ფიზიკური პირის ვინაობის დადგენა, სამართალსუბიექტურობის დადგენა
ნოტარიუსი, მისი უფლებამოსილების განხორციელების პროცესში, ასრულებს სხვადასხვა სახის სანოტარო მოქმედებებს. იმის მიხედვით თუ რა სახის სანოტარო მოქმედებასთან გვაქვს საქმე, სანოტარო დამოწმება თუ დადასტურება, საჯარო თუ კერძო, ნოტარიუსი ადგენს სანოტარო მოქმედებაში მონაწილე პირთა ვინაობას, ამოწმებს მათ უფლებამოსილებასა და ქმედუნარიანობას.
ნოტარიუსმა უნდა იცოდეს, რომ ფიზიკური პირის პირადობის დადგენისათვის გასათვალისწინებელია ასაკი, მოქალაქეობა და ზოგჯერ სამსახურებრივი მდგომარეობა. საქართველოს სრულწლოვანი მოქალაქის პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტია საქართველოს მოქალაქის პასპორტი, პირადობის მოწმობა ან დროებითი მოწმობა, რომელიც გაიცემა სამშობლოში დაბრუნებულ პირებზე. ცალკეულ შემთხვევებში სანოტარო მოქმედების მონაწილის პირადობის დადგენა დასაშვებია სატრანსპორტო საშუალების მართვის მოწმობის ერთიანი ნიმუშის ეროვნული ან საერთაშორისო მოწმობის საფუძველზე, რომელიც გაცემულია საქართველოს შესაბამისი უფლებამოსილი სამსახურის მიერ. ნოტარიუსის მიერ სამხედრო მოსამსახურის ვინაობის დადგენა უნდა მოხდეს სამხედრო ნაწილისა და სამხედრო დაწესებულებების სარდლობის მიერ გაცემული სამხედრო ბილეთის საფუძველზეც. საქართველოში მცხოვრები უცხოელი მოქალაქის ან მოქალაქეობის არმქონე პირის ვინაობა ნოტარიუსმა უნდა დაადგინოს ბინადრობის მოწმობით. ბინადრობის მოწმობის შევსებას, გაცემას, შეცვლას ახორციელებს საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი საჯარო სამართლის იურიდიული პირი – სამოქალაქო რეესტრის სააგენტოს ტერიტორიული სამსახური. საქართველოში მცხოვრები უცხოელი მოქალაქის ან მოქალაქეობის არმქონე პირის ვინაობა შეიძლება დადგინდეს ერო- ვნული პასპორტის მიხედვითაც. საქართველოს მოქალაქის პირადობის მოწმობის შევსებას, შეცვლასა და მის გაცემას ახორციელებს საქართველოს იუსტი ციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი საჯარო სამართლის იურიდიული პირი — სამოქალაქო რეესტრის სააგენტოს ტერიტორიული სამსახური. სხვა სახელმწიფოში მცხოვრები საქართველოს მოქალაქისათვის პირადობის მოწმობის გაცემას ახორციელებს საქართველოს დიპლომატიური წარმომადგენლობა ან საკონსულო დაწესებულება.
საქართველოს მოქალაქის პირადობის მოწმობის შევსებას, შეცვლასა და მის გაცემას ახორციელებს საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი საჯარო სამართლის იურიდიული პირი – სამოქალაქო რეესტრის სააგენტოს ტერიტორიული სამსახური. სხვა სახელმწიფოში მცხოვრები საქართველოს მოქალაქისათვის პირადობის მოწმობის გაცემას ახორციელებს საქართველოს დიპლომატიური წარმომადგენლობა ან საკონსულო დაწესებულება. საქართველოს მოქალაქის პირადობის მოწმობა გაიცემა 14 წლის ასაკს მიღწეულ პირზე. შესაბამისად, 14 წლამდე არასრულწლოვანის პირადობას ნოტარიუსი დაადგენს დაბადების მონ- მობით. შესასრულებელი სანოტარო მოქმედების ხასიათიდან გამომდინარე სასურველია, რომ 14 წლამდე ასაკის არასრულწლოვანის პირადობის დადგენას ესწრებოდნენ მისი კანონიერი წარმომადგენლები (მშობლები, მეურვე, მზრუნველი).
საჯარო და კერძო აქტში შესწორების შეტანის წესი
2) საჯარო და კერძო აქტში შესწორების შეტანის წესი რსებობს სანოტარო აქტის ორი ფორმა საჯარო და კერძო. სანოტარო აქტში შესწორება (ამოღება, ცვლილება, დამატება) შეიტანება შემდეგი წესით:
ა) სიტყვა (ასო-ნიშნის, წინადადება, ციფრი), რომელიც ამოღებულ უნდა იქნეს, შემოიხაზება იმგვარად, რომ შესაძლებელი იყოს შემოხაზული სიტყვის (ასო-ნიშნის, წინადადების, ციფრის) წაკითხვა. ამგვარად მონიშნული სიტყვის (ასო-ნიშნის, წინადადების, ციფრის) გვერდით დაისმება ციფრი. ეს ციფრი უნდა დაისვას აგრეთვე დოკუმენტის ტექსტის ბოლოს, მაგრამ მხარეთა ხელმოწერამდე. ციფრის გვერდით უნდა მიეთითოს: ა ხოლო შემდეგ უნდა განმეორდეს მონიშნული სიტყვა (ასო-ნიშანი, წინადადება, ციფრი);
ბ) სიტყვა (ასო-ნიშანი, წინადადება, ციფრი), რომელიც უნდა შესწორდეს, შემოიხაზება და გვერდით დაისმება ციფრი. ეს ციფრი უნდა დაისვას აგრეთვე დოკუმენტის ტექსტის ბოლოს, ციფრის გვერდით უნდა მიეთითოს: შემდეგ უნდა გამეორდეს მონიშნული სიტყვა (ასო, წინადადება, ციფრი), ხოლო შემდეგ უნდა მიეთითოს: უნდა იყოს და უნდა დაიწეროს ის სიტყვა (ასო-ნიშანი, წინადადება, ციფრი), რომლითაც იცვლება ამოღებული სიტყვა (ასო-ნიშანი, წინადადება, ციფრი);
გ) გამოტოვებული სიტყვის (ასო-ნიშნის, წინადადების, ციფრის) ადგილზე უნდა დაისვას ციფრი. ეს ციფრი უნდა დაისვას აგრეთვე დოკუმენტის ტექსტის ბოლოს, მაგრამ მხარეთა ხელმოწერამდე. ციფრის გვერდით უნდა მიეთითოს: და უნდა დაიწეროს ის სიტყვა (ასო-ნიშანი, წინადადება, ციფრი), რომელიც უნდა ჩაისვას ციფრით აღნიშნულ ადგილზე;
დ) ამ მუხლის პირველი პუნქტის ა,ბ,გ ქვეპუნქტებში მითითებული წესით შედგენილი შესწორებების ბოლოს ხელს აწერს მხარე და ნოტარიუსი. ხელმოწერათა შემდეგ უნდა დაისვას ნოტარიუსის ბეჭედი.
2. შესწორებები იმ სანოტარო აქტში, რომელიც უკვე ხელმოწერილია მხარეთა მიერ, შეიტანება:
ა) ამ მუხლის პირველი პუნქტით დადგენილი წესით იმ განსხვავებით, რომ სანოტარო აქტის ტექსტის ბოლოს ცვლილებების შესახებ არსებული მითითებების შემდეგ სავალდებულოა მხარეებისა და ნოტარიუსის განმეორებითი ხელმოწერები და ნოტარიუსის ბეჭდის დასმა;
ბ) დამოუკიდებელი საჯარო აქტის შედგენითა და დამოწმებით.
3. ნოტარიუსი უფლებამოსილია სანოტარო მოქმედების მონაწილის, დაინტერესებული პირის მოთხოვნით, ან საკუთარი ინიციატივით, სანოტარო აქტის ტექსტში შეასწოროს სანოტარო აქტის შედგენისას დაშვებული აშკარა მექანიკური შეცდომები. აშკარა მექანიკურ შეცდომად ჩაითვლება სანოტარო აქტის ტექსტში დაშვებული კალმისმიერი, ორთოგრაფიული, არითმეტიკული ან სხვა სახის ხარვეზები, რომელთა მექანიკური ხასიათი თვალნათლივ დასტურდება ამავე სანოტარო აქტის სხვა ნაწილებიდან და/ან თანდართული დოკუმენტებიდან და რომელთა გასწორებაც არ იწვევს სანოტარო აქტის შინაარსის არსებით შეცვლას. აშკარა მექანიკური შეცდომების გასწორებისას, სანოტარო აქტის ტექსტის ბოლოს ცვლილებების შესახებ ამ მუხლით გათვალისწინებული მითითების შემდეგ მხარეების განმეორებითი ხელმოწერები სავალდებულო არ არის. შესწორებულ ვარიანტზე დაისმება ნოტარიუსის ხელმოწერა და ბეჭედი.
4. ნოტარიუსი უფლებამოსილია სანოტარო აქტის ასლში დოკუმენტის დედნის ტექსტი გადმოსცეს საბოლოოდ გასწორებული სახით დედანში შეტანილ ცვლილებებზე მითითებების გარეშე.
5. კერძო აქტში დაშვებული შეცდომა სწორდება:
ა) დამოუკიდებელი კერძო აქტის შედგენითა და ამ აქტზე მხარის (მხარეების) ხელმოწერის (ხელმოწერების) ნამდვილობის დამოწმებით, ან
ბ) იმავე აქტზე მხარის (მხარეების) შესაბამისი შინაარსის მინაწერითა და მინაწერზე მხარის (მხარეების) ხელმოწერის (ხელმოწერების) ნამდვილობის დამოწმებით.
6. კერძო აქტის დამადასტურებელ წარწერაში (ნოტარიუსის ფორმულიარში) დაშვებულ შეცდომებს ნოტარიუსი ასწორებს საკუთარი ინიციატივით, ან დაინტერესებული პირის თხოვნით. შესწორებისას გამოიყენება ამ მუხლის პირველი-მე-5 პუნქტებით დადგენილი წესები იმ განსხვავებით, რომ შესწორების დამადასტურებელ წარწერაზე დაისმება მხოლოდ ნოტარიუსის ბეჭედი და ხელმოწერა.
უცხოელი მოქალაქისთვის მინდობილობის დამოწმება
ონლაინ რეჟიმში მინდობილობა/რწმუნებულების დამოწმების პროცესს უნდა ესწრებოდეს ორი პირი:
ხელმომწერი - პირი, რომელიც მარწმუნებლის (მინდობილობის გამცემის) ნაცვლად, მისი თხოვნით ხელს აწერს სანოტარო აქტს. ეს პირი უნდა ესწრებოდეს სანოტარო მოქმედების შესრულებას.
ხელმომწერი შეიძლება იყოს სანოტარო მოქმედების მონაწილის ნათესავი, მაგრამ ამავდროულად არ შეიძლება იყოს სანოტარო აქტის მონაწილე.მოწმე- პირი, რომელიც მოწმის სტატუსით ესწრება სანოტარო მოქმედების შესრულებას და ასევე ხელს აწერს სანოტარო აქტს. მოწმე უნდა იყოს სრულწლოვანი და ქმედუნარიანი, წერა-კითხვის მცოდნე პირი. მას არ უნდა ჰქონდეს შეზღუდული სამოქალაქო ქმედუნარიანობა და სანოტარო მოქმედებით არ უნდა იღებდეს სარგებელს პირდაპირი ან არაპირდაპირი სახით.
მოწმე არ შეიძლება იყოს სანოტარო მოქმედების მონაწილე რომელიმე მხარის და/ან ნოტარიუსის ნათესავი აღმავალი და დამავალი ხაზით მესამე რიგის ჩათვლით, ასევე სანოტარო მოქმედების მონაწილე იურიდიული პირის დაქირავებული პირი.
სანოტარო ბიუროს სხდომის ოქმის დამოწმებანოტარიუსი უფლებამოსილია კანონმდებლობით დადგენილ შემთხვევებში ან კრების (სხდომის) მონაწილეთა თხოვნით დაესწროს სამეწარმეო (კომერციული) და არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირების, ამხანაგობების, მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებებისა და სხვა ორგანიზაციული წარმონაქმნების დამფუძნებელ, აგრეთვე მმართველ ორგანოთა კრებებს (სხდომებს) და შეადგინოს ოქმი კრების (სხდომის) მიმდინარეობისა და მიღებული გადაწყვეტილებების, აგრეთვე კრების (სხდომის) ჩაშლის შესახებ.
ოქმი უნდა შედგეს სანოტარო აქტის ფორმით და მას უნდა ჰქონდეს საჯარო აქტისათვის დადგენილი სავალდებულო რეკვიზიტები. გარდა აღნიშნულისა, ნოტარიუსი ვალდებულია ოქმში მიუთითოს კრების (სხდომის) ჩატარების ადგილი და დრო, დაწყების და დასრულების თარიღი, კრების (სხდომის) თავმჯდომარის საიდენტიფიკაციო მონაცემები, კრების საერთო მიმდინარეობა და მიღებული გადაწყვეტილებები, ოქმის გაცემის თარიღი. ნოტარიუსი უფლებამოსილია წინასწარი ჩანაწერი კრების (სხდომის) ჩატარების შესახებ (კრების/სხდომის შინაარსისა და გადაწყვეტილებების მითითების გარეშე) სანოტარო რეესტრში შეასრულოს კრების/სხდომის ჩატარების დღესვე, ხოლო დოკუმენტი შეიძლება გაიცეს კრების/სხდომის ჩატარების დღის შემდგომ დღეებში ნებისმიერ დროს.
ნოტარიუსს ეკრძალება უარი განაცხადოს კრებაზე (სხდომაზე) მომხდარი ფაქტებისა და განცხადებების ოქმში შეტანაზე ნებისმიერი მოტივით. ამასთან, იმ შემთხვევაში, თუ კრებაზე გაკეთებული განცხადებები აშკარად ეწინააღმდეგება ფაქტობრივ გარემოებებს (მაგალითად, კრებაზე გამოცხადებული და ფაქტობრივ დამსწრეთა რაოდენობა, კენჭისყრისას დაფიქსირებულ მომხრეთა და მოწინააღმდეგეთა რაოდენობა და სხვა მსგავსი), რომელთა აღქმა ნოტარიუსს შეუძლია სპეციალური შემოწმების და/ან დოკუმენტების შესწავლის გარეშე, ნოტარიუსი ვალდებულია ამის შესახებ თავისი შენიშვნები შეიტანოს კრების ოქმში და მიუთითოს, რომ ეს ინფორმაცია მისი უშუალო აღქმის შედეგია. ეს შენიშვნები შეტანილ უნდა იქნეს კრების ოქმის ბოლოს, კრების თავმჯდომარისა და ნოტარიუსის ხელმოწერამდე.
ოქმს ხელს აწერს ნოტარიუსი და კრების (სხდომის) თავმჯდომარე. თუ კრებამ დაამტკიცა წესდება, ან ცვლილებები წესდებაში, ეს დოკუმენტი დანართის სახით დაერთვის კრების ოქმს და მას ხელს აწერს კრების თავმჯდომარე და ნოტარიუსი. სხვა დანართები ოქმს დაერთვის, თუ ამას მოითხოვს კრების თავმჯდომარე ან კრების (სხდომის) მონაწილე სხვა პირი, ან თავად ნოტარიუსი. ოქმს უნდა დაერთოს ნოტარიუსისათვის წარდგენილი ყველა დოკუმენტი იმ სახით, რა სახითაც იგი წარედგინა ნოტარიუსს (დამოწმებული, ან დაუმოწმებელი ასლები, დედნები).
იმ შემთხვევაში, თუ კრების თავმჯდომარე ნებისმიერი მოტივით უარს აცხადებს, ხელი მოაწეროს კრების (სხდომის) ოქმს, ან სხვადასხვა მიზეზის (დაპატიმრება, გარდაცვალება, ავადმყოფობა და სხვა) გამო მას არ შეუძლია ოქმზე ხელმოწერა, ნოტარიუსი ამის შესახებ აკეთებს აღნიშვნას ოქმსა და სანოტარო რეესტრში და ოქმს გასცემს მხოლოდ თავისი ხელმოწერით. ამგვარად გაცემულ ოქმს აქვს იურიდიული ძალა.
