Civil Code of Georgia

Consolidated version (final)

საქართველოს კანონი

საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი

წიგნი პირველი

სამოქალაქო კოდექსის ზოგადი დებულებანი

შესავალი დებულებანი

    მუხლი 1. ცნება. მოქმედების სფერო

ეს კოდექსი აწესრიგებს პირთა თანასწორობაზე დამყარებულ კერძო ხასიათის ქონებრივ, საოჯახო და პირად ურთიერთობებს.

    მუხლი 2. სამოქალაქო კანონმდებლობა

1. სამოქალაქო კოდექსი, კერძო სამართლის სხვა კანონები და მათი განმარტებები უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს კონსტიტუციას.

2. ერთი და იმავე დონის სამართლის ნორმათა კოლიზიის დროს გამოიყენება სპეციალური და უფრო ახალი კანონი. ამ კოდექსით გათვალისწინებულ ზოგად ნორმებსა და სპეციალურ ნორმებს შორის კოლიზიისას გამოიყენება სპეციალური ნორმები.

3. სამოქალაქო ურთიერთობების მოსაწესრიგებლად კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტები გამოიყენება მხოლოდ მაშინ, თუ ისინი ავსებენ კანონის ნორმებს. თუ ეს აქტები ეწინააღმდეგება კანონს, მოქმედებს კანონი.

4. ჩვეულებანი გამოიყენება მხოლოდ მაშინ, თუ ისინი არ ეწინააღმდეგება სამართლისა და ზნეობის საყოველთაოდ აღიარებულ ნორმებს ან საჯარო წესრიგს.

    მუხლი 3. სამოქალაქო კანონის შესვლა ძალაში

1. კანონი და კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტები ძალაში შედიან მხოლოდ დადგენილი წესით ოფიციალურ ორგანოში საყოველთაო გაცნობისათვის მათი გამოქვეყნების შემდეგ.

2. კანონის არცოდნა ან მისი არასათანადოდ გაგება არ შეიძლება იყოს კანონის გამოუყენებლობის ანდა ამ კანონით გათვალისწინებული პასუხისმგებლობისაგან განთავისუფლების საფუძველი.

3. კანონი კარგავს ძალას, თუ ამის შესახებ პირდაპირ უთითებს ახალი კანონი, ან ძველი ეწინააღმდეგება ახალს, ან ახალი კანონი მოიცავს ძველით მოწესრიგებულ ურთიერთობას, ანდა, თუ აღარ არსებობს ის ურთიერთობა, რომელსაც აწესრიგებდა კანონი.

4. ზოგადი ხასიათის კანონი არ აუქმებს სპეციალურ კანონს, თუ ამგვარი გაუქმება არ წარმოადგენს კანონმდებლის პირდაპირ მიზანს.

5. იმ კანონის გაუქმება, რომლითაც გაუქმდა ძველი კანონი, არ ნიშნავს ძველი კანონის ამოქმედებას.

    მუხლი 4. სამოქალაქო საქმეების განხილვისას მართლმსაჯულების განხორციელებაზე უარის თქმის დაუშვებლობა

1. სასამართლოს არა აქვს უფლება უარი თქვას სამოქალაქო საქმეებზე მართლმსაჯულების განხორციელებაზე იმ შემთხვევაშიც, თუ სამართლის ნორმა არ არსებობს, ან იგი ბუნდოვანია.

2. სასამართლოს არა აქვს უფლება უარი თქვას კანონის გამოყენებაზე იმ მოტივით, რომ მას კანონის ნორმა უსამართლოდ ან არაზნეობრივად მიაჩნია.

    მუხლი 5. კანონისა და სამართლის ანალოგია

1. კანონში პირდაპირ გაუთვალისწინებელი ურთიერთობის მოსაწესრიგებლად გამოიყენება ყველაზე უფრო მსგავსი ურთიერთობის მარეგულირებელი სამართლის ნორმა (კანონის ანალოგია).

2. თუ კანონის ანალოგიის გამოყენება შეუძლებელია, ურთიერთობა უნდა მოწესრიგდეს სამართლის ზოგადი პრინციპების საფუძველზე, აგრეთვე სამართლიანობის, კეთილსინდისიერებისა და ზნეობის მოთხოვნების შესაბამისად (სამართლის ანალოგია).

3. სპეციალური ურთიერთობების მომწესრიგებელი ნორმები (საგამონაკლისო ნორმები) არ შეიძლება გამოყენებულ იქნეს ანალოგიით.

    მუხლი 6. სამოქალაქო კანონთა უკუქცევითი ძალა

კანონებსა და კანონქვემდებარე ნორმატიულ აქტებს არა აქვთ უკუქცევითი ძალა, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ეს პირდაპირ არის კანონით გათვალისწინებული. არ შეიძლება კანონს მიეცეს უკუქცევითი ძალა, თუ იგი ზიანის მომტანია ან აუარესებს პირის მდგომარეობას.

    მუხლი 7. კერძო სამართლის ობიექტები

კერძოსამართლებრივი ურთიერთობის ობიექტი შეიძლება იყოს ქონებრივი ან არაქონებრივი ღირებულების მატერიალური და არამატერიალური სიკეთე, რომელიც კანონით დადგენილი წესით ბრუნვიდან არ არის ამოღებული.

    მუხლი 8. კერძო სამართლის სუბიექტები

1. კერძოსამართლებრივი ურთიერთობის სუბიექტი შეიძლება იყოს ნებისმიერი ფიზიკური ან იურიდიული პირი. ეს წესი გამოიყენება როგორც სამეწარმეო, ასევე არასამეწარმეო, საქართველოსა თუ სხვა ქვეყნის პირების მიმართ.

2. სახელმწიფო ორგანოებისა და საჯარო სამართლის იურიდიული პირების კერძოსამართლებრივი ურთიერთობები სხვა პირებთან ასევე წესრიგდება სამოქალაქო კანონებით, თუკი ეს ურთიერთობები, სახელმწიფოებრივი ან საზოგადოებრივი ინტერესებიდან გამომდინარე, არ უნდა მოწესრიგდეს საჯარო სამართლით.

3. სამართლებრივი ურთიერთობის მონაწილენი ვალდებულნი არიან კეთილსინდისიერად განახორციელონ თავიანთი უფლებები და მოვალეობანი.

    მუხლი 9. სამოქალაქო კანონთა მიზანი

სამოქალაქო კანონები უზრუნველყოფენ საქართველოს ტერიტორიაზე სამოქალაქო ბრუნვის თავისუფლებას, თუ ამ თავისუფლების განხორციელება არ ხელყოფს მესამე პირთა უფლებებს.

    მუხლი 10. სამოქალაქო უფლებათა დამოუკიდებლობა პოლიტიკური უფლებებისაგან. სამოქალაქო სამართლის იმპერატიული ნორმები

1. სამოქალაქო უფლებათა განხორციელება არ არის დამოკიდებული პოლიტიკურ უფლებებზე, რომლებიც განისაზღვრება კონსტიტუციით ან საჯარო სამართლის სხვა კანონებით.

2. სამოქალაქო ურთიერთობის მონაწილეებს შეუძლიათ განახორციელონ კანონით აუკრძალავი, მათ შორის კანონით პირდაპირ გაუთვალისწინებელი ნებისმიერი მოქმედება.

3. უფლებათა ბოროტად გამოყენებისაგან სხვათა თავისუფლებას იცავს სამოქალაქო კანონების იმპერატიული ნორმები. მოქმედებები, რომლებიც ეწინააღმდეგება ამ ნორმებს, ბათილია, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა კანონი პირდაპირ მიუთითებს სხვაგვარ შედეგებზე. ცალკეული ჩარევები ადმინისტრაციული აქტების მეშვეობით აკრძალულია, თუ ეს აქტები კონკრეტული კანონის საფუძველზე არ არის გამოყენებული.

კარი პირველი

პირები

თავი პირველი

ფიზიკური პირები

    მუხლი 11. უფლებაუნარიანობა

1. ფიზიკური პირის უფლებაუნარიანობა უნარი, ჰქონდეს სამოქალაქო უფლებები და მოვალეობები, წარმოიშობა დაბადების მომენტიდან.

2. მემკვიდრედ ყოფნის უფლება წარმოიშობა ჩასახვისთანავე; ამ უფლების განხორციელება დამოკიდებულია დაბადებაზე.

3. ფიზიკური პირის უფლებაუნარიანობა წყდება მისი გარდაცვალებით. გარდაცვალების მომენტად ითვლება თავის ტვინის ფუნქციონირების შეწყვეტა.

4. არ შეიძლება ფიზიკურ პირს წაერთვას უფლებაუნარიანობა.

    მუხლი 12. ქმედუნარიანობა

1. ქმედუნარიანობა, ანუ ფიზიკური პირის უნარი, თავისი ნებითა და მოქმედებით სრული მოცულობით შეიძინოს და განახორციელოს სამოქალაქო უფლებები და მოვალეობები, წარმოიშობა სრულწლოვანების მიღწევისთანავე.

2. სრულწლოვანია პირი, რომელმაც 18 წლის ასაკს მიაღწია.

3. ქმედუნარიანად ითვლება პირი, რომელმაც 18 წლის ასაკის მიღწევამდე იქორწინა.

4. ქმედუნარიანად ითვლება ფსიქოსოციალური საჭიროების მქონე პირი (შემდგომ – მხარდაჭერის მიმღები), ანუ პირი, რომელსაც აქვს მყარი ფსიქიკური, გონებრივი/ინტელექტუალური დარღვევები, რომელთა სხვადასხვა დაბრკოლებასთან ურთიერთქმედებამ შესაძლოა ხელი შეუშალოს საზოგადოებრივ ცხოვრებაში მის სრულ და ეფექტიან მონაწილეობას სხვებთან თანაბარ პირობებში, თუ ეს პირი აკმაყოფილებს ამ მუხლის მე-2 ან მე-3 ნაწილის პირობებს, ამასთანავე, აღნიშნული დაბრკოლებები სათანადო რჩევისა და დახმარების გარეშე მნიშვნელოვნად ართულებს პირის მიერ საკუთარი ნების თავისუფლად გამოხატვას და ინფორმირებული და გააზრებული არჩევანის გაკეთებას სასამართლოს მიერ განსაზღვრულ სფეროში.

5. მხარდაჭერის მიმღებად სასამართლომ შეიძლება ცნოს აგრეთვე არასრულწლოვანი იმ ფარგლებში, რომლებშიც, საქართველოს კანონმდებლობის თანახმად, მას თავისი უფლება-მოვალეობების განხორციელებისას კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობა არ სჭირდება.

6. 7 წლამდე ასაკის არასრულწლოვანი (მცირეწლოვანი) ქმედუუნაროდ ითვლება.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 8 ოქტომბრის გადაწყვეტილება №2/4/532,533 –ვებგვერდი, 28.10.2014წ.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

    მუხლი 13. ქმედუნარიანობის შეზღუდვის დაუშვებლობა გარიგებით

ქმედუნარიანობის შეზღუდვა დაიშვება მხოლოდ კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში. დაუშვებელია ქმედუნარიანობის შეზღუდვა გარიგებით.

    მუხლი 14. შეზღუდული ქმედუნარიანობა

1. არასრულწლოვანი შვიდიდან თვრამეტ წლამდე შეზღუდული ქმედუნარიანობის მქონეა.

2. შეზღუდული ქმედუნარიანობის მქონედ ითვლება ასევე სრულწლოვანი, რომელსაც სასამართლომ დაუწესა მზრუნველობა. შეზღუდული ქმედუნარიანობის მქონე პირი თავის ქმედუნარიანობაში უთანაბრდება არასრულწლოვანს.

3. ქმედუნარიანობის შეზღუდვა უქმდება მაშინ, როცა აღარ არის ის საფუძველი, რომლის გამოც პირს შეეზღუდა ქმედუნარიანობა.

    მუხლი 15. წარმომადგენლის თანხმობა შეზღუდული ქმედუნარიანობისას

შეზღუდული ქმედუნარიანობის მქონე პირის ნების გამოვლენის ნამდვილობისათვის აუცილებელია მისი კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობა, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც შეზღუდული ქმედუნარიანობის მქონე პირი გარიგებით იღებს სარგებელს.

    მუხლი 16. ქმედუნარიანობის შეზღუდვა ალკოჰოლის ან ნარკოტიკული ნივთიერებების გამოყენების გამო

1. სასამართლოს მიერ მზრუნველობა შეიძლება დაუწესდეს სრულწლოვან პირს, რომელიც ბოროტად იყენებს ალკოჰოლს ან ნარკოტიკულ ნივთიერებებს და ამის გამო თავის ოჯახს მძიმე მატერიალურ მდგომარეობაში აყენებს. იგი უფლებამოსილია დადოს ქონების განკარგვის გარიგება, აგრეთვე განკარგოს ხელფასი, პენსია ან სხვა სახის შემოსავალი მხოლოდ მზრუნველის თანხმობით, გარდა წვრილმანი ყოფითი გარიგებების დადებისა.

2. ქმედუნარიანობის სრულად აღდგენა იწვევს მზრუნველობის გაუქმებას.

    მუხლი 17. სახელის უფლება

1. ყოველ ფიზიკურ პირს აქვს სახელის უფლება, რაც მოიცავს სახელსა და გვარს.

2. სახელის შეცვლა დასაშვებია. ამისათვის საჭიროა პირის დასაბუთებული განცხადება, რომელიც დადგენილი წესით უნდა განიხილოს სათანადო ორგანომ.

3. სახელის შეცვლა არ წარმოადგენს იმ უფლებებისა და მოვალეობების შეწყვეტის ან შეცვლის საფუძველს, რომლებიც შეძენილი იყო ადრინდელი სახელით. პირი მოვალეა მიიღოს აუცილებელი ზომები სახელის შეცვლის შესახებ კრედიტორებისა და მოვალეების გასაფრთხილებლად.

    მუხლი 18. პირადი არაქონებრივი უფლებები

1. ვისაც სახელის ტარების უფლებას შეეცილებიან, ან ვისი ინტერესებიც ილახება მისი სახელით უნებართვო სარგებლობით, მას უფლება აქვს ხელმყოფს მოსთხოვოს მოქმედების შეწყვეტა ან უარის თქმა მასზე.

2. პირს უფლება აქვს სასამართლოს მეშვეობით, კანონით დადგენილი წესით დაიცვას საკუთარი პატივი, ღირსება, პირადი ცხოვრების საიდუმლოება, პირადი ხელშეუხებლობა ან საქმიანი რეპუტაცია შელახვისაგან.

3. თუ პირის პატივის, ღირსების, საქმიანი რეპუტაციის ან პირადი ცხოვრების საიდუმლოების შემლახველი ცნობები გავრცელებულია მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებით, მაშინ მათი უარყოფაც უნდა მოხდეს ამავე საშუალებებით. თუ ამგვარ მონაცემებს შეიცავს ორგანიზაციის მიერ გაცემული საბუთი, მაშინ ეს საბუთი უნდა შეიცვალოს და ამის შესახებ ეცნობოს დაინტერესებულ პირებს.

4. პირს, რომლის პატივისა და ღირსების შემლახველი ცნობებიც გამოქვეყნდა მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებში, უფლება აქვს გამოაქვეყნოს საპასუხო ცნობები ინფორმაციის იმავე საშუალებებში.

5. ამ მუხლის პირველ და მე-2 ნაწილებში გათვალისწინებული მოთხოვნის უფლება აქვს პირს მაშინაც, როცა მისი გამოსახულება (ფოტოსურათი, კინოფილმი, ვიდეოფილმი და ა.შ.) გამოქვეყნდება მისი თანხმობის გარეშე. პირის თანხმობა არ არის საჭირო, როცა ფოტოგადაღება (ვიდეოგადაღება და ა.შ.) დაკავშირებულია მის საზოგადოებრივ აღიარებასთან, დაკავებულ თანამდებობასთან, მართლმსაჯულების ან პოლიციის მოთხოვნებთან, სამეცნიერო, სასწავლო ან კულტურულ მიზნებთან, ანდა ფოტოგადაღება (ვიდეოგადაღება და ა.შ.) მოხდა საზოგადო ვითარებაში, ანდა პირმა პოზირებისათვის მიიღო საზღაური.

6. ამ მუხლით გათვალისწინებული სიკეთის დაცვა ხორციელდება, მიუხედავად ხელმყოფის ბრალისა. ხოლო, თუ დარღვევა გამოწვეულია ბრალეული მოქმედებით, პირს შეუძლია მოითხოვოს ზიანის (ზარალის) ანაზღაურებაც. ზიანის ანაზღაურება შეიძლება მოთხოვილ იქნეს იმ მოგების სახით, რომელიც წარმოექმნა ხელმყოფს. ბრალეული ხელყოფის შემთხვევაში უფლებამოსილ პირს უფლება აქვს მოითხოვოს არაქონებრივი (მორალური) ზიანის ანაზღაურებაც. მორალური ზიანის ანაზღაურება შეიძლება ქონებრივი ზიანის ანაზღაურებისაგან დამოუკიდებლად.

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №222 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.91

    მუხლი 181. პერსონალური მონაცემების მიღების უფლება

1. პირს უფლება აქვს, გაეცნოს მასზე არსებულ პერსონალურ მონაცემებს და ჩანაწერებს, რომლებიც დაკავშირებულია მის ფინანსურ/ქონებრივ მდგომარეობასთან ან სხვა კერძო საკითხებთან, და მიიღოს ამ მონაცემების ასლები, გარდა საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრული შემთხვევებისა.

2. პირს არ შეიძლება უარი ეთქვას იმ ინფორმაციის გაცემაზე, რომელიც მოიცავს პერსონალურ მონაცემებს ან ჩანაწერებს მის შესახებ.

3. ნებისმიერი პირი ვალდებულია, წერილობითი თხოვნის საფუძველზე სხვა პირს გადასცეს მასთან დაცული პერსონალური მონაცემები და ჩანაწერები, თუ იგი წარუდგენს იმ პირის წერილობით თანხმობას, რომლის პერსონალურ მონაცემებსაც წარმოადგენს შესაბამისი ინფორმაცია. ასეთ შემთხვევაში პირი ვალდებულია დაიცვას აღნიშნული მონაცემების, ინფორმაციის საიდუმლოება.

საქართველოს 2008 წლის 14 მარტის კანონი №5919 - სსმ I, №7, 26.03.2008წ., მუხ.39

    მუხლი 19. პირადი უფლებების დაცვა გარდაცვალების შემდეგ

მე-18 მუხლში აღნიშნული უფლებები შეუძლია გამოიყენოს იმ პირმაც, რომელიც, თუმცა თვითონ არ არის სახელის ან პირადი ღირსების უფლების მატარებელი, მაგრამ საამისოდ აქვს დაცვის ღირსი ინტერესი. მას შეუძლია სახელისა და ღირსების ისეთი დაცვის მოთხოვნის განხორციელება, რომელიც პიროვნების არსების განმსაზღვრელია და გრძელდება სიკვდილის შემდეგაც. სახელის, პატივის, ღირსების ან საქმიანი რეპუტაციის შელახვისათვის მორალური ზიანის ქონებრივი ანაზღაურების მოთხოვნა სიკვდილის შემდეგ დაუშვებელია.

    მუხლი 20. საცხოვრებელი ადგილი

1. ფიზიკური პირის საცხოვრებელ ადგილად მიიჩნევა ადგილი, რომელსაც იგი ჩვეულებრივ საცხოვრებლად ირჩევს. პირს შეიძლება ჰქონდეს რამდენიმე საცხოვრებელი ადგილი.

2. არასრულწლოვანის საცხოვრებელ ადგილად ითვლება მშობლის უფლების მქონე მშობლების საცხოვრებელი ადგილი, ხოლო სამეურვეო პირისა მეურვის საცხოვრებელი ადგილი.

3. პირის საცხოვრებელი ადგილი არ უქმდება, თუ იგი იძულების წესით ან სახელმწიფოებრივი მოვალეობის შესასრულებლად განსაზღვრული ვადით ტოვებს ამ ადგილს.

    მუხლი 21. პირის აღიარება უგზო-უკვლოდ დაკარგულად

1. დაინტერესებული პირის განცხადების საფუძველზე ფიზიკური პირი შეიძლება სასამართლოს გადაწყვეტილებით აღიარებულ იქნეს უგზო-უკვლოდ დაკარგულად, თუ მისი ადგილსამყოფელი უცნობია და ორი წლის მანძილზე იგი არ გამოჩენილა თავის საცხოვრებელ ადგილას. გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლის შემდეგ კანონით მემკვიდრეები მოიპოვებენ უფლებამოსილებას, უკვალოდ დაკარგულის ქონება მართონ მინდობილი საკუთრების სახით, მათ შორის, მიიღონ მისგან სარგებელი. ამ ქონებიდან მიეცემა სარჩო უგზო-უკვლოდ დაკარგულის რჩენაზე მყოფ პირებს და დაიფარება ვალები.

2. უგზო-უკვლოდ დაკარგულად აღიარებული პირის დაბრუნების ან მისი ადგილსამყოფლის აღმოჩენის შემთხვევაში უქმდება სასამართლოს გადაწყვეტილება მისი ქონების მართვის შესახებ. მეურნეობის სათანადო გაძღოლით მიღებული სარგებლის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება მას არა აქვს.

    მუხლი 22. პირის გამოცხადება გარდაცვლილად

1. პირი შეიძლება სასამართლოს წესით გამოცხადდეს გარდაცვლილად, თუ მის საცხოვრებელ ადგილას ხუთი წლის განმავლობაში არ მოიპოვება ცნობები ამ პირის ადგილსამყოფლის შესახებ, აგრეთვე, თუ იგი უგზო-უკვლოდ დაიკარგა ისეთ გარემოებაში, რომელიც მას სიკვდილს უქადდა, ანდა სავარაუდოა მისი დაღუპვა რაიმე უბედური შემთხვევის გამო და ასეთი ცნობები ექვსი თვის განმავლობაში არ მოიპოვება.

2. სამხედრო მოსამსახურე ან სხვა პირი, რომელიც უგზო-უკვლოდ დაიკარგა საომარ მოქმედებასთან დაკავშირებით, შეიძლება სასამართლო წესით გამოცხადდეს გარდაცვლილად არა უადრეს ორი წლის გასვლისა საომარი მოქმედების დამთავრების დღიდან.

3. პირის გარდაცვალების დღედ მიიჩნევა მისი გარდაცვლილად გამოცხადების შესახებ სასამართლოს გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლის დღე.

4. ამ მუხლის პირველი და მე-2 ნაწილებით გათვალისწინებულ შემთხვევებში სასამართლოს შეუძლია პირის სიკვდილის დღედ აღიაროს მისი სავარაუდო დაღუპვის დღე.

    მუხლი 23. გარდაცვლილად გამოცხადებულის დაბრუნების შედეგები

1. გარდაცვლილად გამოცხადებული პირის დაბრუნების ან მისი ადგილსამყოფლის აღმოჩენის შემთხვევაში სასამართლო აუქმებს შესაბამის გადაწყვეტილებას.

2. დაბრუნების დროის მიუხედავად, პირს უფლება აქვს მოითხოვოს ის შენარჩუნებული ქონება, რომელიც მისი გარდაცვლილად გამოცხადების შემდეგ უსასყიდლოდ გადაეცა სხვა პირს.

3. ის პირი, რომელმაც გარდაცვლილად გამოცხადებულის ქონება სასყიდლით შეიძინა, ვალდებულია დაუბრუნოს მას ეს ქონება, თუ დამტკიცდება, რომ ქონების შეძენისას მან იცოდა, რომ გარდაცვლილად გამოცხადებული პირი ცოცხალი იყო.

4. თუ გარდაცვლილად გამოცხადებული პირის ქონება გადაეცა სახელმწიფოს და მან მოახდინა მისი რეალიზაცია, მაშინ გარდაცვლილად გამოცხადების შესახებ გადაწყვეტილების გაუქმების შემდეგ პირს უბრუნდება ქონების რეალიზაციით მიღებული თანხა.

საქართველოს 2005 წლის 9 დეკემბრის კანონი №2239 - სსმ I, №54, 20.12.2005წ. მუხ.360

თავი მეორე

იურიდიული პირი

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

I. ზოგადი დებულებანი

    მუხლი 24. ცნება. სახეები

1. იურიდიული პირი არის განსაზღვრული მიზნის მისაღწევად შექმნილი, საკუთარი ქონების მქონე, ორგანიზებული წარმონაქმნი, რომელიც თავისი ქონებით დამოუკიდებლად აგებს პასუხს და საკუთარი სახელით იძენს უფლებებსა და მოვალეობებს, დებს გარიგებებს და შეუძლია სასამართლოში გამოვიდეს მოსარჩელედ და მოპასუხედ.

2. იურიდიული პირი შეიძლება იყოს კორპორაციულად ორგანიზებული, წევრობაზე დაფუძნებული, წევრთა მდგომარეობაზე დამოკიდებული ან მისგან დამოუკიდებელი და მისდევდეს ან არ მისდევდეს მეწარმეობას.

3. საჯარო სამართლის იურიდიული პირები სამოქალაქო-სამართლებრივ ურთიერთობებში მონაწილეობენ ისევე, როგორც კერძო სამართლის იურიდიული პირები. მათი შექმნის, ორგანიზებისა და საქმიანობის წესი განისაზღვრება კანონით.

4. სახელმწიფო და მუნიციპალიტეტი სამოქალაქო-სამართლებრივ ურთიერთობებში მონაწილეობენ ისევე, როგორც კერძო სამართლის იურიდიული პირები. სახელმწიფოს ან მუნიციპალიტეტის უფლებამოსილებებს ამ დროს ახორციელებენ მისი ორგანოები (უწყებები, დაწესებულებები და ა. შ.) ისე, რომ ისინი არ არიან იურიდიული პირები.

5. იურიდიული პირი, რომლის მიზანია სამეწარმეო (კომერციული) საქმიანობა, აგრეთვე მისი ფილიალი უნდა შეიქმნას „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად.

6. იურიდიული პირი, რომლის მიზანია არასამეწარმეო საქმიანობა, უნდა დარეგისტრირდეს ამ კოდექსით დადგენილი წესით.

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336 

საქართველოს 2020 წლის 15 ივლისის კანონი №6989 – ვებგვერდი, 28.07.2020წ.

    მუხლი 25. იურიდიული პირის უფლებაუნარიანობა

1. საჯარო სამართლის იურიდიული პირი უფლებამოსილია განახორციელოს კანონით ან მისი სადამფუძნებლო დოკუმენტებით გათვალისწინებული მიზნების შესაბამისი საქმიანობა.

2. კერძო სამართლის იურიდიულ პირს (სამეწარმეოს თუ არასამეწარმეოს (არაკომერციულს)) უფლება აქვს განახორციელოს კანონით აუკრძალავი ნებისმიერი საქმიანობა, მიუხედავად იმისა, არის თუ არა ეს საქმიანობა მისი სადამფუძნებლო დოკუმენტებით გათვალისწინებული.

3.  ზოგიერთი საქმიანობა, რომელთა ჩამონათვალსაც განსაზღვრავს კანონი, იურიდიულ პირს შეუძლია განახორციელოს მხოლოდ სპეციალური ლიცენზიის/ნებართვის ან ავტორიზაციის გავლის საფუძველზე. აღნიშნული საქმიანობის განხორციელების უფლება იურიდიულ პირს წარმოეშობა ლიცენზიის/ნებართვის მიღების ან ავტორიზაციის გავლის მომენტიდან.

4. იურიდიული პირის უფლებაუნარიანობა წარმოიშობა მისი რეგისტრაციის მომენტიდან და წყდება მისი ლიკვიდაციის დასრულების ფაქტის რეგისტრაციის მომენტიდან.

5. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირი უფლებამოსილია ეწეოდეს დამხმარე ხასიათის სამეწარმეო საქმიანობას, რომლიდან მიღებული მოგებაც უნდა მოხმარდეს არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის მიზნების რეალიზებას. ასეთი საქმიანობის შედეგად მიღებული მოგების განაწილება არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის დამფუძნებლებს, წევრებს, შემომწირველებს, აგრეთვე ხელმძღვანელობისა და წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების მქონე პირებს შორის დაუშვებელია.

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

საქართველოს 2010 წლის 21 ივლისის კანონი №3537 - სსმ I, №47, 05.08.2010წ., მუხ.304

    მუხლი 26. იურიდიული პირის ადგილსამყოფელი

1. იურიდიული პირის ადგილსამყოფლად ითვლება მისი ადმინისტრაციის მდებარეობის ადგილი. იურიდიულ პირს შეიძლება ჰქონდეს მხოლოდ ერთი ადგილსამყოფელი (იურიდიული მისამართი).

2. იურიდიული პირის სხვა ადგილსამყოფელი ჩაითვლება მისი ფილიალის ადგილსამყოფლად.

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

II. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირი

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

    მუხლი 27. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის სახელწოდება

1. არასამეწარმეო (არაკომერციულ) იურიდიულ პირს აქვს სახელწოდება, რომელშიც აღინიშნება არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირისადმი მისი კუთვნილება.

2. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის სახელწოდებაში არ შეიძლება გამოყენებულ იქნეს ისეთი გრაფიკული სიმბოლოები, რომელთაც არ აქვთ ენობრივი ნორმებით დადგენილი ბგერითი ან სიტყვიერი შესატყვისი, ასევე „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონითა და „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონით გათვალისწინებული იურიდიული პირისა და საჯარო სამართლის იურიდიული პირის სამართლებრივი ფორმებისათვის დამახასიათებელი აღნიშვნები. ამასთანავე, სახელწოდებას არ უნდა ერთოდეს რაიმე ისეთი დამატება, რომელმაც შეიძლება შეცდომაში შეიყვანოს მესამე პირი ან/და გამოიწვიოს შეცდომა ან/და გაუგებრობა სუბიექტის ფორმისა თუ საქმიანობის გამო.

3. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის სახელწოდება არ შეიძლება ემთხვეოდეს უკვე რეგისტრირებული არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის სახელწოდებას.

4. პირი, რომელიც მართლსაწინააღმდეგოდ სარგებლობს სხვა იურიდიული პირის სახელწოდებით, ვალდებულია უფლებამოსილი პირის მოთხოვნის საფუძველზე შეწყვიტოს ასეთი სარგებლობა და აანაზღაუროს მართლსაწინააღმდეგო სარგებლობით გამოწვეული ზიანი.

41. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის სახელწოდების განსაზღვრისას დამატებით გამოიყენება „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-16 მუხლით მეწარმის საფირმო სახელწოდებისთვის დადგენილი წესები.

5. იურიდიული პირის საქმიანი რეპუტაციის შელახვის შემთხვევაში გამოიყენება ამ კოდექსის მე-18 მუხლით გათვალისწინებული წესები.

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

საქართველოს 2011 წლის 1 ივლისის კანონი №5017 - ვებგვერდი, 14.07.2011წ.

საქართველოს 2021 წლის 2 აგვისტოს კანონი №887 – ვებგვერდი, 04.08.2021წ.

    მუხლი 28. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის, უცხო ქვეყნის არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ფილიალის (წარმომადგენლობის) რეგისტრაციის წესი

1 . არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის, უცხო ქვეყნის არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ფილიალის (წარმომადგენლობის) რეგისტრაცია ხორციელდება მეწარმეთა და არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირების რეესტრში.

2. მეწარმეთა და არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირების რეესტრს აწარმოებს საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი საჯარო სამართლის იურიდიული პირი – საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო (შემდგომ − მარეგისტრირებელი ორგანო).

3. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის, უცხო ქვეყნის არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ფილიალის (წარმომადგენლობის) რეგისტრაცია ხორციელდება ამ კოდექსითა და მეწარმე სუბიექტების, უცხო ქვეყნის მეწარმე იურიდიული პირის ფილიალის (წარმომადგენლობის) რეგისტრაციისათვის საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით.

საქართველოს 2002 წლის 28 დეკემბრის კანონი №1902 – სსმ I, №4, 22.01.2003 წ., მუხ.20

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2006 წლის 25 მაისის კანონი №3140 - სსმ I, №18, 31.05.2006წ., მუხ.134

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

საქართველოს 2009 წლის 3 ნოემბრის კანონი №1964 - სსმ I, №35, 19.11.2009წ., მუხ.253

საქართველოს 2009 წლის 25 დეკემბრის კანონი №2458 - სსმ I, №49, 30.12.2009წ., მუხ.370

საქართველოს 2010 წლის 27 აპრილის კანონი №2978 - სსმ I, №24, 10.05.2010წ., მუხ.144

საქართველოს 2011 წლის 1 ივლისის კანონი №5017 - ვებგვერდი, 14.07.2011წ.

    მუხლი 29. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის რეგისტრაციის პირობები

1. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის რეგისტრაციის მოთხოვნის შემთხვევაში დაინტერესებული პირი მარეგისტრირებელ ორგანოს წარუდგენს პარტნიორთა შეთანხმებას და განცხადებას. აღნიშნული განცხადება უნდა შეიცავდეს ამ მუხლის მე-2 ნაწილითა და „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით მეწარმე იურიდიული პირის რეგისტრაციისთვის დადგენილ სავალდებულო მონაცემებს.

2. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის რეგისტრაციის მოთხოვნის შემთხვევაში მის სადამფუძნებლო დოკუმენტაციაში, გარდა ამ მუხლის პირველი ნაწილით დადგენილი მონაცემებისა, უნდა მიეთითოს:

ა) არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის საქმიანობის მიზანი;

ბ) არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის წევრად მიღების, წევრობიდან გასვლისა და გარიცხვის წესი, თუ იგი წევრობაზე დაფუძნებული არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირია;

გ) რეორგანიზაციის ან ლიკვიდაციის შესახებ გადაწყვეტილების მიმღები ორგანოს (პირის) დასახელება, გადაწყვეტილების მიღების წესი და პროცედურა;

დ) არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ხელმძღვანელი ორგანოს (ხელმძღვანელი პირის) შექმნის (არჩევის) წესი და უფლებამოსილების ვადა.

21. მარეგისტრირებელი ორგანო არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის რეგისტრაციასთან ერთად, ერთიანი ელექტრონული პორტალის ფარგლებში ქმნის არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ელექტრონულ მისამართს, რომელზედაც ვრცელდება „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-18 მუხლით დადგენილი წესები.

22. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირი უფლებამოსილია ჰქონდეს რეგისტრირებული ტელეფონის ნომერი ან/და ელექტრონული ფოსტის მისამართი, რომელზედაც/რომლებზედაც შესაძლებელია ელექტრონული შეტყობინების გაგზავნა. ელექტრონული შეტყობინების რეგისტრირებულ ტელეფონის ნომერზე ან/და ელექტრონული ფოსტის მისამართზე გაგზავნა ამ შეტყობინების შესაბამისი პირისთვის ჩაბარებად მიიჩნევა.

3. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის რეგისტრაციის სხვა წესები განისაზღვრება „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით, „შემოქმედ მუშაკთა და შემოქმედებითი კავშირების შესახებ“ საქართველოს კანონით, „საავტორო და მომიჯნავე უფლებების შესახებ“ საქართველოს კანონითა და „პროფესიული კავშირების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონით.

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

საქართველოს 2009 წლის 3 ნოემბრის კანონი №1964 - სსმ I, №35, 19.11.2009წ., მუხ.253

საქართველოს 2009 წლის 25 დეკემბრის კანონი №2458 - სსმ I, №49, 30.12.2009წ., მუხ.370

საქართველოს 2010 წლის 27 აპრილის კანონი №2978 - სსმ I, №24, 10.05.2010წ., მუხ.144

საქართველოს 2011 წლის 1 ივლისის კანონი №5017 - ვებგვერდი, 14.07.2011წ.

საქართველოს 2018 წლის 30 ნოემბრის კანონი №3827 – ვებგვერდი, 14.12.2018წ.

საქართველოს 2021 წლის 2 აგვისტოს კანონი №887 – ვებგვერდი, 04.08.2021წ.

საქართველოს 2023 წლის 3 ივლისის კანონი №3451 - ვებგვერდი, 25.07.2023წ.

     მუხლი 30. (ამოღებულია)

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

საქართველოს 2009 წლის 3 ნოემბრის კანონი №1964 - სსმ I, №35, 19.11.2009წ., მუხ.253

საქართველოს 2009 წლის 25 დეკემბრის კანონი №2458 - სსმ I, №49, 30.12.2009წ., მუხ.370

საქართველოს 2010 წლის 27 აპრილის კანონი №2978 - სსმ I, №24, 10.05.2010წ., მუხ.144

საქართველოს 2011 წლის 1 ივლისის კანონი №5017 - ვებგვერდი, 14.07.2011წ.

    მუხლი 31. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის, უცხო ქვეყნის არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ფილიალის (წარმომადგენლობის) მიერ განხორციელებული ცვლილებების რეგისტრაცია

1. რეგისტრირებული მონაცემების ცვლილების საფუძველია უფლებამოსილი პირის/ორგანოს სათანადო წესით მიღებული და დამოწმებული გადაწყვეტილება ან უფლებამოსილი პირების მიერ საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრული წესით შედგენილი გარიგება.

2. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის, უცხო ქვეყნის არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ფილიალის (წარმომადგენლობის) მიერ განხორციელებული ცვლილებები, რომლებიც იწვევს მათ სარეგისტრაციო დოკუმენტაციაში ცვლილებებს, საჭიროებს რეგისტრაციას. ცვლილება განხორციელებულად ითვლება მისი მეწარმეთა და არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირების რეესტრში რეგისტრაციის მომენტიდან.

3. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის/უცხო ქვეყნის არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ფილიალის (წარმომადგენლობის) რეგისტრირებული მონაცემების ცვლილების რეგისტრაცია ხორციელდება მეწარმე იურიდიული პირის/ფილიალის (წარმომადგენლობის) რეგისტრაციისათვის დადგენილი წესით.

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2006 წლის 25 მაისის კანონი №3140 - სსმ I, №18, 31.05.2006წ., მუხ.134

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

საქართველოს 2009 წლის 3 ნოემბრის კანონი №1964 - სსმ I, №35, 19.11.2009წ., მუხ.253

საქართველოს 2009 წლის 25 დეკემბრის კანონი №2458 - სსმ I, №49, 30.12.2009წ., მუხ.370

საქართველოს 2010 წლის 27 აპრილის კანონი №2978 - სსმ I, №24, 10.05.2010წ., მუხ.144

საქართველოს 2011 წლის 1 ივლისის კანონი №5017 - ვებგვერდი, 14.07.2011წ.

    მუხლი 32. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის, უცხო ქვეყნის არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ფილიალის (წარმომადგენლობის) რეგისტრაციაზე გადაწყვეტილების მიღების წესი

1. მარეგისტრირებელი ორგანო ამ თავით განსაზღვრულ, მისი კომპეტენციისთვის მიკუთვნებულ საკითხებზე იღებს „საჯარო რეესტრის შესახებ“ და „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონებით რეგისტრაციისა და ინფორმაციის ხელმისაწვდომობისთვის გათვალისწინებულ გადაწყვეტილებებს.

2. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის დაშლა ხდება „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი ზოგადი წესით.

21. იმ არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის დაშლის წესს, რომლის დამფუძნებელია სახელმწიფო ან მუნიციპალიტეტი, ამტკიცებს საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების მინისტრი.

3. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის, უცხო ქვეყნის არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ფილიალის (წარმომადგენლობის) რეგისტრაციის და რეგისტრირებულ მონაცემებში ცვლილების მოთხოვნის შემთხვევაში მარეგისტრირებელი ორგანო, გარდა მეწარმე სუბიექტისთვის საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრული საფუძვლებისა, იღებს გადაწყვეტილებას სარეგისტრაციო წარმოების შეჩერების შესახებ, თუ:

ა) რეგისტრაციისათვის წარდგენილი არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის, უცხო ქვეყნის არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ფილიალის (წარმომადგენლობის) მიზნები ეწინააღმდეგება მოქმედ სამართალს, აღიარებულ ზნეობრივ ნორმებს ან საქართველოს კონსტიტუციურ-სამართლებრივ პრინციპებს;

ბ) არსებობს საქართველოს კონსტიტუციის 26-ე მუხლის მე-3 პუნქტით გათვალისწინებული პირობები.

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

საქართველოს 2009 წლის 3 ნოემბრის კანონი №1964 - სსმ I, №35, 19.11.2009წ., მუხ.253

საქართველოს 2009 წლის 25 დეკემბრის კანონი №2458 - სსმ I, №49, 30.12.2009წ., მუხ.370

საქართველოს 2010 წლის 27 აპრილის კანონი №2978 - სსმ I, №24, 10.05.2010წ., მუხ.144

საქართველოს 2011 წლის 1 ივლისის კანონი №5017 - ვებგვერდი, 14.07.2011წ.

საქართველოს 2021 წლის 2 აგვისტოს კანონი №887 – ვებგვერდი, 04.08.2021წ.

    მუხლი 33. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის საქმიანობის სახელმწიფო კონტროლი

1. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის საქმიანობის შეჩერების ან აკრძალვის შესახებ გადაწყვეტილებას იღებს სასამართლო საქართველოს ორგანული კანონით განსაზღვრულ შემთხვევებში და დადგენილი წესით.

2. თუ არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირი არსებითად გადავიდა სამეწარმეო საქმიანობაზე, სასამართლო მარეგისტრირებელი ორგანოს ან/და დაინტერესებული პირის სარჩელის საფუძველზე განიხილავს და წყვეტს არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის საქმიანობის შეჩერების ან აკრძალვის საკითხს.

3. სასამართლოს მიერ არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის საქმიანობის აკრძალვის შესახებ გადაწყვეტილების მიღების შემდეგ მარეგისტრირებელმა ორგანომ უნდა გააუქმოს არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის რეგისტრაცია.

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

საქართველოს 2009 წლის 3 ნოემბრის კანონი №1964 - სსმ I, №35, 19.11.2009წ., მუხ.253

     მუხლი 331. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5282 - სსმ I, №30, 30.07.2007წ., მუხ.346

საქართველოს 2009 წლის 3 ნოემბრის კანონი №1964 - სსმ I, №35, 19.11.2009წ., მუხ.253

    მუხლი 34. (ამოღებულია)

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2006 წლის 25 მაისის კანონი №3140 - სსმ I, №18, 31.05.2006წ., მუხ.134

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

საქართველოს 2009 წლის 3 ნოემბრის კანონი №1964 - სსმ I, №35, 19.11.2009წ., მუხ.253

საქართველოს 2010 წლის 27 აპრილის კანონი №2978 - სსმ I, №24, 10.05.2010წ., მუხ.144

საქართველოს 2011 წლის 1 ივლისის კანონი №5017 - ვებგვერდი, 14.07.2011წ.

    მუხლი 35. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ხელმძღვანელობა და წარმომადგენლობა

1. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის დამფუძნებელი/წევრი უფლებამოსილია ერთ პირს მიანიჭოს საქმეების ერთპიროვნულად გაძღოლის უფლებამოსილება ან/და დააწესოს ორი ან ორზე მეტი პირის ერთობლივი ხელმძღვანელობა ან/და წარმომადგენლობა.

2. ხელმძღვანელობითი უფლებამოსილება გულისხმობს უფლებამოსილების ფარგლებში არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის სახელით გადაწყვეტილებების მიღებას, ხოლო წარმომადგენლობითი უფლებამოსილება − არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის სახელით გამოსვლას მესამე პირებთან ურთიერთობაში. თუ სარეგისტრაციო დოკუმენტაციით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული, ხელმძღვანელობითი უფლებამოსილება გულისხმობს წარმომადგენლობით უფლებამოსილებასაც.

3. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ორგანიზაციული სტრუქტურა უნდა მოწესრიგდეს მისი წესდებით (დამფუძნებელთა/წევრთა შეთანხმებით), რომელიც საჭიროებს სათანადო წესით დამოწმებას.

4. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ხელმძღვანელობითი და წარმომადგენლობითი უფლებამოსილებების წარმოშობასა  და  შეწყვეტაზე  ვრცელდება „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით მეწარმის წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების მქონე პირისთვის დადგენილი ზოგადი წესები.

5. არასამეწარმეო (არაკომერციულ) იურიდიულ პირზე ვრცელდება „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-17 მუხლით საქმიანი წერილისა და ვებგვერდისთვის დადგენილი წესები.

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2004 წლის 26 ნოემბრის კანონი №617 - სსმ I, №36, 08.12.2004 წ., მუხ.168

საქართველოს 2005 წლის 25 თებერვლის კანონი №1051 - სსმ I, №9, 17.03.2005 წ., მუხ.59

საქართველოს 2006 წლის 25 მაისის კანონი №3140 - სსმ I, №18, 31.05.2006წ., მუხ.134

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

საქართველოს 2009 წლის 3 ნოემბრის კანონი №1964 - სსმ I, №35, 19.11.2009წ., მუხ.253

საქართველოს 2010 წლის 27 აპრილის კანონი №2978 - სსმ I, №24, 10.05.2010წ., მუხ.144

საქართველოს 2011 წლის 1 ივლისის კანონი №5017 - ვებგვერდი, 14.07.2011წ.

საქართველოს 2021 წლის 2 აგვისტოს კანონი №887 – ვებგვერდი, 04.08.2021წ.

    მუხლი 36. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის საკუთრებაში არსებული ქონების გასხვისება

არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის საკუთრებაში არსებული ქონების გასხვისება შესაძლებელია, თუ გასხვისება ემსახურება არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის საქმიანობას, მის ორგანიზაციულ განვითარებას, ხელს უწყობს მისი მიზნების განხორციელებას ან ემსახურება საქველმოქმედო მიზნებს.

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

    მუხლი 37. ზიანის ანაზღაურება

1. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირი პასუხს აგებს იმ ზიანისათვის, რომელიც მიადგა მესამე პირებს ხელმძღვანელობისა და წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების მქონე პირის (პირების) მიერ დაკისრებული მოვალეობის შესრულებისას ისეთი მოქმედების გამო, რომელიც იწვევს ზიანის ანაზღაურების ვალდებულებას.

2. ხელმძღვანელობისა და წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების მქონე პირი (პირები) საქმეს კეთილსინდისიერად უნდა უძღვებოდეს. ამ მოვალეობის შეუსრულებლობის შემთხვევაში იგი არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის წინაშე პასუხისმგებელია წარმოშობილი ზიანისათვის. ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნაზე უარის თქმა ბათილია, თუ ეს აუცილებელია მესამე პირთა მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად.

3. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირი თავისი წევრის (წევრების), აგრეთვე ხელმძღვანელობისა და წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების მქონე პირის (პირების) მდგომარეობისაგან დამოუკიდებელია. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის პასუხისმგებლობა შემოიფარგლება მისი ქონებით. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ვალდებულებებისათვის მისი წევრები, აგრეთვე მისი ხელმძღვანელობისა და წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების მქონე პირი (პირები) პასუხს არ აგებენ. ასევე არ აგებს პასუხს არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირი საკუთარი წევრების, აგრეთვე თავისი ხელმძღვანელობისა და წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების მქონე პირის (პირების) ვალდებულებებისათვის.

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

     მუხლი 38. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის რეორგანიზაცია და ლიკვიდაცია

1. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის სამართლებრივი ფორმის შეცვლა დაუშვებელია, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც სამართლებრივი ფორმის შეცვლით იგი საჯარო სამართლის იურიდიულ პირად გარდაიქმნება.

1 1. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის გაყოფა (დაყოფა, გამოყოფა), შერწყმა (გაერთიანება, მიერთება) და ლიკვიდაცია ხორციელდება მეწარმე სუბიექტის ლიკვიდაციისათვის/ რეორგანიზაციისათვის საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით.

2. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ლიკვიდაციის შედეგად დარჩენილი ქონების მიღებაზე უფლებამოსილ პირს რეგისტრაციის შესახებ განცხადებით განსაზღვრავენ არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის დამფუძნებლები/წევრები. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ლიკვიდაციისას ქონების გასხვისება შესაძლებელია, თუ:

ა) გასხვისება ხელს უწყობს მის მიერ დასახული მიზნების მიღწევას;

ბ) გასხვისება ემსახურება საქველმოქმედო მიზნებს;

გ) ქონება გადაეცემა სხვა არასამეწარმეო (არაკომერციულ) იურიდიულ პირს.

3. აკრძალულია არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ლიკვიდაციის შედეგად დარჩენილი ქონების განაწილება მის დამფუძნებლებს/წევრებს, ხელმძღვანელობითი და წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების მქონე პირებს შორის.

4. თუ არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის დამფუძნებლებმა/წევრებმა არ განსაზღვრეს მისი ლიკვიდაციის შედეგად დარჩენილი ქონების მიღებაზე უფლებამოსილი პირი, სასამართლო არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ლიკვიდაციის შედეგად დარჩენილ ქონებას გადასცემს ერთ ან რამდენიმე არასამეწარმეო (არაკომერციულ) იურიდიულ პირს, რომლებსაც აქვთ იგივე ან მსგავსი მიზნები, როგორებიც ლიკვიდირებულ არასამეწარმეო (არაკომერციულ) იურიდიულ პირს. თუ ასეთი იურიდიული პირი (პირები) არ არსებობს ან ასეთი იურიდიული პირის (პირების) გამოვლენა შეუძლებელია, შეიძლება მიღებულ იქნეს გადაწყვეტილება ამ ქონების სახელმწიფოსათვის გადაცემის შესახებ. სასამართლომ აღნიშნული ქონება შეიძლება გაანაწილოს ლიკვიდაციის პროცესის დაწყების რეგისტრაციიდან 6 თვის შემდეგ.

5. სისხლის სამართლის საქმეზე კანონიერ ძალაში შესული სასამართლოს გამამტყუნებელი განაჩენის საფუძველზე არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ლიკვიდაციას ახორციელებს (ახორციელებენ) სასამართლოს მიერ დანიშნული ლიკვიდატორი (ლიკვიდატორები). აკრძალულია არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის მიმართ სალიკვიდაციო და რეორგანიზაციასთან დაკავშირებული პროცედურების განხორციელება მის მიმართ სისხლის სამართლის საქმის წარმოების დაწყების მომენტიდან სასამართლოს გამამტყუნებელი განაჩენის კანონიერ ძალაში შესვლამდე ან სისხლის სამართლის საქმის წარმოების შეწყვეტამდე.

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

საქართველოს 2009 წლის 3 ნოემბრის კანონი №1964 - სსმ I, №35, 19.11.2009წ., მუხ.253

საქართველოს 2010 წლის 27 აპრილის კანონი №2978 - სსმ I, №24, 10.05.2010წ., მუხ.144

საქართველოს 2011 წლის 1 ივლისის კანონი №5017 - ვებგვერდი, 14.07.2011წ.

საქართველოს 2013 წლის 30 მაისის კანონი №651 - ვებგვერდი, 12.06.2013წ.

    მუხლი 381. (ამოღებულია)

საქართველოს 2009 წლის 3 ნოემბრის კანონი №1964 - სსმ I, №35, 19.11.2009წ., მუხ.253

საქართველოს 2010 წლის 27 აპრილის კანონი №2978 - სსმ I, №24, 10.05.2010წ., მუხ.144

საქართველოს 2011 წლის 1 ივლისის კანონი №5017 - ვებგვერდი, 14.07.2011წ.

    მუხლი 39. არარეგისტრირებული კავშირი (გაერთიანება)

1. არარეგისტრირებული კავშირის (გაერთიანების) მოწყობისა და სტრუქტურის საკითხები განისაზღვრება მის წევრთა ურთიერთშეთანხმებით. არარეგისტრირებული კავშირი (გაერთიანება) არ არის იურიდიული პირი.

2. წევრთა საწევრო შესატანები და ამ შესატანებით შეძენილი ქონება შეადგენს არარეგისტრირებული კავშირის (გაერთიანების) საერთო ქონებას.

3. არარეგისტრირებული კავშირი (გაერთიანება) შეიძლება სასამართლოში ან სასამართლოსგარე ურთიერთობებში წარმოდგენილი იყოს თავისი წევრებით ან საამისოდ უფლებამოსილი პირებით.

4. კრედიტორების მოთხოვნები შეიძლება დაკმაყოფილდეს არარეგისტრირებული კავშირის (გაერთიანების) საერთო ქონებიდან. ამასთანავე, პერსონალურად და, როგორც სოლიდარული მოვალეები, პასუხს აგებენ აგრეთვე ის პირები, რომლებიც მოქმედებდნენ არარეგისტრირებული კავშირის (გაერთიანების) სახელით.

