ss nobati shps didveli.თავიდან შენატანით ცნებით რომ დავიწოთ, მეწარმეთა შესახებ კანონის 21 მუხლის თანახმად შენატანის ცნება შენატანი არის სამეწარმეო საზოგადოებისთვის საკუთრებაში გადაცემული ქონება, რომლის ეკონომიკური ღირებულება აისახება სამეწარმეო საზოგადოების ბალანსში.
ამის შემდგომ, როდესაც კაზუსის მიხედვით, პარტნიორები შეთანხმდნენ რომ შენატანს განახორციელებდნენ 2 წლის ვადაში ეს მოქმედება სწორი იყო, რადგანაც სწორედ 24 მუხლის მიხედვით არის განსაზღვრული შენატანის ვადა, ეს კი უნდა განხორციელდეს კანონითა და წესდებით დადგენილი წესით და განსაზღვრულ ვადაში.
ამასთანავე 152 მუხლის თანახმად შენატანის განხორციელების წესი და ვადა განისაზღვრება კანონით ან/და წესდებით. წინდათქმულ შენატანზეც რომ შეთანხმდენენ 2 წლით ვადითო ესეს სწორი იყო რადგანაც 152მუხლის მესამე ნაწილით სააქციო საზოგადოების დაფუძნებისას ან მისი კაპიტალის გაზრდისას აქციონერმა შენატანი უნდა განახორციელოს სააქციო საზოგადოების რეგისტრაციის ან მისი კაპიტალის გაზრდის მომენტიდან 5 წლის ვადაში, თუ წესდებით უფრო მცირე ვადა არ არის გათვალისწინებული.
შემდგომ უკვე როდესაც მათ განსაზღვრეს ფულადი და არაფულადი შენატანის არსებობა ეს ქმედებაც კანონიერად მიმაჩნია რადგანაც, 23 მუხლის მიხედვით შენატანის სახეები შენატანის განხორციელების ვალდებულება შეიძლება შესრულდეს ფულის გადახდით ან სხვა მატერიალური ან არამატერიალური ქონებრივი სიკეთის გადაცემით. სამუშაოს შესრულება ან მომსახურების გაწევა შეიძლება იყოს არაფულადი შენატანის საგანი.
ამ სემთხვევაში როდესაც თემურმა ვერ განახორციელა შენატანის სრულად შეტანა და შემდგომ უკვე კომპანიამ ჩამორთმევა დაიწყო არ კანონთან თავსებადი რადგანაც მას უნდა მისცემოდა არანაკლებ 30 დღე ვადად, რაც უშუალოდ აღნიშნულია 152 მუხლის მეექვსე ნაწილში, სადაც განმარტებულია რომ აქციონერის მიერ ფულადი შენატანის განხორციელების ვადის დარღვევისას სააქციო საზოგადოების ხელმძღვანელ ორგანოს შეუძლია დაიწყოს აქციის ჩამორთმევის პროცესი. ამ შემთხვევაში სააქციო საზოგადოება ვალდებულია გააფრთხილოს აქციონერი აქციის ჩამორთმევის პროცესის დაწყების შესახებ და ფულადი შენატანის განხორციელებისთვის მისცეს მას დამატებითი ვადა არანაკლებ 30 დღისა.
შპს ქართული ღვინო.თავიდან უნდა აღვნიშნოთ ის რომ ამ კაზუსში სახეზე გვაქვს რეორგანიზააცის ერთ ერთი ფორმა, რომელიც გათვალისწინებულია 59 მუხლის გ ქვეპუნქტში და მოიცავს სამეწარმეო საზოგადოების გაყოფას. შემდეგ როდესაც რეორგანიზაციის თაობაზე გადაწყვეტილება მიიღო პარტნიორთა საერთო კრების 65%-მა ეს არის მეწარმეთა შესახებ კანონის 66 მუხლის პირველი ნაწილით განსაზღვრული და ეს მოიცავს იმას რომ შერწყმის/გაყოფის შესახებ გადაწყვეტილებას იღებს შერწყმაში/გაყოფაში მონაწილე ყოველი სამეწარმეო საზოგადოების საერთო კრება. და ამასთან მესამე პუნქტიც უნდა აღინიშნოს, იქიდან გამომდინარე რომ სახეზეა დარღვევა, რადგანაც ხმათა რაოდენობა უნდა აყოფილიყო 75 პროცენტი. რადგანაც კანონის თანახმად შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებაში, სააქციო საზოგადოებაში, კოოპერატივში შერწყმის/გაყოფის შესახებ გადაწყვეტილება მიიღება კენჭისყრაში მონაწილეთა ხმების 3/4-ის უმრავლესობით.
გაყოფის გეგმას რაც შეეხება აუცილებლად უნდა ყოფილიყო აღნიშნული 67მუხლის „ი“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული დებულება, სადაც წერია რომ გაყოფის შემთხვევაში შემძენი სამეწარმეო საზოგადოებისთვის/ახლად დაფუძნებული სამეწარმეო საზოგადოებისთვის გადასაცემი აქტივებისა და ვალდებულებების ამომწურავ აღწერასა და განაწილებას. შესაბამისად ეს აუცილებლად უნდა ყოფულიყო მითითებული.
როდესაც კომპანიამ გეგმა გამოაქვეყნა მეორე დღესვე მას ამის შესაძლებლობა ჰქონდა რადგანც მისი დრო შეადგენდა 30 დღეს შესაბამისად სწორი იყო, ამას კი 69 მუხლის მიხედვით ვამბობთ, სადაც განმარტებულია რომ შერწყმაში/გაყოფაში მონაწილე ყოველი სამეწარმეო საზოგადოების ხელმძღვანელობაზე უფლებამოსილი ორგანო ვალდებულია გამოაქვეყნოს შერწყმის/გაყოფის გეგმის პროექტი ან განათავსოს ის სამეწარმეო საზოგადოების ვებგვერდზე იმ საერთო კრებამდე 30 დღის განმავლობაში, რომელმაც უნდა დაამტკიცოს შერწყმის/გაყოფის გეგმა. შერწყმის/გაყოფის გეგმის პროექტი უფასოდ უნდა იყოს ხელმისაწვდომი.
ამასთანავე 71 მუხლის მიხედვით შერწყმის/გაყოფის გეგმას ამტკიცებს საერთო კრება ამ კანონის 61-ე მუხლით დადგენილი წესით. საერთო კრების მიერ შერწყმის/გაყოფის გეგმის დამტკიცების შემთხვევაში შერწყმის/გაყოფის შესახებ გადაწყვეტილება მიღებულად მიიჩნევა.
თორნიკე ბორდი.როდესაც საერთო კრებამ გამოიწვია დირექტორი და დაუსახელა ამისთვის მიზეზიც, ეს სრულიად შედიოდა მის უფლებამოსილებებებში რადგანაც 44 მუხლის მიხედვიით, შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოების ხელმძღვანელ პირს თანამდებობაზე ნიშნავს და თანამდებობიდან ათავისუფლებს საერთო კრება, თუ მისი დანიშვნა არ განეკუთვნება სამეთვალყურეო საბჭოს უფლებამოსილებას.
იმ სარჩელში მითითებას, როდესაც თორნიკემ თქვა რომ მასზე არ ვრცელდებოდა შრომის კოდექსი იყო სწორი რადგანაც 45 პირველი ნაწლით ხელმძღვანელი პირის/სამეთვალყურეო საბჭოს წევრის თანამდებობაზე დანიშვნის შესახებ გადაწყვეტილების მიღების შემდეგ შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებას ხელმძღვანელ პირს/სამეთვალყურეო საბჭოს წევრს შორის იდება სასამსახურო ხელშეკრულება. მასზე არ ვრცელდება შრომის სამართლის დებულებები.
ასევე 45 მეორეთი სამეთვალყურეო საბჭოს წევრთან სასამსახურო ხელშეკრულებას დებს საერთო კრების ის თავმჯდომარე, რომელიც განსაზღვრულია წესდებით ან არჩეულ იქნა იმ კრების მიერ, რომელმაც მიიღო პირის ხელმძღვანელ პირად არჩევის შესახებ გადაწყვეტილება. (ეს მუხლი არის დამატებით მარტო 44 ითაც შეიძლება)
იაშვილი.. თავიდან სწორი იქნება თუ ზოგადად შენატანის ცნებას განვმარტავთ, რადგანაც შენატანი არის სამეწარმეო საზოგადოებისთვის საკუთრებაში გადაცემული ქონება,რომლის ეკონომიკური ღირებულება აისახება სამეწარმეო საზოგადოების ბალანსში.
რაც შეეხება კაზუსის პირველ ნაწილს: პარტნიორების უარი იაშვილის მოთხოვნაზე იყო საქართველოს მეწარმეთა კოდექსის 24 -ე მუხლთან შეუსაბამო , რადგანაც მეწარმეთა შესახებ კანონის 24-ე მუხლის თანახმად, იმ შემთხვევაში როდესაც არაფულადი შენატანის ოდენობა მეტია შეთანხმებული შემატანის ოდენობაზე, პარტნიორი უფლებამოსილია მოითხოვოს სხვაობის ფულადი სახით დაბრუნება, ხოლო საზოგადოება უფლებამოსილია ამ ვალდებულების შესრულება გადაავადოს არაუმეტეს 1 წლით, თუკი მხარეები სხვაგვარად არ შეთანხმდებიან, აქედან შეიძლება გავაკეთოთ დასკვნა იმაზე რომ პარტნიორებს არ ჰქონდათ უფლება უარი ეთქვათ იაშვილის მოთხოვმაზე.
2.პარტნიორებს შეთანხმებულ დროზე ადრე არ ჰქონდათ უფლება მოეთხოვათ სპს „კილაძე და კომპანიასთვის“ შენატანის განხხორციელება რადგანაც საქართველოს კანონის მეწარმეთა შესახებ-ის 25-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით შენატანი უნდა შესრულდეს კანონით და წესდებით განსაზღვრულ წესსა და ვადებში. შესაბამისად პარტნიორთა მოთხოვნა იმაზე რომ შეთანხმებულ დროზე ადრე მოეთხოვათ სპს ,,კილაძე და კომპანიისთვის " შენატანის განხორციელება არ არის კანონიერი და მართებული, ვინაიდან პარტნიორთა შეთანხმებით და წესდებით მას შენატანის ვადა განუსაზღვრეს და გაიგრძელეს 2022 წლის 1 თებერვლამდე .
3.ასევე არაკანონიერია ის ფაქტიც, რომ შპს ბერმუხამ მის პარტნიორ სპს კილაძე და კომპანიას იმის გამო მოსთხოვა ვადაზე ადრე შენატანის განხორციელება რომ კრედიტორი დაეკმაყოფილებინა. ვინაიდან, მეწარმეთა შესახებ საქართველოს კანონის 27-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით პარტნიორი სამეწარმეო საზოგადოების ვალდებულებებისთვის არ აგებს პასუხს კრედიტორის წინაშე . შესაბამისად ამ შემთხვევაში უშუალოდ შპს ბერმუხას უნდა ეგო პასუხი მთელი თავისი ქონებით კრედიტორის წინაშე.
4.კანონიერია უარი, ვინაიდან მას წესდებით ჰქონდა განსაზღვრული ვადა, რა ვადაშიც უნდა განეხორციელებინა შენატანი. მას უფლება ჰქონდა უარი ეთქვა შენატანის ვადაზე ადრე განხორციელებაზე.
205 კაკაბაძე.თავიდანვე უნდა ავღნიშნოთ ის რომ სახეზე არის სამი პარტნიორი, მათ შორის არიან: კაკაბაძე, ხმალაძე, შპს გვირილა. ეს სამივე წარმოადგენენ სოლიდარული პასუხისმგებლობის საზოგადოებას სახელად "შპს ხმალაძე და კომპანია".
დამატებით უნდა ითქვას, ის რომ თითოეულ მათგანს საზოგადოების კაპიტალში შეტანილი აქვთ გარკვეული თანხა, რომელიც არის 1000ლარი. ჯამში კი წარმოადგენს 3000ლარს.
როგორც მეწარმეთა შესახებ კანონის 94 მუხლში წერია სოლიდარული პასუხისმგებლობის საზოგადოება არის სამეწარმეო საზოგადოება, რომლის პარტნიორები ერთობლივად, ერთიანი საფირმო სახელწოდებით ახორციელებენ სამეწარმეო საქმიანობას და ამ საზოგადოების ვალდებულებებისთვის კრედიტორების წინაშე პასუხს აგებენ უშუალოდ და შეუზღუდავად, როგორც სოლიდარული მოვალეები. ამასთანავე უნდა ითქვას ისიც, რომ სოლიდარული ტიპის საზოგადოება წარმოადგენს ამხანაგობის ტიპის საზოგადოებას.
ამის შესაბამისად პარტნიორები ვალდებულები თანხა კომპანიის ბიუჯეტიდანაც გადაიხადონ და ასევე თავიანთი სახსრებიდანაც.
რაც შეეხება "თბილბანკის" მოთხოვნას მიმაჩნია რომ არასწორია, რადგანაც მას ჯერ უნდა მიემართა სოლიდარული პასუხისმგებლობის საზოგადოებისთვის ამას კი ვადასტურებთ 110 მუხლით, რომლის მიხედვითაც რომ ვიმსჯელოთ, ის რომ ვინაიდან გვირილა გავიდა 2018 წელს ეს არ არის საკმარისი რომ მან უარი თქვას პასუხისმგებლობაზე, რადგანაც 110 მუხლში აღნიშნულია, რომ გასული უნდა იყოს 3 წელი გვირილას რომ ყველანაირი ვალდებულება მოეხსნას.
ამასთანავე ისიც მნიშვნელოვანია, რომ კანონიერად არ მიმაჩნია "თბილბანკის" მოთხოვნა გვირილას მიმართ, რადგანაც ის წარმოადგენდა მისი აზრით სხვა პარტნიორებთან შედარებით გადახდისუნარიან პარტნიორს.
ვფიქრობ, რომ უპირველესად, თბილბანკს პირდაპირ უნდა მიემართა "შპს ხმალაძე და კომპანიისათვის" და ამ შემთხვევაში კი სპს გადაიხდიდა იმ 3000ლარს რაც ბიუჯეტში ჰქონდა, ხოლო რაც დარჩებოდა 17 000ლარი, გადანაწილდებოდა სამ პარტნიორზე.
გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგიმ ,,ალტაოქეისთან" დადო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა გიორგის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები გიორგის თავისუფალი განკარგვის მიზნით გადასცემდნენ თანხას.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა. მოთხოვნა არ წარმოიშვა. გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
2. ლევანს შესაძლოა ჰქონდეს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის. სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ თემური არის 17 წლის. შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემურსა და უჩას შორის დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად,თემურის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, თემურიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მამამ მოითხოვა გარიგების ბათილობა. შესაბამისად, ბუნებრივია მათ არ მოიწონეს გარიგება. ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით თემურსს წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი თემურისათვისთვის.თუმცა თემურის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია კანონიერი წარმომადგენლის მიერ 16 წლის ასაკს მიღწეული არასრულწლოვანისათვის საწარმოს დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭება.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემური არის 17 წლის არასრულწლოვანი,მამამ მას გადასცა ღვინის ბიზნესი დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭებით.თუმცა ემანსიპაციის ეს შემთხვევა სახეზე არ გვაქვს ამავე მუხლის(65-ის მე-2) საფუძველზე.ვინაიდან,ეს მუხლი შეუზღუდავი ქმედუნარიანობის მინიჭებას ითვალისწინებს მხოლოდ ამ სფეროსათვის ჩვეულებრივ ურთიერთობებში. კაზუსიდან კი დგინდება,რომ თემურმა მიწა შეიძინა პირადი მიზნებისათვის(ქალაქის ხმაურისაგან მოსაშორებლად).შესაბამისად სახეზე არ გვაქვს ემანსიპაციის ეს ფორმა. მოთხოვნა წარმოიშვა. ლევანს აქვს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
17 წლის გიორგი ,,ალტაოქეი'' მობილური ტელ. გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგიმ ,,ალტაოქეისთან" დადო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა გიორგის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები გიორგის თავისუფალი განკარგვის მიზნით გადასცემდნენ თანხას.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა. მოთხოვნა არ წარმოიშვა. გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
ლევანი თემურის ერტადერთი შვილი ღვინის ბიზნესი მცხეთა მიწის ნაკვეთი ლევანს შესაძლოა ჰქონდეს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის. სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ თემური არის 17 წლის. შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემურსა და უჩას შორის დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად,თემურის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, თემურიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მამამ მოითხოვა გარიგების ბათილობა. შესაბამისად, ბუნებრივია მათ არ მოიწონეს გარიგება. ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით თემურსს წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი თემურისათვისთვის.თუმცა თემურის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია კანონიერი წარმომადგენლის მიერ 16 წლის ასაკს მიღწეული არასრულწლოვანისათვის საწარმოს დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭება.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემური არის 17 წლის არასრულწლოვანი,მამამ მას გადასცა ღვინის ბიზნესი დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭებით.თუმცა ემანსიპაციის ეს შემთხვევა სახეზე არ გვაქვს ამავე მუხლის(65-ის მე-2) საფუძველზე.ვინაიდან,ეს მუხლი შეუზღუდავი ქმედუნარიანობის მინიჭებას ითვალისწინებს მხოლოდ ამ სფეროსათვის ჩვეულებრივ ურთიერთობებში. კაზუსიდან კი დგინდება,რომ თემურმა მიწა შეიძინა პირადი მიზნებისათვის(ქალაქის ხმაურისაგან მოსაშორებლად).შესაბამისად სახეზე არ გვაქვს ემანსიპაციის ეს ფორმა. მოთხოვნა წარმოიშვა. ლევანს აქვს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
16 წლის გიორგი ოცნება ველოსიპედზე, ბიძა ლევანი ჩუქნის დდეიზე გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ ხელშეკრულების ბათილად ცნობის უფლება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვოთ.
იმისათვის , რომ სახეზე იყოს 63-ე მუხლი საჭიროა სუბიექტი იყოს არასრულწლოვანი, აქედან გამომდინარე საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის, მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, სრულწლოვანია პირი, რომელმაც 18 წლის ასაკს მიაღწია- შესაბამისად გიროგი არასრულწლოვანია. რაც შეეხება მეორე ელემენტს ასევე საჭიროა კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის არარსებობა, ეს კი კაზუსიდან გამომდინარე ცალსახაა. გიორგიმ საჩუქრად მიიღო ველოსპედი, ანუ დაიდო ჩუქებოს ხელშეკრულება, ვინადან კოდექსის: 524-ე მუხლის მმიხედვით ჩუქების ხელშეკრულებით მჩუქებელი უსასყიდლოდ გადასცემს დასაჩუქრებულს ქონებას საკუთრებად მისი თანხმობით. გიორგი კი ამავე კოდექსის 525-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანხამად ხდება ნივთის მესაკუთრე ვინაიდან, მოძრავ ნივთზე ჩუქების ხელშეკრულება დადებულად ითვლება ქონების გადაცემის მომენტიდან. გამოდის რომ გიორგიმ ბიძისგან მოძრავი ქონება სავსებით ანონიერად მიიო, თუმცა არსებობს გარემოებები, როდესაც შესაძლოა ჩუქების ხეშეკრულების გაუქმება და ეს ყოველივე მოცემულია 529-ე მუხლში ამისდა მიუხედავად კი სახეზე არ გვაქვს ჩუქების განხორციელების არასამართელბრივი ქმედებები, თუმცა ვინაიდან გიორგი არასრულწლოვანია, მასზე მეურვეობასა და პასუხისმგებლობას ახხორციელებენ მისი მშბები, ამავდროულად კი საჩუქარს მიიჩნევენ მომეტებული საშიშროების გამომწვევად აქვთ უფლება. რომ ჩუექბის ხელშეკურლებასთან დაკავშირებით საკუთრი აზრი 63-3 მუხლის მიხედვით განახორციელონ.
გიორგის მშობლებს აქვთ ხელშეკრულების ბათილად ცნობის უფლება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვოთ.
17 წლის გიორგი პერსონალური კომპირიდა მაღაზიაში ნასყიდობა მშობლების საკრედიტო ბარათით გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ ნასყიდობის ხელშეკრულების ბათილობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.მან ტექნიკის მაღაზიასთან დადო ნასყიდობის ხელშეკრულება.შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება.ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა შესაძლოა დადებული გარიგება იყოს ნამდვილი 65-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგიმ გადაიხადა მშობლების საკრედიტო ბარათით.ვინაიდან პრობლემა არ იკვეთება კაზუსში,ე.ი ის მას გადასცეს თავისუფალი განკარგვის მიზნით.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა. მოთხოვნა არ წარმოიშვა. გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
16 წლის ნინო ოქროს სამაჯური ნაცნობი 500 ლარად, ჰიპოთეზა- შესაძლოა ნინოს მშობლებს გარიგების ბათილად მოთხოვნის უფლება ჰქონდეთ სქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. კაზუსის მიხედვით ნინოს მშობლებს რომ წარმოეშვათ მოთხოვნის უფლება უნდა არსებობდეს კოდექსის 63-ე მუხლით გათვალისწინებული ყველა ელემენტი სახეზე, კერძოდ არასრულწლოვნის მიერ უნდა იყოს ორმხრივი გარიგება დადებული, ეს უნდა იყოს კანონიერი წარმომადგენლის აუცილებელი თანხმობის გარეშე, ასევე კანონიერი წარმომადგენელი არ უნდა იწონებდეს დადებულ ხელშეკრულებას და ასევე არ უნდა იღებდეს არასრულწლოვანი სარგებლის. რაც შეეხება პირველ ელემენტს სახეზე უნდა იყოს არასრულწლოვანი და მის მიერ დადებული უნდა იქნეს ორმხრივი გარიგება, კაზუსის მიხედვბით ნინო არის 16 წლის, სამოქალაქო კოდექსის მე-12-ე მუხლის პირველი და მეორე ნაწილის მიხედვით არასრულწლოვანია შვიდიდან თვრამეტ წლამდე ასაკის პირი, შესაბნამისად სახეზე გვყავს არასრულწლოვანი. რაც შეეხება მეორე ელემენტს კაზუსის მიხედვით კანონიერი წარმომადგენლის აუცილებელი თანხმობა არ იყოს სახეზე და ამ თანხმობის გარეშე დადო ნინომ ნასყიდობის ხელშეკრულება, შესაბამისად დასტურდება მეორე ელმენტის აესებობაც. მესამე ელემენტი არის ის, რომ არ უნდა იყოს შემდგომი მოწონების ფაქტი კანონიერი წარმომადგენლის მხრიდან, კაზუსის მიხედვით კი არათუ მოწონების ფაქტი იკვეთება, არამედ მშობლები ითხოვენ არსებული გარიგების ბათილობას, შესაბამისად არ გვაქვს შემდგომი მოწონებაც. ბოლოს კი არ უნდა არ უნდა დასტურდებოდეს სარგებლის მიღება არასრულწლოვანის მიერ, კოდექსის 63-ე მუხლის პირველ ნაწილში ნახსენები სარგებელი თავის თავში არ მოიაზრებს მატერიალურ სარგებელს, კერძოდ სარგებელში იგულისხმება სამართლებრივი სარგებელი, კონკრეტულად კი აქ იგულისხმება შემთხვევა როდესაც პირს არ წარმოეშობა ვალდებულება და წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, მაგრამ ნინომ რახან დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება, ეს ხელშეკრულება თავისი ბუნებით არის ორმხრივმავალდებულებელი, შესაბამისად არ დასტურდება სარგებლის მიღებაც. დასკვნა- ნინოს მშობლებს გარიგების ბათილად მოთხოვნის უფლება აქვთ სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე.
17 წლის გიორგი ,,ალტაოქეი'' მობილური ტელ. გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგიმ ,,ალტაოქეისთან" დადო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა გიორგის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები გიორგის თავისუფალი განკარგვის მიზნით გადასცემდნენ თანხას.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა. მოთხოვნა არ წარმოიშვა. გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
ლევანი თემურის ერტადერთი შვილი ღვინის ბიზნესი მცხეთა მიწის ნაკვეთი ლევანს შესაძლოა ჰქონდეს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის. სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ თემური არის 17 წლის. შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემურსა და უჩას შორის დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად,თემურის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, თემურიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მამამ მოითხოვა გარიგების ბათილობა. შესაბამისად, ბუნებრივია მათ არ მოიწონეს გარიგება. ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით თემურსს წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი თემურისათვისთვის.თუმცა თემურის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია კანონიერი წარმომადგენლის მიერ 16 წლის ასაკს მიღწეული არასრულწლოვანისათვის საწარმოს დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭება.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემური არის 17 წლის არასრულწლოვანი,მამამ მას გადასცა ღვინის ბიზნესი დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭებით.თუმცა ემანსიპაციის ეს შემთხვევა სახეზე არ გვაქვს ამავე მუხლის(65-ის მე-2) საფუძველზე.ვინაიდან,ეს მუხლი შეუზღუდავი ქმედუნარიანობის მინიჭებას ითვალისწინებს მხოლოდ ამ სფეროსათვის ჩვეულებრივ ურთიერთობებში. კაზუსიდან კი დგინდება,რომ თემურმა მიწა შეიძინა პირადი მიზნებისათვის(ქალაქის ხმაურისაგან მოსაშორებლად).შესაბამისად სახეზე არ გვაქვს ემანსიპაციის ეს ფორმა. მოთხოვნა წარმოიშვა. ლევანს აქვს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
16 წლის გიორგი ოცნება ველოსიპედზე, ბიძა ლევანი ჩუქნის დდეიზე გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ ხელშეკრულების ბათილად ცნობის უფლება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვოთ.
იმისათვის , რომ სახეზე იყოს 63-ე მუხლი საჭიროა სუბიექტი იყოს არასრულწლოვანი, აქედან გამომდინარე საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის, მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, სრულწლოვანია პირი, რომელმაც 18 წლის ასაკს მიაღწია- შესაბამისად გიროგი არასრულწლოვანია. რაც შეეხება მეორე ელემენტს ასევე საჭიროა კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის არარსებობა, ეს კი კაზუსიდან გამომდინარე ცალსახაა. გიორგიმ საჩუქრად მიიღო ველოსპედი, ანუ დაიდო ჩუქებოს ხელშეკრულება, ვინადან კოდექსის: 524-ე მუხლის მმიხედვით ჩუქების ხელშეკრულებით მჩუქებელი უსასყიდლოდ გადასცემს დასაჩუქრებულს ქონებას საკუთრებად მისი თანხმობით. გიორგი კი ამავე კოდექსის 525-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანხამად ხდება ნივთის მესაკუთრე ვინაიდან, მოძრავ ნივთზე ჩუქების ხელშეკრულება დადებულად ითვლება ქონების გადაცემის მომენტიდან. გამოდის რომ გიორგიმ ბიძისგან მოძრავი ქონება სავსებით ანონიერად მიიო, თუმცა არსებობს გარემოებები, როდესაც შესაძლოა ჩუქების ხეშეკრულების გაუქმება და ეს ყოველივე მოცემულია 529-ე მუხლში ამისდა მიუხედავად კი სახეზე არ გვაქვს ჩუქების განხორციელების არასამართელბრივი ქმედებები, თუმცა ვინაიდან გიორგი არასრულწლოვანია, მასზე მეურვეობასა და პასუხისმგებლობას ახხორციელებენ მისი მშბები, ამავდროულად კი საჩუქარს მიიჩნევენ მომეტებული საშიშროების გამომწვევად აქვთ უფლება. რომ ჩუექბის ხელშეკურლებასთან დაკავშირებით საკუთრი აზრი 63-3 მუხლის მიხედვით განახორციელონ.
გიორგის მშობლებს აქვთ ხელშეკრულების ბათილად ცნობის უფლება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვოთ.
17 წლის გიორგი პერსონალური კომპირიდა მაღაზიაში ნასყიდობა მშობლების საკრედიტო ბარათით გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ ნასყიდობის ხელშეკრულების ბათილობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.მან ტექნიკის მაღაზიასთან დადო ნასყიდობის ხელშეკრულება.შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება.ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა შესაძლოა დადებული გარიგება იყოს ნამდვილი 65-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგიმ გადაიხადა მშობლების საკრედიტო ბარათით.ვინაიდან პრობლემა არ იკვეთება კაზუსში,ე.ი ის მას გადასცეს თავისუფალი განკარგვის მიზნით.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა. მოთხოვნა არ წარმოიშვა. გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
16 წლის ნინო ოქროს სამაჯური ნაცნობი 500 ლარად, ჰიპოთეზა- შესაძლოა ნინოს მშობლებს გარიგების ბათილად მოთხოვნის უფლება ჰქონდეთ სქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. კაზუსის მიხედვით ნინოს მშობლებს რომ წარმოეშვათ მოთხოვნის უფლება უნდა არსებობდეს კოდექსის 63-ე მუხლით გათვალისწინებული ყველა ელემენტი სახეზე, კერძოდ არასრულწლოვნის მიერ უნდა იყოს ორმხრივი გარიგება დადებული, ეს უნდა იყოს კანონიერი წარმომადგენლის აუცილებელი თანხმობის გარეშე, ასევე კანონიერი წარმომადგენელი არ უნდა იწონებდეს დადებულ ხელშეკრულებას და ასევე არ უნდა იღებდეს არასრულწლოვანი სარგებლის. რაც შეეხება პირველ ელემენტს სახეზე უნდა იყოს არასრულწლოვანი და მის მიერ დადებული უნდა იქნეს ორმხრივი გარიგება, კაზუსის მიხედვბით ნინო არის 16 წლის, სამოქალაქო კოდექსის მე-12-ე მუხლის პირველი და მეორე ნაწილის მიხედვით არასრულწლოვანია შვიდიდან თვრამეტ წლამდე ასაკის პირი, შესაბნამისად სახეზე გვყავს არასრულწლოვანი. რაც შეეხება მეორე ელემენტს კაზუსის მიხედვით კანონიერი წარმომადგენლის აუცილებელი თანხმობა არ იყოს სახეზე და ამ თანხმობის გარეშე დადო ნინომ ნასყიდობის ხელშეკრულება, შესაბამისად დასტურდება მეორე ელმენტის აესებობაც. მესამე ელემენტი არის ის, რომ არ უნდა იყოს შემდგომი მოწონების ფაქტი კანონიერი წარმომადგენლის მხრიდან, კაზუსის მიხედვით კი არათუ მოწონების ფაქტი იკვეთება, არამედ მშობლები ითხოვენ არსებული გარიგების ბათილობას, შესაბამისად არ გვაქვს შემდგომი მოწონებაც. ბოლოს კი არ უნდა არ უნდა დასტურდებოდეს სარგებლის მიღება არასრულწლოვანის მიერ, კოდექსის 63-ე მუხლის პირველ ნაწილში ნახსენები სარგებელი თავის თავში არ მოიაზრებს მატერიალურ სარგებელს, კერძოდ სარგებელში იგულისხმება სამართლებრივი სარგებელი, კონკრეტულად კი აქ იგულისხმება შემთხვევა როდესაც პირს არ წარმოეშობა ვალდებულება და წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, მაგრამ ნინომ რახან დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება, ეს ხელშეკრულება თავისი ბუნებით არის ორმხრივმავალდებულებელი, შესაბამისად არ დასტურდება სარგებლის მიღებაც. დასკვნა- ნინოს მშობლებს გარიგების ბათილად მოთხოვნის უფლება აქვთ სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე.
1) 1.17 წლის გიორგი ,,ალტაოქეი'' მობილური ტელ. გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგიმ ,,ალტაოქეისთან" დადო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა გიორგის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები გიორგის თავისუფალი განკარგვის მიზნით გადასცემდნენ თანხას.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა. მოთხოვნა არ წარმოიშვა. გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
2) 2.ლევანი თემურის ერტადერთი შვილი ღვინის ბიზნესი მცხეთა მიწის ნაკვეთი ლევანს შესაძლოა ჰქონდეს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის. სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ თემური არის 17 წლის. შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემურსა და უჩას შორის დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად,თემურის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, თემურიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მამამ მოითხოვა გარიგების ბათილობა. შესაბამისად, ბუნებრივია მათ არ მოიწონეს გარიგება. ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით თემურსს წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი თემურისათვისთვის.თუმცა თემურის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია კანონიერი წარმომადგენლის მიერ 16 წლის ასაკს მიღწეული არასრულწლოვანისათვის საწარმოს დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭება.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემური არის 17 წლის არასრულწლოვანი,მამამ მას გადასცა ღვინის ბიზნესი დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭებით.თუმცა ემანსიპაციის ეს შემთხვევა სახეზე არ გვაქვს ამავე მუხლის(65-ის მე-2) საფუძველზე.ვინაიდან,ეს მუხლი შეუზღუდავი ქმედუნარიანობის მინიჭებას ითვალისწინებს მხოლოდ ამ სფეროსათვის ჩვეულებრივ ურთიერთობებში. კაზუსიდან კი დგინდება,რომ თემურმა მიწა შეიძინა პირადი მიზნებისათვის(ქალაქის ხმაურისაგან მოსაშორებლად).შესაბამისად სახეზე არ გვაქვს ემანსიპაციის ეს ფორმა. მოთხოვნა წარმოიშვა. ლევანს აქვს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
3) 3.16 წლის გიორგი ოცნება ველოსიპედზე, ბიძა ლევანი ჩუქნის დდეიზე გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ ხელშეკრულების ბათილად ცნობის უფლება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვოთ.
იმისათვის , რომ სახეზე იყოს 63-ე მუხლი საჭიროა სუბიექტი იყოს არასრულწლოვანი, აქედან გამომდინარე საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის, მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, სრულწლოვანია პირი, რომელმაც 18 წლის ასაკს მიაღწია- შესაბამისად გიროგი არასრულწლოვანია. რაც შეეხება მეორე ელემენტს ასევე საჭიროა კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის არარსებობა, ეს კი კაზუსიდან გამომდინარე ცალსახაა. გიორგიმ საჩუქრად მიიღო ველოსპედი, ანუ დაიდო ჩუქებოს ხელშეკრულება, ვინადან კოდექსის: 524-ე მუხლის მმიხედვით ჩუქების ხელშეკრულებით მჩუქებელი უსასყიდლოდ გადასცემს დასაჩუქრებულს ქონებას საკუთრებად მისი თანხმობით. გიორგი კი ამავე კოდექსის 525-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანხამად ხდება ნივთის მესაკუთრე ვინაიდან, მოძრავ ნივთზე ჩუქების ხელშეკრულება დადებულად ითვლება ქონების გადაცემის მომენტიდან. გამოდის რომ გიორგიმ ბიძისგან მოძრავი ქონება სავსებით ანონიერად მიიო, თუმცა არსებობს გარემოებები, როდესაც შესაძლოა ჩუქების ხეშეკრულების გაუქმება და ეს ყოველივე მოცემულია 529-ე მუხლში ამისდა მიუხედავად კი სახეზე არ გვაქვს ჩუქების განხორციელების არასამართელბრივი ქმედებები, თუმცა ვინაიდან გიორგი არასრულწლოვანია, მასზე მეურვეობასა და პასუხისმგებლობას ახხორციელებენ მისი მშბები, ამავდროულად კი საჩუქარს მიიჩნევენ მომეტებული საშიშროების გამომწვევად აქვთ უფლება. რომ ჩუექბის ხელშეკურლებასთან დაკავშირებით საკუთრი აზრი 63-3 მუხლის მიხედვით განახორციელონ.
გიორგის მშობლებს აქვთ ხელშეკრულების ბათილად ცნობის უფლება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვოთ.
4) 4.17 წლის გიორგი პერსონალური კომპირიდა მაღაზიაში ნასყიდობა მშობლების საკრედიტო ბარათით გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ ნასყიდობის ხელშეკრულების ბათილობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.მან ტექნიკის მაღაზიასთან დადო ნასყიდობის ხელშეკრულება.შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება.ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა შესაძლოა დადებული გარიგება იყოს ნამდვილი 65-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგიმ გადაიხადა მშობლების საკრედიტო ბარათით.ვინაიდან პრობლემა არ იკვეთება კაზუსში,ე.ი ის მას გადასცეს თავისუფალი განკარგვის მიზნით.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა. მოთხოვნა არ წარმოიშვა. გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
5) 5.16 წლის ნინო ოქროს სამაჯური ნაცნობი 500 ლარად, ჰიპოთეზა- შესაძლოა ნინოს მშობლებს გარიგების ბათილად მოთხოვნის უფლება ჰქონდეთ სქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. კაზუსის მიხედვით ნინოს მშობლებს რომ წარმოეშვათ მოთხოვნის უფლება უნდა არსებობდეს კოდექსის 63-ე მუხლით გათვალისწინებული ყველა ელემენტი სახეზე, კერძოდ არასრულწლოვნის მიერ უნდა იყოს ორმხრივი გარიგება დადებული, ეს უნდა იყოს კანონიერი წარმომადგენლის აუცილებელი თანხმობის გარეშე, ასევე კანონიერი წარმომადგენელი არ უნდა იწონებდეს დადებულ ხელშეკრულებას და ასევე არ უნდა იღებდეს არასრულწლოვანი სარგებლის. რაც შეეხება პირველ ელემენტს სახეზე უნდა იყოს არასრულწლოვანი და მის მიერ დადებული უნდა იქნეს ორმხრივი გარიგება, კაზუსის მიხედვბით ნინო არის 16 წლის, სამოქალაქო კოდექსის მე-12-ე მუხლის პირველი და მეორე ნაწილის მიხედვით არასრულწლოვანია შვიდიდან თვრამეტ წლამდე ასაკის პირი, შესაბნამისად სახეზე გვყავს არასრულწლოვანი. რაც შეეხება მეორე ელემენტს კაზუსის მიხედვით კანონიერი წარმომადგენლის აუცილებელი თანხმობა არ იყოს სახეზე და ამ თანხმობის გარეშე დადო ნინომ ნასყიდობის ხელშეკრულება, შესაბამისად დასტურდება მეორე ელმენტის აესებობაც. მესამე ელემენტი არის ის, რომ არ უნდა იყოს შემდგომი მოწონების ფაქტი კანონიერი წარმომადგენლის მხრიდან, კაზუსის მიხედვით კი არათუ მოწონების ფაქტი იკვეთება, არამედ მშობლები ითხოვენ არსებული გარიგების ბათილობას, შესაბამისად არ გვაქვს შემდგომი მოწონებაც. ბოლოს კი არ უნდა არ უნდა დასტურდებოდეს სარგებლის მიღება არასრულწლოვანის მიერ, კოდექსის 63-ე მუხლის პირველ ნაწილში ნახსენები სარგებელი თავის თავში არ მოიაზრებს მატერიალურ სარგებელს, კერძოდ სარგებელში იგულისხმება სამართლებრივი სარგებელი, კონკრეტულად კი აქ იგულისხმება შემთხვევა როდესაც პირს არ წარმოეშობა ვალდებულება და წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, მაგრამ ნინომ რახან დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება, ეს ხელშეკრულება თავისი ბუნებით არის ორმხრივმავალდებულებელი, შესაბამისად არ დასტურდება სარგებლის მიღებაც. დასკვნა- ნინოს მშობლებს გარიგების ბათილად მოთხოვნის უფლება აქვთ სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე.
1) 1.17 წლის გიორგი ,,ალტაოქეი'' მობილური ტელ. გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგიმ ,,ალტაოქეისთან" დადო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა გიორგის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები გიორგის თავისუფალი განკარგვის მიზნით გადასცემდნენ თანხას.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა. მოთხოვნა არ წარმოიშვა. გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
2) 2.ლევანი თემურის ერტადერთი შვილი ღვინის ბიზნესი მცხეთა მიწის ნაკვეთი ლევანს შესაძლოა ჰქონდეს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის. სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ თემური არის 17 წლის. შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემურსა და უჩას შორის დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად,თემურის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, თემურიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მამამ მოითხოვა გარიგების ბათილობა. შესაბამისად, ბუნებრივია მათ არ მოიწონეს გარიგება. ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით თემურსს წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი თემურისათვისთვის.თუმცა თემურის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია კანონიერი წარმომადგენლის მიერ 16 წლის ასაკს მიღწეული არასრულწლოვანისათვის საწარმოს დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭება.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემური არის 17 წლის არასრულწლოვანი,მამამ მას გადასცა ღვინის ბიზნესი დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭებით.თუმცა ემანსიპაციის ეს შემთხვევა სახეზე არ გვაქვს ამავე მუხლის(65-ის მე-2) საფუძველზე.ვინაიდან,ეს მუხლი შეუზღუდავი ქმედუნარიანობის მინიჭებას ითვალისწინებს მხოლოდ ამ სფეროსათვის ჩვეულებრივ ურთიერთობებში. კაზუსიდან კი დგინდება,რომ თემურმა მიწა შეიძინა პირადი მიზნებისათვის(ქალაქის ხმაურისაგან მოსაშორებლად).შესაბამისად სახეზე არ გვაქვს ემანსიპაციის ეს ფორმა. მოთხოვნა წარმოიშვა. ლევანს აქვს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
3) 3.16 წლის გიორგი ოცნება ველოსიპედზე, ბიძა ლევანი ჩუქნის დდეიზე გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ ხელშეკრულების ბათილად ცნობის უფლება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვოთ.
იმისათვის , რომ სახეზე იყოს 63-ე მუხლი საჭიროა სუბიექტი იყოს არასრულწლოვანი, აქედან გამომდინარე საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის, მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, სრულწლოვანია პირი, რომელმაც 18 წლის ასაკს მიაღწია- შესაბამისად გიროგი არასრულწლოვანია. რაც შეეხება მეორე ელემენტს ასევე საჭიროა კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის არარსებობა, ეს კი კაზუსიდან გამომდინარე ცალსახაა. გიორგიმ საჩუქრად მიიღო ველოსპედი, ანუ დაიდო ჩუქებოს ხელშეკრულება, ვინადან კოდექსის: 524-ე მუხლის მმიხედვით ჩუქების ხელშეკრულებით მჩუქებელი უსასყიდლოდ გადასცემს დასაჩუქრებულს ქონებას საკუთრებად მისი თანხმობით. გიორგი კი ამავე კოდექსის 525-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანხამად ხდება ნივთის მესაკუთრე ვინაიდან, მოძრავ ნივთზე ჩუქების ხელშეკრულება დადებულად ითვლება ქონების გადაცემის მომენტიდან. გამოდის რომ გიორგიმ ბიძისგან მოძრავი ქონება სავსებით ანონიერად მიიო, თუმცა არსებობს გარემოებები, როდესაც შესაძლოა ჩუქების ხეშეკრულების გაუქმება და ეს ყოველივე მოცემულია 529-ე მუხლში ამისდა მიუხედავად კი სახეზე არ გვაქვს ჩუქების განხორციელების არასამართელბრივი ქმედებები, თუმცა ვინაიდან გიორგი არასრულწლოვანია, მასზე მეურვეობასა და პასუხისმგებლობას ახხორციელებენ მისი მშბები, ამავდროულად კი საჩუქარს მიიჩნევენ მომეტებული საშიშროების გამომწვევად აქვთ უფლება. რომ ჩუექბის ხელშეკურლებასთან დაკავშირებით საკუთრი აზრი 63-3 მუხლის მიხედვით განახორციელონ.
გიორგის მშობლებს აქვთ ხელშეკრულების ბათილად ცნობის უფლება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვოთ.
4) 4.17 წლის გიორგი პერსონალური კომპირიდა მაღაზიაში ნასყიდობა მშობლების საკრედიტო ბარათით გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ ნასყიდობის ხელშეკრულების ბათილობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.მან ტექნიკის მაღაზიასთან დადო ნასყიდობის ხელშეკრულება.შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება.ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა შესაძლოა დადებული გარიგება იყოს ნამდვილი 65-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგიმ გადაიხადა მშობლების საკრედიტო ბარათით.ვინაიდან პრობლემა არ იკვეთება კაზუსში,ე.ი ის მას გადასცეს თავისუფალი განკარგვის მიზნით.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა. მოთხოვნა არ წარმოიშვა. გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
5) 5.16 წლის ნინო ოქროს სამაჯური ნაცნობი 500 ლარად, ჰიპოთეზა- შესაძლოა ნინოს მშობლებს გარიგების ბათილად მოთხოვნის უფლება ჰქონდეთ სქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. კაზუსის მიხედვით ნინოს მშობლებს რომ წარმოეშვათ მოთხოვნის უფლება უნდა არსებობდეს კოდექსის 63-ე მუხლით გათვალისწინებული ყველა ელემენტი სახეზე, კერძოდ არასრულწლოვნის მიერ უნდა იყოს ორმხრივი გარიგება დადებული, ეს უნდა იყოს კანონიერი წარმომადგენლის აუცილებელი თანხმობის გარეშე, ასევე კანონიერი წარმომადგენელი არ უნდა იწონებდეს დადებულ ხელშეკრულებას და ასევე არ უნდა იღებდეს არასრულწლოვანი სარგებლის. რაც შეეხება პირველ ელემენტს სახეზე უნდა იყოს არასრულწლოვანი და მის მიერ დადებული უნდა იქნეს ორმხრივი გარიგება, კაზუსის მიხედვბით ნინო არის 16 წლის, სამოქალაქო კოდექსის მე-12-ე მუხლის პირველი და მეორე ნაწილის მიხედვით არასრულწლოვანია შვიდიდან თვრამეტ წლამდე ასაკის პირი, შესაბნამისად სახეზე გვყავს არასრულწლოვანი. რაც შეეხება მეორე ელემენტს კაზუსის მიხედვით კანონიერი წარმომადგენლის აუცილებელი თანხმობა არ იყოს სახეზე და ამ თანხმობის გარეშე დადო ნინომ ნასყიდობის ხელშეკრულება, შესაბამისად დასტურდება მეორე ელმენტის აესებობაც. მესამე ელემენტი არის ის, რომ არ უნდა იყოს შემდგომი მოწონების ფაქტი კანონიერი წარმომადგენლის მხრიდან, კაზუსის მიხედვით კი არათუ მოწონების ფაქტი იკვეთება, არამედ მშობლები ითხოვენ არსებული გარიგების ბათილობას, შესაბამისად არ გვაქვს შემდგომი მოწონებაც. ბოლოს კი არ უნდა არ უნდა დასტურდებოდეს სარგებლის მიღება არასრულწლოვანის მიერ, კოდექსის 63-ე მუხლის პირველ ნაწილში ნახსენები სარგებელი თავის თავში არ მოიაზრებს მატერიალურ სარგებელს, კერძოდ სარგებელში იგულისხმება სამართლებრივი სარგებელი, კონკრეტულად კი აქ იგულისხმება შემთხვევა როდესაც პირს არ წარმოეშობა ვალდებულება და წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, მაგრამ ნინომ რახან დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება, ეს ხელშეკრულება თავისი ბუნებით არის ორმხრივმავალდებულებელი, შესაბამისად არ დასტურდება სარგებლის მიღებაც. დასკვნა- ნინოს მშობლებს გარიგების ბათილად მოთხოვნის უფლება აქვთ სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე.
1) 1.17 წლის გიორგი ,,ალტაოქეი'' მობილური ტელ. გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგიმ ,,ალტაოქეისთან" დადო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა გიორგის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები გიორგის თავისუფალი განკარგვის მიზნით გადასცემდნენ თანხას.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა. მოთხოვნა არ წარმოიშვა. გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
2) 2.ლევანი თემურის ერტადერთი შვილი ღვინის ბიზნესი მცხეთა მიწის ნაკვეთი ლევანს შესაძლოა ჰქონდეს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის. სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ თემური არის 17 წლის. შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემურსა და უჩას შორის დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად,თემურის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, თემურიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მამამ მოითხოვა გარიგების ბათილობა. შესაბამისად, ბუნებრივია მათ არ მოიწონეს გარიგება. ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით თემურსს წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი თემურისათვისთვის.თუმცა თემურის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია კანონიერი წარმომადგენლის მიერ 16 წლის ასაკს მიღწეული არასრულწლოვანისათვის საწარმოს დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭება.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემური არის 17 წლის არასრულწლოვანი,მამამ მას გადასცა ღვინის ბიზნესი დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭებით.თუმცა ემანსიპაციის ეს შემთხვევა სახეზე არ გვაქვს ამავე მუხლის(65-ის მე-2) საფუძველზე.ვინაიდან,ეს მუხლი შეუზღუდავი ქმედუნარიანობის მინიჭებას ითვალისწინებს მხოლოდ ამ სფეროსათვის ჩვეულებრივ ურთიერთობებში. კაზუსიდან კი დგინდება,რომ თემურმა მიწა შეიძინა პირადი მიზნებისათვის(ქალაქის ხმაურისაგან მოსაშორებლად).შესაბამისად სახეზე არ გვაქვს ემანსიპაციის ეს ფორმა. მოთხოვნა წარმოიშვა. ლევანს აქვს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
3) 3.16 წლის გიორგი ოცნება ველოსიპედზე, ბიძა ლევანი ჩუქნის დდეიზე გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ ხელშეკრულების ბათილად ცნობის უფლება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვოთ.
იმისათვის , რომ სახეზე იყოს 63-ე მუხლი საჭიროა სუბიექტი იყოს არასრულწლოვანი, აქედან გამომდინარე საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის, მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, სრულწლოვანია პირი, რომელმაც 18 წლის ასაკს მიაღწია- შესაბამისად გიროგი არასრულწლოვანია. რაც შეეხება მეორე ელემენტს ასევე საჭიროა კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის არარსებობა, ეს კი კაზუსიდან გამომდინარე ცალსახაა. გიორგიმ საჩუქრად მიიღო ველოსპედი, ანუ დაიდო ჩუქებოს ხელშეკრულება, ვინადან კოდექსის: 524-ე მუხლის მმიხედვით ჩუქების ხელშეკრულებით მჩუქებელი უსასყიდლოდ გადასცემს დასაჩუქრებულს ქონებას საკუთრებად მისი თანხმობით. გიორგი კი ამავე კოდექსის 525-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანხამად ხდება ნივთის მესაკუთრე ვინაიდან, მოძრავ ნივთზე ჩუქების ხელშეკრულება დადებულად ითვლება ქონების გადაცემის მომენტიდან. გამოდის რომ გიორგიმ ბიძისგან მოძრავი ქონება სავსებით ანონიერად მიიო, თუმცა არსებობს გარემოებები, როდესაც შესაძლოა ჩუქების ხეშეკრულების გაუქმება და ეს ყოველივე მოცემულია 529-ე მუხლში ამისდა მიუხედავად კი სახეზე არ გვაქვს ჩუქების განხორციელების არასამართელბრივი ქმედებები, თუმცა ვინაიდან გიორგი არასრულწლოვანია, მასზე მეურვეობასა და პასუხისმგებლობას ახხორციელებენ მისი მშბები, ამავდროულად კი საჩუქარს მიიჩნევენ მომეტებული საშიშროების გამომწვევად აქვთ უფლება. რომ ჩუექბის ხელშეკურლებასთან დაკავშირებით საკუთრი აზრი 63-3 მუხლის მიხედვით განახორციელონ.
გიორგის მშობლებს აქვთ ხელშეკრულების ბათილად ცნობის უფლება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვოთ.
4) 4.17 წლის გიორგი პერსონალური კომპირიდა მაღაზიაში ნასყიდობა მშობლების საკრედიტო ბარათით გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ ნასყიდობის ხელშეკრულების ბათილობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.მან ტექნიკის მაღაზიასთან დადო ნასყიდობის ხელშეკრულება.შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება.ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა შესაძლოა დადებული გარიგება იყოს ნამდვილი 65-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგიმ გადაიხადა მშობლების საკრედიტო ბარათით.ვინაიდან პრობლემა არ იკვეთება კაზუსში,ე.ი ის მას გადასცეს თავისუფალი განკარგვის მიზნით.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა. მოთხოვნა არ წარმოიშვა. გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
5) 5.16 წლის ნინო ოქროს სამაჯური ნაცნობი 500 ლარად, ჰიპოთეზა- შესაძლოა ნინოს მშობლებს გარიგების ბათილად მოთხოვნის უფლება ჰქონდეთ სქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. კაზუსის მიხედვით ნინოს მშობლებს რომ წარმოეშვათ მოთხოვნის უფლება უნდა არსებობდეს კოდექსის 63-ე მუხლით გათვალისწინებული ყველა ელემენტი სახეზე, კერძოდ არასრულწლოვნის მიერ უნდა იყოს ორმხრივი გარიგება დადებული, ეს უნდა იყოს კანონიერი წარმომადგენლის აუცილებელი თანხმობის გარეშე, ასევე კანონიერი წარმომადგენელი არ უნდა იწონებდეს დადებულ ხელშეკრულებას და ასევე არ უნდა იღებდეს არასრულწლოვანი სარგებლის. რაც შეეხება პირველ ელემენტს სახეზე უნდა იყოს არასრულწლოვანი და მის მიერ დადებული უნდა იქნეს ორმხრივი გარიგება, კაზუსის მიხედვბით ნინო არის 16 წლის, სამოქალაქო კოდექსის მე-12-ე მუხლის პირველი და მეორე ნაწილის მიხედვით არასრულწლოვანია შვიდიდან თვრამეტ წლამდე ასაკის პირი, შესაბნამისად სახეზე გვყავს არასრულწლოვანი. რაც შეეხება მეორე ელემენტს კაზუსის მიხედვით კანონიერი წარმომადგენლის აუცილებელი თანხმობა არ იყოს სახეზე და ამ თანხმობის გარეშე დადო ნინომ ნასყიდობის ხელშეკრულება, შესაბამისად დასტურდება მეორე ელმენტის აესებობაც. მესამე ელემენტი არის ის, რომ არ უნდა იყოს შემდგომი მოწონების ფაქტი კანონიერი წარმომადგენლის მხრიდან, კაზუსის მიხედვით კი არათუ მოწონების ფაქტი იკვეთება, არამედ მშობლები ითხოვენ არსებული გარიგების ბათილობას, შესაბამისად არ გვაქვს შემდგომი მოწონებაც. ბოლოს კი არ უნდა არ უნდა დასტურდებოდეს სარგებლის მიღება არასრულწლოვანის მიერ, კოდექსის 63-ე მუხლის პირველ ნაწილში ნახსენები სარგებელი თავის თავში არ მოიაზრებს მატერიალურ სარგებელს, კერძოდ სარგებელში იგულისხმება სამართლებრივი სარგებელი, კონკრეტულად კი აქ იგულისხმება შემთხვევა როდესაც პირს არ წარმოეშობა ვალდებულება და წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, მაგრამ ნინომ რახან დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება, ეს ხელშეკრულება თავისი ბუნებით არის ორმხრივმავალდებულებელი, შესაბამისად არ დასტურდება სარგებლის მიღებაც. დასკვნა- ნინოს მშობლებს გარიგების ბათილად მოთხოვნის უფლება აქვთ სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე.
გამოკითხვის წესი
ნებისმიერი პირი, რომელიც შესაძლებელია ფლობდეს საქმისათვის მნიშვნელოვან ინფორმაციას, ნებაყოფლობით შეიძლება გამოკითხულ იქნეს მხარეთა მიერ. დაუშვებელია, გამოსაკითხი პირი აიძულონ, წარმოადგინოს მტკიცებულება ან გასცეს ინფორმაცია. 2. გამოსაკითხ პირს უფლება აქვს, საკუთარი ხარჯით ისარგებლოს ადვოკატის მომსახურებით, არ გასცეს ინფორმაცია საკუთარი თავის ან/და ახლო ნათესავის წინააღმდეგ. გამოკითხვის ჩამტარებელმა მხარემ გამოსაკითხ პირს ამ უფლებების, აგრეთვე ამ კოდექსის 50-ე მუხლით გათვალისწინებული უფლებების შესახებ განმარტება გამოკითხვის დაწყებამდე უნდა მისცეს. 3. გამოკითხვის წინ უნდა დადგინდეს გამოსაკითხი პირის ვინაობა და სხვა აუცილებელი ინფორმაცია. ეს ინფორმაცია უნდა აღინიშნოს გამოკითხვის ოქმში. 4. გამოკითხვის ჩამტარებელი მხარე ვალდებულია გამოსაკითხ პირს განუმარტოს, რომ გამოკითხვა ნებაყოფლობითია. განმარტების შესახებ უნდა აღინიშნოს გამოკითხვის ოქმში. 5. გამოსაკითხი პირი გამოკითხვაზე როგორც თანხმობის, ისე უარის თქმის შემთხვევაში ვალდებულია გამომკითხველს თავისი პირადი მონაცემების შესახებ სწორი ინფორმაცია მიაწოდოს. 6. გამოსაკითხი პირი გამოკითხვაზე თანხმობის შემთხვევაში ვალდებულია გამოკითხვის ჩამტარებელ მხარეს საქმესთან დაკავშირებით მისთვის ცნობილი გარემოებების შესახებ სწორი ინფორმაცია მიაწოდოს. 7. გამოკითხვის ჩამტარებელი მხარე ვალდებულია გამოსაკითხი პირი წერილობით გააფრთხილოს ცრუ დასმენისათვის (საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 373-ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაული) და ცრუ ინფორმაციის მიწოდებისათვის (საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 370-ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაული) მოსალოდნელი სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის შესახებ. გაფრთხილების შესახებ უნდა აღინიშნოს გამოკითხვის ოქმში. 8. გამოსაკითხი პირის მიერ გამოკითხვაზე უარის თქმის შემთხვევაში მხარე უფლებამოსილია გამოსაკითხ პირს განუმარტოს, რომ იგი შეიძლება დაბარებულ იქნეს მაგისტრატ მოსამართლესთან ჩვენების მისაცემად, რომ ჩვენების მიცემა სავალდებულოა და ამ ვალდებულების შეუსრულებლობა გამოსაკითხი პირის სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას გამოიწვევს. ეს ინფორმაცია უნდა აღინიშნოს ოქმში. 9. გამოკითხვისას შესაძლებელია ხმის ან/და გამოსახულების ჩამწერი ტექნიკური საშუალებების გამოყენება. გამოსაკითხ პირს მათი გამოყენების შესახებ წინასწარ უნდა ეცნობოს. 10. თუ ეს კოდექსი ბრალდებულის მიმართ ამ მუხლის დებულებებისგან განსხვავებულ წესს არ ადგენს, ამ მუხლის დებულებები ბრალდებულზედაც ვრცელდება. 11. პროკურორი ან პროკურორის თანხმობით გამომძიებელი უფლებამოსილია დისტანციურად, ელექტრონული საშუალებების გამოყენებით გამოკითხოს უცხო სახელმწიფოს ტერიტორიაზე მყოფი პირი სამართლებრივი დახმარების აღმოჩენის შესახებ შუამდგომლობის გაგზავნის გარეშე, თუ ამგვარი წესით პირის გამოკითხვა დაშვებულია საქართველოს შესაბამისი საერთაშორისო ხელშეკრულებით, ამ პირის ადგილსამყოფელი სახელმწიფოს სამართლით ან/და ამ სახელმწიფოს ნათლად ჩამოყალიბებული პრაქტიკით. 12. დაუშვებელია ამ მუხლის მე-11 ნაწილით დადგენილი წესით პირის გამოკითხვა, თუ გამოსაკითხ პირს გამოკითხვაზე პირდაპირი და აშკარა თანხმობა არ გამოუხატავს. 13. ამ მუხლის მე-11 და მე-12 ნაწილებით დადგენილი წესით ასევე შესაძლებელია გამოძიების ეტაპზე პირის დაკითხვა.
მოწმე არის – პირი, რომელმაც შეიძლება იცოდეს სისხლის სამართლის საქმის გარემოებათა დასადგენად საჭირო მონაცემი. პირი მოწმის სტატუსსა და უფლება-მოვალეობებს იძენს სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის თაობაზე გაფრთხილებისა და ფიცის დადების შემდეგ. მოწმეს უნდა გააჩნდეს უნარი აღიქვას, დაიმახსოვროს, გაიხსენოს და მოგვიანებით გადმოსცეს საქმისთვის საჭირო მონაცემი. ამასთანავე უნდა ესმოდეს ფიცის დადების შესახებ. მოწმედ არ მიღების სავარაუდოობა შეიძლება იყოს მაშინ თუ სახეზეა ფსიქიკური ავადმყოფობა და ფიზიკური ნაკლი. ყრუ მუნჯის დაკითხვა ხდება შესაბამისი ცოდნის მქონე პირის მეშვეობით. მძიმედ დაავადებულის ექიმის ნებართვით.
გამოძიების დროს პორის მოწმედ დაკითხვისწესი - კონფრონტაციის უფლება - როცა დაცვის მხარეს შესაძლებლობა აქვს უშუალოდ მიიღოს მონაწილეობა მოწმის დაკითხვაში და შეამოწმოს მისი სანდოობა. ბრალდებულს უფლება აქვს უარი თქვას ამ უფლებაზე და არ მიიღოს მონაწილეობა მოწმის დაკითხვაში. თუ ბრალდებულს მიეცა შესაძლებლობა, მონაწილეობა მიიღოს მაგისტრატ მოსამართლესთან მოწმის დაკითხვაში და მან ამ უფლებით საკუთარი სურვილითა და ნებით არ ისარგებლა, მისი უფლება კონფრონტაციაზე არ ირღვევა. დეპონირებული ჩვენების გამოქვეყნება - თუ მოწმე არ გამოცხადდა სასამართლოში საქმის არსებითი განხილვის სხდომაზე ჩვენების მისაცემად, მისი გამოკითხვის გზით მიღებული ინფორმაციის ან გამოძიების დროს ამ კოდექსის 114-ე მუხლის შესაბამისად მიცემული ჩვენების საქმის არსებითი განხილვის სხდომაზე საჯაროდ წაკითხვა, აგრეთვე მიღებული ინფორმაციის/ჩვენების აუდიო- ან ვიდეოჩანაწერის მოსმენა (დემონსტრირება) დასაშვებია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მოწმე გარდაიცვალა, საქართველოში არ იმყოფება, მისი ადგილსამყოფელი უცნობია ან ამოწურულია სასამართლოს წინაშე მისი წარდგენის ყველა გონივრული შესაძლებლობა და გამოკითხვა/დაკითხვა ამ კოდექსით დადგენილი წესით ჩატარდა. არ შეიძლება გამამტყუნებელ განაჩენს საფუძვლად მხოლოდ აღნიშნული მტკიცებულება დაედოს. თუ მოწმე გამოცხადდა სასამართლოში საქმის არსებითი განხილვის სხდომაზე ჩვენების მისაცემად, მხარე უფლებამოსილია მოითხოვოს მისი გამოკითხვის ოქმის ან მის მიერ ამ კოდექსის 114-ე მუხლის შესაბამისად მიცემული ჩვენების მთლიანად ან ნაწილობრივ საჯაროდ წაკითხვა, აგრეთვე ამ ჩვენების აუდიო- ან ვიდეოჩანაწერის მოსმენა (დემონსტრირება). სასამართლო ვალდებულია დააკმაყოფილოს ეს მოთხოვნა. გამოძიების სტადიაზე მოწმის დაკითხვა - გამოძიების სტადიაზე მოწმის დაკითხვა ხდება მხარის შუამდგომლობის საფუძველზე. მოწმე იკითხება სასამართლოში მაგისტრატი მოსამართლის (იქ, სადაც არ არის მაგისტრატი მოსამართლე რაიონული და საქალაქო სასამართლოს მოსამართლის) წინაშე. მხარემ პირის მოწმის სახით დაკითხვის თაობაზე უნდა მიმართოს სასამართლოს გამოძიების ადგილის ან მოწმის ადგილსამყოფელის მიხედვით. პირი გამოძიების სტადიაზე მოწმედ შეიძლება დაიკითხოს შემდეგი გარემოებების არსებობისას: არსებობს მისი სიცოცხლის მოსპობის ან ჯანმრთელობის გაუარესების რეალური საფრთხე, რამაც შეიძლება ხელი შეუშალოს მის დაკითხვას საქმის არსებითი განხილვის დროს. – იგი დიდი ხნით ტოვებს საქართველოს ტერიტორიას. – საქმის სასამართლოში არსებითად განსახილველად წარმართვისათვის აუცილებელი მტკიცებულების სხვა წყაროებიდან მოპოვება საჭიროებს არაგონივრულ ძალისხმევას. – ეს აუცილებელია დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენებასთან დაკავშირებით. მხარე, იქნება ეს ბრალდების თუ დაცვის, თავად იღებს გადაწყვეტილებას მიმართოს სასამართლოს შუამდგომლობით მოწმის გამოძიების ეტაპზე დაკითხვის მოთხოვნით. მაგალითად, თუ მოწმე დაავადებულია ისეთი დავადებით, რომ არსებობს მისი სიცოცხლის მოსპობის ან ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუარესების საფრთხე, რის გამოც შეიძლება ხელი შეეშალოს საქმის არსებითი განხილვის დროს მის დაკითხვას, ასეთ შემთხვევაში მხარემ უნდა მიმართოს სასამართლოს ამ პირის მოწმის სახით დაკითხვის მოთხოვნით. შუამდგომლობას უნდა ერთვოდეს დოკუმენტები, რაც დაადასტურებს იმას, რომ მოწმის სახით დასაკითხი პირი ფლობს საქმისათვის მნიშვნელოვან ინფორმაციას და ასევე დოკუმენტი პირის ჯანმრთელობის მდგომარეობასთან დაკავშირებით. გამოძიების სტადიაზე პირის დაკითხვა უნდა განხორციელდეს ყველა იმ წესის დაცვით, რაც გათვალისწინებულია მოწმის დაკითხვისათვის. მაგისტრატი სასამართლოს წინაშე ჩვენების მიცემა სავალდებულოა და ჩვენების მიცემაზე უარის თქმა იწვევს სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას. დასაკითხ პირს იძახებენ სასამართლო უწყებით. პირის დაკითხვა უნდა მოხდეს მხარეთა მონაწილეობით, რომელთაც კანონით დადგენილი წესით უნდა ეცნობოთ პირის დაკითხვის დროის თაობაზე, თუმცა მეორე მხარის (მხარე, რომელიც არ არის შუამდგომლობის ავტორი) გამოუცხადებლობა არ აბრკოლებს დაკითხვის წარმოებას. ზოგ შემთხვევაში მხარის შუამდგომლობის საფუძველზე პირის დაკითხვა შესაძლებელია განხორციელდეს მეორე მხარის ინფორმირებისა და დასწრების გარეშე. ასეთი შუამდგომლობა უნდა იყოს დასაბუთებული და უნდა გამომდინარეობდეს მართლმსაჯულების ინტერესებიდან. თუმცა გადაწყვეტილებას იმის თაობაზე, დაკითხულ იქნეს თუ არა პირი მეორე მხარის ინფორმირებისა და მონაწილეობის გარეშე, იღებს სასამართლო.