ნოტარიუსი არ არის ვალდებული შეამოწმოს სააქციო საზოგადოების აქციონერთა საერთო კრებაზე დამსწრე აქციონერთა უფლებამოსილება, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა გადაწყვეტილებას კანონმდებლობით დადგენილი წესით ერთპიროვნულად იღებს უფლებამოსილი აქციონერი (აქციათა სამოცდათხუთმეტ პროცენტზე მეტის მფლობელი). იმ შემთხვევაში, თუ კანონმდებლობით დადგენილ შემთხვევაში გადაწყვეტილებას ერთპიროვნულად იღებს უფლებამოსილი აქციონერი (აქციათა სამოცდათხუთმეტ პროცენტზე მეტის მფლობელი), სანოტარო აქტი აქციონერის გადაწყვეტილების შესახებ დგება ამ მუხლით დადგენილი წესით შესაბამისი თავისებურებების გათვალისწინებით (კრების თავმჯდომარის არარსებობა და სხვა).
იმ შემთხვევაში, თუ კრება გრძელდება რამდენიმე დღის განმავლობაში (შესვენებები, კრების სხდომის გადადება და სხვა), მოთხოვნის შემთხვევაში, ნოტარიუსი უფლებამოსილია დასრულებული სხდომების შესახებ გასცეს მოწმობა (შუალედური ოქმი), ხოლო კრების ერთიანი ოქმი გაიცემა კრების დასრულების შემდეგ.
თუ კრება არ შედგა ქვორუმის არარსებობის გამო, დაინტერესებული პირის მოთხოვნით, ნოტარიუსი გასცემს მოწმობას კრების ჩაშლის ფაქტის დადასტურების შესახებ. მოწმობა გაიცემა მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მოთხოვნა ნოტარიუსს წარედგინა კრების ჩაშლის დღეს და ამის შესახებ შესაბამისი ჩანაწერი გაკეთდა სანოტარო რეესტრში. ამ შემთხვევაში მოწმობა შეიძლება გაიცეს იმავე ან მომდევნო დღეებში.
ნოტარიუსი უფლებამოსილია დაესწროს სამეწარმეო და არასამეწარმეო იურიდიული პირების მმართველი ორგანოების კრებებს (სხდომებს), რომლებიც ტარდება კომუნიკაციის ელექტრონული საშუალებების გამოყენებით და შეადგინოს კრების ოქმი იმ შემთხვევაში, თუ პირდაპირი ელექტრონული კომუნიკაცია იძლევა კრებაში გადამწყვეტი ხმის უფლებით მონაწილე ყველა პირის და ნოტარიუსის ერთდროული პირდაპირი ვიზუალური კონტაქტის საშუალებას (ტელეკონფერენცია) და კრებაში მონაწილეთა პიროვნება ნოტარიუსისათვის ცნობილია ან შესაძლებელია მათი იდენტიფიცირება და პირადობის დადასტურება ამ ინსტრუქციის მე-19 მუხლის მე-2 პუნქტით დადგენილი წესით. ნოტარიუსი ვალდებულია ოქმში მიუთითოთოს, რომ სხდომა ჩატარებულია კომუნიკაციის ელექტრონული საშუალებების გამოყენებით. ოქმს ხელს აწერს კრების თავმჯდომარე და მოწმე, რომელიც სრულად უნდა დაესწროს სხდომას. მოწმის დასწრება სავალდებულო არ არის, თუ ხორციელდება სანოტარო მოქმედების ჩაწერა ვიდეოფაილის სახით.
იმ შემთხვევაში, როცა ნოტარიუსთან წარდგენილ იქნება სამეწარმეო და არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირების მმართველი ორგანოების კრების (სხდომის) ოქმი, ნოტარიუსი ადასტურებს ხელმომწერი პირების ხელმოწერის ნამდვილობას ამ ინსტრუქციით დადგენილი წესით.
დისტანციური დამოწმება
მართვის მოწმობა პირადობა, პასპორტი და ბაზა ერთობლივად .
ონლაინ სანოტარო სერვისით სარგებლობის უფლება აქვს საქართველოს ნებისმიერ მოქალაქეს ან საქართველოს ბინადრობის მოწმობის მქონე პირს.
მინდობილობა/რწმუნებულების ონლაინ რეჟიმში დასამოწმებლად გჭირდებათ: კომპიუტერი, ინტერნეტი, ვებკამერა, ყურსასმენი.
სანოტარო აქტის ონლაიში დამოწმებას ახორციელებს საქართველოს ტერიტორიაზე მოქმედი ნებისმიერი ნოტარიუსი კომუნიკაციის ელექტრონული საშუალებით.
საქართველოს ნოტარიუსთა პალატის ვებგვერდზე notary.ge, ბმულებში: „სანოტარო ბიუროები“ და „ნოტარიუსების რუკა“ მითითებულია ყველა ნოტარიუსის საკონტაქტო ინფორმაცია
ონლაინ რეჟიმში მინდობილობა/რწმუნებულების დამოწმების პროცესს უნდა ესწრებოდეს ორი პირი:
ხელმომწერი - პირი, რომელიც მარწმუნებლის (მინდობილობის გამცემის) ნაცვლად, მისი თხოვნით ხელს აწერს სანოტარო აქტს. ეს პირი უნდა ესწრებოდეს სანოტარო მოქმედების შესრულებას.
ხელმომწერი შეიძლება იყოს სანოტარო მოქმედების მონაწილის ნათესავი, მაგრამ ამავდროულად არ შეიძლება იყოს სანოტარო აქტის მონაწილე.
მოწმე- პირი, რომელიც მოწმის სტატუსით ესწრება სანოტარო მოქმედების შესრულებას და ასევე ხელს აწერს სანოტარო აქტს. მოწმე უნდა იყოს სრულწლოვანი და ქმედუნარიანი, წერა-კითხვის მცოდნე პირი. მას არ უნდა ჰქონდეს შეზღუდული სამოქალაქო ქმედუნარიანობა და სანოტარო მოქმედებით არ უნდა იღებდეს სარგებელს პირდაპირი ან არაპირდაპირი სახით.
მოწმე არ შეიძლება იყოს სანოტარო მოქმედების მონაწილე რომელიმე მხარის და/ან ნოტარიუსის ნათესავი აღმავალი და დამავალი ხაზით მესამე რიგის ჩათვლით, ასევე სანოტარო მოქმედების მონაწილე იურიდიული პირის დაქირავებული პირი.
ელექტრონული დოკუმენტის ელექტრონული აპოსტილით დამოწმების შესახებ განცხადების წარდგენა შესაძლებელია, თუ ელექტრონული კომუნიკაცია იძლევა განმცხადებლისა და განცხადების მიღებაზე უფლებამოსილი პირის პირდაპირი ვიზუალური კონტაქტის საშუალებას და განმცხადებლის იდენტიფიცირება და პირადობის დადასტურება შესაძლებელია სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს ელექტრონულ მონაცემთა ბაზაში არსებული ინფორმაციის გამოყენებით ან თუ განცხადება წარმოდგენილია შესაბამის ვებგვერდზე კვალიფიციური ელექტრონული ხელმოწერით. უცხო ქვეყნის მოქალაქის შემთხვევაში, რომლის იდენტიფიცირება და პირადობის დადასტურება შეუძლებელია სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს ელექტრონულ მონაცემთა ბაზაში არსებული ინფორმაციის მეშვეობით, აუცილებელია პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტის ასლის ატვირთვა.
მოთხოვნა ელექტრონული დოკუმენტის ელექტრონული აპოსტილით დამოწმების თაობაზე უფლებამოსილი ორგანოს მიერ განიხილება არაუმეტეს ერთი სამუშაო დღის ვადაში. თუ წარმოდგენილი დოკუმენტი აკმაყოფილებს ამ დადგენილებით გათვალისწინებულ დოკუმენტის აპოსტილით დამოწმებისათვის საჭირო ფორმალურ საფუძვლებს, აღნიშნულის თაობაზე განმცხადებლის მიერ არჩეული ელექტრონული კომუნიკაციის საშუალებით ეცნობება განმცხადებელს. შეტყობინებაში აღინიშნება მომსახურების საფასურის გადახდის წესი, ვადა და ოდენობა. საფასურის გადაუხდელობის შემთხვევაში, უფლებამოსილი ორგანო იღებს გადაწყვეტილებას განცხადების განუხილველად დატოვების შესახებ, რის თაობაზეც ეცნობება განმცხადებელს, თუ საქართველოს კანონმდებლობით სხვა რამ არ არის დადგენილი.
ონლაინ რეჟიმში განაცხადის გასაკეთებლად დაგჭირდებათ ვებკამერა, ყურსასმენი და მიკროფონი, ხოლო თუ განცხადების შევსების ფორმად აირჩევთ კვალიფიციურ ელექტრონულ ხელმოწერას, დაგჭირდებათ ელექტრონული პირადობის წამკითხველი.
პირის ვინაობის დადგენა
ნოტარიუსი ადასტურებს ფიზიკური პირის იგივეობას ფოტოსურათზე გამოსახულ პირთან შესაბამისი მოწმობის გაცემით. ფოტოსურათზე გამოსახული პირის არასრულწლოვანთან იგივეობის დადასტურებისას გამოიყენება ამ ინსტრუქციის მე-19 მუხლით დადგენილი წესი.
მოწმობაში აუცილებლად უნდა მიეთითოს: ფოტოსურათზე გამოსახული პირის სახელი და გვარი, დაბადების თარიღი და ადგილი, საცხოვრებელი ადგილი, იმ დოკუმენტის რეკვიზიტები, რომლის საფუძველზეც დადგინდა ფოტოსურათზე გამოსახული პირის პირადობა. მოწმობის ზედა მარცხენა კუთხეში უნდა განთავსდეს ფოტოსურათი და მას უნდა დაესვას ნოტარიუსის ბეჭედი ისე, რომ ბეჭდის ნაწილი აისახოს ფოტოსურათის ქვედა მარჯვენა მხარეს, ხოლო ნაწილი იმ ფურცელზე, რომელზედაც განთავსებულია ფოტოსურათი.
ნოტარიუსი ადგენს სანოტარო მოქმედების მონაწილე ფიზიკური პირის პირადობას მის მიერ წარდგენილი პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტის მეშვეობით. საქართველოს მოქალაქის პირადობის დამადასტურებელ ძირითად დოკუმენტად მიიჩნევა საქართველოს მოქალაქის პასპორტი, პირადობის მოწმობა ან სამშობლოში დაბრუნების დროებითი მოწმობა. დასაშვებია სანოტარო მოქმედების მონაწილის პირადობის დადგენა სატრანსპორტო საშუალების მართვის მოწმობის ერთიანი ნიმუშის ეროვნული ან საერთაშორისო მოწმობის საფუძველზე, რომელიც გაცემულია საქართველოს შესაბამისი უფლებამოსილი სამსახურების მიერ. უცხოელ მოქალაქეთა და მოქალაქეობის არმქონე პირთა პირადობის დამადასტურებელ დოკუმენტად მიიჩნევა შესაბამისი ქვეყნის მიერ გაცემული პასპორტი, რომელიც განკუთვნილია უცხოეთში სამოქმედოდ, ბინადრობის მოწმობა ან სამშობლოში დაბრუნების დროებითი მოწმობა.
დასაშვებია საქართველოს მოქალაქის ან საქართველოში მცხოვრები უცხოელის იდენტიფიცირება და პირადობის დადასტურება საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი საჯარო სამართლის იურიდიული პირის სამოქალაქო რეესტრის სააგენტოს ელექტრონული მონაცემთა ბაზიდან შესაბამისი პირის პირადობის (ბინადრობის) მოწმობის მონაცემების გამოყენებით.
თუ ნოტარიუსს ეჭვი ეპარება წარდგენილი დოკუმენტის წარმდგენისადმი კუთვნილებაში, ან პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტის ნამდვილობა ეჭვს იწვევს, ნოტარიუსი ვალდებულია უარი თქვას სანოტარო მოქმედების შესრულებაზე. იმ შემთხვევაში, თუ ნოტარიუსი პირადად იცნობს სანოტარო აქტის მონაწილეს, პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტის წარდგენა სავალდებულო არ არის. ნოტარიუსისათვის ცნობილად შეიძლება ჩაითვალოს აგრეთვე პირი, რომლის პირადობაც მას უკვე დადგენილი აქვს სხვა სანოტარო მოქმედების შესრულებისას.
14 წლამდე არასრულწლოვნის პირადობას, რომელსაც არა აქვს პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტი, ნოტარიუსი ადგენს დაბადების მოწმობით, არასრულწლოვნის კანონიერი წარმომადგენლის (მშობლის, მშვილებლის, მეურვის, მზრუნველის) თანდასწრებით, რომელიც ადასტურებს არასრულწლოვნის პირადობას.
ნოტარიუსი ვალდებულია სანოტარო აქტში მიუთითოს სანოტარო მოქმედების მონაწილეთა სახელი, გვარი, დაბადების თარიღი, გაცხადებული საცხოვრებელი ადგილი, პირადი ნომერი (უცხო ქვეყნის მოქალაქის შემთხვევაში, თუ მას არ გააჩნია პირადი ნომერი, მიეთითება პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტის ნომერი და გაცემის თარიღი).
ნოტარიუსი ვალდებულია დარწმუნდეს სანოტარო აქტის მონაწილის ქმედობაუნარიანობაში და თავისი რწმენის შესახებ მიუთითოს დამადასტურებელ წარწერაში. ნოტარიუსი ვალდებულია არ შეასრულოს სანოტარო მოქმედება, თუ ეჭვი ეპარება მასში მონაწილე პირის ქმედობაუნარიანობაში.
განმარტეთ შშმ პირთათვის გონივრული მისადაგების პრინციპი- პრინციპი, რომელიც ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში იმ აუცილებელი და შესაბამისი ცვლილების განხორციელებას გულისხმობს, რაც არ იწვევს არაპროპორციულ ან გადამეტებულ ტვირთს ან ვალდებულებას და უზრუნველყოფს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის უფლებებისა და თავისუფლებების რეალიზებას სხვებთან თანაბარ პირობებში; (კანონის მეორე მუხლის გ ქვეპუქნტი)
2-ღია კითხვა
გარემოს მისაწვდომობა- მისაწვდომი გარემო – ფიზიკური, ინსტიტუციური და სოციალური პირობების ერთობლიობა, რომელიც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირს აძლევს თანაბარ შესაძლებლობას ისარგებლოს ყველა საზოგადოებრივი სიკეთით, მათ შორის, საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილას კულტურულ, სპორტულ, პოლიტიკურ ან სხვა ღონისძიებაში მონაწილეობის, აგრეთვე ტრანსპორტით, საინფორმაციო და კომუნიკაციის საშუალებებით სარგებლობის შესაძლებლობას სხვებთან თანაბარ პირობებში; (კანონის მეორე მუხლის ვ ქვეპუნქტი)
წვდომა უნდა ჰქონდეს ყველა შშმ პირს, შეზღუდული შესაძლებლობის ტიპის მიუხედავად და ყოველგვარი განსხვავების გარეშე (რასა, ფერი, სქესი, ენა ან რელიგია; პოლიტიკური ან სხვა მოსაზრება; ეროვნული ან სოციალური კუთვნილება; დაბადების ადგილი, სამართლებრივი, სოციალური ან სხვა სტატუსი; გენდერი ან ასაკი). შშმ პირისთვის მისაწვდომობა დამოუკიდებელი ცხოვრების, საზოგადოებრივ ცხოვრებაში სრული და თანასწორი მონაწილეობისა და ყველა უფლებითა და ძირითადი თავისუფლებით შეუზღუდავი სარგებლობის წინაპირობაა. საზოგადოებისთვის განკუთვნილ ღია შენობებსა და სხვა სივრცეებში გადაადგილება და ორიენტაცია შეიძლება რთული აღმოჩნდეს შშმ პირისთვის, თუ არ არის სათანადო ნიშნები, მისაწვდომი ინფორმაცია და კომუნიკაცია, ან დახმარების სერვისი. მე-9 მუხლი ითვალისწინებს რომ მისაწვდომობის ხელშეწყობის მიზნით, მოსახლეობისათვის ღია ყველა შენობასა და ობიექტებში აბრები განათავსონ ბრაილის ნიშნებითაც, მარტივად წასაკითხი და გასაგები სახით; ასევე, იქვე უნდა იყოს დამხმარე პერსონალი, შუამავლებთან ერთად (მაგ.: გიდი, წამკითხველი, პროფესიონალი სურდოთარჯიმანი).