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2006 წლის 25 მაისის კანონი №3140 - სსმ I, №18, 31.05.2006წ., მუხ.134

საქართველოს 2006 წლის 25 ივლისის კანონი №3536 - სსმ I, №37, 07.08.2006წ., მუხ.277

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

    მუხლი 40. (ამოღებულია)

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

    მუხლი 41. (ამოღებულია)

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

    მუხლი 42. (ამოღებულია)

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

    მუხლი 43. (ამოღებულია)

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

    მუხლი 44. (ამოღებულია)

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

    მუხლი 45. (ამოღებულია)

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

    მუხლი 46. (ამოღებულია)

საქართველოს 2006 წლის 25 მაისის კანონი №3140 - სსმ I, №18, 31.05.2006წ., მუხ.134

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

    მუხლი 47. (ამოღებულია)

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

    მუხლი 48. (ამოღებულია)

საქართველოს 2006 წლის 25 მაისის კანონი №3140 - სსმ I, №18, 31.05.2006წ., მუხ.134

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

    მუხლი 49. (ამოღებულია)

საქართველოს 2006 წლის 25 მაისის კანონი №3140 - სსმ I, №18, 31.05.2006წ., მუხ.134

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

     მუხლი 491. ერთობლივი საინვესტიციო ფონდი

1. ერთობლივი საინვესტიციო ფონდის მოწყობისა და სტრუქტურის საკითხები განისაზღვრება „საინვესტიციო ფონდების შესახებ“ საქართველოს კანონით. ერთობლივი საინვესტიციო ფონდი ორგანიზაციული წარმონაქმნია, რომელიც იურიდიული პირი არ არის.

2. ერთობლივ საინვესტიციო ფონდს სასამართლოში ან სასამართლოსგარე ურთიერთობებში წარმოადგენს მისი აქტივების მმართველი კომპანია.

     მუხლი 492. საინვესტიციო ფონდის ქვეფონდი (ქვეფონდი)

1. ქოლგისებრი ფონდის ქვეფონდი არის ქოლგისებრი ფონდის (საინვესტიციო კომპანიის ან ერთობლივი საინვესტიციო ფონდის) დამოუკიდებელი ნაწილი, რომლის მოწყობისა და სტრუქტურის საკითხები განისაზღვრება „საინვესტიციო ფონდების შესახებ“ საქართველოს კანონით. საინვესტიციო ფონდის ქვეფონდი იურიდიული პირი არ არის.

2. ერთობლივი საინვესტიციო ფონდის ქვეფონდს სასამართლოში ან სასამართლოსგარე ურთიერთობებში წარმოადგენს ერთობლივი საინვესტიციო ფონდის აქტივების მმართველი კომპანია.

3. საინვესტიციო კომპანიის ქვეფონდს სასამართლოში ან სასამართლოსგარე ურთიერთობებში წარმოადგენს საინვესტიციო კომპანიის წარმომადგენლობაზე უფლებამოსილი პირი ან აქტივების მმართველი კომპანია, თუ იგი საინვესტიციო კომპანიამ დანიშნა.

 

    მუხლი 49 3 . სეკიურიტიზაციის ფონდი

1. სეკიურიტიზაციის ფონდის მოწყობისა და სტრუქტურის საკითხები განისაზღვრება „ფასიან ქაღალდებად გარდაქმნის შესახებ“ საქართველოს კანონით. სეკიურიტიზაციის ფონდი არის ორგანიზაციული წარმონაქმნი, რომელიც იურიდიული პირი არ არის.

2. სეკიურიტიზაციის ფონდს სასამართლოში ან სასამართლოსგარე ურთიერთობებში წარმოადგენს მისი აქტივების მმართველი კომპანია.

    მუხლი 49 4 . სეკიურიტიზაციის განყოფილება

1. სეკიურიტიზაციის განყოფილება არის სეკიურიტიზაციის სპეციალური მიზნობრივი ერთეულის (სეკიურიტიზაციის ფონდის ან სეკიურიტიზაციის კომპანიის) დამოუკიდებელი ნაწილი, რომლის მოწყობისა და სტრუქტურის საკითხები განისაზღვრება „ფასიან ქაღალდებად გარდაქმნის შესახებ“ საქართველოს კანონით. სეკიურიტიზაციის განყოფილება იურიდიული პირი არ არის.

2. სეკიურიტიზაციის ფონდის განყოფილებას სასამართლოში ან სასამართლოსგარე ურთიერთობებში წარმოადგენს ერთობლივი საინვესტიციო ფონდის აქტივების მმართველი კომპანია.

3. სეკიურიტიზაციის კომპანიის განყოფილებას სასამართლოში ან სასამართლოსგარე ურთიერთობებში წარმოადგენს სეკიურიტიზაციის კომპანიის წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების მქონე პირი ან აქტივების მმართველი კომპანია, თუ იგი სეკიურიტიზაციის კომპანიამ დანიშნა.  (ამოქმედდეს 2024 წლის 1 აპრილიდან)]

კარი მეორე

გარიგებანი

თავი პირველი

ზოგადი ნორმები

    მუხლი 50. ცნება

გარიგება არის ცალმხრივი, ორმხრივი ან მრავალმხრივი ნების გამოვლენა, რომელიც მიმართულია სამართლებრივი ურთიერთობის წარმოშობის, შეცვლის ან შეწყვეტისაკენ.

    მუხლი 51. ცალმხრივი ნების გამოვლენის ნამდვილობა

1. ნების გამოვლენა, რომელიც მოითხოვს მეორე მხარის მიერ მის მიღებას, ნამდვილად ჩაითვლება იმ მომენტიდან, როცა იგი მეორე მხარეს მიუვა.

2. ნების გამოვლენა არ ჩაითვლება ნამდვილად, თუ მეორე მხარე წინასწარ ან მაშინვე განაცხადებს უარს.

3. ნების გამოვლენის ნამდვილობაზე შეიძლება გავლენა არ მოახდინოს გარიგების დამდები პირის გარდაცვალებამ ან ამ კოდექსის 1293-ე მუხლის მე-4 ნაწილით გათვალისწინებულმა შემთხვევამ, თუ ეს მოვლენა ნების გამოვლენის შემდეგ მოხდა.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

    მუხლი 52. ნების გამოვლენის განმარტება

ნების გამოვლენის განმარტებისას ნება უნდა დადგინდეს გონივრული განსჯის შედეგად, და არა მარტოოდენ გამოთქმის სიტყვასიტყვითი აზრიდან.

    მუხლი 53. გარიგების არარსებობა მისი შინაარსის დაუდგენლობის გამო

გარიგება არ არსებობს, თუ არც გარეგნული გამოხატვიდან და არც სხვა გარემოებებიდან არ შეიძლება ზუსტად დადგინდეს გარიგების შინაარსი.

    მუხლი 54. მართლსაწინააღმდეგო და ამორალური გარიგებანი

ბათილია გარიგება, რომელიც არღვევს კანონით დადგენილ წესსა და აკრძალვებს, ეწინააღმდეგება საჯარო წესრიგს ან ზნეობის ნორმებს.

    მუხლი 55. გარიგების ბათილობა გავლენის ბოროტად გამოყენების გამო

ბათილია გარიგება, რომელიც დადებულია ერთი მხარის მიერ მეორეზე გავლენის ბოროტად გამოყენებით, როცა მათი ურთიერთობა დაფუძნებულია განსაკუთრებულ ნდობაზე.

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6151 – ვებგვერდი, 25.05.2012წ.

    მუხლი 56. მოჩვენებითი და თვალთმაქცური გარიგებანი

1. ბათილია გარიგება, რომელიც დადებულია მხოლოდ მოსაჩვენებლად, იმ განზრახვის გარეშე, რომ მას შესაბამისი იურიდიული შედეგები მოჰყვეს (მოჩვენებითი გარიგება).

2. თუ მოსაჩვენებლად დადებული გარიგებით მხარეებს სურთ სხვა გარიგების დაფარვა, მაშინ გამოიყენება დაფარული გარიგების მიმართ მოქმედი წესები (თვალთმაქცური გარიგება).

    მუხლი 57. გარიგების ბათილობა ნების გამოვლენის არასერიოზულობის გამო

1. ბათილია ნების გამოვლენა, რომელიც გაკეთებულია არასერიოზულად (ხუმრობით) იმ ვარაუდით, რომ არასერიოზულობა გამოცნობილი იქნებოდა.

2. ნების მიმღებს უნდა აუნაზღაურდეს ის ზიანი, რომელიც წარმოიშვა იმის გამო, რომ იგი ენდობოდა ნების გამოვლენის სერიოზულობას, თუკი მან არ იცოდა და არც შეიძლებოდა სცოდნოდა არასერიოზულობის შესახებ.

    მუხლი 58. გარიგების ბათილობა მცირეწლოვანების ან ფსიქიკური აშლილობის გამო

1. მცირეწლოვნის მიერ ნების გამოვლენა ბათილია.

2. ბათილად შეიძლება ჩაითვალოს პირის მიერ ნების გამოვლენა ცნობიერების დაკარგვის ან დროებითი ფსიქიკური აშლილობის დროს.

3. ბათილია ფსიქიკური აშლილობის მქონე პირის მიერ ნების გამოვლენა გარიგების დადებისას, როცა ეს რეალური ვითარების სწორად აღქმას არ შეესაბამება, თუ ეს პირი ამ გარიგებით სარგებელს არ იღებს, თუნდაც იგი სასამართლოს მიერ მხარდაჭერის მიმღებად არ იყოს ცნობილი.

     მუხლი 581. მხარდაჭერის მიმღების მიერ გარიგების დადება 

1. თუ მხარდაჭერის მიმღები დებს გარიგებას სასამართლოს გადაწყვეტილებით განსაზღვრული მხარდაჭერის მიღების გარეშე, გარიგების ნამდვილობა დამოკიდებულია იმაზე, შემდგომ მხარდამჭერი მოიწონებს თუ არა მას, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა მხარდაჭერის მიმღები ამ გარიგებით სარგებელს იღებს.

2. მხარდაჭერის მიმღების მიერ სასამართლოს გადაწყვეტილებით განსაზღვრული მხარდაჭერის მიღების გარეშე გარიგების დადებაზე ვრცელდება ამ კოდექსის 64-ე და 66-ე მუხლებით დადგენილი წესი.

    მუხლი 59. ფორმის დაუცველად დადებული გარიგება

1. ბათილია კანონით ან ხელშეკრულებით გათვალისწინებული აუცილებელი ფორმის დაუცველად დადებული გარიგება, ასევე ნებართვის გარეშე დადებული გარიგება, თუ ამ გარიგებისთვის საჭიროა ნებართვა.

2. საცილო გარიგება ბათილია მისი დადების მომენტიდან, თუკი იგი შეცილებული იქნება. შეცილება ხორციელდება ხელშეკრულების მეორე მხარის მიმართ.

3. შეცილების უფლება აქვს დაინტერესებულ პირს.

    მუხლი 60. გარიგების კონვერსია

თუ ბათილი გარიგება აკმაყოფილებს სხვა გარიგებისათვის გათვალისწინებულ მოთხოვნებს, გამოიყენება ეს უკანასკნელი, თუკი გარიგების ბათილობის შეტყობისას მხარეებს სურთ მისი ნამდვილობა.

    მუხლი 61. დადასტურების მნიშვნელობა გარიგებათა ბათილობისას

1. უცილოდ ბათილი (არარა) გარიგება ბათილად ითვლება მისი დადების მომენტიდან.

2. თუ პირი, რომელიც დებს უცილოდ ბათილ გარიგებას, ადასტურებს მას, მაშინ მისი მოქმედება განიხილება, როგორც გარიგების ხელახლა დადება.

3. თუ გარიგებას ადასტურებს შეცილების უფლების მქონე პირი, მაშინ იგი ამით კარგავს შეცილების უფლებას.

4. თუ უცილოდ ბათილ ორმხრივ გარიგებას ადასტურებენ მხარეები, მაშინ ისინი საეჭვოობისას ვალდებულნი არიან ერთმანეთს გადასცენ ყველაფერი, რაც კი მათ შეხვდებოდათ, გარიგება თავიდანვე ნამდვილი რომ ყოფილიყო.

5. დადასტურება მხოლოდ მაშინ გახდება ნამდვილი, როცა ხელშეკრულება ან გარიგება არ ეწინააღმდეგება ზნეობის ნორმებს და საჯარო წესრიგის მოთხოვნებს.

    მუხლი 62. გარიგების ნაწილის ბათილობა

გარიგების ნაწილის ბათილობა არ იწვევს მისი სხვა ნაწილების ბათილობას, თუ სავარაუდოა, რომ გარიგება დაიდებოდა მისი ბათილი ნაწილის გარეშეც.

თავი მეორე

ქმედუნარიანობა, როგორც გარიგების ნამდვილობის პირობა

    მუხლი 63. არასრულწლოვანის მიერ დადებული გარიგება

1. თუ არასრულწლოვანი დებს ორმხრივ გარიგებას (ხელშეკრულებას) კანონიერი წარმომადგენლის აუცილებელი თანხმობის გარეშე, მაშინ ხელშეკრულების ნამდვილობა დამოკიდებულია იმაზე, შემდგომში მისი წარმომადგენელი მოიწონებს თუ არა მას, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა იგი იღებს სარგებელს.

2. თუ არასრულწლოვანი ქმედუნარიანი გახდება, მაშინ იგი თვითონ წყვეტს საკითხს თავისი ნების გამოვლენის ნამდვილობის შესახებ.

    მუხლი 64. უარი არასრულწლოვანის მიერ დადებულ გარიგებაზე

1. არასრულწლოვანის მიერ დადებული ხელშეკრულების მოწონებამდე მეორე მხარეს აქვს ხელშეკრულებაზე უარის თქმის უფლება.

2. თუ მეორე მხარემ იცოდა პირის არასრულწლოვანობის შესახებ, მაშინ მას უარის თქმა შეუძლია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როცა არასრულწლოვანი მას ატყუებდა, რომ წარმომადგენლისაგან მიღებული აქვს თანხმობა.

    მუხლი 65. არასრულწლოვანის ემანსიპაცია

1. ხელშეკრულება, რომელიც დადებულია არასრულწლოვანის მიერ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობის გარეშე, ითვლება ნამდვილად, თუკი არასრულწლოვანმა ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ მოქმედებათა შესასრულებლად განკარგა ის საშუალებანი, რომლებიც მას გადასცეს კანონიერმა წარმომადგენლებმა, ან ამ წარმომადგენლების თანხმობით მესამე პირებმა ამ მიზნით ანდა თავისუფალი განკარგვის მიზნით.

2. თუ კანონიერი წარმომადგენელი ანიჭებს თექვსმეტი წლის ასაკს მიღწეულ არასრულწლოვანს საწარმოს დამოუკიდებლად გაძღოლის უფლებას, მაშინ ამ სფეროსათვის ჩვეულებრივ ურთიერთობებში იგი შეუზღუდავად ქმედუნარიანი ხდება. ეს წესი გამოიყენება როგორც საწარმოს დაფუძნების, ასევე ლიკვიდაციისა და შრომითი ურთიერთობების დაწყების ან დამთავრების მიმართაც.

3. საწარმოს გაძღოლის ნებართვა საჭიროებს კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობას მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოსთან შეთანხმებით.

    მუხლი 66. წარმომადგენლის აუცილებელი თანხმობის გარეშე დადებული გარიგების ბათილობა

ბათილია ცალმხრივი გარიგება, რომელსაც არასრულწლოვანი დებს კანონიერი წარმომადგენლის აუცილებელი თანხმობის გარეშე. ბათილია ასეთი გარიგება მაშინაც, როცა არსებობს კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობა, მაგრამ არასრულწლოვანს არ წარმოუდგენია ამის დამადასტურებელი წერილობითი საბუთი, რის გამოც გარიგების მეორე მხარემ დაუყოვნებლივ თქვა მასზე უარი. ასეთი უარი დაუშვებელია, თუკი მეორე მხარე ინფორმირებული იყო კანონიერი წარმომადგენლის ამ თანხმობის შესახებ.

    მუხლი 67. ნებართვის ვალდებულება ქმედუნარიანობის შეზღუდვამდე

გარიგება, რომელიც დაიდო ქმედუნარიანობის შეზღუდვამდე, მოითხოვს ნებართვას, თუ დადგინდება, რომ ის საფუძველი, რის გამოც მოხდა ქმედუნარიანობის შეზღუდვა, აშკარად არსებობდა გარიგების დადების დროსაც.

თავი მესამე

გარიგების ფორმა

    მუხლი 68. ფორმის მნიშვნელობა გარიგების ნამდვილობისათვის

გარიგების ნამდვილობისათვის საჭიროა კანონით დადგენილი ფორმის დაცვა. თუ ასეთი ფორმა არ არის დაწესებული, მხარეებს შეუძლიათ თვითონ განსაზღვრონ იგი.

    მუხლი 69. გარიგების ფორმა

1. გარიგება შეიძლება დაიდოს ზეპირად ან წერილობითი ფორმით.

2. გარიგება წერილობითი ფორმით შეიძლება დაიდოს კანონმდებლობით გათვალისწინებულ შემთხვევებში ან მხარეთა შეთანხმებით.

3. გარიგების წერილობითი ფორმის არსებობისას საკმარისია გარიგების მონაწილე მხარეთა ხელმოწერა.

3 1. მხარდაჭერის მიმღების მიერ გარიგების წერილობითი ფორმით დადებისას მას, მხარეების გარდა, ხელს აწერს მხარდამჭერი. მხარდამჭერი ხელმოწერით ადასტურებს მხარდაჭერის მიმღების მიერ გარიგების დადებისას სასამართლოს გადაწყვეტილებით განსაზღვრული მხარდაჭერის გაწევას.

4. მექანიკური საშუალებებით ხელმოწერის აღდგენა, განმეორება ან აღბეჭდვა დასაშვებია იქ, სადაც ეს მიღებულია ჩვეულებად, მათ შორის, ფასიან ქაღალდებზე ხელის მოწერისას, რომელთა გამოშვებაც დიდი რაოდენობით ხდება. 

5. წერილობითი ფორმის არსებობისას, კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში ან მხარეთა შეთანხმებით გარიგება ან გარიგების მონაწილე მხარეთა ხელმოწერების ნამდვილობა უნდა დაამოწმოს ნოტარიუსმა ან კანონით გათვალისწინებულმა სხვა პირმა.

საქართველოს 2006 წლის 8 დეკემბრის კანონი №3879 - სსმ I, №48, 22.12.2006 წ., მუხ.321

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

     მუხლი 70. გარიგებაზე ხელის მოწერის სხვისთვის მინდობა

იმ პირს, რომელიც გარიგებას ხელს თვითონ ვერ მოაწერს წერა-კითხვის არცოდნის ან ხანგრძლივი ან შეუქცევი მყარი ფიზიკური, ფსიქიკური, ინტელექტუალური ან სენსორული დარღვევის გამო ან კანონით გათვალისწინებულ სხვა შემთხვევაში, შეუძლია გარიგებაზე ხელის მოწერა სხვას მიანდოს. ამ უკანასკნელის ხელმოწერა ოფიციალურად უნდა დამოწმდეს. ამასთანავე, უნდა აღინიშნოს ის მიზეზი, რომლის გამოც გარიგების დამდებმა პირმა გარიგებას ხელი ვერ მოაწერა.

საქართველოს 2010 წლის 15 ოქტომბრის კანონი №3709 - სსმ I, №57, 25.10.2010 წ., მუხ.366

საქართველოს 2022 წლის 2 ნოემბრის კანონი №1982 – ვებგვერდი, 11.11.2022წ.

     მუხლი 701.  წერა-კითხვის მცოდნე უსინათლო პირის მიერ გარიგების დადება

1. წერა-კითხვის მცოდნე უსინათლო პირი გარიგების წერილობითი ფორმით დადების შემთხვევაში გარიგებას ხელს აწერს დამოუკიდებლად, გარიგებაზე ხელის მოწერის სხვისთვის მინდობის გარეშე, ან გარიგებაზე ხელის მოწერას სხვას მიანდობს ამ კოდექსის 70-ე მუხლით დადგენილი წესით.

2. წერა-კითხვის მცოდნე უსინათლო პირი ამ მუხლით გათვალისწინებულ შემთხვევაში გარიგებას ხელს დამოუკიდებლად აწერს მექანიკური ხელმოწერის, ფაქსიმილეს ან საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი სხვა სათანადო ტექნიკური საშუალების გამოყენებით. გარიგებაზე ხელის ფაქსიმილეს გამოყენებით მოწერისას ხელმომწერმა წერა-კითხვის მცოდნე უსინათლო პირმა უნდა წარმოადგინოს აგრეთვე პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტი და სანოტარო წესით დამოწმებული დოკუმენტი ფაქსიმილეს ნამდვილობის შესახებ.

3. გარიგების წერა-კითხვის მცოდნე უსინათლო პირის მონაწილეობით, ბრაილის შრიფტის გამოყენებით, მხარეთა შეთანხმებით დადების შემთხვევაში ბრაილის შრიფტის გამოყენებით დადებული გარიგება უნდა დაერთოს ბრტყელი შრიფტის გამოყენებით დადებულ გარიგებას.

საქართველოს 2022 წლის 2 ნოემბრის კანონი №1982 – ვებგვერდი, 11.11.2022წ.

    მუხლი 71. გარიგების დადება რამდენიმე დოკუმენტის შედგენით

თუ გარიგების დადებისას შედგენილია ერთი და იმავე შინაარსის რამდენიმე დოკუმენტი, მაშინ საკმარისია თითოეულმა მხარემ ხელი მოაწეროს იმ დოკუმენტის ეგზემპლარს, რომელიც განკუთვნილია შესაბამისი მხარისათვის.

თავი მეოთხე

საცილო გარიგებანი

I. შეცდომით დადებული გარიგებანი

    მუხლი 72. ცნება

გარიგება შეიძლება საცილო გახდეს, თუ ნების გამოვლენა მოხდა არსებითი შეცდომის საფუძველზე.

    მუხლი 73. არსებითი შეცდომის სახეები

არსებით შეცდომად ითვლება, როცა:

) პირს სურდა დაედო სხვა გარიგება და არა ის, რომელზედაც მან გამოთქვა თანხმობა;

) პირი ცდება იმ გარიგების შინაარსში, რომლის დადებაც მას სურდა;

) არ არსებობს ის გარემოებები, რომელთაც მხარეები, კეთილსინდისიერების პრინციპებიდან გამომდინარე, განიხილავენ გარიგების საფუძვლად.

    მუხლი 74. შეცდომა კონტრაჰენტის პიროვნებაში

1. შეცდომა კონტრაჰენტის პიროვნების მიმართ მხოლოდ მაშინ ითვლება არსებითად, როდესაც თვითონ კონტრაჰენტის პიროვნება ან მისი პირადი თვისებების გათვალისწინება გარიგების დადების მთავარი საფუძველია.

2. შეცდომა საგნის ძირითად თვისებებში მხოლოდ მაშინ ჩაითვლება არსებითად, თუ მათ მნიშვნელობა აქვთ საგნის ღირებულების განსაზღვრისათვის.

    მუხლი 75. შეცდომა უფლებაში

შეცდომა უფლებაში არსებითი მნიშვნელობისაა მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუკი იგი გარიგების დადებისას ერთადერთი და მთავარი საფუძველი იყო.

    მუხლი 76. შეცდომა გარიგების მოტივში

შეცდომა გარიგების მოტივში არ ჩაითვლება არსებითად, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც მოტივი შეთანხმების საგანს წარმოადგენდა.

    მუხლი 77. კონტრაჰენტის თანხმობა შეცდომით დადებულ გარიგებებში

შეცდომით ნების გამოვლენა არ შეიძლება საცილო გახდეს, თუკი მეორე მხარე თანახმაა შეასრულოს გარიგება იმ მხარის სურვილის თანახმად, რომელსაც სურს საცილო გახადოს გარიგება.

    მუხლი 78. წვრილმანი შეცდომები

წვრილმანი შეცდომები გამოანგარიშებებში ან წერილობით განხორციელებულ ნების გამოვლენაში იძლევა მხოლოდ შესწორების, მაგრამ არა შეცილების უფლებას.

     მუხლი 79. შეცილების ნამდვილობა

1. შეცილება უნდა მოხდეს შეცილების საფუძვლის შეტყობის მომენტიდან ერთი თვის ვადაში.

2. თუ გარიგება საცილო გახდა და შეცდომა გამოწვეულია შეცილების უფლების მქონე პირის დაუდევრობით, მაშინ იგი ვალდებულია მეორე მხარეს აუნაზღაუროს გარიგების ბათილობით წარმოშობილი ზიანი. ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება არ წარმოიშობა, თუკი მეორე მხარემ იცოდა შეცდომის შესახებ, ან ეს უცნობი იყო მისთვის დაუდევრობის გამო.

    მუხლი 80. შეცდომა შუამავლის მიზეზით

ნების გამოვლენა, რომელიც არასწორად იქნა შეტყობინებული შუამავლად გამოყენებული პირის მიერ, შეიძლება საცილო გახდეს იმავე პირობებით, რაც 73-ე მუხლის მიხედვით შეცდომით დადებული გარიგება.

II. მოტყუებით დადებული გარიგებანი

    მუხლი 81. ცნება

1. თუ პირი გარიგების დადების მიზნით მოატყუეს, იგი უფლებამოსილია მოითხოვოს ამ გარიგების ბათილობა. ეს ხდება მაშინ, როცა აშკარაა, რომ მოტყუების გარეშე გარიგება არ დაიდებოდა.

2. თუ ერთი მხარე დუმს იმ გარემოებათა გამო, რომელთა გამჟღავნების დროსაც მეორე მხარე არ გამოავლენდა თავის ნებას, მაშინ მოტყუებულს შეუძლია მოითხოვოს გარიგების ბათილობა. გამჟღავნების ვალდებულება არსებობს მხოლოდ მაშინ, როცა მხარე ამას ელოდებოდა კეთილსინდისიერად.

    მუხლი 82. გარიგების მიჩნევა ბათილად მოტყუების გამო

მოტყუებით დადებული გარიგების ბათილად ცნობისათვის მნიშვნელობა არა აქვს, არასწორი ცნობების შეტყობინებით მხარე მიზნად ისახავდა რაიმე სარგებლის მიღებას, თუ  მეორე მხარისათვის ზიანის მიყენებას.

    მუხლი 83. მოტყუება მესამე პირის მხრიდან

1. მესამე პირის მხრიდან მოტყუებისას შეიძლება გარიგების ბათილობის მოთხოვნა, თუ მოტყუების შესახებ იცოდა ან უნდა სცოდნოდა იმ პირს, რომელიც სარგებელს იღებს ამ გარიგებიდან.

2. თუ გარიგების ორივე მხარე მოტყუებით მოქმედებდა, მაშინ არც ერთ მათგანს არა აქვს უფლება მოტყუებაზე მითითებით მოითხოვოს გარიგების ბათილობა ან ზიანის ანაზღაურება.

    მუხლი 84. შეცილების ვადა

მოტყუებით დადებული გარიგება შეიძლება სადავო გახდეს ერთი წლის განმავლობაში. ვადა აითვლება იმ მომენტიდან, როცა შეცილების უფლების მქონემ შეიტყო შეცილების საფუძვლის არსებობის შესახებ.

III. იძულებით დადებული გარიგებანი

    მუხლი 85. ცნება

გარიგების დადების მიზნით იმ პირის იძულება (ძალადობა ან მუქარა), რომელმაც დადო გარიგება, ანიჭებს ამ პირს გარიგების ბათილობის მოთხოვნის უფლებას მაშინაც, როცა იძულება მომდინარეობს მესამე პირისაგან.

    მუხლი 86. იძულების ხასიათი

1. გარიგების ბათილობას იწვევს ისეთი იძულება, რომელსაც თავისი ხასიათით შეუძლია გავლენა მოახდინოს პირზე და აფიქრებინოს, რომ მის პიროვნებას ან ქონებას რეალური საფრთხე ემუქრება.

2. იძულების ხასიათის შეფასებისას მხედველობაში მიიღება პირთა ასაკი, სქესი და ცხოვრებისეული გარემოებანი.

    მუხლი 87. იძულება პირის ახლობელთა წინააღმდეგ

იძულება გარიგების ბათილობის მოთხოვნის საფუძველია მაშინაც, როცა იგი მიმართულია გარიგების ერთ-ერთი მხარის მეუღლის, ოჯახის სხვა წევრების ან ახლო ნათესავების წინააღმდეგ.

    მუხლი 88. იძულება მართლზომიერი საშუალებებით

85–87-ე მუხლების მიხედვით იძულებად არ ჩაითვლება ისეთი მოქმედებები, რომლებიც არ ხორციელდება არც მართლსაწინააღმდეგო მიზნით და არც მართლსაწინააღმდეგო საშუალებათა გამოყენებით, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა საშუალება და მიზანი ერთმანეთს არ შეესაბამებიან.

    მუხლი 89. შეცილების ვადა

იძულებით დადებული გარიგება შეიძლება სადავო გახდეს ერთი წლის განმავლობაში იძულების დამთავრების მომენტიდან.

თავი მეხუთე

პირობითი გარიგებანი

    მუხლი 90. ცნება

პირობითად ითვლება გარიგება, როდესაც იგი დამოკიდებულია სამომავლო და უცნობ მოვლენაზე იმით, რომ ან გარიგების შესრულების გადადება ხდება მის დადგომამდე, ანდა გარიგების შეწყვეტა  ამ მოვლენის დადგომისთანავე.

    მუხლი 91. მართლსაწინააღმდეგო ან/და ამორალური პირობის ბათილობა

ბათილია პირობა, რომელიც ეწინააღმდეგება კანონის მოთხოვნებს ან ზნეობის ნორმებს, ანდა შეუძლებელია მისი შესრულება. გარიგება, რომელიც რომელიმე ასეთ პირობაზეა დამოკიდებული, მთლიანად ბათილია.

    მუხლი 92. ნებაზე დამოკიდებული პირობა

ნებაზე დამოკიდებულად ითვლება ისეთი პირობა, რომლის დადგომაც ან დაუდგომლობა დამოკიდებულია მხოლოდ გარიგების მხარეებზე. ასეთი პირობით დადებული გარიგება ბათილია.

    მუხლი 93. პოზიტიური პირობა

1. თუ გარიგება დადებულია იმ პირობით, რომ რაიმე მოვლენა დადგება განსაზღვრულ ვადაში, მაშინ პირობა ძალადაკარგულად ითვლება, თუკი ეს ვადა გავიდა და მოვლენა არ დადგა.

2. თუ ვადა არ არის განსაზღვრული, მაშინ პირობა შეიძლება შესრულდეს ნებისმიერ დროს. პირობა შეიძლება ძალადაკარგულად იქნეს მიჩნეული, როცა აშკარაა, რომ მოვლენის დადგომა უკვე შეუძლებელია.

    მუხლი 94. ნეგატიური პირობა

1. თუ გარიგება დადებულია იმ პირობით, რომ რაიმე მოვლენა არ დადგება განსაზღვრულ ვადაში, მაშინ პირობა შესრულებულად ითვლება, თუკი აღნიშნული ვადა გავა მოვლენის დადგომის გარეშე; პირობა შესრულებულად ითვლება მაშინაც, როცა ვადის გასვლამდე აშკარაა, რომ მოვლენის დადგომა შეუძლებელია.

2. თუ ვადა განსაზღვრული არ არის, პირობა შესრულებულად ითვლება მხოლოდ მაშინ, როდესაც ნათელი გახდება, რომ მოვლენა არ დადგება.

    მუხლი 95. პირობის დადგომაზე ზემოქმედების დაუშვებლობა

1. იმ პირს, რომელმაც განსაზღვრული პირობით დადო გარიგება, არა აქვს უფლება პირობის დადგომამდე შეასრულოს რაიმე ისეთი მოქმედება, რომელსაც შეუძლია ხელი შეუშალოს მისი ვალდებულების შესრულებას.

2. თუ პირობა დგება განსაზღვრულ დროს და პირს უკვე შესრულებული აქვს ასეთი მოქმედება, მაშინ იგი ვალდებულია მეორე მხარეს აუნაზღაუროს ამგვარი მოქმედებით წარმოშობილი ზიანი.

    მუხლი 96. გარიგება გადადების პირობით

გარიგება გადადების პირობით დადებულად ითვლება, თუ გარიგებით გათვალისწინებული უფლებებისა და მოვალეობების წარმოშობა დამოკიდებულია სამომავლო და უცნობ მოვლენაზე, ანდა ისეთ მოვლენაზე, რომელიც უკვე დამდგარია, მაგრამ მხარეთათვის ჯერ კიდევ უცნობია.

    მუხლი 97. გარიგება გაუქმების პირობით

გარიგება გაუქმების პირობით დადებულად ითვლება, როცა ამ პირობის დადგომა იწვევს გარიგების შეწყვეტას და აღადგენს გარიგების დადებამდე არსებულ მდგომარეობას.

    მუხლი 98. კეთილსინდისიერების მნიშვნელობა პირობის დადგომისას

1. თუ პირობის დადგომა არაკეთილსინდისიერად დააბრკოლა მხარემ, რომლისთვისაც პირობის დადგომა ხელსაყრელი არ არის, პირობა დამდგარად ჩაითვლება.

2. თუ პირობის დადგომას არაკეთილსინდისიერად შეუწყო ხელი მხარემ, რომლისთვისაც პირობის დადგომა ხელსაყრელია, პირობა დამდგარად არ ჩაითვლება.

თავი მეექვსე

თანხმობა გარიგებებში

    მუხლი 99. ცნება

1. თუ გარიგების ნამდვილობა დამოკიდებულია მესამე პირის თანხმობაზე, მაშინ როგორც თანხმობა, ასევე მასზე უარი შეიძლება გამოითქვას როგორც ერთი, ისე მეორე მხარის წინაშე.

2. თანხმობას არ სჭირდება გარიგებისათვის დადგენილი ფორმის დაცვა.

3. თუ გარიგება, რომლის ნამდვილობაც დამოკიდებულია მესამე პირის თანხმობაზე, დადებულია მისი თანხმობით, მაშინ შესაბამისად გამოიყენება 66-ე მუხლის მე-2 და მე-3 წინადადებები.

    მუხლი 100. წინასწარ გაცემული თანხმობა (ნებართვა)

წინასწარ გაცემული თანხმობა (ნებართვა) შეიძლება გარიგების დადებამდე გაუქმდეს, თუკი მხარეები სხვა რამეზე არ შეთანხმებულან. თანხმობის (ნებართვის) გაუქმების შესახებ უნდა ეცნობოს ორსავე მხარეს.

    მუხლი 101. შემდგომი თანხმობა (მოწონება)

შემდგომ თანხმობას (მოწონებას) უკუქცევითი ძალა აქვს გარიგების დადების მომენტიდან, თუ სხვა რამ არ არის დადგენილი.

    მუხლი 102. საგნის განკარგვა არაუფლებამოსილი პირის მიერ

1. საგნის განკარგვა არაუფლებამოსილი პირის მიერ ნამდვილია, თუკი იგი ხორციელდება უფლებამოსილი პირის წინასწარი თანხმობით.

2. განკარგვა ხდება ნამდვილი, თუ უფლებამოსილი პირი მას მოიწონებს.

თავი მეშვიდე

წარმომადგენლობა გარიგებებში

    მუხლი 103. ცნება

1. გარიგება შეიძლება დაიდოს წარმომადგენლის მეშვეობითაც. წარმომადგენლის უფლებამოსილება ან კანონიდან გამომდინარეობს ანდა წარმოიშობა დავალების (მინდობილობის) საფუძველზე.

2. ეს წესი არ გამოიყენება მაშინ, როცა, გარიგების ხასიათიდან გამომდინარე, იგი უშუალოდ უნდა დადოს პირმა, ან როცა კანონით აკრძალულია გარიგების დადება წარმომადგენლის მეშვეობით.

    მუხლი 104. გარიგების შედეგების ადრესატი წარმომადგენლობისას

1. იმ გარიგებით, რომელსაც წარმომადგენელი დებს თავისი უფლებამოსილების ფარგლებში, და იმ პირის სახელით, რომელსაც იგი წარმოადგენს, უფლებები და მოვალეობები წარმოეშობა მხოლოდ წარმოდგენილ პირს.

2. თუ გარიგება დადებულია სხვა პირის სახელით, მაშინ წარმომადგენლობითი უფლების არარსებობა არ შეიძლება გამოიყენოს გარიგების მეორე მხარემ, თუკი წარმოდგენილმა ისეთი გარემოებები შექმნა, რომ გარიგების მეორე მხარეს კეთილსინდისიერად ეგონა ასეთი უფლებამოსილების არსებობა.

3. თუ გარიგების დადებისას წარმომადგენელი არ მიუთითებს თავის წარმომადგენლობით უფლებამოსილებაზე, მაშინ გარიგება წარმოშობს შედეგებს უშუალოდ წარმოდგენილი პირისათვის მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუკი მეორე მხარეს უნდა ევარაუდა წარმომადგენლობის შესახებ. იგივე წესი მოქმედებს მაშინაც, როცა მეორე მხარისათვის სულ ერთია, ვისთან დადებს გარიგებას.

    მუხლი 105. წარმომადგენლის შეზღუდული ქმედუნარიანობა

წარმომადგენლის მიერ დადებული გარიგება ნამდვილია მაშინაც, როცა წარმომადგენელი შეზღუდულად ქმედუნარიანი იყო.

    მუხლი 106. ნების გამოვლენის ნაკლი წარმომადგენლობისას

1. ნების გამოვლენის ნაკლის გამო გარიგების საცილოობისას გადამწყვეტია წარმომადგენლის ნება.

2. თუ ნების გამოვლენის ნაკლი შეეხება ისეთ გარემოებებს, რომლებიც წარმოდგენილი პირის მიერ წინასწარ იყო განსაზღვრული, აღნიშნული ნაკლი შეცილების უფლებას იძლევა მხოლოდ მაშინ, თუ ეს ნაკლი წარმოდგენილი პირისაგან მომდინარეობს.

    მუხლი 107. წარმომადგენლობითი უფლებამოსილება

1. უფლებამოსილების (რწმუნებულების) მიცემა ხდება რწმუნებულის ან იმ მესამე პირის მიმართ ნების გამოვლენით, რომელთანაც უნდა შედგეს წარმომადგენლობა.

2. ნების გამოვლენას არ სჭირდება ის ფორმა, რომელიც აუცილებელია იმ გარიგების დასადებად, რომლისთვისაც გაცემულია უფლებამოსილება. ეს წესი არ გამოიყენება მაშინ, როცა დადგენილია სპეციალური ფორმა.

    მუხლი 108. შეტყობინების ვალდებულება უფლებამოსილების შეცვლისას

უფლებამოსილებაში ცვლილებები და მისი გაუქმება უნდა ეცნობოს მესამე პირებს. ამ მოთხოვნის შეუსრულებლობისას ეს ცვლილებები და უფლებამოსილების გაუქმება არ შეიძლება გამოყენებულ იქნეს მესამე პირთა მიმართ, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა მხარეებმა ხელშეკრულების დადებისას ამის შესახებ იცოდნენ ან უნდა სცოდნოდათ.

    მუხლი 109. წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების შეწყვეტის საფუძვლები

წარმომადგენლობითი უფლებამოსილება ქარწყლდება:

) იმ ვადის გასვლით, რა ვადითაც გაიცა უფლებამოსილება;

) უფლებამოსილი პირის უარით;

) უფლებამოსილების გამცემი პირის მიერ უფლებამოსილების გაუქმებით;

დ) უფლებამოსილების გამცემი პირის გარდაცვალებით;

) შესრულებით;

ვ) უფლებამოსილების გამცემი პირის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობით, თუ მას მხარდაჭერა წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების ან ქონების განკარგვის უფლების განსახორციელებლად დაუწესდა.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

    მუხლი 110. წარმომადგენლის ვალდებულება უფლებამოსილების გაქარწყლებისას

უფლებამოსილების გაქარწყლების შემდეგ წარმომადგენელმა უფლებამოსილების საბუთი უნდა დაუბრუნოს უფლებამოსილების გამცემს; საბუთის დატოვების უფლება მას არა აქვს.

    მუხლი 111. გარიგების დადება წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების გარეშე

1. თუ პირი წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების გარეშე სხვისი სახელით დებს ხელშეკრულებას, ამ ხელშეკრულების ნამდვილობა დამოკიდებულია წარმოდგენილი პირის თანხმობაზე.

2. თუ მეორე მხარე წარმოდგენილი პირისაგან მოითხოვს თანხმობას, მაშინ ამ თანხმობის შესახებ უნდა ეცნობოს მხოლოდ მას. თანხმობა შეიძლება გაიცეს მოთხოვნიდან ორი კვირის ვადაში; თუ ეს არ მოხდა, მაშინ ითვლება, რომ თანხმობაზე მოთხოვნა უარყოფილია.

     მუხლი 112. ხელშეკრულებაზე უარის უფლება

ხელშეკრულების დასადებად თანხმობის მიცემამდე მეორე მხარეს უფლება აქვს უარი თქვას ხელშეკრულებაზე, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების ნაკლის შესახებ მან ხელშეკრულების დადების დროს იცოდა. ხელშეკრულების დადებაზე უარი შეიძლება გამოითქვას წარმომადგენლის მიმართაც.

    მუხლი 113. წარმომადგენლის ვალდებულება წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების ნაკლის არსებობისას

1. თუ პირი, რომელიც დებს ხელშეკრულებას, როგორც წარმომადგენელი, თავის წარმომადგენლობით უფლებამოსილებას ვერ დაადასტურებს, ვალდებულია მეორე მხარის სურვილით ან შეასრულოს ნაკისრი ვალდებულება, ან აანაზღაუროს ზიანი, თუკი წარმოდგენილი პირი ხელშეკრულებაზე თანხმობის მიცემას უარყოფს.

2. თუ წარმომადგენელმა არ იცოდა წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების ნაკლის შესახებ, იგი ვალდებულია აანაზღაუროს მხოლოდ ის ზიანი, რომელიც მეორე მხარეს მიადგა იმის გამო, რომ იგი ენდობოდა ამ უფლებამოსილებას.

3. წარმომადგენელს არ ეკისრება პასუხისმგებლობა, თუ მეორე მხარემ იცოდა ან მას უნდა სცოდნოდა წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების ნაკლის შესახებ. წარმომადგენელი პასუხს არ აგებს მაშინაც, როცა ქმედუნარიანობა შეზღუდული ჰქონდა, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა იგი მოქმედებდა თავისი კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობით.

    მუხლი 114. საკუთარ თავთან გარიგების დადების დაუშვებლობა

თუ თანხმობით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული, წარმომადგენელს არ შეუძლია წარმოდგენილი პირის სახელით საკუთარ თავთან თავისი სახელით, ან, როგორც მესამე პირის წარმომადგენელმა, დადოს გარიგება, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა გარიგება უკვე არსებობს რაიმე ვალდებულების შესასრულებლად.

 

კარი მესამე

უფლების განხორციელება

    მუხლი 115. უფლების ბოროტად გამოყენების დაუშვებლობა

სამოქალაქო უფლება უნდა განხორციელდეს მართლზომიერად. დაუშვებელია უფლების გამოყენება მარტოოდენ იმ მიზნით, რომ ზიანი მიადგეს სხვას.

    მუხლი 116. აუცილებელი მოგერიების ფარგლებში მიყენებული ზიანი

1. აუცილებელი მოგერიების ფარგლებში განხორციელებული მოქმედება არ არის მართლსაწინააღმდეგო და ამ დროს დამდგარი ზიანი არ ანაზღაურდება.

2. აუცილებელ მოგერიებად ჩაითვლება ისეთი თავდაცვა, რომელიც აუცილებელია საკუთარ თავზე ან სხვებზე რეალური მართლსაწინააღმდეგო თავდასხმის მოსაგერიებლად.

    მუხლი 117. უკიდურესი აუცილებლობით გამოწვეული ზიანი

1. იმ საფრთხის თავიდან ასაცილებლად მიყენებული ზიანი, რომელიც მოცემულ გარემოებაში არ შეიძლებოდა თავიდან აცდენილი ყოფილიყო სხვა საშუალებით და, თუ მიყენებული ზიანი აცდენილ ზიანზე ნაკლებ მნიშვნელოვანია, უნდა აანაზღაუროს ზიანის მიმყენებელმა (უკიდურესი აუცილებლობა).

2. იმ ფაქტობრივ გარემოებათა გათვალისწინებით, რომლებშიც მიყენებული იყო ზიანი, მისი ანაზღაურება შეიძლება დაეკისროს მესამე პირს, რომლის ინტერესებისთვისაც ზიანის მიმყენებელი მოქმედებდა, ანდა მთლიანად ან ნაწილობრივ განთავისუფლდეს ანაზღაურებისაგან როგორც მესამე პირი, ისე ზიანის მიმყენებელიც.

    მუხლი 118. თვითდახმარება

თუკი კომპეტენტური ორგანოების დახმარება დროულად ვერ უსწრებს და სწრაფი ჩარევის გარეშე არსებობს საფრთხე, რომ უფლება ვერ განხორციელდება, ან მისი განხორციელება არსებითად გართულდება, მაშინ მართლსაწინააღმდეგოდ არ ჩაითვლება იმ პირის მოქმედება, რომელიც თვითდახმარების მიზნით წაართმევს, გაანადგურებს ან დააზიანებს ნივთს, ან ამავე მიზნით შეიპყრობს ვალდებულ პირს, რომელიც შეიძლება მიიმალოს, ანდა აღკვეთავს ვალდებული პირის წინააღმდეგობას იმ მოქმედების მიმართ, რომელიც მას უნდა შეესრულებინა.

    მუხლი 119. თვითდახმარების ფარგლები

1. თვითდახმარება არ შეიძლება გასცდეს იმ ფარგლებს, რომლებიც აუცილებელია საფრთხის თავიდან ასაცილებლად.

2. ნივთის წართმევის შემთხვევაში აუცილებელია დაუყოვნებლივ გაკეთდეს განცხადება ნივთზე ყადაღის დადების შესახებ.

3. ვალდებული პირის შეპყრობის შემთხვევაში იგი დაუყოვნებლივ უნდა წარედგინოს სათანადო ორგანოებს.

    მუხლი 120. ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება

პირი, რომელიც 118-ე მუხლში გათვალისწინებულ მოქმედებას განახორციელებს იმ მცდარი ვარაუდით, თითქოს ეს აუცილებელი იყო მართლსაწინააღმდეგო მოქმედების თავიდან ასაცილებლად, ვალდებულია მეორე მხარეს აუნაზღაუროს ამ დროს წარმოშობილი ზიანი.

კარი მეოთხე

ვადები

თავი პირველი

ვადების გამოთვლა

    მუხლი 121. ვადების გამოთვლის წესების გამოყენების სფერო

კანონებში, სასამართლო გადაწყვეტილებებსა და გარიგებებში მითითებული ვადების მიმართ გამოიყენება ამ თავში გათვალისწინებული წესები.

    მუხლი 122. ვადის დასაწყისის აღმნიშვნელი დრო

თუ ვადის დასაწყისად აღებულია ესა თუ ის მოვლენა ან დღის რომელიმე მონაკვეთი, მაშინ ვადის გამოთვლისას არ მიეთვლება ის დღე, რომელშიც დგება ეს მოვლენა ან დღის ზემოაღნიშნული დრო.

    მუხლი 123. ვადის დამთავრება

1. დღეების მიხედვით განსაზღვრული ვადა მთავრდება ვადის ბოლო დღის გასვლასთან ერთად.

2. ვადა, რომელიც განსაზღვრულია კვირების, თვეების ან რამდენიმე თვის შემცველი დროით წლით, ნახევარი წლით, კვარტალით, მთავრდება ბოლო კვირის ან ბოლო თვის იმ დღის დამთავრებისთანავე, რომელიც შეესაბამება მოვლენის დადგომის დღეს ან დღის ზემოაღნიშნულ დროს.

3. თუ თვეების მიხედვით განსაზღვრულ ვადას აკლია ვადის გასვლის აღსანიშნავი კონკრეტული დღე, მაშინ ვადა მთავრდება ამ თვის ბოლო დღის დამთავრებისას.

    მუხლი 124. ცნებები

1. ნახევარი წელი ნიშნავს ექვსთვიან ვადას, კვარტალი სამთვიან ვადას, რომელიც აითვლება წლის დასაწყისიდან, ხოლო ნახევარი თვე თხუთმეტდღიან ვადას.

2. თუ ვადა შედგება ერთი ან რამდენიმე მთლიანი და ნახევარი თვისაგან, ბოლოს უნდა გამოითვალოს თხუთმეტი დღე.

    მუხლი 125. ვადის გამოთვლა ვადის გაგრძელებისას

ვადის გაგრძელების შემთხვევაში ახალი ვადა გამოითვლება გასული ვადის დამთავრებიდან.

    მუხლი 126. ვადის გამოთვლა თვეების მიხედვით

1. თუ დრო განსაზღვრულია თვეების ან წლების მიხედვით იმგვარად, რომ არ არის საჭირო მათი ერთად გასვლა, მაშინ თვე გამოითვლება ოცდაათი დღით, ხოლო წელი სამას სამოცდახუთით.

2. თვის დასაწყისად ითვლება თვის პირველი დღე, შუა თვედ თვის მეთხუთმეტე დღე, ხოლო თვის დასასრულად თვის ბოლო დღე.

    მუხლი 127. გამოსასვლელი და სადღესასწაულო დღეები

თუ მოქმედება უნდა შესრულდეს განსაზღვრულ დღეს და ეს დღე ან ვადის ბოლო დღე ემთხვევა არასამუშაო დღეს ან მოქმედების შესრულების ადგილას გამოცხადებულ სადღესასწაულო ანდა სხვა გამოსასვლელ დღეებს, მაშინ ამ დღის ნაცვლად გამოყენებულ უნდა იქნეს მომდევნო სამუშაო დღე.

თავი მეორე

ხანდაზმულობა

    მუხლი 128. ცნება. სახეები

1. სხვა პირისაგან რაიმე მოქმედების შესრულების ან მოქმედებისაგან თავის შეკავების მოთხოვნის უფლებაზე ვრცელდება ხანდაზმულობა.

2. ხანდაზმულობის ვადა არ ვრცელდება:

) პირად არაქონებრივ უფლებებზე, თუ კანონით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული;

) მეანაბრეთა მოთხოვნაზე ბანკსა და სხვა საკრედიტო დაწესებულებებში შეტანილი ანაბრების გამო.

3. ხანდაზმულობის საერთო ვადა შეადგენს ათ წელს.

    მუხლი 129. სახელშეკრულებო მოთხოვნათა ხანდაზმულობის ვადა

1. სახელშეკრულებო მოთხოვნების ხანდაზმულობის ვადა შეადგენს სამ წელს, ხოლო უძრავ ნივთებთან დაკავშირებული სახელშეკრულებო მოთხოვნებისა ექვს წელს.

2. ხანდაზმულობის ვადა იმ მოთხოვნებისა, რომლებიც წარმოიშობა პერიოდულად შესასრულებელი ვალდებულებებიდან, სამი წელია.

3. ცალკეულ შემთხვევებში კანონით შეიძლება გათვალისწინებულ იქნეს ხანდაზმულობის სხვა ვადებიც.

   

     მუხლი 130. ხანდაზმულობის ვადის დაწყება

1. ხანდაზმულობის ვადა იწყება მოთხოვნის წარმოშობის მომენტიდან. მოთხოვნის წარმოშობის მომენტად მიიჩნევა დრო, როცა პირმა შეიტყო ან პირს უნდა შეეტყო უფლების დარღვევის შესახებ.

2. არასრულწლოვნის მიმართ სექსუალური, ეკონომიკური, ოჯახში ძალადობის ან სხვა ფორმის ძალადობის შემთხვევაში ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნით სასამართლოსთვის მიმართვის უფლების ხანდაზმულობის ვადა ჩერდება არასრულწლოვნის მიერ სრულწლოვანების მიღწევამდე ან არასრულწლოვანების პერიოდში სასამართლოსთვის მიმართვამდე. 

    მუხლი 131. მოთხოვნის წარმოშობა

თუ მოთხოვნის წარმოშობა დამოკიდებულია კრედიტორის მოქმედებაზე, ხანდაზმულობა იწყება იმ დროიდან, როცა კრედიტორს შეეძლო განეხორციელებინა ეს მოქმედება.

     მუხლი 132. ხანდაზმულობის ვადის დენის შეჩერება

ხანდაზმულობის ვადის დენა ჩერდება, თუ:

ა) ვალდებულების შესრულება გადავადებულია აღმასრულებელი ხელისუფლების მიერ ან საქართველოს ეროვნული ბანკის მიერ „საქართველოს ეროვნული ბანკის შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის საფუძველზე კომერციული ბანკის რეზოლუციის რეჟიმში (მორატორიუმი);

ბ) სარჩელის წარდგენას აბრკოლებს განსაკუთრებული და მოცემულ პირობებში აუცდენელი დაუძლეველი ძალა;

გ) კრედიტორი ან მოვალე იმყოფება საქართველოს თავდაცვის ძალების იმ ნაწილში, რომელიც გადაყვანილია საომარ მდგომარეობაზე;

1)  დაიწყო  „მედიაციის  შესახებ“  საქართველოს  კანონით  გათვალისწინებული კერძო მედიაცია;

დ) კანონით გათვალისწინებულ სხვა შემთხვევებში.

