2)ა სანადიროდ იყო წასული რადროსაც დათვი შეამჩნია
ჰიპოთეზა: ა შეიძლება დაისაჯოს სსკის 108 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისთვის განძრახ მკვლელობისთვის~
ქმედების შემადგენლობა:
ქმედების შემადგენლობის ობიექტური მხარე :
სუბიექტი:ფიზიკური პირი ა
ობიექტი: ბ-ს სიცოცხლე
ქმედება: გამოიხატება მოქმედებაში კერძოდ ა-ს მიერ თოფის გასროლაში
შედეგი: დამდგარია ბ-გარდაიცვაალა
მიზეზობრივი კავშირი: 8-ე მიხლის მეორე ნაწილის მიხედვით ა-ს რომ არ ესროლა თოფი ბ-ს თვის ამჯერად არ გარდაიცვლებოდა ასერომ ა- მიზზეზობრივ კავშირშია დამდგარ შედეგთან ბ-ს გარდაცვალებასთან
ობიექტური შერაცხვა : პირს ობიექტურად შეერაცხება ქმედება მაშინ როდესაც ის შექმნის სამართლებრივად გასაკიცხ რელევანტურ საქმეს , ამ შემთხვევაში ა-მ თოფის გასროლით შექმნა ბ-ს სიკვდილის საფრთხე ,ამიტომ ა-ს ქმედება ობიექტურად შეერაცხება
ქმედების შემადგენლობის სუბიექტური მხარე : ქმედების შემადგენლობის სუბიექტური მხარის ელემენტებია განზრახვა და სურვილი , ამ შემთხვევაში ა-ს საერთოდ არ ქონდა ბ-ს მოკვლის განძრახვა და სურვილი ის უბრალოდ სანადიროდ იყო წასული და დათვის მოკვლა უნდოდა , შემთხვევით ბ-ს დაუმიზნა და მოკლა
დასკვნა: ა- არ დაისჯება სსკის 108 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისთვის განძრახ მკველელობისთვის.
3) ა-მ თავისი მანქანა ათხივა ბ-ს რომელსაც არ უვარგოდა მუხრუჭი , ბ-მ ქალაქში მოძრაობისასს საჭე ვერ დაიმორჩილა და ბოძს შეასკდა რის გამოც დაიღუპა. ა გახარებული დარჩა ვინაიდან ისედაც სურდა მისიი სიკვდილი. მოგვიანებით დაადგინა რომ ბ-ს არც კი უცდია დამუხრუჭება ვინაიდან საუბარში იყო გართული დაისჯება თუ არა განძრახი მკვლელობისთვის.
ჰიპოთეზა: ა- შესაძლებელია დაისაჯოს სსკის 108 -ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისთვის განზრახ მკვლელობისთვის
ქმედების შემადგენლობა:
ქმედების შემადგენლობის ობიექტური მხარე:
სუბიექტი:ფიზიკური პირი ა
ობიექტი: ბ-ს სიცოცხლე
ქმედება :გამოიხატება მოქმედებაში კერძოდ ა-ს მიერ ბ-სთვის მანქანის თხოვებაში
შედეგი: ბ- გარდაიცვალა
მიზეზობრივი კავშირი: 8_ე მუხლის მეორე ნაწილის გათვალისწინნებით ა-ს რომ არ ეთხოვა ბ-სთვის მანქანა ის არ დაეჯახებოდა ბოძს და ის არ გარდაიცვლებოდა, ასერომ ქმედება მიზეზობრივ კავშირშია დამდგარ შედეგთან
ობიექტური შერაცხვა:პირს მაშინ შეერაცხება ქმედება ობიექტურად როდესაც ის შექმნის სამართლებრივად განსაკიცხ რელევანტურ საფრთხეს,ამ შემთხვევაში ა-ს დამდგარი შედეგი ობიექტურად არ შეერაცხება , ვინაიდან მუხრუჭები გამართული რომც ყოფილიყო ბ_ მათ ვერ გამოიყენებდა. მაინც შეასკდებოდა ბოძს და გარდაიცვლებოდა.
დასკვნა:ა არ დაისჯება სსკის 108 მუხლით გათალისწინებული დანაშაულისთვის.
4) ა- ეჩხუბება თავის ცოლ ბ-ს და გამწარებულმა მას თავში მოკვლის განძრახვით მძიმე საგანი ჩაარტყა, ბ- გონება დაკარგული ჩაიკეცა იატაკზე თუმცა ჯერ კიდევ ცოცხალი იყო . ა-მ კი რამდენიმე ხნით სახლი დარტოვა , ცოტახანში სამზარეულოში გაზმა გაჟონა , მოხდა აფეთქება და გონება დაკარგული ბ დაიღუპა. დაისჯება თუ არა ა განძრახვ მკვლელობისთვის თუ იმ დღეს ბ ნებისმიერ შემთხვევაში სახლში იქნებოდა.
ჰიპოთეზა: ა-მ შესაძლოა ჩაიდინა სსკის 108 მუხლით ჩადენილი დანაშაული განძრახვ მკვლელობა
ქმედების შემადგენლობა:
ქმედების შემადგენლოპბის ობიექტური მხარე:
სუბიექტი: ფიზიკური პირი ა
ობიექტი: სსკის 11 _ე პრიმა მუხლის შენიშვნის პირველი ნაწილის მიხედვით მეუღლე ბ-ს სიცოცხლე
ქმედება : გამოიხატება მოქმედდებაში,კერძოდ ა-ს მიერ ბ-სთვის თავში მძიმე საგნის ჩარტყმაში.
შედეგი: ბ- გარდაიცვალა
მიზეზობრივი კავშირი: სსკის 8_ე მუხლის მეორე ნაწილის თანახმად ა-ს რომ არ ჩაერტყა ბ-ს თვის მძიმე საგანი ის არ გარდაიცვლებოდა გაზის გაზონის შედეგად ამჯერად,ამიტომ ა მიზეზობრივ კავშირშია მეუღლე ბ-ს სიკვდილთან
ობიექტური შერაცხვა : პირს ქმედება ობიექტურად შეერაცხება თუ მან შექმნა სამართლებრივად გასაკიცხი რელევანტური საფრთხე , ამ შემთხვევაში ა-ს არ შეუქმნია ბ-სთვის სამართლებრივად გასაკიცხი საქმე, რადგან თავში მძიმე საგნის ჩარტყმით ბ- არ მომკვდარა, ის გაზის გაჟონვის გამო გარდაიცვალა. ასე რომ ა-ს ქმედება ობიექტურად არ შეერაცხება.~
დასკვნა: ა არ დაისჯება სსკის 108 _ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულითვის..
5) ა-მ მოკვლის განძრახვით სასმელში საწამლავი ჩაუყარა სტუმრად მყოფ ბ-ს , სახლისკენ მიმავალს საწამლავის ზემოქმედებით დაუძლურებულ ბ-ს გზის პირას მიმავალს გული წაუვიდა,ამ დროს შემთხვევით ასევე მისმა მტერმა გიამ რომელმაც სიტუაციით ისარგებლა და ჯერ კიდევ ცოცხალი ბ-ს რომელსაც წინააღმდეგობის გაწევა არ შეეძლო მოკვლის განძრახვით დანა ჩაარტყა.ბ გარდაიცვალა ადგილზე , ა- საბოლოოჯამში გახარებული დარჩა.~დაისჯება თუ არა განძრახვ მკვლელობიოსთვის .
ჰიპოთეზა : ა შეიძლება დაისაჯოს სსკის 108_ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისთვის
განზრახ მკვლელობისთვის
ქმედების შემადგენლობა:
ქმედების შემადგენლობის ობიქტური მხარე:
სუბიექტი:ფიზიკური პირი ა
ობიექტი:ბ-ს სიცოცხლე
ქმედება: გამოიხატა მოქმედებაში კერძოდ ა-სმიერ ბ-სთვის სასმელში საწამლავის ჩაყრაში
შედეგი დამდგარია, ბ გარდაიცვალა.
მიზეზობრივი კავშირი-მე8 მუხლის მეორე ნაწილის გათვალისწინებით, ა-ს რომ არ ჩაეყარა ბ-სთვის საწამლავი სახლისკენ მიმავალს არ წაუვიდოდა გული და გსთვის წინააღმდეგობის გაწევის საშუალება ექნებოდა და ის არ გარდაიცვლებოდა გ-სმიერ დანის ჩარტყმით,ამიტომაც ა-ს ქმედება მიზეზობრივ კავშირშია დამდგარ შედეგთან ბ-ს გარდაცვალებასთან.|
ობიექტური შერაცხვა: პირს ქმედება მაშინ შეერაცხება ობიექტურად ,როდესაც სამართლებრივად გასაკიცხი რელევანტური საფრთხე შეექმნა ,ამ შემთხვევაში ა-მ საწამლავის ჩაყრით შეუქმნა სიკვდილის საქმე და არა მისი დანის ჩარტყმით სიკვდილი,ამიტომ მას შედეგი ობიექტურად არ შეერაცხება.
დასკვნა: ა- არ დაისჯება სსკის 108_ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისთვის განძრახ მკვლელობისთვის..
კაზუსში აღწერილი სიტუაციიდან გამომდინარე აშკარად იკვეთებოდა ორი ამსრულებლის ქმედება, რომლებმაც
ერთმანეთისგან დამოუკიდებლად ჩაიდინა ორი სხვადასხვა დანაშაული. ამ კაზუსის ამოხსნისას სტუდენტმა
ორივე პირის ქმედებაზე იმსჯელა ერთი ჰიპოთეზის ფარგლებში. სწორად მოიქცა თუ არა ის?არ არის სწორი რასგანაც არ შეიძლება ორი დამოუკიდებელი პირის ან თუნდაც ქმედების ერთი ჰიპოთეზით განხილვა. სტუდენსტ თითიეული ქმედება ცალ ცალკე უნდა აღეწერა რადგან ფაბულია მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ მათ ორი სხვადასხვა დანაშაული ჩაიდინეს. ამასთან ისინი ერთმანეთისაგან დამოუკიდებლები იყვნენ და არ იკვეთება საერთო მიზანი ან ერთმანეთის დახმარება. თითოეულის ცალ ცალკე განხილვის დატვირთვა ისაა რომ შეცდომაში არ შევიდეთ კვალიფიკაციის და მაჯელობის დროს. ამასთან ცალცალკე იმიტომაც უნდა განვიხილოთ რომ თითოეული პირი აკეთებს სხვადასხვა მოქმედებას,სხვადასხვა განზრახვითა და სხვადასხვა დანაშაულის შემადგენლობით
მოსარჩელე,მოპასუხე, დავის საგანი, დავის არსის მოკლე მიმოხილვა, დავის ფაქტობრივი გარემოებები და მტკიცებულებები,სასარჩელო მოთხოვნა და მისი სამართლებრივი საფუძვლები,სარჩელის ფასი და სახელმწიფო ბაჟი,
1. საზღვაო სივრცის შესახებ საქართველოს კანონის თანახმად, საქართველოსტერიტორიის ნაწილს წარმოადგენს ?
შიდა წყლების და ტერიტორიული ზღვის ზემოთ არსებული საჰაერო სივრცე
2. სართაშორისო სამართალში სამართალსუბიქტობა ნიშნავს ?
სახლმწიფოდ ყოფნას
3. ექსტრადაცია როგორც საერთაშორისო თანამშრომლობის ერთგვარი ფორმა საერთაშორისო სამართალში გაჩნდა:
გაეროს სისტემაში სახელმწიფოთა თანამშრომლობის სისტემის შემუშავების ფარგლებში
4. რა სახის დავას განიხილავს მართლმსაჯულების საერთაშორისო სასამართლო?
სამართლებრივ დავას, რამაც შეიძლება საფრთხე შეუქმნას საერთაშორისო მშვიდობას ან ადამიანის უფლებების დაცვას
5. ვენის 1961 წლის კონვენციის მიხედვით, შესაძლებელია თუ არა, რომ დიპლომატიურმა წარმომადგენლობამ შეასრულოს საკონსულო ფუნქციები ?
დასაშვებია, რადგან 1961 წლის კონვენცია დიპლომატიური ურთიერთობების შესახებ ასევე ვრცელდება საკონსულო ურთიერთობებზეც
6. საერთაშორისო სამართალი იცნობს თუ არა საერთაშორისო კონფერენციების სამართალსუბიექტობას ?
აღიარებს მხოლოდ გაეროს სისტემის ფარგლებში
7. შესაძლებელია თუ არა სართაშორისო სამართლებრივი ნორმის გამოყნება შიდასახელმწიფოებრივ ურთიერთობებში?
შეუძლებელია, რადგან საერთაშორისო სამართალი აწესრიგებს საერთაშორისო ურთიერთობებს და არა შიდასახელმწიფოებრივს
8. საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის პრინციპებია:
- ჰუმანიზმი
- სამხედრო აუცილებლობა
- თანაზომიერება
- კეთილსინდისიერება
- პროპორციულობა
- პასუხისმგებლობა
- ზომიერება
- თანადგომა
- თავდადება
- პლურალიზმი
- თანაზომიერება
- ფოშიზმი
9. საერთაშორისო მართლმსაჯულების სასამართლოს იურისპრუდენციის მიხედვით, საერთაშორისო სამართალი შიდასახელმწიფოებრივ სამართალთან მიმართებაში
არის უპირატესი ძალის მქონე;
10. საქართველოს კანონის მიხედვით საერთაშორისო ხელშეკრულებების შესახებ, საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულება
საქართველოს კანონმდებლობის განუყოფელი ნაწილია და აქვს კონსტიტუციის მსგავსი სამართლებრივი ძალა
11. სახელმწიფოს ტერიტორიის ფართობის დადგენისას მხედველობაში უნდა მივიღოთ თუ არა მისი საელჩოების ფართობის ერთობლიობა?
რა თამა უნდა, რადგან საელჩოები სახელმწიფოს ტერიტორიად ითვლება
12. დიპლომატიური წარმომადგენლობის ტერიტორიასა და შენობა ნაგებობებზე ვრცელდება თუ არა მააკრედიტებელი სახელმწიფოს ტერიტორიული სუვერენიტეტი ?
ვრცელდება მხოლოდ დიპლომატიურ წარმომადგენლობის ძირითად შენობა ნაგებობაზე და მის ტერიტორიაზე და არა დამხმარე ნაგებობებზე
13. შესაძლებელია თუ არა კოსმოსურ სივრცეზე ან მის ნაწილზე ახელმწიფო სუვერენიტეტის გავრცელება?
შეუძლებელია, რადგან საჰაერო სივრცის მიღმა სახელმწიფოს ტერიტორიული სუვერენიტეტი არ არის აღიარებული
14. საერთაშორისო ტერორიზმი, როგორც საერთაშორისო დანაშაულის ერთ-ერთი სახე, სახელმწიფოებს ავალდებულებს საერთაშორისო თანამშრომლობას
აღიარებული პრინციპის საფუძველზე ,,ან დასაჯე, ან გადაეცი"
15. საერთაშორისო სამართლის ძირითადი პრინციპების სახელით ცნობილი ნორმები სინამდვილეში სხვა არაფერია, თუ არა:
საყოველთაოდ არიარებული
16. სახელმწიფოს საერთაშორისო პასუხისმგებლობის შესახებ გაეროს 2001 წლის დოკუმენტის მიხედვით, სახელმწიფოს პასუხისმგებლობის გამომრიცხავ გარემოებას არ წარმოადგენს:
შეცდომა.
17. საერთაშორისო სამართალში შესაძლებელია თუ არა სახელმწიფოს პასუხისმგებლობის დაყენება სხვა სახელმწიფოს ქმედების გამო ?
შეუძლებელია, რადგან სახელმწიფომ შეიძლება მხოლოდ საკუთარი ქმედების გამო აგოს პასუხი
18. საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი არის ნორმათა ერთობლიობა, რომლის მიზანია:
აკრძალოს ძალის გამოყენება და წაახალისოს დავების მშვიდობიანი მოგვარება
19. საერთაშორისო ორგანიზაციას შეუძლია თუ არა სარჩელით მიმართოს მართლმსაჯულების საერთაშორისო სასამართლოს ორგანიზაციის წევრი სახელმწიფოს მიერ მისი წესდების დარღვევის გამო?
არ შეუძლია.
20. სახელმწიფო პირთა მიმართ საკუთარ კომპეტენციას ახორციელებს:
სუვერენული თანასწორობის საფუძველზე
21. ზღვის საერთაშორისო სამართალში, არქიპელაგური სახელმწიფო არის
კუნძულოვანი სახელმწიფო, რომელიც საერთაშორისო მნიშვნელობის სანაოსნო გზაზე მდებარეობს
22. ჩამოთვლილი გადაწყვეტილებებიდან რომელმა იქონია დიდი გავლენა სახელმწიფოს ტერიტორიული სუვერენიტეტის თეორიულ გააზრებაზე?
ალაბამა
23. ვენის 1969 წლის კონვენციის თანახმად, ხელშეკრულებაში ცვლილების შეტანა
ნებადართულია მხარეთა თანხმობის შემთხვევაში
24. თანამდროვე საერთაშორისო სამართლის მიხედვით, ორმაგი მოქალაქეობის შემთხვევაში დავის გადაწყვეტა ხდება:
ეფექტურობის პრინციპის მიხედვით
25. საჰაერო სამართალი ჩამოყალიბდა:
ჩვეულებითი სამართლის სახით, რომლის კოდიფიკაციაც მოახდინა გაერომ
26. საერთაშორისო სამართალი ჩამოყალიბდა:
გაეროს წესდების საფუძველზე მეორე მსოფლიო ომის დროს
27. თანამედროვე საერთაშორისო სამართალში, შესაძლებელია თუ არა, რომ ამ სამართლის სუბიქტები არათანაბარი უფლებებით სარგებლობდნენ?
დაუშვებელია, რადგან სამართლის წინაშე ყველა თანასწორია
28. რას ნიშნავს მართლმსაჯულების საერთაშორისო სასამართლოს მიერ ,,ლოტუსის" საქმეზე მიღებულ გადაწყვეტილებაში გამოყენებული შემდეგი ფრაზა: სამართლის ნორმები, რომლებიც სავალდებულოა სახელმწიფოებისთვის, გამომდინარეობს მათი ნებიდან?
მიანიშნებს სახელმწიფოთა თავისუფლებაზე
29. საერთაშორიოს სამართლის ზოგად პრინციპებში ნახსენები ,,ძალის გამოყენებაზე ან ძალით დამუქრებაზე უარის თქმა" ნიშნავს:
სახელმწიფოებისთვის მოწოდებას თავი შეიკავონ ძალის გამოყენებისაგან ერთმანთთან ურთიერთობაში
30. თანამედროვე საერთაშორისო სამართალში ომის (ძალის გამოყენების), როგორც ასეთის, წარმოება:
კანონგარეშედ არის გამოცხადებული, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც მისი წარმოება ხდება მეკობრეების წინააღმდეგ
31. შესაძლებელია თუ არა აგრესიული საგარეო პოლიტიკის სახელმწიფოს გაერთიანებული ერების ორგანიზაციაში გაწევრიანება ?
გაეროს ქარტიის მიხედვით, შეუძლებელია
32. ვის შეუძლია დავის მოსაგვარებლად მიმართოს საერთაშორისო მართლმსაჯულების სასამართლოს?
გაეროს და მის სისტემაში შემავალ საერთაშორისო ორგანიზაციებს
33. საერთაშორისო სამართალი ფიზიკური პირის მოქალაქეობის საკითხს?
სრულად მიანდობს სახელმწიფოების სუვერენულ კომპეტენციას, თუმცა ადგენს ზოგად პრინციპებს ამ საკითხთან დაკავშირებით საერთაშორისო დავების შემთხვევებისთვის.
34. თანამედროვე საერთაშორისო სამართალში ომის (ძალის გამოყენება) როგორც ასეთის წარმოება :
კანონგარეშედ არის გამოცხადებული გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც მისი წარმოება ხდება მეკობრეების წინააღმდეგ.
35. საერთაშორისო ორგანიზაციებს გააჩნიათ თუ არა მოქალაქეობა?
არ გააჩნიათ მოქალაქეობა, როგორც სახელმწიფოებს, განსხვავებით ფიზიკური პირებისაგან, რომლებიც ასევე არიან საერთაშორისო სამართლის სუბიექტები.
36. საერთაშორისო სამართლის ძირითადი პრინციპები
არის ცივი ომის პირობებში ევროპაში მშვიდობის უზრუნველყოფის მიზნით სამშვიდობო კონფერენციაზე შემუშავებული პრინციპები.
37. ვენის 1969 წლის კონვენციის მიხედვით საერთაშორისო ხელშეკრულებების შესახებ , pacta sunt servandaნიშნავს
ძალაში მყოფი ხელშეკრულების კეთილსინდისიერად შესრულების ვალდებულებას.
38. საერთაშორისო სამართლისა და შიდა სახელმწიფოებრივი სამართლის თანაფარდობა ნიშნავს
საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმის ცხოვრებაში გატარებისას, შიდასახელმწიფოებრივი სამართლის პოზიციისა და მისი მნიშვნელობის გარკვევას.
39. შესაძლებელია თუ არა , რომ საერთაშორისო სამართალში სახელმწიფომ პასუხი აგოს სისხლის სამართლებრივი წესით?
შესაძლებელია საერთაშორისო სამართლის განვითარების შემდეგ ბოლო ათწლეულებში.
40. თანამედროვე საერთაშორისო სამართალში დამნაშავის გადაცემა:
უნდა მოხდეს საერთაშორისო ნორმების და არსებობის შემთხვევაში, ორმხრივი ხელშეკრულების შესაბამისად.
41. ვენის 1969 წლის კონვენციის თანახმად ხელშეკრულების თანახმად ხელშეკრულებების შესახებ , საერთაშორისო ხელშეკრულების რატიფიკაცია ნიშნავს.
საერთაშორისო აქტს, რომლის საშუალებითაც სახელმწიფო საერთაშორისოდ აცხადებს თანხმობას მისთვის ხელშეკრულების სავალდებულოდ აღიარებაზე.
42. თანამედროვე საერთაშორისო სამართლის სუბიექტი არ არის
მულტინაციონალური კომპანიები
43. დიპლომატიური ურთიერთობის შესახებ ვენის 1961 წლის კონვენციის მიხედვით , სახელმწიფოთა შორის დიპლომატიური ურთიერთობების დამყარება და მუდმივი დიპლომატიური წარმომადგენლობის დაფუძნება ხდება .
ურთიერთშეთანხმებით.
44. თქვენ ხართ თუ არა საერტაშორიოს სამართლის სუბიექტი?
კი რადგან თანამედროვე საერთაშორისო სამართალი ამას აღიარებს
45. ჰელსინკის 1975 წლის სამშვიდობო კონფერენციის დასრულებისას მიღებული დასკვნითი აქტით , სახელმწიფოებმა მიიღეს
საერთაშორისო სამართლის ძირითადი პრინციპები.
46. დიპლომატიური ურთიერთობის შესახებ ვენის 1961 წლის კონვენციის მიხედვით დიპლომატიური აგენტის კერძო რეზიდენცია
ისევე ხელშეუხებელი და დაცულია, როგორც წარმომადგენლობის შენობები.
47. 2001 წლის გაეროს მიერ მიღებული დოკუმენტის მიხედვით სახელმწიფოს პასუხისმგებლობის შესახებ , საერთაშორისოდ მართლსაწიინააღმდეგო ქმედება სახეზეა
როდესაც ქმედება ეკუთვნის სახელმწიფოს და არღვევს მის საერთაშორისო ვალდებულებას.
48. საერთაშორისო სამართლის ძირითადი სუბიექტია
სახელმწიფო
49. არსებობს თუ არა საერთაშორისო ორგანიზაციების შიდა სამართალი?
საერთაშორისო ორგანიზაცია, როგორც ასეთი არ არის სამართლის სუბიექტი და შესაბამისად მას არ აქვს საკუთარი სამართლებრივი სისტემა.
50. საერთაშორისო სამართალი არის :
მხოლოდ სახელმწიფოთაშირისი სამართალი.
51. საერთაშორისო მართლმსაჯულების სასამართლოს სტატუსის 38-ე მუხლის თანახმად , საერთაშორისო სამართლის წყარო არ არის .
სახელმწიფოს ცალმხრივი აქტები
52. საერტაშორისო სამართალში სახეომწიფოს საერთაშორისო პასუხისმგებლობის საფუძველია ?
მისისაერთაშორისოდ მართლსაწინააღმდეგო ქმედება.
53. დიპლომატიური ურთიერთობის შესახებ ვენის 1961 წლის კონვენციის მიხედვით წარმომადგენლობის მეთაური არის :
პირი, რომელსაც მააკრედიტებელი სახელმწიფოავალებს იმოქმედოს ასეთმა;
54. საერთაშორისო საჯარო სამართლის თეორიაში დუალიზმი აღნიშნავს
მოსაზრებას რომლის თანახმად საერთაშორისო და შიდა სახელმწიფოებრივი სამართალი ერთიან სამართლებრივ სისტემას წარმოადგენენ
55. საერთაშორისო ორგანიზაცია არის
სახელმწიფოთა საერთაშორისო ხელშეკრულებაზე დამყარებული ასოციაცია , საკუთარი სამართალსუიექტობით.
56. საერთაშორისო სახელშეკრულებო სამართლის მიხედვით , rebus sic stantibus
ნიშნავს გარემოებათა ძირეულ ცვლილებას.
57. საკონკულო ურთიერთობის შესახებ ვენის 1963 წლის კონვენციის მიხედვით , საკონსულო დაწესებულების მეთაური ნიშნავს?
ნიშნავს პიროვნებას, რომელსაც დავალებული აქვს იმოქმედოს, როგორც ასეთმა.
58. ვენის 1969 წლის კონვენციის მიხედვით ხელშეკრულებების შესახებ ხელშეკრულების ტექსტი ხდება აუთენტური და საბოლოო
იმ პროცედურის გამოყენების შედეგად, რომელიც შეიძლება გათვალისწინებულ იქნეს მის ტექსტში, ან შეთანხმებულია სახელმწიფოთა შორის, რომლებიც მონაწილეობდნენ მის შედგენაში;
61. საერთაშორისო სამართალში მონიზმი აღნიშნავს
თეორიას, სახელმწიფოს საერთაშორისო და შიდა ვალდებულებების შესახებ
62. საერთაშორისო სამართალში სახელმწიფოს სუვერენიტეტის დაცვის პრინციპი ჩამოყალიბდა?
არც ერთი პასუხი არ არის სწორი
63. საქართველოს კანონის მიხედვით საერთაშორისო ხელშეკრულების შესახებ საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულება :
საქართველოს კანონმდებობის განუყოფელი ნაწილია და აქვს კონსტიტუციის მსგავსი სამართლებრივი ძალა.
74. ნაკისრი ვალდებულების კეთილსინდისიერი შესრულება , როგორც საერთაშორისო სამართლის ძირიტადი პრინციპი ნიშნავს?
სახელმწიფოები კეთილსინდისიერად უნდა ასრულებდნენ საერთაშორისო სამართლით განსაზღვრულ თავიანთ ვალდებულებებს, ისევე როგორც იმ ვალდებულებებს,რომლებიც საერთაშორისო სამართლის საყოველთაოდაღიარებულ პრინციპებიდან და ნორმებიდან გამომდინარეობს, ასევე რომლებიც გამომდინარეობს შეთანხმებებიდან და ხელშეკრულებებიდან რომელტა მონაწილეებიც ისინი არიან.
79..ჰელსინკის 1975 წლის სამშვიდობო კომფერენციის დასრულებისას მიღებული დასკვნითი აქტით სახელმწიფოებმა მიიღეს:
საერთაშორისო სამართლის ძირითადი პრინციპები
80. საერთაშორისო სამართალი ჩამოყალიბდა,
უხსოვარი დროიდან
81.საქართველოს კანონის მიხედვით საერთაშორისო ხელშეკრულების შესახებ საქართველოსსაერთაშორისო ხელშეკრულება:
საქართველოს კანონმდებლოსბის განუყოფელი ნაწილია
82.თანამედროვე საერთაშორისო სამართლის სუბიექტი არ არის:
ადმინისტრაციულად თვითმმართველი დედაქალაქები:
83. საერთაშორისო სამართლის ძირითადი სუბიექტია:
სახელმწიფო
84.თქვენ ხართ თუ არა საერთაშორისო სამართლის სუბიექტი?:
კი რადგან თანამედროვე საერთაშორისო სამართალი ამას აღიარებს
85.საერთაშორისო ორგანიზაციებს გააჩნიათ თუ არა მოქალაქეობა?:
არ გააჩნიათ მოქალაქეობა ,როგორც სახელმწიფოებს განსხვავებით ფიზიკური პირებისაგან ...
86.საერთაშორისო სამართლის ფიზიკური პირის მოქალაქეობის საკითხს:
სრულად მიანდობს სახელმწიფოების სუვერენულ კომპეტენციას ,თუმცა ადგენს ზოგად პრინციპებს.
