიის წინააღმდეგ ბრძოლა
ტყის აღდგენა. ტყის დეგრადირებული ფართობების შერჩევა, შემოღობვა და აჩიჩქნვა. ფიტო და ენტო მავნებლების კერების დროული გამოვლენა და მათ წინააღმდეგ ეფექტური ბრძოლის ღონისძიებების დასახვა და განხორციელება, რისკების იდენტიფიცირება, დაავადებებზე რეაგირების ზომების  იდენტიფიცირება.   
6.2. საზოგადოების ცნობიერების ამაღლება
ტყის რესურსებით სარგებლობისა და სატყეო სექტორის მართვის საკითხებთან დაკავშირებით მოსახლეობის და ტყის რესურსების მომხმარებელთა ცნობიერების ამაღლება.
6.2.1. სატყეო სექტორში ცნობიერების ამაღლება
სტუდენტებისა და მოსწავლეების ჩართვა სააგენტოს მიერ წარმართულ ტყის მოვლა-პატრონობის აქციებსა და ინიციატივებში.  
6.3. ორგანიზაციული მართვა და ინფრასტრუქტურული პროექტები
ორგანზიაციის მიერ დებულებითა და კანონმდებლობით განსაზღვრული ფუნქციების ეფექტიანი განხორციელება.
ეფექტიანი მატერიალურ-ტექნიკური ბაზის  უზრუნველყოფა.
6.3.1. ორგანიზაციული მართვა
სატყეო სააგენტოს ადმინისტრირება და მიმდინარე მართვა
6.3.2  სატყეო-სამეურნეო ინფრასტრუქტურის გამართვა
სატყეო ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესება; საგზაო ინფრასტრუქტურის განვითარება.

7. ტურიზმის განვითარების ხელშეწყობა
ტურიზმისა და კურორტების დეპარტამენტის 2017-2020 წლების საშუალოვადიანი პრიორიტეტი ტურიზმის განვითარების ხელშეწყობაა, რაც გულისხმობს ტურიზმისა და კურორტების სფეროში ეფექტური პოლიტიკის გატარებას და რეგიონის ტურიზმისა და კურორტების განვითარების ხელშეწყობას, რეგიონის ტურისტული შესაძლებლობების გამოვლენას, ტურისტული პროდუქტების გამრავალფეროვნებას და რეგიონის ცნობადობის გაზრდას საერთაშორისო და შიდა ბაზარზე, ურთიერთთანამშრომლობითა და ინოვატორული ინიციატივებით პარტნიორებისა და დაინტერესებული პირების დახმარებას ხარისხის სტანდარტის ამაღლებაში.

7.1. ტურიზმისა და კურორტების სფეროს მართვა და დარგის ეფექტიანი განვითარების ხელშეწყობა
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ადმინისტრაციულ ტერიტორიაზე ტურიზმისა და კურორტების  სფეროში ერთიანი პოლიტიკის გატარება და დარგის საჭიროებებზე მორგებული გადაწყვეტილებების მიღება.
ქვეყანაში ტურიზმისა და კურორტების სფეროს ერთიანი სახელმწიფო პოლიტიკის ფორმირებასა და განხორციელებაში მონაწილეობა;
ტურიზმისა და კურორტების სფეროებში განსახორციელებელი  პროგრამების შესრულების კოორდინაცია  და მართვა.
რეგიონში დარგის განვითარებასთან დაკავშირებული გადაწყვეტილებების მისაღებად საჭირო მონაცემების მოგროვება და ანალიზი.
დარგის განვითარებასთან დაკავშირებული ინფორმაციის ანალიზის საფუძველზე რეკომენდაციების მომზადება დარგობრივი პოლიტიკის შემუშავების ან მასში ცვლილებების შეტანისათვის.
ტურიზმის დეპარტამენტის ორგანიზაციული  ეფექტიანობის ამაღლება.
7.1.1. ტურიზმისა და კურორტების დეპარტამენტის მართვა
ქვეყანაში ტურიზმისა და კურორტების სფეროს ერთიანი სახელმწიფო პოლიტიკის ფორმირებასა და განხორციელებაში მონაწილეობა;
ტურიზმისა და კურორტების სფეროებში განსახორციელებელი  პროგრამების შესრულების კოორდინაცია  და მართვა.
7.1.2. დარგის საჭიროებებისა და განვითარების პოტენციალის კვლევა და სტატისტიკის წარმოება
რეგიონში დარგის განვითარებასთან დაკავშირებული გადაწყვეტილებების მისაღებად საჭირო მონაცემების მოგროვება და ანალიზი.
ტურისტთა განთავსების და კვების ობიექტების აღწერა და სტატისტიკური მონაცემების მოპოვება;
ტურისტების ვიზიტის აღწერა, მათი კმაყოფილების დონისა და მოთხოვნების კვლევა; სტატისტიკური ანალიზი.
7.1.3. კერძო და საჯარო სექტორთან თანამშრომლობით აჭარაში ტურიზმის მდგრადი განვითარების ხელშეწყობა
დარგის განვითარებასთან დაკავშირებული ინფორმაციის ანალიზის საფუძველზე რეკომენდაციების მომზადება დარგობრივი პოლიტიკის შემუშავების ან მასში ცვლილებების შეტანისათვის.
ტურიზმის დეპარტამენტის მრჩეველთა საბჭოს ინსტიტუციური და ფუნქციური გაძლიერება. ავტონომიის დონეზე ტურიზმის საკოორდინაციო მექანიზმის ჩამოყალიბება.
ჩატარებული კვლევების საფუძველზე დაინტერესებულ მხარეებთან აქტიური თანამშრომლობით ტურიზმის განვითარების მიმართულებების განსაზღვრა და მომსახურების გაუმჯობესების რეკომენდაციების მომზადება.
სსიპ – საქართველოს ტურიზმის ეროვნულ ადმინისტრაციასთან თანამშრომლობა ტურიზმის სახელმწიფო პოლიტიკის შემუშავებისა და განხორციელების მიზნით. 
დარგის წარმომადგენლებთან აქტიური კოორდინაციითა და თანამშრომლობით დარგის განვითარების საკანონმდებლო ინიციატივების შემუშავება;
7.1.4. დეპარტამენტის ორგანიზაციული განვითარება
ტურიზმის დეპარტამენტის ორგანიზაციული  ეფექტიანობის ამაღლება.
დეპარტამენტის თანამშრომელთა კვალიფიკაციის ამაღლება.
დეპარტამენტის პოზიტიური იმიჯის დამკვიდრება.
7.2. აჭარის ტურისტული მარკეტინგი ადგილობრივ და საერთაშორისო ბაზარზე
რეგიონის, როგორც ტურისტული დანიშნულების ადგილის ცნობადობის ამაღლება;
რეგიონის  ტურისტული პოტენციალის პოპულარიზაცია ქვეყნის შიდა და საერთაშორისო ბაზარზე;
პირდაპირი სარეკლამო კამპანიების წარმოება მიზნობრივ ბაზრებზე;
საერთაშორისო ბაზრობა-გამოფენებში მონაწილეობა;
სარეკლამო-საინფორმაციო პროდუქციის მომზადება და გავრცელება;
სარეკლამო-საინფორმაციო ტურების ორგანიზება.
7.2.1. რეგიონის, როგორც ტურისტული დანიშნულების ადგილის მარკეტინგი საერთაშორისო ბაზარზე
სამიზნე ქვეყნებში რეგიონის, როგორც ტურისტული დანიშნულების ადგილის მარკეტინგი და რეკლამირება.
მიზნობრივ ბაზარზე პირდაპირი სარეკლამო და პიარ-კამპანიების წარმოება;
საერთაშორისო ბაზრობა-გამოფენებში მონაწილეობა და სარეკლამო-საინფორმაციო პროდუქციის გავრცელება;
სარეკლამო-საინფორმაციო ტურების ორგანიზება; საერთაშორისო ტურისტულ გამოფენებში, კონფერენციებში და სემინარებში მონაწილეობა რეგიონის პოპულარიზაციის მიზნით.
7.2.2. რეგიონის ტურისტული პოტენციალის რეკლამირება ქვეყნის შიგნით
შიდა მომხმარებლებზე გათვლილი მარკეტინგული და სარეკლამო კამპანიის წარმართვა.
სარეკლამო კამპანიების წარმოება, სარეკლამო-საინფორმაციო პროდუქციის მომზადება და გავრცელება და  ბაზრობა-გამოფენებში მონაწილეობა ქვეყნის შიგნით;
სარეკლამო-საინფორმაციო ტურების ორგანიზება.
7.3. ტურისტული პროდუქტებისა და სერვისების განვითარება
რეგიონის ტურისტული პროდუქტების განვითარება და მომსახურების  ხარისხის ამაღლება.
რეგიონში არსებული ტურისტული პროდუქტების განვითარება და ახალი პროდუქტების შექმნა.
ტურიზმის დარგში დასაქმებულთა კვალიფიკაციის განვითარება და ტურიზმის შესახებ საზოგადოებრივი ცნობიერების ამაღლება.
ტურისტული მომსახურების ხარისხის გაუმჯობესება.
სრულყოფილი ინფორმაციითა და ხარისხიანი მომსახურებით ტურისტების უზრუნველყოფა. 
7.3.1.  სრულყოფილი ინფორმაციითა და ხარისხიანი მომსახურებით ტურისტების უზრუნველყოფა.
ტურისტული პროდუქტების და სერვისების შესახებ ინფორმირებულობის გაზრდა;
ტურისტული საინფორმაციო ცენტრების თანამშრომლების გადამზადება;
ტურისტულ საინფორმაციო ცენტრებში მომსახურების ხარისხის კვლევა-მონიტორინგი;
ტურისტული პროდუქტების განვითარების სააგენტოს მომსახურების ხარისხის გაუმჯობესება;
ტურისტული საინფორმაციო ცენტრების მოდერნიზაცია – განახლება;
საერთაშორისო ტურისტულ ორგანიზაციებში გაწევრიანება.
7.3.2. ადამიანური რესურსების განვითარება და ტურიზმის სფეროში ცნობირების ამაღლება
ტურიზმის დარგში დასაქმებულთა საჭიროებისამებრ კონსულტირება.
ყოველკვარტალური საინფორმაციო ბიულეტენების გამოცემის დანერგვა ტურიზმის მომსახურების სფეროში სიახლეების, სტანდარტებისა და შეფასების კრიტერიუმების შესახებ ტურიზმის სფეროს წარმომადგენლებისათვის (სასტუმროები, რესტორნები, სააგენტოები, გიდების  სოფლად ტურიზმის ობიექტების მფლობელები და სხვა);  
რეგიონის ტურიზმის დარგის წარმომადგენლებთან მჭიდრო თანამშრომლობით დარგში დასაქმებულთა კვალიფიკაციისა და უნარ-ჩვევების მხრივ არსებული საჭიროებებისთვის მიზანმიმართული ტრენინგების დაგეგმვა და განხორციელება.