საქართველოს 2018 წლის 31  ოქტომბრის  კანონი №3607  – ვებგვერდი, 21.11.2018წ.

საქართველოს 2019 წლის 18 სექტემბრის კანონი №4956 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

საქართველოს 2019 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5667 – ვებგვერდი, 31.12.2019წ.

    მუხლი 133. ხანდაზმულობის ვადის დენის შეჩერება ქორწინების განმავლობაში

სანამ ქორწინება არსებობს, მეუღლეთა შორის მოთხოვნებზე ხანდაზმულობის ვადის დენა ჩერდება. იგივე წესი მოქმედებს მშობლებსა და შვილებს შორის მოთხოვნებზე ბავშვების სრულწლოვანების დადგომამდე, აგრეთვე მეურვეებსა (მზრუნველებსა) და სამეურვეო პირებს შორის მოთხოვნებზე მეურვეობის მთელი პერიოდის მანძილზე.

     მუხლი 134. ხანდაზმულობის ვადის დენის შეჩერება შეზღუდულქმედუნარიანის და მხარდაჭერის მიმღების მონაწილეობისას 

თუ მოთხოვნა მომდინარეობს შეზღუდულქმედუნარიანისაგან, რომელსაც კანონიერი წარმომადგენელი არ ჰყავს, ან მხარდაჭერის მიმღებისაგან, რომელსაც მხარდაჭერა სათანადო წესით არ გაეწია, ანდა მოთხოვნა მიმართულია აღნიშნული პირისადმი, ხანდაზმულობის ვადის დენა შეჩერებულად ითვლება, სანამ ეს პირი სრული ქმედუნარიანი არ გახდება ან მას კანონიერი წარმომადგენელი ან მხარდამჭერი არ დაენიშნება.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

      მუხლი 135. დრო, რომლის განმავლობაშიც ხანდაზმულობის ვადის დენა შეჩერებულია

დრო, რომლის განმავლობაშიც ხანდაზმულობის ვადის დენა შეჩერებულია, ხანდაზმულობის ვადაში არ ჩაითვლება.

    მუხლი 136. ხანდაზმულობის ვადის დენის შეჩერების მომენტი

1. ხანდაზმულობის ვადა ჩერდება იმ შემთხვევაში, თუ 132-ე მუხლით გათვალისწინებული გარემოებები წარმოიშვა ან განაგრძობდა არსებობას ხანდაზმულობის ვადის უკანასკნელი ექვსი თვის ფარგლებში; ხოლო თუ ეს ვადა ექვს თვეზე ნაკლებია, ხანდაზმულობის ვადის განმავლობაში.

2. იმ გარემოებების შეწყვეტის დღიდან, რომლებიც საფუძვლად დაედო ხანდაზმულობის ვადის შეჩერებას, ხანდაზმულობა გაგრძელდება ექვს თვემდე; ხოლო თუ ხანდაზმულობის ვადა ექვს თვეზე ნაკლებია, ხანდაზმულობის ვადამდე.

    მუხლი 137. ხანდაზმულობის ვადის დენის შეწყვეტა

ხანდაზმულობის ვადის დენა წყდება, თუ ვალდებული პირი უფლებამოსილი პირის წინაშე ავანსის, პროცენტის გადახდით, გარანტიის მიცემით ან სხვაგვარად აღიარებს მოთხოვნის არსებობას.

    მუხლი 138. ხანდაზმულობის ვადის დენის შეწყვეტა სარჩელის შეტანით

ხანდაზმულობის ვადის დენა წყდება, თუ უფლებამოსილი პირი შეიტანს სარჩელს მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად ან მის დასადგენად, ანდა შეეცდება დაიკმაყოფილოს მოთხოვნა სხვა საშუალებით, როგორიცაა სახელმწიფო ორგანოსათვის ან სასამართლოში განცხადებით მიმართვა მოთხოვნის არსებობის შესახებ, ანდა აღმასრულებელი მოქმედების განხორციელება. შესაბამისად გამოიყენება 139-ე და 140-ე მუხლები.

    მუხლი 139. ხანდაზმულობის ვადის დენის შეწყვეტის ხანგრძლივობა

1. ხანდაზმულობის ვადის დენის შეწყვეტა სარჩელის შეტანის საფუძველზე გრძელდება მანამ, სანამ სასამართლოს მიერ გამოტანილი გადაწყვეტილება არ შევა კანონიერ ძალაში, ან პროცესი სხვაგვარად არ დასრულდება.

2. თუ მხარეთა შეთანხმების შედეგად ან შემდგომი გაგრძელების შეუძლებლობის გამო პროცესი შეწყდება, მაშინ ხანდაზმულობის ვადის დენა შეწყდება მხარეთა ან სასამართლოს ბოლო საპროცესო მოქმედების დამთავრებასთან ერთად. თუ ერთ-ერთი მხარე პროცესს კვლავ განაგრძობს, შეწყვეტის შემდეგ დაწყებული ხანდაზმულობის ახალი ვადა ისევე შეწყდება, როგორც წყდება ხანდაზმულობის ვადის დენა სარჩელის შეტანით.

    მუხლი 140. უარი სარჩელზე

1. სარჩელის შეტანა ხანდაზმულობის ვადის დენის შეწყვეტას არ გამოიწვევს, თუ მოსარჩელე უარს იტყვის სარჩელზე, ან სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილებით სარჩელი განუხილველად იქნება დატოვებული.

2. თუ უფლებამოსილი პირი ექვსი თვის ვადაში შეიტანს ახალ სარჩელს, მაშინ ხანდაზმულობის ვადა შეწყვეტილად ითვლება პირველი სარჩელის შეტანის დროიდან.

    მუხლი 141. ხანდაზმულობის ვადის დენის დაწყების ათვლა თავიდან

თუ შეწყდება ხანდაზმულობის ვადის დენა, მაშინ შეწყვეტამდე განვლილი დრო მხედველობაში არ მიიღება და ვადა დაიწყება თავიდან.

    მუხლი 142. სასამართლოს გადაწყვეტილებით დადასტურებული მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადა

1. სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილებით დადასტურებული მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადაა ათი წელი მაშინაც კი, როცა ეს მოთხოვნა უფრო ნაკლებ ხანდაზმულობას ექვემდებარება.

2. თუ დადასტურება შეეხება პერიოდულად განმეორებად მოქმედებებს, რომლებიც მომავალში უნდა შესრულდეს, მაშინ მათ მიმართ გამოიყენება 129-ე მუხლის მეორე ნაწილით დადგენილი ხანდაზმულობა.

     მუხლი 143. ხანდაზმულობის ვადა სანივთო მოთხოვნათა მიმართ

თუ ნივთი, რომლის მიმართაც არსებობს სანივთო მოთხოვნა, უფლებამონაცვლეობის გზით მესამე პირის მფლობელობაში აღმოჩნდება, მაშინ უფლებრივი წინამორბედის მფლობელობაში გასული ხანდაზმულობის ვადა გამოიყენება აგრეთვე უფლებამონაცვლის მიმართაც.

    მუხლი 144. ვალდებული პირის უფლება ხანდაზმულობის ვადის გასვლისას

1. ხანდაზმულობის ვადის გასვლის შემდეგ ვალდებული პირი უფლებამოსილია უარი თქვას მოქმედების შესრულებაზე.

2. თუ ვალდებულმა პირმა მოვალეობა შეასრულა ხანდაზმულობის ვადის გასვლის შემდეგ, მას არა აქვს უფლება მოითხოვოს შესრულებულის დაბრუნება, თუნდაც მოვალეობის შესრულების მომენტში მას არ სცოდნოდა, რომ ხანდაზმულობის ვადა გასული იყო.

3. იგივე წესი გამოიყენება ვალდებული პირის აღიარებისა და უზრუნველყოფის საშუალებათა მიმართაც.

    მუხლი 145. დამატებითი მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადა

მთავარი მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადის გასვლასთან ერთად ხანდაზმულობის ვადა გასულად ითვლება დამატებითი მოთხოვნებისთვისაც მაშინაც კი, როცა ამ მოთხოვნათა ხანდაზმულობის ვადა ჯერ არ გასულა.

    მუხლი 146. ხანდაზმულობის ვადის შეცვლის დაუშვებლობა მხარეთა შეთანხმებით

ხანდაზმულობის ვადებისა და მათი გამოთვლის წესის შეცვლა მხარეთა შეთანხმებით დაუშვებელია.

 

წიგნი მეორე

სანივთო (ქონებრივი) სამართალი

 

კარი პირველი

ქონება

    მუხლი 147. ცნება

ქონება, ამ კოდექსის მიხედვით, არის ყველა ნივთი და არამატერიალური ქონებრივი სიკეთე, რომელთა ფლობაც, სარგებლობა და განკარგვა შეუძლიათ ფიზიკურ და იურიდიულ პირებს და რომელთა შეძენაც შეიძლება შეუზღუდავად, თუკი ეს აკრძალული არ არის კანონით ან არ ეწინააღმდეგება ზნეობრივ ნორმებს.

    მუხლი 148. ნივთის სახეები

ნივთი შეიძლება იყოს მოძრავი ან უძრავი.

    მუხლი 149. უძრავი ნივთის ცნება

უძრავ ნივთებს მიეკუთვნება მიწის ნაკვეთი მასში არსებული წიაღისეულით, მიწაზე აღმოცენებული მცენარეები, ასევე შენობა-ნაგებობანი, რომლებიც მყარად დგას მიწაზე.

    მუხლი 150. ნივთის არსებითი შემადგენელი ნაწილი

1.ნივთის შემადგენელი ნაწილი, რომლის გამოცალკევებაც შეუძლებელია მთლიანი ნივთის ან ამ ნაწილის განადგურების ანდა მათი დანიშნულების მოსპობის გარეშე (ნივთის არსებითი შემადგენელი ნაწილი), ცალკე უფლების ობიექტად შეიძლება იყოს მხოლოდ კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში.

2.მიწის ნაკვეთის არსებით შემადგენელ ნაწილს განეკუთვნება შენობა-ნაგებობანი და ნივთები, რომლებიც მყარადაა დაკავშირებული მიწასთან და არ არის გამიზნული დროებითი სარგებლობისათვის, რაც ხელშეკრულებითაც შეიძლება განისაზღვროს.

    მუხლი 151. საკუთვნებელი

1. საკუთვნებელი არის მოძრავი ნივთი, რომელიც, თუმცა არ არის მთავარი ნივთის შემადგენელი ნაწილი, მაგრამ განკუთვნილია მთავარი ნივთის სამსახურისთვის, დაკავშირებულია მასთან საერთო სამეურნეო დანიშნულებით, რის გამოც იგი სივრცობრივ კავშირშია მთავარ ნივთთან და, დამკვიდრებული შეხედულების მიხედვით, ითვლება საკუთვნებლად.

2. ნივთი, რომელიც მიწასთან არის დაკავშირებული და რომლის მოცილებაც მიწიდან შესაძლებელია სასაქონლო ღირებულების დაკარგვის ან არსებითი დანაკლისის გარეშე, ასევე მიიჩნევა საკუთვნებლად.

    მუხლი 152. არამატერიალური ქონებრივი სიკეთის ცნება

არამატერიალური ქონებრივი სიკეთე არის ის მოთხოვნები და უფლებები, რომლებიც შეიძლება გადაეცეს სხვა პირებს, ან გამიზნულია საიმისოდ, რომ მათ მფლობელს შეექმნას მატერიალური სარგებელი, ანდა მიენიჭოს უფლება მოსთხოვოს სხვა პირებს რაიმე.

    მუხლი 153. აქცესორული და შეზღუდული უფლებები

1. აქცესორულია უფლება, რომელიც ისეა დაკავშირებული სხვა უფლებასთან, რომ მის გარეშე არც შეიძლება არსებობდეს.

2. შეზღუდულია უფლება, რომელიც ნაწარმოებია იმ უფრო ფართო უფლებისგან, რომელიც დატვირთულია ამ შეზღუდული უფლებით.

    მუხლი 154. ნივთისა და უფლების ნაყოფი

1. ნივთის ნაყოფი არის ის შემოსავალი, ნამატი ან/და უპირატესობა, რომელთაც ეს ნივთი იძლევა.

2. უფლების ნაყოფი არის ის შემოსავალი ან/და უპირატესობა, რაც მიიღება ამ უფლების გამოყენების შედეგად.

3. ნივთის ან უფლების ნაყოფს წარმოადგენს აგრეთვე ის შემოსავალი და უპირატესობა, რომელთა მიღებასაც ეს ნივთი ან უფლება უზრუნველყოფს სამართლებრივი ურთიერთობის მეშვეობით.

4. უფლებამოსილება ნივთზე ან უფლებაზე შესაძლებელს ხდის ამ ნივთისა თუ უფლების ნაყოფის მიღებას ამ უფლებამოსილების ვადისა და მოცულობის შესაბამისად, თუ კანონით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

5. თუ პირი მოვალეა უკან დააბრუნოს ნაყოფი, მას შეუძლია მოითხოვოს ნაყოფზე გაწეული ხარჯების ანაზღაურება, თუკი ეს ხარჯები სწორი სამეურნეო საქმიანობის შედეგია და ნაყოფის ღირებულებას არ აღემატება.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

 

კარი მეორე

მფლობელობა

     მუხლი 155. ცნება. სახეები

1. მფლობელობა წარმოიშობა ნივთზე ფაქტობრივი ბატონობის ნებითი მოპოვებით.

2. მფლობელად არ ითვლება ის პირი, რომელიც, თუმცა ახორციელებს ფაქტობრივ ბატონობას ნივთზე, მაგრამ სხვა პირის სასარგებლოდ, და რომელსაც ნივთის ფლობის უფლებამოსილება მიღებული აქვს ამ პირისაგან. მფლობელად მიიჩნევა მხოლოდ უფლებამოსილების მიმნიჭებელი პირი.

3. თუ პირი ნივთს ფლობს იმ სამართლებრივი ურთიერთობის საფუძველზე, რომელიც განსაზღვრული ვადით ანიჭებს მას ნივთის ფლობის უფლებას ან ავალდებულებს მას ფლობდეს ნივთს, მაშინ ეს პირი ითვლება პირდაპირ მფლობელად, ხოლო უფლების მიმნიჭებელი ან ვალდებულების დამკისრებელი მიიჩნევა არაპირდაპირ მფლობელად.

4. თუ ერთ ნივთს რამდენიმე პირი ერთობლივად ფლობს, ისინი ითვლებიან თანამფლობელებად.

5. თუ ერთი ნივთის ნაწილებს რამდენიმე პირი ფლობს, ისინი ითვლებიან ცალკეული ნაწილების მფლობელებად.

     მუხლი 156. მფლობელობის შეწყვეტა

მფლობელობა ითვლება შეწყვეტილად, თუ მფლობელი სამუდამოდ თმობს ნივთს ან სხვა გზით კარგავს ნივთზე ფაქტობრივ ბატონობას.

     მუხლი 157. მფლობელობის გადასვლა მემკვიდრეებზე

მფლობელობა მემკვიდრეებზე გადადის იმავე სახით, რა სახითაც არსებობდა იგი მამკვიდრებელთან (სამკვიდროს დამტოვებელთან).

    მუხლი 158. მესაკუთრედ ყოფნის პრეზუმფცია

1. ივარაუდება, რომ ნივთის მფლობელი არის მისი მესაკუთრე.

2. ეს წესი არ მოქმედებს იმ შემთხვევაში, როცა ნივთზე საკუთრებითი ურთიერთობის ხასიათი ვლინდება საჯარო რეესტრიდან. საკუთრების პრეზუმფცია არ გამოიყენება არც ძველი მფლობელის მიმართ, თუ მან ეს ნივთი დაკარგა, მოჰპარეს ან სხვაგვარად გავიდა იგი მისი მფლობელობიდან. საკუთრების პრეზუმფცია მოქმედებს ძველი მფლობელის სასარგებლოდ მხოლოდ მისი მფლობელობის პერიოდში.

    მუხლი 159. კეთილსინდისიერი მფლობელი

კეთილსინდისიერია მფლობელი, რომელიც ნივთს მართლზომიერად ფლობს, ან რომელიც უფლებამოსილ პირად შეიძლება იქნეს მიჩნეული საქმიან ურთიერთობებში საჭირო გულმოდგინე შემოწმების საფუძველზე.

    მუხლი 160. კეთილსინდისიერი მფლობელის მიერ უკანონო მფლობელობიდან ნივთის უკან დაბრუნების მოთხოვნა

თუ კეთილსინდისიერ მფლობელს ჩამოერთმევა მფლობელობა, მას სამი წლის განმავლობაში შეუძლია ახალ მფლობელს ნივთის უკან დაბრუნება მოსთხოვოს. ეს წესი არ გამოიყენება მაშინ, როცა ახალ მფლობელს აქვს მფლობელობის უკეთესი უფლება. მფლობელობის უკან დაბრუნების მოთხოვნა შეიძლება გამოყენებულ იქნეს უკეთესი უფლების მქონე პირის მიმართაც, თუკი მან ნივთი მოიპოვა ძალადობის ან მოტყუების გზით.

    მუხლი 161. კეთილსინდისიერი მფლობელის მიერ უკანონო ხელშეშლის აღკვეთის მოთხოვნა

თუ კეთილსინდისიერ მფლობელს არ ჩამოერთმევა ნივთი, მაგრამ სხვაგვარად შეეშლება ხელი მისი მფლობელობის განხორციელებაში, მაშინ მას, მსგავსად მესაკუთრისა, შეუძლია მოითხოვოს ხელის შეშლის აღკვეთა. ამასთანავე, მას შეუძლია მოითხოვოს მფლობელობის ხელყოფით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურება. ზიანის ანაზღაურების ეს წესი გამოიყენება მაშინაც, როცა შეუძლებელია ხელის შეშლის აღკვეთის მოთხოვნა.

    მუხლი 162. მართლზომიერი მფლობელის უფლებები

1. დაუშვებელია მართლზომიერ მფლობელს მოეთხოვოს ნივთის უკან დაბრუნება. მართლზომიერი მფლობელობის განმავლობაში მის კუთვნილებად ითვლება ნივთისა და უფლების ნაყოფი.

2. ეს წესი ეხება ასევე პირდაპირი მფლობელის ურთიერთობას არაპირდაპირ მფლობელთან.

    მუხლი 163. არაუფლებამოსილი კეთილსინდისიერი მფლობელის მოვალეობა

1. კეთილსინდისიერი მფლობელი, რომელსაც თავიდანვე არ ჰქონია ნივთის ფლობის უფლება ან დაკარგა ეს უფლება, ვალდებულია დაუბრუნოს ნივთი უფლებამოსილ პირს. ვიდრე უფლებამოსილი პირი არ გამოიყენებს თავის ამ უფლებას, ნივთისა და უფლების ნაყოფი ეკუთვნის მფლობელს.

2. კეთილსინდისიერ მფლობელს შეუძლია უფლებამოსილ პირს მოსთხოვოს იმ გაუმჯობესებისა და ხარჯების ანაზღაურება, რაც მან გაიღო ნივთზე კეთილსინდისიერი მფლობელობის დროს და რაც არ არის კომპენსირებული ამ ნივთით სარგებლობითა და მისგან მიღებული ნაყოფით. მფლობელის ბრალით მიუღებელი ნაყოფის ღირებულება უნდა გამოიქვითოს. იგივე წესი ვრცელდება ისეთ გაუმჯობესებებზე, რომელთა შედეგადაც გაიზარდა ნივთის ღირებულება, თუკი გაზრდილი ღირებულება ნივთის დაბრუნების მომენტისათვის ჯერ კიდევ არსებობდა.

3.კეთილსინდისიერ მფლობელს შეუძლია უარი თქვას ნივთის დაბრუნებაზე, ვიდრე მისი მოთხოვნები არ დაკმაყოფილდება.

    მუხლი 164. არაკეთილსინდისიერი მფლობელის მოვალეობანი

არაკეთილსინდისიერმა მფლობელმა უფლებამოსილ პირს უნდა დაუბრუნოს როგორც ნივთი, ასევე მიღებული სარგებელი, ნივთის ან უფლების ნაყოფი. მფლობელი ვალდებულია აანაზღაუროს ის ნაყოფი, რომელიც მან ბრალეულად არ მიიღო. ნივთზე გაწეული ხარჯები და გაუმჯობესებანი მას შეუძლია მხოლოდ მაშინ მოითხოვოს, თუ მათ ნივთის უკან დაბრუნების მომენტისათვის უფლებამოსილი პირის გამდიდრება მოჰყვა შედეგად. სხვა მოთხოვნები არაკეთილსინდისიერი მფლობელის მიმართ უცვლელი რჩება.

    მუხლი 165. მოძრავ ნივთებზე საკუთრების შეძენა ხანდაზმულობით

1. თუ პირი მოძრავ ნივთს ხუთი წლის განმავლობაში უწყვეტად ფლობს როგორც საკუთარს, მოიპოვებს მასზე საკუთრების უფლებას (საკუთრების შეძენა ხანდაზმულობით).

2. მოძრავი ნივთის შეძენა დაუშვებელია, თუ შემძენი ნივთს არაკეთილსინდისიერად ფლობდა, ან თუ მან მოგვიანებით შეიტყო, რომ ნივთი მას არ ეკუთვნოდა.

    მუხლი 166. ნივთის ფლობის უწყვეტობის ვარაუდი

თუ პირი ნივთს ფლობდა დროის გარკვეული მონაკვეთის დასაწყისში და ბოლოს, ივარაუდება, რომ იგი ფლობდა ამ ნივთს დროის შუა პერიოდშიც.

    მუხლი 167. უძრავ ნივთებზე საკუთრების შეძენა ხანდაზმულობით

თუ პირი საჯარო რეესტრში შეტანილია მიწის ნაკვეთის ან სხვა უძრავი ქონების მესაკუთრედ ისე, რომ არ შეუძენია საკუთრების უფლება მათზე, იგი მოიპოვებს ამ საკუთრების უფლებას, თუკი რეგისტრაცია არსებობდა თხუთმეტი წლის განმავლობაში და ამ ხნის მანძილზე პირი ფლობდა მათ, როგორც საკუთარს.

    მუხლი 168. ნივთის მფლობელობის შეწყვეტა მესაკუთრის პრეტენზიის გამო

ნივთის მფლობელობა წყდება, თუ მესაკუთრე მფლობელს წაუყენებს დასაბუთებულ პრეტენზიას.

    მუხლი 169. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 მაისის კანონი №4744 - სსმ I, №18, 22.05.2007წ., მუხ.158

კარი მესამე

საკუთრება

თავი პირველი

საკუთრების შინაარსი

    მუხლი 170. ცნება. საკუთრების უფლების შინაარსი

1. მესაკუთრეს შეუძლია, კანონისმიერი ან სხვაგვარი, კერძოდ, სახელშეკრულებო შებოჭვის ფარგლებში თავისუფლად ფლობდეს და სარგებლობდეს ქონებით (ნივთით), არ დაუშვას სხვა პირთა მიერ ამ ქონებით სარგებლობა, განკარგოს იგი, თუკი ამით არ ილახება მეზობლების ან სხვა მესამე პირთა უფლებები, ანდა, თუ ეს მოქმედება არ წარმოადგენს უფლების ბოროტად გამოყენებას.

2. უფლების ბოროტად გამოყენებად ჩაითვლება საკუთრებით ისეთი სარგებლობა, რომლითაც მხოლოდ სხვებს ადგებათ ზიანი ისე, რომ არ არის გამოკვეთილი მესაკუთრის ინტერესის უპირატესობა, და მისი მოქმედების აუცილებლობა გაუმართლებელია.

3. სარგებლობის უფლება მოიცავს ასევე შესაძლებლობას, არ ისარგებლოს პირმა თავისი ნივთით. კანონით შეიძლება დაწესდეს სარგებლობის ან მოვლისა და შენახვის ვალდებულება, თუკი ამ ნივთის გამოუყენებლობა ან მოუვლელობა ხელყოფს საზოგადო ინტერესებს. ამ შემთხვევაში მესაკუთრეს შეიძლება ან თვითონ დაეკისროს ვალდებულების შესრულება, ან შესაბამისი სასყიდლით ნივთის გადაცემა სხვა პირის სარგებლობაში.

    მუხლი 171. საკუთრების უფლება ნივთის არსებით შემადგენელ ნაწილზე

ნივთზე საკუთრების უფლება ვრცელდება ასევე ამ ნივთის არსებით შემადგენელ ნაწილებზედაც.

    მუხლი 172. უკანონო მფლობელობიდან ნივთის გამოთხოვა და ხელშეშლის აღკვეთის მოთხოვნა

1. მესაკუთრეს შეუძლია მფლობელს მოსთხოვოს ნივთის უკან დაბრუნება, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა მფლობელს ჰქონდა ამ ნივთის ფლობის უფლება.

2. თუ საკუთრების ხელყოფა ან სხვაგვარი ხელშეშლა ხდება ნივთის ამოღების ან მისი ჩამორთმევის გარეშე, მაშინ მესაკუთრეს შეუძლია ხელის შემშლელს მოსთხოვოს ამ მოქმედების აღკვეთა. თუ ამგვარი ხელშეშლა კვლავ გაგრძელდება, მესაკუთრეს შეუძლია მოითხოვოს მოქმედების აღკვეთა სასამართლოში სარჩელის შეტანის გზით.

3. (ამოღებულია - 11.12.2015, №4625).

საქართველოს 2006 წლის 8 დეკემბრის კანონი №3885 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.327

საქართველოს 2015 წლის  11 დეკემბრის  კანონი №4625  - ვებგვერდი, 29.12.2015წ.

    მუხლი 173. საერთო საკუთრება

1. საერთო (თანაზიარი და წილადი) საკუთრება წარმოიშობა კანონის ძალით ან გარიგების საფუძველზე. თითოეულ თანამესაკუთრეს შეუძლია მოთხოვნები წარუდგინოს მესამე პირებს საერთო საკუთრებაში არსებული ქონების გამო. ყოველ თანამესაკუთრეს აქვს ნივთის გამოთხოვის უფლება მხოლოდ ყველა თანამესაკუთრის სასარგებლოდ.

2. საერთო საკუთრებაში არსებული ნივთი თანამესაკუთრეებთან შეთანხმების საფუძველზე შეიძლება დაგირავდეს ან უფლებრივად სხვაგვარად დაიტვირთოს ერთ-ერთი მესაკუთრის სასარგებლოდ და მისი ინტერესებისათვის.

3. საერთო საკუთრებაში არსებული ნივთის მოვლისა და შენახვის ხარჯები თანამესაკუთრეებს ეკისრებათ თანაბრად, თუ კანონით ან ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

4. თუ საქართველოს კანონმდებლობით პირდაპირ დადგენილი არ არის, საერთო საკუთრების წილის უპირატესი შესყიდვის უფლება შეიძლება განისაზღვროს მხარეთა შეთანხმებით.

საქართველოს 2007 წლის 11 მაისის კანონი №4744 - სსმ I, №18, 22.05.2007წ., მუხ.158

საქართველოს 2019 წლის 25 ივნისის კანონი №4851 - ვებგვერდი, 02.07.2019წ.

თავი მეორე

სამეზობლო სამართალი

    მუხლი 174. ცნება. ურთიერთპატივისცემის მოვალეობა

მეზობელი მიწის ნაკვეთის ან სხვა უძრავი ქონების მესაკუთრენი, გარდა კანონით გათვალისწინებული უფლება-მოვალეობებისა, ვალდებულნი არიან პატივი სცენ ერთმანეთს. მეზობლად მიიჩნევა ყველა ნაკვეთი ან სხვა უძრავი ქონება, საიდანაც შესაძლებელია გამომდინარეობდეს ორმხრივი ზემოქმედება.

    მუხლი 175. სამეზობლო ზემოქმედებათა თმენის ვალდებულება

1. მიწის ნაკვეთის ან სხვა უძრავი ქონების მესაკუთრეს არ შეუძლია აკრძალოს მეზობელი ნაკვეთიდან თავის ნაკვეთზე გაზის, ორთქლის, სუნის, ჭვარტლის, კვამლის, ხმაურის, სითბოს, რყევების ან სხვა მსგავს მოვლენათა ზემოქმედებანი, თუკი ისინი ხელს არ უშლიან მესაკუთრეს თავისი ნაკვეთით სარგებლობაში, ან უმნიშვნელოდ ხელყოფენ მის უფლებას.

2. იგივე წესი მოქმედებს იმ შემთხვევაშიც, როცა ზემოქმედება არსებითია, მაგრამ იგი გამოწვეულია სხვა ნაკვეთით ან სხვა უძრავი ქონებით ჩვეულებრივი სარგებლობით და არ შეიძლება მისი აღკვეთა ისეთი ღონისძიებებით, რომლებიც ამ სახის მოსარგებლეთათვის ნორმალურ სამეურნეო საქმიანობად მიიჩნევა.

3. თუ მესაკუთრე მოვალეა ითმინოს ასეთი ზემოქმედება, მას შეუძლია ზემოქმედების გამომწვევი ნაკვეთის მესაკუთრეს მოსთხოვოს შესაბამისი ფულადი კომპენსაცია იმ შემთხვევაში, როცა ზემოქმედება აღემატება მოცემულ ადგილას ჩვეულებრივად მიჩნეულ სარგებლობას და ეკონომიკურად დასაშვებ ფარგლებს.

    მუხლი 176. დაუშვებელი ხელყოფა

მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეს შეუძლია მოითხოვოს მეზობელ ნაკვეთებზე ისეთი ნაგებობების აშენების ან ექსპლუატაციის აკრძალვა, რომლებიც დაუშვებლად ხელყოფენ ნაკვეთით სარგებლობის უფლებას და ეს იმთავითვე აშკარაა.

    მუხლი 177. საფრთხის აღკვეთის მოთხოვნა

თუ მიწის ნაკვეთს მეზობელი ნაკვეთიდან შენობის ჩამოქცევის საფრთხე ემუქრება, მესაკუთრეს შეუძლია მეზობელს მოსთხოვოს აუცილებელ ღონისძიებათა გატარება ამ საფრთხის თავიდან ასაცილებლად. დაუშვებელია რამდენიმე მიწის ნაკვეთზე გამდინარე წყლებისა და მიწისქვეშა წყლების მიმართულების შეცვლა ან ამ წყლებით მანიპულირება ისე, რომ ამან სხვა მიწის ნაკვეთზე წყლის რაოდენობის შემცირება ან/და ხარისხის გაუარესება გამოიწვიოს; დაუშვებელია მდინარეთა ბუნებრივი დინების ხელყოფა.

    მუხლი 178. მეზობელი ნაკვეთის მესაკუთრის უფლება ნაყოფზე

1. თუ ხის ან ბუჩქის ნაყოფი მეზობელ მიწის ნაკვეთზე დავარდა, იგი ჩაითვლება ამ ნაკვეთის ნაყოფად.

2. მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეს შეუძლია მოჭრას იმ ხის ან ბუჩქის ფესვები, ტოტები, რომლებიც მის ნაკვეთზე გადავიდა.

    მუხლი 179. ფულადი კომპენსაცია თმენის ვალდებულებისათვის

1. თუ მიწის ნაკვეთის მესაკუთრე მშენებლობის დროს განზრახვის გარეშე გადასცდა მეზობელი ნაკვეთის საზღვრებს, მეზობელი ნაკვეთის მესაკუთრემ ეს უნდა ითმინოს, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ამის წინააღმდეგ წინასწარ ან შეტყობისთანავე განაცხადა.

2. საზღვრის დამრღვევი მეზობელი ვალდებულია გადაიხადოს ფულადი კომპენსაცია, რომელიც ყოველწლიურად წინასწარ უნდა იქნეს გადახდილი.

    მუხლი 180. აუცილებელი გზა

1. თუ მიწის ნაკვეთს არა აქვს ჯეროვანი გამოყენებისათვის აუცილებელი კავშირი საჯარო გზებთან, ელექტრო-, ნავთობის, გაზისა და წყალმომარაგების ქსელთან, მაშინ მესაკუთრეს შეუძლია მეზობელს მოსთხოვოს, რომ მან ითმინოს მისი მიწის ნაკვეთის გამოყენება ამგვარი აუცილებელი კავშირის უზრუნველსაყოფად. იმ მეზობლებს, რომელთა ნაკვეთზედაც გადის აუცილებელი გზა ან გაყვანილობა, უნდა მიეცეთ შესაბამისი კომპენსაცია, რომელიც, მხარეთა შეთანხმებით, შეიძლება ერთჯერადი გადახდით გამოიხატოს.

2. აუცილებელი გზის ან გაყვანილობის თმენის ვალდებულება არ წარმოიშობა, თუკი უკვე არსებული დაკავშირება მიწის ნაკვეთისა გაუქმდა მესაკუთრის თვითნებური მოქმედებით.

    მუხლი 181. სასაზღვრო მიჯნის აღმართვის მოვალეობა

1. მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეს შეუძლია მეზობელი ნაკვეთის მესაკუთრეს მოსთხოვოს მონაწილეობის მიღება მყარი სასაზღვრო მიჯნის აღმართვაში, ან უკვე არსებული, მაგრამ წაშლილი ან დაზიანებული მიჯნის აღდგენაში. გამიჯვნის ხარჯები მეზობლებს შორის თანაბრად ნაწილდება, თუ ურთიერთშეთანხმებით ან სხვა სამართლებრივი ურთიერთობით სხვა რამ არ არის დადგენილი.

2. თუ შეუძლებელია ზუსტი საზღვრის დადგენა, მაშინ გასამიჯნავად გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს მეზობლების ფაქტობრივ მფლობელობას. თუ შეუძლებელია ფაქტობრივი მფლობელობის ზუსტი დადგენა, მაშინ სადავო ნაკვეთი თანაბრად განაწილდება ნაკვეთებს შორის. თუკი ეს განაწილება იწვევს უსამართლო შედეგებს, მაშინ ერთ-ერთი მხარის განცხადების საფუძველზე საზღვარს დაადგენს სასამართლო.

    მუხლი 182. სასაზღვრო ნაგებობით სარგებლობის უფლება

1. თუ მიწის ორი ნაკვეთი ერთმანეთისაგან გამიჯნულია ღობით ან საზღვრად გამოყენებული სხვა ნაგებობით, ივარაუდება, რომ მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეებს აქვთ თანაბარი უფლება ისარგებლონ ამ ნაგებობით, თუკი ნაგებობის გარეგნული მხარე პირდაპირ არ მიუთითებს, რომ იგი მხოლოდ ერთ-ერთი მეზობლის საკუთრებაა.

2. თუ ორივე მეზობელი უფლებამოსილია ერთობლივად ისარგებლოს საზღვრად გამოყენებული ნაგებობით, თითოეულ მათგანს შეუძლია ნაგებობა მხოლოდ ისე გამოიყენოს, რომ ამით ხელი არ შეუშალოს მეორე მეზობელს თანასარგებლობაში.

3. ნაგებობის მოვლისა და შენახვის ხარჯები მეზობლებს შორის თანაბრად ნაწილდება.

4. ვიდრე ერთ-ერთი მეზობელი დაინტერესებულია ამ სასაზღვრო ნაგებობის არსებობით, დაუშვებელია მისი აღება ან შეცვლა მეზობლის თანხმობის გარეშე.

თავი მესამე

საკუთრების შეძენა და დაკარგვა

I. საკუთრების შეძენა უძრავ ნივთებზე

     მუხლი 183. უძრავ ნივთზე საკუთრების შეძენა გარიგების საფუძველზე

1. უძრავი ნივთის შესაძენად აუცილებელია გარიგების წერილობითი ფორმით დადება და ამ გარიგებით განსაზღვრული საკუთრების უფლების შემძენზე საჯარო რეესტრში რეგისტრაცია.

2. ბავშვის საკუთრებაში არსებული უძრავი ნივთის მისი მშობლის ან სხვა კანონიერი წარმომადგენლის მიერ განკარგვა დასაშვებია ბავშვის საუკეთესო ინტერესების შესაბამისად, სასამართლოს თანხმობის საფუძველზე. 

საქართველოს 2006 წლის 8 დეკემბრის კანონი №3879 - სსმ I, №48, 22.12.2006 წ., მუხ.321

საქართველოს 2010 წლის 23 მარტის კანონი №2799 - სსმ I, №14, 30.03.2010წ., მუხ.94

საქართველოს 2011 წლის 1 ივლისის კანონი №5017 - ვებგვერდი, 14.07.2011წ.

საქართველოს 2019 წლის 20 სექტემბრის კანონი №5013 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

საქართველოს 2020 წლის 21 მაისის კანონი №5913 – ვებგვერდი, 25.05.2020წ.

    მუხლი 184. უძრავ ნივთზე საკუთრების უფლების მიტოვება

უძრავ ნივთზე საკუთრების ან სხვა უფლების მისატოვებლად აუცილებელია უფლებამოსილი პირის განცხადება ამ უფლების მიტოვების შესახებ, და ამ განცხადების რეგისტრაცია საჯარო რეესტრში. განცხადება უნდა ჩაჰბარდეს რეესტრის სამსახურს. მხოლოდ ამის შემდეგ იძენს უფლების მიტოვების განცხადება სავალდებულო ძალას.

    მუხლი 185. შემძენის ინტერესების დაცვა

შემძენის ინტერესებიდან გამომდინარე, გამსხვისებელი ითვლება მესაკუთრედ, თუ იგი ასეთად არის რეგისტრირებული საჯარო რეესტრში, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა შემძენმა იცოდა, რომ გამსხვისებელი არ იყო მესაკუთრე .  (არაკონსტიტუციურად იქნა ცნობილი 185-ე მუხლის ის ნორმატიული შინაარსი, რომლის თანახმადაც, „გამსხვისებელი ითვლება მესაკუთრედ, თუ იგი ასეთად არის რეგისტრირებული საჯარო რეესტრში“, იმ შემთხვევაში, როდესაც რეესტრის ჩანაწერის წინააღმდეგ შეტანილია საჩივარი და ეს ფაქტი შემძენისათვის ცნობილია) - საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 17 ოქტომბრის გადაწყვეტილება №3/4/550 – ვებგვერდი, 26.10.2017წ.

II. საკუთრების შეძენა მოძრავ ნივთებზე

      მუხლი 186. მოძრავ ნივთზე საკუთრების შეძენის საფუძვლები

1. მოძრავ ნივთზე საკუთრების გადასაცემად აუცილებელია, რომ მესაკუთრემ ნამდვილი უფლების საფუძველზე გადასცეს შემძენს ნივთი.

11. ბავშვის საკუთრებაში არსებული 1 000 ლარზე მეტი ღირებულების მოძრავი ნივთის მისი მშობლის ან სხვა კანონიერი წარმომადგენლის მიერ განკარგვა დასაშვებია ბავშვის საუკეთესო ინტერესების შესაბამისად, სასამართლოს თანხმობის საფუძველზე. 

2. ნივთის გადაცემად ითვლება: შემძენისათვის ნივთის ჩაბარება პირდაპირ მფლობელობაში; არაპირდაპირი მფლობელობის გადაცემა ხელშეკრულებით, რომლის დროსაც წინა მესაკუთრე შეიძლება დარჩეს პირდაპირ მფლობელად; მესაკუთრის მიერ შემძენისათვის მესამე პირისაგან მფლობელობის მოთხოვნის უფლების მინიჭება.

    მუხლი 187. კეთილსინდისიერი შემძენი

1. შემძენი ხდება ნივთის მესაკუთრე მაშინაც, როცა გამსხვისებელი არ იყო ნივთის მესაკუთრე, მაგრამ შემძენი ამ ფაქტის მიმართ კეთილსინდისიერია. კეთილსინდისიერად არ ჩაითვლება შემძენი, თუ მან იცოდა ან უნდა სცოდნოდა, რომ გამსხვისებელი არ იყო მესაკუთრე. კეთილსინდისიერების ფაქტი უნდა არსებობდეს ნივთის გადაცემამდე.

2. კეთილსინდისიერი შემძენი ვერ გახდება ნივთის მესაკუთრე, თუ ეს ნივთი მესაკუთრემ დაკარგა, მას მოჰპარეს, ან მისი ნების წინააღმდეგ სხვაგვარად გავიდა მისი მფლობელობიდან, ანდა შემძენმა ის უსასყიდლოდ მიიღო. ეს შეზღუდვები არ მოქმედებს ფულის, ფასიანი ქაღალდებისა და აუქციონზე გასხვისებული ნივთების მიმართ.

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

    მუხლი 188. პირობადებული საკუთრება

1. თუ გამსხვისებელმა პირობად დათქვა საკუთრების გადასვლა შემძენზე მხოლოდ ნივთის საფასურის გადახდის შემდეგ, ივარაუდება, რომ საკუთრება გადავა შემძენზე საფასურის სრულად გადახდის შემდეგ. თუ შემძენი გააჭიანურებს საფასურის გადახდას, ხოლო გამსხვისებელი უარს იტყვის ხელშეკრულებაზე, უკვე ორმხრივად განხორციელებული შესრულება მხარეებმა უნდა დააბრუნონ.

2. პირველ ნაწილში აღნიშნული პირობა შესრულებულად ითვლება მაშინაც, თუ გამსხვისებელი ნებისმიერი სხვა გზით, ვიდრე საფასურის გადახდაა, დაკმაყოფილდება, ან თუ შემძენი მიუთითებს მოთხოვნის ხანდაზმულობაზე.

    მუხლი 189. საკუთრების გადაცემა ფასიანი ქაღალდების მეშვეობით

თუ შემძენზე საკუთრების გადასვლისთვის ნივთის გადაცემის სანაცვლოდ აუცილებელია ფასიანი ქაღალდის გადაცემა, საკუთრება გადასულად ითვლება იმ მომენტიდან, როცა გამსხვისებელი შემძენს გადასცემს ფასიან ქაღალდს.

    მუხლი 190. საკუთრების შეძენა უპატრონო მოძრავ ნივთზე

1. თუ პირი მფლობელობაში იღებს უპატრონო მოძრავ ნივთს, იგი იძენს საკუთრებას ნივთზე, თუკი მისი მითვისება კანონით არ არის აკრძალული, ან თუ მითვისებით არ არის დარღვეული იმ პირის უფლებები, რომელსაც ამ ნივთის მითვისების უფლება ჰქონდა.

2. მოძრავი ნივთი უპატრონოდ ითვლება, თუკი უწინდელი მესაკუთრე საკუთრებაზე უარის თქმის მიზნით ნივთის მფლობელობას მიატოვებს.

    მუხლი 191. ნაპოვარი

1. დაკარგული ნივთის მპოვნელმა დაუყოვნებლივ უნდა განუცხადოს ამის შესახებ ნივთის დამკარგავს, მესაკუთრეს, უფლებამოსილ პირს, ან, თუ მათი ვინაობა უცნობია, პოლიციას ან სხვა ადგილობრივ ორგანოს, და გადასცეს ეს ნივთი.

2. განცხადების გაკეთებიდან ერთი წლის გასვლის შემდეგ მპოვნელი იძენს საკუთრებას ნაპოვარზე, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა მისთვის ცნობილი გახდა მესაკუთრე, ან მესაკუთრის უფლება ნივთზე პოლიციაში უკვე გაცხადებული იყო. საკუთრების უფლების მოპოვებასთან ერთად ქარწყლდება ყველა სხვა უფლება ამ ნივთზე.

3. თუ უფლებამოსილი პირი იბრუნებს ნივთს, მპოვნელს შეუძლია მოსთხოვოს მას ჯილდო (საპოვნელი) ნივთის ღირებულების ხუთ პროცენტამდე. გარდა ამისა, მპოვნელს შეუძლია მოსთხოვოს უფლებამოსილ პირს ან სათანადო ორგანოს ნივთის შენახვის ხარჯების ანაზღაურება.

4. თუ მპოვნელი უარს განაცხადებს საკუთრებაზე, კომპეტენტურ ორგანოს შეუძლია ერთი წლის შემდეგ ნივთი აუქციონზე გაყიდოს და მოგება მიიღოს, ან, თუ ლაპარაკია დაბალი ღირებულების ნივთზე, უსასყიდლოდ გაასხვისოს ან გაანადგუროს იგი.

5. თუ ნაპოვნია ცხოველები, მალფუჭებადი ან ისეთი ნივთები, რომელთა შენახვაც დიდ ხარჯებს მოითხოვს, მაშინ ერთწლიანი ვადა არ გამოიყენება, ხოლო მესაკუთრეს უბრუნდება მათი გასხვისებით მიღებული თანხა.

    მუხლი 192. განძი

თუ აღმოჩენილია საგანი, რომელიც ისე დიდხანს იყო დაფლული, რომ შეუძლებელია მისი მესაკუთრის დადგენა (განძი), მაშინ საკუთრება სანახევროდ გადადის აღმომჩენზე და იმ მესაკუთრეზე, რომლის ნივთშიც იქნა განძი ნაპოვნი.

    მუხლი 193. საკუთრების შეძენა მიწის ნაკვეთის არსებით შემადგენელ ნაწილზე

თუ მოძრავი ნივთი ისეა მიწის ნაკვეთთან დაკავშირებული, რომ იგი ამ ნაკვეთის არსებითი შემადგენელი ნაწილი გახდა, მაშინ მიწის ნაკვეთის მესაკუთრე, 150-ე მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, იმავდროულად ხდება ამ ნივთის მესაკუთრეც.

    მუხლი 194. თანასაკუთრება მოძრავი ნივთების შერწყმის შედეგად წარმოშობილ ნივთზე

1. თუ მოძრავი ნივთები ისე არიან ერთმანეთთან დაკავშირებული, რომ ისინი ახალი ერთიანი ნივთის არსებით შემადგენელ ნაწილებად იქცნენ, ანდა მოძრავი ნივთები ერთმანეთს შეერწყნენ, მაშინ ადრინდელი მესაკუთრეები ხდებიან ამ ახალი ნივთის თანამესაკუთრენი. წილი განისაზღვრება იმ ღირებულების შესაბამისად, რომელიც ნივთებს მათი შეერთების დროს ჰქონდათ.

2. თუ ერთ-ერთი ნივთი, დამკვიდრებული შეხედულების მიხედვით, მიჩნეულია მთავარ ნივთად, მაშინ მისი მესაკუთრე მოიპოვებს საკუთრებას საკუთვნებელზედაც.

    მუხლი 195. თანასაკუთრება მასალის გადამუშავების შედეგად შექმნილ ახალ მოძრავ ნივთზე

თუ მასალის გადამუშავების ანდა გადაკეთების შედეგად იქმნება ახალი მოძრავი ნივთი, მაშინ მწარმოებელი და მასალის მესაკუთრე ახალი ნივთის თანამესაკუთრენი ხდებიან. წილი განისაზღვრება მასალის ღირებულებისა და წარმოების ხარჯების პროპორციულად, თუ შეთანხმებით სხვა რამ არ არის დადგენილი.

    მუხლი 196. უფლებათა გაქარწყლება საკუთრების გადასვლისას

თუ საკუთრება გადადის 193-195-ე მუხლების თანახმად, მაშინ მოცემულ ნივთზე არსებული ყველა სხვა უფლება ქარწყლდება.

    მუხლი 197. ახალი მესაკუთრისაგან ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა

1. პირს, რომელიც 193-195-ე მუხლების მიხედვით კარგავს თავის საკუთრებას, ან სხვაგვარად ირღვევა მისი უფლება, შეუძლია ზიანის ანაზღაურება მოსთხოვოს იმ პირს, ვინც მესაკუთრე გახდა. პირვანდელი მდგომარეობის აღდგენის მოთხოვნა დაუშვებელია.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული მოთხოვნა არ წარმოიშობა, თუ ახალმა მესაკუთრემ ნივთი სასყიდლიანი ხელშეკრულებით მესამე პირისაგან შეიძინა.

III. საკუთრების შეძენა უფლებებსა და მოთხოვნებზე

    მუხლი 198. ცნება. შინაარსი

1. მოთხოვნა ან უფლება, რომელთა დათმობა და დაგირავებაც შესაძლებელია, მათმა მფლობელმა შეიძლება საკუთრებად გადასცეს სხვა პირს. მოთხოვნები და უფლებები ახალ პირზე გადადის ისეთსავე მდგომარეობაში, როგორშიც ისინი ძველი მფლობელის ხელში იყვნენ.

2. ძველი მფლობელი ვალდებულია ახალ მფლობელს გადასცეს მის მფლობელობაში არსებული ყველა საბუთი, რომლებიც ეხება მოთხოვნებსა და უფლებებს, და ყველა ინფორმაცია, რომლებიც აუცილებელია ამ მოთხოვნებისა და უფლებების გამოყენებისთვის.

3. ძველი მფლობელი ასევე ვალდებულია მოთხოვნის საფუძველზე გადასცეს შემძენს სათანადოდ დამოწმებული საბუთი ამ უფლებისა და მოთხოვნის დათმობის შესახებ. ამ საბუთის დამოწმების ხარჯები დაეკისრება ახალ მფლობელს.

    მუხლი 199. მოთხოვნის დათმობა

1. მოთხოვნის მფლობელს (კრედიტორს) შეუძლია მოვალის თანხმობის გარეშე მოთხოვნა მესამე პირს დაუთმოს, თუკი ეს არ ეწინააღმდეგება ვალდებულების არსს, მოვალესთან მის შეთანხმებას ან კანონს (მოთხოვნის დათმობა). მოვალესთან შეთანხმება დათმობის დაუშვებლობის შესახებ შეიძლება მხოლოდ მაშინ, თუ არსებობს მოვალის პატივსადები ინტერესი.

2. მოთხოვნის დათმობა ხდება მოთხოვნის მფლობელსა და მესამე პირს შორის დადებული ხელშეკრულებით. ასეთ შემთხვევებში თავდაპირველი მფლობელის ადგილს იკავებს მესამე პირი.

    მუხლი 200. მოვალის უფლება მოთხოვნის დათმობისას

ვიდრე მოვალეს ეცნობებოდეს მოთხოვნის დათმობის შესახებ, მას უფლება აქვს შეასრულოს ვალდებულება მოთხოვნის თავდაპირველი მფლობელის წინაშე.

    მუხლი 201. უზრუნველყოფის საშუალებათა გადასვლა მოთხოვნის დათმობისას

1. მოთხოვნის დათმობით ახალ მფლობელზე გადადის მისი უზრუნველყოფის საშუალებებიცა და მოთხოვნასთან დაკავშირებული სხვა უფლებებიც.

2. მოვალეს უფლება აქვს წაუყენოს ახალ მფლობელს ყველა ის შესაგებელი, რაც მას ჰქონდა თავდაპირველი მფლობელის მიმართ მოთხოვნის დათმობის შესახებ ცნობის მიღების დროისათვის.

    მუხლი 202. მოთხოვნის მფლობელთა რიგითობა

თუ ერთსა და იმავე მოთხოვნის დათმობაზე მოთხოვნის მფლობელი რამდენიმე პირს შეუთანხმდება, მაშინ მოვალის წინაშე უფლებამოსილი იქნება ის პირი, რომელთანაც მოთხოვნის მფლობელმა სხვებზე ადრე დაამყარა ურთიერთობა. თუკი შეუძლებელია ამის დადგენა, მაშინ უპირატესობა ეძლევა იმ პირს, რომლის შესახებაც მოვალეს უფრო ადრე ეცნობა.

    მუხლი 203. ვალის გადაკისრება

1. მოთხოვნის მფლობელთან დადებული ხელშეკრულებით ვალი შეიძლება თავის თავზე აიღოს მესამე პირმაც (ვალის გადაკისრება). ასეთ შემთხვევაში მესამე პირი დაიკავებს თავდაპირველი მოვალის ადგილს.

2. თავდაპირველ მოვალეს უფლება აქვს არ დაეთანხმოს მოთხოვნის მფლობელისა და მესამე პირის ამ შეთანხმებას და თვითონ გადაიხადოს ვალი.

     მუხლი 204. მოთხოვნის მფლობელის თანხმობა ვალის გადაკისრებისას

თუ ვალის გადაკისრებაზე მესამე პირი და მოვალე შეთანხმდნენ, მისი გადაკისრების ნამდვილობა მოთხოვნის მფლობელის თანხმობაზეა დამოკიდებული. ამ წესიდან გამონაკლისი შემთხვევები დგინდება კანონით.

საქართველოს 2017 წლის 23 დეკემბრის კანონი №1901 – ვებგვერდი, 11.01.2018წ.

საქართველოს 2022 წლის 29 ნოემბრის კანონი №2117 – ვებგვერდი, 16.12.2022წ.

