თბილისში მცხოვრებმა ''ა''-მ 2010 წლის 5 სექტემბერს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს, მოპასუხე ''დ''- ს წინააღმდეგ და აღნიშნა რომ 2010 წლის მაისში გარდაიცვალა მამამისი ''ბ'', რომელიც მასთან ცხოვრობდა. ''ბ''-მ შეადგინა ანდერძი და ქალაქ ბათუმში მდებარე ბინა დაუტოვა ძმიშვილ ''დ''- ს. მოსარჩელის განმარტებით, ანდერძზე არ არის მოანდერძეის ხელმოწერა და მოითხოვა ანდერძის ბათილად ცნობა და ქ. ბათუმში მდებარე ბინის ერთდერთ მესაკუთრედ აღიარრება. ბინა შეფასებულ იქნა 50 000 ლარად მოსარჩელემ სასამართლოს წარუდგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარრეობისა და უმუშევრობის შესახებ, რის გამოც მოითხოვა სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ გადასახდელი ბაჟის 1500 ლარის ნაწილის- 750 ლარის გადახდის გადავადება,
მოსარჩ-ა
მოპას-დ
დავის საგ- ანდერძის ბათილად ცნობა და ქ. ბათუმში მდებარე ბინის ერთდერთ მესაკუთრედ აღიარრება.
საფუძ- ანდერძზე არ არის მოანდერძეის ხელმოწერა.
როდესაც მოსარჩელემ სარჩელი წარადგინა თბილისის საქ სასამ ეს მოქმედება იყო სწორი რადგან მოანდერძ ცხოვრობდა მასთან თვილისში და შესაბამისად 16 მუხ 4 ნაწ „სარჩელები კანონისმიერ ან ანდერძისმიერ მემკვიდრეობასთან დაკავშირებით სასამართლოს წარედგინება მამკვიდრებლის გარდაცვალებამდე მისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.“
როდესაც ა-მ მოითხოვა გადავადება ბაჟისა და ეს მოქმედება სასამართლომ დააკმაყ იყო სწორი,რადგან 48 მუხლის 1 ნაწ „სასამართლოს, მხარეთა ქონებრივი მდგომარეობის გათვალისწინებით, შეუძლია ერთ ან ორივე მხარეს გადაუვადოს სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სასამართლო ხარჯების გადახდა ანდა შეამციროს მათი ოდენობა, თუ მხარე სასამართლოს უტყუარ მტკიცებულებებს წარუდგენს.“
მოპასუხის სარჩელი სხვა სასამართლოსთვის გადაცემაზე არის სწორი 23 მუხ 1 ნაწ „მოპასუხე, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი, მოითხოვს, რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით“
მოპ კეძო საჩივარი ბაჟს გადახდ დაკავშირებით არის არისწორი,რადგან ეს მოქმედება არ საჩირდება.
კაზუსი 2
თბილისში მცხოვრებმა ირმა სვანიძემ 2008 წლის 1 სექტემბერს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას და აღნიშნა, რომ 2008 წლის იანვარში გარდაიცვალა მამამისი დავით სვანიძე, რომელიც მასთან ცხოვრობდა და რომელმაც შეადგინა ანდერძი და ქ. ბათუმში დადიანის #34-ში მდებარე ბინა დაუტოვა მის ძმისშვილს ლევან სვანიძეს. მოსარჩელის განმარტებით ანდერძზე არ არის მოანდერძის ხელმოწერა რის გამოც იგი ბათილად უნდა გამოცხადდეს. ამავდროულად მოსარჩელე
მოსარჩელე-ირმა სვანიძე
მოპასუხე-ლევან სვანიძე
დავის საგანი- ანდერძის ბათილად ცნობა და ამავდროულად მოსარჩელეს აღიარება ქ. ბათუმში დადიანის #34-ში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ.
საფუძველი- მამის მიერ შედგენილი ანდერძი,რომელზეც არ არის მოანდერძის ხელმოწერა.
საქართველოს სსკ-ის მე-16 მუხლის მიხედვით:'' სარჩელები კანონისმიერ ან ანდერძისმიერ მემკვიდრეობასთან დაკავშირებით სასამართლოს წარედგინება მამკვიდრებლის გარდაცვალებამდე მისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.'' აქედად გამომდინარე სარცელი წარდგენილია განსჯად სასამართლოში.
რაც შეეხება უწყების ჩაბარების საკითხს ამავე კოდექსის 75-ე მუხლის 2-ე ნაწილის მიხედვით უწყების მიღებაზე ამ კოდექსის 74-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული სუბიექტის(მასთან მცხოვრებ ოჯახის რომელიმე ქმედუნარიან წევრი) უარის შემთხვევაში სასამართლო უწყება არ ჩაითვლება მოპასუხისათვის ჩაბარებულად, თუ მას პირველად ეგზავნება უწყება,
გარდა იმ შემთხვევისა, როცა უწყება გაგზავნილი იქნა მოპასუხის მიერ პასუხში (შესაგებელში) მითითებულ მისამართზე, კაზუსის ფაბულიდან გამომდინარე მოპასუხეს შესაგებელი სასამართლოში არ წარუდგენია, შესაბამისად მოპასუხის მიერ არ გვაქვს შესაგებელში მითითებული მისამართი შესაბამისად მოპასუხეს ხელახლა უნდა გაეგზავნოს უწყება.
შესაბამისად სასამართლოს უწყება ჩაბარებულად არ უნდა ჩაეთვალა, თუმცა მოპასუხის საჩივარი იმასთან დაკავშირებით რომ საქმე არ უნდა განეხილა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ვინაიდან ცხოვრობს ქუთაისში არის უსაფუძვლო ვინაიდან ამ კატეგორიის საქმეები როგორიცაა კანონიერი და ანდერძით მემკვიდრეობა განიცილება მამკვიდრებლის საცხოვრებელის მიხედვით.
კაზუსი 1
2017 წლის 10 მარტს ა-მ სარჩელით მიმართა მცხეთის რაიონულ სასამართლოს მის საკუთრებაში არსებული ბინიდან, მდებარე ქ. თბილისში თავისი დისშვილის, მისი მეუღლისა და მათი ორი არასრულწლოვანი შვილის გამოსახლების და მიუღებელი შემოსავლის სახით მათთვის 7000 ლარის დაკისრების შესახებ. თავად „ა“ ცხოვრობდა ქალაქ მცხეთაში. სარჩელში ა-მ მიუთითა, რომ ცოტა ხნის წინ მოხვდა ავტოავარიაში, მოტეხილი აქვს ფეხი და მას არ შეუძლია სარჩელი შეიტანოს და იაროს თბილისის საქალაქო
საქართველოს სსსკ-ის მე-18 მუხლის შესაბამისად ნივთობრივი განსჯადობის დროს
მოსარჩელე - ა
მოპასუხე -დისშვილი , მისი მეუღლე
დავის საგანი - საცხოვრებელი ბინა, და 7000
საფუძველი -
1. სარჩელი საკუთრების უფლების, ქონების უფლებრივი დატვირთვის ან ასეთი დატვირთვისაგან განთავისუფლების შესახებ, აგრეთვე ქონების გაყოფასთან, განაწილებასა და ფლობასთან დაკავშირებული სარჩელი, თუ დავა ეხება უძრავ ნივთებზე, მათ შორის, მიწის ნაკვეთზე უფლებას, შეიძლება შეტანილ იქნეს სასამართლოში ნივთების ადგილსამყოფლის მიხედვით.
ნივთობრივ განსჯადობას განეკუთვნება სარჩელი, რომელიც მიმართულია უძრავი ნივთის მესაკუთრის ან მფლობელის წინააღმდეგ, აგრეთვე სარჩელი, რომელიც აღძრულია უძრავი ნივთის დაზიანების ან ზარალის ანაზღაურების გამო.
აქედან გამომდინარე მოსარჩელი ''ა''-ს სარჩელი უნდა წარედგინა თბილისის საქალაქო სასამართლოში ვინაიდან გვაქვს ნივთობრივი განსჯადობა თუმცა მოსარჩელის მიერ სარჩელსი მითითებული მიზეზის გამო შესაძლებელია მოსარჩელეს მიერ წარდგენილი სარჩელი განიხილოს მცხეთის სასამართლომ ამასთან ამავე კოდექსის 21 მუხლის მიხედვით ''არაგანსჯადი სასამართლო შეიძლება განსჯადი გახდეს იმ შემთხვევაშიც, თუ მოპასუხე წინააღმდეგი არ არის, რომ საქმე განიხილოს არაგანსჯადმა სასამართლომ და თანახმაა მონაწილეობა მიიღოს საქმის განხილვაში''
აქედან გამომდინარე ვინაიდან მოპასუხემ ცნო სარჩელი შეგვიძლია ვივარაუდოტ რომ მას პრეტენზია არ გამოუტქვამს აღნიშნულთან დაკავსირებით და თანახმაა საქმეში მონაწილეობაზე, აქედან გამომდინარე ვასკვით რომ მცხეთის სასამართლოს შეუძლია წარმოებაში მიიღოს საქმე.
2.ამ საქმეში სარჩელის ფასი არის 7000 ლ. სახელმწიფო ბაჟის ოდენობა არის 210 ლარი.
3.რაც შეეხება უწყების ჩაბარების საკითხს საქართველოს სსკ-ის 74-ე მუხლის თუ სასამართლო უწყების ჩამბარებელმა სასამართლოში გამოსაძახებელი პირი ვერ ნახა მხარის მიერ მითითებულ მისამართზე, იგი უწყებას აბარებს მასთან მცხოვრებ ოჯახის რომელიმე ქმედუნარიან წევრს, უწყების ამ ნაწილით გათვალისწინებული პირისათვის ჩაბარება ჩაითვლება უწყების ადრესატისათვის ჩაბარებად აქედან გამომდინარე შეგვიძლია ვთქვათ რომ სასამართლო სწორად მიჩნია უწყება ჩაბარებულად.
4. 53 მუხ გამომდინარე,იმ მხარის მიერ გაღებული ხარჯების გადახდა, რომლის სასარგებლოდაც იქნა გამოტანილი გადაწყვეტილება, ეკისრება მეორე მხარეს. შესაბამისად რადგან მოსარჩელის სარჩელი სრულად დაკმაყოფილდა გადაიხდის ბაჟს მოპასუხეები რაც ამ შემთხვევაში შეადგენს 210 ლარს.
ა-მ 2011 წლის 10 აგვისტოს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას და აღნიშნა, რომ 2011 წლის იანვარში გარდაიცვალა მამამისი, რომელმაც შეადგინა ანდერძი და ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინა დაუტოვა ვაჟიშვილს ბ-ს.მოსარჩელის განმარტებით, მოანდერძე ანდერძის შედგენისას იმყოფებოდა ქმედუუნარო მდგომარეობაში, რის გამოც ანდერძი ბათილად უნდა იქნეს ცნობილი,ამავდროულად მოსარჩელე აღიარებული უნდა იქნეს ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ. ბინა შეფასებული იქნა 90 000 ლარად.მოსარჩელემ წარმოადგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და
მოსარჩელე- ა
მოპასუხე-ბ
დავის საგანი- ანდერძის ბათილად ცნობა და მოსარჩელეს აღიარება ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ.
საფუძველი-მოსარჩელე ამტკიცებს, რომ მოანდერძე ანდერძის შედგენისას იმყოფებოდა ქმედუუნარო მდგომარეობაში
როდესაც მოსარჩელემ მოითხოვა სახელწიფო ბაჟისაგან მისი გათავისუფლება და წარმოადგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და უმუშევრობის შესახებ, მოსამართლემ კი ის 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინებით გაათავისუფლა სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან ეს ქმედება შეესაბამებოდა სსსკ ის 47 მუხლის პირველ ნაწილს,რომლის შესაბამისადაც „სასამართლოს, მოქალაქის ქონებრივი მდგომარეობის გათვალისწინებით, თუ მოქალაქე დაასაბუთებს სასამართლო ხარჯების გადახდის შეუძლებლობას და სასამართლოს წარუდგენს უტყუარ მტკიცებულებებს, შეუძლია მთლიანად ან ნაწილობრივ გაათავისუფლოს იგი სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან, რის თაობაზედაც მოსამართლეს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.“
როდესაც მოპასუხე ა-მ შესაგებელი შეიტანა სარჩელზე და განაცხადა, რომ იგი ცხოვრობს ქუთაისში და მოითხოვა საქმის განსჯადობის წესის დაცვით ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში გადაგზავნა და შემდეგ ეს ქმედება სასამართლომ დააკმაყოფილა და 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინებით განსახილველად გადაუგზავნა ქუთაისის საქალაქო სასამართლო, რომელმაც სარჩელი მიიღო წარმოებაში.ამ შემთხვევაში სასამართლო სწორად მოიქცა,რადგან 23 მუხლის პირველი ნაწილით, „სასამართლო საქმეს განსახილველად სხვა სასამართლოს გადასცემს, თუ:მოპასუხე, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი, მოითხოვს, რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.“
მოსარჩელის საჩივარი,იმის შესახებ,რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინება საქმის განსჯად სასამართლოში გადაგზავნის თაობაზე გაასაჩივრა კერძო საჩივრით არის არასწორი,რადგან სსსკ-ის 23 მუხლის მესამე ნაწილით „საქმის სხვა სასამართლოში გადაცემის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს განჩინება, რომელიც არ გასაჩივრდება.“
რაც შეეხება საკითხის დაყენებას მოსარჩელის მიერ ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლის აცილების თაობაზე არის დაუსაბუთებელი და არასწორი,რადგან მას აცილების დაყენების არანაირი საფუძველი არ ჰქონდა.
ქმედება,რომელიც შეესაბამება მოპასუხეს,რომელმაც კერძო საჩივრით გაასაჩივრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინება მოსარჩელის სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან გათავისუფლების თაობაზე და რომელიც თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლემ არ დააკმაყოფილა, უსაფუძვლობის გამო, ამ შემთხვევაში სასამართლო არის სწორი
კაზუსი 7
2011 წლის 12 სექტემბერს ა-მ სარჩელით მიმართა თბილისის საქლაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას ბ-ს წინააღმდეგ და მოითხოვა ნარდობის ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულების შეუსრულებლობით მიყენებული ზიანის ანაზღაურება. მოსარჩელემ სარჩელში მიუთითა, რომ 2010 წლის დეკემბერში ნარდობის ხელშეკრულება დადო ბ-სთან, რომლის მიხედვითაც ბ-ს ა-სთვის 15 თვეში უნდა აეშენებინა 2 სართულიანი სახლი საცხოვრებელი სახლი, თბილისში. ბ-მ მხოლოდ ერთი სართული ააშენა და შემდეგ საერთოდ არ გამოჩენილა. ა-მ სარჩელში აგრეთვე მიუთითა, რომ როგორც მისთვის ცნობილია,მოპასუხე ცხოვრობს ქალაქ თბილისში, სიდედრის სახლში, ცოლ-შვილთან ერთად. მოსამართლემ საქმე მიიღო წარმოებაში. მოპასუხე ბ-მ შესაგაბელი შეიტანა სარჩელზე და განმარტა, რომ იგი დროებით იყო თბილისში და ამ დროს მართლაც
მოსარჩ-ა
მოპას-ბ
დავის საგან-ნარდობის ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულების შეუსრულებლობით მიყენებული ზიანის ანაზღაურება.
საფუძვ-2010 წლის დეკემბერში ნარდობის ხელშეკრულება დადო ბ-სთან, რომლის მიხედვითაც ბ-ს ა-სთვის 15 თვეში უნდა აეშენებინა 2 სართულიანი სახლი საცხოვრებელი სახლი, თბილისში. ბ-მ მხოლოდ ერთი სართული ააშენა და შემდეგ საერთოდ არ გამოჩენილა
როდესაც ა-მ მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ამ შემთხვევაში დაირღვა განკადობის საკითხი,რადგან სარჩელი სასამართლოს წარედგინება მოპასუხის საცხ ადგილის მიხ სსსკ მე-15 მუხ პირველი ნაწილით.
მოპასუხეს შესაგებელი იმის თაობაზე,რომ იგი დროებით ცხოვრობდა თბილისში და რეგისტრირებული იყო ქუთაისში,და მოითხოვა საქმის გადაგზავნა ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში არის სამართლიანი, სსსკ-ის 15 მუხლის მიხედვით.
თბილისის სასამართლომ საქმე სწორად გადაგზავნა სხვა სასამართლოში 23 მუხ პირველი ნაწ მიხედვით რომლის მიხედვითაც საქმე სხვა სასამართლოს შეიძლება გადაეცეს თუ: „მოპასუხე, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი, მოითხოვს, რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.“
მოსარჩელეს საჩივარი არის არასწორი,რადგან 23 მუხ მესამე ნაწილით „საქმის სხვა სასამართლოში გადაცემის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს განჩინება, რომელიც არ გასაჩივრდება.“ და მას არ შეეძლო გაესაჩივრებინა.
ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს მოქმედება იმის შესახებ,რომ დავა არ იყო ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს განსჯადი და საქმე განსჯადობის საკითხის გადასაწყვეტად გადაუგზავნა საქართველოს უზენაეს სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატას არის არასწორი,რადგან 24 მუხ მიხედვით „ერთი სასამართლოდან მეორეში გადაგზავნილ საქმეს წარმოებაში განსახილველად იღებს ის სასამართლო, რომელსაც იგი გადაეგზავნა. დავა სასამართლოებს შორის განსჯადობის შესახებ არ დაიშვება.“
კაზუსი 8
თბილისის საქალაქო სასამართლოში განიხილებოდა ა-ს სარჩელი ბ-ს წინააღმდეგ სამკვიდროს გაყოფასთან დაკავშირებით. მოპასუხის ინტერესების დამცველმა ადვოკატმა გ-მ მოითხოვა მისი მარწმუნებულისათვის თარჯიმნის დანიშვნა, იმ მიზეზით რომ ''ბ'' იყო უკრაინის მოქალაქე, თბილისში დაბადებული და გაზრდილი, რომელსაც ქართული კარგად ესმოდა, თუმცა უჭირდა ქართულად საუბარი სასამართლომ არ დააკმაყოფილა მოპასუხე ''ბ''-ს ადვოკატის შუამდგომლობა უსაფუძვლობის გამო. განაწყენბულმა ''ბ''-სადვოკატმა გ-მ ახალი შუამდგომლობით მიმართა სასამართლოს, რომ საქმე უწყებრივად არ ექვემდებარებოდა .
ადვოკატის მოთხოვნა თარჯიმნის დანიშვნის თაობაზე, რომელიც მოსამართლემ არ დააკმაყოფილა არის არასწორი რადგან მოსამართლეს ეს მოთხოვნა უნდა დაედასტურებინა 9 მუხ 4 ნაწ სადაც აღნიშნულია,რომ „სახელმწიფო ენის არმცოდნე პირს მიეჩინება თარჯიმანი.“
სასამართლომ დაუდასტურებელი მოთხოვნა საქმის არბიტრაჟისთვის გადაცემაზე სწორად გააკეთა, რადგან დაუდასტურებდა იმ შემთხვევაში თუ დავაზე მხარეები შეთანხმდებოდნენ რომ არბიტრაჟისთვის გადაეცათ ეს გამომდინარეობს 12 მუხ -დან სადაც წერია, რომ„პირთა თანასწორობაზე დამყარებული კერძო ხასიათის ქონებრივი დავა, რომლის მოწესრიგებაც მხარეებს შეუძლიათ ერთმანეთს შორის, მხარეთა შეთანხმებით, შეიძლება განსახილველად გადაეცეს არბიტრაჟს.“
რაც შეეხება მოსამართლის მიერ სხდომის დახურვას, არ იყო სწორი,რადგან 9-მუხ 1 ნაწ „სასამართლოში ყველა საქმე განიხილება ღია სხდომებზე, თუ ეს არ ეწინააღმდეგება სახელმწიფო საიდუმლოების დაცვის ინტერესებს. დახურულ სხდომაზე საქმის განხილვა დასაშვებია აგრეთვე კანონმდებლობით გათვალისწინებულ სხვა შემთხვევებში, მხარის მოტივირებული შუამდგომლობის საფუძველზე.“
რაც შეეხება სათათბირო ოთახში გასვლის გარეშე სხდომის დახურვას არ არის სწორი რადგან 9 მუხ 3 ნაწ მოსამართლეს უნდა გამოეტანა მოტივირებული განჩინება. „საქმის დახურულ სხდომაზე განხილვის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.“
თემები
1.წერილობითი და ნივთიერი მტკიცებულებების წარდგენის წესი.
სამოქალაქო პროცესში წერილობითი მტკიცებულებებია ის საგნები,რომლებიც შეიცავენ ასოებს,ნიშნებს,ციფრებს,ხაზებს და ასე შემდეგ. წერილობით მტკიცებულებებში გამოხატულია გარკვეული აზრები,რომლებიც შეიცავენ ცნობებს საქმისათვის მნიშვნელოვანი ფაქტებისა და გარემოებების შესახებ.
ჩამონათვალი არა რის ამომწურავი-ნახაზები,რუკები,სქემები,ნოტები,ესკიზები...რომელთა აღქმა,წაკითხვა შესაძლებელლია,რომელთაც აქვთ კავშირი საქმესთან.
დოკუმენტები-ისეთი წერილობითი მტკიცებულებაა,რომელიც გაცემული ან დადასტურებულია კომპეტენტური ორგანოს მიერ,თავისი უფლება-მოვალეობების ფარგლებში,კანონით დადგენილი წესით.უნდა ჰქონდეს აუცილებელი რეკვიზიტები.
საქმიანი და პირადი ხასიათის წერილები. ოფიციალური წერიობითი მტკიცებულებები იმით ხასიათდება რომ ისინი გაცემულია უფლებამოსილი ორგანოების და თანამდებობის პირების მიერ. არაოფიციალური ეწოდება წერილობით მტკიცებულებას,რომელიც მომდინარეობს ფიზიკური პირებისგან. სანოტარო წესით დადასტურებული წერილობითი მტკიცებულებების ნამდვილობას ადასტურებს ნოტარიუსი.წერილობითი მტკიცებულება ფაქტებს ადასტურებს მასში გადმოცემული აზრების შინაარსის თვალსაზრისით.
წერილობით მტკიცებულებებს სასამართლოს წარუდგენენ მხარეები.თუ მხარემ ვერ შეძლო წერილობით მტკიცებულებათა მირება იმ პირისგან,ვისთანაც ეს მტკიცებულებები იმყოფება,მას შეუძლია იშუამდგომლოს სასამართლოს წინაშე,რათა სასამართლომ გამოითხოვოს ისინი. წერილობითი მტკიცებულების გამოთხოვის თაობაზე შუამდგომლობის აღმძვრელ პირს ასევე შეუძლია შესაბამისი მხარისგან გამოიტხოვოს ერთგვაროვანი დოკუმენტები კონკრეტული რეკვიზიტების მითითების გარეშე,იმ ვარაუდით რომ აღნიშნული დოკუმენტებით შიძლება დადგინდეს საქმისთვის მნიშვნელოვანი გარემოებები.პირი ვალდებულია დაასაბუთოს,თუ საქმისთვის მნიშვნელოვანი რა გარემოების დადგენა შეიძლება ამ მტკიცებულებით და რას ეფუძნება მისი ვარაუდი,რომ მტკიცებულებ მის მიერ მითითებული პირს ხელთაა. წერილობითი მტკიცებულების გამოთხოვაზე უარის თქმა სასამართლომ უნდა დაასაბუთოს თავის განჩინებაში,რომელიც ცალკე არ გასაჩივრდება.
წერილობითი მტკიცებულება,როგორც წესი,სასამართლოში წარდგენილ უნდა იქნეს დედნის სახით. თუ წარდგენილია საბუთის ასლი,სასამართლოს,მხარეთა შუამდგომლობით ან თვისი ინიციატივით,შეუძლია მოითხოვოს დედნის წარგდენა.პირი შეიძლება გათავისუფლდეს დედნის წარგდენისაგან მხოლოდ იმ შემტხვევაში ,თუ დაამტკიცებს,რომ ასეთი საბუთის წარდგენა გარკვეული მიზეზით,რომელსაც სასამართლო საფუძვლიანად მიიჩნევს,შეუძლებელია.საბუთის ასლისთვის მტკიცებულებითი მნიშვნელბის მინიჭება დამოკიდებულია სასამართლოს შეხედულებაზე. გამოთხოვილ წერილობით მტკიცებულებებს ფიზიკური და იურიდიული პირები გადაუგზავნიან სასამართლოს დანიშნულ ვადაში. თუ მათ არ შეუძლიათ ამ ვადაში წარადგინონ ეს მტკიცებულებები, ისინი ვალდებული არიან, აცნობონ სასამართლოს ამის შესახებ მიზეზების მითითებით. საპატიო მიზეზის არსებობის შემთხვევაში სასამართლო უფლებამოსილია, ამ ნაწილით გათვალისწინებულ პირებს განუსაზღვროს დამატებითი ვადა მტკიცებულებათა წარმოსადგენად.შეუტყობინებლობისას, აგრეთვე იმ შემთხვევაში, როდესაც წერილობითი მტკიცებულების წარდგენის შესახებ სასამართლოს მოთხოვნა არასაპატიო მიზეზით არ შესრულდა, სასამართლო მოქალაქეს ან საწარმოს, დაწესებულების, ორგანიზაციის ხელმძღვანელს ანდა შესაბამის თანამდებობის პირს აჯარიმებს 150 ლარით.
დაჯარიმება არ ათავისუფლებს შესაბამის პირს სასამართლოს მიერ გამოთხოვილი წერილობითი მტკიცებულების წარდგენის მოვალეობისაგან.
წერილობითი მტკიცებულების განმეორებით წარუდგენლობის შემთხვევაში სასამართლო აჯარიმებს შესაბამის პირს პირველი ჯარიმის სამმაგი ოდენობით.
თუ წერილობითი მტკიცებულების წარდგენაზე არასაპატიო მიზეზით უარს ამბობს ერთ-ერთი მხარე, რომელიც არ უარყოფს, რომ მტკიცებულება მის ხელთაა, სასამართლოს შეუძლია მტკიცებულების გამოთხოვის შესახებ შუამდგომლობის აღმძვრელი პირი გაათავისუფლოს იმ ფაქტის მტკიცების ტვირთისაგან, რომელიც ამ მტკიცებულებით უნდა დაედასტურებინა, და ასეთი ტვირთი გადააკისროს მხარეს, რომელიც უარს ამბობს წერილობითი მტკიცებულების წარდგენაზე.
მხარეს უფლება აქვს საქმის წინასწარი სასამართლო განხილვისათვის მომზადების სტადიაზე განაცხადოს, რომ წარდგენილი საბუთი ყალბია. ასეთი განცხადება მას შეუძლია გააკეთოს აგრეთვე საქმის სასამართლო სხდომაზე განხილვის დროსაც, თუ ეს საბუთი წარდგენილ იქნა ამ სასამართლო სხდომაზე, ან ადრე წარდგენილი საბუთის სიყალბე მისთვის ცნობილი გახდა სასამართლო სხდომაზე.
მტკიცებულების წარმდგენ მხარეს შეუძლია სთხოვოს სასამართლოს მტკიცებულებებიდან სადავო საბუთის ამორიცხვა და საქმის გადაწყვეტა საქმეში არსებული სხვა მტკიცებულებების საფუძველზე. ასეთი თხოვნის არარსებობის შემთხვევაში სასამართლო შეამოწმებს საბუთის ნამდვილობას, რისთვისაც შეუძლია დანიშნოს ექსპერტიზა, მოითხოვოს დამატებითი მტკიცებულებების წარმოდგენა ან გამოითხოვოს სხვა მტკიცებულებები.
თუ სასამართლო მივა იმ დასკვნამდე, რომ წარდგენილი საბუთი ყალბია, მას მტკიცებულებიდან გამორიცხავს.წარდგენილ წერილობით მტკიცებულებათა ნამდვილობის შემოწმება შეიძლება სასამართლოს ინიციატივით. თუ დადასტურებულია წარდგენილი საბუთის სიყალბე, სასამართლო გამოიტანს დასაბუთებულ განჩინებას და ამ დოკუმენტს მისი სიყალბის დამადასტურებელი მტკიცებულებებით გადასცემს საგამოძიებო ორგანოებს.
სასამართლოში საბუთების წარდგენის სიძნელისას სასამართლოს შეუძლია მოითხოვოს სათანადო წესით შემოწმებული ამონაწერების წარდგენა ან მოახდინოს წერილობით მტკიცებულებათა დათვალიერება და გამოკვლევა მათი შენახვის ადგილზე. საქმეში არსებული დედანი საბუთები სასამართლოში ერთად ინახება. ასეთი საბუთები, მათი წარმდგენის თხოვნით, შეიძლება დაუბრუნდეს მასვე, მაგრამ საქმეში უნდა დარჩეს მოსამართლის მიერ შემოწმებული დედანი საბუთების ასლები.
ნივთიერი მტკიცებულება ნებისმიერი ნივთი და საგანია,რომელსაც შეუძლია დაადასტუროს იმ ფაქტების არსებობა,რომლებიც აუცილებელია საქმის სწორად გადასაწყვეტად. ნივთ.მტკიცებულებებით სასამართლოს შეუძლია დაადგინოს მიყენებული ზიანის ოდენობა,მოწოდებული პროდუქციის ხარისხი,შეკვეთის შესრულების ხარისხი. ნივთიერი მტკიცებულებბია:სარჩელის მატერიალური ობიექტი-ქონება,რომლის გამოტხოვასაც ითხოვს მოსარცელე;უხარისხო პროდუქცია,გაფუჭებული ნივთები;ყალბი დოკუმენტები არა შინაარსით,არამედ თვისებებით. საგნების ნაცვლად სხდომაზე შესაძლოა დწარდგენილი იქნეს მათი ფოტოები.ნივთ.მტკიცებულებათა შემოწმების მიზნით ინიშნება ექსპერტიზა.
ნივთიერ მტკიცებულებებს სასამართლოს წარუდგენენ მხარეები. თუ მხარემ ვერ შეძლო ნივთიერი მტკიცებულების მიღება იმ პირისაგან, ვისაც ხელთა აქვს იგი, მხარეს შეუძლია იშუამდგომლოს სასამართლოს წინაშე მისი გამოთხოვის შესახებ.
ნივთიერი მტკიცებულების გამოთხოვის შესახებ შუამდგომლობის აღმძვრელი პირი ვალდებულია აღნიშნოს, საქმის რა მნიშვნელოვანი გარემოების დადგენა შეიძლება ამ მტკიცებულებით, აღწეროს ეს ნივთი და მიუთითოს, რას ეფუძნება მისი ვარაუდი, რომ მტკიცებულება მის მიერ მითითებული პირის ხელთაა.
ნივთიერი მტკიცებულების გამოთხოვაზე უარის თქმა სასამართლომ უნდა დაასაბუთოს თავის განჩინებაში, რომელიც ცალკე არ გასაჩივრდება.
გამოთხოვილი ნივთიერი მტკიცებულება ფიზიკურმა და იურიდიულმა პირებმა უნდა გადაუგზავნონ უშუალოდ სასამართლოს დანიშნულ ვადაში. სასამართლოს შეუძლია აგრეთვე ნივთიერი მტკიცებულების გამოთხოვაზე შუამდგომლობის აღმძვრელ პირს მისცეს უფლება მიიღოს საბუთი სასამართლოში წარსადგენად.
ფიზიკური და იურიდიული პირები ვალდებული არიან, სასამართლოს აცნობონ იმის შესახებ, რომ არ შეუძლიათ წარადგინონ გამოთხოვილი ნივთიერი მტკიცებულება ან წარადგინონ იგი სასამართლოს მიერ დანიშნულ ვადაში. საპატიო მიზეზის არსებობის შემთხვევაში სასამართლო უფლებამოსილია, ამ ნაწილით გათვალისწინებულ პირებს განუსაზღვროს დამატებითი ვადა მტკიცებულებათა წარმოსადგენად. შეუტყობინებლობისას, აგრეთვე იმ შემთხვევაში, როდესაც ნივთიერი მტკიცებულების წარდგენის შესახებ სასამართლოს მოთხოვნა არასაპატიო მიზეზით არ შესრულდა, სასამართლო შესაბამის ფიზიკურ პირს ან იურიდიული პირის თანამდებობის პირს აჯარიმებს 150 ლარით. დაჯარიმება არ ათავისუფლებს შესაბამის პირს სასამართლოს მიერ გამოთხოვილი ნივთიერი მტკიცებულების წარდგენის მოვალეობისაგან. ნივთიერი მტკიცებულების განმეორებით წარუდგენლობის შემთხვევაში სასამართლო აჯარიმებს შესაბამის პირს პირველი ჯარიმის სამმაგი ოდენობით.
თუ ნივთიერი მტკიცებულების წარდგენაზე არასაპატიო მიზეზით უარს ამბობს ერთ-ერთი მხარე, რომელიც არ უარყოფს, რომ მტკიცებულება მის ხელთაა, სასამართლოს შეუძლია მტკიცებულების გამოთხოვის შესახებ შუამდგომლობის აღმძვრელი პირი გაათავისუფლოს იმ ფაქტის მტკიცების ტვირთისაგან, რომელიც ამ მტკიცებულებით უნდა დაედასტურებინა, და ასეთი ტვირთი გადააკისროს მხარეს, რომელიც უარს ამბობს მის ხელთ არსებული ნივთიერი მტკიცებულების წარდგენაზე.
2.ვადები,ვადის დრო,სახეები,ვადის გაგრძელება და აღდგენა.
საპროცესო ვადა ეს არის კანონით გათვალისწინეული ან სასამართლოს მიერ დადგენილი ვადა,რომლის განმავლობაშიც უნდა შესრულდეს ესა თუ ის საპროცესო მოქმედება.იმის მიხედვით,თუ პროცესის რომელი სუბიექტია კონკრეტული საპროცესო ვადის ადრესატი,ვადები შეიძლება დაიყოს სამ ჯგუფად:1)სასაამრთლოსთვის დადგენილი ვადები,რომლის განმავლობაშიც თVითონ სასამართლომ უნდა შეასრულოს ესა თუ ის მოქმედება. 2)ვადები,რომლებიც დადგენილია პროცესის მონაწილეთა მიერ შესაბამისი მოქმედებების შესასრულებლად. 3)ვადები,რომლებიც დადგენილია სხვა პირთათვის,რომლებიც ვალდებული არიან შეასრულონ სასამართლოს მითითებბეი ამ ვადებში.
საპროცესო ვადები ორი სახისაა:1)კანონით დადგენილი ვადები და 2) სასამართლოს ან მოსამართლის მიერ დდგენილი ვადები.მათ შორის განსხვავება ისაა,რომ კანონით დადგენილი ვადები დაგდენილია როგორც სასამართლოსთვის ,ისე პროცესის მონაწილეთათვის. ასეთი ვადები არ შეიძლბა შეიცვალოს მხარეთა და სასამართლოს შორის შეთანხმებით.ამგვარი ვადის გასვლის შემდეგ მხარეები კარგავენ უფლებას შეასრულონ ის,რისი შესრულებაც ვადის გასვლამდე შეეძლოთ,მეორე სახის ვადები კი დადგენილია მხოლოდ პროცესის მონაწილეთათვის და ისინი საწიროების შემტხვევაში შეიძლება შეიცვალოს ან გაგრძელდეს თვითონ სასამართლოს მიერვე.
1) კანონით დაგდენილი საპროცესო ვადები იყოფა ზოგად და სპეციალურ ვადებად.ზოგადი ვადის შემთხვევაში სამოქალაქო საქმეებს სასამართლოები განიხილავენ განცხასდების მიღებიდან არა უგვიანეს 2 თვისა,განსაკუთრებით რთულ საქმეზე ვადა შეიძლება გაგრძელდებს არა უმეტეს 5 თვისა,ხოლო სპეციალური ვადის შესახებ არნიშნულია,რომ საქმეები ალიმენტის გადახდევინების,დასახიჩრებით ან ჯანმრთელობის სხვა დაიზანებით,აგრეთვე მარჩენალის სიკვდილით გამოქვეული ზინაის ანაზღაურბეის ,შრომითი ურთიერთობებიდან გამომდინარე მოთხოვნეის შესახებ განხილულ უნდა იქნეს არაუგვიანეს1 თვისა. თუ კანონით დაგდენილი ვადა დაარღVია სასამართლომ ეს გავლენას არ მოახდენს პროცესის მსვლელობაზე,ხოლო,თუ ვადა დაარღვია პროცესის მონაწილემ საპროცესო მოქმედების შესრულების უფლება გაქარწყლდება კანონით დადგენილი ან სასამაფრთლოს მიერ დანიშნული ვადის გავსლის შემდეგ.საჩივარი ან საბუთები,რომლებიც შეტანილია საპროცესო ვადის გასვლის შემდეგ,განუხილველი დარჩება.თუმცა საპროცესო მოქმედების შესასრულებლად კანონით დადგენილი ვადა შეიძლება აღადგინოს სასამართლომ,თუ ცნობს ,რომ საპროცესო მოქმედების შეუსრულებლობა მოხდა საპატიოო მიზეზით.საპროცესო კოდექსის თანახმად,სასამართლო გადაწყვეტილებებისა და განჩინებბის გასაჩივრების ვადები საერტოდ არ შეიძლება აღდგენილ ან გაგრძელებულ იქნეს.
2) სასამართლოს მიერ დანიშნული ვადები. საპროცესო ვადების ხანგრძლივობას სასამართლო განსაზღვრავს საქმის გარემოებებისა და იმ დროის გატვალისწინებით,რომელიც აუუცილებელია საპროცესო მოქმედებების შესასრულებლად. საპროცესო ვადები შეიძლება დადგინდეს იმ პირთა მიმართაც რომლებიც პროცესის მონაწილენი არ არიან,მაგრამ ,რომლებიც ვალდებულნი არიან შეასრულონ მოსამართლის მითითებები.
საპატიო მიზეზით გაშვებული საპროცესო ვადა შეიძლება გაგრძელდეს ან აღდგეს.
ვადის გაგრძელება ნიშნავს იმ საპროცესო მოქმედების შესრულებისათვის ,რომელიც არ შესრულდა დადგენილ ვადაში,ახალი ვადის განსაზღვრას სასამართლოს მიერ. სასამართლოს ვადის გაგრძელების თხოვნით შეუძლია მიმართოს იმან,ვისტVისაც დანიშნული იყო ამა თუ იმ მოქმედების შესრულების ვადა.გაშვებული ვადა სასამართლომ თავისი ინიციატივითაც შეიძლება გააგრძელოს. თუ ვადა დანიშნულია სასამართლოს მიერ კოლეგიურად,ამ ვადას მოსამართლე ერთპიროვნულად ვერ შეცვლის,ვერ გააგრძელებს და პირიქით,ვადები,რომელბიც დადგენილია ერთპიროვნულად მოსამართლის მიერ,შეიძლება გაგრძელდეს მის მიერვე.ვადის გაგრძელების შესახებ საქმის გადაწყვეტისას მხედველობაში მიიღება ის,თუ რამდენად საპატიოა ის მიზეზი,რომელთ გამოც გაშვებულია ვადა.საპატიოა მიზეზი,რომელიც შეუძლებელს ან რთულს ხდის დადგენილ ვადაში შესაბამისი მოქმედების შესრულებას.
სასამართლოს მიერ დანიშნული ვადბეი შეიძლება მხოლოდ გაგრძელდეს,ხოლო კანონით დადგენილი ვადები აღდგენილ იქნეს.
საერთო წესით სასაამართლოს აღდგენს საპროცესო ვადას თუ სახეზეა ერთობლივად რამდნეიმე პირობა:1)განცხადება საპროცესო ვადის აღდგენის შესახებ სასამართლოში შეაქვს იმას,ვინც გადააცილა კანონით დადგენილი საპროცეოს ვადა,ან მის წარმომადგენელს. 2)ეს განცხადება შეტანილ უნდა იქნეს იმ სასამართლოში,რომელშიც უნდა შესრულებულიყო საპროცესო მოქმედება.ასეთ განცხადებას სასამართლო დააკმაყოფილებს თუ ცნობს,რომ საპროცსო ვადის გაშვება საპატიო მიზეზით მოხდა. 3)ვადის აღდგენის შესახებ განცხადების შეტანასთან ერთადბმხარემ უნდა შეასრულოს ის საპროცესო მოქმედებაც,რომლის შესრულების ვადაც გაუსლია.მაგ:შეიტანოს სასაჩივარი,შესაგებელი,წარადგინოს დოკუმენტები...
ისევე როგორც საპროცესო ვადის გაგრძელების შემტხვევაში,ვადის აღგდნეის შემტხვევაშიც აღდგენის საფუძველია ვადის გაშვების საპატიო მიზეზი არსებობა.
3.მესამე პირები,უფლებამონაცვლეობა,მისი სამართლებრივი სტატუსი.
მოსარჩელისა (თანამოსარჩელეთა) და მოპასუხის (თანამოპასუხეთა) გარდა, მხარეთა შორის დავის გადაწყვეტით შეიძლება დაინტერესებული იყოს და, შესაბამისად, შესაძლებელია პროცესში მონაწილეობა მიიღოს აგრეთვე სხვა ისეთმა გარეშე პირმა, რომლის ინტერესს საქმე შეეხება. ეს იქნება მესამე პირის მონაწილეობა.
პროცესში მესამე პირთა მონაწილეობა იმითაა განპირობებული, რომ სასამართლოს გადაწყვეტილებამ ამ საქმეზე შეიძლება გავლენა მოახდინოს შემდგომში იმ პირთა ინტერესებსა და უფლებებზე, რომლებიც მხარეს არ წარმოადგენენ.
მესამე პირებს დავის გადაწყვეტის მიმართ აქვთ იურიდიული ინტერესი.
მესამე პირები არასოდეს თვითონ არ აღძრავენ საქმეს.
მესამე პირები შედიან დაწყებულ პროცესში.
მესამე პირთა უფლებები და ინტერესები ხშირად არ ემთხვევა მხარეთა უფლებებსა და ინტერესებს.
პროცესში შესვლის საფუძვლების, ასევე საქმის შედეგით დაინტერესების ხარისხის მიხედვით განასხვავებენ ორი სახის მესამე პირს:
1.მესამე პირები, რომლებიც განაცხადებენ დამოუკიდებელ მოთხოვნას დავის საგანზე
2. მესამე პირები, რომლებიც არ აცხადებენ დამოუკიდებელ მოთხოვნას დავის საგანზე.
პროცესში მესამე პირთა მონაწილეობის შედეგად: საშუალება ეძლევა სასამართლოს ერთ საქმეში გააერთიანოს ყველა მტკიცებულებას, ვინაიდან მესამე პირები დაინტერესებულები არიან მათ მიერ წამოყენებული მოთხოვნების დადასტურებით და შეიძლება მათ ხელთ ჰქონდეთ შესაბამისი მტკიცებულებები.
სასამართლოს შესაძლებლობა აქვს საქმის ყველა გარემოება სრულად გამოიკვლიოს.
თავიდან იქნება აცილებული სასამართლოს მიერ ურთიერთსაწინააღმდეგო გადაწყვეტილებათა გამოტანა.
ყველა მოთხოვნის ერთდროულად განხილვით საქმე უფრო სამართლიანად გადაწყდება
მესამე პირს ეძლევა შესაძლებლობა თავისი ინტერესები დროულად დაიცვას.
უზრუნველყოფს პირთა უფლებების და ინტერესების სწრაფად გადაწყვეტას და ამით პროცესის ეკონომიას.
ორი საქმის ნაცვლად განიხილება ერთი საქმე, ორი გადაწყვეტილების ნაცვალდ გამოვა ერთი გადაწყვეტილება.
მუხლი 88. მესამე პირები დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნით
1.თითოეულ დაინტერესებულ პირს, რომელიც აცხადებს დამოუკიდებელ მოთხოვნას დავის საგანზე ან მის ნაწილზე, შეუძლია აღძრას სარჩელი ორივე ან ერთ-ერთი მხარის მიმართ მხარეთა პაექრობის დაწყებამდე (მესამე პირები დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნით). მესამე პირის სარჩელის მიღება და განხილვა წარმოებს საერთო წესების დაცვით. მესამე პირისა და თავდაპირველი მოსარჩელის სარჩელის გადაწყვეტა ხდება ერთდროულად.
2. მესამე პირები დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნით სარგებლობენ მოსარჩელის ყველა უფლებით და მათ ეკისრებათ მისი ყველა მოვალეობა.
მესამე პირები, რომლებიც არ აცხადებენ დამოუკიდებელ მოთხოვნებს დავის საგანზე, სარგებლობენ მხარეთა საპროცესო უფლებებით და მათ ეკისრებათ მხარეთა საპროცესო მოვალეობები, გარდა უფლებისა, გაადიდონ ან შეამცირონ სასარჩელო მოთხოვნის ოდენობა, შეცვალონ სარჩელის საფუძველი ან საგანი, ცნონ სარჩელი, უარი თქვან სარჩელზე ან მორიგდნენ, აღძრან შეგებებული სარჩელი, მოითხოვონ სასამართლო გადაწყვეტილების იძულებითი აღსრულება.
1. სადავო ან სასამართლოს გადაწყვეტილებით დადგენილი სამართლებრივი ურთიერთობიდან ერთ-ერთი მხარის გასვლის შემთხვევაში (მოქალაქის გარდაცვალება, იურიდიული პირის რეორგანიზაცია, მოთხოვნის დათმობა, ვალის გადაცემა და სხვა) სასამართლო დაუშვებს ამ მხარის შეცვლას მისი უფლებამონაცვლით. უფლებამონაცვლეობა შესაძლებელია პროცესის ყოველ სტადიაზე.
2. უფლებამონაცვლისათვის პროცესში მის დაშვებამდე შესასრულებელი ყველა მოქმედება სავალდებულოა იმ ოდენობით, რაც სავალდებულო იქნებოდა იმ პირისათვის, რომელიც მან შეცვალა.
3. უფლებამონაცვლეობის შემთხვევაში სასამართლო შეაჩერებს საქმის წარმოებას 279-ე მუხლის შესაბამისად.
4. უფლებამონაცვლით შეცვლის ან ასეთ შეცვლაზე უარის თქმის შესახებ სასამართლოს განჩინებაზე შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა.
პირთა შეცვლა სამოქალაქო სამართალწარმოებაში შესაძლებელია არა მხოლოდ არასათანადო მხარის სათანადოთი შეცვლის წესით, არამედ შესაძლოა პროცესში ერთი პირის ადგილი დაიჭიროს მეორე პირმა სხვა მიზეზითაც - საპროცესო უფლებამონაცვლეობის წესით.
საპროცესო უფლებამონაცვლეობა ხდება მაშინ, როდესაც ერთი პირის უფლება, რომელთანაც დაკავშირებულია პროცესი, გადადის მეორეზე, რომელიც იკავებს წინამორბედის საპროცესო მდგომარეობას.
უფლებამონაცვლეობა შეიძლება შეეხოს მოსარჩელეს, მოპასუხეს და მესამე პირს.
საპროცესო უფლებამონაცვლეობის საფუძველია - ადამიანის გარდაცვალება, იურიდიული პირის რეორგანიზაცია, მოთხოვნის დათმობა, ვალის გადაცემა, ვალის გადაკისრება.
უნივერსალური უფლებამონაცვლეობის დროს უფლებამონაცვლეზე გადადის წინამორბედის ყველა სამოქალაქო უფლება და მოვალეობა (მემკვიდრეობა, იურიდიული პირის რეორგანიზაცია).
სინგულარული (კერძო მონაცვლეობის ) უფლებამონაცვლეობა გვაქვს, როცა კანონით დაიშვება ცალკეულ მატერიალურ=სამართლებრივ უფლებათა გადასვლა (მოთხოვნის დათმობა; ვალის გადაკისრება)
4.სამართლებრივი ურთიერთობა,მისი ელემენტები,მხარე,არასათნადო მხარე,თანამონაწილეობა
სასამართლოში ყოველი საქმე აღიძვრება ვინმეს მიერ და ჩვეულებრივ მიმართულია ვინმეს წინააღმდეგ.ის პირი,რომლის სახელიტაც წარმოებს საქმე სასამართლოში და რომელიც დაინტერესებულია საქმის ბედით,პროცესში მხარედ იწოდება.ამიტომ მოსამართლე,მოწმე,სპეციალისტი,თარჯიმანი ან ექსპერტი,რომლებიც სხვადასხვა მიზნით იღებენ პროცესში მოანწილეობას,მხარედ ვერ ჩაითვლებიან.
მხარეები სამოქალაქო პროცესში ეწოდებათ იმ პირებს,რომელთა შორის წამოჭრილი დავა უფლების შესახებ სასამართლომ უნდა გადაწყვიტოს. მხარე სასარჩელო წარმოების ძირითადი მონაწილეა.მხარე ორია პროცესში,რამეთუ დავა უფლების შესახებ,უსათუოდ გულისხმობს ორ მხარეს:ერთია ის ვინც დაიწყო საქმე,ვინც აღძრა მოთხოვნა,მეორეა ის,ვის წინააღმდეგაც არის წამოყენებული მოთხოვნა,ვინც პასუხი უნდა აგოს სარჩელზე.პირველს ეწოდება მოსარჩელე,მეორეს-მოპასუხე,ხოლო ორივეს-მხარეები.
მოსარჩელის ან მოპასუხის მხარეზე შეიძლება მრავალი პირი მონაწილეობდეს,მაგრამ ამა თუ იმ მხარეზე მონაწილეთა რაოდენობას არავიტარი მნიშვნელობა არ აქვს,მხარე მხოლოდ ორი იქნება პროცესში;მაგალითად, სადავო უფლება წილობრივი საკუთრების უფლებით შესაძლოა ეკუთვნოდეს რამდენიმე პირს.თავიანთი ინტერესების დასაცავად სარცელის აღძვრის შემთხვევაში,ყველა თანამესაკუთრე ერთი მხარე-მოსარჩელე მხარე იქნება.
მოდავე მხარეები არ არიან მატერიალურ-სამართლებრივი ურთიერთობის სუბიექტები.ამიტოომ ისინი არასათანადო მხარეები იქნებიან,მაგრამ მაინც მხარეები არიან პროცესში.
მხარეების ნიშნებია:1)მხარეებს აქვთ ურთიერთსაპირისპირო იურიდიული ინტერესი; 2)აქვთ საქმის შედეგით იურიდიული დაინტერესება; 3)პროცესში გამოდიან თავისი სახელით;4)სასამართლო გადაწყვეტილების მიღება ხდება მხარეთა სახელზე; 5)მხარეებზე ვრცელდება გადაწყვეტილების მატერიალურ-სამართლებრივი ძალა; 6)მხარეებმა უნდა გასწიონ სასამართლო ხარჯი.
მოსარჩელე პროცესის ის მონაწილეა,რომელიც მოიტხოვს რაიმეს მიკუტვნებას,რაიმე უფლების ცნობას,მოპასუხისათვის რაიმე მოქმედების აკრძალვას.მან სასარჩელო განცხადებაში უნდა დაასახელოს როგორც თვაისი სახელი და გვარი,ასევე მოპასუხისაც.
მოპასუხე არის ის ვისაც თავს ესხმის მოსარცელე და ვინც პასუხი უნდა აგოს სარჩელზე.
არასათანადო მხარეები არიან პირები,რომლებიც თავდაპირველად ივარაუდებოდნენ სადავო მატერიალური სამართალურტიერთობის მონაწილეებად,ამგრამ,როგორც საქმის განხილვის შედეგად გაირკვა,ისინი არ ყოფილან სინამდვილეში ამ ურთიერთობათა მონაწილენი
5.სამოქალაქო საპროცესო სამართლის საგანი,წყაროები,პრინციპები.
სამართლის თეორიაში სამართლის ყველა დარგი მატერიალური და საპროცესო სამართლის დარგებად იყოფა.მატერიალური სამართალი იმ სამართლებრივი ნორმების სისტემაა,რომელთა დხმარებითაც საზოგადოებაში ხორციელდება ადამიანთა ურთიერთობებზე ზემოქმედება პირადპისი,უშუალო სამართლებრივი მოწესრიგების გზით.მატერიალური სამართლის ნორმები განსაზღვრვანე ამ ურთიერთობების მონაწილეთა ურთიერთ უფლებებსა და მოვალეობებს.
სამოქლაოქ საპროცესო სამართალი იმ საპროცესო სამართლებრივი ნორმების სისტემაა,რომელიც სამოქალაქო საქმეებზე მართლმსაჯულების განხორციელების დროს სასამართლოსა და პროცესის სხვა ონაწილეებს შორის წარმოშობილ საზოგადოებრივ ურთიერთობებს აწესრიგებს.
სამოქალაქო პროცესი სასამართლოს საქმიანობაა მართლმსაჯულების განხორციელებასთან დაკავშირებით,რომელიც განსაზღვრული საპროცესო ფორმით მიმდინარეობს და მისი საგანია კონკრეტული სამოქალაქო საქმე.
სამოქალაქო საპროცესო სამართლის მეთოდი ეს არის სამართლის მოცემული დარგით მოწესრიგებულ ურთიერთობებზე ზემოქმედების საშუალებანი,ანუ იურიდიული საშუალებების სისტემა,რომელთა საშუალებითაც უზრუნველყოფილია საზოგადოებრივ ურთიერტობათა მოწესრიგება.
სამოქალაქო საპროცესო სამართლის წყაროებია მისი გარეგნული გამოხატულების ფორმები,ანუს ხვადასხვა დონის ის ნორმატიული აქტები,რომლებიც სამართლის მოცემული დარგის ნორმებს (საპროცესო ნორმებს) შეიცავენ. სამოქალაქო საპროცესო სამართლის წყაროებისთვის დამახასიათებელია ის,რომ:1)სამოქალაქო საპროცესო სამართლის წყაროს სამოქალაქო სამართლისგან განსხვავებით წარმოადგენენ მხოლოდ საკანონმდებლო აქტები,ანუ კანონები. 2)საქ.კონსტ.მე-3 მუხლის თანახმად,მხოლოდ საქართველოს უმაღლეს სახელმწიფო ორგანოთა განსაკუთრებულ გამგებლობას მიეკუთვნება საპროცესო კანონმდებლობის შემუშავება და მიღება. 3)თანდათანობით ფართოვდება სამოქალაქო საპროცესო სამაღთლის ნორმების შემცველი საკანონმდებლო აქტების წრე.
ფორმალური მნიშვნელობით სამოქ.საპრ.სამ.-ის წყაროებია საკანონმდებლო აქტები და ის საერთაშორისო ხელშეკრულებები,რომლებშიც საქართველო მონაწილეობს. ეს ნორმატიული აქტები შეიცავენ სამოქ.საპრ.ნორმებს და ამა თუ იმ ხარისხით აწესრიგებენ სამოქ.სამარტალწარმოებას,იმისდა მიხედვით თუ რა დონის ნორმატიული აქტია თითოეული მათგანი.
სამოქ.საპრ.სამ.წყაროთა,ე.ი. საპროცესო ნორმების შემცველი ნორმატიული აქტების ჩამონათვალი ძალიან ვრცელია,მათი ჩამოთვლა შეუძლებელია.
სამართლის ნებისმიერი დარგის საფუძველია საქართველოს კონსტიტუცია.
საპრ.სამართლის წყაროთა შორის მნიშვნელოვანია საერთო სასამართლოების საქართველოს ორგანული კანონი.რომელიც ეხება სასამართლოთა მოწყობას,მოსამართლეთა სტატუსს,პროცესის ძირითად პრინციპებს.
მართლმსაჯულების განხორციელების წესი დაწვრილებითა რის მოცემული სამოქ.საპრ.კოდექსში.
პროცესის წყაროებია ასევე ის კანონები,რომელთა გამოყენებაც ხდება ერთი რომელიმე სახის საპროცესო ურთიერთობის,მაგრამ არა მთელი პროცესის მოწესრიგების მიზნით. მაგ; საქართველოს კანონი სახელმწიფო ბაჟის შესახებ.
სიტყვა “პრინციპი” ლათინური წარმომავლობის სიტყვაა და ნიშნავს “საფუძველს”, “საწყისს”.
ესაა ზოგადი დებულებები, რომლებიც წარმოადგენენ რომელიმე თეორიის, მოძღვრების, , მეცნიერების ძირითად ამოსავალს (სახელმძღვანელოს);
პრინციპები წარმოადგენენ ნორმატიულად ფუძემდებლურ სამართლებრივ იდეებს, რომლებზეც აგებულია სამოქალაქო პროცესის ყველა ინსტიტუტი და რომლებიც განსაზღვრავენ პროცესის ბუნებას და სამოქალაქო საქმეებზე მართლმსაჯულების განხორციელების მეთოდებს.
პრინციპების პრაქტიკული მნიშვნელობა იმაში მდგომარეობს, რომ ისინი უზრუნველყოფენ, გარანტირებულს ხდიან კანონიერი და დასაბუთებული გადაწყვეტილებების გამოტანას და აღსრულებას, კანონიერ მართლმსაჯულებას.
პრინციპში აისახება პროცესის წყობა, სტრუქტურა, სამოქალაქო სამართალწარმოების თავისებურებები, სამოქალაქო საპროცესო სამართლის და მისი უმნიშვნელოვანესი ინსტიტუტების არსებითი ნიშნები.
