ბავშთა სკოლამდელ დაწესებულებეში კვების ორგანიზაციის სანიტარული წესებისა და ნორმების დამტკიცების შესახებ

სახელმწიფო სარეგისტრაციო კოდი 470.140.000.11.119.006.183

საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის  მინისტრის

ბრძანება №280/ნ

    2003 წლის 12 ნოემბერი

 ქ. თბილისი

ბავშვთა სკოლამდელ დაწესებულებებში კვების ორგანიზაციის სანიტარიული წესებისა და ნორმების დამტკიცების შესახებ

სკოლამდელი აღზრდის დაწესებულებებში ბავშვთა კვების ჰიგიენური მოთხოვნების მიხედვით ორგანიზებისათვის, ბავშვთა ჯანმრთელობის დაცვის ხელშეწყობის მიზნით, „ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის 70-ე მუხლის შესაბამისად, ვბრძანებ:

1. დამტკიცდეს თანდართული სანიტარიული წესები და ნორმები „კვების ორგანიზაცია ბავშვთა სკოლამდელ დაწესებულებებში”;

2. ბრძანება ამოქმედდეს გამოქვეყნებისთანავე.

ა. გამყრელიძე

კვების ორგანიზაცია ბავშვთა სკოლამდელ დაწესებულებებში

სანიტარიული წესები და ნორმები

სანწდან 2.4.5.001-03

თავი I. გამოყენების სფერო

    მუხლი 1

წინამდებარე სანიტარიული წესები და ნორმები ადგენს ზოგად მოთხოვნებს სკოლამდელი ასაკის ბავშვთა დაწესებულებებისადმი, განურჩევლად მათი ორგანიზაციულ-სამართლებრივი ფორმისა და ტიპისა.

თავი II. ზოგადი მოთხოვნები კვების ორგანიზებისადმი

    მუხლი 2

1. ბავშვის კვების მენიუ უნდა იყოს მრავალფეროვანი (სხვადასხვა სახის მარცვლეული, თევზი, ფრინველი, ხორცის სხვადასხვა სახეობა, სუბპროდუქტები, რძე და რძის პროდუქტები, ცხოველური და მცენარეული ცხიმები, სხვადასხვა სახის ბოსტნეული, ახალი და გამხმარი (ჩირი) ხილი, მწვანილეული, ბავშვთა კვებისთვის განკუთვნილი სპეციალური კონსერვები) (დანართი 13) და შეესაბამებოდეს საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2001 წლის 16 აგვისტოს №301/ნ ბრძანებას „სასურსათო ნედლეულისა და კვების პროდუქტების ხარისხისა და უსაფრთხოების სანიტარიული წესებისა და ნორმების დამტკიცების შესახებ“;

2. დღეღამური რაციონის კერძების ნაკრები უნდა უზრუნველყოფდეს ბავშვთა ორგანიზმის მოთხოვნილებებს ძირითად საკვებ ნივთიერებებსა და ენერგიაზე სარეკომენდაციო ასაკობრივი ნორმების გათვალისწინებით (დანართი 1). გარდა ასაკობრივი ნორმებისა, აუცილებელია გათვალისწინებულ იქნეს სეზონურობა, ასევე აღზრდის პირობები, ჯანმრთელობის მდგომარეობა, კვების თავისებურებები და სხვა.

3. 9-10 საათიანი ციკლით მომუშავე სკოლამდელ დაწესებულებებში ბავშვთა კვების რეჟიმი სამჯერადია, რომელიც უზრუნველყოფს დღიური რაციონის ენერგეტიკული ღირებულების 75-80%-ს. ამასთან:

ა) საუზმე უნდა შეადგენდეს დღიური რაციონის კალორიულობის 25%-ს;

ბ) სადილი – 35-40%-ს;

გ) სამხარი – 15-20%-ს.

4. რეკომენდებულია ხორცის, თევზისა და კვერცხის შემცველი კერძების მიცემა დღის პირველ ნახევარში – საუზმესა და სადილზე.

5. ვახშამზე ბავშვს უნდა მიეცეს რძის, ხაჭოს, ბურღულეულისა და მცენარეული საკვები პროდუქტები.

6. ბავშვის ორგანიზმისთვის აუცილებელი პროდუქტებია: რძე, კარაქი, ზეთი, შაქარი, პური, ხორცი, რომელიც რაციონში უნდა შედიოდეს ყოველდღე, ხილი და სხვა პროდუქტები (მაგ., თევზი, ყველი, არაჟანი და სხვ.) დღე გამოშვებით ან კვირაში 2-3-ჯერ.

7. დღის განმავლობაში რეკომენდებულია ბავშვმა მიიღოს ორი ბოსტნეულისა და ერთი ბურღულეულის კერძი. შესაძლებელია მომზადდეს რამდენიმე ბოსტნეულის კომბინირებული კერძი და გამოყენებულ იქნეს გარნირად, ასევე უმი ბოსტნეულის სალათები (ბაგის ასაკის ბავშვებისთვის სასურველია – გახეხილი სახით), კონცენტრატებისგან დამზადებული ჩაისა და კისელის გამოყენება მესამე თავ კერძად დაუშვებელია.

8. კვების მენიუს მრავალფეროვნება მიღწეულ უნდა იქნეს ასევე კულინარიული დამუშავების ხერხების შეცვლით, ანუ ერთი და იმავე პროდუქტებისგან სხვადასხვა კერძების მომზადების გზით.

9. დღის განმავლობაში კერძები არ უნდა მეორდებოდეს. თუ წვნიანი კერძი მომზადებულია ბურღულეულზე, მეორე კერძი რეკომენდებულია მომზადდეს ბოსტნეულზე, ხორცთან უმჯობესია ბოსტნეულის გარნირის კომბინირება, თევზთან – კარტოფილის. რეკომენდებულია ასევე ბოსტნეულის კომბინირებული გარნირები.

    მუხლი 3

1. სკოლამდელ დაწესებულებაში უნდა არსებობდეს 10-დღიანი ან 2-კვირიანი პერსპექტიული მენიუ (იხ. დანართი 12 ა,ბ) და სპეციალურად შემუშავებული კერძების კარტოთეკა. თითოეულ კერძზე უნდა იყოს შედგენილი ბარათი, რომელშიც მითითებულ იქნება კერძებში შემავალი პროდუქტების განაწილება, მასში ცილების, ცხიმებისა და ნახშირწყლების შემცველობა; გამოსავალი, კერძის კალორიულობა; ფასები; მომზადების ტექნოლოგია, რათა აუცილებლობის შემთხვევაში ერთი კერძის მომზადების შეცვლისას ადვილად მოხდეს რაციონის ქიმიური შემადგენლობის გამოანგარიშება (დანართი 9, 11).

2. პერსპექტიულ მენიუებზე დაყრდნობით მენიუ-განრიგი უნდა შედგეს ყოველდღიურად (დანართი 2). მასში უნდა აღინიშნოს იმ ბავშვებისა და თანამშრომლების რიცხვი, რომლებმაც უნდა მიიღონ აღნიშნული საკვები.

3. ბავშვთა კვების ხარისხზე აუცილებელია დაწესდეს ყოველდღიური კონტროლი.

4. რომელიმე პროდუქტის არქონის შემთხვევაში ის შეიძლება შეიცვალოს ძირითადი საკვები ნივთიერებების (ცილები და ცხიმები) იდენტური რაოდენობის შემცველი სხვა პროდუქტით, რისთვისაც აუცილებელია პროდუქტების ურთიერთჩანაცვლების ცხრილით სარგებლობა (დანართი 3).

საკვების ულუფათა მოცულობა მკაცრად უნდა შეესაბამებოდეს ბავშვის ასაკს (დანართი მე-4ა, 4ბ, 4გ).

5. საკვების მომზადებისას ულუფის გამოსავლის სწორად დაცვის მიზნით აუცილებელია სარგებლობა 5, 6, 7, 8, 15, 16 დანართებით.

    მუხლი 4

1. ბავშვთა კვებისთვის დაწესებულებაში უნდა არსებობდეს შესაბამისი აღჭურვილობა, ჭურჭელი და ავეჯი.

2. ბავშვი მაგიდასთან უნდა იჯდეს სწორად. სკამი მაგიდის კიდიდან 2 სმ-ით შიგნით უნდა იყოს შეწეული, ასევე აუცილებელია დაცულ იქნეს ავეჯის (სკამი, მაგიდა) ზომები ბავშვის სიმაღლესთან მიმართებაში.

3. კერძები უნდა იყოს ლამაზად გაფორმებული და ზომიერი ტემპერატურის.

4. ჭამის პროცესი უნდა მიმდინარეობდეს აუჩქარებლად, მაგრამ არა უმეტეს 30 წთ-ის განმავლობაში, ჯანმრთელი ბავშვებისათვის, ხოლო რიგი პათოლოგიების შემთხვევაში (სახის არის პარეზი, დამბლა და სხვა) არა უმეტეს 1 საათის განმავლობაში. ამისათვის რეკომენდებულია დრო არ დაიკარგოს მომდევნო კერძების ლოდინში.

5. ბავშვები, რომლებიც ჭამას დაასრულებენ, სასურველია ადგნენ მაგიდიდან და თავი გაირთონ პასიური თამაშობებით.

6. ცუდი მადის შემთხვევაში არ არის რეკომენდებული ბავშვის კვება განხორციელდეს დაძალების მეთოდით. ასეთ ბავშვს შესაძლებელია შესთავაზონ კენკრის ან ხილის წვენი. გამონაკლის შემთხვევაში შესაძლებელია აგრეთვე მას მიეცეს მეორე თავი კერძი, რომელიც მდიდარია ცილებით, ხოლო შემდგომ კი პირველი თავი კერძის მცირე რაოდენობა.

7. დაუშვებელია ბავშვს ჭამის პროცესში მიეცეს სათამაშოები, ან მისი ყურადღება გადატანილ იქნეს ზღაპრის მოყოლაზე და ა.შ.

8. ბაგაში, სადაც ბავშვებს სძინავთ დღის ძილით (ერთი ან ორი), კვების რეჟიმი უნდა აიგოს ისე, რომ იგი არ დაემთხვეს ძილის დროს.

9. ბავშვთა კვების დღიური მენიუ აუცილებელია გამოიკრას კედელზე. მშობელს უნდა გაეწიოს რეკომენდაცია საღამოს საათებში ბავშვის კვების ორგანიზების შესახებ, რისთვისაც მან უნდა იცოდეს, თუ რა შეჭამა ბავშვმა და რას სთავაზობენ საღამოს, ასევე შესაძლებელია გამოიკრას რიგი რეკომენდაციები, რჩევები სადღესასწაულო და დასვენების დღეებში ბავშვის კვების რაციონზე.

10. ზაფხულის პეროდში აქტიური დასვენებისას ბავშვთა სადღეღამისო რაციონის კალორიულობა უნდა გაიზარდოს 10-15%-ით, რაც მიღწეულ უნდა იქნეს ძირითადად რძისა და რძის პროდუქტების, ასევე ბოსტნეულისა და ხილის რაოდენობის გაზრდით.

11..ზაფხულის პერიოდში ბავშვის კვების მენიუში ფართოდ უნდა ჩაერთოს ახალი ბოსტნეული – ოხრახუში, კამა, სალათის ფურცლები, მწვანე ხახვი, მჟაუნა, ნიორი და სხვა.

12. ცხელ დღეებში, ბავშვებში მადის ხშირი დაქვეითების პირობებში, რეკომენდებულია კვების რეჟიმის შეცვლა, რისთვისაც სადილი უნდა შეიცვალოს მეორე საუზმით, სამხარის ხარჯზე. სადილი უნდა იქნეს გადატანილი უფრო მოგვიანებით, სასურველია დღის ძილის შემდეგ.

13. ზაფხულის პერიოდში ბავშვებში სითხეზე მოთხოვნილების მომატების შემთხვევაში შესაძლებელია გამოყენებულ იქნეს ახალი გადადუღებული წყალი, ასევე ასკილის ან კენკრის წვენი (ნაკლებად ტკბილი). სასმელი შესაძლებელია შევთავაზოთ ბავშვებს სეირნობიდან დაბრუნებისას, წყლის პროცედურების დაწყებამდე, ხანგრძლივი ექსკურსიისას, რისთვისაც პედაგოგებს თან უნდა ჰქონდეთ წაღებული გადადუღებული წყალი (ან წვენი).