7.3.3. ტურიზმის დარგში მომსახურების საუკეთესო პრაქტიკის დამკვიდრების ხელშეწყობა
ტურისტული მომსახურების ხარისხის გაუმჯობესება.
ტურიზმისა და კურორტების დეპარტამენტის მრჩეველთა საბჭოსთან და რეგიონის ტურიზმის დარგის წარმომადგენლებთან თანამშრომლობით შემუშავებული და დამტკიცებული  ტურისტული დანიშნულების ობიექტების მომსახურების ხარისხის ნიშნის კრიტერიუმების („რეკომენდირებულია ტურიზმის დეპარტამენტის მიერ“) პროექტის განხორციელების გაგრძელება და წლის ბოლოსთვის შესაბამისი ხარისხის მინიჭება  პროექტში ჩართულ ტურისტული დანიშნულების ობიექტებისთვის. ტურიზმის და კურორტების დეპარტემენტის მიერ აჭარის ტერიტორიაზე მოქმედი გიდებისთვის შესაბამისი პროფილის სტატუსის მინიჭება.
7.3.4. ტურისტული პროდუქტების განვითარება და დივერსიფიკაცია
არსებული ტურისტული პროდუქტების განვითარება და ახალი პროდუქტების შექმნა.
არსებულის ტურისტული პროდუქტების განვითარებას და ახლის ეკო და სოფლად ტურისტული პროდუქტების შექმნას, ამ მიზნით სხვადასხვა სეზონური ღონისძიებების (კონფერენციების,  ფესტივალების, გამოფენების, სემინარების, ტრენინგების) ორგანიზებას აჭარაში, ახალი ტურისტული მარშრუტების მარკირებას და მათი განვითარების ხელშეწყობას;  მასშტაბური გაცნობითი-სარეკლამო ტურების ორგანიზებას მაღალმთიანი აჭარის მარშრუტებზე; ქ. ბათუმში  ტურისტული საინფორმაციო დაფების დამატებას და ტურისტულ ობიექტებში საინფორმაციო სტენდების განთავსებას.
7.4. რეკრიაციული ადგილების მოვლა-შენახვა
მოსახლეობისა და დამსვენებელთა გაჯანსაღების, დასვენების ეფექტური პირობების უზრუნველყოფისათვის საკურორტო ინფრასტრუქტურის შემდგომი გაფართოება. ბულვარის ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესებისათვის საჭირო ღონისძიებების განხორციელება. დასვენებისა და ტურიზმის თანამედროვე მოთხოვნების შესაბამისი პირობების შექმნა.
7.5. მცირე და საშუალო ტურისტული ბიზნესის მხარდაჭერის პროგრამა
აჭარის რეგიონში მცირე და საშუალო ტურისტული ობიექტების ინფრასტრუქტურის მოწესრიგებისა და ტურისტული მომსახურების გაუმჯობესების მიზნით შერჩეული ბანკ(ებ)ის მიერ სესხების გაცემა.
შერჩეული კომერციული ბანკ(ებ)ი საკრედიტო რისკების გათვალისწინებით მოახდენს ტურისტული ბიზნესით დაკავებული მცირე და საშუალო ბიზნეს სუბიექტების დაფინანსებას. ტურისტულ ბიზნესად ჩაითვლება საქმიანობა, რომელიც უკავშირდება აჭარის არ ადმინისტრაციულ საზღვრებში საზოგადოებრივი კვების ობიექტის (კაფე, რესტორანი, ბისტრო, ბარი, სასადილო და სხვა), სასტუმროს (არაუმეტეს 50-ნომრიანი, მ.შ. საოჯახო ტიპის),  გასართობი ობიექტის (ღამის კლუბი, დისკოთეკა, საბილიარდო, ბუნგალო და სხვა) მოწყობას (მშენებლობა, რეკონსტრუქცია, რემონტი) და სხვა ტურისტულ საქმიანობას. საკრედიტო რესურსი განისაზღვრება 6 მლნ. ლარის ოდენობით, წლიური საპროცენტო განაკვეთი შეადგენს 15%-ს. სესხის მაქსიმალური ოდენობა განისაზღვრა 200 000 ლარით და სესხი გაიცემა არაუმეტეს 7 წლის ვადით. ბიზნეს სუბიექტი პირველი სამი წლის განმავლობაში გადაიხდის  დადგენილი სესხის საპროცენტო განაკვეთის  3%-ს. ხოლო სხვაობა სუბიექტის მიერ ასანაზღაურებელ და დადგენილ საპროცენტო განაკვეთებს შორის  – 12% სამი წლის განმავლობაში ანაზღაურდება აჭარის არ ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტროს მიერ ბანკის მიერ წარმოდგენილი მოთხოვნის საფუძველზე.

8. ინფრასტრუქტურის განვითარება
აჭარის ტერიტორიები გამოირჩევა სხვადასხვა ტიპის ურბანული განვითარებით. რეგიონი ხასიათდება როგორც შავი ზღვის სანაპირო ზოლის, ასევე შიგამთიანი და მაღალმთიანი ლანდშაფტითა და შესაბამისი ხასიათის დასახლებებით.
რეგიონის მდგრადი და ჰარმონიული განვითარების უზრუნველსაყოფად ერთ-ერთ მნიშვნელოვან საკითხს წარმოადგენს გამართული ინფრასტრუქტურის შექმნა, მოვლა და მისი განვითარება. გამართული საგზაო, ნაპირდაცვითი, სამელიორაციო, საინჟინრო-კომუნალური და ენერგოუზრუნველყოფის ინფრასტრუქტურის შექმნისადმი ხელშეწყობა დარგში სახელმწიფო პოლიტიკის გატარების მნიშვნელოვან პრიორიტეტს წარმოადგენს.
2005 წლიდან დღემდე  ჩვენს რეგიონში აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის დადგენილებით განსაზღვრული საავტომობილო გზების ნუსხიდან არაერთ საავტომობილო გზას და არხს ჩაუტარდა რეაბილიტაცია, თუმცა ჯერ კიდევ არსებობს ბევრი საავტომობილო გზა და სამელიორაციო სისტემა, რომელიც საჭიროებს აუცილებელ სარეაბილიტაციო ღონისძიებებს. შესაბამისად საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების მოთხოვნებისა და მოსახლეობის ინტერესების გათვალისწინებით საჭიროა გზების კეთილმოწყობა, საგზაო და სამელიორაციო ინფრასტრუქტურის განვითარება, საავტომობილო გზების გამტარუნარიანობის გაზრდა, მოძრაობის ორგანიზაციის გაუმჯობესება, რაც საზოგადოებისათვის ეკონომიკური აქტივობების გაზრდისა და მოსახლეობის კეთილდღეობის წინაპირობაა.
8.1. საავტომობილო გზებისა და სამელიორაციო სისტემების მართვა
საავტომობილო გზების და სამელიორაციო სისტემების ფუნქციონირების ორგანიზება, მართვა, ტექნიკური ზედამხედველობა და კონტროლი.
8.2. საგზაო და სამელიორაციო ინფრასტრუქტურის მშენებლობა, რეაბილიტაცია და მოვლა-შენახვა
ადგილობრივი მნიშვნელობის საავტომობილო გზების,  საგზაო კომუნიკაციების და  სამელიორაციო ინფრასტრუქტურის რეაბილიტაცია, მოვლა-შენახვა, მოდერნიზაცია და განვითარება.
ადგილობრივი მნიშვნელობის საავტომობილო გზებისა და საგზაო კომუნიკაციების რეაბილიტაცია-განვითარება და სამელიორაციო ინფრასტრუქტურის მშენებლობა, რეაბილიტაცია და მოვლა-შენახვა, სამელიორაციო სისტემების  მდგომარეობის შენარჩუნება და ახალი/მეორე მნიშვნელობის და შიდაქსელური  არხების რეაბილიტაცია. ხიდებისა და სხვა ხელოვნური ნაგებობების მშენენებლობა-რეაბილიტაცია, ადმინისტრაციულ და საკურორტო ცენტრებთან, ისტორიულ და კულტურულ ძეგლებთან მისასვლელი გზების შეკეთება-რეაბილიტაცია, მოდერნიზაცია და განვითარება.
8.3. საინჟინრო და კომუნალური ინფრასტრუქტურის განვითარების ხელშეწყობა
აჭარის  ავტონომიური  რესპუბლიკის  ტერიტორიაზე  გადაუჭრელი საინჟინრო და კომუნალური ინფრასრუქტურის პროექტების განხორციელება, რომელთა მიმართ არსებობს მაღალი საზოგადოებრივი ინტერესი და რომელთა გადაწყვეტა უზრუნველყოფს ურბანული, ინფრასტრუქტურული და სოციალური საკითხების მოგვარებას.
აჭარის  ავტონომიური  რესპუბლიკის  ტერიტორიაზე  არსებული  მაღალმთიანი დასახლებების გაზიფიკაცია (პირველ ეტაპზე ბათუმი-ქედის მონაკვეთზე საშუალოწნევიანი გაზსადენის პროექტირება და  მშენებლობა) და ქალაქ ბათუმში საზღვაო ნავსადგურის მიმდებარედ საგზაო ესტაკადის პროექტის ექსპერტიზა/კორექტირება და მშენებლობა.

9. ზოგადი, პროფესიული და უმაღლესი განათლების ხელშეწყობა
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის განათლების, კულტურისა და სპრორტის სამინისტრო დებულების, დასახული პრიორიტეტის და თავისი კომპეტენციის ფარგლებში ახორციელებს:  აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ადმინისტრაციულ ტერიტორიაზე არსებული საჯარო სკოლების რეაბილიტაციას და ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესებას, ზოგადი, პროფესიული და უმაღლესი განათლების ხელშეწყობის მიზნით ატარებს კონკურსებსა და ოლიმპიადებს, მონაწილეობს ეროვნული სასწავლო გეგმის დანერგვაში, აფინანსებს სტუდენტებს, ხელს უწყობს ახალ მოთხოვნებზე ორიენტირებული პროფესიული განათლების ფორმირებას, სახელოვნებო განათლებას, სპორტული ინფრასტრუქტურის განვითარებას. ახორციელებს კულტურულ და სპორტულ ღონისძიებებს, რაც მიზნად ისახავს რეგიონში კულტურული და ჯანსაღი ცხოვრების ხელშეწყობას და გაუმჯობესებას.