.საერთაშორისო სამართლის ძირითადი პრინციპები:
არის ცივი ომმის პირობებში ევროპაში მშვიდობის უზრუნველყოფის მიზნით სამშვიდობო კონფერენციაზე შემუშავებული პრინცპიები
88.ვენის 1969 წლის კონვენციის მიხედვით საერთაშორისო ხლეშეკრულებების შესახებ , პაქტა სუნტ სერვანტა ნიშნავს:
ძალაში მყოფი ხელშეკრულების კეთილსინდისიერად შესრულების ვალდებულებას
89.ვენის 1969 წლის კონვენციის თანახმად ხელშეკრულებების შესახებ ,საერთაშორისო ხელშეკრულების რატიფიკაცია ნიშნავს:
საერთაშორისო აქტს,რომლის საშუალებიტაც სახელმწიფო საერთაშორისოდ აცხადებს თანხმობას მისთვის ხელშეკრულების სავალდებულოდ აღიარებაზე
.საერთაშორისო სამართალი არის:
მხოლოდ სახელმწიფოთაშორისი სამართალი
91.საერთაშორისო მართლმსაჯულების სასამართლოს სტატუსის 38 ემუხლის თანახმად ,საერთაშორისო სამართლის წყარო არ არის:
სახელმწიიფოს ცალმხრივი აქტები
92.საერთაშორისო საჯარო სამართლის თეორიაში დუალიზმი აღნიშნავს :
მოსაზრებას რომლის თანახმად საერთაშორისო და შიდასახელმწიფოებრივი სამართალი ორ სხვადასხვა ერთმანეთისგან დამოუკიდებელ სისტემას მიჯნავს-ბოლო სიტყვა არ ჩანს
93.საერთაშორისო ორგანიზაცია არის:
სახელმწიფოთა საერთაშორისო ხელშეკრულებაზე დამყარებული ასოციაცია საკუთარი სამართალსუბიექტებით
94.საერთაშორისო მართლმსაჯულების სასამართლოს იურისპრუდენციის მიხედვით,საერთაშორისო სამართალი შიდასახელმწიფოებრივ სამართალთან მიმართებაში:
არის უპირატესი ძალის მქონე
95ვენის 1969 წლის კონვენციის მიხედვით ხელშეკრულებების შესახებ ხელშეკრულების ტექსტი ხდებააუთენტური და საბოლოო:
ხელშეკრულების ტექსტით გატვალისწინებული პროცედურის ან სახელმწიფოთა შორის სხვაგვარად შეთანხმებული პირობის მიხედვით
96.არსებობს თუ არა საერთაშორისო ორგანიზაციების შიდა სამართალი:
საერთაშორისო ორგანიზაციები მართალია იქმნება სახელმწიფოების მიერ საერთაშორისო ხელშეკრულების საფუძველზე მაგრამ მათმა განვითარებამ და სამართალშემოქმედებამ შექმნა აგრეთვე ორგანიზაციების შიდა სამართალი
97
.შესაძლებელია თუ არა აგრესიული საგარეო პოლიტიკის სახელმწიფოს გაერთიანებული ერების ორგანიზაციაში გაწევრიანება :
გაეროს ქარტიის მიხედვით შეუძლებელია ? ? ეს საეჭვოა
98.საერთაშორისო სამართლისა და შიდა სახელმწიფოებრივი სამართლის თანაფარდობა ნიშნავს:საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმის ცხოვრებაში გატარებისას შიდასახელმწიფოებრივი სამართლის პოზიციის და მისი მნიშვნელობის გარკვევას 99.საერთაშორისო სამართლის თეორიაში დუალიზმი აღნიშნავს:
მოსაზრებას რომლის თანახმად საერთაშორისო და შიდა სახემწიფოებრივი სამართალი ორ სხვადასხვა ერთმანეთისგან დამოუკიდებელ სისტემას წარმოადგენს.
100.ვენის 1969 წლის კონვენციის თანახმად ხელშეკრულებების შესახებ , საერთაშორისო ხელშეკრულების რატიფიკაცია ნიშნავს:
საერთაშორისო აქტს რომლის საშვალებითაც სახელმწიფო საერთაშორისოდ აცხადებს თანხმობას მისთვის ხელშეკრულების სავალდებულო აღიარების თაობაზე
.არსებობს თუ არა საერთაშორისო ორგანიზაციების შიდა სამართალი?:
საერთაშორისო ორგანიზაცია მართალია იქმნება სახელმწიფოების მიერ საერთაშორისო ხელშეკრულების საფუძველზე მაგრამ მათმა განვითარებამ და სამართალშემოქმედებამ შექმნა ასევე ორგანიზაციების შიდა სამართალი
102.საერთაშორისო ორგანიზაციებს გააჩნიათ თუ არა მოქალაქეობა?
არ გააჩნიათ მოქალაქეობა, როგორც სახელმწიფოებს განსხვავებოთ ფიზიკური პირებისგან , რომლებიც ასევე არიან საერთაშორისო სამართლის სუბიექტები
103.საერთაშორისო მართლმსაჯულების სასამართლოსიურისპრუდენციის მიხედვით საერთაშორისო სამართალი შიდასახელმწიფფოებრივ სამართალთან მიმაღტებაში არის:
უპირატესი ძალის მქონე
104.საერთაშორისო სამართალი არის:
საერთაშორისო მხოლოდ სახელმწიფოთაშორის ურთიერთობებს
.საერთაშორისო სახელშეკრულებო სამართლის მიხედვით რებუს სიქსტანტიბუს :
გარემოებათა ძირეული შეცვლა
106.საერთაშორისო სამართლის და შიდასახელმწიფოებრივი სამართლის თანაფარდობა ნიშნავს :
საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმის ცხოვრებაში გატარებას , შიდასახელმწიფოებრივი სამართლის პოზიციისა და მისი მნიშვნელობს გარკვევას
107.საეღტაშორისო სამართალი ჩამოყალიბდა.:
უხსოვარი დროიდან საერთაშორისო ურთიერთობის განვითარებასთან ერთად
108.საერთაშორისო სამართლის ძირითადი პრინციპები:
არის ცივი ომმის პირობებში ევროპაში მშვიდობის უზრუნველყოფის მიზნით სამშვიდობო კონფერენციაზე შემუშავებული პრინცპიები
109.საერთაშორისო მართლმსაჯულების სასამართლოს სტატუსის 38 მუხლის ტანახმად საერთაშორისო სამართლის წყარო არ არის :
სახელმწიფოს ცალმხრივი აქტები
110.ჰელსინკის 1975 წლის სამშვიდობო კონფერენციის დასრულებისას მიღებული აქტით სახელმწიფოებმა მიიღეს:
საერთაშორისო სამართლის ზოგადი პრინციპები - ასე უწერია მაგდა ფიქრობს ან საერთაშორისო სამართლის ზოგადი პრინციპები იგივე ძირითადი პრინციპები
111.საერთაშორისო სამართლის ძირითადი სუბიექტი:
სახელმწიფო
112.თანამედროვე საერთაშორისო სამართლის სუბიექტი არ არის:
ადმინისტრაციულად თვითმართველი დედაქალაქები
113.შესაძლებეია თუ არა აგრესიული საგარეო პოლიტიკის სახელმწიფოს გაერთიანებული ერების ორგანიზაციაში გაწევრიანება:
გაეროს ქარტიის მიხედვით შეუძლებელია
114.ვენის 1969 წლის კონვენციის მიხედვით ხელშეკრულებების შესახებ , ხელშეკრულების ტექსტი ხდება აუთენტური და საბოლოო:
ხელშკრულების ტექსტით გატვალლისწინებული პროცედურის ან სახელმწიფოთა შორის სხვაგვარი შეთანხმებული პირობის მიხედვით
115.საერთაშორისო ორგანიზაცია არის:
სახელმწიფოთა საერთაშორისო ხელშეკრულებაზე დამყარებული ასოციაცია საკუთარი სამართალსუბიექტობით
116.საერთაშორისო სამართალი ფიზიკური პირის მოქალაქეობის საკითხს:
სრულად მიანდობს სახლემწიფოების სუვერენულ კომპეტენციას თუმცა ადგენს ზოგად პრინციპებს ამ საკითხტან დაკავშირებით საერთაშორისო დავების შემთხვევებისთვის
117.ვენის 1969 წლის კონვენციის თანახმად ხელშეკრულებაში ცვლილებები შეტანა :
ნებადართულია მარეთა თანმობის შემთხვევაში
კაზუსი 1:
მოსარჩელე გელა ცხოვრობს ქალაქ თბილისსში ნომერ 141 ბინაში ხოლო ამ ბინის ზევით მდებარე 142 ბინის მესაკუტრე ვანო 2016 წლის აპრილის თვეში მოპასუხის საცხოვრებელი ბინიდან მოპასუხის ბინასი ჩავიდა წყალი და მისი ბინის შესასვლელში სააბაზოსა და საპირფარეშოში იატაკის ნაწილი კედლები და ჭერი დააზიანა წყლის ჩაშვება დაზიანებულმა ონკანმა გამოიწვია ონკანი 6-8 დღის განმავლობასი იყო დაზიანებული მოსარჩელის ბინაში სარემონტო სამუშაოების სავარაუდო ღირებულებამ 1960 ლარს მიაღწია მოსარჩელემ სარჩელში დასახელებულ ფაქტობრივ გარემოებებზე მიუთით და დამატებით აღნიშნა რომ მას მოპასუხის და ...
ვინ-გელა
ვისგან- ვანოსგან
რას- ბინაში წყლის ჩასვლით მიყენებული ზიანის ანაზღაურებას
რის საფუძველზე: 172,408,409 მუხლების საფუძველზე
საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 172 მუხლის მეორე ნაწილის თანახმად: თუ საკუთრების ხელყოფა ან სხვაგვარი ხელშეშლა ხდება ნივთის ამოღების ან მისი ჩამორთმევის გარეშე, მაშინ მესაკუთრეს შეუძლია ხელის შემშლელს მოსთხოვოს ამ მოქმედების აღკვეთა. თუ ამგვარი ხელშეშლა კვლავ გაგრძელდება, მესაკუთრეს შეუძლია მოითხოვოს მოქმედების აღკვეთა სასამართლოში სარჩელის შეტანის გზით. დაზარალებული პირი უფლებამოსილია სასამართოში მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურება იმ ბინის მესაკუთრისგან, რომლისაგანაც ჩამოვიდა წყალი. ასეთი მოთხოვნის დაყენება პირს შეუძლია, შემდეგი პირობების არსებობისას:
ა) უნდა არსებობდეს კონკრეტული ზიანი- დაზარალებულმა პირმა უნდა წარადგინოს ზიანის დამადასტურებელი მტკიცებულება- ექსპერტიზის დასკვნა.
ბ) ზიანი უნდა გამომდინარეობდეს პირის მართლსაწინააღმდეგო მოქმედების შედეგად. – თუ სახეზეა მეზობლის ბინიდან ჩასული წყლის ფაქტი, წყლის ჩამშვებმა მეზობლემა უნდა დაამტკიცოს, რომ წყლის ჩაშვება არ მომხდარა მისი მართლსაწინააღმდეგო ქმედების შედეგად.
გ) უნდა არსებობდეს ზიანის მიმყენებლის ბრალი- ბრალის არ არსებობის საკითხის მტკიცების ტვირთიც წყლის ჩამშვებ მეზობელზეა, სწორედ მან უნდა დაამტკიცოს, რომ მისი ბინიდან წყლის ჩაშვებაში მას ბრალი არ მიუძღვის.
დ) ზიანსა და პირის მართლსაწინააღმდეგო ქმედებას შორის უნდა არსებობდეს მიზეზობრივი კავიშრი- დაზარებულმა პირმა უნდა წარადგინოს მტკიცებულება, რომ ზიანი დამდგარია მეზობლის ბინიდნა წყლის ჩამოსვლის შედეგად. საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 992-მუხლი
საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 408-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე, იმ პირმა, რომელიც ვალდებულია აანაზღაუროს ზიანი, უნდა აღადგინოს ის მდგომარეობა, რომელიც იარსებებდა, რომ არ დამდგარიყო ანაზღაურების მავალდებულებელი გარემოება.
საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 409-ე მუხლის თანახმად, თუ ზიანის ანაზღაურება პირვანდელი მდგომარეობის აღდგენით შეუძლებელია ან ამისათვის საჭიროა არათანაზომიერად დიდი დანახარჯები, მაშინ კრედიტორს შეიძლება მიეცეს ფულადი ანაზღაურება.
ამდენად, შეგვიძლია ვთქვათ რომ მოსარჩელე გელას აქვს მოსთხოვოს მოპასუხე ვანოს მიყენებული ზიანის ანაზღაურება.
ვინ- ბ
ვისგან- ა- სგან
რას-ჯანმრთელობის დაზიანებით მიყენებული ზიანის ანაზღაურება
რის საფუძველზე- სახეზეა დელიქტური ვალდებულებები
ბ-ს შესაძლოა ჰქონდეს ა-ს მიმართ ჯანმრთელობის დაზიანებით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება, სსკ 992 მუხლის თანახმად,რომლის მიხედვითაც პირი, რომელიც სხვა პირს მართლსაწინააღმდეგო, განზრახი ან გაუფრთხილებელი მოქმედებით მიაყენებს ზიანს, ვალდებულია აუნაზღაუროს მას ეს ზიანი. კაზუსში საქმე არ გვაქვს სახელშეკრულებო ურთიერთობებთან, რადგან ა-სა და ბ-ს შორის არ არსებობდა ხელშეკრულება. თუმცა 317-ე მუხლის მიხედვით ვალდებულების წარმოშობისათვის აუცილებელია მონაწილეთა შორის ხელშეკრულება, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ვალდებულება წარმოიშობა ზიანის მიყენების, უსაფუძვლო გამდიდრების ან კანონით გათვალისწინებული სხვა საფუძვლებიდან. კოდექსის 992-ე მუხლის მიხედვით, იმისათვის, რომ მხარეს დაეკისროს ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება, უნდა დასტურდებოდეს სამართლებრივი ურთიერთობის სუბიექტის მართლსაწინააღმდეგო ქმედება, ბრალი,შედეგი – ზიანი და მიზეზობრივი კავშირი პირის ქმედებასა და დამდგარ შედეგს შორის. კაზუსიდან ჩანს,რომ ბ-ს ნამდვილად მიადგა ზიანი , რაგდან ფეხი დაუზიანა და ეს იყო გამოწვეული ა-ს ქმედებით.ასევე, სახეზე გვაქვს მიზეზობრიობაც,რადგან სწორედ ა-ს ბრალეულმა ქმედებამ გამოიწვია ზიანი. ამ ფაქტეზე დაყრდნობით შეგიძლია ვთქვათ, რომ ბ-ს შეუძლია მოითხოვოს სხეულის დაზიანების ხარჯი ა-სგან.მას ასევე 413 მუხლით შუძლია არაქონებრივი ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნაც,რადგან სხეულის დაზიანების ან ჯანმრთელობისათვის ვნების მიყენების შემთხვევებში დაზარალებულს შეუძლია მოითხოვოს ანაზღაურება არაქონებრივი ზიანისთვისაც.
ბ-ს შეიძლება ჰქონდეს ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება ა-სგან 992-ე მუხლის საფუძველზე. თავიდანვე უნდა ითქვას რომ აქ საქმე არ გვაქვს სახელშეკრულებო ურთიერთობებთან, რადგან ა-სა და ბ-ს შორის არ არსებობდა ხელშეკრულება. მაგრამ 317-ე მუხლის მიხედვით ვალდებულების წარმოშობისათვის აუცილებელია მონაწილეთა შორის ხელშეკრულება, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ვალდებულება წარმოიშობა ზიანის მიყენების (დელიქტის), უსაფუძვლო გამდიდრების ან კანონით გათვალისწინებული სხვა საფუძვლებიდან. ამ კონკრეტულ შემთხვევაში საქმე გვაქვს დელიქტთან- დარღვევასთან რომელიც დაკავშირებულია არა ხელშკერულების დარღვევასთან, არამედ ზიანის მიყენებასთან. სამოქალაქო კოდექსის მიხედვით, მსგავსი ზიანი ექვემდებარება ანაზღაურებას, კერძოდ პირი , რომელიც სხვა პირს მართლსაწინააღმდეგო, განზრახი ან გაუფრთხილებელი მოქმედებით მიაყენებს აიზნს, ვალდბეულია აუნაზღაუროს მას ეს ზიანი. თუმცა, სამოქალაქო კოდექსის 992-ე მუხლის თანახმად, იმისათვის, რომ მხარეს დაეკისროს ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება, უტყუარად უნდა დასტურდებოდეს სამართლებრივი ურთიერთობის სუბიექტის მართლსაწინააღმდეგო ქმედება, ბრალი (განზრახვა ან გაუფრთხილებლობა), შედეგი – ზიანი და მიზეზობრივი კავშირი პირის ქმედებასა და დამდგარ შედეგს შორის. თავიდან ვარკვევთ დადგა თუ არა ზიანი. ბ-ს ნამდვილად მიადგა ზიანი , რაგდან მოტეხა ხელ-ფეხი და ეს იყო გამოწვეული ა-ს ქმედებით. მისი ბრალი იკვეთება. რაც შეეხება მიზეზობრივ კავშირს, სახეზე გვაქვს ესეც, რადგან რადგან სწორედ პირის ბრალეულმა ქმედებამ გამოიწვია ზიანი. სწორედ მოცმეულ ფაქტეზე დაყრდნობით შეგიძლია გამოვიტანოთ დასკვნა რომ ბ-ს შეუძლია მოითხოვოს სხეულის დაზიანების ხარჯი ა-სგან. თუმცა რაც შეეხება მისი მეუღლის მკურნალობიოს ხარჯებს, აქ ვფიქრობ ეს ხარჯები არ ექვემდებარება ანაზღაურებას. ჩვენ ვიცით რომ ზიანის მიყენებისათვის პირს დაეკისრება სამოქალაქოსამრთლებრივი პასუხისმგებლობა თუ სახეზეა ზიანი, ქმედების მართლწინააღმდეგობა, ამ ქმედებასა და ზიანს შორის მიზეზობრივი კავშირი, და ბრალის კუმულაციურად არსებობდა. ამ შემთხვევაში მიზეზობრივი კავშირი არ იკვეთება. შესაბამისად, ამ ნაწილში მოპასუხეს არ დაეკისრება პასუხისმგებლობა. აქ მთაავრი არის ის რომ მეუღლის ჯანმრთელობის დზიანება არ გამოუწვევია ა-ს უშუალო მოქმედებას., ჩვენ კი ვიცით რომ ანაზღაურდება მხოლოდ ის ზიანი რომელიც მისი გამომწვევი ქმედბეის უშუალო და პირდაპირი შედეგია. ამიტომ , დასკვნის სახით რორმ ვთქვათ, ა-ს დაეკისრება ზიანის ანაზღაურბეის ვალდბეულება თუმცა მხოლოდ ბ-სთვის მიყენებული ზიანისათვის. აქ ასევე გასათვალსიწინებელია ის რომ მოპასუხე არის 17 წლის . მიუხედავად იმისა რომ არარულწლოვანია მას ეკისრება პასუხისმგებლობა - ათ წელზე მეტი ასაკის, მაგრამ არასრულწლოვანი, პირი პასუხს აგებს იმ ზიანისათვის,რომელიც მან სხვას მიაყენა. თუმცა აქ უნდა ითქვას რომ თუ პირს არა აქვს საკმარისი ქონება ან შემოსავალი მიყენებული ზიანის ასანაზღაურებლად, დამატებით პასუხისმგებლობა ეკისრებათ მის წარმომადგენლებსაც.
ა-ს შეიძლება ჰქონდეს გ-ს მიმართ 300ლარის მოთხოვნის უფლება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 982 მუხლის 1-ლი ნაწილის შესაბამისად ანუ პირი, რომელიც ხელყოფს მეორე პირის სამართლებრივ სიკეთეს მისი თანხმობის გარეშე განკარგვის, დახარჯვის, სარგებლობის, შეერთების, შერევის, გადამუშავების ან სხვა საშუალებით, მოვალეა აუნაზღაუროს უფლებამოსილ პირს ამით მიყენებული ზიანი.კაზუსიდან გამომდინარე სახეზე ნამდვილად გვაქვს განკარგვა,რადგან გ-მ,რომელიც სრ იყო ნივთის მესაკუთრე გარიგება დადო თენგიზთან. ამასთან 982(1)მიხ განკარგვა უნდა მოხდეს მესაკუთრის სამართლებრივი სიკეთის ხელყოფით,შესაბამისად განკარგვა მაშინ იქნებოდა ნამდვილი თუ თენგიზი კეთილსინდისიერად მიიღებდა ნივთს.თენგიზი კი კეთილსინდისიერი შემძენია,რადგან მან არ იცოდა,რომ გ არ იყო გამსხვისებელი.შესაბამისად 982(1) და 985(1) მიხ პირს უნდა დაუბრუნდეს მოგება,რომელმაც გადააჭარბა ფასს. შესაბამისად ამ მუხლით გ-მ უნდა დაუბრუნოს ა-ს 300ლარი.
საქართველოს სახელმწიფო ტერიტორიის ვერტიკალურად მდებარე სივრცე (ატმოსფერო), რომელზედაც საერთაშორისო სამართლის საყოველთაოდ აღიარებული ნორმებითა და საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებებითა და შეთანხმებებით ვრცელდება საქართველოს სუვერენიტეტი.საჰაერო სივრცე ეს არის მთელი სივრცე, რომელიც მდებარეობს მიწის და წყლის ზემოთ; თავისი უსაზღვროობის გამო, იგი წარმოადგენს ქვეყნის ტერიტორიის მნიშვნელოვან ნაწილს. ამის საშუალებით, საჰაერო დარტყმები შეიძლება განხორციელდეს კონფლიქტის, შემოსევების ან ინფორმაციის თვალთვალის დროს.მიუხედავად იმისა, რომ ძვირფასი მინერალები არ გვხვდება საჰაერო სივრცეში, როგორც ხმელეთზე, ის სხვა სარგებელს გვთავაზობს ქვეყნისთვის, რომელიც მას მართავს. საჰაერო სივრცე ასევე წარმოადგენს მნიშვნელოვან ელემენტს ქვეყნის ეკონომიკაში, ვინაიდან ეს არის არხი, რომლის საშუალებითაც ხდება საქონლის გადაადგილება და მჭიდრო კავშირშია ტურიზმთან.საჰაერო სივრცე არის ცის ნაწილი, რომელიც მდებარეობს ქვეყნის ხმელეთზე ან წყალზე (ზღვა, ტბები, მდინარეები). ამ სივრცეების სუვერენიტეტი შეესაბამება იმ ქვეყანას, რომელსაც ეკუთვნის მიწა.გარდა ამისა, საჰაერო სივრცე წარმოადგენს მნიშვნელოვან ტერიტორიას ხალხთა უსაფრთხოებისათვის. თითოეული ქვეყნის ხელისუფლების წარმომადგენელთათვის მნიშვნელოვანია ამ ტერიტორიების კონტროლი და მონიტორინგი; არცერთ სხვა ერს არ აქვს უფლება შეიჭრა ამაში.
საჰაერო სივრცე ძალიან მგრძნობიარე სფეროა, რომელიც ხშირად სრულად არ არის განსაზღვრული. ამ შემთხვევაში, ხილული საზღვრის ხაზი არ არსებობს, მიწისგან განსხვავებით.
ამას უდიდესი მნიშვნელობა აქვს ერის უსაფრთხოებისათვის. უგულებელყოფის შემთხვევაში, შეიძლება განხორციელდეს შემოჭრა ან საჰაერო თავდასხმები. როდესაც სახელმწიფოებს შორის ხდება კონფლიქტები, პირველი განიცდის საჰაერო სივრცეს, რადგან მასზე შეტევა უფრო
შეჭრა რომ მოხდეს, თქვენ ვალდებულნი ხართ ანგარიშს გაუწიოთ ქვეყნის თავდასხმაში მყოფ ხელისუფლებას, რადგან საჰაერო სივრცე არის არხი, რომლითაც მოგზაურობენ თვითმფრინავები, რომლებიც სხვადასხვა მიზნის მქონე ადამიანებს ატარებენ. უნდა არსებობდეს რეგულირება და ზედამხედველობა მოქალაქეების და ზოგადად ქვეყნის უსაფრთხოების დაცვაზე.საჰაერო სივრცის ტიპი განისაზღვრება თვითმფრინავების გადაადგილების საფუძველზე. ასევე არსებობს სხვა ფაქტორები, როგორიცაა ჩასატარებელი ოპერაციების მიზანი და საჭირო უსაფრთხოება.
16. საერთაშორისო ხელშეკრულების ძალაში შესვლა
ხელშეკრულება ძალაში შედის:
ა) ხელმოწერის დღიდან;
ბ) ხელმოწერიდან გარკვეული ვადის გასვლის შემდეგ;
გ) სარატიფიკაციო სიგელების გაცვლის დღიდან ან ამ დღიდან გარკვეული
ვადის გასვლის შემდეგ;
დ) სარატიფიკაციო სიგელების სათანადო რაოდენობის დაგროვების დღიდან
ან ამ სღიდან გარკვეული ვადის გასვლის შემდეგ;
ე) ხელშეკრულების დამტკიცების (მიღების) დღიდან ან გარკვეული ვადის
გასვის შემდეგ. ასეთია ხელშეკრულების როგორც კონკრეტული საერთაშორისოსამართლებრივი უფლება-მოვალეობის აღმნუსხველი აქტის ძალაში შესვლის ძირითადი საშუალებანი, მაგრამ ხელშეგრულების ძალაში შესვლა როდი ნიშნავს იმას, რომ იგი სავალდებულო ხდება ყველა მხარისთვის. ასეთი ხელშეკრულება
სავალდებულო ხდება მხოლოდ მათთვის, ვინც შეასრულა აქტის ძალაში
შეყვანისთვის გათვალისწინებული ყველა პროცედურა, მაგალითად, მოახდინა მისი
რატიფიკაცია, შეუერთდა მას და ა. შ. მაგრამ, სხვებისთვის, რომლებსაც ასეთი აქტი
არ ჩაუტარებიათ, ეს ხელშეკრულება სავალდებულო ძალას არ იძენს, მანამ სანამ
ისინი არ გადადგამენ სათანადო ნაბიჯს.
რატიფიკაციის ქვეშ იგულისხმება ხელშეკრულების დამტკიცება სახელმწიფოს
უზენაესი ხელისუფლების მიერ. სახელმწიფოს უფლება აქვს უარი თქვას
რატიფიკაციაზე და ეს ვერ ჩაითვლება მართლსაწინააღმდეგო აქტად. ყოველი
სახელმწიფო თვითონ განსაზღვრავს რატიფიკაციის წესებს და იმ ორგანოს, რომლის
კომპეტენციაშიც შედის რატიფიკაციის უფლება. რატიფიკაციის აქტი ფორმდება
სარატიფიკაციოსიგელის სახეით, რომლითაც მეთაური ატყობინებს მეორე მხარეს
ხელშეკრულების დამტკიცების ფაქტს და არწმუნებს, რომ ხელშეკრულება
პირნათალად შესრულდება. რატიფიკაციისგან განასხვავებენ ხელშეკრულების დამტკიცებას ანუ მიღებას,
რასაც ქვეყნის კონსტიტუცია მიაკუთვნებს ამა თუ იმ კომპეტენტურ ორგანოს, თუკი
ხელშეკრულება არ მოითხოვს სარატიფიკაცია პროცედურას.
თუ ხელშეკრულება ღია ხასიათისაა, ყოველ სახელმწიფოს უფლება აქვს „შეუერთდეს“ უკვე ხელმოწერილ ხელშეკრულებას, რისთვისაც ის სპეციალურ
განცხადებას აკეთებს და შეერთების აქტს სახელმწიფო-დეპოზიტორს აბარებს.
ხელშეკრულება ძალაში შედის „სარატიფიკაციო სიგელების გაცვლისას“ ან
„დეპონირებისთვის გადაცემისას“.
ორმხრივი ხელშეკრულების დადებისას, ერთ ქვეყანაში ხდება ხელშეკრულების
ხელმოწერა, ხოლო სარატიფიკაციო სიგელების გადაცემა ხდება მეორე სახელმწიფოს
დედაქალაქში. მრავალმხრივ ხელშეკრულებათა რატიფიკაციის დროს სარატიფიკაციო სიგელის
შესანახად ამოირჩევა სახელმწიფო-დეპოზიტორი ან სათანადო საერთაშორისო
ორგანიზაციის აღმასრულებელი ორგანო.
ყოველი სახელმწიფო ხელმოწერისას ან რატიფიკაციის დროს უფელბამოსილია
გააკეთოს შენიშვნები ანუ დათქმა. თუ არცერთმა მხარემ არ განაცხადა პროტესტი, შენიშვნა იურიდიულ ძალას იძენს ყველა მონაწილის მიმართ.
დადებული ხელშეკრულება უნდა იყოს სათანადო წესით გამოქვეყნებული ანუ
პრომულგირებული ყოველი მხარის მიერ.