    მუხლი 205. ახალი მოვალის უფლებები

ახალ მოვალეს შეუძლია მოთხოვნის მფლობელის წინააღმდეგ წამოაყენოს ყველა ის შესაგებელი, რომლებიც გამომდინარეობს მოთხოვნის მფლობელსა და თავდაპირველ მოვალეს შორის არსებული ურთიერთობიდან. მას არა აქვს უფლება გაქვითოს ის მოთხოვნები, რომლებიც თავდაპირველ მოვალეს ეკუთვნოდა.

     მუხლი 206. მოთხოვნის უზრუნველყოფის საშუალების შეწყვეტა ვალის გადაკისრებისას

ვალის გადაკისრებისთანავე წყდება მოთხოვნის უზრუნველსაყოფად გათვალისწინებული თავდებობა ან გირავნობა, თუ თავდები ან დამგირავებელი არ განაცხადებს თანხმობას ამ ურთიერთობის გაგრძელებაზე. ამ წესიდან გამონაკლისი შემთხვევები დგინდება კანონით.

საქართველოს 2022 წლის 29 ნოემბრის კანონი №2117 – ვებგვერდი, 16.12.2022წ.

    მუხლი 207. მოთხოვნის დათმობა კანონის ძალით

წესები უფლებებსა და მოთხოვნებზე საკუთრების შეძენის შესახებ შესაბამისად გამოიყენება იმ მოთხოვნების დათმობასთან დაკავშირებით, რომლებიც ხორციელდება კანონის ძალით, სასამართლოს ან კომპეტენტური სახელმწიფო ორგანოს გადაწყვეტილების საფუძველზე.

თავი მეოთხე

ბინის საკუთრება მრავალბინიან სახლში

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

I. ზოგადი დებულებანი

    მუხლი 208. მრავალბინიან სახლში ინდივიდუალური საკუთრების საგნის (ბინის ან/და არასაცხოვრებელი ფართობის) შეძენის საფუძვლები

ინდივიდუალური საკუთრების საგნის (ბინის ან/და არასაცხოვრებელი ფართობის) შესაძენად აუცილებელია გარიგების წერილობითი ფორმით დადება და შემძენზე ამ გარიგებით განსაზღვრული საკუთრების უფლების რეგისტრაცია საჯარო რეესტრში.

საქართველოს 2007 წლის 11 მაისის კანონი №4744 - სსმ I, №18, 22.05.2007წ., მუხ.158

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

    მუხლი 209. გაქირავებული ბინის შეძენა

თუ პირი შეიძენს გაქირავებულ ბინას, მაშინ იგი იკავებს გამქირავებლის ადგილს.

საქართველოს 2007 წლის 11 მაისის კანონი №4744 - სსმ I, №18, 22.05.2007წ., მუხ.158

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

    მუხლი 210. (ამოღებულია)

საქართველოს 2006 წლის 8 დეკემბრის კანონი №3879 - სსმ I, №48, 22.12.2006 წ., მუხ.321

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

    მუხლი 211. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

    მუხლი 212. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

    მუხლი 213. (ამოღებულია)

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

    მუხლი 214. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 მაისის კანონი №4744 - სსმ I, №18, 22.05.2007წ., მუხ.158

    მუხლი 215. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 მაისის კანონი №4744 - სსმ I, №18, 22.05.2007წ., მუხ.158

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

    მუხლი 216. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

    მუხლი 217. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

    მუხლი 218. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

    მუხლი 219. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

    მუხლი 220. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

    მუხლი 221. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

    მუხლი 222. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

    მუხლი 223. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

    მუხლი 224. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

    მუხლი 225. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

    მუხლი 226. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

    მუხლი 227. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

    მუხლი 228. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

    მუხლი 229. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

    მუხლი 230. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

    მუხლი 231. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

    მუხლი 232. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5278 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.322

თავი მეხუთე

სხვისი საკუთრებით შეზღუდული სარგებლობა

I. აღნაგობა

    მუხლი 233. ცნება

1. მიწის ნაკვეთი შეიძლება სხვა პირს გადაეცეს ვადიან სარგებლობაში ისე, რომ მას ჰქონდეს ამ ნაკვეთზე ან მის ქვეშ რაიმე ნაგებობის აღმართვის უფლება, ასევე ამ უფლების გასხვისების, მემკვიდრეობით გადაცემის, თხოვების, გაქირავების უფლება (აღნაგობის უფლება).

2. აღნაგობის უფლება შეიძლება გავრცელდეს მიწის ნაკვეთის იმ ნაწილზე, რომელიც არ არის აუცილებელი აღნაგობისათვის, მაგრამ იძლევა ნაგებობით უკეთ სარგებლობის შესაძლებლობას.

3. აღნაგობის უფლების ვადა განისაზღვრება მხარეთა შეთანხმებით და იგი არ უნდა აღემატებოდეს ოთხმოცდაცხრამეტ წელს.

საქართველოს 2010 წლის 27 აპრილის კანონი №2978 - სსმ I, №24, 10.05.2010წ., მუხ.144

     მუხლი 234.    აღნაგობის უფლების წარმოშობა, შეძენა და შეწყვეტა. საკუთრება აღნაგობაზე

1. აღნაგობის უფლების წარმოშობისა და შეძენის მიმართ შესაბამისად გამოიყენება უძრავი ნივთის შეძენის წესები.

2. აღნაგობის უფლების საფუძველზე აშენებული ნაგებობა ითვლება აღნაგობის უფლების არსებით შემადგენელ ნაწილად და რეგისტრირდება აღნაგობის უფლების მქონე პირის საკუთრებად.

3. აღნაგობის უფლების შეწყვეტისას აღნაგობის უფლების საფუძველზე აშენებული ნაგებობა ხდება მიწის ნაკვეთის არსებითი შემადგენელი ნაწილი.

საქართველოს 2010 წლის 27 აპრილის კანონი №2978 - სსმ I, №24, 10.05.2010წ., მუხ.144

    მუხლი 235. აღნაგობის უფლების გასხვისება

თუ მხარეთა შეთანხმებით აღნაგობის უფლების გასასხვისებლად ან გასაქირავებლად საჭიროა მიწის ნაკვეთის მესაკუთრის თანხმობა, მესაკუთრეს შეუძლია უარი თქვას ამ თანხმობის გაცემაზე მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ საამისოდ არსებობს მნიშვნელოვანი საფუძველი.

    მუხლი 236. საზღაური აღნაგობის უფლებისათვის

1. აღნაგობის უფლების მქონეს შეიძლება ხელშეკრულებით დაეკისროს საზღაურის გადახდა. მიწის ნაკვეთის მესაკუთრის ეს უფლება განუყოფელია ნაკვეთზე საკუთრების უფლებისაგან.

2. საზღაურის გადაუხდელობის გამო აღნაგობის უფლება მესაკუთრის მხრიდან შეიძლება ცალმხრივად შეწყდეს ამ ვალდებულების 2 წლის განმავლობაში შეუსრულებლობის შემთხვევაში, თუ მხარეთა შეთანხმებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

3. საზღაური აღნაგობის უფლებისათვის მხარეებმა შეიძლება ათი წლის შუალედით განსაზღვრონ. თუ ეკონომიკური პირობები არსებითად იცვლება, მხარეები ვალდებულნი არიან თავიდან შეთანხმდნენ საზღაურზე.

საქართველოს 2015 წლის 16 ოქტომბრის კანონი №4336 - ვებგვერდი, 20.10.2015წ.

    მუხლი 237. აღნაგობის უფლების რეგისტრაცია

აღნაგობის უფლება საჯარო რეესტრში შეიტანება მიწის ნაკვეთზე არამესაკუთრეთა სანივთო უფლებებს შორის მხოლოდ პირველი რიგის უფლებად. ეს რიგი არ შეიძლება შეიცვალოს.

    მუხლი 238. აღნაგობის უფლების შეწყვეტა

1. აღნაგობის უფლების შეწყვეტისათვის საჭიროა მესაკუთრის თანხმობა.

2. აღნაგობის უფლება არ ისპობა მიწის ნაკვეთზე აღმართული შენობის დანგრევით.

    მუხლი 239. სასყიდლიანი აღნაგობის უფლების შეწყვეტა

1. სასყიდლიანი აღნაგობის უფლების ვადის გასვლის შემთხვევაში, თუ მხარეთა შეთანხმებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული, მიწის ნაკვეთის მესაკუთრემ აღნაგობის უფლების მქონეს უნდა მისცეს ანაზღაურება ამ ნაკვეთზე აღმართული ნაგებობის ღირებულების ორი მესამედის ოდენობით.

2. მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეს შეუძლია აღნაგობის უფლების მქონეს ანაზღაურების გადახდის სანაცვლოდ გაუგრძელოს აღნაგობის უფლება ამ ნაკვეთზე აღმართული ნაგებობის არსებობის სავარაუდო ვადით, თუ მხარეთა შეთანხმებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული. თუ აღნაგობის უფლების მქონე უარს იტყვის აღნაგობის უფლების ვადის გაგრძელებაზე, იგი კარგავს ანაზღაურების მოთხოვნის უფლებასაც.

3. აღნაგობის უფლების შეწყვეტისას აღნაგობის უფლების მქონეს არა აქვს უფლება წაიღოს ნაგებობა ან მისი შემადგენელი ნაწილები.

საქართველოს 2015 წლის 16 ოქტომბრის კანონი №4336 - ვებგვერდი, 20.10.2015წ.

    მუხლი 240. ანაზღაურების მოთხოვნის რეგისტრაცია საჯარო რეესტრში

1. აღნაგობის უფლების შეწყვეტის შემდეგ აღნაგობიდან წარმოშობილი ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება (ასეთის არსებობის შემთხვევაში) საჯარო რეესტრში აღნაგობის უფლების ადგილს იკავებს და იმავე რიგით ცვლის მას.

2. თუ აღნაგობის უფლება მისი ვადის გასვლის დროისათვის ჯერ კიდევ დატვირთულია იპოთეკით, იპოთეკარს აქვს ანაზღაურების მოთხოვნაზე გირავნობის უფლება.

საქართველოს 2015 წლის 16 ოქტომბრის კანონი №4336 - ვებგვერდი, 20.10.2015წ.

    მუხლი 241. უფლებამონაცვლეობა აღნაგობის უფლების შეწყვეტისას

აღნაგობის უფლების შეწყვეტისას მიწის ნაკვეთის მესაკუთრე ხდება აღნაგობის უფლების მქონე პირის მიერ დადებული ქირავნობის ან იჯარის ხელშეკრულების მონაწილე.

II. უზუფრუქტი

    მუხლი 242. ცნება

უძრავი ნივთი შეიძლება სხვა პირს გადაეცეს სარგებლობაში ისე, რომ იგი უფლებამოსილია, როგორც მესაკუთრემ, გამოიყენოს ეს ნივთი და არ დაუშვას მესამე პირთა მიერ მისით სარგებლობა, მაგრამ მესაკუთრისაგან განსხვავებით, მას არა აქვს ამ ნივთის გასხვისების, იპოთეკით დატვირთვის ან მემკვიდრეობით გადაცემის უფლება (უზუფრუქტი). ამ ნივთის გაქირავების ან იჯარით გადაცემისათვის საჭიროა მესაკუთრის თანხმობა. უზუფრუქტის გაუქმების შემდეგ მესაკუთრე ხდება არსებული ქირავნობის ან იჯარის ურთიერთობების მონაწილე.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

    მუხლი 243. უზუფრუქტის დადგენის სამართლებრივი მოწესრიგება

უზუფრუქტის დადგენის დროს გამოიყენება იგივე წესები, რაც უძრავი ნივთების შეძენის დროს.

    მუხლი 244. უზუფრუქტის სახეები

1. უზუფრუქტი შეიძლება იყოს სასყიდლიანი და უსასყიდლო.

2. უზუფრუქტი შეიძლება არსებობდეს დროებით ან მისი მიმღების (უზუფრუქტუარის) სიცოცხლის ხანგრძლივობის მანძილზე. უზუფრუქტი უქმდება იმ ფიზიკური პირის გარდაცვალებით ან იურიდიული პირის ლიკვიდაციით, რომლის სასარგებლოდაც იყო უზუფრუქტი დადგენილი.

    მუხლი 245. უზუფრუქტუარის უფლება-მოვალეობანი

1. უზუფრუქტის დაწყების წინ მხარეებს შეუძლიათ აღწერონ უზუფრუქტით გადასაცემი ობიექტების მდგომარეობა.

2. უზუფრუქტუარს მესაკუთრის თანხმობის გარეშე არა აქვს უფლება შეცვალოს სარგებლობის მიზანი.

3. უზუფრუქტუარი უფლებამოსილია მიიღოს ამ ნივთის ის ნაყოფიცა და სარგებელიც, რომლებიც არ არის მიღებული ნივთის ჩვეულებრივი სამეურნეო გამოყენების შედეგად. ამ შემთხვევაში იგი ვალდებულია მესაკუთრეს აუნაზღაუროს ის ზიანი, რაც მიადგა ნივთს ასეთი გამოყენების შედეგად.

4. უზუფრუქტუარი პასუხს არ აგებს ნივთის ნორმალური ცვეთისათვის. იგი ვალდებულია აანაზღაუროს მიმდინარე ხარჯები, გაარემონტოს ნივთი, აგრეთვე იზრუნოს ნივთის ნორმალური სამეურნეო მოვლისათვის.

5. უზუფრუქტუარი ვალდებულია უზუფრუქტის არსებობის მანძილზე დააზღვიოს ნივთი, თუ ეს გათვალისწინებულია კანონით ან მხარეთა შეთანხმებით. თუ უზუფრუქტის საგანი არის სახელმწიფო ან მუნიციპალიტეტის საკუთრებაში არსებული უძრავი ნივთი და უზუფრუქტუარი საჯარო სამართლის იურიდიული პირია, მუნიციპალიტეტია (თუ უზუფრუქტის საგნის მესაკუთრე სხვა მუნიციპალიტეტია) ან სახელმწიფოს ან მუნიციპალიტეტის მიერ დაფუძნებული არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირია, ნივთის დაზღვევა არ არის სავალდებულო.

6. თუ ნივთი განადგურდა, დაზიანდა ან მის შესანახად წარმოიშვა გაუთვალისწინებელი ხარჯები, უზუფრუქტუარმა ამის შესახებ დაუყოვნებლივ უნდა შეატყობინოს მესაკუთრეს. მან უნდა ითმინოს ის ღონისძიებები, რომლებიც მესაკუთრემ განახორციელა ამ სიტუაციის თავიდან ასაცილებლად. მესაკუთრე არ არის ვალდებული მიიღოს შესაბამისი ზომები. თუ ამ ღონისძიებებს ატარებს თვითონ უზუფრუქტუარი, მაშინ მას შეუძლია უზუფრუქტის დამთავრების შემდეგ მოაშოროს ნივთს ის საგნები, რომლებიც მან ამ ღონისძიებათა შედეგად მიუმატა, ან მოსთხოვოს მესაკუთრეს ამ საგნების სათანადო კომპენსაცია.

7. თუ ნორმალური სამეურნეო საქმიანობის ფარგლებში უზუფრუქტუარი გაასხვისებს ცალკეულ საგნებს, მაშინ გასხვისებული საგნების ადგილი უნდა დაიკავოს მის მიერ შეძენილმა საგნებმა.

საქართველოს 2009 წლის 17 ივლისის კანონი №1541 - სსმ I, №21, 03.08.2009წ., მუხ.124

საქართველოს 2020 წლის 15 ივლისის კანონი №6989 – ვებგვერდი, 28.07.2020წ.

 

    მუხლი 246. უზუფრუქტის შეწყვეტა

1. უზუფრუქტუარი ვალდებულია უზუფრუქტის დამთავრების შემდეგ დაუბრუნოს ნივთი მესაკუთრეს.

2. უზუფრუქტი ისპობა, თუ იგი საკუთრებასთან ერთად ერთი პირის ხელში აღმოჩნდება.

III. სერვიტუტები

     მუხლი 247. ცნება

1. მიწის ნაკვეთი ან სხვა უძრავი ქონება შეიძლება სხვა მიწის ნაკვეთის ან სხვა უძრავი ქონების მესაკუთრის სასარგებლოდ ისე იქნეს გამოყენებული (დატვირთული), რომ ამ მესაკუთრეს უფლება ჰქონდეს, ცალკეულ შემთხვევებში ისარგებლოს ამ ნაკვეთით, ან აიკრძალოს ამ ნაკვეთზე ზოგიერთი მოქმედების განხორციელება, ანდა გამოირიცხოს დატვირთული ნაკვეთის მესაკუთრის ზოგიერთი უფლების გამოყენება სხვა ნაკვეთის მიმართ (სერვიტუტი). სერვიტუტის დადგენის მიმართ გამოიყენება უძრავი ნივთის შეძენისათვის გათვალისწინებული წესები.

2. საზღაური შეიძლება განისაზღვროს პერიოდული გადასახდელის სახით.

საქართველოს 2007 წლის 11 მაისის კანონი №4744 - სსმ I, №18, 22.05.2007წ., მუხ.158

    მუხლი 248. სერვიტუტის პირობები

1. სერვიტუტი შეიძლება არსებობდეს მხოლოდ მაშინ, როცა იგი უფლებამოსილ პირს უქმნის თავისი მიწის ნაკვეთით სარგებლობის შეღავათს.

2. სერვიტუტის განხორციელებისას უფლებამოსილი პირი უნდა გაუფრთხილდეს გამოყენებული (დატვირთული) მიწის ნაკვეთის მესაკუთრის ინტერესებს.

    მუხლი 249. ნაგებობის მოვლის ვალდებულება

თუ სერვიტუტის სათანადოდ განხორციელება მოიცავს დატვირთულ მიწის ნაკვეთზე მდებარე ნაგებობასაც, მაშინ უფლებამოსილ პირს ეკისრება ამ ნაგებობის სათანადოდ მოვლის ვალდებულება. ამავე დროს, მხარეები შეიძლება შეთანხმდნენ, რომ ნაგებობის მოვლის ვალდებულება დაეკისროს დატვირთული მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეს, თუ ამას მოითხოვს უფლებამოსილი პირის ინტერესები.

    მუხლი 250. მიწის ნაკვეთის გაყოფის შედეგები

თუ უფლებამოსილი პირის მიწის ნაკვეთი გაიყოფა, მაშინ სერვიტუტი გაგრძელდება თითოეულ ნაკვეთზე ცალ-ცალკე. ამ დროს სერვიტუტის გამოყენება დასაშვებია მხოლოდ იმ პირობით, რომ ეს არ გააუარესებს დატვირთული მიწის ნაკვეთის მესაკუთრის მდგომარეობას.

    მუხლი 251. გაყოფის შედეგად სერვიტუტისაგან თავისუფალი ნაწილი

თუ დატვირთული მიწის ნაკვეთი გაიყო და სერვიტუტი მხოლოდ ერთ ნაწილზე ვრცელდებოდა, მაშინ გაყოფის შემდეგაც მიწის ნაკვეთის ის ნაწილი, რომელზედაც არ იყო სერვიტუტი, მისგან თავისუფალი დარჩება.

    მუხლი 252. უფლებამოსილი პირის უფლებების დაცვა

თუ უფლებამოსილ პირს ხელი შეეშლება მისი უფლების განხორციელებაში, მაშინ ამის თავიდან ასაცილებლად მას იგივე უფლებები აქვს, რაც კეთილსინდისიერ მფლობელს.

    მუხლი 253. პირადი სერვიტუტი

1. უძრავი ნივთი შეიძლება ამა თუ იმ პირის სასარგებლოდ სერვიტუტით დაიტვირთოს 247-ე მუხლში გათვალისწინებული პირობით. ამგვარი დატვირთვა შეიძლება იმაში მდგომარეობდეს, რომ უფლებამოსილ პირს მესაკუთრის გამორიცხვით შეუძლია შენობა ან ამ შენობის ნაწილი თავისთვის ან თავისი ოჯახისთვის გამოიყენოს ბინად.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული ასეთი შეზღუდული პირადი სერვიტუტი სხვა პირებს არ გადაეცემა.

თავი მეექვსე

საკუთრება, როგორც მოთხოვნის უზრუნველყოფის საშუალება

I. გირავნობა

    მუხლი 254. ცნება

1. მოვალის ან მესამე პირის მოძრავი ნივთი ან/და არამატერიალური ქონებრივი სიკეთე, რომლის სხვა პირთათვის გადაცემა დასაშვებია, შეიძლება გამოყენებულ იქნეს როგორც ფულადი, ისე არაფულადი მოთხოვნის უზრუნველყოფის საშუალებად, ისე, რომ კრედიტორი (მოგირავნე) იძენს უფლებას, დაიკმაყოფილოს მოთხოვნა დაგირავებული ქონების (გირავნობის საგნის) რეალიზაციით ან მხარეთა შეთანხმებით – მისი საკუთრებაში მიღებით მოვალის მიერ ვალდებულების შეუსრულებლობის ან არაჯეროვნად შესრულების შემთხვევაში.

2. მოგირავნეს გირავნობის საგნიდან აქვს თავისი მოთხოვნის უპირატესი დაკმაყოფილების უფლება სხვა კრედიტორებთან შედარებით.

3. გირავნობით შეიძლება უზრუნველყოფილ იქნეს სამომავლო ან პირობითი მოთხოვნები.

31. არამატერიალური ქონებრივი სიკეთის გირავნობის შემთხვევაში გათვალისწინებული უნდა იქნეს აგრეთვე „სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის მე-7 მუხლით დადგენილი წესი.

32. დამგირავებელს ეკრძალება იმ არამატერიალური ქონებრივი სიკეთის დაგირავება, რომელიც „იპოთეკით დაცული ობლიგაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის პირველი პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ უზრუნველყოფის აქტივების გაერთიანებაში შემავალი აქტივია.

4. გირავნობა, რომელიც უზრუნველყოფს არაფულად მოთხოვნას, მხოლოდ იმ შემთხვევაშია ნამდვილი, თუ შესაძლებელია მისი გამოხატვა ფულადი ფორმით.

41. გირავნობის უფლება შესაძლებელია გავრცელდეს როგორც ნივთზე ან მის ნაწილზე, ნივთთა ერთობლიობაზე ან მათ ნაწილზე ან / და არამატერიალურ ქონებრივ სიკეთეზე, ისე მთელ მოძრავ ქონებაზე.

5. მოთხოვნის უზრუნველყოფის საშუალებად შეიძლება გამოყენებულ იქნეს ის ნივთები და არამატერიალური ქონებრივი სიკეთე, რომლებსაც დამგირავებელი შეიძენს მომავალში (სამომავლო ქონება). სამომავლო ქონება მოთხოვნის უზრუნველყოფის საშუალება ხდება მისი შეძენისთანავე, ხოლო სამომავლო ქონებაზე გირავნობის უფლებათა რიგითობა განისაზღვრება გირავნობის უფლების რეგისტრაციის მომენტის შესაბამისად.

6. ფიზიკურ პირზე (მათ შორის, ინდივიდუალურ მეწარმეზე) გასაცემი/გაცემული სესხის/კრედიტის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე მოთხოვნის უზრუნველყოფის საშუალებად არ შეიძლება გამოყენებულ იქნეს „საგზაო მოძრაობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 53-ე მუხლის პირველი პუნქტით განსაზღვრული სატრანსპორტო საშუალება ან/და სასოფლო-სამეურნეო მანქანის დამხმარე ტექნიკური საშუალება, აგრეთვე სარკინიგზო სატრანსპორტო საშუალება.

(ძალადაკარგულად იქნა ცნობილი  254-ე მუხლის მე-6 ნაწილი) - საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2020 წლის 18 დეკემბრის გადაწყვეტილება  №1/4/1380 – ვებგვერდი, 22.12.2020წ.

7. (ამოღებულია - 22.07.2021, №808).

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

საქართველოს 2011 წლის 9 მარტის კანონი №4323 -ვებგვერდი, 22.03.2011წ.

საქართველოს 2018 წლის 21  ივლისის კანონი №3315  –  ვებგვერდი, 07.08.2018წ.

საქართველოს 2019 წლის 25 ივნისის კანონი №4851 - ვებგვერდი, 02.07.2019წ.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2020 წლის 18 დეკემბრის გადაწყვეტილება  №1/4/1380 – ვებგვერდი, 22.12.2020წ.

საქართველოს 2021 წლის 22 ივლისის კანონი №808 – ვებგვერდი, 26.07.2021წ.

საქართველოს 2022 წლის 29 ნოემბრის კანონი №2117 – ვებგვერდი, 16.12.2022წ.

    მუხლი 255. გირავნობის სახეები

გირავნობის სახეებია:

ა) მფლობელობითი გირავნობა;

ბ) რეგისტრირებული გირავნობა.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

    მუხლი 256. გირავნობის ფარგლები

1. გირავნობა უზრუნველყოფს მოთხოვნასა და მასთან დაკავშირებულ სხვა დამატებით უფლებებს (მათ შორის, პროცენტსა და პირგასამტეხლოს), აგრეთვე ქონების მოვლა-შენახვის, სასამართლოსა და რეალიზაციის ხარჯებს, თუ კანონით ან მხარეთა შეთანხმებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

2. გირავნობის უფლება ვრცელდება გირავნობის საგნიდან მიღებულ ნაყოფზე, თუ მხარეთა შეთანხმებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

საქართველოს 2011 წლის 9 მარტის კანონი №4323 -ვებგვერდი, 22.03.2011წ.

 საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5668– ვებგვერდი, 16.01.2012წ.

    მუხლი 257. მფლობელობითი გირავნობა

1. მოძრავ ნივთზე მფლობელობითი გირავნობა წარმოიშობა მხარეთა შეთანხმებისა და ნივთის მოგირავნის ან მოგირავნის მიერ განსაზღვრული მესამე პირის მფლობელობაში გადაცემის გზით.

2. თუ ნივთი უკვე იმყოფება მოგირავნის ან მოგირავნის მიერ შესაბამისად უფლებამოსილი პირის მფლობელობაში, გირავნობის წარმოშობისათვის საკმარისია მხარეთა შეთანხმება.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

    მუხლი 258. რეგისტრირებული გირავნობა

1. რეგისტრირებული გირავნობის წარმოშობისათვის აუცილებელია გარიგების წერილობითი ფორმით დადება და ამ გარიგებით განსაზღვრული გირავნობის უფლების რეგისტრაცია საჯარო რეესტრში (გარდა ამ მუხლის მე-4 ნაწილით გათვალისწინებული შემთხვევისა). ამ შემთხვევაში მოძრავი ნივთის მოგირავნის მფლობელობაში გადაცემა სავალდებულო არ არის.

2. გარიგებაში უნდა აღინიშნოს:

ა) მისი შედგენის თარიღი;

ბ) მონაცემები მოგირავნის, დამგირავებლის, შესაძლო მოვალე მესამე პირის შესახებ;

) გირავნობის საგნის ზოგადი ან სპეციფიკური ნიშნებით აღწერა იმგვარად , რომ შესაძლებელი იყოს მისი განსაზღვრა. თუ გირავნობის საგანია მთელი მოძრავი ქონება, მისი აღწერა არ მოითხოვება, თუკი მხარეთა შეთანხმებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული;

დ) უზრუნველყოფილი ძირითადი მოთხოვნის ზოგადი ან კონკრეტული აღწერა და მაქსიმალური თანხა, რომლის ფარგლებშიც უნდა დაკმაყოფილდეს უზრუნველყოფილი მოთხოვნა.

3. გირავნობის უფლების რეგისტრაციის წესი განისაზღვრება კანონით.

31. ფინანსურ გირავნობასთან დაკავშირებული ურთიერთობები რეგულირდება „ფინანსური გირავნობის, ურთიერთგაქვითვისა და დერივატივების შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად.

4. „საგზაო მოძრაობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 53-ე მუხლის პირველი პუნქტით განსაზღვრულ სატრანსპორტო საშუალებასა და სასოფლო-სამეურნეო მანქანის დამხმარე ტექნიკურ საშუალებაზე რეგისტრირებული გირავნობის წარმოშობისათვის აუცილებელია გარიგების წერილობითი ფორმით დადება და ამ გარიგებით განსაზღვრული გირავნობის უფლების რეგისტრაცია საჯარო სამართლის იურიდიულ პირში – საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტოში. ამასთანავე, გარიგების ნამდვილობისათვის არ მოითხოვება გარიგების ან გარიგების მონაწილე მხარეთა ხელმოწერების ნამდვილობის დამოწმება, თუ:

ა) გარიგების მონაწილე მხარეები გარიგებას ხელს აწერენ მარეგისტრირებელ ორგანოში უფლებამოსილი პირის თანდასწრებით;

ბ) მოგირავნესა და საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს – საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტოს შორის დადებულია ხელშეკრულება ელექტრონული დოკუმენტბრუნვის სისტემის გამოყენებით სატრანსპორტო საშუალებაზე გირავნობის რეგისტრაციის შესახებ.

5. საჯარო სამართლის იურიდიული პირის – საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტოს მიერ მატერიალური ან ელექტრონული დოკუმენტების საფუძველზე „საგზაო მოძრაობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 53-ე მუხლის პირველი პუნქტით განსაზღვრულ სატრანსპორტო საშუალებასა და სასოფლო-სამეურნეო მანქანის დამხმარე ტექნიკურ საშუალებაზე გირავნობის უფლების რეგისტრაციის წესს განსაზღვრავს საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრი.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

საქართველოს 2006 წლის 8 დეკემბრის კანონი №3879 - სსმ I, №48, 22.12.2006 წ., მუხ.321

საქართველოს 2006 წლის 29 დეკემბრის კანონი №4310 - სსმ I, №2, 04.01.2007წ., მუხ.35

საქართველოს 2007 წლის 11 მაისის კანონი №4744 - სსმ I, №18, 22.05.2007წ., მუხ.158

საქართველოს 2008 წლის 2 ოქტომბრის კანონი №314 - სსმ I, №24, 20.10.2008წ., მუხ.160

საქართველოს 2011 წლის 9 მარტის კანონი №4323 -ვებგვერდი, 22.03.2011წ.

საქართველოს 2012 წლის 25 მაისის კანონი №6311 – ვებგვერდი, 12.06.2012წ.

საქართველოს 2013 წლის  24  დეკემბრის კანონი №1833 - ვებგვერდი, 03.01.2014წ.

საქართველოს 2019 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5674 – ვებგვერდი, 31.12.2019წ.

     მუხლი 2581. გირავნობის მოწმობა

1. მოგირავნის წერილობითი მოთხოვნიდან ორი კვირის ვადაში მოვალის მიერ ამ კოდექსის 281-ე მუხლის პირველი ნაწილით განსაზღვრული ვალდებულების შეუსრულებლობის შემთხვევაში მოგირავნის განცხადების საფუძველზე საჯარო სამართლის იურიდიული პირი – საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტო გასცემს გირავნობის მოწმობას.

2. გირავნობის მოწმობა არის აღსრულების ქვემდებარე აქტი, რომლითაც დასტურდება საჯარო სამართლის იურიდიულ პირშისაქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტოში ამ კოდექსის 258- მუხლის მე-4 ნაწილით განსაზღვრული გირავნობის უფლების რეგისტრაციის ფაქტი და საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი გარემოებების არსებობისას მოგირავნეს უფლება აქვს, უფლებამოსილ ორგანოს (თანამდებობის პირს) მოსთხოვოს გირავნობით უზრუნველყოფილი მოთხოვნის დაკმაყოფილების მიზნით დაგირავებული ნივთის მის მფლობელობაში გადაცემა.

3. გირავნობის მოწმობა არ გაიცემა, თუ რეგისტრირებული გირავნობის გარიგება არ შეიცავს მოთხოვნის უზრუნველყოფისათვის ამ კოდექსის 283-ე მუხლის პირველი ნაწილით ან/და 2601 მუხლით განსაზღვრულ მხარეთა შეთანხმებას.

4. საჯარო სამართლის იურიდიულ პირში – საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტოში მოგირავნის მიერ გირავნობის მოწმობის გაცემის მოთხოვნის მართლზომიერებაზე პასუხისმგებელია მოგირავნე.

5. გირავნობის მოწმობის ფორმა და გაცემის წესი განისაზღვრება საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის ბრძანებით.

საქართველოს 2009 წლის 17 ივლისის კანონი №1541 - სსმ I, №21, 03.08.2009წ., მუხ.124

საქართველოს 2013 წლის  24  დეკემბრის კანონი №1833 - ვებგვერდი, 03.01.2014წ.

    მუხლი 259. მოთხოვნებისა და ფასიანი ქაღალდების დაგირავების წესი

1. მოთხოვნის დაგირავება ხორციელდება წერილობითი ფორმით გარიგების დადებისა და ამ გარიგებით განსაზღვრული უფლების საჯარო რეესტრში რეგისტრაციის გზით. აღნიშნულ გარიგებაზე ვრცელდება ამ კოდექსის 258-ე მუხლის მე-2 ნაწილით დადგენილი მოთხოვნები.

2. ვიდრე მოვალეს წერილობით ეცნობებოდეს მოთხოვნის დაგირავების შესახებ, მას უფლება აქვს შეასრულოს ვალდებულება მოთხოვნის მფლობელის წინაშე. ასეთ შემთხვევაში გამოიყენება 264-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული წესი.

3. ფასიანი ქაღალდების დაგირავება ხდება მათი შეძენისთვის დადგენილი წესით. დემატერიალიზებულ ფასიან ქაღალდებზე გირავნობის უფლება წარმოიშობა „დემატერიალიზებული ფასიანი ქაღალდების ფლობის შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

საქართველოს 2006 წლის 8 დეკემბრის კანონი №3879 - სსმ I, №48, 22.12.2006 წ., მუხ.321

საქართველოს 2023 წლის 16 ნოემბრის კანონი №3726– ვებგვერდი, 07.12.2023წ.

       მუხლი 260. ლომბარდში ნივთების დაგირავების წესი

1. ლომბარდში ნივთების დაგირავება ხორციელდება მხარეთა შორის წერილობითი შეთანხმებისა და ნივთის ლომბარდის პირდაპირ მფლობელობაში გადაცემის გზით.

2. (ამოღებულია - 21.07.2018, №3315).  

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

საქართველოს 2018 წლის 21  ივლისის  კანონი №3315  –  ვებგვერდი, 07.08.2018წ.

    მუხლი 2601. დაგირავებული ნივთის გადასვლა კრედიტორის (მოგირავნის) საკუთრებაში

დაგირავებული ნივთი შეიძლება გადავიდეს კრედიტორის (მოგირავნის) საკუთრებაში ამ კანონით გათვალისწინებულ საფუძველზე მხოლოდ რეგისტრირებული გირავნობის შემთხვევაში და ამის შესახებ პირდაპირ უნდა აღინიშნოს ხელშეკრულებაში.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 261. მოგირავნის და დამგირავებლის უფლებები და მოვალეობები

1. რეგისტრირებული გირავნობის დროს დამგირავებელს ან მოგირავნეს, ხოლო მფლობელობითი გირავნობის დროს – მოგირავნეს ან მოგირავნის მიერ განსაზღვრულ მესამე პირს, ეკისრებათ მათ მფლობელობაში არსებული გირავნობის საგნის სათანადოდ მოვლა-შენახვის ვალდებულება. თითოეულ მხარეს აქვს მეორე მხარის მფლობელობაში მყოფი გირავნობის საგნის მდგომარეობის (მათ შორის, ზომის, წონის, შენახვის პირობების და სხვ.) შემოწმების უფლება.

2. თუ გირავნობის საგანი დამგირავებლის მფლობელობაში იმყოფება, მას უფლება აქვს მიიღოს სარგებელი გირავნობის საგნიდან. მოგირავნეს მის მფლობელობაში გადაცემული გირავნობის საგნიდან სარგებლის მიღება შეუძლია, თუ ეს გათვალისწინებულია მხარეთა შეთანხმებით. ივარაუდება, რომ მოგირავნე უფლებამოსილია მიიღოს ნაყოფი გირავნობის საგნიდან, თუ ნაყოფის მიღება გირავნობის საგნის თვისებიდან გამომდინარეობს. მოგირავნის მიერ მიღებული სარგებელი ჩაითვლება უზრუნველყოფილი მოთხოვნის ანგარიშში. მოგირავნე ვალდებულია დამგირავებლის მოთხოვნით წარუდგინოს მას ანგარიში მის მიერ მიღებული სარგებლის შესახებ.

3. მოგირავნეს უფლება აქვს მოითხოვოს დამგირავებლისგან გირავნობის საგანზე გაწეული აუცილებელი ხარჯების ანაზღაურება. სხვა ხარჯების ანაზღაურების წესი განისაზღვრება დავალების გარეშე სხვისი საქმეების შესრულების წესების შესაბამისად.

4. თუ დამგირავებელი არ ასრულებს გირავნობის საგნის სათანადოდ მოვლა-შენახვის ვალდებულებას, მოგირავნეს უფლება აქვს მოითხოვოს გირავნობის საგნის მისთვის ან მესამე პირისათვის გადაცემა, ხოლო თუ გირავნობის საგნის სათანადო მოვლა-შენახვის ვალდებულებას არ ასრულებს მოგირავნე, დამგირავებელს უფლება აქვს მოითხოვოს გირავნობის საგნის მესამე პირისათვის გადაცემა.

5. თუ გირავნობის საგანს წარმოადგენს აქცია ან წილი სამეწარმეო საზოგადოებაში, მაშინ დამგირავებელი სამეწარმეო საზოგადოებასთან დაკავშირებული გადაწყვეტილებების მიღებისას ან გარიგების დადებისას უნდა მოქმედებდეს კეთილსინდისიერების პრინციპიდან გამომდინარე საკუთარი და მოგირავნის ინტერესების გათვალისწინებით.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

    მუხლი 262. გირავნობის საგნის დაზღვევა

დამგირავებელი ვალდებულია დააზღვიოს გირავნობის საგანი მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ეს გათვალისწინებულია კანონით ან მხარეთა შეთანხმებით.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

    მუხლი 263. იმ დამგირავებლის უფლებები, რომელიც არ წარმოადგენს მოგირავნის პირად მოვალეს

დამგირავებელს, რომელიც არ არის გირავნობით უზრუნველყოფილი მოთხოვნის პირადი მოვალე, შეუძლია მოგირავნეს წაუყენოს ის შესაგებლები, რომლის წაყენების უფლებაც აქვს პირად მოვალეს, მათ შორის, ისეთი შესაგებლები, რომლებზედაც მოგირავნის პირადმა მოვალემ უარი თქვა გირავნობის წარმოშობის შემდეგ.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

    მუხლი 264. სუროგაცია

1. თუ დაგირავებულია მოთხოვნა, ხოლო მოვალე ვალდებულებას ასრულებს გირავნობის ვადის გასვლამდე, მაშინ შესრულება იკავებს მოთხოვნის ადგილს, თუკი მხარეთა შეთანხმებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

 2. გირავნობის საგნის დაკარგვასთან, დაზიანებასთან, განადგურებასთან ან გაუფასურებასთან დაკავშირებით მიღებული ნებისმიერი ანაზღაურება, მათ შორის, სადაზღვევო ანაზღაურება, იკავებს გირავნობის საგნის ადგილს, თუ მხარეთა შეთანხმებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

3. ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევებში დამგირავებელს უფლება აქვს მის მიერ მიღებული თანხით შეიძინოს დაკარგული, დაზიანებული, განადგურებული, გაუფასურებული ნივთის შემცვლელი ნივთი, რომელიც დაიკავებს გირავნობის საგნის ადგილს.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

საქართველოს 2011 წლის 9 მარტის კანონი №4323 -ვებგვერდი, 22.03.2011წ.

    მუხლი 265. გირავნობის საგნის გადამუშავების ან/და სხვა მოძრავ ნივთთან შერწყმის სამართლებრივი შედეგები

1. გირავნობის საგნის გადამუშავება ან/და სხვა მოძრავ ნივთთან შერწყმა იმგვარად, რომ პირვანდელ მდგომარეობაში მათი აღდგენა შეუძლებელია ან მნიშვნელოვან ხარჯებთანაა დაკავშირებული, არ გამოიწვევს გირავნობის უფლების შეწყვეტას, თუ მხარეთა შეთანხმებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული. თუ საკუთრება გადადის გირავნობის საგნის გადამუშავების ან სხვა მოძრავ ნივთთან შერწყმის შედეგად, მაშინ გამოიყენება ამ კოდექსის 196-ე მუხლით გათვალისწინებული წესი.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში გირავნობის საგნის გადამუშავებისათვის ან/და სხვა მოძრავ ნივთთან შერწყმისათვის საჭიროა მოგირავნის წინასწარი თანხმობა, თუ მხარეთა შეთანხმებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

3. ამ მუხლით გათვალისწინებულ შემთხვევაში გირავნობიდან გამომდინარე მოთხოვნათა რიგითობა განისაზღვრება გირავნობის საგნის გადამუშავებამდე ან სხვა მოძრავ ნივთთან შერწყმამდე არსებულ გირავნობის უფლებათა წარმოშობის მომენტის შესაბამისად.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

საქართველოს 2011 წლის 9 მარტის კანონი №4323 -ვებგვერდი, 22.03.2011წ.

    მუხლი 266. გარიგების დადება გირავნობის საგანზე

1. მხარეები შეიძლება შეთანხმდნენ, რომ დამგირავებელი არ გაასხვისებს და არ დააგირავებს გირავნობის საგანს გირავნობის უფლების შეწყვეტამდე.

2. დამგირავებლის მიერ ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული ვალდებულების შეუსრულებლობის შემთხვევაში მოგირავნეს აქვს თავისი მოთხოვნის დაუყოვნებლივ დაკმაყოფილების უფლება.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

    მუხლი 267. საგნის დაგირავება რამდენჯერმე და გირავნობის უფლებათა რიგითობა

1. ერთი და იგივე ქონება შეიძლება რამდენჯერმე დაგირავდეს. გირავნობის უფლებათა რიგითობა განისაზღვრება მათი სარეგისტრაციოდ წარდგენის დროის შესაბამისად.

2. თუ გირავნობის საგანს წარმოადგენს სამომავლო ქონება, მაშინ დამგირავებლის მიერ ქონების შეძენის შემთხვევაში წინა მესაკუთრის დროს წარმოშობილი გირავნობის უფლება წინ გაუსწრებს ახალი მესაკუთრის დროს წარმოშობილ გირავნობის უფლებას, მიუხედავად მათი წარმოშობის თარიღისა.

3. ამ კოდექსის 568-ე, 586-ე, 596-ე, 634-ე, 685-ე და 796-ე მუხლებით გათვალისწინებულ შემთხვევებში მოგირავნეს აქვს გირავნობის საგნიდან თავისი მოთხოვნების უპირატესი დაკმაყოფილების უფლება ყველა სხვა მოგირავნესთან შედარებით.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

საქართველოს 2007 წლის 11 მაისის კანონი №4744 - სსმ I, №18, 22.05.2007წ., მუხ.158

    მუხლი 268. მოგირავნის უფლებების დაცვა

თუ მოგირავნეს ხელი შეუშალეს თავისი უფლებების განხორციელებაში, მას შეუძლია იგივე უფლებები გამოიყენოს, რაც მესაკუთრემ.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

    მუხლი 269. გირავნობის უფლების გადასვლა ახალ კრედიტორზე

1. სხვა პირისათვის მოთხოვნის გადაცემით ამ პირზე (ახალ კრედიტორზე) გადადის გირავნობის უფლებაც.

2. გირავნობის უფლება წყდება, თუ მფლობელობითი გირავნობით უზრუნველყოფილი მოთხოვნის დათმობისას მოთხოვნის დათმობის მომენტიდან გონივრულ ვადაში, ახალი კრედიტორი არ მოითხოვს გირავნობის საგნის მისთვის ან მის მიერ უფლებამოსილი პირისთვის გადაცემას ან გირავნობის უფლების რეგისტრაციას.

3. ყოველი მესამე პირი, რომლის უფლებრივი მდგომარეობაც გირავნობის საგნის რეალიზაციის შედეგად შეიძლება გაუარესდეს, უფლებამოსილია დააკმაყოფილოს მოგირავნის მოთხოვნა და ამ გზით შეიძინოს მისი უფლებები დამგირავებლისა და შესაძლო მოვალე მესამე პირის მიმართ.

4. გირავნობის უფლება არ შეიძლება გადაეცეს სხვა პირს შესაბამისი მოთხოვნის გადაცემის გარეშე. თუ მოთხოვნის გადაცემისას გამორიცხულია გირავნობის უფლების გადაცემა, მაშინ გირავნობის უფლება წყდება.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

    მუხლი 270. გირავნობის უფლების შეწყვეტა მოთხოვნის გაუქმების გამო

გირავნობის უფლება წყდება იმ მოთხოვნის გაუქმებასთან ერთად, რომლის უზრუნველსაყოფადაც იგი არსებობს.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

    მუხლი 271. გირავნობის უფლების შეწყვეტა გირავნობის საგნის დაღუპვის გამო

გირავნობის უფლება წყდება, თუ გირავნობის საგანი ფიზიკურად შეწყვეტს არსებობას.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

    მუხლი 272. გირავნობის უფლების შეწყვეტა გირავნობაზე უარის თქმით

1. რეგისტრირებული გირავნობის უფლება წყდება იმ შემთხვევაში, როცა მოგირავნე უარს იტყვის გირავნობაზე რეგისტრაციის გზით.

2. მფლობელობითი გირავნობის უფლება წყდება იმ შემთხვევაში, როცა მფლობელობა დამგირავებელს უბრუნდება ან მოგირავნე უარს ამბობს გირავნობის უფლებაზე.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

    მუხლი 273. გირავნობის უფლების შეწყვეტა მოგირავნის საკუთრებაში გირავნობის საგნის გადასვლის გამო (კონსოლიდაცია)

გირავნობის უფლება წყდება, თუ გირავნობის საგანი გადადის მოგირავნის საკუთრებაში.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

    მუხლი 274. გირავნობის საგნის გასხვისება

1. გირავნობის საგნის გასხვისებისას შემძენზე გადადის გირავნობით დატვირთული საკუთრება, გარდა ამ მუხლის მე-3 და მე-4 ნაწილებით გათვალისწინებული შემთხვევებისა. 

2. რეგისტრირებული გირავნობისას გირავნობის საგნის გასხვისების შემთხვევაში დამგირავებელსა და შემძენს ერთობლივად ეკისრებათ საჯარო რეესტრში, ხოლო „საგზაო მოძრაობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 53-ე მუხლის პირველი პუნქტით განსაზღვრულ სატრანსპორტო საშუალებასა და სასოფლო-სამეურნეო მანქანის დამხმარე ტექნიკურ საშუალებაზე – საჯარო სამართლის იურიდიულ პირში – საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტოში შემძენის დამგირავებლად რეგისტრაციის ვალდებულება, რომლის შეუსრულებლობის შემთხვევაშიც სოლიდარულად აგებენ პასუხს ამ ვალდებულების შეუსრულებლობით გამოწვეული ნებისმიერი ზიანისათვის.

3. მფლობელობითი გირავნობის დროს დამგირავებლის მიერ გირავნობის საგნის გასხვისების შემთხვევაში გირავნობის უფლება წყდება და შემძენზე გადადის დაუტვირთავი საკუთრება, თუ მოგირავნე ან მის მიერ შესაბამისად უფლებამოსილი პირი გირავნობის საგნის მფლობელობას გადასცემს შემძენს.

4. დამგირავებლის მიერ გირავნობის საგნის ჩვეულებრივი სამეწარმეო საქმიანობის ფარგლებში გასხვისების შემთხვევაში შემძენზე გადადის დაუტვირთავი საკუთრება, მიუხედავად იმისა, იცოდა თუ არა შემძენმა გირავნობის შესახებ. ეს წესი არ გამოიყენება, თუ შემძენი და დამგირავებელი არაკეთილსინდისიერად მოქმედებდნენ.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

საქართველოს 2006 წლის 29 დეკემბრის კანონი №4310 - სსმ I, №2, 04.01.2007წ., მუხ.35

საქართველოს 2013 წლის  24  დეკემბრის კანონი №1833 - ვებგვერდი, 03.01.2014წ.

    მუხლი 275. მოგირავნის ვალდებულება გირავნობის უფლების შეწყვეტისას

1. გირავნობის უფლების შეწყვეტის შემთხვევაში მოგირავნე ვალდებულია მის მფლობელობაში არსებული საგანი დაუბრუნოს დამგირავებელს. 

2. რეგისტრირებული გირავნობის უფლების შეწყვეტისას დამგირავებელს უფლება აქვს, მოგირავნეს მოსთხოვოს გირავნობის უფლების შეწყვეტის დაუყოვნებელი რეგისტრაცია საჯარო რეესტრში, ხოლო „საგზაო მოძრაობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 53-ე მუხლის პირველი პუნქტით განსაზღვრულ სატრანსპორტო საშუალებასა და სასოფლო-სამეურნეო მანქანის დამხმარე ტექნიკურ საშუალებაზე რეგისტრირებული გირავნობის უფლების შეწყვეტის შემთხვევაში – საჯარო სამართლის იურიდიულ პირში – საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტოში. თუ არ არსებობს დამგირავებლის მოთხოვნა გირავნობის უფლების შეწყვეტის დაუყოვნებელი რეგისტრაციის შესახებ, მოგირავნე ვალდებულია გირავნობის უფლების შეწყვეტიდან 5 სამუშაო დღის განმავლობაში მიმართოს საჯარო რეესტრს ან საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს – საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტოს გირავნობის უფლების შეწყვეტის რეგისტრაციის მიზნით. ამ ვალდებულების შეუსრულებლობის შემთხვევაში დამგირავებელს აქვს მოგირავნისაგან ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება.

3. გირავნობის უფლების შეწყვეტის რეგისტრაციის მოთხოვნის უფლება აქვს დამგირავებელსაც. ასეთ შემთხვევაში გირავნობის უფლების შეწყვეტის შესახებ სარეგისტრაციო განცხადებას თან უნდა დაერთოს მოგირავნის მიერ გაცემული წერილობითი საბუთი, რომელიც ადასტურებს გირავნობის უფლების შეწყვეტას.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

საქართველოს 2006 წლის 29 დეკემბრის კანონი №4310 - სსმ I, №2, 04.01.2007წ., მუხ.35

საქართველოს 2013 წლის  24  დეკემბრის კანონი №1833 - ვებგვერდი, 03.01.2014წ.     

     მუხლი 276. მოგირავნის დაკმაყოფილება

1. მოგირავნის დაკმაყოფილება ხდება გირავნობის საგნის რეალიზაციით ან მოთხოვნის დაკმაყოფილების მიზნით დაგირავებული ნივთის მოგირავნის საკუთრებაში გადაცემით, თუ კანონით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

2. მოთხოვნა დაკმაყოფილებულად ითვლება იმ შემთხვევაშიც, როდესაც გირავნობის საგნის რეალიზაციიდან ამონაგები თანხა საკმარისი არ არის გირავნობით უზრუნველყოფილი მოთხოვნის დასაფარავად ან გირავნობის საგნის ღირებულება მთლიანად არ ფარავს ამ მოთხოვნის ოდენობას, თუ მხარეთა შეთანხმებით სხვა რამ არ არის დადგენილი.

3. თუ გამსესხებელი/კრედიტის გამცემი არ არის საქართველოს ეროვნული ბანკის ზედამხედველობისადმი დაქვემდებარებული სუბიექტი, ფიზიკურ პირზე (მათ შორის, ინდივიდუალურ მეწარმეზე) გაცემული სესხის/კრედიტის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე მოთხოვნა დაკმაყოფილებულად ითვლება იმ შემთხვევაშიც, როდესაც გირავნობის საგნის (საგნების) ან გირავნობის საგნისა (საგნებისა) და იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის (ნივთების) რეალიზაციიდან ამონაგები თანხა საკმარისი არ არის გირავნობით ან გირავნობითა და იპოთეკით უზრუნველყოფილი მოთხოვნის დასაფარავად ან გირავნობის საგნის (საგნების) ღირებულება ან გირავნობის საგნისა (საგნებისა) და იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის (ნივთების) ღირებულება მთლიანად არ ფარავს ამ მოთხოვნის ოდენობას. მხარეთა შორის სხვაგვარი შეთანხმება დაუშვებელია. საქართველოს ეროვნული ბანკი უფლებამოსილია მისი ზედამხედველობისადმი დაქვემდებარებულ სუბიექტებს დაუდგინოს ამ ნაწილით გათვალისწინებულისაგან განსხვავებული წესი ან/და დამატებითი წესი.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260 

საქართველოს 2018 წლის 21  ივლისის  კანონი №3315  –  ვებგვერდი, 07.08.2018წ.