    მუხლი 5

1. მალფუჭებადი პროდუქტების კეთილსაიმედოება, შენახვისა და რეალიზაციის ვადები საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2001 წლის 16 აგვისტოს 303/ნ ბრძანების “განსაკუთრებით მალფუჭებადი პროდუქტების შენახვის პირობებისა და ვადების დამტკიცების შესახებ” შესაბამისად უნდა მოწმდებოდეს ყოველდღიურად. ასევე უნდა მოწმდებოდეს ფრიტურის ცხიმები, რაც უნდა იქნეს დაფიქსირებული წუნდების ჟურნალში. (იხ. დანართები 14, 17, 18).

2. წუნდების ჟურნალში შეაქვთ პროდუქტების ჩამონათვალი, მათი ხარისხის მაჩვენებლები, შენახვისა და რეალიზაციის პირობები. შემოწმებას ახორციელებს უფროსი მედდა ან დიეტექთანი.

3. პროდუქტის შენახვისას მაცივრის ტემპერატურა უნდა იყოს არა უმეტეს პლუს 4-8 ⁰ c-ისა. საკვები პროდუქტების შენახვისას დაცულ უნდა იქნეს სხვადასხვა სახის პროდუქტების იზოლირებულად შენახვის წესი.

4. ბავშვთა სკოლამდელ დაწესებულებებში კვების პროდუქტების ასორტიმენტიდან იკრძალება ხორციანი ბლინების, ხორციანი მაკარონის, კრემის, ლაბა-სხმულის, პაშტეტის, სოკოს, არაპასტერიზებული რძის, არაქარხნული წესით დამზადებული ხაჭოს, არაჟნის, მაწვნისა და სხვა რძემჟავა პროდუქტების გამოყენება, ასევე იკრძალება ვეტერინარული კონტროლის გარეშე ხორცის, იხვისა და ბატის კვერცხის და სახლში დამზადებული კონსერვების გამოყენება.

5. ძირითადი საკვები პროდუქტების დღიური ნორმები ბავშვთა სკოლამდელი დაწესებულებებისთვის მოცემულია მე-9 დანართში როგორც ბაგის, ასევე ბაღის ასაკის ბავშვებისთვის.

    მუხლი 6

1. ბავშვთა კვებისთვის განკუთვნილი საკვები ნედლეულისა და პროდუქტების ტრანსპორტირება უნდა ხორციელდებოდეს სპეციალურად ამ მიზნისთვის გამოყოფილი ტრანსპორტით, ნიშანდებული ტარის გამოყენებით. ტარა უნდა იყოს სუფთა, დაუზიანებელი.

2. სატრანსპორტო ტარის ნიშანდება წარმოებს პროდუქციის თითოეულ სახეზე არსებული ნორმატიული და ტექნიკური დოკუმენტაციის მოთხოვნების შესაბამისად.

3. ტრანსპორტირებისას დაცულ უნდა იქნეს სხვადასხვა სახის სასურსათო ნედლეულისა და საკვები პროდუქტების ერთიმეორისგან განცალკევების წესი.

4. არაინფექციური (მოწამვლები) და ინფექციური დაავადებების წარმოქმნისა და გავრცელების თავიდან ასაცილებლად დაუშვებელია:

ა) გამოუშიგნავი ფრინველის, გარეული ფრინველის ხორცის მიღება;

ბ) დაბინძურებული ნაჭუჭისა და ბზარის მქონე კვერცხის მიღება;

გ) იხვისა და ბატის კვერცხის მიღება;

დ) დაზიანებული ჰერმეტულობის, დეფორმირებული, დაჟანგული, „ამობერილი”, უეტიკეტო ბავშვთა კონსერვების გამოყენება;

ე) საბეღლე მავნებლებით დასნებოვნებული ბურღულეულის, ფქვილის, გამხმარი ჩირისა და სხვა პროდუქტების მიღება;

ვ) ლპობის ან ობის ნიშნის მქონე ბოსტნეულისა და ხილის მიღება;

ზ) ნებისმიერი სახის კულტივირებული, თუ არაკულტივირებული სოკოს მიღება;

თ) ორგანოლეპტიკურად არაკეთილსაიმედო ნიშნის მქონე პროდუქციის მიღება (იხ. დანართი 17);

ი) საოჯახო პირობებში მომზადებული საკვები პროდუქტების მიღება.

თავი III. მეორე და მესამე ჯანმრთელობის ჯგუფის ბავშვების კვების ორგანიზების თავისებურებები

    მუხლი 7

სკოლამდელი ასაკის ბავშვთა დაწესებულებებში, სადაც იმყოფება აღსაზრდელ ბავშვთა გარკვეული რაოდენობა, რომლებსაც აღენიშნებათ სხვადასხვა სახის გადახრები ჯანმრთელობის მხრივ (ალერგიული დაავადებები, ჭარბწონიანობა და სხვა), აგრეთვე რეკონვალესცენტი ბავშვები სხვადასხვა მწვავე დაავადებებით – კვების ორგანიზება წარმოებს რიგი თავისებურებების გათვალისწინებით. ჯანმრთელობის მდგომარეობის გამო ასეთი ბავშვები საჭიროებენ კვების რაციონის შეცვლას, მოკლევადიანი დიეტოთერაპიის ჩატარებას, ზოგიერთი კერძებისა და პროდუქტების ამოღებას მენიუდან. მიუხედავად იმისა, რომ ეს პროცესი მთელ რიგ სირთულეებთანაა დაკავშირებული, მაინც აუცილებელია მოხდეს ასეთი ბავშვებისთვის ინდივიდუალური კვების ორგანიზაცია.

თავი IV. სხეულის ჭარბი წონის მქონე ბავშვების კვება

    მუხლი 8

1. სკოლამდელი ასაკის დაწესებულებებში ჭარბი წონის მქონე ბავშვთა კვება უნდა იყოს ბალანსირებული, ვინაიდან ბავშვის ორგანიზმი უზრუნველყოფილ იქნეს ყველა ძირითადი საკვები ნივთიერებებით; შეუნაცვლებადი ამინომჟავებით, პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავებით, მინერალური ნივთიერებებით, ვიტამინებითა და სხვა.

2. ცნობილია, რომ ჭარბი წონა (სიმსუქნე) სკოლამდელი ასაკის ბავშვებში უკავშირდება არასწორ კვებას – მაღალი კალორიული საკვების მიღებას ან ცალმხრივ (ხშირად ნახშირწყლოვან) კვებას. ფიზიოლოგიური დიეტის დროს, რომელიც ბალანსირებულია ძირითადი საკვები ნივთიერებებით, შეინიშნება ჭარბი წონის დაკარგვა. თუ ბავშვის ასაკის შესაბამისი ფიზიოლოგიური დიეტის მიღება აღმოჩნდება არასაკმარისი სამკურნალო ფაქტორი, მაშინ ჭარბი წონის ბავშვთა კვებაში რეკომენდებულია კალორიულობის შემცირება ადვილად ასათვისებელი ნახშირწყლებისა და ძნელად დნობადი ცხიმების შემცირების ხარჯზე.

3. ჭარბი წონის მქონე ბავშვთა რაციონის შედგენისას დიდი მნიშვნელობა უნდა მიენიჭოს ცილოვან კომპონენტებს: ცილების რაოდენობა უნდა შეესაბამებოდეს ბავშვის ასაკობრივად მოთხოვნას.

4. ჭარბი წონის პროპორციულად ბავშვის ასაკის ნორმების შესაბამისად მცირდება ცხიმების რაოდენობა – 15-30%-ით, ნახშირწყლების – 25-50%-ით. დიდი მნიშვნელობა აქვს ცხიმების შერჩევას – უპირატესობა ენიჭება მცენარეულ ცხიმებს, რომლებიც მდიდარია პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავებით, რაც ამცირებს ქოლესტერინის შემცველობას სისხლში.

5. ჭარბი წონის შემთხვევაში ნახშირწყლები წარმოადგენ ს ცხიმების წარმოქმნის ძირითად წყაროს, ამიტომ ჭარბი წონის ბავშვთა კვებაში მათი შემცირება ერთ-ერთ ძირითად მოთხოვნას წარმოადგენს.

6. მენიუდან ამოღებულ უნდა იქნეს შაქარი, ტკბილებული, საკონდიტრო და მაკარონის ნაწარმი, მანანის ბურღულეული, დაკონსერვებული წვენები. აუცილებელია ბავშვები მივაჩვიოთ საკვებს დატკბობის გარეშე.

7. ჭარბი წონის მქონე ბავშვებმა ბოსტნეული, ხილი, კენკრა შეიძლება მიიღონ შეუზღუდავად.

8. რაციონიდან ნაწილობრივ ამოღებულ უნდა იქნეს ხორცი, თევზი, სოკოს ბულიონი, ბურღულეულის გარნირი, მაკარონის ნაწარმი. ტკბილეული იცვლება ხილით. დაკონსერვებული წვენების მიცემა არ შეიძლება, რადგან ისინი შეიცავ ს დიდი რაოდენობით შაქარს. ჭარბი წონის მქონე ბავშვები უნდა ღებულობდნენ მხოლოდ ჭვავის პურს (არა უმეტეს 60 გრ დღეში). მიეცემათ ხორცი და თევზი მხოლოდ უცხიმო ასაკის შესაბამისად. სუპები ეძლევად ასაკის შესატყვისი პორციის 1/2– მოცულობით, კარტოფილი კი – 2/3. რძის ნაწარმი შეუზღუდავია, სასურველია უცხიმო ხაჭოს მიცემა.

თავი V. ალერგიული ბავშვების კვება

    მუხლი 9.

1. ალერგიულ ბავშვთა კვებაში უნდა შეიზღუდოს შემდეგი პროდუქტები: კვერცხი, თევზი, ციტრუსები, ყავა, კაკაო, შოკოლადი, ხორცის, თევზის ბულიონები, ვინაიდან ისინი ხშირად იწვევენ ალერგიული დაავადებების გამწვავებას.

2. პროდუქტები, რომლებიც წარმოადგენს ინდივიდუალურ ალერგენებს უნდა იქნეს მთლიანად ამოღებული.

3. პროდუქტები შეიძლება შეიცვალოს ურთიერთჩანაცვლების ცხრილის შესაბამისად (იხ. დანართი 3).

თავი VI. რეკონვალესცენტ ბავშვთა კვების თავისებურებანი

    მუხლი 10.

1. ამ ჯგუფის ბავშვების კვება, ისე როგორც ჯანმრთელი ბავშვებისა, უნდა იყოს ბალანისრებული ყველა ინგრედიენტით. ამასთან, უდიდესი ყურადღება უნდა მიექცეს რაციონში ცილებისა და ცხიმების რაოდენობასა და ხარისხს. ცილები, რომელსაც იძლევა სხვადასხვ პროდუქტი, მდიდარი უნდა იყოს შეუნაცვლადი ამინომჟავებით. ცხოველური ცილების რაოდენობა უნდა იყოს არანაკლებ ასაკობრივი ნორმის შესატყვისი.

2. რეკონვალესცენტი ბავშვები რაციონით უნდა ღებულობდნენ არანაკლებ 15-25% მცენარეულ ცხიმებს, რაც იანგარიშება ცხიმების საერთო რაოდენობიდან. კვებაში მცენარეული ცხიმების საკმარისი რაოდენობა ხელს უწყობს ორგანიზმის დაცვითი ფუნქციის ამაღლებას, აწესრიგებს ნივთიერებათა ცვლას.

3. ამ ჯგუფის ბავშვებს ხშირად ახასიათებთ მადის დაქვეითება, ამიტომ თავი უნდა ავარიდოთ შაქრისა და საკონდიტრო ნაწარმის ჭარბ მოხმარებას, რადგან ისინი აქვეითებენ მადას.

4. კერძი უნდა იყოს ლამაზად გაფორმებული, მრავალფეროვანი, ადვილად შესათვისებელი. მადის მოსამატებლად რეკომენდებულია დამატებით მივცეთ ხილი, კენკრისა და ბოსტნეულის წვენები, ბოსტნეულის ნახარშები.

თავი VII. ბავშვთა კვება საქართველოში არსებული სპეციალიზირებული სკოლამდელი დაწესებულებებისთვის

    მუხლი 11

1. სმენადაქვეითებულ ბავშვთა კვების 10-დღიანი მენიუ-განრიგი იხილეთ დანართ 22-23-ში.

2. სკოლიოზით დაავადებულ ბავშვთა კვების 10-დღიანი მენიუ-განრიგი იხილეთ დანართ                   24-ში.

3. მხედველობადაქვეითებულ ბავშვთა კვების 10-დღიანი მენიუ-განრიგი იხილეთ დანართ 25-26-27-ში.