მისაწვდომობა უნდა უზრუნველყონ ყველა ახალშექმნილ, აშენებულ და წარმოებულ საგანზე, ინფრასტრუქტურაზე, საქონელზე, პროდუქტსა და სერვისზე, მისაწვდომობისათვის უნდა აღმოიფხვრას დაბრკოლებები არსებულ ფიზიკურ გარემოზე, ტრანსპორტზე, ინფორმაციასა და კომუნიკაციაზე, ასევე, საზოგადოებისთვის ღია სერვისებზე. მისაწვდომობის სტანდარტი სავალდებულო უნდა იყოს ყველასთვის და, დარღვევის შემთხვევაში, განისაზღვროს სანქციები, მათ შორის ჯარიმები.
თემა- იმსჯელეთ შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირთა ორგანიზაციების მახასიათებლებსა და ტიპებზე
კომიტეტი მიიჩნევს, რომ შშმ პირთა ორგანიზაციები უნდა ეფუძნებოდეს, ითვალისწინებდეს და სრულად სცემდეს პატივს კონვენციით აღიარებულ პრინციპებსა და უფლებებს. ეს მოიცავს მხოლოდ იმ ორგანიზაციებს, რომლებსაც უძღვებიან, ხელმძღვანელობენ და მართავენ შშმ პირები. მათი წევრების აბსოლუტურ უმრავლესობას უნდა შეადგენდნენ თავად შშმ პირები.4 კონვენციის ფარგლებში, შშმ პირთა ორგანიზაციები მოიცავს შშმ ქალებისა და ბავშვების, ასევე, აივ/შიდსის მქონე პირების ორგანიზაციებს.
შშმ პირთა ორგანიზაციებს რამდენიმე ძირითადი მახასიათებელი აქვს: (a) მათ აარსებენ იმ მიზნით, რომ კოლექტიურად იმოქმედონ, ასევე, გამოხატონ, ხელი შეუწყონ, გაატარონ და/ან დაიცვან შშმ პირთა უფლებები. შესაბამისად, საჭიროა მათი საზოგადო აღიარება სწორედ ამ კუთხით; (b) ისინი ასაქმებენ, წარმოადგენენ, მოვალეობას აკისრებენ ან კონკრეტულად წარადგენენ/ნიშნავენ შშმ პირებს; (c) უმრავლეს შემთხვევაში, არ არიან აფილირებულნი არცერთ პოლიტიკურ პარტიასთან და მოქმედებენ სახელმწიფო უწყებებისა და იმ არასამთავრობო ორგანიზაციებისგან დამოუკიდებლად, რომელთა ნაწილსაც შეიძლება წარმოადგენდნენ; (d) ეს ორგანიზაციები შეიძლება წარმოადგენდნენ ერთ ან მეტ ჯგუფს, (constituency) ფაქტობრივი ან აღქმული დარღვევების მიხედვით, ან გახსნილნი იყვნენ ყველა შშმ პირის წევრობისათვის; (e) ისინი წარმოადგენენ შშმ პირთა ჯგუფებს და ასახავენ მათ მრავალფეროვნებას (მაგ.: სქესის, გენდერის, რასის, ასაკის, მიგრანტის/ლტოლვილის სტატუსის და ა.შ. მიხედვით). აღნიშნული ორგანიზაციები შეიძლება მოიცავდეს ურთიერთგადამკვეთ იდენტობებზე დაფუძნებულ ჯგუფებს (მაგ.: შშმ ბავშვები, ქალები ან მკვიდრი მოსახლეობა) და სხვადასხვა დარღვევის მქონე წევრებს;(f) მათი მოქმედების ფარგლები შეიძლება მოიცავდეს ადგილობრივ, ეროვნულ ან საერთაშორისო დონეს; (g) ისინი შეიძლება მოქმედებდნენ, როგორც ცალკეული ორგანიზაციები, კოალიციები, ან ურთიერთგადამკვეთი თუ ქოლგისებური ორგანიზაციები, რომლებიც მიზნად ისახავენ შშმ პირთა ერთობლივ და კოორდინირებულ წარმომადგენლობას, როგორც სახელმწიფო უწყებებთან, ისე საერთაშორისო და კერძო ინსტიტუტებთან ურთიერთობისას.
12. კომიტეტის მიერ გამოვლენილია შშმ პირთა ორგანიზაციების ტიპები, მათ შორის: (a) შშმ პირთა ქოლგისებური ორგანიზაციები - მათი წარმომადგენელი ორგანიზაციების ერთგვარი კოალიციები. იდეალურ შემთხვევაში, გადაწყვეტილების მიღების ყველა დონეზე უნდა მონაწილეობდეს მხოლოდ ერთი ან ორი ქოლგისებური ორგანიზაცია. ღიაობისა და დემოკრატიულობის, ასევე, შშმ პირთა სრულად და ფართო სპექტრით წარმოდგენისათვის, მათ წევრებს შორის უნდა მიიღონ შშმ პირთა ყველა ორგანიზაცია, რომლებსაც მართავენ, ხელმძღვანელობენ და აკონტროლებენ შშმ პირები. ისინი საუბრობენ მხოლოდ საკუთარი წევრი ორგანიზაციების სახელით, და მხოლოდ საერთო ინტერესისა და ერთობლივად გადაწყვეტილ საკითხებზე. თუმცა, არ შეუძლიათ კონკრეტული შშმ პირების წარმომადგენლობა, რადგან, როგორც წესი, არ აქვთ სრული ინფორმაცია მათ პირად გამოცდილებაზე. მსგავსი როლის შესრულება უკეთ შეუძლიათ შშმ პირთა ცალკეულ ორგანიზაციებს, რომლებიც კონკრეტულ ჯგუფებს წარმოადგენენ. მიუხედავად ამისა, შშმ პირებს თავად უნდა შეეძლოთ გადაწყვეტა, თუ რომელი ორგანიზაცია უნდა უწევდეთ წარმომადგენლობას. კონვენციის წევრ სახელმწიფოებში ქოლგისებური ორგანიზაციების არსებობამ არ უნდა დააბრკოლოს შშმ პირები ან მათი ორგანიზაციები, რომ მონაწილეობა მიიღონ კონსულტაციებში, ან შშმ პირთა ინტერესების ხელშემწყობ სხვა პროცესებში; (b) შშმ პირთა ურთიერთგადამკვეთი (Cross-disability) ორგანიზაციები, რომლებიც დარღვევათა ფართო სპექტრიდან მოიცავს ყველას ან რამდენიმეს წარმომადგენელს. ეს ორგანიზაციები ყველაზე ხშირად ადგილობრივ და/ან ეროვნულ დონეზე გვხვდება, თუმცა, შეიძლება არსებობდეს რეგიონულ და საერთაშორისო დონეებზეც; (c) თვითადვოკატირების ორგანიზაციები, რომლებიც შშმ პირებს წარმოადგენენ სხვადასხვა, ხშირად არაფორმალურად (loosely) და/ან ადგილობრივად ჩამოყალიბებულ ქსელებში და პლატფორმებზე. ისინი ადვოკატირებას უწევენ შშმ პირების, განსაკუთრებით, ინტელექტუალური შეზღუდვის მქონე ადამიანების უფლებებს. მათ ჩამოყალიბებას შესაბამისი, ზოგჯერ ფართო მხარდაჭერით, რაც წევრებს საკუთარი მოსაზრებების გამოხატვის საშუალებას აძლევს, ფუნდამენტური მნიშვნელობა აქვს გადაწყვეტილების მიღების, მონიტორინგისა და იმპლემენტაციის პროცესებში ჩართულობისა და პოლიტიკური მონაწილეობის თვალსაზრისით. ეს განსაკუთრებულად ეხებათ იმ პირებს, რომლებსაც არ შეუძლიათ სამართლებრივი ქმედუნარიანობით სარგებლობა, ინსტიტუციონალიზებულნი არიან და/ან წართმეული აქვთ ხმის უფლება. თვითადვოკატირების ორგანიზაციების დისკრიმინაცია ბევრ ქვეყანაში ხდება: მათ სამართლებრივი სტატუსი არ ეძლევათ იმ კანონებისა და რეგულაციების გამო, რომლებიც არ აღირებს ამ ორგანიზაციების წევრთა სამართლებრივ ქმედუნარიანობას. (d) ორგანიზაციები, რომლებიც აერთიანებენ შშმ პირთა ოჯახის წევრებს და/ან ნათესავებს. როდესაც შშმ პირთა ჯგუფებს საკუთარი ოჯახებისაგან ერთიანი ქსელის ან ორგანიზაციის სახით მხარდაჭერა სჭირდებათ, მსგავსი ორგანიზაციები დიდ როლს ასრულებენ ინტელექტუალური შეზღუდვებისა და დემენციის მქონე ნათესავების და/ან შშმ ბავშვების ინტერესების ხელშეწყობასა და მხარდაჭერაში, ასევე, მათი ავტონომიურობისა და აქტიური მონაწილეობის კუთხით. მსგავს შემთხვევებში, აღნიშნული ორგანიზაციები ჩართულნი უნდა იყვნენ კონსულტაციების, გადაწყვეტილების მიღებისა და მონიტორინგის პროცესებში. მშობლების, ნათესავებისა და მომვლელების როლი ასეთ ორგანიზაციებში უნდა იყოს შშმ პირთა დახმარება და გაძლიერება, რათა მათ შეძლონ აზრის გამოხატვა და საკუთარი ცხოვრების სრულად გაკონტროლება. მსგავსი ორგანიზაციები აქტიურად უნდა მუშაობდნენ მხარდაჭერაზე გადაწყვეტილების მიღების პროცესში. ეს უზრუნველყოფს შშმ პირთა მონაწილეობას კონსულტაციებში და აზრის გამოხატვის უფლების რეალიზებას. (e) შშმ ქალებისა და გოგონების ორგანიზაციები, რომლებიც შშმ ქალებსა და გოგონებს არაერთგვაროვან ჯგუფად წარმოადგენენ. მათი მრავალფეროვანი სპექტრი უნდა მოიცავდეს ყველა ტიპის დარღვევას.5 ძალზე მნიშვნელოვანია ამ ჯგუფების მონაწილეობა კონსულტაციებში, რომლებიც პირდაპირ ან ირიბად ეხება მათ, ან, ზოგადად, შშმ ქალებისა და გოგონების საკითხებს (მაგ.: გენდერული თანასწორობის პოლიტიკა). (f) შშმ ბავშვებისა და ახალგაზრდების ორგანიზაციები, ან ინიციატივები, რომლებიც ფუნდამენტურ როლს ასრულებენ საზოგადოებრივ და სათემო ცხოვრებაში ბავშვთა მონაწილეობის, ასევე, მათი გამოხატვისა და გაერთიანების თავისუფლების თვალსაზრისით. ზრდასრულებმა მთავარი და მხარდამჭერი როლი უნდა შეასრულონ ისეთი გარემოს შექმნაში, რომელიც შშმ ბავშვებსა და ახალგაზრდებს, ზრდასრულებსა და სხვა ბავშვებთან/ახალგაზრდებთან თანამშრომლობის გზით, საშუალებას მისცემს, ჩამოაყალიბონ საკუთარი ორგანიზაციები და ინიციატივები და ფორმალურად ან არაფორმალურად იმოქმედონ მათ ფარგლებში.
შშმ პირთა დამოუკიდებელი ცხოვრების არსი- (კანონის მე-2 მუხლი ი ქვეპუქნტი)
დამოუკიდებელი ცხოვრება − შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის ავტონომია, მისი არჩევანის, გადაწყვეტილების მიღებისა და საკუთარი ცხოვრების კონტროლის თავისუფლება, რომლის რეალიზებაც, საჭიროების შემთხვევაში, შესაძლებელია სხვების დახმარებით, მათ შორის, სხვადასხვა სერვისის მიწოდების გზით;
დამოუკიდებელი ცხოვრება/ცხოვრება დამოუკიდებლად ნიშნავს შშმ პირთა უზრუნველყოფას აუცილებელი საშუალებებით, რომელთა მეშვეობითაც შეძლებენ, ისარგებლონ არჩევანისა და საკუთარი ცხოვრების კონტროლის უფლებით, ასევე, მიიღონ ყველა გადაწყვეტილება თავიანთი სიცოცხლის შესახებ. პირად ავტონომიას და თვითგამორკვევას ფუნდამენტური მნიშვნელობა აქვს დამოუკიდებელი ცხოვრებისათვის. აქ იგულისხმება: წვდომა ტრანსპორტზე, ინფორმაცია, კომუნიკაცია და პერსონალური ასისტირება (მხარდაჭერა, ხელშეწყობა) საცხოვრებელი ადგილი, ყოველდღიური რუტინა, ჩვევები, სათანადო დასაქმება, პირადი ურთიერთობები, ტანსაცმელი, კვება, ჰიგიენა და ჯანდაცვა, რელიგიური აქტივობები და სექსუალური და რეპროდუქციული უფლებები.
რაც შეეხება დამოუკიდებელი ცხოვრების პირობებს, დამოუკიდებელი ცხოვრება და საზოგადოებრივ ცხოვრებაში ჩართულობა ეხება ყველა ტიპის საცხოვრებელი დაწესებულების გარეთ ცხოვრებას. ეს არ ნიშნავს „მხოლოდ“ კონკრეტულ შენობასა ან გარემოცვაში ცხოვრებას; უპირველეს ყოვლისა, იგი გულისხმობს პირადი არჩევანისა და ავტონომიის, როგორც სიცოცხლისა და საცხოვრებელის გარკვეული პირობების შენარჩუნებას.
ღია კითხვა 2
უნივერსალური დიზაინი- „უნივერსალური დიზაინი” „უნივერსალური დიზაინი” – გულისხმობს პროდუქტის, გარემოს, პროგრამებისა და მომსახურების ისეთ დიზაინს, რომელიც ყველა ადამიანის აძლევს მისი მაქსიმალური გამოყენების საშუალებას, ადაპტაციისა და სპეციალური დიზაინის გამოყენების აუცილებლობის გარეშე. „უნივერსალური დიზაინი” არ გამორიცხავს საჭიროების შემთხვევაში შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე კონკრეტული ჯგუფის მიერ დამხმარე საშუალებების გამოყენებას. (კონვენციის 2 მუხლი)
თემა- ინკლუზიური განათლების არსი და საგანმანათლებლო სისტემის ურთიერთდამაკავშირებელი მახასიათებლები
მონაწილე სახელმწიფოები აღიარებენ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებას განათლებაზე. ამ უფლების დისკრიმინაციის გარეშე და თანაბარ პირობებში რეალიზებისათვის, მონაწილე სახელმწიფოები უზრუნველყოფენ ინკლუზიური განათლების სისტემის დანერგვასა და მთელი ცხოვრების მანძილზე განათლების მიღების მისაწვდომობას, რაც ემსახურება:
a)პიროვნების პოტენციალის სრულ გამოვლენას, ღირსებისა და საკუთარი თავის პატივისცემის გაღვივებას, ადამიანის უფლებების, ძირითადი თავისუფლებებისა და ადამიანთა მრავალფეროვნების პატივისცემის განმტკიცებას;
b. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა მიერ საკუთარი პიროვნების, ნიჭისა და შემოქმედებითი უნარების განვითარებასა და გონებრივი თუ ფიზიკური შესაძლებლობების მაქსიმალურ გამოვლენას და სხვა.
ინკლუზიური განათლება უნდა გავიგოთ, როგორც:
(a) ყველა მსმენელის ფუნდამენტური უფლება. აღსანიშნავია, რომ განათლება არის ინდივიდუალური მსმენელის უფლება, ბავშვების შემთხვევაში კი - მშობლის/მომვლელის უფლება.