20/06/2023 14:4
5
პრივილეგირებული მოწმე. 50 მუხლი ზოგადად ჩვენების მიცემა მოწმის ვალდებულებაა. თუმცაღა გამონაკლისებიც არსებობს. ჩვენების მიცემაზე უარის თქმა მოწმის სუბიექტური უფლებაა. მოწმის უფლება უარის თქმაზე კონსტიტუციური უფლებაა და არავინ არის ვალდებული ჩვენება მისცეს თავისი ან ახლობლის წინააღმდეგ. ასევე მოწმის უარის უფლება ზღუდავს ჭეშმარიტების დადგენის პრინციპს. უარის თქმის უფლებამოს მოწმეებს ეკისრებათ გამოცხადების ვალდებულება. გამოუცხადებლობის შემთხვევაში მათზე ვრცელდება მოწმის იძულების წესით წარმოდგენის წესები. თუ მოწმე გადაწყვეტს ჩვენების მიცემას და ჩვენებაზე უარის უფლებით არ ისარგებლებს, მასზე ვრცელდება მოწმის ყველა უფლება მოვალეობები, მათ შორის სიმართლის თქმაც. მოწმის მიერ ჩვენების მიცემაზე სამართლებრივ-პოლიტიკური საფუძვლებია: 1. მოწმის დაცვა 2. ინდივიდუალური - კონფლიქტური სიტუაციების თავიდან აცილება 3. მსხვერპლი - მოწმის დაცვა 4. საიდუმლოების დაცვა - მოწმეები რომელთა საქმიანობა პროფესიული საიდუმლოების დაცვასთან არის დაკავშირებული თვითონ იღებს გადაწყ დაკთხვისას გაამჟღავნოს თუ არა ინფორმაცია.
არსებობს ჩვენებაზე უარის თქმის უფლების 2 სახე: შეუზღუდავი - ეს გულისხმობს მოწმის უფლებას უარი თქვას ნებისმიერი ინფ გაცემაზე. მაგალითად ნათესავის მიმართ. შეზღუდული - ნიშნავს, უარის თქმას მხოლოდ იმ ინფ მიცემაზე რომელიც მოწმის სამსახურთან ან პროფესიასთანაა კავშირში.
1. მოწმედ დაკითხვისა და საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ინფორმაციის შემცველი საგნის, დოკუმენტის, ნივთიერების ან სხვა ობიექტის გადაცემის ვალდებულება არ ეკისრება: ა) ადვოკატს – იმ გარემოების შესახებ, რომელიც მისთვის ცნობილი გახდა ამ საქმეში ადვოკატის მოვალეობის შესრულებასთან დაკავშირებით; ბ) ადვოკატს, რომელიც იურიდიულ დახმარებას უწევდა პირს დაცვის მიღებამდე, – იმ გარემოების შესახებ, რომელიც მისთვის ცნობილი გახდა იურიდიული დახმარების გაწევასთან დაკავშირებით; გ) სასულიერო პირს – იმ გარემოების შესახებ, რომელიც მისთვის ცნობილი გახდა აღსარების ან სხვაგვარად განდობის შედეგად; დ) ბრალდებულის ახლო ნათესავს; ე) სახალხო დამცველს ან მის მიერ უფლებამოსილ პირს – იმ ფაქტის გამო, რომელიც მას გაანდეს, როგორც სახალხო დამცველს; ე 1) პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახურის უფროსს − პერსონალურ მონაცემთა დამუშავების კანონიერების კონტროლისა და ფარული საგამოძიებო მოქმედებების ჩატარებისა და ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელ მონაცემთა ცენტრალურ ბანკში განხორციელებული აქტივობების კონტროლის ფუნქციების შესრულებასთან დაკავშირებით, იმ ფაქტის გამო, რომელიც მას გაანდეს, როგორც პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახურის უფროსს; ვ) საქართველოს პარლამენტის წევრს – იმ ფაქტის გამო, რომელიც მას გაანდეს, როგორც წარმომადგენლობითი ორგანოს წევრს; ზ) მოსამართლეს – იმ გარემოების შესახებ, რომელიც სასამართლოს თათბირის საიდუმლოებაა; ზ 1) მედიაციის მონაწილეს − იმ კონფიდენციალურ ინფორმაციასთან დაკავშირებით, რომელიც მისთვის ცნობილი გახდა მედიაციის პროცესში ან არსებითად გამომდინარეობს მედიაციის პროცესიდან, გარდა „მედიაციის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული შემთხვევისა, როდესაც კონფიდენციალური ინფორმაციის გამჟღავნება აუცილებელია განსაკუთრებით მძიმე დანაშაულის გამოძიების მიზნით; თ) ჟურნალისტს – პროფესიული საქმიანობისას მიღებულ ინფორმაციასთან დაკავშირებით; ი) ადამიანით ვაჭრობის (ტრეფიკინგის) მსხვერპლს – მოსაფიქრებელი ვადის განმავლობაში; კ) საქართველოს სახალხო დამცველთან შექმნილი სპეციალური პრევენციული ჯგუფის წევრს – იმ ფაქტის გამო, რომელიც მას გაანდეს პრევენციის ეროვნული მექანიზმის ფუნქციების შესრულებისას, თუ იგი არ დათანხმდება, მისცეს ჩვენება; ლ) ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს წევრს – იმ ფაქტის გამო, რომელიც მას გაანდეს, როგორც წარმომადგენლობითი ორგანოს წევრს. 2. არ შეიძლება გამოიკითხოს ან მოწმედ დაიკითხოს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ის პირი, რომელსაც შესაძლებლობის შეზღუდვის გამო არ შეუძლია სწორად აღიქვას, დაიმახსოვროს და აღიდგინოს საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებები და მიაწოდოს ინფორმაცია ან მისცეს ჩვენება. 3. სასამართლოს უფლება აქვს, მოწმის მოვალეობის შესრულებისაგან გაათავისუფლოს: ა) სამედიცინო მუშაკი, თუ მას პროფესიულად ევალება საექიმო (სამედიცინო) საიდუმლოების დაცვა; ბ) ნოტარიუსი, საჯარო მოსამსახურე, სახელმწიფო მოსამსახურე, სამხედრო მოსამსახურე და მასთან გათანაბრებული პირი, თუ მათ ნაკისრი აქვთ ვალდებულება, არ გაამჟღავნონ მიღებული ინფორმაციის წყარო და შინაარსი; გ) პირი, რომელიც სამუშაოზე იმ პირობით არის მიღებული, რომ არ გაამჟღავნებს კომერციულ ან საბანკო საიდუმლოებას; დ) კონტრტერორისტული ან/და სპეციალური ოპერაციის მონაწილე პირი (მის პროფესიულ მოვალეობასთან დაკავშირებით), რომლის საქმიანობაც გასაიდუმლოებულია და ამ საქმიანობის ამსახველი დოკუმენტები, მასალები და სხვა მონაცემები სახელმწიფო საიდუმლოებას მიეკუთვნება. 4. ამ მუხლის პირველი ნაწილის „ი“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული პირის მიერ − მოსაფიქრებელი ვადის განმავლობაში, იმავე ნაწილის „თ“ ქვეპუნქტით და ამავე მუხლის მე-3 ნაწილის „ა“−„გ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული პირების მიერ – იმ შემთხვევაში, თუ მათ საქართველოს კანონმდებლობით აკისრიათ თავიანთი საქმიანობის განხორციელებისას კონფიდენციალურობის დაცვის ვალდებულება და იმავდროულად აქვთ ინფორმაცია არასრულწლოვანის მიმართ საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 137-ე მუხლის მე-4 ნაწილის „გ“ ქვეპუნქტით, 138-ე მუხლის მე-3 ნაწილის „ბ“ და „გ“ ქვეპუნქტებით ან მე-4 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით, 139-ე მუხლის მე-2 ნაწილით, 140-ე ან 141-ე მუხლით, 253-ე მუხლის მე-5 ნაწილით, 254-ე მუხლის მე-4 ან მე-5 ნაწილით, 255-ე მუხლის მე-3, მე-4, მე-5, მე-6 ან მე-7 ნაწილით ან 255 1 ან 255 2 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულის ჩადენის თაობაზე, სურვილის შემთხვევაში, გამოკითხვის დროს ინფორმაციის მიწოდება ან მოწმის სახით ჩვენების მიცემა არ ჩაითვლება ზემოაღნიშნული ვალდებულების დარღვევად. 5. საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 126 1 მუხლით გათვალისწინებული ოჯახში ძალადობის ან იმავე კოდექსის 11 1 მუხლით გათვალისწინებული ოჯახური დანაშაულის სისხლის სამართლის საქმეზე ბრალდებულის ახლო ნათესავს, რომელსაც უშუალოდ ამ დანაშაულის შედეგად მიადგა მორალური, ფიზიკური ან ქონებრივი ზიანი, ამ მუხლის პირველი ნაწილით განსაზღვრული უფლებით სარგებლობამდე, დაკითხვის ჩამტარებელმა პირმა უნდა შესთავაზოს მოწმისა და დაზარალებულის კოორდინატორთან კონსულტაციის გავლა და შესაბამისი გადაწყვეტილების მიღებამდე 3-დღიანი მოსაფიქრებელი ვადით სარგებლობა.
ადვერსარობის პრინციპიდან გამომდინარე ბრალდებულს უფლება აქვსსაკუთარ საქმეზე ნებაყოფლობით მისცეს ჩვენება. ამ დროს ბრალდებული სარგებლობის მოწმის სტატუსით.ბრალდებულის მიერ მოწმის სახით ჩვენების მიცემამდე დადებული ფიცი არ ხელყოფს მის უფლებას, არ მისცეს მამხილებელი ჩვენება საკუთარი თავის ან ახლო ნათესავის წინააღმდეგ. ჩვენების მიცემაზე უარი არ შეიძლება შეფასდეს ბრალდებულის ბრალეულობის დამადასტურებელ მტკიცებულებად. ბრალდებულის სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობის მუქართ არ შეუძლიათ აიძულონ ჩვენების მიცემა. ის მოწმეა მხოლოდ საკუთარი თავისთვის. ბრალდებულის დაკითხვას 2 ფუნქცია აქვს: 1.ერთის მხრივ მას ეძლევა შესაძლებლობა თავი დაიცვას 2.მეორე მხრივ წარმოებს სამართლიანი მოსმენის პრინციპის განხორციელებას. ბრალდებული მოწმე არსებით განხილვაზე - ბრალდებულის დაკთხვა მოწმის სახით შესაძლებელია სასამართლოში. ანუ მათ შორის მაგისტრატ მოსამართლესთანაც გამოძებისას, ასევე სასამართლოში საქმის არსებითი და სააპელაციო წესით განხილვისას. ბრალდებულის დაკთხვა გამოძიებისას წარმოებს მისივე სურვილთ გამომძ ან პროკურ მიერ, ის ჩვენებას არა მოწმის არამედ ბრალდებულის სახით აძლევს. განსხვავებულია სასამართლოში ბრალდებულის მოწმის სახით დაკითხვა სხვა მოწმეებისაგან, მათ შორის: 1.ბრალდებულს როგორც მოწმეს არ ეკისრება ჩვენების მიცემის ვალდებულება, ასევე უფლება აქვს ნებისმიერ დროს შეწყვიტოს ჩვენება. 2.ბრალდებულს კანონით მოწმის უფლება მოვალეობებთან ერთად, დამატებით განემარტება ბრალდების არსი მისი როგორც ბრალდებულის უფლებები. სხდომის თავმჯდომარე არკვევს, ცნობს თუ არა ბრალდებული თავს დამნაშავედ და თუ ცნობს – რაში. ბრალდებულს უნდა განემარტოს, რომ იგი შეზღუდული არ არის გამოძიების დროს მის მიერ ბრალის აღიარებით ან უარყოფით, რომ არ არის ვალდებული, პასუხი გასცეს დასმულ კითხვას, და რომ დუმილის უფლებით სარგებლობა არ შეიძლება მის საწინააღმდეგოდ იქნეს გამოყენებული. ბრალდებული მოწმის სახით დაკთხვისას სარგებლობს მოწმის ყველა უფლებით და ეკისრება მოვალეობებიც. კონკრეტულად თუ ის გადაწყვეტს მისცეს ჩვენება, მას არა აქქვს უფლება მისცეს ცრუ ჩვენება. გამოძიების პროცესში ბრალდებულის დაკითხვა - ბრალდებული მოწმის სახით შეიძლება დაიკითხოს სასამართლოში. გამოძიებისას ბრალდებულს საკუთარი ნებით უფლება აქვს გამომძ, პროკ მისცეს ინფორმაცია და ის ამას აძლევს როგორც ბრალდებული და არა მოწმე. ბრალდებულს ინფორმაციის მიცემამდე უნდა განემარტოს ბრალდების არსი და მისი უფლებები. ნებისმიერი დაკითხვის წინ ბრალდებულს უნდა ეცნობოს, რომ მას აქვს უფლება ადვოკატზე, დუმილისა და კითხვებზე პასუხის გაცემისაგან თავის შეკავების უფლება, უფლება, არ დაიბრალოს დანაშაული, რომ ყველაფერი, რასაც იგი იტყვის, შესაძლებელია მის წინააღმდეგ იქნეს გამოყენებული, და უფლება, დაპატიმრებისას, ხოლო დაკავებისას – მისი მოთხოვნის შემთხვევაში, შესაბამის დაწესებულებაში მიყვანისთანავე მიიღოს უფასო სამედიცინო შემოწმება. თუ ბრალდებულს ჩვენების მიცემამდე არ განემარტება მისი უფლებები, ჩვენება ნებაყოფლობითაც რომ მისცეს, მაინც აქედან მოპოვებული მტკიცებულებები დაუშვებელი იქნება. სასამართრთლოს აქვს ბრალდ ჩვენების შეფასების გამონაკლი შეხედულება, რომლის თანახმადაც ბრალდებულის მიერ ჩვენების მიცემაზე უარის თქმის ან ცრუ ჩვენების მიცემის ფაქტი არ შეიძლება შეფასდეს მისი ბრალეულობის დამადასტურებელ მტკიცებულებად. ბრალდებულს დაკთხვის მიმდინარეობისას ნებისმიერ დროს შეუძლია შეწვიტოს ჩვენების მიცემა. კანონი კრძალავს დუმილის უფლების გამოყენების ან ცრუ ჩვენების გამო ბრალდებულის მიმართ უარყოფითი დასკვნის გაკეთებას და პირდაპირ უთითებს, რომ დუმილის ან ცრუ ჩვენების მიცემის ფაქტიდან გამომდინარე დაუშვებელია დასკვნების გაკეთება, რომ ბრალდებ ბრალი მიუძღვის დანაშაულის ჩადენაში და დამნაშავეა. მუხლი 74. ბრალდებულის ჩვენება
1. ბრალდებულის ჩვენება არის მის მიერ სასამართლოში მიცემული ინფორმაცია სისხლის სამართლის საქმის გარემოებათა შესახებ. 2. ჩვენების მიცემა ბრალდებულის უფლებაა. 3. ბრალდებულის მიერ ჩვენების მიცემაზე უარის თქმის ან ცრუ ჩვენების მიცემის ფაქტი არ შეიძლება შეფასდეს მისი ბრალეულობის დამადასტურებელ მტკიცებულებად. 4. ბრალდებულის აღიარება არ შეიძლება საფუძვლად დაედოს გამამტყუნებელ განაჩენს, თუ იგი არ დასტურდება მისი ბრალეულობის დამადასტურებელი სხვა მტკიცებულებით.
მოწმის ავტონომიური ცნება მოწმეები მათ მიერ მიცემული ინფორმაციიდან გამომდინარე იყოფიან ბრალდებისა და დაცვის მოწმეებად. თვითონ მხარეები განსაზღვრავენ თუ ვინ უნდა იყოს მოწმე, შესაბამისად მისი გამოცხადება სასამართლოში მხარემ უნდა უზრუნველყოს. მოწმეთა დაყოფა დამახასიათებელი არის ანგლო ამერიკული პროცესისთვის. კონტინენტური სამართლის ქვეყნებში როგორც გამამართლებელი ასევე გამამტყუნებელი მტკიცებულების მოპოვება გამოძიების პროცესში ევალება არა მხარეებს არამედ პროკურატურას, შესაბამისად სასამართლოში ყველა მოწმეს სასამართლო იძახებს. ევროპული კონვენცია ბრალდებულს შესაძლებლობას აძლევს კრიტიკულად გამოიკვლიოს მის საწინააღმდეგოდ მიცემული ჩვენება. ბრალდებულს შესაძლებლობა უნდა ჰქონდეს დაკითხოს ან დააკითხინოს დაცვის მოწმეები ბრალდების მოწმეთა თანაბარ პირობებში. ევროპული სასამართლო მოწმის ავტონომიურ ცნებაში მოიაზრებს არა მხოლოდ იმ პირს რომელიც სასამართლოს წინაშე უშუალოდ იქნა დაკითხული და ჩვენება მისცა, არამედ ასევე იმას, რომელიც სასამართლოს წინაშე მტკიცებულებათა გამოკვლევისას არ დაკითხულა და შესაბამისად ჩვენება არ მიუცია. მამხილებელი მოწმე შეიძლება იყოს თანაბრალდებული, რომელიც ბრალდებულის საწინააღმდეგო ჩვენებას იძლევა, მიუხედავად იმისა ეროვნული კანონმდებლობა მას განიხილავს თუ არა მოწმედ. მოწმედ ითვლება ასევე პირი რომელიც პირველი წყაროდან მოსმენილ ინფორმაციას გადმოსცემს. სასამართლო მოწმის ჩვენებას შეაფასებს თუ არა, მოწმის სტატუსისთვის მნიშვნელობა არა აქვს. კონფრონტაციის უფლება ნიშნავს ბრალდებულს ან მის დამცველს მიეცეს შესაბამისი და გამოსადეგი შესაძლებლობა, გადაამოწმოს მოწმის ჩვენება და გამოკითხოს ეს მოწმეები, რათა მათ შეძლონ მოწმის სანდოობის, მისი ჩვენების სარწმუნოობის გადამოწმება. იმის განსაზღვრისას, თუ ვინ შეიძლება ჩაითვალოს მოწმედ, სასამართლოზე გავლენას ვერ მოახდენს შიდასახელმწიფოებრივი სამართალი. სასამართლო ჩვეულებრივ იყენებს დამოუკიდებელ ცნებას. ლუკას საქმეში სასამართლომ თქვა, რომ „როდესაც წერილობითი ჩვენება შეიძლება გახდეს მსჯავრდების არსებითი საფუძველი, იმის მიუხედავად, მოწმემ, ამ სიტყვის ვიწრო გაგებით, მისცა ჩვენება თუ თანაბრალდებულმა, ის წარმოადგენს ბრალდების მტკიცებულებას, რომელზეც ვრცელდება კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი პუნქტისა და მე-3 პუნქტის დ) ქვეპუნქტის გარანტიები”.
სიცრუის დეტექტორი
ეს არის ფიზიოლოგიური პროცესი სხეულის გაუცნობიერებელი მოქმედებების დასადგენად. ეს არის Polygraphentest . პოლიგრაფიული სიცრუის დეტექტორი აღმოაჩინა ამერიკელმა Marston მა 20 საუკუნის დასაწყისში და პირველი ტესტიც ჩატარდა
ძირითადი იდეა ფსიქოფიზიოლოგიური სიცრუის დეტექტორის არის ის რომ სიცრუე პიროვნებაში ნერვოზულობას ანუ ნერვიულობას იწვევს, რომლის დადგენაც შესაძლებელია სხვდასხვა პარამეტრებით, მაგ. a. გულისცემით, b. სუნთქვით c. კანის ფერის ცვალებადობით. ეს საზომი ერთეულები მეტყველებენ ან სიცრუეზე ან სიმართლეზე. სხეულის რეაქციის ინტენსივობას იწვევს შინაგანი აღელვება და შიში, რომელსაც წარმოშობს დასმული კითხვები პოლიგრაფია და სიცრუის დეტექტორი სინონიმებია და სინონიმებად გამოიყენება.
პოლიგრაფია ეს არის ხელსაწყო, რომლზეც ერთდროულად სხვადასხვა ფსიქოლოგიური რეაქციების ასახვა ხდება. მაგ წნევა, გულის ცემა, ოფლის წარმოშობა, კანის ფერის ცვალებადობა.. ეს არის ადამინის გაუცნობიერებელი რეაქციები, რომელიც ე. წ. Periphere Nervensystem წარმოიშობა
პირს ვისი შემოწმებაც ხდება დაუყენებენ შესაბმის ხელსაწყოს მaგ. სუნთქვის გამზომავი ქამარი. თითისელექტროდებს კანის სინათლის ცვალებადობის აღსაქმელად, ასევე წნევის გამზომავ მოწყობილობას ამას ან თვით პოლიგრაფი იწერს ან ამის ჩაწერა პირდაპი კომპიუტერსი ხდება
პოლიგრაფის ტესტი განხორციელება
პოლიგრაფიით გამოკვლევა ხდება არა საგამოძიებო ორგანოებში ან სასამართლოს შენობაში არამედ ექსპერტებთან. ტესტი ისეთ პირობებში უნდა ჩატარდეს, რომ თავიდან იქნეს აცილებული, ტელეფონის ზარი, კარის შეღება ან დაკაკუნება ანუ ხელშშემშლელი ფაქტორები. ხელიშშემშლელ ფაქტორებს მიეკუთვნება ასევე ოთახის მოწყობა, ოთახში არსებული ნივთები, ოთახი არ უნდა იყოს გადატვირთული, არ შეიძლება ოთახმა გამოიწვიოს შიშის განცდა ამ პირში. პირს, რომელსაც ტესტ უტარებენ ძალიან მნიშვნელოვანია წინასწარ აუხსნა პროცესის მიმდინარეობა და ასევე განუმრტო რომ მას ნებისმიერ დროს უფლება აქვს შეწყვიტოს ტეტსი. სასამრთლოსთვის კი ექსპერტები დასკვნას აკეთებენ ჩატარებული ტესტის თაობაზე. სადაც უნდა იყო მითითებული გამოყენებული მეთოდები, გამოკვლევის მიმდინარეობა და სხვა მნიშვნელოვანი და საინტერესო გარემოებები უნდა აღინიშნოს.
სიცრუის დეტექტორი არ ნიშნავს, რომ სცრუეს აღმოაჩენს. შეფასება უნდა მოხდეს გამოკვლეულის . ორი ტესტი არსებობს ა. მაკონტროლებელი კითხვები (Control Question Test_ CQT) b. ქმედების ჩადენის ცოდნის ტესტი (ასევე Consealed Information Test CIT) აქედან მხოლოდ პირველი ტესტი ემსახურება, კერძოდ მაკონტროლებელი კითხვები სიცრუეს განსაზღვრავს. პირს უსვავენ ქმედების ირგვლივ შეკითხვებს და პარალელურად ასევე მაკონტროლებელ კითხვებს Guilty Knowledge Test_GKT) ამ ტესტის დროს ხდება არა სიცრუის დადგენა, არამედ ცოდნის შემოწმება.
მაკონტროლებელი კითხვები
მაკონტროლებელი კითხვები ეს არის კითხვათა ცვლა უწყინარი და კრიტიკული კითხვების მაგ პეტრე გქვიათ? ჩანთაში ბომბი გაქვთ? არსი იმასი მდგომრეობს, რომ მოულოდნელმა კითხვებმა დამნაშავე პირის ქვეცნობიერი სხეულის რეაგირება უნდა რეაგირება უნდა გამოიწვიოს. სტატისტიკთ დადგენილია რომ შეცდომა ერთ მეხუთედშია. ამერიკაშიც და გერმანიაშიც საქართვეოსიც დაუშვებელი მტკიცებულებაა
შესამოწმებელ პირს უსვავენ 10 შეკითხვას. სამი კითხვა აქედან შეეხება უშუალოდ დანაშაულებრივ ქმედებას მაგ თქვენ მოიპარეთ საათი? მომდევნო სამი ან ოთხი კითხვა არის მაკონტროლებელი, რომელიც ასევე ემოციურად დატვირთულია და წინაკითხვების თემატიკასაც მოიცავს, მაგ. ბავსვობასი თუ რაიმე მოგიპარავთ? დანარჩენი სამიდან ოთხ კითხვამდე ნეიტრალურია, და რაიმე ემოციას არ იწვევენ, მაგ სკამზე ზიხართ?
მაკონტროლებელი კითხვების მომზადება წინასწარ ხდება და საკმაოდ დიდ მუშაობასთანაა დაკავშირებული
ტესტის იდეა შემდეგია: უდანაშაულობს შემთხვევასი პირი მისთვის არასასიამოვნო მაკონტროლებელ შეკითხვებზე ძლიერ არ რეაგირებს, ძლიერი რეაქცია არ აქვს, ასევე მნიშვნელოვან კითხვებზეც
თუ მას ქმედება არ ჩაუდენია, თეორიაში არსებობს მოსაზრება, რომ ქმედებასთან მიმართებაში დასმულ კითხვებზე მან არ უნდა ინერვიულოს და ნერვიული რეაქციები არ ჰქონდეს. ხოლო თუ ქმედებაა აქვს ჩადენილი პირიქით უნდა ინერვიულოს. მაკონტროლებელი კითხვის არსი იმაში მდგომარეობს, რომ იმ პიროვნებაში ვისაც ტესტი უტარდება გამოიწვიოს ფსიქოლოგიური რეაქცია. ამიტომ ეს კითხვები ისეა ფორმულირებული, რომ იწვევს გამოსაცდელ პირში მერყეობას რომ ის სრულ სიმართლეს ამბობს ამისი მიღწევა ხდება პირის ბიოგრაფიის შესწავლით და კითხვა მის ბიოგრაფიასთან დაკავშირებით დასმულია ზოგადად, რომელიც პირს უქმნის განცდას, რაღაც გამორჩა, მაგ, თუ როდისმე გაგიკეთებიათ ნეიტრალური კითხვები არარელევანტურ ასპექტებს ეფუძნება გარემოს, მაგ ხეებს მწვანე ფოთლები აქვთ?
სიცრუის დეტექტორი აფიქსირებს არა სიცრუეს არამედ მხოლო სხეულის რეაქციას, რომელიც მის ნერვიულობზე შიშზე და მერყეობაზე უთითებს
მოწმის ჩვენების შეფასება
მოწმის ჩვენების მიცემის უნარში მოიაზრება ჩვენების მიმცემი პირის უნარი კონკრეტული გარემოებები მიახლოებულად გადმოსცეს. ჩვენების მიცემის უნარი ეს ადამინის თვისება არ არის, რომელიც ადამიანს ან აქვს ან არა აქვს. ჩვენების მიცემის უნარი მემთწილად დამოკიდებულია აღქმაზე, რასაც ეს ჩვენება ეფუძნება. ჩვენება ან წარმოადგენს სიმართლეს, და ემყარება აღქმულ გარემოებს ან სიცრუეს.
მოწმის მიერ ჩვენების მიცემის უნარის მაგალითებია ბრმა პირის მიერ ჩვნების მიცემა. ის ჩვენებას საგნებზე გარეგნული ნიშნებით ვერ მისცემს, მგრამ სუნი და ხმა შეუძლია გადმოსცეს.
შეზღუდვები:
მოწმის მიერ ჩვენების მიცემის უნარი ორ მხრივ შესაძლებელია შეიზღუდოს 1. ერთის მხრივ ასაკი, ინტელექტი, ინვალიდობა სმენა, მხედველობა ან ფსიქიური აშლილობა რაც ხელს უსლის მოვლენების ზუსტად და სწორად აღქმას 2. მეორეს მხრივ მნიშვნელოვანიათვით მოწმის უნარები ზეპირი და წერილობითი გადმოცემის უნარი. აღქმა ---------- მხედველობა, სმენადობა ყნოსვვა მეხსიერება-------- ამნეზია, გახსენების უუნარობა შოკის გამო, ფსიქოპათოლოგიური მდგომარეობა
3. გადმოცემის უნარი ----- სამართალწარმოების ენის არ მცოდნე, დიალექტის მქონე, დაბალი ინტელექტის მქონე, ფსიქიური აშლილობის მქონე პირები
აღქმა აღქმის უნარს გააცნია ფსიქოლოგიური ზღვარი. კერძოდ ხშირად მოწმეები დაჟინებით ადასტურებენ რომ მოვლენები სწორად აღიქვეს, მასინ როდესაც
აა. ექსტრემალურად სწრაფად მიმდინარე მოვლენა თვალისათვის სრულყოფილად აღსაქმელად სეუძლებელი იყოს. მაგ ავტოავარიის დროს
ბბ. მით უფრო რომ სიბნელის დროს მხედველობა იკლებს ასევე ცუდი განათებისას. ეს დამოკიდებულია თვალის რეცეპტორებზე.
ამიტომ ძნელი დასაჯერებელი მოწმე, რომელც ქმედების ჩამდენს აღწერს საღამოს, შებინდებისას , ჟინჟღლიან ამინდში ავტომანქანის მინიდან დანახულს.
თვალს ასევე პრობლემა აქვს სინათლის უცაბედი ცვალებადობისას, სინათლიდან სიბნელეში შესვლისას . მაგ 60 ვატიანი სინათლიდან სიბნელეში 5 წუთი ესაჭიროება თვალს შესაგუებლად. ხოლო კარგად განათებული ადგილიდან უცაბედად სინათლეში მოხვედრისას კი ხშირად ნახევარ საათი.
გგ. ხმოვანი აღქმა. აკუსტიკური აღქმა. ყურის ნიჟარა ეხმარება აკუსტიკურ აღქმასში მნიშვნელობა აქვს მანძილს მაგ სროლის ხმის გაგონება
ხშიარაი შეცდომა დროის ხანგრძლივობასა და სისწრაფის სეფასებისას მოწმის ჩვენების დროს განსაკუთრებით წუთებსა და წამების შეფასებისას. თუ მოვლენა დიდხანს გრძელდება სეფასება უფრო ზუსტია, მაგრამ თუ საათები გრძელდება სესაძლებელი კვლავ არასწორად იქნეს აღქმული.
მეხსიერება მეხსიერების შინაარსი, ანუ რის დამხსოვრებაც მოხდა იმ მოვლენების ჩვენების მიცემის დროისათვის ყოველგვარი ზიანის გარეშე , პირვანდელ მდგომარეობაში გადაცემა ხშირად ვერ ხდება მთელ რიგ გარემოებათა გამო. მეხსიერების შინაარსის პირველი მტერი არის დავიწყება, რაც დროის გასვლის შედეგია და ხშირად დროთა განმავლობაში მეხსიერების გახუნებას უწოდებენ. კერძოდ მეხსიერებაზე გავლენას ახდენს ყველაფერი რასაც ამ ადამინის მეხსიერება ყოველდღიურად იღებს. ყოველდრიურად მიღებული ინფორმაცია გავლენას ახდენს მეხსიერებაზე. ხელის სემსლელი გარემოებეი ხდება განსაკუთრებით ის ინფორმაცია, რომელიც მსგავსია საქმისავის მნისვნელოვანი ინფორმაციის, მაგ. ყოველდრიურად ახალი სახეები ბარსი, ან რესტორნში, რომელსაც მოწმე აღიქვავს. სისხლის სამრთლისთვის მნისვნელოვანია ასევე, რომ ძველი და ახალი ინფორმაცია, ყოველთვის ხელს უშლის საქმისათვის მნისვნელოვან ინფორმაციას აბრკოლებენ და ხელს უშლიან. სწორედ ამიტომ ვსაუბრობთ მეხსიერების გახუნებაზე.
მეხსიერების შინაარსზე გავლენა და მისი ხელის შეშლა ორ ეტაპად შეიძლება განვიხილოთ 1. შესაძლებელია მეხსიერება დაიბლოკოს და ადამიანმა ვეღარ გაიხსენოს. 2. შესაძლებელია, რომ ხელის შემშლელი ინფორმაციამ ჩაანაცვლოს სისხლის საქმისთვის მნისვნელოვანი ინფორმაცია და გვექნება არასწორი გახსენება, თუ ხელისშემშლელი ინფორმაციები, რომელიც გახსენებას ხელს უშლის, დააბრკოლოს სიმართლის დადგენა დროში, გაჭაიანუროს, ან საერთოდ ვერ დადგინდეს სიმართლე,მაგრამ მეორე უფრო დიდ საფრთხეებს, სეიცავს, როდესაც ხდება არასწორი ინფორმაციით ჩანაცვლება რეალური ინფორმაციის. ვინაიდან ასეთი ინფორმაციით შესაძლებელია მცდარი რამ დადგინდე.
გაყალბება მეხსიერების ხდება სხვადასხვა ინფორმაციით, ამაზე ჩატარდა ექსპერიმენტი, ექსპერიმენტს ატარებენ ფილმების მეშვეობით
მაგ. ავტოავარიის სცენა აჩვენეს ფილმში მოწმეს . და შემდგეგ შეკითხვები დაუსვეს. ზოგი კითხვა მიმანიშნებელი იყო ზოგიც არასწორ ინფორაციებს შეიცავდა. მაგ. მოძრაობის ნიშანზე მითითება. ფილმში ნაჩვენებია იყო შეჩერების ნიშანი (Stopp), კითხვაში კი გაჟღერდა მოძრაობის ნიშანი ფრთხილად გადასასვლელია და ფეხით მოსიარულებს აქვთ გადასვლის უპირატესობა. შემდეგ კი გამოიკვლიეს რა ახსოვდა ბრალდებულს. რომელი ნიშანი, ის რაც კითხვებსი გააჟრერეს თუ რაც ფილმში ნახა. ექსპერიმენტით დადგინდა რომ მისახვედრ კითხვაში არასწორი გაჟღერებული ინფორმაციის შედეგად ექსპერიმენტსი მონაწილე პირები ფილმსი თვლიდნენ რომ დაინახეს არა შეჩერების ნიშანი არამედ ნიშანი არ გადახვიდეთ, ფრთხილად. ფეხიატ მოსიარულეთ უპირატესობა აქვთ. ანდა მაგ. ავტომანქანი ფერი, რომელიც მისახვედრ კითხვასი მწვანე ფერით შეცვალეს, პირიც მწვანე ფერყე ჩერდებოდა, მიუხედავად იმისა რომ ფილმში ის ლურჯი ფერი იყო. მაგ ავტომანქნების შეჯახებისას მინის ნამსხვრევები არ უჩვენებიათ, შეკითხვა მინის ნამსხვრევებს შიცავდა,მოწმეს, მიუხედავად იმისა, რომ არ დაუნახავს, ამბობს კი დავინახეო
ამ ექსპერიმენტებით დადგინდა რომ არასწორი ინფორმაციის მიწოდებით ხდება ადამინის მეხსიერებაზე გავლენის მოხდენა და სესაბამისად ადამინის მეხსიერებასი სესაძლებელია მოხდეს სწორი ინფორმაციის არასწორი ინფორმაციით ჩანაცვლება ან დამატება მაგ, ფილმში ნაცვენბი საგზაო ნიშნის შეცვლა სხვა საგზაო ნიშნით,რაც მიმამინშნებელ კითხვასი იყო
სისხლის სამრთალსი ამას ძალინა დიდი მნისვნელობა აქვს, განსაკუთრებით როდესაც დაკითხვა ხდება გამოძიების პროცესში სახელმწიფო ძალუფლებისმქონე ორგანოებთან, მოწმე რომელიც ჩვენებას მისცემს , მან იცი რომ მისი ჩვენების შეცვლა პასუხისმგებლობას იწვევს, ამიტომ ისი თავის პირველად მიცემულ ინფორმაციას არ ცვლიან.
დროის გასვლას დიდი მნისვნელობა აქვს აქ საფრთხე არასწორი ინფორმაციის უფრო დიდია. სწორი ინფორმაციის მირებიდან რაც უფრო მეტი დრო გადის არასწორი ინფორმაციის გავლენა უფრო იზრდება.
ქმედების ჩამდენი პირის იდენტიფიცირება
პირის მიერ ქმედების ჩამდენის იდენტიფიცირებისას პირი საკამოდ რთულ ვითარებაშია. მან უნდა ამოიცნოს ქმედების ჩამდენი. ეს სიტუაცია მისთვის ემოციური და სახიფათოც კი შეიძლება იყოს, ვიანიდამ მან ქმედების ჩამდენი მის მსგავს პირებსი უნდა ამოიცნოს. ამოცნობა რთულის პროცესია, ვინაიდან ქმედების ჩამდენის მიერ პირის მიერ ამოცნობა უნდა მოხდეს დამახსოვრებული ნიშნებით, რომელმაც მსგავსება უნდა აღმოაჩინოს ამ ნიშნებთან ამოსაცნობი ქმედების ჩამდენი პირის. ამ ნიშნებს მან ასევე სხვა პირების, რომელიც ამოცნობაში მონაწილეობენ და ქმედების ჩამდენნი არ არიან ასევე უნდა მოახდინოს მსგავსების შედარება. მოწმის ამოცანაა მსგავსების ხარისხი ისე განსაზღვროს რომ ქმედების ჩამდენის იდენტიფიცირება მოახდინოს, რაც დამოკიდებული ხდება სხვადასხვა სიტუაციისა და პიროვნების ცვალებადობაზე
სიტუაციის ცვალებადობას მიეკუთვნება ვითარება, რამდენად სერიოზულად იღებს ამომცნობი პირი მის გადაწყვეტილებას ამოცნობისას და რამდენად აცნობიერებს მის შედეგებს. ექსპერიმენტი ჩაატარეს ამოცნობის. იმ ექსპერიმენტში სადაც პირებმა იცოდნენ რომ ამ ამოცნობას რაიმე შედეგი არ ექნებოდა, ამოცნობისას შეცდომები ბევრი იქნა დაშვებული, ხოლო იმ ამოცნობისას სადაც მათ ეს არ იცოდნენ მეტ სიზუსტეს იჩენდენ ექსპერიმენტში მონაწილე პირები. მიუხედავად იმისა რომ ამოცნობისას მოწმე ამოსაცნობი ნისნების მკაცრ კრიტერიუმებს დაეფუძნება, შეცდომის გამოსარიცხად, მაინც არსებობს საფრთხე და მისი ეს გადაწყვეტილება საერთო სეიძლება გააბათილოს ისეთმა განცდებმა, როგორიც არის სურისძიება, ან მასიური ისტერია, რომელიც გახმაურებულ დანასაულებს თან ახლავს, რაც დაკავსირებულია მოლოდინთან პირი დააპატიმრონ და დასაჯონ. მკაცრი ამოცნობის კრიტერიუმები, რა თქმა უნდა შეცდომას არ გამორიცხავს, მაგრამ შეცდომის დაშვების შესაძლებლობას მინიმუმამდე ამცირებს.
დიდი მნიშვენლობა აქვს, თუ ფაქტორებს, რომელიც ამოცნობას აადვილებენ ან ართულებენ. ასეთ ფაქტორებს მიეკუთვება მაგ დაკვირვების ვითარება. რამდენს ხანს უნდა ჰქონდეს მოწმეს ამოსაცნობი პირის დაკვირვების შესაძლებლობა , რომ მოგვიანებით მისი ამოცნობა სიზუსტით შეძლოს ამის დადგენა პრაქტიკულად სეუზლებელია, ვინაიდან ელურ ცხოვრებასი
ლექცია 7777 მოწმის დაკითხაა
ბრალდებულის დაკითხვის უფლების შეზღუდვა
საპროცესო კოდექსი ითვალისწინებს ბრალდებულის დაკითხვის უფლების შეზღუდვის სხვადასხვა შემთხვევბს. ერთ ერთი მათგანი განვიხილეთ მოწმის უფლება უარი თქვას ჩვენების მიცემაზე. ბრალდებული მოკლებულია ასეთ შემთხვევაში დაკითხოს ეს პირი
მეორე ასეთ შემთხვევას წარმოადგენს
მოწმის დაცვის სპეციალური ღონისძიებების ქვეშ მყოფი მოწმე.
ბრალდებულის უფლება დაკითხოს მოწმე შეზღუდულია იმ მოწმეთა წრით რომელთა მიმართაც ხორციელდება დაცვის
სპეციალური ღონისძიებებები ისევე როგორც ყველა მოქალაქეს მოწმესაც გააჩნია კონსტიტუციით გარანტირებული სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის დაცვის უფლება, კერძო ავტონომიის უფლება. (კონსტიტუციის მე-15. მე16 მუხლები) ამიტომაც სახელმწიფოს ვალდებულებაა დაიცვას თავისი მოქალაქეების მითითებული უფლებები, მის მიერ მოწმის მოვალეობის განხორციელებეისას. მოწმე არ შეიძლება განხილულ იქნეს პროცესი მხოლოდ ობიექტად.მოწმის დაცვა ამიტომ უნდა იქნეს განხილული კონსტიტუციური და სამართლებრივი სახლემწიფოებრივი თვალთახედვით. ეს კონსტიტუციურსამრთლებრივი დაცვა მოწმის წარმოადგენს ერთის მხრივ საფრთხის თავიდან აცილებას. მაგ პოლიციელთა მეშვეობით პირის დაცვა. პირს მუდამ თან ახლავს გადაადგილებისას პოლიციის თანმშრომელი ან თანამშრომლები, თანმხლები დაცვა. ან მაგ მოწმის ახალი იდენტიფიკაციის შექმნა. ამ ღონისძიებებით მოწმის დაცვა ხდება სასამრთლო დარბაზს გარეთ, სასამრთლოს სხდომის გარეთ.
მუხლი 67. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების საფუძვლები
პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიება შეიძლება გამოყენებულ იქნეს, თუ:
ა) განიხილება საქმე ისეთი ქმედების ჩადენის ფაქტზე, რომლის საჯარო განხილვაც თავისი ბუნებით არსებით ზიანს მიაყენებს პროცესის მონაწილის პირად ცხოვრებას;
ბ) პროცესის მონაწილის ვინაობისა და საქმეში მონაწილეობის გასაჯაროებით მნიშვნელოვანი საფრთხე დაემუქრება მის ან მისი ახლო ნათესავის სიცოცხლეს, ჯანმრთელობას ან ქონებას;
გ) პროცესის მონაწილე დამოკიდებულია ბრალდებულზე;
დ) (ამოღებულია – 28.1.2011, №5170)
პროცესიდან გამომდინარე შესაძლებელია მოწმეთა შემდეგი სახეები გამოვყოთ, რომლებიც დაცვის სპეციალურ ღონისძიებებს საჭიროებენ
1.მოწმეები, რომელთაც საფრთხე ემუქრებათ. კერძოდ მოწმეები, რომელთაც მნიშვნელოვანი საფრთხე დაემუქრება ან მის ან მისი ახლო ნათესავის სიცოცხლეს, ჯანმრთელობას ან ქონებას. საფრთხე შესაძლებელია მოდიოდეს თვით ბრალდებულისაგან, მისი თანამონაწილისაგან მაგ. ორგანიზებულ დანაშაულთა შემთხვევბში და
მეორე ჯგუფი, რომლებსაც საქმის არსებითი განხილვისას ჩვენების მიცემის დროს, სადაც დაკითხვას ასევე ესწრება ბრალდებული და მისი დამცველი მოწმეს ემუქრებს ფსიქიკური გავლენა, მაგ არასრუწლოვანი დაზრალებული, ან მცირეწლოვანი დაზრალებულის შემთხვევაში პროცესის მონაწილე დამოკიდებულია ბრალდებულზე განიხილება საქმე ისეთი ქმედების ჩადენის ფაქტზე, რომლის საჯარო განხილვაც თავისი ბუნებით არსებით ზიანს მიაყენებს პროცესის მონაწილის პირად ცხოვრებას
მოწმის დაცვის მიზანი
მიზანი გამომდინარეობს 57-ე მუხლიდან, მიზანს წარმოადგენს მოწმისათვის იმ საფრთხის თავიდან აცილება რაც ემუქრება მოწმის სამრთლებრივი სიკეთეს ეს არის მისი სიცოცხლე ჯანმრთელობა ქონება, ასევე ახლო ნათესავები, იმის გამო რომ მოწმე თავის მოვალეობას ასრულებას და ჩვენებას იძლევა, მოწმის დაცვა სწორედ იმას ემსახურება, რომ მოწმეს არ ეშინოდეს მისი მოვალეობის შესრულებისას მოსალოდნელი საფრთხეების. დაცვის სპეციალური ღონისძიება ასევე მიმართულია მოწმის ჩვენების მისაღებად. ვინაიდან სხვა შემხვევაში მოწმე ჩვენებას არ მისცემს ან არასწორ ჩვენებას მისცემს, ამიტომ მოწმის დაცვის ინსტიტუტს მტკიცებულების უზრუნველყოფის ფუნქციაც გააჩნია.
მოწმის დაცვისას მთავარი და მნიშვნელოვანი არის მოწმის სრულყოფილი დაცვა პროცესის წინ პროცესის მიმდინარეობისას და პროცესი შემდეგ. ასევე მისი ოჯახის წევრების
დაცვის განხორციელების ღონისძიებები გათვალისწინებულია 65-ე მუხლში 68-ე მუხლიდან გამომდინარე დაცვის ერთ ერთი საშუალებაა მოწმის იდენტიფიკაციის დაცვა, რაც იმაში გამოიხატება, რომ ა) მიკვლევის საწინააღმდეგო ღონისძიებების გატარება − საჯარო რეესტრში ან სხვა საჯარო ხასიათის ჩანაწერში პროცესის მონაწილის ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი მონაცემების, კერძოდ, სახელის, გვარის, მისამართის, სამუშაო ადგილის, პროფესიის ან სხვა შესაბამისი ინფორმაციის, შეცვლა ან ამოღება;
ბ) ვინაობის შეცვლა და მასზე ახალი დოკუმენტების გაცემა − ფსევდონიმის მინიჭება, გარეგნობის შეცვლა, ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი საპროცესო და სხვა დოკუმენტების გა საიდუმლოება;
უსაფრთხოება მოწმის გ) უსაფრთხოების ზომების მიღება (პირადი დაცვა, განგაშზე გამოძახება და სხვ.);
საცხოვრებელი ადგილი საცხოვრებელი ადგილის დროებით ან სამუდამოდ შეცვლა
ევროსაბჭოს მინისტრთა კომიტეტი 1997 წლის და 2005 წლის რეკომენდაციები მოწმის დაშინებისა და ბრალდებულის უფლებების შესახებ. (recommendation No 97 13 of Ministers State concerning Intimidation of Witnesses and the right of the defence ამ დოკუმნეტსი საუბრაია როგორ უნდა მოხდეს მოწმის დაშინების თავიდან აცილება დაცვის სპეციალური ღონისზიებებით. 30 რჩევას შეიცავს. განსაკუთრებით გამოყოფენ მოწმის ანონიმურობას, რომელის სისცოცხლესა და ჯანმრთელობასაც საფრთხე ემუქრება რეკომენგაცია ურჩევს ხელშემკვრელ მხარეს დაცვის სპეციალური ღონისძიების გადაწყვეტისას მხედველობაში იქნეს მიღებული შემდეგი გარემოებები
ა.გამოძიების პროცესში პირის როლი , ვინ არის ეს პირი, მოწმე, დაზარალებული, თანამონაწილე ბ.მისი მნიშვნელობა გ . საფრთხის სერიოზულობა. რამდენად სერიოზულია საფრთხე მოწმის მიმართ
ვიდრე გადაწყვეტილება იქნება მიღებული მოწმის ჩვენებასა და მის მიმართ დაცვის სპეციალური ღონისძიებების გამოყენებაზე, მნიშვნელოვანია, რომ
1’ დადგინდეს და შეფასდეს საჭიროა თუ არა დანაშაულის დასადგენად მოწმის ეს ჩვენება, ხომ არ არსებობს საკმარისი სხვა მტკიცებულებები ქმედების დასადგენად. 2. პროპორციულობა დაცვის ღონისძიებასა დ მოწმის მიმართ არსებულ საფრთხეს შორის
მუხლი 68. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების სახე და მის გამოყენებაზე უფლებამოსილი პირი 1. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების სახეა პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვა. 2. პროკურორი უფლებამოსილია, საქართველოს მთავარი პროკურორის ან მისი მოადგილის თანხმობით, გამოიყენოს პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიება და ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართოს პროცესის მონაწილე, ან პირი, რომელიც შეიძლება გახდეს პროცესის მონაწილე, მასთან დაკავშირებული პირი ან/და მისი ახლო ნათესავი, მათი თანხმობით. 3. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური პროგრამით დადგენილი წესით საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული პირების მიმართ იყენებს დაცვის კონკრეტულ ღონისძიებებს. ასეთი ღონისძიებებია:
ა) მიკვლევის საწინააღმდეგო ღონისძიებების გატარება − საჯარო რეესტრში ან სხვა საჯარო ხასიათის ჩანაწერში პროცესის მონაწილის ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი მონაცემების, კერძოდ, სახელის, გვარის, მისამართის, სამუშაო ადგილის, პროფესიის ან სხვა შესაბამისი ინფორმაციის, შეცვლა ან ამოღება;
ბ) ვინაობის შეცვლა და მასზე ახალი დოკუმენტების გაცემა − ფსევდონიმის მიჭება, გარეგნობის შეცვლა, ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი საპროცესო და სხვა დოკუმენტების გა საიდუმლოება; გ) უსაფრთხოების ზომების მიღება (პირადი დაცვა, განგაშზე გამოძახება და სხვ.); დ) საცხოვრებელი ადგილის დროებით ან სამუდამოდ შეცვლა; ე) სხვა სახელმწიფოში გაყვანა (რელოკაცია). 4. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვისა და დაცვის კონკრეტული ღონისძიებების განხორციელების პროცედურებს ერთობლივად განსაზღვრავენ საქართველოს იუსტიციისა და შინაგან საქმეთა მინისტრები. 5. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების ხარჯებს სახელმწიფო გაიღებს.
მოწმის დაცვის ინსტიტუტის კომფლიქტი პროცესის ინტერესებთან მხედველობიდან არ უნდა გამოგვრჩეს, რომ მოწმის დაცვის სპეციალური ინსტიტუტი გავლენას ახდენს მოწმის, როგორც მტკიცებულების საქმის არსებითი განხილვისას გამოყენებაზე, იგი კოლიზიაში მოდის პროცესის სხვა გარანტიებთან და პრინციპებთან
1. მხრაეთა მიერ მტკიცებულებების უშუალოდ გამოკვლევის პრინციპი საპროცესო კოდექსის
მუხლი 14. მტკიცებულებათა უშუალოდ და ზეპირად გამოკვლევა 1. სასამართლოს (ნაფიც მსაჯულებს) არ უნდა წარედგინოს მტკიცებულება, თუ მხარეებს მისი უშუალოდ და ზეპირად გამოკვლევის თანაბარი შესაძლებლობა არ ჰქონიათ, გარდა ამ კოდექსით გათვალისწინებული გამონაკლისებისა. 2. მხარეს უფლება აქვს, სასამართლოში მოითხოვოს მოწმის უშუალოდ დაკითხვა და წარადგინოს საკუთარი მტკიცებულება.
სსსკ-ის 259-ე მუხლის
3. სასამართლოს განაჩენი დასაბუთებულია, თუ ის ემყარება სასამართლო განხილვის დროს გამოკვლეულ, ეჭვის გამომრიცხავ მტკიცებულებათა ერთობლიობას. განაჩენში ჩამოყალიბებული ყველა დასკვნა და გადაწყვეტილება დასაბუთებული უნდა იყოს.
რატომ არის ასე მნიშვნელოვანი მოწმის დაკითხვა სასამრთლო პროცესზე ?
ვინაიდან სწორედ მხარეთა მიერ მოწმის უშუალოდ დაკითხვისას უნდა შეიქმნას წარმოდგენა მოწმეზე და მის მიერ მიცემულ ჩვენებაზე, ვინაიდან საბოლოოდ მტკიცებულებათა შეფასებას აკეთებს და გადაწყვეტილებას იღებს მოსამართლე. პრობლემას წარმოადგენს როდესაც მოწმის დაკითხვა საერთოდ ვერ ხერხდება საქმის არსებითი განხილვისას და ხშირად მტკიცებულების სუროგატის გამოყენება ხდება. მტკიცებულების სუროგატი თავისთავად აღებული ზღუდავს სიმართლის დადგენას . ეს კი თავისთავად ზღუდავს სამართლიან სასამრთლო პროცესს. სამართლიანი განაჩენის დადგენა, მხოლოდ სამართლიან სასამართლო პროცესზე დაიშვება. აღნიშნულს უპირისპირდება მოწმე,
ა. რომელსაც ან ბ.რომლის ნათესავებსაც სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის საფრთხე ემუქრებათ. ან გ. მათი ფსიქიკიდან გამომდინარე გარკვეულ გავლენას ახდენს განხორციელებული დანაშაულებრივი ქმედება ან თვით ბრალდებული.
აქედან გამომდინარე ეს მოწმეები,რომელებიც დაცვას საჭიროებენ, რომც დაიკითხონ სასამართლო პროცესზე მითითებულ ფაქტორთა გამო სიმართლეს არ იტყვიან, ვინაიდან ან ა.ეშინიათ ან ბ. რცხვენიათ, გ. ან მიკერძოოებულები არიან ბრალდებულზე დამოკიდებულების გამო.
აქედანგამომდინარე შესაძლებელია დასკვნა გავაკეთოთ, რომ მოწმის დაცვის სპეციალური ღონისძიება სწორედ სიმართლის დადგენისაკენ და სწორი ჩვენებისაკენ არის მიმართული.
2, ბრალდებულის დაცვის ინტერესებთან
მოწმის მიმართ დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენება ნიშნავს დაცვის უფლების შეზღუდვას ბრალდებულის აქტიური როლი პროცესში გულისხმობს ასევე მის მიერ ან მისი ადვოკატის მიერ მოწმის დაკითხვას მის კონფრონტაციის უფლებას მოწმეზე. ევროპული კონვენციის მე - 6 მუხლის მე 3 ნაწილის d ქვეპუნქტიდან გამომდინარე პროცესის რომელიმე სტადიაზე ბრალდებულს უფლება უნდა მიეცეს დაკითხოს მოწმე, ამას მოითხოვს ეფექტური დაცვა. საქართველოს საპროცესო კოდექსი იცნობს 114-ე მუხლის შესაბამისად მოწმის დაკითხვას დაცვის სპეციალური ღონისძიებების გამოყენების შემთხვევაში გამოძიების პროცესში ეს ჩვენება კი 243-ე მუხლიდან გამომდინარე დასაშვებია გამოქვეყნდეს საქმის არსებით განხილვაზე და მიღებულ იქნეს მტკიცებულებად.
1
მუხლი 243. მოწმის დეპონირებული ჩვენების გამოკვლევა და მისი დისტანციური დაკითხვა 1. გამოძიების დროს მოწმის დეპონირებული ჩვენების სასამართლო სხდომაზე საჯაროდ წაკითხვა, ასევე მისი ჩვენების აუდიო- ან ვიდეოჩანაწერის მოსმენა (დემონსტრირება) დასაშვებია, თუ მოწმე გარდაიცვალა, არ იმყოფება საქართველოში, მისი ადგილსამყოფელი უცნობია ან ამოწურულია მისი სასამართლოში წარმოდგენის ყველა გონივრული შესაძლებლობა და ჩვენება მიცემულია ამ კოდექსით დადგენილი წესით. 2. თუ არსებობს დასაბუთებული ვარაუდი, რომ მოწმე აიძულეს, დაემუქრნენ, დააშინეს ან მოისყიდეს და მიცემულ ჩვენებებში არსებითი წინააღმდეგობაა, მხარეს უფლება აქვს, დააყენოს შუამდგომლობა მოწმის ჩვენების საჯაროდ წაკითხვის, ასევე მისი აუდიო- ან ვიდეოჩანაწერის მოსმენის (დემონსტრირების) თაობაზე ამ მუხლის პირველი ნაწილის მოთხოვნის დაუცველად. არ შეიძლება მხოლოდ ეს მტკიცებულება დაედოს საფუძვლად გამამტყუნებელ განაჩენს. 3. მხარის შუამდგომლობის საფუძველზე სასამართლოს გადაწყვეტილებით შესაძლებელია მოწმის დისტანციური დაკითხვა ტექნიკური საშუალებების გამოყენებით იმავე ან სხვა სასამართლოდან ან სხვა ადგილიდან, რაც წინასწარ ეცნობება მხარეებს. 4. თუ არასრულწლოვანი სექსუალური ექსპლუატაციისა და სექსუალური ძალადობის მოწმე ან მსხვერპლია, მისი ან მისი კანონიერი წარმომადგენლის მოთხოვნის შემთხვევაში იგი უნდა დაიკითხოს ამ მუხლის მე-3 ნაწილში მითითებული წესით.
მუხლი 118. მოწმის დაკითხვა საქმის არსებითი განხილვის დროს 1. ბრალდების მოწმის დაკითხვას იწყებს ბრალდების მხარე, აგრძელებს დაცვის მხარე და პირიქით. 2. მოწმე უნდა დაიკითხოს იმ მოწმეთაგან განცალკევებით, რომლებიც ჯერ არ დაკითხულან. ამასთანავე, სასამართლო იღებს ზომებს, რათა ერთ საქმეზე გამოძახებულ მოწმეებს დაკითხვის დამთავრებამდე ერთმანეთთან ურთიერთობა არ ჰქონდეთ. დაკითხვის დასრულების შემდეგ მოსამართლემ უნდა განუმარტოს მოწმეს სასამართლო სხდომაზე დასწრების უფლება. 3. არ დაიკითხება ის მოწმე , რომელიც იმ მომენტში ვერ წარდგება სასამართლოს წინაშე ამ კოდექსის 114- ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ და „დ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული გარემოებების გამო . ასეთ შემთხვევაში საქმის არსებითი განხილვის სხდომაზე ქვეყნდება მისი წინასასამართლო ჩვენება . ეს ჩვენება არ შეიძლება საფუძვლად დაედოს გამამტყუნებელ განაჩენს , თუ იგი არ დასტურდება პირის ბრალეულობის დამადასტურებელი სხვა მტკიცებულებით . საქართველოს 2010 წლის 7 დეკემბრის კანონი №3891 - სსმ I, №67, 09.12.2010 წ., მუხ.418
ამდენად კოფლიქტი არსებოს მოწმის დაცვას, დაცვის უფლებასა და გარემოებების გამოკვლევას შორის. მოწმის დაცვა უპირისპირდება პროცესის ორივე ინტერესს დაცვის უფლებასა და საქმის გარემოებების გამოკვლევას.
მოწმის ცნება, რომელსაც საფრთხე ემუქრება საფრთხე ემუქრება მოწმეს,თუ მის მიერ მოწმის მოვალეობის შესრულების შემთხვევაში მოსალოდნელია ა.მისი ან . ბ. მისი ახლო ნათესავის სიცოცხლის, ჯანმრთელობის ან ქონებისათვის საშისროება; ასეთი საფრთხე თან ახლავს მუდამ ორგანიზებულ დანაშაულებს, თუ მოწმე მათ წინააღმდეგ მისცემს ჩვენებებს.განსაკუთრებით ეს ეხება იმ პირებს, რომლებიც წარსულში ამ კრიმინალური ორგანიზაციის წევრი იყო, აქ ხშირია შურისძიების მცდელობა. ხშირად ასეთ შემთხვევბში საფრთხე ემუქრება კონფიდენტს ან ნდობით აღჭურვილ პირებს.საფრთხე შესაძლებელი ჩვეულებრივ მოწმესაც და დაზარალებულ მოწმესაც შეექმნას მოწმის მოვალეობის შესრულებისათვის მოწმის მიმართ საფრთხე სხვადასხვა კუთხით შეიძლება არსებონდეს მაგ. მოწმის დაცვა გახდეს საჭირო სასამრთლო დარბაზში, დარბაზში მყოფი საზოგადოებისაგან, მოწმე რომელიც ბრალდებულის მამხილებელ ჩვენებას იძლევა ან მოწმის დაცვა სასამრთლოს სხდომის დარბაზს ფარგლებს გარეთ, როდესა მას საფრთხე მის საცხოვრებელ ბინაში ემუქრება, მას ბინაში დაესხმიან თავს ან ჩაუსფრდებიან.ასეთ შემთხვევასი მოწმის ადგილსამყოფელი უცნობი უნდა იყოს, რათა მასზე არ განხორციელდეს თავდასხმა. ამ სემთხვევბსი გამოიყენებნ ასევე პირის იდენტიფიკაციის შეცვლასაც.
საფრთხის წარმოშობის საფუძველია 1. დანაშაულის სახე, მაგ ორგანიზებულ დნაშაულთა საქმეებზე მოწმის ჩვენება 2. 2. მოწმის სახე, რომელ მოწმეზეა საუბარი. ყველა მოწმეს არ ემუქრება საფრთხე. განსაკუთრებით საფრთხე იმ პირებს ემუქრებათ ვინც მზადყოფნას გამოთქვავენ საგამოძიებო ორგანოებთან თანამშრომლობის
მოწმის დაცვის სახეები მოწმის დაცვის ორი სამართლებრივი საშუალება არსებობს ეს არის სისხლის სამრთლის პროცესი, კერძოდ პროცესის 68-ე მუხლითა გათვალისწინებული ღონისძიებებით ასეთი ღონისძიებებია: ა) მიკვლევის საწინააღმდეგო ღონისძიებების გატარება − საჯარო რეესტრში ან სხვა საჯარო ხასიათის ჩანაწერში პროცესის მონაწილის ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი მონაცემების, კერძოდ, სახელის, გვარის, მისამართის, სამუშაო ადგილის, პროფესიის ან სხვა შესაბამისი ინფორმაციის, შეცვლა ან ამოღება; ბ) ვინაობის შეცვლა და მასზე ახალი დოკუმენტების გაცემა − ფსევდონიმის მიჭება, გარეგნობის შეცვლა, ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი საპროცესო და სხვა დოკუმენტების გა საიდუმლოება; გ) უსაფრთხოების ზომების მიღება (პირადი დაცვა, განგაშზე გამოძახება და სხვ.); დ) საცხოვრებელი ადგილის დროებით ან სამუდამოდ შეცვლა; ე) სხვა სახელმწიფოში გაყვანა (რელოკაცია).
რაც ხორციელდება პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვით . ამ ღონისძიებას იყენებს საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო პროცესის მონაწილე პირების მიმართ. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვისა და დაცვის კონკრეტული ღონისძიებების განხორციელების პროცედურებს ერთობლივად განსაზღვრავენ საქართველოს იუსტიციისა და შინაგან საქმეთა მინისტრები.
ჩამოთვლილი ღონისძიებები არის პროცესუალური, ხოლო ამ ღონისძიების პროცედურის განსაზღვრა კი პოლიციური, ანუ შინაგან საქმეთა სამინისტრო ახორციელებს დაცვას
მთელი რიგი საპროცესო ნორმები მოწმის დაცვასაც ემსახურება. მაგ ბრალდებული გაყვანა მოწმის დაკითხვისას სხდომის დარბაზიდან მე 40 მუხლის 1 ნაწილი 1. მოსამართლეს უფლება აქვს, მოწმის დაკითხვის დროს უარი თქვას ბრალდებულის დასწრებაზე, თუ გამოიყენება მოწმის დაცვის ერთ-ერთი სპეციალური ღონისძიება. სასამართლო სხდომის დახურვა 182-ე მუხლის პირველი ნაწილის გ ქვეპუნქტი გ) პროცესის მონაწილის ან/და მისი ოჯახის წევრის (ახლო ნათესავის) პირადი უსაფრთხოების დაცვის მიზნით ან თუ გამოიყენება პროცესის მონაწილის დაცვის ის სპეციალური ღონისძიება, რომელიც მოითხოვს სასამართლო სხდომის დახურვას;
საჯაროობის გამორიცხვა დაცვის უფლებას ნაკლებად ხელყოფს. მოწმის დაკითხვისას მნისვნელოვანია ბრალდებულის კონფრონტაციის უფლება. საჯაროობის გამორიცხვით ბრალდებულს მაინც აქვს საშუალება მოწმის დაკითხვაში დახურულ სასამრთლო სხდომაზე მიიღოს მონაწილეობა.
ნებართვა მოწმემ დაკითხვისას არ მისცეს ინფორმაცია მისი საცხოვრებელი მისამრთის თაობაზე,თუ არსებობს საფრთხე მასზე ზემოქმედების. ზემოქმედება სესაძლებელია სხვადასხვა სახის იყოს. ზემოქმედებათა სახეების გარკვეულ ნაწილს ითვალისწინებს 243-ე მუხლი თუ არსებობს დასაბუთებული ვარაუდი, რომ მოწმე აიძულეს, დაემუქრნენ, დააშინეს ან მოისყიდეს და მიცემულ ჩვენებებში არსებითი წინააღმდეგობაა, მხარეს უფლება აქვს, დააყენოს შუამდგომლობა მოწმის ჩვენების საჯაროდ წაკითხვის, ადგილმდებარეობის დაფრვა, რა თქმა უნდა ბრალდებულის კონფრონტაციის უფლებასთან კოლიზიაში არ არის. ძალიან უმნიშვნელოა საკითხი მოწმის დამაჯერებლობის გადამოწმება, კერძოდ საცხოვრებელ ადგილზე მისვლა და მეზობლების გამოკითხვა
უსაფრთხოების ზომების მიღება (პირადი დაცვა, განგაშზე გამოძახება და სხვ.);
პროცესის მონაწილის ვინაობისა და საქმეში მონაწილეობის გასაჯაროებით მნიშვნელოვანი საფრთხე დაემუქრება მუხლი 68. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების სახე და მის გამოყენებაზე უფლებამოსილი პირი 1. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების სახეა პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვა. 2. პროკურორი უფლებამოსილია, საქართველოს მთავარი პროკურორის ან მისი მოადგილის თანხმობით, გამოიყენოს პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიება და ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართოს პროცესის მონაწილე, ან პირი, რომელიც შეიძლება გახდეს პროცესის მონაწილე, მასთან დაკავშირებული პირი ან/და მისი ახლო ნათესავი, მათი თანხმობით. 3. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური პროგრამით დადგენილი წესით საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული პირების მიმართ იყენებს დაცვის კონკრეტულ ღონისძიებებს. ასეთი ღონისძიებებია: ა) მიკვლევის საწინააღმდეგო ღონისძიებების გატარება − საჯარო რეესტრში ან სხვა საჯარო ხასიათის ჩანაწერში პროცესის მონაწილის ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი მონაცემების, კერძოდ, სახელის, გვარის, მისამართის, სამუშაო ადგილის, პროფესიის ან სხვა შესაბამისი ინფორმაციის, შეცვლა ან ამოღება; ბ) ვინაობის შეცვლა და მასზე ახალი დოკუმენტების გაცემა − ფსევდონიმის მიჭება, გარეგნობის შეცვლა, ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი საპროცესო და სხვა დოკუმენტების გა საიდუმლოება; გ) უსაფრთხოების ზომების მიღება (პირადი დაცვა, განგაშზე გამოძახება და სხვ.); დ) საცხოვრებელი ადგილის დროებით ან სამუდამოდ შეცვლა; ე) სხვა სახელმწიფოში გაყვანა (რელოკაცია). 4. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვისა და დაცვის კონკრეტული ღონისძიებების განხორციელების პროცედურებს ერთობლივად განსაზღვრავენ საქართველოს იუსტიციისა და შინაგან საქმეთა მინისტრები. 5. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების ხარჯებს სახელმწიფო გაიღებს. საქართველოს 2010 წლის 24 სექტემბრის კანონი №3616 - სსმ I, №50, 24.09.2010 წ., მუხ.328 საქართველოს 2011 წლის 28 ოქტომბრის კანონი №5170 - ვებგვერდი, 11.11.2011წ.