    მუხლი 277. (ამოღებულია)

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 278. გირავნობის საგნის რეალიზაციისა და მოგირავნის საკუთრებაში გადაცემის მოთხოვნის უფლება

გირავნობის საგნის რეალიზაციის ან მის საკუთრებაში გადაცემის მოთხოვნის უფლება მოგირავნეს აქვს მოვალის მიერ გირავნობით უზრუნველყოფილი მოთხოვნის შეუსრულებლობის ან არაჯეროვნად შესრულების შემთხვევაში.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 279. რამდენჯერმე დაგირავებული საგნის რეალიზაციის უფლება

1. თუ გირავნობის საგანი რამდენჯერმეა დაგირავებული, მაშინ მისი რეალიზაციის უფლება აქვს ნებისმიერ მოგირავნეს მოთხოვნის შესრულების ვადის დადგომისას.

2. მოგირავნეს, რომლის გირავნობის უფლებაც წინ უსწრებს რეალიზაციის განმახორციელებელი მოგირავნის უფლებას, შეუძლია გირავნობის საგნის შესაძლო რეალიზაციის შესახებ შემდგომი მოგირავნის წერილობითი შეტყობინების მიღების დღიდან ორი კვირის განმავლობაში აცნობოს შემდგომ მოგირავნეს იმის თაობაზე, რომ:

ა) იგი სარგებლობს ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული გირავნობის საგნის რეალიზაციის უფლებით. ამ შემთხვევაში შემდგომი მოგირავნე ვერ განახორციელებს რეალიზაციას და რეალიზაციის განხორციელების ვალდებულება დაეკისრება წინა მოგირავნეს;

ბ) იგი თანახმაა, რომ გირავნობის საგნის რეალიზაცია განახორციელოს შემდგომმა მოგირავნემ, ოღონდ იმ პირობით, რომ რეალიზაციიდან ამონაგები თანხიდან თავისი მოთხოვნა უპირატესად დაკმაყოფილდება.

3. ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებულ რეალიზაციის შემთხვევებში რეალიზაციიდან ამონაგები თანხიდან შემდგომი მოგირავნის მოთხოვნის უპირატესად დაკმაყოფილდება წინა მოგირავნის მოთხოვნა.

4. თუ წინა მოგირავნე არ ისარგებლებს ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული უფლებებით, გირავნობის საგანი დატვირთული რჩება იმ მოგირავნეთა უფლებებით, რომელთა გირავნობის უფლებაც წინ უსწრებს რეალიზაციის განმახორციელებელი მოგირავნის უფლებას.

5. რეალიზაციის განმახორციელებელ მოგირავნესა და შემძენს ეკისრებათ საჯარო რეესტრში, ხოლო კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევაში – საჯარო სამართლის იურიდიულ პირში – საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტოში შემძენის დამგირავებლად რეგისტრაციის ვალდებულება, რომლის შეუსრულებლობის შემთხვევაშიც სოლიდარულად აგებენ პასუხს ამ ვალდებულების შეუსრულებლობით გამოწვეული ნებისმიერი ზიანისათვის.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

საქართველოს 2006 წლის 29 დეკემბრის კანონი №4310 - სსმ I, №2, 04.01.2007წ., მუხ.35

    მუხლი 280. რეალიზაციიდან ამონაგები თანხის განაწილება

1. გირავნობის საგნის რეალიზაციიდან ამონაგები თანხიდან პირველ რიგში დაიფარება რეალიზაციის ხარჯები და დაკმაყოფილდება რეალიზაციის განმახორციელებელი მოგირავნის მოთხოვნა.

2. გირავნობით რამდენჯერმე დატვირთული საგნის რეალიზაციის განმახორციელებელი მოგირავნე ვალდებულია რეალიზაციის ხარჯების დაფარვისა და თავისი მოთხოვნის დაკმაყოფილების შემდეგ დარჩენილი თანხა შეინახოს ნოტარიუსთან დეპოზიტზე შემდგომი მოგირავნეების მოთხოვნების დაკმაყოფილების უზრუნველსაყოფად. ყოველი შემდგომი მოგირავნის მოთხოვნა დაკმაყოფილდება წინა მოგირავნის მოთხოვნის სრულად დაკმაყოფილების შემდეგ.

3. გირავნობით უზრუნველყოფილი ყველა მოთხოვნის სრულად დაკმაყოფილების შემდეგ, აგრეთვე შემდგომი მოგირავნეების არარსებობისას ამონაგებიდან დარჩენილი თანხა დამგირავებელს უნდა გადაეცეს.

4. გირავნობის საგნის რეალიზაციის განმახორციელებელი მოგირავნე პასუხს აგებს სხვა მოგირავნეების წინაშე იმ ზიანისათვის, რაც წარმოიშობა ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული ვალდებულების შეუსრულებლობისთვის.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

     მუხლი 281. გირავნობის საგნის გადაცემა რეალიზაციის უფლების მქონე მოგირავნისათვის

1. გირავნობის საგნის რეალიზაციის ან მისი საკუთრებაში გადაცემის მოთხოვნის უფლების მქონე მოგირავნეს უფლება აქვს მოითხოვოს მისთვის გირავნობის საგნის მფლობელობაში გადაცემა. მოგირავნის მოთხოვნა მისთვის გირავნობის საგნის მფლობელობაში გადაცემის შესახებ დაუყოვნებლივ უნდა დაკმაყოფილდეს.

2. თუ მოთხოვნის რეალიზაცია დამოკიდებულია ამა თუ იმ იურიდიული მოქმედების შესრულებაზე, მაშინ მოგირავნეს შეუძლია დამგირავებელს მოსთხოვოს ამის განხორციელება. თუ დამგირავებელი ორი კვირის ვადაში არ შეასრულებს მოგირავნის მოთხოვნას, მოგირავნე უფლებამოსილია, ეს მოქმედება დამგირავებლის სახელით განახორციელოს მესამე პირთა მიმართ.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

საქართველოს 2009 წლის 17 ივლისის კანონი №1541 - სსმ I, №21, 03.08.2009წ., მუხ.124

   მუხლი 2811. დაგირავებული სატრანსპორტო საშუალების ან/და სასოფლო-სამეურნეო მანქანის დამხმარე ტექნიკური საშუალების მოგირავნისათვის გადაცემა

1. მოგირავნეს უფლება აქვს, სასამართლოს გარეშე, სააღსრულებო დაწესებულებაში გირავნობის მოწმობის წარდგენის საფუძველზე მოითხოვოს დაგირავებული „საგზაო მოძრაობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 53-ე მუხლის პირველი პუნქტით განსაზღვრული სატრანსპორტო საშუალების ან/და სასოფლო-სამეურნეო მანქანის დამხმარე ტექნიკური საშუალების იძულების წესით მის მფლობელობაში გადაცემა.

2. სააღსრულებო დაწესებულების მიერ მოგირავნისათვის დაგირავებული „საგზაო მოძრაობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 53-ე მუხლის პირველი პუნქტით განსაზღვრული სატრანსპორტო საშუალების ან/და სასოფლო-სამეურნეო მანქანის დამხმარე ტექნიკური საშუალების გადაცემა ხორციელდება „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი წესით.

3. სააღსრულებო დაწესებულებაში ერთი და იმავე „საგზაო მოძრაობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 53-ე მუხლის პირველი პუნქტით განსაზღვრული სატრანსპორტო საშუალების ან/და სასოფლო-სამეურნეო მანქანის დამხმარე ტექნიკური საშუალების მფლობელობაში გადაცემისათვის სხვადასხვა მოგირავნის მიერ გირავნობის მოწმობის წარდგენის შემთხვევაში გირავნობის საგანი გადაეცემა იმ მოგირავნეს, რომელსაც აქვს გირავნობით უზრუნველყოფილი მოთხოვნის დაკმაყოფილების უპირატესი უფლება.

4. გირავნობის მოწმობის გასაჩივრება არ იწვევს მისი აღსრულების შეჩერებას.

5. მოგირავნე, რომელსაც ამ მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად მფლობელობაში გადაეცა „საგზაო მოძრაობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 53-ე მუხლის პირველი პუნქტით განსაზღვრული სატრანსპორტო საშუალება ან/და სასოფლო-სამეურნეო მანქანის დამხმარე ტექნიკური საშუალება, ვალდებულია საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით განახორციელოს მისი რეალიზაცია ან საკუთრებად დარეგისტრირება.

6. მოგირავნისათვის „საგზაო მოძრაობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 53-ე მუხლის პირველი პუნქტით განსაზღვრული სატრანსპორტო საშუალების ან/და სასოფლო-სამეურნეო მანქანის დამხმარე ტექნიკური საშუალების იძულების წესით გადაცემასთან დაკავშირებული ხარჯები დაეკისრება მოვალეს.

7. მოგირავნის მიერ გირავნობის მოწმობის სააღსრულებო დაწესებულებაში წარდგენის მართლზომიერებისთვის პასუხისმგებელია მოგირავნე.

საქართველოს 2013 წლის  24  დეკემბრის კანონი №1833 - ვებგვერდი, 03.01.2014წ.

    მუხლი 282. გირავნობის საგნის მოსალოდნელი რეალიზაციის შესახებ შეტყობინების ვალდებულება

1. მოგირავნე ვალდებულია რეალიზაციამდე ორი კვირით ადრე გირავნობის საგნის რეალიზაციის თაობაზე წერილობით გააფრთხილოს დამგირავებელი და სხვა მოგირავნეები.

2. (ამოღებულია - 11.05.2007, №4744).

3. რეალიზაცია შეიძლება განხორციელდეს დამგირავებლისა და სხვა მოგირავნეების წინასწარი წერილობითი გაფრთხილების გარეშეც, თუ:

ა) არსებობს გირავნობის საგნის საბაზრო ან საბირჟო ფასის დაცემის რეალური საფრთხე;

ბ) გირავნობის საგანი მალფუჭებადია.

4. მოგირავნე კარგავს გირავნობის საგნის რეალიზაციის უფლებას, თუ დამგირავებლისათვის ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული შეტყობინების ჩაბარების დღიდან ნებისმიერ დროს, ვიდრე არ განხორციელებულა გირავნობის საგნის რეალიზაცია, შესრულდება უზრუნველყოფილი მოთხოვნა.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

საქართველოს 2006 წლის 29 დეკემბრის კანონი №4310 - სსმ I, №2, 04.01.2007წ., მუხ.35

საქართველოს 2007 წლის 11 მაისის კანონი №4744 - სსმ I, №18, 22.05.2007წ., მუხ.158

    მუხლი 283. გირავნობის საგნის რეალიზაცია

1. მოგირავნე უფლებამოსილია უშუალოდ მოახდინოს გირავნობის საგნის რეალიზაცია, თუ არსებობს ამის შესახებ მოგირავნისა და დამგირავებელის შეთანხმება. უშუალოდ მოგირავნის მიერ გირავნობის საგნის პირდაპირი მიყიდვის გზით რეალიზაციის შემთხვევაში მოგირავნე ვალდებულია, გირავნობის საგანი გაასხვისოს სამართლიან და გონივრულ ფასში თავისი, დამგირავებლისა და სხვა მოგირავნეების ინტერესების გათვალისწინებით, ამ ვალდებულების შეუსრულებლობის შემთხვევაში მოგირავნე პასუხს აგებს დამგირავებლისა და სხვა მოგირავნეებისთვის მიყენებული ზიანისათვის.

2. თუ გირავნობის საგანს აქვს საბირჟო ან საბაზრო ფასი, მოგირავნეს შეუძლია გირავნობის საგნის გაყიდვა მიანდოს სპეციალურ სავაჭრო დაწესებულებას.

3. თუ დაგირავებული მოთხოვნის რეალიზაცია ხორციელდება მოვალის მიერ მოგირავნის სასარგებლოდ შესრულებით, მოგირავნე ვალდებულია წარუდგინოს დამგირავებელს ანგარიში მოვალის მიერ თავის სასარგებლოდ განხორციელებული შესრულების შესახებ.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

    მუხლი 284. მხარეთა შეთანხმება რეალიზაციის სხვა წესზე

1. მოგირავნესა და დამგირავებელს წერილობითი ფორმით დადებულ გარიგებაში შეუძლიათ გაითვალისწინონ, რომ გირავნობის საგნის მოგირავნისათვის გადაცემა და რეალიზაცია შეიძლება განხორციელდეს ნოტარიუსის მიერ გაცემული სააღსრულებო ფურცლის საფუძველზე. ასეთ შემთხვევაში, მხარეთა შორის დადებული გარიგება დადასტურებულ უნდა იქნეს სანოტარო წესით.

2. დამგირავებელსა და მოგირავნეს შეუძლიათ ასევე შეთანხმდნენ გირავნობის საგნის რეალიზაციის განსხვავებულ წესზე, რომელიც განსხვავდება ამ თავში მოცემული წესებისაგან. ასეთ შემთხვევაში გირავნობის საგნის რეალიზაცია უნდა განხორციელდეს გონივრულ და სამართლიან ფასში დამგირავებლისა და სხვა მოგირავნეების ინტერესების გათვალისწინებით.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

საქართველოს 2006 წლის 8 დეკემბრის კანონი №3879 - სსმ I, №48, 22.12.2006 წ., მუხ.321

    მუხლი 285. გირავნობის საგნის რეალიზაციის შედეგები

1. გირავნობის საგნის რეალიზაციით შემძენზე გადადის დაუტვირთავი საკუთრება, გარდა 279-ე მუხლის მე-4 ნაწილით გათვალისწინებული შემთხვევისა.

2. მოგირავნის მიერ გირავნობის საგნის არამართლზომიერი რეალიზაციის შემთხვევაში შემძენი იძენს საკუთრების უფლებას, თუ იგი ამ ფაქტის მიმართ კეთილსინდისიერია.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

    მუხლი 285 1 . ანგარიში გირავნობის საგნის რეალიზაციის შესახებ

რეალიზაციის განმახორციელებელი მოგირავნე ვალდებულია, რეალიზაციის განხორციელებიდან გონივრულ ვადაში, გაუმართლებელი დაყოვნების გარეშე, წარუდგინოს დამგირავებელს წერილობითი ანგარიში გირავნობის საგნის რეალიზაციის შესახებ, რომელიც უნდა შეიცავდეს ინფორმაციას რეალიზაციის ხარჯების, რეალიზაციიდან ამონაგები თანხისა და ამ თანხის გამოყენების თაობაზე.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

II. იპოთეკა

    მუხლი 286. ცნება

1. უძრავი ნივთი შეიძლება ისე იქნეს გამოყენებული (დატვირთული) მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად, რომ უზრუნველყოფილ კრედიტორს მიეცეს უფლება, სხვა კრედიტორებთან შედარებით პირველ რიგში მიიღოს თავისი მოთხოვნის დაკმაყოფილება ამ ნივთის რეალიზაციით ან მის საკუთრებაში გადაცემით (იპოთეკა).

2. იპოთეკა შეიძლება ასევე გამოყენებულ იქნეს სამომავლო ან პირობით მოთხოვნასთან დაკავშირებით, თუ იპოთეკის დადგენის მომენტისათვის შესაძლებელია ამ მოთხოვნის განსაზღვრა.

3. ის მოთხოვნა, რომელიც უზრუნველყოფილია იპოთეკით, შეიძლება შეიცვალოს სხვა მოთხოვნით. ამისათვის საჭიროა მესაკუთრისა და კრედიტორის (იპოთეკარის) შეთანხმება და ამ შეთანხმების რეგისტრაცია რეესტრში.

31. სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთის მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად გამოყენების (დატვირთვის) შემთხვევაში გათვალისწინებული უნდა იქნეს აგრეთვე „სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონით დადგენილი წესი.

4. ფიზიკურ პირზე (მათ შორის, ინდივიდუალურ მეწარმეზე) გასაცემი/გაცემული სესხის/კრედიტის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე მოთხოვნის უზრუნველყოფის საშუალებად არ შეიძლება გამოყენებულ იქნეს მის ან სხვა ფიზიკური პირის საკუთრებაში არსებული უძრავი ნივთი, აგრეთვე წყლის და საჰაერო სატრანსპორტო საშუალება.

5. ამ მუხლის მე-4 ნაწილით გათვალისწინებული შეზღუდვა არ ვრცელდება „საქართველოს ეროვნული ბანკის შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის შესაბამისად საქართველოს ეროვნული ბანკის ზედამხედველობისადმი დაქვემდებარებული კომერციული ბანკის, მიკრობანკის, მიკროსაფინანსო ორგანიზაციის, არასაბანკო სადეპოზიტო დაწესებულების − საკრედიტო კავშირის და სესხის გამცემი სუბიექტის მიერ დასადები/დადებული სესხის/კრედიტის ხელშეკრულებებიდან გამომდინარე მოთხოვნების უზრუნველყოფაზე.

6. ამ მუხლის მე-4 ნაწილით გათვალისწინებული შეზღუდვა არ მოქმედებს, თუ მხარეთა შორის დადებული ხელშეკრულებით დგინდება, რომ იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთი საცხოვრებელ სადგომად გამოყენების მიზნით სარგებლობაში გადაეცემა იპოთეკარ ფიზიკურ პირს (მათ შორის, ინდივიდუალურ მეწარმეს), ან ადგილსამყოფლად (იურიდიულ მისამართად) გამოყენების მიზნით გადაეცემა იპოთეკარ იურიდიულ პირს. ამასთანავე, თუ ერთი და იმავე ფიზიკური პირის (მათ შორის, ინდივიდუალური მეწარმის) ან იურიდიული პირის სასარგებლოდ რეგისტრირებულია ორი იპოთეკის უფლება, მესამე და ყოველი მომდევნო იპოთეკის ხელშეკრულების დადებისას მასზე ვრცელდება ამ მუხლის მე-4 ნაწილით გათვალისწინებული შეზღუდვა.

7. მარეგისტრირებელი ორგანოსათვის იპოთეკის უფლების რეგისტრაციის მიზნით წარდგენილი იპოთეკის ხელშეკრულების შინაარსისთვის, მასში მითითებული ფაქტობრივი გარემოებების ნამდვილობისა და მართლზომიერებისათვის პასუხისმგებელი არიან უშუალოდ იპოთეკის ხელშეკრულების მხარეები.

საქართველოს 2007 წლის 11 მაისის კანონი №4744 - სსმ I, №18, 22.05.2007წ., მუხ.158

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

საქართველოს 2018 წლის 21  ივლისის  კანონი №3315  –  ვებგვერდი, 07.08.2018წ.

საქართველოს 2019 წლის 25 ივნისის კანონი №4851 - ვებგვერდი, 02.07.2019წ.

საქართველოს 2023 წლის 22 თებერვლის კანონი №2622 – ვებგვერდი, 10.03.2023წ.

    მუხლი 287. საერთო იპოთეკა

თუ მოთხოვნა უზრუნველყოფილია რამდენიმე უძრავ ნივთზე არსებული იპოთეკით (საერთო იპოთეკა), საერთო მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად გამოიყენება ყოველი ნივთი. კრედიტორს შეუძლია, სურვილისამებრ, მოთხოვნა ნებისმიერი ნივთით დაიკმაყოფილოს, თუ მხარეები სხვა რამეზე არ შეთანხმებულან.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 288. მესაკუთრის იპოთეკა

თუ მოთხოვნა, რომლის უზრუნველსაყოფადაც არსებობს იპოთეკა, არ წარმოშობილა, იგი ქარწყლდება ან გადადის უძრავი ნივთის მესაკუთრეზე, მაშინ იპოთეკაც გადადის ამ უკანასკნელზე (მესაკუთრის იპოთეკა).

    მუხლი 289. იპოთეკის რეგისტრაცია

1. იპოთეკა იურიდიულ ძალას იძენს საჯარო რეესტრში რეგისტრაციის მომენტიდან. რეგისტრაცია ხდება ერთ-ერთი მხარის მიერ გარიგების წარდგენის საფუძველზე, რომელიც დადებულია ამ კოდექსის 3111 მუხლით დადგენილი წესით. გარიგებაში უნდა აღინიშნოს უძრავი ნივთის მესაკუთრე, იპოთეკარი, სავარაუდო მოვალე მესამე პირი. მხარეთა შეთანხმებით გარიგებაში შესაძლებელია აღინიშნოს აგრეთვე უზრუნველყოფილი მოთხოვნის ოდენობა, სარგებელი, შესრულების ვადა და სხვა პირობები.

1 1. სესხის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე მოთხოვნის უზრუნველსაყოფად დადებული იპოთეკის ხელშეკრულება უნდა დამოწმდეს სანოტარო წესით. იპოთეკის ხელშეკრულების დამოწმებისას ნოტარიუსი ვალდებულია განუმარტოს ხელშეკრულების მხარეებს ის სამართლებრივი შედეგები, რომლებიც მოჰყვება მათ მიერ სესხისა და იპოთეკის ხელშეკრულებებით გათვალისწინებული ვალდებულებების დარღვევას.

12. იპოთეკის საჯარო რეესტრში რეგისტრაციის მიზნით ნოტარიუსი უზრუნველყოფს საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული პროცედურების განხორციელებას. იპოთეკის საჯარო რეესტრში რეგისტრაციის წესი და პირობები განისაზღვრება საქართველოს იუსტიციის მინისტრის ბრძანებით.

13. ამ მუხლის 11 ნაწილით განსაზღვრული პირობა არ ვრცელდება კომერციული ბანკის, მიკრობანკის, მიკროსაფინანსო ორგანიზაციის, არასაბანკო სადეპოზიტო დაწესებულების − საკრედიტო კავშირის და „საინვესტიციო ფონდების შესახებ“ საქართველოს კანონის საფუძველზე ავტორიზებული ან რეგისტრირებული საინვესტიციო ფონდის მოთხოვნების უზრუნველსაყოფად დადებულ იპოთეკის ხელშეკრულებაზე.

2. მხარეთა შეთანხმების შემთხვევაში, კრედიტორის მოთხოვნით საჯარო რეესტრი გასცემს იპოთეკის მოწმობას. იპოთეკის მოწმობის გაცემა რეგისტრირდება საჯარო რეესტრში.

3. იპოთეკის ხელშეკრულება, რომელზედაც მხარეთა შეთანხმებით გაიცემა იპოთეკის მოწმობა, უნდა დამოწმდეს სანოტარო წესით. იპოთეკის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე ნებისმიერი სამართლებრივი ქმედება, რომელიც მოითხოვს სანოტარო წესით დამოწმებას, უნდა დაამოწმოს იმავე ნოტარიუსმა, რომელმაც დაამოწმა აღნიშნული იპოთეკის ხელშეკრულება.

4. საერთო იპოთეკაზე გაიცემა მხოლოდ ერთი იპოთეკის მოწმობა.

საქართველოს 2006 წლის 8 დეკემბრის კანონი №3879 - სსმ I, №48, 22.12.2006 წ., მუხ.321

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 2891. იპოთეკის მოწმობა

1. იპოთეკის მოწმობა არის ფასიანი ქაღალდი, რომელიც ადასტურებს მისი კანონიერი მფლობელის უფლებას:

ა) მოითხოვოს იპოთეკის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე ვალდებულების შესრულება;

ბ) ვალდებულების შეუსრულებლობის შემთხვევაში მოთხოვნა დაიკმაყოფილოს იპოთეკის საგნიდან.

2. იპოთეკის მოწმობა დგება ერთ ეგზემპლარად.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 2892. იპოთეკის მოწმობის შინაარსი

1. იპოთეკის მოწმობა უნდა შეიცავდეს:

ა) სათაურში აღნიშვნას „იპოთეკის მოწმობა“;

ბ) იპოთეკარის სახელსა და მისამართს;

გ) მოვალის სახელსა და მისამართს;

დ) უძრავი ნივთის მესაკუთრის სახელსა და მისამართს;

ე) იპოთეკით დატვირთული ქონების სარეგისტრაციო კოდს, იპოთეკის საგნის მისამართს;

ვ) აღნიშვნას იპოთეკის მოწმობის საჯარო რეესტრში რეგისტრაციის შესახებ, შესაბამისი რეკვიზიტების მითითებით;

ზ) მითითებას იმის თაობაზე, არის თუ არა იპოთეკის საგანი ან მისი ნაწილი დატვირთული სხვა იპოთეკით ან სხვა სანივთო ან ვალდებულებითი უფლებით;

თ) იპოთეკის ხელშეკრულების შედგენის ადგილსა და თარიღს;

ი) უზრუნველყოფილი მოთხოვნის მოცულობას;

კ) იპოთეკის ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ვალდებულების შესრულების ვადას, ხოლო თუ ვალდებულება ნაწილ-ნაწილ უნდა შესრულდეს, – მისი შესრულების ვადებს;

ლ) იპოთეკის მოწმობის გაცემის თარიღს.

2. იპოთეკის მოწმობის ნამდვილობა დასტურდება საჯარო რეესტრის ბეჭდით.

3. ამ მუხლის პირველ და მე-2 ნაწილებში აღნიშნულ მოთხოვნათა დარღვევა იწვევს იპოთეკის მოწმობის ბათილობას.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 2893. იპოთეკის მოწმობიდან გამომდინარე უფლების განხორციელება

1. იპოთეკის მოწმობის ფაქტობრივი მფლობელი ითვლება მის კანონიერ მფლობელად, ვიდრე საწინააღმდეგო არ დამტკიცდება.

2. იპოთეკის მოწმობის არსებობისას უზრუნველყოფილი მოთხოვნა შესრულდება მხოლოდ იპოთეკის მოწმობის წარდგენის შემთხვევაში. კრედიტორი ვალდებულია, საკუთარი მოთხოვნის დაკმაყოფილებისთანავე იპოთეკის მოწმობა გადასცეს ვალდებულების შემსრულებელს.

3. მოთხოვნის ნაწილობრივ დაკმაყოფილებისთანავე კრედიტორი ვალდებულია, იპოთეკის მოწმობაში შეიტანოს შესაბამისი აღნიშვნა.

4. იპოთეკის შესახებ გარიგების დამმოწმებელი ნოტარიუსის სადეპოზიტო ანგარიშზე თანხის დეპონირებით მოვალე თავისუფლდება კრედიტორის წინაშე ვალდებულებისაგან.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 2894. იპოთეკის მოწმობაზე უფლების გადაცემა

1. იპოთეკის მოწმობაში მოცემული მოთხოვნის დათმობა ხდება იპოთეკის მოწმობაზე უფლების გადამცემის სანოტარო წესით დამოწმებული ხელმოწერით.

2. თუ მოთხოვნის დათმობა ხდება იპოთეკის მოწმობის აუქციონზე გაყიდვით, იპოთეკის მოწმობაზე კეთდება აღნიშვნა „გაყიდულია აუქციონზე“ და დასტურდება სპეციალისტის სანოტარო წესით დამოწმებული ხელმოწერით.

3. ბათილია იპოთეკის მოწმობის სხვა პირისთვის გადაცემის აკრძალვა.

4. პირი, რომლის სასარგებლოდაც მოხდა მოთხოვნის დათმობა, ვალდებულია, ამის შესახებ აცნობოს მოვალეს.

5. მოთხოვნის დათმობისას გაითვალისწინება აგრეთვე „სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონით დადგენილი წესი.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

საქართველოს 2019 წლის 25 ივნისის კანონი №4851 - ვებგვერდი, 02.07.2019წ.

    მუხლი 2895. იპოთეკის მოწმობის ძალადაკარგულად გამოცხადება

იპოთეკის მოწმობის დაზიანების, დაკარგვის ან განადგურების შემთხვევაში იპოთეკის მოწმობის მფლობელი ვალდებულია, ამის შესახებ აცნობოს საჯარო რეესტრს. ასეთ შემთხვევაში სასამართლო აცხადებს მას ძალადაკარგულად საერთო წესის საფუძველზე (გამოწვევითი წარმოება).

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 2896. იპოთეკის მოწმობის დაგირავება

1. იპოთეკის მოწმობა შეიძლება დაგირავდეს მისი მფლობელის ან სხვა ნებისმიერი პირის სასარგებლოდ, ფასიანი ქაღალდების დაგირავებისთვის დადგენილი წესით.

2. იპოთეკის მოწმობის გირავნობა რეგისტრირდება საჯარო რეესტრში.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 2897. იპოთეკის მოწმობის გაუქმება

1. იპოთეკის მოწმობა უქმდება:

ა) იპოთეკის მოწმობიდან გამომდინარე მოთხოვნის დაკმაყოფილების შემთხვევაში;

ბ) უძრავი ნივთის მესაკუთრისათვის იპოთეკის მოწმობის ნებაყოფლობით გადაცემის შემთხვევაში.

2. იპოთეკის მოწმობის გაუქმება რეგისტრირდება საჯარო რეესტრში.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 2898. იპოთეკის მოწმობის უპირატესობა საჯარო რეესტრის ჩანაწერთან

იპოთეკის მოწმობასა და საჯარო რეესტრის ჩანაწერს შორის განსხვავების შემთხვევაში უპირატესობა ენიჭება იპოთეკის მოწმობას.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 290. უძრავი ნივთის იპოთეკით რამდენჯერმე დატვირთვა

ერთი უძრავი ნივთი შეიძლება რამდენჯერმე დაიტვირთოს იპოთეკით. რიგითობა განისაზღვრება იპოთეკის შესახებ განცხადების რეგისტრაციის თარიღის მიხედვით.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 291. იმ უძრავი ნივთის მესაკუთრის უფლება, რომელიც არ არის იპოთეკით უზრუნველყოფილი მოთხოვნის პირადი მოვალე

1. თუ უძრავი ნივთის მესაკუთრე იმავდროულად არ არის იპოთეკით უზრუნველყოფილი მოთხოვნის პირადი მოვალე, მას მაინც შეუძლია იპოთეკარს წაუყენოს ის შესაგებელი, რომლის უფლებაც მხოლოდ პირად მოვალეს აქვს, მათ შორის, შესაგებლები ფულად ვალდებულებათა გაქვითვისა და მოთხოვნის გასაჩივრების გამო.

2. თუ მოთხოვნის შესრულების ვადა დამოკიდებულია სამართლებრივი ურთიერთობის მოშლის შეტყობინებაზე, მოშლა მხოლოდ იმ შემთხვევაში ჩაითვლება ნამდვილად, როდესაც ამის შესახებ მესაკუთრე განუცხადებს კრედიტორს ან კრედიტორი – მესაკუთრეს.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 292. მესაკუთრის უფლება კრედიტორის დაკმაყოფილებისას

1. უძრავი ნივთის მესაკუთრე უფლებამოსილია დააკმაყოფილოს კრედიტორი, როცა მოთხოვნის შესრულების ვადა უკვე დადგა, ან როცა პირადი მოვალე უფლებამოსილია შეასრულოს შესაბამისი მოქმედება.

2. თუ მესაკუთრე არ არის პირადი მოვალე, მოთხოვნა გადადის მასზე მაშინ, როცა მესაკუთრე კრედიტორს დააკმაყოფილებს.

3. (ამოღებულია - 11.05.2007, №4744).

საქართველოს 2007 წლის 11 მაისის კანონი №4744 - სსმ I, №18, 22.05.2007წ., მუხ.158

    მუხლი 293. იპოთეკის გავრცელება უძრავი ნივთის ნაყოფზე

იპოთეკა არ ვრცელდება უძრავი ნივთის ნაყოფზე, თუ მხარეთა შეთანხმებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 294. იპოთეკით დატვირთული ნივთის მოვლის მოვალეობა

1. მესაკუთრე ვალდებულია, ისე განახორციელოს ნივთის მოვლა-პატრონობა, რომ იპოთეკის მიზანს არ შეექმნას საფრთხე. საფრთხის შემთხვევაში კრედიტორს შეუძლია, მესაკუთრეს განუსაზღვროს შესაბამისი ვადა ამ საფრთხის თავიდან ასაცილებლად. თუ იპოთეკით დატვირთულ ნივთს ფლობს კრედიტორი, ნივთის მოვლა-პატრონობის მოვალეობა მასვე ეკისრება.

2. თუ ნივთი დაზღვეულია, მზღვეველს სადაზღვევო თანხის გადახდა დამზღვევისათვის ვითარების გაუარესების შემდეგ მხოლოდ მაშინ შეუძლია, როდესაც ზიანის მიყენების ფაქტის შესახებ კრედიტორს უკვე ეცნობა. კრედიტორს შეუძლია წინ აღუდგეს თანხის გადახდას, თუ იგი შიშობს, რომ თანხა არ იქნება გამოყენებული ნივთის აღსადგენად.

3. თუ ირკვევა, რომ მესაკუთრე ვერ ასრულებს ნივთის მოვლის მოვალეობას, კრედიტორს უფლება აქვს, მოითხოვოს მისთვის ნივთის სამართავად გადაცემა. გადაწყვეტილებას ასეთი მოთხოვნის შესახებ იღებს სასამართლო.

4. თუ კანონით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული, შეთანხმება, რომლითაც მესაკუთრე კრედიტორის წინაშე იღებს ვალდებულებას, არ გაასხვისოს, არ ისარგებლოს ან სხვანაირად არ დატვირთოს უძრავი ნივთი, ბათილია. ასეთი გარიგებების ნამდვილობა მესამე პირთათვის არ შეიძლება დამოკიდებული იყოს კრედიტორების თანხმობაზე.

5. იპოთეკის ხელშეკრულებით მესაკუთრემ კრედიტორის წინაშე შეიძლება აიღოს ვალდებულება, რომ მის საკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთს არ დატვირთავს აღნაგობის უფლებით.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

საქართველოს 2011 წლის 1 ივლისის კანონი №5017 - ვებგვერდი, 14.07.2011წ.

    მუხლი 295. იპოთეკისა და მის საფუძვლად არსებული მოთხოვნის გადაცემა სხვა პირისთვის

იპოთეკა და მის საფუძვლად არსებული მოთხოვნა მხოლოდ ერთდროულად და ერთობლივად შეიძლება იქნეს სხვა პირისათვის გადაცემული. მოთხოვნის გადაცემასთან ერთად ახალ კრედიტორზე გადადის იპოთეკაც. მოთხოვნის გადაცემა მხოლოდ მაშინ ჩაითვლება ნამდვილად, როდესაც წერილობითი ფორმით დადებული გარიგება იპოთეკის დადგენის შესახებ ან იპოთეკის მოწმობა (ასეთის არსებობის შემთხვევაში) გადაეცემა ახალ კრედიტორს (ამ კოდექსის 289 4 მუხლით გათვალისწინებული მოთხოვნების დაცვით). მოთხოვნის გადაცემა რეგისტრირდება საჯარო რეესტრში, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც გაცემულია იპოთეკის მოწმობა.

საქართველოს 2006 წლის 8 დეკემბრის კანონი №3879 - სსმ I, №48, 22.12.2006 წ., მუხ.321

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 296. მოვალის ვალდებულება ახალი კრედიტორის წინაშე

თუ ახალ კრედიტორზე მოთხოვნის გადასვლის შემდეგ მოვალე უხდის ძველ კრედიტორს, ეს გადახდა არ ათავისუფლებს მას ახალი კრედიტორის წინაშე ვალდებულებისაგან მაშინაც, როცა მან გადასვლის შესახებ არაფერი იცოდა.

     მუხლი 297. საჯარო რეესტრის ჩანაწერის სისწორის პრეზუმფცია ახალ კრედიტორზე იპოთეკისა და მოთხოვნის გადასვლისას

იპოთეკა და მოთხოვნა ისევე გადადის ახალ კრედიტორზე, როგორც იყო ძველი კრედიტორის ხელში. საჯარო რეესტრში რეგისტრირებული მონაცემი, კრედიტორის ინტერესებიდან გამომდინარე, მიიჩნევა სწორად. ამ შემთხვევაში მოვალეს არ შეუძლია მიუთითოს, რომ მოთხოვნა არ არსებობს. ეს წესი არ გამოიყენება მაშინ, როცა ახალმა კრედიტორმა იცოდა რეესტრის უსწორო ჩანაწერის შესახებ.

    მუხლი 298. მესამე პირის უფლებები

1. (ამოღებულია - 11.05.2007, №4744).

2. თუ პირადი მოვალე დააკმაყოფილებს კრედიტორს, იპოთეკა მასზე გადადის იმ ფარგლებში, რა ფარგლებშიც მას შეუძლია მესაკუთრისაგან ანაზღაურების მოთხოვნა.

საქართველოს 2002 წლის 28 დეკემბრის კანონი №1902 – სსმ I, №4, 22.01.2003 წ., მუხ.20

საქართველოს 2007 წლის 11 მაისის კანონი №4744 - სსმ I, №18, 22.05.2007წ., მუხ.158

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 299. კრედიტორის უარი მოთხოვნაზე ან იპოთეკაზე

1. თუ მესაკუთრე არ არის პირადი მოვალე და კრედიტორი უარს ამბობს მოთხოვნაზე ან იპოთეკაზე, მესაკუთრე ხდება იპოთეკარი. უარს იურიდიული ძალა აქვს მაშინ, როდესაც იგი რეგისტრირებულია საჯარო რეესტრში.

2. თუ კრედიტორი უარს ამბობს იპოთეკაზე, მაგრამ არა მოთხოვნაზე, მაშინ პირადი მოვალე მაინც თავისუფალი იქნება, თუ მას თავის მხრივ იპოთეკიდან ანაზღაურების მიღება შეეძლო.

3. თუ მესაკუთრეს აქვს შეცილების უფლება, რომლითაც გამოირიცხება იპოთეკის ხანგრძლივად გამოყენება, მაშინ მას შეუძლია კრედიტორს მოსთხოვოს უარი თქვას იპოთეკაზე.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 300. იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის გადასვლა კრედიტორის (იპოთეკარის) საკუთრებაში

1. თუ იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის მესაკუთრე გააჭიანურებს იპოთეკით უზრუნველყოფილი მოთხოვნის დაკმაყოფილებას, იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთი შეიძლება გადავიდეს კრედიტორის (იპოთეკარის) საკუთრებაში, თუკი კრედიტორი (იპოთეკარი) და იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის მესაკუთრე ამის თაობაზე ერთობლივი განცხადებით მიმართავენ მარეგისტრირებელ ორგანოს.

11. თუ იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთი სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთია, იგი კრედიტორის (იპოთეკარის) საკუთრებაში შეიძლება გადავიდეს „სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონით დადგენილი მოთხოვნის გათვალისწინებით.

2. იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის კრედიტორის (იპოთეკარის) საკუთრებაში გადასვლისას იპოთეკით უზრუნველყოფილი მოთხოვნა დაკმაყოფილებულად ითვლება იმ შემთხვევაშიც, როდესაც იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის ღირებულება მთლიანად არ ფარავს ამ მოთხოვნის ოდენობას, თუ კანონით ან მხარეთა შეთანხმებით სხვა რამ არ არის დადგენილი.

21. თუ გამსესხებელი/კრედიტის გამცემი არ არის საქართველოს ეროვნული ბანკის ზედამხედველობისადმი დაქვემდებარებული სუბიექტი, ფიზიკურ პირზე (მათ შორის, ინდივიდუალურ მეწარმეზე) გაცემული სესხის/კრედიტის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე მოთხოვნა დაკმაყოფილებულად ითვლება იმ შემთხვევაშიც, როდესაც იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის (ნივთების) ან იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთისა (ნივთებისა) და გირავნობის საგნის (საგნების) კრედიტორის (იპოთეკარის) საკუთრებაში გადასვლისას იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის (ნივთების) ან იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთისა (ნივთებისა) და გირავნობის საგნის (საგნების) ღირებულება მთლიანად არ ფარავს იპოთეკით ან იპოთეკითა და გირავნობით უზრუნველყოფილი მოთხოვნის ოდენობას. მხარეთა შორის სხვაგვარი შეთანხმება დაუშვებელია. საქართველოს ეროვნული ბანკი უფლებამოსილია მისი ზედამხედველობისადმი დაქვემდებარებულ სუბიექტებს დაუდგინოს ამ ნაწილით გათვალისწინებულისაგან განსხვავებული წესი ან/და დამატებითი წესი.

3. თუ იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის მესაკუთრე გააჭიანურებს იპოთეკით უზრუნველყოფილი მოთხოვნის დაკმაყოფილებას და იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთი არ გადავა კრედიტორის (იპოთეკარის) საკუთრებაში ამ მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, ნოტარიუსი გასცემს სააღსრულებო ფურცელს, თუ ამის თაობაზე არსებობს მხარეთა შეთანხმება და ნოტარიუსმა სანოტარო აქტში წერილობით განმარტა სააღსრულებო ფურცლის გაცემის სამართლებრივი შედეგები. ნოტარიუსის მიერ გაცემული სააღსრულებო ფურცლის საფუძველზე იძულებითი აღსრულება განხორციელდება „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად.

საქართველოს 2000 წლის 5 დეკემბრის კანონი №638 – სსმ I, №48, 16.12.2000 წ., მუხ.138

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

საქართველოს 2009 წლის 4 დეკემბრის კანონი №2284 - სსმ I, №45, 21.12.2009წ., მუხ.329 

    მუხლი 301. იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის რეალიზაციის მოთხოვნა

1. თუ მოვალე არ დააკმაყოფილებს მოთხოვნას, რომლის უზრუნველყოფის საშუალებაც არის იპოთეკა, იპოთეკარი უფლებამოსილია, მოითხოვოს უძრავი ნივთის რეალიზაცია, თუ იპოთეკის ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

11 . მოთხოვნა, რომლის უზრუნველყოფის საშუალებაც არის იპოთეკა, დაკმაყოფილებულად ითვლება იმ შემთხვევაშიც, როდესაც იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის რეალიზაციიდან ამონაგები თანხა საკმარისი არ არის იპოთეკით უზრუნველყოფილი მოთხოვნის დასაფარავად, თუ კანონით ან მხარეთა შეთანხმებით სხვა რამ არ არის დადგენილი.

1 2. თუ გამსესხებელი/კრედიტის გამცემი არ არის საქართველოს ეროვნული ბანკის ზედამხედველობისადმი დაქვემდებარებული სუბიექტი, ფიზიკურ პირზე (მათ შორის, ინდივიდუალურ მეწარმეზე) გაცემული სესხის/კრედიტის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე მოთხოვნა დაკმაყოფილებულად ითვლება იმ შემთხვევაშიც, როდესაც იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის (ნივთების) ან იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთისა (ნივთებისა) და გირავნობის საგნის (საგნების) რეალიზაციიდან ამონაგები თანხა საკმარისი არ არის იპოთეკით ან იპოთეკითა და გირავნობით უზრუნველყოფილი მოთხოვნის დასაფარავად. მხარეთა შორის სხვაგვარი შეთანხმება დაუშვებელია. საქართველოს ეროვნული ბანკი უფლებამოსილია მისი ზედამხედველობისადმი დაქვემდებარებულ სუბიექტებს დაუდგინოს ამ ნაწილით გათვალისწინებულისაგან განსხვავებული წესი ან/და დამატებითი წესი.

2. რეალიზაცია ხორციელდება ამ თავში მოცემული წესებისა და „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად. 

3. მხარეები შეიძლება შეთანხმდნენ აუქციონის ჩატარების სხვა წესზე მხოლოდ ამ კოდექსის 302-ე მუხლის მე-6 ნაწილით, 3061–3063 მუხლებით, 306 5 მუხლის პირველი ნაწილითა და 307-ე მუხლის მე-2 ნაწილით დადგენილი მოთხოვნების გათვალისწინებით.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

საქართველოს 2008 წლის 19 დეკემბრის კანონი №826 - სსმ I, №41, 30.12.2008წ., მუხ.304

საქართველოს 2009 წლის 4 დეკემბრის კანონი №2284 - სსმ I, №45, 21.12.2009წ., მუხ.329

საქართველოს 2018 წლის 21  ივლისის  კანონი №3315  –  ვებგვერდი, 07.08.2018წ.

    მუხლი 302. იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის რეალიზაცია

1. იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის გაყიდვა ხდება აუქციონზე კრედიტორისა და მესაკუთრის წერილობითი შეთანხმების საფუძველზე, რომლებიც აუქციონის ჩატარების მიზნით ნიშნავენ სპეციალისტს, მისივე თანხმობით. შეთანხმებით განისაზღვრება სპეციალისტის ანაზღაურება.

11. სპეციალისტის მიერ მხარეთა შეთანხმების საფუძველზე ნივთის აუქციონზე რეალიზაცია არ ითვლება იძულებით აღსრულებად.

2. ყოველი დათქმა, რომელიც მესამე პირებს მათი თანხმობის გარეშე აკისრებს ვალდებულებებს, ბათილია, რაც არ იწვევს აუქციონის შესახებ შეთანხმების ბათილობას.

3. კრედიტორისა და მესაკუთრის შეთანხმებით შეიძლება დადგინდეს აუქციონისაგან განსხვავებული რეალიზაციის ფორმა.

31 . კრედიტორისა და მესაკუთრის წერილობითი ფორმით დადებულ გარიგებაში მხარეებს შეუძლიათ გაითვალისწინონ, რომ იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის კრედიტორისთვის გადაცემა და რეალიზაცია შეიძლება განხორციელდეს ნოტარიუსის მიერ გაცემული სააღსრულებო ფურცლის საფუძველზე. ასეთ შემთხვევაში მხარეთა შორის დადებული გარიგება დადასტურებული უნდა იქნეს სანოტარო წესით.

4. თუ კრედიტორი და მესაკუთრე ვერ თანხმდებიან აუქციონის ჩატარებაზე ან უძრავი ნივთის რეალიზაციის სხვა ფორმაზე, სასამართლო კრედიტორის განცხადების საფუძველზე წყვეტს უძრავი ნივთის აუქციონზე იძულებით გაყიდვის საკითხს. სასამართლოს გადაწყვეტილება უძრავი ნივთის აუქციონზე იძულებით გაყიდვის შესახებ აღსრულდება „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი წესით.

5. სპეციალისტი შეიძლება იყოს ნებისმიერი ქმედუნარიანი პირი, მათ შორის, კრედიტორი, მოვალე ან მესაკუთრე.

6. სპეციალისტი ვალდებულია აუქციონის შესახებ შეატყობინოს საჯარო რეესტრში შეყვანილ უფლებამოსილ პირებს.

7. ყადაღადადებული ნივთის სპეციალისტის მეშვეობით რეალიზაცია დაუშვებელია.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

საქართველოს 2008 წლის 15 ივლისის კანონი №219 - სსმ I, №17, 28.07.2008წ., მუხ.135

საქართველოს 2008 წლის 19 დეკემბრის კანონი №826 - სსმ I, №41, 30.12.2008წ., მუხ.304

საქართველოს 2009 წლის 4 დეკემბრის კანონი №2284 - სსმ I, №45, 21.12.2009წ., მუხ.329

საქართველოს 2010 წლის 6 ივლისის კანონი №3368 - სსმ I, №39, 19.07.2010წ., მუხ.241

    მუხლი 303. იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის ნაყოფი

უძრავ ნივთზე აუქციონის გამოცხადებიდან ან სასამართლოს გადაწყვეტილების მიღებიდან მესაკუთრე კარგავს უფლებას, დაიტოვოს ნივთის ნაყოფი.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 304. აუქციონის თავიდან აცილება

1. მესაკუთრეს ან ნებისმიერ პირს მესაკუთრესთან შეთანხმებით ან/და მესამე პირს, რომლის უფლებაც შეიძლება შეილახოს აუქციონის შედეგად, უფლება აქვს, აუქციონის ჩატარებამდე მოთხოვნის დაკმაყოფილებით თავიდან აიცილოს აუქციონი.

2. მესამე პირის უფლების შელახვის ფაქტს ადგენს სასამართლო.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 305. კრედიტორის, მოვალისა და მესაკუთრის მონაწილეობა აუქციონში

კრედიტორი, მოვალე და მესაკუთრე უფლებამოსილი არიან თვითონაც მიიღონ მონაწილეობა აუქციონში, რომლის დროსაც მოვალემ და კრედიტორმა ისეთი უზრუნველყოფა უნდა წარმოადგინონ, რომელსაც ექსპერტი ჯეროვნად მიიჩნევს.

    მუხლი 306. განცხადება აუქციონის ჩატარების შესახებ

ხელშეკრულების საფუძველზე აუქციონის ჩატარების შესახებ განცხადება სპეციალისტთან შეაქვს კრედიტორს (კრედიტორებს). განცხადებაში უნდა აღინიშნოს იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთი, მესაკუთრე, მოვალე, მოთხოვნა და ხელშეკრულება.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

საქართველოს 2008 წლის 15 ივლისის კანონი №219 - სსმ I, №17, 28.07.2008წ., მუხ.135

საქართველოს 2008 წლის 19 დეკემბრის კანონი №826 - სსმ I, №41, 30.12.2008წ., მუხ.304.

საქართველოს 2010 წლის 6 ივლისის კანონი №3368 - სსმ I, №39, 19.07.2010წ., მუხ.241

    მუხლი 3061. აუქციონის გაუქმება ან შეწყვეტა

1. აუქციონი უქმდება, თუ აუქციონის შესახებ განცხადების შემტანი კრედიტორი უკან გაიტანს მას.

2. აუქციონი წყდება, თუ აუქციონის ჩატარებამდე მოვალე ან მესამე პირი, რომელიც უფლებამოსილია, დააკმაყოფილოს კრედიტორი, გადაიხდის მის დასაკმაყოფილებლად და ყველა სხვა ხარჯის დასაფარავად საჭირო თანხას.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

     მუხლი 3062. აუქციონის ჩატარების დროისა და ადგილის დადგენა

1. აუქციონის ჩატარების დროსა და ადგილს ადგენს სპეციალისტი, რის შესახებაც იგი აუქციონის ჩატარებამდე არანაკლებ 7 დღით ადრე აქვეყნებს განცხადებას, რომელშიც უნდა აღინიშნოს:

ა) უძრავი ნივთის მესაკუთრის სახელი და მისამართი;

ბ) სპეციალისტის სახელი და მისამართი;

გ) აუქციონის ჩატარების დრო და ადგილი;

დ) უძრავი ნივთის საწყისი ფასი;

ე) უძრავი ნივთის ადგილმდებარეობა და მოკლე აღწერა;

ვ) განცხადება იმის შესახებ, რომ ყველა სხვა პირი, რომელსაც უფლებები აქვს უძრავ ნივთზე, ვალდებულია, ამ უფლებათა დამადასტურებელი მტკიცებულებანი წარადგინოს აუქციონის დაწყებამდე;

ზ) აუქციონის პირობები.

11. თუ აუქციონი სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთის რეალიზაციის მიზნით ტარდება, განცხადებაში აგრეთვე უნდა აღინიშნოს, რომ აუქციონში მონაწილე პირი უნდა აკმაყოფილებდეს „სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონით დადგენილ მოთხოვნებს.

2. აუქციონის ჩატარების დროისა და ადგილის შესახებ განცხადება ქვეყნდება საჯაროდ, მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებით.

3. სპეციალისტი აუქციონის ჩატარების დროისა და ადგილის შესახებ მხარეებს აცნობებს საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსით დადგენილი წესით.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

საქართველოს 2008 წლის 15 ივლისის კანონი №219 - სსმ I, №17, 28.07.2008წ., მუხ.135

საქართველოს 2008 წლის 19 დეკემბრის კანონი №826 - სსმ I, №41, 30.12.2008წ., მუხ.304

საქართველოს 2019 წლის 25 ივნისის კანონი №4851 - ვებგვერდი, 02.07.2019წ.

    მუხლი 3063. აუქციონის ჩატარების წესები

1. აუქციონს ატარებს სპეციალისტი. იგი აუქციონს გახსნილად აცხადებს და სთავაზობს საწყის ფასს.

2. სპეციალისტი აუქციონის ჩატარებამდე ადგენს, საჯარო რეესტრში რეგისტრირებული უფლებებიდან რომელი სარგებლობს უპირატესი უფლებით იმ კრედიტორის პრეტენზიასთან შედარებით, რომლისთვისაც ხორციელდება აღსრულება.

3. აუქციონზე სპეციალისტი აცხადებს:

ა) რომ საჯარო რეესტრში რეგისტრირებული უპირატესი უფლებები იმ კრედიტორის მოთხოვნასთან შედარებით, რომლისთვისაც ხორციელდება აღსრულება, ძალაში რჩება და გადახდით არ დაკმაყოფილდება;

ბ) თუ რა ღირებულება აქვს გარდამავალ უფლებებს (კრედიტორის მოთხოვნასთან შედარებით უპირატეს უფლებებს ან უფლებებს, რომლებიც გადაჰყვება უძრავ ნივთს აუქციონის წესით მისი რეალიზაციის შემდეგ).