მშობლის პასუხისმგებლობები უნდა მოერგოს ბავშვის უფლებებს;
(b) პრინციპი, რომელიც აღიარებს ყველა სტუდენტის კეთილდღეობას, პატივს სცემს მათ თანდაყოლილ ღირსებასა და ავტონომიას და აღიარებს ინდივიდთა მოთხოვნილებებსა და შესაძლებლობას, რომ ეფექტიანად ჩაერთონ და მონაწილეობდნენ საზოგადოებრივ ცხოვრებაში;
(c) ადამიანის სხვა უფლებების განხორციელება. ეს არის უმთავრესი საშუალება, რომლის მეშვეობითაც შშმ პირებს შეუძლიათ თავის ამოყვანა სიღარიბიდან, სრულად მონაწილეობა თემში და დაცვა ექსპლუატაციისაგან.3ის მნიშვნელოვანია ინკლუზიური საზოგადოების ჩამოსაყალიბებლადაც;
(d) განათლების უფლების ხელშემშლელი ბარიერების აღმოფხვრის განგრძობითი და პროაქტიული ვალდებულების შესრულება და მისი შედეგი. რეგულარული სკოლების კულტურის, პოლიტიკისა და პრაქტიკის ცვლილებებთან ერთად, ეს არსებითია ყველა სტუდენტის მიმართ მისადაგებისა და ეფექტიანი ჩართვისათვის.
ინკლუზია განათლების უფლების მიღწევის გასაღებია. მისი აღიარების პროცესი გაძლიერდა ბოლო 30 წლის განმავლობაში, ინკლუზიური განათლება უმთავრესია ყველა მსმენელის, მათ შორის, შშმ პირების მაღალხარისხიანი განათლების, ასევე, ინკლუზიური, მშვიდობიანი და სამართლიანი საზოგადოების განვითარებისათვის. ინკლუზიურ განათლებას შეუძლია უზრუნველყოს შშმ პირთა ხარისხიანი განათლება და სოციალური განვითარება, ასევე, უნივერსალობის გარანტია და დისკრიმინაციის დაუშვებლობა განათლების უფლებაში. მილიონობით შშმ პირს არ ეძლევა განათლების უფლებით სარგებლობის საშუალება. ბევრი მათგანისთვის განათლება ხელმისაწვდომია მხოლოდ ისეთ დაწესებულებებში, სადაც იზოლირებულნი არიან თავიანთი თანატოლებისაგან და დაბალხარისხიან განათლებას იღებენ.
არსებობს ბარიერები რომლებიც ხელს უშლის შშმ პირებს ინკლუზიური განათლების მიღებაში, ამ ბარიერებს ქმნის მრავალი ფაქტორი, მაგალითად: ადამიანის უფლებებზე დაფუძნებული შეზღუდული შესაძლებლობის მოდელის გაუაზრებლობა ან განუხორციელებლობა, რომლის მიხედვითაც, თემსა და საზოგადოებაში არსებული ბარიერები უფრო იწვევს იზოლირებას, ვიდრე დარღვევები ან შშმ პირთა მუდმივი დისკრიმინაცია, რაც მოიცავს რეზიდენტულ დაწესებულებებში ხანგრძლივად მცხოვრებთა იზოლაციას და საზოგადოების დაბალ წარმოდგენას მათზე. ეს კიდევ უფრო ამწვავებს და ამყარებს მათთან დაკავშირებულ ცრურწმენებსა და შიშებს, ამიტომ მონაწილე სახელმწიფოებმა უნდა გაიარონ კონსულტაციები და, წარმომადგენლობითი ორგანიზაციების მეშვეობით, აქტიურად ჩართონ შშმ პირები (მათ შორის, ბავშვებიც) ინკლუზიური საგანმანათლებლო პოლიტიკის დაგეგმვის, განხორციელების, მონიტორინგისა და შეფასების ყველა ასპექტში. შშმ პირები და, შესაბამისობის მიხედვით, მათი ოჯახები, უნდა აღიარონ პარტნიორებად, და არა უბრალოდ განათლების მიმღებ პირებად.
ინკლუზიური განათლების უზრუნველყოფა მოიცავს ცვლილებებს კულტურაში, პოლიტიკასა და პრაქტიკაში, ყველა ფორმალურ და არაფორმალურ საგანმანათლებლო გარემოში, ინდივიდუალურ სტუდენტთა ცვლადი მოთხოვნებისა და იდენტობების მისადაგებისათვის. ეს ასევე გულისხმობს ჩამოთვლილ შესაძლებლობათა ხელშემშლელი ბარიერების აღმოფხვრის ვალდებულებას და საგანმანათლებლო სისტემის შესაძლებლობათა გაძლიერებას ყველა მსმენელთან კავშირის შესანარჩუნებლად. ინკლუზიური განათლება ფოკუსირებულია თითოეული მსმენელის სრულ და ეფექტიან მონაწილეობაზე, მისაწვდომობაზე, დასწრებასა და მიღწევაზე. ეს განსაკუთრებულად ეხებათ პირებს, რომლებიც სხვადასხვა მიზეზის გამო გარიყულნი არიან, ან მარგინალიზების რისკქვეშ დგანან. ინკლუზია მოიცავს მაღალხარისხიან ფორმალურ თუ არაფორმალურ განათლებაზე წვდომას დისკრიმინაციის გარეშე და მის განვითარებას.
მნიშვნელოვანია განვიხილოთ რას ნიშნავს გარიყვა, სეგრეგაცია, ინტეგრაცია და რა განსხვავებაა მათსა და ინკლუზიას შორის. გარიყვაა, როდესაც სტუდენტს პირდაპირ ან ირიბად ეთქმის უარი ან ეშლება ხელი ნებისმიერი ფორმით განათლების წვდომაზე, სეგრეგაცია ნიშნავს შშმ სტუდენტებისთვის ცალკე გარემოს გამოყოფას, რომელიც მორგებულია ან გამოიყენება კონკრეტული ან რამდენიმე საჭიროების საპასუხოდ, სხვა სტუდენტებისაგან იზოლირებულად, ინტეგრაცია არის შშმ პირთა მოთავსება ჩვეულებრივ საგანმანათლებო დაწესებულებებში, იმ გაგებით, რომ მათ შეუძლიათ აღნიშნული ინსტიტუტების სტანდარტიზებულ მოთხოვნებზე მორგება. რაც შეეხება ინკლუზიას ის მოიცავს სისტემატურ რეფორმას, რომელიც გულისხმობს მოდიფიკაციასა და ცვლილებებს შინაარსში, სასწავლო მეთოდებში, მიდგომებში, სტრუქტურებსა და სწავლებების სტრატეგიებში, რათა შესაბამისი ასაკობრივი ჯგუფის სტუდენტებისათვის უზრუნველყოს თანაბარი და კომბინირებული სასწავლო გამოცდილება და გარემო. ეს გარემო საუკეთესოდ უნდა პასუხობდეს მათ მოთხოვნილებებსა და პრიორიტეტებს.
ინკლუზიური განათლების ძირითადი მახასიათებლებია: 1)„მთლიანი სისტემის“ მიდგომა: განათლების სამინისტროებმა ყველა რესურსი უნდა ჩადონ ინკლუზიური განათლების განვითარებისათვის, ასევე, ინსტიტუციურ კულტურაში, პოლიტიკასა და პრაქტიკებში აუცილებელი ცვლილებების განსახორცილებელად. 2) „მთლიანი საგანმანათლებლო გარემო“: აუცილებელია საგანმანათლებლო ინსტიტუტების კომიტირებული ხელმძღვანელობა ყველა სფეროში და ყველა დონეზე ინკლუზიური განათლებისთვის საჭირო კულტურის, პოლიტიკისა და პრაქტიკის წარმოსადგენად. აქ იგულისხმება საკლასო სწავლება და ურთიერთობები; სამეთვალყურეო საბჭოს შეხვედრები; მასწავლებელთა ზედამხედველობა და სხვა. 3)„მთლიანი პიროვნების“ მიდგომა: ამ მიდგომით აღიარებულია თითოეული პირის შესაძლებლობა, რომ ისწავლოს; ასევე, ყველა მსმენელისათვის, მათ შორის, შშმ პირებისთვის, ყალიბდება მაღალი მოლოდინები. ინკლუზიური განათლება მოიცავს მოქნილ საგანმანათლებლო პროგრამას - სხვადასხვა შესაძლებლობაზე, მოთხოვნასა და სასწავლო ტიპზე ადაპტირებული მეთოდების შექმნას. ეს მიდგომა გულისხმობს მხარდაჭერას, გონივრულ მისადაგებასა და ადრეულ ჩარევას, რათა ყველა მსმენელს შეეძლოს თავისი პოტენციალის განხორციელება.
1.მტკიცებულებათა კლასიფიკაციის დადგენა მტკიცებულებათა კლასიფიკაცია-სისხლის სამართალი ემყარება კანონს და სასამართლო საგამოძიებო პრაქტიკას,ახდენს მტკიცებულებათა კლასიფიკაცია.
მტკიცებულებათა კლასიფიკაციის ოთხი სახე არსებობს
1)გამამართლებელი და გამამტყუნებელი
2)პირველადი და წარმოებული
3)პირდაპირი და ირიბი
4)პიროვნული და ნივთიერი
რაც შეეხება გამამართლებელ და გამამტყუნებელი ასეთ მტკიცებულებებს საფუძვლად უდევს ბრალდების საგანი
გამამართლებელია მტკიცებულება ,რომელიც ამართლებს პირის ,რომელიც გამორიცხავს პირის ბრალეულობად ან ამსუბუქებს მის მდგომარეობას.
ხოლო გამატყუნებელია ,რომელიც ამტყუნენს პირს დანაშაულის ჩადენაში ან ამძიმებს პირის პასუხისმგებლობას.
პირველადი და წარმოებული მტკიცებულება ერთმანეთისგან განსხვავდებიან წყაროს მიხედვით.
პირველადი მტკიცებულება ,რომელიც მიღებულია პირველი წყაროდან ანუ თავდაპირველი მტკიცებულება, ხოლო წარმოებულია მტკიცებულება,რომელიც მიღებულია მეორეული წყაროდან
პირდაპირია მტკიცებულება,რომელიც პირდაპირ კავშირშია მტკიცების საგანთან ან ელემენტთა,ხოლო ირონია მტკიცებულება რომელიც არაპირდაპირ კავშირშია მტკიცების საგანთან.
პიროვნულია მტკიცებულება,რომელიც წინასწარ შეცნობილი და დამუშავებულია ადამიანის მიერ,ხოლო ნივთიერია ,მტკიცებულება როდესაც მნიშვნელობა ენიჭება მათ რომელიმე ფიზიკურ მატერიალურ ნიშანს და თვისებას:ფერს,ზომას ,წონას.. 2.ექსპერტის დასკვნა, როგორც მტკიცებულება - ექსპერტი
ფრანგული სიტყვაა და ნიშნავს სპეციალისტების მიერ რაიმეს გამოკვლევას,განხილვას სწორი დასკვნის მისაცემად ამა თუ იმ საკითხის თაობაზე. ექსპერტი არის სპეციალური ცოდნის გამოყენებით გამოკვლევის ჩატარება და წერილობითი დასკვნის გამოტანა სისხლის სამართლის საქმეზე,საქმისთვის მნიშვნელოვანი გარემოებების შესახებ. ექსპერტიზა მუდმივად განიცდის ცვლილებას.მეცნიერებაში ჩნდება კვლევის ახალი მეთოდები.ასევე ხდება ძველი მეთოდეხის სრულყოფა.ექსპერტიზას ატარებს სპეციალური გამოცდილების მქონე ადამიანი.ექსპერტიზის ობიექტებს წარმოადგენენ საგნები და ადამიანები,რომლებიც შეიცავენ სხვა და სხვა სახის ინფორმაციას,მოვლენებისა და ფაქტების შესახებ. ექსპერტიზის ობიექტია ნივთიერი მტკიცებულებები,დოკუმენტები,გვამები და სხვა. ასევე ექსპერტიზა ტარდება ორ სხვადასხვა შემთხვევაში: 1.თუ მეცნიერების,ტექნიკის,ხელოვნების სათანადო დარგის ექსპერტთა მონაწილეობის გარეშე შეუძლებელია საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ფაქტობრივ გარემოებათა დადგენა. 2.თუ სხეულს ან ინფორმაციის შემცველ ობიექტს ემჩნევა საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე კვალი,ნიშანი ან თავისებურება,რომლის სწორად გაგება და აღქმა სპეციალური ცოდნის გარეშე შეუძლებელია. 3.ირიბი ჩვენება - ირიბია მოწმის ის ჩვენება, რომელიც ეფუძნება სხვა პირის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას.
ირიბი ჩვენება დასაშვები მტკიცებულებაა მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ირიბი ჩვენების მიმცემი პირი მიუთითებს ინფორმაციის წყაროს, რომლის იდენტიფიცირება და რეალურად არსებობის შემოწმება შესაძლებელია.
სასამართლოში საქმის არსებითი განხილვის დროს ირიბი ჩვენება დასაშვები მტკიცებულებაა, თუ იგი დასტურდება სხვა ისეთი მტკიცებულებით, რომელიც არ არის ირიბი ჩვენება. 4.დათვალიერება - დანაშაულის კვალის, ნივთიერი მტკიცებულების აღმოჩენის, შემთხვევის ვითარებისა და სისხლის სამართლის საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე სხვა გარემოების გარკვევის მიზნით მხარეს უფლება აქვს, დაათვალიეროს შემთხვევის ადგილი, საცავი, სადგომი, სათავსი, გვამი, საგანი, დოკუმენტი ან ინფორმაციის შემცველი სხვა ობიექტი.
თუ დათვალიერება ეხება კერძო საკუთრებას, ის ტარდება სასამართლოს განჩინებით. სასამართლოს განჩინება არ არის აუცილებელი, როდესაც მხარე დათვალიერებას ატარებს გადაუდებელი აუცილებლობის შემთხვევაში ან მესაკუთრე (მფლობელი) წერილობით გამოხატავს თანხმობას. სასამართლოს განჩინება საჭირო არ არის აგრეთვე საჯაროდ ხელმისაწვდომი ინფორმაციის, დოკუმენტის ან მონაცემის დათვალიერებისთვის. 5.ჩხრეკა-ამოღება - დასაბუთებული ვარაუდის არსებობის შემთხვევაში ამოღება და ჩხრეკა ტარდება იმ მიზნით, რომ აღმოჩენილ და ამოღებულ იქნეს საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე საგანი, დოკუმენტი, ნივთიერება ან ინფორმაციის შემცველი სხვა ობიექტი.
ჩხრეკის ჩატარება შეიძლება აგრეთვე ძებნილისა და გვამის აღმოსაჩენად.
საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე საგანი, დოკუმენტი, ნივთიერება ან ინფორმაციის შემცველი სხვა ობიექტი შეიძლება ამოღებულ იქნეს, თუ არსებობს დასაბუთებული ვარაუდი, რომ ის ინახება გარკვეულ ადგილზე, გარკვეულ პირთან და მისი ძებნა საჭირო არ არის.
საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე საგნის, დოკუმენტის, ნივთიერების ან ინფორმაციის შემცველი სხვა ობიექტის ამოსაღებად ჩხრეკა შეიძლება ჩატარდეს, თუ არსებობს დასაბუთებული ვარაუდი, რომ ის ინახება გარკვეულ ადგილზე, გარკვეულ პირთან და მის აღმოსაჩენად საჭიროა ძებნა. 6.ფარული საგამოძიებო მოქმედების სახეებია:
სატელეფონო კომუნიკაციის ფარული მიყურადება და ჩაწერა;
ინფორმაციის მოხსნა და ფიქსაცია კავშირგაბმულობის არხიდან (კავშირგაბმულობის საშუალებებთან, კომპიუტერულ ქსელებთან, სახაზო კომუნიკაციებთან და სასადგურე აპარატურასთან მიერთებით), კომპიუტერული სისტემიდან (როგორც უშუალოდ, ისე დისტანციურად) და ამ მიზნით კომპიუტერულ სისტემაში შესაბამისი პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებების ინსტალაცია;
გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრა;
საფოსტო-სატელეგრაფო გზავნილის (დიპლომატიური ფოსტის გარდა) კონტროლი;
ფარული ვიდეოჩაწერა ან/და აუდიოჩაწერა, ფოტოგადაღება;
ელექტრონული თვალყურის დევნება ტექნიკური საშუალებებით, რომელთა გამოყენება ზიანს არ აყენებს ადამიანის სიცოცხლეს, ჯანმრთელობას და გარემოს.
დასაშვებია ერთდროულად რამდენიმე ფარული საგამოძიებო მოქმედების ჩატარება.