მუხლი 69. (ამოღებულია) საქართველოს 2010 წლის 24 სექტემბრის კანონი №3616 - სსმ I, №50, 24.09.2010 წ., მუხ.328 საქართველოს 2011 წლის 28 ოქტომბრის კანონი №5170 - ვებგვერდი, 11.11.2011წ.
მუხლი 70. გადაწყვეტილება დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების შესახებ 1. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილებაში უნდა მიეთითოს: ა) პირი, რომლის მიმართაც გამოიყენება დაცვის სპეციალური ღონისძიება (პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვა); ბ) დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების ვადა. 2. დაცვის სპეციალური ღონისძიება შესაძლებელია გამოყენებულ იქნეს უვადოდ. 3. დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილება არ არის საჯარო. ეს გადაწყვეტილება ეცნობება მხოლოდ დასაცავ პირს. 4. დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების ვადის ამოწურვის შემთხვევაში შესაძლებელია ვადის გაგრძელება, თუ კვლავ არსებობს ამ ღონისძიების გამოყენების საჭიროება. 5. დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების საფუძვლის აღმოფხვრის შემთხვევაში ამ ღონისძიებას აუქმებს მისი გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილების მიმღები პირი, რაც დაუყოვნებლივ ეცნობება დასაცავ პირს. საქართველოს 2010 წლის 24 სექტემბრის კანონი №3616 - სსმ I, №50, 24.09.2010 წ., მუხ.328 საქართველოს 2011 წლის 28 ოქტომბრის კანონი №5170 - ვებგვერდი, 11.11.2011წ.
მუხლი 71. დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილების აღსრულება 1. დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილების აღსრულების თაობაზე 3 დღის ვადაში ეცნობება პროკურორს, რომელმაც გამოიყენა ეს ღონისძიება. 2. დაცვის სპეციალური ღონისძიებისა და მის ფარგლებში გამოყენებული
ლექცია 7777 მოწმის დაკითხაა
ბრალდებულის დაკითხვის უფლების შეზღუდვა
საპროცესო კოდექსი ითვალისწინებს ბრალდებულის დაკითხვის უფლების შეზღუდვის სხვადასხვა შემთხვევბს. ერთ ერთი მათგანი განვიხილეთ მოწმის უფლება უარი თქვას ჩვენების მიცემაზე. ბრალდებული მოკლებულია ასეთ შემთხვევაში დაკითხოს ეს პირი
მეორე ასეთ შემთხვევას წარმოადგენს
მოწმის დაცვის სპეციალური ღონისძიებების ქვეშ მყოფი მოწმე.
ბრალდებულის უფლება დაკითხოს მოწმე შეზღუდულია იმ მოწმეთა წრით რომელთა მიმართაც ხორციელდება დაცვის
სპეციალური ღონისძიებებები ისევე როგორც ყველა მოქალაქეს მოწმესაც გააჩნია კონსტიტუციით გარანტირებული სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის დაცვის უფლება, კერძო ავტონომიის უფლება. (კონსტიტუციის მე-15. მე16 მუხლები) ამიტომაც სახელმწიფოს ვალდებულებაა დაიცვას თავისი მოქალაქეების მითითებული უფლებები, მის მიერ მოწმის მოვალეობის განხორციელებეისას. მოწმე არ შეიძლება განხილულ იქნეს პროცესი მხოლოდ ობიექტად.მოწმის დაცვა ამიტომ უნდა იქნეს განხილული კონსტიტუციური და სამართლებრივი სახლემწიფოებრივი თვალთახედვით. ეს კონსტიტუციურსამრთლებრივი დაცვა მოწმის წარმოადგენს ერთის მხრივ საფრთხის თავიდან აცილებას. მაგ პოლიციელთა მეშვეობით პირის დაცვა. პირს მუდამ თან ახლავს გადაადგილებისას პოლიციის თანმშრომელი ან თანამშრომლები, თანმხლები დაცვა. ან მაგ მოწმის ახალი იდენტიფიკაციის შექმნა. ამ ღონისძიებებით მოწმის დაცვა ხდება სასამრთლო დარბაზს გარეთ, სასამრთლოს სხდომის გარეთ.
მუხლი 67. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების საფუძვლები
პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიება შეიძლება გამოყენებულ იქნეს, თუ:
ა) განიხილება საქმე ისეთი ქმედების ჩადენის ფაქტზე, რომლის საჯარო განხილვაც თავისი ბუნებით არსებით ზიანს მიაყენებს პროცესის მონაწილის პირად ცხოვრებას;
ბ) პროცესის მონაწილის ვინაობისა და საქმეში მონაწილეობის გასაჯაროებით მნიშვნელოვანი საფრთხე დაემუქრება მის ან მისი ახლო ნათესავის სიცოცხლეს, ჯანმრთელობას ან ქონებას;
გ) პროცესის მონაწილე დამოკიდებულია ბრალდებულზე;
დ) (ამოღებულია – 28.1.2011, №5170)
პროცესიდან გამომდინარე შესაძლებელია მოწმეთა შემდეგი სახეები გამოვყოთ, რომლებიც დაცვის სპეციალურ ღონისძიებებს საჭიროებენ
1.მოწმეები, რომელთაც საფრთხე ემუქრებათ. კერძოდ მოწმეები, რომელთაც მნიშვნელოვანი საფრთხე დაემუქრება ან მის ან მისი ახლო ნათესავის სიცოცხლეს, ჯანმრთელობას ან ქონებას. საფრთხე შესაძლებელია მოდიოდეს თვით ბრალდებულისაგან, მისი თანამონაწილისაგან მაგ. ორგანიზებულ დანაშაულთა შემთხვევბში და
მეორე ჯგუფი, რომლებსაც საქმის არსებითი განხილვისას ჩვენების მიცემის დროს, სადაც დაკითხვას ასევე ესწრება ბრალდებული და მისი დამცველი მოწმეს ემუქრებს ფსიქიკური გავლენა, მაგ არასრუწლოვანი დაზრალებული, ან მცირეწლოვანი დაზრალებულის შემთხვევაში პროცესის მონაწილე დამოკიდებულია ბრალდებულზე განიხილება საქმე ისეთი ქმედების ჩადენის ფაქტზე, რომლის საჯარო განხილვაც თავისი ბუნებით არსებით ზიანს მიაყენებს პროცესის მონაწილის პირად ცხოვრებას
მოწმის დაცვის მიზანი
მიზანი გამომდინარეობს 57-ე მუხლიდან, მიზანს წარმოადგენს მოწმისათვის იმ საფრთხის თავიდან აცილება რაც ემუქრება მოწმის სამრთლებრივი სიკეთეს ეს არის მისი სიცოცხლე ჯანმრთელობა ქონება, ასევე ახლო ნათესავები, იმის გამო რომ მოწმე თავის მოვალეობას ასრულებას და ჩვენებას იძლევა, მოწმის დაცვა სწორედ იმას ემსახურება, რომ მოწმეს არ ეშინოდეს მისი მოვალეობის შესრულებისას მოსალოდნელი საფრთხეების. დაცვის სპეციალური ღონისძიება ასევე მიმართულია მოწმის ჩვენების მისაღებად. ვინაიდან სხვა შემხვევაში მოწმე ჩვენებას არ მისცემს ან არასწორ ჩვენებას მისცემს, ამიტომ მოწმის დაცვის ინსტიტუტს მტკიცებულების უზრუნველყოფის ფუნქციაც გააჩნია.
მოწმის დაცვისას მთავარი და მნიშვნელოვანი არის მოწმის სრულყოფილი დაცვა პროცესის წინ პროცესის მიმდინარეობისას და პროცესი შემდეგ. ასევე მისი ოჯახის წევრების
დაცვის განხორციელების ღონისძიებები გათვალისწინებულია 65-ე მუხლში 68-ე მუხლიდან გამომდინარე დაცვის ერთ ერთი საშუალებაა მოწმის იდენტიფიკაციის დაცვა, რაც იმაში გამოიხატება, რომ ა) მიკვლევის საწინააღმდეგო ღონისძიებების გატარება − საჯარო რეესტრში ან სხვა საჯარო ხასიათის ჩანაწერში პროცესის მონაწილის ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი მონაცემების, კერძოდ, სახელის, გვარის, მისამართის, სამუშაო ადგილის, პროფესიის ან სხვა შესაბამისი ინფორმაციის, შეცვლა ან ამოღება;
ბ) ვინაობის შეცვლა და მასზე ახალი დოკუმენტების გაცემა − ფსევდონიმის მინიჭება, გარეგნობის შეცვლა, ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი საპროცესო და სხვა დოკუმენტების გა საიდუმლოება;
უსაფრთხოება მოწმის გ) უსაფრთხოების ზომების მიღება (პირადი დაცვა, განგაშზე გამოძახება და სხვ.);
საცხოვრებელი ადგილი საცხოვრებელი ადგილის დროებით ან სამუდამოდ შეცვლა
ევროსაბჭოს მინისტრთა კომიტეტი 1997 წლის და 2005 წლის რეკომენდაციები მოწმის დაშინებისა და ბრალდებულის უფლებების შესახებ. (recommendation No 97 13 of Ministers State concerning Intimidation of Witnesses and the right of the defence ამ დოკუმნეტსი საუბრაია როგორ უნდა მოხდეს მოწმის დაშინების თავიდან აცილება დაცვის სპეციალური ღონისზიებებით. 30 რჩევას შეიცავს. განსაკუთრებით გამოყოფენ მოწმის ანონიმურობას, რომელის სისცოცხლესა და ჯანმრთელობასაც საფრთხე ემუქრება რეკომენგაცია ურჩევს ხელშემკვრელ მხარეს დაცვის სპეციალური ღონისძიების გადაწყვეტისას მხედველობაში იქნეს მიღებული შემდეგი გარემოებები
ა.გამოძიების პროცესში პირის როლი , ვინ არის ეს პირი, მოწმე, დაზარალებული, თანამონაწილე ბ.მისი მნიშვნელობა გ . საფრთხის სერიოზულობა. რამდენად სერიოზულია საფრთხე მოწმის მიმართ
ვიდრე გადაწყვეტილება იქნება მიღებული მოწმის ჩვენებასა და მის მიმართ დაცვის სპეციალური ღონისძიებების გამოყენებაზე, მნიშვნელოვანია, რომ
1’ დადგინდეს და შეფასდეს საჭიროა თუ არა დანაშაულის დასადგენად მოწმის ეს ჩვენება, ხომ არ არსებობს საკმარისი სხვა მტკიცებულებები ქმედების დასადგენად. 2. პროპორციულობა დაცვის ღონისძიებასა დ მოწმის მიმართ არსებულ საფრთხეს შორის
მუხლი 68. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების სახე და მის გამოყენებაზე უფლებამოსილი პირი 1. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების სახეა პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვა. 2. პროკურორი უფლებამოსილია, საქართველოს მთავარი პროკურორის ან მისი მოადგილის თანხმობით, გამოიყენოს პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიება და ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართოს პროცესის მონაწილე, ან პირი, რომელიც შეიძლება გახდეს პროცესის მონაწილე, მასთან დაკავშირებული პირი ან/და მისი ახლო ნათესავი, მათი თანხმობით. 3. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური პროგრამით დადგენილი წესით საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული პირების მიმართ იყენებს დაცვის კონკრეტულ ღონისძიებებს. ასეთი ღონისძიებებია:
ა) მიკვლევის საწინააღმდეგო ღონისძიებების გატარება − საჯარო რეესტრში ან სხვა საჯარო ხასიათის ჩანაწერში პროცესის მონაწილის ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი მონაცემების, კერძოდ, სახელის, გვარის, მისამართის, სამუშაო ადგილის, პროფესიის ან სხვა შესაბამისი ინფორმაციის, შეცვლა ან ამოღება;
ბ) ვინაობის შეცვლა და მასზე ახალი დოკუმენტების გაცემა − ფსევდონიმის მიჭება, გარეგნობის შეცვლა, ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი საპროცესო და სხვა დოკუმენტების გა საიდუმლოება; გ) უსაფრთხოების ზომების მიღება (პირადი დაცვა, განგაშზე გამოძახება და სხვ.); დ) საცხოვრებელი ადგილის დროებით ან სამუდამოდ შეცვლა; ე) სხვა სახელმწიფოში გაყვანა (რელოკაცია). 4. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვისა და დაცვის კონკრეტული ღონისძიებების განხორციელების პროცედურებს ერთობლივად განსაზღვრავენ საქართველოს იუსტიციისა და შინაგან საქმეთა მინისტრები. 5. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების ხარჯებს სახელმწიფო გაიღებს.
მოწმის დაცვის ინსტიტუტის კომფლიქტი პროცესის ინტერესებთან მხედველობიდან არ უნდა გამოგვრჩეს, რომ მოწმის დაცვის სპეციალური ინსტიტუტი გავლენას ახდენს მოწმის, როგორც მტკიცებულების საქმის არსებითი განხილვისას გამოყენებაზე, იგი კოლიზიაში მოდის პროცესის სხვა გარანტიებთან და პრინციპებთან
1. მხრაეთა მიერ მტკიცებულებების უშუალოდ გამოკვლევის პრინციპი საპროცესო კოდექსის
მუხლი 14. მტკიცებულებათა უშუალოდ და ზეპირად გამოკვლევა 1. სასამართლოს (ნაფიც მსაჯულებს) არ უნდა წარედგინოს მტკიცებულება, თუ მხარეებს მისი უშუალოდ და ზეპირად გამოკვლევის თანაბარი შესაძლებლობა არ ჰქონიათ, გარდა ამ კოდექსით გათვალისწინებული გამონაკლისებისა. 2. მხარეს უფლება აქვს, სასამართლოში მოითხოვოს მოწმის უშუალოდ დაკითხვა და წარადგინოს საკუთარი მტკიცებულება.
სსსკ-ის 259-ე მუხლის
3. სასამართლოს განაჩენი დასაბუთებულია, თუ ის ემყარება სასამართლო განხილვის დროს გამოკვლეულ, ეჭვის გამომრიცხავ მტკიცებულებათა ერთობლიობას. განაჩენში ჩამოყალიბებული ყველა დასკვნა და გადაწყვეტილება დასაბუთებული უნდა იყოს.
რატომ არის ასე მნიშვნელოვანი მოწმის დაკითხვა სასამრთლო პროცესზე ?
ვინაიდან სწორედ მხარეთა მიერ მოწმის უშუალოდ დაკითხვისას უნდა შეიქმნას წარმოდგენა მოწმეზე და მის მიერ მიცემულ ჩვენებაზე, ვინაიდან საბოლოოდ მტკიცებულებათა შეფასებას აკეთებს და გადაწყვეტილებას იღებს მოსამართლე. პრობლემას წარმოადგენს როდესაც მოწმის დაკითხვა საერთოდ ვერ ხერხდება საქმის არსებითი განხილვისას და ხშირად მტკიცებულების სუროგატის გამოყენება ხდება. მტკიცებულების სუროგატი თავისთავად აღებული ზღუდავს სიმართლის დადგენას . ეს კი თავისთავად ზღუდავს სამართლიან სასამრთლო პროცესს. სამართლიანი განაჩენის დადგენა, მხოლოდ სამართლიან სასამართლო პროცესზე დაიშვება. აღნიშნულს უპირისპირდება მოწმე,
ა. რომელსაც ან ბ.რომლის ნათესავებსაც სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის საფრთხე ემუქრებათ. ან გ. მათი ფსიქიკიდან გამომდინარე გარკვეულ გავლენას ახდენს განხორციელებული დანაშაულებრივი ქმედება ან თვით ბრალდებული.
აქედან გამომდინარე ეს მოწმეები,რომელებიც დაცვას საჭიროებენ, რომც დაიკითხონ სასამართლო პროცესზე მითითებულ ფაქტორთა გამო სიმართლეს არ იტყვიან, ვინაიდან ან ა.ეშინიათ ან ბ. რცხვენიათ, გ. ან მიკერძოოებულები არიან ბრალდებულზე დამოკიდებულების გამო.
აქედანგამომდინარე შესაძლებელია დასკვნა გავაკეთოთ, რომ მოწმის დაცვის სპეციალური ღონისძიება სწორედ სიმართლის დადგენისაკენ და სწორი ჩვენებისაკენ არის მიმართული.
2, ბრალდებულის დაცვის ინტერესებთან
მოწმის მიმართ დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენება ნიშნავს დაცვის უფლების შეზღუდვას ბრალდებულის აქტიური როლი პროცესში გულისხმობს ასევე მის მიერ ან მისი ადვოკატის მიერ მოწმის დაკითხვას მის კონფრონტაციის უფლებას მოწმეზე. ევროპული კონვენციის მე - 6 მუხლის მე 3 ნაწილის d ქვეპუნქტიდან გამომდინარე პროცესის რომელიმე სტადიაზე ბრალდებულს უფლება უნდა მიეცეს დაკითხოს მოწმე, ამას მოითხოვს ეფექტური დაცვა. საქართველოს საპროცესო კოდექსი იცნობს 114-ე მუხლის შესაბამისად მოწმის დაკითხვას დაცვის სპეციალური ღონისძიებების გამოყენების შემთხვევაში გამოძიების პროცესში ეს ჩვენება კი 243-ე მუხლიდან გამომდინარე დასაშვებია გამოქვეყნდეს საქმის არსებით განხილვაზე და მიღებულ იქნეს მტკიცებულებად.
1
მუხლი 243. მოწმის დეპონირებული ჩვენების გამოკვლევა და მისი დისტანციური დაკითხვა 1. გამოძიების დროს მოწმის დეპონირებული ჩვენების სასამართლო სხდომაზე საჯაროდ წაკითხვა, ასევე მისი ჩვენების აუდიო- ან ვიდეოჩანაწერის მოსმენა (დემონსტრირება) დასაშვებია, თუ მოწმე გარდაიცვალა, არ იმყოფება საქართველოში, მისი ადგილსამყოფელი უცნობია ან ამოწურულია მისი სასამართლოში წარმოდგენის ყველა გონივრული შესაძლებლობა და ჩვენება მიცემულია ამ კოდექსით დადგენილი წესით. 2. თუ არსებობს დასაბუთებული ვარაუდი, რომ მოწმე აიძულეს, დაემუქრნენ, დააშინეს ან მოისყიდეს და მიცემულ ჩვენებებში არსებითი წინააღმდეგობაა, მხარეს უფლება აქვს, დააყენოს შუამდგომლობა მოწმის ჩვენების საჯაროდ წაკითხვის, ასევე მისი აუდიო- ან ვიდეოჩანაწერის მოსმენის (დემონსტრირების) თაობაზე ამ მუხლის პირველი ნაწილის მოთხოვნის დაუცველად. არ შეიძლება მხოლოდ ეს მტკიცებულება დაედოს საფუძვლად გამამტყუნებელ განაჩენს. 3. მხარის შუამდგომლობის საფუძველზე სასამართლოს გადაწყვეტილებით შესაძლებელია მოწმის დისტანციური დაკითხვა ტექნიკური საშუალებების გამოყენებით იმავე ან სხვა სასამართლოდან ან სხვა ადგილიდან, რაც წინასწარ ეცნობება მხარეებს. 4. თუ არასრულწლოვანი სექსუალური ექსპლუატაციისა და სექსუალური ძალადობის მოწმე ან მსხვერპლია, მისი ან მისი კანონიერი წარმომადგენლის მოთხოვნის შემთხვევაში იგი უნდა დაიკითხოს ამ მუხლის მე-3 ნაწილში მითითებული წესით.
მუხლი 118. მოწმის დაკითხვა საქმის არსებითი განხილვის დროს 1. ბრალდების მოწმის დაკითხვას იწყებს ბრალდების მხარე, აგრძელებს დაცვის მხარე და პირიქით. 2. მოწმე უნდა დაიკითხოს იმ მოწმეთაგან განცალკევებით, რომლებიც ჯერ არ დაკითხულან. ამასთანავე, სასამართლო იღებს ზომებს, რათა ერთ საქმეზე გამოძახებულ მოწმეებს დაკითხვის დამთავრებამდე ერთმანეთთან ურთიერთობა არ ჰქონდეთ. დაკითხვის დასრულების შემდეგ მოსამართლემ უნდა განუმარტოს მოწმეს სასამართლო სხდომაზე დასწრების უფლება. 3. არ დაიკითხება ის მოწმე , რომელიც იმ მომენტში ვერ წარდგება სასამართლოს წინაშე ამ კოდექსის 114- ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ და „დ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული გარემოებების გამო . ასეთ შემთხვევაში საქმის არსებითი განხილვის სხდომაზე ქვეყნდება მისი წინასასამართლო ჩვენება . ეს ჩვენება არ შეიძლება საფუძვლად დაედოს გამამტყუნებელ განაჩენს , თუ იგი არ დასტურდება პირის ბრალეულობის დამადასტურებელი სხვა მტკიცებულებით . საქართველოს 2010 წლის 7 დეკემბრის კანონი №3891 - სსმ I, №67, 09.12.2010 წ., მუხ.418
ამდენად კოფლიქტი არსებოს მოწმის დაცვას, დაცვის უფლებასა და გარემოებების გამოკვლევას შორის. მოწმის დაცვა უპირისპირდება პროცესის ორივე ინტერესს დაცვის უფლებასა და საქმის გარემოებების გამოკვლევას.
მოწმის ცნება, რომელსაც საფრთხე ემუქრება საფრთხე ემუქრება მოწმეს,თუ მის მიერ მოწმის მოვალეობის შესრულების შემთხვევაში მოსალოდნელია ა.მისი ან . ბ. მისი ახლო ნათესავის სიცოცხლის, ჯანმრთელობის ან ქონებისათვის საშისროება; ასეთი საფრთხე თან ახლავს მუდამ ორგანიზებულ დანაშაულებს, თუ მოწმე მათ წინააღმდეგ მისცემს ჩვენებებს.განსაკუთრებით ეს ეხება იმ პირებს, რომლებიც წარსულში ამ კრიმინალური ორგანიზაციის წევრი იყო, აქ ხშირია შურისძიების მცდელობა. ხშირად ასეთ შემთხვევბში საფრთხე ემუქრება კონფიდენტს ან ნდობით აღჭურვილ პირებს.საფრთხე შესაძლებელი ჩვეულებრივ მოწმესაც და დაზარალებულ მოწმესაც შეექმნას მოწმის მოვალეობის შესრულებისათვის მოწმის მიმართ საფრთხე სხვადასხვა კუთხით შეიძლება არსებონდეს მაგ. მოწმის დაცვა გახდეს საჭირო სასამრთლო დარბაზში, დარბაზში მყოფი საზოგადოებისაგან, მოწმე რომელიც ბრალდებულის მამხილებელ ჩვენებას იძლევა ან მოწმის დაცვა სასამრთლოს სხდომის დარბაზს ფარგლებს გარეთ, როდესა მას საფრთხე მის საცხოვრებელ ბინაში ემუქრება, მას ბინაში დაესხმიან თავს ან ჩაუსფრდებიან.ასეთ შემთხვევასი მოწმის ადგილსამყოფელი უცნობი უნდა იყოს, რათა მასზე არ განხორციელდეს თავდასხმა. ამ სემთხვევბსი გამოიყენებნ ასევე პირის იდენტიფიკაციის შეცვლასაც.
საფრთხის წარმოშობის საფუძველია 1. დანაშაულის სახე, მაგ ორგანიზებულ დნაშაულთა საქმეებზე მოწმის ჩვენება 2. 2. მოწმის სახე, რომელ მოწმეზეა საუბარი. ყველა მოწმეს არ ემუქრება საფრთხე. განსაკუთრებით საფრთხე იმ პირებს ემუქრებათ ვინც მზადყოფნას გამოთქვავენ საგამოძიებო ორგანოებთან თანამშრომლობის
მოწმის დაცვის სახეები მოწმის დაცვის ორი სამართლებრივი საშუალება არსებობს ეს არის სისხლის სამრთლის პროცესი, კერძოდ პროცესის 68-ე მუხლითა გათვალისწინებული ღონისძიებებით ასეთი ღონისძიებებია: ა) მიკვლევის საწინააღმდეგო ღონისძიებების გატარება − საჯარო რეესტრში ან სხვა საჯარო ხასიათის ჩანაწერში პროცესის მონაწილის ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი მონაცემების, კერძოდ, სახელის, გვარის, მისამართის, სამუშაო ადგილის, პროფესიის ან სხვა შესაბამისი ინფორმაციის, შეცვლა ან ამოღება; ბ) ვინაობის შეცვლა და მასზე ახალი დოკუმენტების გაცემა − ფსევდონიმის მიჭება, გარეგნობის შეცვლა, ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი საპროცესო და სხვა დოკუმენტების გა საიდუმლოება; გ) უსაფრთხოების ზომების მიღება (პირადი დაცვა, განგაშზე გამოძახება და სხვ.); დ) საცხოვრებელი ადგილის დროებით ან სამუდამოდ შეცვლა; ე) სხვა სახელმწიფოში გაყვანა (რელოკაცია).
რაც ხორციელდება პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვით . ამ ღონისძიებას იყენებს საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო პროცესის მონაწილე პირების მიმართ. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვისა და დაცვის კონკრეტული ღონისძიებების განხორციელების პროცედურებს ერთობლივად განსაზღვრავენ საქართველოს იუსტიციისა და შინაგან საქმეთა მინისტრები.
ჩამოთვლილი ღონისძიებები არის პროცესუალური, ხოლო ამ ღონისძიების პროცედურის განსაზღვრა კი პოლიციური, ანუ შინაგან საქმეთა სამინისტრო ახორციელებს დაცვას
მთელი რიგი საპროცესო ნორმები მოწმის დაცვასაც ემსახურება. მაგ ბრალდებული გაყვანა მოწმის დაკითხვისას სხდომის დარბაზიდან მე 40 მუხლის 1 ნაწილი 1. მოსამართლეს უფლება აქვს, მოწმის დაკითხვის დროს უარი თქვას ბრალდებულის დასწრებაზე, თუ გამოიყენება მოწმის დაცვის ერთ-ერთი სპეციალური ღონისძიება. სასამართლო სხდომის დახურვა 182-ე მუხლის პირველი ნაწილის გ ქვეპუნქტი გ) პროცესის მონაწილის ან/და მისი ოჯახის წევრის (ახლო ნათესავის) პირადი უსაფრთხოების დაცვის მიზნით ან თუ გამოიყენება პროცესის მონაწილის დაცვის ის სპეციალური ღონისძიება, რომელიც მოითხოვს სასამართლო სხდომის დახურვას;
საჯაროობის გამორიცხვა დაცვის უფლებას ნაკლებად ხელყოფს. მოწმის დაკითხვისას მნისვნელოვანია ბრალდებულის კონფრონტაციის უფლება. საჯაროობის გამორიცხვით ბრალდებულს მაინც აქვს საშუალება მოწმის დაკითხვაში დახურულ სასამრთლო სხდომაზე მიიღოს მონაწილეობა.
ნებართვა მოწმემ დაკითხვისას არ მისცეს ინფორმაცია მისი საცხოვრებელი მისამრთის თაობაზე,თუ არსებობს საფრთხე მასზე ზემოქმედების. ზემოქმედება სესაძლებელია სხვადასხვა სახის იყოს. ზემოქმედებათა სახეების გარკვეულ ნაწილს ითვალისწინებს 243-ე მუხლი თუ არსებობს დასაბუთებული ვარაუდი, რომ მოწმე აიძულეს, დაემუქრნენ, დააშინეს ან მოისყიდეს და მიცემულ ჩვენებებში არსებითი წინააღმდეგობაა, მხარეს უფლება აქვს, დააყენოს შუამდგომლობა მოწმის ჩვენების საჯაროდ წაკითხვის, ადგილმდებარეობის დაფრვა, რა თქმა უნდა ბრალდებულის კონფრონტაციის უფლებასთან კოლიზიაში არ არის. ძალიან უმნიშვნელოა საკითხი მოწმის დამაჯერებლობის გადამოწმება, კერძოდ საცხოვრებელ ადგილზე მისვლა და მეზობლების გამოკითხვა
უსაფრთხოების ზომების მიღება (პირადი დაცვა, განგაშზე გამოძახება და სხვ.);
პროცესის მონაწილის ვინაობისა და საქმეში მონაწილეობის გასაჯაროებით მნიშვნელოვანი საფრთხე დაემუქრება მუხლი 68. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების სახე და მის გამოყენებაზე უფლებამოსილი პირი 1. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების სახეა პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვა. 2. პროკურორი უფლებამოსილია, საქართველოს მთავარი პროკურორის ან მისი მოადგილის თანხმობით, გამოიყენოს პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიება და ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართოს პროცესის მონაწილე, ან პირი, რომელიც შეიძლება გახდეს პროცესის მონაწილე, მასთან დაკავშირებული პირი ან/და მისი ახლო ნათესავი, მათი თანხმობით. 3. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური პროგრამით დადგენილი წესით საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული პირების მიმართ იყენებს დაცვის კონკრეტულ ღონისძიებებს. ასეთი ღონისძიებებია: ა) მიკვლევის საწინააღმდეგო ღონისძიებების გატარება − საჯარო რეესტრში ან სხვა საჯარო ხასიათის ჩანაწერში პროცესის მონაწილის ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი მონაცემების, კერძოდ, სახელის, გვარის, მისამართის, სამუშაო ადგილის, პროფესიის ან სხვა შესაბამისი ინფორმაციის, შეცვლა ან ამოღება; ბ) ვინაობის შეცვლა და მასზე ახალი დოკუმენტების გაცემა − ფსევდონიმის მიჭება, გარეგნობის შეცვლა, ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი საპროცესო და სხვა დოკუმენტების გა საიდუმლოება; გ) უსაფრთხოების ზომების მიღება (პირადი დაცვა, განგაშზე გამოძახება და სხვ.); დ) საცხოვრებელი ადგილის დროებით ან სამუდამოდ შეცვლა; ე) სხვა სახელმწიფოში გაყვანა (რელოკაცია). 4. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვისა და დაცვის კონკრეტული ღონისძიებების განხორციელების პროცედურებს ერთობლივად განსაზღვრავენ საქართველოს იუსტიციისა და შინაგან საქმეთა მინისტრები. 5. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების ხარჯებს სახელმწიფო გაიღებს. საქართველოს 2010 წლის 24 სექტემბრის კანონი №3616 - სსმ I, №50, 24.09.2010 წ., მუხ.328 საქართველოს 2011 წლის 28 ოქტომბრის კანონი №5170 - ვებგვერდი, 11.11.2011წ.
მუხლი 69. (ამოღებულია) საქართველოს 2010 წლის 24 სექტემბრის კანონი №3616 - სსმ I, №50, 24.09.2010 წ., მუხ.328 საქართველოს 2011 წლის 28 ოქტომბრის კანონი №5170 - ვებგვერდი, 11.11.2011წ.
მუხლი 70. გადაწყვეტილება დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების შესახებ 1. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილებაში უნდა მიეთითოს: ა) პირი, რომლის მიმართაც გამოიყენება დაცვის სპეციალური ღონისძიება (პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვა); ბ) დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების ვადა. 2. დაცვის სპეციალური ღონისძიება შესაძლებელია გამოყენებულ იქნეს უვადოდ. 3. დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილება არ არის საჯარო. ეს გადაწყვეტილება ეცნობება მხოლოდ დასაცავ პირს. 4. დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების ვადის ამოწურვის შემთხვევაში შესაძლებელია ვადის გაგრძელება, თუ კვლავ არსებობს ამ ღონისძიების გამოყენების საჭიროება. 5. დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების საფუძვლის აღმოფხვრის შემთხვევაში ამ ღონისძიებას აუქმებს მისი გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილების მიმღები პირი, რაც დაუყოვნებლივ ეცნობება დასაცავ პირს. საქართველოს 2010 წლის 24 სექტემბრის კანონი №3616 - სსმ I, №50, 24.09.2010 წ., მუხ.328 საქართველოს 2011 წლის 28 ოქტომბრის კანონი №5170 - ვებგვერდი, 11.11.2011წ.
მუხლი 71. დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილების აღსრულება 1. დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილების აღსრულების თაობაზე 3 დღის ვადაში ეცნობება პროკურორს, რომელმაც გამოიყენა ეს ღონისძიება. 2. დაცვის სპეციალური ღონისძიებისა და მის ფარგლებში გამოყენებული
პროხესია სხვა მონაწილეები
საქართველოს საპროცესო კოდექსი ითვალისწინებს ერთიდაიმავე საქმეში პროცესის სხვა სუბიექტების მოწმის სახით მონაწილეობას.
მოწმის სტატუსით სარგებლობენ და ეს სტატუსი ენიჭებათ: გამომძიებელს, პროკურორს, ბრალდებულს დაზარალებულს ექსპერტს და თარჯიმანს.
ამ მუხლში არ გვაქ მოცემული ადვოკატი და მოსამართლე თუმცა ისინიც სარგებლობენ ამ უფლებით.
გამონაკლისი არის დაზარალებული, მას შეუძლია საქმეში იყოს როგორც დაზარალებული ასევე მოწმე.
ზუსი 1
თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას 2011 წლის 20 სარჩელით მიმართა თბილისში მცხოვრებმა ა-მ ბათუმში მცხოვრები ბ-ს წინააღმდეგ და მოითხოვა რეგისტრირებულ ქორწინებაში შეძენის ქონების, ქ. ბათუმში მდებარე სახლის ¼ ნაწილის მესაკუთრედ ცნობა. ა-ს ყავდა არასრულწლოვანი შვილები, რომლებიც მასთან თბილისში ცხოვრობდნენ. ა სარჩელში მიუთითებდა რომ ვერ შეძლებდა მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით ბათუმის საქალაქო სასამართლოში სარჩელის განხილვაში მონაწილეობის მიღება.მოსამართლემ საპატიოდ მიიჩნია მოსარჩელის არგუმენტი და განჩინებით ა-ს სარჩელი მიიღო წარმოებაში. სასამართლოს მოსამზადებელ სხდომაზე გამოცხადებულმა ბ-მ განმარტა რომ იგი ბათუმში ცხოვრობს და მოითხოვა საქმის ბათუმის საქალაქო სასამართლოში განსჯადობის წესის დაცვით გადაგზავნა, რაზეც თბილისის საქალაქო სასამართლომ განჩინებით უარი უთხრა,ბ-მ აღნიშნულ განჩინებაზე შეიტანა კერძო საჩივარი თბილისის სააპელაციო სასამართლოში.
შეაფასეთ მხარეთა და სასამართლოს მიერ შესრულებული თითოეული საპროცესო მოქმედება.
მოსარჩელე- ა
მოპასუხე- ბ
დავის საგანი- რეგისტრირებულ ქორწინებაში შეძენილი ქონების, ქ. ბათუმში მდებარე სახლის ¼ ნაწილის მესაკუთრედ ცნობა.
თავიდან რომ განვიხილოთ, მოსარჩელემ სწორად მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს,რადგან სსსკ-ის მე-19 მუხლით, თუ მოსარჩელესთან ცხოვრობენ არასრულწლოვანი შვილები, რაც აძნელებს მის გამოცხადებას სასამართლოში მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით, საქმე შეიძლება მოსარჩელის თხოვნით გაირჩეს სასამართლოში მისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით. შესაბამისად ისიც, რომ სასამართლომ ეს თხოვნა საპატიოდ მიიჩნია და დააკმაყოფილა არის მართებული.
რაც შეეხება სასამართლოს მოსამზადებელ სხდომაზე მოსარჩელის მოთხოვნას ,რომ ბათუმში გადაეგზავნათ საქმე და თბილისის საქალაქო სასამართლომ არ დააკმაყოფილა არის მართებული, რადგან მოსარჩელეს აქვს საპატიო მიზეზი,რაზეც მე-19 მუხლიც მიუთითებს.
ბ-ს ქმედებას,როცა მან თბილისის საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება გაასაჩივრა თბილისის სააპელაციო სასამართლოში არის არამართებული,რადგან არ საჩივრდება, 23 მუხლის მესამე ნაწილის მიხედვით.
კაზუსი 2
თბილისის საქალაქო სასამართლოში განიხილებოდა ა-ს სარჩელი მოპასუხე ბ-ს წინააღმდეგ სამკვიდროს გაყოფასთან დაკავშირებით. მოპასუხის ინტერესების დამცველმა ადვოკატმა გ-მ მოითხოვა მისი მარწმუნებლისათვის თარჯიმნის დანიშვნა იმ მიზეზით, რომ „ბ“ იყო უკრაინის მოქალაქე, თბილისში დაბადებული და გაზრდილი, რომელსაც ქართული კარგად ესმოდა, თუმცა უჭირდა ქართულად საუბარი. სასამართლომ არ დააკმაყოფილა მოპასუხე ბ-ს ადვოკატის შუამდგომლობა უსაფუძვლობის გამო. განაწყენებულმა ბ-ს ადვოკატმა გ-მ ახალი შუამდგომლობით მიმართა სასამართლოს, რომ საქმე უწყებრივად არ ექვემდებარებოდა სასამართლოს, ვინაიდან სამკვიდროს გაყოფა და მემკვიდრეებზე სამკვიდრო მოწმობის გაცემა ნოტარიუსის გადასაწყვეტი იყო, აგრეთვე, ვინაიდან მოპასუხე უცხო ქვეყნის მოქალაქე იყო, ქონებრივი დავა უნდა განეხილა არბიტრაჟს და არა საქართველოს საერთო სასამართლოს. მოსამართლემ არც ეს შუამდგომლობა არ დააკმაყოფილა უსაფუძვლობის გამო და დაიწყო საქმის
შეაფასეთ სასამართლოს მიერ შესრულებული თითოეული საპროცესო მოქმედება. პასუხი დაასაბუთეთ.
ადვოკატის მოთხოვნა თარჯიმნის დანიშვნის თაობაზე, რომელიც მოსამართლემ არ დააკმაყოფილა არის არასწორი რადგან მოსამართლეს ეს მოთხოვნა უნდა დაედასტურებინა 9 მუხ 4 ნაწ სადაც აღნიშნულია,რომ „სახელმწიფო ენის არმცოდნე პირს მიეჩინება თარჯიმანი.“
მხარის მოთხოვნა იმაზე რომ ნოტარიუსისთვის უნდა გადაეცათ არის არასწორი რადგანაც, სამკვიდროს გაყოფასთან და მემკვიდრეობის საკითხებს იხილავს საერთო სასამართლო, 11 მუხლის 1 ნაწ.
მხარის მოთხოვნა იმაზე რომ საქმე არბიტრაჟისთვის გადაეცათ და სასამართლომ არ დაადასტურა მოთხოვნა საქმის არბიტრაჟისთვის გადაცემაზე სწორად გააკეთა, რადგან დაუდასტურებდა იმ შემთხვევაში თუ დავაზე მხარეები შეთანხმდებოდნენ რომ არბიტრაჟისთვის გადაეცათ ეს გამომდინარეობს 12 მუხ -დან სადაც წერია, რომ „პირთა თანასწორობაზე დამყარებული კერძო ხასიათის ქონებრივი დავა, რომლის მოწესრიგებაც მხარეებს შეუძლიათ ერთმანეთს შორის, მხარეთა შეთანხმებით, შეიძლება განსახილველად გადაეცეს არბიტრაჟს.“
რაც შეეხება მოსამართლის მიერ სხდომის დახურვას, არ იყო სწორი,რადგან 9-მუხ 1 ნაწ „სასამართლოში ყველა საქმე განიხილება ღია სხდომებზე, თუ ეს არ ეწინააღმდეგება სახელმწიფო საიდუმლოების დაცვის ინტერესებს. დახურულ სხდომაზე საქმის განხილვა დასაშვებია აგრეთვე კანონმდებლობით გათვალისწინებულ სხვა შემთხვევებში, მხარის მოტივირებული შუამდგომლობის საფუძველზე.“
რაც შეეხება სათათბირო ოთახში გასვლის გარეშე სხდომის დახურვას არ არის სწორი რადგან 9 მუხ 3 ნაწ მოსამართლეს უნდა გამოეტანა მოტივირებული განჩინება. „საქმის დახურულ სხდომაზე განხილვის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.“
კაზუსი 3
„ა“ ცხოვრობს თბილისში, „ბ“ რუსთავში. ისინი 2017 წ 3 იანვარს შეხვდნენ ერთმანეთს თბილისის საჯარო რეესტრში და წერილობით დადეს უძრავი ქონების განვადებით ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის საფუძველზე „ბ“-მ იყიდა „ა“-ს კუთვნილი ბინა თბილისში 50 000ლ. 40 000ლ „ბ“-მ ხელშეკრულების დადებისთანავე გადაუხადა. „ა“-ს ხოლო 10 000ლ უნდა გადაეხადა არა უგვიანეს 2016 წ 3 ივლისისა. საჯარო რეესტრში „ბ“ მესაკუთრედ დარეგისტრირდა. ხელშეკრულებით გათვალისწინებული იყო პირგასამტეხლოს დაკისრება „ბ“-ს თვის იმ შემთხვევაში თუ იგი არ გადაუხდიდა „ა“-ს დათქმულ ვადაში დარჩენილ თანხას, 10 000 ლარის ოდენობით. პირგასამტეხლო განისაზღვრა გადაუხდელი თანხის 1%-ით ყოველ ვადაგადაცილებულ დღეზე. „ბ“-მ არ შეასრულა ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულება და არ გადაუხადა „ა“-ს 10 000ლ. 2017 წ 3 დეკემბერს „ა“-მ სარჩელით მიმართა რაიონულ სასამართლოს და მოითხოვა „ბ“-სთვის უძრავი ქონების ნასყიდობის ფასის 10 000ლ და ნაწილში ნაწილობრივ დააკმაყოფილა მოთხოვნა და პირგასამტეხლოს გონივრულ ოდენობად მიიჩნია 1000ლ, რაც ასევე დააკისრა „ბ“-ს.
მოსარჩელე- ა
მოპასუხე- ბ
დავის საგანი- უძრავი ქონების ნასყიდობის ფასის 10 000ლ და პირგასამტეხლოს 15 000ლ დაკისრება, რაც შეადგენს 5 თვის დღეების ნამრავლს 10 000ლარის 1%-ზე.
საფუძველი- განვადებით ნასყიდობის ხელშეკრულება.
1. ამ საქმეს იხილავს რაიონული სასამართლო და აქ არ მოიაზრება მაგისტრატი მოსამართლე რადგან, მაგისტრატი მოსამართლე განიხილავს 5000 ლარამდე დავებს მე-14 მუხ მიხედვით.ამ საქმეს განიხილავს რუსთავის საქალაქო სასამართლო.
2. ძირითადი სარჩელის ფასი არის 25 000ლარი, რადგან 40 მუხ მიხედვით, „თუ ერთ სარჩელში რამდენიმე სხვადასხვა მოთხოვნაა ჩამოყალიბებული, მაშინ ეს მოთხოვნები უნდა შეჯამდეს და ამის შემდეგ განისაზღვროს სადავო საგნის ღირებულება“. ამის ბაჟი არის 750ლ
მესამე პირის სარჩელის ფასი არის 2000 ლ. ამის ბაჟი არის 60 ლარი, თუმცა 39 მუხ პირველი ნაწ ა ქვეპუნქტის მიხ, დავის საგნის ღირებულების 3%-ს, მაგრამ არანაკლებ 100 ლარისა, შესაბამისად აქ მაინც გადაიხდება 100 ლარი.
3. მიიღებს, რადგან 88 მუხ პირვ ნაწ „თითოეულ დაინტერესებულ პირს, რომელიც აცხადებს დამოუკიდებელ მოთხოვნას დავის საგანზე ან მის ნაწილზე, შეუძლია აღძრას სარჩელი ორივე ან ერთ-ერთი მხარის მიმართ მხარეთა პაექრობის დაწყებამდე“.
4. ნაწილობრივ დაკმაყოფილებულის ნაწილში რომ განვიხილოთ, ჯერ ვვანგარიშობთ 15 000ლ 1% და ეს არის 150ლ შემდეგ 1000ლ ვყოფთ 150ლ და ეს არის 6,6%. შემდეგ მთლიან ბაჟს 850 გავყოთ 100 და გავამრავლოთ 6,6% და ეს არის 46,1ლ. ეს დაეკისრება მოპასუხეს მოსარჩელის სასარგებლოდ.
კაზუსი 4
დავით ფულარიამ და ლევან ხელაძემ სარჩელი აღძრა სასამართლოში გიორგი ვალაძის წინააღმდეგ და მოითხოვა სესხის ხელშეკრულებით მოპასუხისათვის გადაცემული 10000 აშშ დოლარის დაკისრება. საქმის მთავარ სხდომაზე განხილვისას სასამართლოს განცხადებით მიმართა კვაჭაძემ და განმარტა, რომ სადავო სესხის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე 10000 აშშ დოლარის მოთხოვნის უფლება დავით ფულარიამ დავის სასამართლოში მიმდინარეობის დროს ხელშეკრულების საფუძვლზე მას დაუთმო. განმცხადბელმა მოითხოვა ფულარიას უფლებამონაცვლედ დაშვება, რადგან ფულარია მოთხოვნის დათმობის ხელშეკრულებით გავიდა სადავო ურთიერთობიდან. საქმის მომზადების ეტაპზე უფლებამონაცვლით შეცვლა მოითხოვა ლევან ხელაძემ და განმარტა, რომ მან შეიცვალა გვარი და სახელი, გადავიდა დედის გვარზე და არის დავით დადიანი. სასამართლომ მოსამზადებელ სხდომაზე დააკმაყოფილა ლევან ხელაძის შუამდგომლობა და მის უფლებამონაცვლედ ჩართო დავით დადიანი, ხოლო
მოსარჩელე- დავითი
მოპასუხე -ლევანი
დავის საგანი-სესხის ხელშეკრულებით მოპასუხისათვის გადაცემული 10000 აშშ დოლარის დაკისრება.
საფუძველი--------
1-სასამართლოს უარი კვაჭაძის მიმართ არის არასწორი რადგან 92 მუხლით 1 ნაწ „სადავო ან სასამართლოს გადაწყვეტილებით დადგენილი სამართლებრივი ურთიერთობიდან ერთ-ერთი მხარის გასვლის შემთხვევაში (მოქალაქის გარდაცვალება, იურიდიული პირის რეორგანიზაცია, მოთხოვნის დათმობა, ვალის გადაცემა და სხვა) სასამართლო დაუშვებს ამ მხარის შეცვლას მისი უფლებამონაცვლით“.
2-სასამართლოს ქმედება,როდესაც დაადგინა რომ სარჩელი აღძრულია არა იმ პირის მიერ, რომელსაც ეკუთვნის მოთხოვნის უფლება და შესთავაზა ფულარიას შეცვლილიყო სათანადო მოსარჩელით – კვაჭაძით არის სწორი,რადგან 84 მუხ 1 ნაწილით „სასამართლო, რომელიც საქმის განხილვის დროს დაადგენს, რომ სარჩელი აღძრულია არა იმ პირის მიერ, რომელსაც მოთხოვნის უფლება აქვს, შეუძლია მოსარჩელის თანხმობით საქმის შეუწყვეტლად შეცვალოს თავდაპირველი მოსარჩელე სათანადო მოსარჩელით.“
3-როცა მოსამართლემ შეწყვიტა საქმის წარმოება არის სწორი რადგან 84მუხ 2 ნაწ „თუ ასეთი თანხმობის მიუხედავად, სათანადო მოსარჩელე არ არის თანახმა შეცვალოს არასათანადო მოსარჩელე, სასამართლო საქმის წარმოებას შეწყვეტს“ მაგრამ მისი დასაბუთება არის არასწორი რადგან მას იმ მოტივით უნდა შეეცვალა რომ „რომ არასათანადო მხარემ უარი თქვა მის მიერ აღძრულ სარჩელზე“ და არა იმის გამო საფუძვლით, რომ არასათანადო მხარე არ იყო თანახმა სათანადოთი შეცვლაზე.
კაზუსი 5
„ზ“-მ სარჩელით მიმართა რაიონულ სასამართლოს და მოითხოვა „ბ“-საგან სესხის ხელშეკრულებით გადაცემული თანხის - 8000 ლარის, ვადის გადაცილებისათვის 2000 ლარის ოდენობის პროცენტისა და პირგასამტეხლოს სახით - 1480 ლარის გადახდის დაკისრება. მოპასუხე „ბ“-მ აღძრა შეგებებული სარჩელი მოსარჩელე „ზ“-ს მიმართ, ნარდობის ხელშეკრულებით გათვალისწინებული სამუშაოს საზღაურის - 7000 ლარის, აგრეთვე ქირავნობის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე დავალიანების თანხის - 2000 ლარის ანაზღაურების შესახებ. რაიონულმა სასამართლომ თავისი გადაწყვეტილებით არ დააკმაყოფილა თავდაპირველი მოსარჩელის - გამსესხებელ „ზ“-ს სარჩელი, ხოლო, მოპასუხე „ბ“-ს შეგებებული სარჩელი დააკმაყოფილა ნაწილობრივ და „ზ“-ს, „ბ“-ს სასარგებლოდ დააკისრა 6500 ლარის გადახდა.
გასაზღვრეთ როგორც ძირითადი სარჩელის ისე შეგებებული სარჩელის ფასი და სახელმწიფო ბაჟის ოდენობა, რასაც სარჩელის აღძვრისას გადაიხდიდა,როგორც ძირითადი ისე შეგებებული სარჩელის მოსარჩელე.
საქმეზე მოსამართლის მიერ ზემოთმითითებული გადაწყვეტილების შემდგომ როგორ გადაწყდება საპროცესო ხარჯების საკითხი.
მოსარჩელე- ზ
მოპასუხე- ბ
დავის საგანი- სესხის ხელშეკრულებით გაცემული თანხის 8000ლარის ვადის გადაცილებისათვის 2000 ლარის ოდენობის პროცენტისა და პირგასამტეხლოს სახით 1480 ლარის დაკისრება.
საფუძველი- ხელშეკრულების დარღვევა.
თავდაპირველი სარჩელის ფასი არის 11 480 ლარი, შეგებებულ სარჩელის არის 9 000ლ. თავდაპირველი სარჩელის ბაჟი არის 334,4ლ შეგებებული სარჩელისა არის 270ლ.
რაც შეეხება საბოლოო ხარჯების გადაწყვეტის საკითხს, ეს არის 9000ლ 1% ანუ 90ლ, შემდეგ 6500/90= 72.2, შემდეგ 9000 ის 3% ვიგებთ, ეს არის 270ლ, შემდეგ კი 270ლ 72,2% ვიგებთ რაც არეის 194,94ლ, რაც უნდა დაეკისროს წაგებულ მხარეს.
კაზუსი 6
თბილისში მცხოვრებმა ა-მ 2010 წლის 5 სექტემბერს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს, მოპასუხე დ-ს წინააღმდეგ და აღნიშნა, რომ 2010 წლის მაისში გარდაიცვალა მამამისი ბ, რომელიც მასთან ცხოვრობდა. ბ-მ შეადგინა ანდერძი და ქალაქ ბათუმში მდებარე ბინა დაუტოვა ძმისშვილს დ-ს. მოსარჩელის განმარტებით, ანდერძზე არ არის მოანდერძის ხელმოწერა და მოითხოვა ანდერძის ბათილად ცნობა და ქ. ბათუმში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ აღიარება. ბინა შეფასებული იქნა 50 000 ლარად. მოსარჩელემ სასამართლოს წარუდგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და უმუშევრობის შესახებ, რის გამოც მოითხოვა სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ გადასახდელი ბაჟის 1500 ლარის ნაწილის - 750 ლარის გადახდის გადავადება, ხოლო 750 ლარი კი გადაიხადა. სასამართლომ სარჩელი მიიღო წარმოებაში და მოსარჩელეს გადაუვადა სახელმწიფო ბაჟის დარჩენილი ნაწილის - 750 ლარის გადახდა გადაწყვეტილების გამოტანამდე. მოპასუხე დ-მ, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ უცნობი იყო, წერილობითი შესაგებელი შეიტანა სარჩელზე და განაცხადა, რომ არის უნარშეზღუდული პირი და ცხოვრობს არა თბილისში, არამედ ბათუმში და მოითხოვა საქმის განსჯადობის წესების დაცვით ბათუმის საქალაქო სასამართლოში გადაგზავნა. მოპასუხემ კერძო საჩივრით ასევე გაასაჩივრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2010 წლის 9 სექტემბრის განჩინება მოსარჩელისათვის ბაჟის გადახდის გადავადების თაობაზე. თბილისის საქალაქო სასამართლო, მოპასუხის მოთხოვნები არ დააკმაყოფილა. საქმის განმხილველმა მოსამართლემ მთავარი სხდომა დანიშნა, რომელზეც არ გამოცხადდა მოპასუხე დ. სასამართლოს.
მოსარჩელე- „ა“
მოპასუხე- „დ“
დავის საგანი- შეეხება ანდერძის ბათილად ცნობას და ასევე ბათუმში მდებარე ბინის მესაკუთრედ აღიარებას.
საფუძველი- ეს არის ანდერძზე მოანდერძის ხელმოწერის არარსებობა.
პირველ ნაწილში „ა“-ს მოქმედება იყო კანონიერი, როდესაც წარადგინა თბილისის საქალაქო სასამართლოში სარჩელი. ეს იმიტომ,რომ თვითონ მოანდერძე ცხოვრობდა თბილისში და შესაბამისად სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის მე- 4 ნაწილით, ეს მოქმედება ზუსტად არის მოცემული.
შემდეგ მოქმედებას რაც შეეხება, როდესაც „ა“-მ მოითხოვა,რო ბაჟი გადაევადებინა, შემდეგ კი ეს სასამართლომ დაუკმაყოფილა, ვთვლი,რომ ეს მოქმედება სწორი იყო. რადგან ეს შეესაბამება სსსკ 48-ე მუხლის 1 ნაწილს. ეს კი მოიცავს იმას, რომ „სასამართლოს, მხარეთა ქონებრივი მდგომარეობის გათვალისწინებით, შეუძლია ერთ ან ორივე მხარეს გადაუვადოს სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სასამართლო ხარჯების გადახდა ანდა შეამციროს მათი ოდენობა, თუ მხარე სასამართლოს უტყუარ მტკიცებულებებს წარუდგენს.“
შემდეგი მოქმედება კი რომელიც შეეხება სხვა სასამართლოსთვის გადაცემის თაობაზე ესეც ვთვლი,რომ არის მართებული, ამას კი კოდექსი პირდაპირ ამბობს 23-ე მუხლის 1 ნაწილით, რომელიც ამბობს, რომ „მოპასუხე, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი, მოითხოვს, რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით“.
ბოლო მოქმედება კი როცა მოპასუხემ კერძო საჩივრით გაასაჩივრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2010 წლის 9 სექტემბრის განჩინება მოსარჩელისათვის ბაჟის გადახდის გადავადების თაობაზე ვფიქრობ, რომ არის არასწორი, რადგან პირის მიერ წარმოდგენილი მტკიცებულებები, სასამართლომ უტყუარად მიიჩნია, ეს გამომდინარეობს 48 მუხლის პირველი ნაწილით.
კაზუსი 7
თბილისში მცხოვრებმა ირმა სვანიძემ 2008 წლის 1 სექტემბერს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას და აღნიშნა, რომ 2008 წლის იანვარში გარდაიცვალა მამამისი დავით სვანიძე, რომელიც მასთან ცხოვრობდა და რომელმაც შეადგინა ანდერძი და ქ. ბათუმში დადიანის #34-ში მდებარე ბინა დაუტოვა მის ძმისშვილს ლევან სვანიძეს. მოსარჩელის განმარტებით ანდერძზე არ არის მოანდერძის ხელმოწერა რის გამოც იგი ბათილად უნდა გამოცხადდეს. ამავდროულად მოსარჩელე აღიარებულ უნდა იქნეს ქ. ბათუმში დადიანის #34-ში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ. ბინა შეფასებული იქნა 50.000 ლარად. მოპასუხეს შესაგებელი სასამართლოში არ წარუდგენია. 2008 წლის 10 ნოემბერს დანიშნულ სასამართლო მთავარ სხდომაზე არ გამოცხადდა მოპასუხე ლევან სვანიძე. სასამართლოს მიერ გაგზავნილი უწყების თანახმად დასტურდება, რომ ლევან სვანიძის მეუღლემ დალი სვანიძემ უარი განაცხადა უწყების ჩაბარებაზე. ხელმეორედ უწყება ლევან სავანიძეს არ გაგზავნია. სასამართლომ უწყება ჩაბარებულად ჩათვალა განიხილა საქმე მიიღო გადაწყვეტილება და მოსარჩელე ირმა სვანიძე ცნო ქ. ბათუმში დადიანის #34-ში მდებარე ბინის მესაკუთრედ. მოპასუხემ, ლევან სვანიძემ გაასაჩივრა გადაწყვეტილება და განაცხადა რომ საქმე არ უნდა განეხილა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ვინაიდან ცხოვრობს ქუთაისში და მოითხოვა გადაწყვეტილების გაუქმება და საქმის განსჯადობის წესის დაცვით ბათუმის ან ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში გაგზავნა.
შეაფასეთ მხარეთა და სასამართლოს მიერ შესრულებული თითოეული საპროცესო მოქმედებები, კერძოდ: განსჯადობის საკითხი; უწყების ჩაბარების საკითხი.
მოსარჩელე- ირმა სვანიძე
მოპასუხე- ლევან სვანიძე
დავის საგანი- ანდერძის ბათილობა და მოსარჩელეს აღიარება ბათუმში მდებარე ბინის მესაკუთრედ.
საფუძველი- არ არის მოანდერძის ხელმოწერა
თავიდანვე უნდა ითქვას,რომ სარჩელი წარდგენილია განსჯად სასამართლოში. საქართველოს სსკ-ის მე-16 მუხლის მიხედვით.
რაც შეეხება უწყების ჩაბარების საკითხს სსსკ 75-ე მუხლის მეორე ნაწილის მიხედვით უარის შემთხვევაში სასამართლო უწყება არ ჩაითვლება მოპასუხისათვის ჩაბარებულად, თუ მას პირველად ეგზავნება უწყება,
გარდა იმ შემთხვევისა, როცა უწყება გაგზავნილი იქნა მოპასუხის მიერ პასუხში (შესაგებელში) მითითებულ მისამართზე, კაზუსიდან ირკვევა,რომ მოპასუხეს შესაგებელი სასამართლოში არ წარუდგენია, შესაბამისად მოპასუხის მიერ არ გვაქვს შესაგებელში მითითებული მისამართი შესაბამისად მოპასუხეს უნდა გაეგზავნოს უწყება თავიდან.
შესაბამისად სასამართლოს უწყება ჩაბარებულად არ უნდა ჩაეთვალა, თუმცა მოპასუხის საჩივარი იმასთან დაკავშირებით რომ საქმე არ უნდა განეხილა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ვინაიდან ცხოვრობს ქუთაისში არის უსაფუძვლო რადგან ამ კატეგორიის საქმეები როგორიცაა კანონიერი და ანდერძით მემკვიდრეობა განიხილება მამკვიდრებლის საცხოვრებელის მიხედვით, 16 მუხლის 4 ნაწილით.
კაზუსი 8
ა-მ 2011 წლის 10 აგვისტოს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას და აღნიშნა, რომ 2011 წლის იანვარში გარდაიცვალა მამამისი, რომელმაც შეადგინა ანდერძი და ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინა დაუტოვა ვაჟიშვილს ბ-ს. მოსარჩელის განმარტებით, მოანდერძე ანდერძის შედგენისას იმყოფებოდა ქმედუუნარო მდგომარეობაში, რის გამოც ანდერძი ბათილად უნდა იქნეს ცნობილი, ამავდროულად მოსარჩელე აღიარებული უნდა იქნეს ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინის ერმოქმედება.
მოსარჩელე- ა
მოპასუხე-ბ
დავის საგანი- ანდერძის ბათილად ცნობა და მოსარჩელეს აღიარება ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ.
საფუძველი-მოსარჩელე ამტკიცებს, რომ მოანდერძე ანდერძის შედგენისას იმყოფებოდა ქმედუუნარო მდგომარეობაში
როდესაც მოსარჩელემ მოითხოვა სახელწიფო ბაჟისაგან მისი გათავისუფლება და წარმოადგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და უმუშევრობის შესახებ, მოსამართლემ კი ის 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინებით გაათავისუფლა სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან ეს ქმედება შეესაბამებოდა სსსკ ის 47 მუხლის პირველ ნაწილს,რომლის შესაბამისადაც „სასამართლოს, მოქალაქის ქონებრივი მდგომარეობის გათვალისწინებით, თუ მოქალაქე დაასაბუთებს სასამართლო ხარჯების გადახდის შეუძლებლობას და სასამართლოს წარუდგენს უტყუარ მტკიცებულებებს, შეუძლია მთლიანად ან ნაწილობრივ გაათავისუფლოს იგი სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან, რის თაობაზედაც მოსამართლეს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.“ როდესაც მოპასუხე ა-მ შესაგებელი შეიტანა სარჩელზე და განაცხადა, რომ იგი ცხოვრობს ქუთაისში და მოითხოვა საქმის განსჯადობის წესის დაცვით ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში გადაგზავნა და შემდეგ ეს ქმედება სასამართლომ დააკმაყოფილა და 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინებით განსახილველად გადაუგზავნა ქუთაისის საქალაქო სასამართლო, რომელმაც სარჩელი მიიღო წარმოებაში.ამ შემთხვევაში სასამართლო სწორად მოიქცა,რადგან 23 მუხლის პირველი ნაწილით, „სასამართლო საქმეს განსახილველად სხვა სასამართლოს გადასცემს, თუ:მოპასუხე, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი, მოითხოვს, რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.“ მოსარჩელის საჩივარი,იმის შესახებ,რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინება საქმის განსჯად სასამართლოში გადაგზავნის თაობაზე გაასაჩივრა კერძო საჩივრით არის არასწორი,რადგან სსსკ-ის 23 მუხლის მესამე ნაწილით „საქმის სხვა სასამართლოში გადაცემის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს განჩინება, რომელიც არ გასაჩივრდება.“
რაც შეეხება საკითხის დაყენებას მოსარჩელის მიერ ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლის აცილების თაობაზე არის დაუსაბუთებელი და არასწორი,რადგან მას აცილების დაყენების არანაირი საფუძველი არ ჰქონდა. ქმედება,რომელიც შეესაბამება მოპასუხეს,რომელმაც კერძო საჩივრით გაასაჩივრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინება მოსარჩელის სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან გათავისუფლების თაობაზე და რომელიც თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლემ არ დააკმაყოფილა, უსაფუძვლობის გამო, ამ შემთხვევაში სასამართლო არის სწორი.
კაზუსი 9
2017 წლის 10 მარტს ა-მ სარჩელით მიმართა მცხეთის რაიონულ სასამართლოს მის საკუთრებაში არსებული ბინიდან, მდებარე ქ. თბილისში თავისი დისშვილის, მისი მეუღლისა და მათი ორი არასრულწლოვანი შვილის გამოსახლების და მიუღებელი შემოსავლის სახით მათთვის 7000 ლარის დაკისრების შესახებ. თავად „ა“ ცხოვრობდა ქალაქ მცხეთაში. სარჩელში ა-მ მიუთითა, რომ ცოტა ხნის წინ მოხვდა ავტოავარიაში, მოტეხილი აქვს ფეხი და მას არ შეუძლია სარჩელი შეიტანოს და იაროს თბილისის საქალაქო სასამართლოში. მოსამართლემ წარმოებაში მიიღო ა-ს სარჩელი. საქმის მომზადების მიზნით სასამართლომ ა-ს სარჩელი თანდართული დოკუმენტებით გაუგზავნა მოპასუხეებს. კურიერი მივიდა სადავო ბინაში, სადაც ცხოვრობდნენ მოპასუხეები და გზავნილი ჩააბარა ა-ს დის შვილის ქმარს, როგორც პირადად, ისე სხვა მოპასუხეებისათვის გადასაცემად. მოპასუხეებმა შემოიტანეს შესაგებელი, სადაც ბინიდან გამოსახლების ნაწილში ცნეს სარჩელი. მოსამართლემ დანიშნა მოსამზადებელი სხდომა. კურიერი კვლავ მივიდა მოპასუხეთა საცხოვრებელ ადგილზე, სადაც მხოლოდ ა-ს დის შვილი, რომელსაც ჩააბარა უწყება როგორც მას, ისე მისი ოჯახის წევრებისათვის გადასაცემად. მოსამართლემ დანიშნა საქმის მოსამზადებელი სხდომა, რომელზედაც არ გამოცხადდნენ მოპასუხეები. მოსამართლემ მოსარჩელის შუამდგომლობის საფუძველზე მიიღო დაუსწრებელი გადაწყვეტილება და ა-ს სარჩელი დააკმაყოფილა.
1. მიმართა თუ არა ა-მ განსჯადობის წესების დაცვით სასამართლოს და სწორად მიიღო თუ არა სასამართლომ ა-ს სარჩელი წარმოებაში?
2. განსაზღვრეთ სარჩელის ფასი და ა-ს მიერ გადასახდელი სახელმწიფო ბაჟის ოდენობა?
3. სწორად ჩათვალა თუ არა მოსამართლემ მოპასუხისათვის უწყება ჩაბარებულად?
4. სარჩელის დაკმაყოფილებისას როგორ გაანაწილებდა მოსამართლე გადახდილ სახელმწიფო ბაჟს?
1. საქართველოს სსსკ-ის მე-18 მუხლის შესაბამისად ნივთობრივი განსჯადობის დროს სარჩელი საკუთრების უფლების, ქონების უფლებრივი დატვირთვის ან ასეთი დატვირთვისაგან განთავისუფლების შესახებ, აგრეთვე ქონების გაყოფასთან, განაწილებასა და ფლობასთან დაკავშირებული სარჩელი, თუ დავა ეხება უძრავ ნივთებზე, მათ შორის, მიწის ნაკვეთზე უფლებას, შეიძლება შეტანილ იქნეს სასამართლოში ნივთების ადგილსამყოფლის მიხედვით.
ნივთობრივ განსჯადობას განეკუთვნება სარჩელი, რომელიც მიმართულია უძრავი ნივთის მესაკუთრის ან მფლობელის წინააღმდეგ, აგრეთვე სარჩელი, რომელიც აღძრულია უძრავი ნივთის დაზიანების ან ზარალის ანაზღაურების გამო.
აქედან გამომდინარე მოსარჩელი ''ა''-ს სარჩელი უნდა წარედგინა თბილისის საქალაქო სასამართლოში ვინაიდან გვაქვს ნივთობრივი განსჯადობა თუმცა მოსარჩელის მიერ სარჩელსი მითითებული მიზეზის გამო შესაძლებელია მოსარჩელეს მიერ წარდგენილი სარჩელი განიხილოს მცხეთის სასამართლომ ამასთან ამავე კოდექსის 21 მუხლის მიხედვით ''არაგანსჯადი სასამართლო შეიძლება განსჯადი გახდეს იმ შემთხვევაშიც, თუ მოპასუხე წინააღმდეგი არ არის, რომ საქმე განიხილოს არაგანსჯადმა სასამართლომ და თანახმაა მონაწილეობა მიიღოს საქმის განხილვაში''
აქედან გამომდინარე ვინაიდან მოპასუხემ ცნო სარჩელი შეგვიძლია ვივარაუდოტ რომ მას პრეტენზია არ გამოუტქვამს აღნიშნულთან დაკავსირებით და თანახმაა საქმეში მონაწილეობაზე, აქედან გამომდინარე ვასკვით რომ მცხეთის სასამართლოს შეუძლია წარმოებაში მიიღოს საქმე.