17. სუვერენიტეტი
სახელმწიფოს
სახელმწიფოს დამოუკიდებულება. ს-ის ცნება სახელმწიფო და საერთაშორისო სამართალში შემოიღო ფრანგმა მეცნიერმა ჟან ბოდენმა (1576), რომელიც ასაბუთებდა მეფეების აბსოლუტურ ხელისუფლებას, მათ დამოკიდებულებას ვინმესაგან, გარდა ღმერთისა. უფრო ადრე, თუმცა პოსტულატის სახით დოქტრინა საქართველოშიც იჩენს თავს (XI-XIII სს) და მეფის „ერთეულების“, „ერთმთავრობის“, „თვითმპყრობელობის“ ტერმინების სახით გვევლინება. ევროპაში ბურჟუაზიული რევოლუციების დროს (XVII-XVIII სს.) ეს ტერმინი ხალხის უზენაესობის ამსახველ პოლიტიკურ და სამართლებრივ ლოზუნგად იქცა - მხოლოდ ხალხი ცხადდებოდა თავისი ბედის ერთადერთ ბატონ-პატრონად, ანუ სუვერენად (ჟან-ჟაკ რუსო). მოგვიანებით (XIX-XX სს-თა მიჯნაზე) პოზიტივიზმის მიმდევრებმა ს-ის ცნება მხოლოდ ფორმალურ ნიშან-თვისებამდე დაიყვანეს - მასში ზოგადად გულისხმობდნენ ხელისუფლების უზენაესობასა და დამოუკიდებულებას. დღეს ერთმანეთისაგან განასხვავებენ სახელმწიფო ს-ს, ეროვნულ ს-სა და სახალხო ს-ს. სახელმწიფო ს სახელმწიფო ხელისუფლების ნიშან-თვისებაა, რომელიც გამოხატავს ამ ხელისუფლების უზენაესობას ქვეყნის საშინაო საქმეებში და რომელიმე სხვა სახელმწიფოსაგან დამოუკიდებულებას საერთაშორისო ასპარეზზე; ეროვნული ს არის ერის განუსხვისებელი, სისხლხორცეული უფლება, თვითონ განსაზღვროს თავისი პოლიტიკური, სოციალური, ეკონომიკური და კულტურული განვითარების ბედი, შექმნას დამოუკიდებელი, ანუ სუვერენული სახელმწიფო (იხ. სუვერენული თანასწორობა სახელმწიფოებისა). ეროვნულ უმცირესობებს ასეთი უფლება არ აქვთ; სახალხო ს-ს იგივე ნიშან-თვისებები აქვს, რაც ეროვნულ ს-ს, მაგრამ, ზოგჯერ, მისი მოქმედების სფერო უფრო ფართო ხასიათისაა - მრავალფეროვან საზოგადოებაში ხალხის ცნება არ თავსდება მხოლოდ ერთი ერის ჩარჩოებში, იგი ამ სახელმწიფოს ტერიტორიაზე მცხოვრები ყველა ერისა თუ ეროვნების მოქალაქეთა კრებსით უფლებად გვევლინება, თუმცა ზოგიერთ ერს შეუძლია, სრულად გამოიყენოს თავისი ეროვნული ს დამოუკიდებელი სახლმწიფოს შექმნის სახით (იხ. ხალხთა თანასწორუფლებიანობისა და თვითგამორკვევის უფლება),
1. დიპლომატიური იმუნიტეტი და მისი დანიშნულება
დიპლომატიური წარმომადგენლობა არის ერთი სახელმწიფოს მიერ მეორე სახელმწიფოში გაგზავნილი მუდმივი საზღვარგარეთული ორგანოა, რომლის ამოცანაა განამტკიცოს ამ სახელმწიფოებს შორის პოლიტიკური ურთიერთობა და დაიცვას თავისი სახელმწიფოსა და მოქალაქეების ინტერესები. დიპლომატიური წარმომადგენლობის ფუნქციებია: ადგილსამყოფელ სახელმწიფოში თავისი მოქალაქეების ინტერესების დაცვა; ადგილსამყოფელ სახელმწიფოსთან მოლაპარაკების წარმოება; ადგილსამყოფელ სახელმწიფოში თავისი სახელმწიფოს წარმოდგენა; ადგილსამყოფელ სახელმწიფოს პოლიტიკური, ეკონომიკური, კულტურული ცხოვრების შესახებ ცნობების კანონიერად მოპოვება და თავისი სახელმწიფოსთვის მიწოდება; სახელმწიფოთა შორის ურთიერთობების დამყარების ხელშეწყობა.
დიპლომატიურიიმუნიტეტი -უპირველესყოვლისა, გულისხმობსპირადხელშეუხებლობას. ასეთიუფლებითაღჭურვილთადაპატიმრება, პასუხისგებაშიმიცემა, მოწმისსახითსასამართლოშიგამოძახებაარშეიძლება. ხელშეუხებელიამათისაცხოვრებელიბინა, სამუშაოადგილი, გადაადგილებისსაშუალება. ამადგილებშიჩხრეკააკრძალულია, მაგრამდიპლომატიურიიმუნიტეტიარშეიძლებაგამოყენებულიქნასისეთიმიზნებისათვის, რომლებიცშეუთავსებელიადიპლომატიურიწარმომადგენლობისფუნქციებთან, კერძოდ, არშეიძლებათავშესაფარიმიეცესადამიანს, რომელიცდანაშაულისჩადენისათვისდევნილიასახელმწიფოსმიერ; არშეიძლება, აგრეთვე, ძალდატანებითვინმესდაკავებადასახელებულადგილებში.დიპლომატიურიიმუნიტეტიარგულისხმობსსრულუპასუხისმგებლობას. თუიმუნიტეტითაღჭურვილიპირიდანაშაულსჩაიდენსსაქართველოსტერიტორიაზე, მისიპასუხისმგებლობისსაკითხიდიპლომატიურიგზითგადაწყდება.
2. დაასაბუთეთ საერთაშორისო სამართლის არსებობა
საერთაშორისო სამართალი მოიცავს ყველა იმ ურთიერთობას, რომელიც სახელმწიფოს გარეთ წარმოქმნილი ურთიერთობების კომპონენტებს შეიცავს, განურჩევლად იმისა, ატარებს კონკრეტული ურთიერთობა სამთავრობათაშორისო თუ არასამთავრობათაშორისო ხასიათს, მონაწილეობს მასში ფიზიკური თუ იურიდიული პირი, პოლიტიკური პარტია თუ სახელმწიფო, როგორც სუვერენული უფლებების მატარებელი . საერთაშორისო სამართალი კონკრეტული საერთაშორისო სისტემის-სახელმწიფოთაშორისი სისტემის განუყოფელი ნაწილია და უნდა განიხილებოდეს მთელი სისტემის ყველა კომპონენტთან მჭიდრო კავშირში. საერთაშორისო სამართალი საერთაშორისო პოლიტიკური, ეკონომიკური, სავაჭრო, კულტურული და სხვა ურთიერთობების იურიდიული ჩარჩოა, რაც ამ ურთიერთობებს სპეციფიკურ, სხვა სოციალური მოვლენებისაგან განსხვავებულ ხასიათს ანიჭებს. საერთაშორისო სამართალი ეწოდება მხოლოდ იმ ნორმებს, ანუ ქცევის წესებს, რომლებიც სახელმწიფოთა ან სხვა სუბიექტთა ურთიერთშეთანხმების საფუძველზეც იქმნებიან და რომელთა შესრულების უზრუნველყოფა თვით სახელმწიფოთა ან სხვა სუბიექტთა მიერ ინდივიდუალურად ან კოლექტიურად ხორციელდება. საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმები და პრინციპები შესრუბელ უნდა იქნას საერთაშორისო სამართლის სუბიექტების მიერ. საერთაშორისო სამართლის ნორმებს ქმნის არა რაიმე ზესახელმწიფოებრივი საკანონმდებლო ორგანოები, არამედ თვით საერთაშორისო სამართლის სუბიექტები.
3. ერი როგორც საერთაშორისო სამართლის სუბიექტი
თანამედროვე საერთაშორისო სამართალი გარკვეული მოცულობით სუბიექტად ცნობს თავისუფლებისთვის მებრძოლ ერს, ან ხალხს. ერი ან ხალხი,რომელიც ითხოვს დამოუკიდებლობას, მაგრამ მეტროპოლის წინააღმდეგობის გამო იძულებულია მიმართოს იარაღას, თანამედროვე საერთაშორისო სამართლის თვალსაზრისით აწარმოებს ,,შეიარაღებულ თავდაცვას“ კოლონიზატორთა აგრესიის წინააღმდეგ. ასეთ ერს ან ხალხს მიენიჭება მთელი რიგი უფლებები და ეკისრება ვალდებულებები. გაერო მოვალეა რაც შეიძლება სწრაფად მოუღოს ბოლო წარმოშობილ კონფლიქტს და აიძულოს კოლონიზატორი ცნოს თავისუფლებისთვის მებრძოლი ერის დამოუკიდებლობა. თუ ეროვნულ-გამათავისუფლებელი მოძრაობა მშვიდობიან ფორმებში მიმდინარეობს, ერის ინტერესებს გამოხატავენ ის არსებული წარმომადგენლობითი დაწესებულებები, რომლებიც ბრძოლის გარდამავალ ეტაპზე ყალიბდებიან როგორც შინაგანი თვითმმართველობის ორგანოები.
4. შესაძლებელია თუ არა რომ სახელმწიფოს კონსტიტუცია არ შეესაბამებოდეს საერთაშორისო სამართლის ფუნდამენტალურ ნორმებს? დაასაბუთეთ პასუხი -
კონსტიტუციის მე-6 მუხლის თანახმად, „საქართველოს კანონმდებლობა შეესაბამება საერთაშორისო სამართლის საყოველთაოდ აღიარებულ პრინციპებსა და ნორმებს. საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებას ან შეთანხმებას, თუ იგი არ ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციას, აქვს უპირატესი იურიდიული ძალა შიდასახელმწიფოებრივი ნორმატიული აქტების მიმართ“
5. იმსჯელეთ საერთაშორისო ხელშეკრულებაზე , როგორც საერთაშორისო სამართლის წყარო
საერთაშორისო ხელშეკრულება თანამედროვე საერთაშორისო სამართლის მთავარი წყაროა, რადგან მხოლოდ დაწერილი ნორმა ქმნის სტაბილურ, მყარ ქცევის წესს. იგიგვარეობითიცნებაადამოიცავსყველასაერთაშორისოშეთანხმებას (ხელშეკრულება, შეთანხმება, პაქტი, ტრაქტატი, დეკლარაცია, კომუნიკე, კონვენციადაა.შ.). საქართველოდიდმნიშვნელობასანიჭებსსაერთაშორისოხელშეკრულებისდაცვას. საქართველოსკონსტიტუციის მე-6 მუხლისთანახმად, საქართველოსსაერთაშორისოხელშეკრულებას, თუიგიარეწინააღმდეგებასაქართველოსკონსტიტუციას, აქვსუპირატესიიურიდიულიძალაშიდასახელმწიფოებრივინორმატიულიაქტებისმიმართ.საერთაშორისო სახელშეკრულებო სამართალი არის იმ ნორმათა ერთობლიობა, რომლების განსაზღვრავენ საერთაშორისო ხელშეკრულებათა დადების და შეწყვეტის წესს, მათი იურიდიული ძალის ნამდვილობის პირობებს. საერთაშორისო ხელშეკრულებების მხარედ გვევლინება მხოლოდ საერთაშორისო სამართლის სუბიექტები-სახელმწიფოები და საერთაშორისო ორგანიზაციები, რომლებსაც აქვთ საერთაშორისო-სამართლებრივი უფლებაუნარიანობა.
6. საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი იგივეა რაც ძალის გამოყენების შემზღუდველი სამართალი ? დაასაბუთეთ პასუხი -
7. სახელმწიფოს ტერიტორია და მისი სამართლებრივი სტატუსი საერთაშორისო სამართალში
ტერიტორია ანუ დედამიწის ზედაპირი – ხმელეთი, წყალი და მათ ზემოთ
არსებული საჰაერო სივრცე ყოველთვის იყო და იქნება ადამიანისათვის საარსებო
წყარო, რომლის გარეშეც შეუძლებელია, არა მარტო მოსახლეობის სამეურნეო
საქმიანობა, არამედ, საერთოდსაზოგადიების ფიზიკური არსებობაც კი სახელმწიფო ტერიტორია არის დედამიწის ზედაპირის ის ნაწილი, რომელიც
მოცემული სახელმწიპოს სუვერენიტეტის ქვეშ იმყოფება.სახელმწიფო ტერიტორიის
ფარგლებში ერთი სახელმწიფოს ძალაუფლება უნდა ბატონობდეს, ხოლო მისი
იურისდიქცია უნდა იყოს სრული და შეუზღუდველი. სწორედ ეს თვისება
წარმოადგენს სახელმწიფო სუვერენიტეტის ერთ–ერთ ძირითად მხარეს და
ტერიტორიული უზენაესობის სახელწოდებას. სახელმწიფო ტერიტორისს
ფარგლებში საჯარო ხელისუფლება სხვა სახელმწიფოებისაგან დამოუკიდებლად
განაგებს თავის ტერიტორიას, არა მარტო პოლიტიკურ სფეროში, არამედ აქტიურად
იყენებს მას ეკონომიკურ სფეროშიც. ყველა ქვეყნის სახელმწიფო ტერიტორია არა
მარტო საჯარო ხელისუფლების მოქმედების სივრცითი ზღვარია, არამედ მისი
საჯარო საქმიანობის ობიექტიც, რომლის მიმართ სახელმწიფოს სრული განკარგვის
უფლება გააჩნია. ტერიტორიული უზენაესობის იურიდიული ბუნება ყოველთვის
ერთგვაროვანი არ ყოფილა.იგი კლასობრივი ხასიათისაა და მჭიდროდაა
დაკავშირებული სახელმწიფოს ისტორიულ ტიპთან და მის სოციალურ
ბუნებასთან.მონათმფლობელურ საზოგადოებაში სახელმწიფო ტერიტორია საჯარო
საკუთრებად ითვლებოდა და ადგილობრივ მცხოვრებლებს მემკვიდრეობით
სარგებლობაში გადაეცემოდა. ფეოდალიზმის ხანაში კერძო საკუთრება მიწაზე
ფეოდალის
ფეოდალის საჯარო ხელისუფლებას განაპირობებდა, მისი ძალაუფლების წყარო იყო.
ყოველი სუვერენი თავის ტერიტორიას როგორც ნივთს ისე ექცეოდა.
8. ტერიტორიული ზღვის სამართლებრივი რეჟიმი საერთაშორისო საზღვაო სამართალში
სახელმწიფოს ტერიტორიული წყლები ეწოდება ზღვის ზოლს,რომელიც ამ
სახელმწიფოს ნაპირებს აკრავს და მისი სუვერენიტეტის ქვეშ იმყოფება. სხვადასხვა სახელმწიფოს სხვადასხვა სიგანის ტერიტორიული წყლები აკრავს. ტერიტორიული
წყლები, მათი წიაღი და მათ თავზე მდებარე საჰაერო სივრცე სახელმწიფოს სრული
სუვერენიტეტის ქვეშ იმყოფება და შიდა წყლებივით დახურულია უცხო ქვეყნების
გემებისათვის, თუ სხვა რამ არ არის დადგენილი მოსაზღვრე სახელმწიფოების მიერ
ან სათანადო ხელშეკრულებით.
მხოლოდ ერთით განსხვავდება ტერიტორიული წყლები შიდა წყლებისგან –
„მშვიდობიანი გავლის“ პრინციპით. არასამხედრო გემებს უფლება აქვთ გზით
შემოკლების ან ღია ზღვაში გასვლის მიზნით გადალახონ სახელმწიფოს
ტერიტორიული წყლები შიდა წყლებში შესვლით ან შეუსვლელად. მშვიდობიანი
გავლისთვის წინასწარი შეტყობინება საჭირო არ არის და ამ დროს გემი არ იხდის
არავითარ ბაჟს და მასზე ალმის კანონი მოქმედებს. სხვა შემთხვევაში
ტერიტორიული და შიდა წყლების რეჟიმი ერთნაირია.
სანაპირო სახელმწიფოს სისხლის სამართლის იურისდიქცია არასამხედრო
გემებზე ვრცელდება ტერიტორიულ წყლებში მყოფ ჩადენილ დანაშაულზე, მხოლოდ
იმ შემთხვევაში თუ: ა) დანაშაულის შედეგები ვრცელდება სანაპირო სახელმწიფოზე;
ბ) დანაშაული არღვევს ქვეყნის სიმშვიდეს და ტერიტორიულ წყლებში მოქმედ
წესრიგს; გ) თუ ამას თხოულობს ხომალდის კაპიტანი, დიპლომატიური აგენტი ან
ხომალდის ალმის სახელმწიფოს საკონსულო თანამდებობის პირი; დ) ნარკოტიკებით
და ფსიქოტროპილ ნივთიერებათა არაკანონიერი ვაჭრობის აღკვეთის მიზნით.
წყალქვეშა ნავები ტერიტორიულ წყლებს ამოტივტივებულ მდგომარეობაში
გაივლიან. ტერიტორიული წყლების გასწვრივ შეიძლება მდებარეობდეს ე.წ.
მიმდებარე წყლები. მათი სიგანე არ შეიძლება იყოს 24 საზღვაო მილზე მეტი,
რომლის გამოთვლა ტერიტორიული წყლების მსგავსად შიდა წყლების საზღვეიდან
იწყება.
9. საერთაშორისო სამართალი და სახელმწიფოს მოქალაქეობა -
მოქალაქეობა სახელმწიფოებრივი მოვლენაა. იგი გულისხმობს
სახელმწიფოსთან ფიზიკური პირის კავშირს, რომელიც წესდება მოცემული
სახელმწიფოს მიერ, ხასიათდება მხარეთა ურთიერთობის სიმტკიცით და შეიცავს
სახელმწიფოსა და პირის უფლება-მოვალეობებს. მოქალაქე ინარჩუნებს კავშირს
თავის სახელმწიფოსთან სიკვდილამდე, მიუხედავად იმისა, ის სამშობლოში
ცხოვრობს თუ საზღვარგარეთ.მოქალაქეობის შეძენის რამდენიმე წესი არსებობს: 1) საერთო წესი (დაბადება,
ნატურალიზაცია) და 2) გამონაკლისი შემთხვევები (ტერიტორიული ცვლილებები,
რეპატრიაცია, ოპტაცია).
მოქალაქეობის შეძენის ჩვეულებრივი წესია დაბადება. სახელმწიფოთა
უმრავლესობა ,,სისხლის უფლებას’’ იყენებს, ე.ი. ახალშობილი რომელი ქვეყნის
ტერიტორიაზეც არ უნდა დაიბადოს, მოქალაქეობა ენიჭება მისი მშობლების
მოქალაქეობის გათვალისწინებით. გამოიყენება ,,ნიადაგის უფლებაც’’ - ახალშობილს
მოქალაქეობა ენიჭება შობის ადგილის მიხედვით, მიუხედავად მშობლების
მოქალაქეობისა. მოქალაქეობის შეძენის მეორე საშუალებაა ნატურალიზაცია, ანუ
მოქალაქეობის მინიჭება ამ პირის პირადი თხოვნის ან თანხმობის საფუძველზე.
ნატურალიზაციის გზით მოქალაქეობის მინიჭების საფუძვლებია: მოცემულ
სახელმწიფოში გარკვეული ვადით ცხოვრება; სახელმწიფო ორგანოებში ან
შეიარაღებულ ძალებში სამსახური;მოქალაქეობის დაკარგვის შემთხვევები ორ ძირითად ჯგუფად იყოფა. პირველს მიეკუთვნება ყველა ის შემთხვევა, რომელიც ნატურალიზაციასთან, ოპტაციასა და ქორწინებასთან არის დაკავშირებული. მეორე ჯგუფს კი მიეკუთვნება შემთხვევები, როცა მოქალაქეობის ჩამორთმევა ხდება კომპეტენტური ორგანოების მიერ (სასამართლო). ეს აქტი დასჯის ერთ-ერთი სახეობაა
10. რა არის საწყისი ხაზი და რა მნიშვნელობა აქვს მას?
იქიდან გამომდინარე, რომ სახელმწიფოს იურისდიქცია მის შიდა წყლებში
განსხვავდება ტერიტორიულ ზღვაზე განხორციელებული იურისდიქციისგან,
მნიშვნელოვანია ამ ორი ზონის ერთმანეთისგან გამიჯვნა. სწორედ ამ გამმიჯნავ
ფუნქციას ახორციელებს საწყისი ხაზები. უფრო მეტიც, საწყისი ხაზები არა მარტო
შიდა წყლებსა და ტერიტორიულ ზღვას შორის საზღვრის ფუნქციას ასრულებს,
არამედ იგი გამოიყენება ტერიტორილი ზღვის, მიმდებარე და განსაკუთრებული
ეკონომიკური ქონებისა და კონტინენტური შელფის სიფართის ასათვლელადაც.
არსებობს ჩვეულებრივი და სწორი საწყისი ხაზები. ჩვეულებრივი საწყისი ხაზები
არის სანაპიროს გარშემო უკიდურესი მიქცევის ხაზი, როგორც აღნიშნულია
სანაპირო სახელმწიფოს ოფიციალურად აღიარებულ მსხვილმასშტაბიან რუკებზე.
სწორი საწყისი ხაზები გამოიყენება რთული რელიეფის მქონე სანაპიროების
შემთხვევაში. სწორი საწყისი ხაზები გავლებულია კლდოვანი კედლის უკიდურეს
მოქცევის წერტილებზე.
11. საგამოძიებო და შემთანხმებელი კომისიების როლი საერთაშორისო დავების მშვიდობიანი მოგვარების პროცესში
12. საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის განვითარების ძირითადი ეტაპები
საბრძოლო მოქმედებებისას ომის მსხვერპლების, მათ შორის სამხედრო ტყვეების, დაჭრილების, სამოქალაქო მოსახლეობის, დაღუპულების დასაცავად მოქმედებს საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი.
საბრძოლო მოქმედებებისას სამოქალაქო მოსახლეობის დაცვის შესახებ ნორმები მოცემულია ჟენევის 1949 წლის მე-4 კონვენციაში „ომის დროს სამოქალაქო მოსახლეობის დაცვის შესახებ“ და 1977 წლის დამატებით ოქმებში „საერთაშორისო შეიარაღებული კონფლიქტების მსხვერპლთა დაცვის შესახებ“ „არასაერთაშორისო შეიარაღებული კონფლიქტების მსხვერპლთა დაცვის შესახებ“.აღნიშნული დოკუმენტების თანახმად, კონფლიქტის მონაწილე მხარის სამოქალაქო მოსახლეობის და სამოქალაქო ობიექტების პატივისცემისა და დაცვის უზრუნველყოფის მიზნით, კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა ყოველთვის უნდა განასხვავონ სამოქალაქო მოსახლეობა და კომბატანტები, სამოქალაქო და სამხედრო ობიექტები და, შესაბამისად, თავიანთი მოქმედება წარმართონ მხოლოდ სამხედრო ობიექტების წინააღმდეგ.კონვენციის თანახმად კონფლიქტის მონაწილე ყოველ მხარეს, უშუალოდ ან ნეიტრალური სახელმწიფოს ან ჰუმანიტარული ორგანიზაციის მეშვეობით, შეუძლია მიმართოს მოწინააღმეგე მხარეს წინადადებით, რათა საომარი მოქმედებების რაიონებში შეიქმნას ნეიტრალური ზონები, საომარ მოქმედებებთან დაკავშირებით საფრთხეთაგან ავადმყოფი და დაჭრილი კომბატანტების, ასევე არა კომბატანტების, სამოქალაქო მოსახლეობის, რომელიც არ მონაწილეობს საომარ მოქმედებებში და ამ ზონებში ყოფნის დროს არ ასრულებს სამხედრო სახის რაიმე სამუშაოს დასაცავად.
ომის დროს აკრძალულია სამოქალაქო მოსახლეობის დამშევის, როგორც ომის წარმოების მეთოდის, გამოყენება. აკრძალულია სამოქალაქო მოსახლეობის საარსებოდ აუცილებელი ობიექტების საკვების მარაგის, სურსათის მწარმოებელი სასოფლო-სამეურნეო რაიონების, ნათესების, საქონლის, სასმელი წყლის მოსამარაგებელი ნაგებობების განადგურება, გატანა, წყობრიდან გამოყვანა.სამხედრო მოქმედებების გარდა, სამოქალაქო მოსახლეობას საფრთხეს შეიძლება უქმნიდეს მოწინააღმდეგის ძალაუფლების ქვეშ მოქცევა, რაც, როგორც წესი, მის ტერიტორიაზე მოწინააღმდეგის ყოფნით არის განპირობებული. სამოქალაქო მოსახლეობის შევიწროება, საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის ნორმებით ასევე იკრძალება.
საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი იცავს ომის მსხვერპლის სიცოცხლესა და ღირსებას. დაცვის ქვეშ მყოფ პირებს ნებისმიერ გარემოებაში აქვთ უფლება, მოითხოვონ მათი პიროვნების, ღირსების, ოჯახური უფლებების, რელიგიური მრწამსისა და წესების, ჩვევებისა და ადათების პატივისცემა, მათ ყოველთვის ჰუმანურად უნდა ეპყრობოდნენ, იცავდნენ ძალადობისა და მუქარის ნებისმიერი აქტის, შეურაცხყოფისა და ხალხის ცნობისმოყვარეობისაგან.დაუშვებელია დაცვის ქვეშ მყოფ პირთა მიმართ ფიზიკური ან მორალური იძულების რაიმე ზომის გამოყენება მათგან ან მესამე პირებისგან ინფორმაციის მიღების მიზნით.ასევე აკრძალულია დაცვის ქვეშ მყოფი პირების ნებისმიერი მოტივით განპირობებული ინდივიდუალური ან მასობრივი იძულებითი გადაადგილება ან დეპორტირება ოკუპირებული ქვეყნებიდან ოკუპანტი სახელმწიფოს ან ნებისმიერი სხვა ოკუპირებული თუ არაოკუპირებული ქვეყნის ტერიტორიაზე.საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის ნორმების დარღვევაზე პასუხისმგებელია, როგორც ბრძანების გამცემი ისე მისი აღმსრულებელი.
13. მონისტური სკოლის თანამედროვეობა
მონისტური თეორიის ამოსავალ წერტილს წარმოადგენს არა ის ურთიერთობები, რომლებიც სამართლის მეშვეობითაა მოწესრიგებული არამედ თავად სამართლის ბუნება. მონისტური თეორიის ერთ-ერთ მთავარ მიგნებას წარმოადგენს ნორმათა შორის იერარქიის აღმოჩენა, ჰანს კელზენის მიერ. ანუ ამ იერარქიაში წარმოდგენილია ყველა სამართლებრივი ნორმა, რომელიც ერთმანეთთან გარკვეულ კავშირში იმყოფება. მონისტური თეორიის მიხედვით სამართლის ნორმები ყველა შემთხვევაში უნდა მოვაქციოთ გარკვეული იერარქიის ფარგლებში. ეს ნიშნავს იმას, რომ მართალია ურთიერთობათა მოწესრიგების სფერო შიდა და საერთაშორისო სამართალში განსხვავებულია ისინი მაინც ერთ ჩარჩოში უნდა მოვაქციოთ რადგან ორივეს საერთო სამართლებრივი ბუნება გააჩნია, შესაბამისად ისმის კითხვა კონსტიტუცია უფრო იერარქიულად მაღლა მდგომია თუ საერთაშორისო ნორმა? აქვე ჩნდება მეორე კითხვაც, კერძოდ გამომდინარეობს თუ არა საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმა და დამოკიდებული არის თუ არა იგი ზოგადად სახელმწიფოს არსებობაზე, ვინაიდან საერთაშორისო სამართალი აწესრიგებს სახელწმიფოთა შორის ურთიერთობებს ანუ ამ ლოგიკით ამგვარი ურთიერთობის არსებობისათვის საჭიროა სახელმწიფო, რომელიც იყენებს თავის კონსტიტუციურ უფლებას დებს საერთაშორისო ხელშეკრულებას და შესაბამისად აყალიბებს საერთაშორისო ნორმას. ამგვარი მიდგომის გათვალისწინებით ჩნდება ერთგვარი შეხედულება იმის შესახებ, რომ საერთაშორისო სამართალი დამოკიდებულია კონსტიტუციაზე ანუ შიდასახელწმიფოებრივ ნორმაზე. მონისტურ თეორიაში განსხვავებული მიდგომაა ამ საკითხთან დაკავშირებით, კერძოდ ნაწილს მიაჩნია, რომ იერარქიის სათავეში შესაძლებელია, კონსტიტუციის მოაზრება, ხოლო მეორე მხარე მიაჩნია პირიქ, კერძოდ სართაშორისო სამართლებრივი ნორმა უნდა იყოს უფრო მაღლა მდგომი იერარქიულად ვინემც შიდასახელწმიფოებრივი ნორმა, როდესაც ვსაუბრობთ მონისტურ თეორიაზე აუცილებელია განვმარტოთ თუ რას წარმოადგენს სამართლებრივი ბუნება თავისი არსით, ვინაიდან ეს უკანასკნელი წარმოადგენს აღნიშნული თეორიის ამოსავალ წერტილს, ანუ უნდა იქნას განსაზღვრული თუ რატომ უნდა მოხდეს სამართლებრივად დადგენილი ქცევის წესების შესრულება. რაში მდგომარეობს მათი სავალდებულოობა? მონისტური თეორიის მიხედვით, თითუელი სამართლებრივი ნორმის სავალდებულო ბუნება გამომდინერეობს მისი ზემდგომი ნორმიდან მაგალითად, მერის მიერ გამოცემული ბრძანება, ქალაქის ამა თუ იმ ნაწილში ავტომობილის გაჩერების აკრძალვის შესახებ. რატომ უნდა დაემორჩილოს მოქალაქე აღნიშნულს? მონისტური თეორიის მიხედვით თითოული სამართლებრივი ნორმის სავალდებულოობა დამოკიდებულია მის ზემდგომ ნორმაზა, რომელსაც იგი ეყრდონა და ამგვარი მიდგომით ჩვენ საბოლოოდ ლოგიკურად მივდივართ იმ ერთ უზენაეს კანონამდე რომელიცაა კონსტიტუცია. მაგრამ რატომაა თავად კონსტიტუცია სავალდებულო? მისი მთავარი საფუძველს წარმოადგენს ფუნდამენტური ნორმა, რომელიც წარმოსახვითია და რომელსაც ერთი დანიშნულება აქვს, კერძოდ კონსტიტუციას მიანიჭოს თავისი სავალდებულო სტატუსი, თუმცა თავად კონსტიტუციის ჩამოყალიბებაში მნიშვნელოვაი როლი უკავია საერთაშორისო ნორმებს, ვინაიდან როგორც წესი თავად კონსტიტუცია აღნიშნავს იმ ფაქტს, იგი ითვალისწინებს და ეყრდნობა საერთაშორისო ნორმებს. წარსულში თუ სახელმწიფოები დამოუკიდებლად ფორმირდებოდნენ დღესდღეობით მათ სჭირდებათ საერთაშორისო აღიარება სრულყოფილი საერთაშორისო სამართლის ურთიერთობის სუბიექტად ყოფნისათვის.
