დოკუმენტის სტრუქტურა
განმარტებების დათვალიერება
დაკავშირებული დოკუმენტები
დოკუმენტის მონიშვნები
კონსოლიდირებული პუბლიკაციები
უკან დაბრუნება | აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 2014 წლის რესპუბლიკური ბიუჯეტის შესახებ | |
|---|---|
| დოკუმენტის ნომერი | 94-უ.ს.შ.ს. |
| დოკუმენტის მიმღები | აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი წარმომადგენლობითი ორგანო |
| მიღების თარიღი | 12/12/2013 |
| დოკუმენტის ტიპი | ავტონომიური რესპუბლიკის კანონი |
| გამოქვეყნების წყარო, თარიღი | ვებგვერდი, 24/12/2013 |
| ძალაში შესვლის თარიღი | 01/01/2014 |
| ძალის დაკარგვის თარიღი | 01/01/2015 |
| სარეგისტრაციო კოდი | 190040000.30.056.016038 |
| კონსოლიდირებული პუბლიკაციები | |
კონსოლიდირებული ვერსია (13/10/2014 - 18/12/2014)
|
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 2014 წლის რესპუბლიკური
ბიუჯეტის შესახებ |
თავი I
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის მაჩვენებლები |
მუხლი 1.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ბალანსი |
1. განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ბალანსი თანდართული რედაქციით:
(ათასი ლარი)
2. განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის შემოსულობები, გადასახდელები და ნაშთის ცვლილება თანდართული რედაქციით:
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის შემოსულობები, გადასახდელები და ნაშთის ცვლილება (ათასი ლარი)
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 11 აპრილის კანონი №102-უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 11.04.2014წ.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 1 3 ოქტომბრის კანონი №1 13 -უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 1 3 . 10 .2014წ.
|
თავი II
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის შემოსავლები |
მუხლი 2.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის შემოსავლები |
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის შემოსავლები 140463.7 ათასი ლარის ოდენობით:
(ათასი ლარი)
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 11 აპრილის კანონი №102-უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 11.04.2014წ.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 1 3 ოქტომბრის კანონი №1 13 -უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 1 3 . 10 .2014წ.
|
მუხლი 3.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის გადასახადები |
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის გადასახადები 129000.0 ათასი ლარის ოდენობით:
(ათასი ლარი)
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 11 აპრილის კანონი №102 - უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 11.04.2014წ.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 1 3 ოქტომბრის კანონი №1 13 -უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 1 3 . 10 .2014წ. |
მუხლი 4.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის გრანტები
|
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის გრანტები 2500.0 ათასი ლარის ოდენობით:
(ათასი ლარი)
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 11 აპრილის კანონი №102 - უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 11.04.2014წ.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 1 3 ოქტომბრის კანონი №1 13 -უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 1 3 . 10 .2014წ. |
მუხლი 5.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის სხვა შემოსავლები |
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის სხვა შემოსავლები 8963.7 ათასი ლარის ოდენობით: (ათასი ლარი)
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 11 აპრილის კანონი №102 - უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 11.04.2014წ.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 1 3 ოქტომბრის კანონი №1 13 -უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 1 3 . 10 .2014წ. |
თავი III
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ხარჯები, არაფინანსური აქტივები და მათი ფუნქციონალური კლასიფიკაცია |
მუხლი 6.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ხარჯები |
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ხარჯები 136545.4 ათასი ლარის ოდენობით: (ათასი ლარი)
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 11 აპრილის კანონი №102 - უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 11.04.2014წ.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 1 3 ოქტომბრის კანონი №1 13 -უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 1 3 . 10 .2014წ.
|
მუხლი 7.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის არაფინანსური აქტივების ცვლილება |
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის არაფინანსური აქტივების ცვლილება 24357.0 ათასი ლარის ოდენობით, მათ შორის:
ა. განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის არაფინანსური აქტივების ზრდა 29591.5 ათასი ლარის ოდენობით: (ათასი ლარი)
ბ. განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის არაფინანსური აქტივების კლება 5234,5 ათასი ლარის ოდენობით: (ათასი ლარი)
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 11 აპრილის კანონი №102 - უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 11.04.2014წ.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 1 3 ოქტომბრის კანონი №1 13 -უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 1 3 . 10 .2014წ.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
მუხლი 8.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ხარჯებისა და არაფინანსური აქტივების ფუნქციონალური კლასიფიკაცია |
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ხარჯებისა და არაფინანსური აქტივების ზრდა ფუნქციონალურ ჭრილში 166136.7 ათასი ლარის ოდენობით:
(ათასი ლარი)
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 11 აპრილის კანონი №102 - უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 11.04.2014წ.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 1 3 ოქტომბრის კანონი №1 13 -უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 1 3 . 10 .2014წ. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
თავი IV
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის მთლიანი სალდო, ფინანსური აქტივებისა და ვალდებულებების ცვლილება |
მუხლი 9.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის მთლიანი სალდო |
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის მთლიანი სალდო (-20438.6) ათასი ლარის ოდენობით:
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 11 აპრილის კანონი №102 - უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 11.04.2014წ.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 1 3 ოქტომბრის კანონი №1 13 -უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 1 3 . 10 .2014წ. |
მუხლი 10.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ფინანსური აქტივების ცვლილება |
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ფინანსური აქტივების ცვლილება 21542.0 ათასი ლარის ოდენობით, მათ შორის: (ათასი ლარი)
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ფინანსური აქტივების კლება 21542.0 ათასი ლარის ოდენობით: (ათასი ლარი)
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 11 აპრილის კანონი №102 - უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 11.04.2014წ.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 1 3 ოქტომბრის კანონი №1 13 -უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 1 3 . 10 .2014წ. |
მუხლი 11.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ვალდებულებების ცვლილება |
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ვალდებულებების ცვლილება 1103.4 ათასი ლარის ოდენობით, მათ შორის:
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ვალდებულებათა კლება 1103.4 ათასი ლარის ოდენობით: (ათასი ლარი)
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 11 აპრილის კანონი №102 - უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 11.04.2014წ.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 1 3 ოქტომბრის კანონი №1 13 -უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 1 3 . 10 .2014წ. |
თავი V
ბიუჯეტის პრიორიტეტები და პროგრამები |
მუხლი 12.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის პრიორიტეტები და პროგრამები |
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის პრიორიტეტები პროგრამები (ქვეპროგრამები) შემდეგი რედაქციით: 1. წარმომადგენლობითი საქმიანობის მხარდაჭერა აჭარის ავტონონომიური რესპუბლიკისათვის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ძლიერი წარმომადგენლობითი ორგანოს გამართული ფუნქციონირება, ვინაიდან იგი არის რეგიონის პოლიტიკის ძირითადი მიმართულებების განმსაზღვრელი, საკანონმდებლო და მაკონტროლებელი ფუნქციების მქონე ხელისუფლების შტო. პრიორიტეტის ფარგლებში განსახორციელებელი პროგრამების მეშვეობით რეგიონში ხორციელდება ქვეყნის მიერ აღიარებული დემოკრატიული ღირებულებებისა და დემოკრატიული ინსტიტუტების გაძლიერების მხარდაჭერა, სამოქალაქო პლურალიზმის ხელშეწყობა და საარჩევნო სისტემის განვითარება. 1.1 საკანონმდებლო საქმიანობა
კომპეტენციის ფარგლებში საკანონმდებლო საქმიანობის განხორციელება, კონტროლი აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის საქმიანობაზე. 1.2 საარჩევნო გარემოს განვითარება
საარჩევნო პროცესისა და საარჩევნო ადმინისტრაციის საქმიანობის გამჭვირვალობის უზრუნველყოფა. 2. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის უფლებამოსილების განხორციელების ხელშეწყობა რეგიონის ინსტიტუციური განვითარებისათვის მნიშვნელოვანია აღმასრულებელი ორგანოს გამართული ფუნქციონირება 2.1 მთავრობის უფლებამოსილების განხორციელების ხელშეწყობა
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის მიერ აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში აღმასრულებელი ხელისუფლების განხორციელების პირობების შექმნა;
მთავრობის მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებათა შესრულების კონტროლის განხორციელება. 3. რეგიონის ფინანსური მართვა და საინვესტიციო გარემოს ხელშეწყობა ეფექტიანი და გამჭვირვალე საბიუჯეტო პროცესის ჩამოყალიბება, რომელიც უზრუნველყოფს საჯარო ფინანსების მოქნილ მართვას, სექტორში გამჭვირვალობისა და ანგარიშვალდებულების სისტემის გაზრდას, აგრეთვე სახელმწიფო სახსრების ეკონომიურ და ეფექტიანად ხარჯვაზე მონიტორინგს. ელექტრონული ხაზინის სისტემის დანერგვა. რეგიონში ხელსაყრელი ეკონომიკური გარემოს შექმნისა და მდგრადი ეკონომიკური განვითარების მიზნით წინადადებების შემუშავება. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ქონების გამჭვირვალედ და ეფექტიანად მართვა, მისი სრულყოფილად აღრიცხვა, მოვლა-პატრონობა და პრივატიზაცია. რეგიონის სივრცითი, კურორტებისა და სარეკრიაციო ადგილების დაგეგმარება. დამწყები და განვითარებადი ბიზნესის ხელშეწყობა. ბიზნეს ინტერესების დაცვა და ექსპორტის ხელშეწყობა. საფრთხის შემცველი ობიექტების მონიტორინგი და მართვა. 3.1 ფინანსების, ეკონომიკური პოლიტიკისა და ქონების სფეროს პოლიტიკის შემუშავება და მართვა
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე საფინანსო სისტემის მართვა და საფინანსო-საბიუჯეტო პოლიტიკის რეგულირება.