კაზუსები : 1.პატარაია - 18 მუხლის 1-ლი ნაწილი,174 მე-5 ნაწილი,38 ის 11-ე ნაწილი. 2.დიპლომატიური წარმომადგენლები - 122 მუხლი
ფიზიკური პირის ვინაობის დადგენა
ფიზიკური პირის ვინაობის დადგენა, სამართალსუბიექტურობის დადგენა
ნოტარიუსი, მისი უფლებამოსილების განხორციელების პროცესში, ასრულებს სხვადასხვა სახის სანოტარო მოქმედებებს. იმის მიხედვით თუ რა სახის სანოტარო მოქმედებასთან გვაქვს საქმე, სანოტარო დამოწმება თუ დადასტურება, საჯარო თუ კერძო, ნოტარიუსი ადგენს სანოტარო მოქმედებაში მონაწილე პირთა ვინაობას, ამოწმებს მათ უფლებამოსილებასა და ქმედუნარიანობას.
ნოტარიუსმა უნდა იცოდეს, რომ ფიზიკური პირის პირადობის დადგენისათვის გასათვალისწინებელია ასაკი, მოქალაქეობა და ზოგჯერ სამსახურებრივი მდგომარეობა. საქართველოს სრულწლოვანი მოქალაქის პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტია საქართველოს მოქალაქის პასპორტი, პირადობის მოწმობა ან დროებითი მოწმობა, რომელიც გაიცემა სამშობლოში დაბრუნებულ პირებზე. ცალკეულ შემთხვევებში სანოტარო მოქმედების მონაწილის პირადობის დადგენა დასაშვებია სატრანსპორტო საშუალების მართვის მოწმობის ერთიანი ნიმუშის ეროვნული ან საერთაშორისო მოწმობის საფუძველზე, რომელიც გაცემულია საქართველოს შესაბამისი უფლებამოსილი სამსახურის მიერ. ნოტარიუსის მიერ სამხედრო მოსამსახურის ვინაობის დადგენა უნდა მოხდეს სამხედრო ნაწილისა და სამხედრო დაწესებულებების სარდლობის მიერ გაცემული სამხედრო ბილეთის საფუძველზეც. საქართველოში მცხოვრები უცხოელი მოქალაქის ან მოქალაქეობის არმქონე პირის ვინაობა ნოტარიუსმა უნდა დაადგინოს ბინადრობის მოწმობით. ბინადრობის მოწმობის შევსებას, გაცემას, შეცვლას ახორციელებს საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი საჯარო სამართლის იურიდიული პირი – სამოქალაქო რეესტრის სააგენტოს ტერიტორიული სამსახური. საქართველოში მცხოვრები უცხოელი მოქალაქის ან მოქალაქეობის არმქონე პირის ვინაობა შეიძლება დადგინდეს ერო- ვნული პასპორტის მიხედვითაც. საქართველოს მოქალაქის პირადობის მოწმობის შევსებას, შეცვლასა და მის გაცემას ახორციელებს საქართველოს იუსტი ციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი საჯარო სამართლის იურიდიული პირი — სამოქალაქო რეესტრის სააგენტოს ტერიტორიული სამსახური. სხვა სახელმწიფოში მცხოვრები საქართველოს მოქალაქისათვის პირადობის მოწმობის გაცემას ახორციელებს საქართველოს დიპლომატიური წარმომადგენლობა ან საკონსულო დაწესებულება.
საქართველოს მოქალაქის პირადობის მოწმობის შევსებას, შეცვლასა და მის გაცემას ახორციელებს საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი საჯარო სამართლის იურიდიული პირი – სამოქალაქო რეესტრის სააგენტოს ტერიტორიული სამსახური. სხვა სახელმწიფოში მცხოვრები საქართველოს მოქალაქისათვის პირადობის მოწმობის გაცემას ახორციელებს საქართველოს დიპლომატიური წარმომადგენლობა ან საკონსულო დაწესებულება. საქართველოს მოქალაქის პირადობის მოწმობა გაიცემა 14 წლის ასაკს მიღწეულ პირზე. შესაბამისად, 14 წლამდე არასრულწლოვანის პირადობას ნოტარიუსი დაადგენს დაბადების მონ- მობით. შესასრულებელი სანოტარო მოქმედების ხასიათიდან გამომდინარე სასურველია, რომ 14 წლამდე ასაკის არასრულწლოვანის პირადობის დადგენას ესწრებოდნენ მისი კანონიერი წარმომადგენლები (მშობლები, მეურვე, მზრუნველი).
საჯარო და კერძო აქტში შესწორების შეტანის წესი
2) საჯარო და კერძო აქტში შესწორების შეტანის წესი რსებობს სანოტარო აქტის ორი ფორმა საჯარო და კერძო. სანოტარო აქტში შესწორება (ამოღება, ცვლილება, დამატება) შეიტანება შემდეგი წესით:
ა) სიტყვა (ასო-ნიშნის, წინადადება, ციფრი), რომელიც ამოღებულ უნდა იქნეს, შემოიხაზება იმგვარად, რომ შესაძლებელი იყოს შემოხაზული სიტყვის (ასო-ნიშნის, წინადადების, ციფრის) წაკითხვა. ამგვარად მონიშნული სიტყვის (ასო-ნიშნის, წინადადების, ციფრის) გვერდით დაისმება ციფრი. ეს ციფრი უნდა დაისვას აგრეთვე დოკუმენტის ტექსტის ბოლოს, მაგრამ მხარეთა ხელმოწერამდე. ციფრის გვერდით უნდა მიეთითოს: ა ხოლო შემდეგ უნდა განმეორდეს მონიშნული სიტყვა (ასო-ნიშანი, წინადადება, ციფრი);
ბ) სიტყვა (ასო-ნიშანი, წინადადება, ციფრი), რომელიც უნდა შესწორდეს, შემოიხაზება და გვერდით დაისმება ციფრი. ეს ციფრი უნდა დაისვას აგრეთვე დოკუმენტის ტექსტის ბოლოს, ციფრის გვერდით უნდა მიეთითოს: შემდეგ უნდა გამეორდეს მონიშნული სიტყვა (ასო, წინადადება, ციფრი), ხოლო შემდეგ უნდა მიეთითოს: უნდა იყოს და უნდა დაიწეროს ის სიტყვა (ასო-ნიშანი, წინადადება, ციფრი), რომლითაც იცვლება ამოღებული სიტყვა (ასო-ნიშანი, წინადადება, ციფრი);
გ) გამოტოვებული სიტყვის (ასო-ნიშნის, წინადადების, ციფრის) ადგილზე უნდა დაისვას ციფრი. ეს ციფრი უნდა დაისვას აგრეთვე დოკუმენტის ტექსტის ბოლოს, მაგრამ მხარეთა ხელმოწერამდე. ციფრის გვერდით უნდა მიეთითოს: და უნდა დაიწეროს ის სიტყვა (ასო-ნიშანი, წინადადება, ციფრი), რომელიც უნდა ჩაისვას ციფრით აღნიშნულ ადგილზე;
დ) ამ მუხლის პირველი პუნქტის ა,ბ,გ ქვეპუნქტებში მითითებული წესით შედგენილი შესწორებების ბოლოს ხელს აწერს მხარე და ნოტარიუსი. ხელმოწერათა შემდეგ უნდა დაისვას ნოტარიუსის ბეჭედი.
2. შესწორებები იმ სანოტარო აქტში, რომელიც უკვე ხელმოწერილია მხარეთა მიერ, შეიტანება:
ა) ამ მუხლის პირველი პუნქტით დადგენილი წესით იმ განსხვავებით, რომ სანოტარო აქტის ტექსტის ბოლოს ცვლილებების შესახებ არსებული მითითებების შემდეგ სავალდებულოა მხარეებისა და ნოტარიუსის განმეორებითი ხელმოწერები და ნოტარიუსის ბეჭდის დასმა;
ბ) დამოუკიდებელი საჯარო აქტის შედგენითა და დამოწმებით.
3. ნოტარიუსი უფლებამოსილია სანოტარო მოქმედების მონაწილის, დაინტერესებული პირის მოთხოვნით, ან საკუთარი ინიციატივით, სანოტარო აქტის ტექსტში შეასწოროს სანოტარო აქტის შედგენისას დაშვებული აშკარა მექანიკური შეცდომები. აშკარა მექანიკურ შეცდომად ჩაითვლება სანოტარო აქტის ტექსტში დაშვებული კალმისმიერი, ორთოგრაფიული, არითმეტიკული ან სხვა სახის ხარვეზები, რომელთა მექანიკური ხასიათი თვალნათლივ დასტურდება ამავე სანოტარო აქტის სხვა ნაწილებიდან და/ან თანდართული დოკუმენტებიდან და რომელთა გასწორებაც არ იწვევს სანოტარო აქტის შინაარსის არსებით შეცვლას. აშკარა მექანიკური შეცდომების გასწორებისას, სანოტარო აქტის ტექსტის ბოლოს ცვლილებების შესახებ ამ მუხლით გათვალისწინებული მითითების შემდეგ მხარეების განმეორებითი ხელმოწერები სავალდებულო არ არის. შესწორებულ ვარიანტზე დაისმება ნოტარიუსის ხელმოწერა და ბეჭედი.
4. ნოტარიუსი უფლებამოსილია სანოტარო აქტის ასლში დოკუმენტის დედნის ტექსტი გადმოსცეს საბოლოოდ გასწორებული სახით დედანში შეტანილ ცვლილებებზე მითითებების გარეშე.
5. კერძო აქტში დაშვებული შეცდომა სწორდება:
ა) დამოუკიდებელი კერძო აქტის შედგენითა და ამ აქტზე მხარის (მხარეების) ხელმოწერის (ხელმოწერების) ნამდვილობის დამოწმებით, ან
ბ) იმავე აქტზე მხარის (მხარეების) შესაბამისი შინაარსის მინაწერითა და მინაწერზე მხარის (მხარეების) ხელმოწერის (ხელმოწერების) ნამდვილობის დამოწმებით.
6. კერძო აქტის დამადასტურებელ წარწერაში (ნოტარიუსის ფორმულიარში) დაშვებულ შეცდომებს ნოტარიუსი ასწორებს საკუთარი ინიციატივით, ან დაინტერესებული პირის თხოვნით. შესწორებისას გამოიყენება ამ მუხლის პირველი-მე-5 პუნქტებით დადგენილი წესები იმ განსხვავებით, რომ შესწორების დამადასტურებელ წარწერაზე დაისმება მხოლოდ ნოტარიუსის ბეჭედი და ხელმოწერა.
უცხოელი მოქალაქისთვის მინდობილობის დამოწმება
ონლაინ რეჟიმში მინდობილობა/რწმუნებულების დამოწმების პროცესს უნდა ესწრებოდეს ორი პირი:
ხელმომწერი - პირი, რომელიც მარწმუნებლის (მინდობილობის გამცემის) ნაცვლად, მისი თხოვნით ხელს აწერს სანოტარო აქტს. ეს პირი უნდა ესწრებოდეს სანოტარო მოქმედების შესრულებას.
ხელმომწერი შეიძლება იყოს სანოტარო მოქმედების მონაწილის ნათესავი, მაგრამ ამავდროულად არ შეიძლება იყოს სანოტარო აქტის მონაწილე.მოწმე- პირი, რომელიც მოწმის სტატუსით ესწრება სანოტარო მოქმედების შესრულებას და ასევე ხელს აწერს სანოტარო აქტს. მოწმე უნდა იყოს სრულწლოვანი და ქმედუნარიანი, წერა-კითხვის მცოდნე პირი. მას არ უნდა ჰქონდეს შეზღუდული სამოქალაქო ქმედუნარიანობა და სანოტარო მოქმედებით არ უნდა იღებდეს სარგებელს პირდაპირი ან არაპირდაპირი სახით.
მოწმე არ შეიძლება იყოს სანოტარო მოქმედების მონაწილე რომელიმე მხარის და/ან ნოტარიუსის ნათესავი აღმავალი და დამავალი ხაზით მესამე რიგის ჩათვლით, ასევე სანოტარო მოქმედების მონაწილე იურიდიული პირის დაქირავებული პირი.
სანოტარო ბიუროს სხდომის ოქმის დამოწმებანოტარიუსი უფლებამოსილია კანონმდებლობით დადგენილ შემთხვევებში ან კრების (სხდომის) მონაწილეთა თხოვნით დაესწროს სამეწარმეო (კომერციული) და არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირების, ამხანაგობების, მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებებისა და სხვა ორგანიზაციული წარმონაქმნების დამფუძნებელ, აგრეთვე მმართველ ორგანოთა კრებებს (სხდომებს) და შეადგინოს ოქმი კრების (სხდომის) მიმდინარეობისა და მიღებული გადაწყვეტილებების, აგრეთვე კრების (სხდომის) ჩაშლის შესახებ.
ოქმი უნდა შედგეს სანოტარო აქტის ფორმით და მას უნდა ჰქონდეს საჯარო აქტისათვის დადგენილი სავალდებულო რეკვიზიტები. გარდა აღნიშნულისა, ნოტარიუსი ვალდებულია ოქმში მიუთითოს კრების (სხდომის) ჩატარების ადგილი და დრო, დაწყების და დასრულების თარიღი, კრების (სხდომის) თავმჯდომარის საიდენტიფიკაციო მონაცემები, კრების საერთო მიმდინარეობა და მიღებული გადაწყვეტილებები, ოქმის გაცემის თარიღი. ნოტარიუსი უფლებამოსილია წინასწარი ჩანაწერი კრების (სხდომის) ჩატარების შესახებ (კრების/სხდომის შინაარსისა და გადაწყვეტილებების მითითების გარეშე) სანოტარო რეესტრში შეასრულოს კრების/სხდომის ჩატარების დღესვე, ხოლო დოკუმენტი შეიძლება გაიცეს კრების/სხდომის ჩატარების დღის შემდგომ დღეებში ნებისმიერ დროს.
ნოტარიუსს ეკრძალება უარი განაცხადოს კრებაზე (სხდომაზე) მომხდარი ფაქტებისა და განცხადებების ოქმში შეტანაზე ნებისმიერი მოტივით. ამასთან, იმ შემთხვევაში, თუ კრებაზე გაკეთებული განცხადებები აშკარად ეწინააღმდეგება ფაქტობრივ გარემოებებს (მაგალითად, კრებაზე გამოცხადებული და ფაქტობრივ დამსწრეთა რაოდენობა, კენჭისყრისას დაფიქსირებულ მომხრეთა და მოწინააღმდეგეთა რაოდენობა და სხვა მსგავსი), რომელთა აღქმა ნოტარიუსს შეუძლია სპეციალური შემოწმების და/ან დოკუმენტების შესწავლის გარეშე, ნოტარიუსი ვალდებულია ამის შესახებ თავისი შენიშვნები შეიტანოს კრების ოქმში და მიუთითოს, რომ ეს ინფორმაცია მისი უშუალო აღქმის შედეგია. ეს შენიშვნები შეტანილ უნდა იქნეს კრების ოქმის ბოლოს, კრების თავმჯდომარისა და ნოტარიუსის ხელმოწერამდე.
ოქმს ხელს აწერს ნოტარიუსი და კრების (სხდომის) თავმჯდომარე. თუ კრებამ დაამტკიცა წესდება, ან ცვლილებები წესდებაში, ეს დოკუმენტი დანართის სახით დაერთვის კრების ოქმს და მას ხელს აწერს კრების თავმჯდომარე და ნოტარიუსი. სხვა დანართები ოქმს დაერთვის, თუ ამას მოითხოვს კრების თავმჯდომარე ან კრების (სხდომის) მონაწილე სხვა პირი, ან თავად ნოტარიუსი. ოქმს უნდა დაერთოს ნოტარიუსისათვის წარდგენილი ყველა დოკუმენტი იმ სახით, რა სახითაც იგი წარედგინა ნოტარიუსს (დამოწმებული, ან დაუმოწმებელი ასლები, დედნები).
იმ შემთხვევაში, თუ კრების თავმჯდომარე ნებისმიერი მოტივით უარს აცხადებს, ხელი მოაწეროს კრების (სხდომის) ოქმს, ან სხვადასხვა მიზეზის (დაპატიმრება, გარდაცვალება, ავადმყოფობა და სხვა) გამო მას არ შეუძლია ოქმზე ხელმოწერა, ნოტარიუსი ამის შესახებ აკეთებს აღნიშვნას ოქმსა და სანოტარო რეესტრში და ოქმს გასცემს მხოლოდ თავისი ხელმოწერით. ამგვარად გაცემულ ოქმს აქვს იურიდიული ძალა.