2. ამ საქმეში სარჩელის ფასი არის 7000 ლ. სახელმწიფო ბაჟის ოდენობა არის 210 ლარი.
3.რაც შეეხება უწყების ჩაბარების საკითხს საქართველოს სსკ-ის 74-ე მუხლის თუ სასამართლო უწყების ჩამბარებელმა სასამართლოში გამოსაძახებელი პირი ვერ ნახა მხარის მიერ მითითებულ მისამართზე, იგი უწყებას აბარებს მასთან მცხოვრებ ოჯახის რომელიმე ქმედუნარიან წევრს, უწყების ამ ნაწილით გათვალისწინებული პირისათვის ჩაბარება ჩაითვლება უწყების ადრესატისათვის ჩაბარებად აქედან გამომდინარე შეგვიძლია ვთქვათ რომ სასამართლო სწორად მიჩნია უწყება ჩაბარებულად.
4. 53 მუხ გამომდინარე,იმ მხარის მიერ გაღებული ხარჯების გადახდა, რომლის სასარგებლოდაც იქნა გამოტანილი გადაწყვეტილება, ეკისრება მეორე მხარეს. შესაბამისად რადგან მოსარჩელის სარჩელი სრულად დაკმაყოფილდა გადაიხდის ბაჟს მოპასუხეები რაც ამ შემთხვევაში შეადგენს 210 ლარს.
კაზუსი 10........................................................
ა-მ 2011 წლის 10 აგვისტოს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას და აღნიშნა, რომ 2011 წლის იანვარში გარდაიცვალა მამამისი, რომელმაც შეადგინა ანდერძი და ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინა დაუტოვა ვაჟიშვილს ბ-ს.მოსარჩელის განმარტებით, მოანდერძე ანდერძის შედგენისას იმყოფებოდა ქმედუუნარო მდგომარეობაში, რის გამოც ანდერძი ბათილად უნდა იქნეს ცნობილი,ამავდროულად მოსარჩელე აღიარებული უნდა იქნეს ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ. ბინა შეფასებული იქნა 90 000 ლარად.მოსარჩელემ წარმოადგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და უმუშევრობის შესახებ, რის გამოც მოითხოვასახელმწიფო ბაჟის - 2700 ლარის გადახდისაგან გათავისუფლება. 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინებით მოსამართლემ სარჩელი მიიღო წარმოებაში და მოსარჩელე გაათავისუფლა სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან.მოპასუხე ბ-მ, რომლის საცხოვრებელი ადგილის წინათ უცნობი იყო, შესაგებელი შეიტანა სარჩელზე და განაცხადა, რომ იგი ცხოვრობს ქუთაისში (წარმოადგინა მტკიცებულება) და მოითხოვა საქმის განსჯადობის წესის დაცვით ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში გადაგზავნა. თბილისის სალაქო სასამართლოს მოსამართლემ დააკმაყოფილა მოპასუხის შუამდგომლობა და საქმე 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინებით განსახილველად გადაუგზავნა ქუთაისის საქალაქო სასამართლო, რომელმაც სარჩელი მიიღო წარმოებაში. მოსარჩელე ა-მ თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინება საქმის განსჯად სასამართლოში გადაგზავნის თაობაზე გაასაჩივრა კერძო საჩივრით და ამავე მიზეზით დააყენა საკითხი ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლის აცილების თაობაზე.მოპასუხე ბ-მ კერძო საჩივრით გაასაჩივრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინება მოსარჩელის სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან გათავისუფლების თაობაზე. თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლემ არ დააკმაყოფილა ბ-ს კერძო საჩივარი უსაფუძვლობის გამო.
შეაფასეთ მხარეთა და სასამართლოს მიერ შესრულებული თითოეული საპროცესო მოქმედება.
მოსარჩელე- ა
მოპასუხე-ბ
დავის საგანი- ანდერძის ბათილად ცნობა და მოსარჩელეს აღიარება ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ.
საფუძველი-მოსარჩელე ამტკიცებს, რომ მოანდერძე ანდერძის შედგენისას იმყოფებოდა ქმედუუნარო მდგომარეობაში
როდესაც მოსარჩელემ მოითხოვა სახელწიფო ბაჟისაგან მისი გათავისუფლება და წარმოადგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და უმუშევრობის შესახებ, მოსამართლემ კი ის 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინებით გაათავისუფლა სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან ეს ქმედება შეესაბამებოდა სსსკ ის 47 მუხლის პირველ ნაწილს,რომლის შესაბამისადაც „სასამართლოს, მოქალაქის ქონებრივი მდგომარეობის გათვალისწინებით, თუ მოქალაქე დაასაბუთებს სასამართლო ხარჯების გადახდის შეუძლებლობას და სასამართლოს წარუდგენს უტყუარ მტკიცებულებებს, შეუძლია მთლიანად ან ნაწილობრივ გაათავისუფლოს იგი სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან, რის თაობაზედაც მოსამართლეს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.“ როდესაც მოპასუხე ა-მ შესაგებელი შეიტანა სარჩელზე და განაცხადა, რომ იგი ცხოვრობს ქუთაისში და მოითხოვა საქმის განსჯადობის წესის დაცვით ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში გადაგზავნა და შემდეგ ეს ქმედება სასამართლომ დააკმაყოფილა და 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინებით განსახილველად გადაუგზავნა ქუთაისის საქალაქო სასამართლო, რომელმაც სარჩელი მიიღო წარმოებაში.ამ შემთხვევაში სასამართლო სწორად მოიქცა,რადგან 23 მუხლის პირველი ნაწილით, „სასამართლო საქმეს განსახილველად სხვა სასამართლოს გადასცემს, თუ:მოპასუხე, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი, მოითხოვს, რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.“ მოსარჩელის საჩივარი,იმის შესახებ,რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინება საქმის განსჯად სასამართლოში გადაგზავნის თაობაზე გაასაჩივრა კერძო საჩივრით არის არასწორი,რადგან სსსკ-ის 23 მუხლის მესამე ნაწილით „საქმის სხვა სასამართლოში გადაცემის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს განჩინება, რომელიც არ გასაჩივრდება.“
რაც შეეხება საკითხის დაყენებას მოსარჩელის მიერ ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლის აცილების თაობაზე არის დაუსაბუთებელი და არასწორი,რადგან მას აცილების დაყენების არანაირი საფუძველი არ ჰქონდა. ქმედება,რომელიც შეესაბამება მოპასუხეს,რომელმაც კერძო საჩივრით გაასაჩივრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინება მოსარჩელის სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან გათავისუფლების თაობაზე და რომელიც თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლემ არ დააკმაყოფილა, უსაფუძვლობის გამო, ამ შემთხვევაში სასამართლო არის სწორი.
კაზუსი 11......
2011 წლის 12 სექტემბერს ა-მ სარჩელით მიმართა თბილისის საქლაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას ბ-ს წინააღმდეგ და მოითხოვა ნარდობის ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულების შეუსრულებლობით მიყენებული ზიანის ანაზღაურება. მოსარჩელემ სარჩელში მიუთითა, რომ 2010 წლის დეკემბერში ნარდობის ხელშეკრულება დადო ბ-სთან, რომლის მიხედვითაც ბ-ს ა-სთვის 15 თვეში უნდა აეშენებინა 2 სართულიანი სახლი საცხოვრებელი სახლი, თბილისში. ბ-მ მხოლოდ ერთი სართული ააშენა და შემდეგ საერთოდ არ გამოჩენილა. ა-მ სარჩელში აგრეთვე მიუთითა, რომ როგორც მისთვის ცნობილია,მოპასუხე ცხოვრობს ქალაქ თბილისში, სიდედრის სახლში, ცოლ-შვილთან ერთად. მოსამართლემ საქმე
შეაფასეთ მხარეთა და სასამართლოთა მიერ შესრულებული თითოეული საპროცესო მოქმედება.
მოსარჩელე-ა
მოპასასუხე-ბ
დავის საგანანი-ნარდობის ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულების შეუსრულებლობით მიყენებული ზიანის ანაზღაურება.
საფუძველი-2010 წლის დეკემბერში ნარდობის ხელშეკრულება დადო ბ-სთან, რომლის მიხედვითაც ბ-ს ა-სთვის 15 თვეში უნდა აეშენებინა 2 სართულიანი სახლი საცხოვრებელი სახლი, თბილისში. ბ-მ მხოლოდ ერთი სართული ააშენა და შემდეგ საერთოდ არ გამოჩენილა
როდესაც ა-მ მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ამ შემთხვევაში დაირღვა განკადობის საკითხი,რადგან სარჩელი სასამართლოს წარედგინება მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით, სსსკ მე-15 მუხლის პირველიდან გამომდინარე „სასამართლოს სარჩელი წარედგინება მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით. სარჩელი იურიდიული პირის მიმართ სასამართლოს წარედგინება იურიდიული პირის ადგილსამყოფლის მიხედვით.“ მოპასუხეს შესაგებელი იმის თაობაზე,რომ იგი დროებით ცხოვრობდა თბილისში და რეგისტრირებული იყო ქუთაისში,და მოითხოვა საქმის გადაგზავნა ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში არის სამართლიანი, სსსკ-ის მე-15 მუხლის მიხედვით.
თბილისის სასამართლომ საქმე სწორად გადაგზავნა სხვა სასამართლოში 23 მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, რომლის მიხედვითაც საქმე სხვა სასამართლოს შეიძლება გადაეცეს თუ: „მოპასუხე, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი, მოითხოვს, რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.“მოსარჩელეს საჩივარი არის არასწორი,რადგან 23 მუხლის მესამე ნაწილით „საქმის სხვა სასამართლოში გადაცემის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს განჩინება, რომელიც არ გასაჩივრდება“ და მას არ შეეძლო გაესაჩივრებინა.ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს მოქმედება იმის შესახებ,რომ დავა არ იყო ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს განსჯადი და საქმე განსჯადობის საკითხის გადასაწყვეტად გადაუგზავნა საქართველოს უზენაეს სასამართლოს არის არასწორი,რადგან 24 მუხლის მიხედვით „ერთი სასამართლოდან მეორეში გადაგზავნილ საქმეს წარმოებაში განსახილველად იღებს ის სასამართლო, რომელსაც იგი გადაეგზავნა. დავა სასამართლოებს შორის განსჯადობის შესახებ არ დაიშვება.“
კაზუსი 12
1.დიპლომატიური იმუნიტეტი და მისი დანიშნულება
დიპლომატიური წარმომადგენლობა არის ერთი სახელმწიფოს მიერ მეორე სახელმწიფოში გაგზავნილი მუდმივი საზღვარგარეთული ორგანოა, რომლის ამოცანაა განამტკიცოს ამ სახელმწიფოებს შორის პოლიტიკური ურთიერთობა და დაიცვას თავისი სახელმწიფოსა და მოქალაქეების ინტერესები. დიპლომატიური წარმომადგენლობის ფუნქციებია: ადგილსამყოფელ სახელმწიფოში თავისი მოქალაქეების ინტერესების დაცვა; ადგილსამყოფელ სახელმწიფოსთან მოლაპარაკების წარმოება; ადგილსამყოფელ სახელმწიფოში თავისი სახელმწიფოს წარმოდგენა; ადგილსამყოფელ სახელმწიფოს პოლიტიკური, ეკონომიკური, კულტურული ცხოვრების შესახებ ცნობების კანონიერად მოპოვება და თავისი სახელმწიფოსთვის მიწოდება; სახელმწიფოთა შორის ურთიერთობების დამყარების ხელშეწყობა.
დიპლომატიურიიმუნიტეტი -უპირველესყოვლისა, გულისხმობსპირადხელშეუხებლობას. ასეთიუფლებითაღჭურვილთადაპატიმრება, პასუხისგებაშიმიცემა, მოწმისსახითსასამართლოშიგამოძახებაარშეიძლება. ხელშეუხებელიამათისაცხოვრებელიბინა, სამუშაოადგილი, გადაადგილებისსაშუალება. ამადგილებშიჩხრეკააკრძალულია, მაგრამდიპლომატიურიიმუნიტეტიარშეიძლებაგამოყენებულიქნასისეთიმიზნებისათვის, რომლებიცშეუთავსებელიადიპლომატიურიწარმომადგენლობისფუნქციებთან, კერძოდ, არშეიძლებათავშესაფარიმიეცესადამიანს, რომელიცდანაშაულისჩადენისათვისდევნილიასახელმწიფოსმიერ; არშეიძლება, აგრეთვე, ძალდატანებითვინმესდაკავებადასახელებულადგილებში.დიპლომატიურიიმუნიტეტიარგულისხმობსსრულუპასუხისმგებლობას. თუიმუნიტეტითაღჭურვილიპირიდანაშაულსჩაიდენსსაქართველოსტერიტორიაზე, მისიპასუხისმგებლობისსაკითხიდიპლომატიურიგზითგადაწყდება.
2.დაასაბუთეთ საერთაშორისო სამართლის არსებობა
საერთაშორისო სამართალი მოიცავს ყველა იმ ურთიერთობას, რომელიც სახელმწიფოს გარეთ წარმოქმნილი ურთიერთობების კომპონენტებს შეიცავს, განურჩევლად იმისა, ატარებს კონკრეტული ურთიერთობა სამთავრობათაშორისო თუ არასამთავრობათაშორისო ხასიათს, მონაწილეობს მასში ფიზიკური თუ იურიდიული პირი, პოლიტიკური პარტია თუ სახელმწიფო, როგორც სუვერენული უფლებების მატარებელი . საერთაშორისო სამართალი კონკრეტული საერთაშორისო სისტემის-სახელმწიფოთაშორისი სისტემის განუყოფელი ნაწილია და უნდა განიხილებოდეს მთელი სისტემის ყველა კომპონენტთან მჭიდრო კავშირში. საერთაშორისო სამართალი საერთაშორისო პოლიტიკური, ეკონომიკური, სავაჭრო, კულტურული და სხვა ურთიერთობების იურიდიული ჩარჩოა, რაც ამ ურთიერთობებს სპეციფიკურ, სხვა სოციალური მოვლენებისაგან განსხვავებულ ხასიათს ანიჭებს. საერთაშორისო სამართალი ეწოდება მხოლოდ იმ ნორმებს, ანუ ქცევის წესებს, რომლებიც სახელმწიფოთა ან სხვა სუბიექტთა ურთიერთშეთანხმების საფუძველზეც იქმნებიან და რომელთა შესრულების უზრუნველყოფა თვით სახელმწიფოთა ან სხვა სუბიექტთა მიერ ინდივიდუალურად ან კოლექტიურად ხორციელდება. საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმები და პრინციპები შესრუბელ უნდა იქნას საერთაშორისო სამართლის სუბიექტების მიერ. საერთაშორისო სამართლის ნორმებს ქმნის არა რაიმე ზესახელმწიფოებრივი საკანონმდებლო ორგანოები, არამედ თვით საერთაშორისო სამართლის სუბიექტები.
3.ერი როგორც საერთაშორისო სამართლის სუბიექტი
თანამედროვე საერთაშორისო სამართალი გარკვეული მოცულობით სუბიექტად ცნობს თავისუფლებისთვის მებრძოლ ერს, ან ხალხს. ერი ან ხალხი,რომელიც ითხოვს დამოუკიდებლობას, მაგრამ მეტროპოლის წინააღმდეგობის გამო იძულებულია მიმართოს იარაღას, თანამედროვე საერთაშორისო სამართლის თვალსაზრისით აწარმოებს ,,შეიარაღებულ თავდაცვას“ კოლონიზატორთა აგრესიის წინააღმდეგ. ასეთ ერს ან ხალხს მიენიჭება მთელი რიგი უფლებები და ეკისრება ვალდებულებები. გაერო მოვალეა რაც შეიძლება სწრაფად მოუღოს ბოლო წარმოშობილ კონფლიქტს და აიძულოს კოლონიზატორი ცნოს თავისუფლებისთვის მებრძოლი ერის დამოუკიდებლობა. თუ ეროვნულ-გამათავისუფლებელი მოძრაობა მშვიდობიან ფორმებში მიმდინარეობს, ერის ინტერესებს გამოხატავენ ის არსებული წარმომადგენლობითი დაწესებულებები, რომლებიც ბრძოლის გარდამავალ ეტაპზე ყალიბდებიან როგორც შინაგანი თვითმმართველობის ორგანოები.
4.შესაძლებელია თუ არა რომ სახელმწიფოს კონსტიტუცია არ შეესაბამებოდეს საერთაშორისო სამართლის ფუნდამენტალურ ნორმებს? დაასაბუთეთ პასუხი -
კონსტიტუციის მე-6 მუხლის თანახმად, „საქართველოს კანონმდებლობა შეესაბამება საერთაშორისო სამართლის საყოველთაოდ აღიარებულ პრინციპებსა და ნორმებს. საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებას ან შეთანხმებას, თუ იგი არ ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციას, აქვს უპირატესი იურიდიული ძალა შიდასახელმწიფოებრივი ნორმატიული აქტების მიმართ“
5.იმსჯელეთ საერთაშორისო ხელშეკრულებაზე , როგორც საერთაშორისო სამართლის წყარო
საერთაშორისო ხელშეკრულება თანამედროვე საერთაშორისო სამართლის მთავარი წყაროა, რადგან მხოლოდ დაწერილი ნორმა ქმნის სტაბილურ, მყარ ქცევის წესს. იგიგვარეობითიცნებაადამოიცავსყველასაერთაშორისოშეთანხმებას (ხელშეკრულება, შეთანხმება, პაქტი, ტრაქტატი, დეკლარაცია, კომუნიკე, კონვენციადაა.შ.). საქართველოდიდმნიშვნელობასანიჭებსსაერთაშორისოხელშეკრულებისდაცვას. საქართველოსკონსტიტუციის მე-6 მუხლისთანახმად, საქართველოსსაერთაშორისოხელშეკრულებას, თუიგიარეწინააღმდეგებასაქართველოსკონსტიტუციას, აქვსუპირატესიიურიდიულიძალაშიდასახელმწიფოებრივინორმატიულიაქტებისმიმართ.საერთაშორისო სახელშეკრულებო სამართალი არის იმ ნორმათა ერთობლიობა, რომლების განსაზღვრავენ საერთაშორისო ხელშეკრულებათა დადების და შეწყვეტის წესს, მათი იურიდიული ძალის ნამდვილობის პირობებს. საერთაშორისო ხელშეკრულებების მხარედ გვევლინება მხოლოდ საერთაშორისო სამართლის სუბიექტები-სახელმწიფოები და საერთაშორისო ორგანიზაციები, რომლებსაც აქვთ საერთაშორისო-სამართლებრივი უფლებაუნარიანობა.
6.საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი იგივეა რაც ძალის გამოყენების შემზღუდველი სამართალი ? დაასაბუთეთ პასუხი -
7.სახელმწიფოს ტერიტორია და მისი სამართლებრივი სტატუსი საერთაშორისო სამართალში
ტერიტორია ანუ დედამიწის ზედაპირი – ხმელეთი, წყალი და მათ ზემოთ
არსებული საჰაერო სივრცე ყოველთვის იყო და იქნება ადამიანისათვის საარსებო
წყარო, რომლის გარეშეც შეუძლებელია, არა მარტო მოსახლეობის სამეურნეო
საქმიანობა, არამედ, საერთოდსაზოგადიების ფიზიკური არსებობაც კი სახელმწიფო ტერიტორია არის დედამიწის ზედაპირის ის ნაწილი, რომელიც
მოცემული სახელმწიპოს სუვერენიტეტის ქვეშ იმყოფება.სახელმწიფო ტერიტორიის
ფარგლებში ერთი სახელმწიფოს ძალაუფლება უნდა ბატონობდეს, ხოლო მისი
იურისდიქცია უნდა იყოს სრული და შეუზღუდველი. სწორედ ეს თვისება
წარმოადგენს სახელმწიფო სუვერენიტეტის ერთ–ერთ ძირითად მხარეს და
ტერიტორიული უზენაესობის სახელწოდებას. სახელმწიფო ტერიტორისს
ფარგლებში საჯარო ხელისუფლება სხვა სახელმწიფოებისაგან დამოუკიდებლად
განაგებს თავის ტერიტორიას, არა მარტო პოლიტიკურ სფეროში, არამედ აქტიურად
იყენებს მას ეკონომიკურ სფეროშიც. ყველა ქვეყნის სახელმწიფო ტერიტორია არა
მარტო საჯარო ხელისუფლების მოქმედების სივრცითი ზღვარია, არამედ მისი
საჯარო საქმიანობის ობიექტიც, რომლის მიმართ სახელმწიფოს სრული განკარგვის
უფლება გააჩნია. ტერიტორიული უზენაესობის იურიდიული ბუნება ყოველთვის
ერთგვაროვანი არ ყოფილა.იგი კლასობრივი ხასიათისაა და მჭიდროდაა
დაკავშირებული სახელმწიფოს ისტორიულ ტიპთან და მის სოციალურ
ბუნებასთან.მონათმფლობელურ საზოგადოებაში სახელმწიფო ტერიტორია საჯარო
საკუთრებად ითვლებოდა და ადგილობრივ მცხოვრებლებს მემკვიდრეობით
სარგებლობაში გადაეცემოდა. ფეოდალიზმის ხანაში კერძო საკუთრება მიწაზე
ფეოდალის საჯარო ხელისუფლებას განაპირობებდა, მისი ძალაუფლების წყარო იყო.
ყოველი სუვერენი თავის ტერიტორიას როგორც ნივთს ისე ექცეოდა.
8.ტერიტორიული ზღვის სამართლებრივი რეჟიმი საერთაშორისო საზღვაო სამართალში
სახელმწიფოს ტერიტორიული წყლები ეწოდება ზღვის ზოლს,რომელიც ამ
სახელმწიფოს ნაპირებს აკრავს და მისი სუვერენიტეტის ქვეშ იმყოფება. სხვადასხვა სახელმწიფოს სხვადასხვა სიგანის ტერიტორიული წყლები აკრავს. ტერიტორიული
წყლები, მათი წიაღი და მათ თავზე მდებარე საჰაერო სივრცე სახელმწიფოს სრული
სუვერენიტეტის ქვეშ იმყოფება და შიდა წყლებივით დახურულია უცხო ქვეყნების
გემებისათვის, თუ სხვა რამ არ არის დადგენილი მოსაზღვრე სახელმწიფოების მიერ
ან სათანადო ხელშეკრულებით.
მხოლოდ ერთით განსხვავდება ტერიტორიული წყლები შიდა წყლებისგან –
„მშვიდობიანი გავლის“ პრინციპით. არასამხედრო გემებს უფლება აქვთ გზით
შემოკლების ან ღია ზღვაში გასვლის მიზნით გადალახონ სახელმწიფოს
ტერიტორიული წყლები შიდა წყლებში შესვლით ან შეუსვლელად. მშვიდობიანი
გავლისთვის წინასწარი შეტყობინება საჭირო არ არის და ამ დროს გემი არ იხდის
არავითარ ბაჟს და მასზე ალმის კანონი მოქმედებს. სხვა შემთხვევაში
ტერიტორიული და შიდა წყლების რეჟიმი ერთნაირია.
სანაპირო სახელმწიფოს სისხლის სამართლის იურისდიქცია არასამხედრო
გემებზე ვრცელდება ტერიტორიულ წყლებში მყოფ ჩადენილ დანაშაულზე, მხოლოდ
იმ შემთხვევაში თუ: ა) დანაშაულის შედეგები ვრცელდება სანაპირო სახელმწიფოზე;
ბ) დანაშაული არღვევს ქვეყნის სიმშვიდეს და ტერიტორიულ წყლებში მოქმედ
წესრიგს; გ) თუ ამას თხოულობს ხომალდის კაპიტანი, დიპლომატიური აგენტი ან
ხომალდის ალმის სახელმწიფოს საკონსულო თანამდებობის პირი; დ) ნარკოტიკებით
და ფსიქოტროპილ ნივთიერებათა არაკანონიერი ვაჭრობის აღკვეთის მიზნით.
წყალქვეშა ნავები ტერიტორიულ წყლებს ამოტივტივებულ მდგომარეობაში
გაივლიან. ტერიტორიული წყლების გასწვრივ შეიძლება მდებარეობდეს ე.წ.
მიმდებარე წყლები. მათი სიგანე არ შეიძლება იყოს 24 საზღვაო მილზე მეტი,
რომლის გამოთვლა ტერიტორიული წყლების მსგავსად შიდა წყლების საზღვეიდან
იწყება.
9.საერთაშორისო სამართალი და სახელმწიფოს მოქალაქეობა -
მოქალაქეობა სახელმწიფოებრივი მოვლენაა. იგი გულისხმობს
სახელმწიფოსთან ფიზიკური პირის კავშირს, რომელიც წესდება მოცემული
სახელმწიფოს მიერ, ხასიათდება მხარეთა ურთიერთობის სიმტკიცით და შეიცავს
სახელმწიფოსა და პირის უფლება-მოვალეობებს. მოქალაქე ინარჩუნებს კავშირს
თავის სახელმწიფოსთან სიკვდილამდე, მიუხედავად იმისა, ის სამშობლოში
ცხოვრობს თუ საზღვარგარეთ.მოქალაქეობის შეძენის რამდენიმე წესი არსებობს: 1) საერთო წესი (დაბადება,
ნატურალიზაცია) და 2) გამონაკლისი შემთხვევები (ტერიტორიული ცვლილებები,
რეპატრიაცია, ოპტაცია).
მოქალაქეობის შეძენის ჩვეულებრივი წესია დაბადება. სახელმწიფოთა
უმრავლესობა ,,სისხლის უფლებას’’ იყენებს, ე.ი. ახალშობილი რომელი ქვეყნის
ტერიტორიაზეც არ უნდა დაიბადოს, მოქალაქეობა ენიჭება მისი მშობლების
მოქალაქეობის გათვალისწინებით. გამოიყენება ,,ნიადაგის უფლებაც’’ - ახალშობილს
მოქალაქეობა ენიჭება შობის ადგილის მიხედვით, მიუხედავად მშობლების
მოქალაქეობისა. მოქალაქეობის შეძენის მეორე საშუალებაა ნატურალიზაცია, ანუ
მოქალაქეობის მინიჭება ამ პირის პირადი თხოვნის ან თანხმობის საფუძველზე.
ნატურალიზაციის გზით მოქალაქეობის მინიჭების საფუძვლებია: მოცემულ
სახელმწიფოში გარკვეული ვადით ცხოვრება; სახელმწიფო ორგანოებში ან
შეიარაღებულ ძალებში სამსახური;მოქალაქეობის დაკარგვის შემთხვევები ორ ძირითად ჯგუფად იყოფა. პირველს მიეკუთვნება ყველა ის შემთხვევა, რომელიც ნატურალიზაციასთან, ოპტაციასა და ქორწინებასთან არის დაკავშირებული. მეორე ჯგუფს კი მიეკუთვნება შემთხვევები, როცა მოქალაქეობის ჩამორთმევა ხდება კომპეტენტური ორგანოების მიერ (სასამართლო). ეს აქტი დასჯის ერთ-ერთი სახეობაა
10.რა არის საწყისი ხაზი და რა მნიშვნელობა აქვს მას?
იქიდან გამომდინარე, რომ სახელმწიფოს იურისდიქცია მის შიდა წყლებში
განსხვავდება ტერიტორიულ ზღვაზე განხორციელებული იურისდიქციისგან,
მნიშვნელოვანია ამ ორი ზონის ერთმანეთისგან გამიჯვნა. სწორედ ამ გამმიჯნავ
ფუნქციას ახორციელებს საწყისი ხაზები. უფრო მეტიც, საწყისი ხაზები არა მარტო
შიდა წყლებსა და ტერიტორიულ ზღვას შორის საზღვრის ფუნქციას ასრულებს,
არამედ იგი გამოიყენება ტერიტორილი ზღვის, მიმდებარე და განსაკუთრებული
ეკონომიკური ქონებისა და კონტინენტური შელფის სიფართის ასათვლელადაც.
არსებობს ჩვეულებრივი და სწორი საწყისი ხაზები. ჩვეულებრივი საწყისი ხაზები
არის სანაპიროს გარშემო უკიდურესი მიქცევის ხაზი, როგორც აღნიშნულია
სანაპირო სახელმწიფოს ოფიციალურად აღიარებულ მსხვილმასშტაბიან რუკებზე.
სწორი საწყისი ხაზები გამოიყენება რთული რელიეფის მქონე სანაპიროების
შემთხვევაში. სწორი საწყისი ხაზები გავლებულია კლდოვანი კედლის უკიდურეს
მოქცევის წერტილებზე.
12.საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის განვითარების ძირითადი ეტაპები
საბრძოლო მოქმედებებისას ომის მსხვერპლების, მათ შორის სამხედრო ტყვეების, დაჭრილების, სამოქალაქო მოსახლეობის, დაღუპულების დასაცავად მოქმედებს საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი.
საბრძოლო მოქმედებებისას სამოქალაქო მოსახლეობის დაცვის შესახებ ნორმები მოცემულია ჟენევის 1949 წლის მე-4 კონვენციაში „ომის დროს სამოქალაქო მოსახლეობის დაცვის შესახებ“ და 1977 წლის დამატებით ოქმებში „საერთაშორისო შეიარაღებული კონფლიქტების მსხვერპლთა დაცვის შესახებ“ „არასაერთაშორისო შეიარაღებული კონფლიქტების მსხვერპლთა დაცვის შესახებ“.აღნიშნული დოკუმენტების თანახმად, კონფლიქტის მონაწილე მხარის სამოქალაქო მოსახლეობის და სამოქალაქო ობიექტების პატივისცემისა და დაცვის უზრუნველყოფის მიზნით, კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა ყოველთვის უნდა განასხვავონ სამოქალაქო მოსახლეობა და კომბატანტები, სამოქალაქო და სამხედრო ობიექტები და, შესაბამისად, თავიანთი მოქმედება წარმართონ მხოლოდ სამხედრო ობიექტების წინააღმდეგ.კონვენციის თანახმად კონფლიქტის მონაწილე ყოველ მხარეს, უშუალოდ ან ნეიტრალური სახელმწიფოს ან ჰუმანიტარული ორგანიზაციის მეშვეობით, შეუძლია მიმართოს მოწინააღმეგე მხარეს წინადადებით, რათა საომარი მოქმედებების რაიონებში შეიქმნას ნეიტრალური ზონები, საომარ მოქმედებებთან დაკავშირებით საფრთხეთაგან ავადმყოფი და დაჭრილი კომბატანტების, ასევე არა კომბატანტების, სამოქალაქო მოსახლეობის, რომელიც არ მონაწილეობს საომარ მოქმედებებში და ამ ზონებში ყოფნის დროს არ ასრულებს სამხედრო სახის რაიმე სამუშაოს დასაცავად.
ომის დროს აკრძალულია სამოქალაქო მოსახლეობის დამშევის, როგორც ომის წარმოების მეთოდის, გამოყენება. აკრძალულია სამოქალაქო მოსახლეობის საარსებოდ აუცილებელი ობიექტების საკვების მარაგის, სურსათის მწარმოებელი სასოფლო-სამეურნეო რაიონების, ნათესების, საქონლის, სასმელი წყლის მოსამარაგებელი ნაგებობების განადგურება, გატანა, წყობრიდან გამოყვანა.სამხედრო მოქმედებების გარდა, სამოქალაქო მოსახლეობას საფრთხეს შეიძლება უქმნიდეს მოწინააღმდეგის ძალაუფლების ქვეშ მოქცევა, რაც, როგორც წესი, მის ტერიტორიაზე მოწინააღმდეგის ყოფნით არის განპირობებული. სამოქალაქო მოსახლეობის შევიწროება, საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის ნორმებით ასევე იკრძალება.
საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი იცავს ომის მსხვერპლის სიცოცხლესა და ღირსებას. დაცვის ქვეშ მყოფ პირებს ნებისმიერ გარემოებაში აქვთ უფლება, მოითხოვონ მათი პიროვნების, ღირსების, ოჯახური უფლებების, რელიგიური მრწამსისა და წესების, ჩვევებისა და ადათების პატივისცემა, მათ ყოველთვის ჰუმანურად უნდა ეპყრობოდნენ, იცავდნენ ძალადობისა და მუქარის ნებისმიერი აქტის, შეურაცხყოფისა და ხალხის ცნობისმოყვარეობისაგან.დაუშვებელია დაცვის ქვეშ მყოფ პირთა მიმართ ფიზიკური ან მორალური იძულების რაიმე ზომის გამოყენება მათგან ან მესამე პირებისგან ინფორმაციის მიღების მიზნით.ასევე აკრძალულია დაცვის ქვეშ მყოფი პირების ნებისმიერი მოტივით განპირობებული ინდივიდუალური ან მასობრივი იძულებითი გადაადგილება ან დეპორტირება ოკუპირებული ქვეყნებიდან ოკუპანტი სახელმწიფოს ან ნებისმიერი სხვა ოკუპირებული თუ არაოკუპირებული ქვეყნის ტერიტორიაზე.საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის ნორმების დარღვევაზე პასუხისმგებელია, როგორც ბრძანების გამცემი ისე მისი აღმსრულებელი.
13.მონისტური სკოლის თანამედროვეობა
მონისტური თეორიის ამოსავალ წერტილს წარმოადგენს არა ის ურთიერთობები, რომლებიც სამართლის მეშვეობითაა მოწესრიგებული არამედ თავად სამართლის ბუნება. მონისტური თეორიის ერთ-ერთ მთავარ მიგნებას წარმოადგენს ნორმათა შორის იერარქიის აღმოჩენა, ჰანს კელზენის მიერ. ანუ ამ იერარქიაში წარმოდგენილია ყველა სამართლებრივი ნორმა, რომელიც ერთმანეთთან გარკვეულ კავშირში იმყოფება. მონისტური თეორიის მიხედვით სამართლის ნორმები ყველა შემთხვევაში უნდა მოვაქციოთ გარკვეული იერარქიის ფარგლებში. ეს ნიშნავს იმას, რომ მართალია ურთიერთობათა მოწესრიგების სფერო შიდა და საერთაშორისო სამართალში განსხვავებულია ისინი მაინც ერთ ჩარჩოში უნდა მოვაქციოთ რადგან ორივეს საერთო სამართლებრივი ბუნება გააჩნია, შესაბამისად ისმის კითხვა კონსტიტუცია უფრო იერარქიულად მაღლა მდგომია თუ საერთაშორისო ნორმა? აქვე ჩნდება მეორე კითხვაც, კერძოდ გამომდინარეობს თუ არა საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმა და დამოკიდებული არის თუ არა იგი ზოგადად სახელმწიფოს არსებობაზე, ვინაიდან საერთაშორისო სამართალი აწესრიგებს სახელწმიფოთა შორის ურთიერთობებს ანუ ამ ლოგიკით ამგვარი ურთიერთობის არსებობისათვის საჭიროა სახელმწიფო, რომელიც იყენებს თავის კონსტიტუციურ უფლებას დებს საერთაშორისო ხელშეკრულებას და შესაბამისად აყალიბებს საერთაშორისო ნორმას. ამგვარი მიდგომის გათვალისწინებით ჩნდება ერთგვარი შეხედულება იმის შესახებ, რომ საერთაშორისო სამართალი დამოკიდებულია კონსტიტუციაზე ანუ შიდასახელწმიფოებრივ ნორმაზე. მონისტურ თეორიაში განსხვავებული მიდგომაა ამ საკითხთან დაკავშირებით, კერძოდ ნაწილს მიაჩნია, რომ იერარქიის სათავეში შესაძლებელია, კონსტიტუციის მოაზრება, ხოლო მეორე მხარე მიაჩნია პირიქ, კერძოდ სართაშორისო სამართლებრივი ნორმა უნდა იყოს უფრო მაღლა მდგომი იერარქიულად ვინემც შიდასახელწმიფოებრივი ნორმა, როდესაც ვსაუბრობთ მონისტურ თეორიაზე აუცილებელია განვმარტოთ თუ რას წარმოადგენს სამართლებრივი ბუნება თავისი არსით, ვინაიდან ეს უკანასკნელი წარმოადგენს აღნიშნული თეორიის ამოსავალ წერტილს, ანუ უნდა იქნას განსაზღვრული თუ რატომ უნდა მოხდეს სამართლებრივად დადგენილი ქცევის წესების შესრულება. რაში მდგომარეობს მათი სავალდებულოობა? მონისტური თეორიის მიხედვით, თითუელი სამართლებრივი ნორმის სავალდებულო ბუნება გამომდინერეობს მისი ზემდგომი ნორმიდან მაგალითად, მერის მიერ გამოცემული ბრძანება, ქალაქის ამა თუ იმ ნაწილში ავტომობილის გაჩერების აკრძალვის შესახებ. რატომ უნდა დაემორჩილოს მოქალაქე აღნიშნულს? მონისტური თეორიის მიხედვით თითოული სამართლებრივი ნორმის სავალდებულოობა დამოკიდებულია მის ზემდგომ ნორმაზა, რომელსაც იგი ეყრდონა და ამგვარი მიდგომით ჩვენ საბოლოოდ ლოგიკურად მივდივართ იმ ერთ უზენაეს კანონამდე რომელიცაა კონსტიტუცია. მაგრამ რატომაა თავად კონსტიტუცია სავალდებულო? მისი მთავარი საფუძველს წარმოადგენს ფუნდამენტური ნორმა, რომელიც წარმოსახვითია და რომელსაც ერთი დანიშნულება აქვს, კერძოდ კონსტიტუციას მიანიჭოს თავისი სავალდებულო სტატუსი, თუმცა თავად კონსტიტუციის ჩამოყალიბებაში მნიშვნელოვაი როლი უკავია საერთაშორისო ნორმებს, ვინაიდან როგორც წესი თავად კონსტიტუცია აღნიშნავს იმ ფაქტს, იგი ითვალისწინებს და ეყრდნობა საერთაშორისო ნორმებს. წარსულში თუ სახელმწიფოები დამოუკიდებლად ფორმირდებოდნენ დღესდღეობით მათ სჭირდებათ საერთაშორისო აღიარება სრულყოფილი საერთაშორისო სამართლის ურთიერთობის სუბიექტად ყოფნისათვის.
14.საერთაშორისო საზოგადოება და მისი სამართალი
დღეისთვის საყოველთაო საერთაშორისო სამართალში განმტკიცებულია
ყველაფერი საუკეთესო, რაც მოგვცა კაცობრიობის ისტორიულმა განვითარებამ. იგი
გვევლინება იმ პრინციპებისა და ნორმების სისტემად, რომლებიც განამტკიცებენ
სახელმწიფოების თანამედროვე საერთაშორისო საზოგადოების მორალურ
ფასეულობებს. ამ ფასეულობებს ზოგადდემოკრატიული ზასიათი აქვთ: ისინი
ემსახურებიან სახელმწიფოთა თანამეგობრობის ნორმალურ ფუნქციონირებას, ყველა
სახელმწიფოს, მიუხედავად მისი სოციალურ-პოლიტიკური წყობისა,
კეთილმეზობლური და მშვიდობიანი თანამშრომლობის უზრუნველყოფას.
თანამედროვე საერთაშორისო სამართალი, თავისი სოციალური ბუნებით,
ზოგად-დემოკრატიული ხასიათისაა, ყოველი ნორმა მხოლოდ თანასწორუფლებიანი
შეთანხმების შედეგი შეიძლება იყოს იქ, სადაც მხარის ნება სხვა ნებასთან
თანასწორია.დაუშვებელია ერთი ან რამდენიმე სახელმწიფოს დიქტატი სხვა
სახელმწიფოთა მიმართ. სწორედ ამით აიხსნება საერთაშორისო სამართის ზოგადდემოკრატიული ხასიათი.
15.ჩვეულებითი სამართალი , როგორც სამართლის წყარო
საერთაშორისო-სამართლებრივი ჩვეულება დაუწერელი ქცევის წესია. იგი
ყალიბდება სახელმწიფოთშორისი პრაქტიკის შედეგად, რომლებიც აღიარებენ ამ
ქცევის წესის სავალდებულო ძალას დუმილით ან ოფიციალური განცხადებით.
სახელმწიფოთა ქცევის წესი საერთაშორისო სამართლის ჩვეულებით ნორმად რომ
იქცეს, აუცილებელია გარკვეული პერიოდი (თვე, წელი, ზოგჯერ საუკუნეებიც კი),
რომლის განმავლობაში სახელმწიფოები ერთნაირად იყენებენ ამ ქცევის წესს
საერთაშორისო სამართლებრივ პრაქტიკაში. მხოლოდ მას შემდეგ, რაც
სახელმწიფოთა უმრავლესობა აღიარებს ამ ქცევის წესს, იგი იქცევა საერთაშორისო
სამართლის წყაროდ. ეს ნორმა მხოლოდ მათთვისაა სავალდებულო, ვინც მას ცნობს.
ლოკალური საერთაშორისო - სამართლებრივი ჩვეულებითი ნორმა არ უნდა
ეწინააღმდეგებოდეს საყოველთაოდ აღიარებულ ჩვეულებით და სახელშეკრულებო
იმპერატიულ ნორმებს.
საერთაშორისო თანამშრომლობა დანაშაულთან ბრძოლაში
უკვე კარგა ხანია სახელმწიფოები ცდილობენ, ბოლო მოუღონ ისეთ დანაშაულს, როგორიცაა ყალბი ფულის დამზადება, ნარკოტიკებით ვაჭრობა, ტერორიზმი, მონათვაჭრობა და სხვ. დაიდო მთელი რიგი კონვენციები, რომლებიც იურიდიულად აფიქსირებენ სახელმწიფოთა უფლება-მოვალეობებს კონკრეტული საერთაშორისო სახის დანაშაულთან ბრძოლაში: ა) კონვენცია ტელეგრავის წყალქვეშა კაბელის დაცვის შესახებ ითვალისწინებს ერთობლივ ბრძოლას იმ პირთა და გემთა წინააღმდეგ, რომლებიც აზიანებენ აღნიშნულ კაბელებს და აფერხებენ კომუნიკაციას, ან ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი არხის ნორმალურ ფუნქციონირებას. ბ) კონვენციები ქალებით და ბავშვებით ვაჭრობის შესახებ მრავალჯერ დაიდო. ერთ-ერთი ბოლო კონვენცია დაიდო ადამიანებით ვაჭრობასთან და მესამე პირთა მიერ პროსტიტუციის ექსპლუატაციასთან ბრძოლის შესახებ. კონვენცია ითვალისწინებს მხარეთა ერთობლივ საქმიანობას საროსკიპოებში გაყიდვის მიზნით ადამიანების მოტაცებასთან საბრძოლველად და პროსტიტუციის ექსპლუატაციის ბიზნესის აღკვეთისათვის. სახელმწიფოები სისტემატურად აწვდიან ერთმანეთს ცნობებს „ცოცხალი საქონლით“ მოვაჭრეების შესახებ, სახავენ ერთობლივ ოპერაციებს ამ სახის დამნაშავეთა შსაპყრობად და ა. შ. გ) კონვენცია მონობის აკრძალვის შესახებ ითვალისწინებს ბრძოლას ტრადიციულ მონობასთან, ე. ი. ადამიანის ისეთ მდგომარეობასთან, როდესაც ეკუთვნის სხვა პირს საკუთრების უფლებით. მონათვაჭრობად ითვლება: 1. ყველა ქმედობა დაკავშირებული პირის შეპყრობასა და შეძენასთან ან მის განკარგვასთან მონად გადაქცევის მიზნით; 2. ყველა ქმედობა, რომელიც დაკავშირებულია მონის შეძენასთან მისი გაყიდვის ან გაცვლის მიზნით; 3. საერთოდ ყველა ქმედობა დაკავშირებული მონებით ვაჭრობასა და მათ გადაყვანასთან. მოგვიანებით „მონობის“ ცნება კიდევ უფრო გაფართოვდა და მოიცვა ისეთი ქმედობანი, როგორებიცა: ყმობა, ქალების და ბავშვების ყიდვა-გაყიდვა, სავალო კაბალა, სხვა სახის იძულებითი მუშაობა.ისჯება არა მარტო პირის მონად გადაქცევა ძალით, არამედ მისი დაყოლიება ნებაყოფლობით ჩადგეს მონურ მდგომარეობაში. სასტიკად ისჯება მონის ან დამოკიდებულ მდგომარეობაში მყოფი პირის დასახიჩრება, სხეულზე დამღის ამოწვით ან სხვა რაიმე საშუალებით მონური მდგომარეობის აღნიშვნა ან პირის დასჯა. დ) კონვენციაში პორნოგრაფიული გამოცემებისა და მათი ვაჭრობის აღკვეთის შესახებ განმარტებულია, რომ პორნოგრაფიული ნაწარმოებების, ნაბეჭდი გამოცემების, გამოსახულებების ან პორნოგრაფიული ხასიათის სხვაგვარი საგნების დამზადება ან გავრცელება, ან რეკლამირება, აგრეთვე ამ საგნებით ვაჭრობა ან მათი შენახვა გაყიდვისა ან გავრცელების მიზნით ისჯება. ე) კონვენცია ყალბი ფულადი ნიშნების დამზადების შესახებ მიზნად ისახავს ყალბი ფულის მკეთებლებთან ბრძოლის საერთაშორისო ორგანიზებას ისე, რომ დაისაჯოს არა მარტო ადგილობრივი ფულის ფალსიფიცირება, არამედ უცხოური ვალუტისაც. ვ) კონვენცია ღია ზღვის შსახებ და კონვენცია საზღვაო სამართლის შსახებ ითვალიწინებს საერთაშორისო თანამშრომლობას საზღვაო მეკობრეობასთან ბრძოლაში. ზ) ერთობლივი კონვენცია ნარკოტიკული საშუალებებისა და ფსიქოტროპული ნივთიერებების შესახებ განმარტავს, რომ ისჯება ნარკოტიკული და ფსიქოტროპული ნივთიერებების კულტივიზაცია და წარმოება, შენახვა, ყიდვა-გაყიდვა, შემოტანა და გატანა. თ) საერთაშორისო ტერორიზმის წინააღმდეგ მიმართული აქტებიდან გამოირჩევა ორი კონვენცია: 1. რომელიც მიმართულია იმ პირების წინააღმდეგ დანაშაულთა თავიდან აცილებისა და დასჯის შესახებ, რომლებიც საერთაშორისო დაცვით სარგებლობენ დიპლომატიური აგენტების ჩათვლით; 2. რომელიც ბრძოლას უცხადებს საჰაერო ხომალდების უკანონო გატაცებას და იცავს სამოქალაქო ავიაციის უსაფრთხოებას.
საერთაშორისო სამართლის სისტემა
საერთაშორისო სისტემა, ფართო გაგებით, მოიცავს ყველა იმ ურთიერთობას, რომელიც სახელმწიფოს გარეთ წარმოქმნილი ურთიერთბების კომპონენტებს შეიცავს, განურჩევლად იმისა, ატარებს კონკრეტული ურთიერთობა სამთავრობათაშორისო თუ არასამთავრობათაშორისო ხასიათს, მონაწილეობს მასში ფიზიკური თუ იურიდიული პირი, პოლიტიკური პარტია თუ სახელმწიფო, როგორც სუვერენული უფლებების მატარებელი. ამგვარად, საერთაშორისო სისტემის ამ ცნებაში შედის ყველა საერთაშორისო მოვლენა, სახელმწიფოთა შორის არსებული ყველა ურთიერთობა. საერთაშორისო სისტემა, ვიწრო გაგებით, მოიცავს მხოლოდ სახელმწიფოთაშორის ურთიერთობებს,ისეთ ურთიერთობებს, რომლებშიც ძირითადადმოქმედ პირებად, სუბიექტებად, გამოდიან სახელმწიფოები, როგორც სუვერენული პოლიტიკური ერთეულები, აგრეთვე სახელმწიფოთა მიერ შექმნილი საერთაშორისო სამთავრობათაშორისო ორგანიზაციები. სახელმწიფოთაშორისი ურთიერთობების სუბიექტების გარდა, ეს სისტემა მოიცავს აგრეთვე ამ ურთიერთობების შედეგად წარმოშობილ სამართლებრივ, მორალურ და სხვა ნორმებს (საერთაშორისო სამართალს, საერთაშორისო ადათს, საერთაშორისო მორალს, საერთაშორისო თავაზიანობას), რომლებიც თავის მხრივ, აქტიურ ზეგავლენას ახდენენ არსებულ საერთაშორისო ურთიერთობებზე.
საერთაშორისო სამართალი კონკრეტული საერთაშორისო სისტემის სახელმწიფოთაშორისი სისტემის განუყოფელი ნაწილია და უნდა განიხილებოდეს მთელი სისტემის ყველა კომპონენტთან მჭიდრო კავშირში. საერთაშორისო სამართალი საერთაშორისო პოლიტიკური, ეკონომიკური, სავაჭრო, კულტურული და სხვა ურთიერთობების იურიდიული ჩარჩოა, რაც ამ ურთიერთობებს სპეციფიკურ, სხვა სოციალური მოვლენებისგან განსხვავებულ ხასიათს ანიჭებს.
საერთაშორისო სამართალი ეწოდება მხოლოდ იმ ნორმებს, ანუ ქცევის წესებს, რომლებიც სახელმწიფოთა ან სხვა სუბიექტთა ურთიერთშეთანხმების საფუძველზეც იქმნებიან და რომელთა შესრულების უზრუნველყოფა თვით სახელმწიფოთა ან სხვა სუბიექტთა მიერ ინდივიდუალურად ან კოლექტიურად ხორციელდება. საერთაშორისო სამართლის ძირითად სუბიექტს წარმოადგენს სახელმწიფოები. ფიზიკური პირი ინდივიდუალური საერთაშორისო სისხლის სამართლის სუბიექტი ხდება მხოლოდ საერთაშორისო დანაშაულის ჩადენის შემთხვევაში. საერთაშორისო სამართლის რეგულირების საგანი მხოლოდ სახელმწიფოთა მთავრობათაშორისი ურთიერთობებია. საერთაშორისო სამართლის ობიექტად შეიძლება იყოს მხოლოდ: ა) სახელმწიფოს მოქმედება; ბ) მოქმედებისგან თავის შეკავება; გ) სახელმწიფოს ტერიტორია. საერთაშორისო სამართის წყაროებია სახელმწიფოთაშორისი შეთანხმების შედეგად ჩამოყალიბებული ნორმები - საერთაშორისო ხელშეკრულებები და საერთაშორისო ჩვეულებანი, საერთაშორისო სამართლის ნორმებს ქმნის არა რაიმე ზესახელმწიფოებრივი საკანონმდებლო ორგანოები, არამედ თვით საერთაშორისო სამართლის სუბიექტები. ყველა ლოკალური საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმა, მიუხედავად თავისუებურებებისა, უნდა შეესაბამებოდეს საყოველთაო საერთაშორისო სამართის ძირითად პრინციპებს. საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმები და პრინციპები შესრულებულ უნდა იქნას საერთაშორისო სამართლის სუბიექტების მიერ.
საერთაშორისო-სამართლებრივი პასუხისმგებლობის სუბიექტი შეიძლება
იყოს მხოლოდ სახელმწიფო, საერთაშორისო ორგანიზაცია, თავისუფლებისთვის
მებრძოლი ერი (ხალხი) და სპეციალური სუბიექტები. მაგრამ, საერთაშორისო
სამართლის განვითარებამ საერთაშორისო დანაშაულის ჩადენის შემთხვევაში
ფიზიკური პირის საერთაშორისო სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობის
კონცეფცია მკაფიოდ დაამკვიდრა.
საერთაშორისო სისხლის სამართალი საერთაშორისო საჯარო სამართლის
დარგია. სამართლის ამ მიმართულების მარეგულირებელი წესები საერთაშორისო
სამართლის წყაროებიდან იღებს სათავეს. საერთაშორისო სისხლის სამართალი
საერთაშორისო სამართლის შედარებით ახალი დარგია. ქმედებების ის სია,
რომელნიც საერთაშორისო დანაშაულებად მოიხსენიება, ეტაპობრივი განვითარების
შედეგად შედგა.საერთაშორისო დანაშაული სულ ოთხია: ომის დანაშაულები, გენოციდი,
ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულები, აგრესია.
ომის დანაშაულები სათავეს იღებს „ომის წესებისა და ჩვეულებებიდან“,
რომლებიც ადამიანს შეიაღაბულ კონფლიქტში გარკვეული დაცვის გარანტიას
უზრუნველყოფს.გენოციდი და ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულების
განვითარება ადამიანთა, მათ შორის საკუთარივე სახელმწიფოების მთავრობების
მიერ, უფლებების მასობრივი მძიმე დარღვევებისგან დასაცავად განვითარდა.
აგრესიის დანაშაულის გამოკლებით, რომელიც სახელმწიფოთაშრის
კონფლიქტს ეხება, საერთაშორისო სისხლის სამართალი შეეხება ადამიანსა და
ადამიანის დაცვას უფლებების ფართომასშტაბიანი დარღვევებისგან.
განხილულისგან უნდა განვასხვავოთ საერთაშორისო სახის დანაშაული.
ცნობილია, რომ ყოველი სახელმწიფო თვითონ განსაზღვრავს დანაშაულის სახეებსა
და მასთან ბრძოლის საშუალებებს, მაგრამ ზოგიერთი დანაშაული თავისი არსით
სცილდება ერთი სახელმწიფოს და საერთაშორისო საზოგადოების ყურადღებას
საჰაერო სივრცე
საქართველოს სახელმწიფო ტერიტორიის ვერტიკალურად მდებარე სივრცე (ატმოსფერო), რომელზედაც საერთაშორისო სამართლის საყოველთაოდ აღიარებული ნორმებითა და საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებებითა და შეთანხმებებით ვრცელდება საქართველოს სუვერენიტეტი.საჰაერო სივრცე ეს არის მთელი სივრცე, რომელიც მდებარეობს მიწის და წყლის ზემოთ; თავისი უსაზღვროობის გამო, იგი წარმოადგენს ქვეყნის ტერიტორიის მნიშვნელოვან ნაწილს. ამის საშუალებით, საჰაერო დარტყმები შეიძლება განხორციელდეს კონფლიქტის, შემოსევების ან ინფორმაციის თვალთვალის დროს.მიუხედავად იმისა, რომ ძვირფასი მინერალები არ გვხვდება საჰაერო სივრცეში, როგორც ხმელეთზე, ის სხვა სარგებელს გვთავაზობს ქვეყნისთვის, რომელიც მას მართავს. საჰაერო სივრცე ასევე წარმოადგენს მნიშვნელოვან ელემენტს ქვეყნის ეკონომიკაში, ვინაიდან ეს არის არხი, რომლის საშუალებითაც ხდება საქონლის გადაადგილება და მჭიდრო კავშირშია ტურიზმთან.საჰაერო სივრცე არის ცის ნაწილი, რომელიც მდებარეობს ქვეყნის ხმელეთზე ან წყალზე (ზღვა, ტბები, მდინარეები). ამ სივრცეების სუვერენიტეტი შეესაბამება იმ ქვეყანას, რომელსაც ეკუთვნის მიწა.გარდა ამისა, საჰაერო სივრცე წარმოადგენს მნიშვნელოვან ტერიტორიას ხალხთა უსაფრთხოებისათვის. თითოეული ქვეყნის ხელისუფლების წარმომადგენელთათვის მნიშვნელოვანია ამ ტერიტორიების კონტროლი და მონიტორინგი; არცერთ სხვა ერს არ აქვს უფლება შეიჭრა ამაში.
საჰაერო სივრცე ძალიან მგრძნობიარე სფეროა, რომელიც ხშირად სრულად არ არის განსაზღვრული. ამ შემთხვევაში, ხილული საზღვრის ხაზი არ არსებობს, მიწისგან განსხვავებით.
ამას უდიდესი მნიშვნელობა აქვს ერის უსაფრთხოებისათვის. უგულებელყოფის შემთხვევაში, შეიძლება განხორციელდეს შემოჭრა ან საჰაერო თავდასხმები. როდესაც სახელმწიფოებს შორის ხდება კონფლიქტები, პირველი განიცდის საჰაერო სივრცეს, რადგან მასზე შეტევა უფრო ადვილია.
შეჭრა რომ მოხდეს, თქვენ ვალდებულნი ხართ ანგარიშს გაუწიოთ ქვეყნის თავდასხმაში მყოფ ხელისუფლებას, რადგან საჰაერო სივრცე არის არხი, რომლითაც მოგზაურობენ თვითმფრინავები, რომლებიც სხვადასხვა მიზნის მქონე ადამიანებს ატარებენ. უნდა არსებობდეს რეგულირება და ზედამხედველობა მოქალაქეების და ზოგადად ქვეყნის უსაფრთხოების დაცვაზე.საჰაერო სივრცის ტიპი განისაზღვრება თვითმფრინავების გადაადგილების საფუძველზე. ასევე არსებობს სხვა ფაქტორები, როგორიცაა ჩასატარებელი ოპერაციების მიზანი და საჭირო უსაფრთხოება.
16.საერთაშორისო ხელშეკრულების ძალაში შესვლა
ხელშეკრულება ძალაში შედის:
ა) ხელმოწერის დღიდან;
ბ) ხელმოწერიდან გარკვეული ვადის გასვლის შემდეგ;
გ) სარატიფიკაციო სიგელების გაცვლის დღიდან ან ამ დღიდან გარკვეული
ვადის გასვლის შემდეგ;
დ) სარატიფიკაციო სიგელების სათანადო რაოდენობის დაგროვების დღიდან
ან ამ სღიდან გარკვეული ვადის გასვლის შემდეგ;
ე) ხელშეკრულების დამტკიცების (მიღების) დღიდან ან გარკვეული ვადის
გასვის შემდეგ. ასეთია ხელშეკრულების როგორც კონკრეტული საერთაშორისოსამართლებრივი უფლება-მოვალეობის აღმნუსხველი აქტის ძალაში შესვლის ძირითადი საშუალებანი, მაგრამ ხელშეგრულების ძალაში შესვლა როდი ნიშნავს იმას, რომ იგი სავალდებულო ხდება ყველა მხარისთვის. ასეთი ხელშეკრულება
სავალდებულო ხდება მხოლოდ მათთვის, ვინც შეასრულა აქტის ძალაში
შეყვანისთვის გათვალისწინებული ყველა პროცედურა, მაგალითად, მოახდინა მისი
რატიფიკაცია, შეუერთდა მას და ა. შ. მაგრამ, სხვებისთვის, რომლებსაც ასეთი აქტი
არ ჩაუტარებიათ, ეს ხელშეკრულება სავალდებულო ძალას არ იძენს, მანამ სანამ
ისინი არ გადადგამენ სათანადო ნაბიჯს.
რატიფიკაციის ქვეშ იგულისხმება ხელშეკრულების დამტკიცება სახელმწიფოს
უზენაესი ხელისუფლების მიერ. სახელმწიფოს უფლება აქვს უარი თქვას
რატიფიკაციაზე და ეს ვერ ჩაითვლება მართლსაწინააღმდეგო აქტად. ყოველი
სახელმწიფო თვითონ განსაზღვრავს რატიფიკაციის წესებს და იმ ორგანოს, რომლის
კომპეტენციაშიც შედის რატიფიკაციის უფლება. რატიფიკაციის აქტი ფორმდება
სარატიფიკაციოსიგელის სახეით, რომლითაც მეთაური ატყობინებს მეორე მხარეს
ხელშეკრულების დამტკიცების ფაქტს და არწმუნებს, რომ ხელშეკრულება
პირნათალად შესრულდება. რატიფიკაციისგან განასხვავებენ ხელშეკრულების დამტკიცებას ანუ მიღებას,
რასაც ქვეყნის კონსტიტუცია მიაკუთვნებს ამა თუ იმ კომპეტენტურ ორგანოს, თუკი
ხელშეკრულება არ მოითხოვს სარატიფიკაცია პროცედურას.
თუ ხელშეკრულება ღია ხასიათისაა, ყოველ სახელმწიფოს უფლება აქვს „შეუერთდეს“ უკვე ხელმოწერილ ხელშეკრულებას, რისთვისაც ის სპეციალურ
განცხადებას აკეთებს და შეერთების აქტს სახელმწიფო-დეპოზიტორს აბარებს.
ხელშეკრულება ძალაში შედის „სარატიფიკაციო სიგელების გაცვლისას“ ან
„დეპონირებისთვის გადაცემისას“.
ორმხრივი ხელშეკრულების დადებისას, ერთ ქვეყანაში ხდება ხელშეკრულების
ხელმოწერა, ხოლო სარატიფიკაციო სიგელების გადაცემა ხდება მეორე სახელმწიფოს
დედაქალაქში. მრავალმხრივ ხელშეკრულებათა რატიფიკაციის დროს სარატიფიკაციო სიგელის
შესანახად ამოირჩევა სახელმწიფო-დეპოზიტორი ან სათანადო საერთაშორისო
ორგანიზაციის აღმასრულებელი ორგანო.
ყოველი სახელმწიფო ხელმოწერისას ან რატიფიკაციის დროს უფელბამოსილია
გააკეთოს შენიშვნები ანუ დათქმა. თუ არცერთმა მხარემ არ განაცხადა პროტესტი, შენიშვნა იურიდიულ ძალას იძენს ყველა მონაწილის მიმართ.
დადებული ხელშეკრულება უნდა იყოს სათანადო წესით გამოქვეყნებული ანუ
პრომულგირებული ყოველი მხარის მიერ.
17.სუვერენიტეტი
სახელმწიფოს დამოუკიდებულება. ს-ის ცნება სახელმწიფო და საერთაშორისო სამართალში შემოიღო ფრანგმა მეცნიერმა ჟან ბოდენმა (1576), რომელიც ასაბუთებდა მეფეების აბსოლუტურ ხელისუფლებას, მათ დამოკიდებულებას ვინმესაგან, გარდა ღმერთისა. უფრო ადრე, თუმცა პოსტულატის სახით დოქტრინა საქართველოშიც იჩენს თავს (XI-XIII სს) და მეფის „ერთეულების“, „ერთმთავრობის“, „თვითმპყრობელობის“ ტერმინების სახით გვევლინება. ევროპაში ბურჟუაზიული რევოლუციების დროს (XVII-XVIII სს.) ეს ტერმინი ხალხის უზენაესობის ამსახველ პოლიტიკურ და სამართლებრივ ლოზუნგად იქცა - მხოლოდ ხალხი ცხადდებოდა
kazusi 1:
არაბათის გერთიანებულმა საემიროებმა გადაწყვიდა სპარსეთის ყურეში ხელოვნური კუნძულის მშენებლობა, რომელიც გათვლილია ულტრათანამედროვე საცხოვრებელი კომპლექსების, სასტუმროების, დასასვენებელი ცენტრებისა და სივრცეების, ასევე იახტკლუბის მოსაწყობად. მშენებლობის დასრულებისა და კომპლექსის სრულად ფუნქციური დატვირთვის შემდეგ, არაბეთის გაერთიანებულმა საემიროებმა ადაწყვიტეს კუნძულის მხარეს სახელმწიფოს ტერიტორიული ზღვის სიგანის დაზუსტება (კერექტირება) კუნძულის მხედველობაში მიღებით. აღნიშნულის შესახებ საპროტესტო განცხადება გააკეთა ირანის ისლამურმა რესპუბლიკამ, რომელიც მიიჩნევს ამ გადაწყვეტილების საერთაშორისო სამართალთან შეუსაბამოდ, რადგან მონტეგო ბეს 1982 წლის კონვენცია და ზოგადი საერთაშორისო სამათალი განსხვავებულად არეგულირებენ ამ საკითხს. არაბეთის გართიანებული საემიროები კი მიიჩნევენ, რომ ასეთი დიდი ინვენსტიციით განხორციელებული მასშტაბური პროქტი უნდა იქნას მხედველობაში მიღებული, რაც სწორედ რომ სამართლის მოთხოვნებს პასუხობს, წინააღმდეგ შემთხვევაში დაირღვევა სამართლიანობის საყოველთაოდ აღიარებული პრინციპი. დავა დაიწყო მართლმსაჯულების საერთაშორისო სასამართლოს წინაშე ჰააგაში. თქვენ ხართ მართლმსაჯულების საერთაშორისო სასამართლოს მოსამართლე და დავა უნდა გადაჭრათ საერთაშორისო სამართლის მიხედვით
kazusi 2 :მაროკოს სამეფომ ხელი მოაწერა ჟენევის საერთაშორისო კონვენციას ფულის გათეთრებისა და კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლის შესახებ, რომლითაც აიღო ვალდებულება მის ტერიტორიაზე საეჭვო წარმომავლობის ქონების ან გადარიცხვების წინააღმდეგ მიეღო ყველა ზომა საერთაშორისო სამართლის ფარგლებში. მაროკოს სამეფოს გენერალური პროკურორის გადაწყვეტილებით, რომელიც დიდი ხნის განმავლობაში ატარებდა გამოძიებას, ჩატარდა ჩხრეკა მალის საელჩოში, რადგან პროკურორის განმარტებით, მალის საელჩო საეჭვო წარმომავლობის თანხების გადარიცხვებს ეწეოდა.
საელჩოს ჩხრეკის ფაქტი გააპროტესტა მალის სახელმწიფომ ვენის 1961 წლის კონვენციითა და ზოგადი საერთაშორისო სამართლით გარანტირებული დიპლომატიური იმუნიტეტის ხელყოფის გამო, რადგან ჩხრეკის ჩატარებისას მაროკოს სამეფოს პროკურატურას არ ჰქონდა მალის საელჩოს თანხმობა.
მაროკო არ იზიარებს მალის ამ პოზიციას იმ საბაბით, რომ ორივე სახელმწიფომ ხელი მოაწერა ჟენევის კონვენციას, რითაც გამოთქვეს წინასწარი თანხმობა საგამოძიებო სამუშაოსთვის ხელის არ შეშლის შესახებ. მაროკოს განმარტებით სწორედ ჟენევის კონვენციის ფარგლებში მოქმედებდა მისი საგამოძიებო სამსახური. მხარეებმა ვერ მიაღწიეს შეთანხმებას და დავა დაიწყო მართლმსაჯულების საერთაშორისო სასამართლოში (ქ. ჰააგა, ჰოლლანდია).
თქვენ ხართ მაროკოს წარმომადგენელი სასამართლოში და უნდა დაიცვათ მაროკოს ინტერესები საერთაშორისო სამართლის მიხედვით სასამართლოს წინაშე
ss nobati shps didveli.თავიდან შენატანით ცნებით რომ დავიწოთ, მეწარმეთა შესახებ კანონის 21 მუხლის თანახმად შენატანის ცნება შენატანი არის სამეწარმეო საზოგადოებისთვის საკუთრებაში გადაცემული ქონება, რომლის ეკონომიკური ღირებულება აისახება სამეწარმეო საზოგადოების ბალანსში.