9.1. განათლების მართვა, კულტურისა და სპორტის სფეროს პოლიტიკის შემუშავება და მართვა
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ადმინისტრაციულ ტერიტორიაზე განათლების, კულტურისა და სპორტის სფეროში ერთიანი სახელმწიფო პოლიტიკის გატარება მიზნად ისახავს გამოავლინოს განათლების, კულტურისა და სპორტის სფეროებში პრობლემები და ნაკლოვანებები. პრობლემის აღმოსაფხვრელად დასახოს პრიორიტეტები და განახორციელოს ის ღონისძიებები, რომლებიც დაეხმარება და ხელს შეუწყობს მათ განვითარებას და პოპულარიზაციას.
9.2. განათლების ხელშეწყობა და ხარისხის გაუმჯობესება
განათლების, კულტურისა და სპორტის სფეროში საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს, საქართველოს კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის სამინისტროსა და აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის განათლების, კულტურისა და სპორტის სამინისტროს  ერთიანი სახელმწიფო პოლიტიკის განხორციელებაში ხელშეწყობა.
კანონმდებლობით მინიჭებული უფლებამოსილების ფარგლებში კონტროლი საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს მიერ დამტკიცებული ეროვნული სასწავლო გეგმების, სტანდარტების  და სპეციალური საგანმანათლებლო პროგრამების შესრულებაზე მის სამოქმედო ტერიტორიაზე არსებულ საგანმანათლებლო დაწესებულებებში;
საინფორმაციო ბანკის შექმნა სამოქმედო ტერიტორიაზე არსებულ ზოგადსაგანმანათლებლო, პროფესიულ-საგანმანათლებლო, სკოლისგარეშე სახელოვნებო და სასპორტო  დაწესებულებების მატერიალურ-ტექნიკური, ადამიანური და ფინანსური რესურსების შესახებ;
9.3. საგანმანათლებლო დაწესებულებების ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესება და ინვენტარით აღჭურვა
საგანმანათლებლო დაწესებულებების ინფრასტრუქტურის კეთილმოწყობა ხელს შეუწყობს სამუშაო და სასწავლო პირობების გაუმჯობესებას, უსაფრთხო და კომფორტული გარემოს შექმნას ზოგადი განათლების მიღებისათვის და სასწავლო-აღმზრდელობითი პროცესის ხარისხის ამაღლებას.
განათლების სისტემაში მიმდინარე რეფორმების ერთ-ერთ ძირითად პრიორიტეტს წარმოადგენს ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებების ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესება, ინვენტარით აღჭურვა და სკოლის საბიბლიოთეკო ფონდის განახლება, რაც დღემდე ეტაპობრივად ხორციელდება.
9.3.1. საჯარო სკოლების ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესება
საჯარო სკოლებში სამუშაო და სასწავლო პირობების გაუმჯობესება და მოსწავლეებისათვის უსაფრთხო და კომფორტული გარემოს შექმნა.
7 საჯარო სკოლის მშენებლობა,  22 საჯარო სკოლის რეაბილიტაცია/რემონტი, 42 საპროექტო-სახარჯთაღრიცხვო დოკუმენტაციის შესყიდვა.
9.3.2. საპანსიონო ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესება და ინვენტარით აღჭურვა
„ზოგადი განათლების შესახებ’’ საქართველოს კანონის 62-ე მუხლის თანახმად აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის განათლების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო უზრუნველყოფს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე არსებულ პანსიონური მომსახურების მქონე საჯარო სკოლებში სააღმზრდელო მომსახურების, საცხოვრებელი პირობების, მკურნალობისა და კვების ხარჯების დაფინანსებას. აჭარაში ოთხი საჯარო სკოლაა, რომელიც მოსწავლეებს სთავაზობს საპანსიონო მომსახურებას. ყველა რეაბილიტირებულია სამინისტროს მიერ.
ქვეპროგრამა ითვალისწინებს ხულოს მუნიციპალიტეტში საპანსიონო ინფრასტრუქტურის შექმნას, რომლისთვისაც გამოყოფილია სსიპ – დაბა ხულოს საჯარო სკოლის ტერიტორიაზე არსებული სარეაბილიტაციო შენობა-ნაგებობა. სარეაბილიტაციო სამუშაოები დაიწყო 2016 წელს. ქვეპროგრამით აღნიშნული პანსიონის რეაბილიტაცია დაგეგმილია ორ წელზე 2017 წლისათვის გათვალისწინებულია სარეაბილიტაციო სამუშაოების  დასრულება და პანსიონის ინვენტარით აღჭურვა.
9.3.3.  საჯარო სკოლების მატერიალური ბაზის გაუმჯობესება
„საგანმანათლებლო  დაწესებულებების ავტორიზაციის  დებულებისა და საფასურის დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის 2010 წლის 1 ოქტომბრის  №99/ნ ბრძანებით დამტკიცებული დებულების მე-4 მუხლის პირველი პუნქტის „ა.ბ. და ა.დ“ ქვეპუნქტის თანახმად ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულების ავტორიზაციის სტანდარტის დასაკმაყოფილებლად ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებას უნდა ჰქონდეს სათანადო ინვენტარითა და ლაბორატორია/ლაბორატორიებით აღჭურვილი საკლასო ოთახები, კერძოდ მოსწავლეთა ინდივიდუალურ საჭიროებებს მორგებული მერხებით, სასკოლო დაფებითა და სხვა აუცილებელი მატერიალური საშუალებებით. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ადმინისტრაციულ ტერიტორიაზე არსებული საჯარო სკოლების ინვენტარითა და ლაბორატორიებით უზრუნველყოფის ქვეპროგრამის ფარგლებში საჯარო სკოლები აღიჭურვებიან უახლესი და თანამედროვე ინდივიდუალური მერხებითა და სკამებით მოსწავლეთა ასაკობრივი და ფიზიკური თავისებურებების გათვალისწინებით; სასკოლო დაფებით, საკლასო კარადებითა და მასწავლებლის კუთხით; თანამედროვე და მასწავლებლების საჭიროებებზე მორგებული სამასწავლებლო ოთახით. ასევე, საჯარო სკოლები აღიჭურვება ქიმიის, ბიოლოგიისა და ფიზიკის ლაბორატორიებით. საჯარო სკოლების ბიბლიოთეკები შეივსება ქართველი და მსოფლიო  კლასიკოსების, საბავშვო, საყმაწვილო, შემეცნებითი ხასიათისა და სხვა სახის ლიტერატურით. მოსწავლეთა ასაკობრივი თავისებურებების გათვალისწინებით შერჩეული წიგნებით სკოლების აღჭურვა გააუმჯობესებს მოსწავლეთა ცოდნის დონეს.
9.3.4. სპორტის განვითარების ხელშეწყობა სკოლებში
საჯარო სკოლების სპორტული დარბაზების კეთილმოწყობა ხელს შეუწყობს სამუშაო და სასწავლო პირობების გაუმჯობესებას და სასწავლო-აღმზრდელობითი პროცესის ხარისხის ამაღლებას, ჯანსაღი და სპორტული ცხოვრების  წესის  დამკვიდრებასა  და  სხვადასხვა  სპორტული  სახეობების  პოპულარიზაციას  მოსწავლეთა შორის.
კეთილმოეწყობა/აშენდება აჭარის ადმინისტრაციულ ტერიტორიაზე არსებული ხუთი საჯარო სკოლის სპორტული დარბაზი. განხორციელდება 6  საპროექტო-სახარჯთაღრიცხვო დოკუმენტაციის შესყიდვა.
9.4. განათლების ხელმისაწვდომობის გაზრდა
განათლების ხელმისაწვდომობის გაზრდა, სწავლის ხარისხის ამაღლება და განათლების სისტემაში მიმდინარე რეფორმების ხელშეწყობა.
პროგრამის ფარგლებში  აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის  მუნიციპალიტეტების (ქედა, შუახევი, ხულო)  საჯარო სკოლებისათვის კონკურსის წესით შეირჩევა და დასაქმდება არაუმეტეს 30 მასწავლებელი.
სწავლის დაფინანსებას მოიპოვებენ სტუდენტები მაღალმთიანი აჭარიდან, ობოლი, მრავალშვილიანი და სოციალურად დაუცველი ოჯახებიდან.
დაფინანსდება საშუალოდ 26 სტუდენტის სწავლა საზღვარგარეთ, 5 ბენეფიციარის მონაწილეობა სამეცნიერო ღონისძიებაში და ჩატარდება საშუალოდ 5 საჯარო ლექცია, მოეწყობა 2 კონფერენცია, 2 საზაფხულო სკოლა.
18-დან 32 წლამდე ასაკის საქართველოს 8 მოქალაქე სტაჟირებას გაივლის რომელიმე ქვეყანაში და აჭარის რეგიონში მიღებული იქნება არაუმეტეს 1 უცხოელი სტაჟიორი;
9.4.1. ვასწავლოთ მომავალი წარმატებისთვის
მაღალმთიანი მუნიციპალიტეტების (ქედა, შუახევი, ხულო) საჯარო სკოლებში მასწავლებელთა დეფიციტის აღმოფხვრა და განათლების ხელმისაწვდომობის გაზრდა.
9.4.2. სტუდენტთა დახმარება
უმაღლესი განათლების ხელმისაწვდომობის გაზრდა. სხვადასხვა კატეგორიის სტუდენტთა სწავლის დაფინანსება.
9.4.3. უმაღლესი განათლების ხელშეწყობა
საგანმანათლებლო და სამეცნიერო ღონისძიებებში მონაწილეობა/ღონისძიებების ორგანიზება ხელმისაწვდომია.
9.4.4. უცხოეთში სტაჟირება
კვალიფიციური, კონკურენტუნარიანი, საერთაშორისო მოთხოვნების შესაბამისად ახალგაზრდების მომზადება. უცხოეთში სტაჟირების ქვეპროგრამის განხორციელების შედეგად საქართველოს დაუბრუნდებიან კვალიფიციური, კონკურენტუნარიანი, საერთაშორისო მოთხოვნების შესაბამისად მომზადებული სპეციალისტები, რომლებიც თავიანთ წვლილს შეიტანენ რეგიონის ადმინისტრაციულ, კულტურულ-საგანმანათლებლო და მომსახურების სფეროს მუშაობის დონის ამაღლების საქმეში.
9.4.5. სწავლა საზღვარგარეთ
უმაღლესი განათლების ხელშეწყობა.
ევროკავშირის წევრ ქვეყნებში, ამერიკის შეერთებულ შტატებში, კანადაში, შვეიცარიასა და ნორვეგიაში უმაღლეს საგანმანათლებლო დაწესებულებაში სამაგისტრო (21-დან 35 წლამდე ასაკის მოქალაქე)  და სადოქტორო (25-დან 45 წლამდე ასაკის მოქალაქე) პროგრამებზე სწავლა დაუფინანსდება 26 სტუდენტს.
9.5. განათლების ხარისხის გაუმჯობესება
განათლების ხარისხის ამაღლება. მოსწავლეთა სწავლის მოტივაციის გაზრდა.
სასკოლო ცხოვრების გამრავალფეროვნება, სასკოლო კლუბების განვითარების ხელშეწყობა, მოსწავლეების ჩართულობა სხვადასხვა სასკოლო აქტივობებში(ოლიმპიადები, კონკურსები და სხვ.) და სასწავლო გარემოს გაუმჯობესება.
9.6. აჭარაში მოქმედი სახელმწიფო უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულებების სამეცნიერო-კვლევითი საქმიანობის ხელშეწყობა და ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესება
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ადმინისტრაციულ ტერიტორიაზე არსებულ სამ უმაღლეს სასწავლებელზე სამეცნიერო-კვლევითი მუშაობის ხელშეწყობა, უმაღლესი პროფესიული, საბაკალავრო და სამაგისტრო პროგრამების განხორციელების ხელშეწყობა, მატერიალურ-ტექნიკური ბაზისა და  ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესება.
9.7. გაძლიერებული (ინგლისური ენა, ფიზიკა-მათემატიკა) და ინკლუზიური სწავლება
სკოლაში უცხო ენების (განსაკუთრებით  ინგლისური  ენის), ფიზიკა-მათემატიკის გაძლიერებული,  ინტენსიური  შესწავლა  თანამედროვე, საერთაშორისო დონეზე აპრობირებული მეთოდებით;
ფიზიკური, ინტელექტუალური,  სოციალური,  ემოციური,  ლინგვისტური  თუ  სხვა  მდგომარეობის  გამო სწავლასთან დაკავშირებული სირთულეების მქონე მოსწავლეებისთვის სირთულეების დასაძლევად და მაღალი ხარისხის განათლების მისაღებად შესაბამისი პირობების შექმნა.