ნოტარიუსი არ არის ვალდებული შეამოწმოს სააქციო საზოგადოების აქციონერთა საერთო კრებაზე დამსწრე აქციონერთა უფლებამოსილება, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა გადაწყვეტილებას კანონმდებლობით დადგენილი წესით ერთპიროვნულად იღებს უფლებამოსილი აქციონერი (აქციათა სამოცდათხუთმეტ პროცენტზე მეტის მფლობელი). იმ შემთხვევაში, თუ კანონმდებლობით დადგენილ შემთხვევაში გადაწყვეტილებას ერთპიროვნულად იღებს უფლებამოსილი აქციონერი (აქციათა სამოცდათხუთმეტ პროცენტზე მეტის მფლობელი), სანოტარო აქტი აქციონერის გადაწყვეტილების შესახებ დგება ამ მუხლით დადგენილი წესით შესაბამისი თავისებურებების გათვალისწინებით (კრების თავმჯდომარის არარსებობა და სხვა).
იმ შემთხვევაში, თუ კრება გრძელდება რამდენიმე დღის განმავლობაში (შესვენებები, კრების სხდომის გადადება და სხვა), მოთხოვნის შემთხვევაში, ნოტარიუსი უფლებამოსილია დასრულებული სხდომების შესახებ გასცეს მოწმობა (შუალედური ოქმი), ხოლო კრების ერთიანი ოქმი გაიცემა კრების დასრულების შემდეგ.
თუ კრება არ შედგა ქვორუმის არარსებობის გამო, დაინტერესებული პირის მოთხოვნით, ნოტარიუსი გასცემს მოწმობას კრების ჩაშლის ფაქტის დადასტურების შესახებ. მოწმობა გაიცემა მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მოთხოვნა ნოტარიუსს წარედგინა კრების ჩაშლის დღეს და ამის შესახებ შესაბამისი ჩანაწერი გაკეთდა სანოტარო რეესტრში. ამ შემთხვევაში მოწმობა შეიძლება გაიცეს იმავე ან მომდევნო დღეებში.
ნოტარიუსი უფლებამოსილია დაესწროს სამეწარმეო და არასამეწარმეო იურიდიული პირების მმართველი ორგანოების კრებებს (სხდომებს), რომლებიც ტარდება კომუნიკაციის ელექტრონული საშუალებების გამოყენებით და შეადგინოს კრების ოქმი იმ შემთხვევაში, თუ პირდაპირი ელექტრონული კომუნიკაცია იძლევა კრებაში გადამწყვეტი ხმის უფლებით მონაწილე ყველა პირის და ნოტარიუსის ერთდროული პირდაპირი ვიზუალური კონტაქტის საშუალებას (ტელეკონფერენცია) და კრებაში მონაწილეთა პიროვნება ნოტარიუსისათვის ცნობილია ან შესაძლებელია მათი იდენტიფიცირება და პირადობის დადასტურება ამ ინსტრუქციის მე-19 მუხლის მე-2 პუნქტით დადგენილი წესით. ნოტარიუსი ვალდებულია ოქმში მიუთითოთოს, რომ სხდომა ჩატარებულია კომუნიკაციის ელექტრონული საშუალებების გამოყენებით. ოქმს ხელს აწერს კრების თავმჯდომარე და მოწმე, რომელიც სრულად უნდა დაესწროს სხდომას. მოწმის დასწრება სავალდებულო არ არის, თუ ხორციელდება სანოტარო მოქმედების ჩაწერა ვიდეოფაილის სახით.
იმ შემთხვევაში, როცა ნოტარიუსთან წარდგენილ იქნება სამეწარმეო და არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირების მმართველი ორგანოების კრების (სხდომის) ოქმი, ნოტარიუსი ადასტურებს ხელმომწერი პირების ხელმოწერის ნამდვილობას ამ ინსტრუქციით დადგენილი წესით.
დისტანციური დამოწმება
მართვის მოწმობა პირადობა, პასპორტი და ბაზა ერთობლივად .
ონლაინ სანოტარო სერვისით სარგებლობის უფლება აქვს საქართველოს ნებისმიერ მოქალაქეს ან საქართველოს ბინადრობის მოწმობის მქონე პირს.
მინდობილობა/რწმუნებულების ონლაინ რეჟიმში დასამოწმებლად გჭირდებათ: კომპიუტერი, ინტერნეტი, ვებკამერა, ყურსასმენი.
სანოტარო აქტის ონლაიში დამოწმებას ახორციელებს საქართველოს ტერიტორიაზე მოქმედი ნებისმიერი ნოტარიუსი კომუნიკაციის ელექტრონული საშუალებით.
საქართველოს ნოტარიუსთა პალატის ვებგვერდზე notary.ge, ბმულებში: „სანოტარო ბიუროები“ და „ნოტარიუსების რუკა“ მითითებულია ყველა ნოტარიუსის საკონტაქტო ინფორმაცია
ონლაინ რეჟიმში მინდობილობა/რწმუნებულების დამოწმების პროცესს უნდა ესწრებოდეს ორი პირი:
ხელმომწერი - პირი, რომელიც მარწმუნებლის (მინდობილობის გამცემის) ნაცვლად, მისი თხოვნით ხელს აწერს სანოტარო აქტს. ეს პირი უნდა ესწრებოდეს სანოტარო მოქმედების შესრულებას.
ხელმომწერი შეიძლება იყოს სანოტარო მოქმედების მონაწილის ნათესავი, მაგრამ ამავდროულად არ შეიძლება იყოს სანოტარო აქტის მონაწილე.
მოწმე- პირი, რომელიც მოწმის სტატუსით ესწრება სანოტარო მოქმედების შესრულებას და ასევე ხელს აწერს სანოტარო აქტს. მოწმე უნდა იყოს სრულწლოვანი და ქმედუნარიანი, წერა-კითხვის მცოდნე პირი. მას არ უნდა ჰქონდეს შეზღუდული სამოქალაქო ქმედუნარიანობა და სანოტარო მოქმედებით არ უნდა იღებდეს სარგებელს პირდაპირი ან არაპირდაპირი სახით.
მოწმე არ შეიძლება იყოს სანოტარო მოქმედების მონაწილე რომელიმე მხარის და/ან ნოტარიუსის ნათესავი აღმავალი და დამავალი ხაზით მესამე რიგის ჩათვლით, ასევე სანოტარო მოქმედების მონაწილე იურიდიული პირის დაქირავებული პირი.
ელექტრონული დოკუმენტის ელექტრონული აპოსტილით დამოწმების შესახებ განცხადების წარდგენა შესაძლებელია, თუ ელექტრონული კომუნიკაცია იძლევა განმცხადებლისა და განცხადების მიღებაზე უფლებამოსილი პირის პირდაპირი ვიზუალური კონტაქტის საშუალებას და განმცხადებლის იდენტიფიცირება და პირადობის დადასტურება შესაძლებელია სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს ელექტრონულ მონაცემთა ბაზაში არსებული ინფორმაციის გამოყენებით ან თუ განცხადება წარმოდგენილია შესაბამის ვებგვერდზე კვალიფიციური ელექტრონული ხელმოწერით. უცხო ქვეყნის მოქალაქის შემთხვევაში, რომლის იდენტიფიცირება და პირადობის დადასტურება შეუძლებელია სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს ელექტრონულ მონაცემთა ბაზაში არსებული ინფორმაციის მეშვეობით, აუცილებელია პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტის ასლის ატვირთვა.
მოთხოვნა ელექტრონული დოკუმენტის ელექტრონული აპოსტილით დამოწმების თაობაზე უფლებამოსილი ორგანოს მიერ განიხილება არაუმეტეს ერთი სამუშაო დღის ვადაში. თუ წარმოდგენილი დოკუმენტი აკმაყოფილებს ამ დადგენილებით გათვალისწინებულ დოკუმენტის აპოსტილით დამოწმებისათვის საჭირო ფორმალურ საფუძვლებს, აღნიშნულის თაობაზე განმცხადებლის მიერ არჩეული ელექტრონული კომუნიკაციის საშუალებით ეცნობება განმცხადებელს. შეტყობინებაში აღინიშნება მომსახურების საფასურის გადახდის წესი, ვადა და ოდენობა. საფასურის გადაუხდელობის შემთხვევაში, უფლებამოსილი ორგანო იღებს გადაწყვეტილებას განცხადების განუხილველად დატოვების შესახებ, რის თაობაზეც ეცნობება განმცხადებელს, თუ საქართველოს კანონმდებლობით სხვა რამ არ არის დადგენილი.
ონლაინ რეჟიმში განაცხადის გასაკეთებლად დაგჭირდებათ ვებკამერა, ყურსასმენი და მიკროფონი, ხოლო თუ განცხადების შევსების ფორმად აირჩევთ კვალიფიციურ ელექტრონულ ხელმოწერას, დაგჭირდებათ ელექტრონული პირადობის წამკითხველი.
პირის ვინაობის დადგენა
ნოტარიუსი ადასტურებს ფიზიკური პირის იგივეობას ფოტოსურათზე გამოსახულ პირთან შესაბამისი მოწმობის გაცემით. ფოტოსურათზე გამოსახული პირის არასრულწლოვანთან იგივეობის დადასტურებისას გამოიყენება ამ ინსტრუქციის მე-19 მუხლით დადგენილი წესი.
მოწმობაში აუცილებლად უნდა მიეთითოს: ფოტოსურათზე გამოსახული პირის სახელი და გვარი, დაბადების თარიღი და ადგილი, საცხოვრებელი ადგილი, იმ დოკუმენტის რეკვიზიტები, რომლის საფუძველზეც დადგინდა ფოტოსურათზე გამოსახული პირის პირადობა. მოწმობის ზედა მარცხენა კუთხეში უნდა განთავსდეს ფოტოსურათი და მას უნდა დაესვას ნოტარიუსის ბეჭედი ისე, რომ ბეჭდის ნაწილი აისახოს ფოტოსურათის ქვედა მარჯვენა მხარეს, ხოლო ნაწილი იმ ფურცელზე, რომელზედაც განთავსებულია ფოტოსურათი.
ნოტარიუსი ადგენს სანოტარო მოქმედების მონაწილე ფიზიკური პირის პირადობას მის მიერ წარდგენილი პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტის მეშვეობით. საქართველოს მოქალაქის პირადობის დამადასტურებელ ძირითად დოკუმენტად მიიჩნევა საქართველოს მოქალაქის პასპორტი, პირადობის მოწმობა ან სამშობლოში დაბრუნების დროებითი მოწმობა. დასაშვებია სანოტარო მოქმედების მონაწილის პირადობის დადგენა სატრანსპორტო საშუალების მართვის მოწმობის ერთიანი ნიმუშის ეროვნული ან საერთაშორისო მოწმობის საფუძველზე, რომელიც გაცემულია საქართველოს შესაბამისი უფლებამოსილი სამსახურების მიერ. უცხოელ მოქალაქეთა და მოქალაქეობის არმქონე პირთა პირადობის დამადასტურებელ დოკუმენტად მიიჩნევა შესაბამისი ქვეყნის მიერ გაცემული პასპორტი, რომელიც განკუთვნილია უცხოეთში სამოქმედოდ, ბინადრობის მოწმობა ან სამშობლოში დაბრუნების დროებითი მოწმობა.
დასაშვებია საქართველოს მოქალაქის ან საქართველოში მცხოვრები უცხოელის იდენტიფიცირება და პირადობის დადასტურება საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი საჯარო სამართლის იურიდიული პირის სამოქალაქო რეესტრის სააგენტოს ელექტრონული მონაცემთა ბაზიდან შესაბამისი პირის პირადობის (ბინადრობის) მოწმობის მონაცემების გამოყენებით.
თუ ნოტარიუსს ეჭვი ეპარება წარდგენილი დოკუმენტის წარმდგენისადმი კუთვნილებაში, ან პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტის ნამდვილობა ეჭვს იწვევს, ნოტარიუსი ვალდებულია უარი თქვას სანოტარო მოქმედების შესრულებაზე. იმ შემთხვევაში, თუ ნოტარიუსი პირადად იცნობს სანოტარო აქტის მონაწილეს, პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტის წარდგენა სავალდებულო არ არის. ნოტარიუსისათვის ცნობილად შეიძლება ჩაითვალოს აგრეთვე პირი, რომლის პირადობაც მას უკვე დადგენილი აქვს სხვა სანოტარო მოქმედების შესრულებისას.
14 წლამდე არასრულწლოვნის პირადობას, რომელსაც არა აქვს პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტი, ნოტარიუსი ადგენს დაბადების მოწმობით, არასრულწლოვნის კანონიერი წარმომადგენლის (მშობლის, მშვილებლის, მეურვის, მზრუნველის) თანდასწრებით, რომელიც ადასტურებს არასრულწლოვნის პირადობას.
ნოტარიუსი ვალდებულია სანოტარო აქტში მიუთითოს სანოტარო მოქმედების მონაწილეთა სახელი, გვარი, დაბადების თარიღი, გაცხადებული საცხოვრებელი ადგილი, პირადი ნომერი (უცხო ქვეყნის მოქალაქის შემთხვევაში, თუ მას არ გააჩნია პირადი ნომერი, მიეთითება პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტის ნომერი და გაცემის თარიღი).
ნოტარიუსი ვალდებულია დარწმუნდეს სანოტარო აქტის მონაწილის ქმედობაუნარიანობაში და თავისი რწმენის შესახებ მიუთითოს დამადასტურებელ წარწერაში. ნოტარიუსი ვალდებულია არ შეასრულოს სანოტარო მოქმედება, თუ ეჭვი ეპარება მასში მონაწილე პირის ქმედობაუნარიანობაში.
1-ღიაკითხვა
განმარტეთ შშმ პირთათვის გონივრული მისადაგების პრინციპი- პრინციპი, რომელიც ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში იმ აუცილებელი და შესაბამისი ცვლილების განხორციელებას გულისხმობს, რაც არ იწვევს არაპროპორციულ ან გადამეტებულ ტვირთს ან ვალდებულებას და უზრუნველყოფს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის უფლებებისა და თავისუფლებების რეალიზებას სხვებთან თანაბარ პირობებში; (კანონის მეორე მუხლის გ ქვეპუქნტი)
2-ღია კითხვა
გარემოს მისაწვდომობა- მისაწვდომი გარემო – ფიზიკური, ინსტიტუციური და სოციალური პირობების ერთობლიობა, რომელიც შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირს აძლევს თანაბარ შესაძლებლობას ისარგებლოს ყველა საზოგადოებრივი სიკეთით, მათ შორის, საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილას კულტურულ, სპორტულ, პოლიტიკურ ან სხვა ღონისძიებაში მონაწილეობის, აგრეთვე ტრანსპორტით, საინფორმაციო და კომუნიკაციის საშუალებებით სარგებლობის შესაძლებლობას სხვებთან თანაბარ პირობებში; (კანონის მეორე მუხლის ვ ქვეპუნქტი)
წვდომა უნდა ჰქონდეს ყველა შშმ პირს, შეზღუდული შესაძლებლობის ტიპის მიუხედავად და ყოველგვარი განსხვავების გარეშე (რასა, ფერი, სქესი, ენა ან რელიგია; პოლიტიკური ან სხვა მოსაზრება; ეროვნული ან სოციალური კუთვნილება; დაბადების ადგილი, სამართლებრივი, სოციალური ან სხვა სტატუსი; გენდერი ან ასაკი). შშმ პირისთვის მისაწვდომობა დამოუკიდებელი ცხოვრების, საზოგადოებრივ ცხოვრებაში სრული და თანასწორი მონაწილეობისა და ყველა უფლებითა და ძირითადი თავისუფლებით შეუზღუდავი სარგებლობის წინაპირობაა. საზოგადოებისთვის განკუთვნილ ღია შენობებსა და სხვა სივრცეებში გადაადგილება და ორიენტაცია შეიძლება რთული აღმოჩნდეს შშმ პირისთვის, თუ არ არის სათანადო ნიშნები, მისაწვდომი ინფორმაცია და კომუნიკაცია, ან დახმარების სერვისი. მე-9 მუხლი ითვალისწინებს რომ მისაწვდომობის ხელშეწყობის მიზნით, მოსახლეობისათვის ღია ყველა შენობასა და ობიექტებში აბრები განათავსონ ბრაილის ნიშნებითაც, მარტივად წასაკითხი და გასაგები სახით; ასევე, იქვე უნდა იყოს დამხმარე პერსონალი, შუამავლებთან ერთად (მაგ.: გიდი, წამკითხველი, პროფესიონალი სურდოთარჯიმანი).
