მოცემული კაზუსის მიხედვით გამომძიებელს უფლება ჰქონდა ფატი დაებარებინა გამოკითხვაზე,ასევე მისი უფლება იყო,რომ განემარტა მისი,როგორც გამოსაკითხი პირის უფლებები და მოვალეობები. საქათელოს სისხლის სმარათლის საპროცესო კოდექსის 113-ე მუხლის მიხედვით.
რაც შეეხება სახელმწიფოპ ხარჯზე დამცველით სარგებლობას, გამომძიებელს ამის თქმის უფლება არ ჰქონდა,რადგან სახელმწიფოს არ ევალება ადვოკატის დანიშვნა. ფატის პოზიციას უარის თქმის შესახებ,რის მიზეზადაც დაასახელა რომ ის იყო ბრალდებული ბონდოს საცოლე არ არის კანონიერი, რადგან საცოლის შემთხვევაში არ ვრცელდება ნათესაობის ტერმინი. საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-3 მუხლის მიხედვით საცოლე არ ითვლება ახლო ნათესავად, რის საფუძველზეც შეეძლო მას უარი ეთქვა ჩვენებაზე.
მოცემული კაზუსიდან ირკვევა,რომ ფატი არის ბრალდებულის დედა და ამასტანავე პირი,რომელიც შეესწრო ფაქტს,სადაც მისი შვილი და იმ მყოფი ახალგზარდები სცემდენნ ზირს დაგდებულ ახალგაზრდას.ფატიმ გამოიყენა უფლება ჩვენების მიცემაზე უარის თქმის მიცემაზე და მან ჩვენებაზე უარიტქვა,რადგან ბრალდებული იყო ტავისი ვაჟი,რომელიც მონაწილეობდა ჩხუბში.სასამათლომ გაანთავისუფლა ცვენების მიცემისგან ფატი,მაგრამ პროკურორმა ამ საკითხთან დაკავშირებით გამოთქვა პროტესტი,რადგან ის იყო ექიმი და მას ჰქონდა პროკურორის თქმით ვალდებულება,რომ მას მიეცა ჩვენება.აღნიშნული კაზუსიდან გამომდინარე ფატი არის ბრალდებულის ახლო ნათესავი საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-3 მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით ახლო ნათესავად ითვლება მშობელი,ხოლო სსსკ-ის 50-ე მუხლის მიხედვით ახლო ნათესავი არ არის ვალდებული იყოს მოწმე,ამიტომ არ არის დარღვეული კანონი.
ოჯახში ძალადობა ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული და სერიოზული ძალადობაა,რომელიც მოიცავს საზოგადოების ყველა ფენას. მისი ძირითადი და უმნიშვნელოვანესი მახასიათებელი არის ის, რომ ხდება ერთმანეთთან დაკავშირებულ პირებს შორის - ოჯახის წევრებს შორის.ოჯახში ძალადობა გულისხმობს ოჯახის ერთი წევრის მიერ, მეორის კონსტიტუციური უფლებების უხეშ დარღვევას ფიზიკური, ფსიქოლოგიური, ეკონომიკური, სექსუალური ძალადობით, უგულვებელყოფითა და იძულებით. იმისათვის რომ ქმედება ჩაითვალოს ოჯახში ძალადობად, მას უნდა ახასიათებდეს პირველრიგში ის, რომ ხდებოდეს ოჯახის წევრებს შორის, ოჯახში ძალადობა არ შემოიფარგლება ერთჯერადი აქტით და ახასიათებს ზრდის ტენდენცია და განმეორებითობა, ასევე მას ახასიათებს ძალთა ასიმეტრია, ანუ მოძალადე ყოველთვის უფრო ძლიერია ფიზიკურად ან აქვს სხვა რაიმე უპირატესობა ვიდრე მსხვერპლი, ასევე ოჯახში ძალადობა უდიდეს გავლენას ახდებს სხვა ოჯახის წევრებზე, განსაკუთრებუთ წრასრულწლოვნებზე და მის შედეგად დაზარალებული ყველაზე ხშირად არის ქალი რაც თავისთავად ნიშნავს რომ ყველაზე უარყოფით გავლენას ახდენს ქალებზე.
თემა2
ძალადობის ფაზები და დინამიკა
ოჯახში ძალადობის წარმოსადგენად რამდენჯმს მოდელი არსებობს თუმცა ყველაზე გავრცელებულია ლენორ უოლკერის ძალადობის ციკლის თეორია რომელიც ძალადობის 3 ფაზას მოიცავს,ესენია:
1 - ეს არის დაძაბულობის ზრდა. ეს ფაზა ხასითადება იმით რომ პიროვნებებს შორის იზრდება დაძაბულობა. ამ დროს სავარაუდო მსხვერპლი ცდილობს,რომ თავიდან აირიდოს ეს და დაამშვიდოს პოტენციური მოძალადე. ეს ფაზა აეიძლება გაგრძელდეს წლები ან თვეები
2 - ეს არის სერიოზული ინციდენტი და ამდროს უკვე მსხვერპლს არ შეუძლია სიტუაციის კონტროლი და იძულებულია სხვადასხვაგვარად ეცადოს თავის დაცვას. ეს ფაზა შეიძლება გაგრძელდეს 2-24 საათის განმავლობაში.
3 - ფაზა არის ე.წ თაფლობის თვე. მეორე ფაზის ანუ ძალადობის სერიოზული ინციდენტის შემდეგ მოძალადე ცდილობს გამოისყიდოს თავის დანაშაული, ითხოვს პატიებას, შერიგებას, მსხვერპლსაც უჩნდება ნდობა და გონია,რომ მოძალადე იცვლება, თუმცა არა, დროის გასვლასთან ერთად ძალადობის ხარისხიც და სიხშირეც მატულობს. ამიტომაც ძალადობის ეს მოდელი წრიულად არის გამოხატული,რაც იმის მანიშნებელი,რომ მესამე ფაზის შემდეგ ყველაფერი ისევ ახლიდან იწყება.
ეს არის ე.წ ძალადობის ბორბალი.
თემა 3
ქალთა მიმართ და ოჯახში ძალადობის წინააღმდეგ ბრძოლის სამართლებრივი მექანიზმი 126-ე პრიმა მუხლის განმარტება.
სისხლის სამართლის კოდექსში ცალკე შემადგენლობად არის განსაზღვრული ოჯახში ძალადობა, რომელიც რეგულირდება 126ე პრიმა მუხლით. ამ მუხლის თანახმად, ოჯახში ძალადობა არის ოჯახის ერთი წევრის მიერ მეორის მიმართ ძალადობა, სისტემატური შეურაცხყოფა, მუქარა, შანტაჟი, რამაც გამოიწვია ფიზიკური ტკივილი და ტანჯვა.
126 პრიმა მუხლი აერთიანებს ორ ქმედებას ესენია:
ფიზიკური ძალადობა და ფსიქოლოგიური ძალადობა.
ძალადობაში უნდა მოვიაზროთ როგორც ცემა, ასევე სხვაგვარი ძალადობა.
126ე პრიმა მუხლით კვალიფიკაციისათვის საკმარისია, რომ ფიზიკურ ძალადობას ერთჯერადი ხასიათი ჰქონდეს. ხოლო რაც შეეხება ფსიქოლოგიურ ძალადობას, იგი უნდა ხორციელდებოდეს სისტემატურად და არარის საკმარისი ერთჯერადი ფაქტი.
126ე პრიმა მუხლით განსაზღვრულიქმედებისათვის აუცილებელია შემდეგი გარემოებების ერთობლიობა.
ძალადობა უნდა იყოს ფიზიკური ან ფსიქოლოგირი.
ძალადობამ შედეგად უნდა გამოიწვიოს ფიზიკური ტკივილი ან ტანჯვა.
იგი არ უნდა შეიცავდეს სხვა დანაშუალის ნიშნებს ანუ არ უნდა გამოიწვიოს სსკ-ის 117ე, 118ე ან 122ე მუხლით გათვალისწინებული შედეგი.
ხოლო რაც შეეხება ფიზიკურ ძალადობას, ის გულისხმობს ცემას ან სხვაგვარ ძალადობას. ცემაში იგულისხმება პირის სხეულზე ერთდროულად რამდენიმეჯერ დარტყმა, უშუალოდ, ქმედების განხორციელების მომენტში მაგალითად: სახეში ორჯერ გარტყმა, ფეხის რამდენჯერმე ჩარტყმა, ხოლო სხვაგვარი ძალადობა ნიშნავს ერთჯერადად განხორციელებულ აქტს მაგალითად: სახეში ხელის ერთხელ გარტყმა, თმების მოქაჩვა და ა.შ. ორივე შემთხვევაში აუცილებელია მსხვერპლმა განიცადოს ფიზუკური ტკივილი,მაგრამ ეს არ უნდა იწვევდეს ჯანმრთელობის მსუბუქი დაზიანებაც კი.
