დოკუმენტის სტრუქტურა
განმარტებების დათვალიერება
დაკავშირებული დოკუმენტები
დოკუმენტის მონიშვნები
კონსოლიდირებული პუბლიკაციები
ტექნიკური რეგლამენტი – ბავშვთა სკოლამდელ დაწესებულებებში კვების ორგანიზაციის სანიტარიული წესებისა და ნორმების დამტკიცების შესახებ | |
---|---|
დოკუმენტის ნომერი | 78 |
დოკუმენტის მიმღები | საქართველოს მთავრობა |
მიღების თარიღი | 15/01/2014 |
დოკუმენტის ტიპი | საქართველოს მთავრობის დადგენილება |
გამოქვეყნების წყარო, თარიღი | ვებგვერდი, 20/01/2014 |
ძალაში შესვლის თარიღი | 01/01/2014 |
ძალის დაკარგვის თარიღი | 01/01/2018 |
სარეგისტრაციო კოდი | 300160070.10.003.017697 |
კონსოლიდირებული პუბლიკაციები |
დოკუმენტის კონსოლიდირებული ვარიანტის ნახვა ფასიანია, აუცილებელია სისტემაში შესვლა და საჭიროების შემთხვევაში დათვალიერების უფლების ყიდვა, გთხოვთ გაიაროთ რეგისტრაცია ან თუ უკვე რეგისტრირებული ხართ, გთხოვთ, შეხვიდეთ სისტემაში
პირველადი სახე (20/01/2014 - 30/10/2017)
|
მუხლი 1 |
სკოლამდელი აღზრდის დაწესებულებებში ბავშვთა კვების ჰიგიენური მოთხოვნების მიხედვით ორგანიზებისათვის, ბავშვთა ჯანმრთელობის დაცვის ხელშეწყობის მიზნით, „ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონის 70-ე მუხლის გათვალისწინებით, პროდუქტის უსაფრთხოებისა და თავისუფალი მიმოქცევის კოდექსის 103-ე მუხლის პირველი ნაწილისა და „ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს კანონის 25-ე მუხლის შესაბამისად,
1. დამტკიცდეს თანდართული ტექნიკური რეგლამენტი – „კვების ორგანიზაცია ბავშვთა სკოლამდელ დაწესებულებებში”. 2. ძალადაკარგულად გამოცხადდეს ,,ბავშვთა სკოლამდელ დაწესებულებებში კვების ორგანიზაციის სანიტარიული წესებისა და ნორმების დამტკიცების შესახებ” საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2003 წლის 12 ნოემბრის №280/ნ ბრძანება. |
მუხლი 2 |
დადგენილება ამოქმედდეს 2014 წლის 1 იანვრიდან. |
|
ტექნიკური რეგლამენტი
კვების ორგანიზაცია ბავშვთა სკოლამდელ დაწესებულებებში თავი I. გამოყენების სფერო |
მუხლი 1
წინამდებარე ტექნიკური რეგლამენტი ადგენს ზოგად მოთხოვნებს სკოლამდელი ასაკის ბავშვთა დაწესებულებებისადმი, განურჩევლად მათი ორგანიზაციულ-სამართლებრივი ფორმისა და ტიპისა. თავი II. ზოგადი მოთხოვნები კვების ორგანიზებისადმი მუხლი 2 1. ბავშვის კვების მენიუ უნდა იყოს მრავალფეროვანი (სხვადასხვა სახის მარცვლეული, თევზი, ფრინველი, ხორცის სხვადასხვა სახეობა, სუბპროდუქტები, რძე და რძის პროდუქტები, ცხოველური და მცენარეული ცხიმები, სხვადასხვა სახის ბოსტნეული, ახალი და გამხმარი (ჩირი) ხილი, მწვანილეული, ბავშვთა კვებისთვის განკუთვნილი სპეციალური კონსერვები) (დანართი 13) და შეესაბამებოდეს შესაბამის მოთხოვნებს. 2. დღეღამური რაციონის კერძების ნაკრები უნდა უზრუნველყოფდეს ბავშვთა ორგანიზმის მოთხოვნილებებს ძირითად საკვებ ნივთიერებებსა და ენერგიაზე სარეკომენდაციო ასაკობრივი ნორმების გათვალისწინებით (დანართი 1). გარდა ასაკობრივი ნორმებისა, აუცილებელია გათვალისწინებულ იქნეს სეზონურობა, ასევე აღზრდის პირობები, ჯანმრთელობის მდგომარეობა, კვების თავისებურებები და სხვა. 3. 9-10 საათიანი ციკლით მომუშავე სკოლამდელ დაწესებულებებში ბავშვთა კვების რეჟიმი სამჯერადია, რომელიც უზრუნველყოფს დღიური რაციონის ენერგეტიკული ღირებულების 75-80%-ს. ამასთან: ა) საუზმე უნდა შეადგენდეს დღიური რაციონის კალორიულობის 25%-ს; ბ) სადილი – 35-40%-ს; გ) სამხარი – 15-20%-ს. 4. რეკომენდებულია ხორცის, თევზისა და კვერცხის შემცველი კერძების მიცემა დღის პირველ ნახევარში – საუზმესა და სადილზე. 5. ვახშამზე ბავშვს უნდა მიეცეს რძის, ხაჭოს, ბურღულეულისა და მცენარეული საკვები პროდუქტები. 6. ბავშვის ორგანიზმისთვის აუცილებელი პროდუქტებია: რძე, კარაქი, ზეთი, შაქარი, პური, ხორცი, რომელიც რაციონში უნდა შედიოდეს ყოველდღე, ხილი და სხვა პროდუქტები (მაგ., თევზი, ყველი, არაჟანი და სხვ.) დღე გამოშვებით ან კვირაში 2-3-ჯერ. 7. დღის განმავლობაში რეკომენდებულია ბავშვმა მიიღოს ორი ბოსტნეულისა და ერთი ბურღულეულის კერძი. შესაძლებელია მომზადდეს რამდენიმე ბოსტნეულის კომბინირებული კერძი და გამოყენებულ იქნეს გარნირად, ასევე უმი ბოსტნეულის სალათები (ბაგის ასაკის ბავშვებისთვის სასურველია – გახეხილი სახით), კონცენტრატებისგან დამზადებული ჩაისა და კისელის გამოყენება მესამე თავ კერძად დაუშვებელია. 8. კვების მენიუს მრავალფეროვნება მიღწეულ უნდა იქნეს ასევე კულინარიული დამუშავების ხერხების შეცვლით, ანუ ერთი და იმავე პროდუქტებისგან სხვადასხვა კერძების მომზადების გზით. 9. დღის განმავლობაში კერძები არ უნდა მეორდებოდეს. თუ წვნიანი კერძი მომზადებულია ბურღულეულზე, მეორე კერძი რეკომენდებულია მომზადდეს ბოსტნეულზე, ხორცთან უმჯობესია ბოსტნეულის გარნირის კომბინირება, თევზთან – კარტოფილის. რეკომენდებულია ასევე ბოსტნეულის კომბინირებული გარნირები. მუხლი 3 1. სკოლამდელ დაწესებულებაში უნდა არსებობდეს 10-დღიანი ან 2-კვირიანი პერსპექტიული მენიუ (იხ. დანართი 12 ა,ბ) და სპეციალურად შემუშავებული კერძების კარტოთეკა. თითოეულ კერძზე უნდა იყოს შედგენილი ბარათი, რომელშიც მითითებულ იქნება კერძებში შემავალი პროდუქტების განაწილება, მასში ცილების, ცხიმებისა და ნახშირწყლების შემცველობა; გამოსავალი, კერძის კალორიულობა; ფასები; მომზადების ტექნოლოგია, რათა აუცილებლობის შემთხვევაში ერთი კერძის მომზადების შეცვლისას ადვილად მოხდეს რაციონის ქიმიური შემადგენლობის გამოანგარიშება (დანართი 9, 11). 