რეგიონის სოციალურ-ეკონომიკური კეთილდღეობის გაზრდის მიზნით ეკონომიკური პოლიტიკის ეფექტიანად შემუშავება და წარმართვა. 3.2 რეგიონში ინვესტიციების მოზიდვის ხელშეწყობა რეგიონისა და მისი საინვესტიციო პოტენციალის შესახებ საპრომოუშენო მასალების მომზადება. საერთაშორისო საინვესტიციო/ბიზნეს ფორუმებზე, ტურებზე, რეგიონის მონაწილეობის უზრუნველყოფა და მისი საინვესტიციო პოტენციალის წარდგენა; ინვესტიციების მოზიდვის და მიმდინარე პრივატიზების პროცესის პირობებში რეგიონის სხვადასხვა სექტორის შესწავლა და შეფასება. შესაბამისად, სპეციალური მეთოდოლოგიით კვლევების ჩატარება. აჭარის ტერიტორიაზე მდებარე სახელმწიფო და აჭარის საკუთრებაში არსებული აქტივების საბაზრო ღირებულებისა და საიჯარო ღირებულების დადგენა; მიწის ნაკვეთების აგეგმვის საველე და კამერალური სამუშაოების შესყიდვა; შენობა-ნაგებობების აზომვითი ნახაზების შესყიდვა; უძრავი ქონებების რამდენიმე ნაწილად დაყოფის მიზნით აზომვითი ნახაზის მომზადება; ქონების თვითნებურად დაკავების ფაქტების აღმოფხვრა-შემცირება და ქონების განიავებისაგან თავიდან აცილების მიზნით, სახელმწიფო ან აჭარის საკუთრებაში არსებული ქონების მოვლა-პატრონობა; ქონების ეფექტურად მართვისა და განკარგვის მიზნით ელექტრონული ვებპროგრამის შექმნა. 3.2.1 აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკისა და ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე არსებული სახელმწიფო ქონების მართვა აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე მდებარე სახელმწიფო და აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის საკუთრებაში არსებული ქონების ეფექტურად მართვა და განკარგვა აჭარის ტერიტორიაზე მდებარე სახელმწიფო და აჭარის საკუთრებაში არსებული აქტივების საბაზრო ღირებულებისა და საიჯარო ღირებულების დადგენა; მიწის ნაკვეთების აგეგმვის საველე და კამერალური სამუშაოების შესყიდვა; შენობა-ნაგებობების აზომვითი ნახაზების შესყიდვა; უძრავი ქონებების რამდენიმე ნაწილად დაყოფის მიზნით აზომვითი ნახაზის მომზადება; ქონების თვითნებურად დაკავების ფაქტების აღმოფხვრა-შემცირება და ქონების განიავებისაგან თავიდან აცილების მიზნით, სახელმწიფო ან აჭარის საკუთრებაში არსებული ქონების მოვლა-პატრონობა; ქონების ეფექტურად მართვისა და განკარგვის მიზნით ელექტრონული ვებპროგრამის შექმნა. 3.2.2 რეგიონის საინვესტიციო პოტენციალის პრომოუშენი აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის საინვესტიციო პოტენციალის ცნობადობის გაზრდა. რეგიონისა და მისი საინვესტიციო პოტენციალის შესახებ საპრომოუშენო მასალების მომზადება. საერთაშორისო საინვესტიციო/ბიზნეს ფორუმებზე, ტურებზე, რეგიონის მონაწილეობის უზრუნველყოფა და მისი საინვესტიციო პოტენციალის წარდგენა. 3.2.3 კვლევები რეგიონის ეკონომიკური მდგომარების შეფასებისათვის რეგიონის ეკონომიკის დარგობრივი სტრუქტურის შესწავლა. აჭარის რეგიონში ინვესტიციების მოზიდვის და მიმდინარე პრივატიზების პროცესის პირობებში აჭარის რეგიონის უძრავი ქონების ბაზრის კონიუქტურის შესწავლა და შეფასება. რეგიონის ეკონომიკის დარგობრივი ანალიზი დარგების საინვესტიციო მიმზიდველობის შეფასების მიზნით. 3.3 ქალაქმშენებლობითი და სივრცითი მოწყობის პროგრამა აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე არსებული თვითმმართველი ერთეულების ტერიტორიების შემდგომი გამოყენების დადგენა, საკურორტო-სარეკრეაციო ადგილებისა და ტერიტორიების ურბანული განვითარება. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე არსებული თვითმმართველი ერთეულების ტერიტორიების სივრცითი მოწყობის, საკურორტო-სარეკრეაციო ადგილების დაგეგმვისა და ტერიტორიების ურბანული განვითარების დოკუმენტის შედგენა. 3.3.1 ქალაქმშენებლობითი და დაგეგმარებითი პროექტების შედგენა ტერიტორიების ურბანული განვითარება ქალაქ ბათუმის გმირთა ხეივნის მიმდებარე ტერიტორიების ურბანული განვითარება. 3.3.2 აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე არსებული თვითმმართველი ერთეულების სივრცითი მოწყობის დოკუმენტის შედგენა აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე არსებული თვითმმართველი ერთეულების ტერიტორიების შემდგომი გამოყენების დადგენა. ჯანსაღი და უსაფრთხო სამოღვაწეო და საცხოვრებელი გარემოს შექმნა, ზოგადფუნქციური და კონკრეტული უფლებრივი ზონირება; ტერიტორიული ერთეულების საინჟინრო და კომუნალური ინფრასტრუქტურის განვითარების დოკუმენტაციის შექმნა; 3.4 სახაზინო მომსახურება
ელექტრონული ხაზინის სისტემის დანერგვა და ძირითადი ექსპლუატაცია; 3.5 დამწყები და განვითარებადი ბიზნესის ხელშეწყობა ინკუბირებული კომპანიების საქმიანობის ხელშეწყობა–მონიტორინგი და ბიზნესის განვითარებისთვის საჭირო სერვისების და რესურსების მიწოდება. ასევე სატრენინგო კურსების ჩატარება სხვადასხვა თემაზე. აღნიშნული პროგრამის ფარგლებში ბიზნეს ინკუბატორი უზრუნველყოფს მის წევრ კომპანიებს შესაბამისი საოფისე ფართით, რომელიც აღჭურვილია საოფისე ინვენტარით, კომუნალური გადასახადებით, საკონსულტაციო მომსახურებით, უფინანსებს რეგიონალურ გამოფენებში მონაწილეობას. კომპანიების ბუღალტერიის თანადაფინანსებას და მონიტორინგის ჩატარებას მათი საქმიანობის შესახებ. ასევე ატარებს სატრენინგო კურსის მონიტორინგს, რომლებიც იმართება სხვადასხვა თემაზე. 3.6 მცირე და საშუალო ტურისტული ბიზნესის ხელშეწყობის პროგრამა აჭარის რეგიონში მცირე და საშუალო ტურისტული ობიექტების ინფრასტრუქტურის მოწესრიგებისა და ტურისტული მომსახურების გაუმჯობესების მიზნით შერჩეული ბანკის მიერ სესხების გაცემა. 3.7 ბიზნეს ინტერესების დაცვა და ექსპორტის ხელშეწყობა სტრუქტურული გაძლიერება, სერვისების დახვეწა, ბიზნესმენებისა და ინვესტორების საქმიანობისათვის ხელშეწყობა, რაც თავის მხრივ გააუმჯობესებს აჭარის რეგიონის ბიზნეს გარემოს. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის სავაჭრო-სამრეწველო პალატის წევრების ინტერესების დაცვა ადგილობრივ და ცენტრალურ ხელისუფლებაში; აჭარის რეგიონში მიმდინარე ეკონომიკური პროცესების შესწავლა და სვოტანალიზი; სტატისტიკური მონაცემების გამოქვეყნება რეგიონის ეკონომიკის სექტორების მიხედვით; ექსპორტის ხელშეწყობა; მეწარმეებისათვის სხვადასხვა სახის სერვისების შეთავაზება; ინვესტორების მოზიდვა; ბიზნეს დელეგაციების მიღება. 3.8 საფრთხის შემცველი ობიექტების მონიტორინგი და მართვა საფრთხის შემცველი ობიექტების ტექნიკური დიაგნოსტირების ჩატარება; სამშენებლო მასალებსა და პროდუქციაზე გამოცდების ჩატარება. ოპერატიული დიაგნოსტირების მონაცემებით საექსპლუატაციო-ტექნიკური დოკუმენტაციის ანალიზი; ობიექტის შემოწმება ურღვევი მეთოდით - (ვიზუალურ გაზომვითი მეთოდი, ძირითადი მეტალისა და შენადუღი ნაკერების დეფექტოსკოპია, სისქემზომი კონტროლი); მასალის მექანიკური თვისებებისა და შემადგენლობის გამორკვევა; სიმტკიცესა და სიმკვრივეზე შემოწმებითი გათვლების შესრულება და გამოცდა დატვირთვით; გამოვლენილი დეფექტების ანალიზი, მათი მიზეზების დადგენა, განსაზღვრული პარამეტრების დაზუსტება. მზა ბეტონის სიმტკიცის განსაზღვრა კუმშვაზე, ბეტონის საკედლე ქვების, ბეტონის ფილების( ტორტუატებისათვის), სიმტკიცის განსაზღვრა კუმშვაზე, არამადნეული მასალების, მოსაპირკეთებელი და საგაზაო მასალების ხარისხის შემოწმება; ბეტონის ხარისხის შემოწმება ურღვევი მეთოდით; ბეტონში არმატურის დიამეტრისა და ბადურის განლაგების განსაზღვრა. 4. გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვა
ადამიანის ჯანმრთელობისათვის უვნებელი (უსაფრთხო) გარემოს შენარჩუნება და გარემოს მავნე ზემოქმედებისაგან დაცვა. თვითმყოფადი ბუნებრივი და კულტურული გარემოსა და მისი ცალკეული კომპონენტების, მათ შორის, მცენარეული საფარისა და ცხოველთა სამყაროს, ბიომრავალფეროვნების, ლანდშაფტის, ტყეში არსებული კულტურისა და ბუნების ძეგლების, მცენარეთა იშვიათი და გადაშენების პირას მყოფი სახეობების მომავალი თაობებისათვის შენარჩუნება და დაცვა. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე საშიში (სტიქიური) გეოლოგიური პროცესების შესწავლა, საშიში გეოლოგიური მოვლენების პროგნოზირება და საინფორმაციო-საცნობარო მონაცემთა ბაზის შექმნა. 4.1 გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სფეროს მართვა გარემოსდაცვით სფეროში არსებული პრობლემების გადაწყვეტის ღონისძიებების დაგეგმვა და განხორციელება 4.2 გარემოსდაცვითი პროგრამა ეკოლოგიური უსაფრთხოების სფეროს კონტროლი და ზედამხედველობა; გარემოს ინტერგრირებული მართვის ხელშეწყობა; აჭარის ზღვის სანაპირო ზოლის დაცვა. 4.2.1 აჭარის სანაპირო ზოლის ჩამდინარე წყლებისა და ატმოსფერული ჰაერის აქტიურ დამაბინძურებელ კერებში გარემოსდაცვითი კანონმდებლობის მოთხოვნების შესრულების მდგომარეობის მონიტორინგი სანაპირო ზოლის დაბინძურების წყაროებიდან ატმოსფერულ ჰაერისა და წყლებზე ფაქტობრივი ზემოქმედების მონიტორინგი ზღვის სანაპირო ზოლის ტერიტორიაზე ატმოსფერული ჰაერისა და წყლის დამაბინძურებელი ობიექტების მონიტორინგი, ჩამდინარე წყლისა და ატმოსფერული ჰაერის ხარისხობრივი მაჩვენებლების განსაზღვრა, მავნე ნივთიერებათა ჩაშვების მინიმიზაცია. მონიტორინგის განხორციელების შედეგად გამოვლენილ დარღვევებზე დროული რეაგირების მიზნით, შეგროვებული მასალების შესაბამის ორგანოებზე გადაცემა. 4.2.2 აჭარის სანაპირო ზოლის სარფი-ჩოლოქის მონაკვეთზე ზღვის წყლების ხარისხობრივი მაჩვენებლების მონიტორინგი აჭარის სანაპირო ზოლის სარფი-ჩოლოქის მონაკვეთზე საბანაო წყლის ხარისხობრივი მაჩვენებლების მონიტორინგი ზღვის სანაპირო ზოლის მონიტორინგი, ზღვის წყლისა ხარისხობრივი მაჩვენებლების ბაქტერიოლოგიური განსაზღვრა, მავნე ნივთიერებათა ჩაშვების მინიმიზაცია, მონიტორინგის განხორციელების შედეგად გამოვლენილ დარღვევებზე დროული რეაგირების მიზნით, შეგროვებული მასალების შესაბამის ორგანოებზე გადაცემა. 4.2.3 აჭარის სანაპირო ზოლის დროებითი ნაპირსამაგრი ღონისძიება შავი ზღვის სანაპირო ზოლზე განვითარებული აბრაზიული პროცესების შეჩერება, ზღვის სანაპირო ზოლის შენარჩუნება და დაცვა წარეცხვისაგან. დროებითი ნაპირსამაგრი სამუშაოები ითვალისწინებს: მდინარე ჭოროხის კალაპოტიდან 120 000 კბ.მ. ნატანის ამოღებას და აჭარის ზღვის სანაპირო ზოლზე ჩაყრას. 4.2.4 აჭარის სანაპირო ზოლის ადლიის ტერიტორიაზე ნაპირსამაგრი ნაგებობის მშენებლობა აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის სანაპირო ზოლის ადლიის ტერიტორიაზე აბრაზიული პროცესების შეჩერება ნაპირსამაგრი სამუშაოები ითვალისწინებს ადლიის სანაპირო ზოლზე 719 მეტრი სიგრძის ფლეთილი ქვებით ბერმის მშენებლობას. 4.3 სატყეო სექტორის განვითარება ტყის და ველური ბუნების დაცვა; ტყის აღდგენა/განახლება; გარემოს დაცვა. რეგიონში მდგრადი ტყითსარგებლობის დანერგვა. ხე-ტყის მოპოვების პროცედურის გამარტივება, სოციალური ჭრებისათვის ტყეკაფების გამოყოფა და ტყის ფიზიკური დაცვის ღონისძიებების გატარება. ასევე ტყეების სანიტარიულ–ეკოლოგიური მდგომარეობის გაუმჯობესება. 4.3.1 სატყეო სექტორის მართვა და მომსახურება რეგიონში მდგრადი ტყითსარგებლობის დანერგვა. ხე-ტყის მოპოვების პროცედურის გამარტივება, სოციალური ჭრებისათვის ტყეკაფების გამოყოფა და ტყის ფიზიკური დაცვის ღონისძიებების გამკაცრება. ასევე ტყეების სანიტარიულ–ეკოლოგიური მდგომარეობის გაუმჯობესება. სსიპ აჭარის სატყეო სააგენტოს მეურნეობაში მყოფი ტყეების მართვის სტრატეგიის შემუშავება; ტყის მავნებელ-დაავადებებთან ბრძოლის მიზნით სანიტარულ-ეკოლოგიური მდგომარეობის შესწავლა-შეფასება, ტყეების გაჯანსაღების პროექტების განხორციელება; მავნებელ-დაავადებებთან ბრძოლის სამსახურის შექმნა; სუბალპური, მეჩხერი და დეგრადირებული ტყის უბნების აღდგენის ღონისძიებების დაგეგმვა-განხორციელება; სოციალური ჭრების ტყეკაფების გამოყოფა, მოსახლეობის I და II ხარისხის ხე-ტყის უზრუნველსაყოფად; მონიტორინგი ტყეების ფიზიკურ დაცვასა და პროექტების შესრულების მიმდინარეობაზე. 4.3.2 ტყის მოვლა-აღდგენა დეგრადირებული სუბალპური ტყის მასივების აღდგენა; ტყის მდგრადობის შენარჩუნება; მავნებლით დაავადებული ტყის ფართობების შემცირება. დეგრადირებული სუბალპური ტყის მასივების აღდგენა ითვალისწინებს 100 ჰა ფართობის შემოღობვას და ბუნებრივი განახლების ხელშეწყობას; ენერგეტიკული ტყის გაშენება იგეგმება 12 ჰა ფართობზე და ითვალისწინებს ფართობის შეღობვას და სწრაფმოზარდი ჯიშის ნერეგების დარგვას; მავნებელი მბეჭდავი ქერქიჭამიის საწინააღმდეგო ღონისძიების ფარგლებში მოხდება 1500-2000 ჰა ფართობზე 6000 ცალი ფერომონის განთავსება, ხოლო ფოთლოვან სახეობებში გავრცელებული მავნებელ-დაავადებების წინააღმდეგ ბრძოლის ღონისძიება ითვალისწინებს მავნებელ-დაავადებების იდენტიფიცირებას, შეფასებას და პრევენციული ღონისძიებების დაგეგმვას. 5. საგზაო და სამელიორაციო ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესება რეგიონის მოსახლეობის ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესებისა და ეკონომიკური განვითარებისათვის საავტომობილო ტრანსპორტის სწრაფი, უსაფრთხო და კომფორტული გადაადგილების უზრუნველყოფა. სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის წარმოების ხელშეწყობა სამელიორაციო სისტემების შექმნის გზით. 5.1 საავტომობილო გზებისა და სამელიორაციო სისტემების მართვა აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე არსებული ადგილობრივი მნიშვნელობის საავტომობილო გზებისა და სამელიორაციო სისტემების გამართული და შეუფერხებელი ფუნქციონირება. 5.2 საგზაო და სამელიორაციო ინფრასტრუქტურის მშენებლობა, რეაბილიტაცია და მოვლა-შენახვა ადგილობრივი მნიშვნელობის საავტომობილო გზების, საგზაო კომუნიკაციების და სამელიორაციო ინფრასტრუქტურის რეაბილიტაცია, მოვლა-შენახვა, მოდერნიზაცია და განვითარება. ადგილობრივი მნიშვნელობის საავტომობილო გზებისა და საგზაო კომუნიკაციების რეაბილიტაცია-განვითარება და სამელიორაციო ინფრასტრუქტურის მშენებლობა, რეაბილიტაცია და მოვლა-შენახვა, სამელიორაციო სისტემების მდგომარეობის შენარჩუნება და ახალი/მეორე მნიშვნელობის და შიდაქსელური არხების რეაბილიტაცია. ხიდებისა და სხვა ხელოვნური ნაგებობების მშენენებლობა-რეაბილიტაცია, ადმინისტრაციულ და საკურორტო ცენტრებთან, ისტორიულ და კულტურულ ძეგლებთან მისასვლელი გზების შეკეთება-რეაბილიტაცია, მოდერნიზაცია და განვითარება. 6. ტურიზმის განვითარების ხელშეწყობა
აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში ტურიზმის და კურორტების განვითარების ხელშეწყობა. 6.1 ტურიზმისა და კურორტების სფეროს მართვა და მომსახურების მიწოდება აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ადმინისტრაციულ ტერიტორიაზე ტურიზმისა და კურორტების სფეროში ერთიანი პოლიტიკის გატარება და მომსახურების ხარისხის გაუმჯობესება. 6.2 რეგიონში ტურიზმის განვითარების ხელშეწყობა და საერთაშორისო ბაზარზე პოპულარიზაცია აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ადმინისტრაციულ ტერიტორიაზე ტურიზმისა და კურორტების სფეროში ერთიანი პოლიტიკის გატარება და მომსახურების ხარისხის გაუმჯობესება.