4. ცერებრალური დაავადებებით დაავადებულ ბავშვთა კვების 10-დღიანი მენიუ-განრიგი იხილეთ დანართ 28-ში.

თავი VIII. მოთხოვნები კვების ბლოკის აღჭურვილობის, პროდუქტების შენახვისა და საკვების მომზადებისადმი

    მუხლი 12

1. კვების ბლოკის შემადგენლობაში შედის სამზარეულო სამზადითა და სამრეცხაოთი, საწყობი მშრალი პროდუქტებისთვის მაცივარ-დანადგარებით და საწყობი ბოსტნეულისთვის. სამრეცხაო, სამზადი და გამანაწილებელი სათავსები სამზარეულოსგან რეკომენდებულია გამოიყოს 1,2 სიმაღლის ტიხარ-ეკრანებით ან სხვა აღჭურვილობით. სამრეცხაოსა და სამზადში გათვალისწინებულ უნდა იქნეს ტრაპი იატაკის შესაბამისი დახრილობით.

2. სამზარეულოში უნდა იყოს გამწოვი ვენტილაცია. გაზიფიცირებულ რაიონებში დასაშვებია გაზქურების დამონტაჟება. სოფლებში ბავშვთა სკოლამდელ დაწესებულებებში (50 ადგილი) განცალკეებულ შენობებში განთავსებულ სამზარეულოებში დასაშვებია მყარ საწვავზე მომუშავე ქურების გამოყენება.

3. მალფუჭებადი პროდუქტების შენახვა აუცილებელია თერმომეტრებით აღჭურვილ მაცივარ-დანადგარებში. მალფუჭებადი პროდუქტების შესანახი ტემპერატურა და პირობები უნდა აკმაყოფილებდეს საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2001 წლის 16 აგვისტოს 303/ნ ბრძანების „განსაკუთრებით მალფუჭებადი პროდუქტების შენახვის პირობებისა და ვადების დამტკიცების შესახებ” მოთხოვნებს.

4. ბავშვთა საკვები პროდუქტები უნდა ინახებოდეს სათავსში, რომელიც აღჭურვილია თაროებით, სტელაჟებითა და კარადებით. სათავსი უნდა იყოს მშრალი და კარგად ნიავდებოდეს. მაგიდების ზედაპირი უნდა იყოს მთლიანი ლითონის, უჟანგავი ფოლადის ან დურალუმინის. მაგიდებზე, რომელიც დაფარულია მოთუთიებული რკინით, დასაშვებია მხოლოდ უმი ხორცისა და თევზის დამუშავება. ცომის მოსაზელად საჭიროა მაგარი ჯიშის ხეებისაგან დამზადებული მაგიდები კარგად დამუშავებული გლუვი ზედაპირებით.

5. ნარჩენები და ნაგავი უნდა მოგროვდეს ლითონისთავსახურიან და სატერფულიან სათლში, რომელიც 2/3-მდე გავსებისთანავე უნდა დაიცალოს. საღამოს კი ისინი უნდა გაირეცხოს 2%-იანი სოდის ხსნარით. გამოირეცხოს ცხელი წყლით და გაშრეს.

    მუხლი 13

1. ხორცის, თევზის, ბოსტნეულისა და სხვა პროდუქტების დასაჭრელ-დასაცალკევებლად სავალდებულოა სპეციალური ნიშანდებული დანები და დაფები. დაფები დამზადებული უნდა იყოს მაგარი ხის ჯიშებისგან (მუხა, იფანი, არყი). ისინი უნდა იყოს გლუვზედაპირიანი, ნაპრალების გარეშე, მინიმუმ 8 ცალი. დაფები და დანები ნიშანდებული უნდა იყოს შემდეგნაირად „უხ”-უმი ხორცი, „მხ”-მოხარშული ხორცი, „უთ”–უმი თევზი, „მთ”–მოხარშული თევზი, „ბ”-უმი ბოსტნეული, „მბ”-მოხარშული ბოსტნეული. დაფები და დანები უნდა ინახებოდეს სამუშაო ადგილას, სპეციალურ ლითონის კასეტებში.

2. სამზარეულოში დასაშვებია უჟანგავი ლითონის ან თუჯის ჭურჭლის გამოყენება. პროდუქტების შესანახად შესაძლებელია გამოყენებულ იქნეს მოთუთიებული რკინის სათლები. ყველა ჭურჭელი უნდა ინახებოდეს სპეციალურ თაროებზე, ხოლო წვრილი ინვენტარი – კარადებში.

3. სამზარეულოს ჭურჭლის რეცხვისთვის უნდა დამონტაჟდეს უჟანგავი ფოლადის ან ალუმინისგან დამზადებული სამროფიანი ლითონის აბაზანები, რომლებიც უზრუნველყოფილი უნდა იყოს ცხელი და ცივი წყლით. კანალიზაციისგან ამ მოწყობილობების შეერთების ადგილას გათვალისწინებული უნდა იყოს საჰაერო არე.

4. აუცილებელია კვების ბლოკის ყოველდღიური გულმოდგინე დასუფთავება, იატაკების რეცხვა, აბლაბუდის ჩამოწმენდა, მტვრის გადაწმენდა, რადიატორებისა და ფანჯრის რაფების გაწმენდა. ყოველდღიურად უნდა ხდებოდეს კედლების გამანათებელი არმატურის, მინებისა და სხვათა რეცხვა. თვეში ერთხელ უნდა ჩატარდეს მთელი შენობის, მოწყობილობებისა და ინვენტარის დეზინფექცია (ბავშვთა სკოლამდელი დაწესებულებების კვების ბლოკში გამოყენებული რეკომენდებული სარეცხი საშუალებების ჩამონათვალი იხილეთ დანართებში 19, 20, 21).

5. ჭურჭლის ხელით რეცხვისას დაცული უნდა იქნეს შემდეგი თანმიმდევრობა:

ა) ჭურჭელი მექანიკურად განთავისუფლდეს საჭმლის ნარჩენებისგან;

ბ) გაირეცხოს არანაკლებ 40 ⁰ c ტემპერატურის წყლითა და სარეცხი საშუალებების გამოყენებით, პირველ როფში;

გ) გაირეცხოს ხელმეორედ არანაკლებ 40 ⁰ c ტემპერატურის წყლითა და უფრო ნაკლები რაოდენობის სარეცხი საშუალების გამოყენებით მეორე როფში;

დ) გაივლოს არანაკლებ 650ჩ ტემპერატურის ცხელი გამდინარე წყლით;

ე) დაიწრიტოს და გაშრეს საწრეტზე.

წვრილმანი ხის ინვენტარი – დაფები, ნიჩბები, სათქვეფები და სხვა, ცხელი წყლით გარეცხვის შემდეგ უნდა გაშრეს. სამზარეულოს ჭურჭელი ირეცხება ცხელ წყალში სარეცხი საშუალებებით. ჭურჭელი უნდა გაივლოს არანაკლებ 650ჩ-იან ცხელ წყალში და დაიწრიტოს თაროებზე. ხორცის საჭრელი მანქანა უნდა დაიშალოს, გაირეცხოს მდუღარე წყლით, გამშრალდეს. კვების ბლოკი აღჭურვილი უნდა იყოს წვენის საწურებით, მიქსერებით. ღრუბლები და ჩვრები ჭურჭლის გარეცხვის შემდეგ უნდა წამოდუღდეს 15 წუთი, გაშრეს და შენახულ იქნეს თავდახურულ ჭურჭელში.

სამზარეულოსა და საკუჭნაოში საჭიროა ფართოდ გამოიყენებოდეს ბუზებთან ბრძოლის საშუალებები, წებოვანი ქაღალდები, ელექროდამჭერები და სხვა. მღრღნელების გამრავლების პროფილაქტიკისთვის საჭიროა პროდუქტების სწორი შენახვისა და ნარჩენების მექანიკური განადგურების წესების დაცვა. ქიმიურ-ბაქტერიოლოგიური პრეპარატების გამოყენება კატეგორიულად იკრძალება.

    მუხლი 14

1. კვების ყველა ის პროდუქტი, რომლითაც მარაგდება ბავშვთა სკოლამდელი დაწესებულებები, უნდა შეესაბამებოდეს ჯანმრთელობის უსაფრთხოების სახელმწიფო სტანდარტების მოთხოვნებს. სასურსათო ნედლეული და პროდუქტები, რომლებიც გამოიყენება თერმული დამუშავების გარეშე, უნდა ინახებოდეს ცალ-ცალკე. თუ ხორცი, რძე, თევზი ერთ მაცივარში ინახება, აუცილებელია მათი დახურულ ჭურჭელში მოთავსება. არ შეიძლება კარაქი ინახებოდეს მძაფრი სუნის მქონე პროდუქტებთან ერთად. ყველი რეკომენდებულია ინახებოდეს ხის ღია სტელაჟებზე, ისე, რომ ერთმანეთს არ ეხებოდეს. შენახულ ყველზე გაჩენილი ნადები უნდა მოშორდეს 3%-იან მარილხსნარში დასველებული სუფთა ხელსახოცით. არაჟანი და ხაჭო უნდა ინახებოდეს ცალ-ცალკე ჭურჭელში, ხოლო რძე ბოთლებით – იმავე ტარაში. თუ მიღებისთანავე არ იქნა გამოყენებული, იგი უნდა შეინახონ მაცივარში +4+8 ⁰ c ტემპერატურაზე. არაპასტერიზებული რძე აუცილებლად უნდა ადუღდეს მოხმარებამდე და გაცივების შემდეგ შენახულ იქნეს თავდახურულ ჭურჭელში.

2. ბოსტნეული და ხილი უნდა ინახებოდეს მშრალ, კარგად განიავებულ შენობაში სტელაჟებზე +8 ⁰ c ტემპერატურაზე. ბოსტნეულის მარაგი შეიძლება იყოს მხოლოდ 30 დღის. ფხვიერი პროდუქტები უნდა ინახებოდეს მშრალ, კარგად განიავებად შენობაში თავდახურულ ჭურჭელში, ან ტომრებში სტელაჟებზე, იატაკიდან 15 სმ სიმაღლეზე. კედელსა და პროდუქტებს შორის მანძილი უნდა იყოს 20 სმ. თეთრი და შავი პური უნდა ინახებოდეს თაროებსა და კარადებში ცალ-ცალკე. თარო იატაკიდან 35 სმ-ით უნდა იყოს დაშორებული. კარადებში კარებს უნდა ჰქონდეს გასანიავებლად დატოვებული მანძილი. პურის შესანახ ადგილას ნამცეცები უნდა გადაიწმინდოს სპეციალური ჯაგრისითა და თეთრი ნაჭრით, რომელიც დასველებული იქნება 1%-იანი სუფრის ძმრის ხსნარში.

სამზარეულო უზრუნველყოფილი უნდა იყოს ორი ხორცსაკეპი მანქანით, ერთი – უმი, ხოლო მეორე – მოხარშული პროდუქტებისთვის.

    მუხლი 15

1. კატლეტი, გუფთა, ხორცისა და თევზის ფარში უნდა შეიწვას ორივე მხრიდან 10 წუთის განმავლობაში: ადუღებამდე გაცხელებულ ცხიმში, შემდეგ კი 5-8 წუთი მოთავსდეს ჰაერღუმელში.

2. მოხარშული ხორცისგან მეორე თავი საჭმლის მომზადებისას დაჭრილ ხორცს აუცილებლად უნდა ჩაუტარდეს მეორეული დამუშავება 5-8 წთ-ის განმავლობაში 22 ⁰ -250 ⁰ c ტემპერატურაზე.

3. ამჟავებული რძე შეიძლება გამოყენებულ იქნეს მხოლოდ ცომისთვის.

4. პროდუქტების კულინარიული დამუშავებისას საჭიროა ვიტამინების შენარჩუნების წესის დაცვა: ბოსტნეულს თხელ ფენად გაეცალოს კანი და ჩაიდოს ადუღებულ წყალში.

    მუხლი 16

1. ჩაისა და სადილის ჭურჭელი (თეფშები, ფინჯნები, ლანგრები), დასაშვებია იყოს თიხის ან ფაიფურისგან დამზადებული, ხოლო კოვზები და ჩანგლები უჟანგავი ფოლადის. ყოველ ჯგუფს უნდა ჰქონდეს ინდივიდუალური ჭურჭელი და ინახებოდეს სასადილოში. ნაპირებმომტვრეული, ასევე პლასტმასისა და ალუმინის ჭურჭლის ხმარება დაუშვებელია.