ფსიქოლოგიური ძალადობა გულისხმობს,შეურაცხყოფას, შანტაჟს დანმცირებას,რომელსაც აქვს სისტემური ხასიათი და მისი შედეგია ტანჯვა. სისტემატურობა,გულისხმობს დროის მცირე მონაკვეთში ჩადენილ ორზე მეტ მოქმდებას.
126ე პრიმა მუხლი მოიცავს 5დამამძიმებელ გარემოებას ესენია:
წინასწარი შეცნობით არასრულწლოვანის, უმწრო მდგომარეობაში მყოფის, შეზღუდული შესაძლებლობების მქკნე პირის ან ორსული ქალის მიმართ,
არასრულწლოვნის თანდასწრებით მისივე ოჯახია წევრის მიმართ
ორი ან მეტი პირის მიმართ
ჯგუფურად
არაერთგზის
თემა 4
განსხვავება 126ე პრიმა და 126ე მუხლს შორის განსხვავება.
ოჯახური ძალადობის მიზნებისათვის 126ე მუხლს ვიყენებთ მაშინ,როდესაც ფიზიკურ ძალადობას აქვს სისტემატური ხასიათი. სსკ-ის 126ე მუხლის თანახმად დასჯად ქმედებას წარმოდგებს ცემა ან სხვაგვარი ძალადობა, რომელმაც დაზარალებულის ფიზიკური ტკივილი გამოწივია,მაგრამ არ აღმოცენდა 120 მუხლით გათვალსიწინებული შედეგი, ამ შემთხვევაში ქმედება ხორციელდება იმ პირებს შორის,რომლებიც არარიან ოჯახია წევრები,შესაბამისად თუ ოჯახის ერთი წევრი მეორეზე სისტემატურად ძალადობს ფიზიკურად, კვალიფიკაცია მოხდება 11პრიმა-126ე მუხლის 1’2 ნაწილით.
126 პრიმა არის ერთჯერადი ძალადობა და სისტემატიური ფსიქოლოგიური
126 არის მრავალჯერადი ძალადობა,ოჯახში ძალადობის დროს იქნება 11 პრიმა
126 პრიმა მუხლის დამამძიმებელი გარემოებები:
1.წინასწარი შეცნობით არასრუწლოვანის,უმწეო მდგომარეობაში მყოფის,ასევე შეზღუდული შესაძლბელობების მქონე პირის ან ორსული ქალის მიმართ
2.არასრუწლოვანის თანდასწრებით მისი ოჯახის წევრების მიმართ
3.ორი ან მეტი პირის მიმართ
4.ჯგუფურად
თემა 5
ძალადობის ფორმები
ფიზიკური ძალადობა - მასში იგულისხმევა ცემა, წამება, ჯანმრთელობის დაზიანება, თავისუფლების უკანონო აღკვეთა ან სხვა ისეთი მოქმედება რომელიც იწვევს ფიზიკურ ტკივილს ან ტანჯვას. ასევე ჯანმრთელობის მდგომარეობასთაბ დაკავშირებული მოთხოვნების დაუკმაყოფილებლობა რაც იწვევა მსხვერპლის ჯანმრთელობის დაზიანებას ან სიკვდილს.
ფსიქოლოგიური ძალადობა - შეურაცხყოფა, მუქარა, შანტაჟი თავისუფლების უკანონო აღკვეთა ან სხვა ისეთუ მოქმედება, რომელიც იწვევს ადამიანის პატივისა და ღირსების შელახვას. ფსიქოლოფიური ძალადობა გულისხმობს ისეთ ქცევებს, რომლის მიზანიც არის აკონტროლოს, მართოს მსხვერპლის მოქმედებები და მსხვერპლი დაიმორჩილოს. მისი მიზანია მსხვერპლმა დაკარგოს საკთარი თავის რწმენა და მასზე მოძალადებემ მოიპოვოს სრული კონტროლი. ფსიქოლოგიური ძალადობა არის ყველაზე გავრცელებული ძალადობა, თუმცა მისი იდენთიფიცირება რთულია,ვინაიდან ესე აშკრა სამსილი არ არსებობს საიმისდ,რომ ფაქტი აღწერილი იყოს,მაგალითად სფიქოლოგიური ძალადობის დროს მსხვერპლზე არ რჩება ნაკვალევი ან სამხილი.
იძულება - ეს არის ადამიანის ფიზიკური ან ფსიქოლოგიური იძულება შეასრულოს ან არ შეასრულოს ისეთი მოქმედება რომლის შესრულებაც ან შესრულებისგან თავის შეკავება მისი უფლებაა.
სექსუალური ძალადობა - სქესობრივი კავშირი ძალადობით, ძალადობის მუქარით ან მსვერპლის უმწეო მდგომარეობის გამოყენებით. ასევე სქესობრივი კავშირი, სექსუალური ხასიათის ქმედება ან გარყვნილი ქმედება არასრულწლოვნის მიმართ
ეკონომიკური ძალადობა - ქმედება რომელიც იწვევს საკვებით, საცხორებელი და ნორმალური პირობებით უზრუნველყოფის, საკუთრების, შრომის უფლების შეზღუდვას, ასევე თანასაკუთრებაში არსებული ქონებით სარგებლობის უფლების შეზღუდვას ამით უარესდება პირია ეკონომიკური მდგომარეობა.
არასრულწლოვანის კანონიერი ინტერესების უგულებელყოფა - მშობლის, ან სხვა კანონიერი წარმომადგენლის მიერ არასრულწლოვნის ფიზიკური ან ფსიქოლოგიური საჭიროებების დაუკმაყოფილებლობა, საფრთხისგან დაუცველობა, საბაზისო განათლების უფლების შეზღუდვა და ა.შ თუკი მშობელს ან სხვა კანონიერ წარმომახგენელს აქვს სათანადო ინფორმაცია და ხელი მიუწვდება შესაბამის მომსახურებაზე.
თემა 6
სექსუალური შევიწროვება და მისგან დაცვის სამართლებრივი მექანიზმები
სექსუალური შევიწროვება არის დისკრიმინაციის ერთერთი ფორმა.
სექსუალური შევიწროვება არის სექსუალური ხასიათის ნებისმიერი არასასურველი სიტყვიერი ან არასიტყვიერი, ან ფიზიკური ქცევა, რომელიც მიზნად ისახავს ან იწვევს პირის ღირსების შელახვას და მისთვის დამაშინებელი, მტრული გარემოს შექმნას. სექსუალური შევიწროვება შეიძლება გამოვლინდეს შემდეგი ფორმებით:
ფიზიკური ქცევა- არასასურველ შეხება სხეულის სხვადასხვა ადგილას, ფიზიკური ფორმა შეიძლება მოიცავდეს კოცნას, ჩქმეტას,ჩახუტებას და ა.შ
სიტყვიერი ანუ ველბარული - ქცევა გამოიხატება სექსუალური შინაარის ფრაზების თქმაში, შეურაცხმყოფელი შენიშვნებისა და კომენტარების გაკეთებაში
არასიტყვიერი, ანუ ვერბალური ქცევა - ნიშნავს სექსუალური ხასიათის ქცევა ჟესტიკულაციის გამოყენებით, ან კონკლუდენტური მოქმედებით განხორციელებულ ქმედებას,მაგალითად: სექსუალური ხასიათის ფოტოების ან ვიდეოების ჩვენება, წერილების გაგზავნა.
სექსუალური შევიწროვების დასადგენად მნიშვნელოვანია არსებობდეს შემდეგი გარემოებები ერთობლივად :
1. ადგილი უნდა ჰქონდეს სექსუალური ხასიათის ქცევას
2. ჩადენილი უნდა იყოს საჯარო სივრცეში
3. არასასურველი უნდა იყოს იმ პირისთვის ვის მიმართაც არის განხორციელებეული
4. მიზნად უნდა ისახავდეს ან იწვევდეს პირის ღირსების შელახვას
5. უნდა ქმნიდეს დამაშინებელ მტრულ დამამცირებელ ან შეურაცხმყოფელ გარემოს ადრესატისათვის.