9.8. უწყვეტი განათლება
უცხო ენებისა და კომპიუტერული უნარ-ჩვევების შესწავლა. მასწავლებელთა გადამზადება. სასწავლო მეთოდოლოგიების გაუმჯობესება და ინგლისური ენის პედაგოგთა პროფესიული განვითარების ხელშეწყობა. სკოლის ადმინისტრაციისა და სკოლის პერსონალის პროფესიული განვითარება. ასევე მოთხოვნის შესაბამისად განხორციელდება აფხაზური ენის შესწავლა.
9.9. საჯარო სკოლების განვითარების ხელშეწყობა, რომლებიც ახორციელებენ საპანსიონო მომსახურებას
საჯარო სკოლები, რომლებიც ახორციელებენ საპანსიონო მომსახურებას, ბავშვების საცხოვრებელი მატერიალური ბაზის კეთილმოწყობა და სასწავლო გარემოს სტანდარტებთან მისადაგება; ხარისხიანი ზოგადი განათლების მიღების უზრუნველყოფა; ყველა მოსწავლეს, მიუხედავად სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობისა, უფლება აქვს მიიღოს ხარისხიანი განათლება კომფორტულ და ესთეტიურ პირობებში, რაც მოსწავლეს მისცემს ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების რეალიზაციის საშუალებას.
9.10. სახელოვნებო განათლების ხელშეწყობა
სკოლისგარეშე სახელოვნებო სკოლების ხელშეწყობა;
სახელოვნებო განათლების ხარისხის ამაღლება და კულტურისა და ხელოვნების სფეროს კვალიფიციური სპეციალისტებით უზრუნველყოფა;
სახელოვნებო სკოლების ინფრასტრუქტურისა და მატერიალურ-ტექნიკური ბაზის გაუმჯობესება და ინსტიტუციური განვითარების გეგმის შემუშავება;
საგანმანათლებლო პროგრამების შემუშავების და ამოქმედების ხელშეწყობა;
აჭარის რეგიონში არსებულ მუსიკალურ სკოლებში საორკესტრო მიმართულების განვითარების ხელშეწყობა;
სახელოვნებო საგანმანათლებლო სკოლის მოსწავლეების მხარდაჭერა სხვადასხვა საერთაშორისო კონკურსებსა და ღონისძიებებში მონაწილეობის გზით.
9.11. სკოლისგარეშე სასპორტო საგანმანათლებლო დაწესებულებების ხელშეწყობა
ბავშვთა და მოზარდთა მაქსიმალური რაოდენობის ჩართვა სპორტულ-გამაჯანსაღებელ სექციებში, მათი მეთოდური აღზრდა და დაოსტატება. ცხოვრების ჯანსაღი წესის პროპაგანდა და მისი დამკვიდრება მოზარდ თაობაში, მასობრივი სპორტის განვითარება.

10. კულტურის განვითარება, ხელშეწყობა და პოპულარიზაცია
კულტურული ცხოვრების განვითარება და მოსახლეობის უზრუნველყოფა სხვადასხვა კულტურული აქტივობებით მნიშვნელოვანია საზოგადოების განვითარების და ცნობიერების ამაღლებისათვის, რაც თავის მხრივ განაპირობებს ძლიერი და განათლებული საზოგადოების ჩამოყალიბებას. საქართველოს კონსტიტუციის თანახმად „სახელმწიფო ხელს უწყობს კულტურის განვითარებას, კულტურულ ცხოვრებაში მოქალაქეთა შეუზღუდავ მონაწილეობას, კულტურული თვითმყოფობის გამოვლინებასა და გამდიდრებას, ეროვნულ და ზოგადსაკაცობრიო ღირებულებათა აღიარებას და საერთაშორისო კულტურულ ურთიერთობათა გაღრმავებას“.  საქართველოს კანონი „კულტურის შესახებ“ აკისრებს სახელმწიფოს ყოველმხრივ ხელი შეუწყოს კულტურის განვითარებას, კულტურულ ცხოვრებაში მოქალაქეთა შეუზღუდავ მონაწილეობას, კულტურის მონაპოვართა ხელმისაწვდომობას, ეროვნულ და ზოგადსაკაცობრიო ღირებულებათა საყოველთაო აღიარებას, საერთაშორისო კულტურულ ურთიერთობათა გაღრმავებასა და გაფართოებას, შემოქმედებით ინტეგრაციას.   
აჭარის რეგიონი გამოირჩევა კულტურული რესურსების, ფესტივალებისა და სხვა კულტურული აქტივობების მრავალფეროვნებით, კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლებისა და ფოლკლორის უნიკალური ნიმუშებით. სამინისტრო, თავისი კომპეტენციის ფარგლებში, უფლებამოსილია ხელი შეუწყოს რეგიონში ერთიანი კულტურის პოლიტიკის გატარებას, კულტურის განვითარებასა და პოპულარიზაციას, კულტურის მიმართულებით საქმიანობის ბრენდირებას და საკომუნიკაციო გეგმის შექმნას, რეგიონის კულტურის პროდუქტების ერთიანი საკომუნიკაციო კონცეფციის შემუშავებას, საბიუჯეტო წლის განმავლობაში განხორციელებული კულტურული პროექტების ადგილობრივ და საერთაშორისო ბაზარზე მარკეტინგი. უნიკალური კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლების, ფოლკლორის დაცვა-შენარჩუნებას და კულტურული ტურიზმის განვითარებას.

10.1. კულტურის პოპულარიზაცია და შემოქმედებითი ინდუსტრიების განვითარების ხელშეწყობა
კულტურის ღონისძიებების – ფესტივალების, კონცერტების და სხვა წარმოდგენების ორგანიზება/ორგანიზების ხელშეწყობა.
კულტურის თანამედროვე მიმართულებების  განვითარების ხელშეწყობა;
აჭარაში კინოხელოვნების განვითარების ხელშეწყობა;
ხელოვნების განვითარების ხელშეწყობა და კულტურის პოპულარიზაცია სოფლად.
10.2. კულტურის ორგანიზაციების ინსტიტუციური განვითარების ხელშეწყობა
აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში მოქმედ კულტურის ორგანიზაციებში მართვითი და შემოქმედებითი პროცესების გაუმჯობესება;
სამუზეუმო საქმიანობის განვითარება.

10.3. არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის დაცვა და პოპულარიზაცია
არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის დაცვა: მისი სიცოცხლისუნარიანობის უზრუნველყოფა, მათ შორის, მისი იდენტიფიკაცია, დოკუმენტირება, კვლევა, შენარჩუნება, დაცვა, პოპულარიზაცია, მისი როლის ამაღლება და მისი გადაცემა თაობებისთვის უმთავრესად არაფორმალური განათლების მეშვეობით, აგრეთვე არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის სხვადასხვა ასპექტის აღორძინება.
10.4. კულტურის სფეროს წარმომადგენელთა პროფესიული განვითარების ხელშეწყობა
აჭარის რეგიონში მოღვაწე კულტურის სფეროს წარმომადგენელთა პროფესიული განვითარების ხელშეწყობა; ხელოვანთა შემოქმედებითი ზრდის ხელშეწყობა; კულტურის სფეროში საერთაშორისო თანამშრომლობის განვითარების ხელშეწყობა; ქართული მხატვრობისა და თეატრალური ხელოვნების განვითარების ხელშეწყობა; შემოქმედებითი პროცესების გააქტიურება.
10.5. კულტურული ტურიზმის განვითარების ხელშეწყობა
ერის ისტორიის, კულტურის, ეთნოგრაფიის, მატერიალური და არამატერიალური მემკვიდრეობის პოპულარიზაციის, სხვადასხვა სახელოვნებო პროექტების განხორციელების  გზით  რეგიონის ცნობადობის გაზრდა და მისი ტურისტული პოტენციალის რეალიზების ხელშეწყობა.
საინვესტიციო პოტენციალის პრომოუშენის, რეგიონის ცნობადობის ამაღლებისა და პოპულარიზაციის მიზნით საზღვარგარეთ დაგეგმილი ოფიციალური ტურების ფარგლებში კულტურის ღონისძიებათა ორგანიზება, კონცერტები ტურისტულ სეზონზე.

10.6. კულტურული მემკვიდრეობის დაცვა, განვითარება და პოპულარიზაცია
სარეაბილიტაციო-სარესტავრაციო სამუშაოების განხორციელების გზით ხორციელდება აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის საზღვრებში არსებული კულტურული ძეგლების დაცვა და შენარჩუნება,  ასევე არსებული მუზეუმების რეაბილიტაცია, პოპულარიზაცია და სამუზეუმო ქსელის გაფართოება, არქეოლოგიური ექსპედიციების მოწყობა.
10.7. მუზეუმებისა და გალერეების განვითარება
სამეცნიერო-კვლევითი, საექსპოზიციო და საგანმანათლებლო საქმიანობის წარმართვა თანამედროვე მოთხოვნილებათა შესაბამისად; 
მუზეუმებში ფართო საზოგადოების მოზიდვის ხელშეწყობა.
10.8. სასცენო და სამუსიკო ხელოვნების ხელშეწყობა
სასცენო და სამუსიკო ხელოვნების ხელშეწყობის მიზნით აჭარის განათლების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო უზრუნველყოფს სასცენო, სამუსიკო და თეატრალური ხელოვნების სფეროში პოლიტიკის განხორციელებას, განვითარების ხელშეწყობასა და პოპულარიზაციას. ასევე სასცენო და სამუსიკო დაწესებულებების განვითარებას; აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში მოქმედი სასცენო და სამუსიკო დაწესებულებების გასტროლებს, უცხოური დასების აჭარაში მიღებას და სხვა შესაბამისი ღონისძიებების განხორციელებას.