1. სასამართლოს მიერ მართლმსაჯულების განხორციელების პრინციპი-სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მუხლი 5. მართლმსაჯულების განხორციელება მხოლოდ სასამართლოს მიერ მოქალაქეთა თანასწორობის საწყისებზე
მართლმსაჯულებას სამოქალაქო საქმეებზე ახორციელებს მხოლოდ სასამართლო კანონისა და სასამართლოს წინაშე ყველა პირის თანასწორობის საწყისებზე.
კონსტიტუციის მე-5 მუხლის თანახმად, არავის არ აქვს უფლება მიითვისოს ან უკანონოდ მოიპოვოს ხელისუფლება, ვერც ერთი ორგანო ვერ მიითვისებს მართლმსაჯულების ფუნქციას, რადგან ეს ფუნქცია მხოლოდ სასამართლოს ეკუთვნის.
ნოტარიუსი, რეესტრი, არბიტრაჟი, მედიაცია - ზოგიერთი კატეგორიის სამოქალაქო საქმეებთან მიმართებით იღებენ გადაწყვეტულებებს, თუმცა არ შეიძლება თქმა, რომ ისინი ახორციელებენ მართლმსაჯულებას, რადგან კონსტიტუციის თანახმად სასამართლოა ერთადერთი სახელმწიფო ორგანო, რომელიც უფლებამოსილია განახორციელოს მართლმსაჯულება, როგორც სახელმწიფო ხელისუფლების განსაკუთრებული ფუნქცია.
2. მოსამართლეთა დამოუკიდებლობა და მათი კანონისადმი მორჩილების პრინციპი-მუხლი 6. მოსამართლეთა დამოუკიდებლობა და მათი კანონისადმი დამორჩილება
1. მოსამართლე თავის საქმიანობაში დამოუკიდებელია და ემორჩილება მხოლოდ საქართველოს კონსტიტუციასა და კანონს. რაიმე ზემოქმედება მოსამართლეზე ან ჩარევა მის საქმიანობაში გადაწყვეტილების მიღებაზე ზეგავლენის მიზნით აკრძალულია და ისჯება კანონით.
2. თუ საქმის განმხილველი სასამართლოს აზრით, კანონი, რომელიც ამ საქმისათვის უნდა იქნეს გამოყენებული, არ შეესაბამება ან ეწინააღმდეგება კონსტიტუციას, სასამართლო შეაჩერებს საქმის განხილვას ამ საკითხზე საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ გადაწყვეტილების მიღებამდე, რის შემდეგაც საქმის განხილვა განახლდება.
3. თუ საქმის განმხილველი სასამართლოს აზრით კანონს არ შეესაბამება კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტი, რომლის შემოწმებაც არ შედის საკონსტიტუციო სასამართლოს კომპეტენციაში, სასამართლო გამოიტანს გადაწყვეტილებას კანონის მიხედვით.
მოსამართლის დამოუკიდებლობის საფუძველის ხელისუფლების დანაწილების პრინციპი.
მოსამართლეთა დამოუკიდებლობა და მათი კანონისადმი მორჩილება ფაქტობრივად ორი დებულებაა, თუმცა შეადგენს ერთ პრინციპს, რადგან მოსამართლეთა დამოუკიდებლობას განაპირობებს მათი კანონისადმი მორჩილება, ხოლო მოსამართლეთა მხოლოდ კანონისადმი მორჩილება, თავის მხრივ, მხოლოდ იმ შემთხვევაშია შესაძლებელი, როცა მოსამართლე ნამდვილად დამოუკიდებელია.
მოსამართლე ემორჩილება როგორც მატერიალურ, ისე პროცესუალურ კანონს.
მოსამართლის დამოუკიდებლობა უზრუნველყოფილია პოლიტიკური, ეკონომიკური და სამართლებრივი გარანტიებით.
მოსამართლე არ შეიძლება იყოს პოლიტიკური პარტიის წევრი და მონაწილეობდეს პოლიტიკურ საქმიანობაში.
მოსამართლის დამოუკიდებლობის იურიდიული გარანტიებია - მართლმსაჯულების განხორციელების კანონით დადგენილი წესი, მოსამართლის შეუცვლელობა, თანამდებობაზე მოსამართლის გამწესების წესი.
მოსამართლე არ არის ვალდებული მისცეს რაიმე ახსნა-განმარტება უკვე განხილულ ან მის წარმოებაში არსებული საქმის ირგვლივ.
სახელმწიფო ვალდებულია უზრუნველყოს მოსამართლის და მისი ოჯახის უსაფრთხოება, რადგან მოსამართლის დამოუკიდებლობის იურიდიული გარანტიაა მისი პიროვნების ხელშეუხებლობა.
3. სასამართლოს და კანონის წინაშე თანასწორობის პრინციპი- სასამართლოს და კანონის წინაშე თანასწორობის პრინციპი განმტკიცებულია საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლში.
სასამართლოს და კანონის წინაშე ყველა ადამიანი თანასწორია განურჩევლად რასისა, კანის ფერისა, ენისა, სქესისა, რელიგიისა, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებებისა, ეროვნული, ეთნიკური და სოციალური კუთვნილებისა, წარმოშობისა, ქონებრივი და წოდებრივი მდგომარეობისა, საცხოვრებელი ადგილისა.
კანონი დიდისა და და პატარისათვის ერთნაირი უნდა იყოს (ილია).
რომაული პრინციპი - კანონი ყველას ერთნაირად (თანაბრად ) ელაპარაკება.
ეს პრინციპი უზრუნველყოფილია იმით, რომ ყოველი საქმე განიხილება ერთი და იგივე წესით, დადგენილია ერთი და იგივე საპროცესო ფორმა, საქმის მონაწილენი სარგებლობენ თანაბარი სამართლებრივი გარანტიებით.
მართლმსაჯულება ხორციელდება ყველასათვის ერთიანი სასამართლოს მიერ.
4. მხარეთა საპროცესო თანასწორუფლებიანობის პრინციპი-სასამართლოს დანიშნულებაა გაარკვიოს სიმართლე და ეს მხოლოდ მაშინაა შესაძლებელი, როდესაც საქმეში ორივე მხარეს ერთნაირ მდგომარეობაში ჩააყენებს.
კანონი მხარეებს თანაბარ შესაძლებლობებს ანიჭებს უფლებების დაცვის საკითხში.
რომაელი იურისტების აზრით - მოსარჩელისათვის არ უნდა იყოს ნებადართული ის, რაც არ არის ნებადართული მოპასუხისათვის.
სასამართლომ ორივე მხარეს უნდა მიანიჭოს თანაბარი შესაძლებლობები (აუდიატურ ეტ ალტერა პარს - მოუსმინეთ მეორე მხარესაც).
ეს პრინციპი მჭიდროდაა დაკავშირებული შეჯიბრებითობის პრინციპთან.
5. შეჯიბრებითობის პრინციპი-მუხლი 4. შეჯიბრებითობის პრინციპი
1. სამართალწარმოება მიმდინარეობს შეჯიბრებითობის საფუძველზე.მხარეები სარგებლობენ თანაბარი უფლებებითა და შესაძლებლობებით, დაასაბუთონ თავიანთი მოთხოვნები, უარყონ ან გააქარწყლონ მეორე მხარის მიერ წამოყენებული მოთხოვნები, მოსაზრებები თუ მტკიცებულებები. მხარეები თვითონვე განსაზღვრავენ, თუ რომელი ფაქტები უნდა დაედოს საფუძვლად მათ მოთხოვნებს ან რომელი მტკიცებულებებით უნდა იქნეს დადასტურებული ეს ფაქტები.
2. საქმის გარემოებათა გასარკვევად სასამართლოს შეუძლია თავისი ინიციატივით მიმართოს ამ კოდექსში გათვალისწინებულ ღონისძიებებს.
შეჯიბრებითობა ნიშნავს შედავებას, შებრძოლებას და გამარჯვებისკენ სწრაფვას.
სამოქალაქო საქმის განხილვა მიმდინარეობს შეჯიბრებითი ფორმით.
სამოქალაქო სამართალწარმოების მიზანია არა ჭეშმარიტების დადგენა, არამედ მხარეთა შეჯიბრის საფუძველზე სასამართლოს დარწმუნება ამ თუ იმ პოზიციის სისწორეში
საქმის იურიდიული მხარის გამორკვევა, სათანადო კანონის მონახვა და შეფარდება სასამართლოს მოვალეობა.
მომეცი ფაქტები - მოგცემ სამართალს.
თვით სასამართლო თავისი ინიციატივით არ აგროვებს მტკიცებულებებს, არამედ საქმეს წყვეტს მხოლოდ იმ ფაქტობრივი მასალის მიხედვით, რომელსაც მას წარუდგენენ მხარეები.
საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო სამართალში “წმინდა”, “სრული” შეჯიბრებითობა არ არსებობს (მე-4 მუხლის მეორე ნაწილი).
შეჯიბრებითობის პრინციპი ნიშნავს, რომ მხოლოდ მხარეები წყვეტენ, თუ რომელ გარემოებებსა და, მაშასადამე, ფაქტებს წარმოადგენენ, ხოლო სამართლებრივი შეფასება კი სასამართლოს კომპეტენციაა.
სასამართლომ საკუთარი გადაწყვეტილება უნდა დააყრდნოს მოწინააღმდეგე მხარის მიერ წარმოდგენილ მეორე მხარისთვის ხელსაყრელ ფაქტებს ან მტკიცებულების შეფასების ხელსაყრელ შედეგებს - თუმცა, შეძლებისდაგვარად მას შემდეგ, რაც შესაბამის სამართლებრივ მითითებას გააკეთებს - იმ შემთხვევაშიც კი, თუ სარგებლის მიმღები მხარე ამაზე პირდაპირ არ უთითებს.
სასამართლო თავისუფალია სამართლებრივი შეფასებისას.
მხარეებს არ შეუძლიათ - არც ცალკე და არც ერთობლივად - სასამართლოს იძულება, წარმოდგენილი ფაქტობრივი გარემოებები შეამოწმოს მხოლოდ ან უპირატესად ერთი განსაზღვრული სამართლებრივი ასპექტის ფარგლებში, ან არ განიხილოს მოთხოვნის უფლების კონკრეტული მატერიალური საფუძველი. განსაკუთრებით მოთხოვნის უფლებათა კონკურენციის პირობებში, მხოლოდ სასამართლოს საქმეა, გადაწყვიტოს, თუ რომელი სამართლებრივი ასპექტებით (აგრეთვე, წინდახედულობიდან გამომდინარე, ე.წ. დამატებითი დასაბუთებებით) დაასაბუთებს გადაწყვეტილებას, რომლითაც აკმაყოფილებს სარჩელს. როდესაც სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარს ამბობს, სასამართლომ, ამისგან განსხვავებით, უნდა განიხილოს მოთხოვნის უფლების ყველა ის სამართლებრივი საფუძველი, რომლებსაც შეიძლება დააყრდნოს თავისი გადაწყვეტილება; მეტიც, ეს უნდა მოხდეს იმისგან დამოუკიდებლად, თუ რომელ სამართლებრივ შეხედულებებს შეეხნენ მხარეები საქმისწარმოებისას.
6. სამართალწარმოების სახელმწიფო ენაზე განხორციელების პრინციპი-მე-9-ე მუხლის მე- 4-ე ნაწილი
სამართალწარმოება ხორციელდება სახელმწიფო ენაზე. სახელმწიფო ენის არ მცოდნე პირს მიეჩინება თარჯიმანი.
საქართველოს სახელმწიფო ენა არის ქართული, ხოლო აფხაზეთში აგრეთვე - აფხაზური.
ნებისმიერი დოკუმენტი სასამართლოს უნდა წარედგინოს სახელმწიფო ენაზე. თუ დოკუმენტი საჭიროებს სახელწმიფო ენაზე თარგმნას, იგი უნდა ითარგმნოს სახელმწიფო ენაზე, დამოწმდეს სათანადოდ და ისე წარედგინოს სასამართლოს.
იმ ენის არჩევანის უფლება, რა ენაზეც პირმა უნდა მისცეს ახსნა-განმარტება სასამართლოს, მხოლოდ ამ პირს ეკუთვნის. სასამართლო არ არის უფლებამოსილი გადაწყვიტოს ეს საკითხი.
თარჯიმნის მომსახურებით სამართალწარმოების არმცოდნე პირი სარგებლობს უსასყიდლოდ.
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 213-ე მუხლი.
სამართალწარმოების სახელმწიფო ენაზე განხორციელების პრინციპის დარღვევა განიხილება, როგორც სამოქალაქო საპროცესო სამართლის ნორმათა არსებითი და უხეში დარღვევა, რაც შეიძლება საფუძვლად დაედოს სასამართლო გადაწყვეტილების გაუქმებას.
7. სამოქალაქო პროცესის საქვეყნოობის პრინციპი-მუხლი 9. სამოქალაქო პროცესის საქვეყნოობა და სამართალწარმოების ენა
1. სასამართლოში ყველა საქმე განიხილება ღია სხდომებზე, თუ ეს არ ეწინააღმდეგება სახელმწიფო საიდუმლოების დაცვის ინტერესებს. დახურულ სხდომაზე საქმის განხილვა დასაშვებია აგრეთვე კანონმდებლობით გათვალისწინებულ სხვა შემთხვევებში, მხარის მოტივირებული შუამდგომლობის საფუძველზე.
1.1. სასამართლოს შენობაში, ასევე სამოქალაქო საქმის განხილვის ფოტო-, კინო-, ვიდეოგადაღება, სტენოგრაფირება და აუდიოჩაწერა ხორციელდება „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონით დადგენილი წესით. (11.07.2007. №5290 ამოქმედდეს გამოქვეყნებიდან მე-15 დღეს)
2. დახურულ სხდომაზე საქმის განხილვაში მონაწილეობენ მხარეები და მათი წარმომადგენლები, ხოლო აუცილებლობის შემთხვევაში _ მოწმეები, ექსპერტები, სპეციალისტები და თარჯიმნები.
3. საქმის დახურულ სხდომაზე განხილვის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.
პროცესის საქვეყნოობა იმაში მდგომარეობს, რომ ყველა მსურველს უფლება აქვს თავისუფლად დაესწროს სასამართლო სხდომას, იმყოფებოდეს სხდომის დარბაზში საქმის განხილვის დროს პროცესის დაწყებიდან , მის დამთავრებამდე.
სამოქალაქო საქმის დახურულ სხდომაზე განხილვის ორი სახე არსებობს:
1.ყველა შემთხვევაში როდესაც ამას უპირობოდ მოითხოვს კანონი.
2.მხარის ან მისი წარმომადგენლის შუამდგომლობით ან სასამართლოს ინიციატივით
მუხლი 131. სასამართლო სხდომის მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებით გაშუქება (1.05.2013 N 580)
1. სასამართლო ვალდებულია უზრუნველყოს სასამართლო პროცესის აუდიო-, ვიდეოჩაწერა. სასამართლომ მოთხოვნისთანავე უნდა უზრუნველყოს აუდიო-, ვიდეოჩანაწერის მხარეებისთვის ხელმისაწვდომობა. თუ სასამართლოს მიერ გამოტანილია განჩინება სასამართლო სხდომის ნაწილობრივ ან სრულად დახურვის თაობაზე, მხარეები ვალდებული არიან ხელი მოაწერონ ხელწერილს აუდიო-, ვიდეოჩანაწერის გაუმჟღავნებლობაზე.
2. საზოგადოებრივი მაუწყებელი უფლებამოსილია შეუზღუდავად განახორციელოს სასამართლო პროცესის ფოტოგადაღება, კინო-, ვიდეო-, აუდიოჩაწერა, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც სასამართლოს მიერ გამოტანილია განჩინება სასამართლო სხდომის ნაწილობრივ ან სრულად დახურვის თაობაზე. საზოგადოებრივი მაუწყებელი ვალდებულია უზრუნველყოს ჩანაწერის გადაცემა მასობრივი ინფორმაციის სხვა საშუალებებისათვის მათი მოთხოვნისთანავე.
3. თუ საზოგადოებრივი მაუწყებელი არ სარგებლობს ამ მუხლის მე-2 პუნქტით განსაზღვრული უფლებამოსილებით, ასეთი უფლებამოსილებით სარგებლობა შეუძლია სხვა საერთო საეთერო მაუწყებელს სასამართლო სხდომის დაწყების წინ საქმის განმხილველი მოსამართლისათვის წერილობითი განცხადების წარდგენის საფუძველზე. თუ ასეთი განცხადება წარდგენილია ერთზე მეტი საერთო საეთერო მაუწყებლის მიერ, მოსამართლე უფლებამოსილ პირს შეარჩევს წილისყრის საფუძველზე. პირს, რომელიც ახორციელებს ამ მუხლის მე-2 პუნქტით განსაზღვრულ უფლებამოსილებას, ეკისრება იმავე პუნქტით განსაზღვრული ვალდებულებაც. (12.06.2015. N3696 ამოქმედდეს 2015 წლის 17 ივნისიდან) 7. ნებადართულია სასამართლოს ეზოსა და შენობის დერეფანში ფოტოგადაღება, კინო-, ვიდეო-, აუდიოჩაწერა და ეთერში გადაცემა ყოველგვარი შეზღუდვის გარეშე. დაუშვებელია სასამართლოს მიერ დადგენილი წესით სასამართლოს შენობაში შესული პირისათვის პირადი ნივთების, მათ შორის, მობილური ტელეფონის, კომპიუტერის, ფოტო-, კინო-, ვიდეო- ან/და აუდიოსაშუალებების ჩამორთმევა.
8. კანონიერების პრინციპი- სამოქალაქო პროცესი უფლების დაცვის ერთ-ერთი ფორმაა და კანონის დარღვევის შემთხვევაში სახელმწიფომ უნდა უზრუნველყოს დარღვეული ან სადავო უფლების სათანადო დაცვა კანონით დადგენილი საპროცესო წესით და ასევე განახორციელოს მიღებული გადაწყვეტილების აღსრულებაც.
სასამართლო ვალდებულია საქმე საქართველოს კონსტიტუციის და კანონმდებლობის საფუძველზე გადაწყვიტოს.
სასამართლომ ნებისმიერი აქტის მიღებისას თუ საპროცესო მოქმედების განხორციელებისას სწორად უნდა გამოიყენოს როგორც მატერიალური (რეგულაციური) სამართლის, ისე საპროცესო სამართლის შესაბამისი ნორმები.
გადაწყვეტილებაში მითითებული უნდა იქნეს, თუ რომელი კანონის საფუძველზე გადაწყდა ეს კონკრეტული დავა
კანონიერების პრონციპის განხორციელება უზრუნველყოფილია მთელი რიგი საპროცესო გარანტიებით. ეს გარანტიებია: მოსამართლეთა დამოუკიდებლობა და მხოლოდ კანონისადმი მათი მორჩილება, კანონისა და სასამართლოს წინაშე მხარეთა თანასწორობა, პროცესის შეჯიბრებითობა, მხარეთა თანასწორუფლებიანობა, საქმის განხილვის საქვეყნოობა, საქმის განხილვის უშუალობა და ასე შემდეგ
9. დისპოზიციურობის პრინციპი-მუხლი 3. დისპოზიციურობის პრინციპი
1. მხარეები იწყებენ საქმის წარმოებას სასამართლოში, ამ კოდექსში ჩამოყალიბებული წესების შესაბამისად, სარჩელის ან განცხადების შეტანის გზით. ისინი განსაზღვრავენ დავის საგანს და თვითონვე იღებენ გადაწყვეტილებას სარჩელის (განცხადების) შეტანის შესახებ.
2. მხარეებს შეუძლიათ საქმის წარმოება მორიგებით დაამთავრონ. მოსარჩელეს შეუძლია უარი თქვას სარჩელზე, ხოლო მოპასუხეს - ცნოს სარჩელი.
ვისაც სურს განახორციელოს თავისი უფლებები, თვითონვე უნდა იზრუნოს ამაზე.
პიროვნება თავისუფალია განკარგოს საკუთარი მატერიალური უფლებების და ამ უფლებების დაცვის საპროცესო საშუალებები
დისპოზიციურობის პრინციპი გერმანულ სამართალშიც შეუზღუდავად მოქმედებს წარმოების დაწყებისა და დავის საგნის განსაზღვრისას.
დისპოზიციურობის პრინციპი არ აბრკოლებს სასამართლოს პროცესის აქტიურად მართვაში.
.
10. ზეპირობისა და წერილობითობის შეხამების პრინციპი
სამოქალაქო პროცესი აგებულია ამ ორი საწყისის შეხამებაზე.
სასამართლო საქმეს იხილავს როგორც წესი ზეპირად.
სამართალწარმოება სასამართლოში ხორციელდება წერილობითისა და ზეპირი ფორმის შეხამებით.
11. უშუალობის პრინციპი მტკიცებულებები სასამართლომ უნდა გამოიკვლიოს უშუალოდ, უშუალო აღქმის საფუძველზე.
სასამართლო გადაწყვეტილება უნდა ეფუძნებოდეს მხოლოდ სასამართლო სხდომაზე შემოწმებულ და გამოკვლეულ მტკიცებულებას.
სასამართლო პირადად უნდა გაეცნოს მტკიცებულებებს და არა სხვა პირთა მეშვეობით.
უშუალობა იმაში მდგომარეობს, რომ საქმის განხილვის დროს პირველი ინსტანციის სასამართლო ვალდებულია პირადად, ე.ი. უშუალოდ გამოიკვლიოს მტკიცებულებები, ანუ უშუალოდ მოისმინოს მხარეთა ახსნა-განმარტებები, მოწმეთა ჩვენებები, ექსპერტთა დასკვნები, გაეცნოს წერილობით მტკიცებულებებს, დაათვალიეროს ნივთიერი მტკიცებულებები.
12. სასამართლო გადაწყვეტილებათა სავალდებულობის პრინციპი
მუხლი 10. სასამართლო გადაწყვეტილებათა სავალდებულოობა
კანონიერ ძალაში შესული სასამართლოს გადაწყვეტილებები (განჩინებები, დადგენილებები), აგრეთვე თავისი უფლებამოსილების განსახორციელებლად სასამართლოს მიერ აღძრული მოთხოვნები და განკარგულებები სავალდებულოა საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე ყველა სახელმწიფო, საზოგადოებრივი თუ კერძო საწარმოსათვის, დაწესებულებისათვის, ორგანიზაციისათვის, თანამდებობის პირისა თუ მოქალაქისათვის და ისინი უნდა შესრულდეს.
6. სასამართლოს შემადგენლობა და აცილება.
7.განსჯადობა
სასარჩელო განცხადების წარმოებაში მირების შესახებ გადაწყვეტილების მიმრებმა სასამართლომ სხვა საკიტხებთან ერთად ერთ-ერთი უმტავრესი საკითხიც უნდა გადაწყვიტოს,კერძოდ განსჯადობის საკიტხი.ე.ი. უნდა განსაზღროს მოცემული საქმე არის თუ არა მოცემული კონკრეტული სასამართლოს განსჯადი,შეუძლია თუ არა ამ სასამართლოს მისი განხილვა-გადაწყვეტა. განსჯადობა ეს არის პროცესის ინსტიტუტი,რომელიც აწესრიგებს სასამართლოებისადმი უწყებრივად ქვემდებარე საქმეების კონკრეტული სასამართლოს გამგებლობისადმი მიკუთვნების საკიტხს.
ძირითადი ნიშნების მიედვით განასხვავებენ გავრეობით,ანუ საგნობრივ და ტერტორიულ განსჯადობას.
საქართველოს საერთო სასამართლოთა სისტემას მქნიან:რაიონული,სააპელაციო,უზენაესი სასამართლოები.გვარეობითი განსჯადობა განსაზღვრავს საერთო სასამართლოების ამ სხვადასხვა რგოლის სასამართლოთაგან,თუ კონკრეტულად რომელი რგოლის სასამართლომ უნდა განიხილოს სავა აარსებითად.
საქმეთა გავრის(სახის) გარდა,განსჯადობის განსაზღვრის ნიშანია აგრეთვე ტერიტორიაც,რომელზედაც ფუნქციონირებს კონკრეტული სასამართლო. ტერიტორიული განსჯადობა ეწოდება სასამართლოებისადმი საქმეთა განსჯადობას იმ ტერიტორიისდა მიხედვით,რომელზედაც ვრცელდება მოცემული სასამართლოს საქმიანობა. ტერიტორიული განსჯადობის ქვესახეები:1) სამოქალაქო საქმეთა საერთო განსჯადობა განისაზღვრება მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილით. სარჩელი იურიდიული პირის მიმართ სასამართლოს წარედგინება იურიდილი პირის ადგილსამყოფელის მიხედვით. მოსარცელე ვალდებულია თVითონ მიუთითოს სარჩელში მოპასუხის მისამართი.თუ მოპასუხეს არ აქვს საცხოვრებელი მაშინ საქმის განხილვა მოხდება მისი ადგილსამყოფელის მიხედვიტ. თუ მოსარჩელისთვის უცნობია მოპასუხის ადგილსამყოფელი მაშინ საღცელი აღიძრება მოპასუხის უკანასკნელი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.
იურიდიულ პირის ადგილსამყოფლად ითვლება მისის ადმინისტრაციიის მდებარეობის ადგილი. იურიდიულ პირს შესაძლოა ჰქონდეს მხოლოდ ერთი ადგილსამყოფელი.მისი სხვა ადგილსმაყოფელი ჩაითVლება ფილიალის ადგილსამყოფელად.
2)ალტერნატიული განსჯადობა,როცა საქმე შეიძლება განხილულ იქნეს კანონში მითითებული რამდნეიმე სასამართლოდან ერთ-ერთ სასამართლოში მოსარჩელის არჩევით.განსჯადობა მოსარცელის არჩევით ნიშნავს რომ საქმე არა მხოლოდ მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის სასამართლოს განსჯადია,არამედ შეიძლება სხვა სასამართლოს განსჯადიც გახდეს.
3)განსაკუთრებული განსჯადობა,რომელიც უშვებს განსაზღვრული კატეგორიის საქმეთა განხილვას მხოლოდ ერთ რომელიმე,კანონით ზუსტად განსაზღვრულ სასამართლოში.განსაკუთრებული განსჯადობის სამოქალაქო საქმეებზე სასამართლოს არცევა არ არის დამოკიდებული მოსარჩელის ნებაზე,არამედ განსჯადი სასამართლო ზუსტად არის განსაზღვრულიკანონით.
სარჩელები კანონისმიერ ან ანდერძისმიერ მემკვიდრეობასთან დაკავშირებით სასამართლოს წარედგინება მამკვიდრებლის გარდაცვალებამდე მისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.თუ მამკვიდრებელი საქართველოს მოქალაქეა,მაგრამ გარდაცვალების დროისთვის იგი საზღვარგარეთ ცხოვრობდა , სასამართლოში სარჩელი შეიძლება აღიძრას საქართველოში მისი უკანასკნელი საცხოვრებელი ადგილის ან სამკვიდრო ქონების ადგილსამყოფელის მიხევდით.
4)სახელშეკრულებო განსჯადობა ეწოდება მხარეთა შეთანხმებით დადგენილ განსჯადობა. სახელშეკრულებო განსჯადობა ნიშნავს,რომ მხარეებს ურთიერთშეთანხმებით შეუძლიათ დაადგინონ მოცემული კონკრეტული სამოქალაქო საქმის ტერიტორიული განსჯადობა.
8 სასამართლო შეტყობინება და დაბარება
მხარეს ან მის წარმომადგენელს სასამართლო უწყებით ეცნობება სასამართლო სხდომის ან ცალკეული საპროცესო მოქმედების შესრულების დრო და ადგილი, უწყება მხარისათვის და მისი წარმომადგენლისათვის ჩაბარებულად ჩაითვლება, თუ იგი ჩაბარდება ერთ ერთ მათგანს ხოლო ჩაბარების განსხვავებულ, გონივრულ წესზე მხარეთა შეთანხმების არსებობის შემთხვევაში ამ შეთანხმებით გათვალისწინებული წესით. წარმომადგენელი ვალდებულია უწყების ჩაბარების შესახებ აცნობოს მხარეს. სასამართლო უწყებით სასამართლოში იბარებენ აგრეთვე მოწმეებს, ექსპერტებს, სპეციალისტებსა და თარჯიმნებს.მხარეებს ან მათ წარმომადგენლებს სასამართლო უწყება უნდა ჩაჰბარდეთ იმ ვარაუდით, რომ მათ ჰქონდეთ სასამართლოში დროულად გამოცხადებისა და საქმის მომზადებისათვის გონივრული ვადა მხარეები, მათი წარმომადგენლები, აგრეთვე მოწმეები, ექსპერტები, სპეციალისტები და თარჯიმნები შეიძლება დაიბარონ ტელეფონით, ფაქსით, სხვა ტექნიკური საშუალებით ,სასამართლო უწყება ადრესატს ბარდება მხარის მიერ მითითებული ძირითადი მისამართის (ფაქტობრივი ადგილსამყოფლის), ალტერნატიული მისამართის, სამუშაო ადგილის, სასამართლოსთვის ცნობილი სხვა მისამართის ან მხარეთა შეთანხმებით გათვალისწინებული ჩაბარების განსხვავებული წესის მიხედვით,თუ მოსარჩელის მიერ მითითებული თავისი ან მოპასუხის მისამართი არასწორი აღმოჩნდა, სასამართლოს გამოაქვს განჩინება სარჩელის განუხილველად დატოვების შესახებ.
9 პროცესის ხარჯები
სამოქალაქო საქმეებზე მართლმსაჯულების განხორციელების თავისებურება იმაშიმდგომარეობს,რომ იგი ფასიანია.მხარეები და მესამე პირები სახელმწიფოს სასარგებლოდ იხდიან ფულად თანხებს,ნებისმიერ სასამართლოს შესასრულებელი საპროცესო მოქმედებაზე.სამოქალაქო საქმეთა წარმოებასთან დაკავშირებით მხარეთამიერ გადახდილ ფულად თანხებს სასამართლო ხხარჯები ეწოდება, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის თანახმად პროცესის ხარჯები ორი სახისაა- სასამართლო ხარჯები და სასამართლოს გარეშე ხარჯები.სასამართლო ხარჯებს შეადგენს სახელმწიფო ბაჟი და საქმის განხილვასთან დაკავშირებული ხარჯები. საქმის განხილვასთან დაკავშირებული ხარჯების გაანგარიშების წესი და მათიოდენობა განისაზღვრება საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოსგადაწყვეტილებით.სასამართლოს გარეშე ხარჯებს წარმოადგენს ადვოკატისათვისგაწეული ხარჯები, დაკარგული ხელფასი (განაცდური), მტკიცებულებათაუზრუნველსაყოფად გაწეული ხარჯები, აგრეთვე მხარეთა სხვა აუცილებელი ხარჯები, რაც შეეხება სახელმწიფო ბაჟს
სახელმწიფო ბაჟი არის შენტანი,რომელსაც იხდიან ფიზიკური და იურიდიულიპირები სახელმწიფოს მიერ მათი ინტერესების შესაბამისი იურიდიულიმნიშნელობის მქონე მოქმედებების შესრულებისა და სათანადო საბუთებისგაცემისთვის.სახელმწიფო ბაჟი მხარეებს შეაქვთ საქართველოს იუსტიციისუმაღლესი საბჭოს საერთო სასამართლოების დეპარტამენტის სადეპოზიტოანგარიშზე .სახელმწიფო ბაჟის ორი სახე არსებობს ესაა მარტივ და პროპორციული. მარტივიბაჟი გადახდევინება ხდება ლარებში და თეთრებში განსაზღვრული განაკვეთისმიხედვით ხოლო პროპორციული ბაჟის გამოითვლება პროცენტულად და მისოდენობა დამოკიდებულია სადავო თანხაზე, საჩივრის, სარჩელის ფასზე.რაც შეეხება ბაჟის ოდენობას,იგი ძირითადად წარმოადგენს დავის საგნისღირებულების 3%-ს,მაგრამ არანაკლებ 100ლარისა.ირველი ინსტანციის სასამართლოში არ უნდა აღემატებოდეს
10 მტკიცება და მტკიცებულებები
მტკიმტკიცების ცნება განუყოფლადაა დაკავშირებული მტკიცებულებებთან
სასამართლო მტკიცება იმაში მდგომარეობს, რომ ჯერ უნდა განისაზღვროს, თუ რომელს გარემოებებს აქვთ არსებითი მნიშვნელობა. ამისათვის კი უნდა ვიხელმძღვანელოთ მატერიალური სამართლის იმ ნორმის ჰიპოთეზით და დისპოზიციით, რომელიც უნდა იქნეს გამოყენებული.
მტკიცებულების შეფასება მხოლოდ სასამართლოს კომპეტენციაა.
მტკიცების ტვირთის განაწილებაში არსებით როლს თამაშობს პრეზუმფციები, რაც ნიშნავს ვარაუდს, ესაა ვარაუდი, რომელიც უტყუარად ითვლება მანამდე, სანამ საწინააღმდეგო არ დამტკიცდება
მტკიცებულებათა გამოკვლევა გულისხმობს მათ ყოველმხრივ შესწავლას, ანალიზს სასამართლოს, საქმის მონაწილეთა და მათი წარმომადგენლის მიერ მტკიცებულებათა შესახებობის, დასაშვებობის, უტყუარობის და საკმარისობის მიზნით.
მტკიცებულებათა შეფასება ეს არის მტკიცებულებათა შესახებობის, დასაშვებობის, უტყუარობის, საკმარისობის და მტკიცებულებებს შორის ურთიერთკავშირის არსებობის განსაზღვრა. ყოველი მტკიცებულება ფასდება ცალ-ცალკე და ყველა ერთმანეთთან კავშირში, რაც სასამართლოს შესაძლებლობას აძლევს შეაპირისპიროს ისინი ამ მტკიცებულებებს შორის წინააღმდეგობის აღმოფხვრის მიზნით.
მეცნიერთა აზრით მტკიცებულებათა შეფასება აზროვნების აქტია, ლოგიკური ოპერაციაა. მტკიცებულების შეფასებას ლოგიკური და სამართლებრივი მხარე აქვს.
მტკიცებულებებს საბოლოოდ აფასებს სასამართლო სათათბირო ოტახში, რაც ნებითი აქტის - სასამართლო გადაწყვეტილების მიღების საფუძველია. მტკიცებულებატა საბოლოო შეფასების მიზანია ფაქტების დადგენა მოცემულ საქმეზე.
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსში არ არის მოცემული მტკიცებულებების ცნება.
მტკიცებულებებია კანონით დადგენილი წესით მიღებული ცნობები ფაქტების შესახებ, რომელთა საფუძველზე სასამართლო ადგენს იმ გარემოებების არსებობას ან არარსებობას, რომლებიც ასაბუთებენ მხარეთა მოთხოვნებს და შესაგებელს და სხვა იმ გარემოებების არსებობას ან არარსებობას, რომელთაც მნიშვნელობა აქვთ საქმის სწორად განხილვისა და გადაწყვეტისათვის.
11 ადგილზე დათვალიერება
სამოქალაქო პროცესში, სასამართლოს მიერ ნივთიერი ან წერილობითი მტკიცებულების გაცნობა უშუალოდ ადგილზე, როდესაც მათი სასამართლოში წარდგენა შეუძლებელი ან მეტად ძნელია (მაგალითად, თუ ეს არის საცხოვრებელი ბინა, რომლის გაყოფას მოითხოვენ მხარეები, დაზგა, რომელზეც მუშა დაშავდა, დიდძალი საბუხჰალტრო დავთრები და მისთ.). ადგილზე დათვალიერებაში მონაწილეობს სასამართლოს მთელი შემადგენლობა. საქმის მონაწილე პირებსა და მათ წარმომადგენლებს აცნობებენ დათვალიერების დროსა და ადგილს. ადგილზე დათვალიერების შედეგი აისახება ოქმში, რომელსაც დათვალიერების ყველა მონაწილე აწერს ხელს. ოქმს დაერთვის ადგილზე შედგენილი ან შემოწმებული საბუთები; გვგმა, ნახაზი, სურათი და სხვ,,ადგილზე დათვალიერებას აწარმოებს საქმის განმხილველი მოსამართლე. თუ საქმეს სასამართლოს კოლეგიური შემადგენლობა იხილავს, ადგილზე დათვალიერების მოვალეობა, ამ სასამართლოს თავმჯდომარის გადაწყვეტილებით, შეიძლება დაეკისროს მის ერთ-ერთ წევრს. ფაქტების კონსტატაციის მიზნით ადგილზე დათვალიერების ჩატარება სასამართლომ შეიძლება დაავალოს საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში შემავალ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს − აღსრულების ეროვნულ ბიუროს.
12 მხარის ახსნა განმარტება
საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებების დადგენის პროცესი იწყება მხარეთა (მესამე პირთა, თანამონაწილეთა, კანონისმიერ წარმომადგენელთა) ახსნაგანმარტების მიღებით: მხარეები იძლევიან ახსნა-განმარტებებს მათთვის ცნობილი და საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებათა შესახებ. მხარეებს უფლება აქვთ, სასამართლოს წინასწარი ნებართვის გარეშე დაუსვან შეკითხვები მოწინააღმდეგე მხარეს და მის წარმომადგენელს. სასამართლო ნებართვას იძლევა მხოლოდ შეკითხვების დასმის პროცედურის დაწყების თაობაზე. თუ შეკითხვა უადგილოა ან შეუფერებელია და არ ემსახურება საქმის გარემოებების გამოკვლევასა და დადგენას, სასამართლოს, მხარის თხოვნით ან თავისი ინიციატივით, შეუძლია მოხსნას ასეთი შეკითხვა. შეკითხვის უადგილოდ ან შეუფერებლად მიჩნევა და მისი მოხსნა შეუძლია მოსამართლეს ერთპიროვნულად, ხოლო როცა საქმეს კოლეგიური სასამართლო იხილავს, მაშინ – სხდომის თავმჯდომარეს ასევე არ შეიძლება ახსნა-განმარტების მიღება:
ისეთი პირისაგან, რომელსაც თავისი ფიზიკური ნაკლის ან ფსიქიკური აშლილობის გამო არ შეუძლია სწორად აღიქვას ფაქტები და მისცეს მათ შესახებ სწორი ჩვენება;
სასულიერო პირისაგან ისეთი გარემოებათა შესახებ, რომლებიც მას გაანდვეს აღსარების დროს;
თანამდებობის პირისაგან ისეთ გარემოებებზე, რომელთა შესახებ საიდუმლოების დაცვაც მის სამსახურებრივ მოვალეობაში შედის, თუ იგი განთავისუფლებული არ არის ასეთი საიდუმლოების დაცვისაგან.
13 მოწმის ჩვენება
სამოქალაქო პროცესის ერთ-ერთი მხარის შუამდგომლობით, მოწმედ შეიძლება გამოძახებული იყოს ნებისმიერი პირი, რომელსაც შეუძლია მიაწოდოს სასამართლოს ცნობები საქმის გარემოებების შესახებ.
მოწმე არ შეიძლება იყოს:
1) პირი, რომელსაც თავისი ფიზიკური ნაკლის ან ფსიქიკური აშლილობის გამო არ შეუძლია სწორედ აღიქვას ფაქტები და მისცეს მათ შესახებ სწორი ჩვენება.
2) სასულიერი პირები- იმ გარემოებათა შესახებ, რომლებიც მას გაანდვეს აღსარების დროს.
3) წარმომადგენლები სამოქალაქო და სისხლის სამართლის საქმეებზე, ისეთ გარემოებებთან დაკავშირებით, რომლებიც მათთვის ცნობილი გახდა მათ მიერ წარმომადგენლის მოვალეობის შესრულებისას.
4) მედიატორი- მედიატორის მოვალეობის შესრულებისას გაგებული გარემოებების შესახებ.
მოწმედ დაბარებული პირი ვალდებულია გამოცხადდეს სასამართლოში და მისცეს სწორი ჩვენება. ამ ვალდებულების შეუსრულებლობისათვის გათვალისწინებულია პასუხისმგებლობა, კერძოდ მოწმის სასამართლოში არასაპატიო მიზეზით გამოუცხადებლობის შემთხვევაში იგი დაჯარიმდება 50 ლარით. სასამართლოს შეუძლია დაადგინოს მოწმის იძულებითი მიყვანა.
ამავდროულად ჩვენების მიცემაზე უარის თქმისა და განზრახ არასწორი ჩვენების მიცემისათვის მოწმეს შეიძლება დაეკისროს სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა.
თუმცა აქაც არსებობს გამონაკლისი, კერძოდ ჩვენების მიცემაზე უარი შეუძლია თქვან:
გ) პირებმა, რომლებიც თავიანთი სამსახურებრივი მდგომარეობის გამო ვალდებულნი არიან დაიცვან საიდუმლოება, თუ ისინი განთავისუფლებულნი არ არიან ამ მოვალეობისაგან.
მათ შეუძლიათ უარის თქმა მხოლოდ მაშინ, თუ:
1) ჩვენების მიცემა გამოიწვევს მოწმის ან მისი ახლო ნათესავის მიმართ სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყებას.
ან/და
2) მიაყენებს მათ ქონებრივ ზიანს.
როგორც წესი მოწმის დაკითხვა ხორციელდება სასამართლოს მთავარ სხდომაზე, მაგრამ მოწმე შეიძლება დაიკითხოს მის ადგილსამყოფელზეც, თუ არსებობს კანონით განსაზღვრული გამონაკლისი შემთხვევები. მაგალითად, ავადმყოფობის გამო არ შეუძლია გამოცხადდეს.
მოწმეები უნდა დაიკითხონ ცალ-ცალკე, რათა მათ არ მოახდინონ გავლენა ერთმანეთზე ჩვენების მიცემისას. ასევე ისინი სხდომის დამთავრებამდე უნდა იმყოფებოდნენ დარბაზში, რადგან შესაძლოა საჭირო გახდეს მათი განმეორებით დაკითხვა ან სხვა მოწმეებთან დაპირისპირება.
14 ექსპერტის დასკვნა
თუ საქმის განხილვასთან დაკავშირებულ საკითხზე მოსამართლეს სპეციალური ცოდნა არ გააჩნია, სასამართლოს შეუძლია თავისი ინიციატივით დანიშნოს ექსპერტიზა საქმის განხილვის ნებისმიერ სტადიაზე, მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ აღნიშნული საკითხის განმარტებას არსებითი მნიშვნელობა აქვს საქმის გადაწყვეტისათვის და მის გარეშე გადაწყვეტილების გამოტა ნა შეუძლებელია. ასეთ შემთხვევაში სასამართლოს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება. მხარეებს შეუძლიათ სასამართლოსგან დამოუკიდებლად უზრუნველყონ ექსპერტიზის ჩატარება. ასეთ შემთხვევაში ექსპერტის დასკვნა სასამართლოს უნდა წარედგინოს სასამართლოში საქმის აღძვრის ან საქმის მომზადების სტადიაზე. სარჩელის (შესაგებლის) წარდგენისას მხარეს უფლება აქვს, მოითხოვოს ვადა ექსპერტის დასკვნის წარმოსადგენად.საქმის მთავარ სხდომაზე განხილვისას ექსპერტის დასკვნა მხარემ შეიძლება წარმოადგინოს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ სასამართლო განხილვისათვის საქმის მომზადების სტადიაზე მისთვის ექსპერტის დასკვნის წარდგენის საჭიროება ობიექტური მიზეზებით ვერ იქნებოდა ცნობილი და ასეთი საფუძველი წარმოიშვა ამ სხდომაზე, ან თუ მხარემ საპატიო მიზეზით ვერ უზრუნველყო შესაბამისი ექსპერტის დასკვნის წარმოდგენა საქმის მომზადების სტადიაზე.
ჰიპოთება-შესაძლოა ჩაიდინა , ქმედების შემადგენლობა :სუბიექტი -ა , ობიექტი -ბ-ს სიცოცხლე , ობიექტური შემადგენლობა : ქმედება -სისხლოს სამართლებრივად რელევანტური ქმედება განხორციელდა ,შედეგი -ჩაიდინა ... მუხლით გათვალისწინებული ქმედება , შედეგი დამდგარია , მიზეზობრივი კავშირი -პირობათა თეორიიდან გამომდინარე ,აშკარაა მიზეზობრივი კავშირი , (კუმულაციური მიზეზობრიობა , როდესაც რამდენიმე წინაპირობა ერთად აღებული იწვებს შედეგის დადგომას , ალტერნატიული მიზეზობიობა , როდესაც ჭირს მიზეზობრიობის დადგენა , ამიტომ ხდება მისი მოდიფიცირება , ა ტიპიური მიზეზობრიობა გაწყყვეტილი მიზეობრიობა , მიზეზობრივი კავშირის დადგენის შეუძლებლობა )ობიექტური შერაცხვა -შექმნანთუ არა სამართლებრივად გასაკიცხი საფრთხე . სუბიექტური შემადგენლობა , განზრახვა , პირდაპირი , არაპირდაპირი , მოტივი, მიზანი, შეცდომა პიროვნებაში, ამ შემთხვევაში დაისჯება 1) გაუფრთხილებლობა 2) მცდელობა . მართლწინააღმდეგობა -ქმედება შესაძლებელია გამართლდეს. გამართლების ობიექტური ნიშნები, აუცილებელი მოგერიების დროს ქმდება უნდა იყოს მართლსაწინააღმდეგო და იმწუთიერი . უკიდურესი აუცილებლობა და აუცილებელი მოგერიება - იმწუთიერობა , აუც.მოგ. დროს ვიწროდ განიმარტება , სამართლებრივი სიკეთეების შედარება აუც .მოგ დროს არ ხდება .საფრთხის თავიდან აცილების გზები, აუც.მოგ დროს არ არის სავალდებულო .
აუცილებელი მოგერიება (28) 1.ქმედების შემადგენლობა ა) ობიექტური შემადგებლობა - ქმედება , შედეგი , მიზეზობრივი კავშირი , ობიექტური შერაცხვა ბ) სუბიექტური შემადგენლობა - მართლწინააღმდეგობა , აუცილებელი მოგერიება ა) გამართლების ობიექტური ნიშნები - აუცილებელი მოგერიების მდგომარეობა ( ქმედების გამართლებისთვის მართლწინააღმდეგობა და იმწუთიერობა ) მართლსაწინააღმდეგო ხელყოფა , ხელყოფის იმწუთიერობა , აუცილებელი მოგერიების მოქმედება , აუცილებელი მოგერიებ უშუალოდ თავდამსხმელის მიმართ , თავდაცვით ქმედება , აუცილებელი მოგერიების საზღვრები ( არ უნდა იყოს შეუსაბამო თავდასხმა-თავდაცვა ) აუც. მოგ. სოციალურ ეთიკური საზღვრები . ბ) აუცილებელი მოგერიების სუბიექტური მხარე - აუც. მდგომარეობის ცოდნა . თავდაცვის მიზნით მოქმედება ( დეფენზიური თავდაცვა , აგრესიული თავდაცვა )
ირიბი ჩვენების მტკიცებულებითი მნიშვნელობა სისხლის სამართლის პროცესში
ირიბი ჩვენების, სხვა მტკიცებულებებისგან განსხვავებული წესით მოწესრიგებას, ქართულ კანონმდებლობაში არ აქვს ხანგრძლივი ისტორია და ის უკავშირდება სისხლის სამართლის ახალი საპროცესო კოდექსის ამოქმედებას. კანონში არსებული ჩანაწერის მიხედვით, ირიბია მოწმის ის ჩვენება, რომელიც ეფუძნება სხვა პირის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას. საპროცესო კოდექსის 76-ე მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, ირიბია მოწმის ის ჩვენება, რომელიც ეფუძნება სხვა პირის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას. ირიბი ჩვენება დასაშვები მტკიცებულებაა მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ირიბი ჩვენების მიმცემი პირი მიუთითებს ინფორმაციის წყაროს, რომლის იდენტიფიცირება და რეალურად არსებობის შემოწმება შესაძლებელია. ირიბი ჩვენება ეყრდნობა სხვა წყაროდან მოპოვებულ, როგორც წესი, მოდიფიცირებულ ფაქტობრივ ინფორმაციას, ვინაიდან ირიბ ჩვენებას იძლევა პირი, რომლისთვისაც აღნიშნული ინფორმაცია სხვა პირის მეშვეობით გახდა ცნობილი. ანუ მოწმეს საკუთარი თვალით არ დაუნახავს ან სხვაგვარად უშუალოდ არ აღუქვამს (არ მოუსმენია, განუცდია, გაუსინჯავს და ა.შ.) ის გარემოება, რომლის თაობაზეც იძლევა ჩვენებას. ირიბი ჩვენებით დადგენილ ფაქტსა და ინფორმაციის წყაროს შორის არსებობს შუალედური რგოლი და შესაბამისად, რაც უფრო მეტი შუალედური რგოლი არსებობს წყაროსა და ჩვენების მიმცემ მოწმეს შორის, მით უფრო ნაკლებია მის მიერ მიწოდებული ირიბი ჩვენების სარწმუნოობის ხარისხი და მტკიცებულებითი წონა. ამავე მუხლის მე-3 ნაწილით კი, სასამართლოში საქმის არსებითი განხილვის დროს ირიბი ჩვენება დასაშვები მტკიცებულებაა, თუ იგი დასტურდება სხვა ისეთი მტკიცებულებით, რომელიც არ არის ირიბი ჩვენება. შესაბამისად, სისხლის სამართალწარმოებაში ირიბი ჩვენების გამოყენებისათვის საპროცესო კოდექსი ადგენს ორ წინაპირობას: 1. მოწმემ სახელდებით უნდა მიუთითოს პირველწყარო, რომ შესაძლებელი იყოს საჭიროების შემთხვევაში მისი დაკითხვა; 2. აღნიშნული ინფორმაცია უნდა დასტურდებოდეს საქმეში არსებული ნებისმიერი სხვა მტკიცებულებით, რომელიც არ არის ირიბი ჩვენება . ირიბი ჩვენების სხვა მტკიცებულებით დადასტურების ვალდებულება წარმოადგენს ირიბი ჩვენების დასაშვებობის სავალდებულო წინაპირობას მხოლოდ სასამართლოში საქმის არსებითი განხილვის სტადიაზე. შესაბამისად, გამოძიების სტადიაზე ირიბი ჩვენების გამოყენება აღკვეთის ღონისძიების, ჩხრეკა-ამოღების, ქონებაზე ყადაღის დადების და საპროცესო კოდექსით გათვალისწინებული ნებისმიერი სხვა საპროცესო/საგამოძიებო მოქმედების ჩატარებაზე სასამართლოს ნებართვის გამოთხოვისას, საგამოძიებო ვერსიების შემოწმების, ახალი მტკიცებულებების მოძიების და სხვა მიზნებისათვის დაიშვება მაშინაც, თუ ირიბ ჩვენებაში მოცემული ინფორმაცია არ დასტურდება საქმეზე შეკრებილი არც ერთი სხვა მტკიცებულებით. ამასთან, საპროცესო კოდექსი ადგენს წყაროს დასახელების ვალდებულებას, მაგრამ არ ადგენს ირიბი ჩვენების სარწმუნოობის გადამოწმებისათვის დასახელებული პირველწყაროს დაკითხვის/ გამოკვლევის ვალდებულებას. პირველწყაროს მოწვევა პროცესში შესაძლებელია მნიშვნელოვან (ობიექტურ და სუბიექტურ) სირთულეებთან იყოს დაკავშირებული: გარდაცვალება, დაუდგენელია ადგილსამყოფელი, უარს აცხადებს ჩვენების მიცემაზე და სამართალწარმოებაში მონაწილეობაზე, აღარ ახსოვს და ა.შ. შესაბამისად, თუ მოწმე მიუთითებს, რომ აღნიშნული ინფორმაცია მისთვის ცნობილი გახდა აწ გარდაცვლილი მოქალაქისაგან, აღნიშნული ირიბი ჩვენება დასაშვები მტკიცებულება იქნება, მიუხედავად იმისა, რომ მხარეებს ობიექტურად არ ექნებათ შესაძლებლობა გადაამოწმონ პირველწყაროს სანდოობა . ირიბი ჩვენების გამოყენება, იკრძალება გამამტყუნებელი განაჩენის და ბრალის დადგენილების დასაბუთებისათვის. ირიბი ჩვენების გამოყენება დაიშვება მხოლოდ საქმეში არსებული მტკიცებულებების და საგამოძიებო ვერსიების შემოწმების, დამატებითი მტკიცებულების მოძიების, მოწმის ჩვენების იმპიჩმენტის, აღკვეთის ღონისძიების შეფარდების, ქონებაზე ყადაღის დადების, სამედიცინო დაწესებულებაში პირის მოთავსების, ჩხრეკა-ამოღების და სხვა საგამოძიებო და საპროცესო მოქმედებების განხორციელებისათვის .