ამის შემდგომ, როდესაც კაზუსის მიხედვით, პარტნიორები შეთანხმდნენ რომ შენატანს განახორციელებდნენ 2 წლის ვადაში ეს მოქმედება სწორი იყო, რადგანაც სწორედ 24 მუხლის მიხედვით არის განსაზღვრული შენატანის ვადა, ეს კი უნდა განხორციელდეს კანონითა და წესდებით დადგენილი წესით და განსაზღვრულ ვადაში.
ამასთანავე 152 მუხლის თანახმად შენატანის განხორციელების წესი და ვადა განისაზღვრება კანონით ან/და წესდებით. წინდათქმულ შენატანზეც რომ შეთანხმდენენ 2 წლით ვადითო ესეს სწორი იყო რადგანაც 152მუხლის მესამე ნაწილით სააქციო საზოგადოების დაფუძნებისას ან მისი კაპიტალის გაზრდისას აქციონერმა შენატანი უნდა განახორციელოს სააქციო საზოგადოების რეგისტრაციის ან მისი კაპიტალის გაზრდის მომენტიდან 5 წლის ვადაში, თუ წესდებით უფრო მცირე ვადა არ არის გათვალისწინებული.
შემდგომ უკვე როდესაც მათ განსაზღვრეს ფულადი და არაფულადი შენატანის არსებობა ეს ქმედებაც კანონიერად მიმაჩნია რადგანაც, 23 მუხლის მიხედვით შენატანის სახეები შენატანის განხორციელების ვალდებულება შეიძლება შესრულდეს ფულის გადახდით ან სხვა მატერიალური ან არამატერიალური ქონებრივი სიკეთის გადაცემით. სამუშაოს შესრულება ან მომსახურების გაწევა შეიძლება იყოს არაფულადი შენატანის საგანი.
ამ სემთხვევაში როდესაც თემურმა ვერ განახორციელა შენატანის სრულად შეტანა და შემდგომ უკვე კომპანიამ ჩამორთმევა დაიწყო არ კანონთან თავსებადი რადგანაც მას უნდა მისცემოდა არანაკლებ 30 დღე ვადად, რაც უშუალოდ აღნიშნულია 152 მუხლის მეექვსე ნაწილში, სადაც განმარტებულია რომ აქციონერის მიერ ფულადი შენატანის განხორციელების ვადის დარღვევისას სააქციო საზოგადოების ხელმძღვანელ ორგანოს შეუძლია დაიწყოს აქციის ჩამორთმევის პროცესი. ამ შემთხვევაში სააქციო საზოგადოება ვალდებულია გააფრთხილოს აქციონერი აქციის ჩამორთმევის პროცესის დაწყების შესახებ და ფულადი შენატანის განხორციელებისთვის მისცეს მას დამატებითი ვადა არანაკლებ 30 დღისა.
შპს ქართული ღვინო.თავიდან უნდა აღვნიშნოთ ის რომ ამ კაზუსში სახეზე გვაქვს რეორგანიზააცის ერთ ერთი ფორმა, რომელიც გათვალისწინებულია 59 მუხლის გ ქვეპუნქტში და მოიცავს სამეწარმეო საზოგადოების გაყოფას. შემდეგ როდესაც რეორგანიზაციის თაობაზე გადაწყვეტილება მიიღო პარტნიორთა საერთო კრების 65%-მა ეს არის მეწარმეთა შესახებ კანონის 66 მუხლის პირველი ნაწილით განსაზღვრული და ეს მოიცავს იმას რომ შერწყმის/გაყოფის შესახებ გადაწყვეტილებას იღებს შერწყმაში/გაყოფაში მონაწილე ყოველი სამეწარმეო საზოგადოების საერთო კრება. და ამასთან მესამე პუნქტიც უნდა აღინიშნოს, იქიდან გამომდინარე რომ სახეზეა დარღვევა, რადგანაც ხმათა რაოდენობა უნდა აყოფილიყო 75 პროცენტი. რადგანაც კანონის თანახმად შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებაში, სააქციო საზოგადოებაში, კოოპერატივში შერწყმის/გაყოფის შესახებ გადაწყვეტილება მიიღება კენჭისყრაში მონაწილეთა ხმების 3/4-ის უმრავლესობით.
გაყოფის გეგმას რაც შეეხება აუცილებლად უნდა ყოფილიყო აღნიშნული 67მუხლის „ი“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული დებულება, სადაც წერია რომ გაყოფის შემთხვევაში შემძენი სამეწარმეო საზოგადოებისთვის/ახლად დაფუძნებული სამეწარმეო საზოგადოებისთვის გადასაცემი აქტივებისა და ვალდებულებების ამომწურავ აღწერასა და განაწილებას. შესაბამისად ეს აუცილებლად უნდა ყოფულიყო მითითებული.
როდესაც კომპანიამ გეგმა გამოაქვეყნა მეორე დღესვე მას ამის შესაძლებლობა ჰქონდა რადგანც მისი დრო შეადგენდა 30 დღეს შესაბამისად სწორი იყო, ამას კი 69 მუხლის მიხედვით ვამბობთ, სადაც განმარტებულია რომ შერწყმაში/გაყოფაში მონაწილე ყოველი სამეწარმეო საზოგადოების ხელმძღვანელობაზე უფლებამოსილი ორგანო ვალდებულია გამოაქვეყნოს შერწყმის/გაყოფის გეგმის პროექტი ან განათავსოს ის სამეწარმეო საზოგადოების ვებგვერდზე იმ საერთო კრებამდე 30 დღის განმავლობაში, რომელმაც უნდა დაამტკიცოს შერწყმის/გაყოფის გეგმა. შერწყმის/გაყოფის გეგმის პროექტი უფასოდ უნდა იყოს ხელმისაწვდომი.
ამასთანავე 71 მუხლის მიხედვით შერწყმის/გაყოფის გეგმას ამტკიცებს საერთო კრება ამ კანონის 61-ე მუხლით დადგენილი წესით. საერთო კრების მიერ შერწყმის/გაყოფის გეგმის დამტკიცების შემთხვევაში შერწყმის/გაყოფის შესახებ გადაწყვეტილება მიღებულად მიიჩნევა.
თორნიკე ბორდი.როდესაც საერთო კრებამ გამოიწვია დირექტორი და დაუსახელა ამისთვის მიზეზიც, ეს სრულიად შედიოდა მის უფლებამოსილებებებში რადგანაც 44 მუხლის მიხედვიით, შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოების ხელმძღვანელ პირს თანამდებობაზე ნიშნავს და თანამდებობიდან ათავისუფლებს საერთო კრება, თუ მისი დანიშვნა არ განეკუთვნება სამეთვალყურეო საბჭოს უფლებამოსილებას.
იმ სარჩელში მითითებას, როდესაც თორნიკემ თქვა რომ მასზე არ ვრცელდებოდა შრომის კოდექსი იყო სწორი რადგანაც 45 პირველი ნაწლით ხელმძღვანელი პირის/სამეთვალყურეო საბჭოს წევრის თანამდებობაზე დანიშვნის შესახებ გადაწყვეტილების მიღების შემდეგ შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებას ხელმძღვანელ პირს/სამეთვალყურეო საბჭოს წევრს შორის იდება სასამსახურო ხელშეკრულება. მასზე არ ვრცელდება შრომის სამართლის დებულებები.
ასევე 45 მეორეთი სამეთვალყურეო საბჭოს წევრთან სასამსახურო ხელშეკრულებას დებს საერთო კრების ის თავმჯდომარე, რომელიც განსაზღვრულია წესდებით ან არჩეულ იქნა იმ კრების მიერ, რომელმაც მიიღო პირის ხელმძღვანელ პირად არჩევის შესახებ გადაწყვეტილება. (ეს მუხლი არის დამატებით მარტო 44 ითაც შეიძლება)
იაშვილი.. თავიდან სწორი იქნება თუ ზოგადად შენატანის ცნებას განვმარტავთ, რადგანაც შენატანი არის სამეწარმეო საზოგადოებისთვის საკუთრებაში გადაცემული ქონება,რომლის ეკონომიკური ღირებულება აისახება სამეწარმეო საზოგადოების ბალანსში.
რაც შეეხება კაზუსის პირველ ნაწილს: პარტნიორების უარი იაშვილის მოთხოვნაზე იყო საქართველოს მეწარმეთა კოდექსის 24 -ე მუხლთან შეუსაბამო , რადგანაც მეწარმეთა შესახებ კანონის 24-ე მუხლის თანახმად, იმ შემთხვევაში როდესაც არაფულადი შენატანის ოდენობა მეტია შეთანხმებული შემატანის ოდენობაზე, პარტნიორი უფლებამოსილია მოითხოვოს სხვაობის ფულადი სახით დაბრუნება, ხოლო საზოგადოება უფლებამოსილია ამ ვალდებულების შესრულება გადაავადოს არაუმეტეს 1 წლით, თუკი მხარეები სხვაგვარად არ შეთანხმდებიან, აქედან შეიძლება გავაკეთოთ დასკვნა იმაზე რომ პარტნიორებს არ ჰქონდათ უფლება უარი ეთქვათ იაშვილის მოთხოვმაზე.
2.პარტნიორებს შეთანხმებულ დროზე ადრე არ ჰქონდათ უფლება მოეთხოვათ სპს „კილაძე და კომპანიასთვის“ შენატანის განხხორციელება რადგანაც საქართველოს კანონის მეწარმეთა შესახებ-ის 25-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით შენატანი უნდა შესრულდეს კანონით და წესდებით განსაზღვრულ წესსა და ვადებში. შესაბამისად პარტნიორთა მოთხოვნა იმაზე რომ შეთანხმებულ დროზე ადრე მოეთხოვათ სპს ,,კილაძე და კომპანიისთვის " შენატანის განხორციელება არ არის კანონიერი და მართებული, ვინაიდან პარტნიორთა შეთანხმებით და წესდებით მას შენატანის ვადა განუსაზღვრეს და გაიგრძელეს 2022 წლის 1 თებერვლამდე .
3.ასევე არაკანონიერია ის ფაქტიც, რომ შპს ბერმუხამ მის პარტნიორ სპს კილაძე და კომპანიას იმის გამო მოსთხოვა ვადაზე ადრე შენატანის განხორციელება რომ კრედიტორი დაეკმაყოფილებინა. ვინაიდან, მეწარმეთა შესახებ საქართველოს კანონის 27-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით პარტნიორი სამეწარმეო საზოგადოების ვალდებულებებისთვის არ აგებს პასუხს კრედიტორის წინაშე . შესაბამისად ამ შემთხვევაში უშუალოდ შპს ბერმუხას უნდა ეგო პასუხი მთელი თავისი ქონებით კრედიტორის წინაშე.
4.კანონიერია უარი, ვინაიდან მას წესდებით ჰქონდა განსაზღვრული ვადა, რა ვადაშიც უნდა განეხორციელებინა შენატანი. მას უფლება ჰქონდა უარი ეთქვა შენატანის ვადაზე ადრე განხორციელებაზე.
205 კაკაბაძე.თავიდანვე უნდა ავღნიშნოთ ის რომ სახეზე არის სამი პარტნიორი, მათ შორის არიან: კაკაბაძე, ხმალაძე, შპს გვირილა. ეს სამივე წარმოადგენენ სოლიდარული პასუხისმგებლობის საზოგადოებას სახელად "შპს ხმალაძე და კომპანია".
დამატებით უნდა ითქვას, ის რომ თითოეულ მათგანს საზოგადოების კაპიტალში შეტანილი აქვთ გარკვეული თანხა, რომელიც არის 1000ლარი. ჯამში კი წარმოადგენს 3000ლარს.
როგორც მეწარმეთა შესახებ კანონის 94 მუხლში წერია სოლიდარული პასუხისმგებლობის საზოგადოება არის სამეწარმეო საზოგადოება, რომლის პარტნიორები ერთობლივად, ერთიანი საფირმო სახელწოდებით ახორციელებენ სამეწარმეო საქმიანობას და ამ საზოგადოების ვალდებულებებისთვის კრედიტორების წინაშე პასუხს აგებენ უშუალოდ და შეუზღუდავად, როგორც სოლიდარული მოვალეები. ამასთანავე უნდა ითქვას ისიც, რომ სოლიდარული ტიპის საზოგადოება წარმოადგენს ამხანაგობის ტიპის საზოგადოებას.
ამის შესაბამისად პარტნიორები ვალდებულები თანხა კომპანიის ბიუჯეტიდანაც გადაიხადონ და ასევე თავიანთი სახსრებიდანაც.
რაც შეეხება "თბილბანკის" მოთხოვნას მიმაჩნია რომ არასწორია, რადგანაც მას ჯერ უნდა მიემართა სოლიდარული პასუხისმგებლობის საზოგადოებისთვის ამას კი ვადასტურებთ 110 მუხლით, რომლის მიხედვითაც რომ ვიმსჯელოთ, ის რომ ვინაიდან გვირილა გავიდა 2018 წელს ეს არ არის საკმარისი რომ მან უარი თქვას პასუხისმგებლობაზე, რადგანაც 110 მუხლში აღნიშნულია, რომ გასული უნდა იყოს 3 წელი გვირილას რომ ყველანაირი ვალდებულება მოეხსნას.
ამასთანავე ისიც მნიშვნელოვანია, რომ კანონიერად არ მიმაჩნია "თბილბანკის" მოთხოვნა გვირილას მიმართ, რადგანაც ის წარმოადგენდა მისი აზრით სხვა პარტნიორებთან შედარებით გადახდისუნარიან პარტნიორს.
ვფიქრობ, რომ უპირველესად, თბილბანკს პირდაპირ უნდა მიემართა "შპს ხმალაძე და კომპანიისათვის" და ამ შემთხვევაში კი სპს გადაიხდიდა იმ 3000ლარს რაც ბიუჯეტში ჰქონდა, ხოლო რაც დარჩებოდა 17 000ლარი, გადანაწილდებოდა სამ პარტნიორზე.
143(1,2,5).21,24,152.59.,71,61.24,25,27.94,110.
რასშვები აქმომწერე?
გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგიმ ,,ალტაოქეისთან" დადო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა გიორგის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები გიორგის თავისუფალი განკარგვის მიზნით გადასცემდნენ თანხას.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა. მოთხოვნა არ წარმოიშვა. გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
2. ლევანს შესაძლოა ჰქონდეს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის. სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ თემური არის 17 წლის. შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემურსა და უჩას შორის დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად,თემურის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, თემურიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მამამ მოითხოვა გარიგების ბათილობა. შესაბამისად, ბუნებრივია მათ არ მოიწონეს გარიგება. ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით თემურსს წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი თემურისათვისთვის.თუმცა თემურის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია კანონიერი წარმომადგენლის მიერ 16 წლის ასაკს მიღწეული არასრულწლოვანისათვის საწარმოს დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭება.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემური არის 17 წლის არასრულწლოვანი,მამამ მას გადასცა ღვინის ბიზნესი დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭებით.თუმცა ემანსიპაციის ეს შემთხვევა სახეზე არ გვაქვს ამავე მუხლის(65-ის მე-2) საფუძველზე.ვინაიდან,ეს მუხლი შეუზღუდავი ქმედუნარიანობის მინიჭებას ითვალისწინებს მხოლოდ ამ სფეროსათვის ჩვეულებრივ ურთიერთობებში. კაზუსიდან კი დგინდება,რომ თემურმა მიწა შეიძინა პირადი მიზნებისათვის(ქალაქის ხმაურისაგან მოსაშორებლად).შესაბამისად სახეზე არ გვაქვს ემანსიპაციის ეს ფორმა. მოთხოვნა წარმოიშვა. ლევანს აქვს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
17 წლის გიორგი ,,ალტაოქეი'' მობილური ტელ. გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგიმ ,,ალტაოქეისთან" დადო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა გიორგის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები გიორგის თავისუფალი განკარგვის მიზნით გადასცემდნენ თანხას.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა. მოთხოვნა არ წარმოიშვა. გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
ლევანი თემურის ერტადერთი შვილი ღვინის ბიზნესი მცხეთა მიწის ნაკვეთი ლევანს შესაძლოა ჰქონდეს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის. სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ თემური არის 17 წლის. შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემურსა და უჩას შორის დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად,თემურის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, თემურიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მამამ მოითხოვა გარიგების ბათილობა. შესაბამისად, ბუნებრივია მათ არ მოიწონეს გარიგება. ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით თემურსს წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი თემურისათვისთვის.თუმცა თემურის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია კანონიერი წარმომადგენლის მიერ 16 წლის ასაკს მიღწეული არასრულწლოვანისათვის საწარმოს დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭება.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემური არის 17 წლის არასრულწლოვანი,მამამ მას გადასცა ღვინის ბიზნესი დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭებით.თუმცა ემანსიპაციის ეს შემთხვევა სახეზე არ გვაქვს ამავე მუხლის(65-ის მე-2) საფუძველზე.ვინაიდან,ეს მუხლი შეუზღუდავი ქმედუნარიანობის მინიჭებას ითვალისწინებს მხოლოდ ამ სფეროსათვის ჩვეულებრივ ურთიერთობებში. კაზუსიდან კი დგინდება,რომ თემურმა მიწა შეიძინა პირადი მიზნებისათვის(ქალაქის ხმაურისაგან მოსაშორებლად).შესაბამისად სახეზე არ გვაქვს ემანსიპაციის ეს ფორმა. მოთხოვნა წარმოიშვა. ლევანს აქვს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
16 წლის გიორგი ოცნება ველოსიპედზე, ბიძა ლევანი ჩუქნის დდეიზე გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ ხელშეკრულების ბათილად ცნობის უფლება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვოთ.
იმისათვის , რომ სახეზე იყოს 63-ე მუხლი საჭიროა სუბიექტი იყოს არასრულწლოვანი, აქედან გამომდინარე საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის, მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, სრულწლოვანია პირი, რომელმაც 18 წლის ასაკს მიაღწია- შესაბამისად გიროგი არასრულწლოვანია. რაც შეეხება მეორე ელემენტს ასევე საჭიროა კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის არარსებობა, ეს კი კაზუსიდან გამომდინარე ცალსახაა. გიორგიმ საჩუქრად მიიღო ველოსპედი, ანუ დაიდო ჩუქებოს ხელშეკრულება, ვინადან კოდექსის: 524-ე მუხლის მმიხედვით ჩუქების ხელშეკრულებით მჩუქებელი უსასყიდლოდ გადასცემს დასაჩუქრებულს ქონებას საკუთრებად მისი თანხმობით. გიორგი კი ამავე კოდექსის 525-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანხამად ხდება ნივთის მესაკუთრე ვინაიდან, მოძრავ ნივთზე ჩუქების ხელშეკრულება დადებულად ითვლება ქონების გადაცემის მომენტიდან. გამოდის რომ გიორგიმ ბიძისგან მოძრავი ქონება სავსებით ანონიერად მიიო, თუმცა არსებობს გარემოებები, როდესაც შესაძლოა ჩუქების ხეშეკრულების გაუქმება და ეს ყოველივე მოცემულია 529-ე მუხლში ამისდა მიუხედავად კი სახეზე არ გვაქვს ჩუქების განხორციელების არასამართელბრივი ქმედებები, თუმცა ვინაიდან გიორგი არასრულწლოვანია, მასზე მეურვეობასა და პასუხისმგებლობას ახხორციელებენ მისი მშბები, ამავდროულად კი საჩუქარს მიიჩნევენ მომეტებული საშიშროების გამომწვევად აქვთ უფლება. რომ ჩუექბის ხელშეკურლებასთან დაკავშირებით საკუთრი აზრი 63-3 მუხლის მიხედვით განახორციელონ.
გიორგის მშობლებს აქვთ ხელშეკრულების ბათილად ცნობის უფლება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვოთ.
17 წლის გიორგი პერსონალური კომპირიდა მაღაზიაში ნასყიდობა მშობლების საკრედიტო ბარათით გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ ნასყიდობის ხელშეკრულების ბათილობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.მან ტექნიკის მაღაზიასთან დადო ნასყიდობის ხელშეკრულება.შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება.ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა შესაძლოა დადებული გარიგება იყოს ნამდვილი 65-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგიმ გადაიხადა მშობლების საკრედიტო ბარათით.ვინაიდან პრობლემა არ იკვეთება კაზუსში,ე.ი ის მას გადასცეს თავისუფალი განკარგვის მიზნით.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა. მოთხოვნა არ წარმოიშვა. გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
16 წლის ნინო ოქროს სამაჯური ნაცნობი 500 ლარად, ჰიპოთეზა- შესაძლოა ნინოს მშობლებს გარიგების ბათილად მოთხოვნის უფლება ჰქონდეთ სქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. კაზუსის მიხედვით ნინოს მშობლებს რომ წარმოეშვათ მოთხოვნის უფლება უნდა არსებობდეს კოდექსის 63-ე მუხლით გათვალისწინებული ყველა ელემენტი სახეზე, კერძოდ არასრულწლოვნის მიერ უნდა იყოს ორმხრივი გარიგება დადებული, ეს უნდა იყოს კანონიერი წარმომადგენლის აუცილებელი თანხმობის გარეშე, ასევე კანონიერი წარმომადგენელი არ უნდა იწონებდეს დადებულ ხელშეკრულებას და ასევე არ უნდა იღებდეს არასრულწლოვანი სარგებლის. რაც შეეხება პირველ ელემენტს სახეზე უნდა იყოს არასრულწლოვანი და მის მიერ დადებული უნდა იქნეს ორმხრივი გარიგება, კაზუსის მიხედვბით ნინო არის 16 წლის, სამოქალაქო კოდექსის მე-12-ე მუხლის პირველი და მეორე ნაწილის მიხედვით არასრულწლოვანია შვიდიდან თვრამეტ წლამდე ასაკის პირი, შესაბნამისად სახეზე გვყავს არასრულწლოვანი. რაც შეეხება მეორე ელემენტს კაზუსის მიხედვით კანონიერი წარმომადგენლის აუცილებელი თანხმობა არ იყოს სახეზე და ამ თანხმობის გარეშე დადო ნინომ ნასყიდობის ხელშეკრულება, შესაბამისად დასტურდება მეორე ელმენტის აესებობაც. მესამე ელემენტი არის ის, რომ არ უნდა იყოს შემდგომი მოწონების ფაქტი კანონიერი წარმომადგენლის მხრიდან, კაზუსის მიხედვით კი არათუ მოწონების ფაქტი იკვეთება, არამედ მშობლები ითხოვენ არსებული გარიგების ბათილობას, შესაბამისად არ გვაქვს შემდგომი მოწონებაც. ბოლოს კი არ უნდა არ უნდა დასტურდებოდეს სარგებლის მიღება არასრულწლოვანის მიერ, კოდექსის 63-ე მუხლის პირველ ნაწილში ნახსენები სარგებელი თავის თავში არ მოიაზრებს მატერიალურ სარგებელს, კერძოდ სარგებელში იგულისხმება სამართლებრივი სარგებელი, კონკრეტულად კი აქ იგულისხმება შემთხვევა როდესაც პირს არ წარმოეშობა ვალდებულება და წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, მაგრამ ნინომ რახან დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება, ეს ხელშეკრულება თავისი ბუნებით არის ორმხრივმავალდებულებელი, შესაბამისად არ დასტურდება სარგებლის მიღებაც. დასკვნა- ნინოს მშობლებს გარიგების ბათილად მოთხოვნის უფლება აქვთ სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე.
17 წლის გიორგი ,,ალტაოქეი'' მობილური ტელ. გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგიმ ,,ალტაოქეისთან" დადო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა გიორგის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები გიორგის თავისუფალი განკარგვის მიზნით გადასცემდნენ თანხას.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა. მოთხოვნა არ წარმოიშვა. გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
ლევანი თემურის ერტადერთი შვილი ღვინის ბიზნესი მცხეთა მიწის ნაკვეთი ლევანს შესაძლოა ჰქონდეს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის. სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ თემური არის 17 წლის. შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემურსა და უჩას შორის დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად,თემურის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, თემურიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მამამ მოითხოვა გარიგების ბათილობა. შესაბამისად, ბუნებრივია მათ არ მოიწონეს გარიგება. ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით თემურსს წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი თემურისათვისთვის.თუმცა თემურის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია კანონიერი წარმომადგენლის მიერ 16 წლის ასაკს მიღწეული არასრულწლოვანისათვის საწარმოს დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭება.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემური არის 17 წლის არასრულწლოვანი,მამამ მას გადასცა ღვინის ბიზნესი დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭებით.თუმცა ემანსიპაციის ეს შემთხვევა სახეზე არ გვაქვს ამავე მუხლის(65-ის მე-2) საფუძველზე.ვინაიდან,ეს მუხლი შეუზღუდავი ქმედუნარიანობის მინიჭებას ითვალისწინებს მხოლოდ ამ სფეროსათვის ჩვეულებრივ ურთიერთობებში. კაზუსიდან კი დგინდება,რომ თემურმა მიწა შეიძინა პირადი მიზნებისათვის(ქალაქის ხმაურისაგან მოსაშორებლად).შესაბამისად სახეზე არ გვაქვს ემანსიპაციის ეს ფორმა. მოთხოვნა წარმოიშვა. ლევანს აქვს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
16 წლის გიორგი ოცნება ველოსიპედზე, ბიძა ლევანი ჩუქნის დდეიზე გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ ხელშეკრულების ბათილად ცნობის უფლება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვოთ.
იმისათვის , რომ სახეზე იყოს 63-ე მუხლი საჭიროა სუბიექტი იყოს არასრულწლოვანი, აქედან გამომდინარე საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის, მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, სრულწლოვანია პირი, რომელმაც 18 წლის ასაკს მიაღწია- შესაბამისად გიროგი არასრულწლოვანია. რაც შეეხება მეორე ელემენტს ასევე საჭიროა კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის არარსებობა, ეს კი კაზუსიდან გამომდინარე ცალსახაა. გიორგიმ საჩუქრად მიიღო ველოსპედი, ანუ დაიდო ჩუქებოს ხელშეკრულება, ვინადან კოდექსის: 524-ე მუხლის მმიხედვით ჩუქების ხელშეკრულებით მჩუქებელი უსასყიდლოდ გადასცემს დასაჩუქრებულს ქონებას საკუთრებად მისი თანხმობით. გიორგი კი ამავე კოდექსის 525-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანხამად ხდება ნივთის მესაკუთრე ვინაიდან, მოძრავ ნივთზე ჩუქების ხელშეკრულება დადებულად ითვლება ქონების გადაცემის მომენტიდან. გამოდის რომ გიორგიმ ბიძისგან მოძრავი ქონება სავსებით ანონიერად მიიო, თუმცა არსებობს გარემოებები, როდესაც შესაძლოა ჩუქების ხეშეკრულების გაუქმება და ეს ყოველივე მოცემულია 529-ე მუხლში ამისდა მიუხედავად კი სახეზე არ გვაქვს ჩუქების განხორციელების არასამართელბრივი ქმედებები, თუმცა ვინაიდან გიორგი არასრულწლოვანია, მასზე მეურვეობასა და პასუხისმგებლობას ახხორციელებენ მისი მშბები, ამავდროულად კი საჩუქარს მიიჩნევენ მომეტებული საშიშროების გამომწვევად აქვთ უფლება. რომ ჩუექბის ხელშეკურლებასთან დაკავშირებით საკუთრი აზრი 63-3 მუხლის მიხედვით განახორციელონ.
გიორგის მშობლებს აქვთ ხელშეკრულების ბათილად ცნობის უფლება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვოთ.
17 წლის გიორგი პერსონალური კომპირიდა მაღაზიაში ნასყიდობა მშობლების საკრედიტო ბარათით გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ ნასყიდობის ხელშეკრულების ბათილობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.მან ტექნიკის მაღაზიასთან დადო ნასყიდობის ხელშეკრულება.შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება.ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა შესაძლოა დადებული გარიგება იყოს ნამდვილი 65-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგიმ გადაიხადა მშობლების საკრედიტო ბარათით.ვინაიდან პრობლემა არ იკვეთება კაზუსში,ე.ი ის მას გადასცეს თავისუფალი განკარგვის მიზნით.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა. მოთხოვნა არ წარმოიშვა. გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
16 წლის ნინო ოქროს სამაჯური ნაცნობი 500 ლარად, ჰიპოთეზა- შესაძლოა ნინოს მშობლებს გარიგების ბათილად მოთხოვნის უფლება ჰქონდეთ სქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. კაზუსის მიხედვით ნინოს მშობლებს რომ წარმოეშვათ მოთხოვნის უფლება უნდა არსებობდეს კოდექსის 63-ე მუხლით გათვალისწინებული ყველა ელემენტი სახეზე, კერძოდ არასრულწლოვნის მიერ უნდა იყოს ორმხრივი გარიგება დადებული, ეს უნდა იყოს კანონიერი წარმომადგენლის აუცილებელი თანხმობის გარეშე, ასევე კანონიერი წარმომადგენელი არ უნდა იწონებდეს დადებულ ხელშეკრულებას და ასევე არ უნდა იღებდეს არასრულწლოვანი სარგებლის. რაც შეეხება პირველ ელემენტს სახეზე უნდა იყოს არასრულწლოვანი და მის მიერ დადებული უნდა იქნეს ორმხრივი გარიგება, კაზუსის მიხედვბით ნინო არის 16 წლის, სამოქალაქო კოდექსის მე-12-ე მუხლის პირველი და მეორე ნაწილის მიხედვით არასრულწლოვანია შვიდიდან თვრამეტ წლამდე ასაკის პირი, შესაბნამისად სახეზე გვყავს არასრულწლოვანი. რაც შეეხება მეორე ელემენტს კაზუსის მიხედვით კანონიერი წარმომადგენლის აუცილებელი თანხმობა არ იყოს სახეზე და ამ თანხმობის გარეშე დადო ნინომ ნასყიდობის ხელშეკრულება, შესაბამისად დასტურდება მეორე ელმენტის აესებობაც. მესამე ელემენტი არის ის, რომ არ უნდა იყოს შემდგომი მოწონების ფაქტი კანონიერი წარმომადგენლის მხრიდან, კაზუსის მიხედვით კი არათუ მოწონების ფაქტი იკვეთება, არამედ მშობლები ითხოვენ არსებული გარიგების ბათილობას, შესაბამისად არ გვაქვს შემდგომი მოწონებაც. ბოლოს კი არ უნდა არ უნდა დასტურდებოდეს სარგებლის მიღება არასრულწლოვანის მიერ, კოდექსის 63-ე მუხლის პირველ ნაწილში ნახსენები სარგებელი თავის თავში არ მოიაზრებს მატერიალურ სარგებელს, კერძოდ სარგებელში იგულისხმება სამართლებრივი სარგებელი, კონკრეტულად კი აქ იგულისხმება შემთხვევა როდესაც პირს არ წარმოეშობა ვალდებულება და წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, მაგრამ ნინომ რახან დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება, ეს ხელშეკრულება თავისი ბუნებით არის ორმხრივმავალდებულებელი, შესაბამისად არ დასტურდება სარგებლის მიღებაც. დასკვნა- ნინოს მშობლებს გარიგების ბათილად მოთხოვნის უფლება აქვთ სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე.
1) 1.17 წლის გიორგი ,,ალტაოქეი'' მობილური ტელ. გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგიმ ,,ალტაოქეისთან" დადო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა გიორგის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები გიორგის თავისუფალი განკარგვის მიზნით გადასცემდნენ თანხას.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა. მოთხოვნა არ წარმოიშვა. გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
2) 2.ლევანი თემურის ერტადერთი შვილი ღვინის ბიზნესი მცხეთა მიწის ნაკვეთი ლევანს შესაძლოა ჰქონდეს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის. სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ თემური არის 17 წლის. შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემურსა და უჩას შორის დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად,თემურის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, თემურიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მამამ მოითხოვა გარიგების ბათილობა. შესაბამისად, ბუნებრივია მათ არ მოიწონეს გარიგება. ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით თემურსს წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი თემურისათვისთვის.თუმცა თემურის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია კანონიერი წარმომადგენლის მიერ 16 წლის ასაკს მიღწეული არასრულწლოვანისათვის საწარმოს დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭება.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემური არის 17 წლის არასრულწლოვანი,მამამ მას გადასცა ღვინის ბიზნესი დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭებით.თუმცა ემანსიპაციის ეს შემთხვევა სახეზე არ გვაქვს ამავე მუხლის(65-ის მე-2) საფუძველზე.ვინაიდან,ეს მუხლი შეუზღუდავი ქმედუნარიანობის მინიჭებას ითვალისწინებს მხოლოდ ამ სფეროსათვის ჩვეულებრივ ურთიერთობებში. კაზუსიდან კი დგინდება,რომ თემურმა მიწა შეიძინა პირადი მიზნებისათვის(ქალაქის ხმაურისაგან მოსაშორებლად).შესაბამისად სახეზე არ გვაქვს ემანსიპაციის ეს ფორმა. მოთხოვნა წარმოიშვა. ლევანს აქვს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
3) 3.16 წლის გიორგი ოცნება ველოსიპედზე, ბიძა ლევანი ჩუქნის დდეიზე გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ ხელშეკრულების ბათილად ცნობის უფლება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვოთ.
იმისათვის , რომ სახეზე იყოს 63-ე მუხლი საჭიროა სუბიექტი იყოს არასრულწლოვანი, აქედან გამომდინარე საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის, მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, სრულწლოვანია პირი, რომელმაც 18 წლის ასაკს მიაღწია- შესაბამისად გიროგი არასრულწლოვანია. რაც შეეხება მეორე ელემენტს ასევე საჭიროა კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის არარსებობა, ეს კი კაზუსიდან გამომდინარე ცალსახაა. გიორგიმ საჩუქრად მიიღო ველოსპედი, ანუ დაიდო ჩუქებოს ხელშეკრულება, ვინადან კოდექსის: 524-ე მუხლის მმიხედვით ჩუქების ხელშეკრულებით მჩუქებელი უსასყიდლოდ გადასცემს დასაჩუქრებულს ქონებას საკუთრებად მისი თანხმობით. გიორგი კი ამავე კოდექსის 525-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანხამად ხდება ნივთის მესაკუთრე ვინაიდან, მოძრავ ნივთზე ჩუქების ხელშეკრულება დადებულად ითვლება ქონების გადაცემის მომენტიდან. გამოდის რომ გიორგიმ ბიძისგან მოძრავი ქონება სავსებით ანონიერად მიიო, თუმცა არსებობს გარემოებები, როდესაც შესაძლოა ჩუქების ხეშეკრულების გაუქმება და ეს ყოველივე მოცემულია 529-ე მუხლში ამისდა მიუხედავად კი სახეზე არ გვაქვს ჩუქების განხორციელების არასამართელბრივი ქმედებები, თუმცა ვინაიდან გიორგი არასრულწლოვანია, მასზე მეურვეობასა და პასუხისმგებლობას ახხორციელებენ მისი მშბები, ამავდროულად კი საჩუქარს მიიჩნევენ მომეტებული საშიშროების გამომწვევად აქვთ უფლება. რომ ჩუექბის ხელშეკურლებასთან დაკავშირებით საკუთრი აზრი 63-3 მუხლის მიხედვით განახორციელონ.
გიორგის მშობლებს აქვთ ხელშეკრულების ბათილად ცნობის უფლება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვოთ.
4) 4.17 წლის გიორგი პერსონალური კომპირიდა მაღაზიაში ნასყიდობა მშობლების საკრედიტო ბარათით გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ ნასყიდობის ხელშეკრულების ბათილობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.მან ტექნიკის მაღაზიასთან დადო ნასყიდობის ხელშეკრულება.შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება.ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა შესაძლოა დადებული გარიგება იყოს ნამდვილი 65-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგიმ გადაიხადა მშობლების საკრედიტო ბარათით.ვინაიდან პრობლემა არ იკვეთება კაზუსში,ე.ი ის მას გადასცეს თავისუფალი განკარგვის მიზნით.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა. მოთხოვნა არ წარმოიშვა. გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
5) 5.16 წლის ნინო ოქროს სამაჯური ნაცნობი 500 ლარად, ჰიპოთეზა- შესაძლოა ნინოს მშობლებს გარიგების ბათილად მოთხოვნის უფლება ჰქონდეთ სქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. კაზუსის მიხედვით ნინოს მშობლებს რომ წარმოეშვათ მოთხოვნის უფლება უნდა არსებობდეს კოდექსის 63-ე მუხლით გათვალისწინებული ყველა ელემენტი სახეზე, კერძოდ არასრულწლოვნის მიერ უნდა იყოს ორმხრივი გარიგება დადებული, ეს უნდა იყოს კანონიერი წარმომადგენლის აუცილებელი თანხმობის გარეშე, ასევე კანონიერი წარმომადგენელი არ უნდა იწონებდეს დადებულ ხელშეკრულებას და ასევე არ უნდა იღებდეს არასრულწლოვანი სარგებლის. რაც შეეხება პირველ ელემენტს სახეზე უნდა იყოს არასრულწლოვანი და მის მიერ დადებული უნდა იქნეს ორმხრივი გარიგება, კაზუსის მიხედვბით ნინო არის 16 წლის, სამოქალაქო კოდექსის მე-12-ე მუხლის პირველი და მეორე ნაწილის მიხედვით არასრულწლოვანია შვიდიდან თვრამეტ წლამდე ასაკის პირი, შესაბნამისად სახეზე გვყავს არასრულწლოვანი. რაც შეეხება მეორე ელემენტს კაზუსის მიხედვით კანონიერი წარმომადგენლის აუცილებელი თანხმობა არ იყოს სახეზე და ამ თანხმობის გარეშე დადო ნინომ ნასყიდობის ხელშეკრულება, შესაბამისად დასტურდება მეორე ელმენტის აესებობაც. მესამე ელემენტი არის ის, რომ არ უნდა იყოს შემდგომი მოწონების ფაქტი კანონიერი წარმომადგენლის მხრიდან, კაზუსის მიხედვით კი არათუ მოწონების ფაქტი იკვეთება, არამედ მშობლები ითხოვენ არსებული გარიგების ბათილობას, შესაბამისად არ გვაქვს შემდგომი მოწონებაც. ბოლოს კი არ უნდა არ უნდა დასტურდებოდეს სარგებლის მიღება არასრულწლოვანის მიერ, კოდექსის 63-ე მუხლის პირველ ნაწილში ნახსენები სარგებელი თავის თავში არ მოიაზრებს მატერიალურ სარგებელს, კერძოდ სარგებელში იგულისხმება სამართლებრივი სარგებელი, კონკრეტულად კი აქ იგულისხმება შემთხვევა როდესაც პირს არ წარმოეშობა ვალდებულება და წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, მაგრამ ნინომ რახან დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება, ეს ხელშეკრულება თავისი ბუნებით არის ორმხრივმავალდებულებელი, შესაბამისად არ დასტურდება სარგებლის მიღებაც. დასკვნა- ნინოს მშობლებს გარიგების ბათილად მოთხოვნის უფლება აქვთ სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე.
1) 1.17 წლის გიორგი ,,ალტაოქეი'' მობილური ტელ. გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგიმ ,,ალტაოქეისთან" დადო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა გიორგის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები გიორგის თავისუფალი განკარგვის მიზნით გადასცემდნენ თანხას.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა. მოთხოვნა არ წარმოიშვა. გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
2) 2.ლევანი თემურის ერტადერთი შვილი ღვინის ბიზნესი მცხეთა მიწის ნაკვეთი ლევანს შესაძლოა ჰქონდეს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის. სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ თემური არის 17 წლის. შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემურსა და უჩას შორის დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად,თემურის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, თემურიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მამამ მოითხოვა გარიგების ბათილობა. შესაბამისად, ბუნებრივია მათ არ მოიწონეს გარიგება. ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით თემურსს წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი თემურისათვისთვის.თუმცა თემურის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია კანონიერი წარმომადგენლის მიერ 16 წლის ასაკს მიღწეული არასრულწლოვანისათვის საწარმოს დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭება.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემური არის 17 წლის არასრულწლოვანი,მამამ მას გადასცა ღვინის ბიზნესი დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭებით.თუმცა ემანსიპაციის ეს შემთხვევა სახეზე არ გვაქვს ამავე მუხლის(65-ის მე-2) საფუძველზე.ვინაიდან,ეს მუხლი შეუზღუდავი ქმედუნარიანობის მინიჭებას ითვალისწინებს მხოლოდ ამ სფეროსათვის ჩვეულებრივ ურთიერთობებში. კაზუსიდან კი დგინდება,რომ თემურმა მიწა შეიძინა პირადი მიზნებისათვის(ქალაქის ხმაურისაგან მოსაშორებლად).შესაბამისად სახეზე არ გვაქვს ემანსიპაციის ეს ფორმა. მოთხოვნა წარმოიშვა. ლევანს აქვს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
3) 3.16 წლის გიორგი ოცნება ველოსიპედზე, ბიძა ლევანი ჩუქნის დდეიზე გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ ხელშეკრულების ბათილად ცნობის უფლება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვოთ.
იმისათვის , რომ სახეზე იყოს 63-ე მუხლი საჭიროა სუბიექტი იყოს არასრულწლოვანი, აქედან გამომდინარე საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის, მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, სრულწლოვანია პირი, რომელმაც 18 წლის ასაკს მიაღწია- შესაბამისად გიროგი არასრულწლოვანია. რაც შეეხება მეორე ელემენტს ასევე საჭიროა კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის არარსებობა, ეს კი კაზუსიდან გამომდინარე ცალსახაა. გიორგიმ საჩუქრად მიიღო ველოსპედი, ანუ დაიდო ჩუქებოს ხელშეკრულება, ვინადან კოდექსის: 524-ე მუხლის მმიხედვით ჩუქების ხელშეკრულებით მჩუქებელი უსასყიდლოდ გადასცემს დასაჩუქრებულს ქონებას საკუთრებად მისი თანხმობით. გიორგი კი ამავე კოდექსის 525-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანხამად ხდება ნივთის მესაკუთრე ვინაიდან, მოძრავ ნივთზე ჩუქების ხელშეკრულება დადებულად ითვლება ქონების გადაცემის მომენტიდან. გამოდის რომ გიორგიმ ბიძისგან მოძრავი ქონება სავსებით ანონიერად მიიო, თუმცა არსებობს გარემოებები, როდესაც შესაძლოა ჩუქების ხეშეკრულების გაუქმება და ეს ყოველივე მოცემულია 529-ე მუხლში ამისდა მიუხედავად კი სახეზე არ გვაქვს ჩუქების განხორციელების არასამართელბრივი ქმედებები, თუმცა ვინაიდან გიორგი არასრულწლოვანია, მასზე მეურვეობასა და პასუხისმგებლობას ახხორციელებენ მისი მშბები, ამავდროულად კი საჩუქარს მიიჩნევენ მომეტებული საშიშროების გამომწვევად აქვთ უფლება. რომ ჩუექბის ხელშეკურლებასთან დაკავშირებით საკუთრი აზრი 63-3 მუხლის მიხედვით განახორციელონ.
გიორგის მშობლებს აქვთ ხელშეკრულების ბათილად ცნობის უფლება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვოთ.
4) 4.17 წლის გიორგი პერსონალური კომპირიდა მაღაზიაში ნასყიდობა მშობლების საკრედიტო ბარათით გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ ნასყიდობის ხელშეკრულების ბათილობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.მან ტექნიკის მაღაზიასთან დადო ნასყიდობის ხელშეკრულება.შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება.ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა შესაძლოა დადებული გარიგება იყოს ნამდვილი 65-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგიმ გადაიხადა მშობლების საკრედიტო ბარათით.ვინაიდან პრობლემა არ იკვეთება კაზუსში,ე.ი ის მას გადასცეს თავისუფალი განკარგვის მიზნით.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა. მოთხოვნა არ წარმოიშვა. გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
5) 5.16 წლის ნინო ოქროს სამაჯური ნაცნობი 500 ლარად, ჰიპოთეზა- შესაძლოა ნინოს მშობლებს გარიგების ბათილად მოთხოვნის უფლება ჰქონდეთ სქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. კაზუსის მიხედვით ნინოს მშობლებს რომ წარმოეშვათ მოთხოვნის უფლება უნდა არსებობდეს კოდექსის 63-ე მუხლით გათვალისწინებული ყველა ელემენტი სახეზე, კერძოდ არასრულწლოვნის მიერ უნდა იყოს ორმხრივი გარიგება დადებული, ეს უნდა იყოს კანონიერი წარმომადგენლის აუცილებელი თანხმობის გარეშე, ასევე კანონიერი წარმომადგენელი არ უნდა იწონებდეს დადებულ ხელშეკრულებას და ასევე არ უნდა იღებდეს არასრულწლოვანი სარგებლის. რაც შეეხება პირველ ელემენტს სახეზე უნდა იყოს არასრულწლოვანი და მის მიერ დადებული უნდა იქნეს ორმხრივი გარიგება, კაზუსის მიხედვბით ნინო არის 16 წლის, სამოქალაქო კოდექსის მე-12-ე მუხლის პირველი და მეორე ნაწილის მიხედვით არასრულწლოვანია შვიდიდან თვრამეტ წლამდე ასაკის პირი, შესაბნამისად სახეზე გვყავს არასრულწლოვანი. რაც შეეხება მეორე ელემენტს კაზუსის მიხედვით კანონიერი წარმომადგენლის აუცილებელი თანხმობა არ იყოს სახეზე და ამ თანხმობის გარეშე დადო ნინომ ნასყიდობის ხელშეკრულება, შესაბამისად დასტურდება მეორე ელმენტის აესებობაც. მესამე ელემენტი არის ის, რომ არ უნდა იყოს შემდგომი მოწონების ფაქტი კანონიერი წარმომადგენლის მხრიდან, კაზუსის მიხედვით კი არათუ მოწონების ფაქტი იკვეთება, არამედ მშობლები ითხოვენ არსებული გარიგების ბათილობას, შესაბამისად არ გვაქვს შემდგომი მოწონებაც. ბოლოს კი არ უნდა არ უნდა დასტურდებოდეს სარგებლის მიღება არასრულწლოვანის მიერ, კოდექსის 63-ე მუხლის პირველ ნაწილში ნახსენები სარგებელი თავის თავში არ მოიაზრებს მატერიალურ სარგებელს, კერძოდ სარგებელში იგულისხმება სამართლებრივი სარგებელი, კონკრეტულად კი აქ იგულისხმება შემთხვევა როდესაც პირს არ წარმოეშობა ვალდებულება და წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, მაგრამ ნინომ რახან დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება, ეს ხელშეკრულება თავისი ბუნებით არის ორმხრივმავალდებულებელი, შესაბამისად არ დასტურდება სარგებლის მიღებაც. დასკვნა- ნინოს მშობლებს გარიგების ბათილად მოთხოვნის უფლება აქვთ სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე.
1) 1.17 წლის გიორგი ,,ალტაოქეი'' მობილური ტელ. გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგიმ ,,ალტაოქეისთან" დადო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა გიორგის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები გიორგის თავისუფალი განკარგვის მიზნით გადასცემდნენ თანხას.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა. მოთხოვნა არ წარმოიშვა. გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
2) 2.ლევანი თემურის ერტადერთი შვილი ღვინის ბიზნესი მცხეთა მიწის ნაკვეთი ლევანს შესაძლოა ჰქონდეს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის. სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ თემური არის 17 წლის. შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემურსა და უჩას შორის დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად,თემურის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, თემურიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მამამ მოითხოვა გარიგების ბათილობა. შესაბამისად, ბუნებრივია მათ არ მოიწონეს გარიგება. ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით თემურსს წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი თემურისათვისთვის.თუმცა თემურის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია კანონიერი წარმომადგენლის მიერ 16 წლის ასაკს მიღწეული არასრულწლოვანისათვის საწარმოს დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭება.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემური არის 17 წლის არასრულწლოვანი,მამამ მას გადასცა ღვინის ბიზნესი დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭებით.თუმცა ემანსიპაციის ეს შემთხვევა სახეზე არ გვაქვს ამავე მუხლის(65-ის მე-2) საფუძველზე.ვინაიდან,ეს მუხლი შეუზღუდავი ქმედუნარიანობის მინიჭებას ითვალისწინებს მხოლოდ ამ სფეროსათვის ჩვეულებრივ ურთიერთობებში. კაზუსიდან კი დგინდება,რომ თემურმა მიწა შეიძინა პირადი მიზნებისათვის(ქალაქის ხმაურისაგან მოსაშორებლად).შესაბამისად სახეზე არ გვაქვს ემანსიპაციის ეს ფორმა. მოთხოვნა წარმოიშვა. ლევანს აქვს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
3) 3.16 წლის გიორგი ოცნება ველოსიპედზე, ბიძა ლევანი ჩუქნის დდეიზე გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ ხელშეკრულების ბათილად ცნობის უფლება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვოთ.
იმისათვის , რომ სახეზე იყოს 63-ე მუხლი საჭიროა სუბიექტი იყოს არასრულწლოვანი, აქედან გამომდინარე საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის, მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, სრულწლოვანია პირი, რომელმაც 18 წლის ასაკს მიაღწია- შესაბამისად გიროგი არასრულწლოვანია. რაც შეეხება მეორე ელემენტს ასევე საჭიროა კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის არარსებობა, ეს კი კაზუსიდან გამომდინარე ცალსახაა. გიორგიმ საჩუქრად მიიღო ველოსპედი, ანუ დაიდო ჩუქებოს ხელშეკრულება, ვინადან კოდექსის: 524-ე მუხლის მმიხედვით ჩუქების ხელშეკრულებით მჩუქებელი უსასყიდლოდ გადასცემს დასაჩუქრებულს ქონებას საკუთრებად მისი თანხმობით. გიორგი კი ამავე კოდექსის 525-ე მუხლის პირველი ნაწილის თანხამად ხდება ნივთის მესაკუთრე ვინაიდან, მოძრავ ნივთზე ჩუქების ხელშეკრულება დადებულად ითვლება ქონების გადაცემის მომენტიდან. გამოდის რომ გიორგიმ ბიძისგან მოძრავი ქონება სავსებით ანონიერად მიიო, თუმცა არსებობს გარემოებები, როდესაც შესაძლოა ჩუქების ხეშეკრულების გაუქმება და ეს ყოველივე მოცემულია 529-ე მუხლში ამისდა მიუხედავად კი სახეზე არ გვაქვს ჩუქების განხორციელების არასამართელბრივი ქმედებები, თუმცა ვინაიდან გიორგი არასრულწლოვანია, მასზე მეურვეობასა და პასუხისმგებლობას ახხორციელებენ მისი მშბები, ამავდროულად კი საჩუქარს მიიჩნევენ მომეტებული საშიშროების გამომწვევად აქვთ უფლება. რომ ჩუექბის ხელშეკურლებასთან დაკავშირებით საკუთრი აზრი 63-3 მუხლის მიხედვით განახორციელონ.
გიორგის მშობლებს აქვთ ხელშეკრულების ბათილად ცნობის უფლება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვოთ.
4) 4.17 წლის გიორგი პერსონალური კომპირიდა მაღაზიაში ნასყიდობა მშობლების საკრედიტო ბარათით გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ ნასყიდობის ხელშეკრულების ბათილობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.მან ტექნიკის მაღაზიასთან დადო ნასყიდობის ხელშეკრულება.შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება.ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა შესაძლოა დადებული გარიგება იყოს ნამდვილი 65-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგიმ გადაიხადა მშობლების საკრედიტო ბარათით.ვინაიდან პრობლემა არ იკვეთება კაზუსში,ე.ი ის მას გადასცეს თავისუფალი განკარგვის მიზნით.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა. მოთხოვნა არ წარმოიშვა. გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
5) 5.16 წლის ნინო ოქროს სამაჯური ნაცნობი 500 ლარად, ჰიპოთეზა- შესაძლოა ნინოს მშობლებს გარიგების ბათილად მოთხოვნის უფლება ჰქონდეთ სქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. კაზუსის მიხედვით ნინოს მშობლებს რომ წარმოეშვათ მოთხოვნის უფლება უნდა არსებობდეს კოდექსის 63-ე მუხლით გათვალისწინებული ყველა ელემენტი სახეზე, კერძოდ არასრულწლოვნის მიერ უნდა იყოს ორმხრივი გარიგება დადებული, ეს უნდა იყოს კანონიერი წარმომადგენლის აუცილებელი თანხმობის გარეშე, ასევე კანონიერი წარმომადგენელი არ უნდა იწონებდეს დადებულ ხელშეკრულებას და ასევე არ უნდა იღებდეს არასრულწლოვანი სარგებლის. რაც შეეხება პირველ ელემენტს სახეზე უნდა იყოს არასრულწლოვანი და მის მიერ დადებული უნდა იქნეს ორმხრივი გარიგება, კაზუსის მიხედვბით ნინო არის 16 წლის, სამოქალაქო კოდექსის მე-12-ე მუხლის პირველი და მეორე ნაწილის მიხედვით არასრულწლოვანია შვიდიდან თვრამეტ წლამდე ასაკის პირი, შესაბნამისად სახეზე გვყავს არასრულწლოვანი. რაც შეეხება მეორე ელემენტს კაზუსის მიხედვით კანონიერი წარმომადგენლის აუცილებელი თანხმობა არ იყოს სახეზე და ამ თანხმობის გარეშე დადო ნინომ ნასყიდობის ხელშეკრულება, შესაბამისად დასტურდება მეორე ელმენტის აესებობაც. მესამე ელემენტი არის ის, რომ არ უნდა იყოს შემდგომი მოწონების ფაქტი კანონიერი წარმომადგენლის მხრიდან, კაზუსის მიხედვით კი არათუ მოწონების ფაქტი იკვეთება, არამედ მშობლები ითხოვენ არსებული გარიგების ბათილობას, შესაბამისად არ გვაქვს შემდგომი მოწონებაც. ბოლოს კი არ უნდა არ უნდა დასტურდებოდეს სარგებლის მიღება არასრულწლოვანის მიერ, კოდექსის 63-ე მუხლის პირველ ნაწილში ნახსენები სარგებელი თავის თავში არ მოიაზრებს მატერიალურ სარგებელს, კერძოდ სარგებელში იგულისხმება სამართლებრივი სარგებელი, კონკრეტულად კი აქ იგულისხმება შემთხვევა როდესაც პირს არ წარმოეშობა ვალდებულება და წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, მაგრამ ნინომ რახან დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება, ეს ხელშეკრულება თავისი ბუნებით არის ორმხრივმავალდებულებელი, შესაბამისად არ დასტურდება სარგებლის მიღებაც. დასკვნა- ნინოს მშობლებს გარიგების ბათილად მოთხოვნის უფლება აქვთ სამოქალაქო კოდექსის 63-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე.
გამოკითხვის წესი
ნებისმიერი პირი, რომელიც შესაძლებელია ფლობდეს საქმისათვის მნიშვნელოვან ინფორმაციას, ნებაყოფლობით შეიძლება გამოკითხულ იქნეს მხარეთა მიერ. დაუშვებელია, გამოსაკითხი პირი აიძულონ, წარმოადგინოს მტკიცებულება ან გასცეს ინფორმაცია. 2. გამოსაკითხ პირს უფლება აქვს, საკუთარი ხარჯით ისარგებლოს ადვოკატის მომსახურებით, არ გასცეს ინფორმაცია საკუთარი თავის ან/და ახლო ნათესავის წინააღმდეგ. გამოკითხვის ჩამტარებელმა მხარემ გამოსაკითხ პირს ამ უფლებების, აგრეთვე ამ კოდექსის 50-ე მუხლით გათვალისწინებული უფლებების შესახებ განმარტება გამოკითხვის დაწყებამდე უნდა მისცეს. 3. გამოკითხვის წინ უნდა დადგინდეს გამოსაკითხი პირის ვინაობა და სხვა აუცილებელი ინფორმაცია. ეს ინფორმაცია უნდა აღინიშნოს გამოკითხვის ოქმში. 4. გამოკითხვის ჩამტარებელი მხარე ვალდებულია გამოსაკითხ პირს განუმარტოს, რომ გამოკითხვა ნებაყოფლობითია. განმარტების შესახებ უნდა აღინიშნოს გამოკითხვის ოქმში. 5. გამოსაკითხი პირი გამოკითხვაზე როგორც თანხმობის, ისე უარის თქმის შემთხვევაში ვალდებულია გამომკითხველს თავისი პირადი მონაცემების შესახებ სწორი ინფორმაცია მიაწოდოს. 6. გამოსაკითხი პირი გამოკითხვაზე თანხმობის შემთხვევაში ვალდებულია გამოკითხვის ჩამტარებელ მხარეს საქმესთან დაკავშირებით მისთვის ცნობილი გარემოებების შესახებ სწორი ინფორმაცია მიაწოდოს. 7. გამოკითხვის ჩამტარებელი მხარე ვალდებულია გამოსაკითხი პირი წერილობით გააფრთხილოს ცრუ დასმენისათვის (საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 373-ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაული) და ცრუ ინფორმაციის მიწოდებისათვის (საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 370-ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაული) მოსალოდნელი სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის შესახებ. გაფრთხილების შესახებ უნდა აღინიშნოს გამოკითხვის ოქმში. 8. გამოსაკითხი პირის მიერ გამოკითხვაზე უარის თქმის შემთხვევაში მხარე უფლებამოსილია გამოსაკითხ პირს განუმარტოს, რომ იგი შეიძლება დაბარებულ იქნეს მაგისტრატ მოსამართლესთან ჩვენების მისაცემად, რომ ჩვენების მიცემა სავალდებულოა და ამ ვალდებულების შეუსრულებლობა გამოსაკითხი პირის სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას გამოიწვევს. ეს ინფორმაცია უნდა აღინიშნოს ოქმში. 9. გამოკითხვისას შესაძლებელია ხმის ან/და გამოსახულების ჩამწერი ტექნიკური საშუალებების გამოყენება. გამოსაკითხ პირს მათი გამოყენების შესახებ წინასწარ უნდა ეცნობოს. 10. თუ ეს კოდექსი ბრალდებულის მიმართ ამ მუხლის დებულებებისგან განსხვავებულ წესს არ ადგენს, ამ მუხლის დებულებები ბრალდებულზედაც ვრცელდება. 11. პროკურორი ან პროკურორის თანხმობით გამომძიებელი უფლებამოსილია დისტანციურად, ელექტრონული საშუალებების გამოყენებით გამოკითხოს უცხო სახელმწიფოს ტერიტორიაზე მყოფი პირი სამართლებრივი დახმარების აღმოჩენის შესახებ შუამდგომლობის გაგზავნის გარეშე, თუ ამგვარი წესით პირის გამოკითხვა დაშვებულია საქართველოს შესაბამისი საერთაშორისო ხელშეკრულებით, ამ პირის ადგილსამყოფელი სახელმწიფოს სამართლით ან/და ამ სახელმწიფოს ნათლად ჩამოყალიბებული პრაქტიკით. 12. დაუშვებელია ამ მუხლის მე-11 ნაწილით დადგენილი წესით პირის გამოკითხვა, თუ გამოსაკითხ პირს გამოკითხვაზე პირდაპირი და აშკარა თანხმობა არ გამოუხატავს. 13. ამ მუხლის მე-11 და მე-12 ნაწილებით დადგენილი წესით ასევე შესაძლებელია გამოძიების ეტაპზე პირის დაკითხვა.
მოწმე არის – პირი, რომელმაც შეიძლება იცოდეს სისხლის სამართლის საქმის გარემოებათა დასადგენად საჭირო მონაცემი. პირი მოწმის სტატუსსა და უფლება-მოვალეობებს იძენს სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის თაობაზე გაფრთხილებისა და ფიცის დადების შემდეგ. მოწმეს უნდა გააჩნდეს უნარი აღიქვას, დაიმახსოვროს, გაიხსენოს და მოგვიანებით გადმოსცეს საქმისთვის საჭირო მონაცემი. ამასთანავე უნდა ესმოდეს ფიცის დადების შესახებ. მოწმედ არ მიღების სავარაუდოობა შეიძლება იყოს მაშინ თუ სახეზეა ფსიქიკური ავადმყოფობა და ფიზიკური ნაკლი. ყრუ მუნჯის დაკითხვა ხდება შესაბამისი ცოდნის მქონე პირის მეშვეობით. მძიმედ დაავადებულის ექიმის ნებართვით.
გამოძიების დროს პორის მოწმედ დაკითხვისწესი - კონფრონტაციის უფლება - როცა დაცვის მხარეს შესაძლებლობა აქვს უშუალოდ მიიღოს მონაწილეობა მოწმის დაკითხვაში და შეამოწმოს მისი სანდოობა. ბრალდებულს უფლება აქვს უარი თქვას ამ უფლებაზე და არ მიიღოს მონაწილეობა მოწმის დაკითხვაში. თუ ბრალდებულს მიეცა შესაძლებლობა, მონაწილეობა მიიღოს მაგისტრატ მოსამართლესთან მოწმის დაკითხვაში და მან ამ უფლებით საკუთარი სურვილითა და ნებით არ ისარგებლა, მისი უფლება კონფრონტაციაზე არ ირღვევა. დეპონირებული ჩვენების გამოქვეყნება - თუ მოწმე არ გამოცხადდა სასამართლოში საქმის არსებითი განხილვის სხდომაზე ჩვენების მისაცემად, მისი გამოკითხვის გზით მიღებული ინფორმაციის ან გამოძიების დროს ამ კოდექსის 114-ე მუხლის შესაბამისად მიცემული ჩვენების საქმის არსებითი განხილვის სხდომაზე საჯაროდ წაკითხვა, აგრეთვე მიღებული ინფორმაციის/ჩვენების აუდიო- ან ვიდეოჩანაწერის მოსმენა (დემონსტრირება) დასაშვებია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მოწმე გარდაიცვალა, საქართველოში არ იმყოფება, მისი ადგილსამყოფელი უცნობია ან ამოწურულია სასამართლოს წინაშე მისი წარდგენის ყველა გონივრული შესაძლებლობა და გამოკითხვა/დაკითხვა ამ კოდექსით დადგენილი წესით ჩატარდა. არ შეიძლება გამამტყუნებელ განაჩენს საფუძვლად მხოლოდ აღნიშნული მტკიცებულება დაედოს. თუ მოწმე გამოცხადდა სასამართლოში საქმის არსებითი განხილვის სხდომაზე ჩვენების მისაცემად, მხარე უფლებამოსილია მოითხოვოს მისი გამოკითხვის ოქმის ან მის მიერ ამ კოდექსის 114-ე მუხლის შესაბამისად მიცემული ჩვენების მთლიანად ან ნაწილობრივ საჯაროდ წაკითხვა, აგრეთვე ამ ჩვენების აუდიო- ან ვიდეოჩანაწერის მოსმენა (დემონსტრირება). სასამართლო ვალდებულია დააკმაყოფილოს ეს მოთხოვნა. გამოძიების სტადიაზე მოწმის დაკითხვა - გამოძიების სტადიაზე მოწმის დაკითხვა ხდება მხარის შუამდგომლობის საფუძველზე. მოწმე იკითხება სასამართლოში მაგისტრატი მოსამართლის (იქ, სადაც არ არის მაგისტრატი მოსამართლე რაიონული და საქალაქო სასამართლოს მოსამართლის) წინაშე. მხარემ პირის მოწმის სახით დაკითხვის თაობაზე უნდა მიმართოს სასამართლოს გამოძიების ადგილის ან მოწმის ადგილსამყოფელის მიხედვით. პირი გამოძიების სტადიაზე მოწმედ შეიძლება დაიკითხოს შემდეგი გარემოებების არსებობისას: არსებობს მისი სიცოცხლის მოსპობის ან ჯანმრთელობის გაუარესების რეალური საფრთხე, რამაც შეიძლება ხელი შეუშალოს მის დაკითხვას საქმის არსებითი განხილვის დროს. – იგი დიდი ხნით ტოვებს საქართველოს ტერიტორიას. – საქმის სასამართლოში არსებითად განსახილველად წარმართვისათვის აუცილებელი მტკიცებულების სხვა წყაროებიდან მოპოვება საჭიროებს არაგონივრულ ძალისხმევას. – ეს აუცილებელია დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენებასთან დაკავშირებით. მხარე, იქნება ეს ბრალდების თუ დაცვის, თავად იღებს გადაწყვეტილებას მიმართოს სასამართლოს შუამდგომლობით მოწმის გამოძიების ეტაპზე დაკითხვის მოთხოვნით. მაგალითად, თუ მოწმე დაავადებულია ისეთი დავადებით, რომ არსებობს მისი სიცოცხლის მოსპობის ან ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუარესების საფრთხე, რის გამოც შეიძლება ხელი შეეშალოს საქმის არსებითი განხილვის დროს მის დაკითხვას, ასეთ შემთხვევაში მხარემ უნდა მიმართოს სასამართლოს ამ პირის მოწმის სახით დაკითხვის მოთხოვნით. შუამდგომლობას უნდა ერთვოდეს დოკუმენტები, რაც დაადასტურებს იმას, რომ მოწმის სახით დასაკითხი პირი ფლობს საქმისათვის მნიშვნელოვან ინფორმაციას და ასევე დოკუმენტი პირის ჯანმრთელობის მდგომარეობასთან დაკავშირებით. გამოძიების სტადიაზე პირის დაკითხვა უნდა განხორციელდეს ყველა იმ წესის დაცვით, რაც გათვალისწინებულია მოწმის დაკითხვისათვის. მაგისტრატი სასამართლოს წინაშე ჩვენების მიცემა სავალდებულოა და ჩვენების მიცემაზე უარის თქმა იწვევს სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას. დასაკითხ პირს იძახებენ სასამართლო უწყებით. პირის დაკითხვა უნდა მოხდეს მხარეთა მონაწილეობით, რომელთაც კანონით დადგენილი წესით უნდა ეცნობოთ პირის დაკითხვის დროის თაობაზე, თუმცა მეორე მხარის (მხარე, რომელიც არ არის შუამდგომლობის ავტორი) გამოუცხადებლობა არ აბრკოლებს დაკითხვის წარმოებას. ზოგ შემთხვევაში მხარის შუამდგომლობის საფუძველზე პირის დაკითხვა შესაძლებელია განხორციელდეს მეორე მხარის ინფორმირებისა და დასწრების გარეშე. ასეთი შუამდგომლობა უნდა იყოს დასაბუთებული და უნდა გამომდინარეობდეს მართლმსაჯულების ინტერესებიდან. თუმცა გადაწყვეტილებას იმის თაობაზე, დაკითხულ იქნეს თუ არა პირი მეორე მხარის ინფორმირებისა და მონაწილეობის გარეშე, იღებს სასამართლო.