2. ჯგუფების ჭურჭლის გასარეცხად საჭიროა მარკირებული ორბუდიანი სამრეცხაო. თავდაპირველად ირეცხება ჩაის ჭურჭელი ორჯერ 50-60 ⁰ c ტემპერატურაზე ნებადართული სარეცხი საშუალებების დამატებით და იწმინდება. შემდეგ იწყება სადილის ჭურჭლის რეცხვა, რომელიც გარეცხვამდე კარგად უნდა გაიწმინდოს საჭმლის ნარჩენებისგან, გაირეცხოს სარეცხის საშუალებების შემცველი ცხელი წყლით და მეორედ გაივლოს გამდინარე 65 ⁰ c ტემპერატურის წყლით და გაშრეს ბადეთაროებზე. კოვზები, ჩანგლები და სხვა აღჭურვილობა ხმარების შემდეგ ირეცხება, გამოიხარშება 15 წუთი და ინახება მინის თავდახურულ ჭურჭელში. რძიანი ბოთლები უნდა გაირეცხოს გამდინარე წყლით, სარეცხი საშუალებების დამატებით, შემდეგ წამოდუღდეს 15 წუთი და შენახულ იქნეს თავდახურულ ემალის ჭურჭელში. ყოველ ჯგუფში აუცილებელია იყოს სპეციალური საშრობი კარადები ჭურჭლის დეზინფექციისათვის ან თავსახურავიანი ბაკი სადეზინფექციო ხსნარში ჭურჭლის დასალბობად.

3. საჭმლის ნარჩენების მოსაგროვებლად აუცილებელია გამოიყოს სპეციალური სატერფულიანი ბაკერი, რომლებიც სამუშაოს დამთავრებისას უნდა დაიცალოს, გასუფთავდეს, გაირეცხოს 2%-იანი კალცინირებული სოდის ხსნარით, გაივლოს ცხელ წყალში და გაშრეს.

თავი IX. კვების ბლოკის თანამშრომელთა პირადი ჰიგიენა

    მუხლი 17

1. კვების ბლოკის თანამშრომლები ვალდებული არიან მკაცრად დაიცვან პირადი ჰიგიენის შემდეგი წესები:

ა) სამუშაოს დაწყების წინ საგულდაგულოდ დაიბანონ ხელი იდაყვამდე, თბილი წყლით, საპნისა და სპეციალური ჯაგრისის (ჯაგრისი ინდივიდუალურია, მრავალჯერადი გამოყენების) საუშალებით. ხელების დაბანა უნდა გრძელდებოდეს 3-5 წუთი;

ბ) ხელების დაბანამდე (და შემდგომი მუშაობისას) მოიხსნან ბეჭდები და სხვა სამკაულები;

გ) ხელების დაბანის შემდეგ გამოიყენონ სუფთა ხელსახოცი (ინდივიდუალური მოხმარებისთვის), ან 30X30 სმ ზომის სუფთა ქსოვილის ნაჭერი. საერთო ხელსახოცით სარგებლობა დაუშვებელია;

დ) იმუშაონ სუფთა სპეცტანსაცმლით, რომლის შესაკრავად არ გამოიყენონ ქინძისთავი, ან მსგავსი ნივთი. ასევე დაუშვებელია სპეცტანსაცმლის ჯიბეებში ჩაიდონ მეტალური ნივთები (თმის სამაგრები და სხვა);

ე) სპეცტანსაცმელი ცვალონ გაჭუჭყიანებისთანავე;

ვ) თმები აიხვიონ თავსაბურავის ან სპეციალური ბადის ქვეშ;

ზ) ტუალეტით სარგებლობის წინ გაიხადონ სანიტარიული ტანსაცმელი და დაკიდონ სპეციალურად მისთვის გამოყოფილ ადგილას. ტუალეტიდან გამოსვლისას ხელები საგულდაგულოდ დაიბანონ საპნით;

თ) კანის ჩირქოვანი დაავადების, დაჩირქებული ჭრილობის, დამწვრობის, გაცივებითი დაავადებების, ნაწლავთა დისფუნქციის ან ოჯახის წევრების ნაწლავთა ინფექციებით დაავადების ყველა შემთხვევა აცნობონ დირექციას (ან სხვა პასუხისმგებელ პირს) და მიმართონ მკურნალობისთვის სამედიცინო დაწესებულებას.

2. კვების ბლოკში მომუშავე თანამშრომლები სამუშაოზე არ დაიშვებიან ჭრილობის, დაბეჟილობის, დამწვრობის, ხელებისა და ღია ნაწილების ჩირქოვანი დაავადებების (ზედაპირული ჩირქგროვები, ფურუნკული და კანის სხვა დაზიანებები), ასევე ზედასასუნთქი გზების ანგინის ან კატარალური გამოვლინებების დროს.

3. კვების ბლოკის თანამშრომელი ვალდებულია მუშაობის დაწყებამდე და შემდგომ, მუშაობისას გაიაროს სამედიცინო შემოწმება და პროფესიული ჰიგიენური მომზადება.

4. კვების ბლოკის თითოეულ თანამშრომელზე აუცილებელია დადგენილი ფორმის პირადი სამედიცინო წიგნაკის არსებობა.

5. კვების ბლოკში გარკვეული მიზნით შესულ უცხო პირს (ელექტროშემკეთებელი, მლესავი და ა.შ.) უნდა ეცვას სანიტარიული (ან სპეციალური) სუფთა ტანსაცმელი. ინსტრუმენტების გამოყენების აუცილებლობის შემთხვევაში, მათი გადატანა უნდა განხორციელდეს სპეციალური თავდახურული ყუთებით. სამუშოების ჩატარებისას გამორიცხულია ნედლეულისა და მზა პროდუქციის დაბინძურება.

6. კვების ბლოკში მომუშავე პირთა სამედიცინო დათვალიერება უნდა ტარდებოდეს ყოველდღიურად.

 

                                                                                                                                     დანართი 1ა

ენერგიის								ასაკი	კალორიუ-ლობა	ცილები		ცხიმები		ლინოლენის მჟავა %-ში კალორიუ-ლობიდან	ნახშირ-წყლები გ/დღე
სულ გ/დღე (კკალ/დღე)	მათ შორის ცხოვე-ლური	სულ გ/დღე (კკალ/დღე)	მათ შორის მცენარე-ული
1-3 წელი	1540	53	37	53	18	4	212
4-6 წელი	1970	68	44	68	22	3	272

 

 

                                                                                                                                               დანართი 1ბ

ვიტამინების ასაკი											თია-მინი B1(მგ)	რიბო-ფლავინი B2 (მგ)	ვიტა- მინი B6 (მგ)	ვიტა- მინი B12 (მგ)	ფოლა-ცინი (მკგ) B9	ნიაცინი PP(მგ)	ასკორ-ბინის მჟავა (მგ)	ვიტამინი A (რეტი-ნოლის ე კვივა-ლენტი მკგ)	ვიტა- მინი E (ტოკო -ფერო -ლის ე კვივალენტი, მგ)	ვიტა- მინი D (მკგ.)
1-3 წელი	0,8	0,9	0,9	1	100	10	45	450	5	10
4-6 წელი	0,9	1,3	1,3	1,5	200	12	50	500	7	2,5

 

                                                                                                                                               დანართი 1გ

მინერალური   ასაკი					მოხმარება მგ-ში
კალციუმი	ფოსფორი	მაგნიუმი	რკინა
1-3 წელი	800	800	150	10
4-6 წელი	1200	1450	300	15

 

 

                                                                                                                                              

                                                                                                                                     დანართი 2.

მხედველობადაქვეითებულ ბავშვთა  რესპუბლიკური

 

 

 

 

მ ე ნ ი უ

კვების პროდუქტების დასახელება და რაოდენობა, რომელიც ექვემდებარება 1 ადამიანზე

პური

რძე

კარაქი

შაქარი

ჰერკულესი

ლობიო

ყველი

კვერცხი

ხორცი

თევზი

მანანი

ბრინჯი

წიწიბურა

მაკარონი

ვერმიშელი

ვაშლი

კარტოფილი

კომბოსტო

სტაფილო

ჭარხალი

ხახვი

მწვანილი

ნიორი

ზეთი

ტომატი

ჩაი

კაკაო

მარილი

საუზმე

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

II სადილი

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

III სამხარი

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

IV ვახშამი

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

მთლიანი 1 ადამიანზე

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

მთლიანი გაცემისთვის

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ფასი

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

თანხის რაოდენობა

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

მიიღო მზარეულმა . . . . . . . . . . . . . . მედდა . . . . . . . . . . . . . . . პროდუქციის

 გაცემაზე პასუხისმგებელი

                                                                                                                       დანართი 3

 

პროდუქტების   პროდუქტების დასახელება						რაოდენობა	ქიმიური შემადგენლობა			დაემატოს დღეღამურ რაციონს (+) მოიხსნას (–) (გრ-ში)
ცილები	ცხიმები	ნახშირ-წყლები
1	2	3	4	5	6
100გ. პურის შემცვლელი
თეთრი პური	100,0	6,97	1,20	48,19
ხორბლის ფქვილი	70,0	6,55	0,71	48,97
მაკარონი	70,0	6,55	0,59	49,86
მანანის ბურღული	70,0	0,66	0,52	49,26
100გ. კარტოფილის შემცვლელი
კარტოფილი	100,0	1,05	–	`4,25
სტაფილო	120,0	1,06	–	7,55
ჭარხალი	110,0	1,06	–	7,78
კომბოსტო	90,0	1,04	–	3,25
100გ. ახალი ვაშლის შემცვლელი
ვაშლი (ახალი)	100,0	0,40	–	11,01
ვაშლი (მშრალი)	20,0	0,46	–	12,17
ხილი (მშრალი)	15,0	0,48	–	10,29
100გ. რძის შემცვლელი
რძე	100,0	3,07	3,33	4,44
ხაჭო	25,0	3,60	4,28	0,25	კარაქი –1
ხორცი	25,0	3,68	0,63	–	კარაქი +3
თევზი	40,0	3,61	0,14	–	კარაქი +4
ყველი	15,0	3,05	2,81	0,35	კარაქი +5
100გ. ხორცის შემცვლელი
ხორცი	100,0	14,71	2,53	–
ხაჭო	100,0	14,40	17,19	0,98	კარაქი –19
თევზი	160,0	14,43	0,58	–	კარაქი +2
რძე	480,0	14,78	15,98	21,17	კარაქი –17
კვერცხი	140,0	14,78	14,04	0,60	კარაქი –15
1	2	3	4	5	6
100გ. თევზის შემცვლელი
თევზი	100,0	9,02	0,36	–
ხორცი	60,0	8,83	1,52	–	კარაქი –2
ხაჭო	60,0	8,84	20,26	0,59	კარაქი –13
რძე	300,0	9,21	9,99	13,23	კარაქი –12
კვერცხი	85,0	8,98	8,07	0,36	კარაქი –10
100გ. ხაჭოს შემცვლელი
ხაჭო	100,0	14,40	17,10	0,98
ხორცი	100,0	14,71	2,53	–	კარაქი –17
თევზი	160,0	14,43	0,58	–	კარაქი +21
რძე	460,0	14,12	15,32	20,29	კარაქი +2
კვერცხი	140,0	14,78	14,04	0,60	კარაქი +4
50გ. (1ცალი) კვერცხის შემცვლელი
კვერცხი	50,0	5,28	5,02	0,22
ხაჭო	40,0	5,76	6,84	0,39	კარაქი –2
ხორცი	40,0	5,88	1,01	–	კარაქი +5
თევზი	60,0	5,41	0,22	–	კარაქი +6
რძე	160,0	4,91	5,33	7,05
ყველი	25,0	5,08	4,60	0,58

                                                                                                                                დანართი 4ა

საკვებ რაციონი			1,5–3წ.	3–6წ.
საუზმე
1. ცხელი კერძი	200	200
2. ჩაი, რძე	100	150-200
სადილი
I თავი	100-150	150-200
II თავი	100-150	150-200
III თავი	100-150	150-200
სულ	300-450	450-600
სამხარი
1. რძე, ჩაი	150	200
2. ნამცხვარი	20	30
სულ	170	230
ვახშამი
1. ცხელი კერძი	200	200-250
2. რძე, მაწონი	100	200
სულ	300	400-450

                                                                                                                       დანართი 4ბ

საკვები ასაკი		საკვების მოცულობა დღე-ღამეში
1,5–3 წლამდე	1070-1220
3–6 წლამდე	1230-1580