2. პერსპექტიულ მენიუებზე დაყრდნობით მენიუ-განრიგი უნდა შედგეს ყოველდღიურად (დანართი 2). მასში უნდა აღინიშნოს იმ ბავშვებისა და თანამშრომლების რიცხვი, რომლებმაც უნდა მიიღონ აღნიშნული საკვები. 3. ბავშვთა კვების ხარისხზე აუცილებელია დაწესდეს ყოველდღიური კონტროლი. 4. რომელიმე პროდუქტის არქონის შემთხვევაში ის შეიძლება შეიცვალოს ძირითადი საკვები ნივთიერებების (ცილები და ცხიმები) იდენტური რაოდენობის შემცველი სხვა პროდუქტით, რისთვისაც აუცილებელია პროდუქტების ურთიერთჩანაცვლების ცხრილით სარგებლობა (დანართი 3). საკვების ულუფათა მოცულობა მკაცრად უნდა შეესაბამებოდეს ბავშვის ასაკს (დანართი მე-4ა, 4ბ, 4გ). 5. საკვების მომზადებისას ულუფის გამოსავლის სწორად დაცვის მიზნით აუცილებელია სარგებლობა 5, 6, 7, 8, 15, 16 დანართებით. მუხლი 4 1. ბავშვთა კვებისთვის დაწესებულებაში უნდა არსებობდეს შესაბამისი აღჭურვილობა, ჭურჭელი და ავეჯი. 2. ბავშვი მაგიდასთან უნდა იჯდეს სწორად. სკამი მაგიდის კიდიდან 2 სმ-ით შიგნით უნდა იყოს შეწეული, ასევე აუცილებელია დაცულ იქნეს ავეჯის (სკამი, მაგიდა) ზომები ბავშვის სიმაღლესთან მიმართებაში. 3. კერძები უნდა იყოს ლამაზად გაფორმებული და ზომიერი ტემპერატურის. 4. ჭამის პროცესი უნდა მიმდინარეობდეს აუჩქარებლად, მაგრამ არა უმეტეს 30 წთ-ის განმავლობაში, ჯანმრთელი ბავშვებისათვის, ხოლო რიგი პათოლოგიების შემთხვევაში (სახის არის პარეზი, დამბლა და სხვა) არა უმეტეს 1 საათის განმავლობაში. ამისათვის რეკომენდებულია დრო არ დაიკარგოს მომდევნო კერძების ლოდინში. 5. ბავშვები, რომლებიც ჭამას დაასრულებენ, სასურველია ადგნენ მაგიდიდან და თავი გაირთონ პასიური თამაშობებით. 6. ცუდი მადის შემთხვევაში არ არის რეკომენდებული ბავშვის კვება განხორციელდეს დაძალების მეთოდით. ასეთ ბავშვს შესაძლებელია შესთავაზონ კენკრის ან ხილის წვენი. გამონაკლის შემთხვევაში შესაძლებელია აგრეთვე მას მიეცეს მეორე თავი კერძი, რომელიც მდიდარია ცილებით, ხოლო შემდგომ კი პირველი თავი კერძის მცირე რაოდენობა. 7. დაუშვებელია ბავშვს ჭამის პროცესში მიეცეს სათამაშოები, ან მისი ყურადღება გადატანილ იქნეს ზღაპრის მოყოლაზე და ა.შ. 8. ბაგაში, სადაც ბავშვებს სძინავთ დღის ძილით (ერთი ან ორი), კვების რეჟიმი უნდა აიგოს ისე, რომ იგი არ დაემთხვეს ძილის დროს. 9. ბავშვთა კვების დღიური მენიუ აუცილებელია გამოიკრას კედელზე. მშობელს უნდა გაეწიოს რეკომენდაცია საღამოს საათებში ბავშვის კვების ორგანიზების შესახებ, რისთვისაც მან უნდა იცოდეს, თუ რა შეჭამა ბავშვმა და რას სთავაზობენ საღამოს, ასევე შესაძლებელია გამოიკრას რიგი რეკომენდაციები, რჩევები სადღესასწაულო და დასვენების დღეებში ბავშვის კვების რაციონზე. 10. ზაფხულის პეროდში აქტიური დასვენებისას ბავშვთა სადღეღამისო რაციონის კალორიულობა უნდა გაიზარდოს 10-15%-ით, რაც მიღწეულ უნდა იქნეს ძირითადად რძისა და რძის პროდუქტების, ასევე ბოსტნეულისა და ხილის რაოდენობის გაზრდით. 11.ზაფხულის პერიოდში ბავშვის კვების მენიუში ფართოდ უნდა ჩაერთოს ახალი ბოსტნეული – ოხრახუში, კამა, სალათის ფურცლები, მწვანე ხახვი, მჟაუნა, ნიორი და სხვა. 12. ცხელ დღეებში, ბავშვებში მადის ხშირი დაქვეითების პირობებში, რეკომენდებულია კვების რეჟიმის შეცვლა, რისთვისაც სადილი უნდა შეიცვალოს მეორე საუზმით, სამხარის ხარჯზე. სადილი უნდა იქნეს გადატანილი უფრო მოგვიანებით, სასურველია დღის ძილის შემდეგ. მუხლი 5 1. მალფუჭებადი პროდუქტების კეთილსაიმედოება, შენახვისა და რეალიზაციის ვადები საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2001 წლის 16 აგვისტოს 303/ნ ბრძანების “განსაკუთრებით მალფუჭებადი პროდუქტების შენახვის პირობებისა და ვადების დამტკიცების შესახებ” შესაბამისად უნდა მოწმდებოდეს ყოველდღიურად. ასევე უნდა მოწმდებოდეს ფრიტურის ცხიმები, რაც უნდა იქნეს დაფიქსირებული წუნდების ჟურნალში. (იხ. დანართები 14, 17, 18). 2. წუნდების ჟურნალში შეაქვთ პროდუქტების ჩამონათვალი, მათი ხარისხის მაჩვენებლები, შენახვისა და რეალიზაციის პირობები. შემოწმებას ახორციელებს უფროსი მედდა ან დიეტექთანი. 3. პროდუქტის შენახვისას მაცივრის ტემპერატურა უნდა იყოს არა უმეტეს პლუს 4-80c-ისა. საკვები პროდუქტების შენახვისას დაცულ უნდა იქნეს სხვადასხვა სახის პროდუქტების იზოლირებულად შენახვის წესი. 4. ბავშვთა სკოლამდელ დაწესებულებებში კვების პროდუქტების ასორტიმენტიდან იკრძალება ხორციანი ბლინების, ხორციანი მაკარონის, კრემის, ლაბა-სხმულის, პაშტეტის, სოკოს, არაპასტერიზებული რძის, არაქარხნული წესით დამზადებული ხაჭოს, არაჟნის, მაწვნისა და სხვა რძემჟავა პროდუქტების გამოყენება, ასევე იკრძალება ვეტერინარული კონტროლის გარეშე ხორცის, იხვისა და ბატის კვერცხის და სახლში დამზადებული კონსერვების გამოყენება. 