10.9. ლიტერატურული ცხოვრების განვითარების ხელშეწყობა
ქართული მწერლობისა და სალიტერატურო ცხოვრების  განვითარებისათვის ხელშემწყობი პირობების შექმნა
10.10. საგამომცემლო საქმიანობის ხელშეწყობა
გაზეთების ბეჭდვა-გავრცელების ხელშეწყობა.
11. სპორტის განვითარების ხელშეწყობა, პოპულარიზაცია და ახალგაზრდობის საქმეთა სფეროს ხელშეწყობა
აჭარის ადმინისტრაციულ ტერიტორიაზე სპორტისა და ახალგაზრდობის კომპეტენციის ფარგლებში  ხორციელდება რეგიონში ჯანსაღი ცხოვრების წესის დანერგვა, კულტურულ-შემოქმედებით და შემეცნებით საქმიანობაში ახალგაზრდობის ჩართულობა, რაც ხელს უწყობს მომავალი თაობის ინტელექტუალური პოტენციალის ზრდას, მათი სულიერი და პატრიოტული სულისკვეთების ამაღლებას.
სპორტის განვითარება რეგიონში ნიშნავს, რომ სპორტში ჩართულ ახალგაზრდებს უჩნდებათ კონკრეტული სპორტის სახეობის მიმართ ინტერესი, რაც ახალგაზრდების ფიზიკური ჯანმრთელობის სრულყოფას,  მათ  პოპულარიზაციას როგორც საერთაშორისო, ასევე ადგილობრივ დონეზე უწყობს  ხელს. სპორტისა და ახალგაზრდობის სფერო ერთმანეთს ავსებს, სწორედ აქედან გამომდინარე ახალგაზრდების მხარდაჭერა მნიშვნელოვანია რეგიონის განვითარების სამომავლო ხედვაში.
ქ. ბათუმში 2018 წელს მსოფლიო საჭადრაკო ოლიმპიადის მაღალ დონეზე გამართვისათვის წინასწარი მოსამზადებელი სამუშაოების ჩატარება.
11.1. სპორტისა და ახალგაზრდობის საქმეთა სფეროს მართვა
სპორტის განვითარების ხელშეწყობა, პოპულარიზაცია და ახალგაზრდობის საქმეთა სფეროს ხელშეწყობა.
11.2. სპორტის ხელშეწყობა
ცხოვრების ჯანსაღი წესის დამკვიდრება, სპორტული მიღწევების გაუმჯობესება და ეროვნულ და საერთაშორისო ასპარეზზე წარმატებული გამოსვლა.
სპორტის სფეროში აჭარის ჩემპიონატებისა და პირველობების, მსოფლიო და ევროპის ჩემპიონატებში, სხვადასხვა საერთაშორისო და რესპუბლიკურ ტურნირებში აჭარის გუნდებისა და სპორტსმენების მონაწილეობა. დაჯილდოვდება წლის განმავლობაში მიღწეული შედეგების მიხედვით წარმატებული სპორტსმენები, მწვრთნელები, ფედერაციები და ჟურნალისტები.
სპორტის ცალკეულ სახეობებში მიღწეული წარმატებებისათვის სპორტსმენთა და მწვრთნელთა მატერიალური წახალისება, აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის წამყვან სპორტსმენთა და მწვრთნელთა ცხოვრების ეკონომიური და სოციალური პირობების გაუმჯობესება, სპორტის სახეობების მიხედვით ნაკრები გუნდების წევრთა, მთავარ და პირად მწვრთნელთა შორის კონკურენციის გაზრდა.
საპენსიო ასაკის, ოლიმპიური თამაშების, მსოფლიოს და ევროპის ჩემპიონების, პრიზიორების, სპორტის დამსახურებული მუშაკების, მოღვაწეებისა და მწვრთნელებისათვის ფინანსური დახმარება, არასაპენსიო ასაკის საქართველოს  დამსახურებული მწვრთნელების ფინანსური მხარდაჭერა.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის გუნდური თამაშების: ხელბურთის, ფრენბურთის, წყალბურთის, ფეხბურთის, რაგბის, კალათბურთის, ინდორჰოკეის და ინდივიდუალური სახეობების:  ბერძნულ-რომაული ჭიდაობის, თავისუფალი ჭიდაობის, მშვილდოსნობის, ძიუდოს და ძალოსნობის  შემდგომი პოპულარიზაცია და განვითარება. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ახალგაზრდული, ჭაბუკთა და კადეტთა ნაკრები გუნდების მომზადება ეროვნულ და საერთაშორისო ასპარეზზე ღირსეულად გამოსვლისათვის. აჭარის ნაკრები გუნდების წევრთა ოსტატობის ამაღლება.
აჭარის   ნაკრები   გუნდების   წევრები,   მსოფლიოსა   და   ევროპის   პირველობების და ჩემპიონატების   გამარჯვებულები   და პრიზიორები, პირადი და მთავარი მწვრთნელები  უზრუნველყოფილი იქნებიან სპორტული ფორმებით.
11.3. ახალგაზრდულ საქმეთა სფეროს ხელშეწყობა
კულტურულ-შემოქმედებითი, შემეცნებითი და გასართობი ღონისძიებების მოწყობა, რეგიონის ახალგაზრდების ჩართვა სხვადასხვა აქტივობებში, ცხოვრების ჯანსაღი წესის პროპაგანდა, ახალგაზრდების ცოდნისა და უნარების გაღრმავება სხვადასხვა მიმართულებით.
11.4.  2018 წლის მსოფლიო საჭადრაკო ოლიმპიადის მხარდაჭერა
საქართველოში, აჭარაში მსოფლიო დონის შეჯიბრებების გამართვა;
მომავალი თაობებისათვის ახალი შესაძლებლობების მიცემა.

12. მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაცვა
ქვეყნის მასშტაბით მოსახლეობის ჯანმრთელობის  დაცვის მიზნით ხორციელდება მთელი რიგი სახელმწიფო და ადგილობრივი პროგრამები, რომლითაც დაცულია ადამიანების უფლება ამ სფეროში. მიუხედავად ამისა, მოსახლეობის გარკვეული ფენებისათვის, განსაკუთრებით იმ ადამიანებისათვის, რომლებიც იმყოფებიან სიღარიბის ზღვარზე ან/და სიღარიბის ზღვართან ახლოს, ხელმიუწვდომელი რჩება სამედიცინო მომსახურება, რომელიც არ იფარება სახელმწიფოს მიერ და მას ამის აუცილებლობა დაუდგა. ამის გამო, ისინი მოკლებულნი არიან საშუალებას მიიღონ დროული, გადაუდებელი სამედიცინო დახმარება. უსახსრობის გამო სამედიცინო დაწესებულებებს მიმართავენ დაგვიანებით, დაავადებების გართულებული ფორმებით, რომელთა მკურნალობა უფრო  დიდ  ხარჯებთანაა დაკავშირებული. შედეგად იზრდება მკურნალობასთან დაკავშირებული ფინანსური რისკები, დაავადების გართულებების ალბათობა, მცირდება მკურნალობის ეფექტურობის მაჩვენებელი, იზრდება შეზღუდული შესაძლებლობები, ლეტალობა;
სამინისტროს 2017-2020 წლების პრიორიტეტი თავისი შინაარსითა და მოცულობით ძირითადად ორიენტირებული იქნება სოციალურად დაუცველ ფენებზე და დაავადების მაღალი რისკის ჯგუფებზე, სხვადასხვა სოციალურად დაუცველი კატეგორიის ადამიანებისათვის მკურნალობასთან დაკავშირებული იმ ფინანსური რისკებისაგან დაცვაზე, რომელიც ვერ იფარება მოქმედი სახელმწიფო პროგრამებით,  ამბულატორიულ, მაღალტექნოლოგიურ დიაგნოსტიკურ კვლევაზე, სახსრების ენდოპროტეზირებისა და კარდიოქირურგიულ მკურნალობასთან, ონკოლოგიურ პაციენტთა დამატებითი სამედიცინო მომსახურების, ზოგიერთი სოციალური კატეგორიის მოსახლეობის სამედიცინო მომსახურების თანადაფინანსებისა და მოზრდილი მოსახლეობის რეაბილიტაციასთან დაკავშირებულ ფინანსური რისკებისგან დაცვაზე, ნევროზული რეგისტრის პაციენტთათვის სტაციონარული მკურნალობის ხელმისაწვდომობაზე, სოფლად პირველადი ჯანდაცვის განვითარების ხელშეწყობაზე.

12.1. ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სფეროს პოლიტიკის შემუშავება და მართვა
ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის, დასაქმების, დევნილთა და განსახლების სფეროში საქართველოს ერთიანი სახელმწიფო პოლიტიკის განხორციელება;
ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის დარგში პრიორიტეტულ ღონისძიებათა შემუშავება;
ჯანმრთელობის დაცვისა და სოციალური მომსახურებისადმი ხელმისაწვდომობის გაზრდა,  მომსახურების ეფექტიანობის ამაღლება და დასაქმების ხელშეწყობა;
12.2. სხვადასხვა სოციალური კატეგორიის მოსახლეობის სამედიცინო დახმარება
მოსახლეობის სხვადასხვა სოციალური ჯგუფების, მათ შორის, სოციალურად დაუცველი კატეგორიის მოსახლეობის სამედიცინო მომსახურებასთან დაკავშირებული იმ ფინანსური რისკებისაგან დაცვა, რომელიც ვერ იფარება სახელმწიფო ბიუჯეტით დაფინანსებული სამედიცინო პროგრამებით.
12.2.1. მოსახლეობის ინდივიდუალური სამედიცინო დახმარება
სოციალურად დაუცველი და სხვა სოციალური კატეგორიის  მოსახლეობის მკურნალობასთან დაკავშირებული იმ ფინანსური რისკებისაგან დაცვა, რომელიც ვერ იფარება მოქმედი სახელმწიფო სამედიცინო  პროგრამებით.
12.2.2. გულის ქირურგია
18 წლის ასაკიდან  მოსახლეობის  (რომლებიც არ სარგებლობენ სახელმწიფოს ბიუჯეტით დაფინანსებული სხვადასხვა  სამედიცინო პროგრამებით) კარდიოქირურგიული მკურნალობა, გულის დაავადებების მძიმე ფორმებით გამოწვეული ლეტალობისა და შესაძლებლობის შეზღუდვის შემცირება.
12.2.3. სახსრების ენდოპროთეზირება
მოსახლეობის სხვადასხვა სოციალური კატეგორიისათვის   სახსრების ენდოპროთეზირების (გადაგვარებული ან დაზიანებული სახსრის ჩანაცვლება ხელოვნური იმპლანტით)  ჩატარებაზე  ფინანსური ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფა.

12.2.4. ამბულატორიული მაღალტექნოლოგიური დიაგნოსტიკური კვლევა
სოციალურად დაუცველი მოსახლეობისათვის მაღალტექნოლოგიურ დიაგნოსტიკურ კვლევებზე ფინანსური ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფა.

12.2.5. ონკოლოგიურ პაციენტთა დამატებითი სამედიცინო მომსახურება
ონკოლოგიურ პაციენტთათვის (დადასტურებული დიაგნოზით) დამატებით სამედიცინო მომსახურებაზე ფინანსური ხელმისაწვდომობა.

12.2.6. ზოგიერთი სოციალური კატეგორიის მოსახლეობის სამედიცინო მომსახურების თანადაფინანსება
ზოგიერთი სოციალური კატეგორიის მოსახლებისათვის საყოველთაო ჯანმრთელობის დაცვის სახელმწიფო პროგრამის გეგმური სტაციონარული სამედიცინო მომსახურების, ქიმიოთერაპიული, ჰორმონოთერაპიული და სხივური თერაპიული სამედიცინო მომსახურების თანაგადახდის სრულად დაფინანსება სახელმწიფო პროგრამით დამტკიცებული ტარიფის ფარგლებში. და ადრეული ძუძუს აგრესიული HER-2 რეცეპტორდადებითი დიაგნოზის მქონე პირების მედიკამენტ ტრასტუზუმაბით (ჰერცეპტინით) თანაგადახდის  სრულად დაფარვა „რეფერალური მომსახურების’’ პროგრამის ფარგლებში. 
12.2.7. მოზრდილი მოსახლეობის სამედიცინო რეაბილიტაცია
მოზრდილი მოსახლეობის (18 წლის ზემოთ)  ნებისმიერი ორგანული სისტემის დაავადებით ან დაზიანებით განპირობებული უუნარობის ფუნქციის აღდგენა და შესაბამისად ცხოვრების  ხარისხის ამაღლება. 
12.2.8. ნევროზული რეგისტრის დაავადების მქონე პირთა სტაციონარული მკურნალობა
ნევროზული რეგისტრის პაციენტთათვის სტაციონარული მკურნალობის ხელმისაწვდომობა, მათი ფსიქიური და სომატური ჯანმრთელობის რისკების და გართულებების მინიმუმამდე დაყვანა, შრომისუუნარობის  მაჩვენებლების შემცირება.