                                                                                                                            დანართი 4გ

საკვები კვება			1,5–3	3–6
1. საუზმე	300	350–400
2. სადილი	300–450	450–600
3. სამხარი	170–200	230
4. ვახშამი	300	400–450

                                                                                                                            დანართი 5

პროდუქტების პროდუქტის დასახელება			პროცენტული დანაკარგი	კერძის გამოსავალი, %-ში
ხორცი (საქონლის)
მოხარშვა	38	62
მოშუშვა	40	60
ხორცი წვრილნაჭრებიანი (ანუ გულიაში)	37	63
კატლეტი, ხორცი დაკეპილი, შნიცელი-მწვადი	19	81
გუფთა-შემწვარი და მოხარშული	15	85
ზრაზი შემწვარი	15	85
რულეტი კვერცხით შემწვარი	12	88
ქათამი მოხარშული	28	72
ღვიძლი მოშუშული და შემწვარი	28	72
თევზი ხეკი მოხარშული და შემწვარი ხეკის სუკი კანით ძვლების გარეშე შემწვარი	18	82
ვირთევზა მოხარშული	20	80
ვირთევზა შემწვარი	18	82
ვირთევზას სუკი (კანის გარეშე) შემწვარი	20	80
სოსისი	2,5	97,5
ძეხვი მოხარშული	3	97
კარტოფილი მოხარშული (კანგაცლილი)	3	97
კარტოფილი შემწვარი	31	69
კარტოფილი ახალი	6	94
კარტოფილი მოხარშული კანში (შემდეგ გასუფთავებული)	43	57
სტაფილო დანაწევრებული	32	68
სტაფილო მოხარშული კანით, შემდეგ გასუფთავებული	25	75
სტაფილო მოხარშული წვრილ ნაჭრებად	8	92
ჭარახალ მოხარშული შემდეგ გასუფთავებული	27	73
კომბოსტო თავიანი მოშუშული	21	79
ხახვი თავიანი დაჭრილი სუპისა და მეორე თავი კერძისათვის	50	50
ყაბახი მოშუშული	22	78

                                                                                                                            დანართი 6.

კვების პროდუქტების დასახელება		დანაკარგი %-ში
1	2
კარტოფილი: 1 იანვრამდე	24
1 იანვრიდან 1 მარტამდე	30
1 მარტიდან	40
ბოსტნეული და მწვანილეული
თალგამურა (მიწამხალა)	25
ბადრიჯანი	10
კომბოსტო (თავიანი)	20
კიმბოსტო (მჟავე)	30
კომბოსტო (თავიანი, ახალი)	16
კომბოსტო (ყვავილოვანი)	25
ყაბახი	25
ხახვი მწვანე, ფოჩილა (თალიში)	20
ხახვი თავიანი	16
სტაფილო 1 იანვრამდე	23
სტაფილო 1 იანვრიდან	30
კიტრი (ახალი)	0
კიტრი (მჟავე)	15
წიწაკა მწვანე ტკბილი	25
წიწაკა წითელი ტკბილი	25
რევენდი ყუნწიანი	25
ბოლოკი წითელი ფოჩით	37
ბოლოკი თეთრი ფოჩით	44
თალგამა	20
ოხრახუში (მწვანე)	20
ოხრახუში (ძირიანი)	25
პომიდორი	14
ჭარხალი 1 იანვრამდე	20
ჭარხალი 1 იანვრიდან	27
კვახი	22
კამა	26
ლობიო მწვანე	10
ბურღულეული და მარცვლეული პარკოსნები
წიწიბურას ბურღული (მთელ-მთელი მარცვლების)	1

 

სიმინდის (ღომი)	0,5
შვრიის ბურღული	1,5
შვრიის ფანტელი „ჰერკულესი “	0
ქერის ბურღული	1
ფეტვის ბურღული	1
ბრინჯი	1
ქერის ბურღული	1
ბარდა მარცვლოვანი	0,5
ლობიო	0,5
ხორცისა და ხორცის სუბპროდუქტები
II კატეგორიის საქონლის ხორცი	32
ბოცვერის ხორცი	27
ტვინი	20
ღვიძლი	14
ენა	8
ძეხვეულის ნაწარმი
ძეხვი დოქტორული მოხარშული	1
ძეხვი მოყვარული	2
ძეხვი ჩაისათვის	2
სოსისი მოხარშული	2
სარდელი მოხარშულუ	2
ფრინველის და კვერცხის პროდუქტები
II კატეგორიის ინდაური	24
II კატეგორიის ქათამი ნახევრადგამოშიგნული	26
I კატეგორიის ქათმის კვერცხი	10
თევზი
ზღვის ქორჭილა (თავით)	37
მდინარის ქორჭილა (თავით)	30
ზღვის ქორჭილა გამოშიგნული, უთავოდ	24
ყინულიანი (ყინულოვანი)	25
ნავაგი	25
ცქიმურა ჩვეულებრივი (ნევის)	40
ქაშაყი ატლანტიკური ცხიმიანი	39
ქაშაყი ატლანტიკური ნაზი	42
ქაშაყი წყნარიოკეანის ნაზი	45
ივასი (წვრილი და მსხვილი)	45
ფარგა	49
ვირთევზა	51
ვირთევზა გამოშიგნული უთავოდ	22
ქარიყლაპია	57
ხილი და კენკრა
ალუბალი	15
მსხალი	10
ქლიავი	10
ცირცელი (ჭნავი)	10
ბალი	15
შავი ქლიავი	10
ვაშლი	27
ფორთოხალი	30
ლიმონი	40
მანდარინი	26
მშრალი ხილის კომპოტი	5
წითელი მოცვი სელვაში	5
ყურძენი	13
მაყვალი	10
შტოში	2
ჟოლო	12
წითელი მოცხარი	8
თეთრი მოცხარი	8
შავი მოცხარი	3
მოცვი	2
ასკილი	10

                                                                                                                                დანართი 7

კვების პროდუქტების დასახელება			დანაკარგი %-ში	თერმული დამუშავების სახეები
1	2	3
კარტოფილი	1	ქერქში (კანით მოხარშული)
კარტოფილი	2	გასუფთავებული მოხარშული
კარტოფილი	31	გასუფთავებული შემწვარი
კარტოფილი	17	მოხარშული
სტაფილო	17	მოშუშული დაჭრილი ღეროებად
სტაფილო	0,5	მოხარშული მთლიანად გასუფთავებული
კომბოსტო დამჟავებული (მჟავე)	12	მოშუშული
კვახი, ყაბახი	22	შემწვარი
ხახვი თავინი	26	პასირებული
ბადრიჯანი	22	შემწვარი
პომიდორი ახალი	37	შემწვარი
მჟაუნა, ისპანახი		მოხარშული
ჭარხალი	5	მოხარშული ქერქში (კანით)
ჭარხალი	17	მოშუშული დაჭრილი ღეროებად
მიწამხალა, თალგამი	20	მოშუშული დაჭრილი ღეროებად
კომბოსტო ახალი	8	მოხარშული
კომბოსტო ახალი	21	მოხარშული
ხორცი	40	მოხარშული
ღვიძლი	22	მოხარშული
ქათამი	24	მოხარშული
ვირთევზა გამოშიგნული (უთავო)	20	შემწვარი
თევზის სუკი	20	შემწვარი
თევზი ახალი კანითა და ძვლებით	20	შემწვარი
ქაშაყი	20	მოხარშული
თევზის კატლეტი დაკეპილი	15	მოხარშული
ხორცის კატლეტი დაკეპილი	18-20	შემწვარი
ხორცის კატლეტი	12	ორთქლში მოხარშული
საქონლის ხორცის რულეტი	12	შემწვარი
საქონლის ხორცის ზრაზი და გუფთა	15	შემწვარი

 

                                                                                                                                     დანართი 8

ვიტამინების პროდუქტების დასახელება						ვიტამინების დანაკარგები %-ში
A	B1	B2	C	PP
ფქვილი, ბურღულეული, პარკოსნები	–	40	30	–	30
კარაქი ნაღებიანი	20	–	–	–	15
კარაქი გადამდნარი	30	–	–	–	–
რძე	20	20	15	50	15
ნაღები, არაჟანი, ხაჭო	20	20	15	–	15
კვერცხი	30	20	15	–	15
ხორცი საქონლის და ფრინველის	30	40	30	–	30
ღვიძლი, თირკმელი, გული, ენა	40	40	30	–	30
თევზი	–	30	25	–	25
ხილი და კენკრა (დაუმუშავებელი)	30	20	15	60-70	15
ბოსტნეული (დაუმუშავებელი)	40-50	30	20	60-75	20

                                                                                                                                    

                                                                                                                                          დანართი

ძირითად

პროდუქტების დასახელება

კალი-უმი

კალცი-უმი

მაგნი-უმი

ფოს-ფორი

რკინა

A

კარო-ტინი

B₁

B₂

PP

C

№

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

1

პურის ფქვილის (00)

139,0

29,0

44,0

132,0

2,00

–

–

0.180

0,130

1,00

–

2

ბურღული წიწიბურა

–

55,0

113,0

291,0

1,80

–

–

0,500

0,240

4,20

–

3

ბურღული მანანის

166,0

41,0

68,0

101,0

1,60

–

–

0,100

0,100

–

–

4

ბურღული შვრიის

35,0

74,0

133,0

322,0

4,20

–

–

0,600

0,140

1,00

–

5

ბრინჯი

63,0

29,0

37,0

102,0

1,30

–

–

–

0,030

1,60

–

6

მაკარონის ნაწარმი

138,0

34,0

33,0

97,0

1,50

–

–

–

0,040

1,10

–

7

პური ჭვავის

249,0

29,0

73,0

200,0

2,00

–

–

0,150

0,130

0,45

–

8

პური თეთრი (00)

100,0

20,0

31,0

98,0

1,80

–

–

0,100

0,070

0,67

–

9

კომბოსტო

148,0

38,0

12,0

25,0

0,90

–

ნიშნ

0,050

0,040

0,32

24,00

10

კობმოსტო (ყვავილოვანი)

126,0

16,0

10,0

31,0

0,80

–

0,030

0,070

0,060

0,42

42,00

11

კარტოფილი

426,0

8,0

17,0

38,0

0,90

–

ნიშნ

0,070

0,040

0,67

7,50

12

მწვანე ხახვი

–

64,0

–

–

0,80

–

4,800

–

–

–

48,00

13

სტაფილო

129,0

34,0

17,0

31,0

0,60

–

7,200

0,050

0,050

0,32

4,00

14

კიტრი

141,0

22,0

13,0

26,0

0,90

–

ნიშნ.

0,030

0,040

0,19

4,70

15

ჭარხალი

155,0

22,0

22,0

34,0

1,1

–

0,010

0,020

0,040

0,32

8,0

16

ტომატი

150,0

10,0

9,0

22,0

1,20

–

1,700

0,050

0,030

0,42

34,0

17

ფორთოხალი

148,0

25,0

10,0

17,0

0,30

–

0,200

0,060

0,020

0,15

30,0

18

ალუბალი

218,0

32,0

22,0

25,0

1,27

–

0,250

0,040

0,050

0,34

12,70

19

ლიმონი

82,0

20,0

6,0

11,0

0,30

–

0,200

0,020

ნიშნ.

0,50

20,00

20

მანდარინი

115,0

26,0

8,0

12,0

0,30

–

0,400

0,060

0,020

0,15

22,20

21

ვაშლი

86,0

16,0

9,0

11,0

2,20

–

0,090

0,030

0,030

0,18

6,20

22

ვაშლის ჩირი

435,0

83,0

45,0

58,0

11,10

–

–

–

–

–

–

№

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

23

თაფლი ნატურალური

35,0

5,0

2,0

33,0

0,60

–

–

–

0,050

0,20

2,0

24

რძე

127,0

120,0

14,0

95,0

0,10

0,050

–

0,050

0,190

0,10

1,00

25

ნაღები ცხიმი (10%)

109,0

103,0

12,0

82,0

0,10

–

–

–

–

–

–

26

არაჟანი (00)

91,0

86,0

10,0

68,0

0,10

0,300

–

0,050

–

–

–

27

ხაჭო (20-9% ცხიმი)

–

140,0

–

130,0

–

–

–

–

0,500

–

–

28

ხორცი (საქ. II კატ.)

263,0

9,0

18,0

167,0

2,30

0,010

–

0,080

0,130

3,30

–

29

კვერცი ქათმის (1ც.)