----------------------------------------------დათვალიერების, როგორც ნივთიერ მტკიცებულებათა შეკრების უმთავრესი საშუალების ჩატარების თავისებურებანი
გამოძიების პროცესში დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ცალკეულ საგნებს ან მატერიალურ ობიექტებს, რომლებიც სწორედ მტკიცებულებითი ინფორმაციის წყაროს წარმოადგენენ. სისხლის სამართლის საქმის ფაქტობრივი გარემოებების მტკიცების პროცესი ოთხი ელემენტისაგან შედგება, რომელიც ერთმანეთთან მჭიდროდაა დაკავშირებული. ესენია: 1. მტკიცებულებათა შეკრება, 2. საპროცესო დამაგრება, 3. შემოწმება, 4. შეფასება. მტკიცებულებათა შეკრება ეს არის კომპლექსური ცნება, რომელიც მოიცავს მოქმედებებს, რომლებიც მიმართულია მტკიცებულებათა მოსაძებნად, აღმოსაჩენად და ამოსაღებად . ნივთიერი მტკიცებულება, როგორც წესი, მატერიალური სამყაროს ნებისმიერი ობიექტია, რომლისთვისაც დამახასიათებელია მტკიცებულებითი ინფორმასიის ნიშან-თვისებები და რომელიც მოპოვებული და დართულია სისხლის სამართლის საქმეზე საპროცესო კანონმდებლობით დადგენილი მოთხოვნების შესაბამისად. ნივთიერი მტკიცებულებებია, მაგალითად: ფეხის კვალი, თითის ანაბეჭდი, სიგარეტის ნამწვი, ადამიანის სისხლის კვალი, დოკუმენტები, სხვა და სხვა ნივთიერებები, ვიდეო და აუდიო ჩანაწერები და სხვა. გარდა ამისა, საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი ადგენს, რომ შედარებითი კვლევის ნიმუში, შენაცვლებადი ნივთიერი მტკიცებულებაა. საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 77-ე მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად, საქმის არსებითი განხილვის დროს მხოლოდ ის მტკიცებულებაა დასაშვები, რომლის ავთენტიკურობაც დასტურდება. ამასთანავე, ნივთიერი მტკიცებულება უნდა დათვალიერდეს და დაილუქოს. დათვალიერების დროს უნდა გამოვლინდეს და აღიწეროს ობიექტის ინდივიდუალური და გვარეობითი ნიშნები. ნივთიერი მტკიცებულებები მჭიდროდ არის დაკავშირებული სისხლის სამართლის საქმესთან, რადგან მათზე აღბეჭდილია მტკიცებულებითი კვალი. ისინი წარმოადგენენ: 1. დანაშაულის ჩადენის იარაღსა და საშუალებას; 2. დანაშაულის ჩადენის საგანს; 3. შეინარჩუნეს დანაშაულის სხვა და სხვა კვალი; 4. წარმოიქმნენ დანაშაულის ჩადენის შედეგად; 5. წარმოადგენენ დამნაშავე პირის იდენტიფიცირების და მისი აღმოჩენის, ბრალდების დადასტურების ან უარყოფის საშუალებას . ნივთიერი მტკიცებულებების წარმომავლობის შესახებ ინფორმაცია მოიპოვება სისხლის სამართლის საქმეში. სწორედ ამ ინფორმაციის მეშვეობით დგინდება, თუ რა კავშირი აქვს ამა თუ იმ მტკიცებულებას მოცემულ სისხლის სამართლის საქმესთან. მაგალითად, თუ სისხლის სამართლის საქმეში, მთავარი ნივთიერი მტკიცებულება არის სისხლიანი იარაღი, რომელზეც დატოვებულია დამნაშავის თითის ანაბეჭდები და უცნობია აღნიშნული იარაღის წარმომავლობა ანუ სად და ვის მიერ იქნა აღმოჩენილი, დაცვის მხარეს შეუძლია ამტკიცოს, რომ აღნიშნული დანა არ იყო გამოყენებული მკვლელობის ჩადენის დროს. ნივთიერ მტკიცებულებათა შეკრების პირველი ეტაპია მოძებნა, რაც გულისხმობს ინფორმაციის მიღებას მათი ადგილსამყოფელის და ადგილმდებარეობის თაობაზე. ეს შესაძლებელია მოხდეს როგორც საპროცესო მოქმედების,ასევე ანონიმური ზარის საფუძველზეც. აღმოჩენას რაც შეეხება, იგი წარმოადგენს მტკიცების სუბიექტის მიერ კონკრეტული საგნის, ობიექტის, კვალის უშუალო აღქმას. ხოლო ნივთიერი მტკიცებულებების ამოღება გულისხმობს მტკიცების სუბიექტის მიერ მის მიღებას ანუ დაუფლებას. ძირითად შემთხვევებში იგი თან სდევს აღმოჩენას. მოძებნისაგან განსხვავებით, ნივთიერ მტკიცებულებატა ამოღება, მირება ყოველთვის საპროცესო კანონმდებლობით დადგენილი წესით უნდა განხორციელდეს. მტკიცებულებათა შეკრების საშუალებები პირობითად შესაძლოა სამ ჯგუფად დაიყოს : 1. საგამოძიებო და სასამართლო მოქმედებები ,2. საგნებისა და დოკუმენტების გამოთხოვა, 3. პროცესის მონაწილეთა მიერ მათი წარდგენა. ნივთიერ მტკიცებულებათა შეკრების ძირითად საშუალებას ამათგან საგამოძიებო მოქმედებები წარმოადგენენ. ესენია დათვალიერება, ჩხრეკა და ამოღება, საგამოძიებო ექსპერიმენტი და სხვა. საგამოძიებო მოქმედების ჩატარებისას მხარეებს აქვთ თანაბარი უფლებამოვალეობანი. საგამოძიებო მოქმედებას დაცვის მხარის დასაბუთებული შუამდგომლობით ან სასამართლოს განჩინებით ატარებს გამომძიებელი, რომელიც არ შეიძლება იყოს ის პირი, რომელიც მოცემულ საქმეზე წარმოადგენს გამომძიებელს. გარდა ამისა, შესაძლებელია საგამოძიებო მოქმედება ჩატარედეს გამომძიებლის დადგენილების საფუძველზე. საგამოძიებო მოქმედების ჩატარებისას შეიძლება გამოყენებულ იქნეს დანაშაულის კვალისა და ნივთიერ მტკიცებულებათა აღმოჩენის, ფისქაციის და ამოღების მეცნიერულ ტექნიკური საშუალებები. თუ იგი განსაკუთრებულ ცოდნას მოითხოვს, მხარე მას ატარებს ექსპერტის მონაწილეობით. საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 125 მუხლის მიხედვით დათვალიერება წარმოადგენს დამოუკიდებელ საგამოძიებო მოქმედებას , რომლის მიზანია დანაშაულის კვალის და ნივთიერი მტკიცებულებების აღმოჩენა ან მნიშვნელოვანი სხვა გარემოებების გარკვევა. დათვალიერება მოიცავს შემთხვევის ადგილის, საცავის, სადგომის, სათავსოს, გვამის, საგნის, დოკუმენტის ან ინფორმაციის შემცველი სხვა ობიექტების დათვალიერებას. თუ დათვალიერება ეხება კერძო საკუთრებას, აუცილებელია სასამართლო განჩინება, გარდა იმ შემთხვევისა, თუ მხარე დათვალიერებას გადაუდებელი აუცილებლობის შემთხვევაში ატარებს ან მესაკუთრე წერილობით გამოხატავს თანხმობას . შემთხვევის ადგილის დათვალიერება, ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს საგამოძიებო მოქმედებას წარმოადგენს, რომელიც შემდგომში განსაზღვრავს დანაშაულის გახსნის წარმატებას და კონკრეტული პირის ბრალეულობის დადგენას . შემთხვევის ადგილად მიიჩნევა ადგილი, ტერიტორია, სადაც მოხდა დანაშაული ან აღმოჩენილია მისი კვალი. ეს შეიძლება იყოს საცხოვრებელი ფართი, სამსახურებრივი სადგომი ან სხვა დახურული თუ ღია ტერიტორია. დათვალიერების წარმოების უფლება აქვს გამომძიებელს და პროკურორს, რომლებმაც შეიძლება დამატებით მოიწვიონ ექსპერტი, დამცველი, დაზარალებული და სისხლის სამართლის პროცესის სხვა მონაწილე . ზემოაღნიშნულ შემთხვევაში, ერთ-ერთ განმსაზღვრელ ფაქტორს სწორედ საგამოძიებო მოქმედების დროულად და სრულყოფილად ჩატარება წარმოადგენს. დათვალიერების ხარისხიანად ჩატარება ხელს უწყობს უტყუარ მტკიცებულებათა მოპოვებას, რომელიც შესაძლოა გამოძიების სწორად წარმართვის წინაპირობა გახდეს. გასათვალისწინებელია, რომ დროთა განმავლობაში ადგილზე არსებული მტკიცებულებები შესაძლოა დაზიანდეს ან სრულად გაქრეს, რომლის გამოსწორება ხშირად შეუძლებელია . ერთ-ერთ მნიშვნელოვან საგამოძიებო მოქმედებად ასევე მიიჩნევა გვამის და ზოგადად, დოკუმენტების დათვალიერება. პირველის შემთხვევაში, გვამის გარეგნულ დათვალიერებას ახდენს მხარე და სასამართლო-სამედიცინო დარგის ექსპერტი. რაც შეეხება დოკუმენტის დავალიერებას, აქ იგულისხმება სხვადასხვა სახის დოკუმენტი, რომელიც დანაშაულის ჩადენის ადგილზე იქნება აღმოჩენილი. აღნიშნული დოკუმენტებს შეიძლება წარმოადგენდეს, საბანკო ამონაწერები, მინდობილობები, ხელშეკრულებები, რომელთაც დათვალირების ძირითად მიზანს მათი ავთენტურობის დადგენა, არსებულ საქმესთან კავშირი, დანაშაულის კვალის გამოვლენა წარმოადგენს . აქედან გამომდინარე, მნიშვნელოვანია შემთხვევის ადგილის დათვალიერების შედეგად აღმოჩენილი საგანი, დოკუმენტი თუ სხვა ნივთი შენახულ იქნას პირველად მდგომარეობაში და სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით გათვალისწინებული პროცედურების მიხედვით. გასათვალისწინებელია, რომ აღნიშნული მასალები, საქმის გამოძიების სწორად წარმართვის ერთ-ერთ წინაპირობას წარმოადგენს.------------------------------------------------------------
ჩხრეკისა და ამოღების,როგორც მტკიცებულებათა შეკრების საშუალებებ ის ჩატარების თავისებურებანი
ჩხრეკის საგანი სხვა არაფერია, თუ არა ის, რაც საძიებოა და რის დასაძებნად და აღმოსაჩენადაც წარმოებს ეს საგამოძიებო მოქმედება. ჩხრეკის ობიექტი კი არის ის, სადაც ან რაშიც უნდა ვეძიოთ გამოსაძიებელ საქმეზე მნიშვნელობის მქონე საგანი. ამ შემთხვევაში საძიებო საგანში იგულისხმება დანაშაულებრივი გზით მოპოვებული ყოველგვარი ფასეულობა, დანაშაულის ჩადენის იარაღები, დოკუმენტები, კანონით აკრძალული სხვადასხვა სახის საგანი (ცეცხლსასროლი იარაღი, საბრძოლო ვაზნები, ნარკოტიკული ნივთიერებები და სხვ.), ძებნაში მყოფი პირები, ადამიანის გვამი და სხვ. გასაჩხრეკი ობიექტების თავისებურებათა გათვალისწინებით, ჩხრეკის საგნების საძიებო ობიექტები შეიძლება იყოს საცხოვრებელი ბინა და სამსახურებრივი სამუშაო ოთახი თავისი დამხმარე სათავსოებით.თ ჩხრეკის ცალკე სახეებად უნდა მივიჩნიოთ2 : საცხოვრებელი ბინის ჩხრეკა დამხმარე სათავსებით; დაცული ადგილმდებარეობის ჩხრეკა; სამსახურებრივ ადგილზე სამუშაო ოთახის ჩხრეკა თავისი დამხმარე სათავსებით; პირადი ჩხრეკა.აქედან გამომდინარე შეგვიძლია განვმარტ₾ტ რომ ჩხრეკა არის პიროვნების ან დაწესებულების, ან საზოგადოებრივი ორგანიზაციის და გაერთიანებების ადმინისტრაციის ნების საწინააღმდეგოდ მიმართული ისეთი იძულებითი სახის საგამოძიებო მოქმედება, რომელიც მიმდინარეობს მათი საცხოვრებელი ბინის, შენობის, სამსახურებრივი სამუშაო ოთახის ან მდებარე დამხმარე სათავსების, ადგილმდებარეობის, პიროვნების და მისი კუთვნილი საგნებისა და ობიექტების (ხელბარგის, ტანსაცმლის, ტრანსპორტის და სხვ.) გამოკვლევა გამოსაძიებლ საქმეზე მნიშვნელობის მქონე დოკუმენტების, დანაშაულის ჩადენის იარაღების და კვალის დანაშაულებრივი გზით მოპოვებული ნივთებისა და ფასეულობის, გადამალული გვამის, ძებნაში მყოფი პირის და ჭეშმარიტების დადგენისათვის საჭირო სხვა საგნებისა და ნივთიერ მტკიცებულებათა აღმოჩენისა და ამოღების მიზნით.ჩხრეკის ანალოგიურად, ამოღებაც პიროვნების ან საწარმოო დაწესებულების, ან საზოგადოებრივი ორგანიზაციისა და გაერთიანების ადმინისტრაციის ნების საწინააღმდეგოდ მიმართული იძულებითი სახის საგამოძიებო მოქმედებაა, მაგრამ იმ განსხვავებით, რომ ჩხრეკის ჩატარების დროს, უმეტეს შემთხვევაში, უცნობი და გაურკვეველია, თუ ჩხრეკის შედეგად გამოძიებისათვის მნიშვნელობის მქონე რა კონკრეტული სახის საგანი ან დოკუმენტი იქნება აღმოჩენილი. ამოღების დროს კი წინასწარი მონაცემებით უკვე გარკვეულია.ისევე, როგორც ჩხრეკის, ამოღების ჩატარების დროსაც საჭიროა გვქონდეს მოსამართლის, ან სასამართლოს მიერ გამოტანილი განჩინება
ექსპერტი – სპეციალური ცოდნის, ჩვევებისა და გამოცდილების მქონე ფიზიკური პირი, რომელიც ამ კოდექსით დადგენილი წესით, სისხლის სამართლის საქმეზე საჭირო გამოკვლევის ჩასატარებლად და დასკვნის შესადგენად, მიწვეულია მხარის ან, მხარის შუამდგომლობით, სასამართლოს მიერ. გარდა ამისა, ექსპერტი მხარეებსა და სასამართლოს დახმარებას უწევს მტკიცებულებათა აღმოჩენაში, გამოკვლევასა და დემონსტრირებაში.ექსპერტი – სპეციალური ცოდნის, ჩვევებისა და გამოცდილების მქონე ფიზიკური პირი, რომელიც ამ კოდექსით დადგენილი წესით, სისხლის სამართლის საქმეზე საჭირო გამოკვლევის ჩასატარებლად და დასკვნის შესადგენად, მიწვეულია მხარის ან, მხარის შუამდგომლობით, სასამართლოს მიერ. გარდა ამისა, ექსპერტი მხარეებსა და სასამართლოს დახმარებას უწევს მტკიცებულებათა აღმოჩენაში, გამოკვლევასა და დემონსტრირებაში.პირის ექსპერტად მოსაწვევად არარის სავალდებულო რომ იგი მუშაობდეს რომელიმე საექსპერტო დაწესებულებაში ექსპერტი შეიძლება იყოს ნებისმიერი პირი რომელსაც გააჩნია სპეციალური ცოდნა და გამოცდილება.სისხლის სამართლის საპროცესო კანონმდებლობით გათვალისწინებყლ შემთხვევებში მხარეებმა ცალკეული მოქმედებები მხოლოდ ექსპერტის მონაწილეობით უნდა ჩაატარონ.ექსპერტს სისხლის სამართლის საპროცესო კანონმდებლობა ანიჭებს მოწმის სამართლებრივ სტატუსს შესაბამისად მას ეკისრება მისი უველა მოვალეობა .ექსპერტი ვალდებულია გამოცხადდეს სასამართლოში გამოძახების შემთხვევაში იგი უნდა იყოს მიუკერძოებელი.ქსპერტს უფლება აქვს: ა) გაეცნოს საექსპერტო კვლევისათვის საჭირო მასალას, ამოიწეროს საჭირო ცნობა და გადაიღოს ასლი; ბ) მოითხოვოს დამატებითი მასალის წარდგენა; გამოკვლევის პროცესში აიღოს მასრის, ტყვიისა და სხვა ობიექტის საცდელი ნიმუში; ექსპერტიზის ჩატარების ინიციატორს მოსთხოვოს საექსპერტო კვლევისათვის საჭირო დამატებითი ინფორმაცია; გ) უარი თქვას დასკვნის მიცემასა და ექსპერტიზის გაგრძელებაზე, თუ დასმული საკითხები სცილდება მისი ცოდნის ფარგლებს, ან თუ მისთვის წარდგენილი მასალა საკმარისი არ არის დასკვნის მისაცემად; დ) ექსპერტიზის ჩატარების . თუ საექსპერტო კვლევის ობიექტი მეორე მხარესთან ინახება, იგი ვალდებულია, გადასცეს ობიექტი ექსპერტიზის ინიციატორი მხარის ექსპერტს. ექსპერტიზის ინიციატორი მხარე უფლებამოსილია, ჩაატაროს ექსპერტიზა. თუ მხარე ნებაყოფლობით ვერ იღებს მას, იგი უფლებამოსილია, საექსპერტო კვლევის ობიექტის ექსპერტისთვის გადაცემის შუამდგომლობით მიმართოს სასამართლოს, გამოძიების ადგილის მიხედვით. შუამდგომლობას სასამართლო განიხილავს არაუგვიანეს 48 საათისაინიციატორის, გამომძიებლის, პროკურორის, სასამართლოს ნებართვით დაესწროს საგამოძიებო მოქმედების ჩატარებას;-----------------------------------------
მტკიცებულებათა კლასიფიკაცია-მტკიცებულებათა კლასიფიკაცია თავისი შინაარსის წარმომავლობისა და მნიშვნელობის მიხედვით პირობითად შეიძლება მოვახდინოდ შემდწგ ნაირად.• გამამტყუნებელი და გამამართლებელი მტკიცებულებები • პიროვნული და ნივთიერი მტკიცებულებები • პირველადი და წარმოებული მტკიცებულებები • პირდაპირი და არაპირდაპირი მტკიცებულებები. გამამტყუნებელი და გამამართლებელი მტკიცებულებები-გამამტყუნებელ და გამამართლებელ მტკიცებულებებს სხვაგვარად შეიძლება ვუწოდოთ ბრალდების და დაცვის მხარის მტკიცებულებები. მოცემულ კლასიფიკაციას საფუძვლად უდევს შეჯიბრებითი და თანასწორი სისხლის სამართლის პროცესი. სისხლის სამართლის პროცესში მხარეები ერთმანეთისაგან დამოუკიდებლად მოიპოვებენ მტკიცებულებებს. აღსანიშნავია,რომ გამოძიების ეტაპზე გამომძიებელი ვალდებულია გამოძიება აწარმოოს ყოველმხრივ, სრულად და ობიექტურად. დაცვის მხარე უფლებამოსილია გამოძიების ეტაპზე მოიპოვოს ისეთი მტკიცებულებები, რომლებიც სასარგებლოა ბრალდებულის დაცვის პოზიციების გასამყარებლად, რომლებიც ამართლებენ ბრალდებულს ჩადენილ დანაშაულში ან ამსუბუქებენ მის სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას. ბრალდების მხარისგან განსხვავებით, დაცვის მხარეს კანონით არ ეკისრება ობიექტურობის ვალდებულება გამოძიების ეტაპზე მტკიცებულების მოპოვებისას. აქედან გამომდინარე, გამამტყუნებელ მტკიცებულებად მიიჩნევა ყველა ის მონაცემი და ინფორმაცია, რომელზეც ბრალდების მხარე ამყარებს პირის მიმართ წარდგენილ ბრალდებას და რომელიც ამხელს პირს დანაშაულის ჩადენაში ,სასჯელის დანიშვნისას უმძიმებს მას სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას ან სხვაგვარად ამძიმებს ბრალდებულის პროცესუალურ მდგომარეობას. ამის საწინააღმდეგოდ, გამამართლებელია ყველა ის მონაცემი ან ინფორმაცია, რომელიც ამართლებს პირს ჩადენილ დანაშაულში და რომელსაც იყენებს დაცვის მხარე ბრალდებულისთვის წარდგენილი ბრალდების გასაქარწყლებლად ან ბრალდებულის სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის შესამსუბუქებლად.პიროვნული და ნივთიერი მტკიცებულებები - მტკიცებულებები შესაძლოა დაიყოს ინფორმაციის წყაროს მიხედვით, ანუ თუ საიდან მომდინარეობენ ისინი. პიროვნულ მტკიცებულებებს წარმოადგენენ ცნობები და მონაცემები სისხლის სამართლის საქმისათვის მნიშვნელოვანი გარემოებების შესახებ,რომლებიც მიიღება სისხლის სამართლის პროცესში მონაწილე პირთაგან. ხოლო ნივთიერ მტკიცებულებებს მიეკუთვნება ის მონაცმები, რომლებიც მიიღება საგნის თვისებების, ნიშნების და მასზე დატოვებული კვალის აღქმით.პიროვნულ მტკიცებულებებს მიეკუთვნება მოწმის ზეპირი ჩვენება, მისი დაკითხვის ოქმი, ექსპერტის მიერ მომზადებული დასკვნა, ასევე სხვადასხვა საგამოძიებო მოქმედებების დროს შედგენილი ოქმები, სადაც დაფიქსირებული ინფორმაცია სხვადასხვა ფაქტებისა და გარემოებების თაობაზე გადმოცემულია პროცესის მონაწილე პირებისაგან. ნივთიერ მტკიცებულებებს კი წარმოადგენს დამნაშავის მიერ დატოვებული კვალი, დანაშაულის იარაღი და ა.შ პირველად მტკიცებულებად ჩაითვლება ისეთი მტკიცებულება,რომელიც მიღებულია პირველი წყაროდან, ხოლო მეორე წყაროდან მიღებული ყველა ინფორმაცია და მონაცემი მიეკუთვნებიან წარმოებულ მტკიცებულებებს. მაგალითად, დანაშაულის თვითმხილველი მოწმის მიერ მიცემული ჩვენება პირველადი მტკიცებულებაა, ხოლო წარმოებული მტკიცებულებაა მოწმის ჩვენებ, რომელიც ეფუძნება სხვა პირის მიერი გავრცელებულ ცნობებს. ამ ტიპის მტკიცებულებას „ირიბი ჩვენება“ ეწოდება. 12 ძალიან მნიშვნელოვანია ის ფაქტი, რომ სასამართლოში სისხლის სამართლის საქმის განხილვისას უპირველესად უნდა მოხდეს პირველადი მტკიცებულებების გამოკვლევა,რადგან ისინი პირდაპირ კავშირში არიან მომხდარ ფაქტთან და იძლევიან უმნიშვნელოვანეს ცნობებს საქმესთან დაკავშირებით. ასევე სასამართლოში პირველადი მტკიცებულების წარდგენისას მხარეებს შესაძლებლობა ეძლევათ დანაშაულის თვითმხილველ მოწმეს დაუსვან კითხვები და გამოავლინონ ის უზუსტობები,რაც ეჭვქვეშ დააყენებს მოცემული მტკიცებულების სანდოობას. ირიბი ჩვენებისას მოწმე პირადად არ შესწრებია დანაშაულს და იგი იმეორებს იმ ინფორმაციას, რაც სხვა პირებისგან მოისმინა. აქედან გამომდინარე, მიზანშეწონილად მიმაჩნია სასამართლოში წარმოებული მტკიცებულებების გამოყენება, როდესაც საქმეში მოიპოვება მასთან დაკავშირებული პირველადი მტკიცებულებები.პირდაპირი მტკიცებულებების საშუალებით ხდება საქმეში მთავარი ფაქტების დამტკიცება. მაგალითად, სათვალთვალო კამერით გადაღებული ვიდეოკარდრი პირდაპირი მტკიცებულებაა, თუ მასში ჩანს, როგორ უხსნის ცეცხლს ბრალდებული დანაშაულის მსხვერპლს. არაპირდაპირი მტკიცებულება უშუალოდ პირდაპირ კავშირში არ არის მტკიცების საგანთან, მაგრამ სხვა მტკიცებულებებთან ერთობლიობაში შესაძლებელია მნიშვნელოვანი დასკვნების გაკეთება მთავარი ფაქტების შესახებ. 13 ასეთ მტკიცებულებეს შეგვიძლია მივაკუთვნოთ აუდიოჩანაწერი, სადაც ბრალდებული მსხვერპლს მოკვლით ემუქრებოდა რამდენიმე დღით ადრე. ეს ფაქტობრივი გარემოება მართალია, პირდაპირ არ ამტკიცებს, რომ პირი მოკლა ბრალდებულმა, მაგრამ სხვა მტკიცებულებებთან ერთობლიობაში, შესაძლოა გამოვიყენოთ ბრალდებულის მკვლელობაში სამხელად.
ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობა არის ამ კანონით დადგენილი სახელმწიფო ორგანოების სპეციალური სამსახურების მიერ თავიანთი კომპეტენციის ფარგლებში ღია თუ ფარული მეთოდით ჩატარებული ღონისძიებების სისტემა, რომლის მიზანია ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების, იურიდიული პირის უფლებების, საზოგადოებრივი უშიშროების დაცვა დანაშაულებრივი და სხვა მართლსაწინააღმდეგო ხელყოფისაგან.ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობა ემყარება ნონიერების, კონსპირაციის,ურიდიული პირის უფლებების დაცვისა და პატივისცემის,ღია და ფარული მეთოდების შეხამების პრინციპებს..კრძალულია იმ ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიების განხორციელება, რომელიც:
ა) საფრთხეს უქმნის ადამიანის სიცოცხლეს, ჯანმრთელობას, პატივსა და ღირსებას, ქონებას;
ბ) საფრთხეს უქმნის იურიდიული პირის უფლებებს; ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიება ხორციელდება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მისი განხორციელება გათვალისწინებულია კანონით და ის აუცილებელია დემოკრატიულ საზოგადოებაში ლეგიტიმური მიზნების მისაღწევად − ეროვნული უშიშროების ან საზოგადოებრივი უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად, უწესრიგობის ან დანაშაულის ჩადენის თავიდან ასაცილებლად, ქვეყნის ეკონომიკური კეთილდღეობის ინტერესების ან სხვა პირთა უფლებებისა და თავისუფლებების დასაცავად. ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის განმახორციელებელ სახელმწიფო ორგანოებს უფლება აქვთ, თავიანთი კომპეტენციის ფარგლებში, ამ კანონის საფუძველზე და კანონით დადგენილი წესით, საქართველოს გენერალური პროკურორის თანხმობით, ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის ცალკეულ საკითხებზე გამოსცენ უწყებრივი ნორმატიული აქტები.ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიება არის ამ კანონით დადგენილი წესით უფლებამოსილი სახელმწიფო ორგანოს ან თანამდებობის პირის მოქმედება, რომელიც თავისი კომპეტენციის ფარგლებში უზრუნველყოფს ამ კანონის მე-3 მუხლით გათვალისწინებულ ამოცანათა შესრულებას. 2. ამ ამოცანათა შესასრულებლად ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის განმახორციელებელი ორგანოების მიერ ღიად ან კონსპირაციის წესების დაცვით გამოიყენება:
ა) პირის გამოკითხვა;ბ) ცნობების შეგროვება და ვიზუალური კონტროლი;საკონტროლო შესყიდვა;კონტროლირებადი მიწოდება;
საგნებისა და დოკუმენტების გამოკვლევა, ცალკეულ პირთა მოქალაქეობა, ეროვნება, სქესი, თანამდებობა, საცხოვრებელი ადგილი, საზოგადოებრივ გაერთიანებათა წევრობა, რელიგიური აღმსარებლობა და პოლიტიკური მრწამსი ხელს არ უშლის იმას, რომ მათ მიმართ საქართველოს ტერიტორიაზე ჩატარდეს ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიება, თუ კანონით სხვა რამ არ არის დადგენილი.ფარული საგამოძიებო მოქმედების ობიექტი − პირი, რომლის მიმართაც ხორციელდება ფარული საგამოძიებო მოქმედება,არული საგამოძიებო მოქმედებები ვრცელდება მხოლოდ განზრახ მძიმე და განსაკუთრებით მძიმე დანაშაულზე და ასევე, გარკვეული კატეგორიის დანაშაულებზე, რომელიც საზოგადოებრივად განსაკუთრებით საშიშ ქმედებას წარმოადგენს.ფარული საგამოძიებო მოქმედებების გავრცელების აუცილებლობა თითოეულ მუხლთან მიმართებაში უნდა იყოს დასაბუთებული. ფარული საგამოძიებო მოქმედებები წარმოადგენს ადამიანის პირადი ცხოვრების უფლების შეზღუდვას და მხოლოდ უკიდურესი აუცილებლობით უნდა იყოს განპირობებული მათი სამართალდამცავი ორგანოების მიერ გამოყენება.
წინა სასამართლოს სხდომის მოსამართლემ არ დააკმაყოფილა დაცვის მხარის შუამდგომლობა მოწმეების გაბისონიას და გაბრიჭიძის..
სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143 პრიმა 3 მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით, ფარული საგამოძიებო მოქმედება ტარდება მოსამართლის განჩინებით. განჩინებას პროკურორის მოტივირებული შუამდგომლობის საფუძველზე იღებს გამოძიების ადგილის მიხედვით რაიონული (საქალაქო) სასამართლოს მოსამართლე. კაზუსიდან დგინდება რომ გამოძიების პროცესში, პროკურორის შუამდგომლობის საფუძველზე, მოსამართლის განჩინებით ჩატარდა ფარული საგამოძიებო მოქმედება ვიდეო და აუდიოჩაწერის სახით. სსსკ -ის 143 პირმა1 მუხლის 1-ლი ნაწილის ე) ქვეპუნქტის მიხედვით კი ფარული საგამოძიებო მოქმედების სახეა ფარული ვიდეოჩაწერა ან/და აუდიოჩაწერა, ფოტოგადაღება; კაზუსიდან ასევე დგინდება, რომ ფარული საგამოძიებო მოქმედება ჩატარდა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 154-ე მუხლის მეორე ნაწილით გათალისწინებული ჟურნალისტისათვის პროფესიულ საქმიანობაში უკანონოდ ხელის შეშლის ფაქტზე, რაც დარღვევაა, რადგან სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143-ე მე-2 პრიმა მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით, ფარული საგამოძიებო მოქმედების ჩატარება შესაძლებელია მხოლოდ ამ კოდექსის 1433 მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული დანაშაულის გამოძიებისას. ხოლო 1433 მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით არ არის აღნიშნული 154-ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაული. ჟურნალისტისათვის პროფესიულ საქმიანობაში უკანონოდ ხელის შეშლის შესახებ დანაშაული არ წარმოადგენს არც განზრახ მძიმე და არც განსაკუთრებით მძინე დანაშაულს და ასევე არც 1433 მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტის ჩამონათვალშია მოცემული. შესაბამისად ამ დანაშაულზე ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელება არასწორად უნდა შეფასდეს. კაზუსიდან ასევე დგინდება, რომ ფარული საგამოძიებო მოქმედების შედეგად მოპოვებული ინფორმაცია, არ ეხებოდა პირის დანაშაულებრივ საქმიანობას მაგრამ შეიცავდა პირის მაკომპრომენტირებელ ცნობებს პირადი ცხოვრების შესახებ და ასეთი ინფორმაცია დაერთო საქმეს. სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-7 მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, საპროცესო მოქმედების ჩამტარებელმა არ უნდა გაამჟღავნოს ცნობები პირადი ცხოვრების შესახებ, ასევე პირადი ხასიათის ცნობები, რომელთა საიდუმლოდ დაცვაც პირს საჭიროდ მიაჩნია. შესაბამისად, პერსონალური ინფორმაციის უკანონოდ გამჟღავნებამ შესაძლოა ზიანი მიაყენოს კონკრეტულ პირებს და ასეთი ინფორმაციის საქმეზე დართვა, რომელიც საერთოდ არ ეხება პირის დანაშაულებრივ საქმიანობას უკანონოა.
მირებული ოპერატიული ინფორმავიის საფუძველზ,პრკურორმა დიპლომატიური წამომადგებლის-122 მუხლის სამივე ნაწილია დარღვეულია წარმომადგენელის ხელმძღვანელის თანხმობიტ ან თხოვნით ანუ მან შედეგი მოლიწონა ეს იმაზე მეტყველებს რომ თანხმობა არმიუცია და მაინც ჩაატარეს ჩხრეკა ასევე ჩხრეკა ამოღებისთვის ხელმძღვანელის თანხმობა უნდა გამოითხოვოს საგარეო მინისტრმა და ამ ჩხრეკას სავალდებულოა ესწრებოდეს საგარეო საქმეთა წარმომადგენელი.
ბასილაია-76 მუხლის ყველა ნაწილი,228 მუხლის მე-2 ნაწილი,242მ მე-3 ნაწილი(აქ თან ვამატებტ რომ ამ მუხლის საფუძველზე სასამართლო არარის უფლებამოსილი გამოიკვლიოს მტკიცებულებები ამის უფლება აქვს მხოლოდ მხარეებს და სასამართლოს უარი არის კანონიერი რადგან კანონმდებლობას აღნიშნული საკითხისათვის ნამდვილად არ განსაზღვრავს დროს.
აუცილებელი მოგერიების უფლება მოცემულია საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსში, რომელიც ითვალისწინებს აუცილებელი მოგერიების ორ სახეს: აუცილებელი თვითდაცვა და აუცილებელი დახმარება. კანონმდებელი მათ შორის არ აკეთებს სისხლისსამართლებრივი შედეგების თვალსაზრისით დიდ განსხვავებას. თვითდაცვისაგან განსხვავებით, აუცილებელი დახმარება არის აუცილებლი მოგერიება სხვა პირის დასაცავად. ორივე შემთხვევას საფუძვლად უდევს ე.წ. დუალისტური პრინციპი, რაც ნიშნავს ინდივიდუალური და ზეინდივიდუალური სამართლებრივი სიკეთეების დაცვის მართლზომიერებას. იგი განსხვავდება აუცილებელი მოგერიების ე.წ. მონიდტური თეორიისგან, რომელიც აღიარებს მხოლოდ ინდივიდუალური სამართლებრივი სიკეთეების დაცვის შესაძლებლობას აუცილებელი მოგერიების ფარგლებში. მართლსაწინააღმდეგო ხელყოფით შეიძლება საფრთხე შეექმნას არა მარტო ინდივიდუალურ სამართლებრივ სიკეთეს, არამედ ასევე საყოველთო სამართლებრივ სიკეთეს, რომელიც წარმოადგენს სამართლებრივი მართლწესრიგის არსებობის საფუძველს, რის გამოც აუცილებელი მოგერიების მართლზომიერების ფარგლებში შეიძლება წარმოიშვას სწორედ ასეთი საყოველთო სამართლებრივი სიკეთეების დაცვის აუცილებლობა და უფლება. თვითდაცვის პრინციპი, რომელიც წარმოადგენს ინდივიდუალური დაცვის საშუალებას, გულისხმობს, რომ ხელყოფილ ინდივიდს აუცილებელი მოგერიების მართზომიერების პირობებში თავისი ხელყოფილი სიკეთეები შეუძლია თვითონ დაიცვას. საყოველთაო (არაინდივიდუალური) სამართლებრივი სიკეთეების დაცვის დროს აუცილებელი მოგერიება მიზნად ისახავს დაიცვას სამართალი უმართლობის წინააღმდეგ. აუცილებელი მოგერიების დროს პირი აზიანებს, ხელმყოფს, რომელმაც მართლსაწინააღმდეგო თავდასხმა განახორციელა სამართლებრივი სიკეთის დასაზიანებლად. თავდაცხის მიზანია მომგერიებლის ან სხვა პირის სამართლებრივი სიკეთის დაცვა. მომგერიებელს უფლება აქვს, დააზიანოს ხელმყოფი იმის მიუხედავად , შეუძლია თუ არა მას სხვაგვარად აიცილოს ხელყოფა. აუცილებელი მოგერიების სტრუქტურა ასეთია: იგი შედგება სამი ნიშნისაგან:უკიდურესი მდგომარეობა, უკიდურესობით გამოწვეული მოქმედება და თავდაცვის სურვილი. ზოგჯერ არსებობს აუცილებელი მოგერიების მეოთხე პირობაც. იგი მდგომარეობს გარკვეულ შემთხვევებში აუცილებელი მოგერიების უფლების სოციალურ-ეთიკურ შეზღუდვაში. 1. აუცილებელი მოგერიების პირველი ნიშანია: უკიდურესი მდგომარეობა, რომელიც შედგება სამი კომპონენტისგან: სამართლებრივი სიკეთის ხელყოფა, ხელყოფის იმწუთიერობა და ხელყოფის მართლწინააღმდეგობა რაც, შესაბამისად, გულისხმობს ხელყოფის რეალურ ხასიათს. აუცილებელი მოგერიების დროს ყოველთვის სახეზეა სამართლებრივად დაცული სიკეთის ან ინტერესის ხელყოფა, რომელიც ადამიანის აქტიური ან პასიური ქცევით მოქმედებით ან უმოქმედობით არის გამოწვეული. ასევე შესაძლებელია აუცილებელი მოგერიება ,,გაუფრთხილებლობითი“ ხელყოფის წინააღმდეგ. შესაძლებელია, ესა თუ ის ხელყოფა არ იყოს დანაშაული ან მოგერიების ეტაპზე ჯერ კიდევ არ წარმოადგენდეს სისხლის სამართლის წესით დასჯად ქმედებას, მაგრამ მისი მოგერიება მაინც ჩაითვალოს აუცილებელ მოგერიებად. ხელყოფა უნდა იყოს იმწუთიერი მაშასადამე უშუალოდ დაწყების პროცესში, უკვე დაწყებული ან ჯერ კიდევ მიმდინარე. ეს ნიშნავს იმას რომ ე.წ. პრევენციული აუცილებელი მოგერიება არ არის ნებადართული, რადგან ხელყოფა არ არის იმწუთიერი. მართლსაწინააღმდეგო ხელყოფა გრძელდება და აუცილებელი მოგერიების უფლება არსებობს მანამ სანამ მიუხედავად დანაშაულის იურიდიულად დამთავრებისა, სამართლებრივი სიკეთის დაზიანება ჯერ კიდევ შეიძლება გაღრმავდეს. ასეთ შემთხვევაში დანაშაულის იურიდიული დამთავრება და რეალური დასრულება არ ემთხვევა ერთმანეთს, რის გამოც აუცილებელი მოგერიების უფლება დანაშაულის რეალურად დასრულებამდე არსებობს. ხელყოფა ასევე უნდა იყოს მართლსაწინააღმდეგო, რომელიც გულისხმობს რომ იგი ეწინააღმდეგება ცივილიზებულ სახელმწიფოთა კულტურის ნორმებით დადგენილ მართლწესრიგს. იგი უნდა იყოს ობიექტური და არა მხოლოდ მომგერიებლის წარმოდგენაში არსებული ხელყოფის მართლწინააღმდეგობა. აუცილებელი მოგერიების შემდეგ უკიდურესი აუცილებლობა მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი მნიშვნელოვანი გარემოებაა. უკიდურესი აუცილებლობა ნიშნავს სხვის დაზიანებას იმ საფრთხის თავიდან ასაცილებლად, რომელიც ემუქრებოდა თვით დამზიანებელს ან სხვის სამართლებრივ სიკეთეს, თუ ამ საფრთხის თავიდან აცილება არ შეიძლებოდა სხვა საშუალებით და დაზიანებული სიკეთ გადარჩენილზზე ნაკლებმნიშვნელოვანი იყო. უკიდურესი აუცილებლობის დროს სახეზე გვაქვს სამართლებრივ სიკეთეთა და ინტერესთა ურთიერთშედარება. უკიდურესი აუცილებლობის ნიშნებია: უკიდურესი მდგომარეობა, უკიდურესობით გამოწვეული მოქმედება, ინტერესთა ურთიერთშეჯერება და სუბიექტური ნება. უკიდურესი აუცილებლობა ორი სახისაა: 1.დეფენზიური, ანუ თავდაცვით 2.აგრესიული, ანუ თავდასხმით. დეფენზიური უკიდურესი აუცილებლობის მდგომარეობაში პირი ზიანს აყენებს არა მესამე ძალას, არამედ თვით საფრთხის წყაროს ანუ ხელმყოფს და ამ დროს პირს სამოქალაქო-სამართლებრივი წესით ზიანის ანაზღაურება არ ეკისრება. დეფენზიური (თავდაცვითი) უკიდურესი აუცილებლობის მდგომარეობაშ მიყენებული ზიანისთვის პირი სამოქალაქო წესით პასუხს არ აგებს. აგრესიული, ანუ თავდასხმითი უკიდურესი აუცილებლობის დროს პირი პასუხს აგებს სამოქალქო წესით. ამ მდგომარეობაში პირი აზიანებს არა ხელმყოფს, არამედ მესამე ძალას, რომელსაც არავითრაი წვლილი არ შეუტანია შექმნილი საფრთხის წარმოშობაში. უკიდურესი აუცილებლობის აუცილებელი პირობაა ის ,რომ დაზიანებული სიკეთე ნაკლებმნიშვნელოვანი იყოს, ვიდრფე გადარჩენილი სიკეთე. პირის მოქმედება აუცილებელი მოგერიების მდგომარეობით მხოლოდ მაშინ შეიძლება გამართლდეს, როცა დაცულია სამართლებრივ სიკეთეთა რანგირების პრინციპი: ყველაზე უფრო დიდ სიკეთედ ადამიანის სიცოცხლე ითვლება. ამიტომ ადამიანის სიცოცხლის მოსპობა არ შეიძლება გამართლებულ იქნეს უკიდურესი აუცილებლობის მდგომარეობით. უკიდურესი აუცილებლობა მხოლოდ მაშინ გვაქვს სახეზე, როცა ობიექტური მოქმედება სამართლებრივი სიკეთის გადარჩენის სუბიექტური ნებით არის დეტერმინირებული.
არარსებობა ვიწრო გაგებით-სამართლებრივი შეცდომა(შეცდომა აკრძალვაში, როცა პირმა არ იცის ბლანკეტური ნორმის შინაარსი ან შეცდომას უშვებს მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი გარემოებების სამართლებრივ მხარეზე, როცა მას გონია, რომ არსებობს მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი ისეთი გარემოება, რომელიც მის მიერ განხორციელებული ქმედების შემადგენლობას გამართლებულად მიიჩნევს)
4.განზრახვის ელემენტის: მართლწინააღმდეგობის შეგნების არარსებობა ფართო გაგებით შეცდომა მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი გარემოებების ფაქტობრივ მხარეზე, მაგალითად, მოჩვენებითი მოგერიების დროს. როცა პირს ჰგონია, რომ იგერიებს რეალურ თავდასხმას, სინამდვილეში კი ასეთს ადგილი არ აქვს)
5.ბრძანების ან განკარგულების შესრულება, თუ არსებობს გარკვეული პირობები(ე.წ. პირობათა თეორია)
6.ბრალის გამომრიცხველი სხვა ზეკანონური გარემოებები(ნორმის შესაბამისი შესრულების მოტხოვნის შეუძლებლობა:ტრაგიკული კოლიზია,რომელიც შეიძლება გამოიხატოს საპატიებელ უკიდურეს აუცილებლობაში, მოვალეობათა შესრულების შეუძლებლობასა და სხვა მსგავსი შინაარსის გარემოებებში)
კაზუსი 1
თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას 2011 წლის 20 სარჩელით მიმართა თბილისში მცხოვრებმა ა-მ ბათუმში მცხოვრები ბ-ს წინააღმდეგ და მოითხოვა რეგისტრირებულ ქორწინებაში შეძენის ქონების, ქ. ბათუმში მდებარე სახლის ¼ ნაწილის მესაკუთრედ ცნობა. ა-ს ყავდა არასრულწლოვანი შვილები, რომლებიც მასთან თბილისში ცხოვრობდნენ. ა სარჩელში მიუთითებდა რომ ვერ შეძლებდა მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით ბათუმის საქალაქო სასამართლოში სარჩელის განხილვაში მონაწილეობის მიღება.მოსამართლემ საპატიოდ მიიჩნია მოსარჩელის არგუმენტი და განჩინებით ა-ს სარჩელი მიიღო წარმოებაში. სასამართლოს მოსამზადებელ სხდომაზე გამოცხადებულმა ბ-მ განმარტა რომ იგი ბათუმში ცხოვრობს და მოითხოვა საქმის ბათუმის საქალაქო სასამართლოში განსჯადობის წესის დაცვით გადაგზავნა, რაზეც თბილისის საქალაქო სასამართლომ განჩინებით უარი უთხრა,ბ-მ აღნიშნულ განჩინებაზე შეიტანა კერძო საჩივარი თბილისის სააპელაციო სასამართლოში.
შეაფასეთ მხარეთა და სასამართლოს მიერ შესრულებული თითოეული საპროცესო მოქმედება.
მოსარჩელე- ა
მოპასუხე- ბ
დავის საგანი- რეგისტრირებულ ქორწინებაში შეძენილი ქონების, ქ. ბათუმში მდებარე სახლის ¼ ნაწილის მესაკუთრედ ცნობა.
თავიდან რომ განვიხილოთ, მოსარჩელემ სწორად მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს,რადგან სსსკ-ის მე-19 მუხლით, თუ მოსარჩელესთან ცხოვრობენ არასრულწლოვანი შვილები, რაც აძნელებს მის გამოცხადებას სასამართლოში მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით, საქმე შეიძლება მოსარჩელის თხოვნით გაირჩეს სასამართლოში მისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით. შესაბამისად ისიც, რომ სასამართლომ ეს თხოვნა საპატიოდ მიიჩნია და დააკმაყოფილა არის მართებული.
რაც შეეხება სასამართლოს მოსამზადებელ სხდომაზე მოსარჩელის მოთხოვნას ,რომ ბათუმში გადაეგზავნათ საქმე და თბილისის საქალაქო სასამართლომ არ დააკმაყოფილა არის მართებული, რადგან მოსარჩელეს აქვს საპატიო მიზეზი,რაზეც მე-19 მუხლიც მიუთითებს.
ბ-ს ქმედებას,როცა მან თბილისის საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება გაასაჩივრა თბილისის სააპელაციო სასამართლოში არის არამართებული,რადგან არ საჩივრდება, 23 მუხლის მესამე ნაწილის მიხედვით.
კაზუსი 2
თბილისის საქალაქო სასამართლოში განიხილებოდა ა-ს სარჩელი მოპასუხე ბ-ს წინააღმდეგ სამკვიდროს გაყოფასთან დაკავშირებით. მოპასუხის ინტერესების დამცველმა ადვოკატმა გ-მ მოითხოვა მისი მარწმუნებლისათვის თარჯიმნის დანიშვნა იმ მიზეზით, რომ „ბ“ იყო უკრაინის მოქალაქე, თბილისში დაბადებული და გაზრდილი, რომელსაც ქართული კარგად ესმოდა, თუმცა უჭირდა ქართულად საუბარი. სასამართლომ არ დააკმაყოფილა მოპასუხე ბ-ს ადვოკატის შუამდგომლობა უსაფუძვლობის გამო. განაწყენებულმა ბ-ს ადვოკატმა გ-მ ახალი შუამდგომლობით მიმართა სასამართლოს, რომ საქმე უწყებრივად არ ექვემდებარებოდა სასამართლოს, ვინაიდან სამკვიდროს გაყოფა და მემკვიდრეებზე სამკვიდრო მოწმობის გაცემა ნოტარიუსის გადასაწყვეტი იყო, აგრეთვე, ვინაიდან მოპასუხე უცხო ქვეყნის მოქალაქე იყო, ქონებრივი დავა უნდა განეხილა არბიტრაჟს და არა საქართველოს საერთო სასამართლოს. მოსამართლემ არც ეს შუამდგომლობა არ დააკმაყოფილა უსაფუძვლობის გამო და დაიწყო საქმის
შეაფასეთ სასამართლოს მიერ შესრულებული თითოეული საპროცესო მოქმედება. პასუხი დაასაბუთეთ.
ადვოკატის მოთხოვნა თარჯიმნის დანიშვნის თაობაზე, რომელიც მოსამართლემ არ დააკმაყოფილა არის არასწორი რადგან მოსამართლეს ეს მოთხოვნა უნდა დაედასტურებინა 9 მუხ 4 ნაწ სადაც აღნიშნულია,რომ „სახელმწიფო ენის არმცოდნე პირს მიეჩინება თარჯიმანი.“
მხარის მოთხოვნა იმაზე რომ ნოტარიუსისთვის უნდა გადაეცათ არის არასწორი რადგანაც, სამკვიდროს გაყოფასთან და მემკვიდრეობის საკითხებს იხილავს საერთო სასამართლო, 11 მუხლის 1 ნაწ.
მხარის მოთხოვნა იმაზე რომ საქმე არბიტრაჟისთვის გადაეცათ და სასამართლომ არ დაადასტურა მოთხოვნა საქმის არბიტრაჟისთვის გადაცემაზე სწორად გააკეთა, რადგან დაუდასტურებდა იმ შემთხვევაში თუ დავაზე მხარეები შეთანხმდებოდნენ რომ არბიტრაჟისთვის გადაეცათ ეს გამომდინარეობს 12 მუხ -დან სადაც წერია, რომ „პირთა თანასწორობაზე დამყარებული კერძო ხასიათის ქონებრივი დავა, რომლის მოწესრიგებაც მხარეებს შეუძლიათ ერთმანეთს შორის, მხარეთა შეთანხმებით, შეიძლება განსახილველად გადაეცეს არბიტრაჟს.“
რაც შეეხება მოსამართლის მიერ სხდომის დახურვას, არ იყო სწორი,რადგან 9-მუხ 1 ნაწ „სასამართლოში ყველა საქმე განიხილება ღია სხდომებზე, თუ ეს არ ეწინააღმდეგება სახელმწიფო საიდუმლოების დაცვის ინტერესებს. დახურულ სხდომაზე საქმის განხილვა დასაშვებია აგრეთვე კანონმდებლობით გათვალისწინებულ სხვა შემთხვევებში, მხარის მოტივირებული შუამდგომლობის საფუძველზე.“
რაც შეეხება სათათბირო ოთახში გასვლის გარეშე სხდომის დახურვას არ არის სწორი რადგან 9 მუხ 3 ნაწ მოსამართლეს უნდა გამოეტანა მოტივირებული განჩინება. „საქმის დახურულ სხდომაზე განხილვის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.“
კაზუსი 3
„ა“ ცხოვრობს თბილისში, „ბ“ რუსთავში. ისინი 2017 წ 3 იანვარს შეხვდნენ ერთმანეთს თბილისის საჯარო რეესტრში და წერილობით დადეს უძრავი ქონების განვადებით ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის საფუძველზე „ბ“-მ იყიდა „ა“-ს კუთვნილი ბინა თბილისში 50 000ლ. 40 000ლ „ბ“-მ ხელშეკრულების დადებისთანავე გადაუხადა. „ა“-ს ხოლო 10 000ლ უნდა გადაეხადა არა უგვიანეს 2016 წ 3 ივლისისა. საჯარო რეესტრში „ბ“ მესაკუთრედ დარეგისტრირდა. ხელშეკრულებით გათვალისწინებული იყო პირგასამტეხლოს დაკისრება „ბ“-ს თვის იმ შემთხვევაში თუ იგი არ გადაუხდიდა „ა“-ს დათქმულ ვადაში დარჩენილ თანხას, 10 000 ლარის ოდენობით. პირგასამტეხლო განისაზღვრა გადაუხდელი თანხის 1%-ით ყოველ ვადაგადაცილებულ დღეზე. „ბ“-მ არ შეასრულა ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულება და არ გადაუხადა „ა“-ს 10 000ლ. 2017 წ 3 დეკემბერს „ა“-მ სარჩელით მიმართა რაიონულ სასამართლოს და მოითხოვა „ბ“-სთვის უძრავი ქონების ნასყიდობის ფასის 10 000ლ და ნაწილში ნაწილობრივ დააკმაყოფილა მოთხოვნა და პირგასამტეხლოს გონივრულ ოდენობად მიიჩნია 1000ლ, რაც ასევე დააკისრა „ბ“-ს.
მოსარჩელე- ა
მოპასუხე- ბ
დავის საგანი- უძრავი ქონების ნასყიდობის ფასის 10 000ლ და პირგასამტეხლოს 15 000ლ დაკისრება, რაც შეადგენს 5 თვის დღეების ნამრავლს 10 000ლარის 1%-ზე.
საფუძველი- განვადებით ნასყიდობის ხელშეკრულება.
1. ამ საქმეს იხილავს რაიონული სასამართლო და აქ არ მოიაზრება მაგისტრატი მოსამართლე რადგან, მაგისტრატი მოსამართლე განიხილავს 5000 ლარამდე დავებს მე-14 მუხ მიხედვით.ამ საქმეს განიხილავს რუსთავის საქალაქო სასამართლო.
2. ძირითადი სარჩელის ფასი არის 25 000ლარი, რადგან 40 მუხ მიხედვით, „თუ ერთ სარჩელში რამდენიმე სხვადასხვა მოთხოვნაა ჩამოყალიბებული, მაშინ ეს მოთხოვნები უნდა შეჯამდეს და ამის შემდეგ განისაზღვროს სადავო საგნის ღირებულება“. ამის ბაჟი არის 750ლ
მესამე პირის სარჩელის ფასი არის 2000 ლ. ამის ბაჟი არის 60 ლარი, თუმცა 39 მუხ პირველი ნაწ ა ქვეპუნქტის მიხ, დავის საგნის ღირებულების 3%-ს, მაგრამ არანაკლებ 100 ლარისა, შესაბამისად აქ მაინც გადაიხდება 100 ლარი.
3. მიიღებს, რადგან 88 მუხ პირვ ნაწ „თითოეულ დაინტერესებულ პირს, რომელიც აცხადებს დამოუკიდებელ მოთხოვნას დავის საგანზე ან მის ნაწილზე, შეუძლია აღძრას სარჩელი ორივე ან ერთ-ერთი მხარის მიმართ მხარეთა პაექრობის დაწყებამდე“.
4. ნაწილობრივ დაკმაყოფილებულის ნაწილში რომ განვიხილოთ, ჯერ ვვანგარიშობთ 15 000ლ 1% და ეს არის 150ლ შემდეგ 1000ლ ვყოფთ 150ლ და ეს არის 6,6%. შემდეგ მთლიან ბაჟს 850 გავყოთ 100 და გავამრავლოთ 6,6% და ეს არის 46,1ლ. ეს დაეკისრება მოპასუხეს მოსარჩელის სასარგებლოდ.
კაზუსი 4
დავით ფულარიამ და ლევან ხელაძემ სარჩელი აღძრა სასამართლოში გიორგი ვალაძის წინააღმდეგ და მოითხოვა სესხის ხელშეკრულებით მოპასუხისათვის გადაცემული 10000 აშშ დოლარის დაკისრება. საქმის მთავარ სხდომაზე განხილვისას სასამართლოს განცხადებით მიმართა კვაჭაძემ და განმარტა, რომ სადავო სესხის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე 10000 აშშ დოლარის მოთხოვნის უფლება დავით ფულარიამ დავის სასამართლოში მიმდინარეობის დროს ხელშეკრულების საფუძვლზე მას დაუთმო. განმცხადბელმა მოითხოვა ფულარიას უფლებამონაცვლედ დაშვება, რადგან ფულარია მოთხოვნის დათმობის ხელშეკრულებით გავიდა სადავო ურთიერთობიდან. საქმის მომზადების ეტაპზე უფლებამონაცვლით შეცვლა მოითხოვა ლევან ხელაძემ და განმარტა, რომ მან შეიცვალა გვარი და სახელი, გადავიდა დედის გვარზე და არის დავით დადიანი. სასამართლომ მოსამზადებელ სხდომაზე დააკმაყოფილა ლევან ხელაძის შუამდგომლობა და მის უფლებამონაცვლედ ჩართო დავით დადიანი, ხოლო
მოსარჩელე- დავითი
მოპასუხე -ლევანი
დავის საგანი-სესხის ხელშეკრულებით მოპასუხისათვის გადაცემული 10000 აშშ დოლარის დაკისრება.
საფუძველი--------
1-სასამართლოს უარი კვაჭაძის მიმართ არის არასწორი რადგან 92 მუხლით 1 ნაწ „სადავო ან სასამართლოს გადაწყვეტილებით დადგენილი სამართლებრივი ურთიერთობიდან ერთ-ერთი მხარის გასვლის შემთხვევაში (მოქალაქის გარდაცვალება, იურიდიული პირის რეორგანიზაცია, მოთხოვნის დათმობა, ვალის გადაცემა და სხვა) სასამართლო დაუშვებს ამ მხარის შეცვლას მისი უფლებამონაცვლით“.
2-სასამართლოს ქმედება,როდესაც დაადგინა რომ სარჩელი აღძრულია არა იმ პირის მიერ, რომელსაც ეკუთვნის მოთხოვნის უფლება და შესთავაზა ფულარიას შეცვლილიყო სათანადო მოსარჩელით – კვაჭაძით არის სწორი,რადგან 84 მუხ 1 ნაწილით „სასამართლო, რომელიც საქმის განხილვის დროს დაადგენს, რომ სარჩელი აღძრულია არა იმ პირის მიერ, რომელსაც მოთხოვნის უფლება აქვს, შეუძლია მოსარჩელის თანხმობით საქმის შეუწყვეტლად შეცვალოს თავდაპირველი მოსარჩელე სათანადო მოსარჩელით.“
3-როცა მოსამართლემ შეწყვიტა საქმის წარმოება არის სწორი რადგან 84მუხ 2 ნაწ „თუ ასეთი თანხმობის მიუხედავად, სათანადო მოსარჩელე არ არის თანახმა შეცვალოს არასათანადო მოსარჩელე, სასამართლო საქმის წარმოებას შეწყვეტს“ მაგრამ მისი დასაბუთება არის არასწორი რადგან მას იმ მოტივით უნდა შეეცვალა რომ „რომ არასათანადო მხარემ უარი თქვა მის მიერ აღძრულ სარჩელზე“ და არა იმის გამო საფუძვლით, რომ არასათანადო მხარე არ იყო თანახმა სათანადოთი შეცვლაზე.
კაზუსი 5
„ზ“-მ სარჩელით მიმართა რაიონულ სასამართლოს და მოითხოვა „ბ“-საგან სესხის ხელშეკრულებით გადაცემული თანხის - 8000 ლარის, ვადის გადაცილებისათვის 2000 ლარის ოდენობის პროცენტისა და პირგასამტეხლოს სახით - 1480 ლარის გადახდის დაკისრება. მოპასუხე „ბ“-მ აღძრა შეგებებული სარჩელი მოსარჩელე „ზ“-ს მიმართ, ნარდობის ხელშეკრულებით გათვალისწინებული სამუშაოს საზღაურის - 7000 ლარის, აგრეთვე ქირავნობის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე დავალიანების თანხის - 2000 ლარის ანაზღაურების შესახებ. რაიონულმა სასამართლომ თავისი გადაწყვეტილებით არ დააკმაყოფილა თავდაპირველი მოსარჩელის - გამსესხებელ „ზ“-ს სარჩელი, ხოლო, მოპასუხე „ბ“-ს შეგებებული სარჩელი დააკმაყოფილა ნაწილობრივ და „ზ“-ს, „ბ“-ს სასარგებლოდ დააკისრა 6500 ლარის გადახდა.
გასაზღვრეთ როგორც ძირითადი სარჩელის ისე შეგებებული სარჩელის ფასი და სახელმწიფო ბაჟის ოდენობა, რასაც სარჩელის აღძვრისას გადაიხდიდა,როგორც ძირითადი ისე შეგებებული სარჩელის მოსარჩელე.
საქმეზე მოსამართლის მიერ ზემოთმითითებული გადაწყვეტილების შემდგომ როგორ გადაწყდება საპროცესო ხარჯების საკითხი.
მოსარჩელე- ზ
მოპასუხე- ბ
დავის საგანი- სესხის ხელშეკრულებით გაცემული თანხის 8000ლარის ვადის გადაცილებისათვის 2000 ლარის ოდენობის პროცენტისა და პირგასამტეხლოს სახით 1480 ლარის დაკისრება.
საფუძველი- ხელშეკრულების დარღვევა.
თავდაპირველი სარჩელის ფასი არის 11 480 ლარი, შეგებებულ სარჩელის არის 9 000ლ. თავდაპირველი სარჩელის ბაჟი არის 334,4ლ შეგებებული სარჩელისა არის 270ლ.
რაც შეეხება საბოლოო ხარჯების გადაწყვეტის საკითხს, ეს არის 9000ლ 1% ანუ 90ლ, შემდეგ 6500/90= 72.2, შემდეგ 9000 ის 3% ვიგებთ, ეს არის 270ლ, შემდეგ კი 270ლ 72,2% ვიგებთ რაც არეის 194,94ლ, რაც უნდა დაეკისროს წაგებულ მხარეს.