4. სპეციალისტი მონაწილე მხარეებს აუქციონის პროცესის დაწყებამდე განუმარტავს აუქციონის პირობებს.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

საქართველოს 2008 წლის 15 ივლისის კანონი №219 - სსმ I, №17, 28.07.2008წ., მუხ.135

საქართველოს 2008 წლის 19 დეკემბრის კანონი №826 - სსმ I, №41, 30.12.2008წ., მუხ.304

    მუხლი 3064. აუქციონის ჩატარება

1. აუქციონი ტარდება კრედიტორის მიერ სპეციალისტთან განცხადების შეტანიდან ერთი თვის ვადაში.

2. უძრავი ნივთის საწყისი ფასი განისაზღვრება პროცესის ხარჯებისა და კრედიტორის მოთხოვნის ჯამური ოდენობით. აუქციონი გრძელდება მანამ, სანამ სხვა შემოთავაზება არ მოხდება. სპეციალისტმა უნდა გამოაცხადოს ფასის ბოლო შემოთავაზება და აუქციონის დასასრული.

3. ფასის ბოლო შემოთავაზება უნდა გამოცხადდეს სამჯერ და ხმამაღლა.

4. აუქციონში მონაწილეობის ყველა მსურველმა უნდა წარადგინოს საბანკო გარანტია, რომელიც უზრუნველყოფს მონაწილის მიერ თანხის სრულად დაფარვას აუქციონში გამარჯვების შემთხვევაში. საბანკო გარანტიის ოდენობა შეადგენს უძრავი ნივთის საწყისი ფასის ერთ მეათედს. საბანკო გარანტიის პირველადი ბენეფიციარი არის კრედიტორი.

5. თუ აუქციონი სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთის რეალიზაციის მიზნით ტარდება, აუქციონში მონაწილეობის მსურველმა უნდა წარადგინოს იმის დამადასტურებელი ინფორმაცია, რომ იგი აკმაყოფილებს „სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონით დადგენილ მოთხოვნას.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

საქართველოს 2008 წლის 15 ივლისის კანონი №219 - სსმ I, №17, 28.07.2008წ., მუხ.135

საქართველოს 2008 წლის 19 დეკემბრის კანონი №826 - სსმ I, №41, 30.12.2008წ., მუხ.304

საქართველოს 2019 წლის 25 ივნისის კანონი №4851 - ვებგვერდი, 02.07.2019წ.

    მუხლი 3065. აუქციონზე შეძენილ ქონებაზე საკუთრების უფლების წარმოშობა

1. აუქციონზე ქონების შემძენს გადაეცემა სპეციალისტის შესაბამისი განკარგულება, რომელშიც უნდა აღინიშნოს შეძენილი ქონება, აუქციონზე ქონების შემძენი, ფასი და აუქციონის პირობები. აუქციონთან დაკავშირებულ განკარგულებებზე სპეციალისტის ხელმოწერის სანოტარო წესით დამოწმება სავალდებულოა.

2. აუქციონზე ქონების შემძენს ევალება, გადასახდელი თანხა ერთი კვირის განმავლობაში შეიტანოს სპეციალისტის სადეპოზიტო ანგარიშზე. იპოთეკის ხელშეკრულების მხარეთა შეთანხმებით შეიძლება დადგინდეს თანხის გადახდის სხვა წესი, რაც წინასწარ უნდა განისაზღვროს აუქციონის პირობებში.

3. განკარგულება ცხადდება აუქციონზე.

4. განკარგულება ძალაშია მისი გამოცხადებისთანავე. განკარგულების ძალაში შესვლის შემდეგ აუქციონზე ქონების შემძენს საკუთრების უფლება წარმოეშობა მხოლოდ ფასის სრულად გადახდის შემდეგ.

5. საკუთრების გადასვლის შედეგად უქმდება ყველა იპოთეკა და სანივთო უფლება, რომლებითაც დატვირთული იყო უძრავი ნივთი და რომლებიც რეგისტრირებულია აღსრულების განმახორციელებელი კრედიტორის იპოთეკის შემდეგ. ადრე რეგისტრირებული უფლებები ნივთზე უცვლელი რჩება.

6. აუქციონზე გაყიდული უძრავი ნივთის ახალი მესაკუთრე იკავებს ძველი მესაკუთრის ადგილს და ხდება საკუთრების გადასვლის მომენტისათვის ამ ნივთთან დაკავშირებული სამართლებრივი ურთიერთობის მონაწილე.

7. იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის ახალ მესაკუთრეზე გადასვლის მომენტიდან ძველი მესაკუთრე კარგავს ყოველგვარ უფლებას ამ ნივთზე.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

საქართველოს 2008 წლის 15 ივლისის კანონი №219 - სსმ I, №17, 28.07.2008წ., მუხ.135

საქართველოს 2008 წლის 19 დეკემბრის კანონი №826 - სსმ I, №41, 30.12.2008წ., მუხ.304

საქართველოს 2010 წლის 7 დეკემბრის კანონი №3887 - სსმ I, №67,09.12.2010 წ., მუხ.415

     მუხლი 3066. აუქციონზე შეძენილ ქონებაზე უფლების გადაცემის გაუქმება

თუ სპეციალისტი აუქციონის პირობებით განსაზღვრულ ვადაში მის მიერ მითითებულ სადეპოზიტო ანგარიშზე არ მიიღებს აუქციონზე ქონების შემძენის მიერ გადასახდელ თანხას ან/და თუ დაადგენს, რომ სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთის შემძენი არ აკმაყოფილებს „სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონით დადგენილ მოთხოვნებს, სპეციალისტი აუქმებს აუქციონზე შეძენილ ქონებაზე უფლების გადაცემის შესახებ განკარგულებას და ატარებს ხელახალ აუქციონს, რომელიც განმეორებით აუქციონად არ მიიჩნევა.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

საქართველოს 2008 წლის 15 ივლისის კანონი №219 - სსმ I, №17, 28.07.2008წ., მუხ.135

საქართველოს 2008 წლის 19 დეკემბრის კანონი №826 - სსმ I, №41, 30.12.2008წ., მუხ.304

საქართველოს 2019 წლის 25 ივნისის კანონი №4851 - ვებგვერდი, 02.07.2019წ.

    მუხლი 307. მეორე აუქციონი

1. თუ პირველი აუქციონის დროს არ მოხდება შესაბამისი შემოთავაზება, სპეციალისტი 10 დღის ვადაში ნიშნავს მეორე აუქციონს.

2. მეორე აუქციონი უნდა გამოცხადდეს იმავე ფორმით, რა ფორმითაც გამოცხადდა პირველი აუქციონი. ამასთანავე, უნდა მიეთითოს, რომ აუქციონი ტარდება მეორედ.

3. მეორე აუქციონის ჩატარების დროს უძრავი ნივთის საწყისი ფასი უნდა იყოს პირველ აუქციონზე შემოთავაზებული საწყისი ფასის ნახევარი ან კრედიტორის წერილობითი თანხმობის შემთხვევაში – უფრო მცირე თანხა.

4. (ამოღებულია - 19.12.2008, №826).

5. თუ მეორე აუქციონზე იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთი ვერ გაიყიდა, კრედიტორისა და მოვალის (უძრავი ნივთის მესაკუთრის) შეთანხმებით შესაძლებელია მოთხოვნა დაკმაყოფილდეს კრედიტორისათვის უძრავი ნივთის საკუთრებაში გადაცემით. ამ შემთხვევაში ხარჯების დაფარვა დაეკისრება კრედიტორს.

6. ამ მუხლის მე-5 ნაწილით გათვალისწინებული შეთანხმების მიუღწევლობის შემთხვევაში სპეციალისტი ატარებს მესამე აუქციონს ამ მუხლის პირველი ნაწილით დადგენილ ვადაში. მესამე აუქციონზე უძრავი ნივთის გაყიდვის წესს განსაზღვრავს სპეციალისტი. მესამე აუქციონი ისე უნდა იყოს ორგანიზებული, რომ უძრავი ნივთი გაიყიდოს.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

საქართველოს 2008 წლის 15 ივლისის კანონი №219 - სსმ I, №17, 28.07.2008წ., მუხ.135

საქართველოს 2008 წლის 19 დეკემბრის კანონი №826 - სსმ I, №41, 30.12.2008წ., მუხ.304

    მუხლი 308. ხარჯების დაფარვა

იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის რეალიზაციის შედეგად მიღებული შემოსავლიდან მოთხოვნები უნდა დაიფაროს შემდეგი რიგითობით: ხარჯები, კრედიტორის მოთხოვნა სრული ოდენობით. თუ ამონაგები თანხით სრულად არ იფარება ხარჯები, განსხვავების გადახდის ვალდებულება ეკისრება კრედიტორს.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

საქართველოს 2008 წლის 15 ივლისის კანონი №219 - სსმ I, №17, 28.07.2008წ., მუხ.135

საქართველოს 2008 წლის 19 დეკემბრის კანონი №826 - სსმ I, №41, 30.12.2008წ., მუხ.304

    მუხლი 309. პასუხისმგებლობა აუქციონის არაჯეროვნად ჩატარების გამო

თუ სპეციალისტი ვერ ასრულებს აუქციონის ჩატარებასთან დაკავშირებით მისთვის დაკისრებულ მოვალეობებს, იგი წარმოშობილი ზიანისათვის პასუხს აგებს მონაწილეების წინაშე.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

საქართველოს 2008 წლის 15 ივლისის კანონი №219 - სსმ I, №17, 28.07.2008წ., მუხ.135

საქართველოს 2008 წლის 19 დეკემბრის კანონი №826 - სსმ I, №41, 30.12.2008წ., მუხ.304

    მუხლი 310. ნივთის იძულებითი მართვა (სეკვესტრი)

1. იძულებითი აღსრულებისათვის უფლებამოსილი იპოთეკარის განცხადების საფუძველზე სასამართლოს შეუძლია აუქციონზე იძულებითი გასხვისების ნაცვლად დაადგინოს ნივთის იძულებითი მართვა (სეკვესტრი). ასეთ შემთხვევაში სასამართლო მართვის ფუნქციას გადასცემს მმართველს, რომელიც შეიძლება იყოს იპოთეკარიც.

2. გადაწყვეტილების მიღებამდე სასამართლომ უნდა მოუსმინოს საჯარო რეესტრში რეგისტრირებულ პირებს, რომელთა უფლებებიც შეიძლება შეილახოს იძულებითი მართვით.

3. მმართველი იღებს ნივთისაგან ნაყოფს და განაწილების გეგმის საფუძველზე, რომელსაც ადგენს თვითონ და ამტკიცებს სასამართლო, ანაწილებს მას წლის ბოლოს ყველა დანახარჯის გამოკლებით, რომელთაც მიეკუთვნება მართვის ხარჯებიც.

4. იძულებითი მართვა უნდა გაუქმდეს, როდესაც კრედიტორი დაკმაყოფილებულია ან აშკარაა, რომ მართვის გზით კრედიტორის დაკმაყოფილება ვერ მოხერხდება.

5. საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი საჯარო სამართლის იურიდიული პირის − აღსრულების ეროვნული ბიუროს მიერ ნივთის იძულებითი მართვის (სეკვესტრის) გამოყენების წესი და პირობები განისაზღვრება „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონით.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

საქართველოს 2013 წლის  25  დეკემბრის კანონი №1864  - ვებგვერდი, 30.12.2013წ.

კარი მეოთხე

საჯარო რეესტრი

    მუხლი 311. საჯარო რეესტრის დანიშნულება

1. საჯარო რეესტრი არის ნივთსა და არამატერიალურ ქონებრივ სიკეთეზე უფლებათა, ყადაღისა და საგადასახადო გირავნობის/იპოთეკის წარმოშობის, მათში ცვლილების და მათი შეწყვეტის, ასევე უძრავ ნივთზე საკუთრების უფლების მიტოვების წარმოშობის და მასში ცვლილების შესახებ მონაცემთა ერთობლიობა.

2. საჯარო რეესტრის წარმოებისა და ხელმისაწვდომობის წესები და პირობები განისაზღვრება კანონით.

საქართველოს 2007 წლის 11 მაისის კანონი №4744 - სსმ I, №18, 22.05.2007წ., მუხ.158

    მუხლი 3111. საჯარო რეესტრში გარიგების წარდგენის წესი

1. ნივთსა და არამატერიალურ ქონებრივ სიკეთეზე შესაბამისი უფლების საჯარო რეესტრში რეგისტრაციისათვის წარდგენილ უნდა იქნეს წერილობითი ფორმით დადებული გარიგება. გარიგება ან გარიგების მონაწილე მხარეთა ხელმოწერების ნამდვილობა დამოწმებული უნდა იყოს კანონით დადგენილი წესით.

2. თუ გარიგების მონაწილე მხარეები გარიგებას ხელს აწერენ მარეგისტრირებელ ორგანოში უფლებამოსილი პირის თანდასწრებით, მაშინ გარიგების ნამდვილობისათვის არ მოითხოვება გარიგების ან გარიგების მონაწილე მხარეთა ხელმოწერების ნამდვილობის დამოწმება.

3. კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში, ნივთსა და არამატერიალურ ქონებრივ სიკეთეზე დადებული გარიგებები ძალაში შედის ამ გარიგებებით განსაზღვრული უფლებების საჯარო რეესტრში რეგისტრაციის მომენტიდან.

საქართველოს 2006 წლის 8 დეკემბრის კანონი №3879 - სსმ I, №48, 22.12.2006 წ., მუხ.321

საქართველოს 2007 წლის 11 მაისის კანონი №4744 - სსმ I, №18, 22.05.2007წ., მუხ.158

    მუხლი 312. რეესტრის მონაცემთა უტყუარობისა და სისრულის პრეზუმფცია

1. რეესტრის მონაცემების მიმართ მოქმედებს უტყუარობისა და სისრულის პრეზუმფცია, ე. ი. რეესტრის ჩანაწერები ითვლება სწორად, ვიდრე არ დამტკიცდება მათი უზუსტობა.

2. იმ პირის სასარგებლოდ, რომელიც გარიგების საფუძველზე სხვა პირისაგან იძენს რომელიმე უფლებას და ეს უფლება გამსხვისებლის სახელზე იყო რეესტრში რეგისტრირებული, რეესტრის ჩანაწერი ითვლება სწორად, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ამ ჩანაწერის საწინააღმდეგოდ შეტანილია საჩივარი, ან შემძენმა იცოდა, რომ ჩანაწერი უზუსტოა.

3. თუ მესაკუთრე ახდენს უძრავი ქონების გასხვისებას ან უფლებრივად დატვირთვას, დაუშვებელია გარიგების დადებისას (უფლების რეგისტრაციისას) თანამესაკუთრის თანხმობის მოთხოვნა, თუ იგი ასეთად არ არის რეგისტრირებული საჯარო რეესტრში.

4. ამ მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში, შემძენის ინტერესებიდან გამომდინარე, გამსხვისებელი ითვლება ერთადერთ მესაკუთრედ, თუ იგი ასეთად არის რეგისტრირებული საჯარო რეესტრში, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც შემძენმა იცოდა, რომ გამსხვისებლის გარდა არსებობს სხვა თანამესაკუთრეც.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 313. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 მაისის კანონი №4744 - სსმ I, №18, 22.05.2007წ., მუხ.158

    მუხლი 314. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 მაისის კანონი №4744 - სსმ I, №18, 22.05.2007წ., მუხ.158

    მუხლი 315. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 მაისის კანონი №4744 - სსმ I, №18, 22.05.2007წ., მუხ.158

 

წიგნი მესამე

ვალდებულებითი სამართალი  

ზოგადი ნაწილი

ზოგადი დებულებანი ვალდებულებათა შესახებ

    მუხლი 316. ცნება

1. ვალდებულების ძალით კრედიტორი უფლებამოსილია მოსთხოვოს მოვალეს რაიმე მოქმედების შესრულება. შესრულება შეიძლება გამოიხატოს მოქმედებისაგან თავის შეკავებაშიც.

2. თავისი შინაარსისა და ხასიათის გათვალისწინებით ვალდებულება შეიძლება ყოველ მხარეს აკისრებდეს მეორე მხარის უფლებებისა და ქონებისადმი განსაკუთრებულ გულისხმიერებას.

    მუხლი 317. ვალდებულების წარმოშობის საფუძვლები

1. ვალდებულების წარმოშობისათვის აუცილებელია მონაწილეთა შორის ხელშეკრულება, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ვალდებულება წარმოიშობა ზიანის მიყენების (დელიქტის), უსაფუძვლო გამდიდრების ან კანონით გათვალისწინებული სხვა საფუძვლებიდან.

2. 316-ე მუხლით გათვალისწინებული მოვალეობებით ვალდებულება შეიძლება ხელშეკრულების მომზადების საფუძველზეც წარმოიშვას.

3. მოლაპარაკების მონაწილეს შეუძლია მეორე მონაწილეს მოსთხოვოს იმ ხარჯების ანაზღაურება, რომლებიც მან გასწია ხელშეკრულების დასადებად, მაგრამ ეს ხელშეკრულება მეორე მონაწილის ბრალეული მოქმედების შედეგად არ დადებულა.

    მუხლი 318. ინფორმაციის გაცემის ვალდებულება

ვალდებულებიდან შეიძლება გამომდინარეობდეს ამა თუ იმ ინფორმაციის მიღების უფლება. ინფორმაციის გაცემა უზრუნველყოფილი უნდა იყოს მაშინ, როცა მას მნიშვნელობა აქვს ვალდებულების შინაარსის განსაზღვრისათვის და კონტრაჰენტს შეუძლია საკუთარი უფლების შელახვის გარეშე გასცეს ეს ინფორმაცია. ინფორმაციის გაცემის ხარჯები ვალდებულ პირს უნდა აუნაზღაუროს მისმა მიმღებმა.

კარი პირველი

სახელშეკრულებო სამართალი

ნაწილი პირველი

თავი პირველი

ზოგადი დებულებანი

    მუხლი 319. ხელშეკრულების თავისუფლება. ხელშეკრულების დადების ვალდებულება

1. კერძო სამართლის სუბიექტებს შეუძლიათ კანონის ფარგლებში თავისუფლად დადონ ხელშეკრულებები და განსაზღვრონ ამ ხელშეკრულებათა შინაარსი. მათ შეუძლიათ დადონ ისეთი ხელშეკრულებებიც, რომლებიც კანონით გათვალისწინებული არ არის, მაგრამ არ ეწინააღმდეგება მას. თუ საზოგადოების ან პიროვნების არსებითი ინტერესების დაცვისათვის ხელშეკრულების ნამდვილობა დამოკიდებულია სახელმწიფოს ნებართვაზე, მაშინ ეს უნდა მოწესრიგდეს ცალკე კანონით.

2. თუ ხელშეკრულების ერთ-ერთ მხარეს უკავია დომინირებული მდგომარეობა ბაზარზე, მაშინ საქმიანობის ამ სფეროში მას ეკისრება ხელშეკრულების დადების ვალდებულება. მას არ შეუძლია კონტრაჰენტს უსაფუძვლოდ შესთავაზოს ხელშეკრულების არათანაბარი პირობები.

3. იმ პირებს, რომლებიც არასამეწარმეო მიზნებისათვის ან საარსებო მოთხოვნილებათა დასაკმაყოფილებლად იძენენ ან სარგებლობენ ქონებითა და მომსახურებით, დაუსაბუთებლად არ შეიძლება ეთქვათ უარი ხელშეკრულების დადებაზე, თუკი ხელშეკრულების მეორე მხარე მოქმედებს თავისი სამეწარმეო საქმიანობის ფარგლებში.

    მუხლი 320. მომავალ ქონებაზე დადებული ხელშეკრულების ბათილობა

ბათილია ხელშეკრულება, რომლითაც ერთი მხარე კისრულობს ვალდებულებას, მთელი თავისი მომავალი ქონება ან ამ ქონების ნაწილი გადასცეს სხვას ანდა უზუფრუქტით დატვირთოს იგი, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ხელშეკრულება დადებულია მომავალი ქონების ცალკეულ ნივთებზე.

    მუხლი 321. ხელშეკრულება ქონების გადაცემის შესახებ

ხელშეკრულება, რომლითაც ერთი მხარე იღებს ვალდებულებას, მთელი თავისი ამჟამინდელი ქონება ან ამ ქონების ნაწილი გადასცეს სხვას ანდა უზუფრუქტით დატვირთოს იგი, მოითხოვს წერილობით ფორმას, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ხელშეკრულება დადებულია ამჟამინდელი ქონების ცალკეულ ნივთებზე.

საქართველოს 2006 წლის 8 დეკემბრის კანონი №3879 - სსმ I, №48, 22.12.2006 წ., მუხ.321

    მუხლი 322. სამკვიდრო ქონების შესახებ დადებული ხელშეკრულების ბათილობა

1. პირის სიცოცხლეში მისი სამკვიდროს თაობაზე სხვა პირების მიერ დადებული ხელშეკრულება ბათილია. იგივე წესი გამოიყენება პირის სიცოცხლეში მისი სამკვიდროდან გამომდინარე სავალდებულო წილის ან/და საანდერძო დანაკისრის შესახებ ხელშეკრულებათა მიმართ.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილის წესი არ გამოიყენება იმ ხელშეკრულების მიმართ, რომელიც იდება მომავალ კანონით მემკვიდრეებს შორის ერთ-ერთი მათგანის კანონით სამემკვიდრეო წილისა და სავალდებულო წილის თაობაზე.

    მუხლი 323. უძრავი ნივთის გასხვისების წესი

ხელშეკრულება, რომლითაც ერთი მხარე იღებს ვალდებულებას, უძრავ ნივთზე საკუთრება გადასცეს სხვას ან შეიძინოს იგი, მოითხოვს წერილობით ფორმას.

საქართველოს 2006 წლის 8 დეკემბრის კანონი №3879 - სსმ I, №48, 22.12.2006 წ., მუხ.321

    მუხლი 324. ნივთის დატვირთვის შესახებ ხელშეკრულების ფარგლები

თუ პირი იღებს ვალდებულებას, გაასხვისოს ან დატვირთოს თავისი ნივთი, ეს ვალდებულება ვრცელდება ნივთის საკუთვნებელზედაც, თუკი ხელშეკრულებაში სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

    მუხლი 325. ვალდებულების პირობათა განსაზღვრა სამართლიანობის საფუძველზე

1. თუ ვალდებულების შესრულების პირობები უნდა განისაზღვროს ხელშეკრულების ერთ-ერთი მხარის ან მესამე პირის მიერ, მაშინ საეჭვოობისას ივარაუდება, რომ ამგვარი განსაზღვრა უნდა მოხდეს სამართლიანობის საფუძველზე.

2. თუ მხარე პირობებს არ მიიჩნევს სამართლიანად, ან მათი განსაზღვრა ჭიანურდება, გადაწყვეტილებას იღებს სასამართლო.

    მუხლი 326. სახელშეკრულებო ვალდებულებათა შესახებ წესების გამოყენება არასახელშეკრულებო ვალდებულებათა მიმართ

წესები სახელშეკრულებო ვალდებულების შესახებ გამოიყენება ასევე სხვა არასახელშეკრულებო ვალდებულებათა მიმართ, თუკი ვალდებულების ხასიათიდან სხვა რამ არ გამომდინარეობს.

თავი მეორე

ხელშეკრულების დადება

    მუხლი 327. შეთანხმება ხელშეკრულების არსებით პირობებზე

1. ხელშეკრულება დადებულად ითვლება, თუ მხარეები მის ყველა არსებით პირობაზე შეთანხმდნენ საამისოდ გათვალისწინებული ფორმით.

2. არსებითად ჩაითვლება ხელშეკრულების ის პირობები, რომლებზედაც ერთ-ერთი მხარის მოთხოვნით მიღწეულ უნდა იქნეს შეთანხმება, ანდა რომლებიც ასეთად მიჩნეულია კანონის მიერ.

3. ხელშეკრულებით შეიძლება წარმოიშვას მომავალი ხელშეკრულების დადების ვალდებულება. ხელშეკრულებისათვის გათვალისწინებული ფორმა ვრცელდება ასევე წინარე ხელშეკრულებაზედაც.

    მუხლი 328. ხელშეკრულების ფორმა

1. თუ კანონით ხელშეკრულების ნამდვილობისათვის დადგენილია განსაზღვრული ფორმა, ან მხარეებმა ხელშეკრულებისათვის გაითვალისწინეს ასეთი ფორმა, მაშინ ხელშეკრულება ძალაში შედის მხოლოდ ამ ფორმის შესახებ მოთხოვნის შესრულების შემდეგ.

2. თუ მხარეები შეთანხმდნენ წერილობით ფორმაზე, ხელშეკრულება შეიძლება დაიდოს მხარეთა მიერ ხელმოწერილი ერთი დოკუმენტის შედგენით; ფორმის უზრუნველსაყოფად ასევე საკმარისია სატელეგრაფო შეტყობინება, ტელეასლი ან წერილების ურთიერთგაცვლა.

    მუხლი 329. ოფერტის გაკეთება

1. ხელშეკრულების დადების შესახებ წინადადება (ოფერტი) ითვლება შეთავაზებულად, თუ ამ წინადადებაში, რომელიც მიმართულია ერთი ან რამდენიმე პირისადმი, გამოხატულია, რომ წინადადების მიმცემი (ოფერენტი) თანხმობის (აქცეპტის) შემთხვევაში მზადაა შეასრულოს თავისი წინადადება.

2. წინადადება, რომელიც მიმართულია პირთა განუსაზღვრელი წრისადმი, წარმოადგენს მოწვევას ოფერტზე, თუ ამ წინადადებაში სხვა რამ არ არის პირდაპირ მითითებული.

    მუხლი 330. თანმყოფი და არათანმყოფი პირებისათვის გაკეთებული ოფერტი

1. თანმყოფი პირისათვის გაკეთებულ ოფერტზე პასუხი მაშინვე უნდა იქნეს მიღებული.

2. არათანმყოფი პირისათვის გაკეთებული ოფერტი შეიძლება მხოლოდ იმ დრომდე იქნეს მიღებული, რა დროშიც ოფერტის მიმცემს, ჩვეულებრივ, შეუძლია დაელოდოს პასუხს.

    მუხლი 331. აქცეპტი

თუ ოფერენტმა აქცეპტისათვის განსაზღვრა ვადა, მაშინ აქცეპტი შეიძლება განხორციელდეს მხოლოდ ამ ვადაში.

    მუხლი 332. დაგვიანებული აქცეპტი

თუ ოფერენტს აქცეპტი დაგვიანებით მიუვა, აქცეპტიდან კი ირკვევა, რომ იგი დროულად არის გამოგზავნილი, აქცეპტი მხოლოდ მაშინ ჩაითვლება დაგვიანებულად, თუ ოფერენტმა მეორე მხარეს დაუყოვნებლივ აცნობა ამის შესახებ.

    მუხლი 333. ახალი ოფერტი

1. ოფერტზე დაგვიანებით გაკეთებული აქცეპტი მიიჩნევა ახალ ოფერტად.

2. როცა პასუხში გამოთქმულია თანხმობა ხელშეკრულების დადებაზე, ოღონდ სხვა პირობებით, ვიდრე ამას ოფერტი ითვალისწინებდა, ასეთი პასუხი ჩაითვლება უარად ოფერტზე და, ამავე დროს, ახალ წინადადებად.

    მუხლი 334. ოფერენტის თანხმობის ვარაუდი

თუ საქმიან ურთიერთობებში აქცეპტი ხორციელდება შეცვლილი პირობებით, ხელშეკრულება ჩაითვლება დადებულად, თუკი აქცეპტანტს უფლება ჰქონდა ევარაუდა ოფერენტის თანხმობა და ეს უკანასკნელი მაშინათვე არ განაცხადებს უარს.

    მუხლი 335. დუმილი, როგორც აქცეპტის ფორმა

1. თუ მეწარმე, რომელსაც უხდება სხვა პირთა საქმიანი ოპერაციების შესრულება, მიიღებს ოფერტს ამგვარი საქმეების შესრულებაზე იმ პირისაგან, რომელთანაც იმყოფება საქმიან კავშირში, მაშინ იგი ვალდებულია გონივრულ ვადაში უპასუხოს ამ წინადადებას; მისი დუმილი ჩაითვლება აქცეპტად. იგივე წესი მოქმედებს იმ შემთხვევაშიც, როცა მეწარმე იღებს ასეთ ოფერტს იმ პირისაგან, რომლისგანაც იგი ითხოვდა შეკვეთებს ამგვარი საქმეების შესასრულებლად.

2. იმ შემთხვევაშიც, თუ მეწარმე ოფერტს უარყოფს, ხოლო საქონელი უკვე გამოგზავნილია, იგი ვალდებულია ზიანის თავიდან ასაცილებლად ოფერენტის ხარჯზე დროებით შეინახოს საქონელი ისე, რომ ამით მას ზიანი არ მიადგეს.

    მუხლი 336. (ამოღებულია)

    მუხლი 337. ხელშეკრულების ცალკეული გამონათქვამების განმარტება

თუ ხელშეკრულების ცალკეული გამონათქვამები შეიძლება გაგებულ იქნეს სხვადასხვანაირად, მაშინ უპირატესობა უნდა მიენიჭოს იმას, რომელიც, ჩვეულებრივ, მიღებულია ხელშეკრულების დამდები მხარეების საცხოვრებელ ადგილზე. თუკი მხარეებს სხვადასხვა საცხოვრებელი ადგილი აქვთ, გადამწყვეტია აქცეპტანტის საცხოვრებელი ადგილი.

    მუხლი 338. ურთიერთგამომრიცხველი და მრავალმნიშვნელოვანი გამონათქვამები ხელშეკრულებაში

ხელშეკრულებაში ურთიერგამომრიცხველი ან მრავალმნიშვნელოვანი გამონათქვამების დროს უპირატესობა უნდა მიენიჭოს იმ გამონათქვამს, რომელიც ყველაზე მეტად შეესატყვისება ხელშეკრულების შინაარსს.

    მუხლი 339. სავაჭრო ჩვეულებები და ტრადიციები

ხელშეკრულების მხარეთა უფლებებისა და მოვალეობების განსაზღვრისას შეიძლება მხედველობაში იქნეს მიღებული სავაჭრო ჩვეულებები და ტრადიციები.

    მუხლი 340. შერეული ხელშეკრულებების განმარტება

შერეული ხელშეკრულებების განმარტებისას მხედველობაში მიიღება ნორმები იმ ხელშეკრულებათა შესახებ, რომლებიც შესრულების არსთან ყველაზე ახლოს დგანან და მას შეესაბამებიან.

    მუხლი 341. ვალის არსებობის აღიარება

1. იმ ხელშეკრულების ნამდვილობისათვის, რომლითაც აღიარებულ იქნა ვალდებულებითი ურთიერთობის არსებობა (ვალის არსებობის აღიარება), აუცილებელია წერილობითი აღიარება. თუ სხვა ფორმაა გათვალისწინებული იმ ვალდებულებითი ურთიერთობის წარმოშობისათვის, რომლის არსებობაც აღიარებულ იქნა, მაშინ აღიარებაც მოითხოვს ამ ფორმას.

2. თუ ვალის არსებობა აღიარებულია ანგარიშსწორების (გადახდის) საფუძველზე ან მორიგების გზით, მაშინ ფორმის დაცვა არ არის აუცილებელი.

თავი მესამე

ხელშეკრულების სტანდარტული პირობები

    მუხლი 342. ცნება

1. ხელშეკრულების სტანდარტული პირობები არის წინასწარ ჩამოყალიბებული, მრავალჯერადი გამოყენებისათვის გამიზნული პირობები, რომელთაც ერთი მხარე (შემთავაზებელი) უდგენს მეორე მხარეს და რომელთა მეშვეობითაც უნდა მოხდეს კანონით დადგენილი ნორმებისაგან განსხვავებული ან მათი შემვსები წესების დადგენა.

2. თუ ხელშეკრულების პირობები მხარეების მიერ დეტალურად არის განსაზღვრული, მაშინ ეს არ მიიჩნევა ხელშეკრულებათა სტანდარტულ პირობად.

3. უშუალოდ მხარეთა მიერ შეთანხმებულ პირობებს უპირატესობა ენიჭება სტანდარტულ პირობებთან შედარებით.

    მუხლი 343. ხელშეკრულების სტანდარტული პირობების გადაქცევა ხელშეკრულების შემადგენელ ნაწილად

1. ხელშეკრულების სტანდარტული პირობები მხოლოდ მაშინ იქცევა მათ შემთავაზებელსა და ხელშეკრულების მეორე მხარეს შორის დადებული ხელშეკრულების შემადგენელ ნაწილად, როცა:

) შემთავაზებელი ხელშეკრულების დადების ადგილას თვალსაჩინო წარწერას გააკეთებს და მიუთითებს ამ პირობებზე და

ბ) ხელშეკრულების მეორე მხარეს შესაძლებლობა აქვს გაეცნოს ამ პირობების შინაარსს და, თუ თანახმაა, მიიღოს ეს პირობები.

2. თუ ხელშეკრულების მეორე მხარე არის მეწარმე, ხელშეკრულებათა სტანდარტული პირობები ხელშეკრულების შემადგენელ ნაწილად იქცევა მაშინ, როცა მას საქმიან ურთიერთობებში აუცილებელი გულისხმიერების გამოჩენისას ეს უნდა გაეთვალისწინებინა.

    მუხლი 344. ხელშეკრულების სტანდარტული პირობების უჩვეულო დებულებანი

ხელშეკრულების სტანდარტული პირობების ის დებულებანი, რომლებიც ფორმის მიხედვით იმდენად უჩვეულოა, რომ მეორე მხარეს არ შეეძლო მათი გათვალისწინება, არ იქცევიან ხელშეკრულების შემადგენელ ნაწილად.

    მუხლი 345. ბუნდოვანი ტექსტის განმარტება მეორე მხარის სასარგებლოდ

თუ ხელშეკრულების სტანდარტული პირობების ტექსტი ბუნდოვანია, მაშინ იგი განიმარტება მეორე მხარის სასარგებლოდ.

    მუხლი 346. ნდობისა და კეთილსინდისიერების პრინციპების საწინააღმდეგო პირობათა ბათილობა

ბათილია ხელშეკრულებათა სტანდარტული პირობა, მიუხედავად ხელშეკრულებაში მისი ჩართვისა, თუ იგი ნდობისა და კეთილსინდისიერების პრინციპების საწინააღმდეგოდ საზიანოა ხელშეკრულების მეორე მხარისათვის. ამასთან, მხედველობაში უნდა იქნეს მიღებული ის გარემოებები, რომელთა არსებობისას იქნა ეს პირობები ხელშეკრულებაში შეტანილი, მხარეთა ორმხრივი ინტერესები და სხვა.

    მუხლი 347. ხელშეკრულების სტანდარტული პირობების ბათილობა

ხელშეკრულების სტანდარტულ პირობებში, რომლებსაც შემთავაზებელი იყენებს იმ ფიზიკური პირების მიმართ, რომლებიც არ მისდევენ სამეწარმეო საქმიანობას, მიიჩნევა ბათილად:

) დებულება, რომლითაც შემთავაზებელი აწესებს შეთავაზებული წინადადების მიღების ან უარყოფის, ანდა ამა თუ იმ სამუშაოს შესრულების შეუსაბამოდ ხანგრძლივ ან აშკარად მცირე ვადებს (წინადადების მიღებისა და შესრულების ვადები);

) დებულება, რომლითაც შემთავაზებელი აწესებს მისივე ვალდებულებათა შესასრულებლად კანონით დადგენილი ნორმებისაგან განსხვავებულ, შეუსაბამოდ ხანგრძლივ ან არასაკმარისად განსაზღვრულ ვადებს (ვადები ვალდებულების დარღვევისას);

) დებულება, რომელიც შემთავაზებელს უფლებას აძლევს გაუმართლებლად და ხელშეკრულებაში მითითებული საფუძვლის გარეშე უარი თქვას თავისი ვალდებულების შესრულებაზე (ხელშეკრულებაზე უარის თქმის პირობა);

) დებულება, რომელიც შემთავაზებელს უფლებას აძლევს შეცვალოს შეპირებული სამუშაო ან გადაუხვიოს მას, თუ ამის შესახებ შეთანხმება მიუღებელია ხელშეკრულების მეორე მხარისათვის (ცვლილების შეტანის პირობა);

) დებულება, რომელიც შემთავაზებელს უფლებას აძლევს ხელშეკრულების მეორე მხარეს მოსთხოვოს გაწეული ხარჯების შეუსაბამოდ მაღალი ანაზღაურება (გაწეული ხარჯების შეუსაბამოდ მაღალი ანაზღაურება).

    მუხლი 348. ხელშეკრულების სტანდარტული პირობების ბათილობის სხვა საფუძვლები

ხელშეკრულების სტანდარტულ პირობებში, რომლებსაც შემთავაზებელი იყენებს იმ ფიზიკური პირების მიმართ, რომლებიც არ მისდევენ სამეწარმეო საქმიანობას, აგრეთვე მიიჩნევა ბათილად:

) დებულება, რომელიც ითვალისწინებს ფასის მომატებას გაუმართლებლად მოკლე ვადებში (ფასების მოკლევადიანი მომატება);

) დებულება, რომლითაც იზღუდება ან გამოირიცხება:

შესრულებაზე უარის უფლება, რომელიც ხელშეკრულების მხარეს ამ კანონის თანახმად აქვს,

ან

ხელშეკრულების მხარის უფლება, უარი თქვას შესრულებაზე, ვიდრე მეორე მხარეს არ შეუსრულებია დაკისრებული ვალდებულება (შესრულებაზე უარის თქმის უფლება);

) დებულება, რომლითაც ხელშეკრულების მხარეს ერთმევა უფლება, გაქვითოს უდავო ან სასამართლო გადაწყვეტილებით დადგენილი მოთხოვნა (ურთიერთმოთხოვნათა ჩათვლის აკრძალვა);

) დებულება, რომლითაც შემთავაზებელი თავისუფლდება კანონით გათვალისწინებული იმ მოვალეობისაგან, რომ ხელშეკრულების მხარე გააფრთხილოს ან დაუნიშნოს მას ვადა ვალდებულების შესასრულებლად (გაფრთხილება ვალდებულების შესრულების შესახებ; ვადის დანიშვნა);

) შეთანხმება ზიანის ოდენობაზე მეტი თანხის მოთხოვნის შესახებ (ზიანის ანაზღაურების გადამეტებული მოთხოვნა);

) დებულება, რომელიც გამორიცხავს ან ზღუდავს პასუხისმგებლობას იმ ზიანისათვის, რაც გამოწვეულია შემთავაზებლის ან მისი წარმომადგენლის მიერ უხეში გაუფრთხილებლობით ვალდებულების დარღვევის გამო (პასუხისმგებლობა გაუფრთხილებლობის გამო);

) დებულება, რომლითაც შემთავაზებლის მიერ ძირითადი ვალდებულების დარღვევისას:

ხელშეკრულების მეორე მხარეს ერთმევა ან ეზღუდება უფლება, უარი თქვას ხელშეკრულებაზე,

ან

ხელშეკრულების მეორე მხარეს ერთმევა ან „ვ“ ქვეპუნქტის საწინააღმდეგოდ ეზღუდება ხელშეკრულების შეუსრულებლობისათვის ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება (ძირითადი ვალდებულების შესრულების დარღვევა);

) დებულება, რომელიც შემთავაზებლის მიერ ვალდებულების ნაწილობრივ შესრულების შემთხვევებში ხელშეკრულების მეორე მხარეს ართმევს უფლებას, მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურება მთლიანი ხელშეკრულების შეუსრულებლობისათვის ან უარი თქვას ხელშეკრულებაზე, თუკი მას დაეკარგა ინტერესი ნაწილობრივი შესრულებისადმი (ინტერესის დაკარგვა ვალდებულების ნაწილობრივ შესრულებისას);

) დებულებები, რომლებიც, კანონით გათვალისწინებული წესებისაგან განსხვავებით, ზღუდავენ ახალწარმოებული საქონლის მიწოდებისა და სამუშაოების შესრულებისას შემთავაზებლის პასუხისმგებლობას ნივთის ნაკლის გამო.

თავი მეოთხე

მესამე პირთა სასარგებლოდ დადებული ხელშეკრულება

    მუხლი 349. ცნება

მესამე პირის სასარგებლოდ დადებული ხელშეკრულების შესრულება შეიძლება მოითხოვოს როგორც კრედიტორმა, ასევე მესამე პირმა, თუ კანონით ან ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული, ანდა თვით ვალდებულების არსიდან სხვა რამ არ გამომდინარეობს.

    მუხლი 350. მესამე პირთა სასარგებლოდ დადებული ხელშეკრულების განმარტება

1. სპეციალური დათქმის არარსებობისას საქმის გარემოებებიდან, კერძოდ, ხელშეკრულების მიზნიდან უნდა დადგინდეს:

) უფლება მესამე პირმა უნდა შეიძინოს თუ არა;

) ეს უფლება მას მაშინათვე წარმოეშობა, თუ განსაზღვრული წინაპირობების არსებობისას;

) ხელშეკრულების მხარეები უფლებამოსილნი არიან თუ არა, მესამე პირის უფლება გააუქმონ ან შეცვალონ მისი თანხმობის გარეშე.

2. მხარე, რომელმაც ხელშეკრულებაში გააკეთა დათქმა მესამე პირის სასარგებლოდ, ინარჩუნებს უფლებას, შეცვალოს ხელშეკრულებაში მითითებული მესამე პირი, მიუხედავად კონტრაჰენტის თანხმობისა.

    მუხლი 351. მესამე პირის უარი ხელშეკრულებით შეძენილ უფლებაზე

თუ მესამე პირი უარს ამბობს ხელშეკრულებით შეძენილ უფლებაზე, მაშინ კრედიტორს შეუძლია თვითონ მოითხოვოს ვალდებულების შესრულება, თუ ხელშეკრულებიდან ან ვალდებულების არსიდან სხვა რამ არ გამომდინარეობს.

თავი მეხუთე

ხელშეკრულებიდან გასვლა

    მუხლი 352. ხელშეკრულებაზე უარის თქმის შედეგები

1. თუ ხელშეკრულების ერთ-ერთი მხარე 405-ე მუხლით გათვალისწინებული პირობების არსებობისას უარს იტყვის ხელშეკრულებაზე, მაშინ მიღებული შესრულება და სარგებელი მხარეებს უბრუნდებათ (ნატურით დაბრუნება).

2. ნატურით დაბრუნების ნაცვლად მოვალეს ეკისრება ფულადი ანაზღაურება, თუ:

) შეძენილის ხასიათიდან გამომდინარე, გამორიცხულია მისი დაბრუნება;

) მიღებულ საგანს მხარე გამოიყენებს, გაასხვისებს, უფლებრივად დატვირთავს, გადაამუშავებს ან გადააკეთებს;

) მიღებული საგანი გაფუჭდა ან დაიღუპა; სათანადო გამოყენებით გამოწვეული ცვეთა მხედველობაში არ მიიღება.

3. თუ ხელშეკრულებაში გათვალისწინებული იყო სამაგიერო შესრულება, მაშინ ფულადი ანაზღაურება შეიცვლება ამ შესრულებით.

4. ფულადი ანაზღაურების ვალდებულება არ წარმოიშობა, თუ:

) საგნის ის ნაკლი, რომელიც ხელშეკრულებაზე უარის თქმის უფლებას იძლევა, ამ საგნის გადამუშავების ან გარდაქმნის დროს აღმოჩნდა;

) საგნის გაფუჭება ან დაღუპვა კრედიტორის ბრალით მოხდა;

) საგანი გაფუჭდა ან დაიღუპა უფლებამოსილ პირთან, მიუხედავად იმისა, რომ იგი ისეთივე მზრუნველობით ექცეოდა მას, როგორც საკუთარ ნივთს; ხოლო ის, რაც დარჩა, უკან უნდა დაბრუნდეს.

5. ამ მუხლის პირველი ნაწილიდან გამომდინარე ვალდებულებათა დარღვევისათვის 394-ე მუხლის მიხედვით კრედიტორს შეუძლია მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურება.

    მუხლი 353. მოვალის ვალდებულება საგნის სათანადო გამოყენების წესების დარღვევის გამო სარგებლის მიუღებლობისას

1. თუ მოვალე არ იღებს სარგებელს საგნის სათანადო გამოყენების წესების დარღვევის გამო, თუმცა მას სარგებლის მიღების შესაძლებლობა ჰქონდა, მაშინ იგი ვალდებულია კრედიტორს აუნაზღაუროს სარგებლის მიუღებლობით გამოწვეული ზიანი.

2. თუ მოვალე საგანს უკან აბრუნებს, ანაზღაურებს ფულით ან, თუ 352-ე მუხლის მე-4 ნაწილის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტების მიხედვით დაუშვებელია ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა, მაშინ მას უნდა აუნაზღაურდეს აუცილებელი დანახარჯები. სხვა დანახარჯები უნდა ანაზღაურდეს მხოლოდ მაშინ, თუ კრედიტორმა მათ საფუძველზე სარგებელი მიიღო.

    მუხლი 354. ხელშეკრულებიდან გასვლის შედეგად წარმოშობილ ვალდებულებათა შესრულება

ხელშეკრულებიდან გასვლის შედეგად წარმოშობილი ვალდებულებები მხარეებმა უნდა შეასრულონ ერთდროულად.

    მუხლი 355. შეტყობინების ვალდებულება ხელშეკრულებიდან გასვლისას

ხელშეკრულებიდან გასვლა ხდება ხელშეკრულების მეორე მხარისათვის შეტყობინებით.

    მუხლი 356. ხელშეკრულებიდან გასვლის ვადა

თუ ხელშეკრულებიდან გასვლის ვადა არ არის დადგენილი, მაშინ შეიძლება გამსვლელ პირს ხელშეკრულების მეორე მხარისაგან განესაზღვროს ასეთი ვადა. ვადა უნდა იყოს გონივრული. ხელშეკრულებიდან გასვლის უფლება ქარწყლდება, თუ უარი ვადის გასვლამდე არ იქნება გაცხადებული.

    მუხლი 357. ხელშეკრულებიდან გასვლა რამდენიმე პირის მიერ

თუ ხელშეკრულების ერთ ან მეორე მხარეზე მონაწილეობს რამდენიმე პირი, მაშინ ხელშეკრულებაზე უარის თქმის უფლება შეიძლება განხორციელდეს იმ მხარის ყველა მონაწილის მიერ ერთად, რომელიც ხელშეკრულებიდან გადის, მეორე მხარის ყველა მონაწილისათვის შეტყობინებით. თუ ხელშეკრულებიდან გასვლის უფლება გაქარწყლდება ერთ-ერთი უფლებამოსილი პირისათვის, მაშინ ეს უფლება ქარწყლდება ყველასათვის.

    მუხლი 358. ხელშეკრულებიდან გასვლის დაუშვებლობა

დაუშვებელია ხელშეკრულებიდან გასვლა ვალდებულების შეუსრულებლობის გამო, თუ მოვალეს შეეძლო გაქვითვის გზით შეესრულებინა ვალდებულება და გასვლის შემდეგ დაუყოვნებლივ განაცხადებს ვალდებულების გაქვითვის შესახებ.

    მუხლი 359. კრედიტორის უარი ხელშეკრულებაზე

თუ ხელშეკრულება დადებულია იმ დათქმით, რომ მოვალემ, ხელშეკრულებიდან გამომდინარე, უნდა დაკარგოს თავისი უფლებები, თუკი იგი თავის ვალდებულებებს არ შეასრულებს, მაშინ კრედიტორს ამ შემთხვევის დადგომისას შეუძლია გავიდეს ხელშეკრულებიდან.

    მუხლი 360. შეცდომა მორიგების საფუძვლებში

1. ბათილია ხელშეკრულება, რომლითაც მხარეთა შორის დავა ან დაურწმუნებლობა აღმოიფხვრება ურთიერთდათმობის (მორიგების) გზით, თუ, ხელშეკრულების შინაარსიდან გამომდინარე, ეს მორიგება ემყარება სინამდვილის შეუსაბამო გარემოებებს, და დავა ან დაურწმუნებლობა არ წარმოიშობოდა, მხარეებს რომ საქმის ნამდვილი მდგომარეობა სცოდნოდათ.

2. დაურწმუნებლობას უთანაბრდება, როცა რაიმე მოთხოვნის განხორციელება საეჭვოა.

კარი მეორე

ვალდებულების შესრულება

თავი პირველი

ზოგადი დებულებანი

    მუხლი 361. ვალდებულების არსებობის პრეზუმფცია

1. ყოველი შესრულება გულისხმობს ვალდებულების არსებობას.

2. ვალდებულება უნდა შესრულდეს ჯეროვნად, კეთილსინდისიერად, დათქმულ დროსა და ადგილას.

    მუხლი 362. ვალდებულების შესრულების ადგილი

თუ შესრულების ადგილი არ არის განსაზღვრული და არც ვალდებულებითი ურთიერთობის არსიდან გამომდინარეობს, მაშინ საგნის მიწოდება შემდეგნაირად უნდა მოხდეს:

) ინდივიდუალურად განსაზღვრული საგნის შემთხვევაში იმ ადგილას, სადაც იგი ვალდებულების წარმოშობის მომენტისათვის იმყოფებოდა;

) გვარეობით განსაზღვრული საგნის შემთხვევაში იმ ადგილას, სადაც იმყოფება მოვალის საწარმო; თუ ასეთი არ არის, მაშინ მისი საცხოვრებელი ადგილის (იურიდიული მისამართის) მიხედვით.

    მუხლი 363. მოვალის ან კრედიტორის ადგილსამყოფლის შეცვლა

1. თუ ვალდებულების შესრულების წინ იცვლება მოვალის საცხოვრებელი ადგილი ან საწარმოს ადგილსამყოფელი და კრედიტორს ამის გამო წარმოეშობა დამატებითი ხარჯები, მოვალემ ეს ხარჯები უნდა აუნაზღაუროს კრედიტორს.

2. თუ ვალდებულების შესრულებამდე იცვლება კრედიტორის საცხოვრებელი ადგილი ან იურიდიული მისამართი და ამის გამო იზრდება ხარჯები ან საფრთხე ექმნება შესრულებას, მაშინ კრედიტორს ეკისრება როგორც გაზრდილი ხარჯების ანაზღაურება, ასევე საგნის გადაცემის მოსალოდნელი საფრთხის რისკიც.

    მუხლი 364. ვალდებულების შესრულება ვადამდე

მოვალეს უფლება აქვს ვადამდე შეასრულოს ვალდებულება, თუკი პატივსადები მიზეზით კრედიტორი უარს არ იტყვის შესრულების მიღებაზე.

    მუხლი 365. ვალდებულების შესრულება შესრულებისათვის განსაზღვრული ვადის არარსებობისას

თუ ვალდებულების შესრულებისათვის არ არის განსაზღვრული დრო და იგი სხვა გარემოებებიდანაც არ ირკვევა, მაშინ კრედიტორს ნებისმიერ დროს შეუძლია მოითხოვოს მისი შესრულება, ხოლო მოვალეს შეუძლია იგი დაუყოვნებლივ შეასრულოს.

    მუხლი 366. ვალდებულების ვადამდე შესრულების მოთხოვნის დაუშვებლობა

თუ განსაზღვრულია დრო, მაშინ საეჭვოობისას ივარაუდება, რომ კრედიტორს არ შეუძლია შესრულების მოთხოვნა ამ ვადამდე, ხოლო მოვალეს შეუძლია ვალდებულების შესრულება ვადაზე ადრე.

    მუხლი 367. ვალდებულების შესრულების დაუყოვნებლივ მოთხოვნის უფლება

თუ ვალდებულების შესრულებისათვის მოვალის სასარგებლოდ დადგენილია რაიმე ვადა, კრედიტორს შეუძლია დაუყოვნებლივ მოითხოვოს შესრულება, თუკი მოვალე გადახდისუუნარო გახდა, ან შეპირებული უზრუნველყოფა შეამცირა, ანდა იგი საერთოდ ვერ წარმოადგინა.

    მუხლი 368. ვალდებულების შესრულება პირობითი გარიგების არსებობისას

თუ გარიგების ნამდვილობა დამოკიდებულია რაიმე პირობის დადგომაზე, მაშინ ვალდებულება შესასრულებელია იმ დღიდან, როდესაც ეს პირობა დგება.

    მუხლი 369. უარი ვალდებულების შესრულებაზე

იმ პირს, რომელსაც ვალდებულება აკისრია ორმხრივი ხელშეკრულებიდან გამომდინარე, შეუძლია უარი თქვას ვალდებულების შესრულებაზე საპასუხო მოქმედების განხორციელებამდე, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა იგი ვალდებული იყო თავისი ვალდებულება წინასწარ შეესრულებინა.

    მუხლი 370. სამომხმარებლო კრედიტი

1. სამომხმარებლო კრედიტის დროს კრედიტის მიმღებს შეუძლია უარი თქვას კრედიტის დაბრუნებაზე, თუ ამ კრედიტთან დაკავშირებული სასყიდლიანი ხელშეკრულებიდან გამომდინარე შესაგებელი გამყიდველის მიმართ მას მიანიჭებდა თავისი ვალდებულების შესრულებაზე უარის თქმის უფლებას.