მისაწვდომობა უნდა უზრუნველყონ ყველა ახალშექმნილ, აშენებულ და წარმოებულ საგანზე, ინფრასტრუქტურაზე, საქონელზე, პროდუქტსა და სერვისზე, მისაწვდომობისათვის უნდა აღმოიფხვრას დაბრკოლებები არსებულ ფიზიკურ გარემოზე, ტრანსპორტზე, ინფორმაციასა და კომუნიკაციაზე, ასევე, საზოგადოებისთვის ღია სერვისებზე. მისაწვდომობის სტანდარტი სავალდებულო უნდა იყოს ყველასთვის და, დარღვევის შემთხვევაში, განისაზღვროს სანქციები, მათ შორის ჯარიმები.
თემა- იმსჯელეთ შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირთა ორგანიზაციების მახასიათებლებსა და ტიპებზე
კომიტეტი მიიჩნევს, რომ შშმ პირთა ორგანიზაციები უნდა ეფუძნებოდეს, ითვალისწინებდეს და სრულად სცემდეს პატივს კონვენციით აღიარებულ პრინციპებსა და უფლებებს. ეს მოიცავს მხოლოდ იმ ორგანიზაციებს, რომლებსაც უძღვებიან, ხელმძღვანელობენ და მართავენ შშმ პირები. მათი წევრების აბსოლუტურ უმრავლესობას უნდა შეადგენდნენ თავად შშმ პირები.4 კონვენციის ფარგლებში, შშმ პირთა ორგანიზაციები მოიცავს შშმ ქალებისა და ბავშვების, ასევე, აივ/შიდსის მქონე პირების ორგანიზაციებს.
შშმ პირთა ორგანიზაციებს რამდენიმე ძირითადი მახასიათებელი აქვს: (a) მათ აარსებენ იმ მიზნით, რომ კოლექტიურად იმოქმედონ, ასევე, გამოხატონ, ხელი შეუწყონ, გაატარონ და/ან დაიცვან შშმ პირთა უფლებები. შესაბამისად, საჭიროა მათი საზოგადო აღიარება სწორედ ამ კუთხით; (b) ისინი ასაქმებენ, წარმოადგენენ, მოვალეობას აკისრებენ ან კონკრეტულად წარადგენენ/ნიშნავენ შშმ პირებს; (c) უმრავლეს შემთხვევაში, არ არიან აფილირებულნი არცერთ პოლიტიკურ პარტიასთან და მოქმედებენ სახელმწიფო უწყებებისა და იმ არასამთავრობო ორგანიზაციებისგან დამოუკიდებლად, რომელთა ნაწილსაც შეიძლება წარმოადგენდნენ; (d) ეს ორგანიზაციები შეიძლება წარმოადგენდნენ ერთ ან მეტ ჯგუფს, (constituency) ფაქტობრივი ან აღქმული დარღვევების მიხედვით, ან გახსნილნი იყვნენ ყველა შშმ პირის წევრობისათვის; (e) ისინი წარმოადგენენ შშმ პირთა ჯგუფებს და ასახავენ მათ მრავალფეროვნებას (მაგ.: სქესის, გენდერის, რასის, ასაკის, მიგრანტის/ლტოლვილის სტატუსის და ა.შ. მიხედვით). აღნიშნული ორგანიზაციები შეიძლება მოიცავდეს ურთიერთგადამკვეთ იდენტობებზე დაფუძნებულ ჯგუფებს (მაგ.: შშმ ბავშვები, ქალები ან მკვიდრი მოსახლეობა) და სხვადასხვა დარღვევის მქონე წევრებს;(f) მათი მოქმედების ფარგლები შეიძლება მოიცავდეს ადგილობრივ, ეროვნულ ან საერთაშორისო დონეს; (g) ისინი შეიძლება მოქმედებდნენ, როგორც ცალკეული ორგანიზაციები, კოალიციები, ან ურთიერთგადამკვეთი თუ ქოლგისებური ორგანიზაციები, რომლებიც მიზნად ისახავენ შშმ პირთა ერთობლივ და კოორდინირებულ წარმომადგენლობას, როგორც სახელმწიფო უწყებებთან, ისე საერთაშორისო და კერძო ინსტიტუტებთან ურთიერთობისას.
12. კომიტეტის მიერ გამოვლენილია შშმ პირთა ორგანიზაციების ტიპები, მათ შორის: (a) შშმ პირთა ქოლგისებური ორგანიზაციები - მათი წარმომადგენელი ორგანიზაციების ერთგვარი კოალიციები. იდეალურ შემთხვევაში, გადაწყვეტილების მიღების ყველა დონეზე უნდა მონაწილეობდეს მხოლოდ ერთი ან ორი ქოლგისებური ორგანიზაცია. ღიაობისა და დემოკრატიულობის, ასევე, შშმ პირთა სრულად და ფართო სპექტრით წარმოდგენისათვის, მათ წევრებს შორის უნდა მიიღონ შშმ პირთა ყველა ორგანიზაცია, რომლებსაც მართავენ, ხელმძღვანელობენ და აკონტროლებენ შშმ პირები. ისინი საუბრობენ მხოლოდ საკუთარი წევრი ორგანიზაციების სახელით, და მხოლოდ საერთო ინტერესისა და ერთობლივად გადაწყვეტილ საკითხებზე. თუმცა, არ შეუძლიათ კონკრეტული შშმ პირების წარმომადგენლობა, რადგან, როგორც წესი, არ აქვთ სრული ინფორმაცია მათ პირად გამოცდილებაზე. მსგავსი როლის შესრულება უკეთ შეუძლიათ შშმ პირთა ცალკეულ ორგანიზაციებს, რომლებიც კონკრეტულ ჯგუფებს წარმოადგენენ. მიუხედავად ამისა, შშმ პირებს თავად უნდა შეეძლოთ გადაწყვეტა, თუ რომელი ორგანიზაცია უნდა უწევდეთ წარმომადგენლობას. კონვენციის წევრ სახელმწიფოებში ქოლგისებური ორგანიზაციების არსებობამ არ უნდა დააბრკოლოს შშმ პირები ან მათი ორგანიზაციები, რომ მონაწილეობა მიიღონ კონსულტაციებში, ან შშმ პირთა ინტერესების ხელშემწყობ სხვა პროცესებში; (b) შშმ პირთა ურთიერთგადამკვეთი (Cross-disability) ორგანიზაციები, რომლებიც დარღვევათა ფართო სპექტრიდან მოიცავს ყველას ან რამდენიმეს წარმომადგენელს. ეს ორგანიზაციები ყველაზე ხშირად ადგილობრივ და/ან ეროვნულ დონეზე გვხვდება, თუმცა, შეიძლება არსებობდეს რეგიონულ და საერთაშორისო დონეებზეც; (c) თვითადვოკატირების ორგანიზაციები, რომლებიც შშმ პირებს წარმოადგენენ სხვადასხვა, ხშირად არაფორმალურად (loosely) და/ან ადგილობრივად ჩამოყალიბებულ ქსელებში და პლატფორმებზე. ისინი ადვოკატირებას უწევენ შშმ პირების, განსაკუთრებით, ინტელექტუალური შეზღუდვის მქონე ადამიანების უფლებებს. მათ ჩამოყალიბებას შესაბამისი, ზოგჯერ ფართო მხარდაჭერით, რაც წევრებს საკუთარი მოსაზრებების გამოხატვის საშუალებას აძლევს, ფუნდამენტური მნიშვნელობა აქვს გადაწყვეტილების მიღების, მონიტორინგისა და იმპლემენტაციის პროცესებში ჩართულობისა და პოლიტიკური მონაწილეობის თვალსაზრისით. ეს განსაკუთრებულად ეხებათ იმ პირებს, რომლებსაც არ შეუძლიათ სამართლებრივი ქმედუნარიანობით სარგებლობა, ინსტიტუციონალიზებულნი არიან და/ან წართმეული აქვთ ხმის უფლება. თვითადვოკატირების ორგანიზაციების დისკრიმინაცია ბევრ ქვეყანაში ხდება: მათ სამართლებრივი სტატუსი არ ეძლევათ იმ კანონებისა და რეგულაციების გამო, რომლებიც არ აღირებს ამ ორგანიზაციების წევრთა სამართლებრივ ქმედუნარიანობას. (d) ორგანიზაციები, რომლებიც აერთიანებენ შშმ პირთა ოჯახის წევრებს და/ან ნათესავებს. როდესაც შშმ პირთა ჯგუფებს საკუთარი ოჯახებისაგან ერთიანი ქსელის ან ორგანიზაციის სახით მხარდაჭერა სჭირდებათ, მსგავსი ორგანიზაციები დიდ როლს ასრულებენ ინტელექტუალური შეზღუდვებისა და დემენციის მქონე ნათესავების და/ან შშმ ბავშვების ინტერესების ხელშეწყობასა და მხარდაჭერაში, ასევე, მათი ავტონომიურობისა და აქტიური მონაწილეობის კუთხით. მსგავს შემთხვევებში, აღნიშნული ორგანიზაციები ჩართულნი უნდა იყვნენ კონსულტაციების, გადაწყვეტილების მიღებისა და მონიტორინგის პროცესებში. მშობლების, ნათესავებისა და მომვლელების როლი ასეთ ორგანიზაციებში უნდა იყოს შშმ პირთა დახმარება და გაძლიერება, რათა მათ შეძლონ აზრის გამოხატვა და საკუთარი ცხოვრების სრულად გაკონტროლება. მსგავსი ორგანიზაციები აქტიურად უნდა მუშაობდნენ მხარდაჭერაზე გადაწყვეტილების მიღების პროცესში. ეს უზრუნველყოფს შშმ პირთა მონაწილეობას კონსულტაციებში და აზრის გამოხატვის უფლების რეალიზებას. (e) შშმ ქალებისა და გოგონების ორგანიზაციები, რომლებიც შშმ ქალებსა და გოგონებს არაერთგვაროვან ჯგუფად წარმოადგენენ. მათი მრავალფეროვანი სპექტრი უნდა მოიცავდეს ყველა ტიპის დარღვევას.5 ძალზე მნიშვნელოვანია ამ ჯგუფების მონაწილეობა კონსულტაციებში, რომლებიც პირდაპირ ან ირიბად ეხება მათ, ან, ზოგადად, შშმ ქალებისა და გოგონების საკითხებს (მაგ.: გენდერული თანასწორობის პოლიტიკა). (f) შშმ ბავშვებისა და ახალგაზრდების ორგანიზაციები, ან ინიციატივები, რომლებიც ფუნდამენტურ როლს ასრულებენ საზოგადოებრივ და სათემო ცხოვრებაში ბავშვთა მონაწილეობის, ასევე, მათი გამოხატვისა და გაერთიანების თავისუფლების თვალსაზრისით. ზრდასრულებმა მთავარი და მხარდამჭერი როლი უნდა შეასრულონ ისეთი გარემოს შექმნაში, რომელიც შშმ ბავშვებსა და ახალგაზრდებს, ზრდასრულებსა და სხვა ბავშვებთან/ახალგაზრდებთან თანამშრომლობის გზით, საშუალებას მისცემს, ჩამოაყალიბონ საკუთარი ორგანიზაციები და ინიციატივები და ფორმალურად ან არაფორმალურად იმოქმედონ მათ ფარგლებში.
II ვარიანტი
1-ღია კითხვა
შშმ პირთა დამოუკიდებელი ცხოვრების არსი- (კანონის მე-2 მუხლი ი ქვეპუქნტი)
დამოუკიდებელი ცხოვრება − შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის ავტონომია, მისი არჩევანის, გადაწყვეტილების მიღებისა და საკუთარი ცხოვრების კონტროლის თავისუფლება, რომლის რეალიზებაც, საჭიროების შემთხვევაში, შესაძლებელია სხვების დახმარებით, მათ შორის, სხვადასხვა სერვისის მიწოდების გზით;
დამოუკიდებელი ცხოვრება/ცხოვრება დამოუკიდებლად ნიშნავს შშმ პირთა უზრუნველყოფას აუცილებელი საშუალებებით, რომელთა მეშვეობითაც შეძლებენ, ისარგებლონ არჩევანისა და საკუთარი ცხოვრების კონტროლის უფლებით, ასევე, მიიღონ ყველა გადაწყვეტილება თავიანთი სიცოცხლის შესახებ. პირად ავტონომიას და თვითგამორკვევას ფუნდამენტური მნიშვნელობა აქვს დამოუკიდებელი ცხოვრებისათვის. აქ იგულისხმება: წვდომა ტრანსპორტზე, ინფორმაცია, კომუნიკაცია და პერსონალური ასისტირება (მხარდაჭერა, ხელშეწყობა) საცხოვრებელი ადგილი, ყოველდღიური რუტინა, ჩვევები, სათანადო დასაქმება, პირადი ურთიერთობები, ტანსაცმელი, კვება, ჰიგიენა და ჯანდაცვა, რელიგიური აქტივობები და სექსუალური და რეპროდუქციული უფლებები.
რაც შეეხება დამოუკიდებელი ცხოვრების პირობებს, დამოუკიდებელი ცხოვრება და საზოგადოებრივ ცხოვრებაში ჩართულობა ეხება ყველა ტიპის საცხოვრებელი დაწესებულების გარეთ ცხოვრებას. ეს არ ნიშნავს „მხოლოდ“ კონკრეტულ შენობასა ან გარემოცვაში ცხოვრებას; უპირველეს ყოვლისა, იგი გულისხმობს პირადი არჩევანისა და ავტონომიის, როგორც სიცოცხლისა და საცხოვრებელის გარკვეული პირობების შენარჩუნებას.
ღია კითხვა 2
უნივერსალური დიზაინი- „უნივერსალური დიზაინი” „უნივერსალური დიზაინი” – გულისხმობს პროდუქტის, გარემოს, პროგრამებისა და მომსახურების ისეთ დიზაინს, რომელიც ყველა ადამიანის აძლევს მისი მაქსიმალური გამოყენების საშუალებას, ადაპტაციისა და სპეციალური დიზაინის გამოყენების აუცილებლობის გარეშე. „უნივერსალური დიზაინი” არ გამორიცხავს საჭიროების შემთხვევაში შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე კონკრეტული ჯგუფის მიერ დამხმარე საშუალებების გამოყენებას. (კონვენციის 2 მუხლი)
თემა- ინკლუზიური განათლების არსი და საგანმანათლებლო სისტემის ურთიერთდამაკავშირებელი მახასიათებლები
მონაწილე სახელმწიფოები აღიარებენ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებას განათლებაზე. ამ უფლების დისკრიმინაციის გარეშე და თანაბარ პირობებში რეალიზებისათვის, მონაწილე სახელმწიფოები უზრუნველყოფენ ინკლუზიური განათლების სისტემის დანერგვასა და მთელი ცხოვრების მანძილზე განათლების მიღების მისაწვდომობას, რაც ემსახურება:
a)პიროვნების პოტენციალის სრულ გამოვლენას, ღირსებისა და საკუთარი თავის პატივისცემის გაღვივებას, ადამიანის უფლებების, ძირითადი თავისუფლებებისა და ადამიანთა მრავალფეროვნების პატივისცემის განმტკიცებას;
b. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა მიერ საკუთარი პიროვნების, ნიჭისა და შემოქმედებითი უნარების განვითარებასა და გონებრივი თუ ფიზიკური შესაძლებლობების მაქსიმალურ გამოვლენას და სხვა.
ინკლუზიური განათლება უნდა გავიგოთ, როგორც:
(a) ყველა მსმენელის ფუნდამენტური უფლება. აღსანიშნავია, რომ განათლება არის ინდივიდუალური მსმენელის უფლება, ბავშვების შემთხვევაში კი - მშობლის/მომვლელის უფლება.