20/06/2023 14:4
5
პრივილეგირებული მოწმე. 50 მუხლი ზოგადად ჩვენების მიცემა მოწმის ვალდებულებაა. თუმცაღა გამონაკლისებიც არსებობს. ჩვენების მიცემაზე უარის თქმა მოწმის სუბიექტური უფლებაა. მოწმის უფლება უარის თქმაზე კონსტიტუციური უფლებაა და არავინ არის ვალდებული ჩვენება მისცეს თავისი ან ახლობლის წინააღმდეგ. ასევე მოწმის უარის უფლება ზღუდავს ჭეშმარიტების დადგენის პრინციპს. უარის თქმის უფლებამოს მოწმეებს ეკისრებათ გამოცხადების ვალდებულება. გამოუცხადებლობის შემთხვევაში მათზე ვრცელდება მოწმის იძულების წესით წარმოდგენის წესები. თუ მოწმე გადაწყვეტს ჩვენების მიცემას და ჩვენებაზე უარის უფლებით არ ისარგებლებს, მასზე ვრცელდება მოწმის ყველა უფლება მოვალეობები, მათ შორის სიმართლის თქმაც. მოწმის მიერ ჩვენების მიცემაზე სამართლებრივ-პოლიტიკური საფუძვლებია: 1. მოწმის დაცვა 2. ინდივიდუალური - კონფლიქტური სიტუაციების თავიდან აცილება 3. მსხვერპლი - მოწმის დაცვა 4. საიდუმლოების დაცვა - მოწმეები რომელთა საქმიანობა პროფესიული საიდუმლოების დაცვასთან არის დაკავშირებული თვითონ იღებს გადაწყ დაკთხვისას გაამჟღავნოს თუ არა ინფორმაცია.
არსებობს ჩვენებაზე უარის თქმის უფლების 2 სახე: შეუზღუდავი - ეს გულისხმობს მოწმის უფლებას უარი თქვას ნებისმიერი ინფ გაცემაზე. მაგალითად ნათესავის მიმართ. შეზღუდული - ნიშნავს, უარის თქმას მხოლოდ იმ ინფ მიცემაზე რომელიც მოწმის სამსახურთან ან პროფესიასთანაა კავშირში.
1. მოწმედ დაკითხვისა და საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ინფორმაციის შემცველი საგნის, დოკუმენტის, ნივთიერების ან სხვა ობიექტის გადაცემის ვალდებულება არ ეკისრება: ა) ადვოკატს – იმ გარემოების შესახებ, რომელიც მისთვის ცნობილი გახდა ამ საქმეში ადვოკატის მოვალეობის შესრულებასთან დაკავშირებით; ბ) ადვოკატს, რომელიც იურიდიულ დახმარებას უწევდა პირს დაცვის მიღებამდე, – იმ გარემოების შესახებ, რომელიც მისთვის ცნობილი გახდა იურიდიული დახმარების გაწევასთან დაკავშირებით; გ) სასულიერო პირს – იმ გარემოების შესახებ, რომელიც მისთვის ცნობილი გახდა აღსარების ან სხვაგვარად განდობის შედეგად; დ) ბრალდებულის ახლო ნათესავს; ე) სახალხო დამცველს ან მის მიერ უფლებამოსილ პირს – იმ ფაქტის გამო, რომელიც მას გაანდეს, როგორც სახალხო დამცველს; ე 1) პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახურის უფროსს − პერსონალურ მონაცემთა დამუშავების კანონიერების კონტროლისა და ფარული საგამოძიებო მოქმედებების ჩატარებისა და ელექტრონული კომუნიკაციის მაიდენტიფიცირებელ მონაცემთა ცენტრალურ ბანკში განხორციელებული აქტივობების კონტროლის ფუნქციების შესრულებასთან დაკავშირებით, იმ ფაქტის გამო, რომელიც მას გაანდეს, როგორც პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახურის უფროსს; ვ) საქართველოს პარლამენტის წევრს – იმ ფაქტის გამო, რომელიც მას გაანდეს, როგორც წარმომადგენლობითი ორგანოს წევრს; ზ) მოსამართლეს – იმ გარემოების შესახებ, რომელიც სასამართლოს თათბირის საიდუმლოებაა; ზ 1) მედიაციის მონაწილეს − იმ კონფიდენციალურ ინფორმაციასთან დაკავშირებით, რომელიც მისთვის ცნობილი გახდა მედიაციის პროცესში ან არსებითად გამომდინარეობს მედიაციის პროცესიდან, გარდა „მედიაციის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული შემთხვევისა, როდესაც კონფიდენციალური ინფორმაციის გამჟღავნება აუცილებელია განსაკუთრებით მძიმე დანაშაულის გამოძიების მიზნით; თ) ჟურნალისტს – პროფესიული საქმიანობისას მიღებულ ინფორმაციასთან დაკავშირებით; ი) ადამიანით ვაჭრობის (ტრეფიკინგის) მსხვერპლს – მოსაფიქრებელი ვადის განმავლობაში; კ) საქართველოს სახალხო დამცველთან შექმნილი სპეციალური პრევენციული ჯგუფის წევრს – იმ ფაქტის გამო, რომელიც მას გაანდეს პრევენციის ეროვნული მექანიზმის ფუნქციების შესრულებისას, თუ იგი არ დათანხმდება, მისცეს ჩვენება; ლ) ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს წევრს – იმ ფაქტის გამო, რომელიც მას გაანდეს, როგორც წარმომადგენლობითი ორგანოს წევრს. 2. არ შეიძლება გამოიკითხოს ან მოწმედ დაიკითხოს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე ის პირი, რომელსაც შესაძლებლობის შეზღუდვის გამო არ შეუძლია სწორად აღიქვას, დაიმახსოვროს და აღიდგინოს საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებები და მიაწოდოს ინფორმაცია ან მისცეს ჩვენება. 3. სასამართლოს უფლება აქვს, მოწმის მოვალეობის შესრულებისაგან გაათავისუფლოს: ა) სამედიცინო მუშაკი, თუ მას პროფესიულად ევალება საექიმო (სამედიცინო) საიდუმლოების დაცვა; ბ) ნოტარიუსი, საჯარო მოსამსახურე, სახელმწიფო მოსამსახურე, სამხედრო მოსამსახურე და მასთან გათანაბრებული პირი, თუ მათ ნაკისრი აქვთ ვალდებულება, არ გაამჟღავნონ მიღებული ინფორმაციის წყარო და შინაარსი; გ) პირი, რომელიც სამუშაოზე იმ პირობით არის მიღებული, რომ არ გაამჟღავნებს კომერციულ ან საბანკო საიდუმლოებას; დ) კონტრტერორისტული ან/და სპეციალური ოპერაციის მონაწილე პირი (მის პროფესიულ მოვალეობასთან დაკავშირებით), რომლის საქმიანობაც გასაიდუმლოებულია და ამ საქმიანობის ამსახველი დოკუმენტები, მასალები და სხვა მონაცემები სახელმწიფო საიდუმლოებას მიეკუთვნება. 4. ამ მუხლის პირველი ნაწილის „ი“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული პირის მიერ − მოსაფიქრებელი ვადის განმავლობაში, იმავე ნაწილის „თ“ ქვეპუნქტით და ამავე მუხლის მე-3 ნაწილის „ა“−„გ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული პირების მიერ – იმ შემთხვევაში, თუ მათ საქართველოს კანონმდებლობით აკისრიათ თავიანთი საქმიანობის განხორციელებისას კონფიდენციალურობის დაცვის ვალდებულება და იმავდროულად აქვთ ინფორმაცია არასრულწლოვანის მიმართ საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 137-ე მუხლის მე-4 ნაწილის „გ“ ქვეპუნქტით, 138-ე მუხლის მე-3 ნაწილის „ბ“ და „გ“ ქვეპუნქტებით ან მე-4 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით, 139-ე მუხლის მე-2 ნაწილით, 140-ე ან 141-ე მუხლით, 253-ე მუხლის მე-5 ნაწილით, 254-ე მუხლის მე-4 ან მე-5 ნაწილით, 255-ე მუხლის მე-3, მე-4, მე-5, მე-6 ან მე-7 ნაწილით ან 255 1 ან 255 2 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულის ჩადენის თაობაზე, სურვილის შემთხვევაში, გამოკითხვის დროს ინფორმაციის მიწოდება ან მოწმის სახით ჩვენების მიცემა არ ჩაითვლება ზემოაღნიშნული ვალდებულების დარღვევად. 5. საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 126 1 მუხლით გათვალისწინებული ოჯახში ძალადობის ან იმავე კოდექსის 11 1 მუხლით გათვალისწინებული ოჯახური დანაშაულის სისხლის სამართლის საქმეზე ბრალდებულის ახლო ნათესავს, რომელსაც უშუალოდ ამ დანაშაულის შედეგად მიადგა მორალური, ფიზიკური ან ქონებრივი ზიანი, ამ მუხლის პირველი ნაწილით განსაზღვრული უფლებით სარგებლობამდე, დაკითხვის ჩამტარებელმა პირმა უნდა შესთავაზოს მოწმისა და დაზარალებულის კოორდინატორთან კონსულტაციის გავლა და შესაბამისი გადაწყვეტილების მიღებამდე 3-დღიანი მოსაფიქრებელი ვადით სარგებლობა.
ადვერსარობის პრინციპიდან გამომდინარე ბრალდებულს უფლება აქვსსაკუთარ საქმეზე ნებაყოფლობით მისცეს ჩვენება. ამ დროს ბრალდებული სარგებლობის მოწმის სტატუსით.ბრალდებულის მიერ მოწმის სახით ჩვენების მიცემამდე დადებული ფიცი არ ხელყოფს მის უფლებას, არ მისცეს მამხილებელი ჩვენება საკუთარი თავის ან ახლო ნათესავის წინააღმდეგ. ჩვენების მიცემაზე უარი არ შეიძლება შეფასდეს ბრალდებულის ბრალეულობის დამადასტურებელ მტკიცებულებად. ბრალდებულის სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობის მუქართ არ შეუძლიათ აიძულონ ჩვენების მიცემა. ის მოწმეა მხოლოდ საკუთარი თავისთვის. ბრალდებულის დაკითხვას 2 ფუნქცია აქვს: 1.ერთის მხრივ მას ეძლევა შესაძლებლობა თავი დაიცვას 2.მეორე მხრივ წარმოებს სამართლიანი მოსმენის პრინციპის განხორციელებას. ბრალდებული მოწმე არსებით განხილვაზე - ბრალდებულის დაკთხვა მოწმის სახით შესაძლებელია სასამართლოში. ანუ მათ შორის მაგისტრატ მოსამართლესთანაც გამოძებისას, ასევე სასამართლოში საქმის არსებითი და სააპელაციო წესით განხილვისას. ბრალდებულის დაკთხვა გამოძიებისას წარმოებს მისივე სურვილთ გამომძ ან პროკურ მიერ, ის ჩვენებას არა მოწმის არამედ ბრალდებულის სახით აძლევს. განსხვავებულია სასამართლოში ბრალდებულის მოწმის სახით დაკითხვა სხვა მოწმეებისაგან, მათ შორის: 1.ბრალდებულს როგორც მოწმეს არ ეკისრება ჩვენების მიცემის ვალდებულება, ასევე უფლება აქვს ნებისმიერ დროს შეწყვიტოს ჩვენება. 2.ბრალდებულს კანონით მოწმის უფლება მოვალეობებთან ერთად, დამატებით განემარტება ბრალდების არსი მისი როგორც ბრალდებულის უფლებები. სხდომის თავმჯდომარე არკვევს, ცნობს თუ არა ბრალდებული თავს დამნაშავედ და თუ ცნობს – რაში. ბრალდებულს უნდა განემარტოს, რომ იგი შეზღუდული არ არის გამოძიების დროს მის მიერ ბრალის აღიარებით ან უარყოფით, რომ არ არის ვალდებული, პასუხი გასცეს დასმულ კითხვას, და რომ დუმილის უფლებით სარგებლობა არ შეიძლება მის საწინააღმდეგოდ იქნეს გამოყენებული. ბრალდებული მოწმის სახით დაკთხვისას სარგებლობს მოწმის ყველა უფლებით და ეკისრება მოვალეობებიც. კონკრეტულად თუ ის გადაწყვეტს მისცეს ჩვენება, მას არა აქქვს უფლება მისცეს ცრუ ჩვენება. გამოძიების პროცესში ბრალდებულის დაკითხვა - ბრალდებული მოწმის სახით შეიძლება დაიკითხოს სასამართლოში. გამოძიებისას ბრალდებულს საკუთარი ნებით უფლება აქვს გამომძ, პროკ მისცეს ინფორმაცია და ის ამას აძლევს როგორც ბრალდებული და არა მოწმე. ბრალდებულს ინფორმაციის მიცემამდე უნდა განემარტოს ბრალდების არსი და მისი უფლებები. ნებისმიერი დაკითხვის წინ ბრალდებულს უნდა ეცნობოს, რომ მას აქვს უფლება ადვოკატზე, დუმილისა და კითხვებზე პასუხის გაცემისაგან თავის შეკავების უფლება, უფლება, არ დაიბრალოს დანაშაული, რომ ყველაფერი, რასაც იგი იტყვის, შესაძლებელია მის წინააღმდეგ იქნეს გამოყენებული, და უფლება, დაპატიმრებისას, ხოლო დაკავებისას – მისი მოთხოვნის შემთხვევაში, შესაბამის დაწესებულებაში მიყვანისთანავე მიიღოს უფასო სამედიცინო შემოწმება. თუ ბრალდებულს ჩვენების მიცემამდე არ განემარტება მისი უფლებები, ჩვენება ნებაყოფლობითაც რომ მისცეს, მაინც აქედან მოპოვებული მტკიცებულებები დაუშვებელი იქნება. სასამართრთლოს აქვს ბრალდ ჩვენების შეფასების გამონაკლი შეხედულება, რომლის თანახმადაც ბრალდებულის მიერ ჩვენების მიცემაზე უარის თქმის ან ცრუ ჩვენების მიცემის ფაქტი არ შეიძლება შეფასდეს მისი ბრალეულობის დამადასტურებელ მტკიცებულებად. ბრალდებულს დაკთხვის მიმდინარეობისას ნებისმიერ დროს შეუძლია შეწვიტოს ჩვენების მიცემა. კანონი კრძალავს დუმილის უფლების გამოყენების ან ცრუ ჩვენების გამო ბრალდებულის მიმართ უარყოფითი დასკვნის გაკეთებას და პირდაპირ უთითებს, რომ დუმილის ან ცრუ ჩვენების მიცემის ფაქტიდან გამომდინარე დაუშვებელია დასკვნების გაკეთება, რომ ბრალდებ ბრალი მიუძღვის დანაშაულის ჩადენაში და დამნაშავეა. მუხლი 74. ბრალდებულის ჩვენება
1. ბრალდებულის ჩვენება არის მის მიერ სასამართლოში მიცემული ინფორმაცია სისხლის სამართლის საქმის გარემოებათა შესახებ. 2. ჩვენების მიცემა ბრალდებულის უფლებაა. 3. ბრალდებულის მიერ ჩვენების მიცემაზე უარის თქმის ან ცრუ ჩვენების მიცემის ფაქტი არ შეიძლება შეფასდეს მისი ბრალეულობის დამადასტურებელ მტკიცებულებად. 4. ბრალდებულის აღიარება არ შეიძლება საფუძვლად დაედოს გამამტყუნებელ განაჩენს, თუ იგი არ დასტურდება მისი ბრალეულობის დამადასტურებელი სხვა მტკიცებულებით.
მოწმის ავტონომიური ცნება მოწმეები მათ მიერ მიცემული ინფორმაციიდან გამომდინარე იყოფიან ბრალდებისა და დაცვის მოწმეებად. თვითონ მხარეები განსაზღვრავენ თუ ვინ უნდა იყოს მოწმე, შესაბამისად მისი გამოცხადება სასამართლოში მხარემ უნდა უზრუნველყოს. მოწმეთა დაყოფა დამახასიათებელი არის ანგლო ამერიკული პროცესისთვის. კონტინენტური სამართლის ქვეყნებში როგორც გამამართლებელი ასევე გამამტყუნებელი მტკიცებულების მოპოვება გამოძიების პროცესში ევალება არა მხარეებს არამედ პროკურატურას, შესაბამისად სასამართლოში ყველა მოწმეს სასამართლო იძახებს. ევროპული კონვენცია ბრალდებულს შესაძლებლობას აძლევს კრიტიკულად გამოიკვლიოს მის საწინააღმდეგოდ მიცემული ჩვენება. ბრალდებულს შესაძლებლობა უნდა ჰქონდეს დაკითხოს ან დააკითხინოს დაცვის მოწმეები ბრალდების მოწმეთა თანაბარ პირობებში. ევროპული სასამართლო მოწმის ავტონომიურ ცნებაში მოიაზრებს არა მხოლოდ იმ პირს რომელიც სასამართლოს წინაშე უშუალოდ იქნა დაკითხული და ჩვენება მისცა, არამედ ასევე იმას, რომელიც სასამართლოს წინაშე მტკიცებულებათა გამოკვლევისას არ დაკითხულა და შესაბამისად ჩვენება არ მიუცია. მამხილებელი მოწმე შეიძლება იყოს თანაბრალდებული, რომელიც ბრალდებულის საწინააღმდეგო ჩვენებას იძლევა, მიუხედავად იმისა ეროვნული კანონმდებლობა მას განიხილავს თუ არა მოწმედ. მოწმედ ითვლება ასევე პირი რომელიც პირველი წყაროდან მოსმენილ ინფორმაციას გადმოსცემს. სასამართლო მოწმის ჩვენებას შეაფასებს თუ არა, მოწმის სტატუსისთვის მნიშვნელობა არა აქვს. კონფრონტაციის უფლება ნიშნავს ბრალდებულს ან მის დამცველს მიეცეს შესაბამისი და გამოსადეგი შესაძლებლობა, გადაამოწმოს მოწმის ჩვენება და გამოკითხოს ეს მოწმეები, რათა მათ შეძლონ მოწმის სანდოობის, მისი ჩვენების სარწმუნოობის გადამოწმება. იმის განსაზღვრისას, თუ ვინ შეიძლება ჩაითვალოს მოწმედ, სასამართლოზე გავლენას ვერ მოახდენს შიდასახელმწიფოებრივი სამართალი. სასამართლო ჩვეულებრივ იყენებს დამოუკიდებელ ცნებას. ლუკას საქმეში სასამართლომ თქვა, რომ „როდესაც წერილობითი ჩვენება შეიძლება გახდეს მსჯავრდების არსებითი საფუძველი, იმის მიუხედავად, მოწმემ, ამ სიტყვის ვიწრო გაგებით, მისცა ჩვენება თუ თანაბრალდებულმა, ის წარმოადგენს ბრალდების მტკიცებულებას, რომელზეც ვრცელდება კონვენციის მე-6 მუხლის პირველი პუნქტისა და მე-3 პუნქტის დ) ქვეპუნქტის გარანტიები”.
სიცრუის დეტექტორი
ეს არის ფიზიოლოგიური პროცესი სხეულის გაუცნობიერებელი მოქმედებების დასადგენად. ეს არის Polygraphentest . პოლიგრაფიული სიცრუის დეტექტორი აღმოაჩინა ამერიკელმა Marston მა 20 საუკუნის დასაწყისში და პირველი ტესტიც ჩატარდა
ძირითადი იდეა ფსიქოფიზიოლოგიური სიცრუის დეტექტორის არის ის რომ სიცრუე პიროვნებაში ნერვოზულობას ანუ ნერვიულობას იწვევს, რომლის დადგენაც შესაძლებელია სხვდასხვა პარამეტრებით, მაგ. a. გულისცემით, b. სუნთქვით c. კანის ფერის ცვალებადობით. ეს საზომი ერთეულები მეტყველებენ ან სიცრუეზე ან სიმართლეზე. სხეულის რეაქციის ინტენსივობას იწვევს შინაგანი აღელვება და შიში, რომელსაც წარმოშობს დასმული კითხვები პოლიგრაფია და სიცრუის დეტექტორი სინონიმებია და სინონიმებად გამოიყენება.
პოლიგრაფია ეს არის ხელსაწყო, რომლზეც ერთდროულად სხვადასხვა ფსიქოლოგიური რეაქციების ასახვა ხდება. მაგ წნევა, გულის ცემა, ოფლის წარმოშობა, კანის ფერის ცვალებადობა.. ეს არის ადამინის გაუცნობიერებელი რეაქციები, რომელიც ე. წ. Periphere Nervensystem წარმოიშობა
პირს ვისი შემოწმებაც ხდება დაუყენებენ შესაბმის ხელსაწყოს მaგ. სუნთქვის გამზომავი ქამარი. თითისელექტროდებს კანის სინათლის ცვალებადობის აღსაქმელად, ასევე წნევის გამზომავ მოწყობილობას ამას ან თვით პოლიგრაფი იწერს ან ამის ჩაწერა პირდაპი კომპიუტერსი ხდება
პოლიგრაფის ტესტი განხორციელება
პოლიგრაფიით გამოკვლევა ხდება არა საგამოძიებო ორგანოებში ან სასამართლოს შენობაში არამედ ექსპერტებთან. ტესტი ისეთ პირობებში უნდა ჩატარდეს, რომ თავიდან იქნეს აცილებული, ტელეფონის ზარი, კარის შეღება ან დაკაკუნება ანუ ხელშშემშლელი ფაქტორები. ხელიშშემშლელ ფაქტორებს მიეკუთვნება ასევე ოთახის მოწყობა, ოთახში არსებული ნივთები, ოთახი არ უნდა იყოს გადატვირთული, არ შეიძლება ოთახმა გამოიწვიოს შიშის განცდა ამ პირში. პირს, რომელსაც ტესტ უტარებენ ძალიან მნიშვნელოვანია წინასწარ აუხსნა პროცესის მიმდინარეობა და ასევე განუმრტო რომ მას ნებისმიერ დროს უფლება აქვს შეწყვიტოს ტეტსი. სასამრთლოსთვის კი ექსპერტები დასკვნას აკეთებენ ჩატარებული ტესტის თაობაზე. სადაც უნდა იყო მითითებული გამოყენებული მეთოდები, გამოკვლევის მიმდინარეობა და სხვა მნიშვნელოვანი და საინტერესო გარემოებები უნდა აღინიშნოს.
სიცრუის დეტექტორი არ ნიშნავს, რომ სცრუეს აღმოაჩენს. შეფასება უნდა მოხდეს გამოკვლეულის . ორი ტესტი არსებობს ა. მაკონტროლებელი კითხვები (Control Question Test_ CQT) b. ქმედების ჩადენის ცოდნის ტესტი (ასევე Consealed Information Test CIT) აქედან მხოლოდ პირველი ტესტი ემსახურება, კერძოდ მაკონტროლებელი კითხვები სიცრუეს განსაზღვრავს. პირს უსვავენ ქმედების ირგვლივ შეკითხვებს და პარალელურად ასევე მაკონტროლებელ კითხვებს Guilty Knowledge Test_GKT) ამ ტესტის დროს ხდება არა სიცრუის დადგენა, არამედ ცოდნის შემოწმება.
მაკონტროლებელი კითხვები
მაკონტროლებელი კითხვები ეს არის კითხვათა ცვლა უწყინარი და კრიტიკული კითხვების მაგ პეტრე გქვიათ? ჩანთაში ბომბი გაქვთ? არსი იმასი მდგომრეობს, რომ მოულოდნელმა კითხვებმა დამნაშავე პირის ქვეცნობიერი სხეულის რეაგირება უნდა რეაგირება უნდა გამოიწვიოს. სტატისტიკთ დადგენილია რომ შეცდომა ერთ მეხუთედშია. ამერიკაშიც და გერმანიაშიც საქართვეოსიც დაუშვებელი მტკიცებულებაა
შესამოწმებელ პირს უსვავენ 10 შეკითხვას. სამი კითხვა აქედან შეეხება უშუალოდ დანაშაულებრივ ქმედებას მაგ თქვენ მოიპარეთ საათი? მომდევნო სამი ან ოთხი კითხვა არის მაკონტროლებელი, რომელიც ასევე ემოციურად დატვირთულია და წინაკითხვების თემატიკასაც მოიცავს, მაგ. ბავსვობასი თუ რაიმე მოგიპარავთ? დანარჩენი სამიდან ოთხ კითხვამდე ნეიტრალურია, და რაიმე ემოციას არ იწვევენ, მაგ სკამზე ზიხართ?
მაკონტროლებელი კითხვების მომზადება წინასწარ ხდება და საკმაოდ დიდ მუშაობასთანაა დაკავშირებული
ტესტის იდეა შემდეგია: უდანაშაულობს შემთხვევასი პირი მისთვის არასასიამოვნო მაკონტროლებელ შეკითხვებზე ძლიერ არ რეაგირებს, ძლიერი რეაქცია არ აქვს, ასევე მნიშვნელოვან კითხვებზეც
თუ მას ქმედება არ ჩაუდენია, თეორიაში არსებობს მოსაზრება, რომ ქმედებასთან მიმართებაში დასმულ კითხვებზე მან არ უნდა ინერვიულოს და ნერვიული რეაქციები არ ჰქონდეს. ხოლო თუ ქმედებაა აქვს ჩადენილი პირიქით უნდა ინერვიულოს. მაკონტროლებელი კითხვის არსი იმაში მდგომარეობს, რომ იმ პიროვნებაში ვისაც ტესტი უტარდება გამოიწვიოს ფსიქოლოგიური რეაქცია. ამიტომ ეს კითხვები ისეა ფორმულირებული, რომ იწვევს გამოსაცდელ პირში მერყეობას რომ ის სრულ სიმართლეს ამბობს ამისი მიღწევა ხდება პირის ბიოგრაფიის შესწავლით და კითხვა მის ბიოგრაფიასთან დაკავშირებით დასმულია ზოგადად, რომელიც პირს უქმნის განცდას, რაღაც გამორჩა, მაგ, თუ როდისმე გაგიკეთებიათ ნეიტრალური კითხვები არარელევანტურ ასპექტებს ეფუძნება გარემოს, მაგ ხეებს მწვანე ფოთლები აქვთ?
სიცრუის დეტექტორი აფიქსირებს არა სიცრუეს არამედ მხოლო სხეულის რეაქციას, რომელიც მის ნერვიულობზე შიშზე და მერყეობაზე უთითებს
მოწმის ჩვენების შეფასება
მოწმის ჩვენების მიცემის უნარში მოიაზრება ჩვენების მიმცემი პირის უნარი კონკრეტული გარემოებები მიახლოებულად გადმოსცეს. ჩვენების მიცემის უნარი ეს ადამინის თვისება არ არის, რომელიც ადამიანს ან აქვს ან არა აქვს. ჩვენების მიცემის უნარი მემთწილად დამოკიდებულია აღქმაზე, რასაც ეს ჩვენება ეფუძნება. ჩვენება ან წარმოადგენს სიმართლეს, და ემყარება აღქმულ გარემოებს ან სიცრუეს.
მოწმის მიერ ჩვენების მიცემის უნარის მაგალითებია ბრმა პირის მიერ ჩვნების მიცემა. ის ჩვენებას საგნებზე გარეგნული ნიშნებით ვერ მისცემს, მგრამ სუნი და ხმა შეუძლია გადმოსცეს.
შეზღუდვები:
მოწმის მიერ ჩვენების მიცემის უნარი ორ მხრივ შესაძლებელია შეიზღუდოს 1. ერთის მხრივ ასაკი, ინტელექტი, ინვალიდობა სმენა, მხედველობა ან ფსიქიური აშლილობა რაც ხელს უსლის მოვლენების ზუსტად და სწორად აღქმას 2. მეორეს მხრივ მნიშვნელოვანიათვით მოწმის უნარები ზეპირი და წერილობითი გადმოცემის უნარი. აღქმა ---------- მხედველობა, სმენადობა ყნოსვვა მეხსიერება-------- ამნეზია, გახსენების უუნარობა შოკის გამო, ფსიქოპათოლოგიური მდგომარეობა
3. გადმოცემის უნარი ----- სამართალწარმოების ენის არ მცოდნე, დიალექტის მქონე, დაბალი ინტელექტის მქონე, ფსიქიური აშლილობის მქონე პირები
აღქმა აღქმის უნარს გააცნია ფსიქოლოგიური ზღვარი. კერძოდ ხშირად მოწმეები დაჟინებით ადასტურებენ რომ მოვლენები სწორად აღიქვეს, მასინ როდესაც
აა. ექსტრემალურად სწრაფად მიმდინარე მოვლენა თვალისათვის სრულყოფილად აღსაქმელად სეუძლებელი იყოს. მაგ ავტოავარიის დროს
ბბ. მით უფრო რომ სიბნელის დროს მხედველობა იკლებს ასევე ცუდი განათებისას. ეს დამოკიდებულია თვალის რეცეპტორებზე.
ამიტომ ძნელი დასაჯერებელი მოწმე, რომელც ქმედების ჩამდენს აღწერს საღამოს, შებინდებისას , ჟინჟღლიან ამინდში ავტომანქანის მინიდან დანახულს.
თვალს ასევე პრობლემა აქვს სინათლის უცაბედი ცვალებადობისას, სინათლიდან სიბნელეში შესვლისას . მაგ 60 ვატიანი სინათლიდან სიბნელეში 5 წუთი ესაჭიროება თვალს შესაგუებლად. ხოლო კარგად განათებული ადგილიდან უცაბედად სინათლეში მოხვედრისას კი ხშირად ნახევარ საათი.
გგ. ხმოვანი აღქმა. აკუსტიკური აღქმა. ყურის ნიჟარა ეხმარება აკუსტიკურ აღქმასში მნიშვნელობა აქვს მანძილს მაგ სროლის ხმის გაგონება
ხშიარაი შეცდომა დროის ხანგრძლივობასა და სისწრაფის სეფასებისას მოწმის ჩვენების დროს განსაკუთრებით წუთებსა და წამების შეფასებისას. თუ მოვლენა დიდხანს გრძელდება სეფასება უფრო ზუსტია, მაგრამ თუ საათები გრძელდება სესაძლებელი კვლავ არასწორად იქნეს აღქმული.
მეხსიერება მეხსიერების შინაარსი, ანუ რის დამხსოვრებაც მოხდა იმ მოვლენების ჩვენების მიცემის დროისათვის ყოველგვარი ზიანის გარეშე , პირვანდელ მდგომარეობაში გადაცემა ხშირად ვერ ხდება მთელ რიგ გარემოებათა გამო. მეხსიერების შინაარსის პირველი მტერი არის დავიწყება, რაც დროის გასვლის შედეგია და ხშირად დროთა განმავლობაში მეხსიერების გახუნებას უწოდებენ. კერძოდ მეხსიერებაზე გავლენას ახდენს ყველაფერი რასაც ამ ადამინის მეხსიერება ყოველდღიურად იღებს. ყოველდრიურად მიღებული ინფორმაცია გავლენას ახდენს მეხსიერებაზე. ხელის სემსლელი გარემოებეი ხდება განსაკუთრებით ის ინფორმაცია, რომელიც მსგავსია საქმისავის მნისვნელოვანი ინფორმაციის, მაგ. ყოველდრიურად ახალი სახეები ბარსი, ან რესტორნში, რომელსაც მოწმე აღიქვავს. სისხლის სამრთლისთვის მნისვნელოვანია ასევე, რომ ძველი და ახალი ინფორმაცია, ყოველთვის ხელს უშლის საქმისათვის მნისვნელოვან ინფორმაციას აბრკოლებენ და ხელს უშლიან. სწორედ ამიტომ ვსაუბრობთ მეხსიერების გახუნებაზე.
მეხსიერების შინაარსზე გავლენა და მისი ხელის შეშლა ორ ეტაპად შეიძლება განვიხილოთ 1. შესაძლებელია მეხსიერება დაიბლოკოს და ადამიანმა ვეღარ გაიხსენოს. 2. შესაძლებელია, რომ ხელის შემშლელი ინფორმაციამ ჩაანაცვლოს სისხლის საქმისთვის მნისვნელოვანი ინფორმაცია და გვექნება არასწორი გახსენება, თუ ხელისშემშლელი ინფორმაციები, რომელიც გახსენებას ხელს უშლის, დააბრკოლოს სიმართლის დადგენა დროში, გაჭაიანუროს, ან საერთოდ ვერ დადგინდეს სიმართლე,მაგრამ მეორე უფრო დიდ საფრთხეებს, სეიცავს, როდესაც ხდება არასწორი ინფორმაციით ჩანაცვლება რეალური ინფორმაციის. ვინაიდან ასეთი ინფორმაციით შესაძლებელია მცდარი რამ დადგინდე.
გაყალბება მეხსიერების ხდება სხვადასხვა ინფორმაციით, ამაზე ჩატარდა ექსპერიმენტი, ექსპერიმენტს ატარებენ ფილმების მეშვეობით
მაგ. ავტოავარიის სცენა აჩვენეს ფილმში მოწმეს . და შემდგეგ შეკითხვები დაუსვეს. ზოგი კითხვა მიმანიშნებელი იყო ზოგიც არასწორ ინფორაციებს შეიცავდა. მაგ. მოძრაობის ნიშანზე მითითება. ფილმში ნაჩვენებია იყო შეჩერების ნიშანი (Stopp), კითხვაში კი გაჟღერდა მოძრაობის ნიშანი ფრთხილად გადასასვლელია და ფეხით მოსიარულებს აქვთ გადასვლის უპირატესობა. შემდეგ კი გამოიკვლიეს რა ახსოვდა ბრალდებულს. რომელი ნიშანი, ის რაც კითხვებსი გააჟრერეს თუ რაც ფილმში ნახა. ექსპერიმენტით დადგინდა რომ მისახვედრ კითხვაში არასწორი გაჟღერებული ინფორმაციის შედეგად ექსპერიმენტსი მონაწილე პირები ფილმსი თვლიდნენ რომ დაინახეს არა შეჩერების ნიშანი არამედ ნიშანი არ გადახვიდეთ, ფრთხილად. ფეხიატ მოსიარულეთ უპირატესობა აქვთ. ანდა მაგ. ავტომანქანი ფერი, რომელიც მისახვედრ კითხვასი მწვანე ფერით შეცვალეს, პირიც მწვანე ფერყე ჩერდებოდა, მიუხედავად იმისა რომ ფილმში ის ლურჯი ფერი იყო. მაგ ავტომანქნების შეჯახებისას მინის ნამსხვრევები არ უჩვენებიათ, შეკითხვა მინის ნამსხვრევებს შიცავდა,მოწმეს, მიუხედავად იმისა, რომ არ დაუნახავს, ამბობს კი დავინახეო
ამ ექსპერიმენტებით დადგინდა რომ არასწორი ინფორმაციის მიწოდებით ხდება ადამინის მეხსიერებაზე გავლენის მოხდენა და სესაბამისად ადამინის მეხსიერებასი სესაძლებელია მოხდეს სწორი ინფორმაციის არასწორი ინფორმაციით ჩანაცვლება ან დამატება მაგ, ფილმში ნაცვენბი საგზაო ნიშნის შეცვლა სხვა საგზაო ნიშნით,რაც მიმამინშნებელ კითხვასი იყო
სისხლის სამრთალსი ამას ძალინა დიდი მნისვნელობა აქვს, განსაკუთრებით როდესაც დაკითხვა ხდება გამოძიების პროცესში სახელმწიფო ძალუფლებისმქონე ორგანოებთან, მოწმე რომელიც ჩვენებას მისცემს , მან იცი რომ მისი ჩვენების შეცვლა პასუხისმგებლობას იწვევს, ამიტომ ისი თავის პირველად მიცემულ ინფორმაციას არ ცვლიან.
დროის გასვლას დიდი მნისვნელობა აქვს აქ საფრთხე არასწორი ინფორმაციის უფრო დიდია. სწორი ინფორმაციის მირებიდან რაც უფრო მეტი დრო გადის არასწორი ინფორმაციის გავლენა უფრო იზრდება.
ქმედების ჩამდენი პირის იდენტიფიცირება
პირის მიერ ქმედების ჩამდენის იდენტიფიცირებისას პირი საკამოდ რთულ ვითარებაშია. მან უნდა ამოიცნოს ქმედების ჩამდენი. ეს სიტუაცია მისთვის ემოციური და სახიფათოც კი შეიძლება იყოს, ვიანიდამ მან ქმედების ჩამდენი მის მსგავს პირებსი უნდა ამოიცნოს. ამოცნობა რთულის პროცესია, ვინაიდან ქმედების ჩამდენის მიერ პირის მიერ ამოცნობა უნდა მოხდეს დამახსოვრებული ნიშნებით, რომელმაც მსგავსება უნდა აღმოაჩინოს ამ ნიშნებთან ამოსაცნობი ქმედების ჩამდენი პირის. ამ ნიშნებს მან ასევე სხვა პირების, რომელიც ამოცნობაში მონაწილეობენ და ქმედების ჩამდენნი არ არიან ასევე უნდა მოახდინოს მსგავსების შედარება. მოწმის ამოცანაა მსგავსების ხარისხი ისე განსაზღვროს რომ ქმედების ჩამდენის იდენტიფიცირება მოახდინოს, რაც დამოკიდებული ხდება სხვადასხვა სიტუაციისა და პიროვნების ცვალებადობაზე
სიტუაციის ცვალებადობას მიეკუთვნება ვითარება, რამდენად სერიოზულად იღებს ამომცნობი პირი მის გადაწყვეტილებას ამოცნობისას და რამდენად აცნობიერებს მის შედეგებს. ექსპერიმენტი ჩაატარეს ამოცნობის. იმ ექსპერიმენტში სადაც პირებმა იცოდნენ რომ ამ ამოცნობას რაიმე შედეგი არ ექნებოდა, ამოცნობისას შეცდომები ბევრი იქნა დაშვებული, ხოლო იმ ამოცნობისას სადაც მათ ეს არ იცოდნენ მეტ სიზუსტეს იჩენდენ ექსპერიმენტში მონაწილე პირები. მიუხედავად იმისა რომ ამოცნობისას მოწმე ამოსაცნობი ნისნების მკაცრ კრიტერიუმებს დაეფუძნება, შეცდომის გამოსარიცხად, მაინც არსებობს საფრთხე და მისი ეს გადაწყვეტილება საერთო სეიძლება გააბათილოს ისეთმა განცდებმა, როგორიც არის სურისძიება, ან მასიური ისტერია, რომელიც გახმაურებულ დანასაულებს თან ახლავს, რაც დაკავსირებულია მოლოდინთან პირი დააპატიმრონ და დასაჯონ. მკაცრი ამოცნობის კრიტერიუმები, რა თქმა უნდა შეცდომას არ გამორიცხავს, მაგრამ შეცდომის დაშვების შესაძლებლობას მინიმუმამდე ამცირებს.
დიდი მნიშვენლობა აქვს, თუ ფაქტორებს, რომელიც ამოცნობას აადვილებენ ან ართულებენ. ასეთ ფაქტორებს მიეკუთვება მაგ დაკვირვების ვითარება. რამდენს ხანს უნდა ჰქონდეს მოწმეს ამოსაცნობი პირის დაკვირვების შესაძლებლობა , რომ მოგვიანებით მისი ამოცნობა სიზუსტით შეძლოს ამის დადგენა პრაქტიკულად სეუზლებელია, ვინაიდან ელურ ცხოვრებასი
ლექცია 7777 მოწმის დაკითხაა
ბრალდებულის დაკითხვის უფლების შეზღუდვა
საპროცესო კოდექსი ითვალისწინებს ბრალდებულის დაკითხვის უფლების შეზღუდვის სხვადასხვა შემთხვევბს. ერთ ერთი მათგანი განვიხილეთ მოწმის უფლება უარი თქვას ჩვენების მიცემაზე. ბრალდებული მოკლებულია ასეთ შემთხვევაში დაკითხოს ეს პირი
მეორე ასეთ შემთხვევას წარმოადგენს
მოწმის დაცვის სპეციალური ღონისძიებების ქვეშ მყოფი მოწმე.
ბრალდებულის უფლება დაკითხოს მოწმე შეზღუდულია იმ მოწმეთა წრით რომელთა მიმართაც ხორციელდება დაცვის
სპეციალური ღონისძიებებები ისევე როგორც ყველა მოქალაქეს მოწმესაც გააჩნია კონსტიტუციით გარანტირებული სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის დაცვის უფლება, კერძო ავტონომიის უფლება. (კონსტიტუციის მე-15. მე16 მუხლები) ამიტომაც სახელმწიფოს ვალდებულებაა დაიცვას თავისი მოქალაქეების მითითებული უფლებები, მის მიერ მოწმის მოვალეობის განხორციელებეისას. მოწმე არ შეიძლება განხილულ იქნეს პროცესი მხოლოდ ობიექტად.მოწმის დაცვა ამიტომ უნდა იქნეს განხილული კონსტიტუციური და სამართლებრივი სახლემწიფოებრივი თვალთახედვით. ეს კონსტიტუციურსამრთლებრივი დაცვა მოწმის წარმოადგენს ერთის მხრივ საფრთხის თავიდან აცილებას. მაგ პოლიციელთა მეშვეობით პირის დაცვა. პირს მუდამ თან ახლავს გადაადგილებისას პოლიციის თანმშრომელი ან თანამშრომლები, თანმხლები დაცვა. ან მაგ მოწმის ახალი იდენტიფიკაციის შექმნა. ამ ღონისძიებებით მოწმის დაცვა ხდება სასამრთლო დარბაზს გარეთ, სასამრთლოს სხდომის გარეთ.
მუხლი 67. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების საფუძვლები
პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიება შეიძლება გამოყენებულ იქნეს, თუ:
ა) განიხილება საქმე ისეთი ქმედების ჩადენის ფაქტზე, რომლის საჯარო განხილვაც თავისი ბუნებით არსებით ზიანს მიაყენებს პროცესის მონაწილის პირად ცხოვრებას;
ბ) პროცესის მონაწილის ვინაობისა და საქმეში მონაწილეობის გასაჯაროებით მნიშვნელოვანი საფრთხე დაემუქრება მის ან მისი ახლო ნათესავის სიცოცხლეს, ჯანმრთელობას ან ქონებას;
გ) პროცესის მონაწილე დამოკიდებულია ბრალდებულზე;
დ) (ამოღებულია – 28.1.2011, №5170)
პროცესიდან გამომდინარე შესაძლებელია მოწმეთა შემდეგი სახეები გამოვყოთ, რომლებიც დაცვის სპეციალურ ღონისძიებებს საჭიროებენ
1.მოწმეები, რომელთაც საფრთხე ემუქრებათ. კერძოდ მოწმეები, რომელთაც მნიშვნელოვანი საფრთხე დაემუქრება ან მის ან მისი ახლო ნათესავის სიცოცხლეს, ჯანმრთელობას ან ქონებას. საფრთხე შესაძლებელია მოდიოდეს თვით ბრალდებულისაგან, მისი თანამონაწილისაგან მაგ. ორგანიზებულ დანაშაულთა შემთხვევბში და
მეორე ჯგუფი, რომლებსაც საქმის არსებითი განხილვისას ჩვენების მიცემის დროს, სადაც დაკითხვას ასევე ესწრება ბრალდებული და მისი დამცველი მოწმეს ემუქრებს ფსიქიკური გავლენა, მაგ არასრუწლოვანი დაზრალებული, ან მცირეწლოვანი დაზრალებულის შემთხვევაში პროცესის მონაწილე დამოკიდებულია ბრალდებულზე განიხილება საქმე ისეთი ქმედების ჩადენის ფაქტზე, რომლის საჯარო განხილვაც თავისი ბუნებით არსებით ზიანს მიაყენებს პროცესის მონაწილის პირად ცხოვრებას
მოწმის დაცვის მიზანი
მიზანი გამომდინარეობს 57-ე მუხლიდან, მიზანს წარმოადგენს მოწმისათვის იმ საფრთხის თავიდან აცილება რაც ემუქრება მოწმის სამრთლებრივი სიკეთეს ეს არის მისი სიცოცხლე ჯანმრთელობა ქონება, ასევე ახლო ნათესავები, იმის გამო რომ მოწმე თავის მოვალეობას ასრულებას და ჩვენებას იძლევა, მოწმის დაცვა სწორედ იმას ემსახურება, რომ მოწმეს არ ეშინოდეს მისი მოვალეობის შესრულებისას მოსალოდნელი საფრთხეების. დაცვის სპეციალური ღონისძიება ასევე მიმართულია მოწმის ჩვენების მისაღებად. ვინაიდან სხვა შემხვევაში მოწმე ჩვენებას არ მისცემს ან არასწორ ჩვენებას მისცემს, ამიტომ მოწმის დაცვის ინსტიტუტს მტკიცებულების უზრუნველყოფის ფუნქციაც გააჩნია.
მოწმის დაცვისას მთავარი და მნიშვნელოვანი არის მოწმის სრულყოფილი დაცვა პროცესის წინ პროცესის მიმდინარეობისას და პროცესი შემდეგ. ასევე მისი ოჯახის წევრების
დაცვის განხორციელების ღონისძიებები გათვალისწინებულია 65-ე მუხლში 68-ე მუხლიდან გამომდინარე დაცვის ერთ ერთი საშუალებაა მოწმის იდენტიფიკაციის დაცვა, რაც იმაში გამოიხატება, რომ ა) მიკვლევის საწინააღმდეგო ღონისძიებების გატარება − საჯარო რეესტრში ან სხვა საჯარო ხასიათის ჩანაწერში პროცესის მონაწილის ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი მონაცემების, კერძოდ, სახელის, გვარის, მისამართის, სამუშაო ადგილის, პროფესიის ან სხვა შესაბამისი ინფორმაციის, შეცვლა ან ამოღება;
ბ) ვინაობის შეცვლა და მასზე ახალი დოკუმენტების გაცემა − ფსევდონიმის მინიჭება, გარეგნობის შეცვლა, ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი საპროცესო და სხვა დოკუმენტების გა საიდუმლოება;
უსაფრთხოება მოწმის გ) უსაფრთხოების ზომების მიღება (პირადი დაცვა, განგაშზე გამოძახება და სხვ.);
საცხოვრებელი ადგილი საცხოვრებელი ადგილის დროებით ან სამუდამოდ შეცვლა
ევროსაბჭოს მინისტრთა კომიტეტი 1997 წლის და 2005 წლის რეკომენდაციები მოწმის დაშინებისა და ბრალდებულის უფლებების შესახებ. (recommendation No 97 13 of Ministers State concerning Intimidation of Witnesses and the right of the defence ამ დოკუმნეტსი საუბრაია როგორ უნდა მოხდეს მოწმის დაშინების თავიდან აცილება დაცვის სპეციალური ღონისზიებებით. 30 რჩევას შეიცავს. განსაკუთრებით გამოყოფენ მოწმის ანონიმურობას, რომელის სისცოცხლესა და ჯანმრთელობასაც საფრთხე ემუქრება რეკომენგაცია ურჩევს ხელშემკვრელ მხარეს დაცვის სპეციალური ღონისძიების გადაწყვეტისას მხედველობაში იქნეს მიღებული შემდეგი გარემოებები
ა.გამოძიების პროცესში პირის როლი , ვინ არის ეს პირი, მოწმე, დაზარალებული, თანამონაწილე ბ.მისი მნიშვნელობა გ . საფრთხის სერიოზულობა. რამდენად სერიოზულია საფრთხე მოწმის მიმართ
ვიდრე გადაწყვეტილება იქნება მიღებული მოწმის ჩვენებასა და მის მიმართ დაცვის სპეციალური ღონისძიებების გამოყენებაზე, მნიშვნელოვანია, რომ
1’ დადგინდეს და შეფასდეს საჭიროა თუ არა დანაშაულის დასადგენად მოწმის ეს ჩვენება, ხომ არ არსებობს საკმარისი სხვა მტკიცებულებები ქმედების დასადგენად. 2. პროპორციულობა დაცვის ღონისძიებასა დ მოწმის მიმართ არსებულ საფრთხეს შორის
მუხლი 68. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების სახე და მის გამოყენებაზე უფლებამოსილი პირი 1. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების სახეა პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვა. 2. პროკურორი უფლებამოსილია, საქართველოს მთავარი პროკურორის ან მისი მოადგილის თანხმობით, გამოიყენოს პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიება და ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართოს პროცესის მონაწილე, ან პირი, რომელიც შეიძლება გახდეს პროცესის მონაწილე, მასთან დაკავშირებული პირი ან/და მისი ახლო ნათესავი, მათი თანხმობით. 3. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური პროგრამით დადგენილი წესით საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული პირების მიმართ იყენებს დაცვის კონკრეტულ ღონისძიებებს. ასეთი ღონისძიებებია:
ა) მიკვლევის საწინააღმდეგო ღონისძიებების გატარება − საჯარო რეესტრში ან სხვა საჯარო ხასიათის ჩანაწერში პროცესის მონაწილის ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი მონაცემების, კერძოდ, სახელის, გვარის, მისამართის, სამუშაო ადგილის, პროფესიის ან სხვა შესაბამისი ინფორმაციის, შეცვლა ან ამოღება;
ბ) ვინაობის შეცვლა და მასზე ახალი დოკუმენტების გაცემა − ფსევდონიმის მიჭება, გარეგნობის შეცვლა, ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი საპროცესო და სხვა დოკუმენტების გა საიდუმლოება; გ) უსაფრთხოების ზომების მიღება (პირადი დაცვა, განგაშზე გამოძახება და სხვ.); დ) საცხოვრებელი ადგილის დროებით ან სამუდამოდ შეცვლა; ე) სხვა სახელმწიფოში გაყვანა (რელოკაცია). 4. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვისა და დაცვის კონკრეტული ღონისძიებების განხორციელების პროცედურებს ერთობლივად განსაზღვრავენ საქართველოს იუსტიციისა და შინაგან საქმეთა მინისტრები. 5. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების ხარჯებს სახელმწიფო გაიღებს.
მოწმის დაცვის ინსტიტუტის კომფლიქტი პროცესის ინტერესებთან მხედველობიდან არ უნდა გამოგვრჩეს, რომ მოწმის დაცვის სპეციალური ინსტიტუტი გავლენას ახდენს მოწმის, როგორც მტკიცებულების საქმის არსებითი განხილვისას გამოყენებაზე, იგი კოლიზიაში მოდის პროცესის სხვა გარანტიებთან და პრინციპებთან
1. მხრაეთა მიერ მტკიცებულებების უშუალოდ გამოკვლევის პრინციპი საპროცესო კოდექსის
მუხლი 14. მტკიცებულებათა უშუალოდ და ზეპირად გამოკვლევა 1. სასამართლოს (ნაფიც მსაჯულებს) არ უნდა წარედგინოს მტკიცებულება, თუ მხარეებს მისი უშუალოდ და ზეპირად გამოკვლევის თანაბარი შესაძლებლობა არ ჰქონიათ, გარდა ამ კოდექსით გათვალისწინებული გამონაკლისებისა. 2. მხარეს უფლება აქვს, სასამართლოში მოითხოვოს მოწმის უშუალოდ დაკითხვა და წარადგინოს საკუთარი მტკიცებულება.
სსსკ-ის 259-ე მუხლის
3. სასამართლოს განაჩენი დასაბუთებულია, თუ ის ემყარება სასამართლო განხილვის დროს გამოკვლეულ, ეჭვის გამომრიცხავ მტკიცებულებათა ერთობლიობას. განაჩენში ჩამოყალიბებული ყველა დასკვნა და გადაწყვეტილება დასაბუთებული უნდა იყოს.
რატომ არის ასე მნიშვნელოვანი მოწმის დაკითხვა სასამრთლო პროცესზე ?
ვინაიდან სწორედ მხარეთა მიერ მოწმის უშუალოდ დაკითხვისას უნდა შეიქმნას წარმოდგენა მოწმეზე და მის მიერ მიცემულ ჩვენებაზე, ვინაიდან საბოლოოდ მტკიცებულებათა შეფასებას აკეთებს და გადაწყვეტილებას იღებს მოსამართლე. პრობლემას წარმოადგენს როდესაც მოწმის დაკითხვა საერთოდ ვერ ხერხდება საქმის არსებითი განხილვისას და ხშირად მტკიცებულების სუროგატის გამოყენება ხდება. მტკიცებულების სუროგატი თავისთავად აღებული ზღუდავს სიმართლის დადგენას . ეს კი თავისთავად ზღუდავს სამართლიან სასამრთლო პროცესს. სამართლიანი განაჩენის დადგენა, მხოლოდ სამართლიან სასამართლო პროცესზე დაიშვება. აღნიშნულს უპირისპირდება მოწმე,
ა. რომელსაც ან ბ.რომლის ნათესავებსაც სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის საფრთხე ემუქრებათ. ან გ. მათი ფსიქიკიდან გამომდინარე გარკვეულ გავლენას ახდენს განხორციელებული დანაშაულებრივი ქმედება ან თვით ბრალდებული.
აქედან გამომდინარე ეს მოწმეები,რომელებიც დაცვას საჭიროებენ, რომც დაიკითხონ სასამართლო პროცესზე მითითებულ ფაქტორთა გამო სიმართლეს არ იტყვიან, ვინაიდან ან ა.ეშინიათ ან ბ. რცხვენიათ, გ. ან მიკერძოოებულები არიან ბრალდებულზე დამოკიდებულების გამო.
აქედანგამომდინარე შესაძლებელია დასკვნა გავაკეთოთ, რომ მოწმის დაცვის სპეციალური ღონისძიება სწორედ სიმართლის დადგენისაკენ და სწორი ჩვენებისაკენ არის მიმართული.
2, ბრალდებულის დაცვის ინტერესებთან
მოწმის მიმართ დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენება ნიშნავს დაცვის უფლების შეზღუდვას ბრალდებულის აქტიური როლი პროცესში გულისხმობს ასევე მის მიერ ან მისი ადვოკატის მიერ მოწმის დაკითხვას მის კონფრონტაციის უფლებას მოწმეზე. ევროპული კონვენციის მე - 6 მუხლის მე 3 ნაწილის d ქვეპუნქტიდან გამომდინარე პროცესის რომელიმე სტადიაზე ბრალდებულს უფლება უნდა მიეცეს დაკითხოს მოწმე, ამას მოითხოვს ეფექტური დაცვა. საქართველოს საპროცესო კოდექსი იცნობს 114-ე მუხლის შესაბამისად მოწმის დაკითხვას დაცვის სპეციალური ღონისძიებების გამოყენების შემთხვევაში გამოძიების პროცესში ეს ჩვენება კი 243-ე მუხლიდან გამომდინარე დასაშვებია გამოქვეყნდეს საქმის არსებით განხილვაზე და მიღებულ იქნეს მტკიცებულებად.
1
მუხლი 243. მოწმის დეპონირებული ჩვენების გამოკვლევა და მისი დისტანციური დაკითხვა 1. გამოძიების დროს მოწმის დეპონირებული ჩვენების სასამართლო სხდომაზე საჯაროდ წაკითხვა, ასევე მისი ჩვენების აუდიო- ან ვიდეოჩანაწერის მოსმენა (დემონსტრირება) დასაშვებია, თუ მოწმე გარდაიცვალა, არ იმყოფება საქართველოში, მისი ადგილსამყოფელი უცნობია ან ამოწურულია მისი სასამართლოში წარმოდგენის ყველა გონივრული შესაძლებლობა და ჩვენება მიცემულია ამ კოდექსით დადგენილი წესით. 2. თუ არსებობს დასაბუთებული ვარაუდი, რომ მოწმე აიძულეს, დაემუქრნენ, დააშინეს ან მოისყიდეს და მიცემულ ჩვენებებში არსებითი წინააღმდეგობაა, მხარეს უფლება აქვს, დააყენოს შუამდგომლობა მოწმის ჩვენების საჯაროდ წაკითხვის, ასევე მისი აუდიო- ან ვიდეოჩანაწერის მოსმენის (დემონსტრირების) თაობაზე ამ მუხლის პირველი ნაწილის მოთხოვნის დაუცველად. არ შეიძლება მხოლოდ ეს მტკიცებულება დაედოს საფუძვლად გამამტყუნებელ განაჩენს. 3. მხარის შუამდგომლობის საფუძველზე სასამართლოს გადაწყვეტილებით შესაძლებელია მოწმის დისტანციური დაკითხვა ტექნიკური საშუალებების გამოყენებით იმავე ან სხვა სასამართლოდან ან სხვა ადგილიდან, რაც წინასწარ ეცნობება მხარეებს. 4. თუ არასრულწლოვანი სექსუალური ექსპლუატაციისა და სექსუალური ძალადობის მოწმე ან მსხვერპლია, მისი ან მისი კანონიერი წარმომადგენლის მოთხოვნის შემთხვევაში იგი უნდა დაიკითხოს ამ მუხლის მე-3 ნაწილში მითითებული წესით.
მუხლი 118. მოწმის დაკითხვა საქმის არსებითი განხილვის დროს 1. ბრალდების მოწმის დაკითხვას იწყებს ბრალდების მხარე, აგრძელებს დაცვის მხარე და პირიქით. 2. მოწმე უნდა დაიკითხოს იმ მოწმეთაგან განცალკევებით, რომლებიც ჯერ არ დაკითხულან. ამასთანავე, სასამართლო იღებს ზომებს, რათა ერთ საქმეზე გამოძახებულ მოწმეებს დაკითხვის დამთავრებამდე ერთმანეთთან ურთიერთობა არ ჰქონდეთ. დაკითხვის დასრულების შემდეგ მოსამართლემ უნდა განუმარტოს მოწმეს სასამართლო სხდომაზე დასწრების უფლება. 3. არ დაიკითხება ის მოწმე , რომელიც იმ მომენტში ვერ წარდგება სასამართლოს წინაშე ამ კოდექსის 114- ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ და „დ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული გარემოებების გამო . ასეთ შემთხვევაში საქმის არსებითი განხილვის სხდომაზე ქვეყნდება მისი წინასასამართლო ჩვენება . ეს ჩვენება არ შეიძლება საფუძვლად დაედოს გამამტყუნებელ განაჩენს , თუ იგი არ დასტურდება პირის ბრალეულობის დამადასტურებელი სხვა მტკიცებულებით . საქართველოს 2010 წლის 7 დეკემბრის კანონი №3891 - სსმ I, №67, 09.12.2010 წ., მუხ.418
ამდენად კოფლიქტი არსებოს მოწმის დაცვას, დაცვის უფლებასა და გარემოებების გამოკვლევას შორის. მოწმის დაცვა უპირისპირდება პროცესის ორივე ინტერესს დაცვის უფლებასა და საქმის გარემოებების გამოკვლევას.
მოწმის ცნება, რომელსაც საფრთხე ემუქრება საფრთხე ემუქრება მოწმეს,თუ მის მიერ მოწმის მოვალეობის შესრულების შემთხვევაში მოსალოდნელია ა.მისი ან . ბ. მისი ახლო ნათესავის სიცოცხლის, ჯანმრთელობის ან ქონებისათვის საშისროება; ასეთი საფრთხე თან ახლავს მუდამ ორგანიზებულ დანაშაულებს, თუ მოწმე მათ წინააღმდეგ მისცემს ჩვენებებს.განსაკუთრებით ეს ეხება იმ პირებს, რომლებიც წარსულში ამ კრიმინალური ორგანიზაციის წევრი იყო, აქ ხშირია შურისძიების მცდელობა. ხშირად ასეთ შემთხვევბში საფრთხე ემუქრება კონფიდენტს ან ნდობით აღჭურვილ პირებს.საფრთხე შესაძლებელი ჩვეულებრივ მოწმესაც და დაზარალებულ მოწმესაც შეექმნას მოწმის მოვალეობის შესრულებისათვის მოწმის მიმართ საფრთხე სხვადასხვა კუთხით შეიძლება არსებონდეს მაგ. მოწმის დაცვა გახდეს საჭირო სასამრთლო დარბაზში, დარბაზში მყოფი საზოგადოებისაგან, მოწმე რომელიც ბრალდებულის მამხილებელ ჩვენებას იძლევა ან მოწმის დაცვა სასამრთლოს სხდომის დარბაზს ფარგლებს გარეთ, როდესა მას საფრთხე მის საცხოვრებელ ბინაში ემუქრება, მას ბინაში დაესხმიან თავს ან ჩაუსფრდებიან.ასეთ შემთხვევასი მოწმის ადგილსამყოფელი უცნობი უნდა იყოს, რათა მასზე არ განხორციელდეს თავდასხმა. ამ სემთხვევბსი გამოიყენებნ ასევე პირის იდენტიფიკაციის შეცვლასაც.
საფრთხის წარმოშობის საფუძველია 1. დანაშაულის სახე, მაგ ორგანიზებულ დნაშაულთა საქმეებზე მოწმის ჩვენება 2. 2. მოწმის სახე, რომელ მოწმეზეა საუბარი. ყველა მოწმეს არ ემუქრება საფრთხე. განსაკუთრებით საფრთხე იმ პირებს ემუქრებათ ვინც მზადყოფნას გამოთქვავენ საგამოძიებო ორგანოებთან თანამშრომლობის
მოწმის დაცვის სახეები მოწმის დაცვის ორი სამართლებრივი საშუალება არსებობს ეს არის სისხლის სამრთლის პროცესი, კერძოდ პროცესის 68-ე მუხლითა გათვალისწინებული ღონისძიებებით ასეთი ღონისძიებებია: ა) მიკვლევის საწინააღმდეგო ღონისძიებების გატარება − საჯარო რეესტრში ან სხვა საჯარო ხასიათის ჩანაწერში პროცესის მონაწილის ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი მონაცემების, კერძოდ, სახელის, გვარის, მისამართის, სამუშაო ადგილის, პროფესიის ან სხვა შესაბამისი ინფორმაციის, შეცვლა ან ამოღება; ბ) ვინაობის შეცვლა და მასზე ახალი დოკუმენტების გაცემა − ფსევდონიმის მიჭება, გარეგნობის შეცვლა, ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი საპროცესო და სხვა დოკუმენტების გა საიდუმლოება; გ) უსაფრთხოების ზომების მიღება (პირადი დაცვა, განგაშზე გამოძახება და სხვ.); დ) საცხოვრებელი ადგილის დროებით ან სამუდამოდ შეცვლა; ე) სხვა სახელმწიფოში გაყვანა (რელოკაცია).
რაც ხორციელდება პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვით . ამ ღონისძიებას იყენებს საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო პროცესის მონაწილე პირების მიმართ. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვისა და დაცვის კონკრეტული ღონისძიებების განხორციელების პროცედურებს ერთობლივად განსაზღვრავენ საქართველოს იუსტიციისა და შინაგან საქმეთა მინისტრები.
ჩამოთვლილი ღონისძიებები არის პროცესუალური, ხოლო ამ ღონისძიების პროცედურის განსაზღვრა კი პოლიციური, ანუ შინაგან საქმეთა სამინისტრო ახორციელებს დაცვას
მთელი რიგი საპროცესო ნორმები მოწმის დაცვასაც ემსახურება. მაგ ბრალდებული გაყვანა მოწმის დაკითხვისას სხდომის დარბაზიდან მე 40 მუხლის 1 ნაწილი 1. მოსამართლეს უფლება აქვს, მოწმის დაკითხვის დროს უარი თქვას ბრალდებულის დასწრებაზე, თუ გამოიყენება მოწმის დაცვის ერთ-ერთი სპეციალური ღონისძიება. სასამართლო სხდომის დახურვა 182-ე მუხლის პირველი ნაწილის გ ქვეპუნქტი გ) პროცესის მონაწილის ან/და მისი ოჯახის წევრის (ახლო ნათესავის) პირადი უსაფრთხოების დაცვის მიზნით ან თუ გამოიყენება პროცესის მონაწილის დაცვის ის სპეციალური ღონისძიება, რომელიც მოითხოვს სასამართლო სხდომის დახურვას;
საჯაროობის გამორიცხვა დაცვის უფლებას ნაკლებად ხელყოფს. მოწმის დაკითხვისას მნისვნელოვანია ბრალდებულის კონფრონტაციის უფლება. საჯაროობის გამორიცხვით ბრალდებულს მაინც აქვს საშუალება მოწმის დაკითხვაში დახურულ სასამრთლო სხდომაზე მიიღოს მონაწილეობა.
ნებართვა მოწმემ დაკითხვისას არ მისცეს ინფორმაცია მისი საცხოვრებელი მისამრთის თაობაზე,თუ არსებობს საფრთხე მასზე ზემოქმედების. ზემოქმედება სესაძლებელია სხვადასხვა სახის იყოს. ზემოქმედებათა სახეების გარკვეულ ნაწილს ითვალისწინებს 243-ე მუხლი თუ არსებობს დასაბუთებული ვარაუდი, რომ მოწმე აიძულეს, დაემუქრნენ, დააშინეს ან მოისყიდეს და მიცემულ ჩვენებებში არსებითი წინააღმდეგობაა, მხარეს უფლება აქვს, დააყენოს შუამდგომლობა მოწმის ჩვენების საჯაროდ წაკითხვის, ადგილმდებარეობის დაფრვა, რა თქმა უნდა ბრალდებულის კონფრონტაციის უფლებასთან კოლიზიაში არ არის. ძალიან უმნიშვნელოა საკითხი მოწმის დამაჯერებლობის გადამოწმება, კერძოდ საცხოვრებელ ადგილზე მისვლა და მეზობლების გამოკითხვა
უსაფრთხოების ზომების მიღება (პირადი დაცვა, განგაშზე გამოძახება და სხვ.);
პროცესის მონაწილის ვინაობისა და საქმეში მონაწილეობის გასაჯაროებით მნიშვნელოვანი საფრთხე დაემუქრება მუხლი 68. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების სახე და მის გამოყენებაზე უფლებამოსილი პირი 1. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების სახეა პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვა. 2. პროკურორი უფლებამოსილია, საქართველოს მთავარი პროკურორის ან მისი მოადგილის თანხმობით, გამოიყენოს პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიება და ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართოს პროცესის მონაწილე, ან პირი, რომელიც შეიძლება გახდეს პროცესის მონაწილე, მასთან დაკავშირებული პირი ან/და მისი ახლო ნათესავი, მათი თანხმობით. 3. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური პროგრამით დადგენილი წესით საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული პირების მიმართ იყენებს დაცვის კონკრეტულ ღონისძიებებს. ასეთი ღონისძიებებია: ა) მიკვლევის საწინააღმდეგო ღონისძიებების გატარება − საჯარო რეესტრში ან სხვა საჯარო ხასიათის ჩანაწერში პროცესის მონაწილის ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი მონაცემების, კერძოდ, სახელის, გვარის, მისამართის, სამუშაო ადგილის, პროფესიის ან სხვა შესაბამისი ინფორმაციის, შეცვლა ან ამოღება; ბ) ვინაობის შეცვლა და მასზე ახალი დოკუმენტების გაცემა − ფსევდონიმის მიჭება, გარეგნობის შეცვლა, ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი საპროცესო და სხვა დოკუმენტების გა საიდუმლოება; გ) უსაფრთხოების ზომების მიღება (პირადი დაცვა, განგაშზე გამოძახება და სხვ.); დ) საცხოვრებელი ადგილის დროებით ან სამუდამოდ შეცვლა; ე) სხვა სახელმწიფოში გაყვანა (რელოკაცია). 4. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვისა და დაცვის კონკრეტული ღონისძიებების განხორციელების პროცედურებს ერთობლივად განსაზღვრავენ საქართველოს იუსტიციისა და შინაგან საქმეთა მინისტრები. 5. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების ხარჯებს სახელმწიფო გაიღებს. საქართველოს 2010 წლის 24 სექტემბრის კანონი №3616 - სსმ I, №50, 24.09.2010 წ., მუხ.328 საქართველოს 2011 წლის 28 ოქტომბრის კანონი №5170 - ვებგვერდი, 11.11.2011წ.