12.3. პირველადი ჯანდაცვის ხელშეწყობა
მუნიციპალიტეტების პირველადი ჯანდაცვის ცენტრების სერვისების რადიკალური გაუმჯობესება და მობილურობის გაზრდა; სოფლის მოსახლეობისათვის  უწყვეტი, ბაზისური სამედიცინო მომსახურების მიწოდების უზრუნველყოფა  
12.3.1. სოფლის ექიმების დამატებითი შრომის ანაზღაურება
საექიმო კადრების სოფლებში დამაგრება და მათი სოციალურ-ეკონომიური პირობების გაუმჯობესება, მუნიციპალიტეტების სოფლის მოსახლეობისათვის  ბაზისური, უწყვეტი სამედიცინო მომსახურების მიწოდებისათვის სოფლის ექიმების მატერიალური სტიმულირება მათთვის ხელფასის დანამატის დანიშვნით, მაღალმთიანი მუნიციპალიტეტების (ქედა, შუახევი, ხულო) სოფლის ექიმებისათვის – 300 ლარი, ხელვაჩაურის და ქობულეთის სოფლის ექიმებისათვის – 150 ლარი.
12.3.2. სოფლად პირველადი ჯანდაცვის განვითარებაზე ხელშეწყობა
აჭარის ა.რ მუნიციპალიტეტების  სოფლის პირველადი ჯანდაცვის ცენტრების მობილურობის გაზრდის მიზნით  მაღალი გამავლობის ავტომანქანების შეძენა.

12.4. საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის დაცვა
რეგიონში ეპიდემიოლოგიურად კეთილსაიმედო გარემოს უზრუნველყოფა,  მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაცვა და გაუმჯობესება გადამდებ და არაგადამდებ დაავადებათა პრევენციის, საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის საფრთხეებისადმი  მზადყოფნისა  და   დროული  რეაგირების გზით, ცხოვრების ჯანსაღი წესის დამკვიდრების ხელშეწყობა,   მოსახლეობის ცნობიერების დონის გაზრდა და ჩართულობა. დაავადებათა ადრეული გამოვლენა და დიაგნოსტიკა.  

13. მოსახლეობის სოციალური დაცვა
ქვეყანაში მოქმედებს სოციალური რეაბილიტაციისა და ბავშვზე ზრუნვის სახელმწიფო პროგრამა, რომლის მიზანია შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირთა (მათ შორის, ბავშვთა), ხანდაზმულთა, ოჯახურ მზუნველობას მოკლებულ, სოციალურად დაუცველ,  მიუსაფარ და მიტოვების რისკის ქვეშ მყოფ ბავშვთა სოციალური მდგომარეობის გაუმჯობესება და საზოგადოებაში ინტეგრაცია. სამინისტრო გამოყოფს მოსახლეობის გარკვეულ კატეგორიებს, რომელთა სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობა მოითხოვს სახელმწიფოს მხრიდან  თანადგომას, უზრუნველყოფს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა საზოგადოებაში ინტეგრაციის ხელშეწყობას, მათთვის თანაბარი შესაძლებლობების უზრუნველყოფას. ეკომიგრანტი ოჯახების საცხოვრებლით უზრუნველყოფა. სოციალური და სტიქიის შედეგად დაზარალებულ ოჯახების საბინაო პირობებით უზრუნველყოფა.

13.1. სამედიცინო და სოციალური რეაბილიტაცია
შეზღუდული შესაძლებლობის სტატუსის მქონე ბავშვთა სამედიცინო და სოციალური რეაბილიტაციის ღონისძიებების განხორციელება, სკოლიოზით დაავადებულ ბავშვთა რეაბილიტაციის კურსების მიწოდება.
ცერებრალური დამბლით დაავადებულ ბავშვთა  ფსიქოსომატური აბილიტაცია/რეაბილიტაცია – ბავშვთა ცერებრალური დამბლის, ცენტრალური და პერიფერიული  ნერვული სისტემის, კუნთების სხვადასხვა  დაავადებების მქონე ბავშვთა რეაბილიტაციის კურსების დაფინანსება.
სკოლიოზით დაავადებულ ბავშვთა რეაბილიტაცია – სხვადასხვა ხარისხის სკოლიოზის მქონე ბავშვებისათვის რეაბილიტაციის კურსების  დაფინანსება.
შეზღუდული შესაძლებლობის სტატუსის მქონე ბავშვთა სოციალური ადაპტაცია – შეზღუდული შესაძლებლობის სტატუსის მქონე ბავშვების საჭიროებების კვლევის, რეაბილიტაციის და სამედიცინო მომსახურების   ორგანიზებისათვის მიზანშეწონილია   სადღეღამისო   ცენტრის   შექმნა, სადაც 15 დღიანი კურსის განმავლობაში განხორციელდება შეზღუდული შესაძლებლობის სტატუსის მქონე ბავშვთა სამედიცინო მეთვალყურეობა, მათ საჭიროებებზე მორგებული სწავლება,  ფსიქოლოგიური დახმარება, სადღეღამისო მომსახურება კვებით, სოციალური უნარ-ჩვევების სწავლება, საგანმანათლებლო და გასართობი ღონისძიებების ორგანიზება, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვებისათვის ოჯახურთან მიახლოებული გარემოს  შექმნის მიზნით  ბავშვის ჩართვა ქვეპროგრამაში განხორციელდება მშობელთან  ან ოჯახის სრულწლოვან წევრთან ერთად.
ბავშვთა ადრეული განვითარება – გონებრივი განვითარების შეფერხების მქონე ბავშვების განვითარების სტიმულირება და სოციალური ინტეგრაციის ხელშეწყობა.

13.2. მოსახლების გარკვეული სოციალური კატეგორიის ერთჯერადი მატერიალური დახმარება
მოსახლეობის გარკვეული ჯგუფების ერთჯერადი მატერიალური დახმარება.
100 წელს გადაცილებული მოქალაქეების ერთჯერადი მატერიალური დახმარება  – 100 წელს გადაცილებული მოქალაქეებისათვის ერთჯერადი მატერიალური დახმარების (1000 ლარი)  გაცემა.
ახალშობილი ტყუპების ოჯახების ერთჯერადი მატერიალური დახმარება – ერთჯერადი მატერიალური დახმარების გაცემა იმ ოჯახებზე, სადაც დაიბადება ტყუპი:  2 ბავშვი 2000 ლარის, 3 ბავშვი – 3000 ლარის, 4 ბავშვი – 4000 ლარის  ოდენობით (ტყუპისცალზე – 1000 ლარი) და ა.შ.
2008 წლის რუსული აგრესიის შედეგად  და 2012 წელს ავღანეთში დაღუპულ მეომართა ოჯახების  დახმარება – 2008 წლის აგვისტოს თვეში განვითარებული საომარი მოქმედებების შედეგად დაღუპულ აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ადმინისტრაციულ ტერიტორიაზე რეგისტრირებული სამხედრო მოსამსახურის, ასევე 2012 წელს ავღანეთში საერთაშორისო სამხედრო ოპერაციის შესრულების დროს დაღუპულ მეომრის ოჯახზე მატერიალური დახმარების  გაწევა -  დედისა  და  ქალთა  საერთაშორისო  დღესთან  დაკავშირებით  მატერიალური  დახმარება  გაეწევა დაღუპული მეომრების დედებსა  და მეუღლეებს თითოეულს 1000  ლარის  ოდენობით.

2008 წლის რუსული აგრესიის დროს დაღუპულ, დაზიანების შედეგად შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე და 2012 წელს ავღანეთში დაღუპულ მეომართა ოჯახების  დახმარება -  2008 წლის აგვისტოს თვეში განვითარებული  საომარი მოქმედებების  შედეგად დაღუპული სამხედრო მოსამსახურის,  მიღებული დაზიანებების შედეგად  შეზღუდული შესაძლებლობის სტატუსის მქონე მეომრების, ასევე 2012 წელს ავღანეთში საერთაშორისო სამხედრო ოპერაციის შესრულების დროს დაღუპული მეომრის  ოჯახებზე მატერიალური დახმარების გაწევა – აგვისტოს თვეში ერთჯერადი მატერიალური დახმარება გაეწევა მეომრის ოჯახებს – თითოეულს 3000 ლარის ოდენობით.

13.3. შეზღუდული შესაძლებლობების სტატუსის მქონე პირთა და ხანდაზმულთა უზრუნველყოფა დამხმარე საშუალებებით
შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვთა და მოზრდილთა,  ხანდაზმულ პირთა დამხმარე საშუალებებით უზრუნველყოფა.
შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე  და ხანდაზმულ პირთა გადაადგილების საშუალებებით  უზრუნველყოფა – შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე და ხანდაზმულ პირებზე სავარძელ- ეტლების გაცემა, მორგება, გამოყენებასთან დაკავშირებული სარეკომენდაციო-საკონსულტაციო და ტექნიკური მომსახურების გაწევა, საგარანტიო მომსახურება.
სმენადაქვეითებულ მოქალაქეთა სმენის აპარატებით უზრუნველყოფა  -  სმენადაქვეითებულ პირებზე სმენის აპარატების გაცემა, მორგება, გამოყენებასთან დაკავშირებული სარეკომენდაციო-საკონსულტაციო და ტექნიკური მომსახურების გაწევა, საგარანტიო მოსახურება.
13.4. მიუსაფარ დედათა და ბავშვთა თავშესაფრით უზრუნველყოფა
მოსახლეობის გარკვეული კატეგორიების თავშესაფრით უზრუნველყოფა.
მიუსაფარ დედათა და ბავშვთა თავშესაფრით, კვებით, პირადი ჰიგიენის ნივთებით, ტანისამოსით უზრუნველყოფა, მათი ფსიქოლოგიური დახმარება, პროფესიული  და არაფორმალური განათლების ხელშეწყობა, დასაქმებაში დახმარება, სამედიცინო მომსახურების უზრუნველყოფა, სოციალური უნარ-ჩვევების სწავლება.

13.5. ფსიქიკური პრობლემების მქონე გერიატრიული პაციენტების თავშესაფრით უზრუნველყოფა
მოსახლეობის გარკვეული კატეგორიების თავშესაფრით უზრუნველყოფა.
65 და მეტი ასაკის ღრმა ფსიქიკური პრობლემების მქონე შშმ პირების, რომელთა მართვა სახლის პირობებში შეუძლებელია და ამავე დროს ვერ აკმაყოფილებენ სტაციონარული მომსახურების პირობებს,  დროებითი 24-საათიანი თავშესაფრით  უზრუნველყოფა, სადღეღამისო  მომსახურება სამჯერადი  კვებით,  პირადი ჰიგიენის ნივთებით.