რეგიონის ტურისტული პოტენციალის პოპულარიზაცია ქვეყნის შიდა და საერთაშორისო ბაზარზე; 6.2.1რეგიონში ტურიზმის განვითარების ხელშეწყობა რეგიონის ტურისტული პოტენციალის პოპულარიზაცია ქვეყნის შიდა ბაზარზე;
სარეკლამო კამპანიების წარმოება, სარეკლამო-საინფორმაციო პროდუქციის მომზადება და გავრცელება და ბაზრობა-გამოფენებში მონაწილეობა ქვეყნის შიგნით; 6.2.2 მარკეტინგული ღონისძიებების ჩატარება საერთაშორისო ბაზარზე რეგიონის ტურისტული პოტენციალის პოპულარიზაცია საერთაშორისო ბაზრებზე
მიზნობრივ ბაზარზე პირდაპირი სარეკლამო კამპანიების წარმოება; 6.3 ბათუმის ბულვარი მოსახლეობისა და დამსვენებელთა გაჯანსაღების, დასვენების ეფექტური პირობების უზრუნველყოფისათვის საკურორტო ინფრასტრუქტურის შემდგომი გაფართოება, დასვენებისა და ტურიზმის თანამედროვე მოთხოვნების შესაბამისი პირობების შექმნა.
ინფრასტრუქტურის მოწყობა; 7. ზოგადი, პროფესიული და უმაღლესი განათლების ხელშეწყობა
განათლების სისტემის მართვა; 7.1 განათლების მართვა, კულტურისა და სპორტის სფეროს პოლიტიკის შემუშავება და მართვა აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ადმინისტრაციულ ტერიტორიაზე განათლების, კულტურისა და სპორტის სფეროში ერთიანი სახელმწიფო პოლიტიკის გატარება. 7.2 განათლების ხელშეწყობა და ხარისხის გაუმჯობესება კანონმდებლობით მინიჭებული უფლებამოსილების ფარგლებში კონტროლი საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს მიერ დამტკიცებული ეროვნული სასწავლო გეგმების, სტანდარტების და სპეციალური საგანმანათლებლო პროგრამების შესრულებას მის სამოქმედო ტერიტორიაზე არსებულ საგანმანათლებლო დაწესებულებებში; საინფორმაციო ბანკის შექმნა სამოქმედო ტერიტორიაზე არსებულ ზოგადსაგანმანათლებლო, პროფესიულ-საგანმანათლებლო, სააღმზრდელო, სკოლისგარეშე სახელოვნებო და სასპორტო საგანმანათლებლო და საგანმანათლებლო–სააღმზრდელო დაწესებულებების მატერიალურ-ტექნიკური, ადამიანური და ფინანსური რესურსების შესახებ; 7.3 საგანმანათლებლო დაწესებულებების ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესება და ინვენტარით აღჭურვა საგანმანათლებლო დაწესებულებების ინფრასტრუქტურის კეთილმოწყობა ხელს შეუწყობს სამუშაო და სასწავლო პირობების გაუმჯობესებას, უსაფრთხო და კომფორტული გარემოს შექმნას განათლების მიღებისათვის და სასწავლო-აღმზრდელობითი პროცესის ხარისხის ამაღლებას. განათლების სისტემაში მიმდინარე რეფორმების ერთ-ერთ ძირითად პრიორიტეტს წარმოადგენს საგანმანათლებლო დაწესებულებების ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესება და ინვენტარით აღჭურვა, რაც დღემდე ეტაპობრივად ხორციელდება. 7.3.1 საჯარო სკოლების ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესება საჯარო სკოლების ინფრასტრუქტურის კეთილმოწყობა ხელს შეუწყობს სამუშაო და სასწავლო პირობების გაუმჯობესებას, მოსწავლეებისათვის უსაფრთხო და კომფორტული გარემოს შექმნას განათლების მიღებისათვის და სასწავლო-აღმზრდელობითი პროცესის ხარისხის ამაღლებას. 6 საჯარო სკოლის მშენებლობა და 1 საჯარო სკოლის რეაბილიტაცია, 7 საჯარო სკოლის სამონტაჟო სამუშაოები. 7.3.2 საპანსიონო ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესება და ინვენტარით აღჭურვა აჭარის ადმინისტრაციულ ტერიტორიაზე არსებული საჯარო სკოლების საპანსიონო ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესება და ინვეტარით აღჭურვა. ქვეპროგრამის ფარგლებში დაგეგმილია სსიპ დაბა შუახევის საჯარო სკოლის საპანსიონო კორპუსის მშენებლობა (2014-2015 წელი) და სსიპ ფრიდონ თურმანიძის სახელობის ქედის მუნიციპალიტეტის სოფელ მერისის საჯარო სკოლა საპანსიონო კორპუსის რეაბილიტაცია და ინვენტარით აღჭურვა (2014 წელი) 7.3.3 საჯარო სკოლების ინვენტარით აღჭურვა განათლების სისტემაში მიმდინარე რეფორმის ხელშეწყობა და საჯარო სკოლების ინვენტარით უზრუნველყოფა. ქვეპროგრამის ფარგლებში 2010 და 2014 წელს რეაბილიტირებული/აშენებული საჯარო სკოლები აღიჭურვებიან უახლესი და თანამედროვე ინდივიდუალური მერხებითა და სკამებით მოსწავლეთა ასაკობრივი და ფიზიკური თავისებურებების გათვალისწინებით; სასკოლო დაფებით, საკლასო კარადებითა და მასწავლებლის კუთხით; თანამედროვე და მასწავლებლების საჭიროებებზე მორგებული სამასწავლებლო ოთახით. სკოლებში ახალი სასკოლო ინვენტარი იქნება ეკოლოგიურად სუფთა და დააკმაყოფილებს სანიტარიულ-ჰიგიენურ მოთხოვნებს. მოსწავლეთა ასაკობრივი და ფიზიკური თავისებურებების გათვალისწინებით შერჩეული ინვენტარით სკოლების აღჭურვა გააუმჯობესებს მოსწავლეთა ჯანმრთელობის მდგომარეობას, შეამცირებს მათი სქოლიოზისა თუ სხვა დაავადებების რისკს. 7.3.4 სპორტის განვითარების ხელშეწყობა სკოლებში საჯარო სკოლების სპორტული დარბაზების კეთილმოწყობა ხელს შეუწყობს სამუშაო და სასწავლო პირობების გაუმჯობესებას და სასწავლო-აღმზრდელობითი პროცესის ხარისხის ამაღლებას, ჯანსაღი და სპორტული ცხოვრების წესის დამკვიდრებასა და სხვადასხვა სპორტული სახეობების პოპულარიზაციას მოსწავლეთა შორის. „საგანმანათლებლო დაწესებულებების ავტორიზაციის დებულებისა და საფასურის დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის 2010 წლის 1 ოქტომბრის N99/ნ ბრძანებით დამტკიცებული დებულების მე-4 მუხლის პირველი პუნქტის „ა.გ.“ ქვეპუნქტის თანახმად ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებას ავტორიზაციის სტანდარტის დასაკმაყოფილებლად უნდა ჰქონდეს სპორტული დარბაზი, აუზი ან მოედანი. აღსანიშნავია, რომ შერჩეული სკოლების რეაბილიტაცია/მშენებლობა განხორციელდა 2005 წლის შემდგომ პერიოდში, თუმცაღა სპორტულ დარბაზებს აღნიშნული რეაბილიტაცია არ შეხებია. ქვეპროგრამის ფარგლებში განხორციელდება 6 სასპორტო დარბაზის რეაბილიტაცია 7.4 განათლების ხელმისაწვდომობის გაზრდა განათლების ხელმისაწვდომობის გაზრდა, სწავლის ხარისხის ამაღლება და განათლების სისტემაში მიმდინარე რეფორმების ხელშეწყობა
- პროგრამის ფარგლებში აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მუნიციპალიტეტების (ქედა, შუახევი, ხულო) საჯარო სკოლებისათვის კონკურსის წესით შეირჩევა და დასაქმდება 35 მასწავლებელი. 7.4.1 ვასწავლოთ მომავალი წარმატებისთვის მაღალმთიანი მუნიციპალიტეტების (ქედა, შუახევი, ხულო) საჯარო სკოლებში მასწავლებელთა დეფიციტის აღმოფხვრა და განათლების ხელმისაწვდომობის გაზრდა. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მუნიციპალიტეტებში (ქედა, შუახევი, ხულო) სწავლების ხელმისაწვდომობის ხელშეწყობის მიზნით, მნიშვნელოვანია ახალგაზრდა და კვალიფიციური კადრების შერჩევა და იმ სკოლებში დასაქმება, სადაც ამის განსაკუთრებული საჭიროებაა. რესურსცენტრების მიერ მოწოდებული ინფორმაციით სკოლებში არსებული ვაკანსიების შესახებ დგინდება, რომ ზოგიერთი მუნიციპალიტეტის (ქედა, შუახევი, ხულო) სკოლებში ამა თუ იმ საგნის მასწავლებელი საერთოდ არ არსებობს. განსაკუთრებით პრობლემურია ინგლისური ენის, მათემატიკისა და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებების საგნობრივი ჯგუფის მასწავლებლები. შესაბამისად, მხარეთა შეთანხმების საფუძველზე „ვასწავლოთ მომავალი წარმატებისათვის“ ქვეპროგრამის ფარგლებში 2013-2014 სასწავლო წლის ვადით შერჩეულ მასწავლებლებთან გაფორმდება ხელშეკრულება 2014-2015 სასწავლო წლისათვის. დარჩენილ ვაკანსიებზე აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის განათლების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო კონკურსის წესით შეარჩევს მასწავლებლებს, რომლებიც იმუშავებენ მუნიციპალიტეტების იმ საჯარო სკოლებში, სადაც ამის განსაკუთრებული საჭიროებაა. 7.4.2 საჯარო სკოლების ბიბლიოთეკების განვითარება განათლების სისტემაში მიმდინარე რეფორმის ხელშეწყობა და საჯარო სკოლების წიგნადი ფონდით უზრუნველყოფა. „საგანმანათლებლო დაწესებულებების ავტორიზაციის დებულებისა და საფასურის დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის 2010 წლის 1 ოქტომბრის N99/ნ ბრძანებით დამტკიცებული დებულების მე-4 მუხლის პირველი პუნქტის „გ“ქვეპუნქტის თანახმად ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულების ავტორიზაციის სტანდარტის დასაკმაყოფილებლად ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებას უნდა ჰქონდეს ეროვნული სასწავლო გეგმის შესაბამისი ბიბლიოთეკა სათანადო რაოდენობის წიგნადი ფონდით, პერიოდიკითა და სხვა დამხმარე მასალით. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ადმინისტრაციულ ტერიტორიაზე არსებული საჯარო სკოლების ბიბლიოთეკების განვითარების ქვეპროგრამის ფარგლებში საჯარო სკოლების ბიბლიოთეკები შეივსება ქართველი და მსოფლიო კლასიკოსების, საბავშვო, საყმაწვილო, შემეცნებითი ხასიათის, ლექსიკონებითა და სხვა სახის ლიტერატურით. მოსწავლეთა ასაკობრივი თავისებურებების გათვალისწინებით შერჩეული წიგნებით სკოლების აღჭურვა გააუმჯობესებს მოსწავლეთა ცოდნის დონეს. ქვეპროგრამის ფარგლებში 2014 წელს აქცენტი გაკეთდება ხელვაჩაურის, ქობულეთის, ქედის, შუახევისა და ხულოს მუნიციპალიტეტების საჯარო სკოლების ბიბლიოთეკებზე, რადგანაც მოსწავლეებს მუნიციპალიტეტებში ნაკლებად მიუწვდებათ ხელი საბიბლიოთეკო ფონდზე. 7.4.3 სტუდენტთა დახმარება უმაღლესი განათლების ხელმისაწვდომობა სტუდენტებისათვის მაღალმთიანი აჭარიდან, ობოლი, მრვალაშვილიანი და სოციალურად დაუცველი ოჯახებიდან. სტუდენტთა დახმარების ქვეპროგრამის ფარგლებში აკრედიტებულ უმაღლეს საგანმანათლებლო პროგრამაზე ჩარიცხული სტუდენტის დაფინანსება გაიცემა უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულების მიერ განსაზღვრული სწავლის საფასურის შესაბამისად სტუდენტთა დახმარების ქვეპროგრამით დადგენილი სტუდენტთა დაფინანსების მაქსიმალური ოდენობის ფარგლებში. 7.4.4 უმაღლესი განათლების ხელშეწყობა უმაღლესი განათლების ხელშეწყობა. ქვეპროგრამით ისარგებლებენ სტუდენტები, ლექტორ-მასწავლებლები და უნივერსიტეტები აჭარაში. საგანმანათლებლო და სამეცნირო ღონისძიებებში მონაწილეობა/ღონისძიებების ორგანიზება. 7.4.5 უცხოეთში სტაჟირება უცხოეთში სტაჟირების ქვეპროგრანის მიზანია კვალიფიციური, კონკურენტუნარიანი, საერთაშორისო მოთხოვნების შესაბამისად ახალგაზრდების მომზადება. უცხოეთში სტაჟირების ქვეპროგრამის განხორციელების შედეგად საქართველოს დაუბრუნდებიან კვალიფიციური, კონკურენტუნარიანი, საერთაშორისო მოთხოვნების შესაბამისად მომზადებული სპეციალისტები, რომლებიც თავიანთ წვლილს შეიტანენ რეგიონის ადმინისტრაციულ, კულტურულ-საგანმანათლებლო და მომსახურების სფეროს მუშაობის დონის ამაღლების საქმეში.