სექსუალური შევიწროვება დასაქმების ადგილზე
სამუშაო ადგილზე შევიწროვებაა,როდესაც ხდება ცალკეული პირის მინართ სხვებთან შედარებით არახელსაყრელი გარემოს შექმნა, კონკრეტულ შემთხვევაში იგი ვლინდება არასასურველი მზერით, შეურაცხმყოფელი ხუმრობით, და ა.შ.
სექსუალური შევიწროვრბის ორი ძირითადი სახე არსებობს :
1. მომსახურება მომსახურების სანაცვლოდ, რომელიც ითვალისწინება სექსუალური ხასიათის მოთხოვნის არსებობას ქმედებაში და მისი მიზანია გავლენა მოახდინოს ადამიანის სამსახურსა და კარიერაზე, ამდროს ხდება ძალაუფლების ბოროტად გამოყენება, ეს ხდება მაშინ როდესაც ხდება სამსახურეობრივი წახალისება, დაწინაურება, ხელფასის გაზრდა,სექსუალური კავშირის სანაცვლოდ.
ასევე შეიძლება სექსუალურ კავშირზე უარმა გავლენა მოახდინის პირის სამსახურეობრივ მოვალეობაზე.
2. ეს არის მტრული გარემოს შექმნა. მსხვერპლისათვის იქმნება არასასრუველი გარემო თუმცა არ გვხვდება სექსუალური ურთიერთობის მოთხოვნის ელემენტი.
სამუშაო ადგილზე სექსულაური შევიწროების დროს მსხვერპლს შეუძლია მიმართოს:
1.სასამართლოს 2.სახალხო დამცველს 3.მის ორგანიზაციაში არსებულ შიდა რეგულისების გასაჩივრების მექანიზმი
სექსუალური შევიწროება საჯარო სივრცეში
საჯარო სივრცეში სექსუალური შევიწროება განისაზღვრა ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევად -166’ მუხლით.
166’ მუხლი - საზოგადოებრივ ადგილებში პირის მიმართ არარასურველი სექსუალური ხასიათის ქცევა.პირის პასუხსიმგებლობა მძიმდება თუ სამართლადარღვევა ჩადენილი იქნება განმეორებით - ადმინისტრაციული სახდელის დადებიდან 1 წლის განმავლობაში,წინასწარი შეცნობით არასრწულოვანის,უმწეო მდგომარეობაში მყოფი ადამიანის,ორსული ქალის,შშმ პირის მიმართ ან არასრუწლოვანის თანდასწრებით,ასევე ორი ან მეტის პირის მიმართ.ჯარიმის ოდენობა იზრდება და ყველაზე მძიმე დამამძიმებელი გარემოებების შემთხვევაში ჯარიმასთან ერთად გათვალისწინებულია გამოსასწორებელი სამუშაო 1 თვის განმავლობაში ან ადმინისტრაციული პატიმრობა (10დღე).
ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა კოდექსის მიზნებისთვის სექსუალური შევიწროების დასასდგენად მნიშვნელოვანია აშკარა გარემოებების არსებობა:
1.ადგილი უნდა ქონდეს სექსუალურ ქცევას
2.ჩადენილი უნდა იყოს საჯარო სივრცეში
3. არასასურველი უნდა იყოს იმ პირის მიმართ ვის მიმართაც ხორციელედება
4.მიზნად უნდა ისახავდეს იმ პირის ღირსების შელახვას
5.უნდა ქმნიდეს მტრული,დამამცირებელი,ასევე ღირსების შემლახველი შეურაცმყოფელი გარემოებების შექმნას.
სექსუალური შევიწროება უნდა იყოს საჯაროდ ხელმისაწვდომი(ნებისმიერ პირს აქვს ყოფნის უფლება),ეს შესაძლოა იყოს ღია ან დახურული:
ღია სივრცე - ქუჩა,ეზო,პარკი
დარუხული სივრცე - კაფე,რესტორანი საზოგადოებრივი ტრანსპორტი და.აშ
შევიწროვების მექანიზმები
ნებისმირ პირს, რომელიც მსხვერპლად მიიჩნევს თავს, უფლება აქვს სასამართლოში შეიტანოს სარჩელი. პირის უფლება აქვს მოითხოვოს დისკრიმინსციული ქმედების შეწყვეტა ან მისი შედეგების აღმოფხვრა, ან მატერიალური ან მორალური ზიანის ანაზღაურება. სასამარათლო სარჩელის შეტანიდან 3დღის ვადაში განიხილავს წარმოებაში მიღების საკითხს, ასევე მოსარჩელეს აძლევს ხარვეზების აღმოსაფხვრელად 3დღის ვადას, თუ წარმოებაში არ მიიღებს მაშინ ეს საჩივრდება კერძო საჩივრით სააპელაციო სასამართლოში მოსარჩელის მიერ მისი გაცნობიდან 3დღის ვადაში. თუ საჩივარი დაკმაყოფილდა სააპელაციო სასამართლო საქმეს უბრუნენს პირველი ინსტანციის სასამარათლო საქმის განხილვის შედეგდ სასამართლოს გამოაქვს გადაწყვეტილება დისკრიმინსციის ფაქტის დადასტურების ან სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ.
მეორე მექანიზმი არის სახალხო დამცველისათვის მიმართვა. მისთვის მიმართვის ხანდაზმულობის ვადა არარის განსაზღვრული და ნებისმიერ დროს შეუძლია პირს მიმართვა. პირს რომელიც სახალხო დამცველს მიმართავს განცხადბით უნდა მიუთითოს ის ფაქტები, რომელიც სექსუალური შევიწროვების ვარაუდს იძლევა.
დისკრიმინაციის, სექსუალური შევუწროვების ფაქტი თუ დადასტურდა სახალხო დამცველი მოპასუხეს მიმართავს რეკომენდაციით, რომელიც შეიძლება შეიცავდეს
1. სექსუალური შევიწროვების შეწყვეტას ან მომავალში თავიდან აცილებას.
2. თუ იმ დროს რეკომენდაციის ადრესატი ორგანიზაცია ან დაწესებულება - სექსუალური შევიწროების პრვენციის შიდა მექანიზმის დოკუმენტის შემუშავებას. თუ ფაქტი არ დადასტურდა, სახალხო დამცველი წყვეტს საქმისწარმოებას.
სასამართლოსა და სახალხო დამცველის გარდა არსებობის შემთხვევაში მსხვერპლს შეუძლია გამოიყენოს შიდა გასაჩივრების მექანიზმები,შევიწროვების ფაქტზე საჩივრით შეუძლია მიმართოს მის ორგანიზაციაში არსებულ შესაბამის ორგანოს ან პირს.
კანონი ითვალისწინებს გარკვეულ შეზღუდვებს,სახალხო დამცველი აჩერებს საქმისწარმოებას თუ იმავე ფაქტობრივ გარემოებებს შეისწავლის სასამართლო და წყვეტს იმ შემთხვევაში, თუ არსებობს სასამართლო გადაწყვეტილება ამ გარემოებების შესახებ.
თემა7
ადევნება
ნორმა იცავს ადამიანის ცხოვრების ინდივიდუალურ სფეროს,მის თავისუფლებასა და გადაწყვეტილების მიღების თუ თავისუფლად მოქმედების შესაძლებლობას,ასევე შინაგანი სიმშვიდის უფლების დაცვას,რადგანაც ადევნების ნებისმიერი ობიექტი,უპირველესყოვლისა,არის ფსიქოლოგიური ტეროტის მსხვერპლი.
ადევნება ხდება ერთი ინდივიდის მიერ ან მესამე პირის მეშვეობით,მისი ოჯახის წევრის ან ახლო ნათევის მიმართ.
ადევნებაში იგულისმება:
-უკანონო თვალთვალი
-არასასურველი კომუნიკაციის დამყარება,ტელეფონის,ელექტრონული მესიჯით ან სხვა საშუალებით.
-ნებისმიერი სხვა განზრახი ქმედება
ადევნება სისტემატიურად ხორციელდება და იწვევს პირის ფსიქიკურ ტანჯვას ან მისი ოჯახის წევრის,ასევე ახლო ნათესავის მიმართ ძალადობის გამოყენების ან ქონების განადგურების საფუძვლიან შიშს,რაც პირის ცხოვრების წესს მნიშვნელოვნად შეცვლას აიძულებს ან მისი მნიშვნელოვნად შეცვლის რეალურ საჭიროებას ქმნის.