მუხლი 69. (ამოღებულია) საქართველოს 2010 წლის 24 სექტემბრის კანონი №3616 - სსმ I, №50, 24.09.2010 წ., მუხ.328 საქართველოს 2011 წლის 28 ოქტომბრის კანონი №5170 - ვებგვერდი, 11.11.2011წ.
მუხლი 70. გადაწყვეტილება დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების შესახებ 1. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილებაში უნდა მიეთითოს: ა) პირი, რომლის მიმართაც გამოიყენება დაცვის სპეციალური ღონისძიება (პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვა); ბ) დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების ვადა. 2. დაცვის სპეციალური ღონისძიება შესაძლებელია გამოყენებულ იქნეს უვადოდ. 3. დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილება არ არის საჯარო. ეს გადაწყვეტილება ეცნობება მხოლოდ დასაცავ პირს. 4. დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების ვადის ამოწურვის შემთხვევაში შესაძლებელია ვადის გაგრძელება, თუ კვლავ არსებობს ამ ღონისძიების გამოყენების საჭიროება. 5. დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების საფუძვლის აღმოფხვრის შემთხვევაში ამ ღონისძიებას აუქმებს მისი გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილების მიმღები პირი, რაც დაუყოვნებლივ ეცნობება დასაცავ პირს. საქართველოს 2010 წლის 24 სექტემბრის კანონი №3616 - სსმ I, №50, 24.09.2010 წ., მუხ.328 საქართველოს 2011 წლის 28 ოქტომბრის კანონი №5170 - ვებგვერდი, 11.11.2011წ.
მუხლი 71. დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილების აღსრულება 1. დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილების აღსრულების თაობაზე 3 დღის ვადაში ეცნობება პროკურორს, რომელმაც გამოიყენა ეს ღონისძიება. 2. დაცვის სპეციალური ღონისძიებისა და მის ფარგლებში გამოყენებული
ლექცია 7777 მოწმის დაკითხაა
ბრალდებულის დაკითხვის უფლების შეზღუდვა
საპროცესო კოდექსი ითვალისწინებს ბრალდებულის დაკითხვის უფლების შეზღუდვის სხვადასხვა შემთხვევბს. ერთ ერთი მათგანი განვიხილეთ მოწმის უფლება უარი თქვას ჩვენების მიცემაზე. ბრალდებული მოკლებულია ასეთ შემთხვევაში დაკითხოს ეს პირი
მეორე ასეთ შემთხვევას წარმოადგენს
მოწმის დაცვის სპეციალური ღონისძიებების ქვეშ მყოფი მოწმე.
ბრალდებულის უფლება დაკითხოს მოწმე შეზღუდულია იმ მოწმეთა წრით რომელთა მიმართაც ხორციელდება დაცვის
სპეციალური ღონისძიებებები ისევე როგორც ყველა მოქალაქეს მოწმესაც გააჩნია კონსტიტუციით გარანტირებული სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის დაცვის უფლება, კერძო ავტონომიის უფლება. (კონსტიტუციის მე-15. მე16 მუხლები) ამიტომაც სახელმწიფოს ვალდებულებაა დაიცვას თავისი მოქალაქეების მითითებული უფლებები, მის მიერ მოწმის მოვალეობის განხორციელებეისას. მოწმე არ შეიძლება განხილულ იქნეს პროცესი მხოლოდ ობიექტად.მოწმის დაცვა ამიტომ უნდა იქნეს განხილული კონსტიტუციური და სამართლებრივი სახლემწიფოებრივი თვალთახედვით. ეს კონსტიტუციურსამრთლებრივი დაცვა მოწმის წარმოადგენს ერთის მხრივ საფრთხის თავიდან აცილებას. მაგ პოლიციელთა მეშვეობით პირის დაცვა. პირს მუდამ თან ახლავს გადაადგილებისას პოლიციის თანმშრომელი ან თანამშრომლები, თანმხლები დაცვა. ან მაგ მოწმის ახალი იდენტიფიკაციის შექმნა. ამ ღონისძიებებით მოწმის დაცვა ხდება სასამრთლო დარბაზს გარეთ, სასამრთლოს სხდომის გარეთ.
მუხლი 67. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების საფუძვლები
პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიება შეიძლება გამოყენებულ იქნეს, თუ:
ა) განიხილება საქმე ისეთი ქმედების ჩადენის ფაქტზე, რომლის საჯარო განხილვაც თავისი ბუნებით არსებით ზიანს მიაყენებს პროცესის მონაწილის პირად ცხოვრებას;
ბ) პროცესის მონაწილის ვინაობისა და საქმეში მონაწილეობის გასაჯაროებით მნიშვნელოვანი საფრთხე დაემუქრება მის ან მისი ახლო ნათესავის სიცოცხლეს, ჯანმრთელობას ან ქონებას;
გ) პროცესის მონაწილე დამოკიდებულია ბრალდებულზე;
დ) (ამოღებულია – 28.1.2011, №5170)
პროცესიდან გამომდინარე შესაძლებელია მოწმეთა შემდეგი სახეები გამოვყოთ, რომლებიც დაცვის სპეციალურ ღონისძიებებს საჭიროებენ
1.მოწმეები, რომელთაც საფრთხე ემუქრებათ. კერძოდ მოწმეები, რომელთაც მნიშვნელოვანი საფრთხე დაემუქრება ან მის ან მისი ახლო ნათესავის სიცოცხლეს, ჯანმრთელობას ან ქონებას. საფრთხე შესაძლებელია მოდიოდეს თვით ბრალდებულისაგან, მისი თანამონაწილისაგან მაგ. ორგანიზებულ დანაშაულთა შემთხვევბში და
მეორე ჯგუფი, რომლებსაც საქმის არსებითი განხილვისას ჩვენების მიცემის დროს, სადაც დაკითხვას ასევე ესწრება ბრალდებული და მისი დამცველი მოწმეს ემუქრებს ფსიქიკური გავლენა, მაგ არასრუწლოვანი დაზრალებული, ან მცირეწლოვანი დაზრალებულის შემთხვევაში პროცესის მონაწილე დამოკიდებულია ბრალდებულზე განიხილება საქმე ისეთი ქმედების ჩადენის ფაქტზე, რომლის საჯარო განხილვაც თავისი ბუნებით არსებით ზიანს მიაყენებს პროცესის მონაწილის პირად ცხოვრებას
მოწმის დაცვის მიზანი
მიზანი გამომდინარეობს 57-ე მუხლიდან, მიზანს წარმოადგენს მოწმისათვის იმ საფრთხის თავიდან აცილება რაც ემუქრება მოწმის სამრთლებრივი სიკეთეს ეს არის მისი სიცოცხლე ჯანმრთელობა ქონება, ასევე ახლო ნათესავები, იმის გამო რომ მოწმე თავის მოვალეობას ასრულებას და ჩვენებას იძლევა, მოწმის დაცვა სწორედ იმას ემსახურება, რომ მოწმეს არ ეშინოდეს მისი მოვალეობის შესრულებისას მოსალოდნელი საფრთხეების. დაცვის სპეციალური ღონისძიება ასევე მიმართულია მოწმის ჩვენების მისაღებად. ვინაიდან სხვა შემხვევაში მოწმე ჩვენებას არ მისცემს ან არასწორ ჩვენებას მისცემს, ამიტომ მოწმის დაცვის ინსტიტუტს მტკიცებულების უზრუნველყოფის ფუნქციაც გააჩნია.
მოწმის დაცვისას მთავარი და მნიშვნელოვანი არის მოწმის სრულყოფილი დაცვა პროცესის წინ პროცესის მიმდინარეობისას და პროცესი შემდეგ. ასევე მისი ოჯახის წევრების
დაცვის განხორციელების ღონისძიებები გათვალისწინებულია 65-ე მუხლში 68-ე მუხლიდან გამომდინარე დაცვის ერთ ერთი საშუალებაა მოწმის იდენტიფიკაციის დაცვა, რაც იმაში გამოიხატება, რომ ა) მიკვლევის საწინააღმდეგო ღონისძიებების გატარება − საჯარო რეესტრში ან სხვა საჯარო ხასიათის ჩანაწერში პროცესის მონაწილის ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი მონაცემების, კერძოდ, სახელის, გვარის, მისამართის, სამუშაო ადგილის, პროფესიის ან სხვა შესაბამისი ინფორმაციის, შეცვლა ან ამოღება;
ბ) ვინაობის შეცვლა და მასზე ახალი დოკუმენტების გაცემა − ფსევდონიმის მინიჭება, გარეგნობის შეცვლა, ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი საპროცესო და სხვა დოკუმენტების გა საიდუმლოება;
უსაფრთხოება მოწმის გ) უსაფრთხოების ზომების მიღება (პირადი დაცვა, განგაშზე გამოძახება და სხვ.);
საცხოვრებელი ადგილი საცხოვრებელი ადგილის დროებით ან სამუდამოდ შეცვლა
ევროსაბჭოს მინისტრთა კომიტეტი 1997 წლის და 2005 წლის რეკომენდაციები მოწმის დაშინებისა და ბრალდებულის უფლებების შესახებ. (recommendation No 97 13 of Ministers State concerning Intimidation of Witnesses and the right of the defence ამ დოკუმნეტსი საუბრაია როგორ უნდა მოხდეს მოწმის დაშინების თავიდან აცილება დაცვის სპეციალური ღონისზიებებით. 30 რჩევას შეიცავს. განსაკუთრებით გამოყოფენ მოწმის ანონიმურობას, რომელის სისცოცხლესა და ჯანმრთელობასაც საფრთხე ემუქრება რეკომენგაცია ურჩევს ხელშემკვრელ მხარეს დაცვის სპეციალური ღონისძიების გადაწყვეტისას მხედველობაში იქნეს მიღებული შემდეგი გარემოებები
ა.გამოძიების პროცესში პირის როლი , ვინ არის ეს პირი, მოწმე, დაზარალებული, თანამონაწილე ბ.მისი მნიშვნელობა გ . საფრთხის სერიოზულობა. რამდენად სერიოზულია საფრთხე მოწმის მიმართ
ვიდრე გადაწყვეტილება იქნება მიღებული მოწმის ჩვენებასა და მის მიმართ დაცვის სპეციალური ღონისძიებების გამოყენებაზე, მნიშვნელოვანია, რომ
1’ დადგინდეს და შეფასდეს საჭიროა თუ არა დანაშაულის დასადგენად მოწმის ეს ჩვენება, ხომ არ არსებობს საკმარისი სხვა მტკიცებულებები ქმედების დასადგენად. 2. პროპორციულობა დაცვის ღონისძიებასა დ მოწმის მიმართ არსებულ საფრთხეს შორის
მუხლი 68. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების სახე და მის გამოყენებაზე უფლებამოსილი პირი 1. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების სახეა პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვა. 2. პროკურორი უფლებამოსილია, საქართველოს მთავარი პროკურორის ან მისი მოადგილის თანხმობით, გამოიყენოს პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიება და ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართოს პროცესის მონაწილე, ან პირი, რომელიც შეიძლება გახდეს პროცესის მონაწილე, მასთან დაკავშირებული პირი ან/და მისი ახლო ნათესავი, მათი თანხმობით. 3. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური პროგრამით დადგენილი წესით საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული პირების მიმართ იყენებს დაცვის კონკრეტულ ღონისძიებებს. ასეთი ღონისძიებებია:
ა) მიკვლევის საწინააღმდეგო ღონისძიებების გატარება − საჯარო რეესტრში ან სხვა საჯარო ხასიათის ჩანაწერში პროცესის მონაწილის ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი მონაცემების, კერძოდ, სახელის, გვარის, მისამართის, სამუშაო ადგილის, პროფესიის ან სხვა შესაბამისი ინფორმაციის, შეცვლა ან ამოღება;
ბ) ვინაობის შეცვლა და მასზე ახალი დოკუმენტების გაცემა − ფსევდონიმის მიჭება, გარეგნობის შეცვლა, ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი საპროცესო და სხვა დოკუმენტების გა საიდუმლოება; გ) უსაფრთხოების ზომების მიღება (პირადი დაცვა, განგაშზე გამოძახება და სხვ.); დ) საცხოვრებელი ადგილის დროებით ან სამუდამოდ შეცვლა; ე) სხვა სახელმწიფოში გაყვანა (რელოკაცია). 4. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვისა და დაცვის კონკრეტული ღონისძიებების განხორციელების პროცედურებს ერთობლივად განსაზღვრავენ საქართველოს იუსტიციისა და შინაგან საქმეთა მინისტრები. 5. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების ხარჯებს სახელმწიფო გაიღებს.
მოწმის დაცვის ინსტიტუტის კომფლიქტი პროცესის ინტერესებთან მხედველობიდან არ უნდა გამოგვრჩეს, რომ მოწმის დაცვის სპეციალური ინსტიტუტი გავლენას ახდენს მოწმის, როგორც მტკიცებულების საქმის არსებითი განხილვისას გამოყენებაზე, იგი კოლიზიაში მოდის პროცესის სხვა გარანტიებთან და პრინციპებთან
1. მხრაეთა მიერ მტკიცებულებების უშუალოდ გამოკვლევის პრინციპი საპროცესო კოდექსის
მუხლი 14. მტკიცებულებათა უშუალოდ და ზეპირად გამოკვლევა 1. სასამართლოს (ნაფიც მსაჯულებს) არ უნდა წარედგინოს მტკიცებულება, თუ მხარეებს მისი უშუალოდ და ზეპირად გამოკვლევის თანაბარი შესაძლებლობა არ ჰქონიათ, გარდა ამ კოდექსით გათვალისწინებული გამონაკლისებისა. 2. მხარეს უფლება აქვს, სასამართლოში მოითხოვოს მოწმის უშუალოდ დაკითხვა და წარადგინოს საკუთარი მტკიცებულება.
სსსკ-ის 259-ე მუხლის
3. სასამართლოს განაჩენი დასაბუთებულია, თუ ის ემყარება სასამართლო განხილვის დროს გამოკვლეულ, ეჭვის გამომრიცხავ მტკიცებულებათა ერთობლიობას. განაჩენში ჩამოყალიბებული ყველა დასკვნა და გადაწყვეტილება დასაბუთებული უნდა იყოს.
რატომ არის ასე მნიშვნელოვანი მოწმის დაკითხვა სასამრთლო პროცესზე ?
ვინაიდან სწორედ მხარეთა მიერ მოწმის უშუალოდ დაკითხვისას უნდა შეიქმნას წარმოდგენა მოწმეზე და მის მიერ მიცემულ ჩვენებაზე, ვინაიდან საბოლოოდ მტკიცებულებათა შეფასებას აკეთებს და გადაწყვეტილებას იღებს მოსამართლე. პრობლემას წარმოადგენს როდესაც მოწმის დაკითხვა საერთოდ ვერ ხერხდება საქმის არსებითი განხილვისას და ხშირად მტკიცებულების სუროგატის გამოყენება ხდება. მტკიცებულების სუროგატი თავისთავად აღებული ზღუდავს სიმართლის დადგენას . ეს კი თავისთავად ზღუდავს სამართლიან სასამრთლო პროცესს. სამართლიანი განაჩენის დადგენა, მხოლოდ სამართლიან სასამართლო პროცესზე დაიშვება. აღნიშნულს უპირისპირდება მოწმე,
ა. რომელსაც ან ბ.რომლის ნათესავებსაც სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის საფრთხე ემუქრებათ. ან გ. მათი ფსიქიკიდან გამომდინარე გარკვეულ გავლენას ახდენს განხორციელებული დანაშაულებრივი ქმედება ან თვით ბრალდებული.
აქედან გამომდინარე ეს მოწმეები,რომელებიც დაცვას საჭიროებენ, რომც დაიკითხონ სასამართლო პროცესზე მითითებულ ფაქტორთა გამო სიმართლეს არ იტყვიან, ვინაიდან ან ა.ეშინიათ ან ბ. რცხვენიათ, გ. ან მიკერძოოებულები არიან ბრალდებულზე დამოკიდებულების გამო.
აქედანგამომდინარე შესაძლებელია დასკვნა გავაკეთოთ, რომ მოწმის დაცვის სპეციალური ღონისძიება სწორედ სიმართლის დადგენისაკენ და სწორი ჩვენებისაკენ არის მიმართული.
2, ბრალდებულის დაცვის ინტერესებთან
მოწმის მიმართ დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენება ნიშნავს დაცვის უფლების შეზღუდვას ბრალდებულის აქტიური როლი პროცესში გულისხმობს ასევე მის მიერ ან მისი ადვოკატის მიერ მოწმის დაკითხვას მის კონფრონტაციის უფლებას მოწმეზე. ევროპული კონვენციის მე - 6 მუხლის მე 3 ნაწილის d ქვეპუნქტიდან გამომდინარე პროცესის რომელიმე სტადიაზე ბრალდებულს უფლება უნდა მიეცეს დაკითხოს მოწმე, ამას მოითხოვს ეფექტური დაცვა. საქართველოს საპროცესო კოდექსი იცნობს 114-ე მუხლის შესაბამისად მოწმის დაკითხვას დაცვის სპეციალური ღონისძიებების გამოყენების შემთხვევაში გამოძიების პროცესში ეს ჩვენება კი 243-ე მუხლიდან გამომდინარე დასაშვებია გამოქვეყნდეს საქმის არსებით განხილვაზე და მიღებულ იქნეს მტკიცებულებად.
1
მუხლი 243. მოწმის დეპონირებული ჩვენების გამოკვლევა და მისი დისტანციური დაკითხვა 1. გამოძიების დროს მოწმის დეპონირებული ჩვენების სასამართლო სხდომაზე საჯაროდ წაკითხვა, ასევე მისი ჩვენების აუდიო- ან ვიდეოჩანაწერის მოსმენა (დემონსტრირება) დასაშვებია, თუ მოწმე გარდაიცვალა, არ იმყოფება საქართველოში, მისი ადგილსამყოფელი უცნობია ან ამოწურულია მისი სასამართლოში წარმოდგენის ყველა გონივრული შესაძლებლობა და ჩვენება მიცემულია ამ კოდექსით დადგენილი წესით. 2. თუ არსებობს დასაბუთებული ვარაუდი, რომ მოწმე აიძულეს, დაემუქრნენ, დააშინეს ან მოისყიდეს და მიცემულ ჩვენებებში არსებითი წინააღმდეგობაა, მხარეს უფლება აქვს, დააყენოს შუამდგომლობა მოწმის ჩვენების საჯაროდ წაკითხვის, ასევე მისი აუდიო- ან ვიდეოჩანაწერის მოსმენის (დემონსტრირების) თაობაზე ამ მუხლის პირველი ნაწილის მოთხოვნის დაუცველად. არ შეიძლება მხოლოდ ეს მტკიცებულება დაედოს საფუძვლად გამამტყუნებელ განაჩენს. 3. მხარის შუამდგომლობის საფუძველზე სასამართლოს გადაწყვეტილებით შესაძლებელია მოწმის დისტანციური დაკითხვა ტექნიკური საშუალებების გამოყენებით იმავე ან სხვა სასამართლოდან ან სხვა ადგილიდან, რაც წინასწარ ეცნობება მხარეებს. 4. თუ არასრულწლოვანი სექსუალური ექსპლუატაციისა და სექსუალური ძალადობის მოწმე ან მსხვერპლია, მისი ან მისი კანონიერი წარმომადგენლის მოთხოვნის შემთხვევაში იგი უნდა დაიკითხოს ამ მუხლის მე-3 ნაწილში მითითებული წესით.
მუხლი 118. მოწმის დაკითხვა საქმის არსებითი განხილვის დროს 1. ბრალდების მოწმის დაკითხვას იწყებს ბრალდების მხარე, აგრძელებს დაცვის მხარე და პირიქით. 2. მოწმე უნდა დაიკითხოს იმ მოწმეთაგან განცალკევებით, რომლებიც ჯერ არ დაკითხულან. ამასთანავე, სასამართლო იღებს ზომებს, რათა ერთ საქმეზე გამოძახებულ მოწმეებს დაკითხვის დამთავრებამდე ერთმანეთთან ურთიერთობა არ ჰქონდეთ. დაკითხვის დასრულების შემდეგ მოსამართლემ უნდა განუმარტოს მოწმეს სასამართლო სხდომაზე დასწრების უფლება. 3. არ დაიკითხება ის მოწმე , რომელიც იმ მომენტში ვერ წარდგება სასამართლოს წინაშე ამ კოდექსის 114- ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ და „დ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული გარემოებების გამო . ასეთ შემთხვევაში საქმის არსებითი განხილვის სხდომაზე ქვეყნდება მისი წინასასამართლო ჩვენება . ეს ჩვენება არ შეიძლება საფუძვლად დაედოს გამამტყუნებელ განაჩენს , თუ იგი არ დასტურდება პირის ბრალეულობის დამადასტურებელი სხვა მტკიცებულებით . საქართველოს 2010 წლის 7 დეკემბრის კანონი №3891 - სსმ I, №67, 09.12.2010 წ., მუხ.418
ამდენად კოფლიქტი არსებოს მოწმის დაცვას, დაცვის უფლებასა და გარემოებების გამოკვლევას შორის. მოწმის დაცვა უპირისპირდება პროცესის ორივე ინტერესს დაცვის უფლებასა და საქმის გარემოებების გამოკვლევას.
მოწმის ცნება, რომელსაც საფრთხე ემუქრება საფრთხე ემუქრება მოწმეს,თუ მის მიერ მოწმის მოვალეობის შესრულების შემთხვევაში მოსალოდნელია ა.მისი ან . ბ. მისი ახლო ნათესავის სიცოცხლის, ჯანმრთელობის ან ქონებისათვის საშისროება; ასეთი საფრთხე თან ახლავს მუდამ ორგანიზებულ დანაშაულებს, თუ მოწმე მათ წინააღმდეგ მისცემს ჩვენებებს.განსაკუთრებით ეს ეხება იმ პირებს, რომლებიც წარსულში ამ კრიმინალური ორგანიზაციის წევრი იყო, აქ ხშირია შურისძიების მცდელობა. ხშირად ასეთ შემთხვევბში საფრთხე ემუქრება კონფიდენტს ან ნდობით აღჭურვილ პირებს.საფრთხე შესაძლებელი ჩვეულებრივ მოწმესაც და დაზარალებულ მოწმესაც შეექმნას მოწმის მოვალეობის შესრულებისათვის მოწმის მიმართ საფრთხე სხვადასხვა კუთხით შეიძლება არსებონდეს მაგ. მოწმის დაცვა გახდეს საჭირო სასამრთლო დარბაზში, დარბაზში მყოფი საზოგადოებისაგან, მოწმე რომელიც ბრალდებულის მამხილებელ ჩვენებას იძლევა ან მოწმის დაცვა სასამრთლოს სხდომის დარბაზს ფარგლებს გარეთ, როდესა მას საფრთხე მის საცხოვრებელ ბინაში ემუქრება, მას ბინაში დაესხმიან თავს ან ჩაუსფრდებიან.ასეთ შემთხვევასი მოწმის ადგილსამყოფელი უცნობი უნდა იყოს, რათა მასზე არ განხორციელდეს თავდასხმა. ამ სემთხვევბსი გამოიყენებნ ასევე პირის იდენტიფიკაციის შეცვლასაც.
საფრთხის წარმოშობის საფუძველია 1. დანაშაულის სახე, მაგ ორგანიზებულ დნაშაულთა საქმეებზე მოწმის ჩვენება 2. 2. მოწმის სახე, რომელ მოწმეზეა საუბარი. ყველა მოწმეს არ ემუქრება საფრთხე. განსაკუთრებით საფრთხე იმ პირებს ემუქრებათ ვინც მზადყოფნას გამოთქვავენ საგამოძიებო ორგანოებთან თანამშრომლობის
მოწმის დაცვის სახეები მოწმის დაცვის ორი სამართლებრივი საშუალება არსებობს ეს არის სისხლის სამრთლის პროცესი, კერძოდ პროცესის 68-ე მუხლითა გათვალისწინებული ღონისძიებებით ასეთი ღონისძიებებია: ა) მიკვლევის საწინააღმდეგო ღონისძიებების გატარება − საჯარო რეესტრში ან სხვა საჯარო ხასიათის ჩანაწერში პროცესის მონაწილის ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი მონაცემების, კერძოდ, სახელის, გვარის, მისამართის, სამუშაო ადგილის, პროფესიის ან სხვა შესაბამისი ინფორმაციის, შეცვლა ან ამოღება; ბ) ვინაობის შეცვლა და მასზე ახალი დოკუმენტების გაცემა − ფსევდონიმის მიჭება, გარეგნობის შეცვლა, ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი საპროცესო და სხვა დოკუმენტების გა საიდუმლოება; გ) უსაფრთხოების ზომების მიღება (პირადი დაცვა, განგაშზე გამოძახება და სხვ.); დ) საცხოვრებელი ადგილის დროებით ან სამუდამოდ შეცვლა; ე) სხვა სახელმწიფოში გაყვანა (რელოკაცია).
რაც ხორციელდება პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვით . ამ ღონისძიებას იყენებს საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო პროცესის მონაწილე პირების მიმართ. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვისა და დაცვის კონკრეტული ღონისძიებების განხორციელების პროცედურებს ერთობლივად განსაზღვრავენ საქართველოს იუსტიციისა და შინაგან საქმეთა მინისტრები.
ჩამოთვლილი ღონისძიებები არის პროცესუალური, ხოლო ამ ღონისძიების პროცედურის განსაზღვრა კი პოლიციური, ანუ შინაგან საქმეთა სამინისტრო ახორციელებს დაცვას
მთელი რიგი საპროცესო ნორმები მოწმის დაცვასაც ემსახურება. მაგ ბრალდებული გაყვანა მოწმის დაკითხვისას სხდომის დარბაზიდან მე 40 მუხლის 1 ნაწილი 1. მოსამართლეს უფლება აქვს, მოწმის დაკითხვის დროს უარი თქვას ბრალდებულის დასწრებაზე, თუ გამოიყენება მოწმის დაცვის ერთ-ერთი სპეციალური ღონისძიება. სასამართლო სხდომის დახურვა 182-ე მუხლის პირველი ნაწილის გ ქვეპუნქტი გ) პროცესის მონაწილის ან/და მისი ოჯახის წევრის (ახლო ნათესავის) პირადი უსაფრთხოების დაცვის მიზნით ან თუ გამოიყენება პროცესის მონაწილის დაცვის ის სპეციალური ღონისძიება, რომელიც მოითხოვს სასამართლო სხდომის დახურვას;
საჯაროობის გამორიცხვა დაცვის უფლებას ნაკლებად ხელყოფს. მოწმის დაკითხვისას მნისვნელოვანია ბრალდებულის კონფრონტაციის უფლება. საჯაროობის გამორიცხვით ბრალდებულს მაინც აქვს საშუალება მოწმის დაკითხვაში დახურულ სასამრთლო სხდომაზე მიიღოს მონაწილეობა.
ნებართვა მოწმემ დაკითხვისას არ მისცეს ინფორმაცია მისი საცხოვრებელი მისამრთის თაობაზე,თუ არსებობს საფრთხე მასზე ზემოქმედების. ზემოქმედება სესაძლებელია სხვადასხვა სახის იყოს. ზემოქმედებათა სახეების გარკვეულ ნაწილს ითვალისწინებს 243-ე მუხლი თუ არსებობს დასაბუთებული ვარაუდი, რომ მოწმე აიძულეს, დაემუქრნენ, დააშინეს ან მოისყიდეს და მიცემულ ჩვენებებში არსებითი წინააღმდეგობაა, მხარეს უფლება აქვს, დააყენოს შუამდგომლობა მოწმის ჩვენების საჯაროდ წაკითხვის, ადგილმდებარეობის დაფრვა, რა თქმა უნდა ბრალდებულის კონფრონტაციის უფლებასთან კოლიზიაში არ არის. ძალიან უმნიშვნელოა საკითხი მოწმის დამაჯერებლობის გადამოწმება, კერძოდ საცხოვრებელ ადგილზე მისვლა და მეზობლების გამოკითხვა
უსაფრთხოების ზომების მიღება (პირადი დაცვა, განგაშზე გამოძახება და სხვ.);
პროცესის მონაწილის ვინაობისა და საქმეში მონაწილეობის გასაჯაროებით მნიშვნელოვანი საფრთხე დაემუქრება მუხლი 68. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების სახე და მის გამოყენებაზე უფლებამოსილი პირი 1. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების სახეა პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვა. 2. პროკურორი უფლებამოსილია, საქართველოს მთავარი პროკურორის ან მისი მოადგილის თანხმობით, გამოიყენოს პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიება და ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართოს პროცესის მონაწილე, ან პირი, რომელიც შეიძლება გახდეს პროცესის მონაწილე, მასთან დაკავშირებული პირი ან/და მისი ახლო ნათესავი, მათი თანხმობით. 3. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური პროგრამით დადგენილი წესით საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული პირების მიმართ იყენებს დაცვის კონკრეტულ ღონისძიებებს. ასეთი ღონისძიებებია: ა) მიკვლევის საწინააღმდეგო ღონისძიებების გატარება − საჯარო რეესტრში ან სხვა საჯარო ხასიათის ჩანაწერში პროცესის მონაწილის ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი მონაცემების, კერძოდ, სახელის, გვარის, მისამართის, სამუშაო ადგილის, პროფესიის ან სხვა შესაბამისი ინფორმაციის, შეცვლა ან ამოღება; ბ) ვინაობის შეცვლა და მასზე ახალი დოკუმენტების გაცემა − ფსევდონიმის მიჭება, გარეგნობის შეცვლა, ამოცნობისა და იდენტიფიცირების შესაძლებლობის შემცველი საპროცესო და სხვა დოკუმენტების გა საიდუმლოება; გ) უსაფრთხოების ზომების მიღება (პირადი დაცვა, განგაშზე გამოძახება და სხვ.); დ) საცხოვრებელი ადგილის დროებით ან სამუდამოდ შეცვლა; ე) სხვა სახელმწიფოში გაყვანა (რელოკაცია). 4. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვისა და დაცვის კონკრეტული ღონისძიებების განხორციელების პროცედურებს ერთობლივად განსაზღვრავენ საქართველოს იუსტიციისა და შინაგან საქმეთა მინისტრები. 5. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების ხარჯებს სახელმწიფო გაიღებს. საქართველოს 2010 წლის 24 სექტემბრის კანონი №3616 - სსმ I, №50, 24.09.2010 წ., მუხ.328 საქართველოს 2011 წლის 28 ოქტომბრის კანონი №5170 - ვებგვერდი, 11.11.2011წ.
მუხლი 69. (ამოღებულია) საქართველოს 2010 წლის 24 სექტემბრის კანონი №3616 - სსმ I, №50, 24.09.2010 წ., მუხ.328 საქართველოს 2011 წლის 28 ოქტომბრის კანონი №5170 - ვებგვერდი, 11.11.2011წ.
მუხლი 70. გადაწყვეტილება დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების შესახებ 1. პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილებაში უნდა მიეთითოს: ა) პირი, რომლის მიმართაც გამოიყენება დაცვის სპეციალური ღონისძიება (პროცესის მონაწილის დაცვის სპეციალურ პროგრამაში ჩართვა); ბ) დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების ვადა. 2. დაცვის სპეციალური ღონისძიება შესაძლებელია გამოყენებულ იქნეს უვადოდ. 3. დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილება არ არის საჯარო. ეს გადაწყვეტილება ეცნობება მხოლოდ დასაცავ პირს. 4. დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების ვადის ამოწურვის შემთხვევაში შესაძლებელია ვადის გაგრძელება, თუ კვლავ არსებობს ამ ღონისძიების გამოყენების საჭიროება. 5. დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების საფუძვლის აღმოფხვრის შემთხვევაში ამ ღონისძიებას აუქმებს მისი გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილების მიმღები პირი, რაც დაუყოვნებლივ ეცნობება დასაცავ პირს. საქართველოს 2010 წლის 24 სექტემბრის კანონი №3616 - სსმ I, №50, 24.09.2010 წ., მუხ.328 საქართველოს 2011 წლის 28 ოქტომბრის კანონი №5170 - ვებგვერდი, 11.11.2011წ.
მუხლი 71. დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილების აღსრულება 1. დაცვის სპეციალური ღონისძიების გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილების აღსრულების თაობაზე 3 დღის ვადაში ეცნობება პროკურორს, რომელმაც გამოიყენა ეს ღონისძიება. 2. დაცვის სპეციალური ღონისძიებისა და მის ფარგლებში გამოყენებული
პროხესია სხვა მონაწილეები
საქართველოს საპროცესო კოდექსი ითვალისწინებს ერთიდაიმავე საქმეში პროცესის სხვა სუბიექტების მოწმის სახით მონაწილეობას.
მოწმის სტატუსით სარგებლობენ და ეს სტატუსი ენიჭებათ: გამომძიებელს, პროკურორს, ბრალდებულს დაზარალებულს ექსპერტს და თარჯიმანს.
ამ მუხლში არ გვაქ მოცემული ადვოკატი და მოსამართლე თუმცა ისინიც სარგებლობენ ამ უფლებით.
გამონაკლისი არის დაზარალებული, მას შეუძლია საქმეში იყოს როგორც დაზარალებული ასევე მოწმე.
.
ზუსი 1
თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას 2011 წლის 20 სარჩელით მიმართა თბილისში მცხოვრებმა ა-მ ბათუმში მცხოვრები ბ-ს წინააღმდეგ და მოითხოვა რეგისტრირებულ ქორწინებაში შეძენის ქონების, ქ. ბათუმში მდებარე სახლის ¼ ნაწილის მესაკუთრედ ცნობა. ა-ს ყავდა არასრულწლოვანი შვილები, რომლებიც მასთან თბილისში ცხოვრობდნენ. ა სარჩელში მიუთითებდა რომ ვერ შეძლებდა მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით ბათუმის საქალაქო სასამართლოში სარჩელის განხილვაში მონაწილეობის მიღება.მოსამართლემ საპატიოდ მიიჩნია მოსარჩელის არგუმენტი და განჩინებით ა-ს სარჩელი მიიღო წარმოებაში. სასამართლოს მოსამზადებელ სხდომაზე გამოცხადებულმა ბ-მ განმარტა რომ იგი ბათუმში ცხოვრობს და მოითხოვა საქმის ბათუმის საქალაქო სასამართლოში განსჯადობის წესის დაცვით გადაგზავნა, რაზეც თბილისის საქალაქო სასამართლომ განჩინებით უარი უთხრა,ბ-მ აღნიშნულ განჩინებაზე შეიტანა კერძო საჩივარი თბილისის სააპელაციო სასამართლოში.
შეაფასეთ მხარეთა და სასამართლოს მიერ შესრულებული თითოეული საპროცესო მოქმედება.
მოსარჩელე- ა
მოპასუხე- ბ
დავის საგანი- რეგისტრირებულ ქორწინებაში შეძენილი ქონების, ქ. ბათუმში მდებარე სახლის ¼ ნაწილის მესაკუთრედ ცნობა.
თავიდან რომ განვიხილოთ, მოსარჩელემ სწორად მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს,რადგან სსსკ-ის მე-19 მუხლით, თუ მოსარჩელესთან ცხოვრობენ არასრულწლოვანი შვილები, რაც აძნელებს მის გამოცხადებას სასამართლოში მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით, საქმე შეიძლება მოსარჩელის თხოვნით გაირჩეს სასამართლოში მისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით. შესაბამისად ისიც, რომ სასამართლომ ეს თხოვნა საპატიოდ მიიჩნია და დააკმაყოფილა არის მართებული.
რაც შეეხება სასამართლოს მოსამზადებელ სხდომაზე მოსარჩელის მოთხოვნას ,რომ ბათუმში გადაეგზავნათ საქმე და თბილისის საქალაქო სასამართლომ არ დააკმაყოფილა არის მართებული, რადგან მოსარჩელეს აქვს საპატიო მიზეზი,რაზეც მე-19 მუხლიც მიუთითებს.
ბ-ს ქმედებას,როცა მან თბილისის საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილება გაასაჩივრა თბილისის სააპელაციო სასამართლოში არის არამართებული,რადგან არ საჩივრდება, 23 მუხლის მესამე ნაწილის მიხედვით.
კაზუსი 2
თბილისის საქალაქო სასამართლოში განიხილებოდა ა-ს სარჩელი მოპასუხე ბ-ს წინააღმდეგ სამკვიდროს გაყოფასთან დაკავშირებით. მოპასუხის ინტერესების დამცველმა ადვოკატმა გ-მ მოითხოვა მისი მარწმუნებლისათვის თარჯიმნის დანიშვნა იმ მიზეზით, რომ „ბ“ იყო უკრაინის მოქალაქე, თბილისში დაბადებული და გაზრდილი, რომელსაც ქართული კარგად ესმოდა, თუმცა უჭირდა ქართულად საუბარი. სასამართლომ არ დააკმაყოფილა მოპასუხე ბ-ს ადვოკატის შუამდგომლობა უსაფუძვლობის გამო. განაწყენებულმა ბ-ს ადვოკატმა გ-მ ახალი შუამდგომლობით მიმართა სასამართლოს, რომ საქმე უწყებრივად არ ექვემდებარებოდა სასამართლოს, ვინაიდან სამკვიდროს გაყოფა და მემკვიდრეებზე სამკვიდრო მოწმობის გაცემა ნოტარიუსის გადასაწყვეტი იყო, აგრეთვე, ვინაიდან მოპასუხე უცხო ქვეყნის მოქალაქე იყო, ქონებრივი დავა უნდა განეხილა არბიტრაჟს და არა საქართველოს საერთო სასამართლოს. მოსამართლემ არც ეს შუამდგომლობა არ დააკმაყოფილა უსაფუძვლობის გამო და დაიწყო საქმის
შეაფასეთ სასამართლოს მიერ შესრულებული თითოეული საპროცესო მოქმედება. პასუხი დაასაბუთეთ.
ადვოკატის მოთხოვნა თარჯიმნის დანიშვნის თაობაზე, რომელიც მოსამართლემ არ დააკმაყოფილა არის არასწორი რადგან მოსამართლეს ეს მოთხოვნა უნდა დაედასტურებინა 9 მუხ 4 ნაწ სადაც აღნიშნულია,რომ „სახელმწიფო ენის არმცოდნე პირს მიეჩინება თარჯიმანი.“
მხარის მოთხოვნა იმაზე რომ ნოტარიუსისთვის უნდა გადაეცათ არის არასწორი რადგანაც, სამკვიდროს გაყოფასთან და მემკვიდრეობის საკითხებს იხილავს საერთო სასამართლო, 11 მუხლის 1 ნაწ.
მხარის მოთხოვნა იმაზე რომ საქმე არბიტრაჟისთვის გადაეცათ და სასამართლომ არ დაადასტურა მოთხოვნა საქმის არბიტრაჟისთვის გადაცემაზე სწორად გააკეთა, რადგან დაუდასტურებდა იმ შემთხვევაში თუ დავაზე მხარეები შეთანხმდებოდნენ რომ არბიტრაჟისთვის გადაეცათ ეს გამომდინარეობს 12 მუხ -დან სადაც წერია, რომ „პირთა თანასწორობაზე დამყარებული კერძო ხასიათის ქონებრივი დავა, რომლის მოწესრიგებაც მხარეებს შეუძლიათ ერთმანეთს შორის, მხარეთა შეთანხმებით, შეიძლება განსახილველად გადაეცეს არბიტრაჟს.“
რაც შეეხება მოსამართლის მიერ სხდომის დახურვას, არ იყო სწორი,რადგან 9-მუხ 1 ნაწ „სასამართლოში ყველა საქმე განიხილება ღია სხდომებზე, თუ ეს არ ეწინააღმდეგება სახელმწიფო საიდუმლოების დაცვის ინტერესებს. დახურულ სხდომაზე საქმის განხილვა დასაშვებია აგრეთვე კანონმდებლობით გათვალისწინებულ სხვა შემთხვევებში, მხარის მოტივირებული შუამდგომლობის საფუძველზე.“
რაც შეეხება სათათბირო ოთახში გასვლის გარეშე სხდომის დახურვას არ არის სწორი რადგან 9 მუხ 3 ნაწ მოსამართლეს უნდა გამოეტანა მოტივირებული განჩინება. „საქმის დახურულ სხდომაზე განხილვის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.“
კაზუსი 3
„ა“ ცხოვრობს თბილისში, „ბ“ რუსთავში. ისინი 2017 წ 3 იანვარს შეხვდნენ ერთმანეთს თბილისის საჯარო რეესტრში და წერილობით დადეს უძრავი ქონების განვადებით ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის საფუძველზე „ბ“-მ იყიდა „ა“-ს კუთვნილი ბინა თბილისში 50 000ლ. 40 000ლ „ბ“-მ ხელშეკრულების დადებისთანავე გადაუხადა. „ა“-ს ხოლო 10 000ლ უნდა გადაეხადა არა უგვიანეს 2016 წ 3 ივლისისა. საჯარო რეესტრში „ბ“ მესაკუთრედ დარეგისტრირდა. ხელშეკრულებით გათვალისწინებული იყო პირგასამტეხლოს დაკისრება „ბ“-ს თვის იმ შემთხვევაში თუ იგი არ გადაუხდიდა „ა“-ს დათქმულ ვადაში დარჩენილ თანხას, 10 000 ლარის ოდენობით. პირგასამტეხლო განისაზღვრა გადაუხდელი თანხის 1%-ით ყოველ ვადაგადაცილებულ დღეზე. „ბ“-მ არ შეასრულა ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულება და არ გადაუხადა „ა“-ს 10 000ლ. 2017 წ 3 დეკემბერს „ა“-მ სარჩელით მიმართა რაიონულ სასამართლოს და მოითხოვა „ბ“-სთვის უძრავი ქონების ნასყიდობის ფასის 10 000ლ და ნაწილში ნაწილობრივ დააკმაყოფილა მოთხოვნა და პირგასამტეხლოს გონივრულ ოდენობად მიიჩნია 1000ლ, რაც ასევე დააკისრა „ბ“-ს.
მოსარჩელე- ა
მოპასუხე- ბ
დავის საგანი- უძრავი ქონების ნასყიდობის ფასის 10 000ლ და პირგასამტეხლოს 15 000ლ დაკისრება, რაც შეადგენს 5 თვის დღეების ნამრავლს 10 000ლარის 1%-ზე.
საფუძველი- განვადებით ნასყიდობის ხელშეკრულება.
1. ამ საქმეს იხილავს რაიონული სასამართლო და აქ არ მოიაზრება მაგისტრატი მოსამართლე რადგან, მაგისტრატი მოსამართლე განიხილავს 5000 ლარამდე დავებს მე-14 მუხ მიხედვით.ამ საქმეს განიხილავს რუსთავის საქალაქო სასამართლო.
2. ძირითადი სარჩელის ფასი არის 25 000ლარი, რადგან 40 მუხ მიხედვით, „თუ ერთ სარჩელში რამდენიმე სხვადასხვა მოთხოვნაა ჩამოყალიბებული, მაშინ ეს მოთხოვნები უნდა შეჯამდეს და ამის შემდეგ განისაზღვროს სადავო საგნის ღირებულება“. ამის ბაჟი არის 750ლ
მესამე პირის სარჩელის ფასი არის 2000 ლ. ამის ბაჟი არის 60 ლარი, თუმცა 39 მუხ პირველი ნაწ ა ქვეპუნქტის მიხ, დავის საგნის ღირებულების 3%-ს, მაგრამ არანაკლებ 100 ლარისა, შესაბამისად აქ მაინც გადაიხდება 100 ლარი.
3. მიიღებს, რადგან 88 მუხ პირვ ნაწ „თითოეულ დაინტერესებულ პირს, რომელიც აცხადებს დამოუკიდებელ მოთხოვნას დავის საგანზე ან მის ნაწილზე, შეუძლია აღძრას სარჩელი ორივე ან ერთ-ერთი მხარის მიმართ მხარეთა პაექრობის დაწყებამდე“.
4. ნაწილობრივ დაკმაყოფილებულის ნაწილში რომ განვიხილოთ, ჯერ ვვანგარიშობთ 15 000ლ 1% და ეს არის 150ლ შემდეგ 1000ლ ვყოფთ 150ლ და ეს არის 6,6%. შემდეგ მთლიან ბაჟს 850 გავყოთ 100 და გავამრავლოთ 6,6% და ეს არის 46,1ლ. ეს დაეკისრება მოპასუხეს მოსარჩელის სასარგებლოდ.
კაზუსი 4
დავით ფულარიამ და ლევან ხელაძემ სარჩელი აღძრა სასამართლოში გიორგი ვალაძის წინააღმდეგ და მოითხოვა სესხის ხელშეკრულებით მოპასუხისათვის გადაცემული 10000 აშშ დოლარის დაკისრება. საქმის მთავარ სხდომაზე განხილვისას სასამართლოს განცხადებით მიმართა კვაჭაძემ და განმარტა, რომ სადავო სესხის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე 10000 აშშ დოლარის მოთხოვნის უფლება დავით ფულარიამ დავის სასამართლოში მიმდინარეობის დროს ხელშეკრულების საფუძვლზე მას დაუთმო. განმცხადბელმა მოითხოვა ფულარიას უფლებამონაცვლედ დაშვება, რადგან ფულარია მოთხოვნის დათმობის ხელშეკრულებით გავიდა სადავო ურთიერთობიდან. საქმის მომზადების ეტაპზე უფლებამონაცვლით შეცვლა მოითხოვა ლევან ხელაძემ და განმარტა, რომ მან შეიცვალა გვარი და სახელი, გადავიდა დედის გვარზე და არის დავით დადიანი. სასამართლომ მოსამზადებელ სხდომაზე დააკმაყოფილა ლევან ხელაძის შუამდგომლობა და მის უფლებამონაცვლედ ჩართო დავით დადიანი, ხოლო
მოსარჩელე- დავითი
მოპასუხე -ლევანი
დავის საგანი-სესხის ხელშეკრულებით მოპასუხისათვის გადაცემული 10000 აშშ დოლარის დაკისრება.
საფუძველი--------
1-სასამართლოს უარი კვაჭაძის მიმართ არის არასწორი რადგან 92 მუხლით 1 ნაწ „სადავო ან სასამართლოს გადაწყვეტილებით დადგენილი სამართლებრივი ურთიერთობიდან ერთ-ერთი მხარის გასვლის შემთხვევაში (მოქალაქის გარდაცვალება, იურიდიული პირის რეორგანიზაცია, მოთხოვნის დათმობა, ვალის გადაცემა და სხვა) სასამართლო დაუშვებს ამ მხარის შეცვლას მისი უფლებამონაცვლით“.
2-სასამართლოს ქმედება,როდესაც დაადგინა რომ სარჩელი აღძრულია არა იმ პირის მიერ, რომელსაც ეკუთვნის მოთხოვნის უფლება და შესთავაზა ფულარიას შეცვლილიყო სათანადო მოსარჩელით – კვაჭაძით არის სწორი,რადგან 84 მუხ 1 ნაწილით „სასამართლო, რომელიც საქმის განხილვის დროს დაადგენს, რომ სარჩელი აღძრულია არა იმ პირის მიერ, რომელსაც მოთხოვნის უფლება აქვს, შეუძლია მოსარჩელის თანხმობით საქმის შეუწყვეტლად შეცვალოს თავდაპირველი მოსარჩელე სათანადო მოსარჩელით.“
3-როცა მოსამართლემ შეწყვიტა საქმის წარმოება არის სწორი რადგან 84მუხ 2 ნაწ „თუ ასეთი თანხმობის მიუხედავად, სათანადო მოსარჩელე არ არის თანახმა შეცვალოს არასათანადო მოსარჩელე, სასამართლო საქმის წარმოებას შეწყვეტს“ მაგრამ მისი დასაბუთება არის არასწორი რადგან მას იმ მოტივით უნდა შეეცვალა რომ „რომ არასათანადო მხარემ უარი თქვა მის მიერ აღძრულ სარჩელზე“ და არა იმის გამო საფუძვლით, რომ არასათანადო მხარე არ იყო თანახმა სათანადოთი შეცვლაზე.
კაზუსი 5
„ზ“-მ სარჩელით მიმართა რაიონულ სასამართლოს და მოითხოვა „ბ“-საგან სესხის ხელშეკრულებით გადაცემული თანხის - 8000 ლარის, ვადის გადაცილებისათვის 2000 ლარის ოდენობის პროცენტისა და პირგასამტეხლოს სახით - 1480 ლარის გადახდის დაკისრება. მოპასუხე „ბ“-მ აღძრა შეგებებული სარჩელი მოსარჩელე „ზ“-ს მიმართ, ნარდობის ხელშეკრულებით გათვალისწინებული სამუშაოს საზღაურის - 7000 ლარის, აგრეთვე ქირავნობის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე დავალიანების თანხის - 2000 ლარის ანაზღაურების შესახებ. რაიონულმა სასამართლომ თავისი გადაწყვეტილებით არ დააკმაყოფილა თავდაპირველი მოსარჩელის - გამსესხებელ „ზ“-ს სარჩელი, ხოლო, მოპასუხე „ბ“-ს შეგებებული სარჩელი დააკმაყოფილა ნაწილობრივ და „ზ“-ს, „ბ“-ს სასარგებლოდ დააკისრა 6500 ლარის გადახდა.
გასაზღვრეთ როგორც ძირითადი სარჩელის ისე შეგებებული სარჩელის ფასი და სახელმწიფო ბაჟის ოდენობა, რასაც სარჩელის აღძვრისას გადაიხდიდა,როგორც ძირითადი ისე შეგებებული სარჩელის მოსარჩელე.
საქმეზე მოსამართლის მიერ ზემოთმითითებული გადაწყვეტილების შემდგომ როგორ გადაწყდება საპროცესო ხარჯების საკითხი.
მოსარჩელე- ზ
მოპასუხე- ბ
დავის საგანი- სესხის ხელშეკრულებით გაცემული თანხის 8000ლარის ვადის გადაცილებისათვის 2000 ლარის ოდენობის პროცენტისა და პირგასამტეხლოს სახით 1480 ლარის დაკისრება.
საფუძველი- ხელშეკრულების დარღვევა.
თავდაპირველი სარჩელის ფასი არის 11 480 ლარი, შეგებებულ სარჩელის არის 9 000ლ. თავდაპირველი სარჩელის ბაჟი არის 334,4ლ შეგებებული სარჩელისა არის 270ლ.
რაც შეეხება საბოლოო ხარჯების გადაწყვეტის საკითხს, ეს არის 9000ლ 1% ანუ 90ლ, შემდეგ 6500/90= 72.2, შემდეგ 9000 ის 3% ვიგებთ, ეს არის 270ლ, შემდეგ კი 270ლ 72,2% ვიგებთ რაც არეის 194,94ლ, რაც უნდა დაეკისროს წაგებულ მხარეს.
კაზუსი 6
თბილისში მცხოვრებმა ა-მ 2010 წლის 5 სექტემბერს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს, მოპასუხე დ-ს წინააღმდეგ და აღნიშნა, რომ 2010 წლის მაისში გარდაიცვალა მამამისი ბ, რომელიც მასთან ცხოვრობდა. ბ-მ შეადგინა ანდერძი და ქალაქ ბათუმში მდებარე ბინა დაუტოვა ძმისშვილს დ-ს. მოსარჩელის განმარტებით, ანდერძზე არ არის მოანდერძის ხელმოწერა და მოითხოვა ანდერძის ბათილად ცნობა და ქ. ბათუმში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ აღიარება. ბინა შეფასებული იქნა 50 000 ლარად. მოსარჩელემ სასამართლოს წარუდგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და უმუშევრობის შესახებ, რის გამოც მოითხოვა სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ გადასახდელი ბაჟის 1500 ლარის ნაწილის - 750 ლარის გადახდის გადავადება, ხოლო 750 ლარი კი გადაიხადა. სასამართლომ სარჩელი მიიღო წარმოებაში და მოსარჩელეს გადაუვადა სახელმწიფო ბაჟის დარჩენილი ნაწილის - 750 ლარის გადახდა გადაწყვეტილების გამოტანამდე. მოპასუხე დ-მ, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ უცნობი იყო, წერილობითი შესაგებელი შეიტანა სარჩელზე და განაცხადა, რომ არის უნარშეზღუდული პირი და ცხოვრობს არა თბილისში, არამედ ბათუმში და მოითხოვა საქმის განსჯადობის წესების დაცვით ბათუმის საქალაქო სასამართლოში გადაგზავნა. მოპასუხემ კერძო საჩივრით ასევე გაასაჩივრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2010 წლის 9 სექტემბრის განჩინება მოსარჩელისათვის ბაჟის გადახდის გადავადების თაობაზე. თბილისის საქალაქო სასამართლო, მოპასუხის მოთხოვნები არ დააკმაყოფილა. საქმის განმხილველმა მოსამართლემ მთავარი სხდომა დანიშნა, რომელზეც არ გამოცხადდა მოპასუხე დ. სასამართლოს.
მოსარჩელე- „ა“
მოპასუხე- „დ“
დავის საგანი- შეეხება ანდერძის ბათილად ცნობას და ასევე ბათუმში მდებარე ბინის მესაკუთრედ აღიარებას.
საფუძველი- ეს არის ანდერძზე მოანდერძის ხელმოწერის არარსებობა.
პირველ ნაწილში „ა“-ს მოქმედება იყო კანონიერი, როდესაც წარადგინა თბილისის საქალაქო სასამართლოში სარჩელი. ეს იმიტომ,რომ თვითონ მოანდერძე ცხოვრობდა თბილისში და შესაბამისად სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის მე-16 მუხლის მე- 4 ნაწილით, ეს მოქმედება ზუსტად არის მოცემული.
შემდეგ მოქმედებას რაც შეეხება, როდესაც „ა“-მ მოითხოვა,რო ბაჟი გადაევადებინა, შემდეგ კი ეს სასამართლომ დაუკმაყოფილა, ვთვლი,რომ ეს მოქმედება სწორი იყო. რადგან ეს შეესაბამება სსსკ 48-ე მუხლის 1 ნაწილს. ეს კი მოიცავს იმას, რომ „სასამართლოს, მხარეთა ქონებრივი მდგომარეობის გათვალისწინებით, შეუძლია ერთ ან ორივე მხარეს გადაუვადოს სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სასამართლო ხარჯების გადახდა ანდა შეამციროს მათი ოდენობა, თუ მხარე სასამართლოს უტყუარ მტკიცებულებებს წარუდგენს.“
შემდეგი მოქმედება კი რომელიც შეეხება სხვა სასამართლოსთვის გადაცემის თაობაზე ესეც ვთვლი,რომ არის მართებული, ამას კი კოდექსი პირდაპირ ამბობს 23-ე მუხლის 1 ნაწილით, რომელიც ამბობს, რომ „მოპასუხე, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი, მოითხოვს, რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით“.
ბოლო მოქმედება კი როცა მოპასუხემ კერძო საჩივრით გაასაჩივრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2010 წლის 9 სექტემბრის განჩინება მოსარჩელისათვის ბაჟის გადახდის გადავადების თაობაზე ვფიქრობ, რომ არის არასწორი, რადგან პირის მიერ წარმოდგენილი მტკიცებულებები, სასამართლომ უტყუარად მიიჩნია, ეს გამომდინარეობს 48 მუხლის პირველი ნაწილით.
კაზუსი 7
თბილისში მცხოვრებმა ირმა სვანიძემ 2008 წლის 1 სექტემბერს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას და აღნიშნა, რომ 2008 წლის იანვარში გარდაიცვალა მამამისი დავით სვანიძე, რომელიც მასთან ცხოვრობდა და რომელმაც შეადგინა ანდერძი და ქ. ბათუმში დადიანის #34-ში მდებარე ბინა დაუტოვა მის ძმისშვილს ლევან სვანიძეს. მოსარჩელის განმარტებით ანდერძზე არ არის მოანდერძის ხელმოწერა რის გამოც იგი ბათილად უნდა გამოცხადდეს. ამავდროულად მოსარჩელე აღიარებულ უნდა იქნეს ქ. ბათუმში დადიანის #34-ში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ. ბინა შეფასებული იქნა 50.000 ლარად. მოპასუხეს შესაგებელი სასამართლოში არ წარუდგენია. 2008 წლის 10 ნოემბერს დანიშნულ სასამართლო მთავარ სხდომაზე არ გამოცხადდა მოპასუხე ლევან სვანიძე. სასამართლოს მიერ გაგზავნილი უწყების თანახმად დასტურდება, რომ ლევან სვანიძის მეუღლემ დალი სვანიძემ უარი განაცხადა უწყების ჩაბარებაზე. ხელმეორედ უწყება ლევან სავანიძეს არ გაგზავნია. სასამართლომ უწყება ჩაბარებულად ჩათვალა განიხილა საქმე მიიღო გადაწყვეტილება და მოსარჩელე ირმა სვანიძე ცნო ქ. ბათუმში დადიანის #34-ში მდებარე ბინის მესაკუთრედ. მოპასუხემ, ლევან სვანიძემ გაასაჩივრა გადაწყვეტილება და განაცხადა რომ საქმე არ უნდა განეხილა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ვინაიდან ცხოვრობს ქუთაისში და მოითხოვა გადაწყვეტილების გაუქმება და საქმის განსჯადობის წესის დაცვით ბათუმის ან ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში გაგზავნა.
შეაფასეთ მხარეთა და სასამართლოს მიერ შესრულებული თითოეული საპროცესო მოქმედებები, კერძოდ: განსჯადობის საკითხი; უწყების ჩაბარების საკითხი.
მოსარჩელე- ირმა სვანიძე
მოპასუხე- ლევან სვანიძე
დავის საგანი- ანდერძის ბათილობა და მოსარჩელეს აღიარება ბათუმში მდებარე ბინის მესაკუთრედ.
საფუძველი- არ არის მოანდერძის ხელმოწერა
თავიდანვე უნდა ითქვას,რომ სარჩელი წარდგენილია განსჯად სასამართლოში. საქართველოს სსკ-ის მე-16 მუხლის მიხედვით.
რაც შეეხება უწყების ჩაბარების საკითხს სსსკ 75-ე მუხლის მეორე ნაწილის მიხედვით უარის შემთხვევაში სასამართლო უწყება არ ჩაითვლება მოპასუხისათვის ჩაბარებულად, თუ მას პირველად ეგზავნება უწყება,
გარდა იმ შემთხვევისა, როცა უწყება გაგზავნილი იქნა მოპასუხის მიერ პასუხში (შესაგებელში) მითითებულ მისამართზე, კაზუსიდან ირკვევა,რომ მოპასუხეს შესაგებელი სასამართლოში არ წარუდგენია, შესაბამისად მოპასუხის მიერ არ გვაქვს შესაგებელში მითითებული მისამართი შესაბამისად მოპასუხეს უნდა გაეგზავნოს უწყება თავიდან.
შესაბამისად სასამართლოს უწყება ჩაბარებულად არ უნდა ჩაეთვალა, თუმცა მოპასუხის საჩივარი იმასთან დაკავშირებით რომ საქმე არ უნდა განეხილა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ვინაიდან ცხოვრობს ქუთაისში არის უსაფუძვლო რადგან ამ კატეგორიის საქმეები როგორიცაა კანონიერი და ანდერძით მემკვიდრეობა განიხილება მამკვიდრებლის საცხოვრებელის მიხედვით, 16 მუხლის 4 ნაწილით.
კაზუსი 8
ა-მ 2011 წლის 10 აგვისტოს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას და აღნიშნა, რომ 2011 წლის იანვარში გარდაიცვალა მამამისი, რომელმაც შეადგინა ანდერძი და ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინა დაუტოვა ვაჟიშვილს ბ-ს. მოსარჩელის განმარტებით, მოანდერძე ანდერძის შედგენისას იმყოფებოდა ქმედუუნარო მდგომარეობაში, რის გამოც ანდერძი ბათილად უნდა იქნეს ცნობილი, ამავდროულად მოსარჩელე აღიარებული უნდა იქნეს ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინის ერმოქმედება.
მოსარჩელე- ა
მოპასუხე-ბ
დავის საგანი- ანდერძის ბათილად ცნობა და მოსარჩელეს აღიარება ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ.
საფუძველი-მოსარჩელე ამტკიცებს, რომ მოანდერძე ანდერძის შედგენისას იმყოფებოდა ქმედუუნარო მდგომარეობაში
როდესაც მოსარჩელემ მოითხოვა სახელწიფო ბაჟისაგან მისი გათავისუფლება და წარმოადგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და უმუშევრობის შესახებ, მოსამართლემ კი ის 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინებით გაათავისუფლა სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან ეს ქმედება შეესაბამებოდა სსსკ ის 47 მუხლის პირველ ნაწილს,რომლის შესაბამისადაც „სასამართლოს, მოქალაქის ქონებრივი მდგომარეობის გათვალისწინებით, თუ მოქალაქე დაასაბუთებს სასამართლო ხარჯების გადახდის შეუძლებლობას და სასამართლოს წარუდგენს უტყუარ მტკიცებულებებს, შეუძლია მთლიანად ან ნაწილობრივ გაათავისუფლოს იგი სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან, რის თაობაზედაც მოსამართლეს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.“ როდესაც მოპასუხე ა-მ შესაგებელი შეიტანა სარჩელზე და განაცხადა, რომ იგი ცხოვრობს ქუთაისში და მოითხოვა საქმის განსჯადობის წესის დაცვით ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში გადაგზავნა და შემდეგ ეს ქმედება სასამართლომ დააკმაყოფილა და 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინებით განსახილველად გადაუგზავნა ქუთაისის საქალაქო სასამართლო, რომელმაც სარჩელი მიიღო წარმოებაში.ამ შემთხვევაში სასამართლო სწორად მოიქცა,რადგან 23 მუხლის პირველი ნაწილით, „სასამართლო საქმეს განსახილველად სხვა სასამართლოს გადასცემს, თუ:მოპასუხე, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი, მოითხოვს, რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.“ მოსარჩელის საჩივარი,იმის შესახებ,რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინება საქმის განსჯად სასამართლოში გადაგზავნის თაობაზე გაასაჩივრა კერძო საჩივრით არის არასწორი,რადგან სსსკ-ის 23 მუხლის მესამე ნაწილით „საქმის სხვა სასამართლოში გადაცემის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს განჩინება, რომელიც არ გასაჩივრდება.“
რაც შეეხება საკითხის დაყენებას მოსარჩელის მიერ ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლის აცილების თაობაზე არის დაუსაბუთებელი და არასწორი,რადგან მას აცილების დაყენების არანაირი საფუძველი არ ჰქონდა. ქმედება,რომელიც შეესაბამება მოპასუხეს,რომელმაც კერძო საჩივრით გაასაჩივრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინება მოსარჩელის სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან გათავისუფლების თაობაზე და რომელიც თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლემ არ დააკმაყოფილა, უსაფუძვლობის გამო, ამ შემთხვევაში სასამართლო არის სწორი.
კაზუსი 9
2017 წლის 10 მარტს ა-მ სარჩელით მიმართა მცხეთის რაიონულ სასამართლოს მის საკუთრებაში არსებული ბინიდან, მდებარე ქ. თბილისში თავისი დისშვილის, მისი მეუღლისა და მათი ორი არასრულწლოვანი შვილის გამოსახლების და მიუღებელი შემოსავლის სახით მათთვის 7000 ლარის დაკისრების შესახებ. თავად „ა“ ცხოვრობდა ქალაქ მცხეთაში. სარჩელში ა-მ მიუთითა, რომ ცოტა ხნის წინ მოხვდა ავტოავარიაში, მოტეხილი აქვს ფეხი და მას არ შეუძლია სარჩელი შეიტანოს და იაროს თბილისის საქალაქო სასამართლოში. მოსამართლემ წარმოებაში მიიღო ა-ს სარჩელი. საქმის მომზადების მიზნით სასამართლომ ა-ს სარჩელი თანდართული დოკუმენტებით გაუგზავნა მოპასუხეებს. კურიერი მივიდა სადავო ბინაში, სადაც ცხოვრობდნენ მოპასუხეები და გზავნილი ჩააბარა ა-ს დის შვილის ქმარს, როგორც პირადად, ისე სხვა მოპასუხეებისათვის გადასაცემად. მოპასუხეებმა შემოიტანეს შესაგებელი, სადაც ბინიდან გამოსახლების ნაწილში ცნეს სარჩელი. მოსამართლემ დანიშნა მოსამზადებელი სხდომა. კურიერი კვლავ მივიდა მოპასუხეთა საცხოვრებელ ადგილზე, სადაც მხოლოდ ა-ს დის შვილი, რომელსაც ჩააბარა უწყება როგორც მას, ისე მისი ოჯახის წევრებისათვის გადასაცემად. მოსამართლემ დანიშნა საქმის მოსამზადებელი სხდომა, რომელზედაც არ გამოცხადდნენ მოპასუხეები. მოსამართლემ მოსარჩელის შუამდგომლობის საფუძველზე მიიღო დაუსწრებელი გადაწყვეტილება და ა-ს სარჩელი დააკმაყოფილა.
1. მიმართა თუ არა ა-მ განსჯადობის წესების დაცვით სასამართლოს და სწორად მიიღო თუ არა სასამართლომ ა-ს სარჩელი წარმოებაში?
2. განსაზღვრეთ სარჩელის ფასი და ა-ს მიერ გადასახდელი სახელმწიფო ბაჟის ოდენობა?
3. სწორად ჩათვალა თუ არა მოსამართლემ მოპასუხისათვის უწყება ჩაბარებულად?
4. სარჩელის დაკმაყოფილებისას როგორ გაანაწილებდა მოსამართლე გადახდილ სახელმწიფო ბაჟს?
1. საქართველოს სსსკ-ის მე-18 მუხლის შესაბამისად ნივთობრივი განსჯადობის დროს სარჩელი საკუთრების უფლების, ქონების უფლებრივი დატვირთვის ან ასეთი დატვირთვისაგან განთავისუფლების შესახებ, აგრეთვე ქონების გაყოფასთან, განაწილებასა და ფლობასთან დაკავშირებული სარჩელი, თუ დავა ეხება უძრავ ნივთებზე, მათ შორის, მიწის ნაკვეთზე უფლებას, შეიძლება შეტანილ იქნეს სასამართლოში ნივთების ადგილსამყოფლის მიხედვით.
ნივთობრივ განსჯადობას განეკუთვნება სარჩელი, რომელიც მიმართულია უძრავი ნივთის მესაკუთრის ან მფლობელის წინააღმდეგ, აგრეთვე სარჩელი, რომელიც აღძრულია უძრავი ნივთის დაზიანების ან ზარალის ანაზღაურების გამო.
აქედან გამომდინარე მოსარჩელი ''ა''-ს სარჩელი უნდა წარედგინა თბილისის საქალაქო სასამართლოში ვინაიდან გვაქვს ნივთობრივი განსჯადობა თუმცა მოსარჩელის მიერ სარჩელსი მითითებული მიზეზის გამო შესაძლებელია მოსარჩელეს მიერ წარდგენილი სარჩელი განიხილოს მცხეთის სასამართლომ ამასთან ამავე კოდექსის 21 მუხლის მიხედვით ''არაგანსჯადი სასამართლო შეიძლება განსჯადი გახდეს იმ შემთხვევაშიც, თუ მოპასუხე წინააღმდეგი არ არის, რომ საქმე განიხილოს არაგანსჯადმა სასამართლომ და თანახმაა მონაწილეობა მიიღოს საქმის განხილვაში''
აქედან გამომდინარე ვინაიდან მოპასუხემ ცნო სარჩელი შეგვიძლია ვივარაუდოტ რომ მას პრეტენზია არ გამოუტქვამს აღნიშნულთან დაკავსირებით და თანახმაა საქმეში მონაწილეობაზე, აქედან გამომდინარე ვასკვით რომ მცხეთის სასამართლოს შეუძლია წარმოებაში მიიღოს საქმე.