კაზუსი 6
თბილისში მცხოვრებმა ა-მ 2010 წლის 5 სექტემბერს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს, მოპასუხე დ-ს წინააღმდეგ და აღნიშნა, რომ 2010 წლის მაისში გარდაიცვალა მამამისი ბ, რომელიც მასთან ცხოვრობდა. ბ-მ შეადგინა ანდერძი და ქალაქ ბათუმში მდებარე ბინა დაუტოვა ძმისშვილს დ-ს. მოსარჩელის განმარტებით, ანდერძზე არ არის მოანდერძის ხელმოწერა და მოითხოვა ანდერძის ბათილად ცნობა და ქ. ბათუმში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ აღიარება. ბინა შეფასებული იქნა 50 000 ლარად. მოსარჩელემ სასამართლოს წარუდგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და უმუშევრობის შესახებ, რის გამოც მოითხოვა სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ გადასახდელი ბაჟის 1500 ლარის ნაწილის - 750 ლარის გადახდის გადავადება, ხოლო 750 ლარი კი გადაიხადა. სასამართლომ სარჩელი მიიღო წარმოებაში და მოსარჩელეს გადაუვადა სახელმწიფო ბაჟის დარჩენილი ნაწილის - 750 ლარის გადახდა გადაწყვეტილების გამოტანამდე. მოპასუხე დ-მ, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ უცნობი იყო, წერილობითი შესაგებელი შეიტანა სარჩელზე და განაცხადა, რომ არის უნარშეზღუდული პირი და ცხოვრობს არა თბილისში, არამედ ბათუმში და მოითხოვა საქმის განსჯადობის წესების დაცვით ბათუმის საქალაქო სასამართლოში გადაგზავნა. მოპასუხემ კერძო საჩივრით ასევე გაასაჩივრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2010 წლის 9 სექტემბრის განჩინება მოსარჩელისათვის ბაჟის გადახდის გადავადების თაობაზე. თბილისის საქალაქო სასამართლო, მოპასუხის მოთხოვნები არ დააკმაყოფილა. საქმის განმხილველმა მოსამართლემ მთავარი სხდომა დანიშნა, რომელზეც არ გამოცხადდა მოპასუხე დ. სასამართლოს.
მოსარჩელე- „ა“
მოპასუხე- „დ“
დავის საგანი- შეეხება ანდერძის ბათილად ცნობას და ასევე ბათუმში მდებარე ბინის მესაკუთრედ აღიარებას.
საფუძველი- ეს არის ანდერძზე მოანდერძის ხელმოწერის არარსებობა.
პირველ ნაწილში „ა“-ს მოქმედება იყო კანონიერი, როდესაც წარადგინა თბილისის საქალაქო სასამართლოში სარჩელი. ეს იმიტომ,რომ თვითონ მოანდერძე ცხოვრობდა თბილისში და შესაბამისად სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის მე- 4 ნაწილით, ეს მოქმედება ზუსტად არის მოცემული.
შემდეგ მოქმედებას რაც შეეხება, როდესაც „ა“-მ მოითხოვა,რო ბაჟი გადაევადებინა, შემდეგ კი ეს სასამართლომ დაუკმაყოფილა, ვთვლი,რომ ეს მოქმედება სწორი იყო. რადგან ეს შეესაბამება სსსკ 48-ე მუხლის 1 ნაწილს. ეს კი მოიცავს იმას, რომ „სასამართლოს, მხარეთა ქონებრივი მდგომარეობის გათვალისწინებით, შეუძლია ერთ ან ორივე მხარეს გადაუვადოს სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სასამართლო ხარჯების გადახდა ანდა შეამციროს მათი ოდენობა, თუ მხარე სასამართლოს უტყუარ მტკიცებულებებს წარუდგენს.“
შემდეგი მოქმედება კი რომელიც შეეხება სხვა სასამართლოსთვის გადაცემის თაობაზე ესეც ვთვლი,რომ არის მართებული, ამას კი კოდექსი პირდაპირ ამბობს 23-ე მუხლის 1 ნაწილით, რომელიც ამბობს, რომ „მოპასუხე, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი, მოითხოვს, რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით“.
ბოლო მოქმედება კი როცა მოპასუხემ კერძო საჩივრით გაასაჩივრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2010 წლის 9 სექტემბრის განჩინება მოსარჩელისათვის ბაჟის გადახდის გადავადების თაობაზე ვფიქრობ, რომ არის არასწორი, რადგან პირის მიერ წარმოდგენილი მტკიცებულებები, სასამართლომ უტყუარად მიიჩნია, ეს გამომდინარეობს 48 მუხლის პირველი ნაწილით.
კაზუსი 7
თბილისში მცხოვრებმა ირმა სვანიძემ 2008 წლის 1 სექტემბერს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას და აღნიშნა, რომ 2008 წლის იანვარში გარდაიცვალა მამამისი დავით სვანიძე, რომელიც მასთან ცხოვრობდა და რომელმაც შეადგინა ანდერძი და ქ. ბათუმში დადიანის #34-ში მდებარე ბინა დაუტოვა მის ძმისშვილს ლევან სვანიძეს. მოსარჩელის განმარტებით ანდერძზე არ არის მოანდერძის ხელმოწერა რის გამოც იგი ბათილად უნდა გამოცხადდეს. ამავდროულად მოსარჩელე აღიარებულ უნდა იქნეს ქ. ბათუმში დადიანის #34-ში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ. ბინა შეფასებული იქნა 50.000 ლარად. მოპასუხეს შესაგებელი სასამართლოში არ წარუდგენია. 2008 წლის 10 ნოემბერს დანიშნულ სასამართლო მთავარ სხდომაზე არ გამოცხადდა მოპასუხე ლევან სვანიძე. სასამართლოს მიერ გაგზავნილი უწყების თანახმად დასტურდება, რომ ლევან სვანიძის მეუღლემ დალი სვანიძემ უარი განაცხადა უწყების ჩაბარებაზე. ხელმეორედ უწყება ლევან სავანიძეს არ გაგზავნია. სასამართლომ უწყება ჩაბარებულად ჩათვალა განიხილა საქმე მიიღო გადაწყვეტილება და მოსარჩელე ირმა სვანიძე ცნო ქ. ბათუმში დადიანის #34-ში მდებარე ბინის მესაკუთრედ. მოპასუხემ, ლევან სვანიძემ გაასაჩივრა გადაწყვეტილება და განაცხადა რომ საქმე არ უნდა განეხილა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ვინაიდან ცხოვრობს ქუთაისში და მოითხოვა გადაწყვეტილების გაუქმება და საქმის განსჯადობის წესის დაცვით ბათუმის ან ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში გაგზავნა.
შეაფასეთ მხარეთა და სასამართლოს მიერ შესრულებული თითოეული საპროცესო მოქმედებები, კერძოდ: განსჯადობის საკითხი; უწყების ჩაბარების საკითხი.
მოსარჩელე- ირმა სვანიძე
მოპასუხე- ლევან სვანიძე
დავის საგანი- ანდერძის ბათილობა და მოსარჩელეს აღიარება ბათუმში მდებარე ბინის მესაკუთრედ.
საფუძველი- არ არის მოანდერძის ხელმოწერა
თავიდანვე უნდა ითქვას,რომ სარჩელი წარდგენილია განსჯად სასამართლოში. საქართველოს სსკ-ის მე-16 მუხლის მიხედვით.
რაც შეეხება უწყების ჩაბარების საკითხს სსსკ 75-ე მუხლის მეორე ნაწილის მიხედვით უარის შემთხვევაში სასამართლო უწყება არ ჩაითვლება მოპასუხისათვის ჩაბარებულად, თუ მას პირველად ეგზავნება უწყება,
გარდა იმ შემთხვევისა, როცა უწყება გაგზავნილი იქნა მოპასუხის მიერ პასუხში (შესაგებელში) მითითებულ მისამართზე, კაზუსიდან ირკვევა,რომ მოპასუხეს შესაგებელი სასამართლოში არ წარუდგენია, შესაბამისად მოპასუხის მიერ არ გვაქვს შესაგებელში მითითებული მისამართი შესაბამისად მოპასუხეს უნდა გაეგზავნოს უწყება თავიდან.
შესაბამისად სასამართლოს უწყება ჩაბარებულად არ უნდა ჩაეთვალა, თუმცა მოპასუხის საჩივარი იმასთან დაკავშირებით რომ საქმე არ უნდა განეხილა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ვინაიდან ცხოვრობს ქუთაისში არის უსაფუძვლო რადგან ამ კატეგორიის საქმეები როგორიცაა კანონიერი და ანდერძით მემკვიდრეობა განიხილება მამკვიდრებლის საცხოვრებელის მიხედვით, 16 მუხლის 4 ნაწილით.
კაზუსი 8
ა-მ 2011 წლის 10 აგვისტოს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას და აღნიშნა, რომ 2011 წლის იანვარში გარდაიცვალა მამამისი, რომელმაც შეადგინა ანდერძი და ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინა დაუტოვა ვაჟიშვილს ბ-ს. მოსარჩელის განმარტებით, მოანდერძე ანდერძის შედგენისას იმყოფებოდა ქმედუუნარო მდგომარეობაში, რის გამოც ანდერძი ბათილად უნდა იქნეს ცნობილი, ამავდროულად მოსარჩელე აღიარებული უნდა იქნეს ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინის ერმოქმედება.
მოსარჩელე- ა
მოპასუხე-ბ
დავის საგანი- ანდერძის ბათილად ცნობა და მოსარჩელეს აღიარება ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ.
საფუძველი-მოსარჩელე ამტკიცებს, რომ მოანდერძე ანდერძის შედგენისას იმყოფებოდა ქმედუუნარო მდგომარეობაში
როდესაც მოსარჩელემ მოითხოვა სახელწიფო ბაჟისაგან მისი გათავისუფლება და წარმოადგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და უმუშევრობის შესახებ, მოსამართლემ კი ის 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინებით გაათავისუფლა სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან ეს ქმედება შეესაბამებოდა სსსკ ის 47 მუხლის პირველ ნაწილს,რომლის შესაბამისადაც „სასამართლოს, მოქალაქის ქონებრივი მდგომარეობის გათვალისწინებით, თუ მოქალაქე დაასაბუთებს სასამართლო ხარჯების გადახდის შეუძლებლობას და სასამართლოს წარუდგენს უტყუარ მტკიცებულებებს, შეუძლია მთლიანად ან ნაწილობრივ გაათავისუფლოს იგი სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან, რის თაობაზედაც მოსამართლეს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.“ როდესაც მოპასუხე ა-მ შესაგებელი შეიტანა სარჩელზე და განაცხადა, რომ იგი ცხოვრობს ქუთაისში და მოითხოვა საქმის განსჯადობის წესის დაცვით ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში გადაგზავნა და შემდეგ ეს ქმედება სასამართლომ დააკმაყოფილა და 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინებით განსახილველად გადაუგზავნა ქუთაისის საქალაქო სასამართლო, რომელმაც სარჩელი მიიღო წარმოებაში.ამ შემთხვევაში სასამართლო სწორად მოიქცა,რადგან 23 მუხლის პირველი ნაწილით, „სასამართლო საქმეს განსახილველად სხვა სასამართლოს გადასცემს, თუ:მოპასუხე, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი, მოითხოვს, რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.“ მოსარჩელის საჩივარი,იმის შესახებ,რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინება საქმის განსჯად სასამართლოში გადაგზავნის თაობაზე გაასაჩივრა კერძო საჩივრით არის არასწორი,რადგან სსსკ-ის 23 მუხლის მესამე ნაწილით „საქმის სხვა სასამართლოში გადაცემის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს განჩინება, რომელიც არ გასაჩივრდება.“
რაც შეეხება საკითხის დაყენებას მოსარჩელის მიერ ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლის აცილების თაობაზე არის დაუსაბუთებელი და არასწორი,რადგან მას აცილების დაყენების არანაირი საფუძველი არ ჰქონდა. ქმედება,რომელიც შეესაბამება მოპასუხეს,რომელმაც კერძო საჩივრით გაასაჩივრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინება მოსარჩელის სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან გათავისუფლების თაობაზე და რომელიც თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლემ არ დააკმაყოფილა, უსაფუძვლობის გამო, ამ შემთხვევაში სასამართლო არის სწორი.
კაზუსი 9
2017 წლის 10 მარტს ა-მ სარჩელით მიმართა მცხეთის რაიონულ სასამართლოს მის საკუთრებაში არსებული ბინიდან, მდებარე ქ. თბილისში თავისი დისშვილის, მისი მეუღლისა და მათი ორი არასრულწლოვანი შვილის გამოსახლების და მიუღებელი შემოსავლის სახით მათთვის 7000 ლარის დაკისრების შესახებ. თავად „ა“ ცხოვრობდა ქალაქ მცხეთაში. სარჩელში ა-მ მიუთითა, რომ ცოტა ხნის წინ მოხვდა ავტოავარიაში, მოტეხილი აქვს ფეხი და მას არ შეუძლია სარჩელი შეიტანოს და იაროს თბილისის საქალაქო სასამართლოში. მოსამართლემ წარმოებაში მიიღო ა-ს სარჩელი. საქმის მომზადების მიზნით სასამართლომ ა-ს სარჩელი თანდართული დოკუმენტებით გაუგზავნა მოპასუხეებს. კურიერი მივიდა სადავო ბინაში, სადაც ცხოვრობდნენ მოპასუხეები და გზავნილი ჩააბარა ა-ს დის შვილის ქმარს, როგორც პირადად, ისე სხვა მოპასუხეებისათვის გადასაცემად. მოპასუხეებმა შემოიტანეს შესაგებელი, სადაც ბინიდან გამოსახლების ნაწილში ცნეს სარჩელი. მოსამართლემ დანიშნა მოსამზადებელი სხდომა. კურიერი კვლავ მივიდა მოპასუხეთა საცხოვრებელ ადგილზე, სადაც მხოლოდ ა-ს დის შვილი, რომელსაც ჩააბარა უწყება როგორც მას, ისე მისი ოჯახის წევრებისათვის გადასაცემად. მოსამართლემ დანიშნა საქმის მოსამზადებელი სხდომა, რომელზედაც არ გამოცხადდნენ მოპასუხეები. მოსამართლემ მოსარჩელის შუამდგომლობის საფუძველზე მიიღო დაუსწრებელი გადაწყვეტილება და ა-ს სარჩელი დააკმაყოფილა.
1. მიმართა თუ არა ა-მ განსჯადობის წესების დაცვით სასამართლოს და სწორად მიიღო თუ არა სასამართლომ ა-ს სარჩელი წარმოებაში?
2. განსაზღვრეთ სარჩელის ფასი და ა-ს მიერ გადასახდელი სახელმწიფო ბაჟის ოდენობა?
3. სწორად ჩათვალა თუ არა მოსამართლემ მოპასუხისათვის უწყება ჩაბარებულად?
4. სარჩელის დაკმაყოფილებისას როგორ გაანაწილებდა მოსამართლე გადახდილ სახელმწიფო ბაჟს?
1. საქართველოს სსსკ-ის მე-18 მუხლის შესაბამისად ნივთობრივი განსჯადობის დროს სარჩელი საკუთრების უფლების, ქონების უფლებრივი დატვირთვის ან ასეთი დატვირთვისაგან განთავისუფლების შესახებ, აგრეთვე ქონების გაყოფასთან, განაწილებასა და ფლობასთან დაკავშირებული სარჩელი, თუ დავა ეხება უძრავ ნივთებზე, მათ შორის, მიწის ნაკვეთზე უფლებას, შეიძლება შეტანილ იქნეს სასამართლოში ნივთების ადგილსამყოფლის მიხედვით.
ნივთობრივ განსჯადობას განეკუთვნება სარჩელი, რომელიც მიმართულია უძრავი ნივთის მესაკუთრის ან მფლობელის წინააღმდეგ, აგრეთვე სარჩელი, რომელიც აღძრულია უძრავი ნივთის დაზიანების ან ზარალის ანაზღაურების გამო.
აქედან გამომდინარე მოსარჩელი ''ა''-ს სარჩელი უნდა წარედგინა თბილისის საქალაქო სასამართლოში ვინაიდან გვაქვს ნივთობრივი განსჯადობა თუმცა მოსარჩელის მიერ სარჩელსი მითითებული მიზეზის გამო შესაძლებელია მოსარჩელეს მიერ წარდგენილი სარჩელი განიხილოს მცხეთის სასამართლომ ამასთან ამავე კოდექსის 21 მუხლის მიხედვით ''არაგანსჯადი სასამართლო შეიძლება განსჯადი გახდეს იმ შემთხვევაშიც, თუ მოპასუხე წინააღმდეგი არ არის, რომ საქმე განიხილოს არაგანსჯადმა სასამართლომ და თანახმაა მონაწილეობა მიიღოს საქმის განხილვაში''
აქედან გამომდინარე ვინაიდან მოპასუხემ ცნო სარჩელი შეგვიძლია ვივარაუდოტ რომ მას პრეტენზია არ გამოუტქვამს აღნიშნულთან დაკავსირებით და თანახმაა საქმეში მონაწილეობაზე, აქედან გამომდინარე ვასკვით რომ მცხეთის სასამართლოს შეუძლია წარმოებაში მიიღოს საქმე.
2. ამ საქმეში სარჩელის ფასი არის 7000 ლ. სახელმწიფო ბაჟის ოდენობა არის 210 ლარი.
3.რაც შეეხება უწყების ჩაბარების საკითხს საქართველოს სსკ-ის 74-ე მუხლის თუ სასამართლო უწყების ჩამბარებელმა სასამართლოში გამოსაძახებელი პირი ვერ ნახა მხარის მიერ მითითებულ მისამართზე, იგი უწყებას აბარებს მასთან მცხოვრებ ოჯახის რომელიმე ქმედუნარიან წევრს, უწყების ამ ნაწილით გათვალისწინებული პირისათვის ჩაბარება ჩაითვლება უწყების ადრესატისათვის ჩაბარებად აქედან გამომდინარე შეგვიძლია ვთქვათ რომ სასამართლო სწორად მიჩნია უწყება ჩაბარებულად.
4. 53 მუხ გამომდინარე,იმ მხარის მიერ გაღებული ხარჯების გადახდა, რომლის სასარგებლოდაც იქნა გამოტანილი გადაწყვეტილება, ეკისრება მეორე მხარეს. შესაბამისად რადგან მოსარჩელის სარჩელი სრულად დაკმაყოფილდა გადაიხდის ბაჟს მოპასუხეები რაც ამ შემთხვევაში შეადგენს 210 ლარს.
კაზუსი 10........................................................
ა-მ 2011 წლის 10 აგვისტოს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას და აღნიშნა, რომ 2011 წლის იანვარში გარდაიცვალა მამამისი, რომელმაც შეადგინა ანდერძი და ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინა დაუტოვა ვაჟიშვილს ბ-ს.მოსარჩელის განმარტებით, მოანდერძე ანდერძის შედგენისას იმყოფებოდა ქმედუუნარო მდგომარეობაში, რის გამოც ანდერძი ბათილად უნდა იქნეს ცნობილი,ამავდროულად მოსარჩელე აღიარებული უნდა იქნეს ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ. ბინა შეფასებული იქნა 90 000 ლარად.მოსარჩელემ წარმოადგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და უმუშევრობის შესახებ, რის გამოც მოითხოვასახელმწიფო ბაჟის - 2700 ლარის გადახდისაგან გათავისუფლება. 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინებით მოსამართლემ სარჩელი მიიღო წარმოებაში და მოსარჩელე გაათავისუფლა სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან.მოპასუხე ბ-მ, რომლის საცხოვრებელი ადგილის წინათ უცნობი იყო, შესაგებელი შეიტანა სარჩელზე და განაცხადა, რომ იგი ცხოვრობს ქუთაისში (წარმოადგინა მტკიცებულება) და მოითხოვა საქმის განსჯადობის წესის დაცვით ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში გადაგზავნა. თბილისის სალაქო სასამართლოს მოსამართლემ დააკმაყოფილა მოპასუხის შუამდგომლობა და საქმე 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინებით განსახილველად გადაუგზავნა ქუთაისის საქალაქო სასამართლო, რომელმაც სარჩელი მიიღო წარმოებაში. მოსარჩელე ა-მ თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინება საქმის განსჯად სასამართლოში გადაგზავნის თაობაზე გაასაჩივრა კერძო საჩივრით და ამავე მიზეზით დააყენა საკითხი ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლის აცილების თაობაზე.მოპასუხე ბ-მ კერძო საჩივრით გაასაჩივრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინება მოსარჩელის სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან გათავისუფლების თაობაზე. თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლემ არ დააკმაყოფილა ბ-ს კერძო საჩივარი უსაფუძვლობის გამო.
შეაფასეთ მხარეთა და სასამართლოს მიერ შესრულებული თითოეული საპროცესო მოქმედება.
მოსარჩელე- ა
მოპასუხე-ბ
დავის საგანი- ანდერძის ბათილად ცნობა და მოსარჩელეს აღიარება ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ.
საფუძველი-მოსარჩელე ამტკიცებს, რომ მოანდერძე ანდერძის შედგენისას იმყოფებოდა ქმედუუნარო მდგომარეობაში
როდესაც მოსარჩელემ მოითხოვა სახელწიფო ბაჟისაგან მისი გათავისუფლება და წარმოადგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და უმუშევრობის შესახებ, მოსამართლემ კი ის 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინებით გაათავისუფლა სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან ეს ქმედება შეესაბამებოდა სსსკ ის 47 მუხლის პირველ ნაწილს,რომლის შესაბამისადაც „სასამართლოს, მოქალაქის ქონებრივი მდგომარეობის გათვალისწინებით, თუ მოქალაქე დაასაბუთებს სასამართლო ხარჯების გადახდის შეუძლებლობას და სასამართლოს წარუდგენს უტყუარ მტკიცებულებებს, შეუძლია მთლიანად ან ნაწილობრივ გაათავისუფლოს იგი სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან, რის თაობაზედაც მოსამართლეს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.“ როდესაც მოპასუხე ა-მ შესაგებელი შეიტანა სარჩელზე და განაცხადა, რომ იგი ცხოვრობს ქუთაისში და მოითხოვა საქმის განსჯადობის წესის დაცვით ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში გადაგზავნა და შემდეგ ეს ქმედება სასამართლომ დააკმაყოფილა და 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინებით განსახილველად გადაუგზავნა ქუთაისის საქალაქო სასამართლო, რომელმაც სარჩელი მიიღო წარმოებაში.ამ შემთხვევაში სასამართლო სწორად მოიქცა,რადგან 23 მუხლის პირველი ნაწილით, „სასამართლო საქმეს განსახილველად სხვა სასამართლოს გადასცემს, თუ:მოპასუხე, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი, მოითხოვს, რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.“ მოსარჩელის საჩივარი,იმის შესახებ,რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინება საქმის განსჯად სასამართლოში გადაგზავნის თაობაზე გაასაჩივრა კერძო საჩივრით არის არასწორი,რადგან სსსკ-ის 23 მუხლის მესამე ნაწილით „საქმის სხვა სასამართლოში გადაცემის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს განჩინება, რომელიც არ გასაჩივრდება.“
რაც შეეხება საკითხის დაყენებას მოსარჩელის მიერ ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლის აცილების თაობაზე არის დაუსაბუთებელი და არასწორი,რადგან მას აცილების დაყენების არანაირი საფუძველი არ ჰქონდა. ქმედება,რომელიც შეესაბამება მოპასუხეს,რომელმაც კერძო საჩივრით გაასაჩივრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინება მოსარჩელის სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან გათავისუფლების თაობაზე და რომელიც თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლემ არ დააკმაყოფილა, უსაფუძვლობის გამო, ამ შემთხვევაში სასამართლო არის სწორი.
კაზუსი 11......
2011 წლის 12 სექტემბერს ა-მ სარჩელით მიმართა თბილისის საქლაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას ბ-ს წინააღმდეგ და მოითხოვა ნარდობის ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულების შეუსრულებლობით მიყენებული ზიანის ანაზღაურება. მოსარჩელემ სარჩელში მიუთითა, რომ 2010 წლის დეკემბერში ნარდობის ხელშეკრულება დადო ბ-სთან, რომლის მიხედვითაც ბ-ს ა-სთვის 15 თვეში უნდა აეშენებინა 2 სართულიანი სახლი საცხოვრებელი სახლი, თბილისში. ბ-მ მხოლოდ ერთი სართული ააშენა და შემდეგ საერთოდ არ გამოჩენილა. ა-მ სარჩელში აგრეთვე მიუთითა, რომ როგორც მისთვის ცნობილია,მოპასუხე ცხოვრობს ქალაქ თბილისში, სიდედრის სახლში, ცოლ-შვილთან ერთად. მოსამართლემ საქმე
შეაფასეთ მხარეთა და სასამართლოთა მიერ შესრულებული თითოეული საპროცესო მოქმედება.
მოსარჩელე-ა
მოპასასუხე-ბ
დავის საგანანი-ნარდობის ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულების შეუსრულებლობით მიყენებული ზიანის ანაზღაურება.
საფუძველი-2010 წლის დეკემბერში ნარდობის ხელშეკრულება დადო ბ-სთან, რომლის მიხედვითაც ბ-ს ა-სთვის 15 თვეში უნდა აეშენებინა 2 სართულიანი სახლი საცხოვრებელი სახლი, თბილისში. ბ-მ მხოლოდ ერთი სართული ააშენა და შემდეგ საერთოდ არ გამოჩენილა
როდესაც ა-მ მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ამ შემთხვევაში დაირღვა განკადობის საკითხი,რადგან სარჩელი სასამართლოს წარედგინება მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით, სსსკ მე-15 მუხლის პირველიდან გამომდინარე „სასამართლოს სარჩელი წარედგინება მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით. სარჩელი იურიდიული პირის მიმართ სასამართლოს წარედგინება იურიდიული პირის ადგილსამყოფლის მიხედვით.“ მოპასუხეს შესაგებელი იმის თაობაზე,რომ იგი დროებით ცხოვრობდა თბილისში და რეგისტრირებული იყო ქუთაისში,და მოითხოვა საქმის გადაგზავნა ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში არის სამართლიანი, სსსკ-ის მე-15 მუხლის მიხედვით.
თბილისის სასამართლომ საქმე სწორად გადაგზავნა სხვა სასამართლოში 23 მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, რომლის მიხედვითაც საქმე სხვა სასამართლოს შეიძლება გადაეცეს თუ: „მოპასუხე, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი, მოითხოვს, რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.“მოსარჩელეს საჩივარი არის არასწორი,რადგან 23 მუხლის მესამე ნაწილით „საქმის სხვა სასამართლოში გადაცემის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს განჩინება, რომელიც არ გასაჩივრდება“ და მას არ შეეძლო გაესაჩივრებინა.ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს მოქმედება იმის შესახებ,რომ დავა არ იყო ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს განსჯადი და საქმე განსჯადობის საკითხის გადასაწყვეტად გადაუგზავნა საქართველოს უზენაეს სასამართლოს არის არასწორი,რადგან 24 მუხლის მიხედვით „ერთი სასამართლოდან მეორეში გადაგზავნილ საქმეს წარმოებაში განსახილველად იღებს ის სასამართლო, რომელსაც იგი გადაეგზავნა. დავა სასამართლოებს შორის განსჯადობის შესახებ არ დაიშვება.“
კ ა ზ უ ს ი
1) ა-მ სარჩელი შეიტანა ბ-ს წინააღმდეგ და მოითხოვა ჯანმრთელობის დაზიანების გამო ზიანის ანაზღაურება 5000 ლარის ოდენობით,მერე წინასასამართლო სხდომის დასრულებამდე შეამცირა მოთხოვნა და მოითხოვა 3000.მოსამართლემ დააკმაყოფილა ისე რომ მოპასუხისთVის არაფერი უკითხავს. მთავარ სხდომაზე მოსარჩელე გარდაიცვალა.მოსამართლემ შეაჩერა განხილვა უფლებამონაცვლის დანიშვნამდე.მის უფლებამონაცვლედ მისი შვილი დაინიშნა.შემდეგ,ამ უფლებამონაცვლემ ისევ მოთხოვნის გაზრდა მოითხოვა ისევ 5000 ლარამდე.მოსამართლემ დააკმაყოფილა.შეაფასეთ საპროცესო მოქმედებები.
83-ე მუხლის მე-2 ნაწილი-სასარჩელო მოთხოვნის ოდენობის გაზრდის უფლება ჰქონდა მაგრამ მოპასუხისათVის უნდა შეეტყობინებინა მოსამართლეს.მან კი არ შეატყობინა. 279-ე მუხლ...მოსამართლეს უნდა შეეჩერებინა საქმისწარმოება. ბოლოს 83-2 მუხლის მე-4 ნაწილი რომ წინასასამართლო სხდომის დასრულების შემდეგ რომ მოითხოვა ისევ ოდენობის გაზრდა ამისთვის საჭირო იყო მოპასუხის წინასწარი თანხმობა.
2) უფლებამონაცვლეობაზე,მესამე პირი და არასათანადო მოსარჩელეზე....
3)დავის საგნის ოდენობის შეცვლა პროცესის მიმდინარეობისას
4)ა-მ სარჩელი შეიტანა ბ-ს წინააღმდეგ,რადგან ხელშეკრულებით გაფორმებული ორ სართულიანი სახლის ნაცვლად 1 სართულიანი აუშენა.ა-მ სარჩელი შეიტანა თბილისში,რადგან ის პირი ცხოვრობდა თბილისში.მაგრამ განსჯადობის კანონის მიხედვით ბ-მ მოითხოვა საქმის ქუთაისში გადატანა. გადაიტანეს ქუთაისის სასამართლოში.შემდეგ ისევ დააბრუნეს თბილისში.შეაფასეთ თითოეული ქმედება.
მოსარჩელეს აქვს უფლება გადაწყვიტოს სად შეიტანს სარჩელს და თუ დავა ქონებას ეხება იმ ტერიტორიულ ერთეულში სადაც ეს ქონებაა ჩვეულებრივ შეიძლება იმავე ქალაქში მოხდეს ამ საქმის განხილვა. სასამართლოს არ უნდა გაეგზავნა ეს სარჩელი არც ქუთაისში დ აარც ქუთაისიდანა რა უნდ ადაბრუნებულიყო თბილისში.
შერაცხადობა). იგი ბრალის შემამსუბუქებელი გარემოებაა.
3.მართლწინააღმდეგობის შეგნების არარსებობა ვიწრო გაგებით-სამართლებრივი შეცდომა(შეცდომა აკრძალვაში, როცა პირმა არ იცის ბლანკეტური ნორმის შინაარსი ან შეცდომას უშვებს მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი გარემოებების სამართლებრივ მხარეზე, როცა მას გონია, რომ არსებობს მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი ისეთი გარემოება, რომელიც მის მიერ განხორციელებული ქმედების შემადგენლობას გამართლებულად მიიჩნევს)
4.განზრახვის ელემენტის: მართლწინააღმდეგობის შეგნების არარსებობა ფართო გაგებით შეცდომა მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი გარემოებების ფაქტობრივ მხარეზე, მაგალითად, მოჩვენებითი მოგერიების დროს. როცა პირს ჰგონია, რომ იგერიებს რეალურ თავდასხმას, სინამდვილეში კი ასეთს ადგილი არ აქვს)
5.ბრძანების ან განკარგულების შესრულება, თუ არსებობს გარკვეული პირობები(ე.წ. პირობათა თეორია)
6.ბრალის გამომრიცხველი სხვა ზეკანონური გარემოებები(ნორმის შესაბამისი შესრულების მოტხოვნის შეუძლებლობა:ტრაგიკული კოლიზია,რომელიც შეიძლება გამოიხატოს საპატიებელ უკიდურეს აუცილებლობაში, მოვალეობათა შესრულების შეუძლებლობასა და სხვა მსგავსი შინაარსის გარემოებებში)
თავდაპირველად განიხილება ქმედების ობიექტური შემადგენლობა, რაც წარმოდგენილია შემდეგ სახეებში:
ა)ქმედების სუბიექტი(მოქმედება ჩადენილია ფიზიკური პირის მიერ ან იურიდიული პირის მიერ)
ბ)ქმედების ობიექტი(ქმედების შედეგად ზიანი მიადგა სისხლის სამართლის კოდექსით დაცულ სამართლებრივ სიკეთეს)
გ)ქმედება და შედეგი
დ)მიზეზობრივი კავშირი ქმედებასა და დამდგარ შედეგ შორის(მიზეზობრიობის პირობათა თეორია)
ე)შედეგის ობიექტური შერაცხვა
ვ)ქმედების შემადგენლობის სხვა ობიექტური ელემენტები: დრო, ვითარება, საშუალება და ა.შ
ქმედების სუბიექტური შემადგენლობა:
ა) განზრახვა(ე.წ. არაბორიტი განზრახვა), მართლწინააღმდეგობის შეგნების გარეშე ფართო გაგებით. ეს იმას ნიშნავს რომ განზრახ მოქმედებს არა მარტო ის, ვინც დანაშაული ჩაიდინა, არამედ ისიც, ვინც აუცილებელი მოგერიების მდგომარეობაში იმყოფება. აქედან გამომდინარე, ქმედების შემადგენლობის ელემენტი განზრახვა(ფაქტობრივი გარემოებების ცოდნა და ნებელობა) ბოროტ განზრახვად იქცევა მხოლოდ მას შემდეგ, რაც ბრალის ეტაპზე დადგინდება მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი ფაქტობრივი გარემოებების შეგნება.
ბ)ქმედების შემადგენლობის სხვა სუბიექტური ელემენტები და ა.შ
გ) აქვე უნდა შემოწმდეს ფაქტობრივი ხასიათის შეცდომები
2)მართლწინააღმდეგობა
მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი გარემოებებია:
1.აუცილებელი მოგერიება
2.დამნაშავის შეპყრობა
3.უკიდურესი აუცილებლობა
4.მართლზომიერი რისკი
5.მართლწინაარმდეგობის გამომრიცხველი ზეკანონური გარემოებანი, დაზარალებულის თანხმობა, დაზარალებულის სავარაუდო თანხმობა, მოვალეობათა კოლიზია და ა.შ.)
უკიდურესი აუცილებლობის ნიშნებია: უკიდურესი მდგომარეობა, უკიდურესობით გამოწვეული მოქმედება, ინტერესთა ურთიერთშეჯერება და სუბიექტური ნება. უკიდურესი აუცილებლობა ორი სახისაა: 1.დეფენზიური, ანუ თავდაცვით 2.აგრესიული, ანუ თავდასხმით. დეფენზიური უკიდურესი აუცილებლობის მდგომარეობაში პირი ზიანს აყენებს არა მესამე ძალას, არამედ თვით საფრთხის წყაროს ანუ ხელმყოფს და ამ დროს პირს სამოქალაქო-სამართლებრივი წესით ზიანის ანაზღაურება არ ეკისრება. დეფენზიური (თავდაცვითი) უკიდურესი აუცილებლობის მდგომარეობაშ მიყენებული ზიანისთვის პირი სამოქალაქო წესით პასუხს არ აგებს. აგრესიული, ანუ თავდასხმითი უკიდურესი აუცილებლობის დროს პირი პასუხს აგებს სამოქალქო წესით. ამ მდგომარეობაში პირი აზიანებს არა ხელმყოფს, არამედ მესამე ძალას, რომელსაც არავითრაი წვლილი არ შეუტანია შექმნილი საფრთხის წარმოშობაში. უკიდურესი აუცილებლობის აუცილებელი პირობაა ის ,რომ დაზიანებული სიკეთე ნაკლებმნიშვნელოვანი იყოს, ვიდრფე გადარჩენილი სიკეთე. პირის მოქმედება აუცილებელი მოგერიების მდგომარეობით მხოლოდ მაშინ შეიძლება გამართლდეს, როცა დაცულია სამართლებრივ სიკეთეთა რანგირების პრინციპი: ყველაზე უფრო დიდ სიკეთედ ადამიანის სიცოცხლე ითვლება. ამიტომ ადამიანის სიცოცხლის მოსპობა არ შეიძლება გამართლებულ იქნეს უკიდურესი აუცილებლობის მდგომარეობით. უკიდურესი აუცილებლობა მხოლოდ მაშინ გვაქვს სახეზე, როცა ობიექტური მოქმედება სამართლებრივი სიკეთის გადარჩენის სუბიექტური ნებით არის დეტერმინირებული.
უკიდურესი აუცილებლობა ა) გამართლების ობიექტური მხარე - იმწუთიერი აუცილებლობა , უკიდურესი აუცილებლობით გამოწვეული მდგომარეობა -საჭირო მოქმედება , სამართლებრივი სიკეთის შედარება ,უკიდურესი სოციალურ-ეთიკური შეზღუდვები . უკიდურესი აუცილებლობის სუბიექტური მხარე - უკიდურესი აუცილებლობის ცოდნა , საფრთხის თავიდან აცილების მიზნით მოქმედება . / დაზარალებულის სავარაუდო თანხმობა - გამართლების ობიექტური ნიშნები - სამართლებრივი სიკეთის განკარგულების უფლება , გადაწყვეტილების მიღების უნარი ,კონკრეტულ მომენტში დაზარალებულისგან თანხმობის მიცემის შეუძლებლობა , დაზარალებულის სავარაუდო სურვილიდა და დამდგარი შედეგის თანხვედრა , გამართლების სუბიექტური მხარე - სავარაუდო თანხმობის ცოდნა და მის შესაბამისად მოქმედება
დანაშაულის მცდელობა (19) მცდელობის წინაპირობა - შედეგი არ დამდგარა , მცდელობის დასჯადობა , ქმედების შემადგენლობა , ქმედების სუბიექტური შემადგენლობა , საბოლოო და მყარი გადაწყვეტილების მიღება ქმედების ობიექტური შემადგენლობა -უშაულოდ დაწყება , მართლწინააღმდეგობა, ბრალი დანაშაულის პასუხისმგებლობისგან გათავისუფლება დანაშაულზე ნებაყოფლობით ხელის აღება -ხელშეშლის მცდელობის არ არსებობა ,დამთავრებული თუ დაუმთავრებელი მცდეობა , საბოლოოდ ხელის აღება -/ მომზადების წინაპირობები - შედეგი არ დამდგარა , მომზადების დასჯადობა , ქმედების შემადგენლობა , ქმედების სუბიექტური შემადგენლობა , კონკრეტული დანაშაულის შესახებ მიღებული გადაწყვეტილება , ქმედების ობიექტური შემადგენლობა , დანაშაულის ჩადენისთვის პირობების შექმნა , მართლწინააღმდეგობა , ბრალი , / უკიდურესი აუცილებლობა ქმედების შემადგენლობა ობიექტური შემადგენლობა იგივე , წუბიექტური შემადგენლობა მართლწინააღმდეგობა უკიდურესი მდგომარეობა , გამართლების ობიექტური ნიშნები , უკიდურესი მდგომარეობით გამოწვეული მოწვეული მოქმედება , საჭირო მოქმედება , სამართლებრივი სიკეთის შედარება , უკიდურესი მდგომარეობის დამატებითი ჩარჩოები(სოც-ეთიკ) უკიდურესი აუცილებლობის სუბიექტური მხარე , უკ მდგ. ცოდნა , საფრთხის თავიდან აცილების მიზნით მოქმედება , ბრალი
გაუფრთხილებლობა - ქმედების შემადგენლობა იგივე + წინდახედულობის ნორმის ობიექტური დარღვევა , ობიექტური შერაცხვა ურთიერთკავშირი დარღვევასა და ნორმის დაცვის მიზანს შორის , დარღვევასა და დამდგარ შედეგს შორის , შედეგის დადგომის ობიექტურად განჭვრეტის შესაძლებლობა , ნართლწინააღმდ3გობაბ, ბრალი - ვრალუნარიანობა , წინდახედულობის ნორმის შესაძლებლობა , შედეგის გათვალისწინების სუბიექტური შესაძლებლობა , ბრალის გამომრიცხავი გარემოება / დაზარალებულის სავარაუდო თანხმობა (იგივე) სუბიექტური შემადგენლობა , მართლწინააღმდეგობა , დაზარალებულის სავარაუდო თანხმობა , გამართლების ობიექტური ნიშნები სამართლებრივი სიკეთის განკარგვის უფლება , გადაწყვეტილების მიღების უნარი , კონკრეტულ მომენტში დაზარალებულის თანხმობის მიცემის შეუძლებლობა , დაზარალებულის სურვილისა და დამდგარი შედეგის თანხვედრა , გამართლების სუბიექტური მხარე - სავარაუდო თანხმობის ცოდნა და მის შესაბამისად მოქმედება , ბრალი / თანამონაწილეობა (დახმარება) ძირითადი დანაშაული დახმარება , ქმედების შემადგენლობა ,ობიექტური შემადგენლობა სხვა განზრახი დანაშაული ხელის შეწყობა , სუბიექტური შემადგენლობა - განზრახვა ძირითად დანაშაულთან მიმართებაში , განზრახვა ხელის შეწყობასთან მიმართებაში პერსონალური ნიშანი მართლწინააღმდეგობა, ბრალი , / წაქეზება ძირითადი დანაშაული წაქეზება , ქმედების შემადგენლობა - ობიქტური შემადგენლობა სხვა განზრახი დანაშაული , დაყოლიება , სუბიექტური შემადგენლობა განზრახვა ძირითად დანაშაულთან მიმართებაში, განზრახვა დაყოლიებასთან მიმართებაში , პერსონალური ნიშანი , მართლწინააღმდეგობა , ბრალი / შუალობითი ამსრულებლობა , უშუალო ამსრულებლის დასჯადობა (დასჯადობია გამორიცხვა ) შუალობითი ამსრულებლის დასჯადობა , ქმედების შემადგენლობა ,ობიექტური შემადგენლობა ქმედების ობიექტი, ქმედების შემადგენლობის განხორციელება სხვის მიერ ,დანაშაულის ჩადენა სხვა პირის მიშვეობით ,სუბიექტური შემადგენლობა , მართლწინააღმდეგობა , ბრალი /
1. The contract is not – because the client has not signed it.
a. Valid
2. To issue a claim means to
a. To start a claim in the civil court
3. A lawyer who deals with clients who are in trouble with the police in a specialist in
a. In criminal law
4. What are – for your case ?
a. Grounds
5. He is a very good – he always pays the rent on time
a. Tenant
6. To be --- means not having enough money to pay your debts.
a. Insolvent
7. – is a situation where someone loses his or her job for a reason that is now valid .
a. Unfair dismissal
8. A bailiff is a person who –.
A. Can legally take a person’s when that person does not pay money that he or she owns.
9. The total – of business is valued at approximately 10 million .
a. Capital
10. To give a judgement means to ---
a. Officially announce the result of the case. The judge may give the reasons for the decision.
11. There will be a – next year between two major companies.
a. Merger
12. A lawyer who deals with person who beach their civil duty of care is a specialist in –
13. He has worked for that company for 20 years but business isn’t good at the moment and they might have to make him ---
a. Redundant
14. To have to pay some to someone else is –
a. Owe
15. She has been – her own business for several years now and she has been very successful.
a. Running
16. English people have a lot of – because everyone borrows a lot to have holidays .
a. Debt
17. She deals with – It concerns the buying and selling of land and houses and making sure the ownership of them is legally transferred.
a. Conveyancing
18. I need to – some money because I want to buy a new computer.
a. Borrow
19. In the end of the month and I gave 10 $ ----my account
a. In
20. There are two separate professions who are allowed to – law in England but in the usa they don’t made this division .
a. Practice
21. An amount of money that goes out of a bank account is –
a. Credit , debit
22. I am going to --- my law exams in June next year.
a. Write
23. You are 50 years old now mr johson , you shouls really think about – a will
a. Making
24. We are starting proceeding s immediately and we will be claiming --- of 5000 $.
a. Damages
25. The colour we say your bank account is in if it has some money in it is –
a. Red
26. If you want to sue someone who hasn’t been careful enough , the grounds for your case would probably be –
a. Negligence
27. I am afraid my client …. a very serious loss due to your client’s actions.
a. Suffered
28. Interest is …. On your debt at the rate of 15%.
a. Arrears
29. A word for all of the money you spend. It could be every month or every year. It is ….
a. Outgoings
30. A person who pays rent to a landlord is a ….
a. Tenant
31. A general word for money which you owe to someone else is ….
a. Debt
32. It is fair that everyone gets – pay for doing the same job
a. Equal
33. This is a criminal matter so I will have to refer you to a colleague who deals with the criminal law
Matter
34. To –some money is to take out from the bank account
Withdraw
35. Interest is ............. to your debt at the rate of 20%
accruing
36. I need to apply ....... a loan of 1000$.
for
1)A...... is a piece of business, such as buying or selling something.
1.Transaction
2)To....something is to deal with, or include something.
2.Cover
3)one of the term of the contract is to the sale of GOODS.
2. Contrary
4)In England a promise of making a...... Or giving someone a gift is not usually enforceable promise because the parties do not provide a consideration.
1.Donation
5) When you sign the contract you agree to all.....
1.Terms and the condition
6) My client claims the....... Of 3000$ in damages
2. sum
7)I'm afraid my client a very serious loss due to your client's actions.
2. Suffered
8)if you want to sue someone who hasn't been cafeful enougt, the grounds for your case would probably be......
Negligence
9)........ is a piece of business, such as buying or selling something.
1.Transaction
10)A... Is a limit that is out on something.
2.Restriction
11)A single duty or condition contained is a contract is called.......
1.Provisionდებულება
12)A person's age is one important...... That decides whether or not a person has a capacity to contract.
2.Factor
13)Any private agreement must..... with all relevant LAW.
2. Comply დათანხმება
14)Dd you sign the contract.... or was signed under duress?
2.Voluntarily ნებაყოფლობით
15)The injured party is the claimant the part in breach is
.Defendant
16)A word for all of the money you spend. It could be every month or every year. it is……
1.Outgoings
17) it is possible for one party to a contract to limit his or her for negligence under the contract. 1.Choice
2. Liability
18)There are two separate professions who are allowed to... law in England but in the USA they don't make this division
2.Practice
19) If you have.... for something it means that you have legal responsibilities for it.
2.Liability
20) We made an oral (spoken) contract and even though it involves a very large of money it does not need to be in writing to be valid.
1.Sum
21) The boy is only 12 years old so according to English Law he does not have to contract.
2.Capacity უნარი
22) When the parties to a contract exchange consideration they must gain a benefit or sufferer a 1.Detriment
23)To have to pay some to someone else is.....
1. Owe
24) if we do not hear from you...... The seven days, we will deem you to be in default
2.Within
25)I am going to ….. my law exams in June next year
2.Write
26) There is a between Mr. James and Mr Kevin issued a claim yesterday.
1.Dispute
27)We are starting proceedings immediately and we will be claiming... Of E5000.
2. Damages
28)you are only sixteen years old so you do not have.....to the contarct
. Capacity
1)In England a promise of making a....... or giving someone a gift is not usually enforceable promise because the parties do not provide a consideration.
1.donation
2)A............ is a limit that is put on something.
1.restriction შეზღუდვა
5) The boy is only 12 years old so according to Engllsh Law he does not have ........ to contract,
1.capacity
6) The colour we say your bank account is in if it has some money in it. It is
1.black
7)To..........something is to deal with, or include something.
2.cover
8) If you have for something it means that you have legal responsibilities for it.
1.liability
11)A word for all of the money you spend.It could be every month or every year. It is
2.outgoings
13) We are starting proceedings immediately and we will be claiming......... of £5000.
2.damages.
14) A...... is a piece of business, such as buying or selling something.
2. transaction
15) The of MARY'S employment contract is six months
1.term
17) when the parties to a contract exchange consideration they must gain a benefit or sufferer a
2.detriment საზიანო
18) It is possible for one party to a contract to limit his or her... for negligence under the contract.
.liability
19) My client claims the....... of 3000$ in damages.
2.sum
21) I'm afraid my client.............a very serious loss due to your client's actions.
2.suffered განიცდიდა
22) An amount of money that goes out of a bank account is
2.debit
23) There are two separate professions who are allowed to law in England but in the USA they don't make this division.
2.practise
25) Interest is ………..on your debt at the rate of 15%
1.accruing დარღვევა
26) In the end of the month and I have 10s …….my account.
2.in
28) There are two separate professions who are allowed to ………… law in England but in the USA they don't make this division.
2.practise
35) There is a ……………. between Mr. James and Mr. Kevin issued a claim yesterday.
1.dispute
36) if we do not hear from you ------- the seven days, we will deem you to be in default.
2.within
37) When you sign the contract you agree to all
1.terms and the condition
38) The injured party is the claimant and the part in breach is ......
1.defendant
39) One of the term of the contract is .......... to the Sale of GOODS.
2.contrary
1) A single duty or condition contained in a contract is called............
1.provision დებულება
2) when the parties to a contract exchange consideration they must gain a benefit or sufferer a
2.detriment
3) It is possible for one party to a contract to limit his or her for negligence under the contract.
1.liability
1)Define "to consolidateგანმტკიცება, გაერთიანება the debts" in Law?
"Consolidating debts in law means combining all your debts into a single payment.
"When you consolidate debts in law, it's like gathering all your debts into a single payment.
"Consolidating debts in law means putting all your debts together into one payment. Instead of paying different people or companies, you only have to pay one
"Consolidating debts in law is like putting all your debts into a single box. Instead of paying different people, you only need to pay one. It simplifies things and may help you owe less money overall."
2)List minimum 3 areas of Civil Law.
1. Contracts: Deals with agreements and obligations between parties.
2. Personal Injury: Covers harm caused by one person to another, like accidents or negligence.
3. Family Law: Involves legal matters related to marriage, divorce, child custody, and support.
4. Property Law: Deals with ownership, use, and transfer of real estate and other properties.
5. Employment Law: Covers rights and responsibilities of employees and employers in the workplace.
6. Intellectual Property Law: Protects creations of the mind, such as inventions, trademarks, and copyrights.
7. Landlord-Tenant Law: Governs the rights and responsibilities of landlords and tenants in rental agreements.
8. Consumer Protection Law: Protects consumers from unfair or deceptive business practices.
9. Immigration Law: Covers matters related to the entry, stay, and rights of foreign individuals in a country.
Administrative Law: Deals with the legal principles and procedures governing government agencies and their actions
3) What is binding of the statement? სავალდებულო განცხადება
A binding statement is like a serious promise that you have to keep.
If you break the promise, there can be legal problems.
4)What is the 'statute'?
A statute is a written law created by a government. It's a rule that everyone must follow. Think of it like a rulebook that lawmakers write to make sure people act in certain ways. Statutes cover many things like crimes, rights, taxes, and regulations.A statute is a law created by the government. It's like a set of rules that everyone has to follow. Think of it as a written rulebook that tells people how they should behave in society. Statutes cover different areas like crimes, rights, taxes, and regulations
5) How can you explain "intellectual property law"?
Intellectual property law is a set of rules that protect creations of the mind, such as inventions, artistic works, trademarks, and copyrights. It's like a system of laws that safeguard people's ideas and creations.
6)what is the term "to honour of contract"?.ხელშეკრულების პატივისცემა
To "honor a contract" means to keep your promises and do what you agreed to do. It's like keeping your word and following through with your responsibilities. If you don't honor a contract, there can be legal problems. So, it's important to do what you said you would do in the contract
7) what types of repayment problems do we have in banking system?
In banking, repayment problems can include
3)How can you explain „intellectual property law"?
Intellectual property law is a set of rules that protect things that people create with their minds. These things can be inventions, stories, songs, logos, and secrets. When someone creates something, they want to make sure that others don't copy or steal it. So, intellectual property law gives them special rights to own and control what they created. It's like having a special lock on a treasure chest to keep it safe. This way, people are encouraged to come up with new ideas and share them with the world, knowing that they will be protected. Just like you have your own toys and don't want others to take
თბილისში მცხოვრებმა ‘’ა’’ - მ 2010 წელის 5 სექტემბერს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს, მოპასუხე ‘’დ’’- ს წინააღმდეგ და აღნიშნა, რომ 2010 წლის მაისში გარდაიცვალა მამამისი ‘’ბ’’, რომელიც მასთან ცხოვრობდა . ‘’ბ’’- მ შეადგინა ანდერძი და ქალაქ ბათუმში მდებარე ბინა დაუტოვა ძმიშვილ დ-ს. მოსარჩლეს განმარტებით, ადერძზე არ არის მოანდერძოს ხელმოწერა და მოითხოვა ანდერძის ბათილად ცნობა და ქ. ბათუმში მდებარე ბინის ერთ ერთ ბინის მესაკუთრეთა აღიარება. ბინა შეფასებული იქნა 50 000 ლარად. მოსარჩელემ სასანმართლოს წარუდგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრტელობის მდგომარეობისა და უმუშებრობის შესახებ, რის გამოც მოითხოვა სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ გადასახდელი ბაჟის 1500 ლარის, ნაწილის 750 არის გადახდის გადავაადება
მოსარჩლე -ა
მოპასუხე - დ
დავის საგანი - ანდერძის ბათილად ცნობა და ქალაქ ბათუმში მდებარე ბინის ერტ ერთ მესაკუთრედ აღიარება.
საფუძ - ანდერძზე არ არის მოანდერძის ხელმოწერა
როდესაც მოსარჩლემ წარადგინა თბილისის საქ სასამ ეს მოქმედება იყო სწორი რადგან მოანდერძე ცხოვრობდა მასთან თბილისში და შესაბამისად 16 მუხ 4 ნაწ სარჩელები კანონისმიერ ან ადერზისმიერ მემკვიდრეობასთან დაკავშირებიტ სასამართლოს წარედგინა მამკვიდრებლის გარდაცვალებამდე მისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.
როდესაც ა-მ მოითხოვა გადავადება ბაჟისა და ეს მოქმედება სასამართლომ დააკმაყოფილა, რადგან 48-ე მუხლის პირველი ნაწილი ,, სასამართლოს მხარეთა ქონებრივი მდგომარეობის გათვალისწინებით შეუძლია ერთ ან ორივე მხარეს გადაუვადოს სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სასამართლო ხარჯების გადახდა ანდა შეამციროს მათი ოდენობა,თუ მხარე სასამართლოს უტყარ მტკიცებულებებს წარუდგენს.“
მოპასუხის სარჩელი სხვა სასამართლოსთვის გადაცემაზე არის სწორი 23-ე მუხლის1 ნაწ „მოპასუხე,რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი,მოითხოვს,რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით“.
მოპასუხის კეძო საჩივარი ბაჟის გადახდასთან დაკავშირებით არის არასწორი რადგან ეს ქმედება არ საჩივრდება.
თელავში მცხოვრებმა „ა“-მ 2011 წლის 12 მარტს სარჩელით მიმარტა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას, თბილილისში მცხოვრები კ-ს წინააღმდეგ და აღნიშნა, რომ 2010 წლის ნოემბერში გარდაიცვალა მამამისი „ბ“, რომელიც მასთან ცხოვრობდა. ბ-მ შეადგინა ანდერძი, რომლითაც ქ. ბათუმში მდებარე ბინა დაუტოვა ძმისშვილს კ-ს. მოსარჩელის განმარტებით, ანდერძის შედგენისას მოანდერძე პერიოდულად კარგავდა ცნობიერებას, რის გამოც ანდერძი ბათილად უნდა იქნეს ცნობილი და მოსარჩელე აღიარებული უნდა იქნეს სადავო უძრავი ქონების ერთადერთ მესაკუთრედ. ბინა შეფასებული იქნა 150 000 ლარად. მოსარჩელემ სარჩელს თან დაურთო მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარეობის და უმუშევრობის შესახებ, რის გამოც მოითხოვა სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ გადასახდელი სახელმწიფო ბაჟის ნახევრის გადავადება, ნახევარი კი გადაიხადა თბილისის საქალაქო სასამართლოში 2011 წლის 10 ივნისს დანიშნულ სასამართლოს მტავარ სხდომაზე არ გამოცხადდა მოპასუხე. სასამართლოს მიერ მოპასუხის შესაგებელში მითითებულ მისამართზე გაგზავნილი უწყების თანახმად დასტურდება, რომ მოპასუხის მეუღლემ უარი განაცხადა უწყების ჩაბარებაზე. სასამართლომ უწყება ჩაბარებულად ჩათვალა. სასამართლომ მიიღო გადაწყვეტილება და მოსარჩელე ცნო სადავო ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ. შეაფასეთ შემდეგი საპროცესო მოქმედებები და პასუხი დაასაბუთეთ შესაბამისი საპროცესო ნორმებით: რამდენად სწორადაა შეტანილი სარჩელი თბილისის საქალაქო სასამართლოში? რამდენია მოსარჩელის მიერ გადასახდელი სახელმწიფო ბაჟი? დააკმაყოფილებს თუ არა სასამართლო მოსარჩელის შუამდგომლობას სახელმწიფო ბაჟის გადახდის გადავადების თაობაზე? უნდა ჩაეთვალა თუ არა სასამართლოს უწყება მოპასუხისათვის ჩაბარებულად? გადაწყვიტეთ სახელმწიფო ბაჟის ბედი ორივე შემთხვევაში, როგორც სახელმწიფო ბაჟის გადახდის გადავადების, ისე სახელმწიფო ბაჟის წინასწარ სრულად გადახდის დავალდებულების შემთხვევაში.