5. ძირითადი საკვები პროდუქტების დღიური ნორმები ბავშვთა სკოლამდელი დაწესებულებებისთვის მოცემულია მე-9 დანართში როგორც ბაგის, ასევე ბაღის ასაკის ბავშვებისთვის. მუხლი 6 1. ბავშვთა კვებისთვის განკუთვნილი საკვები ნედლეულისა და პროდუქტების ტრანსპორტირება უნდა ხორციელდებოდეს სპეციალურად ამ მიზნისთვის გამოყოფილი ტრანსპორტით, ნიშანდებული ტარის გამოყენებით. ტარა უნდა იყოს სუფთა, დაუზიანებელი. 2. სატრანსპორტო ტარის ნიშანდება წარმოებს პროდუქციის თითოეულ სახეზე არსებული ნორმატიული და ტექნიკური დოკუმენტაციის მოთხოვნების შესაბამისად. 3. ტრანსპორტირებისას დაცულ უნდა იქნეს სხვადასხვა სახის სასურსათო ნედლეულისა და საკვები პროდუქტების ერთიმეორისგან განცალკევების წესი. 4. არაინფექციური (მოწამვლები) და ინფექციური დაავადებების წარმოქმნისა და გავრცელების თავიდან ასაცილებლად დაუშვებელია: ა) გამოუშიგნავი ფრინველის, გარეული ფრინველის ხორცის მიღება; ბ) დაბინძურებული ნაჭუჭისა და ბზარის მქონე კვერცხის მიღება; გ) იხვისა და ბატის კვერცხის მიღება; დ) დაზიანებული ჰერმეტულობის, დეფორმირებული, დაჟანგული, "ამობერილი”, უეტიკეტო ბავშვთა კონსერვების გამოყენება; ე) ბეღელის მავნებლებით დასნებოვნებული ბურღულეულის, ფქვილის, გამხმარი ჩირისა და სხვა პროდუქტების მიღება; ვ) ლპობის ან ობის ნიშნის მქონე ბოსტნეულისა და ხილის მიღება; ზ) ნებისმიერი სახის კულტივირებული, თუ არაკულტივირებული სოკოს მიღება; თ) ორგანოლეპტიკურად არაკეთილსაიმედო ნიშნის მქონე პროდუქციის მიღება (იხ. დანართი 17); ი) საოჯახო პირობებში მომზადებული საკვები პროდუქტების მიღება. თავი III. ჯანმრთელობის მდგომარეობის გადახრის მქონე ბავშვების კვების ორგანიზების თავისებურებები მუხლი 7 სკოლამდელი ასაკის ბავშვთა დაწესებულებებში, სადაც იმყოფება აღსაზრდელ ბავშვთა გარკვეული რაოდენობა, რომლებსაც აღენიშნებათ სხვადასხვა სახის გადახრები ჯანმრთელობის მხრივ (ალერგიული დაავადებები, ჭარბწონიანობა და სხვა), აგრეთვე რეკონვალესცენტი ბავშვები სხვადასხვა მწვავე დაავადებებით – კვების ორგანიზება წარმოებს რიგი თავისებურებების გათვალისწინებით. ჯანმრთელობის მდგომარეობის გამო ასეთი ბავშვები საჭიროებენ კვების რაციონის შეცვლას, მოკლევადიანი დიეტოთერაპიის ჩატარებას, ზოგიერთი კერძებისა და პროდუქტების ამოღებას მენიუდან. მიუხედავად იმისა, რომ ეს პროცესი მთელ რიგ სირთულეებთანაა დაკავშირებული, მაინც აუცილებელია მოხდეს ასეთი ბავშვებისთვის ინდივიდუალური კვების ორგანიზაცია. თავი IV. სხეულის ჭარბი წონის მქონე ბავშვების კვება მუხლი 8 1. სკოლამდელი ასაკის დაწესებულებებში ჭარბი წონის მქონე ბავშვთა კვება უნდა იყოს ბალანსირებული, ვინაიდან ბავშვის ორგანიზმი უზრუნველყოფილ იქნეს ყველა ძირითადი საკვები ნივთიერებებით; შეუნაცვლებადი ამინომჟავებით, პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავებით, მინერალური ნივთიერებებით, ვიტამინებითა და სხვა. 2. ცნობილია, რომ ჭარბი წონა (სიმსუქნე) სკოლამდელი ასაკის ბავშვებში უკავშირდება არასწორ კვებას – მაღალი კალორიული საკვების მიღებას ან ცალმხრივ (ხშირად ნახშირწყლოვან) კვებას. ფიზიოლოგიური დიეტის დროს, რომელიც ბალანსირებულია ძირითადი საკვები ნივთიერებებით, შეინიშნება ჭარბი წონის დაკარგვა. თუ ბავშვის ასაკის შესაბამისი ფიზიოლოგიური დიეტის მიღება აღმოჩნდება არასაკმარისი სამკურნალო ფაქტორი, მაშინ ჭარბი წონის ბავშვთა კვებაში რეკომენდებულია კალორიულობის შემცირება ადვილად ასათვისებელი ნახშირწყლებისა და ძნელად დნობადი ცხიმების შემცირების ხარჯზე. 3. ჭარბი წონის მქონე ბავშვთა რაციონის შედგენისას დიდი მნიშვნელობა უნდა მიენიჭოს ცილოვან კომპონენტებს: ცილების რაოდენობა უნდა შეესაბამებოდეს ბავშვის ასაკობრივად მოთხოვნას. 4. ჭარბი წონის პროპორციულად ბავშვის ასაკის ნორმების შესაბამისად მცირდება ცხიმების რაოდენობა – 15-30%-ით, ნახშირწყლების – 25-50%-ით. დიდი მნიშვნელობა აქვს ცხიმების შერჩევას – უპირატესობა ენიჭება მცენარეულ ცხიმებს, რომლებიც მდიდარია პოლიუჯერი ცხიმოვანი მჟავებით, რაც ამცირებს ქოლესტერინის შემცველობას სისხლში. 5. ჭარბი წონის შემთხვევაში ნახშირწყლები წარმოადგენს ცხიმების წარმოქმნის ძირითად წყაროს, ამიტომ ჭარბი წონის ბავშვთა კვებაში მათი შემცირება ერთ-ერთ ძირითად მოთხოვნას წარმოადგენს. 6. მენიუდან ამოღებულ უნდა იქნეს შაქარი, ტკბილებული, საკონდიტრო და მაკარონის ნაწარმი, მანანის ბურღულეული, დაკონსერვებული წვენები. აუცილებელია ბავშვები მივაჩვიოთ საკვებს დატკბობის გარეშე. 7. ჭარბი წონის მქონე ბავშვებმა ბოსტნეული, ხილი, კენკრა შეიძლება მიიღონ შეუზღუდავად. 