მშობლის პასუხისმგებლობები უნდა მოერგოს ბავშვის უფლებებს;
(b) პრინციპი, რომელიც აღიარებს ყველა სტუდენტის კეთილდღეობას, პატივს სცემს მათ თანდაყოლილ ღირსებასა და ავტონომიას და აღიარებს ინდივიდთა მოთხოვნილებებსა და შესაძლებლობას, რომ ეფექტიანად ჩაერთონ და მონაწილეობდნენ საზოგადოებრივ ცხოვრებაში;
(c) ადამიანის სხვა უფლებების განხორციელება. ეს არის უმთავრესი საშუალება, რომლის მეშვეობითაც შშმ პირებს შეუძლიათ თავის ამოყვანა სიღარიბიდან, სრულად მონაწილეობა თემში და დაცვა ექსპლუატაციისაგან.3ის მნიშვნელოვანია ინკლუზიური საზოგადოების ჩამოსაყალიბებლადაც;
(d) განათლების უფლების ხელშემშლელი ბარიერების აღმოფხვრის განგრძობითი და პროაქტიული ვალდებულების შესრულება და მისი შედეგი. რეგულარული სკოლების კულტურის, პოლიტიკისა და პრაქტიკის ცვლილებებთან ერთად, ეს არსებითია ყველა სტუდენტის მიმართ მისადაგებისა და ეფექტიანი ჩართვისათვის.
ინკლუზია განათლების უფლების მიღწევის გასაღებია. მისი აღიარების პროცესი გაძლიერდა ბოლო 30 წლის განმავლობაში, ინკლუზიური განათლება უმთავრესია ყველა მსმენელის, მათ შორის, შშმ პირების მაღალხარისხიანი განათლების, ასევე, ინკლუზიური, მშვიდობიანი და სამართლიანი საზოგადოების განვითარებისათვის. ინკლუზიურ განათლებას შეუძლია უზრუნველყოს შშმ პირთა ხარისხიანი განათლება და სოციალური განვითარება, ასევე, უნივერსალობის გარანტია და დისკრიმინაციის დაუშვებლობა განათლების უფლებაში. მილიონობით შშმ პირს არ ეძლევა განათლების უფლებით სარგებლობის საშუალება. ბევრი მათგანისთვის განათლება ხელმისაწვდომია მხოლოდ ისეთ დაწესებულებებში, სადაც იზოლირებულნი არიან თავიანთი თანატოლებისაგან და დაბალხარისხიან განათლებას იღებენ.
არსებობს ბარიერები რომლებიც ხელს უშლის შშმ პირებს ინკლუზიური განათლების მიღებაში, ამ ბარიერებს ქმნის მრავალი ფაქტორი, მაგალითად: ადამიანის უფლებებზე დაფუძნებული შეზღუდული შესაძლებლობის მოდელის გაუაზრებლობა ან განუხორციელებლობა, რომლის მიხედვითაც, თემსა და საზოგადოებაში არსებული ბარიერები უფრო იწვევს იზოლირებას, ვიდრე დარღვევები ან შშმ პირთა მუდმივი დისკრიმინაცია, რაც მოიცავს რეზიდენტულ დაწესებულებებში ხანგრძლივად მცხოვრებთა იზოლაციას და საზოგადოების დაბალ წარმოდგენას მათზე. ეს კიდევ უფრო ამწვავებს და ამყარებს მათთან დაკავშირებულ ცრურწმენებსა და შიშებს, ამიტომ მონაწილე სახელმწიფოებმა უნდა გაიარონ კონსულტაციები და, წარმომადგენლობითი ორგანიზაციების მეშვეობით, აქტიურად ჩართონ შშმ პირები (მათ შორის, ბავშვებიც) ინკლუზიური საგანმანათლებლო პოლიტიკის დაგეგმვის, განხორციელების, მონიტორინგისა და შეფასების ყველა ასპექტში. შშმ პირები და, შესაბამისობის მიხედვით, მათი ოჯახები, უნდა აღიარონ პარტნიორებად, და არა უბრალოდ განათლების მიმღებ პირებად.
ინკლუზიური განათლების უზრუნველყოფა მოიცავს ცვლილებებს კულტურაში, პოლიტიკასა და პრაქტიკაში, ყველა ფორმალურ და არაფორმალურ საგანმანათლებლო გარემოში, ინდივიდუალურ სტუდენტთა ცვლადი მოთხოვნებისა და იდენტობების მისადაგებისათვის. ეს ასევე გულისხმობს ჩამოთვლილ შესაძლებლობათა ხელშემშლელი ბარიერების აღმოფხვრის ვალდებულებას და საგანმანათლებლო სისტემის შესაძლებლობათა გაძლიერებას ყველა მსმენელთან კავშირის შესანარჩუნებლად. ინკლუზიური განათლება ფოკუსირებულია თითოეული მსმენელის სრულ და ეფექტიან მონაწილეობაზე, მისაწვდომობაზე, დასწრებასა და მიღწევაზე. ეს განსაკუთრებულად ეხებათ პირებს, რომლებიც სხვადასხვა მიზეზის გამო გარიყულნი არიან, ან მარგინალიზების რისკქვეშ დგანან. ინკლუზია მოიცავს მაღალხარისხიან ფორმალურ თუ არაფორმალურ განათლებაზე წვდომას დისკრიმინაციის გარეშე და მის განვითარებას.
მნიშვნელოვანია განვიხილოთ რას ნიშნავს გარიყვა, სეგრეგაცია, ინტეგრაცია და რა განსხვავებაა მათსა და ინკლუზიას შორის. გარიყვაა, როდესაც სტუდენტს პირდაპირ ან ირიბად ეთქმის უარი ან ეშლება ხელი ნებისმიერი ფორმით განათლების წვდომაზე, სეგრეგაცია ნიშნავს შშმ სტუდენტებისთვის ცალკე გარემოს გამოყოფას, რომელიც მორგებულია ან გამოიყენება კონკრეტული ან რამდენიმე საჭიროების საპასუხოდ, სხვა სტუდენტებისაგან იზოლირებულად, ინტეგრაცია არის შშმ პირთა მოთავსება ჩვეულებრივ საგანმანათლებო დაწესებულებებში, იმ გაგებით, რომ მათ შეუძლიათ აღნიშნული ინსტიტუტების სტანდარტიზებულ მოთხოვნებზე მორგება. რაც შეეხება ინკლუზიას ის მოიცავს სისტემატურ რეფორმას, რომელიც გულისხმობს მოდიფიკაციასა და ცვლილებებს შინაარსში, სასწავლო მეთოდებში, მიდგომებში, სტრუქტურებსა და სწავლებების სტრატეგიებში, რათა შესაბამისი ასაკობრივი ჯგუფის სტუდენტებისათვის უზრუნველყოს თანაბარი და კომბინირებული სასწავლო გამოცდილება და გარემო. ეს გარემო საუკეთესოდ უნდა პასუხობდეს მათ მოთხოვნილებებსა და პრიორიტეტებს.
ინკლუზიური განათლების ძირითადი მახასიათებლებია: 1)„მთლიანი სისტემის“ მიდგომა: განათლების სამინისტროებმა ყველა რესურსი უნდა ჩადონ ინკლუზიური განათლების განვითარებისათვის, ასევე, ინსტიტუციურ კულტურაში, პოლიტიკასა და პრაქტიკებში აუცილებელი ცვლილებების განსახორცილებელად. 2) „მთლიანი საგანმანათლებლო გარემო“: აუცილებელია საგანმანათლებლო ინსტიტუტების კომიტირებული ხელმძღვანელობა ყველა სფეროში და ყველა დონეზე ინკლუზიური განათლებისთვის საჭირო კულტურის, პოლიტიკისა და პრაქტიკის წარმოსადგენად. აქ იგულისხმება საკლასო სწავლება და ურთიერთობები; სამეთვალყურეო საბჭოს შეხვედრები; მასწავლებელთა ზედამხედველობა და სხვა. 3)„მთლიანი პიროვნების“ მიდგომა: ამ მიდგომით აღიარებულია თითოეული პირის შესაძლებლობა, რომ ისწავლოს; ასევე, ყველა მსმენელისათვის, მათ შორის, შშმ პირებისთვის, ყალიბდება მაღალი მოლოდინები. ინკლუზიური განათლება მოიცავს მოქნილ საგანმანათლებლო პროგრამას - სხვადასხვა შესაძლებლობაზე, მოთხოვნასა და სასწავლო ტიპზე ადაპტირებული მეთოდების შექმნას. ეს მიდგომა გულისხმობს მხარდაჭერას, გონივრულ მისადაგებასა და ადრეულ ჩარევას, რათა ყველა მსმენელს შეეძლოს თავისი პოტენციალის განხორციელება.
1.მტკიცებულებათა კლასიფიკაციის დადგენა მტკიცებულებათა კლასიფიკაცია-სისხლის სამართალი ემყარება კანონს და სასამართლო საგამოძიებო პრაქტიკას,ახდენს მტკიცებულებათა კლასიფიკაცია.
მტკიცებულებათა კლასიფიკაციის ოთხი სახე არსებობს
1)გამამართლებელი და გამამტყუნებელი
2)პირველადი და წარმოებული
3)პირდაპირი და ირიბი
4)პიროვნული და ნივთიერი
რაც შეეხება გამამართლებელ და გამამტყუნებელი ასეთ მტკიცებულებებს საფუძვლად უდევს ბრალდების საგანი
გამამართლებელია მტკიცებულება ,რომელიც ამართლებს პირის ,რომელიც გამორიცხავს პირის ბრალეულობად ან ამსუბუქებს მის მდგომარეობას.
ხოლო გამატყუნებელია ,რომელიც ამტყუნენს პირს დანაშაულის ჩადენაში ან ამძიმებს პირის პასუხისმგებლობას.
პირველადი და წარმოებული მტკიცებულება ერთმანეთისგან განსხვავდებიან წყაროს მიხედვით.
პირველადი მტკიცებულება ,რომელიც მიღებულია პირველი წყაროდან ანუ თავდაპირველი მტკიცებულება, ხოლო წარმოებულია მტკიცებულება,რომელიც მიღებულია მეორეული წყაროდან
პირდაპირია მტკიცებულება,რომელიც პირდაპირ კავშირშია მტკიცების საგანთან ან ელემენტთა,ხოლო ირონია მტკიცებულება რომელიც არაპირდაპირ კავშირშია მტკიცების საგანთან.
პიროვნულია მტკიცებულება,რომელიც წინასწარ შეცნობილი და დამუშავებულია ადამიანის მიერ,ხოლო ნივთიერია ,მტკიცებულება როდესაც მნიშვნელობა ენიჭება მათ რომელიმე ფიზიკურ მატერიალურ ნიშანს და თვისებას:ფერს,ზომას ,წონას.. 2.ექსპერტის დასკვნა, როგორც მტკიცებულება - ექსპერტი
ფრანგული სიტყვაა და ნიშნავს სპეციალისტების მიერ რაიმეს გამოკვლევას,განხილვას სწორი დასკვნის მისაცემად ამა თუ იმ საკითხის თაობაზე. ექსპერტი არის სპეციალური ცოდნის გამოყენებით გამოკვლევის ჩატარება და წერილობითი დასკვნის გამოტანა სისხლის სამართლის საქმეზე,საქმისთვის მნიშვნელოვანი გარემოებების შესახებ. ექსპერტიზა მუდმივად განიცდის ცვლილებას.მეცნიერებაში ჩნდება კვლევის ახალი მეთოდები.ასევე ხდება ძველი მეთოდეხის სრულყოფა.ექსპერტიზას ატარებს სპეციალური გამოცდილების მქონე ადამიანი.ექსპერტიზის ობიექტებს წარმოადგენენ საგნები და ადამიანები,რომლებიც შეიცავენ სხვა და სხვა სახის ინფორმაციას,მოვლენებისა და ფაქტების შესახებ. ექსპერტიზის ობიექტია ნივთიერი მტკიცებულებები,დოკუმენტები,გვამები და სხვა. ასევე ექსპერტიზა ტარდება ორ სხვადასხვა შემთხვევაში: 1.თუ მეცნიერების,ტექნიკის,ხელოვნების სათანადო დარგის ექსპერტთა მონაწილეობის გარეშე შეუძლებელია საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ფაქტობრივ გარემოებათა დადგენა. 2.თუ სხეულს ან ინფორმაციის შემცველ ობიექტს ემჩნევა საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე კვალი,ნიშანი ან თავისებურება,რომლის სწორად გაგება და აღქმა სპეციალური ცოდნის გარეშე შეუძლებელია. 3.ირიბი ჩვენება - ირიბია მოწმის ის ჩვენება, რომელიც ეფუძნება სხვა პირის მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას.
ირიბი ჩვენება დასაშვები მტკიცებულებაა მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ირიბი ჩვენების მიმცემი პირი მიუთითებს ინფორმაციის წყაროს, რომლის იდენტიფიცირება და რეალურად არსებობის შემოწმება შესაძლებელია.
სასამართლოში საქმის არსებითი განხილვის დროს ირიბი ჩვენება დასაშვები მტკიცებულებაა, თუ იგი დასტურდება სხვა ისეთი მტკიცებულებით, რომელიც არ არის ირიბი ჩვენება. 4.დათვალიერება - დანაშაულის კვალის, ნივთიერი მტკიცებულების აღმოჩენის, შემთხვევის ვითარებისა და სისხლის სამართლის საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე სხვა გარემოების გარკვევის მიზნით მხარეს უფლება აქვს, დაათვალიეროს შემთხვევის ადგილი, საცავი, სადგომი, სათავსი, გვამი, საგანი, დოკუმენტი ან ინფორმაციის შემცველი სხვა ობიექტი.
თუ დათვალიერება ეხება კერძო საკუთრებას, ის ტარდება სასამართლოს განჩინებით. სასამართლოს განჩინება არ არის აუცილებელი, როდესაც მხარე დათვალიერებას ატარებს გადაუდებელი აუცილებლობის შემთხვევაში ან მესაკუთრე (მფლობელი) წერილობით გამოხატავს თანხმობას. სასამართლოს განჩინება საჭირო არ არის აგრეთვე საჯაროდ ხელმისაწვდომი ინფორმაციის, დოკუმენტის ან მონაცემის დათვალიერებისთვის. 5.ჩხრეკა-ამოღება - დასაბუთებული ვარაუდის არსებობის შემთხვევაში ამოღება და ჩხრეკა ტარდება იმ მიზნით, რომ აღმოჩენილ და ამოღებულ იქნეს საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე საგანი, დოკუმენტი, ნივთიერება ან ინფორმაციის შემცველი სხვა ობიექტი.
ჩხრეკის ჩატარება შეიძლება აგრეთვე ძებნილისა და გვამის აღმოსაჩენად.
საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე საგანი, დოკუმენტი, ნივთიერება ან ინფორმაციის შემცველი სხვა ობიექტი შეიძლება ამოღებულ იქნეს, თუ არსებობს დასაბუთებული ვარაუდი, რომ ის ინახება გარკვეულ ადგილზე, გარკვეულ პირთან და მისი ძებნა საჭირო არ არის.
საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე საგნის, დოკუმენტის, ნივთიერების ან ინფორმაციის შემცველი სხვა ობიექტის ამოსაღებად ჩხრეკა შეიძლება ჩატარდეს, თუ არსებობს დასაბუთებული ვარაუდი, რომ ის ინახება გარკვეულ ადგილზე, გარკვეულ პირთან და მის აღმოსაჩენად საჭიროა ძებნა. 6.ფარული საგამოძიებო მოქმედების სახეებია:
სატელეფონო კომუნიკაციის ფარული მიყურადება და ჩაწერა;
ინფორმაციის მოხსნა და ფიქსაცია კავშირგაბმულობის არხიდან (კავშირგაბმულობის საშუალებებთან, კომპიუტერულ ქსელებთან, სახაზო კომუნიკაციებთან და სასადგურე აპარატურასთან მიერთებით), კომპიუტერული სისტემიდან (როგორც უშუალოდ, ისე დისტანციურად) და ამ მიზნით კომპიუტერულ სისტემაში შესაბამისი პროგრამული უზრუნველყოფის საშუალებების ინსტალაცია;
გეოლოკაციის რეალურ დროში განსაზღვრა;
საფოსტო-სატელეგრაფო გზავნილის (დიპლომატიური ფოსტის გარდა) კონტროლი;
ფარული ვიდეოჩაწერა ან/და აუდიოჩაწერა, ფოტოგადაღება;
ელექტრონული თვალყურის დევნება ტექნიკური საშუალებებით, რომელთა გამოყენება ზიანს არ აყენებს ადამიანის სიცოცხლეს, ჯანმრთელობას და გარემოს.
დასაშვებია ერთდროულად რამდენიმე ფარული საგამოძიებო მოქმედების ჩატარება.
კაზუსები : 1.პატარაია - 18 მუხლის 1-ლი ნაწილი,174 მე-5 ნაწილი,38 ის 11-ე ნაწილი. 2.დიპლომატიური წარმომადგენლები - 122 მუხლი