თბილისში მცხოვრებმა ''ა''-მ 2010 წლის 5 სექტემბერს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს, მოპასუხე ''დ''- ს წინააღმდეგ და აღნიშნა რომ 2010 წლის მაისში გარდაიცვალა მამამისი ''ბ'', რომელიც მასთან ცხოვრობდა. ''ბ''-მ შეადგინა ანდერძი და ქალაქ ბათუმში მდებარე ბინა დაუტოვა ძმიშვილ ''დ''- ს. მოსარჩელის განმარტებით, ანდერძზე არ არის მოანდერძეის ხელმოწერა და მოითხოვა ანდერძის ბათილად ცნობა და ქ. ბათუმში მდებარე ბინის ერთდერთ მესაკუთრედ აღიარრება. ბინა შეფასებულ იქნა 50 000 ლარად მოსარჩელემ სასამართლოს წარუდგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარრეობისა და უმუშევრობის შესახებ, რის გამოც მოითხოვა სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ გადასახდელი ბაჟის 1500 ლარის ნაწილის- 750 ლარის გადახდის გადავადება,
მოსარჩ-ა
მოპას-დ
დავის საგ- ანდერძის ბათილად ცნობა და ქ. ბათუმში მდებარე ბინის ერთდერთ მესაკუთრედ აღიარრება.
საფუძ- ანდერძზე არ არის მოანდერძეის ხელმოწერა.
როდესაც მოსარჩელემ სარჩელი წარადგინა თბილისის საქ სასამ ეს მოქმედება იყო სწორი რადგან მოანდერძ ცხოვრობდა მასთან თვილისში და შესაბამისად 16 მუხ 4 ნაწ „სარჩელები კანონისმიერ ან ანდერძისმიერ მემკვიდრეობასთან დაკავშირებით სასამართლოს წარედგინება მამკვიდრებლის გარდაცვალებამდე მისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.“
როდესაც ა-მ მოითხოვა გადავადება ბაჟისა და ეს მოქმედება სასამართლომ დააკმაყ იყო სწორი,რადგან 48 მუხლის 1 ნაწ „სასამართლოს, მხარეთა ქონებრივი მდგომარეობის გათვალისწინებით, შეუძლია ერთ ან ორივე მხარეს გადაუვადოს სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სასამართლო ხარჯების გადახდა ანდა შეამციროს მათი ოდენობა, თუ მხარე სასამართლოს უტყუარ მტკიცებულებებს წარუდგენს.“
მოპასუხის სარჩელი სხვა სასამართლოსთვის გადაცემაზე არის სწორი 23 მუხ 1 ნაწ „მოპასუხე, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი, მოითხოვს, რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით“
მოპ კეძო საჩივარი ბაჟს გადახდ დაკავშირებით არის არისწორი,რადგან ეს მოქმედება არ საჩირდება.
კაზუსი 2
თბილისში მცხოვრებმა ირმა სვანიძემ 2008 წლის 1 სექტემბერს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას და აღნიშნა, რომ 2008 წლის იანვარში გარდაიცვალა მამამისი დავით სვანიძე, რომელიც მასთან ცხოვრობდა და რომელმაც შეადგინა ანდერძი და ქ. ბათუმში დადიანის #34-ში მდებარე ბინა დაუტოვა მის ძმისშვილს ლევან სვანიძეს. მოსარჩელის განმარტებით ანდერძზე არ არის მოანდერძის ხელმოწერა რის გამოც იგი ბათილად უნდა გამოცხადდეს. ამავდროულად მოსარჩელე
მოსარჩელე-ირმა სვანიძე
მოპასუხე-ლევან სვანიძე
დავის საგანი- ანდერძის ბათილად ცნობა და ამავდროულად მოსარჩელეს აღიარება ქ. ბათუმში დადიანის #34-ში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ.
საფუძველი- მამის მიერ შედგენილი ანდერძი,რომელზეც არ არის მოანდერძის ხელმოწერა.
საქართველოს სსკ-ის მე-16 მუხლის მიხედვით:'' სარჩელები კანონისმიერ ან ანდერძისმიერ მემკვიდრეობასთან დაკავშირებით სასამართლოს წარედგინება მამკვიდრებლის გარდაცვალებამდე მისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.'' აქედად გამომდინარე სარცელი წარდგენილია განსჯად სასამართლოში.
რაც შეეხება უწყების ჩაბარების საკითხს ამავე კოდექსის 75-ე მუხლის 2-ე ნაწილის მიხედვით უწყების მიღებაზე ამ კოდექსის 74-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული სუბიექტის(მასთან მცხოვრებ ოჯახის რომელიმე ქმედუნარიან წევრი) უარის შემთხვევაში სასამართლო უწყება არ ჩაითვლება მოპასუხისათვის ჩაბარებულად, თუ მას პირველად ეგზავნება უწყება,
გარდა იმ შემთხვევისა, როცა უწყება გაგზავნილი იქნა მოპასუხის მიერ პასუხში (შესაგებელში) მითითებულ მისამართზე, კაზუსის ფაბულიდან გამომდინარე მოპასუხეს შესაგებელი სასამართლოში არ წარუდგენია, შესაბამისად მოპასუხის მიერ არ გვაქვს შესაგებელში მითითებული მისამართი შესაბამისად მოპასუხეს ხელახლა უნდა გაეგზავნოს უწყება.
შესაბამისად სასამართლოს უწყება ჩაბარებულად არ უნდა ჩაეთვალა, თუმცა მოპასუხის საჩივარი იმასთან დაკავშირებით რომ საქმე არ უნდა განეხილა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ვინაიდან ცხოვრობს ქუთაისში არის უსაფუძვლო ვინაიდან ამ კატეგორიის საქმეები როგორიცაა კანონიერი და ანდერძით მემკვიდრეობა განიცილება მამკვიდრებლის საცხოვრებელის მიხედვით.
კაზუსი 1
2017 წლის 10 მარტს ა-მ სარჩელით მიმართა მცხეთის რაიონულ სასამართლოს მის საკუთრებაში არსებული ბინიდან, მდებარე ქ. თბილისში თავისი დისშვილის, მისი მეუღლისა და მათი ორი არასრულწლოვანი შვილის გამოსახლების და მიუღებელი შემოსავლის სახით მათთვის 7000 ლარის დაკისრების შესახებ. თავად „ა“ ცხოვრობდა ქალაქ მცხეთაში. სარჩელში ა-მ მიუთითა, რომ ცოტა ხნის წინ მოხვდა ავტოავარიაში, მოტეხილი აქვს ფეხი და მას არ შეუძლია სარჩელი შეიტანოს და იაროს თბილისის საქალაქო
საქართველოს სსსკ-ის მე-18 მუხლის შესაბამისად ნივთობრივი განსჯადობის დროს
მოსარჩელე - ა
მოპასუხე -დისშვილი , მისი მეუღლე
დავის საგანი - საცხოვრებელი ბინა, და 7000
საფუძველი -
1. სარჩელი საკუთრების უფლების, ქონების უფლებრივი დატვირთვის ან ასეთი დატვირთვისაგან განთავისუფლების შესახებ, აგრეთვე ქონების გაყოფასთან, განაწილებასა და ფლობასთან დაკავშირებული სარჩელი, თუ დავა ეხება უძრავ ნივთებზე, მათ შორის, მიწის ნაკვეთზე უფლებას, შეიძლება შეტანილ იქნეს სასამართლოში ნივთების ადგილსამყოფლის მიხედვით.
ნივთობრივ განსჯადობას განეკუთვნება სარჩელი, რომელიც მიმართულია უძრავი ნივთის მესაკუთრის ან მფლობელის წინააღმდეგ, აგრეთვე სარჩელი, რომელიც აღძრულია უძრავი ნივთის დაზიანების ან ზარალის ანაზღაურების გამო.
აქედან გამომდინარე მოსარჩელი ''ა''-ს სარჩელი უნდა წარედგინა თბილისის საქალაქო სასამართლოში ვინაიდან გვაქვს ნივთობრივი განსჯადობა თუმცა მოსარჩელის მიერ სარჩელსი მითითებული მიზეზის გამო შესაძლებელია მოსარჩელეს მიერ წარდგენილი სარჩელი განიხილოს მცხეთის სასამართლომ ამასთან ამავე კოდექსის 21 მუხლის მიხედვით ''არაგანსჯადი სასამართლო შეიძლება განსჯადი გახდეს იმ შემთხვევაშიც, თუ მოპასუხე წინააღმდეგი არ არის, რომ საქმე განიხილოს არაგანსჯადმა სასამართლომ და თანახმაა მონაწილეობა მიიღოს საქმის განხილვაში''
აქედან გამომდინარე ვინაიდან მოპასუხემ ცნო სარჩელი შეგვიძლია ვივარაუდოტ რომ მას პრეტენზია არ გამოუტქვამს აღნიშნულთან დაკავსირებით და თანახმაა საქმეში მონაწილეობაზე, აქედან გამომდინარე ვასკვით რომ მცხეთის სასამართლოს შეუძლია წარმოებაში მიიღოს საქმე.
2.ამ საქმეში სარჩელის ფასი არის 7000 ლ. სახელმწიფო ბაჟის ოდენობა არის 210 ლარი.
3.რაც შეეხება უწყების ჩაბარების საკითხს საქართველოს სსკ-ის 74-ე მუხლის თუ სასამართლო უწყების ჩამბარებელმა სასამართლოში გამოსაძახებელი პირი ვერ ნახა მხარის მიერ მითითებულ მისამართზე, იგი უწყებას აბარებს მასთან მცხოვრებ ოჯახის რომელიმე ქმედუნარიან წევრს, უწყების ამ ნაწილით გათვალისწინებული პირისათვის ჩაბარება ჩაითვლება უწყების ადრესატისათვის ჩაბარებად აქედან გამომდინარე შეგვიძლია ვთქვათ რომ სასამართლო სწორად მიჩნია უწყება ჩაბარებულად.
4. 53 მუხ გამომდინარე,იმ მხარის მიერ გაღებული ხარჯების გადახდა, რომლის სასარგებლოდაც იქნა გამოტანილი გადაწყვეტილება, ეკისრება მეორე მხარეს. შესაბამისად რადგან მოსარჩელის სარჩელი სრულად დაკმაყოფილდა გადაიხდის ბაჟს მოპასუხეები რაც ამ შემთხვევაში შეადგენს 210 ლარს.
ა-მ 2011 წლის 10 აგვისტოს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას და აღნიშნა, რომ 2011 წლის იანვარში გარდაიცვალა მამამისი, რომელმაც შეადგინა ანდერძი და ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინა დაუტოვა ვაჟიშვილს ბ-ს.მოსარჩელის განმარტებით, მოანდერძე ანდერძის შედგენისას იმყოფებოდა ქმედუუნარო მდგომარეობაში, რის გამოც ანდერძი ბათილად უნდა იქნეს ცნობილი,ამავდროულად მოსარჩელე აღიარებული უნდა იქნეს ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ. ბინა შეფასებული იქნა 90 000 ლარად.მოსარჩელემ წარმოადგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და
მოსარჩელე- ა
მოპასუხე-ბ
დავის საგანი- ანდერძის ბათილად ცნობა და მოსარჩელეს აღიარება ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ.
საფუძველი-მოსარჩელე ამტკიცებს, რომ მოანდერძე ანდერძის შედგენისას იმყოფებოდა ქმედუუნარო მდგომარეობაში
როდესაც მოსარჩელემ მოითხოვა სახელწიფო ბაჟისაგან მისი გათავისუფლება და წარმოადგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და უმუშევრობის შესახებ, მოსამართლემ კი ის 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინებით გაათავისუფლა სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან ეს ქმედება შეესაბამებოდა სსსკ ის 47 მუხლის პირველ ნაწილს,რომლის შესაბამისადაც „სასამართლოს, მოქალაქის ქონებრივი მდგომარეობის გათვალისწინებით, თუ მოქალაქე დაასაბუთებს სასამართლო ხარჯების გადახდის შეუძლებლობას და სასამართლოს წარუდგენს უტყუარ მტკიცებულებებს, შეუძლია მთლიანად ან ნაწილობრივ გაათავისუფლოს იგი სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან, რის თაობაზედაც მოსამართლეს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.“
როდესაც მოპასუხე ა-მ შესაგებელი შეიტანა სარჩელზე და განაცხადა, რომ იგი ცხოვრობს ქუთაისში და მოითხოვა საქმის განსჯადობის წესის დაცვით ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში გადაგზავნა და შემდეგ ეს ქმედება სასამართლომ დააკმაყოფილა და 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინებით განსახილველად გადაუგზავნა ქუთაისის საქალაქო სასამართლო, რომელმაც სარჩელი მიიღო წარმოებაში.ამ შემთხვევაში სასამართლო სწორად მოიქცა,რადგან 23 მუხლის პირველი ნაწილით, „სასამართლო საქმეს განსახილველად სხვა სასამართლოს გადასცემს, თუ:მოპასუხე, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი, მოითხოვს, რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.“
მოსარჩელის საჩივარი,იმის შესახებ,რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინება საქმის განსჯად სასამართლოში გადაგზავნის თაობაზე გაასაჩივრა კერძო საჩივრით არის არასწორი,რადგან სსსკ-ის 23 მუხლის მესამე ნაწილით „საქმის სხვა სასამართლოში გადაცემის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს განჩინება, რომელიც არ გასაჩივრდება.“
რაც შეეხება საკითხის დაყენებას მოსარჩელის მიერ ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლის აცილების თაობაზე არის დაუსაბუთებელი და არასწორი,რადგან მას აცილების დაყენების არანაირი საფუძველი არ ჰქონდა.
ქმედება,რომელიც შეესაბამება მოპასუხეს,რომელმაც კერძო საჩივრით გაასაჩივრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინება მოსარჩელის სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან გათავისუფლების თაობაზე და რომელიც თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლემ არ დააკმაყოფილა, უსაფუძვლობის გამო, ამ შემთხვევაში სასამართლო არის სწორი
კაზუსი 7
2011 წლის 12 სექტემბერს ა-მ სარჩელით მიმართა თბილისის საქლაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას ბ-ს წინააღმდეგ და მოითხოვა ნარდობის ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულების შეუსრულებლობით მიყენებული ზიანის ანაზღაურება. მოსარჩელემ სარჩელში მიუთითა, რომ 2010 წლის დეკემბერში ნარდობის ხელშეკრულება დადო ბ-სთან, რომლის მიხედვითაც ბ-ს ა-სთვის 15 თვეში უნდა აეშენებინა 2 სართულიანი სახლი საცხოვრებელი სახლი, თბილისში. ბ-მ მხოლოდ ერთი სართული ააშენა და შემდეგ საერთოდ არ გამოჩენილა. ა-მ სარჩელში აგრეთვე მიუთითა, რომ როგორც მისთვის ცნობილია,მოპასუხე ცხოვრობს ქალაქ თბილისში, სიდედრის სახლში, ცოლ-შვილთან ერთად. მოსამართლემ საქმე მიიღო წარმოებაში. მოპასუხე ბ-მ შესაგაბელი შეიტანა სარჩელზე და განმარტა, რომ იგი დროებით იყო თბილისში და ამ დროს მართლაც
მოსარჩ-ა
მოპას-ბ
დავის საგან-ნარდობის ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულების შეუსრულებლობით მიყენებული ზიანის ანაზღაურება.
საფუძვ-2010 წლის დეკემბერში ნარდობის ხელშეკრულება დადო ბ-სთან, რომლის მიხედვითაც ბ-ს ა-სთვის 15 თვეში უნდა აეშენებინა 2 სართულიანი სახლი საცხოვრებელი სახლი, თბილისში. ბ-მ მხოლოდ ერთი სართული ააშენა და შემდეგ საერთოდ არ გამოჩენილა
როდესაც ა-მ მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ამ შემთხვევაში დაირღვა განკადობის საკითხი,რადგან სარჩელი სასამართლოს წარედგინება მოპასუხის საცხ ადგილის მიხ სსსკ მე-15 მუხ პირველი ნაწილით.
მოპასუხეს შესაგებელი იმის თაობაზე,რომ იგი დროებით ცხოვრობდა თბილისში და რეგისტრირებული იყო ქუთაისში,და მოითხოვა საქმის გადაგზავნა ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში არის სამართლიანი, სსსკ-ის 15 მუხლის მიხედვით.
თბილისის სასამართლომ საქმე სწორად გადაგზავნა სხვა სასამართლოში 23 მუხ პირველი ნაწ მიხედვით რომლის მიხედვითაც საქმე სხვა სასამართლოს შეიძლება გადაეცეს თუ: „მოპასუხე, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი, მოითხოვს, რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.“
მოსარჩელეს საჩივარი არის არასწორი,რადგან 23 მუხ მესამე ნაწილით „საქმის სხვა სასამართლოში გადაცემის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს განჩინება, რომელიც არ გასაჩივრდება.“ და მას არ შეეძლო გაესაჩივრებინა.
ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს მოქმედება იმის შესახებ,რომ დავა არ იყო ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს განსჯადი და საქმე განსჯადობის საკითხის გადასაწყვეტად გადაუგზავნა საქართველოს უზენაეს სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატას არის არასწორი,რადგან 24 მუხ მიხედვით „ერთი სასამართლოდან მეორეში გადაგზავნილ საქმეს წარმოებაში განსახილველად იღებს ის სასამართლო, რომელსაც იგი გადაეგზავნა. დავა სასამართლოებს შორის განსჯადობის შესახებ არ დაიშვება.“
კაზუსი 8
თბილისის საქალაქო სასამართლოში განიხილებოდა ა-ს სარჩელი ბ-ს წინააღმდეგ სამკვიდროს გაყოფასთან დაკავშირებით. მოპასუხის ინტერესების დამცველმა ადვოკატმა გ-მ მოითხოვა მისი მარწმუნებულისათვის თარჯიმნის დანიშვნა, იმ მიზეზით რომ ''ბ'' იყო უკრაინის მოქალაქე, თბილისში დაბადებული და გაზრდილი, რომელსაც ქართული კარგად ესმოდა, თუმცა უჭირდა ქართულად საუბარი სასამართლომ არ დააკმაყოფილა მოპასუხე ''ბ''-ს ადვოკატის შუამდგომლობა უსაფუძვლობის გამო. განაწყენბულმა ''ბ''-სადვოკატმა გ-მ ახალი შუამდგომლობით მიმართა სასამართლოს, რომ საქმე უწყებრივად არ ექვემდებარებოდა .
ადვოკატის მოთხოვნა თარჯიმნის დანიშვნის თაობაზე, რომელიც მოსამართლემ არ დააკმაყოფილა არის არასწორი რადგან მოსამართლეს ეს მოთხოვნა უნდა დაედასტურებინა 9 მუხ 4 ნაწ სადაც აღნიშნულია,რომ „სახელმწიფო ენის არმცოდნე პირს მიეჩინება თარჯიმანი.“
სასამართლომ დაუდასტურებელი მოთხოვნა საქმის არბიტრაჟისთვის გადაცემაზე სწორად გააკეთა, რადგან დაუდასტურებდა იმ შემთხვევაში თუ დავაზე მხარეები შეთანხმდებოდნენ რომ არბიტრაჟისთვის გადაეცათ ეს გამომდინარეობს 12 მუხ -დან სადაც წერია, რომ„პირთა თანასწორობაზე დამყარებული კერძო ხასიათის ქონებრივი დავა, რომლის მოწესრიგებაც მხარეებს შეუძლიათ ერთმანეთს შორის, მხარეთა შეთანხმებით, შეიძლება განსახილველად გადაეცეს არბიტრაჟს.“
რაც შეეხება მოსამართლის მიერ სხდომის დახურვას, არ იყო სწორი,რადგან 9-მუხ 1 ნაწ „სასამართლოში ყველა საქმე განიხილება ღია სხდომებზე, თუ ეს არ ეწინააღმდეგება სახელმწიფო საიდუმლოების დაცვის ინტერესებს. დახურულ სხდომაზე საქმის განხილვა დასაშვებია აგრეთვე კანონმდებლობით გათვალისწინებულ სხვა შემთხვევებში, მხარის მოტივირებული შუამდგომლობის საფუძველზე.“
რაც შეეხება სათათბირო ოთახში გასვლის გარეშე სხდომის დახურვას არ არის სწორი რადგან 9 მუხ 3 ნაწ მოსამართლეს უნდა გამოეტანა მოტივირებული განჩინება. „საქმის დახურულ სხდომაზე განხილვის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.“
თემები
1.წერილობითი და ნივთიერი მტკიცებულებების წარდგენის წესი.
სამოქალაქო პროცესში წერილობითი მტკიცებულებებია ის საგნები,რომლებიც შეიცავენ ასოებს,ნიშნებს,ციფრებს,ხაზებს და ასე შემდეგ. წერილობით მტკიცებულებებში გამოხატულია გარკვეული აზრები,რომლებიც შეიცავენ ცნობებს საქმისათვის მნიშვნელოვანი ფაქტებისა და გარემოებების შესახებ.
ჩამონათვალი არა რის ამომწურავი-ნახაზები,რუკები,სქემები,ნოტები,ესკიზები...რომელთა აღქმა,წაკითხვა შესაძლებელლია,რომელთაც აქვთ კავშირი საქმესთან.
დოკუმენტები-ისეთი წერილობითი მტკიცებულებაა,რომელიც გაცემული ან დადასტურებულია კომპეტენტური ორგანოს მიერ,თავისი უფლება-მოვალეობების ფარგლებში,კანონით დადგენილი წესით.უნდა ჰქონდეს აუცილებელი რეკვიზიტები.
საქმიანი და პირადი ხასიათის წერილები. ოფიციალური წერიობითი მტკიცებულებები იმით ხასიათდება რომ ისინი გაცემულია უფლებამოსილი ორგანოების და თანამდებობის პირების მიერ. არაოფიციალური ეწოდება წერილობით მტკიცებულებას,რომელიც მომდინარეობს ფიზიკური პირებისგან. სანოტარო წესით დადასტურებული წერილობითი მტკიცებულებების ნამდვილობას ადასტურებს ნოტარიუსი.წერილობითი მტკიცებულება ფაქტებს ადასტურებს მასში გადმოცემული აზრების შინაარსის თვალსაზრისით.
წერილობით მტკიცებულებებს სასამართლოს წარუდგენენ მხარეები.თუ მხარემ ვერ შეძლო წერილობით მტკიცებულებათა მირება იმ პირისგან,ვისთანაც ეს მტკიცებულებები იმყოფება,მას შეუძლია იშუამდგომლოს სასამართლოს წინაშე,რათა სასამართლომ გამოითხოვოს ისინი. წერილობითი მტკიცებულების გამოთხოვის თაობაზე შუამდგომლობის აღმძვრელ პირს ასევე შეუძლია შესაბამისი მხარისგან გამოიტხოვოს ერთგვაროვანი დოკუმენტები კონკრეტული რეკვიზიტების მითითების გარეშე,იმ ვარაუდით რომ აღნიშნული დოკუმენტებით შიძლება დადგინდეს საქმისთვის მნიშვნელოვანი გარემოებები.პირი ვალდებულია დაასაბუთოს,თუ საქმისთვის მნიშვნელოვანი რა გარემოების დადგენა შეიძლება ამ მტკიცებულებით და რას ეფუძნება მისი ვარაუდი,რომ მტკიცებულებ მის მიერ მითითებული პირს ხელთაა. წერილობითი მტკიცებულების გამოთხოვაზე უარის თქმა სასამართლომ უნდა დაასაბუთოს თავის განჩინებაში,რომელიც ცალკე არ გასაჩივრდება.
წერილობითი მტკიცებულება,როგორც წესი,სასამართლოში წარდგენილ უნდა იქნეს დედნის სახით. თუ წარდგენილია საბუთის ასლი,სასამართლოს,მხარეთა შუამდგომლობით ან თვისი ინიციატივით,შეუძლია მოითხოვოს დედნის წარგდენა.პირი შეიძლება გათავისუფლდეს დედნის წარგდენისაგან მხოლოდ იმ შემტხვევაში ,თუ დაამტკიცებს,რომ ასეთი საბუთის წარდგენა გარკვეული მიზეზით,რომელსაც სასამართლო საფუძვლიანად მიიჩნევს,შეუძლებელია.საბუთის ასლისთვის მტკიცებულებითი მნიშვნელბის მინიჭება დამოკიდებულია სასამართლოს შეხედულებაზე. გამოთხოვილ წერილობით მტკიცებულებებს ფიზიკური და იურიდიული პირები გადაუგზავნიან სასამართლოს დანიშნულ ვადაში. თუ მათ არ შეუძლიათ ამ ვადაში წარადგინონ ეს მტკიცებულებები, ისინი ვალდებული არიან, აცნობონ სასამართლოს ამის შესახებ მიზეზების მითითებით. საპატიო მიზეზის არსებობის შემთხვევაში სასამართლო უფლებამოსილია, ამ ნაწილით გათვალისწინებულ პირებს განუსაზღვროს დამატებითი ვადა მტკიცებულებათა წარმოსადგენად.შეუტყობინებლობისას, აგრეთვე იმ შემთხვევაში, როდესაც წერილობითი მტკიცებულების წარდგენის შესახებ სასამართლოს მოთხოვნა არასაპატიო მიზეზით არ შესრულდა, სასამართლო მოქალაქეს ან საწარმოს, დაწესებულების, ორგანიზაციის ხელმძღვანელს ანდა შესაბამის თანამდებობის პირს აჯარიმებს 150 ლარით.
დაჯარიმება არ ათავისუფლებს შესაბამის პირს სასამართლოს მიერ გამოთხოვილი წერილობითი მტკიცებულების წარდგენის მოვალეობისაგან.
წერილობითი მტკიცებულების განმეორებით წარუდგენლობის შემთხვევაში სასამართლო აჯარიმებს შესაბამის პირს პირველი ჯარიმის სამმაგი ოდენობით.
თუ წერილობითი მტკიცებულების წარდგენაზე არასაპატიო მიზეზით უარს ამბობს ერთ-ერთი მხარე, რომელიც არ უარყოფს, რომ მტკიცებულება მის ხელთაა, სასამართლოს შეუძლია მტკიცებულების გამოთხოვის შესახებ შუამდგომლობის აღმძვრელი პირი გაათავისუფლოს იმ ფაქტის მტკიცების ტვირთისაგან, რომელიც ამ მტკიცებულებით უნდა დაედასტურებინა, და ასეთი ტვირთი გადააკისროს მხარეს, რომელიც უარს ამბობს წერილობითი მტკიცებულების წარდგენაზე.
მხარეს უფლება აქვს საქმის წინასწარი სასამართლო განხილვისათვის მომზადების სტადიაზე განაცხადოს, რომ წარდგენილი საბუთი ყალბია. ასეთი განცხადება მას შეუძლია გააკეთოს აგრეთვე საქმის სასამართლო სხდომაზე განხილვის დროსაც, თუ ეს საბუთი წარდგენილ იქნა ამ სასამართლო სხდომაზე, ან ადრე წარდგენილი საბუთის სიყალბე მისთვის ცნობილი გახდა სასამართლო სხდომაზე.
მტკიცებულების წარმდგენ მხარეს შეუძლია სთხოვოს სასამართლოს მტკიცებულებებიდან სადავო საბუთის ამორიცხვა და საქმის გადაწყვეტა საქმეში არსებული სხვა მტკიცებულებების საფუძველზე. ასეთი თხოვნის არარსებობის შემთხვევაში სასამართლო შეამოწმებს საბუთის ნამდვილობას, რისთვისაც შეუძლია დანიშნოს ექსპერტიზა, მოითხოვოს დამატებითი მტკიცებულებების წარმოდგენა ან გამოითხოვოს სხვა მტკიცებულებები.
თუ სასამართლო მივა იმ დასკვნამდე, რომ წარდგენილი საბუთი ყალბია, მას მტკიცებულებიდან გამორიცხავს.წარდგენილ წერილობით მტკიცებულებათა ნამდვილობის შემოწმება შეიძლება სასამართლოს ინიციატივით. თუ დადასტურებულია წარდგენილი საბუთის სიყალბე, სასამართლო გამოიტანს დასაბუთებულ განჩინებას და ამ დოკუმენტს მისი სიყალბის დამადასტურებელი მტკიცებულებებით გადასცემს საგამოძიებო ორგანოებს.
სასამართლოში საბუთების წარდგენის სიძნელისას სასამართლოს შეუძლია მოითხოვოს სათანადო წესით შემოწმებული ამონაწერების წარდგენა ან მოახდინოს წერილობით მტკიცებულებათა დათვალიერება და გამოკვლევა მათი შენახვის ადგილზე. საქმეში არსებული დედანი საბუთები სასამართლოში ერთად ინახება. ასეთი საბუთები, მათი წარმდგენის თხოვნით, შეიძლება დაუბრუნდეს მასვე, მაგრამ საქმეში უნდა დარჩეს მოსამართლის მიერ შემოწმებული დედანი საბუთების ასლები.
ნივთიერი მტკიცებულება ნებისმიერი ნივთი და საგანია,რომელსაც შეუძლია დაადასტუროს იმ ფაქტების არსებობა,რომლებიც აუცილებელია საქმის სწორად გადასაწყვეტად. ნივთ.მტკიცებულებებით სასამართლოს შეუძლია დაადგინოს მიყენებული ზიანის ოდენობა,მოწოდებული პროდუქციის ხარისხი,შეკვეთის შესრულების ხარისხი. ნივთიერი მტკიცებულებბია:სარჩელის მატერიალური ობიექტი-ქონება,რომლის გამოტხოვასაც ითხოვს მოსარცელე;უხარისხო პროდუქცია,გაფუჭებული ნივთები;ყალბი დოკუმენტები არა შინაარსით,არამედ თვისებებით. საგნების ნაცვლად სხდომაზე შესაძლოა დწარდგენილი იქნეს მათი ფოტოები.ნივთ.მტკიცებულებათა შემოწმების მიზნით ინიშნება ექსპერტიზა.
ნივთიერ მტკიცებულებებს სასამართლოს წარუდგენენ მხარეები. თუ მხარემ ვერ შეძლო ნივთიერი მტკიცებულების მიღება იმ პირისაგან, ვისაც ხელთა აქვს იგი, მხარეს შეუძლია იშუამდგომლოს სასამართლოს წინაშე მისი გამოთხოვის შესახებ.
ნივთიერი მტკიცებულების გამოთხოვის შესახებ შუამდგომლობის აღმძვრელი პირი ვალდებულია აღნიშნოს, საქმის რა მნიშვნელოვანი გარემოების დადგენა შეიძლება ამ მტკიცებულებით, აღწეროს ეს ნივთი და მიუთითოს, რას ეფუძნება მისი ვარაუდი, რომ მტკიცებულება მის მიერ მითითებული პირის ხელთაა.
ნივთიერი მტკიცებულების გამოთხოვაზე უარის თქმა სასამართლომ უნდა დაასაბუთოს თავის განჩინებაში, რომელიც ცალკე არ გასაჩივრდება.
გამოთხოვილი ნივთიერი მტკიცებულება ფიზიკურმა და იურიდიულმა პირებმა უნდა გადაუგზავნონ უშუალოდ სასამართლოს დანიშნულ ვადაში. სასამართლოს შეუძლია აგრეთვე ნივთიერი მტკიცებულების გამოთხოვაზე შუამდგომლობის აღმძვრელ პირს მისცეს უფლება მიიღოს საბუთი სასამართლოში წარსადგენად.
ფიზიკური და იურიდიული პირები ვალდებული არიან, სასამართლოს აცნობონ იმის შესახებ, რომ არ შეუძლიათ წარადგინონ გამოთხოვილი ნივთიერი მტკიცებულება ან წარადგინონ იგი სასამართლოს მიერ დანიშნულ ვადაში. საპატიო მიზეზის არსებობის შემთხვევაში სასამართლო უფლებამოსილია, ამ ნაწილით გათვალისწინებულ პირებს განუსაზღვროს დამატებითი ვადა მტკიცებულებათა წარმოსადგენად. შეუტყობინებლობისას, აგრეთვე იმ შემთხვევაში, როდესაც ნივთიერი მტკიცებულების წარდგენის შესახებ სასამართლოს მოთხოვნა არასაპატიო მიზეზით არ შესრულდა, სასამართლო შესაბამის ფიზიკურ პირს ან იურიდიული პირის თანამდებობის პირს აჯარიმებს 150 ლარით. დაჯარიმება არ ათავისუფლებს შესაბამის პირს სასამართლოს მიერ გამოთხოვილი ნივთიერი მტკიცებულების წარდგენის მოვალეობისაგან. ნივთიერი მტკიცებულების განმეორებით წარუდგენლობის შემთხვევაში სასამართლო აჯარიმებს შესაბამის პირს პირველი ჯარიმის სამმაგი ოდენობით.
თუ ნივთიერი მტკიცებულების წარდგენაზე არასაპატიო მიზეზით უარს ამბობს ერთ-ერთი მხარე, რომელიც არ უარყოფს, რომ მტკიცებულება მის ხელთაა, სასამართლოს შეუძლია მტკიცებულების გამოთხოვის შესახებ შუამდგომლობის აღმძვრელი პირი გაათავისუფლოს იმ ფაქტის მტკიცების ტვირთისაგან, რომელიც ამ მტკიცებულებით უნდა დაედასტურებინა, და ასეთი ტვირთი გადააკისროს მხარეს, რომელიც უარს ამბობს მის ხელთ არსებული ნივთიერი მტკიცებულების წარდგენაზე.
2.ვადები,ვადის დრო,სახეები,ვადის გაგრძელება და აღდგენა.
საპროცესო ვადა ეს არის კანონით გათვალისწინეული ან სასამართლოს მიერ დადგენილი ვადა,რომლის განმავლობაშიც უნდა შესრულდეს ესა თუ ის საპროცესო მოქმედება.იმის მიხედვით,თუ პროცესის რომელი სუბიექტია კონკრეტული საპროცესო ვადის ადრესატი,ვადები შეიძლება დაიყოს სამ ჯგუფად:1)სასაამრთლოსთვის დადგენილი ვადები,რომლის განმავლობაშიც თVითონ სასამართლომ უნდა შეასრულოს ესა თუ ის მოქმედება. 2)ვადები,რომლებიც დადგენილია პროცესის მონაწილეთა მიერ შესაბამისი მოქმედებების შესასრულებლად. 3)ვადები,რომლებიც დადგენილია სხვა პირთათვის,რომლებიც ვალდებული არიან შეასრულონ სასამართლოს მითითებბეი ამ ვადებში.
საპროცესო ვადები ორი სახისაა:1)კანონით დადგენილი ვადები და 2) სასამართლოს ან მოსამართლის მიერ დდგენილი ვადები.მათ შორის განსხვავება ისაა,რომ კანონით დადგენილი ვადები დაგდენილია როგორც სასამართლოსთვის ,ისე პროცესის მონაწილეთათვის. ასეთი ვადები არ შეიძლბა შეიცვალოს მხარეთა და სასამართლოს შორის შეთანხმებით.ამგვარი ვადის გასვლის შემდეგ მხარეები კარგავენ უფლებას შეასრულონ ის,რისი შესრულებაც ვადის გასვლამდე შეეძლოთ,მეორე სახის ვადები კი დადგენილია მხოლოდ პროცესის მონაწილეთათვის და ისინი საწიროების შემტხვევაში შეიძლება შეიცვალოს ან გაგრძელდეს თვითონ სასამართლოს მიერვე.
1) კანონით დაგდენილი საპროცესო ვადები იყოფა ზოგად და სპეციალურ ვადებად.ზოგადი ვადის შემთხვევაში სამოქალაქო საქმეებს სასამართლოები განიხილავენ განცხასდების მიღებიდან არა უგვიანეს 2 თვისა,განსაკუთრებით რთულ საქმეზე ვადა შეიძლება გაგრძელდებს არა უმეტეს 5 თვისა,ხოლო სპეციალური ვადის შესახებ არნიშნულია,რომ საქმეები ალიმენტის გადახდევინების,დასახიჩრებით ან ჯანმრთელობის სხვა დაიზანებით,აგრეთვე მარჩენალის სიკვდილით გამოქვეული ზინაის ანაზღაურბეის ,შრომითი ურთიერთობებიდან გამომდინარე მოთხოვნეის შესახებ განხილულ უნდა იქნეს არაუგვიანეს1 თვისა. თუ კანონით დაგდენილი ვადა დაარღVია სასამართლომ ეს გავლენას არ მოახდენს პროცესის მსვლელობაზე,ხოლო,თუ ვადა დაარღვია პროცესის მონაწილემ საპროცესო მოქმედების შესრულების უფლება გაქარწყლდება კანონით დადგენილი ან სასამაფრთლოს მიერ დანიშნული ვადის გავსლის შემდეგ.საჩივარი ან საბუთები,რომლებიც შეტანილია საპროცესო ვადის გასვლის შემდეგ,განუხილველი დარჩება.თუმცა საპროცესო მოქმედების შესასრულებლად კანონით დადგენილი ვადა შეიძლება აღადგინოს სასამართლომ,თუ ცნობს ,რომ საპროცესო მოქმედების შეუსრულებლობა მოხდა საპატიოო მიზეზით.საპროცესო კოდექსის თანახმად,სასამართლო გადაწყვეტილებებისა და განჩინებბის გასაჩივრების ვადები საერტოდ არ შეიძლება აღდგენილ ან გაგრძელებულ იქნეს.
2) სასამართლოს მიერ დანიშნული ვადები. საპროცესო ვადების ხანგრძლივობას სასამართლო განსაზღვრავს საქმის გარემოებებისა და იმ დროის გატვალისწინებით,რომელიც აუუცილებელია საპროცესო მოქმედებების შესასრულებლად. საპროცესო ვადები შეიძლება დადგინდეს იმ პირთა მიმართაც რომლებიც პროცესის მონაწილენი არ არიან,მაგრამ ,რომლებიც ვალდებულნი არიან შეასრულონ მოსამართლის მითითებები.
საპატიო მიზეზით გაშვებული საპროცესო ვადა შეიძლება გაგრძელდეს ან აღდგეს.
ვადის გაგრძელება ნიშნავს იმ საპროცესო მოქმედების შესრულებისათვის ,რომელიც არ შესრულდა დადგენილ ვადაში,ახალი ვადის განსაზღვრას სასამართლოს მიერ. სასამართლოს ვადის გაგრძელების თხოვნით შეუძლია მიმართოს იმან,ვისტVისაც დანიშნული იყო ამა თუ იმ მოქმედების შესრულების ვადა.გაშვებული ვადა სასამართლომ თავისი ინიციატივითაც შეიძლება გააგრძელოს. თუ ვადა დანიშნულია სასამართლოს მიერ კოლეგიურად,ამ ვადას მოსამართლე ერთპიროვნულად ვერ შეცვლის,ვერ გააგრძელებს და პირიქით,ვადები,რომელბიც დადგენილია ერთპიროვნულად მოსამართლის მიერ,შეიძლება გაგრძელდეს მის მიერვე.ვადის გაგრძელების შესახებ საქმის გადაწყვეტისას მხედველობაში მიიღება ის,თუ რამდენად საპატიოა ის მიზეზი,რომელთ გამოც გაშვებულია ვადა.საპატიოა მიზეზი,რომელიც შეუძლებელს ან რთულს ხდის დადგენილ ვადაში შესაბამისი მოქმედების შესრულებას.
სასამართლოს მიერ დანიშნული ვადბეი შეიძლება მხოლოდ გაგრძელდეს,ხოლო კანონით დადგენილი ვადები აღდგენილ იქნეს.
საერთო წესით სასაამართლოს აღდგენს საპროცესო ვადას თუ სახეზეა ერთობლივად რამდნეიმე პირობა:1)განცხადება საპროცესო ვადის აღდგენის შესახებ სასამართლოში შეაქვს იმას,ვინც გადააცილა კანონით დადგენილი საპროცეოს ვადა,ან მის წარმომადგენელს. 2)ეს განცხადება შეტანილ უნდა იქნეს იმ სასამართლოში,რომელშიც უნდა შესრულებულიყო საპროცესო მოქმედება.ასეთ განცხადებას სასამართლო დააკმაყოფილებს თუ ცნობს,რომ საპროცსო ვადის გაშვება საპატიო მიზეზით მოხდა. 3)ვადის აღდგენის შესახებ განცხადების შეტანასთან ერთადბმხარემ უნდა შეასრულოს ის საპროცესო მოქმედებაც,რომლის შესრულების ვადაც გაუსლია.მაგ:შეიტანოს სასაჩივარი,შესაგებელი,წარადგინოს დოკუმენტები...
ისევე როგორც საპროცესო ვადის გაგრძელების შემტხვევაში,ვადის აღგდნეის შემტხვევაშიც აღდგენის საფუძველია ვადის გაშვების საპატიო მიზეზი არსებობა.
3.მესამე პირები,უფლებამონაცვლეობა,მისი სამართლებრივი სტატუსი.
მოსარჩელისა (თანამოსარჩელეთა) და მოპასუხის (თანამოპასუხეთა) გარდა, მხარეთა შორის დავის გადაწყვეტით შეიძლება დაინტერესებული იყოს და, შესაბამისად, შესაძლებელია პროცესში მონაწილეობა მიიღოს აგრეთვე სხვა ისეთმა გარეშე პირმა, რომლის ინტერესს საქმე შეეხება. ეს იქნება მესამე პირის მონაწილეობა.
პროცესში მესამე პირთა მონაწილეობა იმითაა განპირობებული, რომ სასამართლოს გადაწყვეტილებამ ამ საქმეზე შეიძლება გავლენა მოახდინოს შემდგომში იმ პირთა ინტერესებსა და უფლებებზე, რომლებიც მხარეს არ წარმოადგენენ.
მესამე პირებს დავის გადაწყვეტის მიმართ აქვთ იურიდიული ინტერესი.
მესამე პირები არასოდეს თვითონ არ აღძრავენ საქმეს.
მესამე პირები შედიან დაწყებულ პროცესში.
მესამე პირთა უფლებები და ინტერესები ხშირად არ ემთხვევა მხარეთა უფლებებსა და ინტერესებს.
პროცესში შესვლის საფუძვლების, ასევე საქმის შედეგით დაინტერესების ხარისხის მიხედვით განასხვავებენ ორი სახის მესამე პირს:
1.მესამე პირები, რომლებიც განაცხადებენ დამოუკიდებელ მოთხოვნას დავის საგანზე
2. მესამე პირები, რომლებიც არ აცხადებენ დამოუკიდებელ მოთხოვნას დავის საგანზე.
პროცესში მესამე პირთა მონაწილეობის შედეგად: საშუალება ეძლევა სასამართლოს ერთ საქმეში გააერთიანოს ყველა მტკიცებულებას, ვინაიდან მესამე პირები დაინტერესებულები არიან მათ მიერ წამოყენებული მოთხოვნების დადასტურებით და შეიძლება მათ ხელთ ჰქონდეთ შესაბამისი მტკიცებულებები.
სასამართლოს შესაძლებლობა აქვს საქმის ყველა გარემოება სრულად გამოიკვლიოს.
თავიდან იქნება აცილებული სასამართლოს მიერ ურთიერთსაწინააღმდეგო გადაწყვეტილებათა გამოტანა.
ყველა მოთხოვნის ერთდროულად განხილვით საქმე უფრო სამართლიანად გადაწყდება
მესამე პირს ეძლევა შესაძლებლობა თავისი ინტერესები დროულად დაიცვას.
უზრუნველყოფს პირთა უფლებების და ინტერესების სწრაფად გადაწყვეტას და ამით პროცესის ეკონომიას.
ორი საქმის ნაცვლად განიხილება ერთი საქმე, ორი გადაწყვეტილების ნაცვალდ გამოვა ერთი გადაწყვეტილება.
მუხლი 88. მესამე პირები დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნით
1.თითოეულ დაინტერესებულ პირს, რომელიც აცხადებს დამოუკიდებელ მოთხოვნას დავის საგანზე ან მის ნაწილზე, შეუძლია აღძრას სარჩელი ორივე ან ერთ-ერთი მხარის მიმართ მხარეთა პაექრობის დაწყებამდე (მესამე პირები დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნით). მესამე პირის სარჩელის მიღება და განხილვა წარმოებს საერთო წესების დაცვით. მესამე პირისა და თავდაპირველი მოსარჩელის სარჩელის გადაწყვეტა ხდება ერთდროულად.
2. მესამე პირები დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნით სარგებლობენ მოსარჩელის ყველა უფლებით და მათ ეკისრებათ მისი ყველა მოვალეობა.
მესამე პირები, რომლებიც არ აცხადებენ დამოუკიდებელ მოთხოვნებს დავის საგანზე, სარგებლობენ მხარეთა საპროცესო უფლებებით და მათ ეკისრებათ მხარეთა საპროცესო მოვალეობები, გარდა უფლებისა, გაადიდონ ან შეამცირონ სასარჩელო მოთხოვნის ოდენობა, შეცვალონ სარჩელის საფუძველი ან საგანი, ცნონ სარჩელი, უარი თქვან სარჩელზე ან მორიგდნენ, აღძრან შეგებებული სარჩელი, მოითხოვონ სასამართლო გადაწყვეტილების იძულებითი აღსრულება.
1. სადავო ან სასამართლოს გადაწყვეტილებით დადგენილი სამართლებრივი ურთიერთობიდან ერთ-ერთი მხარის გასვლის შემთხვევაში (მოქალაქის გარდაცვალება, იურიდიული პირის რეორგანიზაცია, მოთხოვნის დათმობა, ვალის გადაცემა და სხვა) სასამართლო დაუშვებს ამ მხარის შეცვლას მისი უფლებამონაცვლით. უფლებამონაცვლეობა შესაძლებელია პროცესის ყოველ სტადიაზე.
2. უფლებამონაცვლისათვის პროცესში მის დაშვებამდე შესასრულებელი ყველა მოქმედება სავალდებულოა იმ ოდენობით, რაც სავალდებულო იქნებოდა იმ პირისათვის, რომელიც მან შეცვალა.
3. უფლებამონაცვლეობის შემთხვევაში სასამართლო შეაჩერებს საქმის წარმოებას 279-ე მუხლის შესაბამისად.
4. უფლებამონაცვლით შეცვლის ან ასეთ შეცვლაზე უარის თქმის შესახებ სასამართლოს განჩინებაზე შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა.
პირთა შეცვლა სამოქალაქო სამართალწარმოებაში შესაძლებელია არა მხოლოდ არასათანადო მხარის სათანადოთი შეცვლის წესით, არამედ შესაძლოა პროცესში ერთი პირის ადგილი დაიჭიროს მეორე პირმა სხვა მიზეზითაც - საპროცესო უფლებამონაცვლეობის წესით.
საპროცესო უფლებამონაცვლეობა ხდება მაშინ, როდესაც ერთი პირის უფლება, რომელთანაც დაკავშირებულია პროცესი, გადადის მეორეზე, რომელიც იკავებს წინამორბედის საპროცესო მდგომარეობას.
უფლებამონაცვლეობა შეიძლება შეეხოს მოსარჩელეს, მოპასუხეს და მესამე პირს.
საპროცესო უფლებამონაცვლეობის საფუძველია - ადამიანის გარდაცვალება, იურიდიული პირის რეორგანიზაცია, მოთხოვნის დათმობა, ვალის გადაცემა, ვალის გადაკისრება.
უნივერსალური უფლებამონაცვლეობის დროს უფლებამონაცვლეზე გადადის წინამორბედის ყველა სამოქალაქო უფლება და მოვალეობა (მემკვიდრეობა, იურიდიული პირის რეორგანიზაცია).
სინგულარული (კერძო მონაცვლეობის ) უფლებამონაცვლეობა გვაქვს, როცა კანონით დაიშვება ცალკეულ მატერიალურ=სამართლებრივ უფლებათა გადასვლა (მოთხოვნის დათმობა; ვალის გადაკისრება)
4.სამართლებრივი ურთიერთობა,მისი ელემენტები,მხარე,არასათნადო მხარე,თანამონაწილეობა
სასამართლოში ყოველი საქმე აღიძვრება ვინმეს მიერ და ჩვეულებრივ მიმართულია ვინმეს წინააღმდეგ.ის პირი,რომლის სახელიტაც წარმოებს საქმე სასამართლოში და რომელიც დაინტერესებულია საქმის ბედით,პროცესში მხარედ იწოდება.ამიტომ მოსამართლე,მოწმე,სპეციალისტი,თარჯიმანი ან ექსპერტი,რომლებიც სხვადასხვა მიზნით იღებენ პროცესში მოანწილეობას,მხარედ ვერ ჩაითვლებიან.
მხარეები სამოქალაქო პროცესში ეწოდებათ იმ პირებს,რომელთა შორის წამოჭრილი დავა უფლების შესახებ სასამართლომ უნდა გადაწყვიტოს. მხარე სასარჩელო წარმოების ძირითადი მონაწილეა.მხარე ორია პროცესში,რამეთუ დავა უფლების შესახებ,უსათუოდ გულისხმობს ორ მხარეს:ერთია ის ვინც დაიწყო საქმე,ვინც აღძრა მოთხოვნა,მეორეა ის,ვის წინააღმდეგაც არის წამოყენებული მოთხოვნა,ვინც პასუხი უნდა აგოს სარჩელზე.პირველს ეწოდება მოსარჩელე,მეორეს-მოპასუხე,ხოლო ორივეს-მხარეები.
მოსარჩელის ან მოპასუხის მხარეზე შეიძლება მრავალი პირი მონაწილეობდეს,მაგრამ ამა თუ იმ მხარეზე მონაწილეთა რაოდენობას არავიტარი მნიშვნელობა არ აქვს,მხარე მხოლოდ ორი იქნება პროცესში;მაგალითად, სადავო უფლება წილობრივი საკუთრების უფლებით შესაძლოა ეკუთვნოდეს რამდენიმე პირს.თავიანთი ინტერესების დასაცავად სარცელის აღძვრის შემთხვევაში,ყველა თანამესაკუთრე ერთი მხარე-მოსარჩელე მხარე იქნება.
მოდავე მხარეები არ არიან მატერიალურ-სამართლებრივი ურთიერთობის სუბიექტები.ამიტოომ ისინი არასათანადო მხარეები იქნებიან,მაგრამ მაინც მხარეები არიან პროცესში.
მხარეების ნიშნებია:1)მხარეებს აქვთ ურთიერთსაპირისპირო იურიდიული ინტერესი; 2)აქვთ საქმის შედეგით იურიდიული დაინტერესება; 3)პროცესში გამოდიან თავისი სახელით;4)სასამართლო გადაწყვეტილების მიღება ხდება მხარეთა სახელზე; 5)მხარეებზე ვრცელდება გადაწყვეტილების მატერიალურ-სამართლებრივი ძალა; 6)მხარეებმა უნდა გასწიონ სასამართლო ხარჯი.
მოსარჩელე პროცესის ის მონაწილეა,რომელიც მოიტხოვს რაიმეს მიკუტვნებას,რაიმე უფლების ცნობას,მოპასუხისათვის რაიმე მოქმედების აკრძალვას.მან სასარჩელო განცხადებაში უნდა დაასახელოს როგორც თვაისი სახელი და გვარი,ასევე მოპასუხისაც.
მოპასუხე არის ის ვისაც თავს ესხმის მოსარცელე და ვინც პასუხი უნდა აგოს სარჩელზე.
არასათანადო მხარეები არიან პირები,რომლებიც თავდაპირველად ივარაუდებოდნენ სადავო მატერიალური სამართალურტიერთობის მონაწილეებად,ამგრამ,როგორც საქმის განხილვის შედეგად გაირკვა,ისინი არ ყოფილან სინამდვილეში ამ ურთიერთობათა მონაწილენი
5.სამოქალაქო საპროცესო სამართლის საგანი,წყაროები,პრინციპები.
სამართლის თეორიაში სამართლის ყველა დარგი მატერიალური და საპროცესო სამართლის დარგებად იყოფა.მატერიალური სამართალი იმ სამართლებრივი ნორმების სისტემაა,რომელთა დხმარებითაც საზოგადოებაში ხორციელდება ადამიანთა ურთიერთობებზე ზემოქმედება პირადპისი,უშუალო სამართლებრივი მოწესრიგების გზით.მატერიალური სამართლის ნორმები განსაზღვრვანე ამ ურთიერთობების მონაწილეთა ურთიერთ უფლებებსა და მოვალეობებს.
სამოქლაოქ საპროცესო სამართალი იმ საპროცესო სამართლებრივი ნორმების სისტემაა,რომელიც სამოქალაქო საქმეებზე მართლმსაჯულების განხორციელების დროს სასამართლოსა და პროცესის სხვა ონაწილეებს შორის წარმოშობილ საზოგადოებრივ ურთიერთობებს აწესრიგებს.
სამოქალაქო პროცესი სასამართლოს საქმიანობაა მართლმსაჯულების განხორციელებასთან დაკავშირებით,რომელიც განსაზღვრული საპროცესო ფორმით მიმდინარეობს და მისი საგანია კონკრეტული სამოქალაქო საქმე.
სამოქალაქო საპროცესო სამართლის მეთოდი ეს არის სამართლის მოცემული დარგით მოწესრიგებულ ურთიერთობებზე ზემოქმედების საშუალებანი,ანუ იურიდიული საშუალებების სისტემა,რომელთა საშუალებითაც უზრუნველყოფილია საზოგადოებრივ ურთიერტობათა მოწესრიგება.
სამოქალაქო საპროცესო სამართლის წყაროებია მისი გარეგნული გამოხატულების ფორმები,ანუს ხვადასხვა დონის ის ნორმატიული აქტები,რომლებიც სამართლის მოცემული დარგის ნორმებს (საპროცესო ნორმებს) შეიცავენ. სამოქალაქო საპროცესო სამართლის წყაროებისთვის დამახასიათებელია ის,რომ:1)სამოქალაქო საპროცესო სამართლის წყაროს სამოქალაქო სამართლისგან განსხვავებით წარმოადგენენ მხოლოდ საკანონმდებლო აქტები,ანუ კანონები. 2)საქ.კონსტ.მე-3 მუხლის თანახმად,მხოლოდ საქართველოს უმაღლეს სახელმწიფო ორგანოთა განსაკუთრებულ გამგებლობას მიეკუთვნება საპროცესო კანონმდებლობის შემუშავება და მიღება. 3)თანდათანობით ფართოვდება სამოქალაქო საპროცესო სამაღთლის ნორმების შემცველი საკანონმდებლო აქტების წრე.
ფორმალური მნიშვნელობით სამოქ.საპრ.სამ.-ის წყაროებია საკანონმდებლო აქტები და ის საერთაშორისო ხელშეკრულებები,რომლებშიც საქართველო მონაწილეობს. ეს ნორმატიული აქტები შეიცავენ სამოქ.საპრ.ნორმებს და ამა თუ იმ ხარისხით აწესრიგებენ სამოქ.სამარტალწარმოებას,იმისდა მიხედვით თუ რა დონის ნორმატიული აქტია თითოეული მათგანი.
სამოქ.საპრ.სამ.წყაროთა,ე.ი. საპროცესო ნორმების შემცველი ნორმატიული აქტების ჩამონათვალი ძალიან ვრცელია,მათი ჩამოთვლა შეუძლებელია.
სამართლის ნებისმიერი დარგის საფუძველია საქართველოს კონსტიტუცია.
საპრ.სამართლის წყაროთა შორის მნიშვნელოვანია საერთო სასამართლოების საქართველოს ორგანული კანონი.რომელიც ეხება სასამართლოთა მოწყობას,მოსამართლეთა სტატუსს,პროცესის ძირითად პრინციპებს.
მართლმსაჯულების განხორციელების წესი დაწვრილებითა რის მოცემული სამოქ.საპრ.კოდექსში.
პროცესის წყაროებია ასევე ის კანონები,რომელთა გამოყენებაც ხდება ერთი რომელიმე სახის საპროცესო ურთიერთობის,მაგრამ არა მთელი პროცესის მოწესრიგების მიზნით. მაგ; საქართველოს კანონი სახელმწიფო ბაჟის შესახებ.
სიტყვა “პრინციპი” ლათინური წარმომავლობის სიტყვაა და ნიშნავს “საფუძველს”, “საწყისს”.
ესაა ზოგადი დებულებები, რომლებიც წარმოადგენენ რომელიმე თეორიის, მოძღვრების, , მეცნიერების ძირითად ამოსავალს (სახელმძღვანელოს);
პრინციპები წარმოადგენენ ნორმატიულად ფუძემდებლურ სამართლებრივ იდეებს, რომლებზეც აგებულია სამოქალაქო პროცესის ყველა ინსტიტუტი და რომლებიც განსაზღვრავენ პროცესის ბუნებას და სამოქალაქო საქმეებზე მართლმსაჯულების განხორციელების მეთოდებს.
პრინციპების პრაქტიკული მნიშვნელობა იმაში მდგომარეობს, რომ ისინი უზრუნველყოფენ, გარანტირებულს ხდიან კანონიერი და დასაბუთებული გადაწყვეტილებების გამოტანას და აღსრულებას, კანონიერ მართლმსაჯულებას.
პრინციპში აისახება პროცესის წყობა, სტრუქტურა, სამოქალაქო სამართალწარმოების თავისებურებები, სამოქალაქო საპროცესო სამართლის და მისი უმნიშვნელოვანესი ინსტიტუტების არსებითი ნიშნები.
1. სასამართლოს მიერ მართლმსაჯულების განხორციელების პრინციპი-სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მუხლი 5. მართლმსაჯულების განხორციელება მხოლოდ სასამართლოს მიერ მოქალაქეთა თანასწორობის საწყისებზე
მართლმსაჯულებას სამოქალაქო საქმეებზე ახორციელებს მხოლოდ სასამართლო კანონისა და სასამართლოს წინაშე ყველა პირის თანასწორობის საწყისებზე.