14. საერთაშორისო საზოგადოება და მისი სამართალი
დღეისთვის საყოველთაო საერთაშორისო სამართალში განმტკიცებულია
ყველაფერი საუკეთესო, რაც მოგვცა კაცობრიობის ისტორიულმა განვითარებამ. იგი
გვევლინება იმ პრინციპებისა და ნორმების სისტემად, რომლებიც განამტკიცებენ
სახელმწიფოების
ფასეულობებს ზოგადდემოკრატიული ზასიათი აქვთ: ისინი
ემსახურებიან სახელმწიფოთა თანამეგობრობის ნორმალურ ფუნქციონირებას, ყველა
სახელმწიფოს, მიუხედავად მისი სოციალურ-პოლიტიკური წყობისა,
კეთილმეზობლური და მშვიდობიანი თანამშრომლობის უზრუნველყოფას.
თანამედროვე საერთაშორისო სამართალი, თავისი სოციალური ბუნებით,
ზოგად-დემოკრატიული ხასიათისაა, ყოველი ნორმა მხოლოდ თანასწორუფლებიანი
შეთანხმების შედეგი შეიძლება იყოს იქ, სადაც მხარის ნება სხვა ნებასთან
თანასწორია.დაუშვებელია ერთი ან რამდენიმე სახელმწიფოს დიქტატი სხვა
სახელმწიფოთა მიმართ. სწორედ ამით აიხსნება საერთაშორისო სამართის ზოგადდემოკრატიული ხასიათი.
15. ჩვეულებითი სამართალი , როგორც სამართლის წყარო
საერთაშორისო-სამართლებრივი ჩვეულება დაუწერელი ქცევის წესია. იგი
ყალიბდება სახელმწიფოთშორისი პრაქტიკის შედეგად, რომლებიც აღიარებენ ამ
ქცევის წესის სავალდებულო ძალას დუმილით ან ოფიციალური განცხადებით.
სახელმწიფოთა ქცევის წესი საერთაშორისო სამართლის ჩვეულებით ნორმად რომ
იქცეს, აუცილებელია გარკვეული პერიოდი (თვე, წელი, ზოგჯერ საუკუნეებიც კი),
რომლის განმავლობაში სახელმწიფოები ერთნაირად იყენებენ ამ ქცევის წესს
საერთაშორისო სამართლებრივ პრაქტიკაში. მხოლოდ მას შემდეგ, რაც
სახელმწიფოთა უმრავლესობა აღიარებს ამ ქცევის წესს, იგი იქცევა საერთაშორისო
სამართლის წყაროდ. ეს ნორმა მხოლოდ მათთვისაა სავალდებულო, ვინც მას ცნობს.
ლოკალური საერთაშორისო - სამართლებრივი ჩვეულებითი ნორმა არ უნდა
ეწინააღმდეგებოდეს საყოველთაოდ აღიარებულ ჩვეულებით და სახელშეკრულებო
იმპერატიულ ნორმებს.
საერთაშორისო თანამშრომლობა დანაშაულთან ბრძოლაში
უკვე კარგა ხანია სახელმწიფოები ცდილობენ, ბოლო მოუღონ ისეთ დანაშაულს, როგორიცაა ყალბი ფულის დამზადება, ნარკოტიკებით ვაჭრობა, ტერორიზმი, მონათვაჭრობა და სხვ. დაიდო მთელი რიგი კონვენციები, რომლებიც იურიდიულად აფიქსირებენ სახელმწიფოთა უფლება-მოვალეობებს კონკრეტული საერთაშორისო სახის დანაშაულთან ბრძოლაში: ა) კონვენცია ტელეგრავის წყალქვეშა კაბელის დაცვის შესახებ ითვალისწინებს ერთობლივ ბრძოლას იმ პირთა და გემთა წინააღმდეგ, რომლებიც აზიანებენ აღნიშნულ კაბელებს და აფერხებენ კომუნიკაციას, ან ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი არხის ნორმალურ ფუნქციონირებას. ბ) კონვენციები ქალებით და ბავშვებით ვაჭრობის შესახებ მრავალჯერ დაიდო. ერთ-ერთი ბოლო კონვენცია დაიდო ადამიანებით ვაჭრობასთან და მესამე პირთა მიერ პროსტიტუციის ექსპლუატაციასთან ბრძოლის შესახებ. კონვენცია ითვალისწინებს მხარეთა ერთობლივ საქმიანობას საროსკიპოებში გაყიდვის მიზნით ადამიანების მოტაცებასთან საბრძოლველად და პროსტიტუციის ექსპლუატაციის ბიზნესის აღკვეთისათვის. სახელმწიფოები სისტემატურად აწვდიან ერთმანეთს ცნობებს „ცოცხალი საქონლით“ მოვაჭრეების შესახებ, სახავენ ერთობლივ ოპერაციებს ამ სახის დამნაშავეთა შსაპყრობად და ა. შ. გ) კონვენცია მონობის აკრძალვის შესახებ ითვალისწინებს ბრძოლას ტრადიციულ მონობასთან, ე. ი. ადამიანის ისეთ მდგომარეობასთან, როდესაც ეკუთვნის სხვა პირს საკუთრების უფლებით. მონათვაჭრობად ითვლება: 1. ყველა ქმედობა დაკავშირებული პირის შეპყრობასა და შეძენასთან ან მის განკარგვასთან მონად გადაქცევის მიზნით; 2. ყველა ქმედობა, რომელიც დაკავშირებულია მონის შეძენასთან მისი გაყიდვის ან გაცვლის მიზნით; 3. საერთოდ ყველა ქმედობა დაკავშირებული მონებით ვაჭრობასა და მათ გადაყვანასთან. მოგვიანებით „მონობის“ ცნება კიდევ უფრო გაფართოვდა და მოიცვა ისეთი ქმედობანი, როგორებიცა: ყმობა, ქალების და ბავშვების ყიდვა-გაყიდვა, სავალო კაბალა, სხვა სახის იძულებითი მუშაობა.ისჯება არა მარტო პირის მონად გადაქცევა ძალით, არამედ მისი დაყოლიება ნებაყოფლობით ჩადგეს მონურ მდგომარეობაში. სასტიკად ისჯება მონის ან დამოკიდებულ მდგომარეობაში მყოფი პირის დასახიჩრება, სხეულზე დამღის ამოწვით ან სხვა რაიმე საშუალებით მონური მდგომარეობის აღნიშვნა ან პირის დასჯა. დ) კონვენციაში პორნოგრაფიული გამოცემებისა და მათი ვაჭრობის აღკვეთის შესახებ განმარტებულია, რომ პორნოგრაფიული ნაწარმოებების, ნაბეჭდი გამოცემების, გამოსახულებების ან პორნოგრაფიული ხასიათის სხვაგვარი საგნების დამზადება ან გავრცელება, ან რეკლამირება, აგრეთვე ამ საგნებით ვაჭრობა ან მათი შენახვა გაყიდვისა ან გავრცელების მიზნით ისჯება. ე) კონვენცია ყალბი ფულადი ნიშნების დამზადების შესახებ მიზნად ისახავს ყალბი ფულის მკეთებლებთან ბრძოლის საერთაშორისო ორგანიზებას ისე, რომ დაისაჯოს არა მარტო ადგილობრივი ფულის ფალსიფიცირება, არამედ უცხოური ვალუტისაც. ვ) კონვენცია ღია ზღვის შსახებ და კონვენცია საზღვაო სამართლის შსახებ ითვალიწინებს საერთაშორისო თანამშრომლობას საზღვაო მეკობრეობასთან ბრძოლაში. ზ) ერთობლივი კონვენცია ნარკოტიკული საშუალებებისა და ფსიქოტროპული ნივთიერებების შესახებ განმარტავს, რომ ისჯება ნარკოტიკული და ფსიქოტროპული ნივთიერებების კულტივიზაცია და წარმოება, შენახვა, ყიდვა-გაყიდვა, შემოტანა და გატანა. თ) საერთაშორისო ტერორიზმის წინააღმდეგ მიმართული აქტებიდან გამოირჩევა ორი კონვენცია: 1. რომელიც მიმართულია იმ პირების წინააღმდეგ დანაშაულთა თავიდან აცილებისა და დასჯის შესახებ, რომლებიც საერთაშორისო დაცვით სარგებლობენ დიპლომატიური აგენტების ჩათვლით; 2. რომელიც ბრძოლას უცხადებს საჰაერო ხომალდების უკანონო გატაცებას და იცავს სამოქალაქო ავიაციის უსაფრთხოებას.
საერთაშორისო სამართლის სისტემა
საერთაშორისო სისტემა, ფართო გაგებით, მოიცავს ყველა იმ ურთიერთობას, რომელიც სახელმწიფოს გარეთ წარმოქმნილი ურთიერთბების კომპონენტებს შეიცავს, განურჩევლად იმისა, ატარებს კონკრეტული ურთიერთობა სამთავრობათაშორისო თუ არასამთავრობათაშორისო ხასიათს, მონაწილეობს მასში ფიზიკური თუ იურიდიული პირი, პოლიტიკური პარტია თუ სახელმწიფო, როგორც სუვერენული უფლებების მატარებელი. ამგვარად, საერთაშორისო სისტემის ამ ცნებაში შედის ყველა საერთაშორისო მოვლენა, სახელმწიფოთა შორის არსებული ყველა ურთიერთობა. საერთაშორისო სისტემა, ვიწრო გაგებით, მოიცავს მხოლოდ სახელმწიფოთაშორის ურთიერთობებს,ისეთ ურთიერთობებს, რომლებშიც ძირითადადმოქმედ პირებად, სუბიექტებად, გამოდიან სახელმწიფოები, როგორც სუვერენული პოლიტიკური ერთეულები, აგრეთვე სახელმწიფოთა მიერ შექმნილი საერთაშორისო სამთავრობათაშორისო ორგანიზაციები. სახელმწიფოთაშორისი ურთიერთობების სუბიექტების გარდა, ეს სისტემა მოიცავს აგრეთვე ამ ურთიერთობების შედეგად წარმოშობილ სამართლებრივ, მორალურ და სხვა ნორმებს (საერთაშორისო სამართალს, საერთაშორისო ადათს, საერთაშორისო მორალს, საერთაშორისო თავაზიანობას), რომლებიც თავის მხრივ, აქტიურ ზეგავლენას ახდენენ არსებულ საერთაშორისო ურთიერთობებზე.
საერთაშორისო სამართალი კონკრეტული საერთაშორისო სისტემის სახელმწიფოთაშორისი სისტემის განუყოფელი ნაწილია და უნდა განიხილებოდეს მთელი სისტემის ყველა კომპონენტთან მჭიდრო კავშირში. საერთაშორისო სამართალი საერთაშორისო პოლიტიკური, ეკონომიკური, სავაჭრო, კულტურული და სხვა ურთიერთობების იურიდიული ჩარჩოა, რაც ამ ურთიერთობებს სპეციფიკურ, სხვა სოციალური მოვლენებისგან განსხვავებულ ხასიათს ანიჭებს.
საერთაშორისო სამართალი ეწოდება მხოლოდ იმ ნორმებს, ანუ ქცევის წესებს, რომლებიც სახელმწიფოთა ან სხვა სუბიექტთა ურთიერთშეთანხმების საფუძველზეც იქმნებიან და რომელთა შესრულების უზრუნველყოფა თვით სახელმწიფოთა ან სხვა სუბიექტთა მიერ ინდივიდუალურად ან კოლექტიურად ხორციელდება. საერთაშორისო სამართლის ძირითად სუბიექტს წარმოადგენს სახელმწიფოები. ფიზიკური პირი ინდივიდუალური საერთაშორისო სისხლის სამართლის სუბიექტი ხდება მხოლოდ საერთაშორისო დანაშაულის ჩადენის შემთხვევაში. საერთაშორისო სამართლის რეგულირების საგანი მხოლოდ სახელმწიფოთა მთავრობათაშორისი ურთიერთობებია. საერთაშორისო სამართლის ობიექტად შეიძლება იყოს მხოლოდ: ა) სახელმწიფოს მოქმედება; ბ) მოქმედებისგან თავის შეკავება; გ) სახელმწიფოს ტერიტორია. საერთაშორისო სამართის წყაროებია სახელმწიფოთაშორისი შეთანხმების შედეგად ჩამოყალიბებული ნორმები - საერთაშორისო ხელშეკრულებები და საერთაშორისო ჩვეულებანი, საერთაშორისო სამართლის ნორმებს ქმნის არა რაიმე ზესახელმწიფოებრივი საკანონმდებლო ორგანოები, არამედ თვით საერთაშორისო სამართლის სუბიექტები. ყველა ლოკალური საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმა, მიუხედავად თავისუებურებებისა, უნდა შეესაბამებოდეს საყოველთაო საერთაშორისო სამართის ძირითად პრინციპებს. საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმები და პრინციპები შესრულებულ უნდა იქნას საერთაშორისო სამართლის სუბიექტების მიერ.
საერთაშორისო-სამართლებრივი პასუხისმგებლობის სუბიექტი შეიძლება
იყოს მხოლოდ სახელმწიფო, საერთაშორისო ორგანიზაცია, თავისუფლებისთვის
მებრძოლი ერი (ხალხი) და სპეციალური სუბიექტები. მაგრამ, საერთაშორისო
სამართლის განვითარებამ საერთაშორისო დანაშაულის ჩადენის შემთხვევაში
ფიზიკური პირის საერთაშორისო სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობის
კონცეფცია მკაფიოდ დაამკვიდრა.
საერთაშორისო სისხლის სამართალი საერთაშორისო საჯარო სამართლის
დარგია. სამართლის ამ მიმართულების მარეგულირებელი წესები საერთაშორისო
სამართლის წყაროებიდან იღებს სათავეს. საერთაშორისო სისხლის სამართალი
საერთაშორისო სამართლის შედარებით ახალი დარგია. ქმედებების ის სია,
რომელნიც საერთაშორისო დანაშაულებად მოიხსენიება, ეტაპობრივი განვითარების
შედეგად შედგა.საერთაშორისო დანაშაული სულ ოთხია: ომის დანაშაულები, გენოციდი,
ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულები, აგრესია.
ომის დანაშაულები სათავეს იღებს „ომის წესებისა და ჩვეულებებიდან“,
რომლებიც ადამიანს შეიაღაბულ კონფლიქტში გარკვეული დაცვის გარანტიას
უზრუნველყოფს.გენოციდი და ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულების
განვითარება ადამიანთა, მათ შორის საკუთარივე სახელმწიფოების მთავრობების
მიერ, უფლებების მასობრივი მძიმე დარღვევებისგან დასაცავად განვითარდა.
აგრესიის დანაშაულის გამოკლებით, რომელიც სახელმწიფოთაშრის
კონფლიქტს ეხება, საერთაშორისო სისხლის სამართალი შეეხება ადამიანსა და
ადამიანის დაცვას უფლებების ფართომასშტაბიანი დარღვევებისგან.
განხილულისგან უნდა განვასხვავოთ საერთაშორისო სახის დანაშაული.
ცნობილია, რომ ყოველი სახელმწიფო თვითონ განსაზღვრავს დანაშაულის სახეებსა
და მასთან ბრძოლის საშუალებებს, მაგრამ ზოგიერთი დანაშაული თავისი არსით
სცილდება ერთი სახელმწიფოს და საერთაშორისო საზოგადოების ყურადღებას
იპყრობს.
საჰაერო სივრცე
საქართველოს სახელმწიფო ტერიტორიის ვერტიკალურად მდებარე სივრცე (ატმოსფერო), რომელზედაც საერთაშორისო სამართლის საყოველთაოდ აღიარებული ნორმებითა და საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებებითა და შეთანხმებებით ვრცელდება საქართველოს სუვერენიტეტი.საჰაერო სივრცე ეს არის მთელი სივრცე, რომელიც მდებარეობს მიწის და წყლის ზემოთ; თავისი უსაზღვროობის გამო, იგი წარმოადგენს ქვეყნის ტერიტორიის მნიშვნელოვან ნაწილს. ამის საშუალებით, საჰაერო დარტყმები შეიძლება განხორციელდეს კონფლიქტის, შემოსევების ან ინფორმაციის თვალთვალის დროს.მიუხედავად იმისა, რომ ძვირფასი მინერალები არ გვხვდება საჰაერო სივრცეში, როგორც ხმელეთზე, ის სხვა სარგებელს გვთავაზობს ქვეყნისთვის, რომელიც მას მართავს. საჰაერო სივრცე ასევე წარმოადგენს მნიშვნელოვან ელემენტს ქვეყნის ეკონომიკაში, ვინაიდან ეს არის არხი, რომლის საშუალებითაც ხდება საქონლის გადაადგილება და მჭიდრო კავშირშია ტურიზმთან.საჰაერო სივრცე არის ცის ნაწილი, რომელიც მდებარეობს ქვეყნის ხმელეთზე ან წყალზე (ზღვა, ტბები, მდინარეები). ამ სივრცეების სუვერენიტეტი შეესაბამება იმ ქვეყანას, რომელსაც ეკუთვნის მიწა.გარდა ამისა, საჰაერო სივრცე წარმოადგენს მნიშვნელოვან ტერიტორიას ხალხთა უსაფრთხოებისათვის. თითოეული ქვეყნის ხელისუფლების წარმომადგენელთათვის მნიშვნელოვანია ამ ტერიტორიების კონტროლი და მონიტორინგი; არცერთ სხვა ერს არ აქვს უფლება შეიჭრა ამაში.
საჰაერო სივრცე ძალიან მგრძნობიარე სფეროა, რომელიც ხშირად სრულად არ არის განსაზღვრული. ამ შემთხვევაში, ხილული საზღვრის ხაზი არ არსებობს, მიწისგან განსხვავებით.
ამას უდიდესი მნიშვნელობა აქვს ერის უსაფრთხოებისათვის. უგულებელყოფის შემთხვევაში, შეიძლება განხორციელდეს შემოჭრა ან საჰაერო თავდასხმები. როდესაც სახელმწიფოებს შორის ხდება კონფლიქტები, პირველი განიცდის საჰაერო სივრცეს, რადგან მასზე შეტევა უფრო ადვილია.
შეჭრა რომ მოხდეს, თქვენ ვალდებულნი ხართ ანგარიშს გაუწიოთ ქვეყნის თავდასხმაში მყოფ ხელისუფლებას, რადგან საჰაერო სივრცე არის არხი, რომლითაც მოგზაურობენ თვითმფრინავები, რომლებიც სხვადასხვა მიზნის მქონე ადამიანებს ატარებენ. უნდა არსებობდეს რეგულირება და ზედამხედველობა მოქალაქეების და ზოგადად ქვეყნის უსაფრთხოების დაცვაზე.საჰაერო სივრცის ტიპი განისაზღვრება თვითმფრინავების გადაადგილების საფუძველზე. ასევე არსებობს სხვა ფაქტორები, როგორიცაა ჩასატარებელი ოპერაციების მიზანი და საჭირო უსაფრთხოება.
16. საერთაშორისო ხელშეკრულების ძალაში შესვლა
ხელშეკრულება ძალაში შედის:
ა) ხელმოწერის დღიდან;
ბ) ხელმოწერიდან გარკვეული ვადის გასვლის შემდეგ;
გ) სარატიფიკაციო სიგელების გაცვლის დღიდან ან ამ დღიდან გარკვეული
ვადის გასვლის შემდეგ;
დ) სარატიფიკაციო სიგელების სათანადო რაოდენობის დაგროვების დღიდან
ან ამ სღიდან გარკვეული ვადის გასვლის შემდეგ;
ე) ხელშეკრულების დამტკიცების (მიღების) დღიდან ან გარკვეული ვადის
გასვის შემდეგ. ასეთია ხელშეკრულების როგორც კონკრეტული საერთაშორისოსამართლებრივი უფლება-მოვალეობის აღმნუსხველი აქტის ძალაში შესვლის ძირითადი საშუალებანი, მაგრამ ხელშეგრულების ძალაში შესვლა როდი ნიშნავს იმას, რომ იგი სავალდებულო ხდება ყველა მხარისთვის. ასეთი ხელშეკრულება
სავალდებულო ხდება მხოლოდ მათთვის, ვინც შეასრულა აქტის ძალაში
შეყვანისთვის გათვალისწინებული ყველა პროცედურა, მაგალითად, მოახდინა მისი
რატიფიკაცია, შეუერთდა მას და ა. შ. მაგრამ, სხვებისთვის, რომლებსაც ასეთი აქტი
არ ჩაუტარებიათ, ეს ხელშეკრულება სავალდებულო ძალას არ იძენს, მანამ სანამ
ისინი არ გადადგამენ სათანადო ნაბიჯს.
რატიფიკაციის ქვეშ იგულისხმება ხელშეკრულების დამტკიცება სახელმწიფოს
უზენაესი ხელისუფლების მიერ. სახელმწიფოს უფლება აქვს უარი თქვას
რატიფიკაციაზე და ეს ვერ ჩაითვლება მართლსაწინააღმდეგო აქტად. ყოველი
სახელმწიფო თვითონ განსაზღვრავს რატიფიკაციის წესებს და იმ ორგანოს, რომლის
კომპეტენციაშიც შედის რატიფიკაციის უფლება. რატიფიკაციის აქტი ფორმდება
სარატიფიკაციოსიგელის სახეით, რომლითაც მეთაური ატყობინებს მეორე მხარეს
ხელშეკრულების დამტკიცების ფაქტს და არწმუნებს, რომ ხელშეკრულება
პირნათალად შესრულდება. რატიფიკაციისგან განასხვავებენ ხელშეკრულების დამტკიცებას ანუ მიღებას,
რასაც ქვეყნის კონსტიტუცია მიაკუთვნებს ამა თუ იმ კომპეტენტურ ორგანოს, თუკი
ხელშეკრულება არ მოითხოვს სარატიფიკაცია პროცედურას.
თუ ხელშეკრულება ღია ხასიათისაა, ყოველ სახელმწიფოს უფლება აქვს „შეუერთდეს“ უკვე ხელმოწერილ ხელშეკრულებას, რისთვისაც ის სპეციალურ
განცხადებას აკეთებს და შეერთების აქტს სახელმწიფო-დეპოზიტორს აბარებს.
ხელშეკრულება ძალაში შედის „სარატიფიკაციო სიგელების გაცვლისას“ ან
„დეპონირებისთვის გადაცემისას“.
ორმხრივი ხელშეკრულების დადებისას, ერთ ქვეყანაში ხდება ხელშეკრულების
ხელმოწერა, ხოლო სარატიფიკაციო სიგელების გადაცემა ხდება მეორე სახელმწიფოს
დედაქალაქში. მრავალმხრივ ხელშეკრულებათა რატიფიკაციის დროს სარატიფიკაციო სიგელის
შესანახად ამოირჩევა სახელმწიფო-დეპოზიტორი ან სათანადო საერთაშორისო
ორგანიზაციის აღმასრულებელი ორგანო.
ყოველი სახელმწიფო ხელმოწერისას ან რატიფიკაციის დროს უფელბამოსილია
გააკეთოს შენიშვნები ანუ დათქმა. თუ არცერთმა მხარემ არ განაცხადა პროტესტი, შენიშვნა იურიდიულ ძალას იძენს ყველა მონაწილის მიმართ.
დადებული ხელშეკრულება უნდა იყოს სათანადო წესით გამოქვეყნებული ანუ
პრომულგირებული ყოველი მხარის მიერ.
17. სუვერენიტეტი
სახელმწიფოს დამოუკიდებულება. ს-ის ცნება სახელმწიფო და საერთაშორისო სამართალში შემოიღო ფრანგმა მეცნიერმა ჟან ბოდენმა (1576), რომელიც ასაბუთებდა მეფეების აბსოლუტურ ხელისუფლებას, მათ დამოკიდებულებას ვინმესაგან, გარდა ღმერთისა. უფრო ადრე, თუმცა პოსტულატის სახით დოქტრინა საქართველოშიც იჩენს თავს (XI-XIII სს) და მეფის „ერთეულების“, „ერთმთავრობის“, „თვითმპყრობელობის“ ტერმინების სახით გვევლინება. ევროპაში ბურჟუაზიული რევოლუციების დროს (XVII-XVIII სს.) ეს ტერმინი ხალხის უზენაესობის ამსახველ პოლიტიკურ და სამართლებრივ ლოზუნგად იქცა - მხოლოდ ხალხი ცხადდებოდა თავისი ბედის ერთადერთ ბატონ-პატრონად, ანუ სუვერენად (ჟან-ჟაკ რუსო). მოგვიანებით (XIX-XX სს-თა მიჯნაზე) პოზიტივიზმის მიმდევრებმა ს-ის ცნება მხოლოდ ფორმალურ ნიშან-თვისებამდე დაიყვანეს - მასში ზოგადად გულისხმობდნენ ხელისუფლების უზენაესობასა და დამოუკიდებულებას. დღეს ერთმანეთისაგან განასხვავებენ სახელმწიფო ს-ს, ეროვნულ ს-სა და სახალხო ს-ს. სახელმწიფო ს სახელმწიფო ხელისუფლების ნიშან-თვისებაა, რომელიც გამოხატავს ამ ხელისუფლების უზენაესობას ქვეყნის საშინაო საქმეებში და რომელიმე სხვა სახელმწიფოსაგან დამოუკიდებულებას საერთაშორისო ასპარეზზე; ეროვნული ს არის ერის განუსხვისებელი, სისხლხორცეული უფლება, თვითონ განსაზღვროს თავისი პოლიტიკური, სოციალური, ეკონომიკური და კულტურული განვითარების ბედი, შექმნას დამოუკიდებელი, ანუ სუვერენული სახელმწიფო (იხ. სუვერენული თანასწორობა სახელმწიფოებისა). ეროვნულ უმცირესობებს ასეთი უფლება არ აქვთ; სახალხო ს-ს იგივე ნიშან-თვისებები აქვს, რაც ეროვნულ ს-ს, მაგრამ, ზოგჯერ, მისი მოქმედების სფერო უფრო ფართო ხასიათისაა - მრავალფეროვან საზოგადოებაში ხალხის ცნება არ თავსდება მხოლოდ ერთი ერის ჩარჩოებში, იგი ამ სახელმწიფოს ტერიტორიაზე მცხოვრები ყველა ერისა თუ ეროვნების მოქალაქეთა კრებსით უფლებად გვევლინება, თუმცა ზოგიერთ ერს შეუძლია, სრულად გამოიყენოს თავისი ეროვნული ს დამოუკიდებელი სახლმწიფოს შექმნის სახით (იხ. ხალხთა თანასწორუფლებიანობის
16 წლის გიორგი-კომპიუტერი დედას შესაძლოა ჰქონდეს დავითის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის. სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 16 წლის.შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგისა და დავითს შორის დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ დედამ მოითხოვა გარიგების ბათილობა. შესაბამისად, ბუნებრივია მათ არ მოიწონეს გარიგება. ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის. მოთხოვნა წარმოიშვა. დედას აქვს დავითის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
17 წლის თემური-მიწა ლევანს შესაძლოა ჰქონდეს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის. სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ თემური არის 17 წლის. შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ დავითსა და უჩას შორის დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად,თემურის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, თემურიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მამამ მოითხოვა გარიგების ბათილობა. შესაბამისად, ბუნებრივია მათ არ მოიწონეს გარიგება. ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით თემურსს წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი თემურისათვისთვის. თუმცა თემურის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია კანონიერი წარმომადგენლის მიერ 16 წლის ასაკს მიღწეული არასრულწლოვანისათვის საწარმოს დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭება.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემური არის 17 წლის არასრულწლოვანი,მამამ მას გადასცა ღვინის ბიზნესი დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭებით.თუმცა ემანსიპაციის ეს შემთხვევა სახეზე არ გვაქვს ამავე მუხლის საფუძველზე.ვინაიდან,ეს მუხლი შეუზღუდავი ქმედუნარიანობის მინიჭებას ითვალისწინებს მხოლოდ ამ სფეროსათვ ჩვეულებრივ ურთიერთობებში. კაზუსიდან კი დგინდება,რომ თემურმა მიწა შეიძინა პირადი მიზნებისათვის(ქალაქის ხმაურისაგან მოსაშორებლად).შესაბამისად სახეზე არ გვაქვს ემანსიპაციის ეს ფორმა. მოთხოვნა წარმოიშვა. ლევანს აქვს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
17 წლის გიორგი-ტელეფონი-გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგისა და მაღაზია აქტაოქეის შორის დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა გიორგის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები გიორგის თავისუფალი განკარგვის მიზნით გადასცემდნენ თანხას.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა.
მოთხოვნა არ წარმოიშვა.
გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
2)ა სანადიროდ იყო წასული რადროსაც დათვი შეამჩნია
ჰიპოთეზა: ა შეიძლება დაისაჯოს სსკის 108 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისთვის განძრახ მკვლელობისთვის~
ქმედების შემადგენლობა:
ქმედების შემადგენლობის ობიექტური მხარე :
სუბიექტი:ფიზიკური პირი ა
ობიექტი: ბ-ს სიცოცხლე
ქმედება: გამოიხატება მოქმედებაში კერძოდ ა-ს მიერ თოფის გასროლაში
შედეგი: დამდგარია ბ-გარდაიცვაალა
მიზეზობრივი კავშირი: 8-ე მიხლის მეორე ნაწილის მიხედვით ა-ს რომ არ ესროლა თოფი ბ-ს თვის ამჯერად არ გარდაიცვლებოდა ასერომ ა- მიზზეზობრივ კავშირშია დამდგარ შედეგთან ბ-ს გარდაცვალებასთან
ობიექტური შერაცხვა : პირს ობიექტურად შეერაცხება ქმედება მაშინ როდესაც ის შექმნის სამართლებრივად გასაკიცხ რელევანტურ საქმეს , ამ შემთხვევაში ა-მ თოფის გასროლით შექმნა ბ-ს სიკვდილის საფრთხე ,ამიტომ ა-ს ქმედება ობიექტურად შეერაცხება
ქმედების შემადგენლობის სუბიექტური მხარე : ქმედების შემადგენლობის სუბიექტური მხარის ელემენტებია განზრახვა და სურვილი , ამ შემთხვევაში ა-ს საერთოდ არ ქონდა ბ-ს მოკვლის განძრახვა და სურვილი ის უბრალოდ სანადიროდ იყო წასული და დათვის მოკვლა უნდოდა , შემთხვევით ბ-ს დაუმიზნა და მოკლა
დასკვნა: ა- არ დაისჯება სსკის 108 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისთვის განძრახ მკველელობისთვის.