ქვეპროგრამაში მონაწილეობის უფლება აქვს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ადმინისტრაციულ ტერიტორიაზე მცხოვრებ 18-დან 32 წლამდე ასაკის საქართველოს 6 მოქალაქეს, რომელსაც აქვს პროფესიული ან უმაღლესი განათლების დამადასტურებელი დიპლომი და ფლობს იმ ქვეყნის სახელმწიფო ენას, სადაც სტაჟირებას გაივლის. 7.5 განათლების ხარისხის გაუმჯობესება განათლების ხარისხის ამაღლება. მოსწავლეთა სწავლის მოტივაციის გაზრდა. პროგრამა ხელს შეუწყობს სასკოლო ცხოვრების გამრავალფეროვნებას, მოსწავლეების ჩართულობას სხვადასხვა სასკოლო აქტივობებში და სასწავლო გარემოს გაუმჯობესებას. 7.5.1 სასკოლო კლუბების ხელშეწყობა აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ადმინისტრაციულ ტერიტორიაზე არსებულ ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებებში სასკოლო კლუბების განვითარების ხელშეწყობა. სასკოლო კლუბების ხელშეწყობის ქვეპროგრამის მიზანია აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ადმინისტრაციულ ტერიტორიაზე არსებულ ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებებში სასკოლო კლუბების განვითარების ხელშეწყობა. ამ მიზნით აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის განათლების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო დააფინანსებს არანაკლებ 8 სასკოლო კლუბების ინიციატივას. დაფინანსების მაქსიმალური თანხა შეადგენს 3 000 (სამი ათასი) ლარს. 7.5.2 კონკურსები და ოლიმპიადები მოსწავლეთა სწავლის მოტივაციის ამაღლება. ქვეპროგრამის ფარგლებში დაგეგმილ ღონისძიებებში ჩაერთვება არანაკლებ 15000 მოსწავლე აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ადმინისტრაციულ ტერიტორიაზე არსებული საჯარო და კერძო სკოლებიდან. მოტივირებული მოსწავლეები მაქსიმალურად ცდილობენ გამოავლინონ თავიანთი შესაძლებლობები, ისინი ღებულობენ უკეთეს შეფასებებს, იქცევიან უკეთ. ასეთი მოსწავლეები გამოირჩევიან მეტი თავდაჯერებულობით, თვითრწმენით და მიზანდასახულობით. ამ მიზნით ჩატარდება საგნობრივი ოლიმპიადა, ლიტარატურისა (პოეზია/პროზა) და ხატვის კონკურსი. პირველი საფეხურის მოსწავლეთათვის კონკურსი ქართულ ენასა და ლიტერატურაში, შემეცნებითი ექსკურსიები. 7.6 გაძლიერებული (ინგლისური ენა, ფიზიკა-მათემატიკა) და ინკლუზიური სწავლება
სკოლაში უცხო ენების (განსაკუთრებით ინგლისური ენის) გაძლიერებული, ინტენსიური შესწავლა თანამედროვე, საერთაშორისო დონეზე აპრობირებული მეთოდებით; ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებებში ინგლისური ენისა და ფიზიკა - მათემატიკის გაძლიერებული სწავლების მიზნით ქ. ბათუმის საჯარო სკოლის მოსწავლეები უცხო ენის სწავლების გაძლიერებულ კურსებს გაივლიან ქ. ბათუმის №4 საჯარო სკოლაში და ფიზიკა-მათემატიკის გაძლიერებულ კურსს ქ. ბათუმის №6 სკოლაში. საგნის/საგნების გაძლიერებულად (სპეციალიზირებულად) სწავლება მსოფლიოში მიღებული და გავრცელებული პრაქტიკაა. სპეციალიზირებული სკოლის სტატუსი ხელს უწყობს სკოლაში სწავლა-სწავლების სტანდარტის ამაღლებას, როგორც სპეციალიზირებულ საგანში/საგნებში, ასევე ეროვნული სასწავლო გეგმით განსაზღვრული სხვა სავალდებულო/არჩევით საგნებში. საგნის/საგნების სპეციალიზირებულად სწავლება ხელს უწყობს მოსწავლეთა აკადემიური მოსწრების ამაღლებას, სპეციალიზირებული სკოლის სტატუსი ხელს უწყობს სკოლებს შორის კონკურენციასა და არჩევანის გაზრდას. 7.7 უწყვეტი განათლება უცხო ენებისა და კომპიუტერული უნარ ჩვევების შესწავლა. მასწავლებელთა გადამზადება.
მოსახლეობისთვის უცხო ენების სწავლება; 7.8 საჯარო სკოლების განვითარების ხელშეწყობა, რომლებიც ახორციელებენ საპანსიონო მომსახურებას საჯარო სკოლები, რომლებიც ახორციელებენ საპანსიონო მომსახურებას, ბავშვების საცხოვრებელი მატერიალური ბაზის კეთილმოწყობის აუცილებლობა და სასწავლო გარემოს სტანდარტებთან მისადაგება; ხარისხიანი ზოგადი განათლების მიღების უზრუნველყოფა; ყველა მოსწავლეს, მიუხედავად სოციალურ-ეკონომკური მდგომარეობისა, უფლება აქვს მიიღოს ხარისხიანი განათლება კომფორტულ და ესთეტიურ პირობებში, რაც მოსწავლეს მისცემს ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების რეალიზაციის საშუალებას. ამ მიზნით ხორციელდება საპანსიონო სუბსიდირება, სადაც გათვალისწინებულია ბავშვების საცხოვრებლის მატერიალური ბაზის კეთილმოწყობა, ბავშვები უზრუნველყოფილი არიან კვებით და სხვა საცხოვრებელი ყველა საჭირო მომსახურეობით. 7.9 სახელოვნებო განათლების ხელშეწყობა
სკოლისგარეშე სახელოვნებო სკოლების ხელშეწყობა; პროგრამა ემსახურება სახელოვნებო განათლების, როგორც კულტურის პრიორიტეტული სფეროს ხარისხის ამაღლების ხელშეწყობას და კულტურისა და ხელოვნების სფეროს უზრუნველყოფას კვალიფიციური კადრებით, ასევე მოსწავლე-ახალგაზრდობის დაინტერესება, ქორეოგრაფიით, კლასიკური მუსიკით და ხელოვნების სხვა დარგებით, შემეცნებითი აქტივობებით. 7.10 სკოლისგარეშე სასპორტო საგანმანათლებლო დაწესებულებების ხელშეწყობა
ბავშვთა და მოზარდთა მაქსიმალური რაოდენობის ჩართვა სპორტულ-გამაჯანსაღებელ სექციებში, მათი მეთოდური აღზრდა და დაოსტატება;
სკოლისგარეშე სასპორტო საგანმანათლებლო დაწესებულებების ხელშეწყობა; 7.11 უმაღლესი განათლებისა და სამეცნიერო კვლევების ხელშეწყობა აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე არსებული სახელმწიფო უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულებების სამეცნიერო კვლევითი საქმიანობისა და ხელოვნების უმაღლესი სასწავლებლის საქმიანობის ხელშეწყობა. 8. კულტურის განვითარება, ხელშეწყობა და პოპულარიზაცია
კულტურის სისტემის მართვა; 8.1 საშემსრულებლო ხელოვნების ხელშეწყობა აჭარაში საშემსრულებლო ხელოვნების განვითარების ხელშეწყობა
პროგრამა მოიცავს საშემსრულებლო ხელოვნების სფეროში ბრიტანეთის და აჭარის თეატრების, მუსიკალური ცენტრის და სხვა წარმომადგენლების თანამშრომლობას, რომელიც განხორციელდება საგანმანათლებლო და შემოქმედებითი მიმართულებებით. შემოქმედებითი მიმართულებით პროგრამის ფარგლებში შეიქმნება ქართულ-ბრიტანული ერთობლივი სპექტაკლები. ამ მიზნით ბრიტანული მხარე შეარჩევს და დაგვაკავშირებს ახალი თაობის ბრიტანელ რეჟისორებს, რომლებიც აჭარის თეატრებში და მუსიკალურ ცენტრში თანამედროვე ბრიტანელი დრამატურგების პიესების საფუძველზე განახორციელებენ ერთობლივ სპექტაკლს. 8.2 აჭარაში კინოხელოვნების განვითარების ხელშეწყობა რეგიონში კინოხელოვნების განვითარება, კინოწარმოებისა და კინოგანათლების ხელშეწყობა 8.3 ფოლკლორის ხელშეწყობა აჭარაში არსებული ფოლკლორული ანსამბლების სასცენო კოსტიუმებითა და აქსესუარებით უზრუნველყოფა 8.4 კულტურული ცხოვრების გააქტიურება და პოპულარიზაცია აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში კულტურის სფეროს გააქტიურება და პოპულარიზაცია კულტურული ცხოვრების განვითარება და მოსახლეობის უზრუნველყოფა სხვადასხვა კულტურული აქტივობებით მნიშვნელოვანია საზოგადოების განვითარების და ცნობიერების ამაღლებისათვის, რაც თავის მხრივ განაპირობებს ძლიერი და განათლებული საზოგადოების ჩამოყალიბებას. ამ კუთხით რეგიონში არაერთი ხელოვნებისა და კულტურის პროექტი ხორციელდება, იმართება სხვადასხვა ფესტივალები, კონცერტები, გამოფენები და სხვა აქტივობები, რაც ხელს უწყობს ხელოვანების შემოქმედებით ზრდას, რეგიონში კულტურული ცხოვრების გააქტიურებას და კულტურის და ხელოვნების სფეროს ხელმისაწვდომობის გაზრდას. 8.5 კულტურული მემკვიდრეობის დაცვა, განვითარება და პოპულარიზაცია კულტურული მემკვიდრეობის დაცვა, განვითარება და პოპულარიზაცია სარეაბილიტაციო-სარესტავრაციო სამუშაოების განხორციელების გზით აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის საზღვრებში არსებული კულტურული ძეგლების დაცვა და შენარჩუნება, ასევე არსებული მუზეუმების რეაბილიტაცია, პოპულარიზაცია და სამუზეუმო ქსელის გაფართოება. 8.6 მუზეუმებისა და გალერეების განვითარება სამეცნიერო-კვლევითი, საექსპოზიციო და საგანმანათლებლო საქმიანობის წარმართვა თანამედროვე მოთხოვნილებათა შესაბამისად და მუზეუმებში ფართო საზოგადოების მოზიდვის ხელშეწყობა.
• სამუზეუმო ექსპონატების შეგროვება, მეცნიერული შესწავლა, დაცვა; 8.7 სასცენო და სამუსიკო ხელოვნების ხელშეწყობა სასცენო და სამუსიკო ხელოვნების ხელშეწყობის მიზნით აჭარის განათლების, კულტურისა და სპორტის სამინისტრო უზრუნველყოფს სასცენო, სამუსიკო და თეატრალური ხელოვნების სფეროში პოლიტიკის განხორციელებას, განვითარების ხელშეწყობასა და პოპულარიზაციას. ასევე სასცენო და სამუსიკო დაწესებულებების განვითარებას; აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში მოქმედი სასცენო და სამუსიკო დაწესებულებების გასტროლებს, უცხოური დასების აჭარაში მიღებას და სხვა შესაბამისი ღონისძიებების განხორციელებას.