13.6. ეკომიგრანტი ოჯახების საცხოვრებლით უზრუნველყოფა
ეკომიგრანტი ოჯახების უსაფრთხო საცხოვრებლით უზრუნველყოფა.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ადგილობრივი თვითმმართველი ორგანოების  ბოლო მონაცემებით, დაახლოებით 600-ზე მეტი სტიქიის შედეგად დაზარალებულ და გადაადგილებას დაქვემდებარებულ ოჯახს (შემდგომში – ეკომიგრანტი) ესაჭიროება უსაფრთხო საცხოვრისით უზრუნველყოფა. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამმართველოს დაკვირვებით, სტიქიური კატაკლიზმების გახშირების გამო, აღნიშნული მონაცემები იზრდება. შედეგად ასობით ოჯახს, მძიმე სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარებიდან გამომდინარე,  ფინანსურად არ ხელეწიფება უსაფრთხო საცხოვრისის შეძენა და ცხოვრობას განაგრძობს სტიქიური კატასტროფების ზონაში, სადაც მათ სიცოცხლესა და ჯანმრთელობას საფრთხე ემუქრება.

14. დასაქმების ხელშეწყობა
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკისათვის უმუშევრობა ყველაზე მწვავე სოციალურ-ეკონომიკური პრობლემა და აქტიური გამოწვევაა. არსებული სოციალური პრობლემების გადაჭრისათვის დიდი მნიშვნელობა აქვს მოსახლეობისათვის უმუშევრობასთან ბრძოლის კონცეფციის, დასაქმების სისტემისა და მექანიზმების განვითარების ხელშეწყობას. შრომის ბაზრის ეფექტიანი ფუნქციონირებისათვის აუცილებელია შესაბამისი ინფრასტრუქტურის არსებობა, კერძოდ დასაქმების სახელმწიფო სამსახური, რომელიც წარმოადგენს არა მხოლოდ დასაქმების ხელშეწყობის ეფექტიან ინსტიტუტს (უზრუნველყოფს რა დამსაქმებელსა და სამუშაოს მაძიებელის ოპერატიულ კავშირს, ვაკანსიის შესაბამისი კადრის შერჩევასა და დამსაქმებლისათვის შეთავაზებას, არამედ ქმნის ინფორმაციულ ბაზას სამუშაოს მაძიებლისა (მათ შორის, უმუშევრების) და შრომის ბაზრის მოთხოვნების შესახებ, საინფორმაციო და საკონსულტაციო მომსახურების შეთავაზებით ხელს უწყობს სამუშაოს მაძიებელთა პროფესიულ ორიენტაციას საკუთარი შესაძლებლობებისა და შრომის ბაზრის მოთხოვნების შესაბამისად, სამუშაოს მაძიებელთა პროფესიული სწავლების მხარდაჭერით უზრუნველყოფს სამუშაო ძალაზე მოთხოვნა-მიწოდებას შორის არსებული დისბალანსის შემცირებას. ეს ყოველივე დადებითად აისახება რეგიონის ეკონომიკური და სოციალური განვითარების დაჩქარებაზე.
14.1. დასაქმების ხელშეწყობის მართვა
აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში დასაქმების სისტემისა და მექანიზმების განვითარების ხელშეწყობა.
14.2. პროფესიული გადამზადება
საზოგადოების სხვადასხვა ჯგუფების პროფესიული და პრაქტიკული უნარ-ჩვევების შეძენა/ამაღლება, მათი შრომის ბაზარზე კონკურენტუნარიანობის ამაღლებისა და დასაქმების ხელშეწყობის მიზნით.
14.3. სააგენტოს საქმიანობის პოპულარიზაცია
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის დასაქმების სააგენტოს პოპულარიზაციის უზრუნველყოფა, რაც ხელს შეუწყობს დასაქმების სააგენტოს მეშვეობით შემოთავაზებული მომსახურებისა და სერვისით მოსარგებლე მოქალაქეების ზრდას და მნიშვნელოვნად გააუმჯობესებს დასაქმების ხელშეწყობას.
14.4. კვალიფიკაციის ამაღლება  არაფორმალური განათლების გზით
პროფესიული კვალიფიკაციის ამაღლება და უნარების გაძლიერება ახალი საბაზრო მოთხოვნებისა და საჭიროებების შესაბამისად; ცნობიერების ამაღლება შრომისა  და ჯანმრთელობის  უსაფრთხოების საკითხების შესახებ.
14.5. შშმ პირთა პროფესიული გადამზადებისა და დასაქმების ხელშეწყობა
შშმ პირების   პროფესიული და პრაქტიკული უნარ-ჩვევების შეძენა/ამაღლება, მათ ინდივიდუალურ საჭიროებებზე მორგებული  პროფესიული სასწავლო კურსის შეთავაზებით;  შრომის ბაზარზე კონკურენტუნარიანობის ამაღლებისა და დასაქმების ხელშეწყობის მიზნით სუბსიდირებადი სტაჟირება ან/და სამუშაოს მიწოდება.
15. სოფლის მეურნეობის დარგის შემდგომი განვითარება
სოფლის მეურნეობა და მისი შემდგომი განვითარება აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ერთ-ერთი პრიორიტეტული სფეროა და წარმოადგენს ფერმერთა და აგრომეწარმეთა შემოსავლების უმთავრეს წყაროს, როგორც ფულადი, ასევე ნატურალური ფორმით. აგროსასურსათო სექტორის ძირითადი ფუნქცია სასურსათო უსაფრთხოების უზრუნველყოფაა.                                                                   
რეგიონის მოსახლეობის ეკონომიკური კეთილდღეობის მიღწევა დამოკიდებულია ადგილობრივი პროდუქციის წარმოების კონკურენტუნარიანობის ზრდაზე, თანამედროვე აგროტექნოლოგიების დანერგვაზე, ნიადაგის პროდუქტიულობის ამაღლებასა და აგრარულ სფეროში დასაქმებულთა ცოდნის გაფართოებაზე. რეგიონში სოფლის მეურნეობის უმთავრეს სექტორებს წარმოადგენს: მეციტრუსეობა, მევენახეობა-მეხილეობა, მებოსტნეობა, მეცხოველეობა, მეფუტკრეობა მეთევზეობა და სხვა. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მცირე მიწიანობის მიუხედავად ერთეულ ფართობზე დაბალია სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის წარმოების მაჩვენებელი, რაც განპირობებულია დაბალი აგროტექნიკური ფონით, ამორტიზებული ნარგავებითა და თანამედროვე ტექნოლოგიების დანერგვის დაბალი დონით.   
სამინისტროს 2017-2020 წლების პრიორიტეტი თავისი შინაარსითა და მოცულობით ძირითადად ორიენტირებულია სოფლის მეურნეობის დარგის შემდგომ განვითარებაზე. რომლის მისაღწევად საჭიროა აგარარული პოლიტიკის შემუშავება ეროვნული ტრადიციებისა და საერთაშორისო გამოცდილებების გათვალისწინებით. რეფორმების დაგეგმვა და განხორციელება. აგროსასურსათო სექტორში პროდუქციის წარმოების ზრდისა და ექსპორტზე რეალიზაციის ხელშეწყობა, სასურსათო უსაფრთხოებისათვის საჭირო ღონისძიებების დაგეგმვა. დარგში ინვესტიციების მოზიდვის ხელშეწყობა. პროგრამული ღონისძიებების დაგეგმვა და განხორციელება. რაც, დადებითად აისახება როგორც ფერმერებზე, აგრომეწარმეებზე და ზოგადად მოსახლეობის შემოსავლებზე, ასევე რეგიონული ბიუჯეტის ზრდაზე.
15.1. აგროსასურსათო სექტორის განვითარების პოლიტიკის შემუშავება და მართვა
რეგიონის აგროსამრეწველო და სასურსათო სფეროში ერთიანი სახელმწიფო პოლიტიკის შემუშავებაში მონაწილეობა და მის პრაქტიკულ განხორციელებაში სამინისტროს აპარატის მოქნილი, მაღალეფექტური და კოორდინირებული მართვის სისტემის უზრუნველყოფა;
15.2. აგროსექტორის მდგრადი განვითარება
რეგიონის სოფლის მეურნეობის სხვადასხვა მიმართულებით სიღრმისეული კვლევების განხორციელება, დარგში არსებული სიტუაციის შეფასება და სტრატეგიების მომზადება, ასევე სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ინსტიტუციონალური გაძლიერება.
15.2.1. აგროპროექტების შემუშავება, მართვა და განხორციელება
რეგიონის აგრარული დარგის განვითარების ხელშეწყობა. კონკურენტუნარიანი და სტაბილური საინვესტიციო გარემოს ფორმირების მიზნით პროექტების, პროგრამებისა და ქვეპროგრამების ინიცირება და განხორციელება (მათ შორის, სამინისტროს მიერ ინიცირებული). თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენებით რეგიონში ფერმერული მეურნეობის განვითარების ხელშეწყობა, სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის წარმოების, გადამუშავებისა და რეალიზაციის ქსელის განვითარების ხელშეწყობა, არსებული რესურსების კვლევა და ანალიზი, სოფლის მეურნეობის დარგის განვითარების პროცესში დონორი ორგანიზაციების მოზიდვისა და მათთან კოორდინაციის უზრუნველყოფა, მოსახლეობისა და ფართო საზოგადოების ჩართვის ეფექტური მექანიზმის შემუშავება.
15.2.2. აგრარული ექსტენციის მიწოდება
სოფლის მეურნეობის პროდუქციის მწარმოებელი ფერმერებისა და აგრომეწარმეების საქმიანობის ეფექტურობისა და მდგრადობის ამაღლება
15.2.3. აგროსექტორის განვითარების საჭიროებათა კვლევები და სტრატეგია
მოსახლეობის სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობის გაუმჯობესების მიზნით სოფლისა და სოფლის მეურნეობის განვითარების ხელშეწყობის უზრუნველსაყოფად აგროსექტორში საჭიროებათა კვლევების საფუძველზე განსახორციელებელი ღონისძიებების დაგეგმვა.
15.3. სოფლის მეურნეობის განვითარება მაღალეფექტური ტექნოლოგიების დანერგვის გზით
მაღალშემოსავლიანი ერთწლიანი და მრავალწლიანი სასოფლო-სამეურნეო კულტურების  წარმოების განვითარების, სოფლის მეურნეობის დივერსიფიკაციის, რეგიონისათვის ახალი სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულებისა და ფუნქციის მინიჭების, რეალიზაციის ალტერნატიული სისტემის შექმნისა და აღჭურვის, დამატებული ღირებულების შემქმნელი სრული ციკლის წარმოების განვითარების, მაღალმწარმოებლური ტექნოლოგიების დანერგვისა და  წარმოებული პროდუქციის რეალიზაციის ხელშეწყობის გზით, მოსახლეობის საქმიანობიდან მაღალი შემოსავლების მიღება, იმპორტის ჩანაცვლება და სასურსათო უსაფრთხოების უზრუნველყოფა.