3) ა-მ თავისი მანქანა ათხივა ბ-ს რომელსაც არ უვარგოდა მუხრუჭი , ბ-მ ქალაქში მოძრაობისასს საჭე ვერ დაიმორჩილა და ბოძს შეასკდა რის გამოც დაიღუპა. ა გახარებული დარჩა ვინაიდან ისედაც სურდა მისიი სიკვდილი. მოგვიანებით დაადგინა რომ ბ-ს არც კი უცდია დამუხრუჭება ვინაიდან საუბარში იყო გართული დაისჯება თუ არა განძრახი მკვლელობისთვის.
ჰიპოთეზა: ა- შესაძლებელია დაისაჯოს სსკის 108 -ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისთვის განზრახ მკვლელობისთვის
ქმედების შემადგენლობა:
ქმედების შემადგენლობის ობიექტური მხარე:
სუბიექტი:ფიზიკური პირი ა
ობიექტი: ბ-ს სიცოცხლე
ქმედება :გამოიხატება მოქმედებაში კერძოდ ა-ს მიერ ბ-სთვის მანქანის თხოვებაში
შედეგი: ბ- გარდაიცვალა
მიზეზობრივი კავშირი: 8_ე მუხლის მეორე ნაწილის გათვალისწინნებით ა-ს რომ არ ეთხოვა ბ-სთვის მანქანა ის არ დაეჯახებოდა ბოძს და ის არ გარდაიცვლებოდა, ასერომ ქმედება მიზეზობრივ კავშირშია დამდგარ შედეგთან
ობიექტური შერაცხვა:პირს მაშინ შეერაცხება ქმედება ობიექტურად როდესაც ის შექმნის სამართლებრივად განსაკიცხ რელევანტურ საფრთხეს,ამ შემთხვევაში ა-ს დამდგარი შედეგი ობიექტურად არ შეერაცხება , ვინაიდან მუხრუჭები გამართული რომც ყოფილიყო ბ_ მათ ვერ გამოიყენებდა. მაინც შეასკდებოდა ბოძს და გარდაიცვლებოდა.
დასკვნა:ა არ დაისჯება სსკის 108 მუხლით გათალისწინებული დანაშაულისთვის.
4) ა- ეჩხუბება თავის ცოლ ბ-ს და გამწარებულმა მას თავში მოკვლის განძრახვით მძიმე საგანი ჩაარტყა, ბ- გონება დაკარგული ჩაიკეცა იატაკზე თუმცა ჯერ კიდევ ცოცხალი იყო . ა-მ კი რამდენიმე ხნით სახლი დარტოვა , ცოტახანში სამზარეულოში გაზმა გაჟონა , მოხდა აფეთქება და გონება დაკარგული ბ დაიღუპა. დაისჯება თუ არა ა განძრახვ მკვლელობისთვის თუ იმ დღეს ბ ნებისმიერ შემთხვევაში სახლში იქნებოდა.
ჰიპოთეზა: ა-მ შესაძლოა ჩაიდინა სსკის 108 მუხლით ჩადენილი დანაშაული განძრახვ მკვლელობა
ქმედების შემადგენლობა:
ქმედების შემადგენლოპბის ობიექტური მხარე:
სუბიექტი: ფიზიკური პირი ა
ობიექტი: სსკის 11 _ე პრიმა მუხლის შენიშვნის პირველი ნაწილის მიხედვით მეუღლე ბ-ს სიცოცხლე
ქმედება : გამოიხატება მოქმედდებაში,კერძოდ ა-ს მიერ ბ-სთვის თავში მძიმე საგნის ჩარტყმაში.
შედეგი: ბ- გარდაიცვალა
მიზეზობრივი კავშირი: სსკის 8_ე მუხლის მეორე ნაწილის თანახმად ა-ს რომ არ ჩაერტყა ბ-ს თვის მძიმე საგანი ის არ გარდაიცვლებოდა გაზის გაზონის შედეგად ამჯერად,ამიტომ ა მიზეზობრივ კავშირშია მეუღლე ბ-ს სიკვდილთან
ობიექტური შერაცხვა : პირს ქმედება ობიექტურად შეერაცხება თუ მან შექმნა სამართლებრივად გასაკიცხი რელევანტური საფრთხე , ამ შემთხვევაში ა-ს არ შეუქმნია ბ-სთვის სამართლებრივად გასაკიცხი საქმე, რადგან თავში მძიმე საგნის ჩარტყმით ბ- არ მომკვდარა, ის გაზის გაჟონვის გამო გარდაიცვალა. ასე რომ ა-ს ქმედება ობიექტურად არ შეერაცხება.~
დასკვნა: ა არ დაისჯება სსკის 108 _ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულითვის..
5) ა-მ მოკვლის განძრახვით სასმელში საწამლავი ჩაუყარა სტუმრად მყოფ ბ-ს , სახლისკენ მიმავალს საწამლავის ზემოქმედებით დაუძლურებულ ბ-ს გზის პირას მიმავალს გული წაუვიდა,ამ დროს შემთხვევით ასევე მისმა მტერმა გიამ რომელმაც სიტუაციით ისარგებლა და ჯერ კიდევ ცოცხალი ბ-ს რომელსაც წინააღმდეგობის გაწევა არ შეეძლო მოკვლის განძრახვით დანა ჩაარტყა.ბ გარდაიცვალა ადგილზე , ა- საბოლოოჯამში გახარებული დარჩა.~დაისჯება თუ არა განძრახვ მკვლელობიოსთვის .
ჰიპოთეზა : ა შეიძლება დაისაჯოს სსკის 108_ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისთვის
განზრახ მკვლელობისთვის
ქმედების შემადგენლობა:
ქმედების შემადგენლობის ობიქტური მხარე:
სუბიექტი:ფიზიკური პირი ა
ობიექტი:ბ-ს სიცოცხლე
ქმედება: გამოიხატა მოქმედებაში კერძოდ ა-სმიერ ბ-სთვის სასმელში საწამლავის ჩაყრაში
შედეგი დამდგარია, ბ გარდაიცვალა.
მიზეზობრივი კავშირი-მე8 მუხლის მეორე ნაწილის გათვალისწინებით, ა-ს რომ არ ჩაეყარა ბ-სთვის საწამლავი სახლისკენ მიმავალს არ წაუვიდოდა გული და გსთვის წინააღმდეგობის გაწევის საშუალება ექნებოდა და ის არ გარდაიცვლებოდა გ-სმიერ დანის ჩარტყმით,ამიტომაც ა-ს ქმედება მიზეზობრივ კავშირშია დამდგარ შედეგთან ბ-ს გარდაცვალებასთან.|
ობიექტური შერაცხვა: პირს ქმედება მაშინ შეერაცხება ობიექტურად ,როდესაც სამართლებრივად გასაკიცხი რელევანტური საფრთხე შეექმნა ,ამ შემთხვევაში ა-მ საწამლავის ჩაყრით შეუქმნა სიკვდილის საქმე და არა მისი დანის ჩარტყმით სიკვდილი,ამიტომ მას შედეგი ობიექტურად არ შეერაცხება.
დასკვნა: ა- არ დაისჯება სსკის 108_ე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისთვის განძრახ მკვლელობისთვის..
კაზუსში აღწერილი სიტუაციიდან გამომდინარე აშკარად იკვეთებოდა ორი ამსრულებლის ქმედება, რომლებმაც
ერთმანეთისგან დამოუკიდებლად ჩაიდინა ორი სხვადასხვა დანაშაული. ამ კაზუსის ამოხსნისას სტუდენტმა
ორივე პირის ქმედებაზე იმსჯელა ერთი ჰიპოთეზის ფარგლებში. სწორად მოიქცა თუ არა ის?არ არის სწორი რასგანაც არ შეიძლება ორი დამოუკიდებელი პირის ან თუნდაც ქმედების ერთი ჰიპოთეზით განხილვა. სტუდენსტ თითიეული ქმედება ცალ ცალკე უნდა აღეწერა რადგან ფაბულია მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ მათ ორი სხვადასხვა დანაშაული ჩაიდინეს. ამასთან ისინი ერთმანეთისაგან დამოუკიდებლები იყვნენ და არ იკვეთება საერთო მიზანი ან ერთმანეთის დახმარება. თითოეულის ცალ ცალკე განხილვის დატვირთვა ისაა რომ შეცდომაში არ შევიდეთ კვალიფიკაციის და მაჯელობის დროს. ამასთან ცალცალკე იმიტომაც უნდა განვიხილოთ რომ თითოეული პირი აკეთებს სხვადასხვა მოქმედებას,სხვადასხვა განზრახვითა და სხვადასხვა დანაშაულის შემადგენლობით
მოსარჩელე,მოპასუხე, დავის საგანი, დავის არსის მოკლე მიმოხილვა, დავის ფაქტობრივი გარემოებები და მტკიცებულებები,სასარჩელო მოთხოვნა და მისი სამართლებრივი საფუძვლები,სარჩელის ფასი და სახელმწიფო ბაჟი,
თბილისის საქალაქო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა კოლეგია
1. საზღვაო სივრცის შესახებ საქართველოს კანონის თანახმად, საქართველოსტერიტორიის ნაწილს წარმოადგენს ?
შიდა წყლების და ტერიტორიული ზღვის ზემოთ არსებული საჰაერო სივრცე
2. სართაშორისო სამართალში სამართალსუბიქტობა ნიშნავს ?
სახლმწიფოდ ყოფნას
3. ექსტრადაცია როგორც საერთაშორისო თანამშრომლობის ერთგვარი ფორმა საერთაშორისო სამართალში გაჩნდა:
გაეროს სისტემაში სახელმწიფოთა თანამშრომლობის სისტემის შემუშავების ფარგლებში
4. რა სახის დავას განიხილავს მართლმსაჯულების საერთაშორისო სასამართლო?
სამართლებრივ დავას, რამაც შეიძლება საფრთხე შეუქმნას საერთაშორისო მშვიდობას ან ადამიანის უფლებების დაცვას
5. ვენის 1961 წლის კონვენციის მიხედვით, შესაძლებელია თუ არა, რომ დიპლომატიურმა წარმომადგენლობამ შეასრულოს საკონსულო ფუნქციები ?
დასაშვებია, რადგან 1961 წლის კონვენცია დიპლომატიური ურთიერთობების შესახებ ასევე ვრცელდება საკონსულო ურთიერთობებზეც
6. საერთაშორისო სამართალი იცნობს თუ არა საერთაშორისო კონფერენციების სამართალსუბიექტობას ?
აღიარებს მხოლოდ გაეროს სისტემის ფარგლებში
7. შესაძლებელია თუ არა სართაშორისო სამართლებრივი ნორმის გამოყნება შიდასახელმწიფოებრივ ურთიერთობებში?
შეუძლებელია, რადგან საერთაშორისო სამართალი აწესრიგებს საერთაშორისო ურთიერთობებს და არა შიდასახელმწიფოებრივს
8. საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის პრინციპებია:
- ჰუმანიზმი
- სამხედრო აუცილებლობა
- თანაზომიერება
- კეთილსინდისიერება
- პროპორციულობა
- პასუხისმგებლობა
- ზომიერება
- თანადგომა
- თავდადება
- პლურალიზმი
- თანაზომიერება
- ფოშიზმი
9. საერთაშორისო მართლმსაჯულების სასამართლოს იურისპრუდენციის მიხედვით, საერთაშორისო სამართალი შიდასახელმწიფოებრივ სამართალთან მიმართებაში
არის უპირატესი ძალის მქონე;
10. საქართველოს კანონის მიხედვით საერთაშორისო ხელშეკრულებების შესახებ, საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულება
საქართველოს კანონმდებლობის განუყოფელი ნაწილია და აქვს კონსტიტუციის მსგავსი სამართლებრივი ძალა
11. სახელმწიფოს ტერიტორიის ფართობის დადგენისას მხედველობაში უნდა მივიღოთ თუ არა მისი საელჩოების ფართობის ერთობლიობა?
რა თამა უნდა, რადგან საელჩოები სახელმწიფოს ტერიტორიად ითვლება
12. დიპლომატიური წარმომადგენლობის ტერიტორიასა და შენობა ნაგებობებზე ვრცელდება თუ არა მააკრედიტებელი სახელმწიფოს ტერიტორიული სუვერენიტეტი ?
ვრცელდება მხოლოდ დიპლომატიურ წარმომადგენლობის ძირითად შენობა ნაგებობაზე და მის ტერიტორიაზე და არა დამხმარე ნაგებობებზე
13. შესაძლებელია თუ არა კოსმოსურ სივრცეზე ან მის ნაწილზე ახელმწიფო სუვერენიტეტის გავრცელება?
შეუძლებელია, რადგან საჰაერო სივრცის მიღმა სახელმწიფოს ტერიტორიული სუვერენიტეტი არ არის აღიარებული
14. საერთაშორისო ტერორიზმი, როგორც საერთაშორისო დანაშაულის ერთ-ერთი სახე, სახელმწიფოებს ავალდებულებს საერთაშორისო თანამშრომლობას
აღიარებული პრინციპის საფუძველზე ,,ან დასაჯე, ან გადაეცი"
15. საერთაშორისო სამართლის ძირითადი პრინციპების სახელით ცნობილი ნორმები სინამდვილეში სხვა არაფერია, თუ არა:
საყოველთაოდ არიარებული
15.საყოველთაოდ არიარებული და ანტიკური პერიოდიდან მოყოლებული სახელმწიფოთა პრაქტიკით დამოწმებული ნორმები
16. სახელმწიფოს საერთაშორისო პასუხისმგებლობის შესახებ გაეროს 2001 წლის დოკუმენტის მიხედვით, სახელმწიფოს პასუხისმგებლობის გამომრიცხავ გარემოებას არ წარმოადგენს:
შეცდომა.
17. საერთაშორისო სამართალში შესაძლებელია თუ არა სახელმწიფოს პასუხისმგებლობის დაყენება სხვა სახელმწიფოს ქმედების გამო ?
შეუძლებელია, რადგან სახელმწიფომ შეიძლება მხოლოდ საკუთარი ქმედების გამო აგოს პასუხი
18. საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი არის ნორმათა ერთობლიობა, რომლის მიზანია:
აკრძალოს ძალის გამოყენება და წაახალისოს დავების მშვიდობიანი მოგვარება
19. საერთაშორისო ორგანიზაციას შეუძლია თუ არა სარჩელით მიმართოს მართლმსაჯულების საერთაშორისო სასამართლოს ორგანიზაციის წევრი სახელმწიფოს მიერ მისი წესდების დარღვევის გამო?
არ შეუძლია.
20. სახელმწიფო პირთა მიმართ საკუთარ კომპეტენციას ახორციელებს:
სუვერენული თანასწორობის საფუძველზე
21. ზღვის საერთაშორისო სამართალში, არქიპელაგური სახელმწიფო არის
კუნძულოვანი სახელმწიფო, რომელიც საერთაშორისო მნიშვნელობის სანაოსნო გზაზე მდებარეობს
22. ჩამოთვლილი გადაწყვეტილებებიდან რომელმა იქონია დიდი გავლენა სახელმწიფოს ტერიტორიული სუვერენიტეტის თეორიულ გააზრებაზე?
ალაბამა
23. ვენის 1969 წლის კონვენციის თანახმად, ხელშეკრულებაში ცვლილების შეტანა
ნებადართულია მხარეთა თანხმობის შემთხვევაში
24. თანამდროვე საერთაშორისო სამართლის მიხედვით, ორმაგი მოქალაქეობის შემთხვევაში დავის გადაწყვეტა ხდება:
ეფექტურობის პრინციპის მიხედვით
25. საჰაერო სამართალი ჩამოყალიბდა:
ჩვეულებითი სამართლის სახით, რომლის კოდიფიკაციაც მოახდინა გაერომ
26. საერთაშორისო სამართალი ჩამოყალიბდა:
გაეროს წესდების საფუძველზე მეორე მსოფლიო ომის დროს
27. თანამედროვე საერთაშორისო სამართალში, შესაძლებელია თუ არა, რომ ამ სამართლის სუბიქტები არათანაბარი უფლებებით სარგებლობდნენ?
დაუშვებელია, რადგან სამართლის წინაშე ყველა თანასწორია
28. რას ნიშნავს მართლმსაჯულების საერთაშორისო სასამართლოს მიერ ,,ლოტუსის" საქმეზე მიღებულ გადაწყვეტილებაში გამოყენებული შემდეგი ფრაზა: სამართლის ნორმები, რომლებიც სავალდებულოა სახელმწიფოებისთვის, გამომდინარეობს მათი ნებიდან?
მიანიშნებს სახელმწიფოთა თავისუფლებაზე
29. საერთაშორიოს სამართლის ზოგად პრინციპებში ნახსენები ,,ძალის გამოყენებაზე ან ძალით დამუქრებაზე უარის თქმა" ნიშნავს:
სახელმწიფოებისთვის მოწოდებას თავი შეიკავონ ძალის გამოყენებისაგან ერთმანთთან ურთიერთობაში
30. თანამედროვე საერთაშორისო სამართალში ომის (ძალის გამოყენების), როგორც ასეთის, წარმოება:
კანონგარეშედ არის გამოცხადებული, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც მისი წარმოება ხდება მეკობრეების წინააღმდეგ
31. შესაძლებელია თუ არა აგრესიული საგარეო პოლიტიკის სახელმწიფოს გაერთიანებული ერების ორგანიზაციაში გაწევრიანება ?
გაეროს ქარტიის მიხედვით, შეუძლებელია
32. ვის შეუძლია დავის მოსაგვარებლად მიმართოს საერთაშორისო მართლმსაჯულების სასამართლოს?
გაეროს და მის სისტემაში შემავალ საერთაშორისო ორგანიზაციებს
33. საერთაშორისო სამართალი ფიზიკური პირის მოქალაქეობის საკითხს?
სრულად მიანდობს სახელმწიფოების სუვერენულ კომპეტენციას, თუმცა ადგენს ზოგად პრინციპებს ამ საკითხთან დაკავშირებით საერთაშორისო დავების შემთხვევებისთვის.
34. თანამედროვე საერთაშორისო სამართალში ომის (ძალის გამოყენება) როგორც ასეთის წარმოება :
კანონგარეშედ არის გამოცხადებული გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც მისი წარმოება ხდება მეკობრეების წინააღმდეგ.
35. საერთაშორისო ორგანიზაციებს გააჩნიათ თუ არა მოქალაქეობა?
არ გააჩნიათ მოქალაქეობა, როგორც სახელმწიფოებს, განსხვავებით ფიზიკური პირებისაგან, რომლებიც ასევე არიან საერთაშორისო სამართლის სუბიექტები.
36. საერთაშორისო სამართლის ძირითადი პრინციპები
არის ცივი ომის პირობებში ევროპაში მშვიდობის უზრუნველყოფის მიზნით სამშვიდობო კონფერენციაზე შემუშავებული პრინციპები.
37. ვენის 1969 წლის კონვენციის მიხედვით საერთაშორისო ხელშეკრულებების შესახებ , pacta sunt servandaნიშნავს
ძალაში მყოფი ხელშეკრულების კეთილსინდისიერად შესრულების ვალდებულებას.
38. საერთაშორისო სამართლისა და შიდა სახელმწიფოებრივი სამართლის თანაფარდობა ნიშნავს
საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმის ცხოვრებაში გატარებისას, შიდასახელმწიფოებრივი სამართლის პოზიციისა და მისი მნიშვნელობის გარკვევას.
39. შესაძლებელია თუ არა , რომ საერთაშორისო სამართალში სახელმწიფომ პასუხი აგოს სისხლის სამართლებრივი წესით?
შესაძლებელია საერთაშორისო სამართლის განვითარების შემდეგ ბოლო ათწლეულებში.
40. თანამედროვე საერთაშორისო სამართალში დამნაშავის გადაცემა:
უნდა მოხდეს საერთაშორისო ნორმების და არსებობის შემთხვევაში, ორმხრივი ხელშეკრულების შესაბამისად.
41. ვენის 1969 წლის კონვენციის თანახმად ხელშეკრულების თანახმად ხელშეკრულებების შესახებ , საერთაშორისო ხელშეკრულების რატიფიკაცია ნიშნავს.
საერთაშორისო აქტს, რომლის საშუალებითაც სახელმწიფო საერთაშორისოდ აცხადებს თანხმობას მისთვის ხელშეკრულების სავალდებულოდ აღიარებაზე.
42. თანამედროვე საერთაშორისო სამართლის სუბიექტი არ არის
მულტინაციონალური კომპანიები
43. დიპლომატიური ურთიერთობის შესახებ ვენის 1961 წლის კონვენციის მიხედვით , სახელმწიფოთა შორის დიპლომატიური ურთიერთობების დამყარება და მუდმივი დიპლომატიური წარმომადგენლობის დაფუძნება ხდება .
ურთიერთშეთანხმებით.
44. თქვენ ხართ თუ არა საერტაშორიოს სამართლის სუბიექტი?
კი რადგან თანამედროვე საერთაშორისო სამართალი ამას აღიარებს
45. ჰელსინკის 1975 წლის სამშვიდობო კონფერენციის დასრულებისას მიღებული დასკვნითი აქტით , სახელმწიფოებმა მიიღეს
საერთაშორისო სამართლის ძირითადი პრინციპები.
46. დიპლომატიური ურთიერთობის შესახებ ვენის 1961 წლის კონვენციის მიხედვით დიპლომატიური აგენტის კერძო რეზიდენცია
ისევე ხელშეუხებელი და დაცულია, როგორც წარმომადგენლობის შენობები.
47. 2001 წლის გაეროს მიერ მიღებული დოკუმენტის მიხედვით სახელმწიფოს პასუხისმგებლობის შესახებ , საერთაშორისოდ მართლსაწიინააღმდეგო ქმედება სახეზეა
როდესაც ქმედება ეკუთვნის სახელმწიფოს და არღვევს მის საერთაშორისო ვალდებულებას.
48. საერთაშორისო სამართლის ძირითადი სუბიექტია
სახელმწიფო
49. არსებობს თუ არა საერთაშორისო ორგანიზაციების შიდა სამართალი?
საერთაშორისო ორგანიზაცია, როგორც ასეთი არ არის სამართლის სუბიექტი და შესაბამისად მას არ აქვს საკუთარი სამართლებრივი სისტემა.
50. საერთაშორისო სამართალი არის :
მხოლოდ სახელმწიფოთაშირისი სამართალი.
51. საერთაშორისო მართლმსაჯულების სასამართლოს სტატუსის 38-ე მუხლის თანახმად , საერთაშორისო სამართლის წყარო არ არის .
სახელმწიფოს ცალმხრივი აქტები
52. საერტაშორისო სამართალში სახეომწიფოს საერთაშორისო პასუხისმგებლობის საფუძველია ?
მისისაერთაშორისოდ მართლსაწინააღმდეგო ქმედება.
53. დიპლომატიური ურთიერთობის შესახებ ვენის 1961 წლის კონვენციის მიხედვით წარმომადგენლობის მეთაური არის :
პირი, რომელსაც მააკრედიტებელი სახელმწიფოავალებს იმოქმედოს ასეთმა;
54. საერთაშორისო საჯარო სამართლის თეორიაში დუალიზმი აღნიშნავს
მოსაზრებას რომლის თანახმად საერთაშორისო და შიდა სახელმწიფოებრივი სამართალი ერთიან სამართლებრივ სისტემას წარმოადგენენ
55. საერთაშორისო ორგანიზაცია არის
სახელმწიფოთა საერთაშორისო ხელშეკრულებაზე დამყარებული ასოციაცია , საკუთარი სამართალსუიექტობით.
56. საერთაშორისო სახელშეკრულებო სამართლის მიხედვით , rebus sic stantibus
ნიშნავს გარემოებათა ძირეულ ცვლილებას.
57. საკონკულო ურთიერთობის შესახებ ვენის 1963 წლის კონვენციის მიხედვით , საკონსულო დაწესებულების მეთაური ნიშნავს?
ნიშნავს პიროვნებას, რომელსაც დავალებული აქვს იმოქმედოს, როგორც ასეთმა.
58. ვენის 1969 წლის კონვენციის მიხედვით ხელშეკრულებების შესახებ ხელშეკრულების ტექსტი ხდება აუთენტური და საბოლოო
იმ პროცედურის გამოყენების შედეგად, რომელიც შეიძლება გათვალისწინებულ იქნეს მის ტექსტში, ან შეთანხმებულია სახელმწიფოთა შორის, რომლებიც მონაწილეობდნენ მის შედგენაში;
61. საერთაშორისო სამართალში მონიზმი აღნიშნავს
თეორიას, სახელმწიფოს საერთაშორისო და შიდა ვალდებულებების შესახებ
62. საერთაშორისო სამართალში სახელმწიფოს სუვერენიტეტის დაცვის პრინციპი ჩამოყალიბდა?
არც ერთი პასუხი არ არის სწორი
63. საქართველოს კანონის მიხედვით საერთაშორისო ხელშეკრულების შესახებ საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულება :
საქართველოს კანონმდებობის განუყოფელი ნაწილია და აქვს კონსტიტუციის მსგავსი სამართლებრივი ძალა.
74. ნაკისრი ვალდებულების კეთილსინდისიერი შესრულება , როგორც საერთაშორისო სამართლის ძირიტადი პრინციპი ნიშნავს?
სახელმწიფოები კეთილსინდისიერად უნდა ასრულებდნენ საერთაშორისო სამართლით განსაზღვრულ თავიანთ ვალდებულებებს, ისევე როგორც იმ ვალდებულებებს,რომლებიც საერთაშორისო სამართლის საყოველთაოდაღიარებულ პრინციპებიდან და ნორმებიდან გამომდინარეობს, ასევე რომლებიც გამომდინარეობს შეთანხმებებიდან და ხელშეკრულებებიდან რომელტა მონაწილეებიც ისინი არიან.
79..ჰელსინკის 1975 წლის სამშვიდობო კომფერენციის დასრულებისას მიღებული დასკვნითი აქტით სახელმწიფოებმა მიიღეს:
საერთაშორისო სამართლის ძირითადი პრინციპები
80. საერთაშორისო სამართალი ჩამოყალიბდა,
უხსოვარი დროიდან
81.საქართველოს კანონის მიხედვით საერთაშორისო ხელშეკრულების შესახებ საქართველოსსაერთაშორისო ხელშეკრულება:
საქართველოს კანონმდებლოსბის განუყოფელი ნაწილია
82.თანამედროვე საერთაშორისო სამართლის სუბიექტი არ არის:
ადმინისტრაციულად თვითმმართველი დედაქალაქები:
83. საერთაშორისო სამართლის ძირითადი სუბიექტია:
სახელმწიფო
84.თქვენ ხართ თუ არა საერთაშორისო სამართლის სუბიექტი?:
კი რადგან თანამედროვე საერთაშორისო სამართალი ამას აღიარებს
85.საერთაშორისო ორგანიზაციებს გააჩნიათ თუ არა მოქალაქეობა?:
არ გააჩნიათ მოქალაქეობა ,როგორც სახელმწიფოებს განსხვავებით ფიზიკური პირებისაგან ...
86.საერთაშორისო სამართლის ფიზიკური პირის მოქალაქეობის საკითხს:
სრულად მიანდობს სახელმწიფოების სუვერენულ კომპეტენციას ,თუმცა ადგენს ზოგად პრინციპებს.
.საერთაშორისო სამართლის ძირითადი პრინციპები:
არის ცივი ომმის პირობებში ევროპაში მშვიდობის უზრუნველყოფის მიზნით სამშვიდობო კონფერენციაზე შემუშავებული პრინცპიები
88.ვენის 1969 წლის კონვენციის მიხედვით საერთაშორისო ხლეშეკრულებების შესახებ , პაქტა სუნტ სერვანტა ნიშნავს:
ძალაში მყოფი ხელშეკრულების კეთილსინდისიერად შესრულების ვალდებულებას
89.ვენის 1969 წლის კონვენციის თანახმად ხელშეკრულებების შესახებ ,საერთაშორისო ხელშეკრულების რატიფიკაცია ნიშნავს:
საერთაშორისო აქტს,რომლის საშუალებიტაც სახელმწიფო საერთაშორისოდ აცხადებს თანხმობას მისთვის ხელშეკრულების სავალდებულოდ აღიარებაზე
.საერთაშორისო სამართალი არის:
მხოლოდ სახელმწიფოთაშორისი სამართალი
91.საერთაშორისო მართლმსაჯულების სასამართლოს სტატუსის 38 ემუხლის თანახმად ,საერთაშორისო სამართლის წყარო არ არის:
სახელმწიიფოს ცალმხრივი აქტები
92.საერთაშორისო საჯარო სამართლის თეორიაში დუალიზმი აღნიშნავს :
მოსაზრებას რომლის თანახმად საერთაშორისო და შიდასახელმწიფოებრივი სამართალი ორ სხვადასხვა ერთმანეთისგან დამოუკიდებელ სისტემას მიჯნავს-ბოლო სიტყვა არ ჩანს
93.საერთაშორისო ორგანიზაცია არის:
სახელმწიფოთა საერთაშორისო ხელშეკრულებაზე დამყარებული ასოციაცია საკუთარი სამართალსუბიექტებით
94.საერთაშორისო მართლმსაჯულების სასამართლოს იურისპრუდენციის მიხედვით,საერთაშორისო სამართალი შიდასახელმწიფოებრივ სამართალთან მიმართებაში:
არის უპირატესი ძალის მქონე
95ვენის 1969 წლის კონვენციის მიხედვით ხელშეკრულებების შესახებ ხელშეკრულების ტექსტი ხდებააუთენტური და საბოლოო:
ხელშეკრულების ტექსტით გატვალისწინებული პროცედურის ან სახელმწიფოთა შორის სხვაგვარად შეთანხმებული პირობის მიხედვით
96.არსებობს თუ არა საერთაშორისო ორგანიზაციების შიდა სამართალი:
საერთაშორისო ორგანიზაციები მართალია იქმნება სახელმწიფოების მიერ საერთაშორისო ხელშეკრულების საფუძველზე მაგრამ მათმა განვითარებამ და სამართალშემოქმედებამ შექმნა აგრეთვე ორგანიზაციების შიდა სამართალი
97
.შესაძლებელია თუ არა აგრესიული საგარეო პოლიტიკის სახელმწიფოს გაერთიანებული ერების ორგანიზაციაში გაწევრიანება :
გაეროს ქარტიის მიხედვით შეუძლებელია ? ? ეს საეჭვოა
98.საერთაშორისო სამართლისა და შიდა სახელმწიფოებრივი სამართლის თანაფარდობა ნიშნავს:საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმის ცხოვრებაში გატარებისას შიდასახელმწიფოებრივი სამართლის პოზიციის და მისი მნიშვნელობის გარკვევას 99.საერთაშორისო სამართლის თეორიაში დუალიზმი აღნიშნავს:
მოსაზრებას რომლის თანახმად საერთაშორისო და შიდა სახემწიფოებრივი სამართალი ორ სხვადასხვა ერთმანეთისგან დამოუკიდებელ სისტემას წარმოადგენს.