თემა 8
126-ე პრიმას ელემენტები
კაზუსები
კაზუსი 1
1. ესმას,ქმარმა ორჯერ დაარტყა მუშტი ეს დავაკვალიფიცირდება - 126 პრიმა მუხლით,შემდეგ ქმარმა ესმას ტელეფონი დაუმტვრია,რომელიც 150 ლარი ოდენობის იყო - 11’კვალიფიკაცია იქნება 187-ე მუხლით თანახმად,150 ლარი არ წარმოადგენს მნიშვნელოვან ზიანს.შემდეგ ესმას ქმარმა, როდესაც ესმას დიშვილი შემოვიდა მათთთან,ესმას ქმარმა თმაზე მოქაჩა ესმას დიშვილს -კვალიფიკაცია 11 პრიმა მუხლი,რადგან დისშვილი არ ითვლება ოჯახის წევრად. ან მეორე ვარიანტი ესე დაკვალიფიცირდება -კვალიფიკაცია 126 -ე მუხლის დამამძიმებელი გარემოება არასრუწლოვნის მიმართ,მიუხედავად,იმისა,რომ ეს არასრუწლოვანი არ არის ოჯახის წევრი.
კაზუსი 2
2022 წლის აპრილში (ზუსტი რიცხვი და დრო დაუნდეგენელია) ირაკლიმ გენდერული ნიშნით შეუწყნარებლობის მოტივით აუკრძალა მეუღლეს ( თეკლას) მისი ნებართვის გარეშე ქუჩაში,მაღაზიაში წასვლა და თუკი მისი ნებართვის გარეშე სადმე ნაბიჯს გადადგამდა დაემუქრა სიცოცხლის მოსპობით.თეკლას გაუჩნდა მუქარის განხორციელების საფუძვლიანი შიში - დაკვალიფიცირდება 11 პრიმა 151-ე მუხლის 1 ნაწილით და ‘’დ’’ ქვეპუნქტით.ასევე,2022 წლის აპრილის დაახლოებით 11:00ზე ირაკლიმ მეუღლეს ხელი მოუჭირა,მარჯვენა ხელის არეში,რა დროსაც თეკლამ განიცადა ფიზიკური ტკივილი და ამ ფაქტს შეესწრო მათი არასრუწლოვანი 17 წლის შვილი - დაკვალიფიცირდება 126-ე პრიმა მუხლის მე-2 ნაწილის ‘’გ’’ ქვეპუნქტით.
კაზუსი 3
ლეილა ფაქტობრივ ქორწინებაში იმყოფებოდა შალვასთან
ერთად თანაცხოვრების პერიოდში,შალვა ხშირად სიტყვიერ შეურაცყოფას აყენებდა მეუღლეს,მიაჩნდა რომ ქალის მთავარი მოვალეობა იყო საოჯახო საქმეების კეთება და ბავშვის აღზრდა.მორიგი კონფლიქტის შემდეგ,ლეილამ სცადა მოკვლა და დიდი რაოდენობით წნევის დამწევი საშუალებები დალია,თუმდა დროული სამედიცინო ჩარევის შედეგად,მოხერხდა მისი გადარჩენა.აღნიშნული შემთხვევის შემდეგ,ლეილა ქმარს გაშორდა და საცოხვრებლად თავისი მშობლების სახლში გადავიდა -კვალიფიკაცია 126 პრიმა მუხლი ფაქტობრივი ქორწინეაც ოჯახის წევრობას მიგვანიწშნებს,ასევე იქნება 11 პრიმა მუხლის და 115 მუხლის მე-2 ‘’ბ’’ ქვეპუნქტი.
შალვასთვის ესეც არ აღმოჩნდა საკმარისი.ერთ დღეს ნასვამ მდგომარეობაში მყოფი შალვა მივიდა ლეილას მშობლების სახლში,თუმდა იქ არავინ არ დახვდა.ამის შემდეგ შალვა მივიდა ლეილას მშობლების მეზობლებთან და უთხრა - ლეილას მშობლებისთვის გადაეცა,რომ სახლს გადაუწვავდა.მეზობელმა იმავე დღესვე გადასცა ლეილას მშობლებს შალვას დანაბარები,რომლებმაც მაშინვე მიმართეს პოლიციას,რადგან იფიქრეს,რომ შალვას რეალურად შეეძლო ამ ყველაფრის გაკეთება - დაკვალიფიცირდება 151-ე მუხლის 1-ლი ნაწილით.
კაზუსი 4
კახა და ნინო ფიქტიურ ქორწინებაში არიან,რამდენიმე წელია.კახა სულ ეუბნებოდა შურაცმყოფელ სიტყვებს ნინოს,ისეთ რეპლიკებს,როგორიცაა უსაქმური ხარ და.აშ
შემდეგ ნინო წავიდა თავისი მშობლების სახლში კახას დაუკითხავად,კახამ ამის გამო ნინოს შეასხა ბენზინი და ნინომ მიიღო 70%დამწვრობა და 12 დღეს გარდაიცვალა.
პასუხი:126პრიმა მუხლი,რადგან ნინო იყო სისტემატური ფსიქოლოგიური ძალადობის ქვეშ,რაც იწვევდა ნინოს ტანჯვას.ხოლო კახას მიერ ჩადენილი ქმედება (ბენზინის შესხმა) დაკვალიფიცირდება 11’პრიმა მუხლით,ასევე 109 მუხლის ბ,თ,კ,მ ქვეპუნქტებით.
ბ - სიცოცხლისთვის საშიში ნივთიერების გამოყენებით
თ - გენდერის ნიშნით
კ - ოჯახის წევრის
მ - განსაკუთრებული სისასტიკით
კაზუსი 5
ალეხანდრო და ესმერალდა იმყოფებოდნენ რეესგისტრირებულ ქორწინებაში.ერთად ცხოვრების პერიოდში,ალეხანდრო გარკვეული პერიოდულობით ფიზიკურად ძალადობდა ესმერალდაზე.ესმერალდა ერთი თვის განმავლობაში ხშირად გახდა ფიზიკური ძალადობის მსხვერპლი,თუმდა კონკრეტული თარიღების და პერიოდს ვერ იხსენებს.ფიზიკურ ძალადობასთან ერთად თან ახლვდა სიტყვიერი შეურაცყოფები.ალეხანდრო მეუღლეს თითქმის ყოველდღიურად ეუბნდებოდა,რომ არაფრის მაქნისი არ იყო და ასე ცოლი არ სჭირდებოდა
პასუხი :ერთი თვის განმავლობაში,როდესაც ურტყამდა ესმერალდას ეს იქნება 11 პრიმა 126-ე მუხლის 2 ნაწილი.
კაზუსი 6
ანა და გივი 8 წლის განმავლობაში იმყოფებოდნენ არარესგიტრირებულ ქორწინებაში.ბოლო ერთი წლის განმავლობაში მათ ურთიერთობა დაეძაბათ,ჰქონდათ ხშირი კონფლიქტები,რაც გამოიხატებოდა გივის მიერ ანას მიმართ განხორცეიელებულ ძალადობაში,კერძოდ,გივი თავის მეუღლეს ბოლო ერთის წლის განმავლობაში ხშირად სცემდა ხელებისა და ფეხების გამოყენებით. 11 პრიმა 126-ე მუხლის 1-2 ნაწილი
თანაცხოვრების მე 2 წელს ანა დაშორდა მეუღლეს,წამოვიდა სახლიდან და თავის მშობლებთან გადავიდა საცხოვრებლად,რადგან ვეღარ გაუძლო გივის მხრიდან განხორციელებულ ძალადობას,ასევე გივი ეუბნებოდა,რომ თუ დაშორდება ის მას დაასახიჩრება ისე,რომ მას არავინ შეხედავდა - დაკვალიფიცირდება 151-ე მუხლის 1 ნაწილით. ასევე უნდა გამოვიყენოთ 150-ე მუხლი იძულება მუქარის ხერხით.ანა მოქმედებს თავისი ნების საწინააღდმეგოთ და მუქარი ხერხით იმიტომ,რომ გივი ემუქრება მას სახის დასახიჩრებით.
დაშორების მიუხედავად,გივი ანს მოსვენებას არ აძლევდა.2018 წლის 5 სექტემბერს გივი დაუკავშირდა ანას მამას-ჯემალის და უთხრა,რომსახლს გადაუწვავდა,რადგან მას ადანაშაულებდა ანას დაშორების გამო.ჯემალი ძალიან შეაშინა გივის სიტყვებმა და იფიქრა,რომ მას მართლაც შეეძლო ამ ყველაფრის გაკეთება - დაკვალიფიცირდება 151-ე მუხლით,ეს არის მუქარა,რადგანაც გივი ანას მამას (ჯემალის) ემუქრება სახლის გადაწვით.