ახალი და მაღალმხატვრული ღირებულების თეატრალური და საოპერო სპექტაკლების დადგმა; 8.8 პროფესიულ-შემოქმედებითი საქმიანობის მხარდაჭერა
კულტურის სფეროში არასამთავრობო სექტორის განვითარების ხელშეწყობა. სახელმწიფო ხელს უწყობს საქართველოში კულტურული სფეროს მოღვაწეთა პროფესიულ-შემოქმედებითი გაერთიანებების საქმიანობას, რომელთა მიზანია ხელოვნებისა და კულტურის ცალკეული დარგის განვითარება. 8.9 საგამომცემლო საქმიანობის ხელშეწყობა გაზეთების ბეჭდვა-გავრცელების ხელშეწყობა. გაზეთების ბეჭდვა-გავრცელების ხელშეწყობა. საგაზეთო გვერდების რაოდენობის პერიოდული ზრდა 9. სპორტის განვითარების ხელშეწყობა, პოპულარიზაცია და ახალგაზრდობის საქმეთა სფეროს ხელშეწყობა
სპორტის სისტემის მართვა; 9.1 სპორტისა და ახალგაზრდობის საქმეთა სფეროს მართვა
სპორტის ინფრასტრუქტურის რეაბილიტაციის ხელშეწყობა; 9.2 სპორტის ხელშეწყობა ცხოვრების ჯანსაღი წესის დამკვიდრება, სპორტული მიღწევების გაუმჯობესება და ეროვნულ და საერთაშორისო ასპარეზზე წარმატებული გამოსვლა. 9.2.1 სპორტული ღონისძიებები ქვეპროგრამით გათვალისწინებულია იმ მნიშვნელოვანი ღონისძიებების დაფინანსება, რომლებიც ჩატარდება აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ადმინისტრაციულ ტერიტორიაზე, ასევე აჭარის სპოტსმენები მონაწილეობას მიიღებენ სხვადასხვა რანგის გასვლით ღონისძიებებში. 9.2.2 აჭარის ნაკრები გუნდების წევრთა, მთავარ და პირად მწვრთნელთა მიერ მიღწეული განსაკუთრებული წარმატებების წასახალისებლად ერთჯერადი ფულადი ჯილდოები სპორტის ცალკეულ სახეობებში მიღწეული წარმატებებისათვის სპორტსმენთა და მწვრთნელთა მატერიალური წახალისება, აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის წამყვან სპორტსმენთა და მწვრთნელთა ცხოვრების ეკონომიური და სოციალური პირობების გაუმჯობესება, სპორტის სახეობების მიხედვით ნაკრები გუნდების წევრთა, მთავარ და პირად მწვრთნელთა შორის კონკურენციის გაზრდა. ინდივიდუალურ სახეობებში, 2014 წლის განმავლობაში მსოფლიოს, ევროპის ჩემპიონატებსა და პირველობებში, საერთაშორისო ტურნირებში, მსოფლიო თასის გათამაშებებში, საქართველოს ჩემპიონატებსა და პირველობებში მიღწეული შედეგების მიხედვით აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში მოქმედი სახეობები გადანაწილდებიან 3 ჯგუფად. I და II ჯგუფში ოლიმპიური სპორტის, III ჯგუფში - არაოლიმპიური სპორტის სახეობები. 9.2.3 სათამაშო სახეობათა განვითარების ხელშეწყობა
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის გუნდური თამაშების: ხელბურთის, ფრენბურთის, წყალბურთის, ფეხბურთისა და რაგბის შემდგომი პოპულარიზაცია და განვითარება.
ქვეპროგრამის თანახმად ხელბურთის, ფრენბურთის, წყალბურთის, ფეხბურთისა და რაგბის ნაკრები გუნდები მონაწილეობას მიიღებენ სხვადასხვა სამატჩო შეხვედრებში და სასწავლო საწვრთნო შეკრებებში. 9.2.4 აჭარის სპორტის სახეობათა ნაკრები გუნდების მზადება ,,ახალგაზრდული ოლიმპიური ფესტივალი თბილისი – 2015” ქვეპროგრამის ძირითადი მიზანია 2015 წელს თბილისში გასამართ ახალგაზრდული ოლიმპიურ ფესტივალისათვის „თბილისი - 2015“ აჭარის ნაკრები გუნდებისთვის შესაბამისი კანდიდატების შერჩევა და სპორტის შვიდ სახეობებში (ველოსპორტი, ჩოგბურთი, კალათბურთი, მძლეოსნობა, ძიუდო, ფრენბურთი, ხელბურთი) გუნდის წევრების მომზადება, სასწავლო-საწვრთნო შეკრებების და საკონტროლო შეხვედრების ჩატარება ქვეყნის შიგნით და საზღვარგარეთ, რომელსაც განახორციელებს აჭარის ოლიმპიური კომიტეტი შესაბამის ფედერაციებთან კოორდინირებული მუშაობით. პროგრამის დროულად დაწყება ხელს შეუწყობს 2015 წლის ზაფხულის ახალგაზრდული ოლიმპიური ფესტივალისათვის მომზადებას, ნიჭიერი ბავშვებისა და მოზარდების გამოვლენას, რაც საბოლოოდ 2015 წლის ახალგაზრდულ ოლიმპიურ ფესტივალზე ქართველი სპორტსმენების წარმატებული გამოსვლის საწინდარი იქნება. 9.2.5 აჭარის ნაკრები გუნდების წევრების პირველობების გამარჯვებულებისა და პრიზიორების პირადი და მთავარი მწვრთნელების სპორტული ფორმებით აღჭურვა სპორტის სხვადასხვა სახეობების ნაკრები გუნდების წევრების (დიდები, ახალგაზრდები), მთავარი და პირადი მწვრთნელების ასევე პერსპექტიული სპორტსმენების სპორტული ფორმით უზრუნველყოფა. თანამედროვე სპორტული ფორმა გადაეცემა მსოფლიოსა და ევროპის ჩემპიონატის, საერთაშორისო და რესპუბლიკური ტურნირების გამარჯვებულებს, პრიზიორებს, ასევე აჭარის ნაკრების წევრებს (დიდები, ახალგაზრდები), რომლებიც იცავენ აჭარის რეგიონის ღირსებას სხვადასხვა ტურნირებსა და ჩემპიონატებში, მათ პირად მწვრთნელებს, აჭარის ასაკობრივი ნაკრებისა და გუნდების მთავარ მწვრთნელებს. 9.2.6 მწვრთნელთა, მსაჯთა და სპორტსმენთა სოციალური მხარდაჭერა და წახალისება საპენსიო ასაკის, ოლიმპიური თამაშების, მსოფლიოს და ევროპის ჩემპიონების, პრიზიორების, სპორტის დამსახურებულ მუშაკების, მოღვაწეებისა და მწვრთნელების ფინანსური დახმარება. საპენსიო ასაკის, ოლიმპიური თამაშების, მსოფლიოს და ევროპის ჩემპიონების, პრიზიორების, სპორტის დამსახურებული მუშაკების, მოღვაწეების და მწვრთნელების ფინანსური მხარდაჭერა. საპენსიო და არასაპენსიო ასაკის სპორტის მუშაკთა, სპორტის დამსახურებულ მუშაკთა, მოღვაწეთა და მწვრთნელთა იუბილეებისა და სხვა ღირსშესანიშნავ თარიღებთან დაკავშირებით მატერიალური მხარდაჭერის გაწევა, ასევე საპენსიო და არასაპენსიო ასაკის სპორტის მუშაკთა, სპორტის დამსახურებულ მუშაკთა, მოღვაწეთა და მწვრთნელთა გარდაცვალების შემთხვევაში მათი ოჯახებისათვის მატერიალური მხარდაჭერის გაწევა. 9.3 ახალგაზრდულ საქმეთა სფეროს ხელშეწყობა კულტურულ-შემოქმედებითი, შემეცნებითი და გასართობი ღონისძიებების მოწყობა, რეგიონის ახალგაზრდების ჩართვა სხვადასხვა აქტივობებში, ცხოვრების ჯანსაღი წესის პროპაგანდა, ახალგაზრდების ცოდნისა და უნარების გაღრმავება სხვადასხვა მიმართულებით. 10. მოსახლეობის ჯანმრთელობის დაცვა
მოსახლეობის სხვადასხვა ჯგუფების, მათ შორის სოციალურად დაუცველი კატეგორიებისათვის სახელმწიფო ბიუჯეტით გათვალისწინებული სამედიცინო პროგრამების გარეთ დარჩენილი რისკების მართვა და დაფინანსება. 10.1 ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სფეროს პოლიტიკის შემუშავება და მართვა აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის, დასაქმების, დევნილთა და განსახლების სფეროში საქართველოს ერთიანი სახელმწიფო პოლიტიკის განხორციელება. 10.2 სამედიცინო მომსახურების ხელმისაწვდომობის გაზრდა მოსახლეობის სხვადასხვა ჯგუფების, მათ შორის სოციალურად დაუცველი კატეგორიებისათვის სახელმწიფო ბიუჯეტით გათვალისწინებული სამედიცინო პროგრამების გარეთ დარჩენილი რისკების მართვა და დაფინანსება.
მოსახლეობის ინდივიდუალური სამედიცინო დახმარება; 10.2.1 მოსახლეობის ინდივიდუალური სამედიცინო დახმარება სოციალურად დაუცველი და სხვა სოციალური კატეგორიის მოსახლეობისათვის მკურნალობასთან დაკავშირებული იმ ფინანსური რისკების მართვა, რომელიც ვერ იფარება მოქმედი სახელმწიფო სამედიცინო პროგრამებით. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მოსახლეობისათვის სამედიცინო დახმარება ძირითადად უზრუნველყოფილია სახელმწიფოს ბიუჯეტით დაფინანსებული სამედიცინო პროგრამებით. მიუხედავად ამისა, მოსახლეობის მნიშვნელოვან ნაწილს, ოჯახის მცირე შემოსავლების გამო არ გააჩნია საკმარისი ფინანსური სახსრები დაფაროს იმ სამედიცინო მომსახურების ხარჯები, რომლებიც არ იფარება სახელმწიფოს მიერ და მას ამის აუცილებლობა დაუდგა. ხშირ შემთხვევაში სამედიცინო დახმარების მიღება მათთვის ფინანსურად ხელმიუწვდომელი რჩება, რის შედეგად იზრდება გართულებულ შემთხვევათა რაოდენობა, შრომისუუნარობისა და სიკვდილიანობის რისკი.
ქვეპროგამით მოსარგებლეთა კატეგორია: პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლად აღიარებული პირები; უსახლკაროთა თავშესაფარის კონტინგენტი; უსახლკაროები; მარტოხელა დედები და პაციენტები, რომლებიც ამ დროისთვის არ არიან რეგისტრირებულნი სოციალურად დაუცველი ოჯახების მონაცემთა ერთიან ბაზაში, არა აქვთ მინიჭებული სარეიტინგო ქულა, მაგრამ მათი მატერიალური მდგომარეობა არ იძლევა საშუალებას დააფინანსოს აუცილებელი მკურნალობა, რაც დასტურდება ადგილობრივი თვითმართველობის ორგანოებიდან წარმოდგენილი შუამდგომლობით. 10.2.2 გულის ქირურგია 18-წლის ასაკიდან მოსახლეობის (რომლებიც არ სარგებლობენ სახელმწიფოს ბიუჯეტით დაფინანსებული სხვადასხვა სამედიცინო პროგრამებით) კარდიოქირურგიული მკურნალობა, გულის დაავადებების მძიმე ფორმებით გამოწვეული ლეტალობისა და შესაძლებლობის შეზღუდვის შემცირება. გულის თანდაყოლილი და შეძენილი მანკებით, გულის იშემიური დაავადებით, გულის სიმსივნით დაავადებულ პაციენტთათვის დროულად მიწოდებული კარდიოქირურგიული დახმარება მნიშვნელოვნად ამცირებს სიკვდილობისა და შესაძლებლობის შეზღუდვის რისკს, რაც დღის წესრიგში აყენებს მოზრდილი მოსახლეობისათვის კარდიოქირურგიული დახმარების ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფის აუცილებლობას. 10.2.3 სახსრების ენდოპროთეზირება მოსახლეობის სხვადასხვა სოციალური კატეგორიისათვის რესურსტევადი, მაღალტექნოლოგიურ სახსრების ენდოპროთეზირების ჩატარებაზე ფინანსური ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფა. უკანასკნელ წლებში საგრძნობლად მოიმატა ტრავმის შემდგომი მდგომარეობებითა და სახსრების ართროზით დაავადებულ მოქალაქეთა მომართვიანობამ. ავადმყოფები საჭიროებენ რესურსტევად მაღალტექნოლოგიურ ოპერაციულ ჩარევას ენდოპროთეზირების სახით. მძიმე სოციალური პირობების გამო, მოსახლეობის დიდ ნაწილს არ გააჩნია საკმარისი ფინანსური სახსრები, რომ უზრუნველყოს აღნიშნული პათოლოგიის ქირურგიული სამედიცინო მომსახურების დაფინანსება, რის გამოც იზრდება დაავადებათა გართულებების რაოდენობა, დროებითი და მყარი შრომისუუნარობის შემთხვევები. ქვეპროგრამით გათვალიწინებული მომსახურება განხორციელდება სამედიცინო ვაუჩერის (შემდეგ-ვაუჩერი) საშუალებით. 10.2.4 ამბულატორიული მაღალტექნოლოგიური დიაგნოსტიკური კვლევა სოციალურად დაუცველი მოსახლეობისათვის მაღალტექნოლოგიური სამედიცინო მომსახურებაზე ფინანსური ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფა. მაღალტექნოლოგიურ დიაგნოსტიკურ გამოკვლევებს შორის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია კომპიუტერულ ტომოგრაფიული, მაგნიტურ–რეზონანსულ ტომოგრაფიული, კორონაროგრაფია/ვენტრიკულოგრაფიული, ანგიოგრაფიული და სხვა კვლევები. მაღალტექნოლოგიური დიაგნოსტიკური გამოკვლევები ძვირადღირებულ სამედიცინო მომსახურებას მიეკუთვნება და მოსახლეობის დიდი ნაწილისათვის მიუწვდომელი რჩება, მაშინ როდესაც მთელი რიგი დაავადებათა დიაგნოსტიკისა და მკურნალობის ტაქტიკის განსაზღვრის მიზნით აუცილებელ პირობას წარმოადგენს. 10.2.5 სოფლის მოსახლეობის ექიმამდელი სამედიცინო დახმარება სოფლის მოსახლეობის ექიმამდელი სამედიცინო დახმარების ქვეპროგრამის ამოქმედებით აჭარის სოფლის მოსახლეობა ადგილზე უზრუნველყოფილი იქნება ექიმამდელი სამედიცინო დახმარებით, თემის სამედიცინო პუნქტებს მიეწოდება პირველადი სამედიცინო დახმარებისათვის საჭირო მედიკამენტების ყოველთვიური მარაგი და სადიაგნოსტიკო საშუალებები. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე სოფლის დასახლებულ ადგილებში, განსაკუთრებით მთიან მუნიციპალიტეტებში, გეოგრაფიული მდებარეობისა და კლიმატური პირობების გამო მოსახლეობისათვის დროული სამედიცინო მომსახურების მიწოდება გართულებულია, რამაც გამოიწვია მათთვის ადგილზე ექიმამდელი სამედიცინო დახმარების ორგანიზების აუცილებლობა. 