100.ვენის 1969 წლის კონვენციის თანახმად ხელშეკრულებების შესახებ , საერთაშორისო ხელშეკრულების რატიფიკაცია ნიშნავს:
საერთაშორისო აქტს რომლის საშვალებითაც სახელმწიფო საერთაშორისოდ აცხადებს თანხმობას მისთვის ხელშეკრულების სავალდებულო აღიარების თაობაზე
.არსებობს თუ არა საერთაშორისო ორგანიზაციების შიდა სამართალი?:
საერთაშორისო ორგანიზაცია მართალია იქმნება სახელმწიფოების მიერ საერთაშორისო ხელშეკრულების საფუძველზე მაგრამ მათმა განვითარებამ და სამართალშემოქმედებამ შექმნა ასევე ორგანიზაციების შიდა სამართალი
102.საერთაშორისო ორგანიზაციებს გააჩნიათ თუ არა მოქალაქეობა?
არ გააჩნიათ მოქალაქეობა, როგორც სახელმწიფოებს განსხვავებოთ ფიზიკური პირებისგან , რომლებიც ასევე არიან საერთაშორისო სამართლის სუბიექტები
103.საერთაშორისო მართლმსაჯულების სასამართლოსიურისპრუდენციის მიხედვით საერთაშორისო სამართალი შიდასახელმწიფფოებრივ სამართალთან მიმაღტებაში არის:
უპირატესი ძალის მქონე
104.საერთაშორისო სამართალი არის:
საერთაშორისო მხოლოდ სახელმწიფოთაშორის ურთიერთობებს
.საერთაშორისო სახელშეკრულებო სამართლის მიხედვით რებუს სიქსტანტიბუს :
გარემოებათა ძირეული შეცვლა
106.საერთაშორისო სამართლის და შიდასახელმწიფოებრივი სამართლის თანაფარდობა ნიშნავს :
საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმის ცხოვრებაში გატარებას , შიდასახელმწიფოებრივი სამართლის პოზიციისა და მისი მნიშვნელობს გარკვევას
107.საეღტაშორისო სამართალი ჩამოყალიბდა.:
უხსოვარი დროიდან საერთაშორისო ურთიერთობის განვითარებასთან ერთად
108.საერთაშორისო სამართლის ძირითადი პრინციპები:
არის ცივი ომმის პირობებში ევროპაში მშვიდობის უზრუნველყოფის მიზნით სამშვიდობო კონფერენციაზე შემუშავებული პრინცპიები
109.საერთაშორისო მართლმსაჯულების სასამართლოს სტატუსის 38 მუხლის ტანახმად საერთაშორისო სამართლის წყარო არ არის :
სახელმწიფოს ცალმხრივი აქტები
110.ჰელსინკის 1975 წლის სამშვიდობო კონფერენციის დასრულებისას მიღებული აქტით სახელმწიფოებმა მიიღეს:
საერთაშორისო სამართლის ზოგადი პრინციპები - ასე უწერია მაგდა ფიქრობს ან საერთაშორისო სამართლის ზოგადი პრინციპები იგივე ძირითადი პრინციპები
111.საერთაშორისო სამართლის ძირითადი სუბიექტი:
სახელმწიფო
112.თანამედროვე საერთაშორისო სამართლის სუბიექტი არ არის:
ადმინისტრაციულად თვითმართველი დედაქალაქები
113.შესაძლებეია თუ არა აგრესიული საგარეო პოლიტიკის სახელმწიფოს გაერთიანებული ერების ორგანიზაციაში გაწევრიანება:
გაეროს ქარტიის მიხედვით შეუძლებელია
114.ვენის 1969 წლის კონვენციის მიხედვით ხელშეკრულებების შესახებ , ხელშეკრულების ტექსტი ხდება აუთენტური და საბოლოო:
ხელშკრულების ტექსტით გატვალლისწინებული პროცედურის ან სახელმწიფოთა შორის სხვაგვარი შეთანხმებული პირობის მიხედვით
115.საერთაშორისო ორგანიზაცია არის:
სახელმწიფოთა საერთაშორისო ხელშეკრულებაზე დამყარებული ასოციაცია საკუთარი სამართალსუბიექტობით
116.საერთაშორისო სამართალი ფიზიკური პირის მოქალაქეობის საკითხს:
სრულად მიანდობს სახლემწიფოების სუვერენულ კომპეტენციას თუმცა ადგენს ზოგად პრინციპებს ამ საკითხტან დაკავშირებით საერთაშორისო დავების შემთხვევებისთვის
117.ვენის 1969 წლის კონვენციის თანახმად ხელშეკრულებაში ცვლილებები შეტანა :
ნებადართულია მარეთა თანმობის შემთხვევაში
კაზუსი 1:
მოსარჩელე გელა ცხოვრობს ქალაქ თბილისსში ნომერ 141 ბინაში ხოლო ამ ბინის ზევით მდებარე 142 ბინის მესაკუტრე ვანო 2016 წლის აპრილის თვეში მოპასუხის საცხოვრებელი ბინიდან მოპასუხის ბინასი ჩავიდა წყალი და მისი ბინის შესასვლელში სააბაზოსა და საპირფარეშოში იატაკის ნაწილი კედლები და ჭერი დააზიანა წყლის ჩაშვება დაზიანებულმა ონკანმა გამოიწვია ონკანი 6-8 დღის განმავლობასი იყო დაზიანებული მოსარჩელის ბინაში სარემონტო სამუშაოების სავარაუდო ღირებულებამ 1960 ლარს მიაღწია მოსარჩელემ სარჩელში დასახელებულ ფაქტობრივ გარემოებებზე მიუთით და დამატებით აღნიშნა რომ მას მოპასუხის და ...
ვინ-გელა
ვისგან- ვანოსგან
რას- ბინაში წყლის ჩასვლით მიყენებული ზიანის ანაზღაურებას
რის საფუძველზე: 172,408,409 მუხლების საფუძველზე
საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 172 მუხლის მეორე ნაწილის თანახმად: თუ საკუთრების ხელყოფა ან სხვაგვარი ხელშეშლა ხდება ნივთის ამოღების ან მისი ჩამორთმევის გარეშე, მაშინ მესაკუთრეს შეუძლია ხელის შემშლელს მოსთხოვოს ამ მოქმედების აღკვეთა. თუ ამგვარი ხელშეშლა კვლავ გაგრძელდება, მესაკუთრეს შეუძლია მოითხოვოს მოქმედების აღკვეთა სასამართლოში სარჩელის შეტანის გზით. დაზარალებული პირი უფლებამოსილია სასამართოში მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურება იმ ბინის მესაკუთრისგან, რომლისაგანაც ჩამოვიდა წყალი. ასეთი მოთხოვნის დაყენება პირს შეუძლია, შემდეგი პირობების არსებობისას:
ა) უნდა არსებობდეს კონკრეტული ზიანი- დაზარალებულმა პირმა უნდა წარადგინოს ზიანის დამადასტურებელი მტკიცებულება- ექსპერტიზის დასკვნა.
ბ) ზიანი უნდა გამომდინარეობდეს პირის მართლსაწინააღმდეგო მოქმედების შედეგად. – თუ სახეზეა მეზობლის ბინიდან ჩასული წყლის ფაქტი, წყლის ჩამშვებმა მეზობლემა უნდა დაამტკიცოს, რომ წყლის ჩაშვება არ მომხდარა მისი მართლსაწინააღმდეგო ქმედების შედეგად.
გ) უნდა არსებობდეს ზიანის მიმყენებლის ბრალი- ბრალის არ არსებობის საკითხის მტკიცების ტვირთიც წყლის ჩამშვებ მეზობელზეა, სწორედ მან უნდა დაამტკიცოს, რომ მისი ბინიდან წყლის ჩაშვებაში მას ბრალი არ მიუძღვის.
დ) ზიანსა და პირის მართლსაწინააღმდეგო ქმედებას შორის უნდა არსებობდეს მიზეზობრივი კავიშრი- დაზარებულმა პირმა უნდა წარადგინოს მტკიცებულება, რომ ზიანი დამდგარია მეზობლის ბინიდნა წყლის ჩამოსვლის შედეგად. საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 992-მუხლი
საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 408-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე, იმ პირმა, რომელიც ვალდებულია აანაზღაუროს ზიანი, უნდა აღადგინოს ის მდგომარეობა, რომელიც იარსებებდა, რომ არ დამდგარიყო ანაზღაურების მავალდებულებელი გარემოება.
საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 409-ე მუხლის თანახმად, თუ ზიანის ანაზღაურება პირვანდელი მდგომარეობის აღდგენით შეუძლებელია ან ამისათვის საჭიროა არათანაზომიერად დიდი დანახარჯები, მაშინ კრედიტორს შეიძლება მიეცეს ფულადი ანაზღაურება.
ამდენად, შეგვიძლია ვთქვათ რომ მოსარჩელე გელას აქვს მოსთხოვოს მოპასუხე ვანოს მიყენებული ზიანის ანაზღაურება.
ვინ- ბ
ვისგან- ა- სგან
რას-ჯანმრთელობის დაზიანებით მიყენებული ზიანის ანაზღაურება
რის საფუძველზე- სახეზეა დელიქტური ვალდებულებები
ბ-ს შესაძლოა ჰქონდეს ა-ს მიმართ ჯანმრთელობის დაზიანებით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება, სსკ 992 მუხლის თანახმად,რომლის მიხედვითაც პირი, რომელიც სხვა პირს მართლსაწინააღმდეგო, განზრახი ან გაუფრთხილებელი მოქმედებით მიაყენებს ზიანს, ვალდებულია აუნაზღაუროს მას ეს ზიანი. კაზუსში საქმე არ გვაქვს სახელშეკრულებო ურთიერთობებთან, რადგან ა-სა და ბ-ს შორის არ არსებობდა ხელშეკრულება. თუმცა 317-ე მუხლის მიხედვით ვალდებულების წარმოშობისათვის აუცილებელია მონაწილეთა შორის ხელშეკრულება, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ვალდებულება წარმოიშობა ზიანის მიყენების, უსაფუძვლო გამდიდრების ან კანონით გათვალისწინებული სხვა საფუძვლებიდან. კოდექსის 992-ე მუხლის მიხედვით, იმისათვის, რომ მხარეს დაეკისროს ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება, უნდა დასტურდებოდეს სამართლებრივი ურთიერთობის სუბიექტის მართლსაწინააღმდეგო ქმედება, ბრალი,შედეგი – ზიანი და მიზეზობრივი კავშირი პირის ქმედებასა და დამდგარ შედეგს შორის. კაზუსიდან ჩანს,რომ ბ-ს ნამდვილად მიადგა ზიანი , რაგდან ფეხი დაუზიანა და ეს იყო გამოწვეული ა-ს ქმედებით.ასევე, სახეზე გვაქვს მიზეზობრიობაც,რადგან სწორედ ა-ს ბრალეულმა ქმედებამ გამოიწვია ზიანი. ამ ფაქტეზე დაყრდნობით შეგიძლია ვთქვათ, რომ ბ-ს შეუძლია მოითხოვოს სხეულის დაზიანების ხარჯი ა-სგან.მას ასევე 413 მუხლით შუძლია არაქონებრივი ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნაც,რადგან სხეულის დაზიანების ან ჯანმრთელობისათვის ვნების მიყენების შემთხვევებში დაზარალებულს შეუძლია მოითხოვოს ანაზღაურება არაქონებრივი ზიანისთვისაც.
ბ-ს შეიძლება ჰქონდეს ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება ა-სგან 992-ე მუხლის საფუძველზე. თავიდანვე უნდა ითქვას რომ აქ საქმე არ გვაქვს სახელშეკრულებო ურთიერთობებთან, რადგან ა-სა და ბ-ს შორის არ არსებობდა ხელშეკრულება. მაგრამ 317-ე მუხლის მიხედვით ვალდებულების წარმოშობისათვის აუცილებელია მონაწილეთა შორის ხელშეკრულება, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ვალდებულება წარმოიშობა ზიანის მიყენების (დელიქტის), უსაფუძვლო გამდიდრების ან კანონით გათვალისწინებული სხვა საფუძვლებიდან. ამ კონკრეტულ შემთხვევაში საქმე გვაქვს დელიქტთან- დარღვევასთან რომელიც დაკავშირებულია არა ხელშკერულების დარღვევასთან, არამედ ზიანის მიყენებასთან. სამოქალაქო კოდექსის მიხედვით, მსგავსი ზიანი ექვემდებარება ანაზღაურებას, კერძოდ პირი , რომელიც სხვა პირს მართლსაწინააღმდეგო, განზრახი ან გაუფრთხილებელი მოქმედებით მიაყენებს აიზნს, ვალდბეულია აუნაზღაუროს მას ეს ზიანი. თუმცა, სამოქალაქო კოდექსის 992-ე მუხლის თანახმად, იმისათვის, რომ მხარეს დაეკისროს ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება, უტყუარად უნდა დასტურდებოდეს სამართლებრივი ურთიერთობის სუბიექტის მართლსაწინააღმდეგო ქმედება, ბრალი (განზრახვა ან გაუფრთხილებლობა), შედეგი – ზიანი და მიზეზობრივი კავშირი პირის ქმედებასა და დამდგარ შედეგს შორის. თავიდან ვარკვევთ დადგა თუ არა ზიანი. ბ-ს ნამდვილად მიადგა ზიანი , რაგდან მოტეხა ხელ-ფეხი და ეს იყო გამოწვეული ა-ს ქმედებით. მისი ბრალი იკვეთება. რაც შეეხება მიზეზობრივ კავშირს, სახეზე გვაქვს ესეც, რადგან რადგან სწორედ პირის ბრალეულმა ქმედებამ გამოიწვია ზიანი. სწორედ მოცმეულ ფაქტეზე დაყრდნობით შეგიძლია გამოვიტანოთ დასკვნა რომ ბ-ს შეუძლია მოითხოვოს სხეულის დაზიანების ხარჯი ა-სგან. თუმცა რაც შეეხება მისი მეუღლის მკურნალობიოს ხარჯებს, აქ ვფიქრობ ეს ხარჯები არ ექვემდებარება ანაზღაურებას. ჩვენ ვიცით რომ ზიანის მიყენებისათვის პირს დაეკისრება სამოქალაქოსამრთლებრივი პასუხისმგებლობა თუ სახეზეა ზიანი, ქმედების მართლწინააღმდეგობა, ამ ქმედებასა და ზიანს შორის მიზეზობრივი კავშირი, და ბრალის კუმულაციურად არსებობდა. ამ შემთხვევაში მიზეზობრივი კავშირი არ იკვეთება. შესაბამისად, ამ ნაწილში მოპასუხეს არ დაეკისრება პასუხისმგებლობა. აქ მთაავრი არის ის რომ მეუღლის ჯანმრთელობის დზიანება არ გამოუწვევია ა-ს უშუალო მოქმედებას., ჩვენ კი ვიცით რომ ანაზღაურდება მხოლოდ ის ზიანი რომელიც მისი გამომწვევი ქმედბეის უშუალო და პირდაპირი შედეგია. ამიტომ , დასკვნის სახით რორმ ვთქვათ, ა-ს დაეკისრება ზიანის ანაზღაურბეის ვალდბეულება თუმცა მხოლოდ ბ-სთვის მიყენებული ზიანისათვის. აქ ასევე გასათვალსიწინებელია ის რომ მოპასუხე არის 17 წლის . მიუხედავად იმისა რომ არარულწლოვანია მას ეკისრება პასუხისმგებლობა - ათ წელზე მეტი ასაკის, მაგრამ არასრულწლოვანი, პირი პასუხს აგებს იმ ზიანისათვის,რომელიც მან სხვას მიაყენა. თუმცა აქ უნდა ითქვას რომ თუ პირს არა აქვს საკმარისი ქონება ან შემოსავალი მიყენებული ზიანის ასანაზღაურებლად, დამატებით პასუხისმგებლობა ეკისრებათ მის წარმომადგენლებსაც.
ა-ს შეიძლება ჰქონდეს გ-ს მიმართ 300ლარის მოთხოვნის უფლება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 982 მუხლის 1-ლი ნაწილის შესაბამისად ანუ პირი, რომელიც ხელყოფს მეორე პირის სამართლებრივ სიკეთეს მისი თანხმობის გარეშე განკარგვის, დახარჯვის, სარგებლობის, შეერთების, შერევის, გადამუშავების ან სხვა საშუალებით, მოვალეა აუნაზღაუროს უფლებამოსილ პირს ამით მიყენებული ზიანი.კაზუსიდან გამომდინარე სახეზე ნამდვილად გვაქვს განკარგვა,რადგან გ-მ,რომელიც სრ იყო ნივთის მესაკუთრე გარიგება დადო თენგიზთან. ამასთან 982(1)მიხ განკარგვა უნდა მოხდეს მესაკუთრის სამართლებრივი სიკეთის ხელყოფით,შესაბამისად განკარგვა მაშინ იქნებოდა ნამდვილი თუ თენგიზი კეთილსინდისიერად მიიღებდა ნივთს.თენგიზი კი კეთილსინდისიერი შემძენია,რადგან მან არ იცოდა,რომ გ არ იყო გამსხვისებელი.შესაბამისად 982(1) და 985(1) მიხ პირს უნდა დაუბრუნდეს მოგება,რომელმაც გადააჭარბა ფასს. შესაბამისად ამ მუხლით გ-მ უნდა დაუბრუნოს ა-ს 300ლარი.
საქართველოს სახელმწიფო ტერიტორიის ვერტიკალურად მდებარე სივრცე (ატმოსფერო), რომელზედაც საერთაშორისო სამართლის საყოველთაოდ აღიარებული ნორმებითა და საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებებითა და შეთანხმებებით ვრცელდება საქართველოს სუვერენიტეტი.საჰაერო სივრცე ეს არის მთელი სივრცე, რომელიც მდებარეობს მიწის და წყლის ზემოთ; თავისი უსაზღვროობის გამო, იგი წარმოადგენს ქვეყნის ტერიტორიის მნიშვნელოვან ნაწილს. ამის საშუალებით, საჰაერო დარტყმები შეიძლება განხორციელდეს კონფლიქტის, შემოსევების ან ინფორმაციის თვალთვალის დროს.მიუხედავად იმისა, რომ ძვირფასი მინერალები არ გვხვდება საჰაერო სივრცეში, როგორც ხმელეთზე, ის სხვა სარგებელს გვთავაზობს ქვეყნისთვის, რომელიც მას მართავს. საჰაერო სივრცე ასევე წარმოადგენს მნიშვნელოვან ელემენტს ქვეყნის ეკონომიკაში, ვინაიდან ეს არის არხი, რომლის საშუალებითაც ხდება საქონლის გადაადგილება და მჭიდრო კავშირშია ტურიზმთან.საჰაერო სივრცე არის ცის ნაწილი, რომელიც მდებარეობს ქვეყნის ხმელეთზე ან წყალზე (ზღვა, ტბები, მდინარეები). ამ სივრცეების სუვერენიტეტი შეესაბამება იმ ქვეყანას, რომელსაც ეკუთვნის მიწა.გარდა ამისა, საჰაერო სივრცე წარმოადგენს მნიშვნელოვან ტერიტორიას ხალხთა უსაფრთხოებისათვის. თითოეული ქვეყნის ხელისუფლების წარმომადგენელთათვის მნიშვნელოვანია ამ ტერიტორიების კონტროლი და მონიტორინგი; არცერთ სხვა ერს არ აქვს უფლება შეიჭრა ამაში.
საჰაერო სივრცე ძალიან მგრძნობიარე სფეროა, რომელიც ხშირად სრულად არ არის განსაზღვრული. ამ შემთხვევაში, ხილული საზღვრის ხაზი არ არსებობს, მიწისგან განსხვავებით.
ამას უდიდესი მნიშვნელობა აქვს ერის უსაფრთხოებისათვის. უგულებელყოფის შემთხვევაში, შეიძლება განხორციელდეს შემოჭრა ან საჰაერო თავდასხმები. როდესაც სახელმწიფოებს შორის ხდება კონფლიქტები, პირველი განიცდის საჰაერო სივრცეს, რადგან მასზე შეტევა უფრო
შეჭრა რომ მოხდეს, თქვენ ვალდებულნი ხართ ანგარიშს გაუწიოთ ქვეყნის თავდასხმაში მყოფ ხელისუფლებას, რადგან საჰაერო სივრცე არის არხი, რომლითაც მოგზაურობენ თვითმფრინავები, რომლებიც სხვადასხვა მიზნის მქონე ადამიანებს ატარებენ. უნდა არსებობდეს რეგულირება და ზედამხედველობა მოქალაქეების და ზოგადად ქვეყნის უსაფრთხოების დაცვაზე.საჰაერო სივრცის ტიპი განისაზღვრება თვითმფრინავების გადაადგილების საფუძველზე. ასევე არსებობს სხვა ფაქტორები, როგორიცაა ჩასატარებელი ოპერაციების მიზანი და საჭირო უსაფრთხოება.
16. საერთაშორისო ხელშეკრულების ძალაში შესვლა
ხელშეკრულება ძალაში შედის:
ა) ხელმოწერის დღიდან;
ბ) ხელმოწერიდან გარკვეული ვადის გასვლის შემდეგ;
გ) სარატიფიკაციო სიგელების გაცვლის დღიდან ან ამ დღიდან გარკვეული
ვადის გასვლის შემდეგ;
დ) სარატიფიკაციო სიგელების სათანადო რაოდენობის დაგროვების დღიდან
ან ამ სღიდან გარკვეული ვადის გასვლის შემდეგ;
ე) ხელშეკრულების დამტკიცების (მიღების) დღიდან ან გარკვეული ვადის
გასვის შემდეგ. ასეთია ხელშეკრულების როგორც კონკრეტული საერთაშორისოსამართლებრივი უფლება-მოვალეობის აღმნუსხველი აქტის ძალაში შესვლის ძირითადი საშუალებანი, მაგრამ ხელშეგრულების ძალაში შესვლა როდი ნიშნავს იმას, რომ იგი სავალდებულო ხდება ყველა მხარისთვის. ასეთი ხელშეკრულება
სავალდებულო ხდება მხოლოდ მათთვის, ვინც შეასრულა აქტის ძალაში
შეყვანისთვის გათვალისწინებული ყველა პროცედურა, მაგალითად, მოახდინა მისი
რატიფიკაცია, შეუერთდა მას და ა. შ. მაგრამ, სხვებისთვის, რომლებსაც ასეთი აქტი
არ ჩაუტარებიათ, ეს ხელშეკრულება სავალდებულო ძალას არ იძენს, მანამ სანამ
ისინი არ გადადგამენ სათანადო ნაბიჯს.
რატიფიკაციის ქვეშ იგულისხმება ხელშეკრულების დამტკიცება სახელმწიფოს
უზენაესი ხელისუფლების მიერ. სახელმწიფოს უფლება აქვს უარი თქვას
რატიფიკაციაზე და ეს ვერ ჩაითვლება მართლსაწინააღმდეგო აქტად. ყოველი
სახელმწიფო თვითონ განსაზღვრავს რატიფიკაციის წესებს და იმ ორგანოს, რომლის
კომპეტენციაშიც შედის რატიფიკაციის უფლება. რატიფიკაციის აქტი ფორმდება
სარატიფიკაციოსიგელის სახეით, რომლითაც მეთაური ატყობინებს მეორე მხარეს
ხელშეკრულების დამტკიცების ფაქტს და არწმუნებს, რომ ხელშეკრულება
პირნათალად შესრულდება. რატიფიკაციისგან განასხვავებენ ხელშეკრულების დამტკიცებას ანუ მიღებას,
რასაც ქვეყნის კონსტიტუცია მიაკუთვნებს ამა თუ იმ კომპეტენტურ ორგანოს, თუკი
ხელშეკრულება არ მოითხოვს სარატიფიკაცია პროცედურას.
თუ ხელშეკრულება ღია ხასიათისაა, ყოველ სახელმწიფოს უფლება აქვს „შეუერთდეს“ უკვე ხელმოწერილ ხელშეკრულებას, რისთვისაც ის სპეციალურ
განცხადებას აკეთებს და შეერთების აქტს სახელმწიფო-დეპოზიტორს აბარებს.
ხელშეკრულება ძალაში შედის „სარატიფიკაციო სიგელების გაცვლისას“ ან
„დეპონირებისთვის გადაცემისას“.
ორმხრივი ხელშეკრულების დადებისას, ერთ ქვეყანაში ხდება ხელშეკრულების
ხელმოწერა, ხოლო სარატიფიკაციო სიგელების გადაცემა ხდება მეორე სახელმწიფოს
დედაქალაქში. მრავალმხრივ ხელშეკრულებათა რატიფიკაციის დროს სარატიფიკაციო სიგელის
შესანახად ამოირჩევა სახელმწიფო-დეპოზიტორი ან სათანადო საერთაშორისო
ორგანიზაციის აღმასრულებელი ორგანო.
ყოველი სახელმწიფო ხელმოწერისას ან რატიფიკაციის დროს უფელბამოსილია
გააკეთოს შენიშვნები ანუ დათქმა. თუ არცერთმა მხარემ არ განაცხადა პროტესტი, შენიშვნა იურიდიულ ძალას იძენს ყველა მონაწილის მიმართ.
დადებული ხელშეკრულება უნდა იყოს სათანადო წესით გამოქვეყნებული ანუ
პრომულგირებული ყოველი მხარის მიერ.
17. სუვერენიტეტი
სახელმწიფოს
სახელმწიფოს დამოუკიდებულება. ს-ის ცნება სახელმწიფო და საერთაშორისო სამართალში შემოიღო ფრანგმა მეცნიერმა ჟან ბოდენმა (1576), რომელიც ასაბუთებდა მეფეების აბსოლუტურ ხელისუფლებას, მათ დამოკიდებულებას ვინმესაგან, გარდა ღმერთისა. უფრო ადრე, თუმცა პოსტულატის სახით დოქტრინა საქართველოშიც იჩენს თავს (XI-XIII სს) და მეფის „ერთეულების“, „ერთმთავრობის“, „თვითმპყრობელობის“ ტერმინების სახით გვევლინება. ევროპაში ბურჟუაზიული რევოლუციების დროს (XVII-XVIII სს.) ეს ტერმინი ხალხის უზენაესობის ამსახველ პოლიტიკურ და სამართლებრივ ლოზუნგად იქცა - მხოლოდ ხალხი ცხადდებოდა თავისი ბედის ერთადერთ ბატონ-პატრონად, ანუ სუვერენად (ჟან-ჟაკ რუსო). მოგვიანებით (XIX-XX სს-თა მიჯნაზე) პოზიტივიზმის მიმდევრებმა ს-ის ცნება მხოლოდ ფორმალურ ნიშან-თვისებამდე დაიყვანეს - მასში ზოგადად გულისხმობდნენ ხელისუფლების უზენაესობასა და დამოუკიდებულებას. დღეს ერთმანეთისაგან განასხვავებენ სახელმწიფო ს-ს, ეროვნულ ს-სა და სახალხო ს-ს. სახელმწიფო ს სახელმწიფო ხელისუფლების ნიშან-თვისებაა, რომელიც გამოხატავს ამ ხელისუფლების უზენაესობას ქვეყნის საშინაო საქმეებში და რომელიმე სხვა სახელმწიფოსაგან დამოუკიდებულებას საერთაშორისო ასპარეზზე; ეროვნული ს არის ერის განუსხვისებელი, სისხლხორცეული უფლება, თვითონ განსაზღვროს თავისი პოლიტიკური, სოციალური, ეკონომიკური და კულტურული განვითარების ბედი, შექმნას დამოუკიდებელი, ანუ სუვერენული სახელმწიფო (იხ. სუვერენული თანასწორობა სახელმწიფოებისა). ეროვნულ უმცირესობებს ასეთი უფლება არ აქვთ; სახალხო ს-ს იგივე ნიშან-თვისებები აქვს, რაც ეროვნულ ს-ს, მაგრამ, ზოგჯერ, მისი მოქმედების სფერო უფრო ფართო ხასიათისაა - მრავალფეროვან საზოგადოებაში ხალხის ცნება არ თავსდება მხოლოდ ერთი ერის ჩარჩოებში, იგი ამ სახელმწიფოს ტერიტორიაზე მცხოვრები ყველა ერისა თუ ეროვნების მოქალაქეთა კრებსით უფლებად გვევლინება, თუმცა ზოგიერთ ერს შეუძლია, სრულად გამოიყენოს თავისი ეროვნული ს დამოუკიდებელი სახლმწიფოს შექმნის სახით (იხ. ხალხთა თანასწორუფლებიანობისა და თვითგამორკვევის უფლება),
1. დიპლომატიური იმუნიტეტი და მისი დანიშნულება
დიპლომატიური წარმომადგენლობა არის ერთი სახელმწიფოს მიერ მეორე სახელმწიფოში გაგზავნილი მუდმივი საზღვარგარეთული ორგანოა, რომლის ამოცანაა განამტკიცოს ამ სახელმწიფოებს შორის პოლიტიკური ურთიერთობა და დაიცვას თავისი სახელმწიფოსა და მოქალაქეების ინტერესები. დიპლომატიური წარმომადგენლობის ფუნქციებია: ადგილსამყოფელ სახელმწიფოში თავისი მოქალაქეების ინტერესების დაცვა; ადგილსამყოფელ სახელმწიფოსთან მოლაპარაკების წარმოება; ადგილსამყოფელ სახელმწიფოში თავისი სახელმწიფოს წარმოდგენა; ადგილსამყოფელ სახელმწიფოს პოლიტიკური, ეკონომიკური, კულტურული ცხოვრების შესახებ ცნობების კანონიერად მოპოვება და თავისი სახელმწიფოსთვის მიწოდება; სახელმწიფოთა შორის ურთიერთობების დამყარების ხელშეწყობა.