8. რაციონიდან ნაწილობრივ ამოღებულ უნდა იქნეს ხორცი, თევზი, სოკოს ბულიონი, ბურღულეულის გარნირი, მაკარონის ნაწარმი. ტკბილეული იცვლება ხილით. დაკონსერვებული წვენების მიცემა არ შეიძლება, რადგან ისინი შეიცავს დიდი რაოდენობით შაქარს. ჭარბი წონის მქონე ბავშვები უნდა ღებულობდნენ მხოლოდ ჭვავის პურს (არა უმეტეს 60 გრ დღეში). მიეცემათ ხორცი და თევზი მხოლოდ უცხიმო ასაკის შესაბამისად. სუპები ეძლევად ასაკის შესატყვისი პორციის 1/2– მოცულობით, კარტოფილი კი – 2/3. რძის ნაწარმი შეუზღუდავია, სასურველია უცხიმო ხაჭოს მიცემა. თავი V. ალერგიული ბავშვების კვება მუხლი 9. 1. ალერგიულ ბავშვთა კვებაში უნდა შეიზღუდოს შემდეგი პროდუქტები: კვერცხი, თევზი, ციტრუსები, ყავა, კაკაო, შოკოლადი, ხორცის, თევზის ბულიონები, ვინაიდან ისინი ხშირად იწვევენ ალერგიული დაავადებების გამწვავებას. 2. პროდუქტები, რომლებიც წარმოადგენს ინდივიდუალურ ალერგენებს უნდა იქნეს მთლიანად ამოღებული. 3. პროდუქტები შეიძლება შეიცვალოს ურთიერთჩანაცვლების ცხრილის შესაბამისად (იხ. დანართი 3). თავი VI. რეკონვალესცენტ ბავშვთა კვების თავისებურებანი მუხლი 10. 1. ამ ჯგუფის ბავშვების კვება, ისე როგორც ჯანმრთელი ბავშვებისა, უნდა იყოს ბალანისრებული ყველა ინგრედიენტით. ამასთან, უდიდესი ყურადღება უნდა მიექცეს რაციონში ცილებისა და ცხიმების რაოდენობასა და ხარისხს. ცილები, რომელსაც იძლევა სხვადასხვ პროდუქტი, მდიდარი უნდა იყოს შეუნაცვლადი ამინომჟავებით. ცხოველური ცილების რაოდენობა უნდა იყოს არანაკლებ ასაკობრივი ნორმის შესატყვისი. 2. რეკონვალესცენტი ბავშვები რაციონით უნდა ღებულობდნენ არანაკლებ 15-25% მცენარეულ ცხიმებს, რაც იანგარიშება ცხიმების საერთო რაოდენობიდან. კვებაში მცენარეული ცხიმების საკმარისი რაოდენობა ხელს უწყობს ორგანიზმის დაცვითი ფუნქციის ამაღლებას, აწესრიგებს ნივთიერებათა ცვლას. 3. ამ ჯგუფის ბავშვებს ხშირად ახასიათებთ მადის დაქვეითება, ამიტომ თავი უნდა ავარიდოთ შაქრისა და საკონდიტრო ნაწარმის ჭარბ მოხმარებას, რადგან ისინი აქვეითებენ მადას. 4. კერძი უნდა იყოს ლამაზად გაფორმებული, მრავალფეროვანი, ადვილად შესათვისებელი. მადის მოსამატებლად რეკომენდებულია დამატებით მივცეთ ხილი, კენკრისა და ბოსტნეულის წვენები, ბოსტნეულის ნახარშები. თავი VII. ბავშვთა კვება სპეციალიზირებული სკოლამდელი დაწესებულებებისთვის მუხლი 11 1. სმენადაქვეითებულ ბავშვთა კვების 10-დღიანი მენიუ-განრიგი იხილეთ დანართ 22-23-ში. 2. სკოლიოზით დაავადებულ ბავშვთა კვების 10-დღიანი მენიუ-განრიგი იხილეთ დანართ 24-ში. 3. მხედველობადაქვეითებულ ბავშვთა კვების 10-დღიანი მენიუ-განრიგი იხილეთ დანართ 25-26-27-ში. 4. ცერებრალური დაავადებებით დაავადებულ ბავშვთა კვების 10-დღიანი მენიუ-განრიგი იხილეთ დანართ 28-ში. თავი VIII. მოთხოვნები კვების ბლოკის აღჭურვილობის, პროდუქტების შენახვისა და საკვების მომზადებისადმი მუხლი 12 1. ბავშვთა სკოლამდელი აღზრდის დაწესებულებებში კვების ორგანიზებისას გათვალისწინებულ უნდა იქნეს ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ძირითადი რეკომენდაციები უსაფრთხო კვებასთან დაკავშირებით: ა) სისუფთავის დაცვა; ბ) მზა და ნედლი პროდუქტების განცალკევება; გ) საკვების სათანადო სითბური დამუშავება; დ) სურსათის შენახვა ოპტიმალური ტემპერატურის პირობებში; ე) სუფთა წყლისა და ნედლეულის გამოყენება. 2. კვების ბლოკის შემადგენლობაში შედის სამზარეულო სამზადითა და სამრეცხაოთი, საწყობი მშრალი პროდუქტებისთვის მაცივარ-დანადგარებით და საწყობი ბოსტნეულისთვის. სამრეცხაო, სამზადი და გამანაწილებელი სათავსები სამზარეულოსგან რეკომენდებულია გამოიყოს 1,2 სიმაღლის ტიხარ-ეკრანებით ან სხვა აღჭურვილობით. სამრეცხაოსა და სამზადში გათვალისწინებულ უნდა იქნეს ტრაპი იატაკის შესაბამისი დახრილობით. 3.სამზარეულოში უნდა იყოს გამწოვი ვენტილაცია. გაზიფიცირებულ რაიონებში დასაშვებია გაზქურების დამონტაჟება. სოფლებში ბავშვთა სკოლამდელ დაწესებულებებში (50 ადგილი) განცალკეებულ შენობებში განთავსებულ სამზარეულოებში დასაშვებია მყარ საწვავზე მომუშავე ქურების გამოყენება 4. სამზარეულოსა და სასადილო დარბაზის (ოთახის) კედლების მოპირკეთება უნდა მოხდეს სპეციალური ფილებით ან სველი წესით დალაგებისა და დეზინფექციისადმი გამძლე მასალით არანაკლებ 1,7 მ სიმაღლემდე. 5. კვების ბლოკში გამოყენებული წყლის ხარისხი უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2007 წლის 17 დეკემბრის №349/ნ ბრძანებით ,,სასმელი წყლის ტექნიკური რეგლამენტის დამტკიცების შესახებ” დადგენილ მოთხოვნებს. 6.კვების ბლოკი უზრუნვლყოფილი უნდა იყოს სათანადო დანიშნულებისა და რაოდენობის ჭურჭლით, რომელიც ინახება დახურულ კარადაში ან თაროებზე იატაკიდან არანაკლებ 0,5 მ სიმაღლეზე. 7. კვების ბლოკი უზრუნველყოფილ უნდა იქნეს სათანადო ტევადობის მაცივრ(ებ)ით. 8. კვების ბლოკში გამოსაყენებლად შემოსული პროდუქტები უნდა აკმაყოფილებდეს ,,სასურსათო ნედლეულისა და კვების პროდუქტების ხარისხისა და უსაფრთხოების სანიტარიული წესებისა და ნორმების დამტკიცების შესახებ” საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2001 წლის 16 აგვისტოს №301/ნ ბრძანების მოთხოვნებს. 