10.2.6 თემის სამედიცინო პუნქტებში დასაქმებული სამედიცინო პერსონალის გადამზადება თემის სამედიცინო პუნქტებში დასაქმებული ექთნების პროფესიული დონის ამაღლება, თანამედროვე მოთხოვნებთან შესაბამისობაში მოყვანა, პრაქტიკული და თეორიული უნარ-ჩვევების დახვეწა, შენარჩუნება და განვითარება აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის სოფლის მოსახლეობისათვის ექიმამდელი სამედიცინო დახმარების მიწოდების მიზნით ფუნქციონირებს თემის სამედიცინო პუნქტები. აუცილებლობა მოითხოვს თემის სამედიცინო პუნქტებში დასაქმებული მედდების თეორიული და პრაქტიკული უნარ-ჩვევების შემდგომ გაუმჯობესებას, მათ კვალიფიკაციის ამაღლებას. აღნიშნული ქვეპროგრამის შესაბამისად, 2014 წელს გადამზადდება თემის სამედიცინო პუნქტებში დასაქმებული 228 ექთანი. (თემატიკა: 1. ბავშვთა ასაკის უხშირესი დაავადებათა მართვა საექთნო დონეზე, ბავშვთა კვებისა და განვითარების საკითხები; 2. მოზრდილი მოსახლეობის ქრონიკულ დაავადებათა მონიტორინგი და რეფერალის ჩვენებები) 10.2.7 ცერებრალური დამბლით დაავადებულ ბავშვთა ფსიქოსომატური აბილიტაცია/რეაბილიტაცია ცენტრალური და პერიფერიული ნერვული სისტემის, ძვალ-სახსროვანი სისტემის დაავადებების მქონე ბავშვებისათვის ფსიქოსომატური რეაბილიტაციის კურსების მიწოდება. 2013 წლისათვის აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში აღრიცხვაზე იმყოფებოდა 248 ბავშვთა ცერებრალური დამბლისა და სხვა პარალიზური დაავადებების მქონე 18 წლამდე ასაკის ბავშვი. ქვეპროგრამა განხორციელდება სამედივინო ვაუჩერის (შემდეგ-ვაუჩერი) საშუალებით. სამიზნე ჯგუფისთვის გაწეული მომსახურება (1 კურსი - 15 დღე) ანაზღაურდება სარეაბილიტაციო ღონისძიებების ტარიფით 350 ლარის ოდენობით. ქვეპროგრამით გაწეული მომსახურება ბენეფიციარებს დაუფინანსდებათ მომსახურების ღირებულების 100%-ით. პაციენტებს რეაბილიტაციის კურსით გათვალისწინებული ღონისძიებები ჩაუტარდებათ პაციენტის ინდივიდუალური აბილიტაციის გეგმის შესაბამისად, რომლის ჯამური ღირებულება არ უნდა აღემატებოდეს ქვეპროგრამით გათვალისწინებული სრული კურსის ტარიფს (350 ლარი). პაციენტის საჭიროების გათვალისწინებით შესაძლებელია რეაბილიტაციის კურსით გათვალისწინებული ღონისძიებების რაოდენობის ცვლილება. წელიწადში 1 პაციენტს დაუფინანსდება არაუმეტეს 4 კურსისა. იმ შემთხვევაში, თუ პაციენტი მოითხოვს რეაბილიტაციის დაფინანსებას დაწესებულებაში, სადაც მომსახურება მიეწოდება განსხვავებული პირობებით და მისი ღირებულება აღემატება ქვეპროგრამით გათვალისწინებულ ტარიფს, აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო უზრუნველყოფს მის დაფინანსებას ქვეპროგრამით გათვალისწინებული ტარიფის შესაბამისად, ხოლო დარჩენილ ნაწილს დაფარავს ბენეფიციარი. 10.2.8 სქოლიოზით დაავადებულ ბავშვთა რეაბილიტაცია სქოლიოზით დაავადებულ 18 წლამდე ასაკის მოზარდებისათვის რეაბილიტაციის კურსების მიწოდება სსიპ აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ცენტრი 2012 წელს ახორციელებდა სამიზნე ჯგუფში (საბავშვო ბაღების აღსაზრდელები და საჯარო სკოლების 1-8 კლასების მოსწავლეები) მოსახლეობის ავადობის აქტიური გამოვლენის ქვეპროგრამას. 34 574 გამოკვლეულიდან 3000-მდე ბავშვს გამოუვლინდა სქოლიოზი. ამ ბავშვების დაახლოებით 85%-ს ესაჭიროება სარეაბილიტაციო მკურნალობა. 10.2.9 სოფლად პირველადი ჯანდაცვის განვითარებაზე ხელშეწყობა აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მაღალმთიანი მუნიციპალიტეტების პირველადი ჯანდაცვის ცენტრების მობილურობის გაზრდის მიზნით დაგეგმილია მათთვის მაღალი გამავლობის ავტომანქანების შეძენა, ქვეპროგრამის დაფინანსება განხორციელდება გაეროს მოსახლეობის ფონდთან ერთად, თანადაფინანსების პრინციპით. 10.3 საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის დაცვა
მოსახლეობის ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუმჯობესება, ჯანმრთელობის აცილებადი რისკების მართვა, ეპიდკეთილსაიმედო გარემოს უზრუნველყოფის მიზნით გადამდებ და არაგადამდებ დაავადებათა პრევენცია. გადამდებ დაავადებათა ეპიდზედამხედველობა და კონტროლი, ეპიდსაწინააღმდეგო და პრევენციული ღონისძიებების განხორციელება.
პრიორიტეტული საკითხის ირგვლივ სამიზნე ჯგუფებისა და მოსახლეობის ინფორმატიულობის ზრდა, ჩართულობა.
ფარისებრი ჯირკვლის პათოლოგიათა ადრეული გამოვლენა და დიაგნოსტიკა ორსულებში (ოჯახის სოციალურ–ეკონომიკური მდგომარეობის შეფასების 0–200 000 მდე სარეიტინგო ქულის მქონე ორსულები), ორსულებში გართულებათა თავიდან აცილებისა და ჯანსაღი თაობის ფორმირების მიზნით. 11. მოსახლეობის სოციალური დაცვა პენსიონერების, შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირებისა და მოსახლეობის სოციალურად დაუცველი კატეგორიებისათვის სოციალური დახმარებების გაცემა, მათი უზრუნველყოფა სხვადასხვა დამხმარე საშუალებებით. სოფლებში საექიმო კადრების დამაგრების მიზნით მათი მატერიალური სტიმულირება და სოციალური დაცვის სხვა ღონისძიებების გატარება.სოციალური და სტიქიის შედეგად დაზარალებულ ოჯახების საბინაო პირობებით უზრუნველყოფა. პენსიონერების, შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირებისა და მოსახლეობის სოციალურად დაუცველი კატეგორიებისათვის სოციალური დაცვის ღონისძიებების განხორციელება.
მოსახლეობის გარკვეულ ჯგუფებზე ერთჯერადი მატერიალური დახმარება; 11.1 100 წელს გადაცილებულ მოქალაქეებზე ერთჯერადი დახმარება 100 წელს გადაცილებულ მოქალაქეებზე ერთჯერადი დახმარების პროგრამა აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში მოქმედებს 2002 წლიდან, რაც ითვალისწინებს აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში რეგისტრირებულ 100 წელს გადაცილებულ მოქალაქეებზე ერთჯერადი დახმარების გაწევას. ქვეპროგრამა აქტუალურია იმითაც, რომ აღნიშნულ მოქალაქეთა უმრავლესობა განიცდის ეკონომიურ სიდუხჭირეს და მისი განხორციელება ხელს შეუწყობს მათ მატერიალური მდგომარეობის გაუმჯობესებას. 11.2 ახალშობილი ტყუპების ოჯახების ერთჯერადი მატერიალური დახამრება ახალშობილი ტყუპების ოჯხების მატერიალური დახმარება ქვეპროგრამის ფარგლებში გათვალისწინებული იქნება ერთჯერადი მატერიალური დახმარების გაცემა იმ ოჯახებზე, სადაც დაიბადება ტყუპი - 2 ბავშვი 2000 ლარის, 3 ბავშვი - 3000 ლარის, 4 ბავშვი - 4000 ლარის ოდენობით და ა.შ. დახმარების თანხა ჩაირიცხება მშობლის (დედის ან მამის) საბანკო ანგარიშზე. 11.3 შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე და ხანდაზმულ პირთა გადაადგილების საშუალებებით უზრუნველყოფა შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე და ხანდაზმულ პირთა სავარძელ-ეტლებით უზრუნველყოფა.
შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე და ხანდაზმულ პირთა სავარძელ-ეტლით უზრუნველყოფა განხორციელდება სოციალური ვაუჩერის მეშვეობით. გადაწყვეტილებას მოქალაქის დაფინანსების შესახებ ღებულობს შესაბამისი კომისია, რომელიც იქმნება აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის ინდივიდუალურ-სამართლებრივი აქტით. 11.4 სმენადაქვეითებულ მოქალაქეთა სმენის აპარატებით უზრუნველყოფა ქვეპროგრამის ბენეფიციარებს წარმოადგენენ III-IV ხარისხის სმენაჩლუნგობის მქონე მოქალაქეები (18 წლამდე ასაკის ბავშვებისათვის ნებისმიერი ხარისხის). ქვეპროგრამის ფარგლებში ციფრული სმენის აპარატებით უზრუნველყოფა განხორციელდება სოციალური ვაუჩერის მეშვეობით. 11.5 მიუსაფარ დედათა და ბავშთა საცხოვრებლით უზრუნველყოფა ქვეპროგრამის ფარგლებში გათვალისწინებულია მიუსაფარ დედებისა და ბავშვების დროებითი 24-საათიანი თავშესაფრით უზრუნველყოფა, ბენეფიციარების სადღეღამისო მომსახურება სამჯერადი კვებით, რომელთაგან ერთ-ერთი უნდა იყოს სამკომპონენტიანი სადილი, ბავშვის კვების პროდუქტებით მომარაგება, მათი უზრუნველყოფა ტანისამოსითა და პირადი ჰიგიენის ნივთებით, ბენეფიციართა ფსიქოლოგიური დახმარება, პროფესიული და არაფორმალური განათლების ხელშეწყობა, დასაქმებაში დახმარება, სამედიცინო მომსახურების უზრუნველყოფა, სოციალური უნარ-ჩვევების სწავლება. 11.6 სოფლის ექიმების დამატებითი შრომის ანაზღაურება საექიმო კადრების სოფლებში დამაგრება და მათი სოციალურ-ეკონომიური პირობების გაუმჯობესება, მუნიციპალიტეტების სოფლის მოსახლეობისათვის ბაზისური, უწყვეტი სამედიცინო მომსახურებისათვის სოფლის ექიმების მატერიალური სტიმულირება მათთვის ხელფასის დანამატის დანიშვნით. ქვეპროგრამის შესრულებაში მონაწილეობის უფლებით სარგებლობენ აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მუნიციპალიტეტების სოფლის ექიმები. 11.7 შეზღუდული შესაძლებლობის სტატუსის მქონე ბავშვთა სოციალური ადაპტაცია შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ბავშვების უზრუნველყოფა მათ საჭიროებებზე მორგებული სამედიცინო, პედაგოგიური და სარეაბილიტაციო მომსახურების კურსებით. შეზღუდული შესაძლებლობის სტატუსის მქონე ბავშვების საჭიროებების კვლევის, რეაბილიტაციის და სამედიცინო მომსახურების ორგანიზებისათვის მიზანშეწონილია სადღეღამისო ცენტრის შექმნა, სადაც 25 დღიანი კურსის განმავლობაში განხორციელდება შეზღუდული შესაძლებლობის სტატუსის მქონე ბავშვთა სამედიცინო მეთვალყურეობა, მათ საჭიროებებზე მორგებული სწავლება, მათი ფსიქოლოგიური დახმარება,სადღეღამისო მომსახურება კვებით, სოციალური უნარ-ჩვევების სწავლება. 11.8 სოციალური და სტიქიის შედეგად დაზარალებული ოჯახებისათვის საცხოვრებელი პირობებით უზრუნველყოფა სოციალური და სტიქიის შედეგად დაზარალებული ოჯახებისათვის საცხოვრებელი პირობებით უზრუნველყოფა. 11.9 2008 წლის რუსული აგრესიისა და 2012 წელს ავღანეთში დაღუპულთა ოჯახების დახმარება 2008 წლის აგვისტოში საქართველოს ტერიტორიაზე განვითარებული საომარი მოქმედებისა და 2012 წელს ავღანეთში საერთაშორისო სამხედრო ოპერაციის შესრულების დროს დაღუპულთა ოჯახების სოციალური და მორალური მხარდაჭერა 12. დასაქმების ხელშეწყობა დასაქმება მოქალაქეების კეთილდღეობისა და განვითარების მთავარი წინაპირობაა. იმ პირობებში როცა რეგიონში არის უმუშევრობის სერიოზული პრობლემა, ძალიან მნიშვნელოვანია დასაქმების ხელშემწყობი აქტივობების განხორციელება სამუშაოს მაძიებელთა დასახმარებლად და მათი შრომის ბაზარზე კონკურენტუნარიანობის უზრუნველსაყოფად. დასაქმების ხელშეწყობის ეფექტური პოლიტიკის შემუშავების მიზნით აუცილებელია შრომის ბაზრის სისტემატიური კვლევა, რომელიც დაინტერესებულ მხარეებს მიაწვდის სრულ ინფორმაციას შრომის ბაზარზე არსებული ტენდენციების შესახებ და გასცემს უამრავ მნიშვნელოვან კითხვას პასუხს თუ რა ახდენს გავლენას სამუშაო ძალაზე არსებულ მოთხოვნა-მიწოდების დისბალანსზე და რა შეიძლება გაკეთდეს ამ დისბალანსის შესამცირებლად. 12.1 დასაქმების ხელშეწყობა ყველაზე მოთხოვნადი პროფესიების გამორკვევა და მათზე არსებული მიწოდების პრობლემების ფაქტორების გამოაშკარავება. ადგილობრივ შრომის ბაზარზე მოთხოვნა-მიწოდების დისბალანსის შემცირებისთვის სტრატეგიის შემუშავება. 2009 წელს მიგრაციის საერთაშორისო ორგანიზაციის მიერ აჭარის რეგიონში ჩატარდა შრომის ბაზრის კვლევა რომელზე დაყრდნობითაც სააგენტო 2013 წლიდან ახორციელებს პროფესიული გადამზადების პროგრამას, თუმცა მას შემდეგ შრომის ბაზარზე არსებული სიტუაცია საკმაოდ შეიცვალა და პროგრამების წარმატებულად განხორციელების მიზნით ძალიან მნიშვნელოვანია გვქონდეს განახლებული და სრული ინფორმაცია შრომის ბაზარზე მიმდინარე მდგომარეობის შესახებ. 13. სოფლის მეურნეობის დარგის შემდგომი განვითარება
სოფლის მეურნეობის პოლიტიკის განსაზღვრაში მონაწილეობის მიღება და პოლიტიკის განხორცილება; 13.1 აგროსასურსათო სექტორის განვითარების პოლიტიკის შემუშავება და მართვა სოფლის მეურნეობის პოლიტიკის შემუშავებაში და მის პრაქტიკულ განხორციელებაში ადმინისტრაციული აპარატის მოქნილი, მაღალეფექტური და კოორდინირებული მართვის სისტემის უზრუნველყოფა. 13.2 ფერმერული მეურნეობის განვითარების ხელშეწყობა თანამედროვე ტექნიკური საშუალებების მიწოდების გზით ფერმერთა ხელით შრომის შემსუბუქება, სასოფლო–სამეურნეო სავარგულების მაღალაგროტექნიკური ღონისძიებებით დამუშავება, მაღალშემოსავლიანი მრავალწლიანი კულტურებით ბაღების გაშენება, მარტივი ტიპის სასათბურე კონსტრუქციებით ფერმერთა უზრუნველყოფა, ნიადაგის ნაყოფიერების ამაღლება, ფუტკრის ოჯახების გამრავლება და თაფლისა და თაფლის პროდუქტების წარმოების ამაღლება, ფერმერული მეურნეობის გაერთიანებების ჩამოყალიბება.