კონსტიტუციის მე-5 მუხლის თანახმად, არავის არ აქვს უფლება მიითვისოს ან უკანონოდ მოიპოვოს ხელისუფლება, ვერც ერთი ორგანო ვერ მიითვისებს მართლმსაჯულების ფუნქციას, რადგან ეს ფუნქცია მხოლოდ სასამართლოს ეკუთვნის.
ნოტარიუსი, რეესტრი, არბიტრაჟი, მედიაცია - ზოგიერთი კატეგორიის სამოქალაქო საქმეებთან მიმართებით იღებენ გადაწყვეტულებებს, თუმცა არ შეიძლება თქმა, რომ ისინი ახორციელებენ მართლმსაჯულებას, რადგან კონსტიტუციის თანახმად სასამართლოა ერთადერთი სახელმწიფო ორგანო, რომელიც უფლებამოსილია განახორციელოს მართლმსაჯულება, როგორც სახელმწიფო ხელისუფლების განსაკუთრებული ფუნქცია.
2. მოსამართლეთა დამოუკიდებლობა და მათი კანონისადმი მორჩილების პრინციპი-მუხლი 6. მოსამართლეთა დამოუკიდებლობა და მათი კანონისადმი დამორჩილება
1. მოსამართლე თავის საქმიანობაში დამოუკიდებელია და ემორჩილება მხოლოდ საქართველოს კონსტიტუციასა და კანონს. რაიმე ზემოქმედება მოსამართლეზე ან ჩარევა მის საქმიანობაში გადაწყვეტილების მიღებაზე ზეგავლენის მიზნით აკრძალულია და ისჯება კანონით.
2. თუ საქმის განმხილველი სასამართლოს აზრით, კანონი, რომელიც ამ საქმისათვის უნდა იქნეს გამოყენებული, არ შეესაბამება ან ეწინააღმდეგება კონსტიტუციას, სასამართლო შეაჩერებს საქმის განხილვას ამ საკითხზე საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ გადაწყვეტილების მიღებამდე, რის შემდეგაც საქმის განხილვა განახლდება.
3. თუ საქმის განმხილველი სასამართლოს აზრით კანონს არ შეესაბამება კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტი, რომლის შემოწმებაც არ შედის საკონსტიტუციო სასამართლოს კომპეტენციაში, სასამართლო გამოიტანს გადაწყვეტილებას კანონის მიხედვით.
მოსამართლის დამოუკიდებლობის საფუძველის ხელისუფლების დანაწილების პრინციპი.
მოსამართლეთა დამოუკიდებლობა და მათი კანონისადმი მორჩილება ფაქტობრივად ორი დებულებაა, თუმცა შეადგენს ერთ პრინციპს, რადგან მოსამართლეთა დამოუკიდებლობას განაპირობებს მათი კანონისადმი მორჩილება, ხოლო მოსამართლეთა მხოლოდ კანონისადმი მორჩილება, თავის მხრივ, მხოლოდ იმ შემთხვევაშია შესაძლებელი, როცა მოსამართლე ნამდვილად დამოუკიდებელია.
მოსამართლე ემორჩილება როგორც მატერიალურ, ისე პროცესუალურ კანონს.
მოსამართლის დამოუკიდებლობა უზრუნველყოფილია პოლიტიკური, ეკონომიკური და სამართლებრივი გარანტიებით.
მოსამართლე არ შეიძლება იყოს პოლიტიკური პარტიის წევრი და მონაწილეობდეს პოლიტიკურ საქმიანობაში.
მოსამართლის დამოუკიდებლობის იურიდიული გარანტიებია - მართლმსაჯულების განხორციელების კანონით დადგენილი წესი, მოსამართლის შეუცვლელობა, თანამდებობაზე მოსამართლის გამწესების წესი.
მოსამართლე არ არის ვალდებული მისცეს რაიმე ახსნა-განმარტება უკვე განხილულ ან მის წარმოებაში არსებული საქმის ირგვლივ.
სახელმწიფო ვალდებულია უზრუნველყოს მოსამართლის და მისი ოჯახის უსაფრთხოება, რადგან მოსამართლის დამოუკიდებლობის იურიდიული გარანტიაა მისი პიროვნების ხელშეუხებლობა.
3. სასამართლოს და კანონის წინაშე თანასწორობის პრინციპი- სასამართლოს და კანონის წინაშე თანასწორობის პრინციპი განმტკიცებულია საქართველოს კონსტიტუციის მე-14 მუხლში.
სასამართლოს და კანონის წინაშე ყველა ადამიანი თანასწორია განურჩევლად რასისა, კანის ფერისა, ენისა, სქესისა, რელიგიისა, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებებისა, ეროვნული, ეთნიკური და სოციალური კუთვნილებისა, წარმოშობისა, ქონებრივი და წოდებრივი მდგომარეობისა, საცხოვრებელი ადგილისა.
კანონი დიდისა და და პატარისათვის ერთნაირი უნდა იყოს (ილია).
რომაული პრინციპი - კანონი ყველას ერთნაირად (თანაბრად ) ელაპარაკება.
ეს პრინციპი უზრუნველყოფილია იმით, რომ ყოველი საქმე განიხილება ერთი და იგივე წესით, დადგენილია ერთი და იგივე საპროცესო ფორმა, საქმის მონაწილენი სარგებლობენ თანაბარი სამართლებრივი გარანტიებით.
მართლმსაჯულება ხორციელდება ყველასათვის ერთიანი სასამართლოს მიერ.
4. მხარეთა საპროცესო თანასწორუფლებიანობის პრინციპი-სასამართლოს დანიშნულებაა გაარკვიოს სიმართლე და ეს მხოლოდ მაშინაა შესაძლებელი, როდესაც საქმეში ორივე მხარეს ერთნაირ მდგომარეობაში ჩააყენებს.
კანონი მხარეებს თანაბარ შესაძლებლობებს ანიჭებს უფლებების დაცვის საკითხში.
რომაელი იურისტების აზრით - მოსარჩელისათვის არ უნდა იყოს ნებადართული ის, რაც არ არის ნებადართული მოპასუხისათვის.
სასამართლომ ორივე მხარეს უნდა მიანიჭოს თანაბარი შესაძლებლობები (აუდიატურ ეტ ალტერა პარს - მოუსმინეთ მეორე მხარესაც).
ეს პრინციპი მჭიდროდაა დაკავშირებული შეჯიბრებითობის პრინციპთან.
5. შეჯიბრებითობის პრინციპი-მუხლი 4. შეჯიბრებითობის პრინციპი
1. სამართალწარმოება მიმდინარეობს შეჯიბრებითობის საფუძველზე.მხარეები სარგებლობენ თანაბარი უფლებებითა და შესაძლებლობებით, დაასაბუთონ თავიანთი მოთხოვნები, უარყონ ან გააქარწყლონ მეორე მხარის მიერ წამოყენებული მოთხოვნები, მოსაზრებები თუ მტკიცებულებები. მხარეები თვითონვე განსაზღვრავენ, თუ რომელი ფაქტები უნდა დაედოს საფუძვლად მათ მოთხოვნებს ან რომელი მტკიცებულებებით უნდა იქნეს დადასტურებული ეს ფაქტები.
2. საქმის გარემოებათა გასარკვევად სასამართლოს შეუძლია თავისი ინიციატივით მიმართოს ამ კოდექსში გათვალისწინებულ ღონისძიებებს.
შეჯიბრებითობა ნიშნავს შედავებას, შებრძოლებას და გამარჯვებისკენ სწრაფვას.
სამოქალაქო საქმის განხილვა მიმდინარეობს შეჯიბრებითი ფორმით.
სამოქალაქო სამართალწარმოების მიზანია არა ჭეშმარიტების დადგენა, არამედ მხარეთა შეჯიბრის საფუძველზე სასამართლოს დარწმუნება ამ თუ იმ პოზიციის სისწორეში
საქმის იურიდიული მხარის გამორკვევა, სათანადო კანონის მონახვა და შეფარდება სასამართლოს მოვალეობა.
მომეცი ფაქტები - მოგცემ სამართალს.
თვით სასამართლო თავისი ინიციატივით არ აგროვებს მტკიცებულებებს, არამედ საქმეს წყვეტს მხოლოდ იმ ფაქტობრივი მასალის მიხედვით, რომელსაც მას წარუდგენენ მხარეები.
საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო სამართალში “წმინდა”, “სრული” შეჯიბრებითობა არ არსებობს (მე-4 მუხლის მეორე ნაწილი).
შეჯიბრებითობის პრინციპი ნიშნავს, რომ მხოლოდ მხარეები წყვეტენ, თუ რომელ გარემოებებსა და, მაშასადამე, ფაქტებს წარმოადგენენ, ხოლო სამართლებრივი შეფასება კი სასამართლოს კომპეტენციაა.
სასამართლომ საკუთარი გადაწყვეტილება უნდა დააყრდნოს მოწინააღმდეგე მხარის მიერ წარმოდგენილ მეორე მხარისთვის ხელსაყრელ ფაქტებს ან მტკიცებულების შეფასების ხელსაყრელ შედეგებს - თუმცა, შეძლებისდაგვარად მას შემდეგ, რაც შესაბამის სამართლებრივ მითითებას გააკეთებს - იმ შემთხვევაშიც კი, თუ სარგებლის მიმღები მხარე ამაზე პირდაპირ არ უთითებს.
სასამართლო თავისუფალია სამართლებრივი შეფასებისას.
მხარეებს არ შეუძლიათ - არც ცალკე და არც ერთობლივად - სასამართლოს იძულება, წარმოდგენილი ფაქტობრივი გარემოებები შეამოწმოს მხოლოდ ან უპირატესად ერთი განსაზღვრული სამართლებრივი ასპექტის ფარგლებში, ან არ განიხილოს მოთხოვნის უფლების კონკრეტული მატერიალური საფუძველი. განსაკუთრებით მოთხოვნის უფლებათა კონკურენციის პირობებში, მხოლოდ სასამართლოს საქმეა, გადაწყვიტოს, თუ რომელი სამართლებრივი ასპექტებით (აგრეთვე, წინდახედულობიდან გამომდინარე, ე.წ. დამატებითი დასაბუთებებით) დაასაბუთებს გადაწყვეტილებას, რომლითაც აკმაყოფილებს სარჩელს. როდესაც სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარს ამბობს, სასამართლომ, ამისგან განსხვავებით, უნდა განიხილოს მოთხოვნის უფლების ყველა ის სამართლებრივი საფუძველი, რომლებსაც შეიძლება დააყრდნოს თავისი გადაწყვეტილება; მეტიც, ეს უნდა მოხდეს იმისგან დამოუკიდებლად, თუ რომელ სამართლებრივ შეხედულებებს შეეხნენ მხარეები საქმისწარმოებისას.
6. სამართალწარმოების სახელმწიფო ენაზე განხორციელების პრინციპი-მე-9-ე მუხლის მე- 4-ე ნაწილი
სამართალწარმოება ხორციელდება სახელმწიფო ენაზე. სახელმწიფო ენის არ მცოდნე პირს მიეჩინება თარჯიმანი.
საქართველოს სახელმწიფო ენა არის ქართული, ხოლო აფხაზეთში აგრეთვე - აფხაზური.
ნებისმიერი დოკუმენტი სასამართლოს უნდა წარედგინოს სახელმწიფო ენაზე. თუ დოკუმენტი საჭიროებს სახელწმიფო ენაზე თარგმნას, იგი უნდა ითარგმნოს სახელმწიფო ენაზე, დამოწმდეს სათანადოდ და ისე წარედგინოს სასამართლოს.
იმ ენის არჩევანის უფლება, რა ენაზეც პირმა უნდა მისცეს ახსნა-განმარტება სასამართლოს, მხოლოდ ამ პირს ეკუთვნის. სასამართლო არ არის უფლებამოსილი გადაწყვიტოს ეს საკითხი.
თარჯიმნის მომსახურებით სამართალწარმოების არმცოდნე პირი სარგებლობს უსასყიდლოდ.
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის 213-ე მუხლი.
სამართალწარმოების სახელმწიფო ენაზე განხორციელების პრინციპის დარღვევა განიხილება, როგორც სამოქალაქო საპროცესო სამართლის ნორმათა არსებითი და უხეში დარღვევა, რაც შეიძლება საფუძვლად დაედოს სასამართლო გადაწყვეტილების გაუქმებას.
7. სამოქალაქო პროცესის საქვეყნოობის პრინციპი-მუხლი 9. სამოქალაქო პროცესის საქვეყნოობა და სამართალწარმოების ენა
1. სასამართლოში ყველა საქმე განიხილება ღია სხდომებზე, თუ ეს არ ეწინააღმდეგება სახელმწიფო საიდუმლოების დაცვის ინტერესებს. დახურულ სხდომაზე საქმის განხილვა დასაშვებია აგრეთვე კანონმდებლობით გათვალისწინებულ სხვა შემთხვევებში, მხარის მოტივირებული შუამდგომლობის საფუძველზე.
1.1. სასამართლოს შენობაში, ასევე სამოქალაქო საქმის განხილვის ფოტო-, კინო-, ვიდეოგადაღება, სტენოგრაფირება და აუდიოჩაწერა ხორციელდება „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონით დადგენილი წესით. (11.07.2007. №5290 ამოქმედდეს გამოქვეყნებიდან მე-15 დღეს)
2. დახურულ სხდომაზე საქმის განხილვაში მონაწილეობენ მხარეები და მათი წარმომადგენლები, ხოლო აუცილებლობის შემთხვევაში _ მოწმეები, ექსპერტები, სპეციალისტები და თარჯიმნები.
3. საქმის დახურულ სხდომაზე განხილვის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.
პროცესის საქვეყნოობა იმაში მდგომარეობს, რომ ყველა მსურველს უფლება აქვს თავისუფლად დაესწროს სასამართლო სხდომას, იმყოფებოდეს სხდომის დარბაზში საქმის განხილვის დროს პროცესის დაწყებიდან , მის დამთავრებამდე.
სამოქალაქო საქმის დახურულ სხდომაზე განხილვის ორი სახე არსებობს:
1.ყველა შემთხვევაში როდესაც ამას უპირობოდ მოითხოვს კანონი.
2.მხარის ან მისი წარმომადგენლის შუამდგომლობით ან სასამართლოს ინიციატივით
მუხლი 131. სასამართლო სხდომის მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებით გაშუქება (1.05.2013 N 580)
1. სასამართლო ვალდებულია უზრუნველყოს სასამართლო პროცესის აუდიო-, ვიდეოჩაწერა. სასამართლომ მოთხოვნისთანავე უნდა უზრუნველყოს აუდიო-, ვიდეოჩანაწერის მხარეებისთვის ხელმისაწვდომობა. თუ სასამართლოს მიერ გამოტანილია განჩინება სასამართლო სხდომის ნაწილობრივ ან სრულად დახურვის თაობაზე, მხარეები ვალდებული არიან ხელი მოაწერონ ხელწერილს აუდიო-, ვიდეოჩანაწერის გაუმჟღავნებლობაზე.
2. საზოგადოებრივი მაუწყებელი უფლებამოსილია შეუზღუდავად განახორციელოს სასამართლო პროცესის ფოტოგადაღება, კინო-, ვიდეო-, აუდიოჩაწერა, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც სასამართლოს მიერ გამოტანილია განჩინება სასამართლო სხდომის ნაწილობრივ ან სრულად დახურვის თაობაზე. საზოგადოებრივი მაუწყებელი ვალდებულია უზრუნველყოს ჩანაწერის გადაცემა მასობრივი ინფორმაციის სხვა საშუალებებისათვის მათი მოთხოვნისთანავე.
3. თუ საზოგადოებრივი მაუწყებელი არ სარგებლობს ამ მუხლის მე-2 პუნქტით განსაზღვრული უფლებამოსილებით, ასეთი უფლებამოსილებით სარგებლობა შეუძლია სხვა საერთო საეთერო მაუწყებელს სასამართლო სხდომის დაწყების წინ საქმის განმხილველი მოსამართლისათვის წერილობითი განცხადების წარდგენის საფუძველზე. თუ ასეთი განცხადება წარდგენილია ერთზე მეტი საერთო საეთერო მაუწყებლის მიერ, მოსამართლე უფლებამოსილ პირს შეარჩევს წილისყრის საფუძველზე. პირს, რომელიც ახორციელებს ამ მუხლის მე-2 პუნქტით განსაზღვრულ უფლებამოსილებას, ეკისრება იმავე პუნქტით განსაზღვრული ვალდებულებაც. (12.06.2015. N3696 ამოქმედდეს 2015 წლის 17 ივნისიდან) 7. ნებადართულია სასამართლოს ეზოსა და შენობის დერეფანში ფოტოგადაღება, კინო-, ვიდეო-, აუდიოჩაწერა და ეთერში გადაცემა ყოველგვარი შეზღუდვის გარეშე. დაუშვებელია სასამართლოს მიერ დადგენილი წესით სასამართლოს შენობაში შესული პირისათვის პირადი ნივთების, მათ შორის, მობილური ტელეფონის, კომპიუტერის, ფოტო-, კინო-, ვიდეო- ან/და აუდიოსაშუალებების ჩამორთმევა.
8. კანონიერების პრინციპი- სამოქალაქო პროცესი უფლების დაცვის ერთ-ერთი ფორმაა და კანონის დარღვევის შემთხვევაში სახელმწიფომ უნდა უზრუნველყოს დარღვეული ან სადავო უფლების სათანადო დაცვა კანონით დადგენილი საპროცესო წესით და ასევე განახორციელოს მიღებული გადაწყვეტილების აღსრულებაც.
სასამართლო ვალდებულია საქმე საქართველოს კონსტიტუციის და კანონმდებლობის საფუძველზე გადაწყვიტოს.
სასამართლომ ნებისმიერი აქტის მიღებისას თუ საპროცესო მოქმედების განხორციელებისას სწორად უნდა გამოიყენოს როგორც მატერიალური (რეგულაციური) სამართლის, ისე საპროცესო სამართლის შესაბამისი ნორმები.
გადაწყვეტილებაში მითითებული უნდა იქნეს, თუ რომელი კანონის საფუძველზე გადაწყდა ეს კონკრეტული დავა
კანონიერების პრონციპის განხორციელება უზრუნველყოფილია მთელი რიგი საპროცესო გარანტიებით. ეს გარანტიებია: მოსამართლეთა დამოუკიდებლობა და მხოლოდ კანონისადმი მათი მორჩილება, კანონისა და სასამართლოს წინაშე მხარეთა თანასწორობა, პროცესის შეჯიბრებითობა, მხარეთა თანასწორუფლებიანობა, საქმის განხილვის საქვეყნოობა, საქმის განხილვის უშუალობა და ასე შემდეგ
9. დისპოზიციურობის პრინციპი-მუხლი 3. დისპოზიციურობის პრინციპი
1. მხარეები იწყებენ საქმის წარმოებას სასამართლოში, ამ კოდექსში ჩამოყალიბებული წესების შესაბამისად, სარჩელის ან განცხადების შეტანის გზით. ისინი განსაზღვრავენ დავის საგანს და თვითონვე იღებენ გადაწყვეტილებას სარჩელის (განცხადების) შეტანის შესახებ.
2. მხარეებს შეუძლიათ საქმის წარმოება მორიგებით დაამთავრონ. მოსარჩელეს შეუძლია უარი თქვას სარჩელზე, ხოლო მოპასუხეს - ცნოს სარჩელი.
ვისაც სურს განახორციელოს თავისი უფლებები, თვითონვე უნდა იზრუნოს ამაზე.
პიროვნება თავისუფალია განკარგოს საკუთარი მატერიალური უფლებების და ამ უფლებების დაცვის საპროცესო საშუალებები
დისპოზიციურობის პრინციპი გერმანულ სამართალშიც შეუზღუდავად მოქმედებს წარმოების დაწყებისა და დავის საგნის განსაზღვრისას.
დისპოზიციურობის პრინციპი არ აბრკოლებს სასამართლოს პროცესის აქტიურად მართვაში.
.
10. ზეპირობისა და წერილობითობის შეხამების პრინციპი
სამოქალაქო პროცესი აგებულია ამ ორი საწყისის შეხამებაზე.
სასამართლო საქმეს იხილავს როგორც წესი ზეპირად.
სამართალწარმოება სასამართლოში ხორციელდება წერილობითისა და ზეპირი ფორმის შეხამებით.
11. უშუალობის პრინციპი მტკიცებულებები სასამართლომ უნდა გამოიკვლიოს უშუალოდ, უშუალო აღქმის საფუძველზე.
სასამართლო გადაწყვეტილება უნდა ეფუძნებოდეს მხოლოდ სასამართლო სხდომაზე შემოწმებულ და გამოკვლეულ მტკიცებულებას.
სასამართლო პირადად უნდა გაეცნოს მტკიცებულებებს და არა სხვა პირთა მეშვეობით.
უშუალობა იმაში მდგომარეობს, რომ საქმის განხილვის დროს პირველი ინსტანციის სასამართლო ვალდებულია პირადად, ე.ი. უშუალოდ გამოიკვლიოს მტკიცებულებები, ანუ უშუალოდ მოისმინოს მხარეთა ახსნა-განმარტებები, მოწმეთა ჩვენებები, ექსპერტთა დასკვნები, გაეცნოს წერილობით მტკიცებულებებს, დაათვალიეროს ნივთიერი მტკიცებულებები.
12. სასამართლო გადაწყვეტილებათა სავალდებულობის პრინციპი
მუხლი 10. სასამართლო გადაწყვეტილებათა სავალდებულოობა
კანონიერ ძალაში შესული სასამართლოს გადაწყვეტილებები (განჩინებები, დადგენილებები), აგრეთვე თავისი უფლებამოსილების განსახორციელებლად სასამართლოს მიერ აღძრული მოთხოვნები და განკარგულებები სავალდებულოა საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე ყველა სახელმწიფო, საზოგადოებრივი თუ კერძო საწარმოსათვის, დაწესებულებისათვის, ორგანიზაციისათვის, თანამდებობის პირისა თუ მოქალაქისათვის და ისინი უნდა შესრულდეს.
6. სასამართლოს შემადგენლობა და აცილება.
7.განსჯადობა
სასარჩელო განცხადების წარმოებაში მირების შესახებ გადაწყვეტილების მიმრებმა სასამართლომ სხვა საკიტხებთან ერთად ერთ-ერთი უმტავრესი საკითხიც უნდა გადაწყვიტოს,კერძოდ განსჯადობის საკიტხი.ე.ი. უნდა განსაზღროს მოცემული საქმე არის თუ არა მოცემული კონკრეტული სასამართლოს განსჯადი,შეუძლია თუ არა ამ სასამართლოს მისი განხილვა-გადაწყვეტა. განსჯადობა ეს არის პროცესის ინსტიტუტი,რომელიც აწესრიგებს სასამართლოებისადმი უწყებრივად ქვემდებარე საქმეების კონკრეტული სასამართლოს გამგებლობისადმი მიკუთვნების საკიტხს.
ძირითადი ნიშნების მიედვით განასხვავებენ გავრეობით,ანუ საგნობრივ და ტერტორიულ განსჯადობას.
საქართველოს საერთო სასამართლოთა სისტემას მქნიან:რაიონული,სააპელაციო,უზენაესი სასამართლოები.გვარეობითი განსჯადობა განსაზღვრავს საერთო სასამართლოების ამ სხვადასხვა რგოლის სასამართლოთაგან,თუ კონკრეტულად რომელი რგოლის სასამართლომ უნდა განიხილოს სავა აარსებითად.
საქმეთა გავრის(სახის) გარდა,განსჯადობის განსაზღვრის ნიშანია აგრეთვე ტერიტორიაც,რომელზედაც ფუნქციონირებს კონკრეტული სასამართლო. ტერიტორიული განსჯადობა ეწოდება სასამართლოებისადმი საქმეთა განსჯადობას იმ ტერიტორიისდა მიხედვით,რომელზედაც ვრცელდება მოცემული სასამართლოს საქმიანობა. ტერიტორიული განსჯადობის ქვესახეები:1) სამოქალაქო საქმეთა საერთო განსჯადობა განისაზღვრება მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილით. სარჩელი იურიდიული პირის მიმართ სასამართლოს წარედგინება იურიდილი პირის ადგილსამყოფელის მიხედვით. მოსარცელე ვალდებულია თVითონ მიუთითოს სარჩელში მოპასუხის მისამართი.თუ მოპასუხეს არ აქვს საცხოვრებელი მაშინ საქმის განხილვა მოხდება მისი ადგილსამყოფელის მიხედვიტ. თუ მოსარჩელისთვის უცნობია მოპასუხის ადგილსამყოფელი მაშინ საღცელი აღიძრება მოპასუხის უკანასკნელი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.
იურიდიულ პირის ადგილსამყოფლად ითვლება მისის ადმინისტრაციიის მდებარეობის ადგილი. იურიდიულ პირს შესაძლოა ჰქონდეს მხოლოდ ერთი ადგილსამყოფელი.მისი სხვა ადგილსმაყოფელი ჩაითVლება ფილიალის ადგილსამყოფელად.
2)ალტერნატიული განსჯადობა,როცა საქმე შეიძლება განხილულ იქნეს კანონში მითითებული რამდნეიმე სასამართლოდან ერთ-ერთ სასამართლოში მოსარჩელის არჩევით.განსჯადობა მოსარცელის არჩევით ნიშნავს რომ საქმე არა მხოლოდ მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის სასამართლოს განსჯადია,არამედ შეიძლება სხვა სასამართლოს განსჯადიც გახდეს.
3)განსაკუთრებული განსჯადობა,რომელიც უშვებს განსაზღვრული კატეგორიის საქმეთა განხილვას მხოლოდ ერთ რომელიმე,კანონით ზუსტად განსაზღვრულ სასამართლოში.განსაკუთრებული განსჯადობის სამოქალაქო საქმეებზე სასამართლოს არცევა არ არის დამოკიდებული მოსარჩელის ნებაზე,არამედ განსჯადი სასამართლო ზუსტად არის განსაზღვრულიკანონით.
სარჩელები კანონისმიერ ან ანდერძისმიერ მემკვიდრეობასთან დაკავშირებით სასამართლოს წარედგინება მამკვიდრებლის გარდაცვალებამდე მისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.თუ მამკვიდრებელი საქართველოს მოქალაქეა,მაგრამ გარდაცვალების დროისთვის იგი საზღვარგარეთ ცხოვრობდა , სასამართლოში სარჩელი შეიძლება აღიძრას საქართველოში მისი უკანასკნელი საცხოვრებელი ადგილის ან სამკვიდრო ქონების ადგილსამყოფელის მიხევდით.
4)სახელშეკრულებო განსჯადობა ეწოდება მხარეთა შეთანხმებით დადგენილ განსჯადობა. სახელშეკრულებო განსჯადობა ნიშნავს,რომ მხარეებს ურთიერთშეთანხმებით შეუძლიათ დაადგინონ მოცემული კონკრეტული სამოქალაქო საქმის ტერიტორიული განსჯადობა.
8 სასამართლო შეტყობინება და დაბარება
მხარეს ან მის წარმომადგენელს სასამართლო უწყებით ეცნობება სასამართლო სხდომის ან ცალკეული საპროცესო მოქმედების შესრულების დრო და ადგილი, უწყება მხარისათვის და მისი წარმომადგენლისათვის ჩაბარებულად ჩაითვლება, თუ იგი ჩაბარდება ერთ ერთ მათგანს ხოლო ჩაბარების განსხვავებულ, გონივრულ წესზე მხარეთა შეთანხმების არსებობის შემთხვევაში ამ შეთანხმებით გათვალისწინებული წესით. წარმომადგენელი ვალდებულია უწყების ჩაბარების შესახებ აცნობოს მხარეს. სასამართლო უწყებით სასამართლოში იბარებენ აგრეთვე მოწმეებს, ექსპერტებს, სპეციალისტებსა და თარჯიმნებს.მხარეებს ან მათ წარმომადგენლებს სასამართლო უწყება უნდა ჩაჰბარდეთ იმ ვარაუდით, რომ მათ ჰქონდეთ სასამართლოში დროულად გამოცხადებისა და საქმის მომზადებისათვის გონივრული ვადა მხარეები, მათი წარმომადგენლები, აგრეთვე მოწმეები, ექსპერტები, სპეციალისტები და თარჯიმნები შეიძლება დაიბარონ ტელეფონით, ფაქსით, სხვა ტექნიკური საშუალებით ,სასამართლო უწყება ადრესატს ბარდება მხარის მიერ მითითებული ძირითადი მისამართის (ფაქტობრივი ადგილსამყოფლის), ალტერნატიული მისამართის, სამუშაო ადგილის, სასამართლოსთვის ცნობილი სხვა მისამართის ან მხარეთა შეთანხმებით გათვალისწინებული ჩაბარების განსხვავებული წესის მიხედვით,თუ მოსარჩელის მიერ მითითებული თავისი ან მოპასუხის მისამართი არასწორი აღმოჩნდა, სასამართლოს გამოაქვს განჩინება სარჩელის განუხილველად დატოვების შესახებ.
9 პროცესის ხარჯები
სამოქალაქო საქმეებზე მართლმსაჯულების განხორციელების თავისებურება იმაშიმდგომარეობს,რომ იგი ფასიანია.მხარეები და მესამე პირები სახელმწიფოს სასარგებლოდ იხდიან ფულად თანხებს,ნებისმიერ სასამართლოს შესასრულებელი საპროცესო მოქმედებაზე.სამოქალაქო საქმეთა წარმოებასთან დაკავშირებით მხარეთამიერ გადახდილ ფულად თანხებს სასამართლო ხხარჯები ეწოდება, სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის თანახმად პროცესის ხარჯები ორი სახისაა- სასამართლო ხარჯები და სასამართლოს გარეშე ხარჯები.სასამართლო ხარჯებს შეადგენს სახელმწიფო ბაჟი და საქმის განხილვასთან დაკავშირებული ხარჯები. საქმის განხილვასთან დაკავშირებული ხარჯების გაანგარიშების წესი და მათიოდენობა განისაზღვრება საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოსგადაწყვეტილებით.სასამართლოს გარეშე ხარჯებს წარმოადგენს ადვოკატისათვისგაწეული ხარჯები, დაკარგული ხელფასი (განაცდური), მტკიცებულებათაუზრუნველსაყოფად გაწეული ხარჯები, აგრეთვე მხარეთა სხვა აუცილებელი ხარჯები, რაც შეეხება სახელმწიფო ბაჟს
სახელმწიფო ბაჟი არის შენტანი,რომელსაც იხდიან ფიზიკური და იურიდიულიპირები სახელმწიფოს მიერ მათი ინტერესების შესაბამისი იურიდიულიმნიშნელობის მქონე მოქმედებების შესრულებისა და სათანადო საბუთებისგაცემისთვის.სახელმწიფო ბაჟი მხარეებს შეაქვთ საქართველოს იუსტიციისუმაღლესი საბჭოს საერთო სასამართლოების დეპარტამენტის სადეპოზიტოანგარიშზე .სახელმწიფო ბაჟის ორი სახე არსებობს ესაა მარტივ და პროპორციული. მარტივიბაჟი გადახდევინება ხდება ლარებში და თეთრებში განსაზღვრული განაკვეთისმიხედვით ხოლო პროპორციული ბაჟის გამოითვლება პროცენტულად და მისოდენობა დამოკიდებულია სადავო თანხაზე, საჩივრის, სარჩელის ფასზე.რაც შეეხება ბაჟის ოდენობას,იგი ძირითადად წარმოადგენს დავის საგნისღირებულების 3%-ს,მაგრამ არანაკლებ 100ლარისა.ირველი ინსტანციის სასამართლოში არ უნდა აღემატებოდეს
10 მტკიცება და მტკიცებულებები
მტკიმტკიცების ცნება განუყოფლადაა დაკავშირებული მტკიცებულებებთან
სასამართლო მტკიცება იმაში მდგომარეობს, რომ ჯერ უნდა განისაზღვროს, თუ რომელს გარემოებებს აქვთ არსებითი მნიშვნელობა. ამისათვის კი უნდა ვიხელმძღვანელოთ მატერიალური სამართლის იმ ნორმის ჰიპოთეზით და დისპოზიციით, რომელიც უნდა იქნეს გამოყენებული.
მტკიცებულების შეფასება მხოლოდ სასამართლოს კომპეტენციაა.
მტკიცების ტვირთის განაწილებაში არსებით როლს თამაშობს პრეზუმფციები, რაც ნიშნავს ვარაუდს, ესაა ვარაუდი, რომელიც უტყუარად ითვლება მანამდე, სანამ საწინააღმდეგო არ დამტკიცდება
მტკიცებულებათა გამოკვლევა გულისხმობს მათ ყოველმხრივ შესწავლას, ანალიზს სასამართლოს, საქმის მონაწილეთა და მათი წარმომადგენლის მიერ მტკიცებულებათა შესახებობის, დასაშვებობის, უტყუარობის და საკმარისობის მიზნით.
მტკიცებულებათა შეფასება ეს არის მტკიცებულებათა შესახებობის, დასაშვებობის, უტყუარობის, საკმარისობის და მტკიცებულებებს შორის ურთიერთკავშირის არსებობის განსაზღვრა. ყოველი მტკიცებულება ფასდება ცალ-ცალკე და ყველა ერთმანეთთან კავშირში, რაც სასამართლოს შესაძლებლობას აძლევს შეაპირისპიროს ისინი ამ მტკიცებულებებს შორის წინააღმდეგობის აღმოფხვრის მიზნით.
მეცნიერთა აზრით მტკიცებულებათა შეფასება აზროვნების აქტია, ლოგიკური ოპერაციაა. მტკიცებულების შეფასებას ლოგიკური და სამართლებრივი მხარე აქვს.
მტკიცებულებებს საბოლოოდ აფასებს სასამართლო სათათბირო ოტახში, რაც ნებითი აქტის - სასამართლო გადაწყვეტილების მიღების საფუძველია. მტკიცებულებატა საბოლოო შეფასების მიზანია ფაქტების დადგენა მოცემულ საქმეზე.
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსში არ არის მოცემული მტკიცებულებების ცნება.
მტკიცებულებებია კანონით დადგენილი წესით მიღებული ცნობები ფაქტების შესახებ, რომელთა საფუძველზე სასამართლო ადგენს იმ გარემოებების არსებობას ან არარსებობას, რომლებიც ასაბუთებენ მხარეთა მოთხოვნებს და შესაგებელს და სხვა იმ გარემოებების არსებობას ან არარსებობას, რომელთაც მნიშვნელობა აქვთ საქმის სწორად განხილვისა და გადაწყვეტისათვის.
11 ადგილზე დათვალიერება
სამოქალაქო პროცესში, სასამართლოს მიერ ნივთიერი ან წერილობითი მტკიცებულების გაცნობა უშუალოდ ადგილზე, როდესაც მათი სასამართლოში წარდგენა შეუძლებელი ან მეტად ძნელია (მაგალითად, თუ ეს არის საცხოვრებელი ბინა, რომლის გაყოფას მოითხოვენ მხარეები, დაზგა, რომელზეც მუშა დაშავდა, დიდძალი საბუხჰალტრო დავთრები და მისთ.). ადგილზე დათვალიერებაში მონაწილეობს სასამართლოს მთელი შემადგენლობა. საქმის მონაწილე პირებსა და მათ წარმომადგენლებს აცნობებენ დათვალიერების დროსა და ადგილს. ადგილზე დათვალიერების შედეგი აისახება ოქმში, რომელსაც დათვალიერების ყველა მონაწილე აწერს ხელს. ოქმს დაერთვის ადგილზე შედგენილი ან შემოწმებული საბუთები; გვგმა, ნახაზი, სურათი და სხვ,,ადგილზე დათვალიერებას აწარმოებს საქმის განმხილველი მოსამართლე. თუ საქმეს სასამართლოს კოლეგიური შემადგენლობა იხილავს, ადგილზე დათვალიერების მოვალეობა, ამ სასამართლოს თავმჯდომარის გადაწყვეტილებით, შეიძლება დაეკისროს მის ერთ-ერთ წევრს. ფაქტების კონსტატაციის მიზნით ადგილზე დათვალიერების ჩატარება სასამართლომ შეიძლება დაავალოს საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში შემავალ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს − აღსრულების ეროვნულ ბიუროს.
12 მხარის ახსნა განმარტება
საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებების დადგენის პროცესი იწყება მხარეთა (მესამე პირთა, თანამონაწილეთა, კანონისმიერ წარმომადგენელთა) ახსნაგანმარტების მიღებით: მხარეები იძლევიან ახსნა-განმარტებებს მათთვის ცნობილი და საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებათა შესახებ. მხარეებს უფლება აქვთ, სასამართლოს წინასწარი ნებართვის გარეშე დაუსვან შეკითხვები მოწინააღმდეგე მხარეს და მის წარმომადგენელს. სასამართლო ნებართვას იძლევა მხოლოდ შეკითხვების დასმის პროცედურის დაწყების თაობაზე. თუ შეკითხვა უადგილოა ან შეუფერებელია და არ ემსახურება საქმის გარემოებების გამოკვლევასა და დადგენას, სასამართლოს, მხარის თხოვნით ან თავისი ინიციატივით, შეუძლია მოხსნას ასეთი შეკითხვა. შეკითხვის უადგილოდ ან შეუფერებლად მიჩნევა და მისი მოხსნა შეუძლია მოსამართლეს ერთპიროვნულად, ხოლო როცა საქმეს კოლეგიური სასამართლო იხილავს, მაშინ – სხდომის თავმჯდომარეს ასევე არ შეიძლება ახსნა-განმარტების მიღება:
ისეთი პირისაგან, რომელსაც თავისი ფიზიკური ნაკლის ან ფსიქიკური აშლილობის გამო არ შეუძლია სწორად აღიქვას ფაქტები და მისცეს მათ შესახებ სწორი ჩვენება;
სასულიერო პირისაგან ისეთი გარემოებათა შესახებ, რომლებიც მას გაანდვეს აღსარების დროს;
თანამდებობის პირისაგან ისეთ გარემოებებზე, რომელთა შესახებ საიდუმლოების დაცვაც მის სამსახურებრივ მოვალეობაში შედის, თუ იგი განთავისუფლებული არ არის ასეთი საიდუმლოების დაცვისაგან.
13 მოწმის ჩვენება
სამოქალაქო პროცესის ერთ-ერთი მხარის შუამდგომლობით, მოწმედ შეიძლება გამოძახებული იყოს ნებისმიერი პირი, რომელსაც შეუძლია მიაწოდოს სასამართლოს ცნობები საქმის გარემოებების შესახებ.
მოწმე არ შეიძლება იყოს:
1) პირი, რომელსაც თავისი ფიზიკური ნაკლის ან ფსიქიკური აშლილობის გამო არ შეუძლია სწორედ აღიქვას ფაქტები და მისცეს მათ შესახებ სწორი ჩვენება.
2) სასულიერი პირები- იმ გარემოებათა შესახებ, რომლებიც მას გაანდვეს აღსარების დროს.
3) წარმომადგენლები სამოქალაქო და სისხლის სამართლის საქმეებზე, ისეთ გარემოებებთან დაკავშირებით, რომლებიც მათთვის ცნობილი გახდა მათ მიერ წარმომადგენლის მოვალეობის შესრულებისას.
4) მედიატორი- მედიატორის მოვალეობის შესრულებისას გაგებული გარემოებების შესახებ.
მოწმედ დაბარებული პირი ვალდებულია გამოცხადდეს სასამართლოში და მისცეს სწორი ჩვენება. ამ ვალდებულების შეუსრულებლობისათვის გათვალისწინებულია პასუხისმგებლობა, კერძოდ მოწმის სასამართლოში არასაპატიო მიზეზით გამოუცხადებლობის შემთხვევაში იგი დაჯარიმდება 50 ლარით. სასამართლოს შეუძლია დაადგინოს მოწმის იძულებითი მიყვანა.
ამავდროულად ჩვენების მიცემაზე უარის თქმისა და განზრახ არასწორი ჩვენების მიცემისათვის მოწმეს შეიძლება დაეკისროს სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა.
თუმცა აქაც არსებობს გამონაკლისი, კერძოდ ჩვენების მიცემაზე უარი შეუძლია თქვან:
ა) მხარეთა მეუღლეებმა;
ბ) ახლო ნათესავებმა – შვილები, შვილიშვილები, ძმები, დები, მშობლები, მშვილებლები, შვილობილები, მზრუნველები, მეურვეები, ბებიები, პაპები;
გ) პირებმა, რომლებიც თავიანთი სამსახურებრივი მდგომარეობის გამო ვალდებულნი არიან დაიცვან საიდუმლოება, თუ ისინი განთავისუფლებულნი არ არიან ამ მოვალეობისაგან.
მათ შეუძლიათ უარის თქმა მხოლოდ მაშინ, თუ:
1) ჩვენების მიცემა გამოიწვევს მოწმის ან მისი ახლო ნათესავის მიმართ სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყებას.
ან/და
2) მიაყენებს მათ ქონებრივ ზიანს.
როგორც წესი მოწმის დაკითხვა ხორციელდება სასამართლოს მთავარ სხდომაზე, მაგრამ მოწმე შეიძლება დაიკითხოს მის ადგილსამყოფელზეც, თუ არსებობს კანონით განსაზღვრული გამონაკლისი შემთხვევები. მაგალითად, ავადმყოფობის გამო არ შეუძლია გამოცხადდეს.
მოწმეები უნდა დაიკითხონ ცალ-ცალკე, რათა მათ არ მოახდინონ გავლენა ერთმანეთზე ჩვენების მიცემისას. ასევე ისინი სხდომის დამთავრებამდე უნდა იმყოფებოდნენ დარბაზში, რადგან შესაძლოა საჭირო გახდეს მათი განმეორებით დაკითხვა ან სხვა მოწმეებთან დაპირისპირება.
14 ექსპერტის დასკვნა
თუ საქმის განხილვასთან დაკავშირებულ საკითხზე მოსამართლეს სპეციალური ცოდნა არ გააჩნია, სასამართლოს შეუძლია თავისი ინიციატივით დანიშნოს ექსპერტიზა საქმის განხილვის ნებისმიერ სტადიაზე, მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ აღნიშნული საკითხის განმარტებას არსებითი მნიშვნელობა აქვს საქმის გადაწყვეტისათვის და მის გარეშე გადაწყვეტილების გამოტა ნა შეუძლებელია. ასეთ შემთხვევაში სასამართლოს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება. მხარეებს შეუძლიათ სასამართლოსგან დამოუკიდებლად უზრუნველყონ ექსპერტიზის ჩატარება. ასეთ შემთხვევაში ექსპერტის დასკვნა სასამართლოს უნდა წარედგინოს სასამართლოში საქმის აღძვრის ან საქმის მომზადების სტადიაზე. სარჩელის (შესაგებლის) წარდგენისას მხარეს უფლება აქვს, მოითხოვოს ვადა ექსპერტის დასკვნის წარმოსადგენად.საქმის მთავარ სხდომაზე განხილვისას ექსპერტის დასკვნა მხარემ შეიძლება წარმოადგინოს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ სასამართლო განხილვისათვის საქმის მომზადების სტადიაზე მისთვის ექსპერტის დასკვნის წარდგენის საჭიროება ობიექტური მიზეზებით ვერ იქნებოდა ცნობილი და ასეთი საფუძველი წარმოიშვა ამ სხდომაზე, ან თუ მხარემ საპატიო მიზეზით ვერ უზრუნველყო შესაბამისი ექსპერტის დასკვნის წარმოდგენა საქმის მომზადების სტადიაზე.
ჰიპოთეზა-შესაძლოა ჩაიდინა ...
ჰიპოთება-შესაძლოა ჩაიდინა , ქმედების შემადგენლობა :სუბიექტი -ა , ობიექტი -ბ-ს სიცოცხლე , ობიექტური შემადგენლობა : ქმედება -სისხლოს სამართლებრივად რელევანტური ქმედება განხორციელდა ,შედეგი -ჩაიდინა ... მუხლით გათვალისწინებული ქმედება , შედეგი დამდგარია , მიზეზობრივი კავშირი -პირობათა თეორიიდან გამომდინარე ,აშკარაა მიზეზობრივი კავშირი , (კუმულაციური მიზეზობრიობა , როდესაც რამდენიმე წინაპირობა ერთად აღებული იწვებს შედეგის დადგომას , ალტერნატიული მიზეზობიობა , როდესაც ჭირს მიზეზობრიობის დადგენა , ამიტომ ხდება მისი მოდიფიცირება , ა ტიპიური მიზეზობრიობა გაწყყვეტილი მიზეობრიობა , მიზეზობრივი კავშირის დადგენის შეუძლებლობა )ობიექტური შერაცხვა -შექმნანთუ არა სამართლებრივად გასაკიცხი საფრთხე . სუბიექტური შემადგენლობა , განზრახვა , პირდაპირი , არაპირდაპირი , მოტივი, მიზანი, შეცდომა პიროვნებაში, ამ შემთხვევაში დაისჯება 1) გაუფრთხილებლობა 2) მცდელობა . მართლწინააღმდეგობა -ქმედება შესაძლებელია გამართლდეს. გამართლების ობიექტური ნიშნები, აუცილებელი მოგერიების დროს ქმდება უნდა იყოს მართლსაწინააღმდეგო და იმწუთიერი . უკიდურესი აუცილებლობა და აუცილებელი მოგერიება - იმწუთიერობა , აუც.მოგ. დროს ვიწროდ განიმარტება , სამართლებრივი სიკეთეების შედარება აუც .მოგ დროს არ ხდება .საფრთხის თავიდან აცილების გზები, აუც.მოგ დროს არ არის სავალდებულო .
აუცილებელი მოგერიება (28) 1.ქმედების შემადგენლობა ა) ობიექტური შემადგებლობა - ქმედება , შედეგი , მიზეზობრივი კავშირი , ობიექტური შერაცხვა ბ) სუბიექტური შემადგენლობა - მართლწინააღმდეგობა , აუცილებელი მოგერიება ა) გამართლების ობიექტური ნიშნები - აუცილებელი მოგერიების მდგომარეობა ( ქმედების გამართლებისთვის მართლწინააღმდეგობა და იმწუთიერობა ) მართლსაწინააღმდეგო ხელყოფა , ხელყოფის იმწუთიერობა , აუცილებელი მოგერიების მოქმედება , აუცილებელი მოგერიებ უშუალოდ თავდამსხმელის მიმართ , თავდაცვით ქმედება , აუცილებელი მოგერიების საზღვრები ( არ უნდა იყოს შეუსაბამო თავდასხმა-თავდაცვა ) აუც. მოგ. სოციალურ ეთიკური საზღვრები . ბ) აუცილებელი მოგერიების სუბიექტური მხარე - აუც. მდგომარეობის ცოდნა . თავდაცვის მიზნით მოქმედება ( დეფენზიური თავდაცვა , აგრესიული თავდაცვა )
ირიბი ჩვენების მტკიცებულებითი მნიშვნელობა სისხლის სამართლის პროცესში
ირიბი ჩვენების, სხვა მტკიცებულებებისგან განსხვავებული წესით მოწესრიგებას, ქართულ კანონმდებლობაში არ აქვს ხანგრძლივი ისტორია და ის უკავშირდება სისხლის სამართლის ახალი საპროცესო კოდექსის ამოქმედებას. კანონში არსებული ჩანაწერის მიხედვით, ირიბია მოწმის ის ჩვენება, რომელიც ეფუძნება სხვა პირის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას. საპროცესო კოდექსის 76-ე მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, ირიბია მოწმის ის ჩვენება, რომელიც ეფუძნება სხვა პირის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას. ირიბი ჩვენება დასაშვები მტკიცებულებაა მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ირიბი ჩვენების მიმცემი პირი მიუთითებს ინფორმაციის წყაროს, რომლის იდენტიფიცირება და რეალურად არსებობის შემოწმება შესაძლებელია. ირიბი ჩვენება ეყრდნობა სხვა წყაროდან მოპოვებულ, როგორც წესი, მოდიფიცირებულ ფაქტობრივ ინფორმაციას, ვინაიდან ირიბ ჩვენებას იძლევა პირი, რომლისთვისაც აღნიშნული ინფორმაცია სხვა პირის მეშვეობით გახდა ცნობილი. ანუ მოწმეს საკუთარი თვალით არ დაუნახავს ან სხვაგვარად უშუალოდ არ აღუქვამს (არ მოუსმენია, განუცდია, გაუსინჯავს და ა.შ.) ის გარემოება, რომლის თაობაზეც იძლევა ჩვენებას. ირიბი ჩვენებით დადგენილ ფაქტსა და ინფორმაციის წყაროს შორის არსებობს შუალედური რგოლი და შესაბამისად, რაც უფრო მეტი შუალედური რგოლი არსებობს წყაროსა და ჩვენების მიმცემ მოწმეს შორის, მით უფრო ნაკლებია მის მიერ მიწოდებული ირიბი ჩვენების სარწმუნოობის ხარისხი და მტკიცებულებითი წონა. ამავე მუხლის მე-3 ნაწილით კი, სასამართლოში საქმის არსებითი განხილვის დროს ირიბი ჩვენება დასაშვები მტკიცებულებაა, თუ იგი დასტურდება სხვა ისეთი მტკიცებულებით, რომელიც არ არის ირიბი ჩვენება. შესაბამისად, სისხლის სამართალწარმოებაში ირიბი ჩვენების გამოყენებისათვის საპროცესო კოდექსი ადგენს ორ წინაპირობას: 1. მოწმემ სახელდებით უნდა მიუთითოს პირველწყარო, რომ შესაძლებელი იყოს საჭიროების შემთხვევაში მისი დაკითხვა; 2. აღნიშნული ინფორმაცია უნდა დასტურდებოდეს საქმეში არსებული ნებისმიერი სხვა მტკიცებულებით, რომელიც არ არის ირიბი ჩვენება . ირიბი ჩვენების სხვა მტკიცებულებით დადასტურების ვალდებულება წარმოადგენს ირიბი ჩვენების დასაშვებობის სავალდებულო წინაპირობას მხოლოდ სასამართლოში საქმის არსებითი განხილვის სტადიაზე. შესაბამისად, გამოძიების სტადიაზე ირიბი ჩვენების გამოყენება აღკვეთის ღონისძიების, ჩხრეკა-ამოღების, ქონებაზე ყადაღის დადების და საპროცესო კოდექსით გათვალისწინებული ნებისმიერი სხვა საპროცესო/საგამოძიებო მოქმედების ჩატარებაზე სასამართლოს ნებართვის გამოთხოვისას, საგამოძიებო ვერსიების შემოწმების, ახალი მტკიცებულებების მოძიების და სხვა მიზნებისათვის დაიშვება მაშინაც, თუ ირიბ ჩვენებაში მოცემული ინფორმაცია არ დასტურდება საქმეზე შეკრებილი არც ერთი სხვა მტკიცებულებით. ამასთან, საპროცესო კოდექსი ადგენს წყაროს დასახელების ვალდებულებას, მაგრამ არ ადგენს ირიბი ჩვენების სარწმუნოობის გადამოწმებისათვის დასახელებული პირველწყაროს დაკითხვის/ გამოკვლევის ვალდებულებას. პირველწყაროს მოწვევა პროცესში შესაძლებელია მნიშვნელოვან (ობიექტურ და სუბიექტურ) სირთულეებთან იყოს დაკავშირებული: გარდაცვალება, დაუდგენელია ადგილსამყოფელი, უარს აცხადებს ჩვენების მიცემაზე და სამართალწარმოებაში მონაწილეობაზე, აღარ ახსოვს და ა.შ. შესაბამისად, თუ მოწმე მიუთითებს, რომ აღნიშნული ინფორმაცია მისთვის ცნობილი გახდა აწ გარდაცვლილი მოქალაქისაგან, აღნიშნული ირიბი ჩვენება დასაშვები მტკიცებულება იქნება, მიუხედავად იმისა, რომ მხარეებს ობიექტურად არ ექნებათ შესაძლებლობა გადაამოწმონ პირველწყაროს სანდოობა . ირიბი ჩვენების გამოყენება, იკრძალება გამამტყუნებელი განაჩენის და ბრალის დადგენილების დასაბუთებისათვის. ირიბი ჩვენების გამოყენება დაიშვება მხოლოდ საქმეში არსებული მტკიცებულებების და საგამოძიებო ვერსიების შემოწმების, დამატებითი მტკიცებულების მოძიების, მოწმის ჩვენების იმპიჩმენტის, აღკვეთის ღონისძიების შეფარდების, ქონებაზე ყადაღის დადების, სამედიცინო დაწესებულებაში პირის მოთავსების, ჩხრეკა-ამოღების და სხვა საგამოძიებო და საპროცესო მოქმედებების განხორციელებისათვის .