15.3.1. ადგილობრივად წარმოებული პროდუქტების რეალიზაციის ხელშეწყობა
სასოფლო-სამეურნეო გაერთიანებების კონსოლიდაციის  ხელშეწყობის გზით სოფლისა და სოფლის მეურნეობის განვითარება.
15.3.2. სასათბურე მეურნეობების განვითარების ხელშეწყობა
მაღალმწარმოებლური ტექნოლოგიების გამოყენებით სასათბურე სექტორის განვითარება და რეგიონის დაბლობი ზონისათვის ახალი სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულებისა და ფუნქციის მინიჭება, მოსახლეობის შემოსავლების ზრდა და სასურსათო უსაფრთხოების უზრუნველყოფის ხელშეწყობა.
15.3.3. მაღალეფექტური ერთწლიანი სასოფლო-სამეურნეო კულტურების წარმოების განვითარების ხელშეწყობა
მაღალპროდუქტიული კარტოფილისა და  ნიორის სარგავი მასალის, სასუქებისა და ჰერბიციდების აგრომეწარმეებზე და ფერმერებზე მიწოდების გზით  რეგიონში წარმოებული პროდუქციის ხარისხობრივი და რაოდენობრივი მაჩვენებლების ზრდა.
15.3.4. მაღალეფექტური მრავალწლიანი სასოფლო-სამეურნეო კულტურების წარმოების განვითარების ხელშეწყობა
აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში კაკლის  კულტურის ბაღების გაშენება, ამ მიმართულებით  ინტენსიური ტექნოლოგიების დანერგვის ხელშეწყობა და კაკლის კულტურის წარმოების  განვითარება.
15.4. აგროსერვისის განვითარება რეგიონში
მაღალეფექტური და კოორდინირებული მართვის სისტემის უზრუნველყოფა;  სტრუქტურულ ქვედანაყოფებში შრომის ნაყოფიერების ამაღლება და ა(ა)იპ „აგროსერვის ცენტრის“  ინსტიტუციური შესაძლებლობების გაძლიერება.
სუბტროპიკული და კონტინენტალური სერტიფიცირებული სარგავი მასალის წარმოების განვითარების ხელშეწყობა. თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენებით სადემონსტრაციო ნაკვეთების მოწყობა, თანამედროვე ტექნოლოგიური სიახლეებისა და ინოვაციების პრაქტიკული დემონსტრირებით ფერმერთა და აგრომეწარმეთა კვალიფიკაციისა და ცოდნის ამაღლება, სასოფლო-სამეურნეო დარგების მიხედვით ტრენინგების,  გამოფენების, ფესტივალებისა და ფორუმების მოწყობა. არსებული სუბტროპიკული და კონტინენტალური ერთწლიანი და მრავალწლიანი სასოფლო-სამეურნეო და დეკორატიული კულტურების ჯიშთგანახლებისათვის, ასევე    პერსპექტიული და  ალტერნატიული სასოფლო-სამეურნეო კულტურების სარგავი მასალის წარმოებისათვის საჭირო     საკოლექციო, სადედე და სანერგე მეურნეობებისა და სადემონსტრაციო ნაკვეთების მოწყობა.
მეცხოველეობის განვითარების ხელშეწყობის მიზნით ხელოვნური განაყოფიერების პრაქტიკის დანერგვისა და მაღალპროდუქტიული წვრილფეხა და  მსხვილფეხა რქოსანი  პირუტყვის  სანაშენე  ბაზისა  და  გენოფონდის  შექმნა  და განვითარების ხელშეწყობა. შესაბამისად, არსებული კადრების კვალიფიკაციის დონის ამაღლება და დატრენინგება. ნიადაგის ლაბორატორიული კვლევა. ბოსტნეული კულტურებისთვის სასათბურე მეურნეობების მოწყობა და ფერმერთა სწავლება კონსულტირება.
15.4.1. ა(ა)იპ აგროსერვის ცენტრის ორგანიზაციული უზრუნველყოფა და მართვა
ა(ა)იპ „აგროსერვის ცენტრის“ ადმინისტრაციული აპარატის მოქნილი, მაღალეფექტური და კოორდინირებული მართვის სისტემის უზრუნველყოფა; სტრუქტურულ ქვედანაყოფებში შრომის ნაყოფიერების ამაღლება და ა(ა)იპ „აგროსერვის ცენტრის“  ინსტიტუციური შესაძლებლობების გაძლიერება.
15.4.2. სანერგე მეურნეობების განვითარება
მაღალტექნოლოგიური სადემონსტრაციო ბაღების მოწყობა, უვირუსო სანერგე მეურნეობების ჩამოყალიბება და ტექნოლოგიურად გამართული სასათბურე მეურნეობები.
15.4.3. აგრარული ექსტენციის მიწოდება
მაღალპროდუქტიული მეცხოველეობა, მეფრინველეობა-მეთევზეობა,  ტექნოლოგიურად გამართული ბაღები და  თანამედროვე აგრარულ ინოვაციებზე დროულად ინფორმირებული ფერმერები და აგროსპეციალისტები.
15.4.4. სოფლის მეურნეობის პროდუქციის პოპულარიზაციის მიზნით მარკეტინგული ღონისძიებების ორგანიზება
რეგიონის ფერმერთა და აგრომეწარმეთა ცნობიერების ამაღლება თანამედროვე სასოფლო-სამეურნეო ტექნოლოგიების მიმართულებით, წარმოებული პროდუქციის პოპულარიზაცია, აგროტურიზმის განვითარების ხელშეწყობა.
15.4.5. საგანმანათლებლო და სამეცნიერო პრაქტიკის დანერგვა
აგრარული დარგის სტუდენტ კურსდამთავრებულთა სტაჟირება, აგროსპეციალისტთა და აგრომეწარმეთა ტრენინგის გზით პრაქტიკული უნარ-ჩვევების გამომუშავება და კვალიფიკაციის ამაღლება.
15.4.6. სადემონსტრაციო პროექტების განხორციელება
ფერმერულ მეურნეობებში თანამედროვე ტექნოლოგიებით აღჭურვილი სადემონსტრაციო ბაღების მოწყობა. 
15.5. ლაბორატორიული კვლევითი მომსახურება
ლაბორატორიული კვლევითი მომსახურება, ლაბორატორიის აკრედიტაციის სფეროს გაფართოება  საერთაშორისო სტანდარტების (ISO) შესაბამისად, სოფლის მეურნეობის დარგების განვითარების მიზნით სურსათის უვნებლობის, მცენარეთა დაცვისა და ვეტერინარიის სფეროში მიღწეული სერვისების ეფექტიანობის გაზრდა.
სასმელი, ზედაპირული, ჩამდინარე, ზღვის, აუზებისა და წყალსატევების წყლის, მცენარეული და ცხოველური წარმოშობის კვების პროდუქტების ნიმუშების ორგანოლეპტიკური, ქიმიური, მიკრობიოლოგიური (ბაქტერიოლოგიური, ვირუსოლოგიური, სეროლოგიური)  პარაზიტოლოგიური  და რადიოლოგიური (რადიაქტიური ნივთიერებები) კვლევები;  სასოფლო-სამეურნეო კულტურებში ვირუსული და სოკოვანი დაავადებების დიაგნოსტიკა; მცენარეთა საკარანტინო და სხვა მავნე ორგანიზმების გამოკვლევა;  ნიადაგის ნაყოფიერების მაჩვენებლების დადგენა, აგროქიმიკატებისა და პესტიციდების შემცველი ელემენტების გამოკვლევები;  გამოკვლევების შედეგების შესაბამისად სათანადო რეკომენდაციების გაცემა.
15.6. მეციტრუსეობის განვითარების ხელშეწყობა
რეგიონის მეციტრუსე ფერმერების მხარდაჭერა და  ციტრუსის გადამამუშავებელი მრეწველობის განვითარების ხელშეწყობა
15.6.1. ციტრუსის მოსავლის რეალიზაციის ხელშეწყობა
რეგიონის მეციტრუსე ფერმერთა ხელშეწყობა სამრეწველო მანდარინის რეალიზაციის მიმართულებით და გადამამუშავებელი მრეწველობის განვითარების სტიმულირება.
16. საარქივო ფონდის დაცულობის და დოკუმენტების ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფა
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე არსებული საარქივო ფონდის განვითარება, აღწერა, ცენტრალიზებული წესით აღრიცხვა, დაცვა და გამოყენება. დაზიანებული დოკუმენტების რესტავრაცია,  დოკუმენტების მეცნიერულ-ტექნიკური დამუშავება, განსაკუთრებული ღირებულების მქონე დოკუმენტებზე სადაზღვევო  და ელექტრონული საარქივო ფონდის შექმნა.
16.1. საარქივო ფონდის დაცვა, შენახვა, გაუმჯობესება
საარქივო მასალების სტანდარტების შესაბამისი დაცვა და ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფა.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე არსებული საარქივო ფონდის განვითარება, აღწერა, ცენტრალიზებული წესით აღრიცხვა, სტანდარტების შესაბამისი დაცვა და გამოყენება. დაზიანებული დოკუმენტების რესტავრაცია,  დოკუმენტების მეცნიერულ-ტექნიკური დამუშავება, განსაკუთრებული ღირებულების მქონე დოკუმენტებზე სადაზღვევო  და ელექტრონული საარქივო ფონდის შექმნა, არქივში დაცული დოკუმენტების საფუძველზე იურიდიულ და ფიზიკურ პირებზე მომსახურება. ისტორიულად ღირებული საარქივო დოკუმენტების გამოფენის მოწყობა. ურთიერთთანამშრომლობა საზღვარგარეთის არქივებთან და  საქართველოს შესახებ არსებული დოკუმენტების შემოტანა. ისტორიის ამსახველი მასალების გამოვლენა ჟურნალისა და ბუკლეტების გამოსაცემად. სამეცნიერო კონფერენციების მოწყობა.
16.1.1. საარქივო დოკუმენტების  ელექტრონული არქივის შექმნა
საარქივო დოკუმენტების (ქაღალდის ფუძიანი, ფოტო და ფონო) ციფრული ვერსიის შექმნა,  დასკანერებული ფაილების ტექნიკური დამუშავება, ტექნიკური რევიზია, ანოტირება, ელექტრონული ფაილების თავმოყრა სპეციალურ პროგრამაში „საარქივო დოკუმენტების ელექტრონული რეესტრი“. 
16.1.2. საარქივო საცავების რეაბილიტაცია
საარქივო სამმართველოში შემოსული საარქივო დოკუმენტაციის შენახვისათვის სტანდარტებით გათვალისწინებული ფონდსაცავების მოწყობა.

თავი VI   

აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის საბიუჯეტო ასიგნებები და პროგრამების დაფინანსება  

მუხლი 13. საბიუჯეტო ასიგნებები და პროგრამების დაფინანსება    
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 2017 წლის რესპუბლიკური ბიუჯეტის საბიუჯეტო ასიგნებები და პროგრამების დაფინანსება საბიუჯეტო კლასიფიკაციის მიხედვით 306 200.0 ათასი ლარის ოდენობით თანდართული რედაქციით:                                                                                                        

         (ათასი ლარი)