116,0

43,0

10,0

184,0

2,10

0,600

–

0,140

0,690

0,20

–

30

ტრესკა (მსხვილი)

281,0

44,0

19,0

173,0

0,50

–

–

0,060

0,080

1,20

–

31

ხიზილალა

265,0

90,0

29,0

490,0

1,80

0,450

–

–

–

–

–

32

შედედებული რძე

–

316,0

–

244,0

0,60

0,100

–

0,050

0,350

0,20

1,0

33

ხორცი მოშუშული

254,0

22,0

21,0

190,0

2,70

–

–

–

–

–

–

                  

                                                                                                                                 დანართი 10

საკვები პროდუქტების დასახელება							გრამებში		საკვები პროდუქტების ქიმიური შედგენილობა			კალორი-ულობა
ბრუტო	ნეტო	ცილები	ცხიმები	ნახშირ-წყლები
1	2	3	4	5	6	7
პური ხორბლის	55	55	4,3	0,55	28,7	140,4
პური ჭვავის	25	25	1,58	0,25	10	49,7
ფქვილი პურის	16	16	1,7	0,2	11,7	56,8
ფქვილი კარტოფილის	3	3	–	–	2,4	9,8
ბურღულეული	20	20	2,0	0,57	14,0	72,5
კარტოფილი	120	84	1,6	0,08	16,5	74,9
ბოსტნეული	180	144	2,43	0,02	9,72	49,8
ხილი ახალი	90	72	0,26	–	7,39	31,3
ხილი მშრალი	10	10	0,3	–	6,6	28,3
საკონდიტრო ნაწარმი	4	4	0,33	0,94	2,65	20,9
შაქარი	35	35	–	–	34,97	143,4
კარაქი ნაღების	12	12	0,07	9,9	0,11	91,7
ზეთი მცენ.	5	5	–	4,91	–	45,6
კვერცხი ცალ.	1/4	10,3	1,4	1,3	0,08	18,0
რძე	500	500	14	16	23,5	302,5
ხაჭო	40	40	6,04	3,6	0,52	60,4
ხორცი	60	42	7,9	5,2	–	80,7
თევზი	20	10	2,7	0,02	–	11,2
არაჟანი	5	5	0,14	1,0	0,2	14,8
ყველი	3	3	0,8	0,8	–	10,7
ჩაი	0,2	0,2	0,04	–	0,12	0,6
საფუარი	1	1	0,1	–	0,08	0,7

 

ცილები – 47,7 გ მათ შორის, ცხოველური – 33,05 გ;

ცხიმები – 45,4 გ მათ შორის, მცენარეული – 6,6 გ;

ნახშირწყლები – 169,24 გ;

კალორიულობა – 1314,7 კკალ.

                                                                                                                  დანართი 11

 

სკოლამდელი ბავშვთა ასაკი და სკოლამდელ დაწესებულებაში ყოფნის ხანგრძლივობა							რაციონის ქიმიური შემცველობა					კალორი- ულობა, კკალ
ცილები გ-ში		ცხიმები გ-ში		ნახშირ-წყლები გ-ში
სულ	მათ შორის , ცხოველური	სულ	მათ შორის , მცენარეული
1	2	3	4	5	6	7
სკოლამდელი ასაკის ბავშვთა დაწესებულებებისათვის გათვალისწინებული და დამტკიცებული კვების პროდუქტების ნაკრები
1-3 წელი
ყოფნის ხანგრძლივობა
9-10სთ	48	33	45	6,6	169	1247
3-7 წელი
ყოფნის ხანგრძლივობა
9-10სთ	61	40	54	11	228	1581

 

                                                                                                                                     დანართი 12ა

ჯანმრთელ

დღეები

საუზმე

სადილი

სამხარი

I

ფეტვის ფაფა გოგრით; ჩაი რძით; პური, გახეხილი ყველით.

ბოსტნეულის სალათაი; ლობიოს სუპი; ტოლმა „ზარმაცა “; კისელი; პური ჭვავის; პური ხორბლის.

გრენკები; რძე (კეფირი); ვაშლი.

II

ხაჭოსა და კარტოფილის კვერები; რძე; პური ხორბლის.

ბოსტნეულის სალათი; ბოსტნეულის სუპი ძვლის ნახარშზე; თევზი მოხარშული; პური ჭვავის; პური ხორბლის.

ნამცხვარი; მაწონი (რძე, კეფირი); ვაშლი.

III

ომლეტი; მანანის ფაფა რძეზე; პური რძით.

ბოსტნეულის სალათი; ბორში ძვლის ნახარშზე; ხორცის კატლეტი კარტოფილის პიურეთი; ხილის (ციტრუსის) წვენი; პური ხორბლის; პური ჭვავის.

ალადები (მაჭკატი) ქიშმიშით; რძე (მაწონი, კეფირი); ვაშლი.

IV

კომბოსტოს მობრაწულა; რძიანი ყავა; კარაქიანი პური.

ბოსტნეულის სალათი; ქათმის ბულიონი; ქათმის ხორცი კარტოფილის პიურეთი; კისელი; პური ჭვავის; პური ხორბლის.

ნამცხვარი; კეფირი (რძე); ვაშლი.

V

თევზის გუფთა მოშუშული ბოსტნეულით; ჩაი; კარაქიანი პური.

ბოსტნეულის სალათი; ბოსტნეულის სუპი; კარტოფილის მობრაწულა ხორცით; რძის კისელი; პური ჭვავის; პური ხორბლის.

 

ფუნთუშა; რძე (მაწონი); ვაშლი.

VI

ხაჭოსა და სტაფილოს პუდინგი; ჩაი რძით; კარაქიანი პური.

ვაშლისა და სტაფილოს სალათი; ქათმის ჩიხირთმა; ქათმის სუფლე ბრინჯის ფანტია ფაფით; კომპოტი (ჩირის); პური ჭვავის; პური ხორბლის.

ნამცხვარი; რძე; ვაშლი.

VII

მოხარშული კვერები ყველით; არაჟანი; ჩაი რძით; პური.

ბოსტნეულის სალათი; ბორში ძვლის ნახარშზე; თევზის სუფლე ჩაშუშული კარტოფილით; ასკილის ნაყენი; პური ჭვავის; პური ხორბლის.

გრენკები; რძე; ვაშლი.

VIII

„ჰერკულესის “ ფაფა; რძიანი კაკაო; კარაქიანი პური.

ჭარხლის სალათი; ვეგეტარიანული სუპი; ქათმის ჩახოხბილი; კომპოტი; პური ჭვავის; პური ხორბლის.

ხაჭოს კვერები; რძე (კეფირი); ვაშლი.

IX

წიწიბურას ფაფა რძით; კარაქიანი პური.

ბოსტნეულისა და ხილის სალათი; ხორცის სუპი; ხორცის კატლეტი კარტოფილის პიურეთი; კომპოტი; პური ჭვავის; პური ხორბლის.

ნამცხვარი; რძე; ვაშლი.

X

კარტოფილის პიურე კვერცხით; რძე; კარაქიანი პური.

ბოსტნეულის სალათი; ბულიონი; გუფთა ორთქლზე მომზადებული მოშუშული კომბოსტოთი; ხილის (ციტრუსუს) წვენი; პური ჭვავის; პური ხორბლის.

ალადები (მაჭკათი); რძე (მაწონი, კეფირი); ვაშლი.

 

                                                                                                                            დანართი 12ბ

ჯანმრთელ

დღეები

საუზმე

სადილი

სამხარი

I

ფეტვის ფაფა გოგრით; ჩაი რძით; პური, გახეხილი ყველით.

ბოსტნეულის სალათი; ლობიოს სუპი; ტოლმა „ზარმაცა “; კისელი; პური ჭვავის; პური ხორბლის.

გრენკები; მურაბით; რძე.

II

ხაჭოსა და კარტოფილის კვერები; ჩაი რძთ; კარაქიანი პური.

ბოსტნეულის სალათი; ბოსტნეულის სუპი ძვლის ნახარშზე; თევზი მოხარშული კარტოფილის პიურეთი; ხილის წვენი; პური ჭვავის; პური ხორბლის.

ნამცხვარი; მაწონი შაქრით.

III

კომბოსტოს მობრაწულა; რძიანი ყავის სუროგატი; კარაქიანი პური; ყველი.

ჭარხლის სალათი; ხორცის გულიაში კარტოფილის პიურეთი; ხილის კისელი; პური ჭვავის; პური ხორბლის.

ალადები (მაჭკატი) ქიშმიშით; რძე;

IV

მანანის ფაფა; რძიანი ყავის სუროგატი; კარაქიანი პური.

ბოსტნეულის სალათი მჟავე კიტრითა და ხახვით; ქათმის ბულიონი; ქათმის ხორცი კარტოფილის პიურეთი; ხილის (ციტრუსის) წვენი; პიური.

ფუნთიშა ქიშმიშით; რძე.

V

თევზის გუფთა მოშუშული ბოსტნეულით; რძიანი ყავის სუროგატი; კარაქიანი პური.

ბოსტნეულის სალათი; ბოსტნეულის სალათი; ბოსტნეულის სუპი; კარტოფილის მობრაწულა ხორცით; რძის კისელი; პური.

ორცხობილა; მაწონი შა ქრით.

VI

ხაჭოსა და სტაფილოს (ან ვაშლის) პუდინგი; რძიანი ყავის სუროგატი; კარაქიანი პური.

ვაშლისა და სტაფილოს სალათი; ქათმის ჩიხირთმა; ჩახოხბილი ბრინჯით; კომპოტი; პური.

ნამცხვარი; მაწონი შაქრით.

VII

ყველიანი კვერები არაჟნით; რძიანი ყავის სუროგატი; კარაქიანი პური.

წარხლისა და მჟავე კიტრის სალათი; ლობიოს სუპი; შემწვარი კარტოფილი ყორცით (ოჯახური); ასკილის ნაყენი; პური.

გრენკები ხმელი ჩირით; რძე; ვაშლი.

VIII

„ჰერკულესის “ ფაფა; რძიანი ყავის სუროგატი; კარაქიანი პური; ყველი.

ხილისა და ბოსტნეულის სალათი; ბოსტნეულის წვნიანი; ტოლმა ხორცის; ვაშლის წვენი; პური.

ხაჭაპური; რძე.

IX

წიწიბურას ფაფა რძით; ჩაი; კარაქიანი პური.

ბოსტნეულისა და ხილის სალათი; ბორში არაჟნით; თევზის რულეტი; კომპოტი (ჩირის); პური.

„ყიყლიყო “  მაწონი შაქრით.

X

ქაშაყი კარტოფილის პიურეთი; რძიანი ყავის სუროგატი; კარაქიანი პური.

ბოსტნეულის სალათი; ბულიონი; გუფთა ორთქლზე მომზადებული მოშუშული კომბოსტოთი; ხილის (ციტრუს ის) წვენი; პური.

ნამცხვარი; მაწონი (კეფირი) შაქრით.

 

                                                                                                                                     დანართი 13

                                                                                                                                           /დღიური ნორმა ერთ ბავშვზე გრამებში/

საბავშვო პროდუქტის დასახელება								ასაკის მიხედვით ბავშვებისათვის					სანატორიული ტიპის სკოლამდელ დაწესებულებებში
სამ წლამდე ხანგრძლივობის		სამიდან შვიდ წლამდე ასაკის მქონე დაწესებულებებში
9-10.5 საათის	12-24 საათის	9-10.5 საათის	12 საათის	24 საათის	სამ წლამდე	სამიდან შვიდ წლამდე
1	2	3	4	5	6	7	8
ხორბლის პური	35	60	60	110	110	70	110
ჭვავის პური	25	30	40	60	60	30	60
ხორბლის ფქვილი	16	14	20	25	25	16	25
კარტოფილის ფქვილი	3	3	3	3	3	3	3
ბურღული, პარკოსნები, მაკარონის ნაწარმი	20	30	30	45	45	35	45
კარტოფილი	120	150	190	220	220	150	250
სხვადასხვა ბოსტნეული	160	200	200	250	250	300	300
ახალი ხილი	90	130	60	60	150	250	350
ხმელი ხილი (ჩირი)	10	10	10	10	15	15	15
საკონდიტრო ნაწარმი	4	7	10	10	10	10	15
შაქარი	35	50	45	55	55	50	60
კარაქი	12	17	20	23	25	30	35
მცენარეული ზეთი	3	6	7	9	9	6	10
კვერცხი (ცალობით)	0,25	0,5	0,5	0,5	0,5	1	1
რძე	590	600	420	500	500	700	700
ხაჭო	40	50	40	40	50	50	75
ხორცი	60	85	100	100	100	120	160
თევზი	20	25	45	50	50	25	70
არაჟანი	5	5	5	10	15	20	25
ყველი	3	3	5	5	5	10	10
ჩაი	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2
ყავის სუროგატის სასმელი	1	1	2	2	2	1	2
მარილი	2	2	5	5	8	5	8
საფუარი	1	1	1	1	1	1	1
შენიშვნა: ნება დაერთოთ საბავშვო სკოლამდელ დაწესებულებებს კვების პროდუქტების საჭირო კომპლექტის არარსებობის შემთხვევაში მოახდინონ შეცვლა საქართველოს რესპუბლიკის ჯანმრთელობის დაცვისა და სოციალური უზრუნველყოფის სამინისტროს მიერ საქართველოს რესპუბლიკის განათლების სამინისტროსთან შეთანხმებით კვების პროდუქტების შეცვლა დამტკიცებული ცხრილის შესაბამისად.