2. ნასყიდობის ხელშეკრულება საკრედიტო ხელშეკრულებასთან ერთად ქმნის ურთიერთდაკავშირებულ გარიგებას, თუ კრედიტი ემსახურება შესასყიდი ფასის დაფინანსებას და ორივე ხელშეკრულება განიხილება როგორც ეკონომიკური ერთიანობა. ეკონომიკურ ერთიანობად ჩაითვლება, როცა კრედიტის მიმცემი საკრედიტო ხელშეკრულების მომზადების ან დადების დროს გამყიდველის მონაწილეობას იყენებდა.

    მუხლი 371. ვალდებულების შესრულება მესამე პირის მიერ

1. თუ კანონიდან, ხელშეკრულებიდან ან ვალდებულების ბუნებიდან არ გამომდინარეობს, რომ მოვალემ პირადად უნდა შეასრულოს ვალდებულება, მაშინ ეს ვალდებულება შეიძლება შეასრულოს მესამე პირმაც.

2. კრედიტორს შეუძლია არ მიიღოს მესამე პირისაგან შემოთავაზებული შესრულება, თუ მოვალე ამის წინააღმდეგია.

    მუხლი 372. კრედიტორის დაკმაყოფილება მესამე პირის მიერ

თუ კრედიტორი მიმართავს იძულებით აღსრულებას მოვალის კუთვნილ ნივთზე, მაშინ ყოველი პირი, რომელსაც ექმნება საფრთხე, რომ იძულებითი აღსრულებით შეიძლება დაკარგოს უფლება ამ ნივთზე, უფლებამოსილია დააკმაყოფილოს კრედიტორი. როცა მესამე პირი დააკმაყოფილებს კრედიტორს, მაშინ მოთხოვნის უფლება გადადის ამ პირზე.

    მუხლი 373. ვალდებულების შესრულების მიღება არაუფლებამოსილი პირის მიერ

1. მოვალე ვალდებულია შეუსრულოს ვალდებულება კრედიტორს ან იმ პირს, რომელიც კანონით ან სასამართლოს გადაწყვეტილებით უფლებამოსილია მიიღოს შესრულება.

2. თუ ვალდებულების შესრულება მიიღო იმ პირმა, რომელიც არ იყო უფლებამოსილი, ვალდებულება ჩაითვლება შესრულებულად მაშინ, როცა კრედიტორმა მისცა ამის თანხმობა ან ამ შესრულებისგან მიიღო სარგებელი.

    მუხლი 374. ალტერნატიული ვალდებულებანი

თუ რამდენიმე ვალდებულებიდან უნდა შესრულდეს ერთ-ერთი (ალტერნატიული ვალდებულებანი), არჩევის უფლება აქვს მოვალეს, თუკი ხელშეკრულებიდან, კანონიდან ან ვალდებულების არსიდან სხვა რამ არ გამომდინარეობს.

    მუხლი 375. შესასრულებელ ვალდებულებათა არჩევა

თუ აღმოჩნდა, რომ მოვალეს ორი შესასრულებლიდან შეუძლია უარი თქვას ერთ-ერთზე, მაშინ ძალაში რჩება მეორე მოქმედების შესრულების ვალდებულება.

    მუხლი 376. ალტერნატიულ ვალდებულებათა არჩევის წესი

374-ე მუხლის მიხედვით არჩევა ხორციელდება ხელშეკრულების მეორე მხარის წინაშე განცხადებით ან შესრულების განხორციელებით. არჩეული ვალდებულება მიიჩნევა დასაწყისიდანვე შესასრულებელ ვალდებულებად.

    მუხლი 377. ორზე მეტი შესასრულებელი ვალდებულების არჩევა

374 376-ე მუხლების წესები გამოიყენება იმ შემთხვევებშიც, როცა ვალდებულების არჩევის საგანს შეადგენს ორზე მეტი შესრულება.

    მუხლი 378. ვალდებულების ნაწილობრივი შესრულება

მოვალეს უფლება აქვს ვალდებულება შეასრულოს ნაწილ-ნაწილ (ვალდებულების ნაწილობრივი შესრულება), თუკი კრედიტორი ამაზე თანახმაა.

    მუხლი 379. კრედიტორის უფლება სხვა შესრულების მიღებაზე

კრედიტორი არ არის ვალდებული მიიღოს სხვა შესრულება, გარდა იმისა, რაც ხელშეკრულებით იყო გათვალისწინებული. ეს წესი მოქმედებს მაშინაც, როცა შესრულება დიდი ღირებულების მქონეა.

    მუხლი 380. ვალდებულების შესრულების ხარისხი

თუ შესრულების ხარისხი დაწვრილებით არ არის ხელშეკრულებაში განსაზღვრული, მაშინ მოვალე ვალდებულია შეასრულოს, სულ ცოტა, საშუალო ხარისხის სამუშაო და გადასცეს საშუალო ხარისხის ნივთი.

    მუხლი 381. ვალდებულების შესრულება ინდივიდუალურად განსაზღვრული საგნის არსებობისას

თუ ხელშეკრულების საგანია ინდივიდუალურად განსაზღვრული ნივთი, კრედიტორი არ არის ვალდებული მიიღოს სხვა ნივთი, თუნდაც უფრო მაღალი ღირებულების მქონე.

    მუხლი 382. ვალდებულების შესრულება გვაროვნული ნივთის არსებობისას

თუ შესრულების საგანია ნივთი, რომლის შეცვლაც შეიძლება (გვაროვნული ნივთი), მოვალემ ვალდებულება ყოველთვის უნდა შეასრულოს.

თავი მეორე

ფულადი ვალდებულების შესრულება

    მუხლი 383. ცნება

ფულადი ვალდებულება გამოიხატება ეროვნულ ვალუტაში. მხარეებს შეუძლიათ ფულადი ვალდებულება დაადგინონ უცხოურ ვალუტაშიც, თუ კანონით ეს აკრძალული არ არის.

    მუხლი 384. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 385. ვალდებულების გარეშე გადახდილის გამოთხოვის წესი

ის, რაც ვალდებულების გარეშეა გადახდილი, შეიძლება უსაფუძვლო გამდიდრების შესახებ წესების მიხედვით უკან იქნეს მოთხოვილი.

    მუხლი 386. ფულადი ვალდებულების შესრულების ადგილი

1. შესრულების ადგილის საეჭვოობისას ფულადი ვალდებულება უნდა შესრულდეს კრედიტორის ადგილსამყოფლის (საცხოვრებელი ადგილი ან იურიდიული მისამართი) მიხედვით.

2. თუ კრედიტორს აქვს ფულის ჩარიცხვისათვის გამიზნული საბანკო ანგარიში იმ ადგილას ან იმ ქვეყანაში, სადაც გადახდა უნდა მოხდეს, მაშინ მოვალეს შეუძლია ამ ანგარიშზე ჩარიცხვით შეასრულოს თავისი ფულადი ვალდებულება, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა კრედიტორი ამის წინააღმდეგია.

    მუხლი 387. ფულადი ვალდებულების დაფარვის რიგითობა

1. თუ მოვალეს ეკისრება კრედიტორისათვის სხვადასხვა ვალდებულებებიდან გამომდინარე ერთმანეთის მსგავსი რამდენიმე შესრულება, და ის, რაც შესრულდა, არ არის საკმარისი ყველა ვალის დასაფარავად, მაშინ დაიფარება ის ვალდებულება, რომელსაც მოვალე შესრულების დროს ამოირჩევს; ხოლო, თუ მოვალე არ ამოირჩევს, მაშინ დაიფარება ის ვალი, რომლის გადახდის ვადაც პირველად დადგა.

2. თუ მოთხოვნათა შესრულების ვადა ერთდროულად დადგა, მაშინ თავდაპირველად უნდა შესრულდეს ის მოთხოვნა, რომელიც მოვალისათვის შესასრულებლად ყველაზე მძიმეა.

3. თუ მოთხოვნები თანაბრად მძიმეა, თავდაპირველად უნდა შესრულდეს ის, რომელიც ყველაზე ნაკლებად არის უზრუნველყოფილი.

    მუხლი 388. სასამართლო ხარჯების დაფარვის პრიორიტეტი

მოვალის იმ გადასახდელიდან, რომელიც არ არის საკმარისი მთელი ვადამოსული ვალის დასაფარავად, თავდაპირველად იფარება სასამართლოს ხარჯები, შემდეგ ძირითადი შესრულება (ვალი) და ბოლოს პროცენტები.

    მუხლი 389. ფულადი ვალდებულების გადახდა ფულადი ერთეულის კურსის შეცვლისას

თუ გადახდის ვადის დადგომამდე გაიზარდა ან შემცირდა ფულის ერთეული (კურსი), ან შეიცვალა ვალუტა, მოვალე ვალდებულია გადაიხადოს იმ კურსით, რომელიც შეესაბამება ვალდებულების წარმოშობის დროს. ვალუტის შეცვლისას გადაცვლით ურთიერთობებს საფუძვლად უნდა დაედოს ის კურსი, რომელიც ვალუტის შეცვლის დღეს არსებობდა ფულის ამ ერთეულებს შორის.

თავი მესამე

კრედიტორის მიერ ვადის გადაცილება

    მუხლი 390. ცნება

1. კრედიტორის მიერ ვადის გადაცილებად ითვლება, თუ იგი არ იღებს მისთვის შემოთავაზებულ შესრულებას, რომლის ვადაც დამდგარია.

2. თუ ვალდებულების შესასრულებლად საჭიროა კრედიტორის ესა თუ ის მოქმედება, ვადის გადაცილებად ჩაითვლება, თუ იგი ამ მოქმედებას არ ასრულებს.

    მუხლი 391. კრედიტორის მიერ ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება

კრედიტორმა უნდა აანაზღაუროს ის ზიანი, რომელიც მიადგა მოვალეს შესრულებული ვალდებულების მიღების ვადის ბრალეული გადაცილების გამო.

    მუხლი 392. მოვალის პასუხისმგებლობა კრედიტორის მიერ ვადის გადაცილებისას

კრედიტორის მიერ ვადის გადაცილებისას მოვალე მხოლოდ მაშინ არის პასუხისმგებელი ვალდებულების შეუსრულებლობისათვის, თუკი შესრულება შეუძლებელი აღმოჩნდა მოვალის განზრახვის ან უხეში გაუფრთხილებლობის გამო.

    მუხლი 393. კრედიტორის მიერ ვადის გადაცილების შედეგები

კრედიტორის მიერ ვადის გადაცილებისას მისი ბრალის მიუხედავად:

) იგი ვალდებულია აუნაზღაუროს მოვალეს ხელშეკრულების საგნის შენახვის გამო წარმოშობილი ზედმეტი ხარჯები;

) მას ეკისრება ნივთის შემთხვევით გაფუჭების ან დაღუპვის რისკი;

) მას აღარა აქვს ფულადი ვალდებულებისათვის პროცენტის მიღების უფლება.

 

                                           კარი მესამე                                                

ვალდებულების დარღვევა 

თავი პირველი

ზოგადი დებულებანი

    მუხლი 394. ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა ვალდებულების დარღვევისას

1. მოვალის მიერ ვალდებულების დარღვევისას კრედიტორს შეუძლია მოითხოვოს ამით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურება. ეს წესი არ მოქმედებს მაშინ, როცა მოვალეს არ ეკისრება პასუხისმგებლობა ვალდებულების დარღვევისათვის.

2. მოვალის მიერ ვადის გადაცილებისას კრედიტორს შეუძლია დაუნიშნოს მოვალეს ვალდებულების შესრულებისათვის აუცილებელი დრო. თუკი მოვალე ამ დროშიც არ შეასრულებს ვალდებულებას, მაშინ კრედიტორს უფლება აქვს ვალდებულების შესრულების ნაცვლად მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურება.

3. დამატებითი ვადის განსაზღვრა არ არის საჭირო, თუ აშკარაა, რომ მას რაიმე შედეგი არ მოჰყვება, ან როცა არსებობს განსაკუთრებული გარემოებები, რომლებიც ორივე მხარის ინტერესების გათვალისწინებით ამართლებენ ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის დაუყოვნებლივ გამოყენებას.

    მუხლი 395. ზიანის ანაზღაურების მოვალეობისაგან განთავისუფლების შესახებ წინასწარი შეთანხმების დაუშვებლობა

1. მოვალეს პასუხისმგებლობა დაეკისრება მხოლოდ განზრახი ან გაუფრთხილებელი მოქმედებით მიყენებული ზიანისათვის, თუ სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული და ვალდებულების არსიდანაც სხვა რამ არ გამომდინარეობს.

2. დაუშვებელია მხარეთა წინასწარი შეთანხმება მოვალის მიერ განზრახი მოქმედებით ვალდებულების დარღვევისას ზიანის ანაზღაურებისაგან მისი განთავისუფლების შესახებ.

    მუხლი 396. მოვალის პასუხისმგებლობა მისი წარმომადგენლის მოქმედებისათვის

მოვალემ თავისი კანონიერი წარმომადგენლის და იმ პირთა მოქმედებისათვის, რომელთაც იგი იყენებს საკუთარ ვალდებულებათა შესასრულებლად, ისეთივე მოცულობით უნდა აგოს პასუხი, როგორც საკუთარი ბრალეული მოქმედების დროს.

    მუხლი 397. მოვალის პასუხისმგებლობა შესრულების საგნის სხვა პირისაგან მიღებისას

მოვალე პასუხისმგებელია შესრულებისათვის მაშინაც, როცა შესრულების საგანი სხვა პირისაგან უნდა მიეღო და ვერ მიიღო, თუკი ხელშეკრულებიდან ან სხვა გარემოებებიდან სხვა რამ არ გამომდინარეობს.

    მუხლი 398. ხელშეკრულების მისადაგება შეცვლილი გარემოებებისადმი

1. თუ ის გარემოებები, რომლებიც ხელშეკრულების დადების საფუძველი გახდა, ხელშეკრულების დადების შემდეგ აშკარად შეიცვალა და მხარეები არ დადებდნენ ამ ხელშეკრულებას ან დადებდნენ სხვა შინაარსით, ეს ცვლილებები რომ გაეთვალისწინებინათ, მაშინ შეიძლება მოთხოვილ იქნეს ხელშეკრულების მისადაგება შეცვლილი გარემოებებისადმი. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ცალკეულ გარემოებათა გათვალისწინებით, ხელშეკრულების მხარეს არ შეიძლება მოეთხოვოს შეუცვლელი ხელშეკრულების მკაცრად დაცვა.

2. გარემოებათა შეცვლას უთანაბრდება, როცა წარმოდგენები, რომლებიც ხელშეკრულების საფუძველი გახდა, არასწორი აღმოჩნდა.

3. მხარეები ჯერ უნდა შეეცადონ, რომ ხელშეკრულება მიუსადაგონ შეცვლილ გარემოებებს. თუკი შეუძლებელია ხელშეკრულების მისადაგება შეცვლილი გარემოებებისადმი, ან მეორე მხარე ამას არ ეთანხმება, მაშინ იმ მხარეს, რომლის ინტერესებიც დაირღვა, შეუძლია უარი თქვას ხელშეკრულებაზე.

    მუხლი 399. უარი გრძელვადიან ვალდებულებით ურთიერთობაზე

1. ხელშეკრულების ნებისმიერ მხარეს შეუძლია, პატივსადები საფუძვლიდან გამომდინარე, უარი თქვას გრძელვადიან ვალდებულებით ურთიერთობაზე ხელშეკრულების მოშლისათვის დაწესებული ვადის დაუცველად. პატივსადებია საფუძველი, როცა ხელშეკრულების მომშლელ მხარეს კონკრეტული ვითარების, მათ შორის, დაუძლეველი ძალისა და ორმხრივი ინტერესების გათვალისწინებით, არ შეიძლება მოეთხოვოს სახელშეკრულებო ურთიერთობის გაგრძელება შეთანხმებული ვადის ან ხელშეკრულების მოშლისათვის დაწესებული ვადის გასვლამდე.

2. თუ საფუძველი სახელშეკრულებო ვალდებულებათა დარღვევაცაა, ხელშეკრულების მოშლა დასაშვებია მხოლოდ ნაკლოვანებათა აღმოფხვრისათვის დადგენილი ვადის უშედეგოდ გასვლის ან უშედეგო გაფრთხილების შემდეგ. შესაბამისად გამოიყენება 405-ე მუხლის მე-2 ნაწილი.

3. უფლებამოსილ პირს შეუძლია უარი თქვას ხელშეკრულებაზე გონივრულ ვადაში მას შემდეგ, რაც მისთვის ცნობილი გახდება ხელშეკრულების მოშლის საფუძველი.

4. თუ უკვე შესრულებული აღარ წარმოადგენს უფლებამოსილი პირისათვის რაიმე ინტერესს ხელშეკრულების მოშლის შედეგად, მაშინ ხელშეკრულების მოშლა შეიძლება ამ შესრულებაზედაც გავრცელდეს. უკვე შესრულებულის დაბრუნების უზრუნველსაყოფად გამოიყენება შესაბამისად 352 354-ე მუხლები.

5. ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის მიმართ შესაბამისად გამოიყენება 407-ე მუხლი.

თავი მეორე

მოვალის მიერ ვადის გადაცილება

    მუხლი 400. ცნება

მოვალის მიერ ვალდებულების შესრულების ვადის გადაცილებად ითვლება, თუ:

) შესრულებისათვის დადგენილ დროში ვალდებულება არ შესრულდება;

) შესრულების ვადის დადგომიდან კრედიტორის მიერ გაფრთხილების შემდეგაც იგი არ ასრულებს ვალდებულებას.

    მუხლი 401. ვალდებულების შესრულების შეუძლებლობა

ვადა გადაცილებულად არ ჩაითვლება, თუკი ვალდებულება არ შესრულდა ისეთ გარემოებათა გამო, რაც მოვალის ბრალით არ არის გამოწვეული.

    მუხლი 402. მოვალის პასუხისმგებლობა

მოვალე ვადის გადაცილების დროს პასუხს აგებს ყოველგვარი გაუფრთხილებლობისათვის. იგი პასუხს აგებს შემთხვევითობისთვისაც, თუ არ დაამტკიცებს, რომ ზიანი შეიძლებოდა დამდგარიყო ვალდებულების დროული შესრულების დროსაც.

    მუხლი 403. პროცენტის გადახდა ფულადი თანხის გადახდის ვადის გადაცილებისას

1. მოვალე, რომელიც ფულადი თანხის გადახდის ვადას გადააცილებს, ვალდებულია, გადაცილებული დროისათვის გადაიხადოს მხარეთა შეთანხმებით განსაზღვრული პროცენტი, თუ კრედიტორს, სხვა საფუძვლიდან გამომდინარე, უფრო მეტის მოთხოვნა არ შეუძლია.

2. ფულადი თანხის გადახდის ვადის გადაცილებისას პროცენტიდან პროცენტის გადახდევინება დასაშვებია მხოლოდ ხელშეკრულებით პირდაპირ გათვალისწინებულ შემთხვევაში.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 404. კრედიტორის უფლება ზიანის ანაზღაურებაზე

კრედიტორს უფლება აქვს მოითხოვოს ვადის გადაცილებით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურება.

თავი მესამე

ვალდებულების დარღვევა ორმხრივი ხელშეკრულების დროს

    მუხლი 405. დამატებითი ვადის დაწესება ვალდებულების დარღვევისას

1. თუ ხელშეკრულების ერთი მხარე არღვევს ორმხრივი ხელშეკრულებიდან გამომდინარე ვალდებულებას, მაშინ ხელშეკრულების მეორე მხარეს შეუძლია უარი თქვას ხელშეკრულებაზე ვალდებულების შესრულებისათვის მის მიერ დამატებით განსაზღვრული ვადის უშედეგოდ გასვლის შემდეგ. თუ ვალდებულების დარღვევის ხასიათიდან გამომდინარე, არ გამოიყენება დამატებითი ვადა, მაშინ დამატებითი ვადის განსაზღვრას უთანაბრდება გაფრთხილება. თუკი ვალდებულება მხოლოდ ნაწილობრივ დაირღვა, მაშინ კრედიტორს შეუძლია უარი თქვას ხელშეკრულებაზე მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ვალდებულების დარჩენილი ნაწილის შესრულებამ მისთვის დაკარგა ინტერესი.

2. არ არის აუცილებელი დამატებითი ვადის დაწესება ან გაფრთხილება, თუ:

) აშკარაა, რომ მას არავითარი შედეგი არ ექნება;

) ვალდებულება არ შესრულდა ხელშეკრულებით განსაზღვრულ ვადაში, ხოლო კრედიტორმა ურთიერთობის გაგრძელება ხელშეკრულებით დაუკავშირა ვალდებულების დროულ შესრულებას;

) განსაკუთრებული საფუძვლებიდან გამომდინარე, ორმხრივი ინტერესების გათვალისწინებით, გამართლებულია ხელშეკრულების დაუყოვნებლივ მოშლა.

3. ხელშეკრულებაზე უარი დაუშვებელია, თუ:

) ვალდებულების დარღვევა უმნიშვნელოა;

) დარღვეულია 316-ე მუხლის მე-2 ნაწილის მოთხოვნები და, ამის მიუხედავად, კრედიტორს შეიძლება მოეთხოვოს ხელშეკრულების ძალაში დატოვება;

) ვალდებულების დარღვევისათვის კრედიტორი მთლიანად ან უმთავრესად თვითონ არის პასუხისმგებელი;

) მოთხოვნას უპირისპირდება შესაგებელი, რომელიც მოვალემ უკვე წარადგინა ან დაუყოვნებლივ წარადგენს ხელშეკრულებაზე უარის თქმის შემდეგ.

4. კრედიტორი უფლებამოსილია შესრულების ვადის დადგომამდე უარი თქვას ხელშეკრულებაზე, თუ აშკარაა, რომ დადგება ხელშეკრულებაზე უარის თქმის საფუძვლები.

5. მოვალე უფლებამოსილია განუსაზღვროს კრედიტორს ხელშეკრულებაზე უარის თქმის გონივრული ვადა.

    მუხლი 406. საპასუხო შესრულების მიღების უფლება

1. თუ ორმხრივ ხელშეკრულებაში მოვალეს უფლება აქვს უარი თქვას მისთვის დაკისრებულ ვალდებულებაზე, ხოლო გარემოება, რომელიც მას აძლევს ამის უფლებას, გამოწვეულია კრედიტორის ბრალით, მაშინ იგი ინარჩუნებს საპასუხო შესრულების მიღების უფლებას.

2. ეს წესი არ გამოიყენება მაშინ, თუ საპასუხო შესრულების საფუძველი იმ დროს დადგა, როცა კრედიტორი აყოვნებდა შესრულების მიღებას.

    მუხლი 407. ზიანის ანაზღაურება ხელშეკრულებიდან გასვლისას

1. ხელშეკრულებიდან გასვლისას კრედიტორს შეუძლია მოითხოვოს იმ ზიანის ანაზღაურება, რომელიც მას მიადგა ხელშეკრულების შეუსრულებლობით.

2. ეს წესი არ გამოიყენება, როცა ხელშეკრულებიდან გასვლის საფუძველი მოვალის ბრალით არ არის გამოწვეული.

 

კარი მეოთხე

ზიანის ანაზღაურების მოვალეობა

    მუხლი 408. პირვანდელი მდგომარეობის აღდგენის მოვალეობა

1. იმ პირმა, რომელიც ვალდებულია აანაზღაუროს ზიანი, უნდა აღადგინოს ის მდგომარეობა, რომელიც იარსებებდა, რომ არ დამდგარიყო ანაზღაურების მავალდებულებელი გარემოება.

2. თუ სხეულის დაზიანებით ან ჯანმრთელობისათვის ვნების მიყენების შედეგად დაზარალებულს წაერთვა შრომის უნარი ან შეუმცირდა იგი, ანდა იზრდება მისი მოთხოვნილებები, დაზარალებულს უნდა აუნაზღაურდეს ზიანი ყოველთვიური სარჩოს გადახდით.

3. დაზარალებულს უფლება აქვს მკურნალობის ხარჯები მოითხოვოს წინასწარ. იგივე წესი მოქმედებს მაშინაც, როცა აუცილებელი ხდება პროფესიული გადამზადება.

4. სარჩოს ნაცვლად დაზარალებულს შეუძლია მოითხოვოს კომპენსაციის მიღება, თუ არსებობს საამისო მნიშვნელოვანი საფუძველი.

    მუხლი 409. პირვანდელი მდგომარეობის აღდგენის შეუძლებლობა

თუ ზიანის ანაზღაურება პირვანდელი მდგომარეობის აღდგენით შეუძლებელია ან ამისათვის საჭიროა არათანაზომიერად დიდი დანახარჯები, მაშინ კრედიტორს შეიძლება მიეცეს ფულადი ანაზღაურება.

    მუხლი 410. ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლებაზე წინასწარ უარის თქმა

ვალდებულების დარღვევის გამო ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლებაზე წინასწარ უარის თქმა დაიშვება, თუ ეს გათვალისწინებულია კანონით ან მხარეთა შეთანხმებით.

საქართველოს 2009 წლის 4 დეკემბრის კანონი №2284 - სსმ I, №45, 21.12.2009წ., მუხ.329

     მუხლი 411. ზიანის ანაზღაურება მიუღებელი შემოსავლისათვის

ზიანი უნდა ანაზღაურდეს არა მხოლოდ ფაქტობრივად დამდგარი ქონებრივი დანაკლისისთვის, არამედ მიუღებელი შემოსავლისთვისაც. მიუღებლად ითვლება შემოსავალი, რომელიც არ მიუღია პირს და რომელსაც იგი მიიღებდა, ვალდებულება ჯეროვნად რომ შესრულებულიყო.

    მუხლი 412. ზიანი, რომელზედაც ვრცელდება ანაზღაურების მოვალეობა

ანაზღაურებას ექვემდებარება მხოლოდ ის ზიანი, რომელიც მოვალისათვის წინასწარ იყო სავარაუდო და წარმოადგენს ზიანის გამომწვევი მოქმედების უშუალო შედეგს.

    მუხლი 413. ზიანის ანაზღაურება არაქონებრივი ზიანისათვის

1. არაქონებრივი ზიანისათვის ფულადი ანაზღაურება შეიძლება მოთხოვილ იქნეს მხოლოდ კანონით ზუსტად განსაზღვრულ შემთხვევებში გონივრული და სამართლიანი ანაზღაურების სახით.

2. სხეულის დაზიანების ან ჯანმრთელობისათვის ვნების მიყენების შემთხვევებში დაზარალებულს შეუძლია მოითხოვოს ანაზღაურება არაქონებრივი ზიანისთვისაც.

    მუხლი 414. ზიანის ოდენობის განსაზღვრა

ზიანის ოდენობის განსაზღვრისას მხედველობაშია მისაღები ის ინტერესი, რომელიც კრედიტორს ჰქონდა ვალდებულების ჯეროვანი შესრულების მიმართ. ზიანის ოდენობის დასადგენად გათვალისწინებულ უნდა იქნეს ხელშეკრულების შესრულების დრო და ადგილი.

    მუხლი 415. დაზარალებულის ბრალი ზიანის დადგომაში

1. თუ ზიანის წარმოშობას ხელი შეუწყო დაზარალებულის მოქმედებამაც, მაშინ ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება და ამ ანაზღაურების მოცულობა დამოკიდებულია იმაზე, თუ უფრო მეტად რომელი მხარის ბრალით არის ზიანი გამოწვეული.

2. ეს წესი გამოიყენება მაშინაც, როცა დაზარალებულის ბრალი გამოიხატება მის უმოქმედობაში თავიდან აეცილებინა ან შეემცირებინა ზიანი.

კარი მეხუთე

მოთხოვნის უზრუნველყოფის დამატებითი საშუალებანი

    მუხლი 416. ვალდებულების შესრულების უზრუნველყოფის დამატებით საშუალებათა სახეები

მხარეებს შეუძლიათ ვალდებულების შესრულების უზრუნველსაყოფად ხელშეკრულებით გაითვალისწინონ დამატებითი საშუალებებიც: პირგასამტეხლო, ბე და მოვალის გარანტია.

თავი პირველი

პირგასამტეხლო

    მუხლი 417. ცნება

პირგასამტეხლო მხარეთა შეთანხმებით განსაზღვრული ფულადი თანხა მოვალემ უნდა გადაიხადოს ვალდებულების შეუსრულებლობის ან არაჯეროვნად შესრულებისათვის.

    მუხლი 418. პირგასამტეხლოს განსაზღვრის ფორმა

1. ხელშეკრულების მხარეებს შეუძლიათ თავისუფლად განსაზღვრონ პირგასამტეხლო, რომელიც შეიძლება აღემატებოდეს შესაძლო ზიანს, გარდა ამ კოდექსის 625-ე მუხლის მე-8 ნაწილით გათვალისწინებული შემთხვევებისა.

11. „ფინანსური გირავნობის, ურთიერთგაქვითვისა და დერივატივების შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული ურთიერთგაქვითვის ან საბოლოო ურთიერთგაქვითვის განხორციელების შედეგად გამოთვლილი მხარის ნეტვალდებულება არ არის პირგასამტეხლო ან სხვა, მსგავსი შინაარსის საჯარიმო სანქცია და არ უნდა იქნეს მიჩნეული პირგასამტეხლოდ ან სხვა, მსგავსი შინაარსის საჯარიმო სანქციად.

2. შეთანხმება პირგასამტეხლოს შესახებ მოითხოვს წერილობით ფორმას.

საქართველოს 2019 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5674 – ვებგვერდი, 31.12.2019წ.

    მუხლი 419. პირგასამტეხლოს გადახდისა და ვალდებულების შესრულების ერთდროულად მოთხოვნის დაუშვებლობა

1. კრედიტორს არ შეუძლია ერთდროულად მოითხოვოს პირგასამტეხლოს გადახდაც და ვალდებულების შესრულებაც, თუკი პირგასამტეხლო არ არის გათვალისწინებული იმ შემთხვევებისათვის, როცა მოვალე თავის ვალდებულებებს არ ასრულებს დადგენილ დროში.

2. კრედიტორს ყოველთვის აქვს უფლება მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურება.

     მუხლი 420. პირგასამტეხლოს შემცირება სასამართლოს მიერ

სასამართლოს შეუძლია საქმის გარემოებათა გათვალისწინებით შეამციროს შეუსაბამოდ მაღალი პირგასამტეხლო.

თავი მეორე

ბე

    მუხლი 421. ცნება

ბედ მიიჩნევა ფულადი თანხა, რომელსაც ხელშეკრულების ერთი მხარე აძლევს მეორე მხარეს და ამით დასტურდება ხელშეკრულების დადების ფაქტი.

    მუხლი 422. ბეს ჩათვლა გადასახადის ანგარიშში

ბე ჩაითვლება ვალდებულებით გათვალისწინებული გადასახდელის ანგარიშში, ხოლო, თუ არ ჩაითვლება, ხელშეკრულების შესრულების შემდეგ იგი უკან უნდა დაბრუნდეს.

    მუხლი 423. ბეს ჩათვლა ზიანის ანაზღაურების ანგარიშში

1. თუ ბეს მიმცემი ბრალეულად დაარღვევს მასზე დაკისრებულ ვალდებულებას, ბე რჩება მის მიმღებს. ამასთან, ბე ჩაითვლება ზიანის ანაზღაურების ანგარიშში.

2. თუ ვალდებულების შეუსრულებლობა გამოწვეულია ბეს მიმღების ბრალეული მოქმედებით, მან ბე უკან უნდა დააბრუნოს ორმაგად. ამასთან, ბეს მიმცემს შეუძლია მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურება.

თავი მესამე

მოვალის გარანტია

    მუხლი 424. ცნება

მოვალის გარანტიად ითვლება, როცა მოვალე კისრულობს რაიმე უპირობო მოქმედების ან ისეთი მოქმედების შესრულებას, რომელიც სცილდება ხელშეკრულების საგანს.

    მუხლი 425. გარანტიის ნამდვილობა

გარანტია ნამდვილად ჩაითვლება, თუ იგი არ ეწინააღმდეგება კანონით გათვალისწინებულ წესებს, ან ზედმეტად არ ავალდებულებს მოვალეს.

    მუხლი 426. გარანტიის ფორმა

გარანტია უნდა გაფორმდეს წერილობით.

კარი მეექვსე

ვალდებულების შეწყვეტა

თავი პირველი

ვალდებულების შეწყვეტა შესრულებით

    მუხლი 427. ვალდებულების შეწყვეტა კრედიტორის სასარგებლოდ შესრულებით

ვალდებულებითი ურთიერთობა წყდება კრედიტორის სასარგებლოდ ვალდებულების შესრულებით (შესრულება).

    მუხლი 428. ვალდებულების შეწყვეტა სხვა შესრულების მიღებით

ვალდებულებითი ურთიერთობა წყდება მაშინაც, როდესაც კრედიტორი ამ ვალდებულებით გათვალისწინებული შესრულების ნაცვლად შესრულებად იღებს სხვა შესრულებას.

საქართველოს 2002 წლის 28 დეკემბრის კანონი №1902 – სსმ I, №4, 22.01.2003 წ., მუხ.20

    მუხლი 429. ვალდებულების შესრულების მიღება

1. კრედიტორმა მოვალის მოთხოვნით შესრულების მთლიანად ან ნაწილობრივ მიღების შესახებ უნდა გასცეს ამის დამადასტურებელი დოკუმენტი.

2. ვალის მიღების შესახებ შედგენილი დოკუმენტი, რომელშიც არაფერია ნათქვამი პროცენტის შესახებ, გულისხმობს, რომ პროცენტიც გადახდილია და ფულადი ვალდებულებაც მთლიანად შეწყვეტილია.

3. როდესაც ვალის გადახდა ხდება პერიოდულად, ნაწილ-ნაწილ, მაშინ დოკუმენტი მისი ბოლო ნაწილის გადახდის შესახებ, ვიდრე სხვა რამ არ დადასტურებულა, იძლევა იმის ვარაუდს, რომ გადახდილია წინა ნაწილიც.

    მუხლი 430. შესრულების მიღების დოკუმენტების რეკვიზიტები

კრედიტორის ან საამისოდ უფლებამოსილი პირის მიერ შედგენილი დოკუმენტი შესრულების თაობაზე უნდა შეიცავდეს მონაცემებს ვალის მოცულობისა და სახეობის შესახებ, მოვალის ან იმ პირის გვარსა და სახელს, რომელიც იხდის ვალს, შესრულების დროსა და ადგილს.

     მუხლი 431. სავალო საბუთის მოთხოვნის უფლება

თუ მოთხოვნის შესახებ გაცემულია სავალო საბუთი, მაშინ მოვალეს, შესრულების შესახებ დოკუმენტთან ერთად, შეუძლია მოითხოვოს ამ საბუთის დაბრუნება ან მისი გაუქმება. თუ კრედიტორს არ შეუძლია ამ საბუთის დაბრუნება, მოვალეს უფლება აქვს მოითხოვოს ოფიციალურად დამოწმებული ცნობა იმის თაობაზე, რომ ვალდებულება შეწყვეტილია.

    მუხლი 432. შესრულების შესახებ დოკუმენტების გაცემის ხარჯების ანაზღაურება

1. მოვალეს ეკისრება შესრულების შესახებ დოკუმენტის გაცემის ხარჯები, თუ მასა და კრედიტორს შორის შეთანხმებიდან სხვა რამ არ გამომდინარეობს.

2. თუ კრედიტორი შეიცვლის საცხოვრებელ ადგილს ან გარდაიცვლება და დატოვებს მემკვიდრეებს სხვა საცხოვრებელ ადგილას, მაშინ შესრულების შესახებ დოკუმენტის გაცემასთან დაკავშირებული გაზრდილი ხარჯები ეკისრებათ კრედიტორს ან მის მემკვიდრეებს.

    მუხლი 433. უარი შესრულებაზე კრედიტორის მიერ თავის მოვალეობათა შეუსრულებლობის გამო

თუ კრედიტორი უარს აცხადებს შესრულების შესახებ დოკუმენტის გაცემაზე, სავალო საბუთის დაბრუნებაზე ან მის გაუქმებაზე, ანდა შესრულების შესახებ დოკუმენტში მისი დაბრუნების შეუძლებლობის აღნიშვნაზე ან იმის აღიარებაზე, რომ ვალი გაქარწყლებულია, მაშინ მოვალეს უფლება აქვს უარი თქვას შესრულებაზე. ასეთ შემთხვევებში კრედიტორი ჩაითვლება ვადის გადამცილებლად.

თავი მეორე

ვალდებულების შეწყვეტა დეპონირებით

     მუხლი 434. ცნება

1. თუ კრედიტორი აყოვნებს შესრულების მიღებას, ან უცნობია მისი ადგილსამყოფელი, მოვალე უფლებამოსილია შესრულების საგანი შეინახოს სასამართლოსა ან ნოტარიატში, ხოლო ფული ან ფასიანი ქაღალდი შეიტანოს ნოტარიუსის სადეპოზიტო ანგარიშზე.

2. დეპონირებით მოვალე თავისუფლდება კრედიტორის წინაშე ვალდებულებისაგან.

    მუხლი 435. დეპონირებული ქონების გადაცემა კრედიტორისათვის

დეპონირებული ქონება მოსამართლემ ან ნოტარიუსმა უნდა გადასცეს კრედიტორს. სასამართლო ან ნოტარიუსი შეარჩევს შემნახველს, დოკუმენტები კი მათთან რჩება.

    მუხლი 436. დეპონირებაუნარიანი საგნები

საგანი უნდა იყოს შესანახად ვარგისი. მალფუჭებადი საგნები შესანახად არ მიიღება.

    მუხლი 437. შენახვის ადგილი

შენახვა უნდა მოხდეს შესრულების ადგილის მიხედვით.

    მუხლი 438. კრედიტორისაგან საგნის მიღების მოთხოვნა

შესრულების საგნის შესანახად მიღების შესახებ სასამართლო ან ნოტარიუსი ატყობინებს კრედიტორს და მოითხოვს მისგან საგნის მიღებას.

    მუხლი 439. შენახვასთან დაკავშირებული ხარჯების ანაზღაურება

შენახვასთან დაკავშირებული ყველა ხარჯი ეკისრება კრედიტორს.

    მუხლი 440. შენახული საგნის უკან გამოთხოვა მოვალის მიერ

1. მოვალეს უფლება აქვს შენახული საგანი კრედიტორის მიერ მის მიღებამდე უკანვე მოითხოვოს, თუ მან თავიდანვე უარი არ თქვა უკან დაბრუნებაზე. თუ მოვალე უკან ითხოვს საგანს, მაშინ ითვლება, რომ შენახვა არ შემდგარა.

2. მოვალეს შეუძლია ჩაბარებული საგანი უკან დაიბრუნოს, თუ კრედიტორი უარს ამბობს მასზე, ან თუ გავიდა 441-ე მუხლით განსაზღვრული ვადა.

3. თუ მოვალე საგანს უკან იბრუნებს, მაშინ შენახვის ხარჯებიც მასვე ეკისრება.

    მუხლი 441. შესრულების საგნის შენახვის ვადა

სასამართლო ან ნოტარიუსი შესრულების საგანს ინახავს სამ წლამდე ვადით. თუ ამ ვადის განმავლობაში კრედიტორი არ მიიღებს საგანს, ამის შესახებ ეცნობება მოვალეს და მოეთხოვება ჩაბარებული საგნის უკან დაბრუნება. თუ დაბრუნებისათვის საჭირო ვადის განმავლობაში მოვალე არ მიიღებს საგანს, მაშინ იგი ჩაითვლება სახელმწიფო ქონებად.

თავი მესამე

ვალდებულების შეწყვეტა ურთიერთმოთხოვნათა გაქვითვით

    მუხლი 442. ვალდებულებათა გაქვითვის შესაძლებლობა

1. ორ პირს შორის არსებული ურთიერთმოთხოვნა შეიძლება გაქვითვით შეწყდეს, თუ დამდგარია ამ მოთხოვნათა შესრულების ვადა.

2. ვალდებულებათა გაქვითვა შესაძლებელია მაშინაც, როცა ერთ-ერთი მოთხოვნის შესრულების ვადა ჯერ არ დამდგარა, მაგრამ ამ მოთხოვნის უფლების მქონე მხარს უჭერს გაქვითვას. ვალდებულებათა გაქვითვა ხორციელდება მეორე მხარისათვის შეტყობინებით.

      მუხლი 4421. ურთიერთგაქვითვა და საბოლოო ურთიერთგაქვითვა

ურთიერთგაქვითვის შეთანხმების ფარგლებში დადებული კვალიფიციური ფინანსური ხელშეკრულებიდან გამომდინარე ორმხრივი ვალდებულებები შეიძლება შესრულდეს ურთიერთგაქვითვით ან/და საბოლოო ურთიერთგაქვითვით, რაც რეგულირდება „ფინანსური გირავნობის, ურთიერთგაქვითვისა და დერივატივების შესახებ“ საქართველოს კანონით.

საქართველოს 2019 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5674 – ვებგვერდი, 31.12.2019წ.

    მუხლი 443. გაქვითვის შესაძლებლობა მოთხოვნის ხანდაზმულობისას

მოთხოვნის ხანდაზმულობა არ გამორიცხავს ვალდებულებათა გაქვითვას, თუ მოთხოვნა იმ დროისათვის არ იყო ხანდაზმული, როცა მისი გაქვითვა ჯერ კიდევ შეიძლებოდა.

    მუხლი 444. გასაქვითი მოთხოვნები

თუ გასაქვითი მოთხოვნები მთლიანად ვერ ფარავენ ერთმანეთს, იქვითება მხოლოდ ის, რომლის მოცულობაც ნაკლებია მეორე მოთხოვნის მოცულობაზე.

    მუხლი 445. რამდენიმე გასაქვითი მოთხოვნა

1. თუ ხელშეკრულების იმ მხარეს, რომელსაც ეცნობა გაქვითვის შესახებ, აქვს რამდენიმე გასაქვითი მოთხოვნა, მაშინ გამოიყენება 387-ე მუხლის წესები.

2. თუ მხარეს მეორე მხარის წინაშე, ძირითადი ვალდებულების გარდა, ეკისრება პროცენტებისა და სხვა ხარჯების გადახდაც, მაშინ გამოიყენება 388-ე მუხლის წესები.

    მუხლი 446. ვალდებულებათა გაქვითვა შესრულების სხვადასხვა ადგილის არსებობისას

ვალდებულებათა გაქვითვა დასაშვებია მაშინაც, როცა მოთხოვნებისათვის გათვალისწინებულია შესრულების სხვადასხვა ადგილი.

    მუხლი 447. მოთხოვნათა გაქვითვის დაუშვებლობა

მოთხოვნათა გაქვითვა დაუშვებელია:

) თუ მოთხოვნათა გაქვითვა შეთანხმებით წინასწარ იყო გამორიცხული;

) თუ ვალდებულების საგანზე არ შეიძლება გადახდევინების მიქცევა, ან ვალდებულების საგანს შეადგენს სარჩო;

) თუ ვალდებულება ითვალისწინებს იმ ზიანის ანაზღაურებას, რომელიც გამოწვეულია ჯანმრთელობისათვის ვნების მიყენებით ან სიკვდილით;

) კანონით გათვალისწინებულ სხვა შემთხვევებში.

თავი მეოთხე

ვალდებულების შეწყვეტა ვალის პატიებით

    მუხლი 448. ცნება

ვალის პატიება მხარეთა შორის შეთანხმებით იწვევს ვალდებულების შეწყვეტას.

    მუხლი 449. ვალის პატიების შედეგები სხვა სოლიდარული მოვალეებისათვის

ვალის პატიება ერთ-ერთი სოლიდარული მოვალისათვის ათავისუფლებს სხვა სოლიდარულ მოვალეებსაც, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა კრედიტორი მათ მიმართ მოთხოვნას იტოვებს. ამ შემთხვევაში კრედიტორს შეუძლია დარჩენილი სოლიდარული მოვალეების მიმართ მხოლოდ ერთი მოთხოვნა გამოიყენოს განთავისუფლებული მოვალის წილის გამოკლებით.

    მუხლი 450. ძირითადი მოვალისათვის ვალის პატიების შედეგები

1. ვალის პატიება ძირითადი მოვალისათვის ათავისუფლებს თავდებ პირებსაც.

2. თავდების განთავისუფლება ვალის გადახდისაგან არ ათავისუფლებს ძირითად მოვალეს ვალდებულების შესრულებისაგან.

3. ერთ-ერთი თავდების განთავისუფლება ვალის გადახდისაგან ათავისუფლებს სხვა თავდებ პირებსაც.

    მუხლი 451. ორმხრივ ხელშეკრულებებში მოთხოვნაზე უარის თქმის შედეგები

ორმხრივ ხელშეკრულებებში ერთ-ერთი მხარის მიერ თავის მოთხოვნაზე უარის თქმა არ იწვევს ვალდებულების შეწყვეტას. იგი ვალდებულია შეასრულოს ხელშეკრულებით გათვალისწინებული თავისი მოვალეობანი, ვიდრე მეორე მხარესაც არ უთქვამს უარი თავის მოთხოვნაზე.

თავი მეხუთე

ვალდებულების შეწყვეტის სხვა საფუძვლები

      მუხლი 452. ვალდებულების შეწყვეტა, როცა მოვალე და კრედიტორი ერთი და იგივე პირი აღმოჩნდება

1. ვალდებულებითი ურთიერთობა შეწყდება, თუ მოვალე და კრედიტორი ერთი და იგივე პირი აღმოჩნდება.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილის მიუხედავად, ვალდებულებითი ურთიერთობა არ შეწყდება, თუ ვალდებულება სასესხო ფასიანი ქაღალდიდან გამომდინარეობს და ემიტენტი აღნიშნულ ფასიან ქაღალდს შეიძენს. ემიტენტის მიერ საკუთარი სასესხო ფასიანი ქაღალდის ფლობისას ვალდებულებითი ურთიერთობა შეწყდება, თუ ამ ფასიანი ქაღალდის დაფარვის ვადა გავიდა ან ემიტენტმა მიიღო გადაწყვეტილება ვალდებულებითი ურთიერთობის შეწყვეტის შესახებ. რეგისტრირებული ან დემატერიალიზებული ფასიანი ქაღალდის შემთხვევაში ვალდებულებითი ურთიერთობის შეწყვეტის შესახებ ემიტენტის გადაწყვეტილება ძალაში შედის ამ გადაწყვეტილების ფასიანი ქაღალდების რეესტრში ან ცენტრალურ დეპოზიტარში ასახვის მომენტიდან.

3. ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში სასესხო ფასიანი ქაღალდიდან გამომდინარე უფლებების განხორციელების მიზნებისთვის ემიტენტის მფლობელობაში არსებული სასესხო ფასიანი ქაღალდი არ გაითვალისწინება, ხოლო პროცენტის დარიცხვა გაგრძელდება პროცენტის გადაუხდელად.

    მუხლი 453. ვალდებულების შეწყვეტა მოვალის გარდაცვალების გამო

1. მოვალის გარდაცვალება იწვევს ვალდებულების შეწყვეტას, თუ შესრულება შეუძლებელია მისი პირადი მონაწილეობის გარეშე.

2. კრედიტორის გარდაცვალება იწვევს ვალდებულების შეწყვეტას, თუ შესრულება გათვალისწინებული იყო პირადად კრედიტორისათვის.

    მუხლი 454. ვალდებულების შეწყვეტა იურიდიული პირის ლიკვიდაციის გამო

იურიდიული პირის ვალდებულება წყდება მისი ლიკვიდაციის დამთავრების რეგისტრაციის მომენტიდან.

კარი მეშვიდე

კრედიტორთა ან მოვალეთა სიმრავლე ვალდებულებაში

თავი პირველი

სოლიდარული კრედიტორები

    მუხლი 455. სოლიდარული უფლებამოსილება

თუ რამდენიმე პირი უფლებამოსილია მოითხოვოს ვალდებულების შესრულება ისე, რომ თითოეულს შეუძლია მთლიანი შესრულების მოთხოვნა, ხოლო მოვალე ვალდებულია მხოლოდ ერთჯერადად შეასრულოს, მაშინ ისინი წარმოადგენენ სოლიდარულად უფლებამოსილ პირებს სოლიდარულ კრედიტორებს.

    მუხლი 456. სოლიდარული უფლებამოსილების წარმოშობის საფუძვლები

სოლიდარული უფლებამოსილება წარმოიშობა ხელშეკრულებით, კანონით ან ვალდებულების საგნის განუყოფლობით.

    მუხლი 457. ვალდებულების შესრულება ნებისმიერი კრედიტორის წინაშე

მოვალეს შეუძლია თავისი სურვილისამებრ ვალდებულება შეასრულოს ნებისმიერი კრედიტორის წინაშე, თუკი ერთ-ერთ კრედიტორს მისთვის არ წაუყენებია შესაგებელი 455-ე მუხლით გათვალისწინებული მოთხოვნით.

    მუხლი 458. ვალდებულების შესრულება ერთ-ერთი კრედიტორისათვის

ერთ-ერთი სოლიდარული კრედიტორისათვის ვალდებულების მთლიანად შესრულება ათავისუფლებს მოვალეს დანარჩენი კრედიტორების წინაშე ვალდებულებისაგან.

    მუხლი 459. ერთ-ერთი სოლიდარული კრედიტორის უარის თქმის შედეგები

თუ ერთ-ერთი სოლიდარული კრედიტორი უარს იტყვის მოვალის წინაშე მოთხოვნაზე, მაშინ მოვალე თავისუფლდება მხოლოდ იმ ნაწილის გადახდისაგან, რომელიც მოცემულ კრედიტორს ერგებოდა.

    მუხლი 460. სხვა კრედიტორთან დაკავშირებული ფაქტების გამოყენების დაუშვებლობა

მოვალეს არ შეუძლია ერთ-ერთი კრედიტორის მიმართ გამოიყენოს ისეთი ფაქტები, რომლებიც სხვა კრედიტორთანაა დაკავშირებული.

    მუხლი 461. სოლიდარული კრედიტორის მემკვიდრეთა უფლებები

თუ სოლიდარულ კრედიტორს ჰყავს რამდენიმე მემკვიდრე, მაშინ თითოეულ მემკვიდრეზე გადადის ვალზე უფლების მხოლოდ ის ნაწილი, რომელიც მის სამკვიდრო წილს შეესაბამება.

    მუხლი 462. სოლიდარული კრედიტორის მოვალეობა დანარჩენი სოლიდარული კრედიტორების წინაშე

1. სოლიდარული კრედიტორი, რომელმაც მოვალისაგან მთლიანად მიიღო შესრულება, მოვალეა გადაუხადოს დანარჩენ სოლიდარულ კრედიტორებს მათი კუთვნილი წილი.

2. სოლიდარულ კრედიტორებს ერთმანეთთან ურთიერთობაში აქვთ თანაბარი წილი, თუ მათ შორის სხვა რამ არ არის დადგენილი.

თავი მეორე

სოლიდარული მოვალეები

    მუხლი 463. სოლიდარული ვალდებულება

თუ რამდენიმე პირს ევალება ვალდებულების შესრულება ისე, რომ თითოეულმა უნდა მიიღოს მონაწილეობა მთლიანი ვალდებულების შესრულებაში (სოლიდარული ვალდებულება), ხოლო კრედიტორს აქვს შესრულების მხოლოდ ერთჯერადი მოთხოვნის უფლება, მაშინ ისინი წარმოადგენენ სოლიდარულ მოვალეებს.

    მუხლი 464. სოლიდარული ვალდებულების წარმოშობის საფუძვლები

სოლიდარული ვალდებულება წარმოიშობა ხელშეკრულებით, კანონით ან ვალდებულების საგნის განუყოფლობით.

    მუხლი 465. კრედიტორის უფლება, მოითხოვოს შესრულება ნებისმიერი მოვალისაგან

კრედიტორს შეუძლია თავისი სურვილისამებრ შესრულება მოსთხოვოს ნებისმიერ მოვალეს როგორც მთლიანად, ასევე ნაწილობრივ. ვალდებულების მთლიანად შესრულებამდე დანარჩენი მოვალეების ვალდებულება ძალაში რჩება.

    მუხლი 466. სოლიდარული მოვალის შესაგებელი კრედიტორის მიმართ

სოლიდარული მოვალე უფლებამოსილია კრედიტორს წარუდგინოს ყველა ისეთი შესაგებელი, რომლებიც ვალდებულების არსიდან გამომდინარეობენ, ან რომლის უფლებაც მარტო მას აქვს, ან იგი საერთოა ყველა სოლიდარული მოვალისათვის.

    მუხლი 467. ერთ-ერთი მოვალის მიერ ვალდებულების მთლიანად შესრულების შედეგები

ერთ-ერთი მოვალის მიერ ვალდებულების მთლიანად შესრულება ათავისუფლებს შესრულებისაგან დანარჩენ მოვალეებს. იგივე წესი მოქმედებს კრედიტორთან მოვალის მიერ განხორციელებული გაქვითვის მიმართ.