9. ბავშვთა საკვები პროდუქტები უნდა ინახებოდეს სათავსში, რომელიც აღჭურვილია თაროებით, სტელაჟებითა და კარადებით. სათავსი უნდა იყოს მშრალი და კარგად ნიავდებოდეს. მაგიდების ზედაპირი უნდა იყოს გლუვი და მთლიანი, ზედაპირები დამზადებული უნდა იყოს რეცხვისა და დეზინფექციისადმი მდგრადი მასალისგან. 10. კვების ბლოკში უნდა იყოს დაცული სისუფთავე. სამზარეულო ექვემდებარება დალაგებას სველი წესით, სარეცხი და სადეზინფექციო ხსნარების გამოყენებით ყოველდღიურად და საჭიროებისამებრ. ყოველთვიურად უნდა ჩატარდეს გენერალური დასუფთავება და დეზინფექცია, აუცილებლობის შემთხვევაში _ დეზინსექცია და დერატიზაცია დადგენილი წესით. 11. სარეცხი და სადეზინფექციო საშუალებები გამოიყენება მათი თანმხლები ინსტრუქციების მკაცრი დაცვით. სარეცხი და სადეზინფექციო საშუალებები ინახება მათთვის სპეციალურად გამოყოფილ ადგილებში დამამზადებლის მიერ მოწოდებულ ტარაში. 12. სურსათის შენახვა უნდა განხოციელდეს მწარმოებლის მიერ მითითებული წესების დაცვით, სათანადო ტემპერატურული რეჟიმის გათვალისწინებით. 13. მალფუჭებადი პროდუქტების შენახვა-გამოყენებისას დაცული უნდა იქნეს ,,განსაკუთრებით მალფუჭებადი პროდუქტების შენახვის პირობებისა და ვადების დამტკიცების შესახებ” საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2001 წლის 16 აგვისტოს №303/ნ ბრძანების მოთხოვნები. 14. შეფუთვის თითოეული ერთეულის იარლიყი, რომელზეც დატანილია პროდუქციის შენახვის ვადები, უნდა იქნეს შენარჩუნებული პროდუქციის სრულ მოხმარებამდე. 15. დაწესებულებაში საკვებით მოწამვლის შემთხვევაში, პერსონალსა და ბავშვებს შორის მწვავე ნაწლავური ინფექციების აფეთქებისას, აუცილებელია დროულად ეცნობოს საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ადგილობრივ სამსახურს. მუხლი 13 1. ხორცის, თევზის, ბოსტნეულისა და სხვა პროდუქტების დასაჭრელ-დასაცალკევებლად სავალდებულოა სპეციალური ნიშანდებული დანებისა და დაფების გამოყენება. (მაგ.: "უხ"-უმი ხორცი, "მხ"-მოხარშული ხორცი, "უთ"–უმი თევზი, "მთ"–მოხარშული თევზი, "ბ"-უმი ბოსტნეული, "მბ"-მოხარშული ბოსტნეული). დაფები და დანები უნდა ინახებოდეს სამუშაო ადგილას, სპეციალურ კასეტებში. 2. სამზარეულოში დასაშვებია უჟანგავი ლითონის ან თუჯის ჭურჭლის გამოყენება. პროდუქტების შესანახად ასევე შესაძლებელია გამოყენებულ იქნეს მოთუთიებული რკინის სათლები. ყველა ჭურჭელი უნდა ინახებოდეს სპეციალურ თაროებზე, ხოლო წვრილი ინვენტარი – კარადებში. 3. სამზარეულოს ჭურჭლის რეცხვისთვის უნდა დამონტაჟდეს უჟანგავი ფოლადის ან ალუმინისგან დამზადებული სამროფიანი ლითონის აბაზანები, რომლებიც უზრუნველყოფილი უნდა იყოს ცხელი და ცივი წყლით. კანალიზაციისგან ამ მოწყობილობების შეერთების ადგილას გათვალისწინებული უნდა იყოს საჰაერო არე. 4. აუცილებელია კვების ბლოკის ყოველდღიური გულმოდგინე დასუფთავება, იატაკების რეცხვა, აბლაბუდის ჩამოწმენდა, მტვრის გადაწმენდა, რადიატორებისა და ფანჯრის რაფების გაწმენდა. ყოველდღიურად უნდა ხდებოდეს კედლების გამანათებელი არმატურის, მინებისა და სხვათა რეცხვა. თვეში ერთხელ უნდა ჩატარდეს მთელი შენობის, მოწყობილობებისა და ინვენტარის დეზინფექცია (ბავშვთა სკოლამდელი დაწესებულებების კვების ბლოკში გამოყენებული რეკომენდებული სარეცხი საშუალებების ჩამონათვალი იხილეთ დანართებში 19, 20, 21). 5. ჭურჭლის ხელით რეცხვისას დაცული უნდა იქნეს შემდეგი თანმიმდევრობა: ა) ჭურჭელი მექანიკურად განთავისუფლდეს საჭმლის ნარჩენებისგან; ბ) გაირეცხოს არანაკლებ 400c ტემპერატურის წყლითა და სარეცხი საშუალებების გამოყენებით, პირველ როფში; გ) გაირეცხოს ხელმეორედ არანაკლებ 400c ტემპერატურის წყლითა და უფრო ნაკლები რაოდენობის სარეცხი საშუალების გამოყენებით მეორე როფში; დ) გაივლოს არანაკლებ 650Cტემპერატურის ცხელი გამდინარე წყლით; ე) დაიწრიტოს და გაშრეს საწრეტზე. 6. წვრილმანი ხის ინვენტარი – დაფები, ნიჩბები, სათქვეფები და სხვა, ცხელი წყლით გარეცხვის შემდეგ უნდა გაშრეს. სამზარეულოს ჭურჭელი ირეცხება ცხელ წყალში სარეცხი საშუალებებით. ჭურჭელი უნდა გაივლოს არანაკლებ 650C -იან ცხელ წყალში და დაიწრიტოს თაროებზე. ხორცის საჭრელი მანქანა უნდა დაიშალოს, გაირეცხოს მდუღარე წყლით, გამშრალდეს. კვების ბლოკი აღჭურვილი უნდა იყოს წვენის საწურებით, მიქსერებით. ღრუბლები და ჩვრები ჭურჭლის გარეცხვის შემდეგ უნდა წამოდუღდეს 15 წუთი, გაშრეს და შენახულ იქნეს თავდახურულ ჭურჭელში. 