                                                                                                                                 დანართი 14.

განსაკუთრებით პროდუქტის დასახელება			შენახვის ვადა (საათებში)	ტემპერატურა შენახვის 0C-ში
ხორცის პროდუქტები
ხორცის მსხვილდაჭრილი ნახევარფაბრიკატები	48	+2-დან – +6-მდე
გაცივებული სუბპროდუქტები	24	+2-დან – +6-მდე
გაყინული	48	+2-დან – +6-მდე
ხორცის ფარში	6	+2-დან – +6-მდე
ფრინველისა და კურდღლის ხორცი
გაცივებული	48	+2-დან – +6-მდე
გაყინული	72	+2-დან – +6-მდე
ძეხვი მოხარშული უმაღლესი ხარისხის	72	+2-დან – +6-მდე
პირველი და მეორე ხარისხის	48	+2-დან – +6-მდე
მესამე ხარისხის	24	+2-დან – +6-მდე
სოსისი, სარდელები	48	+2-დან – +6-მდე
ძეხვი ბავშვთა კვებისათვის	36	+2-დან – +6-მდე
თევზის პროდუქტები
თევზი ყველა სახეობის გაცივებული	48	0-დან – 2-მდე
გაყინული	24	0-დან – 2-მდე
რძე და რძემჟავა პროდუქტები
რძე პასტერიზებული, ნაღები, აცედოფილინი	36	+2-დან – +6-მდე
კეფირი	36	+2-დან – +6-მდე
არაჟანი	72	+2-დან – +6-მდე
არაჟანი დიეტური	48	+2-დან – +6-მდე
ხაჭო ცხიმიანი, უცხიმო, დიეტური	36	+2-დან – +6-მდე
ყველეულისა და ხაჭოს ნაწარმი	36	0-დან – +2-მდე
ყველი რბილი, უმარილო, მოუმწიფებელი	36	+2-დან – +6-მდე
კეფირი საბავშვო ბოთლებში	24	+2-დან – +6-მდე
პაკეტებში	36	+2-დან – +6-მდე
ხაჭო საბავშვო	24	+2-დან – +6-მდე
აცედოფილური ნარევი „მალუტკა “
ბოთლებში	24	+2-დან – +6-მდე
პაკეტებში	36	+2-დან – +6-მდე
საბავშვო რძის პროდუქტები	24	+2-დან – +6-მდე
რძე „ვიტალაქტი დმ “	36	+2-დან – +6-მდე
ბოსტნეული მოხარშული, გაუწმენდავი	6	+2-დან – +6-მდე

                                                                                                                                დანართი 15

წყლის დასახელება			წყლის რაოდენობა ლიტრებში	მზა პროდუქციის გამოსავალი ლიტრებში
ფაფები
წიწიბურას ფანტია	2,0	2,1
წიწიბურას ბლანტი, მწებვარე	3,2	4,0
ფეტვის ფანტია	1,8	2,5
ფეტვის (ბლანტი), მწებვარე	3,2	4,0
ფეტვის ნახევრადმწებვარე	6,0	5,5-6,0
ბრინჯის ფანტია	2,1	2,8
ბრინჯის მწებვარე	3,7	4,5
ბრინჯის ნახევრადმწებვარე	6,0	6,0
ჰერკულესის მწებვარე	3,2	4,6
ჰერკულესის ნახევრადმწებვარე	6,0	6,0
მანანის მწებვარე	3,7	4,5
მანანის ნახევრადმწებვარე	10,0	10,0
ქერის ფანტია	2,4	3,0
ქერის ფქვილის ფანტია	2,4	3,0
ქერის ფქვილის მწებვარე	3,7	4,5
მაკარონის ნაწარმი (მოხარშული)
მაკარონი, ვერმიშელი და სხვა	ნებისმიერი	2,5-3,0

 

                                                                                                                                     დანართი 16.

მასისა პროდუქტების დასახელება				ჭიქა 200მლ	სასადილოს კოვზი პირამიდა	ჩაის კოვზი პირამიდა
ფეტვის ფქვილი	140გ	25გ	9გ
კარტოფილის ფქვილი	175გ	40გ	11გ
ლობიო მსხვილი	190გ	30გ	10გ
ლობიო წვრილი	190გ	23გ	10გ
ბურღულეული გრამებში
ქერის	195	25	8,5
წიწბურის	190	29	7,5
მანანის	170	20	7
შვრიის	170	25	9
ჰერკულესის	70	12	3
ფეტვის	195	25	8
ბრინჯის	200	30	10
ბარდა მარცვლოვანი	215	40	7
ორცხობილა დაფქვილი	125	15	5
შაქარის ფხვნილი	205	23	4
შაქრის პუდრა	200	20	5
კარაქი ნაღებიანი, გამდნარი	200	15	5
ცხიმი მცენარეული	200	15	5
ხაჭო ცხიმიანი	200	17	5
ხაჭო დიეტური, რბილი	200	20	7
არაჟანი %	225	30	6
რძე მთლიანი	230	14	5
რძე მშრალი (რძის ფხვნილი)	250	24	7
კეფირი ცხიმიანი	230	30	7,5
კვერცხი ქათმის 40-დან 70გ-მდე 1 ცალი
პომიდვრის პასტა	300	45	15
მარილი სასადილო, წვრილი	300	45	12
წყალი	200	15	5

 

                                                                                                                                          დანართი 17

საკვები პროდუქტების ორგანოლეპტიკური შეფასება

საკვები პროდუქტების ორგანოლეპტიკური გამოკვლევის მიზნით ყველა შემთხვევაში უნდა იქნეს შეფასებული შემდეგი ძირითადი მაჩვენებლები:

ა) ტარისა და შეფუთვის მდგომარეობა;

ბ) პროდუქტის გარეგანი სახე;

გ) პროდუქტის ფერი ზედაპირზე და ღრმად;

დ) პროდუქტის კონსისტენცია;

ე) პროდუქტის სუნი;

ვ) პროდუქტის გემო.

საჭიროების შემთხვევაში დამატებით ჩატარდეს პროდუქტის საცდელი კულინარიული დამუშავება.

ხორცის ორგანოლეპტიკური გამოკვლევა.

გარეგანი სახის დადგენა: თავდაპირველად ხორცს ათვალიერებენ გარედან და ახდენენ მისი ფერისა და ცხიმიანობის შეფასებას. შემდეგ დანით აკეთებენ ჭრილს და აფასებენ ღრმად მდებარე ქსოვილების გარეგნულ სახეს, განაკვეთზე მის ტენიანობას აფასებენ ფილტრის ქაღალდის დადებით. ახალი ხორცი ფილტრის ქაღალდზე ლაქებს არ ტოვებს, საეჭვო სიახლისას კი ფილტრის ქაღალდი მთლიანად იჟღინთება.

კონსისტენციის დადგენა: აკვირდებიან ხორცის ჭრილზე თითის დაჭერით წარმოქმნილი ღრმულის ამოვსებას. ახალი ხორცის ჭრილზე გაკეთებული ღრმული ივსება სწრაფად. საეჭვო სიახლის ხორცის ჭრილის ამოვსება უფრო ნელა მიმდინარეობს (წუთის განმავლობაში).

სუნის დადგენა: ყნოსვის ორგანოთი ვსაზღვრავთ ხორცის ნიმუშის (როგორც ზედაპირის, ასევე ღრმად მდებარე ქსოვილის) სუნს. სუნის უფრო ზუსტი განსაზღვრისათვის დანას რომელსაც წინასწარ ვაცხელებთ ცხელ წყლიან ჭიქაში, ვარჭობთ ხორცში ღრმად და შემდეგ ვსაზღვრავთ იმ სუნს, რომელიც დანას ასდის. დანა შეიძლება შეიცვალოს ხის ჩხირით. თუ ამ გზით ხორცის სუნს ვერ ვსაზღვრავთ, მაშინ ვაწარმოებთ ხორცის საცდელ მოხარშვას და ვსაზღვრავთ ქვაბის თავსახურის მოხდისას ამომავალი ორთქლის სუნს.

ცხიმიანობის განსაზღვრა: ადგენენ ცხიმის ფერსა და სუნს. ახალ ხორცს აქვს თეთრი ან ყვითელი ფერის ცხიმი (ცხოველის წლოვანების მიხედვით) და სპეციფიკური სუნი. საეჭვო სიახლის ხორცის ცხიმს მომწვანო ან მონაცისფრო შეფერილობა და არასასიამოვნო სუნი (ლპობის სუნის მსგავსად) აქვს. ცხიმის კონსისტენციას ადგენენ თითის დაჭერით. თუ ხორცი ახალი არ არის, ცხიმი ხდება მარცვლოვანი და ადვილად იშლება ნაწილებად.

ძვლის ტვინის მდგომარეობის განსაზღვრა: ახალი ხორცის ძვლის ტვინი ავსებს ლულოვანი ძვლის მთელ ღრუს. თუ ხორცი ახალი არ არის, ძვლის ტვინი სუსტადაა მიმაგრებული ძვლის ქსოვილზე და ადვილად შორდება. ძვლიდან ძვლის ტვინის ამოღების შემდეგ ადგენენ მის ფერს, სიმკვრივეს. მყესების მდგომარეობას საზღვრავენ შეხებით მათი სიმკვრივის, სიმტკიცის დადგენით. ასევე უნდა განისაზღვროს სინოვიალური სითხის გამჭვირვალობა.

ხორცის ბულიონის ხარისხის შემოწმება: ადგენენ ბულიონის გამჭვირვალობას. ამისათვის 20 მლ ბულიონს ასხამენ 25მლ მოცულობის საზომ ცილინდრში (დიამეტრით 20მმ) და ადგენენ მის გამჭვირვალობას ვიზუალურად.

ორგანოლეპტიკური გამოკვლევის შედეგები: ახალი ხორცი უნდა იყოს: მუქი წითელი ფერის, ჭრილის ზედაპირი უნდა იყოს მარმარილოსებრი ელვარების ოდნავ სველი, კონსისტენცია ნორმალური, ღრმული თითის დაჭერის შემდეგ სწრაფად უნდა ამოივსოს, სუნი სასიამოვნო; ცხიმი მოყვითალო შეფერილობის, უფრო მეტი წლოვანების ცხოველის ცხიმი ყვითელი და რბილია; ძვლის ტვინი ყვითელი, მკვრივი, უნდა ავსებდეს ლულოვანი ძვლების ღრმულებს.

საეჭვი სიახლის ხორცი: ზედაპირი ზედმეტად მშრალი და მუქი ქერქი აქვს ან ლორწოვანია, განაკვეთზე ხორცი მკრთალია, არ ელვარებს, შეხების შემდეგ თითებზე შეიგრძნება წებოვნება; კონსისტენცია არაელასტიკურია – თითის დაჭერის შემდეგ ღრმული ცუდად ივსება; სუნი ოდნავ მომჟავო; ცხიმი მონაცისფრო – დაბურული შეფერილობის, თითების ზეწოლისას კონსისტენციას კარგავს და თითებს მსუბუქად ეკრობა; ძვლის ტვინი მუქი, რბილი, არ ავსებს ლულოვანი ძვლის ღრმულებს.

ძველი ხორცი: ზედაპირი მშრალი, ალაგ-ალაგ მომწვანო ან ლორწოვანი; განაკვეთზე აქვს მომწვანო ან მონაცისფრო ფერი; კონსისტენცია, რბილი ღრმული არ სწორდება; ლპობის სუნით; ცხიმი ჭუჭყიანი ნაცრისფერის შეფერვით, ზოგან დაობებული, ეკრობა თითებს; ძვლის ტვინი რბილი, ადვილად შორდება ძვალს.