ამორტიზირებული სასოფლო-სამეურნეო ტექნიკის ახალი და თანამედროვე ტექნიკით ჩანაცვლება. ფერმერთა ნაკვეთებზე ნიადაგის ნაყოფიერების დონის ამაღლების მიზნით ქიმიური მელიორაციის ღონისძიების გამოყენება. ქვეპროგრამების მიზანია ადგილობრივი სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის წარმოება და ბაზარზე კონკურენტუნარიანი პროდუქციის დამკვიდრება, სოფლად მცხოვრები მოსახლეობის შემოსავლების ზრდა კერძო და ფერმერული მეურნეობების განვითარების საფუძველზე. 13.2.1 სასოფლო-სამეურნეო ტექნიკით ფერმერთა უზრუნველყოფის ხელშეწყობა თანადაფინანსების პრინციპით თვითმართველი ქ.ბათუმის, ქობულეთის, ხელვაჩაურის, ქედის, შუახევისა და ხულოს მუნიციპალიტეტების ფერმერთა სასოფლო-სამეურნეო ტექნიკით უზრუნველყოფის ხელშეწყობა. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის სოფლებში სასოფლო–სამეურნეო სამუშაოების, განსაკუთრებით ხვნა–თესვითი ღონისძიებები ჯერ კიდევ ძველი და ამორტიზირებული ტექნიკითა და ცოცხალი გამწევი ძალით სრულდება, რის გამოც დაბალია შრომის ნაყოფიერება და გაზრდილია წარმოებული პროდუქციის თვითღირებულება. სასოფლო-სამეურნეო ფართობების უმეტესი ნაწილი ერთწლიანი და მრავალწლიანი კულტურებითაა დაკავებული, რომელთა მოვლა-დამუშავება საჭიროებს სხვადასხვა აგროტექნიკური ღონისძიებების განხორციელებას. ამჟამად, მუნიციპალიტეტებში არსებული ტექნიკის ძირითადი ნაწილი ფიზიკურად და მორალურად გაცვეთილია, რისთვისაც მიზანშეწონილია გატარდეს შესაბამისი ღონისძიებები სოფლის მეურნეობის წარმოების პირობების გაუმჯობესებისა და ფერმერული მეურნეობების მცირე სამექანიზაციო საშუალებებით მომარაგების ხელშეწყობის მიმართულებით. შესაბამისად, მიზანშეწონილია ტექნიკით ფერმერთა უზრუნველყოფა განხორციელდეს და ეტაპობრივად მოხდეს ფერმერთა დაკმაყოფილება მცირე მექანიზაციის ტექნიკური საშუალებებით. რაც საერთო ჯამში ხელს შეუწყობს რეგიონში სასოფლო-სამეურნეო ტექნიკის განახლებას, ფერმერთა ხელით შრომის შემსუბუქებას, წარმოების მოცულობის გაზრდასა და პროდუქციის თვითღირებულების შემცირებას. 13.2.2 სასათბურე კონსტრუქციებით ფერმერთა უზრუნველყოფის ხელშეწყობა რეგიონის ფერმერულ მეურნეობებში საადრეო ბოსტნეული კულტურების (პომიდორი, კიტრი, წიწაკა და სხვა) წარმოების ხელშეწყობა, იმპორტირებული პროდუქციის ნაწილობრივი ჩანაცვლება ადგილობრივი ბოსტნეულის პროდუქციით. ბოლო წლებში რეგიონის სამომხმარებლო ბაზარზე ფართოდ არის წარმოდგენილი აჭარის აგროსასურსათო სექტორში წარმოებული პროდუქცია, გაზრდილია საექსპორტო ბაზრების არეალი, მცირე და საშუალო სიმძლავრის გადამამუშავებელი საწარმოების რიცხვი, დარგში განხორციელებული უცხოური და ადგილობრივი ინვესტიციების მოცულობა, მაგრამ მიუხედავად ამისა, მოსახლეობისა და ტურისტების დაკმაყოფილება იმპორტირებული სასოფლო–სამეურნეო პროდუქციის ხარჯზე ხდება. კერძოდ, 2013 წელს იმპორტირებული იქნა 50 000 ტონაზე მეტი ბოსტნეული. აჭარის რეგიონი მცირემიწიანობით ხასიათდება, მაგრამ აგრარულ დარგში თანამედროვე – ინტენსიური ტექნოლოგიების დანერგვით შესაძლებელია წარმოების მოცულობის ზრდა, რაც გააუმჯობესებს ადგილობრივი ფერმერების ეკონომიკურ შემოსავლებს და იმპორტირებულ პროდუქციას ჩაანაცვლებს ადგილზე წარმოებული პროდუქციით. ქვეპროგრამის ფარგლებში გათვალისწინებულია ქ.ბათუმის, ქობულეთის, ხელვაჩაურის, ქედის, შუახევისა და ხულოს მუნიციპალიტეტებში ბოსტნეულის წარმოებაზე ორიენტირებულ ფერმერებზე თანადაფინანსების გზით 50 კვ.მ ფართობის სასათბურე კონსტრუქციის მიწოდება, რომელიც შედგება ლითონის კარკასისა და პოლიეთილენის ფირისაგან. დღეისათვის, სამინისტროსა და თვითმმართველი ერთეულებიდან შემოსულია ფერმერთა განცხადებები 300–ზე მეტ ერთეულ სასათბურე კონსტრუქციების მოთხოვნაზე. 13.2.3 მრავალწლიანი ხეხილოვანი კულტურების ნერგებით ფერმერთა უზრუნველყოფის ხელშეწყობა აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში არსებული დეგრადირებული ბაღების განახლება, შიდა მოხმარებისა და ბაზარზე ორიენტირებული პროდუქციის რაოდენობრივი და ხარისხობრივი მაჩვენებლების ზრდა, თვისობრივად და მორალურად ამორტიზირებული ბაღების ალტერნატიული კულტურებით ჩანაცვლება და შესაბამისად ფერმერთა ეკონომიკური შემოსავლების ზრდის უზრუნველყოფა. სოფლად მცხოვრები მოსახლეობის მოთხოვნებითა და ნიადაგურ–კლიმატური პირობების გათვალისწინებით აჭარის რეგიონის მეხილეობის ზონებში და მიკროზონებში შესაძლებელია სამრეწველო ბაღების გაშენება ისეთი ხეხილოვნებით, როგორიცაა კაკლის, სუბტროპიკული ხურმის, მოცვის, აქტინიდიისა და სხვა კულტურები. აღნიშნული კულტურები ხასიათდებიან მაღალმოსავლიანობით, სხვადასხვა ტიპის ნიადაგებზე ადვილად შეგუებულობით, ეროზიისადმი მედეგობით, შიდა და გარე ბაზრებზე კონკურენტუნარიანობით. ყოველივე ზემოთაღნიშნულის გათვალისწინებით მიზანშეწონილია წინამდებარე ქვეპროგრამის განხორციელების შედეგად მოსახლეობაზე თანადაფინანსების პრინციპით მიწოდებული იქნას კაკლის, სუბტროპიკული ხურმის, ამერიკული ლურჯი მოცვისა და აქტინიდიის ნერგები. 13.2.4 მეფუტკრეობის განვითარების ხელშეწყობა ფუტკრის ოჯახების გამრავლება, სხვადასხვა მავნებელ დაავადებათა მიმართ მაღალი მდგრადობა, წარმოებული პროდუქციის რაოდენობრივი და ხარისხობრივი მატება. ამჟამად აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში 19 850 -ზე მეტი ფუტკრის ოჯახი ირიცხება, მათ შორის ქობულეთის მუნიციპალიტეტში – 8 000, ხელვაჩაურში– 4 500, ქედაში –2 500, შუახევში–2 350 და ხულოში– 2 500. თაფლის საშუალო წლიური წარმოება 350-400 ტონაა. რეგიონში არსებული თაფლოვანი მცენარეების სიუხვე (აკაცია, წაბლი, ცაცხვი, ხეხილოვანი და ალპური მდელოს მრავალფეროვანი ყვავილოვანი ბალახები) საშუალებას იძლევა სისტემატიურად გამოიკვებოს 60-70 ათასი ფუტკრის ოჯახი და თაფლის საშუალო წლიური წარმოება 2 000 ტონამდე გაიზარდოს. ქვეპროგრამის ფარგლებში განხორციელდება რეგიონის ფერმერთა თანამედროვე პოლისტიროლი ტიპის სკებით უზრუნველყოფა, რომელიც ფუტკრის ჩვეულებრივი ხის სკებისაგან განსხვავებით სარგებლობს ბევრი უპირატესობით. კერძოდ, დამზადებულია მსუბუქი და ეკოლოგიურად სუფთა მასალისაგან, უძლებს გარემო პირობების მკვეთრ ცვლილებებს, იცავს მწერებს ხმაურისაგან. პოლისტიროლის მასალისაგან დამზადებული სკები განსხვავებით ხის სკებისა იცავს ფუტკრებს დაავადების გამომწვევი ბაქტერიების დაბუდებისაგან. აგრეთვე ფერმერებს მიეწოდება თაფლის საწური–ციბრუტები, ყოველივე ეს კი ხელს შეუწყობს რეგიონში თაფლის წარმოების მაჩვენებლის ზრდას და გააუმჯობესებს მეფუტკრეობის დარგით დაინტერესებულ ფერმერთა ფინანსურ შემოსავლებს. 13.2.5 სასოფლო–სამეურნეო კოოპერატივების შემდგომი განვითარების ხელმწყობი ღონისძიებების განხორციელება ქვეპროგრამის მიზანია რეგიონში სასოფლო–სამეურნეო კოოპერატივების საწარმოო ინფრასტრუქტურის გამართვა–ხელშეწყობა, ახალი ტექნოლოგიებით, ტექნიკური საშუალებებით უზრუნველყოფა და კოოპერირების სიკეთით მოსახლეობის ფართო მასების დაინტერესების სტიმულირება. ქვეპროგრამის ფარგლებში გათვალისწინებულია კოოპერაციული მეურნეობების ფუნქციონირების ხელშეწყობისათვის საწარმოო და ტექნოლოგიური სიახლეების დანერგვის ხელშეწყობა კერძოდ: 1.პერსპექტიულ მრავალწლიან კულტურათა სამრეწველო–სანიმუშო ბაღების გაშენების მიზნით ქვეპროგრამაში მონაწილე კოოპერატივს მიეწოდება შესაბამისი სამრეწველო პროფილის მრავალწლიანი კულტურის ნერგები, ორგანული და მინერალური სასუქები. შპალერის მოწყობისათვის მავთული და ნაკვეთის ღობისათვის ეკალმავთული, მოცვის ბაღისათვის წვეთოვანი სარწყავი სისტემის მოწყობილობები, დაპლანტაჟდება გასაშენებელი ფართობები 2) მეციტრუსეობის ზონის კოოპერატივებს მიეწოდება მანდარინის ნაყოფის დამკალიბრებელი მობილური დანადგარი 3) მეთხილეობის განვითარებით დაინტერესებულ კოოპერატივს მიეწოდება თხილის მობილური გამრჩევი დანადგარი. 13.2.6 ფერმერთა ნაკვეთებზე ნიადაგის ნაყოფიერების დონის ამაღლების მიზნით ქიმიური მელიორაციის ღონისძიებების გამოყენება აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკის ტენიანი სუბტროპიკული ზონისა და სხვა ქვეზონებში არსებული მაღალ მჟავიანი ნიადაგების ნაყოფიერების აღდგენა. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ტენიანი სუბტროპიკული ზონისა და ნაწილობრივ კონტინენტალური ზონის ნიადაგები ტიპიური წითელმიწაა, რომლებიც თავისი ქიმიური ბუნებით მომეტებულ მჟავიანია (PH 3– 5 –ის ფარგლებშია) რაც დასტურდება 2013 წელს ჩატარებული ნიადაგების კვლევების შედეგად. ხშირი და ინტენსიური ნალექების შედეგად წითელმიწა ნიადაგები განიცდიან მჟავიანობის მომატებას, რომელიც თავის მხრივ უარყოფითად მოქმედებს ციტრუსებსა და სხვა სასოფლო–სამეურნეო კულტურებზე, კნინდება მცენარეთა საერთო მდგომარეობა, სუსტდება მცენარეთა მავნებელ–დაავადებებისადმი გამძლეობა და ყოველივე ეს აისახება წარმოებული პროდუქციის რაოდენობაზე და ხარისხზე, შესაბამისად მცირდება მოსავლიანობა და ფერმერთა ფინანსური შემოსავლები. ნიადაგის მჟავე არეს რეაქციის განეიტრალებისათვის სხვადასხვა მეთოდები არსებობს, კერძოდ მოკირიანება, დოლომიტის ან დეფეკაციური ტალახის შეტანა და ბუნებრივი ცეოლიტების გამოიყენება, აღნიშნულთაგან თავისი ღირებულებებიდან გამომდინარე ყველაზე ეფექტური დეფეკაციური ტალახის შეტანაა ფერმერთათვის ხელმისაწვდომი. ერთ ჰა–ზე საჭიროა 10 ტონა დეფეკაციური ტალახი, რომლის შეტანის შედეგად 10–12 წლის განმავლობაში ნიადაგი დაცულია მომეტებული მჟავიანობისაგან. 13.2.7 აგროსერვისის განვითარება რეგიონში სუბტროპიკული და კონტინენტალური სერტიფიცირებული სარგავი მასალის წარმოების განვითარების ხელშეწყობა. თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენებით სადემონსტრაციო ნაკვეთების მოწყობა, თანამედროვე ტექნოლოგიური სიახლეებისა და ინოვაციების პრაქტიკული დემონსტრირებით ფერმერთა და აგრომეწარმეთა კვალიფიკაციისა და ცნობიერების ამაღლება, სწავლება-კონსულტირება, ტრენინგები სასოფლო-სამეურნეო დარგების მიხედვით. არსებული სუპტროპიკული და კონტინენტალური ერთწლიანი და მრავალწლიანი სასოფლო-სამეურნეო და დეკორატიული კულტურების ჯიშთგანახლებისათვის, ასევე პერსპექტიული და ალტერნატიული სასოფლო-სამეურნეო კულტურების სარგავი მასალის წარმოებისათვის საჭირო საკოლექციო, სადედე და სანერგე მეურნეობებისა და სადემონსტრაციო ნაკვეთების მოწყობა პერსპექტიული სარგავი და სათესლე მასალის წარმოების განვითარების ხელშეწყობის მიზნით. მეცხოველეობის განვითარების ხელშეწყობის მიზნით ხელოვნური განაყოფიერების პრაქტიკის დანერგვისა და მაღალპროდუქტიული წვრილფეხა და მსხვილფეხა რქოსანი პირუტყვის სანაშენე ბაზისა და გენოფონდის შექმნა და განვითარების ხელშეწყობა, შესაბამისად არსებული კადრების კვალიფიკაციის დონის ამაღლება და დატრენინგება. 