მოცემული კაზუსის მიხედვით გამომძიებელს უფლება ჰქონდა ფატი დაებარებინა გამოკითხვაზე,ასევე მისი უფლება იყო,რომ განემარტა მისი,როგორც გამოსაკითხი პირის უფლებები და მოვალეობები. საქათელოს სისხლის სმარათლის საპროცესო კოდექსის 113-ე მუხლის მიხედვით.
რაც შეეხება სახელმწიფოპ ხარჯზე დამცველით სარგებლობას, გამომძიებელს ამის თქმის უფლება არ ჰქონდა,რადგან სახელმწიფოს არ ევალება ადვოკატის დანიშვნა. ფატის პოზიციას უარის თქმის შესახებ,რის მიზეზადაც დაასახელა რომ ის იყო ბრალდებული ბონდოს საცოლე არ არის კანონიერი, რადგან საცოლის შემთხვევაში არ ვრცელდება ნათესაობის ტერმინი. საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-3 მუხლის მიხედვით საცოლე არ ითვლება ახლო ნათესავად, რის საფუძველზეც შეეძლო მას უარი ეთქვა ჩვენებაზე.
მოცემული კაზუსიდან ირკვევა,რომ ფატი არის ბრალდებულის დედა და ამასტანავე პირი,რომელიც შეესწრო ფაქტს,სადაც მისი შვილი და იმ მყოფი ახალგზარდები სცემდენნ ზირს დაგდებულ ახალგაზრდას.ფატიმ გამოიყენა უფლება ჩვენების მიცემაზე უარის თქმის მიცემაზე და მან ჩვენებაზე უარიტქვა,რადგან ბრალდებული იყო ტავისი ვაჟი,რომელიც მონაწილეობდა ჩხუბში.სასამათლომ გაანთავისუფლა ცვენების მიცემისგან ფატი,მაგრამ პროკურორმა ამ საკითხთან დაკავშირებით გამოთქვა პროტესტი,რადგან ის იყო ექიმი და მას ჰქონდა პროკურორის თქმით ვალდებულება,რომ მას მიეცა ჩვენება.აღნიშნული კაზუსიდან გამომდინარე ფატი არის ბრალდებულის ახლო ნათესავი საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსის მე-3 მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით ახლო ნათესავად ითვლება მშობელი,ხოლო სსსკ-ის 50-ე მუხლის მიხედვით ახლო ნათესავი არ არის ვალდებული იყოს მოწმე,ამიტომ არ არის დარღვეული კანონი.
თემა 1
ოჯახში ძალადობის მახასიათებლები
ოჯახში ძალადობა ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული და სერიოზული ძალადობაა,რომელიც მოიცავს საზოგადოების ყველა ფენას. მისი ძირითადი და უმნიშვნელოვანესი მახასიათებელი არის ის, რომ ხდება ერთმანეთთან დაკავშირებულ პირებს შორის - ოჯახის წევრებს შორის.ოჯახში ძალადობა გულისხმობს ოჯახის ერთი წევრის მიერ, მეორის კონსტიტუციური უფლებების უხეშ დარღვევას ფიზიკური, ფსიქოლოგიური, ეკონომიკური, სექსუალური ძალადობით, უგულვებელყოფითა და იძულებით. იმისათვის რომ ქმედება ჩაითვალოს ოჯახში ძალადობად, მას უნდა ახასიათებდეს პირველრიგში ის, რომ ხდებოდეს ოჯახის წევრებს შორის, ოჯახში ძალადობა არ შემოიფარგლება ერთჯერადი აქტით და ახასიათებს ზრდის ტენდენცია და განმეორებითობა, ასევე მას ახასიათებს ძალთა ასიმეტრია, ანუ მოძალადე ყოველთვის უფრო ძლიერია ფიზიკურად ან აქვს სხვა რაიმე უპირატესობა ვიდრე მსხვერპლი, ასევე ოჯახში ძალადობა უდიდეს გავლენას ახდებს სხვა ოჯახის წევრებზე, განსაკუთრებუთ წრასრულწლოვნებზე და მის შედეგად დაზარალებული ყველაზე ხშირად არის ქალი რაც თავისთავად ნიშნავს რომ ყველაზე უარყოფით გავლენას ახდენს ქალებზე.
თემა2
ძალადობის ფაზები და დინამიკა
ოჯახში ძალადობის წარმოსადგენად რამდენჯმს მოდელი არსებობს თუმცა ყველაზე გავრცელებულია ლენორ უოლკერის ძალადობის ციკლის თეორია რომელიც ძალადობის 3 ფაზას მოიცავს,ესენია:
1 - ეს არის დაძაბულობის ზრდა. ეს ფაზა ხასითადება იმით რომ პიროვნებებს შორის იზრდება დაძაბულობა. ამ დროს სავარაუდო მსხვერპლი ცდილობს,რომ თავიდან აირიდოს ეს და დაამშვიდოს პოტენციური მოძალადე. ეს ფაზა აეიძლება გაგრძელდეს წლები ან თვეები
2 - ეს არის სერიოზული ინციდენტი და ამდროს უკვე მსხვერპლს არ შეუძლია სიტუაციის კონტროლი და იძულებულია სხვადასხვაგვარად ეცადოს თავის დაცვას. ეს ფაზა შეიძლება გაგრძელდეს 2-24 საათის განმავლობაში.
3 - ფაზა არის ე.წ თაფლობის თვე. მეორე ფაზის ანუ ძალადობის სერიოზული ინციდენტის შემდეგ მოძალადე ცდილობს გამოისყიდოს თავის დანაშაული, ითხოვს პატიებას, შერიგებას, მსხვერპლსაც უჩნდება ნდობა და გონია,რომ მოძალადე იცვლება, თუმცა არა, დროის გასვლასთან ერთად ძალადობის ხარისხიც და სიხშირეც მატულობს. ამიტომაც ძალადობის ეს მოდელი წრიულად არის გამოხატული,რაც იმის მანიშნებელი,რომ მესამე ფაზის შემდეგ ყველაფერი ისევ ახლიდან იწყება.
ეს არის ე.წ ძალადობის ბორბალი.
თემა 3
ქალთა მიმართ და ოჯახში ძალადობის წინააღმდეგ ბრძოლის სამართლებრივი მექანიზმი 126-ე პრიმა მუხლის განმარტება.
სისხლის სამართლის კოდექსში ცალკე შემადგენლობად არის განსაზღვრული ოჯახში ძალადობა, რომელიც რეგულირდება 126ე პრიმა მუხლით. ამ მუხლის თანახმად, ოჯახში ძალადობა არის ოჯახის ერთი წევრის მიერ მეორის მიმართ ძალადობა, სისტემატური შეურაცხყოფა, მუქარა, შანტაჟი, რამაც გამოიწვია ფიზიკური ტკივილი და ტანჯვა.
126 პრიმა მუხლი აერთიანებს ორ ქმედებას ესენია:
ფიზიკური ძალადობა და ფსიქოლოგიური ძალადობა.
ძალადობაში უნდა მოვიაზროთ როგორც ცემა, ასევე სხვაგვარი ძალადობა.
126ე პრიმა მუხლით კვალიფიკაციისათვის საკმარისია, რომ ფიზიკურ ძალადობას ერთჯერადი ხასიათი ჰქონდეს. ხოლო რაც შეეხება ფსიქოლოგიურ ძალადობას, იგი უნდა ხორციელდებოდეს სისტემატურად და არარის საკმარისი ერთჯერადი ფაქტი.
126ე პრიმა მუხლით განსაზღვრულიქმედებისათვის აუცილებელია შემდეგი გარემოებების ერთობლიობა.
ძალადობა უნდა იყოს ფიზიკური ან ფსიქოლოგირი.
ძალადობამ შედეგად უნდა გამოიწვიოს ფიზიკური ტკივილი ან ტანჯვა.
იგი არ უნდა შეიცავდეს სხვა დანაშუალის ნიშნებს ანუ არ უნდა გამოიწვიოს სსკ-ის 117ე, 118ე ან 122ე მუხლით გათვალისწინებული შედეგი.
ხოლო რაც შეეხება ფიზიკურ ძალადობას, ის გულისხმობს ცემას ან სხვაგვარ ძალადობას. ცემაში იგულისხმება პირის სხეულზე ერთდროულად რამდენიმეჯერ დარტყმა, უშუალოდ, ქმედების განხორციელების მომენტში მაგალითად: სახეში ორჯერ გარტყმა, ფეხის რამდენჯერმე ჩარტყმა, ხოლო სხვაგვარი ძალადობა ნიშნავს ერთჯერადად განხორციელებულ აქტს მაგალითად: სახეში ხელის ერთხელ გარტყმა, თმების მოქაჩვა და ა.შ. ორივე შემთხვევაში აუცილებელია მსხვერპლმა განიცადოს ფიზუკური ტკივილი,მაგრამ ეს არ უნდა იწვევდეს ჯანმრთელობის მსუბუქი დაზიანებაც კი.