თევზის ორგანოლეპტიკური გამოკვლევა:

სუნი – საზღვრავენ დანის საშუალებით, რომელიც შეჰყავთ ზურგის ფარფლთან და ზედაპირის დაზიანების ადგილებში. ადგენენ დანის სუნს. საეჭვო შემთხვევაში ატარებენ საცდელ კულინარიულ დამუშავებას (ხარშავენ) და სუნს საზღვრავენ ამის შემდეგ.

ფერი – ხორცის ფერს ადგენენ განივი კვეთის დროს. ყურადღებას აქცევენ ხერხემლის გასწვრივ მუქი შეფერილობის არსებობას (დამწვრობის ფერი) და ჟანგისფერ ლაქებს (ხორცის ზედაპირის მოყვითალო ნარინჯისფერ შეფერილობას).

გემო – გემოს ადგენენ თევზის (ნედლი, გაყინული და სხვ) გაწმენდისა და მისი მოხარშვის შემდეგ. დამარილებულ თევზს შეიძლება ორგანოლეპტიკური გამოკვლევისას დაუდგინდეს ისეთი არასასურველი ნიშნები, როგორიცაა: ჟანგის ლაქები და ხტუნიების არსებობა. ჟანგის ლაქა არის თევზის არასწორი შენახვის მაჩვენებელი (კანქვეშა ცხიმი იჟანგება ჰაერის ჟანგბადით) და წარმოადგენს წითელი ფერის ნადებს. ხტუნია ბუზის ჭუპრია. იგი განსაკუთრებულ საშიშროებას არ წარმოადგენს და ზედაპირული დაბინძურებისას შესაძლებელია მისი მოცილების შემდეგ თევზის საკვებად გამოიყენება, მაგრამ თუ იგი შეჭრილია ღრმად ქსოვილებში, ასეთი თევზი უნდა განადგურდეს.

რძის ორგანოლეპტიკური გამოკვლევა

ფერი – რძის ფერს ადგენენ ჭიქაში თეთრ ფონზე. მოწითალო შეფერილობა მანიშნებელია სისხლის შერევისა და უკავშირდება ცხოველის დაავადებას ან საკვებს. არის მიკრობების განსაზღვრული სახეობა, რომელიც რძეს აძლევენ მოლურჯო ფერს, დიფუზურ წითელს, მოწითალო ყვითელს და სხვა.

სუნი – უცხო სუნი რძემ შეიძლება აიღოს სხვადასხვა სუნის მქონე ნივთიერებებიდან ან საგნებიდან მათთან ახლოს შენახვისას, აგრეთვე არის მიკროორგანიზმები, რომლებიც რძეს არასასიამოვნო სუნს აძლევენ.

გემო – მწარე გემო შეიძლება მომდინარეობდეს ცხოველის საკვებისაგან (აბზინდა), უცხო გემო შეიძლება რძემ შეიძინოს საქონლის მოუვლელობისას, დაბინძურებულ ჭურჭელში შენახვისას.

კონსისტენცია – რძის კონსისტენციას ადგენენ ჭიქაში ჩასხმული ან დიდი თითის ფრჩხილზე მოთავსებული რძის წვეთის ვიზუალური დაკვირვებით. რძის კონსისტენცია დამოკიდებულია მის ცხიმიანობაზე. ის არ უნდა იყოს წელვადი (ბლანტი), რაც რძეში ლორწოს გამომყოფი ბაქტერიების არსებობის მანიშნებელია.

პურის ორგანოლეპტიკური გამოკვლევა

ჭვავის პურის ქერქი უნდა იყოს მუქი-ყავისფერი, ხორბლის – ღია ან მუქი-ყვითელი. ქერქზე არ უნდა იყოს დამწვარი უბნები. ზედა ქერქი არ უნდა სცილდებოდეს ადვილად პურის გულს. ქვედა ქერქის ზედაპირი უნდა იყოს სუფთა და მასზე არ უნდა იყოს მიკრული ნაცარი ან სხვა.

პურის გული – გადანაჭერზე უნდა იყოს ფოროვანი, ფქვილოვანი შრეებისა და გორგლების კვალის გარეშე. იგი ასევე უნდა იყოს ელასტიკური და თითის დაჭერისას ადვილად სწორდებოდეს.

გემო და ფერი უნდა იყოს სასიამოვნო, პურისთავის სპეციფიკური. მწარე ან სხვა პურისათვის არადამახასიათებელი გემო შეიძლება იყოს მავნე სარეველების, მარცვლეულის კონტამინანტი სოკოების, პესტიციდებისა და სხვა მინარევების მიმანიშნებელი.

 

                                                                                                                                          დანართი 18

ფრიტურის ცხიმის დასახელება				ფერი არეკლილი ან გამავალი შუქის პირობებში თეთრ ფონზე ან არანაკლებ 400C ტემპერატურაზე	სუნი არანაკლებ 500C ტემპერატურაზე	გემო არანაკლებ 400C ტემპერატურაზე
მზესუმზირის ზეთი	ყავისფერი ან მუქი ყავისფერი	მკვეთრი, ცხიმების თერმული დაშლისთვის დამახასიათებელი არასასიამოვნო სუნი	მწარე, ყელში ღიტინის შეგრძნების გამომწვევი
კულინარული ცხიმები	ღია-ყავისფერი ან ყავისფერი	მკვეთრი, ცხიმების თერმული დაშლისთვის დამახასიათებელი არასასიამოვნო სუნი	მწარე, ყელში ღიტინის შეგრძნების გამომწვევი
შენიშვნა: ორგანოლეპტიკური მაჩვენებლებით დაწუნებული პროდუქტი ბავშვთა საკვებად არ გამოიყენება.

 

                                                                                                                  დანართი 19

ბავშვთა სარეცხი საშუალებების დასახელება			დანიშნულება	გამოყენების რეჟიმი
კალცინირებული სოდა (ტექნიკური)	ხელით რეცხვის დროს	20 გრამამდე 1 ლიტრ წყალზე
„ჭურჭელმრეცხი “	სარეცხი საშუალება სასადილოს ჭურჭლის მანქანებით რეცხვის დროს	1 სუფრის კოვზი 1 ლიტრ თბილ წყალზე
შენიშვნა: სარეცხი და სადეზინფექციო საშუალებები, რომლებიც ბავშვთა ორგანიზაციებში გამოიყენება, ინახება მათთვის სპეციალურად გამოყოფილ ადგილებში დამამზადებლის მიერ მოწოდებულ ტარაში, თანხმლები ინსტრუქციის მკაცრი დაცვით.

 

                                                                                                                                დანართი

ბავშვთა

ობიექტის დასახელება

გაუვნებლობის რეჟიმი და გზები

1. შენობა (იატაკი, კედლები, კარები, ფანჯრის რაფები და სხვა), მაგარი ავეჯი

დასუფთავება ხდება სადეზინფექციო ხსნარში დასველებული ჩვრით: 0,5%-იანი ქლორამინის ხსნარით – 60წთ.

0,5%-იანი ქლორიანი კირის ხსნარი ან თერმომდგარი მათეთრებელი კირი – 60წთ.

0,2%-იანი სულფოქროლატინის ხსნარი – 60წთ.

3%-იანი წყალბადის ზეჟანგის ხსნარი სარეცხ საშუალებებთან ერთად 0,5%-იანი – 60წთ. და სხვა სადეზინფექციო ხსნარები, რომლებიც ნებადართულია საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს მიერ.

2. ხალიჩები

გაირეცხოს 2-ჯერ დასველებული ჯაგრისით:

0,5%-იანი ქლორამინის ხსნარში.

0,2%-იანი სულფოქლორატინის ხსნარში და სხვა.

3. ჭურჭელი (გათავისუფლებული საჭმლის ნარჩენებისაგან)

ადუღებულ წყალში ან 2%-იან სოდის ხსნარში – 15 წთ. მოთავსდეს ერთ-ერთ სადეზინფექციო ხსნარში 60წთ.

1%-იან ქლორამინის ხსნარში.

1%-იან ქლორიან კირში

0,2%-იან სულფოქლორატინის ხსნარში და სხვა.

ჭურჭელი დეზინფექციის შემდეგ უნდა გაირეცხოს, გაივლოს და გაშრეს.

4. საჭმლის ნარჩენები

ვადუღებთ – 15წთ.

დაიფაროს ქლორიანი კირით ან თერმომდგრადი მათეთრებელი კირით 200გ/კგ-60წთ. და სხვ.

5. სანიტარიულ-ტექნიკური მოწყობილობა (ნიჟარები, უნიტაზები და სხვა)

უნიტაზის სახურავი უნდა გაირეცხოს ცხელი წყლითა და საპნით.

უნიტაზი, აბაზანა, ხელსაბანი ნიჟარა უნდა გაირეცხოს ერთ-ერთ ზემოთ მითითებულ სადეზინფექციო ხსნარში ან სარეცხი არასადეზინფექციო საშუალებებით.

6. სამედიცინო ხელსაწყობი (მინის, ლითონის, რეზინის, პლასტმასას)

ქიმიური მეთოდი: მოთავსდეს და გაირეცხოს ერთ-ერთ სადეზინფექციო ხსნარში:

1%-იანი ქლორამინის ხსნარი – 30წთ.

3%-იანი წყალბადის ზეჟანგი. 0,5% სარეცხი საშუალებებით – 80წთ და სხვა.

ფიზიკური მეთოდი (პლასტმასის ხელსაწყოების გარდა): დუღილი წყალში ან 2%-იან სოდის ხსნარში – 15წთ მშრალი, ცხელი ჰაერით 120⁰C-45წთ.

7. პერსონალის ხელები

ხელების ჰიგიენური დამუშავება ხდება ბინტის ტამპონით 20წთ, რომელიც დასველებულია ერთ-ერთ სადეზინფექციო ხსნარში:

0,5%-იანი ქლორამინის ხსნარი და სხვა. ამის შემდეგ საჭიროა ხელების დაბანა 1,5წთ.

 

                                                                                                                                               დანართი 21

მოთხოვნები ბავშვთა და მოზარდთა აღმზრდელობით და სასწავლო დაწესებულებებში სადეზინფექციო ღონისძიებებისადმი

1. კონტროლს სადეზინფექციო ღონისძიებებზე ბავშვთა და მოზარდთა აღმზრდელობით და სასწავლო დაწესებულებებში გეგმურად ატარებენ სახელმწიფო საზედამხედველო სამსახურები არანაკლებ წელიწადში 2-ჯერ. შემოწმებათა ჯერადობა შეიძლება გაიზარდოს ეპიდემიური გართულების დროს.

პასუხისმგებლობა სადეზინფექციო ღონისძიებათა ორგანიზაციასა და გატარებაზე ეკისრება ბავშვთა და მოზარდთა აღმზრდელობით და სასწავლო დაწესებულებების ხელმძღვანელს.

2. დაწესებულებაში სადეზინფექციო ღონისძიებების რიგგარეშე შესრულება მოწმდება ეპიდჩვენებით ექიმ ეპიდემიოლოგის ან მისი თანაშემწის მიერ, თუ დაწესებულება მიჩნეულია ინფექციური დაავადების კერად (ეპიდგამოკვლევის დროს).

3. კონტროლი ხორციელდება ვიზუალურად და ლაბორატორიული მეთოდების გამოყენებით. ბაქტერიოლოგიური ანალიზების ჩასატარებლად აიღება ჩამონარეცხის სინჯები (არანაკლებ 2 სინჯისა ერთ ადგილზე), გამოყენებული სადეზინფექციო საშუალებების ხარისხის ქიმიური ანალიზებისთვის არანაკლებ 3 სინჯისა, დეზინფექტანტის ნარჩენ რაოდენობაზე – ექსპრეს სინჯებისთვის არანაკლებ 10 სინჯისა.

4. დამაკმაყოფილებლად შეფასდება სადეზინფექციო ღონისძიებების ხარისხი, თუ:

ა) ჩამონარეცხთა ბაქტერიოლოგიურ ანალიზებში არაპათოგენური მიკრობების ზრდას ადგილი ექნება სინჯების არა უმეტეს 3%-ში;

ბ) სადეზინფექციო ხსნარებში აქტიურად მოქმედი ნივთიერებების ნორმაზე ნაკლები კონცენტრაცია აღმოჩნდება ანალიზთა 5%-მდე;

გ) სადეზინფექციო ნივთიერებათა ნარჩენი რაოდენობები არ აღმოჩნდება ტესტ-სინჯების არა უმეტეს 3%-ში.