დიპლომატიურიიმუნიტეტი -უპირველესყოვლისა, გულისხმობსპირადხელშეუხებლობას. ასეთიუფლებითაღჭურვილთადაპატიმრება, პასუხისგებაშიმიცემა, მოწმისსახითსასამართლოშიგამოძახებაარშეიძლება. ხელშეუხებელიამათისაცხოვრებელიბინა, სამუშაოადგილი, გადაადგილებისსაშუალება. ამადგილებშიჩხრეკააკრძალულია, მაგრამდიპლომატიურიიმუნიტეტიარშეიძლებაგამოყენებულიქნასისეთიმიზნებისათვის, რომლებიცშეუთავსებელიადიპლომატიურიწარმომადგენლობისფუნქციებთან, კერძოდ, არშეიძლებათავშესაფარიმიეცესადამიანს, რომელიცდანაშაულისჩადენისათვისდევნილიასახელმწიფოსმიერ; არშეიძლება, აგრეთვე, ძალდატანებითვინმესდაკავებადასახელებულადგილებში.დიპლომატიურიიმუნიტეტიარგულისხმობსსრულუპასუხისმგებლობას. თუიმუნიტეტითაღჭურვილიპირიდანაშაულსჩაიდენსსაქართველოსტერიტორიაზე, მისიპასუხისმგებლობისსაკითხიდიპლომატიურიგზითგადაწყდება.
2. დაასაბუთეთ საერთაშორისო სამართლის არსებობა
საერთაშორისო სამართალი მოიცავს ყველა იმ ურთიერთობას, რომელიც სახელმწიფოს გარეთ წარმოქმნილი ურთიერთობების კომპონენტებს შეიცავს, განურჩევლად იმისა, ატარებს კონკრეტული ურთიერთობა სამთავრობათაშორისო თუ არასამთავრობათაშორისო ხასიათს, მონაწილეობს მასში ფიზიკური თუ იურიდიული პირი, პოლიტიკური პარტია თუ სახელმწიფო, როგორც სუვერენული უფლებების მატარებელი . საერთაშორისო სამართალი კონკრეტული საერთაშორისო სისტემის-სახელმწიფოთაშორისი სისტემის განუყოფელი ნაწილია და უნდა განიხილებოდეს მთელი სისტემის ყველა კომპონენტთან მჭიდრო კავშირში. საერთაშორისო სამართალი საერთაშორისო პოლიტიკური, ეკონომიკური, სავაჭრო, კულტურული და სხვა ურთიერთობების იურიდიული ჩარჩოა, რაც ამ ურთიერთობებს სპეციფიკურ, სხვა სოციალური მოვლენებისაგან განსხვავებულ ხასიათს ანიჭებს. საერთაშორისო სამართალი ეწოდება მხოლოდ იმ ნორმებს, ანუ ქცევის წესებს, რომლებიც სახელმწიფოთა ან სხვა სუბიექტთა ურთიერთშეთანხმების საფუძველზეც იქმნებიან და რომელთა შესრულების უზრუნველყოფა თვით სახელმწიფოთა ან სხვა სუბიექტთა მიერ ინდივიდუალურად ან კოლექტიურად ხორციელდება. საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმები და პრინციპები შესრუბელ უნდა იქნას საერთაშორისო სამართლის სუბიექტების მიერ. საერთაშორისო სამართლის ნორმებს ქმნის არა რაიმე ზესახელმწიფოებრივი საკანონმდებლო ორგანოები, არამედ თვით საერთაშორისო სამართლის სუბიექტები.
3. ერი როგორც საერთაშორისო სამართლის სუბიექტი
თანამედროვე საერთაშორისო სამართალი გარკვეული მოცულობით სუბიექტად ცნობს თავისუფლებისთვის მებრძოლ ერს, ან ხალხს. ერი ან ხალხი,რომელიც ითხოვს დამოუკიდებლობას, მაგრამ მეტროპოლის წინააღმდეგობის გამო იძულებულია მიმართოს იარაღას, თანამედროვე საერთაშორისო სამართლის თვალსაზრისით აწარმოებს ,,შეიარაღებულ თავდაცვას“ კოლონიზატორთა აგრესიის წინააღმდეგ. ასეთ ერს ან ხალხს მიენიჭება მთელი რიგი უფლებები და ეკისრება ვალდებულებები. გაერო მოვალეა რაც შეიძლება სწრაფად მოუღოს ბოლო წარმოშობილ კონფლიქტს და აიძულოს კოლონიზატორი ცნოს თავისუფლებისთვის მებრძოლი ერის დამოუკიდებლობა. თუ ეროვნულ-გამათავისუფლებელი მოძრაობა მშვიდობიან ფორმებში მიმდინარეობს, ერის ინტერესებს გამოხატავენ ის არსებული წარმომადგენლობითი დაწესებულებები, რომლებიც ბრძოლის გარდამავალ ეტაპზე ყალიბდებიან როგორც შინაგანი თვითმმართველობის ორგანოები.
4. შესაძლებელია თუ არა რომ სახელმწიფოს კონსტიტუცია არ შეესაბამებოდეს საერთაშორისო სამართლის ფუნდამენტალურ ნორმებს? დაასაბუთეთ პასუხი -
კონსტიტუციის მე-6 მუხლის თანახმად, „საქართველოს კანონმდებლობა შეესაბამება საერთაშორისო სამართლის საყოველთაოდ აღიარებულ პრინციპებსა და ნორმებს. საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებას ან შეთანხმებას, თუ იგი არ ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციას, აქვს უპირატესი იურიდიული ძალა შიდასახელმწიფოებრივი ნორმატიული აქტების მიმართ“
5. იმსჯელეთ საერთაშორისო ხელშეკრულებაზე , როგორც საერთაშორისო სამართლის წყარო
საერთაშორისო ხელშეკრულება თანამედროვე საერთაშორისო სამართლის მთავარი წყაროა, რადგან მხოლოდ დაწერილი ნორმა ქმნის სტაბილურ, მყარ ქცევის წესს. იგიგვარეობითიცნებაადამოიცავსყველასაერთაშორისოშეთანხმებას (ხელშეკრულება, შეთანხმება, პაქტი, ტრაქტატი, დეკლარაცია, კომუნიკე, კონვენციადაა.შ.). საქართველოდიდმნიშვნელობასანიჭებსსაერთაშორისოხელშეკრულებისდაცვას. საქართველოსკონსტიტუციის მე-6 მუხლისთანახმად, საქართველოსსაერთაშორისოხელშეკრულებას, თუიგიარეწინააღმდეგებასაქართველოსკონსტიტუციას, აქვსუპირატესიიურიდიულიძალაშიდასახელმწიფოებრივინორმატიულიაქტებისმიმართ.საერთაშორისო სახელშეკრულებო სამართალი არის იმ ნორმათა ერთობლიობა, რომლების განსაზღვრავენ საერთაშორისო ხელშეკრულებათა დადების და შეწყვეტის წესს, მათი იურიდიული ძალის ნამდვილობის პირობებს. საერთაშორისო ხელშეკრულებების მხარედ გვევლინება მხოლოდ საერთაშორისო სამართლის სუბიექტები-სახელმწიფოები და საერთაშორისო ორგანიზაციები, რომლებსაც აქვთ საერთაშორისო-სამართლებრივი უფლებაუნარიანობა.
6. საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი იგივეა რაც ძალის გამოყენების შემზღუდველი სამართალი ? დაასაბუთეთ პასუხი -
7. სახელმწიფოს ტერიტორია და მისი სამართლებრივი სტატუსი საერთაშორისო სამართალში
ტერიტორია ანუ დედამიწის ზედაპირი – ხმელეთი, წყალი და მათ ზემოთ
არსებული საჰაერო სივრცე ყოველთვის იყო და იქნება ადამიანისათვის საარსებო
წყარო, რომლის გარეშეც შეუძლებელია, არა მარტო მოსახლეობის სამეურნეო
საქმიანობა, არამედ, საერთოდსაზოგადიების ფიზიკური არსებობაც კი სახელმწიფო ტერიტორია არის დედამიწის ზედაპირის ის ნაწილი, რომელიც
მოცემული სახელმწიპოს სუვერენიტეტის ქვეშ იმყოფება.სახელმწიფო ტერიტორიის
ფარგლებში ერთი სახელმწიფოს ძალაუფლება უნდა ბატონობდეს, ხოლო მისი
იურისდიქცია უნდა იყოს სრული და შეუზღუდველი. სწორედ ეს თვისება
წარმოადგენს სახელმწიფო სუვერენიტეტის ერთ–ერთ ძირითად მხარეს და
ტერიტორიული უზენაესობის სახელწოდებას. სახელმწიფო ტერიტორისს
ფარგლებში საჯარო ხელისუფლება სხვა სახელმწიფოებისაგან დამოუკიდებლად
განაგებს თავის ტერიტორიას, არა მარტო პოლიტიკურ სფეროში, არამედ აქტიურად
იყენებს მას ეკონომიკურ სფეროშიც. ყველა ქვეყნის სახელმწიფო ტერიტორია არა
მარტო საჯარო ხელისუფლების მოქმედების სივრცითი ზღვარია, არამედ მისი
საჯარო საქმიანობის ობიექტიც, რომლის მიმართ სახელმწიფოს სრული განკარგვის
უფლება გააჩნია. ტერიტორიული უზენაესობის იურიდიული ბუნება ყოველთვის
ერთგვაროვანი არ ყოფილა.იგი კლასობრივი ხასიათისაა და მჭიდროდაა
დაკავშირებული სახელმწიფოს ისტორიულ ტიპთან და მის სოციალურ
ბუნებასთან.მონათმფლობელურ საზოგადოებაში სახელმწიფო ტერიტორია საჯარო
საკუთრებად ითვლებოდა და ადგილობრივ მცხოვრებლებს მემკვიდრეობით
სარგებლობაში გადაეცემოდა. ფეოდალიზმის ხანაში კერძო საკუთრება მიწაზე
ფეოდალის
ფეოდალის საჯარო ხელისუფლებას განაპირობებდა, მისი ძალაუფლების წყარო იყო.
ყოველი სუვერენი თავის ტერიტორიას როგორც ნივთს ისე ექცეოდა.
8. ტერიტორიული ზღვის სამართლებრივი რეჟიმი საერთაშორისო საზღვაო სამართალში
სახელმწიფოს ტერიტორიული წყლები ეწოდება ზღვის ზოლს,რომელიც ამ
სახელმწიფოს ნაპირებს აკრავს და მისი სუვერენიტეტის ქვეშ იმყოფება. სხვადასხვა სახელმწიფოს სხვადასხვა სიგანის ტერიტორიული წყლები აკრავს. ტერიტორიული
წყლები, მათი წიაღი და მათ თავზე მდებარე საჰაერო სივრცე სახელმწიფოს სრული
სუვერენიტეტის ქვეშ იმყოფება და შიდა წყლებივით დახურულია უცხო ქვეყნების
გემებისათვის, თუ სხვა რამ არ არის დადგენილი მოსაზღვრე სახელმწიფოების მიერ
ან სათანადო ხელშეკრულებით.
მხოლოდ ერთით განსხვავდება ტერიტორიული წყლები შიდა წყლებისგან –
„მშვიდობიანი გავლის“ პრინციპით. არასამხედრო გემებს უფლება აქვთ გზით
შემოკლების ან ღია ზღვაში გასვლის მიზნით გადალახონ სახელმწიფოს
ტერიტორიული წყლები შიდა წყლებში შესვლით ან შეუსვლელად. მშვიდობიანი
გავლისთვის წინასწარი შეტყობინება საჭირო არ არის და ამ დროს გემი არ იხდის
არავითარ ბაჟს და მასზე ალმის კანონი მოქმედებს. სხვა შემთხვევაში
ტერიტორიული და შიდა წყლების რეჟიმი ერთნაირია.
სანაპირო სახელმწიფოს სისხლის სამართლის იურისდიქცია არასამხედრო
გემებზე ვრცელდება ტერიტორიულ წყლებში მყოფ ჩადენილ დანაშაულზე, მხოლოდ
იმ შემთხვევაში თუ: ა) დანაშაულის შედეგები ვრცელდება სანაპირო სახელმწიფოზე;
ბ) დანაშაული არღვევს ქვეყნის სიმშვიდეს და ტერიტორიულ წყლებში მოქმედ
წესრიგს; გ) თუ ამას თხოულობს ხომალდის კაპიტანი, დიპლომატიური აგენტი ან
ხომალდის ალმის სახელმწიფოს საკონსულო თანამდებობის პირი; დ) ნარკოტიკებით
და ფსიქოტროპილ ნივთიერებათა არაკანონიერი ვაჭრობის აღკვეთის მიზნით.
წყალქვეშა ნავები ტერიტორიულ წყლებს ამოტივტივებულ მდგომარეობაში
გაივლიან. ტერიტორიული წყლების გასწვრივ შეიძლება მდებარეობდეს ე.წ.
მიმდებარე წყლები. მათი სიგანე არ შეიძლება იყოს 24 საზღვაო მილზე მეტი,
რომლის გამოთვლა ტერიტორიული წყლების მსგავსად შიდა წყლების საზღვეიდან
იწყება.
9. საერთაშორისო სამართალი და სახელმწიფოს მოქალაქეობა -
მოქალაქეობა სახელმწიფოებრივი მოვლენაა. იგი გულისხმობს
სახელმწიფოსთან ფიზიკური პირის კავშირს, რომელიც წესდება მოცემული
სახელმწიფოს მიერ, ხასიათდება მხარეთა ურთიერთობის სიმტკიცით და შეიცავს
სახელმწიფოსა და პირის უფლება-მოვალეობებს. მოქალაქე ინარჩუნებს კავშირს
თავის სახელმწიფოსთან სიკვდილამდე, მიუხედავად იმისა, ის სამშობლოში
ცხოვრობს თუ საზღვარგარეთ.მოქალაქეობის შეძენის რამდენიმე წესი არსებობს: 1) საერთო წესი (დაბადება,
ნატურალიზაცია) და 2) გამონაკლისი შემთხვევები (ტერიტორიული ცვლილებები,
რეპატრიაცია, ოპტაცია).
მოქალაქეობის შეძენის ჩვეულებრივი წესია დაბადება. სახელმწიფოთა
უმრავლესობა ,,სისხლის უფლებას’’ იყენებს, ე.ი. ახალშობილი რომელი ქვეყნის
ტერიტორიაზეც არ უნდა დაიბადოს, მოქალაქეობა ენიჭება მისი მშობლების
მოქალაქეობის გათვალისწინებით. გამოიყენება ,,ნიადაგის უფლებაც’’ - ახალშობილს
მოქალაქეობა ენიჭება შობის ადგილის მიხედვით, მიუხედავად მშობლების
მოქალაქეობისა. მოქალაქეობის შეძენის მეორე საშუალებაა ნატურალიზაცია, ანუ
მოქალაქეობის მინიჭება ამ პირის პირადი თხოვნის ან თანხმობის საფუძველზე.
ნატურალიზაციის გზით მოქალაქეობის მინიჭების საფუძვლებია: მოცემულ
სახელმწიფოში გარკვეული ვადით ცხოვრება; სახელმწიფო ორგანოებში ან
შეიარაღებულ ძალებში სამსახური;მოქალაქეობის დაკარგვის შემთხვევები ორ ძირითად ჯგუფად იყოფა. პირველს მიეკუთვნება ყველა ის შემთხვევა, რომელიც ნატურალიზაციასთან, ოპტაციასა და ქორწინებასთან არის დაკავშირებული. მეორე ჯგუფს კი მიეკუთვნება შემთხვევები, როცა მოქალაქეობის ჩამორთმევა ხდება კომპეტენტური ორგანოების მიერ (სასამართლო). ეს აქტი დასჯის ერთ-ერთი სახეობაა
10. რა არის საწყისი ხაზი და რა მნიშვნელობა აქვს მას?
იქიდან გამომდინარე, რომ სახელმწიფოს იურისდიქცია მის შიდა წყლებში
განსხვავდება ტერიტორიულ ზღვაზე განხორციელებული იურისდიქციისგან,
მნიშვნელოვანია ამ ორი ზონის ერთმანეთისგან გამიჯვნა. სწორედ ამ გამმიჯნავ
ფუნქციას ახორციელებს საწყისი ხაზები. უფრო მეტიც, საწყისი ხაზები არა მარტო
შიდა წყლებსა და ტერიტორიულ ზღვას შორის საზღვრის ფუნქციას ასრულებს,
არამედ იგი გამოიყენება ტერიტორილი ზღვის, მიმდებარე და განსაკუთრებული
ეკონომიკური ქონებისა და კონტინენტური შელფის სიფართის ასათვლელადაც.
არსებობს ჩვეულებრივი და სწორი საწყისი ხაზები. ჩვეულებრივი საწყისი ხაზები
არის სანაპიროს გარშემო უკიდურესი მიქცევის ხაზი, როგორც აღნიშნულია
სანაპირო სახელმწიფოს ოფიციალურად აღიარებულ მსხვილმასშტაბიან რუკებზე.
სწორი საწყისი ხაზები გამოიყენება რთული რელიეფის მქონე სანაპიროების
შემთხვევაში. სწორი საწყისი ხაზები გავლებულია კლდოვანი კედლის უკიდურეს
მოქცევის წერტილებზე.
11. საგამოძიებო და შემთანხმებელი კომისიების როლი საერთაშორისო დავების მშვიდობიანი მოგვარების პროცესში
12. საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის განვითარების ძირითადი ეტაპები
საბრძოლო მოქმედებებისას ომის მსხვერპლების, მათ შორის სამხედრო ტყვეების, დაჭრილების, სამოქალაქო მოსახლეობის, დაღუპულების დასაცავად მოქმედებს საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი.
საბრძოლო მოქმედებებისას სამოქალაქო მოსახლეობის დაცვის შესახებ ნორმები მოცემულია ჟენევის 1949 წლის მე-4 კონვენციაში „ომის დროს სამოქალაქო მოსახლეობის დაცვის შესახებ“ და 1977 წლის დამატებით ოქმებში „საერთაშორისო შეიარაღებული კონფლიქტების მსხვერპლთა დაცვის შესახებ“ „არასაერთაშორისო შეიარაღებული კონფლიქტების მსხვერპლთა დაცვის შესახებ“.აღნიშნული დოკუმენტების თანახმად, კონფლიქტის მონაწილე მხარის სამოქალაქო მოსახლეობის და სამოქალაქო ობიექტების პატივისცემისა და დაცვის უზრუნველყოფის მიზნით, კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა ყოველთვის უნდა განასხვავონ სამოქალაქო მოსახლეობა და კომბატანტები, სამოქალაქო და სამხედრო ობიექტები და, შესაბამისად, თავიანთი მოქმედება წარმართონ მხოლოდ სამხედრო ობიექტების წინააღმდეგ.კონვენციის თანახმად კონფლიქტის მონაწილე ყოველ მხარეს, უშუალოდ ან ნეიტრალური სახელმწიფოს ან ჰუმანიტარული ორგანიზაციის მეშვეობით, შეუძლია მიმართოს მოწინააღმეგე მხარეს წინადადებით, რათა საომარი მოქმედებების რაიონებში შეიქმნას ნეიტრალური ზონები, საომარ მოქმედებებთან დაკავშირებით საფრთხეთაგან ავადმყოფი და დაჭრილი კომბატანტების, ასევე არა კომბატანტების, სამოქალაქო მოსახლეობის, რომელიც არ მონაწილეობს საომარ მოქმედებებში და ამ ზონებში ყოფნის დროს არ ასრულებს სამხედრო სახის რაიმე სამუშაოს დასაცავად.
ომის დროს აკრძალულია სამოქალაქო მოსახლეობის დამშევის, როგორც ომის წარმოების მეთოდის, გამოყენება. აკრძალულია სამოქალაქო მოსახლეობის საარსებოდ აუცილებელი ობიექტების საკვების მარაგის, სურსათის მწარმოებელი სასოფლო-სამეურნეო რაიონების, ნათესების, საქონლის, სასმელი წყლის მოსამარაგებელი ნაგებობების განადგურება, გატანა, წყობრიდან გამოყვანა.სამხედრო მოქმედებების გარდა, სამოქალაქო მოსახლეობას საფრთხეს შეიძლება უქმნიდეს მოწინააღმდეგის ძალაუფლების ქვეშ მოქცევა, რაც, როგორც წესი, მის ტერიტორიაზე მოწინააღმდეგის ყოფნით არის განპირობებული. სამოქალაქო მოსახლეობის შევიწროება, საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის ნორმებით ასევე იკრძალება.
საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი იცავს ომის მსხვერპლის სიცოცხლესა და ღირსებას. დაცვის ქვეშ მყოფ პირებს ნებისმიერ გარემოებაში აქვთ უფლება, მოითხოვონ მათი პიროვნების, ღირსების, ოჯახური უფლებების, რელიგიური მრწამსისა და წესების, ჩვევებისა და ადათების პატივისცემა, მათ ყოველთვის ჰუმანურად უნდა ეპყრობოდნენ, იცავდნენ ძალადობისა და მუქარის ნებისმიერი აქტის, შეურაცხყოფისა და ხალხის ცნობისმოყვარეობისაგან.დაუშვებელია დაცვის ქვეშ მყოფ პირთა მიმართ ფიზიკური ან მორალური იძულების რაიმე ზომის გამოყენება მათგან ან მესამე პირებისგან ინფორმაციის მიღების მიზნით.ასევე აკრძალულია დაცვის ქვეშ მყოფი პირების ნებისმიერი მოტივით განპირობებული ინდივიდუალური ან მასობრივი იძულებითი გადაადგილება ან დეპორტირება ოკუპირებული ქვეყნებიდან ოკუპანტი სახელმწიფოს ან ნებისმიერი სხვა ოკუპირებული თუ არაოკუპირებული ქვეყნის ტერიტორიაზე.საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის ნორმების დარღვევაზე პასუხისმგებელია, როგორც ბრძანების გამცემი ისე მისი აღმსრულებელი.
13. მონისტური სკოლის თანამედროვეობა
მონისტური თეორიის ამოსავალ წერტილს წარმოადგენს არა ის ურთიერთობები, რომლებიც სამართლის მეშვეობითაა მოწესრიგებული არამედ თავად სამართლის ბუნება. მონისტური თეორიის ერთ-ერთ მთავარ მიგნებას წარმოადგენს ნორმათა შორის იერარქიის აღმოჩენა, ჰანს კელზენის მიერ. ანუ ამ იერარქიაში წარმოდგენილია ყველა სამართლებრივი ნორმა, რომელიც ერთმანეთთან გარკვეულ კავშირში იმყოფება. მონისტური თეორიის მიხედვით სამართლის ნორმები ყველა შემთხვევაში უნდა მოვაქციოთ გარკვეული იერარქიის ფარგლებში. ეს ნიშნავს იმას, რომ მართალია ურთიერთობათა მოწესრიგების სფერო შიდა და საერთაშორისო სამართალში განსხვავებულია ისინი მაინც ერთ ჩარჩოში უნდა მოვაქციოთ რადგან ორივეს საერთო სამართლებრივი ბუნება გააჩნია, შესაბამისად ისმის კითხვა კონსტიტუცია უფრო იერარქიულად მაღლა მდგომია თუ საერთაშორისო ნორმა? აქვე ჩნდება მეორე კითხვაც, კერძოდ გამომდინარეობს თუ არა საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმა და დამოკიდებული არის თუ არა იგი ზოგადად სახელმწიფოს არსებობაზე, ვინაიდან საერთაშორისო სამართალი აწესრიგებს სახელწმიფოთა შორის ურთიერთობებს ანუ ამ ლოგიკით ამგვარი ურთიერთობის არსებობისათვის საჭიროა სახელმწიფო, რომელიც იყენებს თავის კონსტიტუციურ უფლებას დებს საერთაშორისო ხელშეკრულებას და შესაბამისად აყალიბებს საერთაშორისო ნორმას. ამგვარი მიდგომის გათვალისწინებით ჩნდება ერთგვარი შეხედულება იმის შესახებ, რომ საერთაშორისო სამართალი დამოკიდებულია კონსტიტუციაზე ანუ შიდასახელწმიფოებრივ ნორმაზე. მონისტურ თეორიაში განსხვავებული მიდგომაა ამ საკითხთან დაკავშირებით, კერძოდ ნაწილს მიაჩნია, რომ იერარქიის სათავეში შესაძლებელია, კონსტიტუციის მოაზრება, ხოლო მეორე მხარე მიაჩნია პირიქ, კერძოდ სართაშორისო სამართლებრივი ნორმა უნდა იყოს უფრო მაღლა მდგომი იერარქიულად ვინემც შიდასახელწმიფოებრივი ნორმა, როდესაც ვსაუბრობთ მონისტურ თეორიაზე აუცილებელია განვმარტოთ თუ რას წარმოადგენს სამართლებრივი ბუნება თავისი არსით, ვინაიდან ეს უკანასკნელი წარმოადგენს აღნიშნული თეორიის ამოსავალ წერტილს, ანუ უნდა იქნას განსაზღვრული თუ რატომ უნდა მოხდეს სამართლებრივად დადგენილი ქცევის წესების შესრულება. რაში მდგომარეობს მათი სავალდებულოობა? მონისტური თეორიის მიხედვით, თითუელი სამართლებრივი ნორმის სავალდებულო ბუნება გამომდინერეობს მისი ზემდგომი ნორმიდან მაგალითად, მერის მიერ გამოცემული ბრძანება, ქალაქის ამა თუ იმ ნაწილში ავტომობილის გაჩერების აკრძალვის შესახებ. რატომ უნდა დაემორჩილოს მოქალაქე აღნიშნულს? მონისტური თეორიის მიხედვით თითოული სამართლებრივი ნორმის სავალდებულოობა დამოკიდებულია მის ზემდგომ ნორმაზა, რომელსაც იგი ეყრდონა და ამგვარი მიდგომით ჩვენ საბოლოოდ ლოგიკურად მივდივართ იმ ერთ უზენაეს კანონამდე რომელიცაა კონსტიტუცია. მაგრამ რატომაა თავად კონსტიტუცია სავალდებულო? მისი მთავარი საფუძველს წარმოადგენს ფუნდამენტური ნორმა, რომელიც წარმოსახვითია და რომელსაც ერთი დანიშნულება აქვს, კერძოდ კონსტიტუციას მიანიჭოს თავისი სავალდებულო სტატუსი, თუმცა თავად კონსტიტუციის ჩამოყალიბებაში მნიშვნელოვაი როლი უკავია საერთაშორისო ნორმებს, ვინაიდან როგორც წესი თავად კონსტიტუცია აღნიშნავს იმ ფაქტს, იგი ითვალისწინებს და ეყრდნობა საერთაშორისო ნორმებს. წარსულში თუ სახელმწიფოები დამოუკიდებლად ფორმირდებოდნენ დღესდღეობით მათ სჭირდებათ საერთაშორისო აღიარება სრულყოფილი საერთაშორისო სამართლის ურთიერთობის სუბიექტად ყოფნისათვის.
14. საერთაშორისო საზოგადოება და მისი სამართალი
დღეისთვის საყოველთაო საერთაშორისო სამართალში განმტკიცებულია
ყველაფერი საუკეთესო, რაც მოგვცა კაცობრიობის ისტორიულმა განვითარებამ. იგი
გვევლინება იმ პრინციპებისა და ნორმების სისტემად, რომლებიც განამტკიცებენ
სახელმწიფოების
ფასეულობებს ზოგადდემოკრატიული ზასიათი აქვთ: ისინი
ემსახურებიან სახელმწიფოთა თანამეგობრობის ნორმალურ ფუნქციონირებას, ყველა
სახელმწიფოს, მიუხედავად მისი სოციალურ-პოლიტიკური წყობისა,
კეთილმეზობლური და მშვიდობიანი თანამშრომლობის უზრუნველყოფას.
თანამედროვე საერთაშორისო სამართალი, თავისი სოციალური ბუნებით,
ზოგად-დემოკრატიული ხასიათისაა, ყოველი ნორმა მხოლოდ თანასწორუფლებიანი
შეთანხმების შედეგი შეიძლება იყოს იქ, სადაც მხარის ნება სხვა ნებასთან
თანასწორია.დაუშვებელია ერთი ან რამდენიმე სახელმწიფოს დიქტატი სხვა
სახელმწიფოთა მიმართ. სწორედ ამით აიხსნება საერთაშორისო სამართის ზოგადდემოკრატიული ხასიათი.