ფსიქოლოგიური ძალადობა გულისხმობს,შეურაცხყოფას, შანტაჟს დანმცირებას,რომელსაც აქვს სისტემური ხასიათი და მისი შედეგია ტანჯვა. სისტემატურობა,გულისხმობს დროის მცირე მონაკვეთში ჩადენილ ორზე მეტ მოქმდებას.
126ე პრიმა მუხლი მოიცავს 5დამამძიმებელ გარემოებას ესენია:
წინასწარი შეცნობით არასრულწლოვანის, უმწრო მდგომარეობაში მყოფის, შეზღუდული შესაძლებლობების მქკნე პირის ან ორსული ქალის მიმართ,
არასრულწლოვნის თანდასწრებით მისივე ოჯახია წევრის მიმართ
ორი ან მეტი პირის მიმართ
ჯგუფურად
არაერთგზის
თემა 4
განსხვავება 126ე პრიმა და 126ე მუხლს შორის განსხვავება.
ოჯახური ძალადობის მიზნებისათვის 126ე მუხლს ვიყენებთ მაშინ,როდესაც ფიზიკურ ძალადობას აქვს სისტემატური ხასიათი. სსკ-ის 126ე მუხლის თანახმად დასჯად ქმედებას წარმოდგებს ცემა ან სხვაგვარი ძალადობა, რომელმაც დაზარალებულის ფიზიკური ტკივილი გამოწივია,მაგრამ არ აღმოცენდა 120 მუხლით გათვალსიწინებული შედეგი, ამ შემთხვევაში ქმედება ხორციელდება იმ პირებს შორის,რომლებიც არარიან ოჯახია წევრები,შესაბამისად თუ ოჯახის ერთი წევრი მეორეზე სისტემატურად ძალადობს ფიზიკურად, კვალიფიკაცია მოხდება 11პრიმა-126ე მუხლის 1’2 ნაწილით.
126 პრიმა არის ერთჯერადი ძალადობა და სისტემატიური ფსიქოლოგიური
126 არის მრავალჯერადი ძალადობა,ოჯახში ძალადობის დროს იქნება 11 პრიმა
126 პრიმა მუხლის დამამძიმებელი გარემოებები:
1.წინასწარი შეცნობით არასრუწლოვანის,უმწეო მდგომარეობაში მყოფის,ასევე შეზღუდული შესაძლბელობების მქონე პირის ან ორსული ქალის მიმართ
2.არასრუწლოვანის თანდასწრებით მისი ოჯახის წევრების მიმართ
3.ორი ან მეტი პირის მიმართ
4.ჯგუფურად
თემა 5
ძალადობის ფორმები
ფიზიკური ძალადობა - მასში იგულისხმევა ცემა, წამება, ჯანმრთელობის დაზიანება, თავისუფლების უკანონო აღკვეთა ან სხვა ისეთი მოქმედება რომელიც იწვევს ფიზიკურ ტკივილს ან ტანჯვას. ასევე ჯანმრთელობის მდგომარეობასთაბ დაკავშირებული მოთხოვნების დაუკმაყოფილებლობა რაც იწვევა მსხვერპლის ჯანმრთელობის დაზიანებას ან სიკვდილს.
ფსიქოლოგიური ძალადობა - შეურაცხყოფა, მუქარა, შანტაჟი თავისუფლების უკანონო აღკვეთა ან სხვა ისეთუ მოქმედება, რომელიც იწვევს ადამიანის პატივისა და ღირსების შელახვას. ფსიქოლოფიური ძალადობა გულისხმობს ისეთ ქცევებს, რომლის მიზანიც არის აკონტროლოს, მართოს მსხვერპლის მოქმედებები და მსხვერპლი დაიმორჩილოს. მისი მიზანია მსხვერპლმა დაკარგოს საკთარი თავის რწმენა და მასზე მოძალადებემ მოიპოვოს სრული კონტროლი. ფსიქოლოგიური ძალადობა არის ყველაზე გავრცელებული ძალადობა, თუმცა მისი იდენთიფიცირება რთულია,ვინაიდან ესე აშკრა სამსილი არ არსებობს საიმისდ,რომ ფაქტი აღწერილი იყოს,მაგალითად სფიქოლოგიური ძალადობის დროს მსხვერპლზე არ რჩება ნაკვალევი ან სამხილი.
იძულება - ეს არის ადამიანის ფიზიკური ან ფსიქოლოგიური იძულება შეასრულოს ან არ შეასრულოს ისეთი მოქმედება რომლის შესრულებაც ან შესრულებისგან თავის შეკავება მისი უფლებაა.
სექსუალური ძალადობა - სქესობრივი კავშირი ძალადობით, ძალადობის მუქარით ან მსვერპლის უმწეო მდგომარეობის გამოყენებით. ასევე სქესობრივი კავშირი, სექსუალური ხასიათის ქმედება ან გარყვნილი ქმედება არასრულწლოვნის მიმართ
ეკონომიკური ძალადობა - ქმედება რომელიც იწვევს საკვებით, საცხორებელი და ნორმალური პირობებით უზრუნველყოფის, საკუთრების, შრომის უფლების შეზღუდვას, ასევე თანასაკუთრებაში არსებული ქონებით სარგებლობის უფლების შეზღუდვას ამით უარესდება პირია ეკონომიკური მდგომარეობა.
არასრულწლოვანის კანონიერი ინტერესების უგულებელყოფა - მშობლის, ან სხვა კანონიერი წარმომადგენლის მიერ არასრულწლოვნის ფიზიკური ან ფსიქოლოგიური საჭიროებების დაუკმაყოფილებლობა, საფრთხისგან დაუცველობა, საბაზისო განათლების უფლების შეზღუდვა და ა.შ თუკი მშობელს ან სხვა კანონიერ წარმომახგენელს აქვს სათანადო ინფორმაცია და ხელი მიუწვდება შესაბამის მომსახურებაზე.
თემა 6
სექსუალური შევიწროვება და მისგან დაცვის სამართლებრივი მექანიზმები
სექსუალური შევიწროვება არის დისკრიმინაციის ერთერთი ფორმა.
სექსუალური შევიწროვება არის სექსუალური ხასიათის ნებისმიერი არასასურველი სიტყვიერი ან არასიტყვიერი, ან ფიზიკური ქცევა, რომელიც მიზნად ისახავს ან იწვევს პირის ღირსების შელახვას და მისთვის დამაშინებელი, მტრული გარემოს შექმნას. სექსუალური შევიწროვება შეიძლება გამოვლინდეს შემდეგი ფორმებით:
ფიზიკური ქცევა- არასასურველ შეხება სხეულის სხვადასხვა ადგილას, ფიზიკური ფორმა შეიძლება მოიცავდეს კოცნას, ჩქმეტას,ჩახუტებას და ა.შ
სიტყვიერი ანუ ველბარული - ქცევა გამოიხატება სექსუალური შინაარის ფრაზების თქმაში, შეურაცხმყოფელი შენიშვნებისა და კომენტარების გაკეთებაში
არასიტყვიერი, ანუ ვერბალური ქცევა - ნიშნავს სექსუალური ხასიათის ქცევა ჟესტიკულაციის გამოყენებით, ან კონკლუდენტური მოქმედებით განხორციელებულ ქმედებას,მაგალითად: სექსუალური ხასიათის ფოტოების ან ვიდეოების ჩვენება, წერილების გაგზავნა.
სექსუალური შევიწროვების დასადგენად მნიშვნელოვანია არსებობდეს შემდეგი გარემოებები ერთობლივად :
1. ადგილი უნდა ჰქონდეს სექსუალური ხასიათის ქცევას
2. ჩადენილი უნდა იყოს საჯარო სივრცეში
3. არასასურველი უნდა იყოს იმ პირისთვის ვის მიმართაც არის განხორციელებეული
4. მიზნად უნდა ისახავდეს ან იწვევდეს პირის ღირსების შელახვას
5. უნდა ქმნიდეს დამაშინებელ მტრულ დამამცირებელ ან შეურაცხმყოფელ გარემოს ადრესატისათვის.