2. ამ საქმეში სარჩელის ფასი არის 7000 ლ. სახელმწიფო ბაჟის ოდენობა არის 210 ლარი.
3.რაც შეეხება უწყების ჩაბარების საკითხს საქართველოს სსკ-ის 74-ე მუხლის თუ სასამართლო უწყების ჩამბარებელმა სასამართლოში გამოსაძახებელი პირი ვერ ნახა მხარის მიერ მითითებულ მისამართზე, იგი უწყებას აბარებს მასთან მცხოვრებ ოჯახის რომელიმე ქმედუნარიან წევრს, უწყების ამ ნაწილით გათვალისწინებული პირისათვის ჩაბარება ჩაითვლება უწყების ადრესატისათვის ჩაბარებად აქედან გამომდინარე შეგვიძლია ვთქვათ რომ სასამართლო სწორად მიჩნია უწყება ჩაბარებულად.
4. 53 მუხ გამომდინარე,იმ მხარის მიერ გაღებული ხარჯების გადახდა, რომლის სასარგებლოდაც იქნა გამოტანილი გადაწყვეტილება, ეკისრება მეორე მხარეს. შესაბამისად რადგან მოსარჩელის სარჩელი სრულად დაკმაყოფილდა გადაიხდის ბაჟს მოპასუხეები რაც ამ შემთხვევაში შეადგენს 210 ლარს.
კაზუსი 10........................................................
ა-მ 2011 წლის 10 აგვისტოს სარჩელით მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას და აღნიშნა, რომ 2011 წლის იანვარში გარდაიცვალა მამამისი, რომელმაც შეადგინა ანდერძი და ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინა დაუტოვა ვაჟიშვილს ბ-ს.მოსარჩელის განმარტებით, მოანდერძე ანდერძის შედგენისას იმყოფებოდა ქმედუუნარო მდგომარეობაში, რის გამოც ანდერძი ბათილად უნდა იქნეს ცნობილი,ამავდროულად მოსარჩელე აღიარებული უნდა იქნეს ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ. ბინა შეფასებული იქნა 90 000 ლარად.მოსარჩელემ წარმოადგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და უმუშევრობის შესახებ, რის გამოც მოითხოვასახელმწიფო ბაჟის - 2700 ლარის გადახდისაგან გათავისუფლება. 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინებით მოსამართლემ სარჩელი მიიღო წარმოებაში და მოსარჩელე გაათავისუფლა სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან.მოპასუხე ბ-მ, რომლის საცხოვრებელი ადგილის წინათ უცნობი იყო, შესაგებელი შეიტანა სარჩელზე და განაცხადა, რომ იგი ცხოვრობს ქუთაისში (წარმოადგინა მტკიცებულება) და მოითხოვა საქმის განსჯადობის წესის დაცვით ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში გადაგზავნა. თბილისის სალაქო სასამართლოს მოსამართლემ დააკმაყოფილა მოპასუხის შუამდგომლობა და საქმე 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინებით განსახილველად გადაუგზავნა ქუთაისის საქალაქო სასამართლო, რომელმაც სარჩელი მიიღო წარმოებაში. მოსარჩელე ა-მ თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინება საქმის განსჯად სასამართლოში გადაგზავნის თაობაზე გაასაჩივრა კერძო საჩივრით და ამავე მიზეზით დააყენა საკითხი ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლის აცილების თაობაზე.მოპასუხე ბ-მ კერძო საჩივრით გაასაჩივრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინება მოსარჩელის სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან გათავისუფლების თაობაზე. თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლემ არ დააკმაყოფილა ბ-ს კერძო საჩივარი უსაფუძვლობის გამო.
შეაფასეთ მხარეთა და სასამართლოს მიერ შესრულებული თითოეული საპროცესო მოქმედება.
მოსარჩელე- ა
მოპასუხე-ბ
დავის საგანი- ანდერძის ბათილად ცნობა და მოსარჩელეს აღიარება ქალაქ თბილისში, დიდუბეში მდებარე ბინის ერთადერთ მესაკუთრედ.
საფუძველი-მოსარჩელე ამტკიცებს, რომ მოანდერძე ანდერძის შედგენისას იმყოფებოდა ქმედუუნარო მდგომარეობაში
როდესაც მოსარჩელემ მოითხოვა სახელწიფო ბაჟისაგან მისი გათავისუფლება და წარმოადგინა მტკიცებულება მძიმე ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და უმუშევრობის შესახებ, მოსამართლემ კი ის 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინებით გაათავისუფლა სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან ეს ქმედება შეესაბამებოდა სსსკ ის 47 მუხლის პირველ ნაწილს,რომლის შესაბამისადაც „სასამართლოს, მოქალაქის ქონებრივი მდგომარეობის გათვალისწინებით, თუ მოქალაქე დაასაბუთებს სასამართლო ხარჯების გადახდის შეუძლებლობას და სასამართლოს წარუდგენს უტყუარ მტკიცებულებებს, შეუძლია მთლიანად ან ნაწილობრივ გაათავისუფლოს იგი სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან, რის თაობაზედაც მოსამართლეს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.“ როდესაც მოპასუხე ა-მ შესაგებელი შეიტანა სარჩელზე და განაცხადა, რომ იგი ცხოვრობს ქუთაისში და მოითხოვა საქმის განსჯადობის წესის დაცვით ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში გადაგზავნა და შემდეგ ეს ქმედება სასამართლომ დააკმაყოფილა და 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინებით განსახილველად გადაუგზავნა ქუთაისის საქალაქო სასამართლო, რომელმაც სარჩელი მიიღო წარმოებაში.ამ შემთხვევაში სასამართლო სწორად მოიქცა,რადგან 23 მუხლის პირველი ნაწილით, „სასამართლო საქმეს განსახილველად სხვა სასამართლოს გადასცემს, თუ:მოპასუხე, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი, მოითხოვს, რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.“ მოსარჩელის საჩივარი,იმის შესახებ,რომ თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 29 აგვისტოს განჩინება საქმის განსჯად სასამართლოში გადაგზავნის თაობაზე გაასაჩივრა კერძო საჩივრით არის არასწორი,რადგან სსსკ-ის 23 მუხლის მესამე ნაწილით „საქმის სხვა სასამართლოში გადაცემის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს განჩინება, რომელიც არ გასაჩივრდება.“
რაც შეეხება საკითხის დაყენებას მოსარჩელის მიერ ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლის აცილების თაობაზე არის დაუსაბუთებელი და არასწორი,რადგან მას აცილების დაყენების არანაირი საფუძველი არ ჰქონდა. ქმედება,რომელიც შეესაბამება მოპასუხეს,რომელმაც კერძო საჩივრით გაასაჩივრა თბილისის საქალაქო სასამართლოს 2011 წლის 14 აგვისტოს განჩინება მოსარჩელის სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან გათავისუფლების თაობაზე და რომელიც თბილისის საქალაქო სასამართლოს მოსამართლემ არ დააკმაყოფილა, უსაფუძვლობის გამო, ამ შემთხვევაში სასამართლო არის სწორი.
კაზუსი 11......
2011 წლის 12 სექტემბერს ა-მ სარჩელით მიმართა თბილისის საქლაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიას ბ-ს წინააღმდეგ და მოითხოვა ნარდობის ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულების შეუსრულებლობით მიყენებული ზიანის ანაზღაურება. მოსარჩელემ სარჩელში მიუთითა, რომ 2010 წლის დეკემბერში ნარდობის ხელშეკრულება დადო ბ-სთან, რომლის მიხედვითაც ბ-ს ა-სთვის 15 თვეში უნდა აეშენებინა 2 სართულიანი სახლი საცხოვრებელი სახლი, თბილისში. ბ-მ მხოლოდ ერთი სართული ააშენა და შემდეგ საერთოდ არ გამოჩენილა. ა-მ სარჩელში აგრეთვე მიუთითა, რომ როგორც მისთვის ცნობილია,მოპასუხე ცხოვრობს ქალაქ თბილისში, სიდედრის სახლში, ცოლ-შვილთან ერთად. მოსამართლემ საქმე
შეაფასეთ მხარეთა და სასამართლოთა მიერ შესრულებული თითოეული საპროცესო მოქმედება.
მოსარჩელე-ა
მოპასასუხე-ბ
დავის საგანანი-ნარდობის ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულების შეუსრულებლობით მიყენებული ზიანის ანაზღაურება.
საფუძველი-2010 წლის დეკემბერში ნარდობის ხელშეკრულება დადო ბ-სთან, რომლის მიხედვითაც ბ-ს ა-სთვის 15 თვეში უნდა აეშენებინა 2 სართულიანი სახლი საცხოვრებელი სახლი, თბილისში. ბ-მ მხოლოდ ერთი სართული ააშენა და შემდეგ საერთოდ არ გამოჩენილა
როდესაც ა-მ მიმართა თბილისის საქალაქო სასამართლოს ამ შემთხვევაში დაირღვა განკადობის საკითხი,რადგან სარჩელი სასამართლოს წარედგინება მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით, სსსკ მე-15 მუხლის პირველიდან გამომდინარე „სასამართლოს სარჩელი წარედგინება მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით. სარჩელი იურიდიული პირის მიმართ სასამართლოს წარედგინება იურიდიული პირის ადგილსამყოფლის მიხედვით.“ მოპასუხეს შესაგებელი იმის თაობაზე,რომ იგი დროებით ცხოვრობდა თბილისში და რეგისტრირებული იყო ქუთაისში,და მოითხოვა საქმის გადაგზავნა ქუთაისის საქალაქო სასამართლოში არის სამართლიანი, სსსკ-ის მე-15 მუხლის მიხედვით.
თბილისის სასამართლომ საქმე სწორად გადაგზავნა სხვა სასამართლოში 23 მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, რომლის მიხედვითაც საქმე სხვა სასამართლოს შეიძლება გადაეცეს თუ: „მოპასუხე, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი, მოითხოვს, რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.“მოსარჩელეს საჩივარი არის არასწორი,რადგან 23 მუხლის მესამე ნაწილით „საქმის სხვა სასამართლოში გადაცემის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს განჩინება, რომელიც არ გასაჩივრდება“ და მას არ შეეძლო გაესაჩივრებინა.ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს მოქმედება იმის შესახებ,რომ დავა არ იყო ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს განსჯადი და საქმე განსჯადობის საკითხის გადასაწყვეტად გადაუგზავნა საქართველოს უზენაეს სასამართლოს არის არასწორი,რადგან 24 მუხლის მიხედვით „ერთი სასამართლოდან მეორეში გადაგზავნილ საქმეს წარმოებაში განსახილველად იღებს ის სასამართლო, რომელსაც იგი გადაეგზავნა. დავა სასამართლოებს შორის განსჯადობის შესახებ არ დაიშვება.“
კაზუსი 12
1.დიპლომატიური იმუნიტეტი და მისი დანიშნულება
დიპლომატიური წარმომადგენლობა არის ერთი სახელმწიფოს მიერ მეორე სახელმწიფოში გაგზავნილი მუდმივი საზღვარგარეთული ორგანოა, რომლის ამოცანაა განამტკიცოს ამ სახელმწიფოებს შორის პოლიტიკური ურთიერთობა და დაიცვას თავისი სახელმწიფოსა და მოქალაქეების ინტერესები. დიპლომატიური წარმომადგენლობის ფუნქციებია: ადგილსამყოფელ სახელმწიფოში თავისი მოქალაქეების ინტერესების დაცვა; ადგილსამყოფელ სახელმწიფოსთან მოლაპარაკების წარმოება; ადგილსამყოფელ სახელმწიფოში თავისი სახელმწიფოს წარმოდგენა; ადგილსამყოფელ სახელმწიფოს პოლიტიკური, ეკონომიკური, კულტურული ცხოვრების შესახებ ცნობების კანონიერად მოპოვება და თავისი სახელმწიფოსთვის მიწოდება; სახელმწიფოთა შორის ურთიერთობების დამყარების ხელშეწყობა.
დიპლომატიურიიმუნიტეტი -უპირველესყოვლისა, გულისხმობსპირადხელშეუხებლობას. ასეთიუფლებითაღჭურვილთადაპატიმრება, პასუხისგებაშიმიცემა, მოწმისსახითსასამართლოშიგამოძახებაარშეიძლება. ხელშეუხებელიამათისაცხოვრებელიბინა, სამუშაოადგილი, გადაადგილებისსაშუალება. ამადგილებშიჩხრეკააკრძალულია, მაგრამდიპლომატიურიიმუნიტეტიარშეიძლებაგამოყენებულიქნასისეთიმიზნებისათვის, რომლებიცშეუთავსებელიადიპლომატიურიწარმომადგენლობისფუნქციებთან, კერძოდ, არშეიძლებათავშესაფარიმიეცესადამიანს, რომელიცდანაშაულისჩადენისათვისდევნილიასახელმწიფოსმიერ; არშეიძლება, აგრეთვე, ძალდატანებითვინმესდაკავებადასახელებულადგილებში.დიპლომატიურიიმუნიტეტიარგულისხმობსსრულუპასუხისმგებლობას. თუიმუნიტეტითაღჭურვილიპირიდანაშაულსჩაიდენსსაქართველოსტერიტორიაზე, მისიპასუხისმგებლობისსაკითხიდიპლომატიურიგზითგადაწყდება.
2.დაასაბუთეთ საერთაშორისო სამართლის არსებობა
საერთაშორისო სამართალი მოიცავს ყველა იმ ურთიერთობას, რომელიც სახელმწიფოს გარეთ წარმოქმნილი ურთიერთობების კომპონენტებს შეიცავს, განურჩევლად იმისა, ატარებს კონკრეტული ურთიერთობა სამთავრობათაშორისო თუ არასამთავრობათაშორისო ხასიათს, მონაწილეობს მასში ფიზიკური თუ იურიდიული პირი, პოლიტიკური პარტია თუ სახელმწიფო, როგორც სუვერენული უფლებების მატარებელი . საერთაშორისო სამართალი კონკრეტული საერთაშორისო სისტემის-სახელმწიფოთაშორისი სისტემის განუყოფელი ნაწილია და უნდა განიხილებოდეს მთელი სისტემის ყველა კომპონენტთან მჭიდრო კავშირში. საერთაშორისო სამართალი საერთაშორისო პოლიტიკური, ეკონომიკური, სავაჭრო, კულტურული და სხვა ურთიერთობების იურიდიული ჩარჩოა, რაც ამ ურთიერთობებს სპეციფიკურ, სხვა სოციალური მოვლენებისაგან განსხვავებულ ხასიათს ანიჭებს. საერთაშორისო სამართალი ეწოდება მხოლოდ იმ ნორმებს, ანუ ქცევის წესებს, რომლებიც სახელმწიფოთა ან სხვა სუბიექტთა ურთიერთშეთანხმების საფუძველზეც იქმნებიან და რომელთა შესრულების უზრუნველყოფა თვით სახელმწიფოთა ან სხვა სუბიექტთა მიერ ინდივიდუალურად ან კოლექტიურად ხორციელდება. საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმები და პრინციპები შესრუბელ უნდა იქნას საერთაშორისო სამართლის სუბიექტების მიერ. საერთაშორისო სამართლის ნორმებს ქმნის არა რაიმე ზესახელმწიფოებრივი საკანონმდებლო ორგანოები, არამედ თვით საერთაშორისო სამართლის სუბიექტები.
3.ერი როგორც საერთაშორისო სამართლის სუბიექტი
თანამედროვე საერთაშორისო სამართალი გარკვეული მოცულობით სუბიექტად ცნობს თავისუფლებისთვის მებრძოლ ერს, ან ხალხს. ერი ან ხალხი,რომელიც ითხოვს დამოუკიდებლობას, მაგრამ მეტროპოლის წინააღმდეგობის გამო იძულებულია მიმართოს იარაღას, თანამედროვე საერთაშორისო სამართლის თვალსაზრისით აწარმოებს ,,შეიარაღებულ თავდაცვას“ კოლონიზატორთა აგრესიის წინააღმდეგ. ასეთ ერს ან ხალხს მიენიჭება მთელი რიგი უფლებები და ეკისრება ვალდებულებები. გაერო მოვალეა რაც შეიძლება სწრაფად მოუღოს ბოლო წარმოშობილ კონფლიქტს და აიძულოს კოლონიზატორი ცნოს თავისუფლებისთვის მებრძოლი ერის დამოუკიდებლობა. თუ ეროვნულ-გამათავისუფლებელი მოძრაობა მშვიდობიან ფორმებში მიმდინარეობს, ერის ინტერესებს გამოხატავენ ის არსებული წარმომადგენლობითი დაწესებულებები, რომლებიც ბრძოლის გარდამავალ ეტაპზე ყალიბდებიან როგორც შინაგანი თვითმმართველობის ორგანოები.
4.შესაძლებელია თუ არა რომ სახელმწიფოს კონსტიტუცია არ შეესაბამებოდეს საერთაშორისო სამართლის ფუნდამენტალურ ნორმებს? დაასაბუთეთ პასუხი -
კონსტიტუციის მე-6 მუხლის თანახმად, „საქართველოს კანონმდებლობა შეესაბამება საერთაშორისო სამართლის საყოველთაოდ აღიარებულ პრინციპებსა და ნორმებს. საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებას ან შეთანხმებას, თუ იგი არ ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციას, აქვს უპირატესი იურიდიული ძალა შიდასახელმწიფოებრივი ნორმატიული აქტების მიმართ“
5.იმსჯელეთ საერთაშორისო ხელშეკრულებაზე , როგორც საერთაშორისო სამართლის წყარო
საერთაშორისო ხელშეკრულება თანამედროვე საერთაშორისო სამართლის მთავარი წყაროა, რადგან მხოლოდ დაწერილი ნორმა ქმნის სტაბილურ, მყარ ქცევის წესს. იგიგვარეობითიცნებაადამოიცავსყველასაერთაშორისოშეთანხმებას (ხელშეკრულება, შეთანხმება, პაქტი, ტრაქტატი, დეკლარაცია, კომუნიკე, კონვენციადაა.შ.). საქართველოდიდმნიშვნელობასანიჭებსსაერთაშორისოხელშეკრულებისდაცვას. საქართველოსკონსტიტუციის მე-6 მუხლისთანახმად, საქართველოსსაერთაშორისოხელშეკრულებას, თუიგიარეწინააღმდეგებასაქართველოსკონსტიტუციას, აქვსუპირატესიიურიდიულიძალაშიდასახელმწიფოებრივინორმატიულიაქტებისმიმართ.საერთაშორისო სახელშეკრულებო სამართალი არის იმ ნორმათა ერთობლიობა, რომლების განსაზღვრავენ საერთაშორისო ხელშეკრულებათა დადების და შეწყვეტის წესს, მათი იურიდიული ძალის ნამდვილობის პირობებს. საერთაშორისო ხელშეკრულებების მხარედ გვევლინება მხოლოდ საერთაშორისო სამართლის სუბიექტები-სახელმწიფოები და საერთაშორისო ორგანიზაციები, რომლებსაც აქვთ საერთაშორისო-სამართლებრივი უფლებაუნარიანობა.
6.საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი იგივეა რაც ძალის გამოყენების შემზღუდველი სამართალი ? დაასაბუთეთ პასუხი -
7.სახელმწიფოს ტერიტორია და მისი სამართლებრივი სტატუსი საერთაშორისო სამართალში
ტერიტორია ანუ დედამიწის ზედაპირი – ხმელეთი, წყალი და მათ ზემოთ
არსებული საჰაერო სივრცე ყოველთვის იყო და იქნება ადამიანისათვის საარსებო
წყარო, რომლის გარეშეც შეუძლებელია, არა მარტო მოსახლეობის სამეურნეო
საქმიანობა, არამედ, საერთოდსაზოგადიების ფიზიკური არსებობაც კი სახელმწიფო ტერიტორია არის დედამიწის ზედაპირის ის ნაწილი, რომელიც
მოცემული სახელმწიპოს სუვერენიტეტის ქვეშ იმყოფება.სახელმწიფო ტერიტორიის
ფარგლებში ერთი სახელმწიფოს ძალაუფლება უნდა ბატონობდეს, ხოლო მისი
იურისდიქცია უნდა იყოს სრული და შეუზღუდველი. სწორედ ეს თვისება
წარმოადგენს სახელმწიფო სუვერენიტეტის ერთ–ერთ ძირითად მხარეს და
ტერიტორიული უზენაესობის სახელწოდებას. სახელმწიფო ტერიტორისს
ფარგლებში საჯარო ხელისუფლება სხვა სახელმწიფოებისაგან დამოუკიდებლად
განაგებს თავის ტერიტორიას, არა მარტო პოლიტიკურ სფეროში, არამედ აქტიურად
იყენებს მას ეკონომიკურ სფეროშიც. ყველა ქვეყნის სახელმწიფო ტერიტორია არა
მარტო საჯარო ხელისუფლების მოქმედების სივრცითი ზღვარია, არამედ მისი
საჯარო საქმიანობის ობიექტიც, რომლის მიმართ სახელმწიფოს სრული განკარგვის
უფლება გააჩნია. ტერიტორიული უზენაესობის იურიდიული ბუნება ყოველთვის
ერთგვაროვანი არ ყოფილა.იგი კლასობრივი ხასიათისაა და მჭიდროდაა
დაკავშირებული სახელმწიფოს ისტორიულ ტიპთან და მის სოციალურ
ბუნებასთან.მონათმფლობელურ საზოგადოებაში სახელმწიფო ტერიტორია საჯარო
საკუთრებად ითვლებოდა და ადგილობრივ მცხოვრებლებს მემკვიდრეობით
სარგებლობაში გადაეცემოდა. ფეოდალიზმის ხანაში კერძო საკუთრება მიწაზე
ფეოდალის საჯარო ხელისუფლებას განაპირობებდა, მისი ძალაუფლების წყარო იყო.
ყოველი სუვერენი თავის ტერიტორიას როგორც ნივთს ისე ექცეოდა.
8.ტერიტორიული ზღვის სამართლებრივი რეჟიმი საერთაშორისო საზღვაო სამართალში
სახელმწიფოს ტერიტორიული წყლები ეწოდება ზღვის ზოლს,რომელიც ამ
სახელმწიფოს ნაპირებს აკრავს და მისი სუვერენიტეტის ქვეშ იმყოფება. სხვადასხვა სახელმწიფოს სხვადასხვა სიგანის ტერიტორიული წყლები აკრავს. ტერიტორიული
წყლები, მათი წიაღი და მათ თავზე მდებარე საჰაერო სივრცე სახელმწიფოს სრული
სუვერენიტეტის ქვეშ იმყოფება და შიდა წყლებივით დახურულია უცხო ქვეყნების
გემებისათვის, თუ სხვა რამ არ არის დადგენილი მოსაზღვრე სახელმწიფოების მიერ
ან სათანადო ხელშეკრულებით.
მხოლოდ ერთით განსხვავდება ტერიტორიული წყლები შიდა წყლებისგან –
„მშვიდობიანი გავლის“ პრინციპით. არასამხედრო გემებს უფლება აქვთ გზით
შემოკლების ან ღია ზღვაში გასვლის მიზნით გადალახონ სახელმწიფოს
ტერიტორიული წყლები შიდა წყლებში შესვლით ან შეუსვლელად. მშვიდობიანი
გავლისთვის წინასწარი შეტყობინება საჭირო არ არის და ამ დროს გემი არ იხდის
არავითარ ბაჟს და მასზე ალმის კანონი მოქმედებს. სხვა შემთხვევაში
ტერიტორიული და შიდა წყლების რეჟიმი ერთნაირია.
სანაპირო სახელმწიფოს სისხლის სამართლის იურისდიქცია არასამხედრო
გემებზე ვრცელდება ტერიტორიულ წყლებში მყოფ ჩადენილ დანაშაულზე, მხოლოდ
იმ შემთხვევაში თუ: ა) დანაშაულის შედეგები ვრცელდება სანაპირო სახელმწიფოზე;
ბ) დანაშაული არღვევს ქვეყნის სიმშვიდეს და ტერიტორიულ წყლებში მოქმედ
წესრიგს; გ) თუ ამას თხოულობს ხომალდის კაპიტანი, დიპლომატიური აგენტი ან
ხომალდის ალმის სახელმწიფოს საკონსულო თანამდებობის პირი; დ) ნარკოტიკებით
და ფსიქოტროპილ ნივთიერებათა არაკანონიერი ვაჭრობის აღკვეთის მიზნით.
წყალქვეშა ნავები ტერიტორიულ წყლებს ამოტივტივებულ მდგომარეობაში
გაივლიან. ტერიტორიული წყლების გასწვრივ შეიძლება მდებარეობდეს ე.წ.
მიმდებარე წყლები. მათი სიგანე არ შეიძლება იყოს 24 საზღვაო მილზე მეტი,
რომლის გამოთვლა ტერიტორიული წყლების მსგავსად შიდა წყლების საზღვეიდან
იწყება.
9.საერთაშორისო სამართალი და სახელმწიფოს მოქალაქეობა -
მოქალაქეობა სახელმწიფოებრივი მოვლენაა. იგი გულისხმობს
სახელმწიფოსთან ფიზიკური პირის კავშირს, რომელიც წესდება მოცემული
სახელმწიფოს მიერ, ხასიათდება მხარეთა ურთიერთობის სიმტკიცით და შეიცავს
სახელმწიფოსა და პირის უფლება-მოვალეობებს. მოქალაქე ინარჩუნებს კავშირს
თავის სახელმწიფოსთან სიკვდილამდე, მიუხედავად იმისა, ის სამშობლოში
ცხოვრობს თუ საზღვარგარეთ.მოქალაქეობის შეძენის რამდენიმე წესი არსებობს: 1) საერთო წესი (დაბადება,
ნატურალიზაცია) და 2) გამონაკლისი შემთხვევები (ტერიტორიული ცვლილებები,
რეპატრიაცია, ოპტაცია).
მოქალაქეობის შეძენის ჩვეულებრივი წესია დაბადება. სახელმწიფოთა
უმრავლესობა ,,სისხლის უფლებას’’ იყენებს, ე.ი. ახალშობილი რომელი ქვეყნის
ტერიტორიაზეც არ უნდა დაიბადოს, მოქალაქეობა ენიჭება მისი მშობლების
მოქალაქეობის გათვალისწინებით. გამოიყენება ,,ნიადაგის უფლებაც’’ - ახალშობილს
მოქალაქეობა ენიჭება შობის ადგილის მიხედვით, მიუხედავად მშობლების
მოქალაქეობისა. მოქალაქეობის შეძენის მეორე საშუალებაა ნატურალიზაცია, ანუ
მოქალაქეობის მინიჭება ამ პირის პირადი თხოვნის ან თანხმობის საფუძველზე.
ნატურალიზაციის გზით მოქალაქეობის მინიჭების საფუძვლებია: მოცემულ
სახელმწიფოში გარკვეული ვადით ცხოვრება; სახელმწიფო ორგანოებში ან
შეიარაღებულ ძალებში სამსახური;მოქალაქეობის დაკარგვის შემთხვევები ორ ძირითად ჯგუფად იყოფა. პირველს მიეკუთვნება ყველა ის შემთხვევა, რომელიც ნატურალიზაციასთან, ოპტაციასა და ქორწინებასთან არის დაკავშირებული. მეორე ჯგუფს კი მიეკუთვნება შემთხვევები, როცა მოქალაქეობის ჩამორთმევა ხდება კომპეტენტური ორგანოების მიერ (სასამართლო). ეს აქტი დასჯის ერთ-ერთი სახეობაა
10.რა არის საწყისი ხაზი და რა მნიშვნელობა აქვს მას?
იქიდან გამომდინარე, რომ სახელმწიფოს იურისდიქცია მის შიდა წყლებში
განსხვავდება ტერიტორიულ ზღვაზე განხორციელებული იურისდიქციისგან,
მნიშვნელოვანია ამ ორი ზონის ერთმანეთისგან გამიჯვნა. სწორედ ამ გამმიჯნავ
ფუნქციას ახორციელებს საწყისი ხაზები. უფრო მეტიც, საწყისი ხაზები არა მარტო
შიდა წყლებსა და ტერიტორიულ ზღვას შორის საზღვრის ფუნქციას ასრულებს,
არამედ იგი გამოიყენება ტერიტორილი ზღვის, მიმდებარე და განსაკუთრებული
ეკონომიკური ქონებისა და კონტინენტური შელფის სიფართის ასათვლელადაც.
არსებობს ჩვეულებრივი და სწორი საწყისი ხაზები. ჩვეულებრივი საწყისი ხაზები
არის სანაპიროს გარშემო უკიდურესი მიქცევის ხაზი, როგორც აღნიშნულია
სანაპირო სახელმწიფოს ოფიციალურად აღიარებულ მსხვილმასშტაბიან რუკებზე.
სწორი საწყისი ხაზები გამოიყენება რთული რელიეფის მქონე სანაპიროების
შემთხვევაში. სწორი საწყისი ხაზები გავლებულია კლდოვანი კედლის უკიდურეს
მოქცევის წერტილებზე.
12.საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის განვითარების ძირითადი ეტაპები
საბრძოლო მოქმედებებისას ომის მსხვერპლების, მათ შორის სამხედრო ტყვეების, დაჭრილების, სამოქალაქო მოსახლეობის, დაღუპულების დასაცავად მოქმედებს საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი.
საბრძოლო მოქმედებებისას სამოქალაქო მოსახლეობის დაცვის შესახებ ნორმები მოცემულია ჟენევის 1949 წლის მე-4 კონვენციაში „ომის დროს სამოქალაქო მოსახლეობის დაცვის შესახებ“ და 1977 წლის დამატებით ოქმებში „საერთაშორისო შეიარაღებული კონფლიქტების მსხვერპლთა დაცვის შესახებ“ „არასაერთაშორისო შეიარაღებული კონფლიქტების მსხვერპლთა დაცვის შესახებ“.აღნიშნული დოკუმენტების თანახმად, კონფლიქტის მონაწილე მხარის სამოქალაქო მოსახლეობის და სამოქალაქო ობიექტების პატივისცემისა და დაცვის უზრუნველყოფის მიზნით, კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა ყოველთვის უნდა განასხვავონ სამოქალაქო მოსახლეობა და კომბატანტები, სამოქალაქო და სამხედრო ობიექტები და, შესაბამისად, თავიანთი მოქმედება წარმართონ მხოლოდ სამხედრო ობიექტების წინააღმდეგ.კონვენციის თანახმად კონფლიქტის მონაწილე ყოველ მხარეს, უშუალოდ ან ნეიტრალური სახელმწიფოს ან ჰუმანიტარული ორგანიზაციის მეშვეობით, შეუძლია მიმართოს მოწინააღმეგე მხარეს წინადადებით, რათა საომარი მოქმედებების რაიონებში შეიქმნას ნეიტრალური ზონები, საომარ მოქმედებებთან დაკავშირებით საფრთხეთაგან ავადმყოფი და დაჭრილი კომბატანტების, ასევე არა კომბატანტების, სამოქალაქო მოსახლეობის, რომელიც არ მონაწილეობს საომარ მოქმედებებში და ამ ზონებში ყოფნის დროს არ ასრულებს სამხედრო სახის რაიმე სამუშაოს დასაცავად.
ომის დროს აკრძალულია სამოქალაქო მოსახლეობის დამშევის, როგორც ომის წარმოების მეთოდის, გამოყენება. აკრძალულია სამოქალაქო მოსახლეობის საარსებოდ აუცილებელი ობიექტების საკვების მარაგის, სურსათის მწარმოებელი სასოფლო-სამეურნეო რაიონების, ნათესების, საქონლის, სასმელი წყლის მოსამარაგებელი ნაგებობების განადგურება, გატანა, წყობრიდან გამოყვანა.სამხედრო მოქმედებების გარდა, სამოქალაქო მოსახლეობას საფრთხეს შეიძლება უქმნიდეს მოწინააღმდეგის ძალაუფლების ქვეშ მოქცევა, რაც, როგორც წესი, მის ტერიტორიაზე მოწინააღმდეგის ყოფნით არის განპირობებული. სამოქალაქო მოსახლეობის შევიწროება, საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის ნორმებით ასევე იკრძალება.
საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი იცავს ომის მსხვერპლის სიცოცხლესა და ღირსებას. დაცვის ქვეშ მყოფ პირებს ნებისმიერ გარემოებაში აქვთ უფლება, მოითხოვონ მათი პიროვნების, ღირსების, ოჯახური უფლებების, რელიგიური მრწამსისა და წესების, ჩვევებისა და ადათების პატივისცემა, მათ ყოველთვის ჰუმანურად უნდა ეპყრობოდნენ, იცავდნენ ძალადობისა და მუქარის ნებისმიერი აქტის, შეურაცხყოფისა და ხალხის ცნობისმოყვარეობისაგან.დაუშვებელია დაცვის ქვეშ მყოფ პირთა მიმართ ფიზიკური ან მორალური იძულების რაიმე ზომის გამოყენება მათგან ან მესამე პირებისგან ინფორმაციის მიღების მიზნით.ასევე აკრძალულია დაცვის ქვეშ მყოფი პირების ნებისმიერი მოტივით განპირობებული ინდივიდუალური ან მასობრივი იძულებითი გადაადგილება ან დეპორტირება ოკუპირებული ქვეყნებიდან ოკუპანტი სახელმწიფოს ან ნებისმიერი სხვა ოკუპირებული თუ არაოკუპირებული ქვეყნის ტერიტორიაზე.საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის ნორმების დარღვევაზე პასუხისმგებელია, როგორც ბრძანების გამცემი ისე მისი აღმსრულებელი.
13.მონისტური სკოლის თანამედროვეობა
მონისტური თეორიის ამოსავალ წერტილს წარმოადგენს არა ის ურთიერთობები, რომლებიც სამართლის მეშვეობითაა მოწესრიგებული არამედ თავად სამართლის ბუნება. მონისტური თეორიის ერთ-ერთ მთავარ მიგნებას წარმოადგენს ნორმათა შორის იერარქიის აღმოჩენა, ჰანს კელზენის მიერ. ანუ ამ იერარქიაში წარმოდგენილია ყველა სამართლებრივი ნორმა, რომელიც ერთმანეთთან გარკვეულ კავშირში იმყოფება. მონისტური თეორიის მიხედვით სამართლის ნორმები ყველა შემთხვევაში უნდა მოვაქციოთ გარკვეული იერარქიის ფარგლებში. ეს ნიშნავს იმას, რომ მართალია ურთიერთობათა მოწესრიგების სფერო შიდა და საერთაშორისო სამართალში განსხვავებულია ისინი მაინც ერთ ჩარჩოში უნდა მოვაქციოთ რადგან ორივეს საერთო სამართლებრივი ბუნება გააჩნია, შესაბამისად ისმის კითხვა კონსტიტუცია უფრო იერარქიულად მაღლა მდგომია თუ საერთაშორისო ნორმა? აქვე ჩნდება მეორე კითხვაც, კერძოდ გამომდინარეობს თუ არა საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმა და დამოკიდებული არის თუ არა იგი ზოგადად სახელმწიფოს არსებობაზე, ვინაიდან საერთაშორისო სამართალი აწესრიგებს სახელწმიფოთა შორის ურთიერთობებს ანუ ამ ლოგიკით ამგვარი ურთიერთობის არსებობისათვის საჭიროა სახელმწიფო, რომელიც იყენებს თავის კონსტიტუციურ უფლებას დებს საერთაშორისო ხელშეკრულებას და შესაბამისად აყალიბებს საერთაშორისო ნორმას. ამგვარი მიდგომის გათვალისწინებით ჩნდება ერთგვარი შეხედულება იმის შესახებ, რომ საერთაშორისო სამართალი დამოკიდებულია კონსტიტუციაზე ანუ შიდასახელწმიფოებრივ ნორმაზე. მონისტურ თეორიაში განსხვავებული მიდგომაა ამ საკითხთან დაკავშირებით, კერძოდ ნაწილს მიაჩნია, რომ იერარქიის სათავეში შესაძლებელია, კონსტიტუციის მოაზრება, ხოლო მეორე მხარე მიაჩნია პირიქ, კერძოდ სართაშორისო სამართლებრივი ნორმა უნდა იყოს უფრო მაღლა მდგომი იერარქიულად ვინემც შიდასახელწმიფოებრივი ნორმა, როდესაც ვსაუბრობთ მონისტურ თეორიაზე აუცილებელია განვმარტოთ თუ რას წარმოადგენს სამართლებრივი ბუნება თავისი არსით, ვინაიდან ეს უკანასკნელი წარმოადგენს აღნიშნული თეორიის ამოსავალ წერტილს, ანუ უნდა იქნას განსაზღვრული თუ რატომ უნდა მოხდეს სამართლებრივად დადგენილი ქცევის წესების შესრულება. რაში მდგომარეობს მათი სავალდებულოობა? მონისტური თეორიის მიხედვით, თითუელი სამართლებრივი ნორმის სავალდებულო ბუნება გამომდინერეობს მისი ზემდგომი ნორმიდან მაგალითად, მერის მიერ გამოცემული ბრძანება, ქალაქის ამა თუ იმ ნაწილში ავტომობილის გაჩერების აკრძალვის შესახებ. რატომ უნდა დაემორჩილოს მოქალაქე აღნიშნულს? მონისტური თეორიის მიხედვით თითოული სამართლებრივი ნორმის სავალდებულოობა დამოკიდებულია მის ზემდგომ ნორმაზა, რომელსაც იგი ეყრდონა და ამგვარი მიდგომით ჩვენ საბოლოოდ ლოგიკურად მივდივართ იმ ერთ უზენაეს კანონამდე რომელიცაა კონსტიტუცია. მაგრამ რატომაა თავად კონსტიტუცია სავალდებულო? მისი მთავარი საფუძველს წარმოადგენს ფუნდამენტური ნორმა, რომელიც წარმოსახვითია და რომელსაც ერთი დანიშნულება აქვს, კერძოდ კონსტიტუციას მიანიჭოს თავისი სავალდებულო სტატუსი, თუმცა თავად კონსტიტუციის ჩამოყალიბებაში მნიშვნელოვაი როლი უკავია საერთაშორისო ნორმებს, ვინაიდან როგორც წესი თავად კონსტიტუცია აღნიშნავს იმ ფაქტს, იგი ითვალისწინებს და ეყრდნობა საერთაშორისო ნორმებს. წარსულში თუ სახელმწიფოები დამოუკიდებლად ფორმირდებოდნენ დღესდღეობით მათ სჭირდებათ საერთაშორისო აღიარება სრულყოფილი საერთაშორისო სამართლის ურთიერთობის სუბიექტად ყოფნისათვის.
14.საერთაშორისო საზოგადოება და მისი სამართალი
დღეისთვის საყოველთაო საერთაშორისო სამართალში განმტკიცებულია
ყველაფერი საუკეთესო, რაც მოგვცა კაცობრიობის ისტორიულმა განვითარებამ. იგი
გვევლინება იმ პრინციპებისა და ნორმების სისტემად, რომლებიც განამტკიცებენ
სახელმწიფოების თანამედროვე საერთაშორისო საზოგადოების მორალურ
ფასეულობებს. ამ ფასეულობებს ზოგადდემოკრატიული ზასიათი აქვთ: ისინი
ემსახურებიან სახელმწიფოთა თანამეგობრობის ნორმალურ ფუნქციონირებას, ყველა
სახელმწიფოს, მიუხედავად მისი სოციალურ-პოლიტიკური წყობისა,
კეთილმეზობლური და მშვიდობიანი თანამშრომლობის უზრუნველყოფას.
თანამედროვე საერთაშორისო სამართალი, თავისი სოციალური ბუნებით,
ზოგად-დემოკრატიული ხასიათისაა, ყოველი ნორმა მხოლოდ თანასწორუფლებიანი
შეთანხმების შედეგი შეიძლება იყოს იქ, სადაც მხარის ნება სხვა ნებასთან
თანასწორია.დაუშვებელია ერთი ან რამდენიმე სახელმწიფოს დიქტატი სხვა
სახელმწიფოთა მიმართ. სწორედ ამით აიხსნება საერთაშორისო სამართის ზოგადდემოკრატიული ხასიათი.
15.ჩვეულებითი სამართალი , როგორც სამართლის წყარო
საერთაშორისო-სამართლებრივი ჩვეულება დაუწერელი ქცევის წესია. იგი
ყალიბდება სახელმწიფოთშორისი პრაქტიკის შედეგად, რომლებიც აღიარებენ ამ
ქცევის წესის სავალდებულო ძალას დუმილით ან ოფიციალური განცხადებით.
სახელმწიფოთა ქცევის წესი საერთაშორისო სამართლის ჩვეულებით ნორმად რომ
იქცეს, აუცილებელია გარკვეული პერიოდი (თვე, წელი, ზოგჯერ საუკუნეებიც კი),
რომლის განმავლობაში სახელმწიფოები ერთნაირად იყენებენ ამ ქცევის წესს
საერთაშორისო სამართლებრივ პრაქტიკაში. მხოლოდ მას შემდეგ, რაც
სახელმწიფოთა უმრავლესობა აღიარებს ამ ქცევის წესს, იგი იქცევა საერთაშორისო
სამართლის წყაროდ. ეს ნორმა მხოლოდ მათთვისაა სავალდებულო, ვინც მას ცნობს.
ლოკალური საერთაშორისო - სამართლებრივი ჩვეულებითი ნორმა არ უნდა
ეწინააღმდეგებოდეს საყოველთაოდ აღიარებულ ჩვეულებით და სახელშეკრულებო
იმპერატიულ ნორმებს.
საერთაშორისო თანამშრომლობა დანაშაულთან ბრძოლაში
უკვე კარგა ხანია სახელმწიფოები ცდილობენ, ბოლო მოუღონ ისეთ დანაშაულს, როგორიცაა ყალბი ფულის დამზადება, ნარკოტიკებით ვაჭრობა, ტერორიზმი, მონათვაჭრობა და სხვ. დაიდო მთელი რიგი კონვენციები, რომლებიც იურიდიულად აფიქსირებენ სახელმწიფოთა უფლება-მოვალეობებს კონკრეტული საერთაშორისო სახის დანაშაულთან ბრძოლაში: ა) კონვენცია ტელეგრავის წყალქვეშა კაბელის დაცვის შესახებ ითვალისწინებს ერთობლივ ბრძოლას იმ პირთა და გემთა წინააღმდეგ, რომლებიც აზიანებენ აღნიშნულ კაბელებს და აფერხებენ კომუნიკაციას, ან ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი არხის ნორმალურ ფუნქციონირებას. ბ) კონვენციები ქალებით და ბავშვებით ვაჭრობის შესახებ მრავალჯერ დაიდო. ერთ-ერთი ბოლო კონვენცია დაიდო ადამიანებით ვაჭრობასთან და მესამე პირთა მიერ პროსტიტუციის ექსპლუატაციასთან ბრძოლის შესახებ. კონვენცია ითვალისწინებს მხარეთა ერთობლივ საქმიანობას საროსკიპოებში გაყიდვის მიზნით ადამიანების მოტაცებასთან საბრძოლველად და პროსტიტუციის ექსპლუატაციის ბიზნესის აღკვეთისათვის. სახელმწიფოები სისტემატურად აწვდიან ერთმანეთს ცნობებს „ცოცხალი საქონლით“ მოვაჭრეების შესახებ, სახავენ ერთობლივ ოპერაციებს ამ სახის დამნაშავეთა შსაპყრობად და ა. შ. გ) კონვენცია მონობის აკრძალვის შესახებ ითვალისწინებს ბრძოლას ტრადიციულ მონობასთან, ე. ი. ადამიანის ისეთ მდგომარეობასთან, როდესაც ეკუთვნის სხვა პირს საკუთრების უფლებით. მონათვაჭრობად ითვლება: 1. ყველა ქმედობა დაკავშირებული პირის შეპყრობასა და შეძენასთან ან მის განკარგვასთან მონად გადაქცევის მიზნით; 2. ყველა ქმედობა, რომელიც დაკავშირებულია მონის შეძენასთან მისი გაყიდვის ან გაცვლის მიზნით; 3. საერთოდ ყველა ქმედობა დაკავშირებული მონებით ვაჭრობასა და მათ გადაყვანასთან. მოგვიანებით „მონობის“ ცნება კიდევ უფრო გაფართოვდა და მოიცვა ისეთი ქმედობანი, როგორებიცა: ყმობა, ქალების და ბავშვების ყიდვა-გაყიდვა, სავალო კაბალა, სხვა სახის იძულებითი მუშაობა.ისჯება არა მარტო პირის მონად გადაქცევა ძალით, არამედ მისი დაყოლიება ნებაყოფლობით ჩადგეს მონურ მდგომარეობაში. სასტიკად ისჯება მონის ან დამოკიდებულ მდგომარეობაში მყოფი პირის დასახიჩრება, სხეულზე დამღის ამოწვით ან სხვა რაიმე საშუალებით მონური მდგომარეობის აღნიშვნა ან პირის დასჯა. დ) კონვენციაში პორნოგრაფიული გამოცემებისა და მათი ვაჭრობის აღკვეთის შესახებ განმარტებულია, რომ პორნოგრაფიული ნაწარმოებების, ნაბეჭდი გამოცემების, გამოსახულებების ან პორნოგრაფიული ხასიათის სხვაგვარი საგნების დამზადება ან გავრცელება, ან რეკლამირება, აგრეთვე ამ საგნებით ვაჭრობა ან მათი შენახვა გაყიდვისა ან გავრცელების მიზნით ისჯება. ე) კონვენცია ყალბი ფულადი ნიშნების დამზადების შესახებ მიზნად ისახავს ყალბი ფულის მკეთებლებთან ბრძოლის საერთაშორისო ორგანიზებას ისე, რომ დაისაჯოს არა მარტო ადგილობრივი ფულის ფალსიფიცირება, არამედ უცხოური ვალუტისაც. ვ) კონვენცია ღია ზღვის შსახებ და კონვენცია საზღვაო სამართლის შსახებ ითვალიწინებს საერთაშორისო თანამშრომლობას საზღვაო მეკობრეობასთან ბრძოლაში. ზ) ერთობლივი კონვენცია ნარკოტიკული საშუალებებისა და ფსიქოტროპული ნივთიერებების შესახებ განმარტავს, რომ ისჯება ნარკოტიკული და ფსიქოტროპული ნივთიერებების კულტივიზაცია და წარმოება, შენახვა, ყიდვა-გაყიდვა, შემოტანა და გატანა. თ) საერთაშორისო ტერორიზმის წინააღმდეგ მიმართული აქტებიდან გამოირჩევა ორი კონვენცია: 1. რომელიც მიმართულია იმ პირების წინააღმდეგ დანაშაულთა თავიდან აცილებისა და დასჯის შესახებ, რომლებიც საერთაშორისო დაცვით სარგებლობენ დიპლომატიური აგენტების ჩათვლით; 2. რომელიც ბრძოლას უცხადებს საჰაერო ხომალდების უკანონო გატაცებას და იცავს სამოქალაქო ავიაციის უსაფრთხოებას.
საერთაშორისო სამართლის სისტემა
საერთაშორისო სისტემა, ფართო გაგებით, მოიცავს ყველა იმ ურთიერთობას, რომელიც სახელმწიფოს გარეთ წარმოქმნილი ურთიერთბების კომპონენტებს შეიცავს, განურჩევლად იმისა, ატარებს კონკრეტული ურთიერთობა სამთავრობათაშორისო თუ არასამთავრობათაშორისო ხასიათს, მონაწილეობს მასში ფიზიკური თუ იურიდიული პირი, პოლიტიკური პარტია თუ სახელმწიფო, როგორც სუვერენული უფლებების მატარებელი. ამგვარად, საერთაშორისო სისტემის ამ ცნებაში შედის ყველა საერთაშორისო მოვლენა, სახელმწიფოთა შორის არსებული ყველა ურთიერთობა. საერთაშორისო სისტემა, ვიწრო გაგებით, მოიცავს მხოლოდ სახელმწიფოთაშორის ურთიერთობებს,ისეთ ურთიერთობებს, რომლებშიც ძირითადადმოქმედ პირებად, სუბიექტებად, გამოდიან სახელმწიფოები, როგორც სუვერენული პოლიტიკური ერთეულები, აგრეთვე სახელმწიფოთა მიერ შექმნილი საერთაშორისო სამთავრობათაშორისო ორგანიზაციები. სახელმწიფოთაშორისი ურთიერთობების სუბიექტების გარდა, ეს სისტემა მოიცავს აგრეთვე ამ ურთიერთობების შედეგად წარმოშობილ სამართლებრივ, მორალურ და სხვა ნორმებს (საერთაშორისო სამართალს, საერთაშორისო ადათს, საერთაშორისო მორალს, საერთაშორისო თავაზიანობას), რომლებიც თავის მხრივ, აქტიურ ზეგავლენას ახდენენ არსებულ საერთაშორისო ურთიერთობებზე.
საერთაშორისო სამართალი კონკრეტული საერთაშორისო სისტემის სახელმწიფოთაშორისი სისტემის განუყოფელი ნაწილია და უნდა განიხილებოდეს მთელი სისტემის ყველა კომპონენტთან მჭიდრო კავშირში. საერთაშორისო სამართალი საერთაშორისო პოლიტიკური, ეკონომიკური, სავაჭრო, კულტურული და სხვა ურთიერთობების იურიდიული ჩარჩოა, რაც ამ ურთიერთობებს სპეციფიკურ, სხვა სოციალური მოვლენებისგან განსხვავებულ ხასიათს ანიჭებს.
საერთაშორისო სამართალი ეწოდება მხოლოდ იმ ნორმებს, ანუ ქცევის წესებს, რომლებიც სახელმწიფოთა ან სხვა სუბიექტთა ურთიერთშეთანხმების საფუძველზეც იქმნებიან და რომელთა შესრულების უზრუნველყოფა თვით სახელმწიფოთა ან სხვა სუბიექტთა მიერ ინდივიდუალურად ან კოლექტიურად ხორციელდება. საერთაშორისო სამართლის ძირითად სუბიექტს წარმოადგენს სახელმწიფოები. ფიზიკური პირი ინდივიდუალური საერთაშორისო სისხლის სამართლის სუბიექტი ხდება მხოლოდ საერთაშორისო დანაშაულის ჩადენის შემთხვევაში. საერთაშორისო სამართლის რეგულირების საგანი მხოლოდ სახელმწიფოთა მთავრობათაშორისი ურთიერთობებია. საერთაშორისო სამართლის ობიექტად შეიძლება იყოს მხოლოდ: ა) სახელმწიფოს მოქმედება; ბ) მოქმედებისგან თავის შეკავება; გ) სახელმწიფოს ტერიტორია. საერთაშორისო სამართის წყაროებია სახელმწიფოთაშორისი შეთანხმების შედეგად ჩამოყალიბებული ნორმები - საერთაშორისო ხელშეკრულებები და საერთაშორისო ჩვეულებანი, საერთაშორისო სამართლის ნორმებს ქმნის არა რაიმე ზესახელმწიფოებრივი საკანონმდებლო ორგანოები, არამედ თვით საერთაშორისო სამართლის სუბიექტები. ყველა ლოკალური საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმა, მიუხედავად თავისუებურებებისა, უნდა შეესაბამებოდეს საყოველთაო საერთაშორისო სამართის ძირითად პრინციპებს. საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმები და პრინციპები შესრულებულ უნდა იქნას საერთაშორისო სამართლის სუბიექტების მიერ.
საერთაშორისო-სამართლებრივი პასუხისმგებლობის სუბიექტი შეიძლება
იყოს მხოლოდ სახელმწიფო, საერთაშორისო ორგანიზაცია, თავისუფლებისთვის
მებრძოლი ერი (ხალხი) და სპეციალური სუბიექტები. მაგრამ, საერთაშორისო
სამართლის განვითარებამ საერთაშორისო დანაშაულის ჩადენის შემთხვევაში
ფიზიკური პირის საერთაშორისო სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობის
კონცეფცია მკაფიოდ დაამკვიდრა.
საერთაშორისო სისხლის სამართალი საერთაშორისო საჯარო სამართლის
დარგია. სამართლის ამ მიმართულების მარეგულირებელი წესები საერთაშორისო
სამართლის წყაროებიდან იღებს სათავეს. საერთაშორისო სისხლის სამართალი
საერთაშორისო სამართლის შედარებით ახალი დარგია. ქმედებების ის სია,
რომელნიც საერთაშორისო დანაშაულებად მოიხსენიება, ეტაპობრივი განვითარების
შედეგად შედგა.საერთაშორისო დანაშაული სულ ოთხია: ომის დანაშაულები, გენოციდი,
ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულები, აგრესია.
ომის დანაშაულები სათავეს იღებს „ომის წესებისა და ჩვეულებებიდან“,
რომლებიც ადამიანს შეიაღაბულ კონფლიქტში გარკვეული დაცვის გარანტიას
უზრუნველყოფს.გენოციდი და ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულების
განვითარება ადამიანთა, მათ შორის საკუთარივე სახელმწიფოების მთავრობების
მიერ, უფლებების მასობრივი მძიმე დარღვევებისგან დასაცავად განვითარდა.
აგრესიის დანაშაულის გამოკლებით, რომელიც სახელმწიფოთაშრის
კონფლიქტს ეხება, საერთაშორისო სისხლის სამართალი შეეხება ადამიანსა და
ადამიანის დაცვას უფლებების ფართომასშტაბიანი დარღვევებისგან.
განხილულისგან უნდა განვასხვავოთ საერთაშორისო სახის დანაშაული.
ცნობილია, რომ ყოველი სახელმწიფო თვითონ განსაზღვრავს დანაშაულის სახეებსა
და მასთან ბრძოლის საშუალებებს, მაგრამ ზოგიერთი დანაშაული თავისი არსით
სცილდება ერთი სახელმწიფოს და საერთაშორისო საზოგადოების ყურადღებას
საჰაერო სივრცე
საქართველოს სახელმწიფო ტერიტორიის ვერტიკალურად მდებარე სივრცე (ატმოსფერო), რომელზედაც საერთაშორისო სამართლის საყოველთაოდ აღიარებული ნორმებითა და საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებებითა და შეთანხმებებით ვრცელდება საქართველოს სუვერენიტეტი.საჰაერო სივრცე ეს არის მთელი სივრცე, რომელიც მდებარეობს მიწის და წყლის ზემოთ; თავისი უსაზღვროობის გამო, იგი წარმოადგენს ქვეყნის ტერიტორიის მნიშვნელოვან ნაწილს. ამის საშუალებით, საჰაერო დარტყმები შეიძლება განხორციელდეს კონფლიქტის, შემოსევების ან ინფორმაციის თვალთვალის დროს.მიუხედავად იმისა, რომ ძვირფასი მინერალები არ გვხვდება საჰაერო სივრცეში, როგორც ხმელეთზე, ის სხვა სარგებელს გვთავაზობს ქვეყნისთვის, რომელიც მას მართავს. საჰაერო სივრცე ასევე წარმოადგენს მნიშვნელოვან ელემენტს ქვეყნის ეკონომიკაში, ვინაიდან ეს არის არხი, რომლის საშუალებითაც ხდება საქონლის გადაადგილება და მჭიდრო კავშირშია ტურიზმთან.საჰაერო სივრცე არის ცის ნაწილი, რომელიც მდებარეობს ქვეყნის ხმელეთზე ან წყალზე (ზღვა, ტბები, მდინარეები). ამ სივრცეების სუვერენიტეტი შეესაბამება იმ ქვეყანას, რომელსაც ეკუთვნის მიწა.გარდა ამისა, საჰაერო სივრცე წარმოადგენს მნიშვნელოვან ტერიტორიას ხალხთა უსაფრთხოებისათვის. თითოეული ქვეყნის ხელისუფლების წარმომადგენელთათვის მნიშვნელოვანია ამ ტერიტორიების კონტროლი და მონიტორინგი; არცერთ სხვა ერს არ აქვს უფლება შეიჭრა ამაში.
საჰაერო სივრცე ძალიან მგრძნობიარე სფეროა, რომელიც ხშირად სრულად არ არის განსაზღვრული. ამ შემთხვევაში, ხილული საზღვრის ხაზი არ არსებობს, მიწისგან განსხვავებით.
ამას უდიდესი მნიშვნელობა აქვს ერის უსაფრთხოებისათვის. უგულებელყოფის შემთხვევაში, შეიძლება განხორციელდეს შემოჭრა ან საჰაერო თავდასხმები. როდესაც სახელმწიფოებს შორის ხდება კონფლიქტები, პირველი განიცდის საჰაერო სივრცეს, რადგან მასზე შეტევა უფრო ადვილია.
შეჭრა რომ მოხდეს, თქვენ ვალდებულნი ხართ ანგარიშს გაუწიოთ ქვეყნის თავდასხმაში მყოფ ხელისუფლებას, რადგან საჰაერო სივრცე არის არხი, რომლითაც მოგზაურობენ თვითმფრინავები, რომლებიც სხვადასხვა მიზნის მქონე ადამიანებს ატარებენ. უნდა არსებობდეს რეგულირება და ზედამხედველობა მოქალაქეების და ზოგადად ქვეყნის უსაფრთხოების დაცვაზე.საჰაერო სივრცის ტიპი განისაზღვრება თვითმფრინავების გადაადგილების საფუძველზე. ასევე არსებობს სხვა ფაქტორები, როგორიცაა ჩასატარებელი ოპერაციების მიზანი და საჭირო უსაფრთხოება.
16.საერთაშორისო ხელშეკრულების ძალაში შესვლა
ხელშეკრულება ძალაში შედის:
ა) ხელმოწერის დღიდან;
ბ) ხელმოწერიდან გარკვეული ვადის გასვლის შემდეგ;
გ) სარატიფიკაციო სიგელების გაცვლის დღიდან ან ამ დღიდან გარკვეული
ვადის გასვლის შემდეგ;
დ) სარატიფიკაციო სიგელების სათანადო რაოდენობის დაგროვების დღიდან
ან ამ სღიდან გარკვეული ვადის გასვლის შემდეგ;
ე) ხელშეკრულების დამტკიცების (მიღების) დღიდან ან გარკვეული ვადის
გასვის შემდეგ. ასეთია ხელშეკრულების როგორც კონკრეტული საერთაშორისოსამართლებრივი უფლება-მოვალეობის აღმნუსხველი აქტის ძალაში შესვლის ძირითადი საშუალებანი, მაგრამ ხელშეგრულების ძალაში შესვლა როდი ნიშნავს იმას, რომ იგი სავალდებულო ხდება ყველა მხარისთვის. ასეთი ხელშეკრულება
სავალდებულო ხდება მხოლოდ მათთვის, ვინც შეასრულა აქტის ძალაში
შეყვანისთვის გათვალისწინებული ყველა პროცედურა, მაგალითად, მოახდინა მისი
რატიფიკაცია, შეუერთდა მას და ა. შ. მაგრამ, სხვებისთვის, რომლებსაც ასეთი აქტი
არ ჩაუტარებიათ, ეს ხელშეკრულება სავალდებულო ძალას არ იძენს, მანამ სანამ
ისინი არ გადადგამენ სათანადო ნაბიჯს.
რატიფიკაციის ქვეშ იგულისხმება ხელშეკრულების დამტკიცება სახელმწიფოს
უზენაესი ხელისუფლების მიერ. სახელმწიფოს უფლება აქვს უარი თქვას
რატიფიკაციაზე და ეს ვერ ჩაითვლება მართლსაწინააღმდეგო აქტად. ყოველი
სახელმწიფო თვითონ განსაზღვრავს რატიფიკაციის წესებს და იმ ორგანოს, რომლის
კომპეტენციაშიც შედის რატიფიკაციის უფლება. რატიფიკაციის აქტი ფორმდება
სარატიფიკაციოსიგელის სახეით, რომლითაც მეთაური ატყობინებს მეორე მხარეს
ხელშეკრულების დამტკიცების ფაქტს და არწმუნებს, რომ ხელშეკრულება
პირნათალად შესრულდება. რატიფიკაციისგან განასხვავებენ ხელშეკრულების დამტკიცებას ანუ მიღებას,
რასაც ქვეყნის კონსტიტუცია მიაკუთვნებს ამა თუ იმ კომპეტენტურ ორგანოს, თუკი
ხელშეკრულება არ მოითხოვს სარატიფიკაცია პროცედურას.
თუ ხელშეკრულება ღია ხასიათისაა, ყოველ სახელმწიფოს უფლება აქვს „შეუერთდეს“ უკვე ხელმოწერილ ხელშეკრულებას, რისთვისაც ის სპეციალურ
განცხადებას აკეთებს და შეერთების აქტს სახელმწიფო-დეპოზიტორს აბარებს.
ხელშეკრულება ძალაში შედის „სარატიფიკაციო სიგელების გაცვლისას“ ან
„დეპონირებისთვის გადაცემისას“.
ორმხრივი ხელშეკრულების დადებისას, ერთ ქვეყანაში ხდება ხელშეკრულების
ხელმოწერა, ხოლო სარატიფიკაციო სიგელების გადაცემა ხდება მეორე სახელმწიფოს
დედაქალაქში. მრავალმხრივ ხელშეკრულებათა რატიფიკაციის დროს სარატიფიკაციო სიგელის
შესანახად ამოირჩევა სახელმწიფო-დეპოზიტორი ან სათანადო საერთაშორისო
ორგანიზაციის აღმასრულებელი ორგანო.
ყოველი სახელმწიფო ხელმოწერისას ან რატიფიკაციის დროს უფელბამოსილია
გააკეთოს შენიშვნები ანუ დათქმა. თუ არცერთმა მხარემ არ განაცხადა პროტესტი, შენიშვნა იურიდიულ ძალას იძენს ყველა მონაწილის მიმართ.
დადებული ხელშეკრულება უნდა იყოს სათანადო წესით გამოქვეყნებული ანუ
პრომულგირებული ყოველი მხარის მიერ.
17.სუვერენიტეტი
სახელმწიფოს დამოუკიდებულება. ს-ის ცნება სახელმწიფო და საერთაშორისო სამართალში შემოიღო ფრანგმა მეცნიერმა ჟან ბოდენმა (1576), რომელიც ასაბუთებდა მეფეების აბსოლუტურ ხელისუფლებას, მათ დამოკიდებულებას ვინმესაგან, გარდა ღმერთისა. უფრო ადრე, თუმცა პოსტულატის სახით დოქტრინა საქართველოშიც იჩენს თავს (XI-XIII სს) და მეფის „ერთეულების“, „ერთმთავრობის“, „თვითმპყრობელობის“ ტერმინების სახით გვევლინება. ევროპაში ბურჟუაზიული რევოლუციების დროს (XVII-XVIII სს.) ეს ტერმინი ხალხის უზენაესობის ამსახველ პოლიტიკურ და სამართლებრივ ლოზუნგად იქცა - მხოლოდ ხალხი ცხადდებოდა
kazusi 1:
არაბათის გერთიანებულმა საემიროებმა გადაწყვიდა სპარსეთის ყურეში ხელოვნური კუნძულის მშენებლობა, რომელიც გათვლილია ულტრათანამედროვე საცხოვრებელი კომპლექსების, სასტუმროების, დასასვენებელი ცენტრებისა და სივრცეების, ასევე იახტკლუბის მოსაწყობად. მშენებლობის დასრულებისა და კომპლექსის სრულად ფუნქციური დატვირთვის შემდეგ, არაბეთის გაერთიანებულმა საემიროებმა ადაწყვიტეს კუნძულის მხარეს სახელმწიფოს ტერიტორიული ზღვის სიგანის დაზუსტება (კერექტირება) კუნძულის მხედველობაში მიღებით. აღნიშნულის შესახებ საპროტესტო განცხადება გააკეთა ირანის ისლამურმა რესპუბლიკამ, რომელიც მიიჩნევს ამ გადაწყვეტილების საერთაშორისო სამართალთან შეუსაბამოდ, რადგან მონტეგო ბეს 1982 წლის კონვენცია და ზოგადი საერთაშორისო სამათალი განსხვავებულად არეგულირებენ ამ საკითხს. არაბეთის გართიანებული საემიროები კი მიიჩნევენ, რომ ასეთი დიდი ინვენსტიციით განხორციელებული მასშტაბური პროქტი უნდა იქნას მხედველობაში მიღებული, რაც სწორედ რომ სამართლის მოთხოვნებს პასუხობს, წინააღმდეგ შემთხვევაში დაირღვევა სამართლიანობის საყოველთაოდ აღიარებული პრინციპი. დავა დაიწყო მართლმსაჯულების საერთაშორისო სასამართლოს წინაშე ჰააგაში. თქვენ ხართ მართლმსაჯულების საერთაშორისო სასამართლოს მოსამართლე და დავა უნდა გადაჭრათ საერთაშორისო სამართლის მიხედვით
kazusi 2 :მაროკოს სამეფომ ხელი მოაწერა ჟენევის საერთაშორისო კონვენციას ფულის გათეთრებისა და კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლის შესახებ, რომლითაც აიღო ვალდებულება მის ტერიტორიაზე საეჭვო წარმომავლობის ქონების ან გადარიცხვების წინააღმდეგ მიეღო ყველა ზომა საერთაშორისო სამართლის ფარგლებში. მაროკოს სამეფოს გენერალური პროკურორის გადაწყვეტილებით, რომელიც დიდი ხნის განმავლობაში ატარებდა გამოძიებას, ჩატარდა ჩხრეკა მალის საელჩოში, რადგან პროკურორის განმარტებით, მალის საელჩო საეჭვო წარმომავლობის თანხების გადარიცხვებს ეწეოდა.
საელჩოს ჩხრეკის ფაქტი გააპროტესტა მალის სახელმწიფომ ვენის 1961 წლის კონვენციითა და ზოგადი საერთაშორისო სამართლით გარანტირებული დიპლომატიური იმუნიტეტის ხელყოფის გამო, რადგან ჩხრეკის ჩატარებისას მაროკოს სამეფოს პროკურატურას არ ჰქონდა მალის საელჩოს თანხმობა.
მაროკო არ იზიარებს მალის ამ პოზიციას იმ საბაბით, რომ ორივე სახელმწიფომ ხელი მოაწერა ჟენევის კონვენციას, რითაც გამოთქვეს წინასწარი თანხმობა საგამოძიებო სამუშაოსთვის ხელის არ შეშლის შესახებ. მაროკოს განმარტებით სწორედ ჟენევის კონვენციის ფარგლებში მოქმედებდა მისი საგამოძიებო სამსახური. მხარეებმა ვერ მიაღწიეს შეთანხმებას და დავა დაიწყო მართლმსაჯულების საერთაშორისო სასამართლოში (ქ. ჰააგა, ჰოლლანდია).
თქვენ ხართ მაროკოს წარმომადგენელი სასამართლოში და უნდა დაიცვათ მაროკოს ინტერესები საერთაშორისო სამართლის მიხედვით სასამართლოს წინაშე
damidasture tu miige
kii
დავწერ ახლავე