7. სამზარეულოსა და საკუჭნაოში საჭიროა ფართოდ გამოიყენებოდეს ბუზებთან ბრძოლის საშუალებები, წებოვანი ქაღალდები, ელექროდამჭერები და სხვა. მღრღნელების გამრავლების პროფილაქტიკისთვის საჭიროა პროდუქტების სწორი შენახვისა და ნარჩენების მექანიკური განადგურების წესების დაცვა. ქიმიურ-ბაქტერიოლოგიური პრეპარატების გამოყენება კატეგორიულად იკრძალება. მუხლი 14 1. კვების ყველა ის პროდუქტი, რომლითაც მარაგდება ბავშვთა სკოლამდელი დაწესებულებები, უნდა შეესაბამებოდეს ჯანმრთელობის უსაფრთხოების სახელმწიფო სტანდარტების მოთხოვნებს. სასურსათო ნედლეული და პროდუქტები, რომლებიც გამოიყენება თერმული დამუშავების გარეშე, უნდა ინახებოდეს ცალ-ცალკე. თუ ხორცი, რძე, თევზი ერთ მაცივარში ინახება, აუცილებელია მათი დახურულ ჭურჭელში მოთავსება. არ შეიძლება კარაქი ინახებოდეს მძაფრი სუნის მქონე პროდუქტებთან ერთად. ყველი რეკომენდებულია ინახებოდეს ხის ღია სტელაჟებზე, ისე, რომ ერთმანეთს არ ეხებოდეს. შენახულ ყველზე გაჩენილი ნადები უნდა მოშორდეს 3%-იან მარილხსნარში დასველებული სუფთა ხელსახოცით. არაჟანი და ხაჭო უნდა ინახებოდეს ცალ-ცალკე ჭურჭელში, ხოლო რძე ბოთლებით – იმავე ტარაში. თუ მიღებისთანავე არ იქნა გამოყენებული, იგი უნდა შეინახონ მაცივარში +4+80c ტემპერატურაზე. არაპასტერიზებული რძე აუცილებლად უნდა ადუღდეს მოხმარებამდე და გაცივების შემდეგ შენახულ იქნეს თავდახურულ ჭურჭელში. 2. ბოსტნეული და ხილი უნდა ინახებოდეს მშრალ, კარგად განიავებულ შენობაში სტელაჟებზე +80c ტემპერატურაზე. ბოსტნეულის მარაგი შეიძლება იყოს მხოლოდ 30 დღის. ფხვიერი პროდუქტები უნდა ინახებოდეს მშრალ, კარგად განიავებად შენობაში თავდახურულ ჭურჭელში, ან ტომრებში სტელაჟებზე, იატაკიდან 15 სმ სიმაღლეზე. კედელსა და პროდუქტებს შორის მანძილი უნდა იყოს 20 სმ. თეთრი და შავი პური უნდა ინახებოდეს თაროებსა და კარადებში ცალ-ცალკე. თარო იატაკიდან 35 სმ-ით უნდა იყოს დაშორებული. კარადებში კარებს უნდა ჰქონდეს გასანიავებლად დატოვებული მანძილი. პურის შესანახ ადგილას ნამცეცები უნდა გადაიწმინდოს სპეციალური ჯაგრისითა და თეთრი ნაჭრით, რომელიც დასველებული იქნება 1%-იანი სუფრის ძმრის ხსნარში. 3. სამზარეულო უზრუნველყოფილი უნდა იყოს ორი ხორცსაკეპი მანქანით, ერთი – უმი, ხოლო მეორე – მოხარშული პროდუქტებისთვის. მუხლი 15 1. კატლეტი, გუფთა, ხორცისა და თევზის ფარში უნდა შეიწვას ორივე მხრიდან 10 წუთის განმავლობაში: ადუღებამდე გაცხელებულ ცხიმში, შემდეგ კი 5-8 წუთი მოთავსდეს ჰაერღუმელში. 2. მოხარშული ხორცისგან მეორე თავი საჭმლის მომზადებისას დაჭრილ ხორცს აუცილებლად უნდა ჩაუტარდეს მეორეული დამუშავება 5-8 წთ-ის განმავლობაში 220-2500c ტემპერატურაზე. 3. ამჟავებული რძე შეიძლება გამოყენებულ იქნეს მხოლოდ ცომისთვის. 4. პროდუქტების კულინარიული დამუშავებისას საჭიროა ვიტამინების შენარჩუნების წესის დაცვა: ბოსტნეულს თხელ ფენად გაეცალოს კანი და ჩაიდოს ადუღებულ წყალში. მუხლი 16 1. ჩაისა და სადილის ჭურჭელი (თეფშები, ფინჯნები, ლანგრები), დასაშვებია იყოს თიხის ან ფაიფურისგან დამზადებული, ხოლო კოვზები და ჩანგლები უჟანგავი ლითონის. ყოველ ჯგუფს უნდა ჰქონდეს ინდივიდუალური ჭურჭელი და ინახებოდეს სასადილოში. ნაპირებმომტვრეული, ასევე პლასტმასისა და ალუმინის ჭურჭლის ხმარება დაუშვებელია. 2. ჯგუფებში ჭურჭლის გასარეცხად გამოიყენება ორბუდიანი სამრეცხაო ნიჟარები თავდაპირველად ირეცხება ჩაის ჭურჭელი ორჯერ 50-600c ტემპერატურაზე ნებადართული სარეცხი საშუალებების დამატებით და იწმინდება. შემდეგ იწყება სადილის ჭურჭლის რეცხვა, რომელიც გარეცხვამდე კარგად უნდა გაიწმინდოს საჭმლის ნარჩენებისგან, გაირეცხოს სარეცხის საშუალებების შემცველი ცხელი წყლით და მეორედ გაივლოს გამდინარე 650c ტემპერატურის წყლით და გაშრეს ბადე თაროებზე. კოვზები, ჩანგლები და სხვა აღჭურვილობა ხმარების შემდეგ ირეცხება, გამოიხარშება 15 წუთი და ინახება მინის თავდახურულ ჭურჭელში. რძიანი ბოთლები უნდა გაირეცხოს გამდინარე წყლით, სარეცხი საშუალებების დამატებით, შემდეგ წამოდუღდეს 15 წუთი და შენახულ იქნეს თავდახურულ ემალირებულ ჭურჭელში. ყოველ ჯგუფში აუცილებელია იყოს სპეციალური საშრობი კარადები ჭურჭლის დეზინფექციისათვის ან თავსახურავიანი ბაკი სადეზინფექციო ხსნარში ჭურჭლის დასალბობად.3. და ნარჩენები უნდა მოგროვდეს ლითონის თავსახურიან და სატერფულიან სათლში, რომელიც 2/3-მდე გავსებისთანავე უნდა დაიცალოს. საღამოს კი ისინი უნდა გაირეცხოს 2%-იანი სოდის ხსნარით. გამოირეცხოს ცხელი წყლით და გაშრეს. თავი IX. კვების ბლოკის თანამშრომელთა პირადი ჰიგიენა მუხლი 17 1. კვების ბლოკის პერსონალმა უნდა დაიცვას შემდეგი მოთხოვნები: ა) სამუშაოს განხორციელებისას ჩაიცვას სუფთა სანიტარიული ტანსაცმელი; ბ) დაიცვას პირადი ჰიგიენის წესები; გ) არ განახორციელოს სამუშაო აქტივობა ინფექციურ დაავადებაზე ეჭვის არსებობის შემთხვევაში (მაღალი ტემპერატურა, სურდო, დიარეა და სხვ.); 2. კვების ბლოკში კატეგორიულად აკრძალულია: ა) საკვების, კულინარული და საკონდიტრო ნაწარმის მომზადების დროს საიუველირო ნაკეთობების გაკეთება, ფრჩხილებზე ლაქის წასმა. ბ) სამუშაო ადგილზე საკვების მიღება და სიგარეტის მოწევა. გ) კანის დაავადების, კანზე ჩირქოვანი გამონაყარის მქონე პირების დაშვება სამუშაოზე. დანართი 1ა
დანართი 1ბ
დანართი 1გ
დანართი 3
დანართი 4ა
დანართი 4ბ
დანართი 4გ
დანართი 5
დანართი 6.