სექსუალური შევიწროვება დასაქმების ადგილზე
სამუშაო ადგილზე შევიწროვებაა,როდესაც ხდება ცალკეული პირის მინართ სხვებთან შედარებით არახელსაყრელი გარემოს შექმნა, კონკრეტულ შემთხვევაში იგი ვლინდება არასასურველი მზერით, შეურაცხმყოფელი ხუმრობით, და ა.შ.
სექსუალური შევიწროვრბის ორი ძირითადი სახე არსებობს :
1. მომსახურება მომსახურების სანაცვლოდ, რომელიც ითვალისწინება სექსუალური ხასიათის მოთხოვნის არსებობას ქმედებაში და მისი მიზანია გავლენა მოახდინოს ადამიანის სამსახურსა და კარიერაზე, ამდროს ხდება ძალაუფლების ბოროტად გამოყენება, ეს ხდება მაშინ როდესაც ხდება სამსახურეობრივი წახალისება, დაწინაურება, ხელფასის გაზრდა,სექსუალური კავშირის სანაცვლოდ.
ასევე შეიძლება სექსუალურ კავშირზე უარმა გავლენა მოახდინის პირის სამსახურეობრივ მოვალეობაზე.
2. ეს არის მტრული გარემოს შექმნა. მსხვერპლისათვის იქმნება არასასრუველი გარემო თუმცა არ გვხვდება სექსუალური ურთიერთობის მოთხოვნის ელემენტი.
სამუშაო ადგილზე სექსულაური შევიწროების დროს მსხვერპლს შეუძლია მიმართოს:
1.სასამართლოს 2.სახალხო დამცველს 3.მის ორგანიზაციაში არსებულ შიდა რეგულისების გასაჩივრების მექანიზმი
სექსუალური შევიწროება საჯარო სივრცეში
საჯარო სივრცეში სექსუალური შევიწროება განისაზღვრა ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევად -166’ მუხლით.
166’ მუხლი - საზოგადოებრივ ადგილებში პირის მიმართ არარასურველი სექსუალური ხასიათის ქცევა.პირის პასუხსიმგებლობა მძიმდება თუ სამართლადარღვევა ჩადენილი იქნება განმეორებით - ადმინისტრაციული სახდელის დადებიდან 1 წლის განმავლობაში,წინასწარი შეცნობით არასრწულოვანის,უმწეო მდგომარეობაში მყოფი ადამიანის,ორსული ქალის,შშმ პირის მიმართ ან არასრუწლოვანის თანდასწრებით,ასევე ორი ან მეტის პირის მიმართ.ჯარიმის ოდენობა იზრდება და ყველაზე მძიმე დამამძიმებელი გარემოებების შემთხვევაში ჯარიმასთან ერთად გათვალისწინებულია გამოსასწორებელი სამუშაო 1 თვის განმავლობაში ან ადმინისტრაციული პატიმრობა (10დღე).
ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა კოდექსის მიზნებისთვის სექსუალური შევიწროების დასასდგენად მნიშვნელოვანია აშკარა გარემოებების არსებობა:
1.ადგილი უნდა ქონდეს სექსუალურ ქცევას
2.ჩადენილი უნდა იყოს საჯარო სივრცეში
3. არასასურველი უნდა იყოს იმ პირის მიმართ ვის მიმართაც ხორციელედება
4.მიზნად უნდა ისახავდეს იმ პირის ღირსების შელახვას
5.უნდა ქმნიდეს მტრული,დამამცირებელი,ასევე ღირსების შემლახველი შეურაცმყოფელი გარემოებების შექმნას.
სექსუალური შევიწროება უნდა იყოს საჯაროდ ხელმისაწვდომი(ნებისმიერ პირს აქვს ყოფნის უფლება),ეს შესაძლოა იყოს ღია ან დახურული:
ღია სივრცე - ქუჩა,ეზო,პარკი
დარუხული სივრცე - კაფე,რესტორანი საზოგადოებრივი ტრანსპორტი და.აშ
შევიწროვების მექანიზმები
ნებისმირ პირს, რომელიც მსხვერპლად მიიჩნევს თავს, უფლება აქვს სასამართლოში შეიტანოს სარჩელი. პირის უფლება აქვს მოითხოვოს დისკრიმინსციული ქმედების შეწყვეტა ან მისი შედეგების აღმოფხვრა, ან მატერიალური ან მორალური ზიანის ანაზღაურება. სასამარათლო სარჩელის შეტანიდან 3დღის ვადაში განიხილავს წარმოებაში მიღების საკითხს, ასევე მოსარჩელეს აძლევს ხარვეზების აღმოსაფხვრელად 3დღის ვადას, თუ წარმოებაში არ მიიღებს მაშინ ეს საჩივრდება კერძო საჩივრით სააპელაციო სასამართლოში მოსარჩელის მიერ მისი გაცნობიდან 3დღის ვადაში. თუ საჩივარი დაკმაყოფილდა სააპელაციო სასამართლო საქმეს უბრუნენს პირველი ინსტანციის სასამარათლო საქმის განხილვის შედეგდ სასამართლოს გამოაქვს გადაწყვეტილება დისკრიმინსციის ფაქტის დადასტურების ან სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ.
მეორე მექანიზმი არის სახალხო დამცველისათვის მიმართვა. მისთვის მიმართვის ხანდაზმულობის ვადა არარის განსაზღვრული და ნებისმიერ დროს შეუძლია პირს მიმართვა. პირს რომელიც სახალხო დამცველს მიმართავს განცხადბით უნდა მიუთითოს ის ფაქტები, რომელიც სექსუალური შევიწროვების ვარაუდს იძლევა.
დისკრიმინაციის, სექსუალური შევუწროვების ფაქტი თუ დადასტურდა სახალხო დამცველი მოპასუხეს მიმართავს რეკომენდაციით, რომელიც შეიძლება შეიცავდეს
1. სექსუალური შევიწროვების შეწყვეტას ან მომავალში თავიდან აცილებას.
2. თუ იმ დროს რეკომენდაციის ადრესატი ორგანიზაცია ან დაწესებულება - სექსუალური შევიწროების პრვენციის შიდა მექანიზმის დოკუმენტის შემუშავებას. თუ ფაქტი არ დადასტურდა, სახალხო დამცველი წყვეტს საქმისწარმოებას.
სასამართლოსა და სახალხო დამცველის გარდა არსებობის შემთხვევაში მსხვერპლს შეუძლია გამოიყენოს შიდა გასაჩივრების მექანიზმები,შევიწროვების ფაქტზე საჩივრით შეუძლია მიმართოს მის ორგანიზაციაში არსებულ შესაბამის ორგანოს ან პირს.
კანონი ითვალისწინებს გარკვეულ შეზღუდვებს,სახალხო დამცველი აჩერებს საქმისწარმოებას თუ იმავე ფაქტობრივ გარემოებებს შეისწავლის სასამართლო და წყვეტს იმ შემთხვევაში, თუ არსებობს სასამართლო გადაწყვეტილება ამ გარემოებების შესახებ.
თემა7
ადევნება
ნორმა იცავს ადამიანის ცხოვრების ინდივიდუალურ სფეროს,მის თავისუფლებასა და გადაწყვეტილების მიღების თუ თავისუფლად მოქმედების შესაძლებლობას,ასევე შინაგანი სიმშვიდის უფლების დაცვას,რადგანაც ადევნების ნებისმიერი ობიექტი,უპირველესყოვლისა,არის ფსიქოლოგიური ტეროტის მსხვერპლი.
ადევნება ხდება ერთი ინდივიდის მიერ ან მესამე პირის მეშვეობით,მისი ოჯახის წევრის ან ახლო ნათევის მიმართ.
ადევნებაში იგულისმება:
-უკანონო თვალთვალი
-არასასურველი კომუნიკაციის დამყარება,ტელეფონის,ელექტრონული მესიჯით ან სხვა საშუალებით.
-ნებისმიერი სხვა განზრახი ქმედება
ადევნება სისტემატიურად ხორციელდება და იწვევს პირის ფსიქიკურ ტანჯვას ან მისი ოჯახის წევრის,ასევე ახლო ნათესავის მიმართ ძალადობის გამოყენების ან ქონების განადგურების საფუძვლიან შიშს,რაც პირის ცხოვრების წესს მნიშვნელოვნად შეცვლას აიძულებს ან მისი მნიშვნელოვნად შეცვლის რეალურ საჭიროებას ქმნის.