13.2.8 ლაბორატორიული კვლევითი მომსახურება ლაბორატორიული კვლევითი მომსახურება, ლაბორატორიის აკრედიტაცია საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად, სოფლის მეურნეობის დარგის განვითარების მიზნით სურსათის უვნებლობის, მცენარეთა დაცვისა და ვეტერინარიის სფეროში სერვისების ეფექტიანობის გაზრდა. სასმელი, ზედაპირული, ჩამდინარე, ზღვის, აუზებისა და წყალსატევების წყლის, მცენარეული და ცხოველური წარმოშობის კვების პროდუქტების ნიმუშების ორგანოლეპტიკური, ქიმიური, მიკრობიოლოგიური (ბაქტერიოლოგიური, ვირუსოლოგიური, სეროლოგიური) პარაზიტოლოგიური და რადიოლოგიური (რადიაქტიური ნივთიერებები) კვლევები; მცენარეთა საკარანტინო და სხვა მავნე ორგანიზმების გამოკვლევა; ნიადაგის ნაყოფიერების მაჩვენებლების დადგენა, აგროქიმიკატებისა და პესტიციდების შემცველი ელემენტების გამოკვლევები; ადამიანებისა და ცხოველებისათვის საერთო საშიში (ზოო-ანთროპონოზური) დაავადებების, ინფექციის წყაროს გამომწვევი მიზეზების კვლევა. 14. საარქივო ფონდის დაცულობის და დოკუმენტების ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფა აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე არსებული საარქივო ფონდის განვითარება, აღწერა, ცენტრალიზებული წესით აღრიცხვა, დაცვა და გამოყენება. დაზიანებული დოკუმენტების რესტავრაცია, დოკუმენტების მეცნიერულ-ტექნიკური დამუშავება, განსაკუთრებული ღირებულების მქონე დოკუმენტებზე სადაზღვევო და ელექტრონული საარქივო ფონდის შექმნა. 14.1 საარქივო სამმართველოს მართვა და მომსახურების მიწოდება საარქივო მასალების სტანდარტების შესაბამისი დაცვა და ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფა. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე არსებული საარქივო ფონდის განვითარება, აღწერა, ცენტრალიზებული წესით აღრიცხვა, დაცვა და გამოყენება. დაზიანებული დოკუმენტების რესტავრაცია, დოკუმენტების მეცნიერულ-ტექნიკური დამუშავება, განსაკუთრებული ღირებულების მქონე დოკუმენტებზე სადაზღვევო და ელექტრონული საარქივო ფონდის შექმნა, არქივში დაცული დოკუმენტების საფუძველზე იურიდიულ და ფიზიკურ პირებზე მომსახურება. ისტორიულად ღირებული საარქივო დოკუმენტების გამოფენის მოწყობა.ურთიერთთანამშრომლობა საზღვარგარეთის არქივებთან და საქართველოს შესახებ არსებული დოკუმენტების შემოტანა.ისტორიის ამსახველი მასალების გამოვლენა ჟურნალისა და ბუკლეტების გამოსაცემად. სამეცნიერო კონფერენციების მოწყობა 14.2 საარქივო დოკუმენტების დიგიტალიზაცია და ელექტრონული არქივის შექმნა საარქივო დოკუმენტების დაცულობის და ხელმისაწვდომობის გაზრდა საარქივო დოკუმენტების დასკანერება, რედაქტირება და ელექტრონული ვერსიის მონაცემთა ბაზაში შენახვა. 15 . საგანგებო და გადაუდებელი სიტუაციების პრევენცია 15.1 ბუნებრივი და ტექნოგენური ხასიათის საგანგებო სიტუაციების რეგულირება და პრევენცია ბუნებრივი და ტექნოლოგიური ხასიათის საფრთხეების პრევენციისა და მათი შედეგების დაძლევის ტექნოლოგიებისა და მეთოდების დახვეწა და საერთაშორისო სტანდარტებამდე ამაღლდება. თითოეულ მუნიციპალიტეტსა და სოფელში არსებული რისკების შესახებ სათანადო ინფორმაციის შეგროვება, შეიქმნება შესაბამისი რუქები, შეგროვდება დეტალური ინფორმაცია სოფლებში არსებული რესურსების შესახებ, შეიქმნება საგანგებო სიტუაციებზე რეაგირების გეგმები და საგანგებო სიტუაციების წინააღმდეგ მებრძოლი საინიციატივო ჯგუფები თითოეულ სოფელში, გაუმჯობესდება სამაშველო აღჭურვილობა, ტექნიკა და მოწესრიგდება ინფრასტრუქტურა. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 11 აპრილის კანონი №102 - უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 11.04.2014წ.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 1 3 ოქტომბრის კანონი №1 13 -უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 1 3 . 10 .2014წ. |
თავი VI
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის საბიუჯეტო ასიგნებები და პროგრამების დაფინანსება |
მუხლი 13.
საბიუჯეტო ასიგნებები და პროგრამების დაფინანსება |
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 2014 წლის რესპუბლიკური ბიუჯეტის საბიუჯეტო ასიგნებები და პროგრამების დაფინანსება საბიუჯეტო კლასიფიკაციის მიხედვით 167240.2 ათასი ლარის ოდენობით თანდართული რედაქციით: (ათასი ლარი)
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 11 აპრილის კანონი №102 - უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 11.04.2014წ.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 1 3 ოქტომბრის კანონი №1 13 -უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 1 3 . 10 .2014წ. |
თავი VII
მარეგულირებელი ნორმები |
მუხლი 14.
საწევროები საერთაშორისო ორგანიზაციებში |
განისაზღვროს საერთაშორისო ორგანიზაციებში საწევროები 21.0 ათასი ლარის ოდენობით, საწევროების გადახდა ხორციელდება აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის აპარატის მეშვეობით. |
მუხლი 15.
სარეზერვო ფონდი |
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის სარეზერვო ფონდი 2100.0 ათასი ლარის ოდენობით, რომელსაც განკარგავს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარე.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 1 3 ოქტომბრის კანონი №1 13 -უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 1 3 . 10 .2014წ. |
მუხლი 16.
სესხების მომსახურება |
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის სესხების მომსახურების საბიუჯეტო ასიგნება 277,6 ათასი ლარის ოდენობით. აღნიშნული ასიგნების ფარგლებში ანგარიშსწორებას ახორციელებს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტრო. |
მუხლი 17.
საინვესტიციო პროექტების თანადაფინანსება |
განისაზღვროს უცხოეთიდან მიღებული დაფინანსების წყაროებით განსახორციელებელი საინვესტიციო პროექტები და ამ პროექტების თანადაფინანსების ხარჯები 2238.4 ათასი ლარის ოდენობით, აღნიშნული ასიგნების ფარგლებში ანგარიშსწორებას ახორციელებს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტრო.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 11 აპრილის კანონი №102 - უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 11.04.2014წ.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 1 3 ოქტომბრის კანონი №1 13 -უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 1 3 . 10 .2014წ. |
მუხლი 18.
გრანტები |
განისაზღვროს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ტერიტორიაზე არსებული თვითმმართველი ერთეულების ბიუჯეტებზე გადასაცემი ფინანსური დახმარება 44052.0 ათასი ლარის ოდენობით, თვითმართველი ერთეულების ბიუჯეტებთან ანგარიშსწორებას, მათზე გადასაცემი გრანტის ფარგლებში ახორციელებს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ფინანსთა და ეკონომიკის სამინისტრო.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 11 აპრილის კანონი №102 - უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 11.04.2014წ.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 1 3 ოქტომბრის კანონი №1 13 -უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 1 3 . 10 .2014წ. |
მუხლი 19.
პრემიები და საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული დახმარებები |
2014 წლის განმავლობაში აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის დაფინანსებაზე მყოფი დაწესებულებებისა და ორგანიზაციების მუშაკებზე პრემიებისა და საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული დახმარებების გაცემა განხორციელდეს დამტკიცებული ასიგნებების ფარგლებში. |
მუხლი 20.
დავალიანებების დაფარვა |
წინა წლებში წარმოქმნილი ფაქტობრივი დავალიანების დასაფარავად შესაძლებელია გამოყენებულ იქნეს 2014 წელს საბიუჯეტო ორგანიზაციებისა და დაწესებულებებისათვის ხარჯების ეკონომიკური კლასიფიკაციის შესაბამისი მუხლის მიხედვით დამტკიცებული სახსრები იმ პირობით, რომ არ იქნება დაშვებული ამ მუხლის მიხედვით ახალი დავალიანების დაგროვება, რაზეც მთელი პასუხისმგებლობა ეკისრება შესაბამის საბიუჯეტო ორგანიზაციასა და დაწესებულებას. |
მუხლი 21.
ბიუჯეტით განსაზღვრული პროგრამები და ქვეპროგრამები |
1. დამტკიცდეს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 2014 წლის რესპუბლიკური ბიუჯეტით გათვალისწინებული პროგრამები და ქვეპროგრამები თანახმად დანართისა. 2. აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 2014 წლის რესპუბლიკური ბიუჯეტით გათვალისწინებულ პროგრამებსა და ქვეპროგრამებში ცვლილებები, გარდა საქართველოს საბიუჯეტო კოდექსის 92-ე მუხლის მე-2 და მე-3 პუნქტით გათვალისწინებული შემთხვევებისა ხორციელდება ამ კანონში ცვლილების შეტანის გზით.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 201 4 წლის 11 აპრილის კანონი №102 - უ.ს.რ.ს. - ვებგვერდი, 11.04.2014წ. |
მუხლი 22.
ასიგნებების გადანაწილება |
ნება დაერთოს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ფინანსთა და ეკონომიკის მინისტრს საქართველოს საბიუჯეტო კოდექსის 92-ე მუხლის და საბიუჯეტო პროცესისა და უფლებამოსილებათა შესახებ აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის კანონის 331 მუხლის შესაბამისად, განახორციელოს მხარჯავი დაწესებულების პროგრამებს, ქვეპროგრამებსა და საბიუჯეტო კლასიფიკაციის მუხლებს შორის თანხების გადანაწილება არა უმეტეს 5 %-ისა. |
თავი VIII
დასკვნითი დებულებანი |
მუხლი 23.
კანონის ამოქმედება |
1. ეს კანონი ამოქმედდეს 2014 წლის 1 იანვრიდან.
2. ამ კანონის ამოქმედებისთანავე ძალადაკარგულად ჩაითვალოს აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის კანონი „აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის 2013 წლის რესპუბლიკური ბიუჯეტის შესახებ“. (საქართველოს საკანონმდებლო მაცნე, www.matsne.gov.ge 190040000.30.056.016026 27/12/12) |
ჩაქვი, 12 დეკემბერი 2013 წ. N94-უ.ს.შ.ს.
|
დოკუმენტის კომენტარები