დანართი 7
დანართი 8
დანართი 9
დანართი 10
ცილები – 47,7 გ მათ შორის, ცხოველური – 33,05 გ; ცხიმები – 45,4 გ მათ შორის, მცენარეული – 6,6 გ; ნახშირწყლები – 169,24 გ; კალორიულობა – 1314,7 კკალ. დანართი 11
დანართი 12ა ჯანმრთელ ბავშვთა 10-დღიანი სამაგალითო მენიუ (1,5-3წ.)
დანართი 12ბ ჯანმრთელ ბავშვთა 10-დღიანი სამაგალითო მენიუ (3-6წ.)
დანართი 13 /დღიური ნორმა ერთ ბავშვზე გრამებში/
დანართი 14.
დანართი 15
დანართი 16.
დანართი 17 საკვები პროდუქტების ორგანოლეპტიკური შეფასება 1. საკვები პროდუქტების ორგანოლეპტიკური გამოკვლევის მიზნით ყველა შემთხვევაში უნდა იქნეს შეფასებული შემდეგი ძირითადი მაჩვენებლები: ა) ტარისა და შეფუთვის მდგომარეობა; ბ) პროდუქტის გარეგანი სახე; გ) პროდუქტის ფერი ზედაპირზე და ღრმად; დ) პროდუქტის კონსისტენცია; ე) პროდუქტის სუნი; ვ) პროდუქტის გემო. 2. საჭიროების შემთხვევაში დამატებით ჩატარდეს პროდუქტის საცდელი კულინარიული დამუშავება. ხორცის ორგანოლეპტიკური გამოკვლევა 1. გარეგანი სახის დადგენა: თავდაპირველად ხორცს ათვალიერებენ გარედან და ახდენენ მისი ფერისა და ცხიმიანობის შეფასებას. შემდეგ დანით აკეთებენ ჭრილს და აფასებენ ღრმად მდებარე ქსოვილების გარეგნულ სახეს, განაკვეთზე მის ტენიანობას აფასებენ ფილტრის ქაღალდის დადებით. ახალი ხორცი ფილტრის ქაღალდზე ლაქებს არ ტოვებს, საეჭვო სიახლისას კი ფილტრის ქაღალდი მთლიანად იჟღინთება. 2. კონსისტენციის დადგენა: აკვირდებიან ხორცის ჭრილზე თითის დაჭერით წარმოქმნილი ღრმულის ამოვსებას. ახალი ხორცის ჭრილზე გაკეთებული ღრმული ივსება სწრაფად. საეჭვო სიახლის ხორცის ჭრილის ამოვსება უფრო ნელა მიმდინარეობს (წუთის განმავლობაში). 3. სუნის დადგენა: ყნოსვის ორგანოთი ვსაზღვრავთ ხორცის ნიმუშის (როგორც ზედაპირის, ასევე ღრმად მდებარე ქსოვილის) სუნს. სუნის უფრო ზუსტი განსაზღვრისათვის დანას რომელსაც წინასწარ ვაცხელებთ ცხელ წყლიან ჭიქაში, ვარჭობთ ხორცში ღრმად და შემდეგ ვსაზღვრავთ იმ სუნს, რომელიც დანას ასდის. დანა შეიძლება შეიცვალოს ხის ჩხირით. თუ ამ გზით ხორცის სუნს ვერ ვსაზღვრავთ, მაშინ ვაწარმოებთ ხორცის საცდელ მოხარშვას და ვსაზღვრავთ ქვაბის თავსახურის მოხდისას ამომავალი ორთქლის სუნს. 4. ცხიმიანობის განსაზღვრა: ადგენენ ცხიმის ფერსა და სუნს. ახალ ხორცს აქვს თეთრი ან ყვითელი ფერის ცხიმი (ცხოველის წლოვანების მიხედვით) და სპეციფიკური სუნი. საეჭვო სიახლის ხორცის ცხიმს მომწვანო ან მონაცისფრო შეფერილობა და არასასიამოვნო სუნი (ლპობის სუნის მსგავსად) აქვს. ცხიმის კონსისტენციას ადგენენ თითის დაჭერით. თუ ხორცი ახალი არ არის, ცხიმი ხდება მარცვლოვანი და ადვილად იშლება ნაწილებად. 5. ძვლის ტვინის მდგომარეობის განსაზღვრა: ახალი ხორცის ძვლის ტვინი ავსებს ლულოვანი ძვლის მთელ ღრუს. თუ ხორცი ახალი არ არის, ძვლის ტვინი სუსტადაა მიმაგრებული ძვლის ქსოვილზე და ადვილად შორდება. ძვლიდან ძვლის ტვინის ამოღების შემდეგ ადგენენ მის ფერს, სიმკვრივეს. მყესების მდგომარეობას საზღვრავენ შეხებით მათი სიმკვრივის, სიმტკიცის დადგენით. ასევე უნდა განისაზღვროს სინოვიალური სითხის გამჭვირვალობა. 6. ხორცის ბულიონის ხარისხის შემოწმება: ადგენენ ბულიონის გამჭვირვალობას. ამისათვის 20 მლ ბულიონს ასხამენ 25მლ მოცულობის საზომ ცილინდრში (დიამეტრით 20მმ) და ადგენენ მის გამჭვირვალობას ვიზუალურად. 7. ორგანოლეპტიკური გამოკვლევის შედეგები: ახალი ხორცი უნდა იყოს: მუქი წითელი ფერის, ჭრილის ზედაპირი უნდა იყოს მარმარილოსებრი ელვარების ოდნავ სველი, კონსისტენცია ნორმალური, ღრმული თითის დაჭერის შემდეგ სწრაფად უნდა ამოივსოს, სუნი სასიამოვნო; ცხიმი მოყვითალო შეფერილობის, უფრო მეტი წლოვანების ცხოველის ცხიმი ყვითელი და რბილია; ძვლის ტვინი ყვითელი, მკვრივი, უნდა ავსებდეს ლულოვანი ძვლების ღრმულებს. 8. საეჭვო სიახლის ხორცი: ზედაპირი ზედმეტად მშრალი და მუქი ქერქი აქვს ან ლორწოვანია, განაკვეთზე ხორცი მკრთალია, არ ელვარებს, შეხების შემდეგ თითებზე შეიგრძნება წებოვნება; კონსისტენცია არაელასტიკურია – თითის დაჭერის შემდეგ ღრმული ცუდად ივსება; სუნი ოდნავ მომჟავო; ცხიმი მონაცისფრო – დაბურული შეფერილობის, თითების ზეწოლისას კონსისტენციას კარგავს და თითებს მსუბუქად ეკრობა; ძვლის ტვინი მუქი, რბილი, არ ავსებს ლულოვანი ძვლის ღრმულებს. 9. ხორცი: ზედაპირი მშრალი, ალაგ-ალაგ მომწვანო ან ლორწოვანი; განაკვეთზე აქვს მომწვანო ან მონაცისფრო ფერი; კონსისტენცია, რბილი ღრმული არ სწორდება; ლპობის სუნით; ცხიმი ჭუჭყიანი ნაცრისფერის შეფერვით, ზოგან დაობებული, ეკრობა თითებს; ძვლის ტვინი რბილი, ადვილად შორდება ძვალს. თევზის ორგანოლეპტიკური გამოკვლევა: 1. სუნი – საზღვრავენ დანის საშუალებით, რომელიც შეჰყავთ ზურგის ფარფლთან და ზედაპირის დაზიანების ადგილებში. ადგენენ დანის სუნს. საეჭვო შემთხვევაში ატარებენ საცდელ კულინარიულ დამუშავებას (ხარშავენ) და სუნს საზღვრავენ ამის შემდეგ. 