თემა 8
126-ე პრიმას ელემენტები
კაზუსები
კაზუსი 1
1. ესმას,ქმარმა ორჯერ დაარტყა მუშტი ეს დავაკვალიფიცირდება - 126 პრიმა მუხლით,შემდეგ ქმარმა ესმას ტელეფონი დაუმტვრია,რომელიც 150 ლარი ოდენობის იყო - 11’კვალიფიკაცია იქნება 187-ე მუხლით თანახმად,150 ლარი არ წარმოადგენს მნიშვნელოვან ზიანს.შემდეგ ესმას ქმარმა, როდესაც ესმას დიშვილი შემოვიდა მათთთან,ესმას ქმარმა თმაზე მოქაჩა ესმას დიშვილს -კვალიფიკაცია 11 პრიმა მუხლი,რადგან დისშვილი არ ითვლება ოჯახის წევრად. ან მეორე ვარიანტი ესე დაკვალიფიცირდება -კვალიფიკაცია 126 -ე მუხლის დამამძიმებელი გარემოება არასრუწლოვნის მიმართ,მიუხედავად,იმისა,რომ ეს არასრუწლოვანი არ არის ოჯახის წევრი.
კაზუსი 2
2022 წლის აპრილში (ზუსტი რიცხვი და დრო დაუნდეგენელია) ირაკლიმ გენდერული ნიშნით შეუწყნარებლობის მოტივით აუკრძალა მეუღლეს ( თეკლას) მისი ნებართვის გარეშე ქუჩაში,მაღაზიაში წასვლა და თუკი მისი ნებართვის გარეშე სადმე ნაბიჯს გადადგამდა დაემუქრა სიცოცხლის მოსპობით.თეკლას გაუჩნდა მუქარის განხორციელების საფუძვლიანი შიში - დაკვალიფიცირდება 11 პრიმა 151-ე მუხლის 1 ნაწილით და ‘’დ’’ ქვეპუნქტით.ასევე,2022 წლის აპრილის დაახლოებით 11:00ზე ირაკლიმ მეუღლეს ხელი მოუჭირა,მარჯვენა ხელის არეში,რა დროსაც თეკლამ განიცადა ფიზიკური ტკივილი და ამ ფაქტს შეესწრო მათი არასრუწლოვანი 17 წლის შვილი - დაკვალიფიცირდება 126-ე პრიმა მუხლის მე-2 ნაწილის ‘’გ’’ ქვეპუნქტით.
კაზუსი 3
ლეილა ფაქტობრივ ქორწინებაში იმყოფებოდა შალვასთან
ერთად თანაცხოვრების პერიოდში,შალვა ხშირად სიტყვიერ შეურაცყოფას აყენებდა მეუღლეს,მიაჩნდა რომ ქალის მთავარი მოვალეობა იყო საოჯახო საქმეების კეთება და ბავშვის აღზრდა.მორიგი კონფლიქტის შემდეგ,ლეილამ სცადა მოკვლა და დიდი რაოდენობით წნევის დამწევი საშუალებები დალია,თუმდა დროული სამედიცინო ჩარევის შედეგად,მოხერხდა მისი გადარჩენა.აღნიშნული შემთხვევის შემდეგ,ლეილა ქმარს გაშორდა და საცოხვრებლად თავისი მშობლების სახლში გადავიდა -კვალიფიკაცია 126 პრიმა მუხლი ფაქტობრივი ქორწინეაც ოჯახის წევრობას მიგვანიწშნებს,ასევე იქნება 11 პრიმა მუხლის და 115 მუხლის მე-2 ‘’ბ’’ ქვეპუნქტი.
შალვასთვის ესეც არ აღმოჩნდა საკმარისი.ერთ დღეს ნასვამ მდგომარეობაში მყოფი შალვა მივიდა ლეილას მშობლების სახლში,თუმდა იქ არავინ არ დახვდა.ამის შემდეგ შალვა მივიდა ლეილას მშობლების მეზობლებთან და უთხრა - ლეილას მშობლებისთვის გადაეცა,რომ სახლს გადაუწვავდა.მეზობელმა იმავე დღესვე გადასცა ლეილას მშობლებს შალვას დანაბარები,რომლებმაც მაშინვე მიმართეს პოლიციას,რადგან იფიქრეს,რომ შალვას რეალურად შეეძლო ამ ყველაფრის გაკეთება - დაკვალიფიცირდება 151-ე მუხლის 1-ლი ნაწილით.
კაზუსი 4
კახა და ნინო ფიქტიურ ქორწინებაში არიან,რამდენიმე წელია.კახა სულ ეუბნებოდა შურაცმყოფელ სიტყვებს ნინოს,ისეთ რეპლიკებს,როგორიცაა უსაქმური ხარ და.აშ
შემდეგ ნინო წავიდა თავისი მშობლების სახლში კახას დაუკითხავად,კახამ ამის გამო ნინოს შეასხა ბენზინი და ნინომ მიიღო 70%დამწვრობა და 12 დღეს გარდაიცვალა.
პასუხი:126პრიმა მუხლი,რადგან ნინო იყო სისტემატური ფსიქოლოგიური ძალადობის ქვეშ,რაც იწვევდა ნინოს ტანჯვას.ხოლო კახას მიერ ჩადენილი ქმედება (ბენზინის შესხმა) დაკვალიფიცირდება 11’პრიმა მუხლით,ასევე 109 მუხლის ბ,თ,კ,მ ქვეპუნქტებით.
ბ - სიცოცხლისთვის საშიში ნივთიერების გამოყენებით
თ - გენდერის ნიშნით
კ - ოჯახის წევრის
მ - განსაკუთრებული სისასტიკით
კაზუსი 5
ალეხანდრო და ესმერალდა იმყოფებოდნენ რეესგისტრირებულ ქორწინებაში.ერთად ცხოვრების პერიოდში,ალეხანდრო გარკვეული პერიოდულობით ფიზიკურად ძალადობდა ესმერალდაზე.ესმერალდა ერთი თვის განმავლობაში ხშირად გახდა ფიზიკური ძალადობის მსხვერპლი,თუმდა კონკრეტული თარიღების და პერიოდს ვერ იხსენებს.ფიზიკურ ძალადობასთან ერთად თან ახლვდა სიტყვიერი შეურაცყოფები.ალეხანდრო მეუღლეს თითქმის ყოველდღიურად ეუბნდებოდა,რომ არაფრის მაქნისი არ იყო და ასე ცოლი არ სჭირდებოდა
პასუხი :ერთი თვის განმავლობაში,როდესაც ურტყამდა ესმერალდას ეს იქნება 11 პრიმა 126-ე მუხლის 2 ნაწილი.
კაზუსი 6
ანა და გივი 8 წლის განმავლობაში იმყოფებოდნენ არარესგიტრირებულ ქორწინებაში.ბოლო ერთი წლის განმავლობაში მათ ურთიერთობა დაეძაბათ,ჰქონდათ ხშირი კონფლიქტები,რაც გამოიხატებოდა გივის მიერ ანას მიმართ განხორცეიელებულ ძალადობაში,კერძოდ,გივი თავის მეუღლეს ბოლო ერთის წლის განმავლობაში ხშირად სცემდა ხელებისა და ფეხების გამოყენებით. 11 პრიმა 126-ე მუხლის 1-2 ნაწილი
თანაცხოვრების მე 2 წელს ანა დაშორდა მეუღლეს,წამოვიდა სახლიდან და თავის მშობლებთან გადავიდა საცხოვრებლად,რადგან ვეღარ გაუძლო გივის მხრიდან განხორციელებულ ძალადობას,ასევე გივი ეუბნებოდა,რომ თუ დაშორდება ის მას დაასახიჩრება ისე,რომ მას არავინ შეხედავდა - დაკვალიფიცირდება 151-ე მუხლის 1 ნაწილით. ასევე უნდა გამოვიყენოთ 150-ე მუხლი იძულება მუქარის ხერხით.ანა მოქმედებს თავისი ნების საწინააღდმეგოთ და მუქარი ხერხით იმიტომ,რომ გივი ემუქრება მას სახის დასახიჩრებით.
დაშორების მიუხედავად,გივი ანს მოსვენებას არ აძლევდა.2018 წლის 5 სექტემბერს გივი დაუკავშირდა ანას მამას-ჯემალის და უთხრა,რომსახლს გადაუწვავდა,რადგან მას ადანაშაულებდა ანას დაშორების გამო.ჯემალი ძალიან შეაშინა გივის სიტყვებმა და იფიქრა,რომ მას მართლაც შეეძლო ამ ყველაფრის გაკეთება - დაკვალიფიცირდება 151-ე მუხლით,ეს არის მუქარა,რადგანაც გივი ანას მამას (ჯემალის) ემუქრება სახლის გადაწვით.