----------------------------------------------დათვალიერების, როგორც ნივთიერ მტკიცებულებათა შეკრების უმთავრესი საშუალების ჩატარების თავისებურებანი
გამოძიების პროცესში დიდი მნიშვნელობა ენიჭება ცალკეულ საგნებს ან მატერიალურ ობიექტებს, რომლებიც სწორედ მტკიცებულებითი ინფორმაციის წყაროს წარმოადგენენ. სისხლის სამართლის საქმის ფაქტობრივი გარემოებების მტკიცების პროცესი ოთხი ელემენტისაგან შედგება, რომელიც ერთმანეთთან მჭიდროდაა დაკავშირებული. ესენია: 1. მტკიცებულებათა შეკრება, 2. საპროცესო დამაგრება, 3. შემოწმება, 4. შეფასება. მტკიცებულებათა შეკრება ეს არის კომპლექსური ცნება, რომელიც მოიცავს მოქმედებებს, რომლებიც მიმართულია მტკიცებულებათა მოსაძებნად, აღმოსაჩენად და ამოსაღებად . ნივთიერი მტკიცებულება, როგორც წესი, მატერიალური სამყაროს ნებისმიერი ობიექტია, რომლისთვისაც დამახასიათებელია მტკიცებულებითი ინფორმასიის ნიშან-თვისებები და რომელიც მოპოვებული და დართულია სისხლის სამართლის საქმეზე საპროცესო კანონმდებლობით დადგენილი მოთხოვნების შესაბამისად. ნივთიერი მტკიცებულებებია, მაგალითად: ფეხის კვალი, თითის ანაბეჭდი, სიგარეტის ნამწვი, ადამიანის სისხლის კვალი, დოკუმენტები, სხვა და სხვა ნივთიერებები, ვიდეო და აუდიო ჩანაწერები და სხვა. გარდა ამისა, საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი ადგენს, რომ შედარებითი კვლევის ნიმუში, შენაცვლებადი ნივთიერი მტკიცებულებაა. საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 77-ე მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად, საქმის არსებითი განხილვის დროს მხოლოდ ის მტკიცებულებაა დასაშვები, რომლის ავთენტიკურობაც დასტურდება. ამასთანავე, ნივთიერი მტკიცებულება უნდა დათვალიერდეს და დაილუქოს. დათვალიერების დროს უნდა გამოვლინდეს და აღიწეროს ობიექტის ინდივიდუალური და გვარეობითი ნიშნები. ნივთიერი მტკიცებულებები მჭიდროდ არის დაკავშირებული სისხლის სამართლის საქმესთან, რადგან მათზე აღბეჭდილია მტკიცებულებითი კვალი. ისინი წარმოადგენენ: 1. დანაშაულის ჩადენის იარაღსა და საშუალებას; 2. დანაშაულის ჩადენის საგანს; 3. შეინარჩუნეს დანაშაულის სხვა და სხვა კვალი; 4. წარმოიქმნენ დანაშაულის ჩადენის შედეგად; 5. წარმოადგენენ დამნაშავე პირის იდენტიფიცირების და მისი აღმოჩენის, ბრალდების დადასტურების ან უარყოფის საშუალებას . ნივთიერი მტკიცებულებების წარმომავლობის შესახებ ინფორმაცია მოიპოვება სისხლის სამართლის საქმეში. სწორედ ამ ინფორმაციის მეშვეობით დგინდება, თუ რა კავშირი აქვს ამა თუ იმ მტკიცებულებას მოცემულ სისხლის სამართლის საქმესთან. მაგალითად, თუ სისხლის სამართლის საქმეში, მთავარი ნივთიერი მტკიცებულება არის სისხლიანი იარაღი, რომელზეც დატოვებულია დამნაშავის თითის ანაბეჭდები და უცნობია აღნიშნული იარაღის წარმომავლობა ანუ სად და ვის მიერ იქნა აღმოჩენილი, დაცვის მხარეს შეუძლია ამტკიცოს, რომ აღნიშნული დანა არ იყო გამოყენებული მკვლელობის ჩადენის დროს. ნივთიერ მტკიცებულებათა შეკრების პირველი ეტაპია მოძებნა, რაც გულისხმობს ინფორმაციის მიღებას მათი ადგილსამყოფელის და ადგილმდებარეობის თაობაზე. ეს შესაძლებელია მოხდეს როგორც საპროცესო მოქმედების,ასევე ანონიმური ზარის საფუძველზეც. აღმოჩენას რაც შეეხება, იგი წარმოადგენს მტკიცების სუბიექტის მიერ კონკრეტული საგნის, ობიექტის, კვალის უშუალო აღქმას. ხოლო ნივთიერი მტკიცებულებების ამოღება გულისხმობს მტკიცების სუბიექტის მიერ მის მიღებას ანუ დაუფლებას. ძირითად შემთხვევებში იგი თან სდევს აღმოჩენას. მოძებნისაგან განსხვავებით, ნივთიერ მტკიცებულებატა ამოღება, მირება ყოველთვის საპროცესო კანონმდებლობით დადგენილი წესით უნდა განხორციელდეს. მტკიცებულებათა შეკრების საშუალებები პირობითად შესაძლოა სამ ჯგუფად დაიყოს : 1. საგამოძიებო და სასამართლო მოქმედებები ,2. საგნებისა და დოკუმენტების გამოთხოვა, 3. პროცესის მონაწილეთა მიერ მათი წარდგენა. ნივთიერ მტკიცებულებათა შეკრების ძირითად საშუალებას ამათგან საგამოძიებო მოქმედებები წარმოადგენენ. ესენია დათვალიერება, ჩხრეკა და ამოღება, საგამოძიებო ექსპერიმენტი და სხვა. საგამოძიებო მოქმედების ჩატარებისას მხარეებს აქვთ თანაბარი უფლებამოვალეობანი. საგამოძიებო მოქმედებას დაცვის მხარის დასაბუთებული შუამდგომლობით ან სასამართლოს განჩინებით ატარებს გამომძიებელი, რომელიც არ შეიძლება იყოს ის პირი, რომელიც მოცემულ საქმეზე წარმოადგენს გამომძიებელს. გარდა ამისა, შესაძლებელია საგამოძიებო მოქმედება ჩატარედეს გამომძიებლის დადგენილების საფუძველზე. საგამოძიებო მოქმედების ჩატარებისას შეიძლება გამოყენებულ იქნეს დანაშაულის კვალისა და ნივთიერ მტკიცებულებათა აღმოჩენის, ფისქაციის და ამოღების მეცნიერულ ტექნიკური საშუალებები. თუ იგი განსაკუთრებულ ცოდნას მოითხოვს, მხარე მას ატარებს ექსპერტის მონაწილეობით. საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 125 მუხლის მიხედვით დათვალიერება წარმოადგენს დამოუკიდებელ საგამოძიებო მოქმედებას , რომლის მიზანია დანაშაულის კვალის და ნივთიერი მტკიცებულებების აღმოჩენა ან მნიშვნელოვანი სხვა გარემოებების გარკვევა. დათვალიერება მოიცავს შემთხვევის ადგილის, საცავის, სადგომის, სათავსოს, გვამის, საგნის, დოკუმენტის ან ინფორმაციის შემცველი სხვა ობიექტების დათვალიერებას. თუ დათვალიერება ეხება კერძო საკუთრებას, აუცილებელია სასამართლო განჩინება, გარდა იმ შემთხვევისა, თუ მხარე დათვალიერებას გადაუდებელი აუცილებლობის შემთხვევაში ატარებს ან მესაკუთრე წერილობით გამოხატავს თანხმობას . შემთხვევის ადგილის დათვალიერება, ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს საგამოძიებო მოქმედებას წარმოადგენს, რომელიც შემდგომში განსაზღვრავს დანაშაულის გახსნის წარმატებას და კონკრეტული პირის ბრალეულობის დადგენას . შემთხვევის ადგილად მიიჩნევა ადგილი, ტერიტორია, სადაც მოხდა დანაშაული ან აღმოჩენილია მისი კვალი. ეს შეიძლება იყოს საცხოვრებელი ფართი, სამსახურებრივი სადგომი ან სხვა დახურული თუ ღია ტერიტორია. დათვალიერების წარმოების უფლება აქვს გამომძიებელს და პროკურორს, რომლებმაც შეიძლება დამატებით მოიწვიონ ექსპერტი, დამცველი, დაზარალებული და სისხლის სამართლის პროცესის სხვა მონაწილე . ზემოაღნიშნულ შემთხვევაში, ერთ-ერთ განმსაზღვრელ ფაქტორს სწორედ საგამოძიებო მოქმედების დროულად და სრულყოფილად ჩატარება წარმოადგენს. დათვალიერების ხარისხიანად ჩატარება ხელს უწყობს უტყუარ მტკიცებულებათა მოპოვებას, რომელიც შესაძლოა გამოძიების სწორად წარმართვის წინაპირობა გახდეს. გასათვალისწინებელია, რომ დროთა განმავლობაში ადგილზე არსებული მტკიცებულებები შესაძლოა დაზიანდეს ან სრულად გაქრეს, რომლის გამოსწორება ხშირად შეუძლებელია . ერთ-ერთ მნიშვნელოვან საგამოძიებო მოქმედებად ასევე მიიჩნევა გვამის და ზოგადად, დოკუმენტების დათვალიერება. პირველის შემთხვევაში, გვამის გარეგნულ დათვალიერებას ახდენს მხარე და სასამართლო-სამედიცინო დარგის ექსპერტი. რაც შეეხება დოკუმენტის დავალიერებას, აქ იგულისხმება სხვადასხვა სახის დოკუმენტი, რომელიც დანაშაულის ჩადენის ადგილზე იქნება აღმოჩენილი. აღნიშნული დოკუმენტებს შეიძლება წარმოადგენდეს, საბანკო ამონაწერები, მინდობილობები, ხელშეკრულებები, რომელთაც დათვალირების ძირითად მიზანს მათი ავთენტურობის დადგენა, არსებულ საქმესთან კავშირი, დანაშაულის კვალის გამოვლენა წარმოადგენს . აქედან გამომდინარე, მნიშვნელოვანია შემთხვევის ადგილის დათვალიერების შედეგად აღმოჩენილი საგანი, დოკუმენტი თუ სხვა ნივთი შენახულ იქნას პირველად მდგომარეობაში და სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით გათვალისწინებული პროცედურების მიხედვით. გასათვალისწინებელია, რომ აღნიშნული მასალები, საქმის გამოძიების სწორად წარმართვის ერთ-ერთ წინაპირობას წარმოადგენს.------------------------------------------------------------
ჩხრეკისა და ამოღების,როგორც მტკიცებულებათა შეკრების საშუალებებ ის ჩატარების თავისებურებანი
ჩხრეკის საგანი სხვა არაფერია, თუ არა ის, რაც საძიებოა და რის დასაძებნად და აღმოსაჩენადაც წარმოებს ეს საგამოძიებო მოქმედება. ჩხრეკის ობიექტი კი არის ის, სადაც ან რაშიც უნდა ვეძიოთ გამოსაძიებელ საქმეზე მნიშვნელობის მქონე საგანი. ამ შემთხვევაში საძიებო საგანში იგულისხმება დანაშაულებრივი გზით მოპოვებული ყოველგვარი ფასეულობა, დანაშაულის ჩადენის იარაღები, დოკუმენტები, კანონით აკრძალული სხვადასხვა სახის საგანი (ცეცხლსასროლი იარაღი, საბრძოლო ვაზნები, ნარკოტიკული ნივთიერებები და სხვ.), ძებნაში მყოფი პირები, ადამიანის გვამი და სხვ. გასაჩხრეკი ობიექტების თავისებურებათა გათვალისწინებით, ჩხრეკის საგნების საძიებო ობიექტები შეიძლება იყოს საცხოვრებელი ბინა და სამსახურებრივი სამუშაო ოთახი თავისი დამხმარე სათავსოებით.თ ჩხრეკის ცალკე სახეებად უნდა მივიჩნიოთ2 : საცხოვრებელი ბინის ჩხრეკა დამხმარე სათავსებით; დაცული ადგილმდებარეობის ჩხრეკა; სამსახურებრივ ადგილზე სამუშაო ოთახის ჩხრეკა თავისი დამხმარე სათავსებით; პირადი ჩხრეკა.აქედან გამომდინარე შეგვიძლია განვმარტ₾ტ რომ ჩხრეკა არის პიროვნების ან დაწესებულების, ან საზოგადოებრივი ორგანიზაციის და გაერთიანებების ადმინისტრაციის ნების საწინააღმდეგოდ მიმართული ისეთი იძულებითი სახის საგამოძიებო მოქმედება, რომელიც მიმდინარეობს მათი საცხოვრებელი ბინის, შენობის, სამსახურებრივი სამუშაო ოთახის ან მდებარე დამხმარე სათავსების, ადგილმდებარეობის, პიროვნების და მისი კუთვნილი საგნებისა და ობიექტების (ხელბარგის, ტანსაცმლის, ტრანსპორტის და სხვ.) გამოკვლევა გამოსაძიებლ საქმეზე მნიშვნელობის მქონე დოკუმენტების, დანაშაულის ჩადენის იარაღების და კვალის დანაშაულებრივი გზით მოპოვებული ნივთებისა და ფასეულობის, გადამალული გვამის, ძებნაში მყოფი პირის და ჭეშმარიტების დადგენისათვის საჭირო სხვა საგნებისა და ნივთიერ მტკიცებულებათა აღმოჩენისა და ამოღების მიზნით.ჩხრეკის ანალოგიურად, ამოღებაც პიროვნების ან საწარმოო დაწესებულების, ან საზოგადოებრივი ორგანიზაციისა და გაერთიანების ადმინისტრაციის ნების საწინააღმდეგოდ მიმართული იძულებითი სახის საგამოძიებო მოქმედებაა, მაგრამ იმ განსხვავებით, რომ ჩხრეკის ჩატარების დროს, უმეტეს შემთხვევაში, უცნობი და გაურკვეველია, თუ ჩხრეკის შედეგად გამოძიებისათვის მნიშვნელობის მქონე რა კონკრეტული სახის საგანი ან დოკუმენტი იქნება აღმოჩენილი. ამოღების დროს კი წინასწარი მონაცემებით უკვე გარკვეულია.ისევე, როგორც ჩხრეკის, ამოღების ჩატარების დროსაც საჭიროა გვქონდეს მოსამართლის, ან სასამართლოს მიერ გამოტანილი განჩინება
ექსპერტი – სპეციალური ცოდნის, ჩვევებისა და გამოცდილების მქონე ფიზიკური პირი, რომელიც ამ კოდექსით დადგენილი წესით, სისხლის სამართლის საქმეზე საჭირო გამოკვლევის ჩასატარებლად და დასკვნის შესადგენად, მიწვეულია მხარის ან, მხარის შუამდგომლობით, სასამართლოს მიერ. გარდა ამისა, ექსპერტი მხარეებსა და სასამართლოს დახმარებას უწევს მტკიცებულებათა აღმოჩენაში, გამოკვლევასა და დემონსტრირებაში.ექსპერტი – სპეციალური ცოდნის, ჩვევებისა და გამოცდილების მქონე ფიზიკური პირი, რომელიც ამ კოდექსით დადგენილი წესით, სისხლის სამართლის საქმეზე საჭირო გამოკვლევის ჩასატარებლად და დასკვნის შესადგენად, მიწვეულია მხარის ან, მხარის შუამდგომლობით, სასამართლოს მიერ. გარდა ამისა, ექსპერტი მხარეებსა და სასამართლოს დახმარებას უწევს მტკიცებულებათა აღმოჩენაში, გამოკვლევასა და დემონსტრირებაში.პირის ექსპერტად მოსაწვევად არარის სავალდებულო რომ იგი მუშაობდეს რომელიმე საექსპერტო დაწესებულებაში ექსპერტი შეიძლება იყოს ნებისმიერი პირი რომელსაც გააჩნია სპეციალური ცოდნა და გამოცდილება.სისხლის სამართლის საპროცესო კანონმდებლობით გათვალისწინებყლ შემთხვევებში მხარეებმა ცალკეული მოქმედებები მხოლოდ ექსპერტის მონაწილეობით უნდა ჩაატარონ.ექსპერტს სისხლის სამართლის საპროცესო კანონმდებლობა ანიჭებს მოწმის სამართლებრივ სტატუსს შესაბამისად მას ეკისრება მისი უველა მოვალეობა .ექსპერტი ვალდებულია გამოცხადდეს სასამართლოში გამოძახების შემთხვევაში იგი უნდა იყოს მიუკერძოებელი.ქსპერტს უფლება აქვს: ა) გაეცნოს საექსპერტო კვლევისათვის საჭირო მასალას, ამოიწეროს საჭირო ცნობა და გადაიღოს ასლი; ბ) მოითხოვოს დამატებითი მასალის წარდგენა; გამოკვლევის პროცესში აიღოს მასრის, ტყვიისა და სხვა ობიექტის საცდელი ნიმუში; ექსპერტიზის ჩატარების ინიციატორს მოსთხოვოს საექსპერტო კვლევისათვის საჭირო დამატებითი ინფორმაცია; გ) უარი თქვას დასკვნის მიცემასა და ექსპერტიზის გაგრძელებაზე, თუ დასმული საკითხები სცილდება მისი ცოდნის ფარგლებს, ან თუ მისთვის წარდგენილი მასალა საკმარისი არ არის დასკვნის მისაცემად; დ) ექსპერტიზის ჩატარების . თუ საექსპერტო კვლევის ობიექტი მეორე მხარესთან ინახება, იგი ვალდებულია, გადასცეს ობიექტი ექსპერტიზის ინიციატორი მხარის ექსპერტს. ექსპერტიზის ინიციატორი მხარე უფლებამოსილია, ჩაატაროს ექსპერტიზა. თუ მხარე ნებაყოფლობით ვერ იღებს მას, იგი უფლებამოსილია, საექსპერტო კვლევის ობიექტის ექსპერტისთვის გადაცემის შუამდგომლობით მიმართოს სასამართლოს, გამოძიების ადგილის მიხედვით. შუამდგომლობას სასამართლო განიხილავს არაუგვიანეს 48 საათისაინიციატორის, გამომძიებლის, პროკურორის, სასამართლოს ნებართვით დაესწროს საგამოძიებო მოქმედების ჩატარებას;-----------------------------------------
მტკიცებულებათა კლასიფიკაცია-მტკიცებულებათა კლასიფიკაცია თავისი შინაარსის წარმომავლობისა და მნიშვნელობის მიხედვით პირობითად შეიძლება მოვახდინოდ შემდწგ ნაირად.• გამამტყუნებელი და გამამართლებელი მტკიცებულებები • პიროვნული და ნივთიერი მტკიცებულებები • პირველადი და წარმოებული მტკიცებულებები • პირდაპირი და არაპირდაპირი მტკიცებულებები. გამამტყუნებელი და გამამართლებელი მტკიცებულებები-გამამტყუნებელ და გამამართლებელ მტკიცებულებებს სხვაგვარად შეიძლება ვუწოდოთ ბრალდების და დაცვის მხარის მტკიცებულებები. მოცემულ კლასიფიკაციას საფუძვლად უდევს შეჯიბრებითი და თანასწორი სისხლის სამართლის პროცესი. სისხლის სამართლის პროცესში მხარეები ერთმანეთისაგან დამოუკიდებლად მოიპოვებენ მტკიცებულებებს. აღსანიშნავია,რომ გამოძიების ეტაპზე გამომძიებელი ვალდებულია გამოძიება აწარმოოს ყოველმხრივ, სრულად და ობიექტურად. დაცვის მხარე უფლებამოსილია გამოძიების ეტაპზე მოიპოვოს ისეთი მტკიცებულებები, რომლებიც სასარგებლოა ბრალდებულის დაცვის პოზიციების გასამყარებლად, რომლებიც ამართლებენ ბრალდებულს ჩადენილ დანაშაულში ან ამსუბუქებენ მის სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას. ბრალდების მხარისგან განსხვავებით, დაცვის მხარეს კანონით არ ეკისრება ობიექტურობის ვალდებულება გამოძიების ეტაპზე მტკიცებულების მოპოვებისას. აქედან გამომდინარე, გამამტყუნებელ მტკიცებულებად მიიჩნევა ყველა ის მონაცემი და ინფორმაცია, რომელზეც ბრალდების მხარე ამყარებს პირის მიმართ წარდგენილ ბრალდებას და რომელიც ამხელს პირს დანაშაულის ჩადენაში ,სასჯელის დანიშვნისას უმძიმებს მას სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას ან სხვაგვარად ამძიმებს ბრალდებულის პროცესუალურ მდგომარეობას. ამის საწინააღმდეგოდ, გამამართლებელია ყველა ის მონაცემი ან ინფორმაცია, რომელიც ამართლებს პირს ჩადენილ დანაშაულში და რომელსაც იყენებს დაცვის მხარე ბრალდებულისთვის წარდგენილი ბრალდების გასაქარწყლებლად ან ბრალდებულის სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის შესამსუბუქებლად.პიროვნული და ნივთიერი მტკიცებულებები - მტკიცებულებები შესაძლოა დაიყოს ინფორმაციის წყაროს მიხედვით, ანუ თუ საიდან მომდინარეობენ ისინი. პიროვნულ მტკიცებულებებს წარმოადგენენ ცნობები და მონაცემები სისხლის სამართლის საქმისათვის მნიშვნელოვანი გარემოებების შესახებ,რომლებიც მიიღება სისხლის სამართლის პროცესში მონაწილე პირთაგან. ხოლო ნივთიერ მტკიცებულებებს მიეკუთვნება ის მონაცმები, რომლებიც მიიღება საგნის თვისებების, ნიშნების და მასზე დატოვებული კვალის აღქმით.პიროვნულ მტკიცებულებებს მიეკუთვნება მოწმის ზეპირი ჩვენება, მისი დაკითხვის ოქმი, ექსპერტის მიერ მომზადებული დასკვნა, ასევე სხვადასხვა საგამოძიებო მოქმედებების დროს შედგენილი ოქმები, სადაც დაფიქსირებული ინფორმაცია სხვადასხვა ფაქტებისა და გარემოებების თაობაზე გადმოცემულია პროცესის მონაწილე პირებისაგან. ნივთიერ მტკიცებულებებს კი წარმოადგენს დამნაშავის მიერ დატოვებული კვალი, დანაშაულის იარაღი და ა.შ პირველად მტკიცებულებად ჩაითვლება ისეთი მტკიცებულება,რომელიც მიღებულია პირველი წყაროდან, ხოლო მეორე წყაროდან მიღებული ყველა ინფორმაცია და მონაცემი მიეკუთვნებიან წარმოებულ მტკიცებულებებს. მაგალითად, დანაშაულის თვითმხილველი მოწმის მიერ მიცემული ჩვენება პირველადი მტკიცებულებაა, ხოლო წარმოებული მტკიცებულებაა მოწმის ჩვენებ, რომელიც ეფუძნება სხვა პირის მიერი გავრცელებულ ცნობებს. ამ ტიპის მტკიცებულებას „ირიბი ჩვენება“ ეწოდება. 12 ძალიან მნიშვნელოვანია ის ფაქტი, რომ სასამართლოში სისხლის სამართლის საქმის განხილვისას უპირველესად უნდა მოხდეს პირველადი მტკიცებულებების გამოკვლევა,რადგან ისინი პირდაპირ კავშირში არიან მომხდარ ფაქტთან და იძლევიან უმნიშვნელოვანეს ცნობებს საქმესთან დაკავშირებით. ასევე სასამართლოში პირველადი მტკიცებულების წარდგენისას მხარეებს შესაძლებლობა ეძლევათ დანაშაულის თვითმხილველ მოწმეს დაუსვან კითხვები და გამოავლინონ ის უზუსტობები,რაც ეჭვქვეშ დააყენებს მოცემული მტკიცებულების სანდოობას. ირიბი ჩვენებისას მოწმე პირადად არ შესწრებია დანაშაულს და იგი იმეორებს იმ ინფორმაციას, რაც სხვა პირებისგან მოისმინა. აქედან გამომდინარე, მიზანშეწონილად მიმაჩნია სასამართლოში წარმოებული მტკიცებულებების გამოყენება, როდესაც საქმეში მოიპოვება მასთან დაკავშირებული პირველადი მტკიცებულებები.პირდაპირი მტკიცებულებების საშუალებით ხდება საქმეში მთავარი ფაქტების დამტკიცება. მაგალითად, სათვალთვალო კამერით გადაღებული ვიდეოკარდრი პირდაპირი მტკიცებულებაა, თუ მასში ჩანს, როგორ უხსნის ცეცხლს ბრალდებული დანაშაულის მსხვერპლს. არაპირდაპირი მტკიცებულება უშუალოდ პირდაპირ კავშირში არ არის მტკიცების საგანთან, მაგრამ სხვა მტკიცებულებებთან ერთობლიობაში შესაძლებელია მნიშვნელოვანი დასკვნების გაკეთება მთავარი ფაქტების შესახებ. 13 ასეთ მტკიცებულებეს შეგვიძლია მივაკუთვნოთ აუდიოჩანაწერი, სადაც ბრალდებული მსხვერპლს მოკვლით ემუქრებოდა რამდენიმე დღით ადრე. ეს ფაქტობრივი გარემოება მართალია, პირდაპირ არ ამტკიცებს, რომ პირი მოკლა ბრალდებულმა, მაგრამ სხვა მტკიცებულებებთან ერთობლიობაში, შესაძლოა გამოვიყენოთ ბრალდებულის მკვლელობაში სამხელად.
ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობა არის ამ კანონით დადგენილი სახელმწიფო ორგანოების სპეციალური სამსახურების მიერ თავიანთი კომპეტენციის ფარგლებში ღია თუ ფარული მეთოდით ჩატარებული ღონისძიებების სისტემა, რომლის მიზანია ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების, იურიდიული პირის უფლებების, საზოგადოებრივი უშიშროების დაცვა დანაშაულებრივი და სხვა მართლსაწინააღმდეგო ხელყოფისაგან.ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობა ემყარება ნონიერების, კონსპირაციის,ურიდიული პირის უფლებების დაცვისა და პატივისცემის,ღია და ფარული მეთოდების შეხამების პრინციპებს..კრძალულია იმ ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიების განხორციელება, რომელიც:
ა) საფრთხეს უქმნის ადამიანის სიცოცხლეს, ჯანმრთელობას, პატივსა და ღირსებას, ქონებას;
ბ) საფრთხეს უქმნის იურიდიული პირის უფლებებს; ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიება ხორციელდება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მისი განხორციელება გათვალისწინებულია კანონით და ის აუცილებელია დემოკრატიულ საზოგადოებაში ლეგიტიმური მიზნების მისაღწევად − ეროვნული უშიშროების ან საზოგადოებრივი უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად, უწესრიგობის ან დანაშაულის ჩადენის თავიდან ასაცილებლად, ქვეყნის ეკონომიკური კეთილდღეობის ინტერესების ან სხვა პირთა უფლებებისა და თავისუფლებების დასაცავად. ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის განმახორციელებელ სახელმწიფო ორგანოებს უფლება აქვთ, თავიანთი კომპეტენციის ფარგლებში, ამ კანონის საფუძველზე და კანონით დადგენილი წესით, საქართველოს გენერალური პროკურორის თანხმობით, ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის ცალკეულ საკითხებზე გამოსცენ უწყებრივი ნორმატიული აქტები.ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიება არის ამ კანონით დადგენილი წესით უფლებამოსილი სახელმწიფო ორგანოს ან თანამდებობის პირის მოქმედება, რომელიც თავისი კომპეტენციის ფარგლებში უზრუნველყოფს ამ კანონის მე-3 მუხლით გათვალისწინებულ ამოცანათა შესრულებას. 2. ამ ამოცანათა შესასრულებლად ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის განმახორციელებელი ორგანოების მიერ ღიად ან კონსპირაციის წესების დაცვით გამოიყენება:
ა) პირის გამოკითხვა;ბ) ცნობების შეგროვება და ვიზუალური კონტროლი;საკონტროლო შესყიდვა;კონტროლირებადი მიწოდება;
საგნებისა და დოკუმენტების გამოკვლევა, ცალკეულ პირთა მოქალაქეობა, ეროვნება, სქესი, თანამდებობა, საცხოვრებელი ადგილი, საზოგადოებრივ გაერთიანებათა წევრობა, რელიგიური აღმსარებლობა და პოლიტიკური მრწამსი ხელს არ უშლის იმას, რომ მათ მიმართ საქართველოს ტერიტორიაზე ჩატარდეს ოპერატიულ-სამძებრო ღონისძიება, თუ კანონით სხვა რამ არ არის დადგენილი.ფარული საგამოძიებო მოქმედების ობიექტი − პირი, რომლის მიმართაც ხორციელდება ფარული საგამოძიებო მოქმედება,არული საგამოძიებო მოქმედებები ვრცელდება მხოლოდ განზრახ მძიმე და განსაკუთრებით მძიმე დანაშაულზე და ასევე, გარკვეული კატეგორიის დანაშაულებზე, რომელიც საზოგადოებრივად განსაკუთრებით საშიშ ქმედებას წარმოადგენს.ფარული საგამოძიებო მოქმედებების გავრცელების აუცილებლობა თითოეულ მუხლთან მიმართებაში უნდა იყოს დასაბუთებული. ფარული საგამოძიებო მოქმედებები წარმოადგენს ადამიანის პირადი ცხოვრების უფლების შეზღუდვას და მხოლოდ უკიდურესი აუცილებლობით უნდა იყოს განპირობებული მათი სამართალდამცავი ორგანოების მიერ გამოყენება.
წინა სასამართლოს სხდომის მოსამართლემ არ დააკმაყოფილა დაცვის მხარის შუამდგომლობა მოწმეების გაბისონიას და გაბრიჭიძის..
სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143 პრიმა 3 მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით, ფარული საგამოძიებო მოქმედება ტარდება მოსამართლის განჩინებით. განჩინებას პროკურორის მოტივირებული შუამდგომლობის საფუძველზე იღებს გამოძიების ადგილის მიხედვით რაიონული (საქალაქო) სასამართლოს მოსამართლე. კაზუსიდან დგინდება რომ გამოძიების პროცესში, პროკურორის შუამდგომლობის საფუძველზე, მოსამართლის განჩინებით ჩატარდა ფარული საგამოძიებო მოქმედება ვიდეო და აუდიოჩაწერის სახით. სსსკ -ის 143 პირმა1 მუხლის 1-ლი ნაწილის ე) ქვეპუნქტის მიხედვით კი ფარული საგამოძიებო მოქმედების სახეა ფარული ვიდეოჩაწერა ან/და აუდიოჩაწერა, ფოტოგადაღება; კაზუსიდან ასევე დგინდება, რომ ფარული საგამოძიებო მოქმედება ჩატარდა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 154-ე მუხლის მეორე ნაწილით გათალისწინებული ჟურნალისტისათვის პროფესიულ საქმიანობაში უკანონოდ ხელის შეშლის ფაქტზე, რაც დარღვევაა, რადგან სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის 143-ე მე-2 პრიმა მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით, ფარული საგამოძიებო მოქმედების ჩატარება შესაძლებელია მხოლოდ ამ კოდექსის 1433 მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული დანაშაულის გამოძიებისას. ხოლო 1433 მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით არ არის აღნიშნული 154-ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაული. ჟურნალისტისათვის პროფესიულ საქმიანობაში უკანონოდ ხელის შეშლის შესახებ დანაშაული არ წარმოადგენს არც განზრახ მძიმე და არც განსაკუთრებით მძინე დანაშაულს და ასევე არც 1433 მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტის ჩამონათვალშია მოცემული. შესაბამისად ამ დანაშაულზე ფარული საგამოძიებო მოქმედების განხორციელება არასწორად უნდა შეფასდეს. კაზუსიდან ასევე დგინდება, რომ ფარული საგამოძიებო მოქმედების შედეგად მოპოვებული ინფორმაცია, არ ეხებოდა პირის დანაშაულებრივ საქმიანობას მაგრამ შეიცავდა პირის მაკომპრომენტირებელ ცნობებს პირადი ცხოვრების შესახებ და ასეთი ინფორმაცია დაერთო საქმეს. სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-7 მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, საპროცესო მოქმედების ჩამტარებელმა არ უნდა გაამჟღავნოს ცნობები პირადი ცხოვრების შესახებ, ასევე პირადი ხასიათის ცნობები, რომელთა საიდუმლოდ დაცვაც პირს საჭიროდ მიაჩნია. შესაბამისად, პერსონალური ინფორმაციის უკანონოდ გამჟღავნებამ შესაძლოა ზიანი მიაყენოს კონკრეტულ პირებს და ასეთი ინფორმაციის საქმეზე დართვა, რომელიც საერთოდ არ ეხება პირის დანაშაულებრივ საქმიანობას უკანონოა.
მირებული ოპერატიული ინფორმავიის საფუძველზ,პრკურორმა დიპლომატიური წამომადგებლის-122 მუხლის სამივე ნაწილია დარღვეულია წარმომადგენელის ხელმძღვანელის თანხმობიტ ან თხოვნით ანუ მან შედეგი მოლიწონა ეს იმაზე მეტყველებს რომ თანხმობა არმიუცია და მაინც ჩაატარეს ჩხრეკა ასევე ჩხრეკა ამოღებისთვის ხელმძღვანელის თანხმობა უნდა გამოითხოვოს საგარეო მინისტრმა და ამ ჩხრეკას სავალდებულოა ესწრებოდეს საგარეო საქმეთა წარმომადგენელი.
ბრასლდებლი პატარაია დაააკავეს-მე-18 მუხლის 1 ნაწილი,174 მ მე-5 ნაწილი, 38 მ 11 ე ნაწ.
ბასილაია-76 მუხლის ყველა ნაწილი,228 მუხლის მე-2 ნაწილი,242მ მე-3 ნაწილი(აქ თან ვამატებტ რომ ამ მუხლის საფუძველზე სასამართლო არარის უფლებამოსილი გამოიკვლიოს მტკიცებულებები ამის უფლება აქვს მხოლოდ მხარეებს და სასამართლოს უარი არის კანონიერი რადგან კანონმდებლობას აღნიშნული საკითხისათვის ნამდვილად არ განსაზღვრავს დროს.
აუცილებელი მოგერიების უფლება მოცემულია საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსში, რომელიც ითვალისწინებს აუცილებელი მოგერიების ორ სახეს: აუცილებელი თვითდაცვა და აუცილებელი დახმარება. კანონმდებელი მათ შორის არ აკეთებს სისხლისსამართლებრივი შედეგების თვალსაზრისით დიდ განსხვავებას. თვითდაცვისაგან განსხვავებით, აუცილებელი დახმარება არის აუცილებლი მოგერიება სხვა პირის დასაცავად. ორივე შემთხვევას საფუძვლად უდევს ე.წ. დუალისტური პრინციპი, რაც ნიშნავს ინდივიდუალური და ზეინდივიდუალური სამართლებრივი სიკეთეების დაცვის მართლზომიერებას. იგი განსხვავდება აუცილებელი მოგერიების ე.წ. მონიდტური თეორიისგან, რომელიც აღიარებს მხოლოდ ინდივიდუალური სამართლებრივი სიკეთეების დაცვის შესაძლებლობას აუცილებელი მოგერიების ფარგლებში. მართლსაწინააღმდეგო ხელყოფით შეიძლება საფრთხე შეექმნას არა მარტო ინდივიდუალურ სამართლებრივ სიკეთეს, არამედ ასევე საყოველთო სამართლებრივ სიკეთეს, რომელიც წარმოადგენს სამართლებრივი მართლწესრიგის არსებობის საფუძველს, რის გამოც აუცილებელი მოგერიების მართლზომიერების ფარგლებში შეიძლება წარმოიშვას სწორედ ასეთი საყოველთო სამართლებრივი სიკეთეების დაცვის აუცილებლობა და უფლება. თვითდაცვის პრინციპი, რომელიც წარმოადგენს ინდივიდუალური დაცვის საშუალებას, გულისხმობს, რომ ხელყოფილ ინდივიდს აუცილებელი მოგერიების მართზომიერების პირობებში თავისი ხელყოფილი სიკეთეები შეუძლია თვითონ დაიცვას. საყოველთაო (არაინდივიდუალური) სამართლებრივი სიკეთეების დაცვის დროს აუცილებელი მოგერიება მიზნად ისახავს დაიცვას სამართალი უმართლობის წინააღმდეგ. აუცილებელი მოგერიების დროს პირი აზიანებს, ხელმყოფს, რომელმაც მართლსაწინააღმდეგო თავდასხმა განახორციელა სამართლებრივი სიკეთის დასაზიანებლად. თავდაცხის მიზანია მომგერიებლის ან სხვა პირის სამართლებრივი სიკეთის დაცვა. მომგერიებელს უფლება აქვს, დააზიანოს ხელმყოფი იმის მიუხედავად , შეუძლია თუ არა მას სხვაგვარად აიცილოს ხელყოფა. აუცილებელი მოგერიების სტრუქტურა ასეთია: იგი შედგება სამი ნიშნისაგან:უკიდურესი მდგომარეობა, უკიდურესობით გამოწვეული მოქმედება და თავდაცვის სურვილი. ზოგჯერ არსებობს აუცილებელი მოგერიების მეოთხე პირობაც. იგი მდგომარეობს გარკვეულ შემთხვევებში აუცილებელი მოგერიების უფლების სოციალურ-ეთიკურ შეზღუდვაში. 1. აუცილებელი მოგერიების პირველი ნიშანია: უკიდურესი მდგომარეობა, რომელიც შედგება სამი კომპონენტისგან: სამართლებრივი სიკეთის ხელყოფა, ხელყოფის იმწუთიერობა და ხელყოფის მართლწინააღმდეგობა რაც, შესაბამისად, გულისხმობს ხელყოფის რეალურ ხასიათს. აუცილებელი მოგერიების დროს ყოველთვის სახეზეა სამართლებრივად დაცული სიკეთის ან ინტერესის ხელყოფა, რომელიც ადამიანის აქტიური ან პასიური ქცევით მოქმედებით ან უმოქმედობით არის გამოწვეული. ასევე შესაძლებელია აუცილებელი მოგერიება ,,გაუფრთხილებლობითი“ ხელყოფის წინააღმდეგ. შესაძლებელია, ესა თუ ის ხელყოფა არ იყოს დანაშაული ან მოგერიების ეტაპზე ჯერ კიდევ არ წარმოადგენდეს სისხლის სამართლის წესით დასჯად ქმედებას, მაგრამ მისი მოგერიება მაინც ჩაითვალოს აუცილებელ მოგერიებად. ხელყოფა უნდა იყოს იმწუთიერი მაშასადამე უშუალოდ დაწყების პროცესში, უკვე დაწყებული ან ჯერ კიდევ მიმდინარე. ეს ნიშნავს იმას რომ ე.წ. პრევენციული აუცილებელი მოგერიება არ არის ნებადართული, რადგან ხელყოფა არ არის იმწუთიერი. მართლსაწინააღმდეგო ხელყოფა გრძელდება და აუცილებელი მოგერიების უფლება არსებობს მანამ სანამ მიუხედავად დანაშაულის იურიდიულად დამთავრებისა, სამართლებრივი სიკეთის დაზიანება ჯერ კიდევ შეიძლება გაღრმავდეს. ასეთ შემთხვევაში დანაშაულის იურიდიული დამთავრება და რეალური დასრულება არ ემთხვევა ერთმანეთს, რის გამოც აუცილებელი მოგერიების უფლება დანაშაულის რეალურად დასრულებამდე არსებობს. ხელყოფა ასევე უნდა იყოს მართლსაწინააღმდეგო, რომელიც გულისხმობს რომ იგი ეწინააღმდეგება ცივილიზებულ სახელმწიფოთა კულტურის ნორმებით დადგენილ მართლწესრიგს. იგი უნდა იყოს ობიექტური და არა მხოლოდ მომგერიებლის წარმოდგენაში არსებული ხელყოფის მართლწინააღმდეგობა. აუცილებელი მოგერიების შემდეგ უკიდურესი აუცილებლობა მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი მნიშვნელოვანი გარემოებაა. უკიდურესი აუცილებლობა ნიშნავს სხვის დაზიანებას იმ საფრთხის თავიდან ასაცილებლად, რომელიც ემუქრებოდა თვით დამზიანებელს ან სხვის სამართლებრივ სიკეთეს, თუ ამ საფრთხის თავიდან აცილება არ შეიძლებოდა სხვა საშუალებით და დაზიანებული სიკეთ გადარჩენილზზე ნაკლებმნიშვნელოვანი იყო. უკიდურესი აუცილებლობის დროს სახეზე გვაქვს სამართლებრივ სიკეთეთა და ინტერესთა ურთიერთშედარება. უკიდურესი აუცილებლობის ნიშნებია: უკიდურესი მდგომარეობა, უკიდურესობით გამოწვეული მოქმედება, ინტერესთა ურთიერთშეჯერება და სუბიექტური ნება. უკიდურესი აუცილებლობა ორი სახისაა: 1.დეფენზიური, ანუ თავდაცვით 2.აგრესიული, ანუ თავდასხმით. დეფენზიური უკიდურესი აუცილებლობის მდგომარეობაში პირი ზიანს აყენებს არა მესამე ძალას, არამედ თვით საფრთხის წყაროს ანუ ხელმყოფს და ამ დროს პირს სამოქალაქო-სამართლებრივი წესით ზიანის ანაზღაურება არ ეკისრება. დეფენზიური (თავდაცვითი) უკიდურესი აუცილებლობის მდგომარეობაშ მიყენებული ზიანისთვის პირი სამოქალაქო წესით პასუხს არ აგებს. აგრესიული, ანუ თავდასხმითი უკიდურესი აუცილებლობის დროს პირი პასუხს აგებს სამოქალქო წესით. ამ მდგომარეობაში პირი აზიანებს არა ხელმყოფს, არამედ მესამე ძალას, რომელსაც არავითრაი წვლილი არ შეუტანია შექმნილი საფრთხის წარმოშობაში. უკიდურესი აუცილებლობის აუცილებელი პირობაა ის ,რომ დაზიანებული სიკეთე ნაკლებმნიშვნელოვანი იყოს, ვიდრფე გადარჩენილი სიკეთე. პირის მოქმედება აუცილებელი მოგერიების მდგომარეობით მხოლოდ მაშინ შეიძლება გამართლდეს, როცა დაცულია სამართლებრივ სიკეთეთა რანგირების პრინციპი: ყველაზე უფრო დიდ სიკეთედ ადამიანის სიცოცხლე ითვლება. ამიტომ ადამიანის სიცოცხლის მოსპობა არ შეიძლება გამართლებულ იქნეს უკიდურესი აუცილებლობის მდგომარეობით. უკიდურესი აუცილებლობა მხოლოდ მაშინ გვაქვს სახეზე, როცა ობიექტური მოქმედება სამართლებრივი სიკეთის გადარჩენის სუბიექტური ნებით არის დეტერმინირებული.
არარსებობა ვიწრო გაგებით-სამართლებრივი შეცდომა(შეცდომა აკრძალვაში, როცა პირმა არ იცის ბლანკეტური ნორმის შინაარსი ან შეცდომას უშვებს მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი გარემოებების სამართლებრივ მხარეზე, როცა მას გონია, რომ არსებობს მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი ისეთი გარემოება, რომელიც მის მიერ განხორციელებული ქმედების შემადგენლობას გამართლებულად მიიჩნევს)
4.განზრახვის ელემენტის: მართლწინააღმდეგობის შეგნების არარსებობა ფართო გაგებით შეცდომა მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი გარემოებების ფაქტობრივ მხარეზე, მაგალითად, მოჩვენებითი მოგერიების დროს. როცა პირს ჰგონია, რომ იგერიებს რეალურ თავდასხმას, სინამდვილეში კი ასეთს ადგილი არ აქვს)
5.ბრძანების ან განკარგულების შესრულება, თუ არსებობს გარკვეული პირობები(ე.წ. პირობათა თეორია)
6.ბრალის გამომრიცხველი სხვა ზეკანონური გარემოებები(ნორმის შესაბამისი შესრულების მოტხოვნის შეუძლებლობა:ტრაგიკული კოლიზია,რომელიც შეიძლება გამოიხატოს საპატიებელ უკიდურეს აუცილებლობაში, მოვალეობათა შესრულების შეუძლებლობასა და სხვა მსგავსი შინაარსის გარემოებებში)
კაზუსი 1
თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას 2011 წლის 20 სარჩელით მიმართა თბილისში მცხოვრებმა ა-მ ბათუმში მცხოვრები ბ-ს წინააღმდეგ და მოითხოვა რეგისტრირებულ ქორწინებაში შეძენის ქონების, ქ. ბათუმში მდებარე სახლის ¼ ნაწილის მესაკუთრედ ცნობა. ა-ს ყავდა არასრულწლოვანი შვილები, რომლებიც მასთან თბილისში ცხოვრობდნენ. ა სარჩელში მიუთითებდა რომ ვერ შეძლებდა მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით ბათუმის საქალაქო სასამართლოში სარჩელის განხილვაში მონაწილეობის მიღება.მოსამართლემ საპატიოდ მიიჩნია მოსარჩელის არგუმენტი და განჩინებით ა-ს სარჩელი მიიღო წარმოებაში. სასამართლოს მოსამზადებელ სხდომაზე გამოცხადებულმა ბ-მ განმარტა რომ იგი ბათუმში ცხოვრობს და მოითხოვა საქმის ბათუმის საქალაქო სასამართლოში განსჯადობის წესის დაცვით გადაგზავნა, რაზეც თბილისის საქალაქო სასამართლომ განჩინებით უარი უთხრა,ბ-მ აღნიშნულ განჩინებაზე შეიტანა კერძო საჩივარი თბილისის სააპელაციო სასამართლოში.
შეაფასეთ მხარეთა და სასამართლოს მიერ შესრულებული თითოეული საპროცესო მოქმედება.
მოსარჩელე- ა
მოპასუხე- ბ
დავის საგანი- რეგისტრირებულ ქორწინებაში შეძენილი ქონების, ქ. ბათუმში მდებარე სახლის ¼ ნაწილის მესაკუთრედ ცნობა.
თავიდან რომ განვიხილოთ, მოსარჩელემ სწორად მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს,რადგან სსსკ-ის მე-19 მუხლით, თუ მოსარჩელესთან ცხოვრობენ არასრულწლოვანი შვილები, რაც აძნელებს მის გამოცხადებას სასამართლოში მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით, საქმე შეიძლება მოსარჩელის თხოვნით გაირჩეს სასამართლოში მისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით. შესაბამისად ისიც, რომ სასამართლომ ეს თხოვნა საპატიოდ მიიჩნია და დააკმაყოფილა არის მართებული.
რაც შეეხება სასამართლოს მოსამზადებელ სხდომაზე მოსარჩელის მოთხოვნას ,რომ ბათუმში გადაეგზავნათ საქმე და თბილისის საქალაქო სასამართლომ არ დააკმაყოფილა არის მართებული, რადგან მოსარჩელეს აქვს საპატიო მიზეზი,რაზეც მე-19 მუხლიც მიუთითებს.
ბ-ს ქმედებას,როცა მან თბილისის საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება გაასაჩივრა თბილისის სააპელაციო სასამართლოში არის არამართებული,რადგან არ საჩივრდება, 23 მუხლის მესამე ნაწილის მიხედვით.
კაზუსი 2
თბილისის საქალაქო სასამართლოში განიხილებოდა ა-ს სარჩელი მოპასუხე ბ-ს წინააღმდეგ სამკვიდროს გაყოფასთან დაკავშირებით. მოპასუხის ინტერესების დამცველმა ადვოკატმა გ-მ მოითხოვა მისი მარწმუნებლისათვის თარჯიმნის დანიშვნა იმ მიზეზით, რომ „ბ“ იყო უკრაინის მოქალაქე, თბილისში დაბადებული და გაზრდილი, რომელსაც ქართული კარგად ესმოდა, თუმცა უჭირდა ქართულად საუბარი. სასამართლომ არ დააკმაყოფილა მოპასუხე ბ-ს ადვოკატის შუამდგომლობა უსაფუძვლობის გამო. განაწყენებულმა ბ-ს ადვოკატმა გ-მ ახალი შუამდგომლობით მიმართა სასამართლოს, რომ საქმე უწყებრივად არ ექვემდებარებოდა სასამართლოს, ვინაიდან სამკვიდროს გაყოფა და მემკვიდრეებზე სამკვიდრო მოწმობის გაცემა ნოტარიუსის გადასაწყვეტი იყო, აგრეთვე, ვინაიდან მოპასუხე უცხო ქვეყნის მოქალაქე იყო, ქონებრივი დავა უნდა განეხილა არბიტრაჟს და არა საქართველოს საერთო სასამართლოს. მოსამართლემ არც ეს შუამდგომლობა არ დააკმაყოფილა უსაფუძვლობის გამო და დაიწყო საქმის
შეაფასეთ სასამართლოს მიერ შესრულებული თითოეული საპროცესო მოქმედება. პასუხი დაასაბუთეთ.
ადვოკატის მოთხოვნა თარჯიმნის დანიშვნის თაობაზე, რომელიც მოსამართლემ არ დააკმაყოფილა არის არასწორი რადგან მოსამართლეს ეს მოთხოვნა უნდა დაედასტურებინა 9 მუხ 4 ნაწ სადაც აღნიშნულია,რომ „სახელმწიფო ენის არმცოდნე პირს მიეჩინება თარჯიმანი.“
მხარის მოთხოვნა იმაზე რომ ნოტარიუსისთვის უნდა გადაეცათ არის არასწორი რადგანაც, სამკვიდროს გაყოფასთან და მემკვიდრეობის საკითხებს იხილავს საერთო სასამართლო, 11 მუხლის 1 ნაწ.
მხარის მოთხოვნა იმაზე რომ საქმე არბიტრაჟისთვის გადაეცათ და სასამართლომ არ დაადასტურა მოთხოვნა საქმის არბიტრაჟისთვის გადაცემაზე სწორად გააკეთა, რადგან დაუდასტურებდა იმ შემთხვევაში თუ დავაზე მხარეები შეთანხმდებოდნენ რომ არბიტრაჟისთვის გადაეცათ ეს გამომდინარეობს 12 მუხ -დან სადაც წერია, რომ „პირთა თანასწორობაზე დამყარებული კერძო ხასიათის ქონებრივი დავა, რომლის მოწესრიგებაც მხარეებს შეუძლიათ ერთმანეთს შორის, მხარეთა შეთანხმებით, შეიძლება განსახილველად გადაეცეს არბიტრაჟს.“
რაც შეეხება მოსამართლის მიერ სხდომის დახურვას, არ იყო სწორი,რადგან 9-მუხ 1 ნაწ „სასამართლოში ყველა საქმე განიხილება ღია სხდომებზე, თუ ეს არ ეწინააღმდეგება სახელმწიფო საიდუმლოების დაცვის ინტერესებს. დახურულ სხდომაზე საქმის განხილვა დასაშვებია აგრეთვე კანონმდებლობით გათვალისწინებულ სხვა შემთხვევებში, მხარის მოტივირებული შუამდგომლობის საფუძველზე.“
რაც შეეხება სათათბირო ოთახში გასვლის გარეშე სხდომის დახურვას არ არის სწორი რადგან 9 მუხ 3 ნაწ მოსამართლეს უნდა გამოეტანა მოტივირებული განჩინება. „საქმის დახურულ სხდომაზე განხილვის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.“
კაზუსი 3
„ა“ ცხოვრობს თბილისში, „ბ“ რუსთავში. ისინი 2017 წ 3 იანვარს შეხვდნენ ერთმანეთს თბილისის საჯარო რეესტრში და წერილობით დადეს უძრავი ქონების განვადებით ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის საფუძველზე „ბ“-მ იყიდა „ა“-ს კუთვნილი ბინა თბილისში 50 000ლ. 40 000ლ „ბ“-მ ხელშეკრულების დადებისთანავე გადაუხადა. „ა“-ს ხოლო 10 000ლ უნდა გადაეხადა არა უგვიანეს 2016 წ 3 ივლისისა. საჯარო რეესტრში „ბ“ მესაკუთრედ დარეგისტრირდა. ხელშეკრულებით გათვალისწინებული იყო პირგასამტეხლოს დაკისრება „ბ“-ს თვის იმ შემთხვევაში თუ იგი არ გადაუხდიდა „ა“-ს დათქმულ ვადაში დარჩენილ თანხას, 10 000 ლარის ოდენობით. პირგასამტეხლო განისაზღვრა გადაუხდელი თანხის 1%-ით ყოველ ვადაგადაცილებულ დღეზე. „ბ“-მ არ შეასრულა ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულება და არ გადაუხადა „ა“-ს 10 000ლ. 2017 წ 3 დეკემბერს „ა“-მ სარჩელით მიმართა რაიონულ სასამართლოს და მოითხოვა „ბ“-სთვის უძრავი ქონების ნასყიდობის ფასის 10 000ლ და ნაწილში ნაწილობრივ დააკმაყოფილა მოთხოვნა და პირგასამტეხლოს გონივრულ ოდენობად მიიჩნია 1000ლ, რაც ასევე დააკისრა „ბ“-ს.
მოსარჩელე- ა
მოპასუხე- ბ
დავის საგანი- უძრავი ქონების ნასყიდობის ფასის 10 000ლ და პირგასამტეხლოს 15 000ლ დაკისრება, რაც შეადგენს 5 თვის დღეების ნამრავლს 10 000ლარის 1%-ზე.
საფუძველი- განვადებით ნასყიდობის ხელშეკრულება.
1. ამ საქმეს იხილავს რაიონული სასამართლო და აქ არ მოიაზრება მაგისტრატი მოსამართლე რადგან, მაგისტრატი მოსამართლე განიხილავს 5000 ლარამდე დავებს მე-14 მუხ მიხედვით.ამ საქმეს განიხილავს რუსთავის საქალაქო სასამართლო.
2. ძირითადი სარჩელის ფასი არის 25 000ლარი, რადგან 40 მუხ მიხედვით, „თუ ერთ სარჩელში რამდენიმე სხვადასხვა მოთხოვნაა ჩამოყალიბებული, მაშინ ეს მოთხოვნები უნდა შეჯამდეს და ამის შემდეგ განისაზღვროს სადავო საგნის ღირებულება“. ამის ბაჟი არის 750ლ
მესამე პირის სარჩელის ფასი არის 2000 ლ. ამის ბაჟი არის 60 ლარი, თუმცა 39 მუხ პირველი ნაწ ა ქვეპუნქტის მიხ, დავის საგნის ღირებულების 3%-ს, მაგრამ არანაკლებ 100 ლარისა, შესაბამისად აქ მაინც გადაიხდება 100 ლარი.
3. მიიღებს, რადგან 88 მუხ პირვ ნაწ „თითოეულ დაინტერესებულ პირს, რომელიც აცხადებს დამოუკიდებელ მოთხოვნას დავის საგანზე ან მის ნაწილზე, შეუძლია აღძრას სარჩელი ორივე ან ერთ-ერთი მხარის მიმართ მხარეთა პაექრობის დაწყებამდე“.
4. ნაწილობრივ დაკმაყოფილებულის ნაწილში რომ განვიხილოთ, ჯერ ვვანგარიშობთ 15 000ლ 1% და ეს არის 150ლ შემდეგ 1000ლ ვყოფთ 150ლ და ეს არის 6,6%. შემდეგ მთლიან ბაჟს 850 გავყოთ 100 და გავამრავლოთ 6,6% და ეს არის 46,1ლ. ეს დაეკისრება მოპასუხეს მოსარჩელის სასარგებლოდ.
კაზუსი 4
დავით ფულარიამ და ლევან ხელაძემ სარჩელი აღძრა სასამართლოში გიორგი ვალაძის წინააღმდეგ და მოითხოვა სესხის ხელშეკრულებით მოპასუხისათვის გადაცემული 10000 აშშ დოლარის დაკისრება. საქმის მთავარ სხდომაზე განხილვისას სასამართლოს განცხადებით მიმართა კვაჭაძემ და განმარტა, რომ სადავო სესხის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე 10000 აშშ დოლარის მოთხოვნის უფლება დავით ფულარიამ დავის სასამართლოში მიმდინარეობის დროს ხელშეკრულების საფუძვლზე მას დაუთმო. განმცხადბელმა მოითხოვა ფულარიას უფლებამონაცვლედ დაშვება, რადგან ფულარია მოთხოვნის დათმობის ხელშეკრულებით გავიდა სადავო ურთიერთობიდან. საქმის მომზადების ეტაპზე უფლებამონაცვლით შეცვლა მოითხოვა ლევან ხელაძემ და განმარტა, რომ მან შეიცვალა გვარი და სახელი, გადავიდა დედის გვარზე და არის დავით დადიანი. სასამართლომ მოსამზადებელ სხდომაზე დააკმაყოფილა ლევან ხელაძის შუამდგომლობა და მის უფლებამონაცვლედ ჩართო დავით დადიანი, ხოლო
მოსარჩელე- დავითი
მოპასუხე -ლევანი
დავის საგანი-სესხის ხელშეკრულებით მოპასუხისათვის გადაცემული 10000 აშშ დოლარის დაკისრება.
საფუძველი--------
1-სასამართლოს უარი კვაჭაძის მიმართ არის არასწორი რადგან 92 მუხლით 1 ნაწ „სადავო ან სასამართლოს გადაწყვეტილებით დადგენილი სამართლებრივი ურთიერთობიდან ერთ-ერთი მხარის გასვლის შემთხვევაში (მოქალაქის გარდაცვალება, იურიდიული პირის რეორგანიზაცია, მოთხოვნის დათმობა, ვალის გადაცემა და სხვა) სასამართლო დაუშვებს ამ მხარის შეცვლას მისი უფლებამონაცვლით“.
2-სასამართლოს ქმედება,როდესაც დაადგინა რომ სარჩელი აღძრულია არა იმ პირის მიერ, რომელსაც ეკუთვნის მოთხოვნის უფლება და შესთავაზა ფულარიას შეცვლილიყო სათანადო მოსარჩელით – კვაჭაძით არის სწორი,რადგან 84 მუხ 1 ნაწილით „სასამართლო, რომელიც საქმის განხილვის დროს დაადგენს, რომ სარჩელი აღძრულია არა იმ პირის მიერ, რომელსაც მოთხოვნის უფლება აქვს, შეუძლია მოსარჩელის თანხმობით საქმის შეუწყვეტლად შეცვალოს თავდაპირველი მოსარჩელე სათანადო მოსარჩელით.“
3-როცა მოსამართლემ შეწყვიტა საქმის წარმოება არის სწორი რადგან 84მუხ 2 ნაწ „თუ ასეთი თანხმობის მიუხედავად, სათანადო მოსარჩელე არ არის თანახმა შეცვალოს არასათანადო მოსარჩელე, სასამართლო საქმის წარმოებას შეწყვეტს“ მაგრამ მისი დასაბუთება არის არასწორი რადგან მას იმ მოტივით უნდა შეეცვალა რომ „რომ არასათანადო მხარემ უარი თქვა მის მიერ აღძრულ სარჩელზე“ და არა იმის გამო საფუძვლით, რომ არასათანადო მხარე არ იყო თანახმა სათანადოთი შეცვლაზე.
კაზუსი 5
„ზ“-მ სარჩელით მიმართა რაიონულ სასამართლოს და მოითხოვა „ბ“-საგან სესხის ხელშეკრულებით გადაცემული თანხის - 8000 ლარის, ვადის გადაცილებისათვის 2000 ლარის ოდენობის პროცენტისა და პირგასამტეხლოს სახით - 1480 ლარის გადახდის დაკისრება. მოპასუხე „ბ“-მ აღძრა შეგებებული სარჩელი მოსარჩელე „ზ“-ს მიმართ, ნარდობის ხელშეკრულებით გათვალისწინებული სამუშაოს საზღაურის - 7000 ლარის, აგრეთვე ქირავნობის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე დავალიანების თანხის - 2000 ლარის ანაზღაურების შესახებ. რაიონულმა სასამართლომ თავისი გადაწყვეტილებით არ დააკმაყოფილა თავდაპირველი მოსარჩელის - გამსესხებელ „ზ“-ს სარჩელი, ხოლო, მოპასუხე „ბ“-ს შეგებებული სარჩელი დააკმაყოფილა ნაწილობრივ და „ზ“-ს, „ბ“-ს სასარგებლოდ დააკისრა 6500 ლარის გადახდა.
გასაზღვრეთ როგორც ძირითადი სარჩელის ისე შეგებებული სარჩელის ფასი და სახელმწიფო ბაჟის ოდენობა, რასაც სარჩელის აღძვრისას გადაიხდიდა,როგორც ძირითადი ისე შეგებებული სარჩელის მოსარჩელე.
საქმეზე მოსამართლის მიერ ზემოთმითითებული გადაწყვეტილების შემდგომ როგორ გადაწყდება საპროცესო ხარჯების საკითხი.
მოსარჩელე- ზ
მოპასუხე- ბ
დავის საგანი- სესხის ხელშეკრულებით გაცემული თანხის 8000ლარის ვადის გადაცილებისათვის 2000 ლარის ოდენობის პროცენტისა და პირგასამტეხლოს სახით 1480 ლარის დაკისრება.
საფუძველი- ხელშეკრულების დარღვევა.
თავდაპირველი სარჩელის ფასი არის 11 480 ლარი, შეგებებულ სარჩელის არის 9 000ლ. თავდაპირველი სარჩელის ბაჟი არის 334,4ლ შეგებებული სარჩელისა არის 270ლ.
რაც შეეხება საბოლოო ხარჯების გადაწყვეტის საკითხს, ეს არის 9000ლ 1% ანუ 90ლ, შემდეგ 6500/90= 72.2, შემდეგ 9000 ის 3% ვიგებთ, ეს არის 270ლ, შემდეგ კი 270ლ 72,2% ვიგებთ რაც არეის 194,94ლ, რაც უნდა დაეკისროს წაგებულ მხარეს.