2. ფერი – ხორცის ფერს ადგენენ განივი კვეთის დროს. ყურადღებას აქცევენ ხერხემლის გასწვრივ მუქი შეფერილობის არსებობას (დამწვრობის ფერი) და ჟანგისფერ ლაქებს (ხორცის ზედაპირის მოყვითალო ნარინჯისფერ შეფერილობას). 3. გემო – გემოს ადგენენ თევზის (ნედლი, გაყინული და სხვ) გაწმენდისა და მისი მოხარშვის შემდეგ. დამარილებულ თევზს შეიძლება ორგანოლეპტიკური გამოკვლევისას დაუდგინდეს ისეთი არასასურველი ნიშნები, როგორიცაა: ჟანგის ლაქები და ხტუნიების არსებობა. ჟანგის ლაქა არის თევზის არასწორი შენახვის მაჩვენებელი (კანქვეშა ცხიმი იჟანგება ჰაერის ჟანგბადით) და წარმოადგენს წითელი ფერის ნადებს. ხტუნია ბუზის ჭუპრია. იგი განსაკუთრებულ საშიშროებას არ წარმოადგენს და ზედაპირული დაბინძურებისას შესაძლებელია მისი მოცილების შემდეგ თევზის საკვებად გამოიყენება, მაგრამ თუ იგი შეჭრილია ღრმად ქსოვილებში, ასეთი თევზი უნდა განადგურდეს. რძის ორგანოლეპტიკური გამოკვლევა 1. ფერი – რძის ფერს ადგენენ ჭიქაში თეთრ ფონზე. მოწითალო შეფერილობა მანიშნებელია სისხლის შერევისა და უკავშირდება ცხოველის დაავადებას ან საკვებს. არის მიკრობების განსაზღვრული სახეობა, რომელიც რძეს აძლევენ მოლურჯო ფერს, დიფუზურ წითელს, მოწითალო ყვითელს და სხვა. 2. სუნი – უცხო სუნი რძემ შეიძლება აიღოს სხვადასხვა სუნის მქონე ნივთიერებებიდან ან საგნებიდან მათთან ახლოს შენახვისას, აგრეთვე არის მიკროორგანიზმები, რომლებიც რძეს არასასიამოვნო სუნს აძლევენ. 3. გემო – მწარე გემო შეიძლება მომდინარეობდეს ცხოველის საკვებისაგან (აბზინდა), უცხო გემო შეიძლება რძემ შეიძინოს საქონლის მოუვლელობისას, დაბინძურებულ ჭურჭელში შენახვისას. 4. კონსისტენცია – რძის კონსისტენციას ადგენენ ჭიქაში ჩასხმული ან დიდი თითის ფრჩხილზე მოთავსებული რძის წვეთის ვიზუალური დაკვირვებით. რძის კონსისტენცია დამოკიდებულია მის ცხიმიანობაზე. ის არ უნდა იყოს წელვადი (ბლანტი), რაც რძეში ლორწოს გამომყოფი ბაქტერიების არსებობის მანიშნებელია. პურის ორგანოლეპტიკური გამოკვლევა 1. ჭვავის პურის ქერქი უნდა იყოს მუქი-ყავისფერი, ხორბლის – ღია ან მუქი-ყვითელი. ქერქზე არ უნდა იყოს დამწვარი უბნები. ზედა ქერქი არ უნდა სცილდებოდეს ადვილად პურის გულს. ქვედა ქერქის ზედაპირი უნდა იყოს სუფთა და მასზე არ უნდა იყოს მიკრული ნაცარი ან სხვა. 2. პურის გული – გადანაჭერზე უნდა იყოს ფოროვანი, ფქვილოვანი შრეებისა და გორგლების კვალის გარეშე. იგი ასევე უნდა იყოს ელასტიკური და თითის დაჭერისას ადვილად სწორდებოდეს. 3. გემო და ფერი უნდა იყოს სასიამოვნო, პურისთავის სპეციფიკური. მწარე ან სხვა პურისათვის არადამახასიათებელი გემო შეიძლება იყოს მავნე სარეველების, მარცვლეულის კონტამინანტი სოკოების, პესტიციდებისა და სხვა მინარევების მიმანიშნებელი. დანართი 18
დანართი 19
დანართი 20
დანართი 21 მოთხოვნები ბავშვთა და მოზარდთა აღმზრდელობით და სასწავლო დაწესებულებებში სადეზინფექციო ღონისძიებებისადმი 1.კონტროლს სადეზინფექციო ღონისძიებებზე ბავშვთა და მოზარდთა აღმზრდელობით და სასწავლო დაწესებულებებში გეგმურად ტარდება არანაკლებ წელიწადში 2-ჯერ. კონტროლის განხორციელების ჯერადობა შეიძლება გაიზარდოს ეპიდემიური გართულების დროს. 2. პასუხისმგებლობა სადეზინფექციო ღონისძიებათა ორგანიზაციასა და გატარებაზე ეკისრება ბავშვთა და მოზარდთა აღმზრდელობით და სასწავლო დაწესებულებების ხელმძღვანელს. 3. დაწესებულებაში სადეზინფექციო ღონისძიებების რიგგარეშე შესრულება ხორციელდება ეპიდჩვენებით ექიმ-ეპიდემიოლოგის მიერ, თუ დაწესებულება მიჩნეულია ინფექციური დაავადების კერად (ეპიდგამოკვლევის დროს). 4. კონტროლი ხორციელდება ვიზუალურად და ლაბორატორიული მეთოდების გამოყენებით. ბაქტერიოლოგიური ანალიზების ჩასატარებლად აიღება ჩამონარეცხის სინჯები (არანაკლებ 2 სინჯისა ერთ ადგილზე), გამოყენებული სადეზინფექციო საშუალებების ხარისხის ქიმიური ანალიზებისთვის არანაკლებ 3 სინჯისა, დეზინფექტანტის ნარჩენ რაოდენობაზე – ექსპრეს სინჯებისთვის არანაკლებ 10 სინჯისა. 5. დამაკმაყოფილებლად შეფასდება სადეზინფექციო ღონისძიებების ხარისხი, თუ: ა) ჩამონარეცხთა ბაქტერიოლოგიურ ანალიზებში არაპათოგენური მიკრობების ზრდას ადგილი ექნება სინჯების არა უმეტეს 3%-ში; ბ) სადეზინფექციო ხსნარებში აქტიურად მოქმედი ნივთიერებების ნორმაზე ნაკლები კონცენტრაცია აღმოჩნდება ანალიზთა 5%-მდე; გ) სადეზინფექციო ნივთიერებათა ნარჩენი რაოდენობები არ აღმოჩნდება ტესტ-სინჯების არა უმეტეს 3%-ში. დანართი 22.
დანართი 23.
დანართი 24
დანართი 25
დანართი 26
დანართი 27
დანართი 28.
ცხრილი 1.
* – ითვლიან საშუალო მაჩვენებელს მნიშვნელობის კოეფიციენტის გათვალისწინებით. ** – თუ განაყოფი ნაკლებია 0,5-ზე, მაშინ მას არ ითვალისწინებენ, თუ ტოლია ან მეტია 0,5-ზე – ამრავლებენ. ცხრილი 2.
ცხრილი 3.
|
დოკუმენტის კომენტარები