15. ჩვეულებითი სამართალი , როგორც სამართლის წყარო
საერთაშორისო-სამართლებრივი ჩვეულება დაუწერელი ქცევის წესია. იგი
ყალიბდება სახელმწიფოთშორისი პრაქტიკის შედეგად, რომლებიც აღიარებენ ამ
ქცევის წესის სავალდებულო ძალას დუმილით ან ოფიციალური განცხადებით.
სახელმწიფოთა ქცევის წესი საერთაშორისო სამართლის ჩვეულებით ნორმად რომ
იქცეს, აუცილებელია გარკვეული პერიოდი (თვე, წელი, ზოგჯერ საუკუნეებიც კი),
რომლის განმავლობაში სახელმწიფოები ერთნაირად იყენებენ ამ ქცევის წესს
საერთაშორისო სამართლებრივ პრაქტიკაში. მხოლოდ მას შემდეგ, რაც
სახელმწიფოთა უმრავლესობა აღიარებს ამ ქცევის წესს, იგი იქცევა საერთაშორისო
სამართლის წყაროდ. ეს ნორმა მხოლოდ მათთვისაა სავალდებულო, ვინც მას ცნობს.
ლოკალური საერთაშორისო - სამართლებრივი ჩვეულებითი ნორმა არ უნდა
ეწინააღმდეგებოდეს საყოველთაოდ აღიარებულ ჩვეულებით და სახელშეკრულებო
იმპერატიულ ნორმებს.
საერთაშორისო თანამშრომლობა დანაშაულთან ბრძოლაში
უკვე კარგა ხანია სახელმწიფოები ცდილობენ, ბოლო მოუღონ ისეთ დანაშაულს, როგორიცაა ყალბი ფულის დამზადება, ნარკოტიკებით ვაჭრობა, ტერორიზმი, მონათვაჭრობა და სხვ. დაიდო მთელი რიგი კონვენციები, რომლებიც იურიდიულად აფიქსირებენ სახელმწიფოთა უფლება-მოვალეობებს კონკრეტული საერთაშორისო სახის დანაშაულთან ბრძოლაში: ა) კონვენცია ტელეგრავის წყალქვეშა კაბელის დაცვის შესახებ ითვალისწინებს ერთობლივ ბრძოლას იმ პირთა და გემთა წინააღმდეგ, რომლებიც აზიანებენ აღნიშნულ კაბელებს და აფერხებენ კომუნიკაციას, ან ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი არხის ნორმალურ ფუნქციონირებას. ბ) კონვენციები ქალებით და ბავშვებით ვაჭრობის შესახებ მრავალჯერ დაიდო. ერთ-ერთი ბოლო კონვენცია დაიდო ადამიანებით ვაჭრობასთან და მესამე პირთა მიერ პროსტიტუციის ექსპლუატაციასთან ბრძოლის შესახებ. კონვენცია ითვალისწინებს მხარეთა ერთობლივ საქმიანობას საროსკიპოებში გაყიდვის მიზნით ადამიანების მოტაცებასთან საბრძოლველად და პროსტიტუციის ექსპლუატაციის ბიზნესის აღკვეთისათვის. სახელმწიფოები სისტემატურად აწვდიან ერთმანეთს ცნობებს „ცოცხალი საქონლით“ მოვაჭრეების შესახებ, სახავენ ერთობლივ ოპერაციებს ამ სახის დამნაშავეთა შსაპყრობად და ა. შ. გ) კონვენცია მონობის აკრძალვის შესახებ ითვალისწინებს ბრძოლას ტრადიციულ მონობასთან, ე. ი. ადამიანის ისეთ მდგომარეობასთან, როდესაც ეკუთვნის სხვა პირს საკუთრების უფლებით. მონათვაჭრობად ითვლება: 1. ყველა ქმედობა დაკავშირებული პირის შეპყრობასა და შეძენასთან ან მის განკარგვასთან მონად გადაქცევის მიზნით; 2. ყველა ქმედობა, რომელიც დაკავშირებულია მონის შეძენასთან მისი გაყიდვის ან გაცვლის მიზნით; 3. საერთოდ ყველა ქმედობა დაკავშირებული მონებით ვაჭრობასა და მათ გადაყვანასთან. მოგვიანებით „მონობის“ ცნება კიდევ უფრო გაფართოვდა და მოიცვა ისეთი ქმედობანი, როგორებიცა: ყმობა, ქალების და ბავშვების ყიდვა-გაყიდვა, სავალო კაბალა, სხვა სახის იძულებითი მუშაობა.ისჯება არა მარტო პირის მონად გადაქცევა ძალით, არამედ მისი დაყოლიება ნებაყოფლობით ჩადგეს მონურ მდგომარეობაში. სასტიკად ისჯება მონის ან დამოკიდებულ მდგომარეობაში მყოფი პირის დასახიჩრება, სხეულზე დამღის ამოწვით ან სხვა რაიმე საშუალებით მონური მდგომარეობის აღნიშვნა ან პირის დასჯა. დ) კონვენციაში პორნოგრაფიული გამოცემებისა და მათი ვაჭრობის აღკვეთის შესახებ განმარტებულია, რომ პორნოგრაფიული ნაწარმოებების, ნაბეჭდი გამოცემების, გამოსახულებების ან პორნოგრაფიული ხასიათის სხვაგვარი საგნების დამზადება ან გავრცელება, ან რეკლამირება, აგრეთვე ამ საგნებით ვაჭრობა ან მათი შენახვა გაყიდვისა ან გავრცელების მიზნით ისჯება. ე) კონვენცია ყალბი ფულადი ნიშნების დამზადების შესახებ მიზნად ისახავს ყალბი ფულის მკეთებლებთან ბრძოლის საერთაშორისო ორგანიზებას ისე, რომ დაისაჯოს არა მარტო ადგილობრივი ფულის ფალსიფიცირება, არამედ უცხოური ვალუტისაც. ვ) კონვენცია ღია ზღვის შსახებ და კონვენცია საზღვაო სამართლის შსახებ ითვალიწინებს საერთაშორისო თანამშრომლობას საზღვაო მეკობრეობასთან ბრძოლაში. ზ) ერთობლივი კონვენცია ნარკოტიკული საშუალებებისა და ფსიქოტროპული ნივთიერებების შესახებ განმარტავს, რომ ისჯება ნარკოტიკული და ფსიქოტროპული ნივთიერებების კულტივიზაცია და წარმოება, შენახვა, ყიდვა-გაყიდვა, შემოტანა და გატანა. თ) საერთაშორისო ტერორიზმის წინააღმდეგ მიმართული აქტებიდან გამოირჩევა ორი კონვენცია: 1. რომელიც მიმართულია იმ პირების წინააღმდეგ დანაშაულთა თავიდან აცილებისა და დასჯის შესახებ, რომლებიც საერთაშორისო დაცვით სარგებლობენ დიპლომატიური აგენტების ჩათვლით; 2. რომელიც ბრძოლას უცხადებს საჰაერო ხომალდების უკანონო გატაცებას და იცავს სამოქალაქო ავიაციის უსაფრთხოებას.
საერთაშორისო სამართლის სისტემა
საერთაშორისო სისტემა, ფართო გაგებით, მოიცავს ყველა იმ ურთიერთობას, რომელიც სახელმწიფოს გარეთ წარმოქმნილი ურთიერთბების კომპონენტებს შეიცავს, განურჩევლად იმისა, ატარებს კონკრეტული ურთიერთობა სამთავრობათაშორისო თუ არასამთავრობათაშორისო ხასიათს, მონაწილეობს მასში ფიზიკური თუ იურიდიული პირი, პოლიტიკური პარტია თუ სახელმწიფო, როგორც სუვერენული უფლებების მატარებელი. ამგვარად, საერთაშორისო სისტემის ამ ცნებაში შედის ყველა საერთაშორისო მოვლენა, სახელმწიფოთა შორის არსებული ყველა ურთიერთობა. საერთაშორისო სისტემა, ვიწრო გაგებით, მოიცავს მხოლოდ სახელმწიფოთაშორის ურთიერთობებს,ისეთ ურთიერთობებს, რომლებშიც ძირითადადმოქმედ პირებად, სუბიექტებად, გამოდიან სახელმწიფოები, როგორც სუვერენული პოლიტიკური ერთეულები, აგრეთვე სახელმწიფოთა მიერ შექმნილი საერთაშორისო სამთავრობათაშორისო ორგანიზაციები. სახელმწიფოთაშორისი ურთიერთობების სუბიექტების გარდა, ეს სისტემა მოიცავს აგრეთვე ამ ურთიერთობების შედეგად წარმოშობილ სამართლებრივ, მორალურ და სხვა ნორმებს (საერთაშორისო სამართალს, საერთაშორისო ადათს, საერთაშორისო მორალს, საერთაშორისო თავაზიანობას), რომლებიც თავის მხრივ, აქტიურ ზეგავლენას ახდენენ არსებულ საერთაშორისო ურთიერთობებზე.
საერთაშორისო სამართალი კონკრეტული საერთაშორისო სისტემის სახელმწიფოთაშორისი სისტემის განუყოფელი ნაწილია და უნდა განიხილებოდეს მთელი სისტემის ყველა კომპონენტთან მჭიდრო კავშირში. საერთაშორისო სამართალი საერთაშორისო პოლიტიკური, ეკონომიკური, სავაჭრო, კულტურული და სხვა ურთიერთობების იურიდიული ჩარჩოა, რაც ამ ურთიერთობებს სპეციფიკურ, სხვა სოციალური მოვლენებისგან განსხვავებულ ხასიათს ანიჭებს.
საერთაშორისო სამართალი ეწოდება მხოლოდ იმ ნორმებს, ანუ ქცევის წესებს, რომლებიც სახელმწიფოთა ან სხვა სუბიექტთა ურთიერთშეთანხმების საფუძველზეც იქმნებიან და რომელთა შესრულების უზრუნველყოფა თვით სახელმწიფოთა ან სხვა სუბიექტთა მიერ ინდივიდუალურად ან კოლექტიურად ხორციელდება. საერთაშორისო სამართლის ძირითად სუბიექტს წარმოადგენს სახელმწიფოები. ფიზიკური პირი ინდივიდუალური საერთაშორისო სისხლის სამართლის სუბიექტი ხდება მხოლოდ საერთაშორისო დანაშაულის ჩადენის შემთხვევაში. საერთაშორისო სამართლის რეგულირების საგანი მხოლოდ სახელმწიფოთა მთავრობათაშორისი ურთიერთობებია. საერთაშორისო სამართლის ობიექტად შეიძლება იყოს მხოლოდ: ა) სახელმწიფოს მოქმედება; ბ) მოქმედებისგან თავის შეკავება; გ) სახელმწიფოს ტერიტორია. საერთაშორისო სამართის წყაროებია სახელმწიფოთაშორისი შეთანხმების შედეგად ჩამოყალიბებული ნორმები - საერთაშორისო ხელშეკრულებები და საერთაშორისო ჩვეულებანი, საერთაშორისო სამართლის ნორმებს ქმნის არა რაიმე ზესახელმწიფოებრივი საკანონმდებლო ორგანოები, არამედ თვით საერთაშორისო სამართლის სუბიექტები. ყველა ლოკალური საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმა, მიუხედავად თავისუებურებებისა, უნდა შეესაბამებოდეს საყოველთაო საერთაშორისო სამართის ძირითად პრინციპებს. საერთაშორისო სამართლებრივი ნორმები და პრინციპები შესრულებულ უნდა იქნას საერთაშორისო სამართლის სუბიექტების მიერ.
საერთაშორისო-სამართლებრივი პასუხისმგებლობის სუბიექტი შეიძლება
იყოს მხოლოდ სახელმწიფო, საერთაშორისო ორგანიზაცია, თავისუფლებისთვის
მებრძოლი ერი (ხალხი) და სპეციალური სუბიექტები. მაგრამ, საერთაშორისო
სამართლის განვითარებამ საერთაშორისო დანაშაულის ჩადენის შემთხვევაში
ფიზიკური პირის საერთაშორისო სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობის
კონცეფცია მკაფიოდ დაამკვიდრა.
საერთაშორისო სისხლის სამართალი საერთაშორისო საჯარო სამართლის
დარგია. სამართლის ამ მიმართულების მარეგულირებელი წესები საერთაშორისო
სამართლის წყაროებიდან იღებს სათავეს. საერთაშორისო სისხლის სამართალი
საერთაშორისო სამართლის შედარებით ახალი დარგია. ქმედებების ის სია,
რომელნიც საერთაშორისო დანაშაულებად მოიხსენიება, ეტაპობრივი განვითარების
შედეგად შედგა.საერთაშორისო დანაშაული სულ ოთხია: ომის დანაშაულები, გენოციდი,
ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულები, აგრესია.
ომის დანაშაულები სათავეს იღებს „ომის წესებისა და ჩვეულებებიდან“,
რომლებიც ადამიანს შეიაღაბულ კონფლიქტში გარკვეული დაცვის გარანტიას
უზრუნველყოფს.გენოციდი და ადამიანურობის წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულების
განვითარება ადამიანთა, მათ შორის საკუთარივე სახელმწიფოების მთავრობების
მიერ, უფლებების მასობრივი მძიმე დარღვევებისგან დასაცავად განვითარდა.
აგრესიის დანაშაულის გამოკლებით, რომელიც სახელმწიფოთაშრის
კონფლიქტს ეხება, საერთაშორისო სისხლის სამართალი შეეხება ადამიანსა და
ადამიანის დაცვას უფლებების ფართომასშტაბიანი დარღვევებისგან.
განხილულისგან უნდა განვასხვავოთ საერთაშორისო სახის დანაშაული.
ცნობილია, რომ ყოველი სახელმწიფო თვითონ განსაზღვრავს დანაშაულის სახეებსა
და მასთან ბრძოლის საშუალებებს, მაგრამ ზოგიერთი დანაშაული თავისი არსით
სცილდება ერთი სახელმწიფოს და საერთაშორისო საზოგადოების ყურადღებას
იპყრობს.
საჰაერო სივრცე
საქართველოს სახელმწიფო ტერიტორიის ვერტიკალურად მდებარე სივრცე (ატმოსფერო), რომელზედაც საერთაშორისო სამართლის საყოველთაოდ აღიარებული ნორმებითა და საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებებითა და შეთანხმებებით ვრცელდება საქართველოს სუვერენიტეტი.საჰაერო სივრცე ეს არის მთელი სივრცე, რომელიც მდებარეობს მიწის და წყლის ზემოთ; თავისი უსაზღვროობის გამო, იგი წარმოადგენს ქვეყნის ტერიტორიის მნიშვნელოვან ნაწილს. ამის საშუალებით, საჰაერო დარტყმები შეიძლება განხორციელდეს კონფლიქტის, შემოსევების ან ინფორმაციის თვალთვალის დროს.მიუხედავად იმისა, რომ ძვირფასი მინერალები არ გვხვდება საჰაერო სივრცეში, როგორც ხმელეთზე, ის სხვა სარგებელს გვთავაზობს ქვეყნისთვის, რომელიც მას მართავს. საჰაერო სივრცე ასევე წარმოადგენს მნიშვნელოვან ელემენტს ქვეყნის ეკონომიკაში, ვინაიდან ეს არის არხი, რომლის საშუალებითაც ხდება საქონლის გადაადგილება და მჭიდრო კავშირშია ტურიზმთან.საჰაერო სივრცე არის ცის ნაწილი, რომელიც მდებარეობს ქვეყნის ხმელეთზე ან წყალზე (ზღვა, ტბები, მდინარეები). ამ სივრცეების სუვერენიტეტი შეესაბამება იმ ქვეყანას, რომელსაც ეკუთვნის მიწა.გარდა ამისა, საჰაერო სივრცე წარმოადგენს მნიშვნელოვან ტერიტორიას ხალხთა უსაფრთხოებისათვის. თითოეული ქვეყნის ხელისუფლების წარმომადგენელთათვის მნიშვნელოვანია ამ ტერიტორიების კონტროლი და მონიტორინგი; არცერთ სხვა ერს არ აქვს უფლება შეიჭრა ამაში.
საჰაერო სივრცე ძალიან მგრძნობიარე სფეროა, რომელიც ხშირად სრულად არ არის განსაზღვრული. ამ შემთხვევაში, ხილული საზღვრის ხაზი არ არსებობს, მიწისგან განსხვავებით.
ამას უდიდესი მნიშვნელობა აქვს ერის უსაფრთხოებისათვის. უგულებელყოფის შემთხვევაში, შეიძლება განხორციელდეს შემოჭრა ან საჰაერო თავდასხმები. როდესაც სახელმწიფოებს შორის ხდება კონფლიქტები, პირველი განიცდის საჰაერო სივრცეს, რადგან მასზე შეტევა უფრო ადვილია.
შეჭრა რომ მოხდეს, თქვენ ვალდებულნი ხართ ანგარიშს გაუწიოთ ქვეყნის თავდასხმაში მყოფ ხელისუფლებას, რადგან საჰაერო სივრცე არის არხი, რომლითაც მოგზაურობენ თვითმფრინავები, რომლებიც სხვადასხვა მიზნის მქონე ადამიანებს ატარებენ. უნდა არსებობდეს რეგულირება და ზედამხედველობა მოქალაქეების და ზოგადად ქვეყნის უსაფრთხოების დაცვაზე.საჰაერო სივრცის ტიპი განისაზღვრება თვითმფრინავების გადაადგილების საფუძველზე. ასევე არსებობს სხვა ფაქტორები, როგორიცაა ჩასატარებელი ოპერაციების მიზანი და საჭირო უსაფრთხოება.
16. საერთაშორისო ხელშეკრულების ძალაში შესვლა
ხელშეკრულება ძალაში შედის:
ა) ხელმოწერის დღიდან;
ბ) ხელმოწერიდან გარკვეული ვადის გასვლის შემდეგ;
გ) სარატიფიკაციო სიგელების გაცვლის დღიდან ან ამ დღიდან გარკვეული
ვადის გასვლის შემდეგ;
დ) სარატიფიკაციო სიგელების სათანადო რაოდენობის დაგროვების დღიდან
ან ამ სღიდან გარკვეული ვადის გასვლის შემდეგ;
ე) ხელშეკრულების დამტკიცების (მიღების) დღიდან ან გარკვეული ვადის
გასვის შემდეგ. ასეთია ხელშეკრულების როგორც კონკრეტული საერთაშორისოსამართლებრივი უფლება-მოვალეობის აღმნუსხველი აქტის ძალაში შესვლის ძირითადი საშუალებანი, მაგრამ ხელშეგრულების ძალაში შესვლა როდი ნიშნავს იმას, რომ იგი სავალდებულო ხდება ყველა მხარისთვის. ასეთი ხელშეკრულება
სავალდებულო ხდება მხოლოდ მათთვის, ვინც შეასრულა აქტის ძალაში
შეყვანისთვის გათვალისწინებული ყველა პროცედურა, მაგალითად, მოახდინა მისი
რატიფიკაცია, შეუერთდა მას და ა. შ. მაგრამ, სხვებისთვის, რომლებსაც ასეთი აქტი
არ ჩაუტარებიათ, ეს ხელშეკრულება სავალდებულო ძალას არ იძენს, მანამ სანამ
ისინი არ გადადგამენ სათანადო ნაბიჯს.
რატიფიკაციის ქვეშ იგულისხმება ხელშეკრულების დამტკიცება სახელმწიფოს
უზენაესი ხელისუფლების მიერ. სახელმწიფოს უფლება აქვს უარი თქვას
რატიფიკაციაზე და ეს ვერ ჩაითვლება მართლსაწინააღმდეგო აქტად. ყოველი
სახელმწიფო თვითონ განსაზღვრავს რატიფიკაციის წესებს და იმ ორგანოს, რომლის
კომპეტენციაშიც შედის რატიფიკაციის უფლება. რატიფიკაციის აქტი ფორმდება
სარატიფიკაციოსიგელის სახეით, რომლითაც მეთაური ატყობინებს მეორე მხარეს
ხელშეკრულების დამტკიცების ფაქტს და არწმუნებს, რომ ხელშეკრულება
პირნათალად შესრულდება. რატიფიკაციისგან განასხვავებენ ხელშეკრულების დამტკიცებას ანუ მიღებას,
რასაც ქვეყნის კონსტიტუცია მიაკუთვნებს ამა თუ იმ კომპეტენტურ ორგანოს, თუკი
ხელშეკრულება არ მოითხოვს სარატიფიკაცია პროცედურას.
თუ ხელშეკრულება ღია ხასიათისაა, ყოველ სახელმწიფოს უფლება აქვს „შეუერთდეს“ უკვე ხელმოწერილ ხელშეკრულებას, რისთვისაც ის სპეციალურ
განცხადებას აკეთებს და შეერთების აქტს სახელმწიფო-დეპოზიტორს აბარებს.
ხელშეკრულება ძალაში შედის „სარატიფიკაციო სიგელების გაცვლისას“ ან
„დეპონირებისთვის გადაცემისას“.
ორმხრივი ხელშეკრულების დადებისას, ერთ ქვეყანაში ხდება ხელშეკრულების
ხელმოწერა, ხოლო სარატიფიკაციო სიგელების გადაცემა ხდება მეორე სახელმწიფოს
დედაქალაქში. მრავალმხრივ ხელშეკრულებათა რატიფიკაციის დროს სარატიფიკაციო სიგელის
შესანახად ამოირჩევა სახელმწიფო-დეპოზიტორი ან სათანადო საერთაშორისო
ორგანიზაციის აღმასრულებელი ორგანო.
ყოველი სახელმწიფო ხელმოწერისას ან რატიფიკაციის დროს უფელბამოსილია
გააკეთოს შენიშვნები ანუ დათქმა. თუ არცერთმა მხარემ არ განაცხადა პროტესტი, შენიშვნა იურიდიულ ძალას იძენს ყველა მონაწილის მიმართ.
დადებული ხელშეკრულება უნდა იყოს სათანადო წესით გამოქვეყნებული ანუ
პრომულგირებული ყოველი მხარის მიერ.
17. სუვერენიტეტი
სახელმწიფოს დამოუკიდებულება. ს-ის ცნება სახელმწიფო და საერთაშორისო სამართალში შემოიღო ფრანგმა მეცნიერმა ჟან ბოდენმა (1576), რომელიც ასაბუთებდა მეფეების აბსოლუტურ ხელისუფლებას, მათ დამოკიდებულებას ვინმესაგან, გარდა ღმერთისა. უფრო ადრე, თუმცა პოსტულატის სახით დოქტრინა საქართველოშიც იჩენს თავს (XI-XIII სს) და მეფის „ერთეულების“, „ერთმთავრობის“, „თვითმპყრობელობის“ ტერმინების სახით გვევლინება. ევროპაში ბურჟუაზიული რევოლუციების დროს (XVII-XVIII სს.) ეს ტერმინი ხალხის უზენაესობის ამსახველ პოლიტიკურ და სამართლებრივ ლოზუნგად იქცა - მხოლოდ ხალხი ცხადდებოდა თავისი ბედის ერთადერთ ბატონ-პატრონად, ანუ სუვერენად (ჟან-ჟაკ რუსო). მოგვიანებით (XIX-XX სს-თა მიჯნაზე) პოზიტივიზმის მიმდევრებმა ს-ის ცნება მხოლოდ ფორმალურ ნიშან-თვისებამდე დაიყვანეს - მასში ზოგადად გულისხმობდნენ ხელისუფლების უზენაესობასა და დამოუკიდებულებას. დღეს ერთმანეთისაგან განასხვავებენ სახელმწიფო ს-ს, ეროვნულ ს-სა და სახალხო ს-ს. სახელმწიფო ს სახელმწიფო ხელისუფლების ნიშან-თვისებაა, რომელიც გამოხატავს ამ ხელისუფლების უზენაესობას ქვეყნის საშინაო საქმეებში და რომელიმე სხვა სახელმწიფოსაგან დამოუკიდებულებას საერთაშორისო ასპარეზზე; ეროვნული ს არის ერის განუსხვისებელი, სისხლხორცეული უფლება, თვითონ განსაზღვროს თავისი პოლიტიკური, სოციალური, ეკონომიკური და კულტურული განვითარების ბედი, შექმნას დამოუკიდებელი, ანუ სუვერენული სახელმწიფო (იხ. სუვერენული თანასწორობა სახელმწიფოებისა). ეროვნულ უმცირესობებს ასეთი უფლება არ აქვთ; სახალხო ს-ს იგივე ნიშან-თვისებები აქვს, რაც ეროვნულ ს-ს, მაგრამ, ზოგჯერ, მისი მოქმედების სფერო უფრო ფართო ხასიათისაა - მრავალფეროვან საზოგადოებაში ხალხის ცნება არ თავსდება მხოლოდ ერთი ერის ჩარჩოებში, იგი ამ სახელმწიფოს ტერიტორიაზე მცხოვრები ყველა ერისა თუ ეროვნების მოქალაქეთა კრებსით უფლებად გვევლინება, თუმცა ზოგიერთ ერს შეუძლია, სრულად გამოიყენოს თავისი ეროვნული ს დამოუკიდებელი სახლმწიფოს შექმნის სახით (იხ. ხალხთა თანასწორუფლებიანობის
.
16 წლის გიორგი-კომპიუტერი დედას შესაძლოა ჰქონდეს დავითის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის. სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 16 წლის.შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგისა და დავითს შორის დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ დედამ მოითხოვა გარიგების ბათილობა. შესაბამისად, ბუნებრივია მათ არ მოიწონეს გარიგება. ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის. მოთხოვნა წარმოიშვა. დედას აქვს დავითის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
17 წლის თემური-მიწა ლევანს შესაძლოა ჰქონდეს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის. სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ თემური არის 17 წლის. შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ დავითსა და უჩას შორის დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად,თემურის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, თემურიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მამამ მოითხოვა გარიგების ბათილობა. შესაბამისად, ბუნებრივია მათ არ მოიწონეს გარიგება. ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით თემურსს წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი თემურისათვისთვის. თუმცა თემურის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის მე-2 ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია კანონიერი წარმომადგენლის მიერ 16 წლის ასაკს მიღწეული არასრულწლოვანისათვის საწარმოს დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭება.კაზუსიდან დგინდება,რომ თემური არის 17 წლის არასრულწლოვანი,მამამ მას გადასცა ღვინის ბიზნესი დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლების მინიჭებით.თუმცა ემანსიპაციის ეს შემთხვევა სახეზე არ გვაქვს ამავე მუხლის საფუძველზე.ვინაიდან,ეს მუხლი შეუზღუდავი ქმედუნარიანობის მინიჭებას ითვალისწინებს მხოლოდ ამ სფეროსათვ ჩვეულებრივ ურთიერთობებში. კაზუსიდან კი დგინდება,რომ თემურმა მიწა შეიძინა პირადი მიზნებისათვის(ქალაქის ხმაურისაგან მოსაშორებლად).შესაბამისად სახეზე არ გვაქვს ემანსიპაციის ეს ფორმა. მოთხოვნა წარმოიშვა. ლევანს აქვს თემურის მიერ დადებული გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.
17 წლის გიორგი-ტელეფონი-გიორგის მშობლებს შესაძლოა ჰქონდეთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.ამისათვის მოითხოვება არასრულწლოვნის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე ორმხრივი გარიგების დადების, კანონიერი წარმომადგენლის მიერ გარიგების შემდგომი მოწონების არარსებობის ფაქტები, ასევე გარიგების არასარგებლიანი ხასიათი არასრულწლოვნისთვის.სსკ-ის მე-12 მუხლის მე-2 ნაწილისა და მე-14 მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, 18 წლამდე მყოფი სუბიექტი ითვლება არასრულწლოვნად. კაზუსიდან დგინდება, რომ გიორგი არის 17 წლის.შესაბამისად,იგი არასრულწლოვანია.ამასთან, აუცილებელია სახეზე იყოს ორმხრივი გარიგების დადების ფაქტი. ორმხრივია გარიგება, როცა გარიგებით განსაზღვრული სამართლებრივი შედეგის დადგომისთვის მოითხოვება არანაკლებ ორი პირის მიერ ურთიერთმფარავი ნების გამოვლენის ფაქტი.კაზუსიდან დგინდება,რომ გიორგისა და მაღაზია აქტაოქეის შორის დაიდო ნასყიდობის ხელშეკრულება,რომლის ნამდვილობისათვის აუცილებელია ორი პირის მიერ ნების გამოვლენა. შესაბამისად, გიორგის მიერ დადებულია ორმხრივი გარიგება. ამასთან, გიორგიმ გარიგება დადო კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები წინააღმდეგები არიან ამ გარიგების და ითხოვენ მის ბათილობას.შესაბამისად,მოწონების ფაქტი არ გვაქვს სახეზე.ამასთან, აუცილებელია გარიგება არ იყოს სარგებლიანი არასრულწლოვნისთვის. სარგებელში იგულისხმება არა ფინანსურური, არამედ უფლებრივი სარგებელი, როცა მხარეს წარმოეშობა მხოლოდ უფლებები, საპასუხო ვალდებულებების კისრების გარეშე. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გიორგის წარმოეშობა საპასუხო ვალდებულება, კერძოდ, ნასყიდობის საფასურის გადახდის ვალდებულება. შესაბამისად, გარიგება არ არის სარგებლის მომტანი გიორგისთვის.თუმცა გიორგის მიერ დადებული გარიგება შეიძლება იქნეს მიჩნეული ნამდვილად სსკ-ის 65-ე მუხლის პირველი ნაწილის საფუძველზე. ამისათვის აუცილებელია არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, თავისუფალი განკარგვის მიზნით. კაზუსიდან დგინდება, რომ მშობლები გიორგის თავისუფალი განკარგვის მიზნით გადასცემდნენ თანხას.შესაბამისად ემანსიპაციის ეს ფორმა სახეზეა.
მოთხოვნა არ წარმოიშვა.
გიორგის მშობლებს არ აქვთ გარიგების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება სსკ-ის 63- ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.