კაზუსი 6
თბილისში მცხოვრებმა ა-მ 2010 წლის 5 სექტემბერს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს, მოპასუხე დ-ს წინააღმდეგ და აღნიშნა, რომ 2010 წლის მაისში გარდაიცვალა მამამისი ბ, რომელიც მასთან ცხოვრობდა. ბ-მ შეადგინა ანდერძი და ქალაქ ბათუმში მდებარე ბინა დაუტოვა ძმისშვილს დ-ს. მოსარჩელის განმარტებით, ანდერძზე არ არის მოანდერძის ხელმოწერა და მოითხოვა ანდერძის ბათილად ცნობა და ქ. ბათუმში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ აღიარება. ბინა შეფასებული იქნა 50 000 ლარად. მოსარჩელემ სასამართლოს წარუდგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და უმუშევრობის შესახებ, რის გამოც მოითხოვა სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ გადასახდელი ბაჟის 1500 ლარის ნაწილის - 750 ლარის გადახდის გადავადება, ხოლო 750 ლარი კი გადაიხადა. სასამართლომ სარჩელი მიიღო წარმოებაში და მოსარჩელეს გადაუვადა სახელმწიფო ბაჟის დარჩენილი ნაწილის - 750 ლარის გადახდა გადაწყვეტილების გამოტანამდე. მოპასუხე დ-მ, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ უცნობი იყო, წერილობითი შესაგებელი შეიტანა სარჩელზე და განაცხადა, რომ არის უნარშეზღუდული პირი და ცხოვრობს არა თბილისში, არამედ ბათუმში და მოითხოვა საქმის განსჯადობის წესების დაცვით ბათუმის საქალაქო სასამართლოში გადაგზავნა. მოპასუხემ კერძო საჩივრით ასევე გაასაჩივრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2010 წლის 9 სექტემბრის განჩინება მოსარჩელისათვის ბაჟის გადახდის გადავადების თაობაზე. თბილისის საქალაქო სასამართლო, მოპასუხის მოთხოვნები არ დააკმაყოფილა. საქმის განმხილველმა მოსამართლემ მთავარი სხდომა დანიშნა, რომელზეც არ გამოცხადდა მოპასუხე დ. სასამართლოს.
მოსარჩელე- „ა“
მოპასუხე- „დ“
დავის საგანი- შეეხება ანდერძის ბათილად ცნობას და ასევე ბათუმში მდებარე ბინის მესაკუთრედ აღიარებას.
საფუძველი- ეს არის ანდერძზე მოანდერძის ხელმოწერის არარსებობა.
პირველ ნაწილში „ა“-ს მოქმედება იყო კანონიერი, როდესაც წარადგინა თბილისის საქალაქო სასამართლოში სარჩელი. ეს იმიტომ,რომ თვითონ მოანდერძე ცხოვრობდა თბილისში და შესაბამისად სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის მე- 4 ნაწილით, ეს მოქმედება ზუსტად არის მოცემული.
შემდეგ მოქმედებას რაც შეეხება, როდესაც „ა“-მ მოითხოვა,რო ბაჟი გადაევადებინა, შემდეგ კი ეს სასამართლომ დაუკმაყოფილა, ვთვლი,რომ ეს მოქმედება სწორი იყო. რადგან ეს შეესაბამება სსსკ 48-ე მუხლის 1 ნაწილს. ეს კი მოიცავს იმას, რომ „სასამართლოს, მხარეთა ქონებრივი მდგომარეობის გათვალისწინებით, შეუძლია ერთ ან ორივე მხარეს გადაუვადოს სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სასამართლო ხარჯების გადახდა ანდა შეამციროს მათი ოდენობა, თუ მხარე სასამართლოს უტყუარ მტკიცებულებებს წარუდგენს.“
შემდეგი მოქმედება კი რომელიც შეეხება სხვა სასამართლოსთვის გადაცემის თაობაზე ესეც ვთვლი,რომ არის მართებული, ამას კი კოდექსი პირდაპირ ამბობს 23-ე მუხლის 1 ნაწილით, რომელიც ამბობს, რომ „მოპასუხე, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი, მოითხოვს, რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით“.
ბოლო მოქმედება კი როცა მოპასუხემ კერძო საჩივრით გაასაჩივრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2010 წლის 9 სექტემბრის განჩინება მოსარჩელისათვის ბაჟის გადახდის გადავადების თაობაზე ვფიქრობ, რომ არის არასწორი, რადგან პირის მიერ წარმოდგენილი მტკიცებულებები, სასამართლომ უტყუარად მიიჩნია, ეს გამომდინარეობს 48 მუხლის პირველი ნაწილით.
კაზუსი 7
თბილისში მცხოვრებმა ირმა სვანიძემ 2008 წლის 1 სექტემბერს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას და აღნიშნა, რომ 2008 წლის იანვარში გარდაიცვალა მამამისი დავით სვანიძე, რომელიც მასთან ცხოვრობდა და რომელმაც შეადგინა ანდერძი და ქ. ბათუმში დადიანის #34-ში მდებარე ბინა დაუტოვა მის ძმისშვილს ლევან სვანიძეს. მოსარჩელის განმარტებით ანდერძზე არ არის მოანდერძის ხელმოწერა რის გამოც იგი ბათილად უნდა გამოცხადდეს. ამავდროულად მოსარჩელე აღიარებულ უნდა იქნეს ქ. ბათუმში დადიანის #34-ში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ. ბინა შეფასებული იქნა 50.000 ლარად. მოპასუხეს შესაგებელი სასამართლოში არ წარუდგენია. 2008 წლის 10 ნოემბერს დანიშნულ სასამართლო მთავარ სხდომაზე არ გამოცხადდა მოპასუხე ლევან სვანიძე. სასამართლოს მიერ გაგზავნილი უწყების თანახმად დასტურდება, რომ ლევან სვანიძის მეუღლემ დალი სვანიძემ უარი განაცხადა უწყების ჩაბარებაზე. ხელმეორედ უწყება ლევან სავანიძეს არ გაგზავნია. სასამართლომ უწყება ჩაბარებულად ჩათვალა განიხილა საქმე მიიღო გადაწყვეტილება და მოსარჩელე ირმა სვანიძე ცნო ქ. ბათუმში დადიანის #34-ში მდებარე ბინის მესაკუთრედ. მოპასუხემ, ლევან სვანიძემ გაასაჩივრა გადაწყვეტილება და განაცხადა რომ საქმე არ უნდა განეხილა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ვინაიდან ცხოვრობს ქუთაისში და მოითხოვა გადაწყვეტილების გაუქმება და საქმის განსჯადობის წესის დაცვით ბათუმის ან ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში გაგზავნა.
შეაფასეთ მხარეთა და სასამართლოს მიერ შესრულებული თითოეული საპროცესო მოქმედებები, კერძოდ: განსჯადობის საკითხი; უწყების ჩაბარების საკითხი.
მოსარჩელე- ირმა სვანიძე
მოპასუხე- ლევან სვანიძე
დავის საგანი- ანდერძის ბათილობა და მოსარჩელეს აღიარება ბათუმში მდებარე ბინის მესაკუთრედ.
საფუძველი- არ არის მოანდერძის ხელმოწერა
თავიდანვე უნდა ითქვას,რომ სარჩელი წარდგენილია განსჯად სასამართლოში. საქართველოს სსკ-ის მე-16 მუხლის მიხედვით.
რაც შეეხება უწყების ჩაბარების საკითხს სსსკ 75-ე მუხლის მეორე ნაწილის მიხედვით უარის შემთხვევაში სასამართლო უწყება არ ჩაითვლება მოპასუხისათვის ჩაბარებულად, თუ მას პირველად ეგზავნება უწყება,
გარდა იმ შემთხვევისა, როცა უწყება გაგზავნილი იქნა მოპასუხის მიერ პასუხში (შესაგებელში) მითითებულ მისამართზე, კაზუსიდან ირკვევა,რომ მოპასუხეს შესაგებელი სასამართლოში არ წარუდგენია, შესაბამისად მოპასუხის მიერ არ გვაქვს შესაგებელში მითითებული მისამართი შესაბამისად მოპასუხეს უნდა გაეგზავნოს უწყება თავიდან.
შესაბამისად სასამართლოს უწყება ჩაბარებულად არ უნდა ჩაეთვალა, თუმცა მოპასუხის საჩივარი იმასთან დაკავშირებით რომ საქმე არ უნდა განეხილა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ვინაიდან ცხოვრობს ქუთაისში არის უსაფუძვლო რადგან ამ კატეგორიის საქმეები როგორიცაა კანონიერი და ანდერძით მემკვიდრეობა განიხილება მამკვიდრებლის საცხოვრებელის მიხედვით, 16 მუხლის 4 ნაწილით.
კაზუსი 8
ა-მ 2011 წლის 10 აგვისტოს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას და აღნიშნა, რომ 2011 წლის იანვარში გარდაიცვალა მამამისი, რომელმაც შეადგინა ანდერძი და ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინა დაუტოვა ვაჟიშვილს ბ-ს. მოსარჩელის განმარტებით, მოანდერძე ანდერძის შედგენისას იმყოფებოდა ქმედუუნარო მდგომარეობაში, რის გამოც ანდერძი ბათილად უნდა იქნეს ცნობილი, ამავდროულად მოსარჩელე აღიარებული უნდა იქნეს ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინის ერმოქმედება.
მოსარჩელე- ა
მოპასუხე-ბ
დავის საგანი- ანდერძის ბათილად ცნობა და მოსარჩელეს აღიარება ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ.
საფუძველი-მოსარჩელე ამტკიცებს, რომ მოანდერძე ანდერძის შედგენისას იმყოფებოდა ქმედუუნარო მდგომარეობაში
როდესაც მოსარჩელემ მოითხოვა სახელწიფო ბაჟისაგან მისი გათავისუფლება და წარმოადგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და უმუშევრობის შესახებ, მოსამართლემ კი ის 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინებით გაათავისუფლა სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან ეს ქმედება შეესაბამებოდა სსსკ ის 47 მუხლის პირველ ნაწილს,რომლის შესაბამისადაც „სასამართლოს, მოქალაქის ქონებრივი მდგომარეობის გათვალისწინებით, თუ მოქალაქე დაასაბუთებს სასამართლო ხარჯების გადახდის შეუძლებლობას და სასამართლოს წარუდგენს უტყუარ მტკიცებულებებს, შეუძლია მთლიანად ან ნაწილობრივ გაათავისუფლოს იგი სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან, რის თაობაზედაც მოსამართლეს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.“ როდესაც მოპასუხე ა-მ შესაგებელი შეიტანა სარჩელზე და განაცხადა, რომ იგი ცხოვრობს ქუთაისში და მოითხოვა საქმის განსჯადობის წესის დაცვით ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში გადაგზავნა და შემდეგ ეს ქმედება სასამართლომ დააკმაყოფილა და 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინებით განსახილველად გადაუგზავნა ქუთაისის საქალაქო სასამართლო, რომელმაც სარჩელი მიიღო წარმოებაში.ამ შემთხვევაში სასამართლო სწორად მოიქცა,რადგან 23 მუხლის პირველი ნაწილით, „სასამართლო საქმეს განსახილველად სხვა სასამართლოს გადასცემს, თუ:მოპასუხე, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი, მოითხოვს, რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.“ მოსარჩელის საჩივარი,იმის შესახებ,რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინება საქმის განსჯად სასამართლოში გადაგზავნის თაობაზე გაასაჩივრა კერძო საჩივრით არის არასწორი,რადგან სსსკ-ის 23 მუხლის მესამე ნაწილით „საქმის სხვა სასამართლოში გადაცემის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს განჩინება, რომელიც არ გასაჩივრდება.“
რაც შეეხება საკითხის დაყენებას მოსარჩელის მიერ ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლის აცილების თაობაზე არის დაუსაბუთებელი და არასწორი,რადგან მას აცილების დაყენების არანაირი საფუძველი არ ჰქონდა. ქმედება,რომელიც შეესაბამება მოპასუხეს,რომელმაც კერძო საჩივრით გაასაჩივრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინება მოსარჩელის სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან გათავისუფლების თაობაზე და რომელიც თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლემ არ დააკმაყოფილა, უსაფუძვლობის გამო, ამ შემთხვევაში სასამართლო არის სწორი.
კაზუსი 9
2017 წლის 10 მარტს ა-მ სარჩელით მიმართა მცხეთის რაიონულ სასამართლოს მის საკუთრებაში არსებული ბინიდან, მდებარე ქ. თბილისში თავისი დისშვილის, მისი მეუღლისა და მათი ორი არასრულწლოვანი შვილის გამოსახლების და მიუღებელი შემოსავლის სახით მათთვის 7000 ლარის დაკისრების შესახებ. თავად „ა“ ცხოვრობდა ქალაქ მცხეთაში. სარჩელში ა-მ მიუთითა, რომ ცოტა ხნის წინ მოხვდა ავტოავარიაში, მოტეხილი აქვს ფეხი და მას არ შეუძლია სარჩელი შეიტანოს და იაროს თბილისის საქალაქო სასამართლოში. მოსამართლემ წარმოებაში მიიღო ა-ს სარჩელი. საქმის მომზადების მიზნით სასამართლომ ა-ს სარჩელი თანდართული დოკუმენტებით გაუგზავნა მოპასუხეებს. კურიერი მივიდა სადავო ბინაში, სადაც ცხოვრობდნენ მოპასუხეები და გზავნილი ჩააბარა ა-ს დის შვილის ქმარს, როგორც პირადად, ისე სხვა მოპასუხეებისათვის გადასაცემად. მოპასუხეებმა შემოიტანეს შესაგებელი, სადაც ბინიდან გამოსახლების ნაწილში ცნეს სარჩელი. მოსამართლემ დანიშნა მოსამზადებელი სხდომა. კურიერი კვლავ მივიდა მოპასუხეთა საცხოვრებელ ადგილზე, სადაც მხოლოდ ა-ს დის შვილი, რომელსაც ჩააბარა უწყება როგორც მას, ისე მისი ოჯახის წევრებისათვის გადასაცემად. მოსამართლემ დანიშნა საქმის მოსამზადებელი სხდომა, რომელზედაც არ გამოცხადდნენ მოპასუხეები. მოსამართლემ მოსარჩელის შუამდგომლობის საფუძველზე მიიღო დაუსწრებელი გადაწყვეტილება და ა-ს სარჩელი დააკმაყოფილა.
1. მიმართა თუ არა ა-მ განსჯადობის წესების დაცვით სასამართლოს და სწორად მიიღო თუ არა სასამართლომ ა-ს სარჩელი წარმოებაში?
2. განსაზღვრეთ სარჩელის ფასი და ა-ს მიერ გადასახდელი სახელმწიფო ბაჟის ოდენობა?
3. სწორად ჩათვალა თუ არა მოსამართლემ მოპასუხისათვის უწყება ჩაბარებულად?
4. სარჩელის დაკმაყოფილებისას როგორ გაანაწილებდა მოსამართლე გადახდილ სახელმწიფო ბაჟს?
1. საქართველოს სსსკ-ის მე-18 მუხლის შესაბამისად ნივთობრივი განსჯადობის დროს სარჩელი საკუთრების უფლების, ქონების უფლებრივი დატვირთვის ან ასეთი დატვირთვისაგან განთავისუფლების შესახებ, აგრეთვე ქონების გაყოფასთან, განაწილებასა და ფლობასთან დაკავშირებული სარჩელი, თუ დავა ეხება უძრავ ნივთებზე, მათ შორის, მიწის ნაკვეთზე უფლებას, შეიძლება შეტანილ იქნეს სასამართლოში ნივთების ადგილსამყოფლის მიხედვით.
ნივთობრივ განსჯადობას განეკუთვნება სარჩელი, რომელიც მიმართულია უძრავი ნივთის მესაკუთრის ან მფლობელის წინააღმდეგ, აგრეთვე სარჩელი, რომელიც აღძრულია უძრავი ნივთის დაზიანების ან ზარალის ანაზღაურების გამო.
აქედან გამომდინარე მოსარჩელი ''ა''-ს სარჩელი უნდა წარედგინა თბილისის საქალაქო სასამართლოში ვინაიდან გვაქვს ნივთობრივი განსჯადობა თუმცა მოსარჩელის მიერ სარჩელსი მითითებული მიზეზის გამო შესაძლებელია მოსარჩელეს მიერ წარდგენილი სარჩელი განიხილოს მცხეთის სასამართლომ ამასთან ამავე კოდექსის 21 მუხლის მიხედვით ''არაგანსჯადი სასამართლო შეიძლება განსჯადი გახდეს იმ შემთხვევაშიც, თუ მოპასუხე წინააღმდეგი არ არის, რომ საქმე განიხილოს არაგანსჯადმა სასამართლომ და თანახმაა მონაწილეობა მიიღოს საქმის განხილვაში''
აქედან გამომდინარე ვინაიდან მოპასუხემ ცნო სარჩელი შეგვიძლია ვივარაუდოტ რომ მას პრეტენზია არ გამოუტქვამს აღნიშნულთან დაკავსირებით და თანახმაა საქმეში მონაწილეობაზე, აქედან გამომდინარე ვასკვით რომ მცხეთის სასამართლოს შეუძლია წარმოებაში მიიღოს საქმე.
2. ამ საქმეში სარჩელის ფასი არის 7000 ლ. სახელმწიფო ბაჟის ოდენობა არის 210 ლარი.
3.რაც შეეხება უწყების ჩაბარების საკითხს საქართველოს სსკ-ის 74-ე მუხლის თუ სასამართლო უწყების ჩამბარებელმა სასამართლოში გამოსაძახებელი პირი ვერ ნახა მხარის მიერ მითითებულ მისამართზე, იგი უწყებას აბარებს მასთან მცხოვრებ ოჯახის რომელიმე ქმედუნარიან წევრს, უწყების ამ ნაწილით გათვალისწინებული პირისათვის ჩაბარება ჩაითვლება უწყების ადრესატისათვის ჩაბარებად აქედან გამომდინარე შეგვიძლია ვთქვათ რომ სასამართლო სწორად მიჩნია უწყება ჩაბარებულად.
4. 53 მუხ გამომდინარე,იმ მხარის მიერ გაღებული ხარჯების გადახდა, რომლის სასარგებლოდაც იქნა გამოტანილი გადაწყვეტილება, ეკისრება მეორე მხარეს. შესაბამისად რადგან მოსარჩელის სარჩელი სრულად დაკმაყოფილდა გადაიხდის ბაჟს მოპასუხეები რაც ამ შემთხვევაში შეადგენს 210 ლარს.
კაზუსი 10........................................................
ა-მ 2011 წლის 10 აგვისტოს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას და აღნიშნა, რომ 2011 წლის იანვარში გარდაიცვალა მამამისი, რომელმაც შეადგინა ანდერძი და ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინა დაუტოვა ვაჟიშვილს ბ-ს.მოსარჩელის განმარტებით, მოანდერძე ანდერძის შედგენისას იმყოფებოდა ქმედუუნარო მდგომარეობაში, რის გამოც ანდერძი ბათილად უნდა იქნეს ცნობილი,ამავდროულად მოსარჩელე აღიარებული უნდა იქნეს ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ. ბინა შეფასებული იქნა 90 000 ლარად.მოსარჩელემ წარმოადგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და უმუშევრობის შესახებ, რის გამოც მოითხოვასახელმწიფო ბაჟის - 2700 ლარის გადახდისაგან გათავისუფლება. 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინებით მოსამართლემ სარჩელი მიიღო წარმოებაში და მოსარჩელე გაათავისუფლა სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან.მოპასუხე ბ-მ, რომლის საცხოვრებელი ადგილის წინათ უცნობი იყო, შესაგებელი შეიტანა სარჩელზე და განაცხადა, რომ იგი ცხოვრობს ქუთაისში (წარმოადგინა მტკიცებულება) და მოითხოვა საქმის განსჯადობის წესის დაცვით ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში გადაგზავნა. თბილისის სალაქო სასამართლოს მოსამართლემ დააკმაყოფილა მოპასუხის შუამდგომლობა და საქმე 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინებით განსახილველად გადაუგზავნა ქუთაისის საქალაქო სასამართლო, რომელმაც სარჩელი მიიღო წარმოებაში. მოსარჩელე ა-მ თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინება საქმის განსჯად სასამართლოში გადაგზავნის თაობაზე გაასაჩივრა კერძო საჩივრით და ამავე მიზეზით დააყენა საკითხი ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლის აცილების თაობაზე.მოპასუხე ბ-მ კერძო საჩივრით გაასაჩივრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინება მოსარჩელის სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან გათავისუფლების თაობაზე. თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლემ არ დააკმაყოფილა ბ-ს კერძო საჩივარი უსაფუძვლობის გამო.
შეაფასეთ მხარეთა და სასამართლოს მიერ შესრულებული თითოეული საპროცესო მოქმედება.
მოსარჩელე- ა
მოპასუხე-ბ
დავის საგანი- ანდერძის ბათილად ცნობა და მოსარჩელეს აღიარება ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ.
საფუძველი-მოსარჩელე ამტკიცებს, რომ მოანდერძე ანდერძის შედგენისას იმყოფებოდა ქმედუუნარო მდგომარეობაში
როდესაც მოსარჩელემ მოითხოვა სახელწიფო ბაჟისაგან მისი გათავისუფლება და წარმოადგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და უმუშევრობის შესახებ, მოსამართლემ კი ის 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინებით გაათავისუფლა სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან ეს ქმედება შეესაბამებოდა სსსკ ის 47 მუხლის პირველ ნაწილს,რომლის შესაბამისადაც „სასამართლოს, მოქალაქის ქონებრივი მდგომარეობის გათვალისწინებით, თუ მოქალაქე დაასაბუთებს სასამართლო ხარჯების გადახდის შეუძლებლობას და სასამართლოს წარუდგენს უტყუარ მტკიცებულებებს, შეუძლია მთლიანად ან ნაწილობრივ გაათავისუფლოს იგი სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან, რის თაობაზედაც მოსამართლეს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.“ როდესაც მოპასუხე ა-მ შესაგებელი შეიტანა სარჩელზე და განაცხადა, რომ იგი ცხოვრობს ქუთაისში და მოითხოვა საქმის განსჯადობის წესის დაცვით ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში გადაგზავნა და შემდეგ ეს ქმედება სასამართლომ დააკმაყოფილა და 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინებით განსახილველად გადაუგზავნა ქუთაისის საქალაქო სასამართლო, რომელმაც სარჩელი მიიღო წარმოებაში.ამ შემთხვევაში სასამართლო სწორად მოიქცა,რადგან 23 მუხლის პირველი ნაწილით, „სასამართლო საქმეს განსახილველად სხვა სასამართლოს გადასცემს, თუ:მოპასუხე, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი, მოითხოვს, რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.“ მოსარჩელის საჩივარი,იმის შესახებ,რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინება საქმის განსჯად სასამართლოში გადაგზავნის თაობაზე გაასაჩივრა კერძო საჩივრით არის არასწორი,რადგან სსსკ-ის 23 მუხლის მესამე ნაწილით „საქმის სხვა სასამართლოში გადაცემის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს განჩინება, რომელიც არ გასაჩივრდება.“
რაც შეეხება საკითხის დაყენებას მოსარჩელის მიერ ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლის აცილების თაობაზე არის დაუსაბუთებელი და არასწორი,რადგან მას აცილების დაყენების არანაირი საფუძველი არ ჰქონდა. ქმედება,რომელიც შეესაბამება მოპასუხეს,რომელმაც კერძო საჩივრით გაასაჩივრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინება მოსარჩელის სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან გათავისუფლების თაობაზე და რომელიც თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლემ არ დააკმაყოფილა, უსაფუძვლობის გამო, ამ შემთხვევაში სასამართლო არის სწორი.
კაზუსი 11......
2011 წლის 12 სექტემბერს ა-მ სარჩელით მიმართა თბილისის საქლაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას ბ-ს წინააღმდეგ და მოითხოვა ნარდობის ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულების შეუსრულებლობით მიყენებული ზიანის ანაზღაურება. მოსარჩელემ სარჩელში მიუთითა, რომ 2010 წლის დეკემბერში ნარდობის ხელშეკრულება დადო ბ-სთან, რომლის მიხედვითაც ბ-ს ა-სთვის 15 თვეში უნდა აეშენებინა 2 სართულიანი სახლი საცხოვრებელი სახლი, თბილისში. ბ-მ მხოლოდ ერთი სართული ააშენა და შემდეგ საერთოდ არ გამოჩენილა. ა-მ სარჩელში აგრეთვე მიუთითა, რომ როგორც მისთვის ცნობილია,მოპასუხე ცხოვრობს ქალაქ თბილისში, სიდედრის სახლში, ცოლ-შვილთან ერთად. მოსამართლემ საქმე
შეაფასეთ მხარეთა და სასამართლოთა მიერ შესრულებული თითოეული საპროცესო მოქმედება.
მოსარჩელე-ა
მოპასასუხე-ბ
დავის საგანანი-ნარდობის ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულების შეუსრულებლობით მიყენებული ზიანის ანაზღაურება.
საფუძველი-2010 წლის დეკემბერში ნარდობის ხელშეკრულება დადო ბ-სთან, რომლის მიხედვითაც ბ-ს ა-სთვის 15 თვეში უნდა აეშენებინა 2 სართულიანი სახლი საცხოვრებელი სახლი, თბილისში. ბ-მ მხოლოდ ერთი სართული ააშენა და შემდეგ საერთოდ არ გამოჩენილა
როდესაც ა-მ მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ამ შემთხვევაში დაირღვა განკადობის საკითხი,რადგან სარჩელი სასამართლოს წარედგინება მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით, სსსკ მე-15 მუხლის პირველიდან გამომდინარე „სასამართლოს სარჩელი წარედგინება მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით. სარჩელი იურიდიული პირის მიმართ სასამართლოს წარედგინება იურიდიული პირის ადგილსამყოფლის მიხედვით.“ მოპასუხეს შესაგებელი იმის თაობაზე,რომ იგი დროებით ცხოვრობდა თბილისში და რეგისტრირებული იყო ქუთაისში,და მოითხოვა საქმის გადაგზავნა ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში არის სამართლიანი, სსსკ-ის მე-15 მუხლის მიხედვით.
თბილისის სასამართლომ საქმე სწორად გადაგზავნა სხვა სასამართლოში 23 მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, რომლის მიხედვითაც საქმე სხვა სასამართლოს შეიძლება გადაეცეს თუ: „მოპასუხე, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი, მოითხოვს, რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.“მოსარჩელეს საჩივარი არის არასწორი,რადგან 23 მუხლის მესამე ნაწილით „საქმის სხვა სასამართლოში გადაცემის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს განჩინება, რომელიც არ გასაჩივრდება“ და მას არ შეეძლო გაესაჩივრებინა.ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს მოქმედება იმის შესახებ,რომ დავა არ იყო ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს განსჯადი და საქმე განსჯადობის საკითხის გადასაწყვეტად გადაუგზავნა საქართველოს უზენაეს სასამართლოს არის არასწორი,რადგან 24 მუხლის მიხედვით „ერთი სასამართლოდან მეორეში გადაგზავნილ საქმეს წარმოებაში განსახილველად იღებს ის სასამართლო, რომელსაც იგი გადაეგზავნა. დავა სასამართლოებს შორის განსჯადობის შესახებ არ დაიშვება.“
კ ა ზ უ ს ი
1) ა-მ სარჩელი შეიტანა ბ-ს წინააღმდეგ და მოითხოვა ჯანმრთელობის დაზიანების გამო ზიანის ანაზღაურება 5000 ლარის ოდენობით,მერე წინასასამართლო სხდომის დასრულებამდე შეამცირა მოთხოვნა და მოითხოვა 3000.მოსამართლემ დააკმაყოფილა ისე რომ მოპასუხისთVის არაფერი უკითხავს. მთავარ სხდომაზე მოსარჩელე გარდაიცვალა.მოსამართლემ შეაჩერა განხილვა უფლებამონაცვლის დანიშვნამდე.მის უფლებამონაცვლედ მისი შვილი დაინიშნა.შემდეგ,ამ უფლებამონაცვლემ ისევ მოთხოვნის გაზრდა მოითხოვა ისევ 5000 ლარამდე.მოსამართლემ დააკმაყოფილა.შეაფასეთ საპროცესო მოქმედებები.
83-ე მუხლის მე-2 ნაწილი-სასარჩელო მოთხოვნის ოდენობის გაზრდის უფლება ჰქონდა მაგრამ მოპასუხისათVის უნდა შეეტყობინებინა მოსამართლეს.მან კი არ შეატყობინა. 279-ე მუხლ...მოსამართლეს უნდა შეეჩერებინა საქმისწარმოება. ბოლოს 83-2 მუხლის მე-4 ნაწილი რომ წინასასამართლო სხდომის დასრულების შემდეგ რომ მოითხოვა ისევ ოდენობის გაზრდა ამისთვის საჭირო იყო მოპასუხის წინასწარი თანხმობა.
2) უფლებამონაცვლეობაზე,მესამე პირი და არასათანადო მოსარჩელეზე....
3)დავის საგნის ოდენობის შეცვლა პროცესის მიმდინარეობისას
4)ა-მ სარჩელი შეიტანა ბ-ს წინააღმდეგ,რადგან ხელშეკრულებით გაფორმებული ორ სართულიანი სახლის ნაცვლად 1 სართულიანი აუშენა.ა-მ სარჩელი შეიტანა თბილისში,რადგან ის პირი ცხოვრობდა თბილისში.მაგრამ განსჯადობის კანონის მიხედვით ბ-მ მოითხოვა საქმის ქუთაისში გადატანა. გადაიტანეს ქუთაისის სასამართლოში.შემდეგ ისევ დააბრუნეს თბილისში.შეაფასეთ თითოეული ქმედება.
მოსარჩელეს აქვს უფლება გადაწყვიტოს სად შეიტანს სარჩელს და თუ დავა ქონებას ეხება იმ ტერიტორიულ ერთეულში სადაც ეს ქონებაა ჩვეულებრივ შეიძლება იმავე ქალაქში მოხდეს ამ საქმის განხილვა. სასამართლოს არ უნდა გაეგზავნა ეს სარჩელი არც ქუთაისში დ აარც ქუთაისიდანა რა უნდ ადაბრუნებულიყო თბილისში.
შერაცხადობა). იგი ბრალის შემამსუბუქებელი გარემოებაა.
3.მართლწინააღმდეგობის შეგნების არარსებობა ვიწრო გაგებით-სამართლებრივი შეცდომა(შეცდომა აკრძალვაში, როცა პირმა არ იცის ბლანკეტური ნორმის შინაარსი ან შეცდომას უშვებს მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი გარემოებების სამართლებრივ მხარეზე, როცა მას გონია, რომ არსებობს მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი ისეთი გარემოება, რომელიც მის მიერ განხორციელებული ქმედების შემადგენლობას გამართლებულად მიიჩნევს)
4.განზრახვის ელემენტის: მართლწინააღმდეგობის შეგნების არარსებობა ფართო გაგებით შეცდომა მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი გარემოებების ფაქტობრივ მხარეზე, მაგალითად, მოჩვენებითი მოგერიების დროს. როცა პირს ჰგონია, რომ იგერიებს რეალურ თავდასხმას, სინამდვილეში კი ასეთს ადგილი არ აქვს)
5.ბრძანების ან განკარგულების შესრულება, თუ არსებობს გარკვეული პირობები(ე.წ. პირობათა თეორია)
6.ბრალის გამომრიცხველი სხვა ზეკანონური გარემოებები(ნორმის შესაბამისი შესრულების მოტხოვნის შეუძლებლობა:ტრაგიკული კოლიზია,რომელიც შეიძლება გამოიხატოს საპატიებელ უკიდურეს აუცილებლობაში, მოვალეობათა შესრულების შეუძლებლობასა და სხვა მსგავსი შინაარსის გარემოებებში)
თავდაპირველად განიხილება ქმედების ობიექტური შემადგენლობა, რაც წარმოდგენილია შემდეგ სახეებში:
ა)ქმედების სუბიექტი(მოქმედება ჩადენილია ფიზიკური პირის მიერ ან იურიდიული პირის მიერ)
ბ)ქმედების ობიექტი(ქმედების შედეგად ზიანი მიადგა სისხლის სამართლის კოდექსით დაცულ სამართლებრივ სიკეთეს)
გ)ქმედება და შედეგი
დ)მიზეზობრივი კავშირი ქმედებასა და დამდგარ შედეგ შორის(მიზეზობრიობის პირობათა თეორია)
ე)შედეგის ობიექტური შერაცხვა
ვ)ქმედების შემადგენლობის სხვა ობიექტური ელემენტები: დრო, ვითარება, საშუალება და ა.შ
ქმედების სუბიექტური შემადგენლობა:
ა) განზრახვა(ე.წ. არაბორიტი განზრახვა), მართლწინააღმდეგობის შეგნების გარეშე ფართო გაგებით. ეს იმას ნიშნავს რომ განზრახ მოქმედებს არა მარტო ის, ვინც დანაშაული ჩაიდინა, არამედ ისიც, ვინც აუცილებელი მოგერიების მდგომარეობაში იმყოფება. აქედან გამომდინარე, ქმედების შემადგენლობის ელემენტი განზრახვა(ფაქტობრივი გარემოებების ცოდნა და ნებელობა) ბოროტ განზრახვად იქცევა მხოლოდ მას შემდეგ, რაც ბრალის ეტაპზე დადგინდება მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი ფაქტობრივი გარემოებების შეგნება.
ბ)ქმედების შემადგენლობის სხვა სუბიექტური ელემენტები და ა.შ
გ) აქვე უნდა შემოწმდეს ფაქტობრივი ხასიათის შეცდომები
2)მართლწინააღმდეგობა
მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველი გარემოებებია:
1.აუცილებელი მოგერიება
2.დამნაშავის შეპყრობა
3.უკიდურესი აუცილებლობა
4.მართლზომიერი რისკი
5.მართლწინაარმდეგობის გამომრიცხველი ზეკანონური გარემოებანი, დაზარალებულის თანხმობა, დაზარალებულის სავარაუდო თანხმობა, მოვალეობათა კოლიზია და ა.შ.)
უკიდურესი აუცილებლობის ნიშნებია: უკიდურესი მდგომარეობა, უკიდურესობით გამოწვეული მოქმედება, ინტერესთა ურთიერთშეჯერება და სუბიექტური ნება. უკიდურესი აუცილებლობა ორი სახისაა: 1.დეფენზიური, ანუ თავდაცვით 2.აგრესიული, ანუ თავდასხმით. დეფენზიური უკიდურესი აუცილებლობის მდგომარეობაში პირი ზიანს აყენებს არა მესამე ძალას, არამედ თვით საფრთხის წყაროს ანუ ხელმყოფს და ამ დროს პირს სამოქალაქო-სამართლებრივი წესით ზიანის ანაზღაურება არ ეკისრება. დეფენზიური (თავდაცვითი) უკიდურესი აუცილებლობის მდგომარეობაშ მიყენებული ზიანისთვის პირი სამოქალაქო წესით პასუხს არ აგებს. აგრესიული, ანუ თავდასხმითი უკიდურესი აუცილებლობის დროს პირი პასუხს აგებს სამოქალქო წესით. ამ მდგომარეობაში პირი აზიანებს არა ხელმყოფს, არამედ მესამე ძალას, რომელსაც არავითრაი წვლილი არ შეუტანია შექმნილი საფრთხის წარმოშობაში. უკიდურესი აუცილებლობის აუცილებელი პირობაა ის ,რომ დაზიანებული სიკეთე ნაკლებმნიშვნელოვანი იყოს, ვიდრფე გადარჩენილი სიკეთე. პირის მოქმედება აუცილებელი მოგერიების მდგომარეობით მხოლოდ მაშინ შეიძლება გამართლდეს, როცა დაცულია სამართლებრივ სიკეთეთა რანგირების პრინციპი: ყველაზე უფრო დიდ სიკეთედ ადამიანის სიცოცხლე ითვლება. ამიტომ ადამიანის სიცოცხლის მოსპობა არ შეიძლება გამართლებულ იქნეს უკიდურესი აუცილებლობის მდგომარეობით. უკიდურესი აუცილებლობა მხოლოდ მაშინ გვაქვს სახეზე, როცა ობიექტური მოქმედება სამართლებრივი სიკეთის გადარჩენის სუბიექტური ნებით არის დეტერმინირებული.
უკიდურესი აუცილებლობა ა) გამართლების ობიექტური მხარე - იმწუთიერი აუცილებლობა , უკიდურესი აუცილებლობით გამოწვეული მდგომარეობა -საჭირო მოქმედება , სამართლებრივი სიკეთის შედარება ,უკიდურესი სოციალურ-ეთიკური შეზღუდვები . უკიდურესი აუცილებლობის სუბიექტური მხარე - უკიდურესი აუცილებლობის ცოდნა , საფრთხის თავიდან აცილების მიზნით მოქმედება . / დაზარალებულის სავარაუდო თანხმობა - გამართლების ობიექტური ნიშნები - სამართლებრივი სიკეთის განკარგულების უფლება , გადაწყვეტილების მიღების უნარი ,კონკრეტულ მომენტში დაზარალებულისგან თანხმობის მიცემის შეუძლებლობა , დაზარალებულის სავარაუდო სურვილიდა და დამდგარი შედეგის თანხვედრა , გამართლების სუბიექტური მხარე - სავარაუდო თანხმობის ცოდნა და მის შესაბამისად მოქმედება
დანაშაულის მცდელობა (19) მცდელობის წინაპირობა - შედეგი არ დამდგარა , მცდელობის დასჯადობა , ქმედების შემადგენლობა , ქმედების სუბიექტური შემადგენლობა , საბოლოო და მყარი გადაწყვეტილების მიღება ქმედების ობიექტური შემადგენლობა -უშაულოდ დაწყება , მართლწინააღმდეგობა, ბრალი დანაშაულის პასუხისმგებლობისგან გათავისუფლება დანაშაულზე ნებაყოფლობით ხელის აღება -ხელშეშლის მცდელობის არ არსებობა ,დამთავრებული თუ დაუმთავრებელი მცდეობა , საბოლოოდ ხელის აღება -/ მომზადების წინაპირობები - შედეგი არ დამდგარა , მომზადების დასჯადობა , ქმედების შემადგენლობა , ქმედების სუბიექტური შემადგენლობა , კონკრეტული დანაშაულის შესახებ მიღებული გადაწყვეტილება , ქმედების ობიექტური შემადგენლობა , დანაშაულის ჩადენისთვის პირობების შექმნა , მართლწინააღმდეგობა , ბრალი , / უკიდურესი აუცილებლობა ქმედების შემადგენლობა ობიექტური შემადგენლობა იგივე , წუბიექტური შემადგენლობა მართლწინააღმდეგობა უკიდურესი მდგომარეობა , გამართლების ობიექტური ნიშნები , უკიდურესი მდგომარეობით გამოწვეული მოწვეული მოქმედება , საჭირო მოქმედება , სამართლებრივი სიკეთის შედარება , უკიდურესი მდგომარეობის დამატებითი ჩარჩოები(სოც-ეთიკ) უკიდურესი აუცილებლობის სუბიექტური მხარე , უკ მდგ. ცოდნა , საფრთხის თავიდან აცილების მიზნით მოქმედება , ბრალი
გაუფრთხილებლობა - ქმედების შემადგენლობა იგივე + წინდახედულობის ნორმის ობიექტური დარღვევა , ობიექტური შერაცხვა ურთიერთკავშირი დარღვევასა და ნორმის დაცვის მიზანს შორის , დარღვევასა და დამდგარ შედეგს შორის , შედეგის დადგომის ობიექტურად განჭვრეტის შესაძლებლობა , ნართლწინააღმდ3გობაბ, ბრალი - ვრალუნარიანობა , წინდახედულობის ნორმის შესაძლებლობა , შედეგის გათვალისწინების სუბიექტური შესაძლებლობა , ბრალის გამომრიცხავი გარემოება / დაზარალებულის სავარაუდო თანხმობა (იგივე) სუბიექტური შემადგენლობა , მართლწინააღმდეგობა , დაზარალებულის სავარაუდო თანხმობა , გამართლების ობიექტური ნიშნები სამართლებრივი სიკეთის განკარგვის უფლება , გადაწყვეტილების მიღების უნარი , კონკრეტულ მომენტში დაზარალებულის თანხმობის მიცემის შეუძლებლობა , დაზარალებულის სურვილისა და დამდგარი შედეგის თანხვედრა , გამართლების სუბიექტური მხარე - სავარაუდო თანხმობის ცოდნა და მის შესაბამისად მოქმედება , ბრალი / თანამონაწილეობა (დახმარება) ძირითადი დანაშაული დახმარება , ქმედების შემადგენლობა ,ობიექტური შემადგენლობა სხვა განზრახი დანაშაული ხელის შეწყობა , სუბიექტური შემადგენლობა - განზრახვა ძირითად დანაშაულთან მიმართებაში , განზრახვა ხელის შეწყობასთან მიმართებაში პერსონალური ნიშანი მართლწინააღმდეგობა, ბრალი , / წაქეზება ძირითადი დანაშაული წაქეზება , ქმედების შემადგენლობა - ობიქტური შემადგენლობა სხვა განზრახი დანაშაული , დაყოლიება , სუბიექტური შემადგენლობა განზრახვა ძირითად დანაშაულთან მიმართებაში, განზრახვა დაყოლიებასთან მიმართებაში , პერსონალური ნიშანი , მართლწინააღმდეგობა , ბრალი / შუალობითი ამსრულებლობა , უშუალო ამსრულებლის დასჯადობა (დასჯადობია გამორიცხვა ) შუალობითი ამსრულებლის დასჯადობა , ქმედების შემადგენლობა ,ობიექტური შემადგენლობა ქმედების ობიექტი, ქმედების შემადგენლობის განხორციელება სხვის მიერ ,დანაშაულის ჩადენა სხვა პირის მიშვეობით ,სუბიექტური შემადგენლობა , მართლწინააღმდეგობა , ბრალი /
1. The contract is not – because the client has not signed it.
a. Valid
2. To issue a claim means to
a. To start a claim in the civil court
3. A lawyer who deals with clients who are in trouble with the police in a specialist in
a. In criminal law
4. What are – for your case ?
a. Grounds
5. He is a very good – he always pays the rent on time
a. Tenant
6. To be --- means not having enough money to pay your debts.
a. Insolvent
7. – is a situation where someone loses his or her job for a reason that is now valid .
a. Unfair dismissal
8. A bailiff is a person who –.
A. Can legally take a person’s when that person does not pay money that he or she owns.
9. The total – of business is valued at approximately 10 million .
a. Capital
10. To give a judgement means to ---
a. Officially announce the result of the case. The judge may give the reasons for the decision.
11. There will be a – next year between two major companies.
a. Merger
12. A lawyer who deals with person who beach their civil duty of care is a specialist in –
13. He has worked for that company for 20 years but business isn’t good at the moment and they might have to make him ---
a. Redundant
14. To have to pay some to someone else is –
a. Owe
15. She has been – her own business for several years now and she has been very successful.
a. Running
16. English people have a lot of – because everyone borrows a lot to have holidays .
a. Debt
17. She deals with – It concerns the buying and selling of land and houses and making sure the ownership of them is legally transferred.
a. Conveyancing
18. I need to – some money because I want to buy a new computer.
a. Borrow
19. In the end of the month and I gave 10 $ ----my account
a. In
20. There are two separate professions who are allowed to – law in England but in the usa they don’t made this division .
a. Practice
21. An amount of money that goes out of a bank account is –
a. Credit , debit
22. I am going to --- my law exams in June next year.
a. Write
23. You are 50 years old now mr johson , you shouls really think about – a will
a. Making
24. We are starting proceeding s immediately and we will be claiming --- of 5000 $.
a. Damages
25. The colour we say your bank account is in if it has some money in it is –
a. Red
26. If you want to sue someone who hasn’t been careful enough , the grounds for your case would probably be –
a. Negligence
27. I am afraid my client …. a very serious loss due to your client’s actions.
a. Suffered
28. Interest is …. On your debt at the rate of 15%.
a. Arrears
29. A word for all of the money you spend. It could be every month or every year. It is ….
a. Outgoings
30. A person who pays rent to a landlord is a ….
a. Tenant
31. A general word for money which you owe to someone else is ….
a. Debt
32. It is fair that everyone gets – pay for doing the same job
a. Equal
33. This is a criminal matter so I will have to refer you to a colleague who deals with the criminal law
Matter
34. To –some money is to take out from the bank account
Withdraw
35. Interest is ............. to your debt at the rate of 20%
accruing
36. I need to apply ....... a loan of 1000$.
for
1)A...... is a piece of business, such as buying or selling something.
1.Transaction
2)To....something is to deal with, or include something.
2.Cover
3)one of the term of the contract is to the sale of GOODS.
2. Contrary
4)In England a promise of making a...... Or giving someone a gift is not usually enforceable promise because the parties do not provide a consideration.
1.Donation
5) When you sign the contract you agree to all.....
1.Terms and the condition
6) My client claims the....... Of 3000$ in damages
2. sum
7)I'm afraid my client a very serious loss due to your client's actions.
2. Suffered
8)if you want to sue someone who hasn't been cafeful enougt, the grounds for your case would probably be......
Negligence
9)........ is a piece of business, such as buying or selling something.
1.Transaction
10)A... Is a limit that is out on something.
2.Restriction
11)A single duty or condition contained is a contract is called.......
1.Provisionდებულება
12)A person's age is one important...... That decides whether or not a person has a capacity to contract.
2.Factor
13)Any private agreement must..... with all relevant LAW.
2. Comply დათანხმება
14)Dd you sign the contract.... or was signed under duress?
2.Voluntarily ნებაყოფლობით
15)The injured party is the claimant the part in breach is
.Defendant
16)A word for all of the money you spend. It could be every month or every year. it is……
1.Outgoings
17) it is possible for one party to a contract to limit his or her for negligence under the contract. 1.Choice
2. Liability
18)There are two separate professions who are allowed to... law in England but in the USA they don't make this division
2.Practice
19) If you have.... for something it means that you have legal responsibilities for it.
2.Liability
20) We made an oral (spoken) contract and even though it involves a very large of money it does not need to be in writing to be valid.
1.Sum
21) The boy is only 12 years old so according to English Law he does not have to contract.
2.Capacity უნარი
22) When the parties to a contract exchange consideration they must gain a benefit or sufferer a 1.Detriment
23)To have to pay some to someone else is.....
1. Owe
24) if we do not hear from you...... The seven days, we will deem you to be in default
2.Within
25)I am going to ….. my law exams in June next year
2.Write
26) There is a between Mr. James and Mr Kevin issued a claim yesterday.
1.Dispute
27)We are starting proceedings immediately and we will be claiming... Of E5000.
2. Damages
28)you are only sixteen years old so you do not have.....to the contarct
. Capacity
1)In England a promise of making a....... or giving someone a gift is not usually enforceable promise because the parties do not provide a consideration.
1.donation
2)A............ is a limit that is put on something.
1.restriction შეზღუდვა
5) The boy is only 12 years old so according to Engllsh Law he does not have ........ to contract,
1.capacity
6) The colour we say your bank account is in if it has some money in it. It is
1.black
7)To..........something is to deal with, or include something.
2.cover
8) If you have for something it means that you have legal responsibilities for it.
1.liability
11)A word for all of the money you spend.It could be every month or every year. It is
2.outgoings
13) We are starting proceedings immediately and we will be claiming......... of £5000.
2.damages.
14) A...... is a piece of business, such as buying or selling something.
2. transaction
15) The of MARY'S employment contract is six months
1.term
17) when the parties to a contract exchange consideration they must gain a benefit or sufferer a
2.detriment საზიანო
18) It is possible for one party to a contract to limit his or her... for negligence under the contract.
.liability
19) My client claims the....... of 3000$ in damages.
2.sum
21) I'm afraid my client.............a very serious loss due to your client's actions.
2.suffered განიცდიდა
22) An amount of money that goes out of a bank account is
2.debit
23) There are two separate professions who are allowed to law in England but in the USA they don't make this division.
2.practise
25) Interest is ………..on your debt at the rate of 15%
1.accruing დარღვევა
26) In the end of the month and I have 10s …….my account.
2.in
28) There are two separate professions who are allowed to ………… law in England but in the USA they don't make this division.
2.practise
35) There is a ……………. between Mr. James and Mr. Kevin issued a claim yesterday.
1.dispute
36) if we do not hear from you ------- the seven days, we will deem you to be in default.
2.within
37) When you sign the contract you agree to all
1.terms and the condition
38) The injured party is the claimant and the part in breach is ......
1.defendant
39) One of the term of the contract is .......... to the Sale of GOODS.
2.contrary
1) A single duty or condition contained in a contract is called............
1.provision დებულება
2) when the parties to a contract exchange consideration they must gain a benefit or sufferer a
2.detriment
3) It is possible for one party to a contract to limit his or her for negligence under the contract.
1.liability
1)Define "to consolidateგანმტკიცება, გაერთიანება the debts" in Law?
"Consolidating debts in law means combining all your debts into a single payment.
"When you consolidate debts in law, it's like gathering all your debts into a single payment.
"Consolidating debts in law means putting all your debts together into one payment. Instead of paying different people or companies, you only have to pay one
"Consolidating debts in law is like putting all your debts into a single box. Instead of paying different people, you only need to pay one. It simplifies things and may help you owe less money overall."
2)List minimum 3 areas of Civil Law.
1. Contracts: Deals with agreements and obligations between parties.
2. Personal Injury: Covers harm caused by one person to another, like accidents or negligence.
3. Family Law: Involves legal matters related to marriage, divorce, child custody, and support.
4. Property Law: Deals with ownership, use, and transfer of real estate and other properties.
5. Employment Law: Covers rights and responsibilities of employees and employers in the workplace.
6. Intellectual Property Law: Protects creations of the mind, such as inventions, trademarks, and copyrights.
7. Landlord-Tenant Law: Governs the rights and responsibilities of landlords and tenants in rental agreements.
8. Consumer Protection Law: Protects consumers from unfair or deceptive business practices.
9. Immigration Law: Covers matters related to the entry, stay, and rights of foreign individuals in a country.
Administrative Law: Deals with the legal principles and procedures governing government agencies and their actions
3) What is binding of the statement? სავალდებულო განცხადება
A binding statement is like a serious promise that you have to keep.
If you break the promise, there can be legal problems.
4)What is the 'statute'?
A statute is a written law created by a government. It's a rule that everyone must follow. Think of it like a rulebook that lawmakers write to make sure people act in certain ways. Statutes cover many things like crimes, rights, taxes, and regulations.A statute is a law created by the government. It's like a set of rules that everyone has to follow. Think of it as a written rulebook that tells people how they should behave in society. Statutes cover different areas like crimes, rights, taxes, and regulations
5) How can you explain "intellectual property law"?
Intellectual property law is a set of rules that protect creations of the mind, such as inventions, artistic works, trademarks, and copyrights. It's like a system of laws that safeguard people's ideas and creations.
6)what is the term "to honour of contract"?.ხელშეკრულების პატივისცემა
To "honor a contract" means to keep your promises and do what you agreed to do. It's like keeping your word and following through with your responsibilities. If you don't honor a contract, there can be legal problems. So, it's important to do what you said you would do in the contract
7) what types of repayment problems do we have in banking system?
In banking, repayment problems can include
3)How can you explain „intellectual property law"?
Intellectual property law is a set of rules that protect things that people create with their minds. These things can be inventions, stories, songs, logos, and secrets. When someone creates something, they want to make sure that others don't copy or steal it. So, intellectual property law gives them special rights to own and control what they created. It's like having a special lock on a treasure chest to keep it safe. This way, people are encouraged to come up with new ideas and share them with the world, knowing that they will be protected. Just like you have your own toys and don't want others to take
თბილისში მცხოვრებმა ‘’ა’’ - მ 2010 წელის 5 სექტემბერს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს, მოპასუხე ‘’დ’’- ს წინააღმდეგ და აღნიშნა, რომ 2010 წლის მაისში გარდაიცვალა მამამისი ‘’ბ’’, რომელიც მასთან ცხოვრობდა . ‘’ბ’’- მ შეადგინა ანდერძი და ქალაქ ბათუმში მდებარე ბინა დაუტოვა ძმიშვილ დ-ს. მოსარჩლეს განმარტებით, ადერძზე არ არის მოანდერძოს ხელმოწერა და მოითხოვა ანდერძის ბათილად ცნობა და ქ. ბათუმში მდებარე ბინის ერთ ერთ ბინის მესაკუთრეთა აღიარება. ბინა შეფასებული იქნა 50 000 ლარად. მოსარჩელემ სასანმართლოს წარუდგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრტელობის მდგომარეობისა და უმუშებრობის შესახებ, რის გამოც მოითხოვა სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ გადასახდელი ბაჟის 1500 ლარის, ნაწილის 750 არის გადახდის გადავაადება
მოსარჩლე -ა
მოპასუხე - დ
დავის საგანი - ანდერძის ბათილად ცნობა და ქალაქ ბათუმში მდებარე ბინის ერტ ერთ მესაკუთრედ აღიარება.
საფუძ - ანდერძზე არ არის მოანდერძის ხელმოწერა
როდესაც მოსარჩლემ წარადგინა თბილისის საქ სასამ ეს მოქმედება იყო სწორი რადგან მოანდერძე ცხოვრობდა მასთან თბილისში და შესაბამისად 16 მუხ 4 ნაწ სარჩელები კანონისმიერ ან ადერზისმიერ მემკვიდრეობასთან დაკავშირებიტ სასამართლოს წარედგინა მამკვიდრებლის გარდაცვალებამდე მისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.
როდესაც ა-მ მოითხოვა გადავადება ბაჟისა და ეს მოქმედება სასამართლომ დააკმაყოფილა, რადგან 48-ე მუხლის პირველი ნაწილი ,, სასამართლოს მხარეთა ქონებრივი მდგომარეობის გათვალისწინებით შეუძლია ერთ ან ორივე მხარეს გადაუვადოს სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სასამართლო ხარჯების გადახდა ანდა შეამციროს მათი ოდენობა,თუ მხარე სასამართლოს უტყარ მტკიცებულებებს წარუდგენს.“
მოპასუხის სარჩელი სხვა სასამართლოსთვის გადაცემაზე არის სწორი 23-ე მუხლის1 ნაწ „მოპასუხე,რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი,მოითხოვს,რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით“.
მოპასუხის კეძო საჩივარი ბაჟის გადახდასთან დაკავშირებით არის არასწორი რადგან ეს ქმედება არ საჩივრდება.
თელავში მცხოვრებმა „ა“-მ 2011 წლის 12 მარტს სარჩელით მიმარტა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას, თბილილისში მცხოვრები კ-ს წინააღმდეგ და აღნიშნა, რომ 2010 წლის ნოემბერში გარდაიცვალა მამამისი „ბ“, რომელიც მასთან ცხოვრობდა. ბ-მ შეადგინა ანდერძი, რომლითაც ქ. ბათუმში მდებარე ბინა დაუტოვა ძმისშვილს კ-ს. მოსარჩელის განმარტებით, ანდერძის შედგენისას მოანდერძე პერიოდულად კარგავდა ცნობიერებას, რის გამოც ანდერძი ბათილად უნდა იქნეს ცნობილი და მოსარჩელე აღიარებული უნდა იქნეს სადავო უძრავი ქონების ერთადერთ მესაკუთრედ. ბინა შეფასებული იქნა 150 000 ლარად. მოსარჩელემ სარჩელს თან დაურთო მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარეობის და უმუშევრობის შესახებ, რის გამოც მოითხოვა სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ გადასახდელი სახელმწიფო ბაჟის ნახევრის გადავადება, ნახევარი კი გადაიხადა თბილისის საქალაქო სასამართლოში 2011 წლის 10 ივნისს დანიშნულ სასამართლოს მტავარ სხდომაზე არ გამოცხადდა მოპასუხე. სასამართლოს მიერ მოპასუხის შესაგებელში მითითებულ მისამართზე გაგზავნილი უწყების თანახმად დასტურდება, რომ მოპასუხის მეუღლემ უარი განაცხადა უწყების ჩაბარებაზე. სასამართლომ უწყება ჩაბარებულად ჩათვალა. სასამართლომ მიიღო გადაწყვეტილება და მოსარჩელე ცნო სადავო ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ. შეაფასეთ შემდეგი საპროცესო მოქმედებები და პასუხი დაასაბუთეთ შესაბამისი საპროცესო ნორმებით: რამდენად სწორადაა შეტანილი სარჩელი თბილისის საქალაქო სასამართლოში? რამდენია მოსარჩელის მიერ გადასახდელი სახელმწიფო ბაჟი? დააკმაყოფილებს თუ არა სასამართლო მოსარჩელის შუამდგომლობას სახელმწიფო ბაჟის გადახდის გადავადების თაობაზე? უნდა ჩაეთვალა თუ არა სასამართლოს უწყება მოპასუხისათვის ჩაბარებულად? გადაწყვიტეთ სახელმწიფო ბაჟის ბედი ორივე შემთხვევაში, როგორც სახელმწიფო ბაჟის გადახდის გადავადების, ისე სახელმწიფო ბაჟის წინასწარ სრულად გადახდის დავალდებულების შემთხვევაში.
გთხოვთ განმარტოთ, რა განსხვავებაა პირველ და მეორე ნაწილის დისპოზიციას შორის?