    მუხლი 468. სხვა სოლიდარულ მოვალესთან დაკავშირებული ფაქტების გამოყენების დაუშვებლობა

ერთ-ერთ სოლიდარულ მოვალესთან დაკავშირებული ფაქტები შეიძლება გამოყენებულ იქნეს მხოლოდ ამ პირის მიმართ, თუ ვალდებულებითი ურთიერთობიდან სხვა რამ არ გამომდინარეობს.

    მუხლი 469. სარჩელი ერთ-ერთი სოლიდარული მოვალის წინააღმდეგ

სარჩელის შეტანა ერთ-ერთი სოლიდარული მოვალის მიმართ კრედიტორს არ ართმევს უფლებას შეიტანოს სარჩელი დანარჩენ მოვალეთა მიმართაც.

    მუხლი 470. შესრულების მიღების დაყოვნების შედეგები

1. კრედიტორის მიერ ერთ-ერთი სოლიდარული მოვალისაგან შესრულების მიღების დაყოვნების შედეგები ძალაშია დანარჩენი სოლიდარული მოვალეების მიმართაც.

2. ერთ-ერთი სოლიდარული მოვალის მიერ შესრულების ვადის დაყოვნების შედეგები არ შეიძლება გამოყენებულ იქნეს დანარჩენი სოლიდარული მოვალეების მიმართაც.

    მუხლი 471. სოლიდარული მოვალის მემკვიდრეთა უფლებები

თუ ერთ-ერთ სოლიდარულ მოვალეს ჰყავს რამდენიმე მემკვიდრე, მაშინ თითოეული მათგანი ვალდებულია შეასრულოს მოთხოვნა თავ-თავისი სამკვიდრო წილის შესაბამისად. ეს წესი არ მოქმედებს მაშინ, როცა მოთხოვნა განუყოფადია.

    მუხლი 472. კრედიტორის მოთხოვნის გაერთიანება ერთ-ერთი სოლიდარული მოვალის ვალთან

თუ კრედიტორის მოთხოვნა ერთიანდება ერთ-ერთი სოლიდარული მოვალის ვალთან, მაშინ დანარჩენ მოვალეთა მიმართ ვალდებულება წყდება იმ ოდენობით, რაც ამ მოვალის წილზე მოდიოდა.

    მუხლი 473. უკუმოთხოვნის უფლება ერთ-ერთი მოვალის მიერ ვალდებულების მთლიანად შესრულებისას

1. მოვალეს, რომელმაც სოლიდარული ვალდებულება შეასრულა, აქვს უკუმოთხოვნის უფლება დანარჩენ მოვალეთა მიმართ წილთა თანაბრობის კვალობაზე, ოღონდ თავისი წილის გამოკლებით, თუკი ხელშეკრულებით ან კანონით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

2. როდესაც შეუძლებელია მოვალეთა პასუხისმგებლობის ოდენობის განსაზღვრა, ისინი ერთმანეთის წინაშე პასუხს აგებენ თანაბარი წილით.

    მუხლი 474. სოლიდარული მოვალის ვალაუვალობის შედეგები

თუ ერთ-ერთი მოვალეთაგანი ვალაუვალი აღმოჩნდება, მაშინ მისთვის განსაზღვრული წილი თანაზომიერად ნაწილდება ყველა სხვა გადახდისუნარიან მოვალეს შორის.

    მუხლი 475. სოლიდარული მოვალის კომპენსაცია

თუ სოლიდარულმა მოვალემ მიიღო სარგებელი სოლიდარული ვალდებულებიდან, მაშინ იმ სოლიდარულ მოვალეს, რომელსაც ასეთი სარგებელი არ მიუღია, შეუძლია მოსთხოვოს მას დაკმაყოფილება თავისი ვალდებულების შესასრულებლად.

    მუხლი 476. ხანდაზმულობის ვადის გასვლის შედეგები

ერთ-ერთი სოლიდარული მოვალის მიმართ ხანდაზმულობის ვადის შეჩერებას ან შეწყვეტას არა აქვს ძალა სხვა მოვალეთა მიმართ.

კერძო ნაწილი

კარი პირველი

სახელშეკრულებო სამართალი

ნაწილი მეორე

თავი პირველი

ნასყიდობა. გაცვლა

I.ზოგადი დებულებანი

    მუხლი 477. ცნება. შინაარსი

1. ნასყიდობის ხელშეკრულებით გამყიდველი მოვალეა გადასცეს მყიდველს საკუთრების უფლება ქონებაზე, მასთან დაკავშირებული საბუთები და მიაწოდოს საქონელი.

2. მყიდველი მოვალეა გადაუხადოს გამყიდველს შეთანხმებული ფასი და მიიღოს ნაყიდი ქონება.

3. თუ ხელშეკრულებაში ფასი პირდაპირ არ არის მითითებული, მხარეები შეიძლება შეთანხმდნენ მისი განსაზღვრის საშუალებებზე.

    მუხლი 478. მოძრავი ნივთის გაყიდვის ხარჯები

გაყიდული ნივთის გადაცემასთან დაკავშირებული ხარჯები, კერძოდ, აწონის, გაზომვისა და შეფუთვის ხარჯები, ეკისრება გამყიდველს, ხოლო ხელშეკრულების დადების ადგილიდან სხვა ადგილზე საქონლის მიღებისა და გადაგზავნის ხარჯები მყიდველს, თუ ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

    მუხლი 479. უძრავი ნივთის გაყიდვის ხარჯები

მიწის ნაკვეთისა და სხვა უძრავი ნივთის გამყიდველს ეკისრება ნასყიდობის ხელშეკრულების გაფორმების, საჯარო რეესტრში რეგისტრაციისა და ამისათვის აუცილებელი საბუთების წარდგენის ხარჯები, თუ მხარეთა შეთანხმების საფუძველზე ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

საქართველოს 2006 წლის 8 დეკემბრის კანონი №3879 - სსმ I, №48, 22.12.2006 წ., მუხ.321

    მუხლი 480. გამყიდველის მოვალეობანი საქონლის გაგზავნისას

1. თუ გამყიდველი ხელშეკრულებით გადამზიდველს გადასცემს საქონელს და ეს საქონელი არც ამოსაცნობი ნიშნით, არც გადაზიდვისათვის საჭირო საბუთებით და არც სხვა რაიმე საშუალებით არ არის გამოკვეთილად აღნიშნული, მაშინ გამყიდველმა უნდა შეატყობინოს მყიდველს საქონლის გადაგზავნის თაობაზე და, ამასთანავე, გაუგზავნოს ტვირთის დაწვრილებითი ჩამონათვალი.

2. თუ გამყიდველს ევალება საქონლის გაგზავნა, მან უნდა დადოს ხელშეკრულებები, რომლებიც აუცილებელია ტვირთის დათქმულ ადგილზე გადაზიდვისა და ასეთი გადაზიდვისათვის ჩვეული პირობებისათვის.

3. თუ გამყიდველი არ არის ვალდებული დააზღვიოს ტვირთი ტრანსპორტირებისას, მაშინ მან მყიდველის თხოვნით უნდა გადასცეს მას მის ხელთ არსებული ყველა ინფორმაცია, რომელიც აუცილებელია დაზღვევის ასეთი ხელშეკრულების გაფორმებისათვის.

    მუხლი 481. მიწის ნაკვეთის გამყიდველის ვალდებულებანი

1. მიწის ნაკვეთის გამყიდველი ვალდებულია გადაიხადოს ამ ნაკვეთის ათვისებისა და მსგავსი ღონისძიებების გატარებისათვის ხელშეკრულების დადებამდე გაწეული ხარჯები, მიუხედავად გადახდის ვალდებულების წარმოშობის მომენტისა.

2. (ამოღებულია - 11.05.2007, №4744).

საქართველოს 2007 წლის 11 მაისის კანონი №4744 - სსმ I, №18, 22.05.2007წ., მუხ.158

    მუხლი 482. ნივთის შემთხვევით დაღუპვის რისკის გადასვლა

1. გაყიდული ნივთის გადაცემასთან ერთად მყიდველზე გადადის ნივთის შემთხვევით დაღუპვის ან გაფუჭების რისკი, თუ მხარეები სხვა რამეზე არ შეთანხმებულან.

2. თუ გამყიდველი გაყიდულ ნივთს მყიდველის მოთხოვნით გზავნის სხვა ადგილას, ვიდრე ეს ხელშეკრულებით იყო გათვალისწინებული, მაშინ ნივთის შემთხვევით დაღუპვის ან გაფუჭების რისკი გადადის მყიდველზე იმ მომენტიდან, როცა გამყიდველმა ნივთი ჩააბარა გადამზიდველს ან ამის შესრულებისათვის პასუხისმგებელ პირს.

    მუხლი 483. საქონლის მიღების ვარაუდი

საქონელი მიღებულად ჩაითვლება, თუ მყიდველი შეასრულებს ისეთ მოქმედებას, რომელიც მოწმობს მის მიღებას.

    მუხლი 484. ხელშეკრულებაზე უარის თქმის საფუძველი

1. ხელშეკრულების ყოველ მხარეს შეუძლია უარი თქვას თავისი ვალდებულებების შესრულებაზე, თუ ხელშეკრულების დადების შემდეგ აღმოჩნდება, რომ არსებობს რეალური საშიშროება იმისა, რომ მეორე მხარე თავის მოვალეობათა მნიშვნელოვან ნაწილს არ შეასრულებს.

2. უარი დაუშვებელია, თუ ამ მხარის უსაფრთხოება უზრუნველყოფილია.

    მუხლი 485. საქონლის მიყიდვა რამდენიმე პირისათვის

თუ გამყიდველმა ერთი და იგივე საქონელი რამდენიმე პირს მიჰყიდა, უპირატესობა ეძლევა იმ მყიდველს, რომლის მფლობელობაშიც პირველად გადავიდა იგი, ხოლო, თუ საქონელი არც ერთს არ გადასცემია, მაშინ მას, ვისთანაც ხელშეკრულება უფრო ადრე დაიდო.

    მუხლი 486. გაყიდული საქონლის მიწოდება ნაწილ-ნაწილ

გაყიდული საქონლის ნაწილ-ნაწილ მიწოდებისას, თუ ერთი მხარის მიერ მიწოდების მხოლოდ ერთი ვალდებულების შეუსრულებლობის გამო შეიქმნა რეალური საშიშროება იმისა, რომ მომავალი მიწოდების ვალდებულებებიც არ შესრულდება, მაშინ მეორე მხარეს შეუძლია უარი თქვას ხელშეკრულებაზე.

    მუხლი 487. უნაკლო ნივთის გადაცემის მოვალეობა

გამყიდველმა მყიდველს უნდა გადასცეს ნივთობრივი და უფლებრივი ნაკლისაგან თავისუფალი ნივთი.

    მუხლი 488. ნივთობრივად უნაკლო ნივთი

1. ნივთი ნივთობრივად უნაკლოა, თუ იგი შეთანხმებული ხარისხისაა. თუ ხარისხი არ არის წინასწარ შეთანხმებული, მაშინ ნივთი უნაკლოდ ჩაითვლება, თუკი იგი ვარგისია ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ან ჩვეულებრივი სარგებლობისათვის.

2. ნაკლს უთანაბრდება, თუ გამყიდველი გადასცემს ნივთის მხოლოდ ერთ ნაწილს, სულ სხვა ნივთს, მცირე რაოდენობით ან, თუ ნივთის ერთი ნაწილი ნაკლის მქონეა, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა ნაკლი არსებით გავლენას ვერ მოახდენს შესრულებაზე.

    მუხლი 489. უფლებრივად უნაკლო ნივთი

1. ნივთი უფლებრივად უნაკლოა, თუ მესამე პირს არ შეუძლია განუცხადოს მყიდველს პრეტენზია თავისი უფლებების გამო.

2. უფლებრივ ნაკლს უთანაბრდება, თუ საჯარო რეესტრში რეგისტრირებულია არარსებული უფლება.

    მუხლი 490. გამყიდველის მოვალეობანი ნაკლის მქონე ნივთის გაყიდვისას

1. თუ გაყიდული ნივთი ნაკლის მქონეა, გამყიდველმა ან უნდა გამოასწოროს ეს ნაკლი, ან, თუ საქმე ეხება გვაროვნულ ნივთს, შეცვალოს ნივთი საამისოდ აუცილებელ ვადაში.

2. გამყიდველს ეკისრება ნაკლის გამოსწორებისათვის აუცილებელი ხარჯების ანაზღაურება, მათ შორის, ტრანსპორტირების, გზის, სამუშაოს შესრულების და მასალის ღირებულების ხარჯები.

3. გამყიდველს შეუძლია უარი თქვას როგორც ნაკლის გამოსწორებაზე, ასევე ნივთის შეცვლაზე, თუ ეს მოითხოვს შეუსაბამოდ დიდ ხარჯებს.

4. თუ გამყიდველი ნაკლის გამოსწორების მიზნით მყიდველს გადასცემს უნაკლო ნივთს, მაშინ მას შეუძლია მყიდველს მოსთხოვოს ნაკლის მქონე ნივთის უკან დაბრუნება.

    მუხლი 491. მყიდველის მიერ ხელშეკრულების მოშლის უფლება

1. მყიდველს შეუძლია ნივთის ნაკლის გამო მოითხოვოს ხელშეკრულების მოშლა 352-ე მუხლის მიხედვით.

2. გამყიდველმა უნდა აუნაზღაუროს მყიდველს გაწეული დანახარჯები.

    მუხლი 492. ფასის შემცირების მოთხოვნა

თუ მყიდველი არ ითხოვს ნივთის ნაკლის გამოსწორებას ან ახლით მის შეცვლას გამყიდველისათვის საამისოდ მიცემული ვადის გასვლის შემდეგ და არც ხელშეკრულების მოშლას, მას შეუძლია მოითხოვოს ფასის შემცირება იმ ოდენობით, რაც საჭიროა ნაკლის გამოსასწორებლად. მხედველობაში მიიღება ხელშეკრულების დადების მომენტისათვის არსებული ფასი.

    მუხლი 493. უარის უფლება საქონლის მიღებაზე

1. მყიდველს უფლება აქვს უარი თქვას საქონლის მიღებაზე, თუ გამყიდველმა მას მიაწოდა საქონელი იმაზე ნაკლები რაოდენობით, ვიდრე ეს ხელშეკრულებით იყო გათვალისწინებული. თუ მყიდველი მიიღებს ასეთ საქონელს, მაშინ ფასს გადაიხდის სახელშეკრულებო ფასის პროპორციულად.

2. თუ საქონლის რაოდენობა აღემატება ხელშეკრულებით გათვალისწინებულს, მაშინ მყიდველს შეუძლია მიიღოს ეს რაოდენობა და მოვალეა გადაიხადოს სახელშეკრულებო ფასის პროპორციულად, ან მიიღოს მხოლოდ ის რაოდენობა, რაც ხელშეკრულებითაა გათვალისწინებული, ხოლო ზედმეტი დააბრუნოს უკანვე გამყიდველის ხარჯზე.

    მუხლი 494. ნასყიდობიდან გამომდინარე ზიანის ანაზღაურების წესი

1. ნივთის ნაკლით ან ხელშეკრულებით განსაზღვრული სხვა პირობების დარღვევით მიყენებული ზიანი ანაზღაურდება ზოგადი წესების მიხედვით.

2. მყიდველს არ წარმოეშობა უფლებები ნივთის ნაკლის გამო, თუ ხელშეკრულების დადების მომენტში მან იცოდა ამის შესახებ.

    მუხლი 495. ნაკლის მქონე ნივთის მიღება მყიდველის მიერ

1. თუ მყიდველი მეწარმეა, ის ვალდებულია დაუყოვნებლივ შეამოწმოს ნივთი; თუკი იგი ნაკლის აღმოჩენიდან შესაბამის ვადაში ან იმ ვადაში, რომლის განმავლობაშიც ცნობილი უნდა ყოფილიყო მისთვის ნაკლის არსებობა, არ წარუდგენს გამყიდველს პრეტენზიას, მას ერთმევა ნივთის ნაკლის გამო მოთხოვნის უფლება.

2. თუ გამყიდველი შეგნებულად დუმდა ნივთის ნაკლზე, მაშინ მას არ შეუძლია დაეყრდნოს ამ მუხლით გათვალისწინებულ უფლებას.

    მუხლი 496. ნივთის ვარგისიანობის ვადა

თუ გამყიდველი ნივთის ვარგისიანობის ვადას განსაზღვრავს, მაშინ ივარაუდება, რომ ამ ვადის განმავლობაში გამოვლენილი ნაკლი მყიდველს აძლევს მოთხოვნის უფლებას.

    მუხლი 497. გამყიდველის პასუხისმგებლობის გამორიცხვა

ხელშეკრულებით შეიძლება შეიზღუდოს ან გამოირიცხოს გამყიდველის პასუხისმგებლობა ნაკლის მქონე ნივთის გაყიდვისას, მაგრამ ასეთი შეთანხმება ბათილი იქნება, თუ გამყიდველი განზრახ დუმდა ნივთის ნაკლის შესახებ.

    მუხლი 498. უფლების ან სხვა ქონების გადასვლა

1. ნივთის ნასყიდობის მომწესრიგებელი წესები შესაბამისად გამოიყენება უფლების ან სხვა ქონების ნასყიდობის მიმართაც.

2. უფლების გაყიდვის შემთხვევაში გამყიდველი კისრულობს ამ უფლების ნამდვილობის დასაბუთებასა და გადაცემის ხარჯებს.

3. თუ გაყიდულია უფლება, რომელიც იძლევა ნივთის ფლობის შესაძლებლობას, მაშინ გამყიდველი ვალდებულია მყიდველს გადასცეს ნივთობრივად და უფლებრივად უნაკლო ნივთი.

    მუხლი 499. ნივთის გაყიდვა რამდენჯერმე

თუ ნივთი რამდენჯერმე იყიდება, ვალდებულების უზრუნველმყოფი უფლება გადაეცემა ყოველ მომდევნო მყიდველს. მყიდველს შეუძლია თავისი უფლებების ფარგლებში მოთხოვნები წარუდგინოს შესაბამის გამყიდველს ნასყიდობათა ამ რიგში.

    მუხლი 500. ნივთის დაკავების უფლება

თუ მყიდველი დროულად არ მიიღებს ნივთს ან თავის დროზე არ გადაიხდის მის ფასს, გამყიდველი ვალდებულია შეინახოს ნივთი; გამყიდველს უფლება აქვს დაიტოვოს ნივთი ან დააკავოს გზაში მანამ, ვიდრე მყიდველი არ აუნაზღაურებს შესაბამის ხარჯებს.

    მუხლი 501. ნივთის უკან დაბრუნება მყიდველის მიერ

თუ მყიდველმა მიიღო ნივთი, მაგრამ სურს მართლზომიერად მისი უკან დაბრუნება, მან უნდა იზრუნოს ნივთის შენახვისათვის; მყიდველს უფლება აქვს დაიტოვოს ნივთი მანამდე, ვიდრე გამყიდველი არ აუნაზღაურებს შესაბამის ხარჯებს.

    მუხლი 502. ნივთის შენახვის ხარჯები

მხარეს, რომელიც ვალდებულია შეინახოს ნივთი, შეუძლია მეორე მხარის ხარჯზე ნივთი შეინახოს მესამე პირის საწყობში, თუ აქედან არ წარმოიშობა არათანაზომიერი ხარჯები.

    მუხლი 503. ნივთის შემნახველის უფლება

1. მხარეს, რომელიც მე-500–502-ე მუხლებში აღნიშნული წესების მიხედვით ინახავს ნივთს, შეუძლია გაყიდოს ეს ნივთი სათანადო წესების დაცვით, თუ მეორე მხარე აყოვნებს ნივთის მიღებას ან შენახვის ხარჯების ანაზღაურებას, ამის შესახებ მან უნდა აცნობოს მეორე მხარეს.

2. მხარე, რომელიც ნივთს ყიდის, უფლებამოსილია ნავაჭრიდან დაიტოვოს თანხა, რომელიც შეესაბამება ნივთის შენახვისა და გაყიდვის ხარჯებს; დარჩენილი თანხა კი უნდა გადასცეს მეორე მხარეს.

    მუხლი 504. მალფუჭებადი ნივთის შენახვის თავისებურებანი

თუ მე-500 და 501-ე მუხლებით გათვალისწინებულ შემთხვევებში ნივთი მალფუჭებადია, ან მას გაუფასურება მოელის, ანდა მისი შენახვა დიდ ხარჯებთან არის დაკავშირებული, მხარე, რომელსაც ეკისრება ნივთის შენახვა, ვალდებულია იგი გაყიდოს 503-ე მუხლით გათვალისწინებული პირობების შესაბამისად.

II. ნასყიდობა გადახდის განვადებით

    მუხლი 505. ცნება

განვადებით ნასყიდობისას გამყიდველი ვალდებულია გადასცეს ნივთი მყიდველს ფასის გადახდამდე. ნივთის ფასის გადახდა მყიდველის მიერ ხდება ნაწილ-ნაწილ დროის განსაზღვრულ შუალედებში.  

     მუხლი 5051. გამყიდველის ვალდებულება განვადებით ნასყიდობისას 

1. თუ გამყიდველი მეწარმეა, განვადებით ნასყიდობისას იგი ვალდებულია დაიცვას ამ კოდექსის 625-ე მუხლით გათვალისწინებული მოთხოვნები საპროცენტო განაკვეთთან, საკომისიოსთან, პირგასამტეხლოსთან და ნებისმიერი ფორმის ფინანსური სანქციის დაკისრებასთან დაკავშირებით.

2. განვადებით ნასყიდობისას, თუ განვადებით ნასყიდობის შედეგად მყიდველის ჯამური ვალდებულებები ამავე გამყიდველის მიმართ 200 000 (ორასი ათას) ლარს არ აღემატება, გამყიდველის მიერ 200 000 (ორასი ათას) ლარამდე ნივთის ფასის მიღება არ უნდა იყოს ნებისმიერი ფორმით უცხოურ ვალუტაზე მიბმული ან ინდექსირებული.

საქართველოს 2016 წლის 29 დეკემბრის კანონი №239 - ვებგვერდი, 13.01.2017წ.  

საქართველოს 2018 წლის 21  ივლისის  კანონი №3315  –  ვებგვერდი, 07.08.2018წ.

საქართველოს 2018 წლის 22 დეკემბრის კანონი №4104 – ვებგვერდი, 10.01.2019წ.

    მუხლი 506. განვადებით ნასყიდობის ხელშეკრულების ფორმა

1. განვადებით ნასყიდობის ხელშეკრულება უნდა დაიდოს წერილობით.

2. ხელშეკრულებაში უნდა აღინიშნოს:

) ნაღდი გადახდის ოდენობა;

) ნაწილ-ნაწილ გადასახადი თანხის ოდენობა და გადახდის დრო;

) წლიური პროცენტის ოდენობა.

3. გამყიდველმა მყიდველს უნდა გადასცეს ნასყიდობის საბუთების ასლი.

    მუხლი 507. ნივთის გადაცემის მომენტიდან ხელშეკრულების დადების პრეზუმფცია

თუ ხელშეკრულება დადებულია 506-ე მუხლის მოთხოვნათა დარღვევით, მაშინ ხელშეკრულება დადებულად ჩაითვლება ნივთის გადაცემის მომენტიდან. ამ შემთხვევაში მყიდველი ვალდებულია გადაიხადოს მხოლოდ ნივთის ფასი პროცენტების გარეშე.

    მუხლი 508. ორმხრივი რესტიტუცია ვალდებულების შეუსრულებლობისას

თუ გამყიდველი იტოვებს უფლებას, უარი თქვას ხელშეკრულებაზე იმ შემთხვევისათვის, როცა მყიდველი არ ასრულებს დაკისრებულ ვალდებულებებს, უარის თქმისას ყოველი მხარე ვალდებულია დაუბრუნოს ერთმანეთს ის, რაც ხელშეკრულებით მიიღეს. ამის საწინააღმდეგო შეთანხმება ბათილია.

III. გამოსყიდვა

    მუხლი 509. ცნება

თუ გამყიდველს ნასყიდობის ხელშეკრულებით აქვს გამოსყიდვის უფლება, ამ უფლების განხორციელება დამოკიდებულია გამყიდველის ნებაზე.

    მუხლი 510. გამოსყიდვის ფასი

გამოსყიდვა ხდება თავდაპირველი ფასით. ამასთან, მყიდველს უფლება აქვს მოითხოვოს ის თანხაც, რომლითაც გაიზარდა საქონლის ღირებულება გამოსყიდვის მომენტამდე სასარგებლო დანახარჯების შედეგად, ხოლო გამომსყიდველს შეუძლია მოითხოვოს იმ თანხის გამოკლება, რომლითაც შემცირდა საქონლის ღირებულება მის გამოსყიდვამდე.

    მუხლი 511. საკუთვნებლის ბედი ნასყიდობისას

მყიდველი ვალდებულია ნაყიდი ნივთი დააუბრუნოს საკუთვნებელთან ერთად.

    მუხლი 512. გამოსყიდვამდე წარმოშობილი ზიანის ანაზღაურება

თუ მყიდველმა გამოსყიდვის უფლების განხორციელებამდე ნაყიდი ნივთი გააფუჭა (დააზიანა) ან შეცვალა, მან უნდა აანაზღაუროს ამით გამოწვეული ზიანი.

    მუხლი 513. გამოსყიდვამდე ნივთის გასხვისების ბათილობა

თუ მყიდველმა გამოსყიდვის უფლების განხორციელებამდე გაასხვისა ნაყიდი ნივთი, ასეთი გასხვისება ბათილია.

    მუხლი 514. გამოსყიდვის უფლების ხანდაზმულობა

გამოსყიდვის ვადა არ შეიძლება აღემატებოდეს ათ წელს. ამ ვადის გაგრძელება დაუშვებელია.

საქართველოს 2011 წლის 9 დეკემბრის კანონი №5445 – ვებგვერდი, 20.12.2011წ.

    მუხლი 515. ოფცია

მხარეები შეიძლება შეთანხმდნენ, რომ მყიდველს ცალმხრივად აქვს უფლება, ესა თუ ის საგანი შეიძინოს განსაზღვრულ დრომდე ან განსაზღვრულ მოვლენამდე (შესყიდვის ოფცია), ანდა, იმავე პირობებში, გამყიდველს უფლება აქვს საგანი მყიდველს მიჰყიდოს (გაყიდვის ოფცია). ოფციის ხელშეკრულების მიმართ გამოიყენება ნასყიდობის ხელშეკრულების ნორმები, თუკი მხარეები სხვა რამეზე არ შეთანხმდებიან.

IV. უპირატესი შესყიდვის უფლება

    მუხლი 516. ცნება

1. უპირატესი შესყიდვის უფლების მქონე პირს შეუძლია ამ უფლების განხორციელება, თუ ვალდებული პირი მესამე პირთან დებს მოცემული ნივთის ნასყიდობის ხელშეკრულებას.

2. უპირატესი შესყიდვის უფლება არც სხვა პირს გადაეცემა და არც მემკვიდრეობით გადადის, თუ სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

    მუხლი 517. ნივთის მოსალოდნელი გაყიდვის შესახებ შეტყობინების მოვალეობა

1. ვალდებულმა პირმა დაუყოვნებლივ უნდა აცნობოს უპირატესი შესყიდვის უფლების მქონეს იმ ხელშეკრულების შინაარსი, რომლის დადებასაც ის აპირებს მესამე პირებთან.

2. უპირატესი შესყიდვის უფლება ხორციელდება ვალდებული პირისათვის შეტყობინებით. შეტყობინების მეშვეობით უფლებამოსილ პირსა და ვალდებულ პირს შორის იდება ნასყიდობის ხელშეკრულება იმ პირობებით, რომლებიც ვალდებულმა პირმა მესამე პირს შესთავაზა.

3. უპირატესი შესყიდვის უფლების მქონე პირს შეუძლია ამ უფლების განხორციელება მხოლოდ ვალდებული პირის მიერ დადგენილ ვადაში.

    მუხლი 518. უპირატესი შესყიდვის უფლების გამოუყენებლობაზე შეთანხმების ბათილობა

ვალდებულ პირსა და მესამე პირს შორის არსებული შეთანხმება ბათილია, თუ ამით ნასყიდობის ხელშეკრულება დამოკიდებული ხდება უპირატესი შესყიდვის უფლების გამოუყენებლობაზე, ან ვალდებულ პირს უფლება აქვს უარი თქვას ხელშეკრულებაზე, თუკი გამოყენებული იქნება უპირატესი შესყიდვის უფლება.

    მუხლი 519. დამატებითი ვალდებულების შესრულება

1. თუ მესამე პირმა ხელშეკრულებით იკისრა დამატებითი ვალდებულება, რომლის შესრულების შესაძლებლობაც უპირატესი შესყიდვის უფლების მქონეს არა აქვს, მაშინ მან დამატებითი ვალდებულების ნაცვლად უნდა გადაიხადოს მისი ღირებულება.

2. თუ შეუძლებელია დამატებითი ვალდებულების ფულადი შეფასება, მაშინ უპირატესი შესყიდვის უფლების გამოყენება დაუშვებელია; დამატებითი ვალდებულების თაობაზე შეთანხმება ძალას კარგავს, თუ ხელშეკრულება დაიდო უპირატესი შესყიდვის უფლებისათვის გვერდის ასახვევად.

    მუხლი 520. ნასყიდობა ნივთის მოწონების პირობით

ნასყიდობის ხელშეკრულება შეიძლება ნივთის მოწონების პირობით დაიდოს, თუ მყიდველი შეთანხმებულ ვადაში არ დაიწუნებს ნივთს. დაწუნების შემთხვევაში მხარეები მოვალენი არიან დაუბრუნონ ერთმანეთს ის, რაც ხელშეკრულებით მიიღეს.

V. გაცვლა

    მუხლი 521. ცნება

1. გაცვლის ხელშეკრულებით მხარეებს ეკისრებათ ქონებაზე საკუთრების უფლების ურთიერთგადაცემა.

2. გაცვლის ხელშეკრულების ყოველი მხარე ითვლება იმ ქონების გამყიდველად, რასაც ცვლის, და იმის მყიდველად, რასაც სანაცვლოდ იღებს.

    მუხლი 522. გასაცვლელი ქონების არატოლფასოვნება

თუ გასაცვლელი ქონება არატოლფასოვანია, მხარეთა შეთანხმებით ქონების ნაწილი შეიძლება ანაზღაურდეს ფულით.

    მუხლი 523. გაცვლის მიმართ გამოყენებული წესები

გაცვლის ხელშეკრულების მიმართ გამოიყენება ნასყიდობის შესაბამისი წესები.

თავი მეორე

ჩუქება

    მუხლი 524. ცნება

ჩუქების ხელშეკრულებით მჩუქებელი უსასყიდლოდ გადასცემს დასაჩუქრებულს ქონებას საკუთრებად მისი თანხმობით.

    მუხლი 525. ჩუქების ხელშეკრულების დადება. საჩუქრის დაპირება

1. მოძრავ ნივთზე ჩუქების ხელშეკრულება დადებულად ითვლება ქონების გადაცემის მომენტიდან.

2. უძრავ ნივთზე ჩუქების ხელშეკრულება დადებულად ითვლება ხელშეკრულებით განსაზღვრული საკუთრების უფლების საჯარო რეესტრში რეგისტრაციის მომენტიდან.

3. საჩუქრის დაპირება წარმოშობს ჩუქების ვალდებულებას მხოლოდ მაშინ, თუ იგი წერილობითი ფორმითაა დადებული.

საქართველოს 2006 წლის 8 დეკემბრის კანონი №3879 - სსმ I, №48, 22.12.2006 წ., მუხ.321

    მუხლი 526. ჩუქების დაუშვებლობა

პირს უფლება არა აქვს გააჩუქოს ქონება, თუ ქონების გაჩუქება საარსებო წყაროს უსპობს მჩუქებელს ან მის კმაყოფაზე მყოფ პირებს.

    მუხლი 527. გაჩუქებული ქონების ნაკლი

თუ მჩუქებელი ბოროტი განზრახვით დამალავს გაჩუქებული ქონების ნაკლს, იგი ვალდებულია დასაჩუქრებულს აუნაზღაუროს ამით მიყენებული ზიანი.

    მუხლი 528. შეწირულობა

1. მხარეებს შეუძლიათ დაადგინონ, რომ ჩუქების ხელშეკრულების ნამდვილობა დამოკიდებულია ამა თუ იმ პირობის შესრულებაზე ან განსაზღვრული მიზნის მიღწევაზე. ეს მიზანი შეიძლება იყოს საერთო-სასარგებლოც (შეწირულობა).

2. პირობის შესრულება, გარდა მჩუქებლისა, შეუძლია მოითხოვოს იმ პირმაც, ვის ინტერესებშიც იგი იქნა დათქმული.

3. თუ დასაჩუქრებული პირობას არ შეასრულებს, მაშინ მჩუქებელს შეუძლია უარი თქვას ხელშეკრულებაზე.

    მუხლი 529. ჩუქების გაუქმება დასაჩუქრებულის უმადურობის გამო

1. ჩუქება შეიძლება გაუქმდეს, თუ დასაჩუქრებული მძიმე შეურაცხყოფას მიაყენებს ან დიდ უმადურობას გამოიჩენს მჩუქებლის ან მისი ახლო ნათესავის მიმართ.

2. თუ ჩუქება გაუქმდება, მაშინ გაჩუქებული ქონება შეიძლება გამოთხოვილ იქნეს მჩუქებლის მიერ.

3. ჩუქება შეიძლება გაუქმდეს ერთი წლის განმავლობაში მას შემდეგ, რაც მჩუქებელი შეიტყობს იმ გარემოების შესახებ, რომელიც მას ჩუქების გაუქმების უფლებას აძლევს.

     მუხლი 530. გაჩუქებული ნივთის გამოთხოვა

1. თუ ჩუქების შემდეგ მჩუქებელი მძიმე მდგომარეობაში აღმოჩნდა და არ შეუძლია საკუთარი თავის ან მის კმაყოფაზე მყოფი პირების რჩენა, მას უფლება აქვს დასაჩუქრებულს მოსთხოვოს გაჩუქებული ნივთი, თუ ეს უკანასკნელი რეალურად არსებობს და დაბრუნება დასაჩუქრებულს არ ჩააყენებს მძიმე მდგომარეობაში.

2. გაჩუქებული ნივთის გამოთხოვა არ შეიძლება, თუ გამჩუქებელმა განზრახ ან უხეში გაუფრთხილებლობით ჩაიგდო თავი მძიმე მდგომარეობაში.

თავი მესამე

ქირავნობა

    მუხლი 531. ცნება

ქირავნობის ხელშეკრულებით გამქირავებელი მოვალეა დამქირავებელს სარგებლობაში გადასცეს ნივთი განსაზღვრული ვადით. დამქირავებელი მოვალეა გამქირავებელს გადაუხადოს დათქმული ქირა.

    მუხლი 532. ქირავნობის ნივთის გადაცემა ვარგის მდგომარეობაში

გამქირავებელი მოვალეა გადასცეს დამქირავებელს გაქირავებული ნივთი ხელშეკრულებით გათვალისწინებული სარგებლობისათვის ვარგის მდგომარეობაში და ქირავნობის მთელი დროის განმავლობაში შეინარჩუნოს ნივთის ეს მდგომარეობა.

    მუხლი 533. უნაკლო ნივთის გადაცემის მოვალეობა

გამქირავებელმა უნდა გადასცეს დამქირავებელს უფლებრივად და ნივთობრივად უნაკლო ნივთი.

    მუხლი 534. უფლებრივად უნაკლო ნივთი

გაქირავებული ნივთი უფლებრივად უნაკლოა, თუ მესამე პირს არ შეუძლია წაუყენოს დამქირავებელს მოთხოვნები ამ ნივთის გამო.

    მუხლი 535. ნივთობრივად უნაკლო ნივთი

გაქირავებული ნივთი ნივთობრივად უნაკლოა, თუ მას აქვს დათქმული თვისებები. თუ ეს თვისებები არ არის დათქმული, მაშინ გაქირავებული ნივთი მიიჩნევა უნაკლოდ, თუ იგი ვარგისია ხელშეკრულებით გათვალისწინებული საქმიანობისათვის ან ჩვეულებრივი გამოყენებისათვის.

    მუხლი 536. ქირის შემცირება ნივთის ნაკლის გამო

1. თუ გაქირავებულ ნივთს აღმოაჩნდება ნაკლი, მაშინ დამქირავებელს ქირა შეუმცირდება იმ ოდენობით, რა ოდენობითაც შემცირდა ნივთის ვარგისიანობა ნაკლის გამო. ნაკლის გამოსწორებისას ეს უფლება ძალას კარგავს. უმნიშვნელო ნაკლი მხედველობაში არ მიიღება.

2. საცხოვრებელი სადგომის დამქირავებლისთვის აშკარად საზიანო ქირავნობის ხელშეკრულება ბათილია.

     მუხლი 537. ნივთის ნაკლის გამო წარმოშობილი ზიანის ანაზღაურება

1. თუ ნაკლი, რომელიც ნივთის ვარგისიანობას ამცირებს, ხელშეკრულების დადების მომენტისათვის არსებობს ან შემდგომში აღმოჩნდება იმ გარემოებათა გამო, რაზედაც გამქირავებელი პასუხს აგებს, ან, თუ გამქირავებელი ნაკლის გამოსწორებას დააყოვნებს, დამქირავებელს შეუძლია მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურება ისე, რომ არ ეკარგება ქირის შემცირების მოთხოვნის უფლება.

2. თუ გამქირავებელი აყოვნებს ნივთის ნაკლის გამოსწორებას, დამქირავებელს შეუძლია თვითონ აღმოფხვრას იგი და მოითხოვოს ხარჯების ანაზღაურება.

    მუხლი 538. ნივთის ნაკლის გამო პრეტენზიის განუცხადებლობის შედეგები

თუ ხელშეკრულების დადებისას დამქირავებლისთვის ცნობილია ნივთის ნაკლი და იგი არ განაცხადებს პრეტენზიას ამის გამო, მაშინ მას არ წარმოეშობა 536-ე მუხლით გათვალისწინებული უფლება.

    მუხლი 539. პასუხისმგებლობისაგან განთავისუფლების შესახებ შეთანხმების ბათილობა

ბათილია შეთანხმება, რომლითაც გამქირავებელი გაქირავებული ნივთის ნაკლისათვის პასუხისმგებლობისაგან თავისუფლდება ან იგი ეზღუდება, თუკი გამქირავებელმა ნაკლი განზრახ დამალა.

    მუხლი 540. ზემოქმედებათა თმენის ვალდებულება სადგომის ქირავნობისას

სადგომის დამქირავებელმა უნდა ითმინოს ქირავნობის ნივთის მიმართ გატარებული ზემოქმედებანი, რომლებიც აუცილებელია გაქირავებული საცხოვრებელი სადგომის ან შენობის შესანახად. გამქირავებელმა ამ ღონისძიებების შესახებ, თუ ეს შესაძლებელია, უნდა შეატყობინოს დამქირავებელს და არ დაუშვას ისეთი მოქმედებები, რომლებიც აუცილებლობით არ არის გამოწვეული.

    მუხლი 541. ხელშეკრულებაზე უარის უფლება

1. თუ დაქირავებული ნივთი მთლიანად ან ნაწილობრივ გადაეცემა დამქირავებელს დაგვიანებით, ან, თუ შემდგომში მას წაერთვა სარგებლობის უფლება, მაშინ დამქირავებელს შეუძლია უარი თქვას ხელშეკრულებაზე იმ ვადის დაცვის გარეშე, რაც გათვალისწინებულია ხელშეკრულების მოშლისათვის. უარი ხელშეკრულებაზე დაიშვება მხოლოდ მაშინ, თუ გამქირავებელი დამქირავებლის მიერ განსაზღვრულ ვადაში არ აღკვეთს სარგებლობისათვის ხელშემშლელ გარემოებებს.

2. ვადის განსაზღვრა არ არის საჭირო, თუ იმ გარემოებათა შედეგად, რომლებიც ხელშეკრულებაზე უარის თქმის საფუძველს იძლევიან, დამქირავებელმა დაკარგა ინტერესი ამ ხელშეკრულებისადმი.

3. საცხოვრებელი სადგომის ქირავნობისას შეთანხმება, რომელიც კრძალავს ან ზღუდავს ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ ხელშეკრულების მოშლის უფლებას, ბათილია.

    მუხლი 542. საცხოვრებელი სადგომის ქირავნობის ხელშეკრულების მოშლა დამქირავებლის მიერ

თუ საცხოვრებელი ან ადამიანთა სამყოფლად გათვალისწინებული სხვა სადგომი ისეთ მდგომარეობაშია, რომ მისი გამოყენება მნიშვნელოვან საფრთხეს უქმნის მათ ჯანმრთელობას, დამქირავებელს შეუძლია მოშალოს ქირავნობის ხელშეკრულება ვადის დაცვის გარეშე. ეს უფლება დამქირავებელს აქვს მაშინაც, თუ ხელშეკრულების დადებისას მან იცოდა საფრთხის თაობაზე, მაგრამ არ განუცხადებია პრეტენზია.

     მუხლი 543. დამქირავებლის მოვალეობანი გაქირავებული ნივთის ნაკლის აღმოჩენისას

თუ გაქირავებულ ნივთს აღმოაჩნდება ნაკლი, ან წინასწარ გაუთვალისწინებელი საფრთხისაგან ნივთის დასაცავად საჭირო იქნება აუცილებელი ზომების მიღება, მაშინ დამქირავებელმა ამის შესახებ დაუყოვნებლივ უნდა აცნობოს გამქირავებელს. იგივე წესი გამოიყენება იმ შემთხვევაშიც, თუ მესამე პირი განაცხადებს თავის უფლებებს ნივთზე.

    მუხლი 544. გაქირავებულ ნივთზე არსებული უფლებრივი ტვირთის ბედი

გაქირავებულ ნივთზე არსებული უფლებრივი ტვირთის მატარებელია გამქირავებელი.

    მუხლი 545. გამქირავებლის ვალდებულება

1. გამქირავებელი ვალდებულია დამქირავებელს აუნაზღაუროს ნივთზე გაწეული აუცილებელი ხარჯები.

2. სხვა ხარჯების ანაზღაურების ვალდებულება განისაზღვრება დავალების გარეშე სხვისი საქმეების შესრულების წესების შესაბამისად.

    მუხლი 546. დამქირავებლის უფლება ქირავნობის ნივთისათვის მიმატებულ ნივთებზე

1. დამქირავებელი უფლებამოსილია დაიტოვოს ის, რითაც მან დაქირავებული ნივთი აღჭურვა.

2. საცხოვრებელი სადგომის გამქირავებელს შეუძლია აღნიშნული უფლების განხორციელება შეცვალოს შესაბამისი კომპენსაციით, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა დამქირავებელი, პატივსადები საფუძვლიდან გამომდინარე, არ ეთანხმება გამქირავებელს.

     მუხლი 547. პასუხისმგებლობა ნივთის ნორმალური ცვეთისათვის

გაქირავებული ნივთის ცვლილებების ან გაუარესებისათვის, რაც გამოწვეულია ხელშეკრულებით გათვალისწინებული სარგებლობით, დამქირავებელი პასუხს არ აგებს.

     მუხლი 548. მიმდინარე რემონტის ხარჯები

1. მიმდინარე რემონტის ჩატარება, ჩვეულებრივ, ევალება დამქირავებელს. მას არა აქვს საცხოვრებელი სადგომის გადაკეთების ან რეკონსტრუქციის უფლება გამქირავებლის თანხმობის გარეშე.

2. დამქირავებელი მოვალეა ეს სამუშაოები შეასრულოს საკუთარი ხარჯებით.

3. გამქირავებელს შეუძლია მოითხოვოს იმ ზიანის ანაზღაურება, რომელიც გამოწვეულია დამქირავებლის მიერ ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული მოვალეობის შეუსრულებლობით.

    მუხლი 549. გამქირავებლის თანხმობა ქვექირავნობაზე

დამქირავებელს არა აქვს უფლება, გაქირავებული ნივთი გამქირავებლის თანხმობის გარეშე გადასცეს მესამე პირს (ქვექირავნობა). მესამე პირებად არ მიიჩნევიან დამქირავებლის ოჯახის წევრები.

    მუხლი 550. გამქირავებლის უარის დაუშვებლობა ქვექირავნობაზე

გამქირავებელს არ შეუძლია უარი თქვას საცხოვრებელი სადგომის ქვექირავნობაზე, თუ საპატიო მიზეზის არსებობისას დამქირავებელს სურს მიაქირაოს მესამე პირს დაქირავებული საცხოვრებელი სადგომი მთლიანად ან მისი ნაწილი. ეს წესი არ გამოიყენება მაშინ, თუ გამქირავებლისათვის ქვემოქირავნე წარმოადგენს მისთვის არასასურველ პიროვნებას, ან საცხოვრებელი სადგომი ზედმეტად გადაიტვირთა, ან თუ სხვა მიზეზების გამო გამქირავებლისათვის მიუღებელია ქვექირავნობა.

    მუხლი 551. ქვექირავნობის ბედი ქირავნობის ურთიერთობის დასრულებისას

თუ ქვექირავნობა მიზნად ისახავს ქირავნობის ხელშეკრულების მოშლის გარანტიებისათვის გვერდის ავლას, მაშინ ქირავნობის ურთიერთობის დასრულებისას გამქირავებელი თავის თავზე იღებს იმ უფლებებსა და მოვალეობებს, რომლებიც არსებობდა დამქირავებელსა და ქვემოქირავნეს შორის.

    მუხლი 552. ქირავნობის ურთიერთობის უზრუნველყოფის ოდენობა

1. თუ საცხოვრებელი სადგომის ქირავნობის ხელშეკრულებით დამქირავებელს ეკისრება ვალდებულების უზრუნველყოფის საშუალების წარდგენა, მაშინ უზრუნველყოფის თანხა არ უნდა აღემატებოდეს ერთი თვის ქირის სამმაგ ოდენობას. თუ ფულადი თანხა წინასწარ არის გადასახდელი, მაშინ დამქირავებელი უფლებამოსილია გადაიხადოს იგი ყოველთვიურად თანაბარ ნაწილებად სამი თვის განმავლობაში.

2. წინასწარ გადახდილ უზრუნველყოფას უნდა დაერიცხოს კანონით დადგენილი პროცენტები და ქირავნობის ურთიერთობის დამთავრების შემდეგ დაუბრუნდეს დამქირავებელს პროცენტებთან ერთად.

3. დამქირავებლის საზიანოდ დადებული სხვაგვარი შეთანხმება ბათილია.

    მუხლი 553. ქირის გადახდის წესი

1. ქირა გადახდილ უნდა იქნეს ქირავნობის ხელშეკრულების ვადის დამთავრებისას. თუ ქირის გადახდა დროის მონაკვეთებით განისაზღვრება, მაშინ იგი გადახდილ უნდა იქნეს დროის ამ მონაკვეთების გასვლის შემდეგ.

2. დამატებითი ხარჯების გადახდა მხოლოდ მაშინ არის სავალდებულო, თუ ამის თაობაზე მხარეთა შორის არსებობს შეთანხმება.

    მუხლი 554. დამქირავებლის ბრალით ქირის გადაუხდელობის შედეგები

თუ დამქირავებელს ხელი ეშლება სარგებლობაში თავისი მიზეზით, იგი ქირის გადახდისაგან არ თავისუფლდება.

    მუხლი 555. ხელშეკრულების ვადამდე მოშლა საცხოვრებელი სადგომის დამქირავებლის ინიციატივით

საცხოვრებელი სადგომის დამქირავებელი უფლებამოსილია ქირავნობის ხელშეკრულება ვადამდე მოშალოს, თუ იგი ერთი თვით ადრე გააფრთხილებს ამის შესახებ გამქირავებელს და შესთავაზებს მას გადახდისუნარიან და მისაღებ დამქირავებელს, რომელიც თანახმაა ქირავნობის დარჩენილ დროში იყოს დამქირავებელი.

    მუხლი 556. დამქირავებლის საპირისპირო მოთხოვნები გამქირავებლის მიმართ

თუ ბინის ქირის მოთხოვნის საპირისპიროდ, დამქირავებელს აქვს დაკავების ან ქირავნობის ურთიერთობიდან გამომდინარე სხვა მოთხოვნების გაქვითვის უფლება, დამქირავებელს შეუძლია გამოიყენოს ეს უფლება მაშინაც, როცა ხელშეკრულებით სხვა რამ არის გათვალისწინებული, თუ ამის შესახებ იგი წინასწარ გააფრთხილებს გამქირავებელს.

    მუხლი 557. ხელშეკრულების მოშლა გამქირავებლის ინიციატივით

გამქირავებელს შეუძლია ხელშეკრულება მოშალოს ვადამდე, თუ დამქირავებელი, გამქირავებლის გაფრთხილების მიუხედავად, გაქირავებულ ნივთს მნიშვნელოვნად აზიანებს ან ქმნის მნიშვნელოვანი დაზიანების რეალურ საშიშროებას.

    მუხლი 558. ხელშეკრულების მოშლა ქირის გადაუხდელობის გამო

გამქირავებელს შეუძლია ხელშეკრულება მოშალოს ვადამდე, თუ დამქირავებელმა ქირა არ გადაიხადა სამი თვის განმავლობაში.

    მუხლი 559. ქირავნობის ურთიერთობის შეწყვეტა ვადის გასვლით

1. ქირავნობის ურთიერთობა შეწყდება ხელშეკრულების ვადის გასვლის შემდეგ.

2. თუ დამქირავებელი სარგებლობს ნივთით ხელშეკრულების ვადის გასვლის შემდეგაც და გამქირავებელი ამაზე არ ედავება, მაშინ ხელშეკრულება განახლდება განუსაზღვრელი ვადით.

3. თუ ქირავნობის ხელშეკრულების ვადა არ არის განსაზღვრული, ქირავნობის ურთიერთობა შეწყდება ხელშეკრულების მოშლის შესახებ განცხადების გაკეთებით.

    მუხლი 560. განუსაზღვრელი ვადით ქირავნობის ხელშეკრულების გაგრძელების მოთხოვნის უფლება

თუ საცხოვრებელი სადგომის ქირავნობის ხელშეკრულება განსაზღვრული ვადით არის დადებული, მაშინ დამქირავებელს შეუძლია არა უგვიანეს ორი თვისა ქირავნობის ურთიერთობის შეწყვეტამდე წერილობითი განცხადებით მოითხოვოს ქირავნობის ხელშეკრულების გაგრძელება განუსაზღვრელი ვადით, თუკი გამქირავებელი ამის თანხმობას განაცხადებს.

    მუხლი 561. ხელშეკრულების მოშლის ვადა

ქირავნობის ხელშეკრულების მოშლის ვადა შეადგენს სამ თვეს, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა საქმის გარემოებებიდან ან მხარეთა შეთანხმებიდან სხვა რამ არ გამომდინარეობს.

    მუხლი 562. საცხოვრებელი სადგომის ქირავნობის ხელშეკრულების შეწყვეტა პატივსადები მიზეზების არსებობისას

1. საცხოვრებელი სადგომის ქირავნობის ხელშეკრულების შეწყვეტა გამქირავებელს შეუძლია მხოლოდ პატივსადები მიზეზების არსებობისას.

2. პატივსადებია მიზეზი, თუ:

ა) დამქირავებელმა თავისი სახელშეკრულებო ვალდებულებები ბრალეულად მნიშვნელოვნად დაარღვია;

ბ) გამქირავებელს საცხოვრებელი სადგომი სჭირდება უშუალოდ თვითონ ან ახლო ნათესავებისათვის;

გ) დამქირავებელი უარს ამბობს გადაიხადოს გამქირავებლის მიერ შემოთავაზებული გაზრდილი ქირა, რომელიც შეესაბამება ბაზარზე არსებულ ბინის ქირას;

) დამქირავებელმა გამქირავებლის მიმართ ჩაიდინა ისეთი მართლსაწინააღმდეგო ან ამორალური მოქმედება, რომელიც შეუძლებელს ხდის მათ შორის ურთიერთობის შემდგომ გაგრძელებას.

3. თუ ქირავნობის საგანს შეადგენს ავეჯით გაწყობილი ბინა, მაშინ გამქირავებელს ყოველთვის შეუძლია ხელშეკრულების მოშლის ვადის დაცვით მოშალოს ქირავნობის ხელშეკრულება.

    მუხლი 563. ხელშეკრულების შეწყვეტის ფორმა

საცხოვრებელი სადგომის ქირავნობის ხელშეკრულების შეწყვეტა წერილობით უნდა გაფორმდეს.

    მუხლი 564. დამქირავებლის მოვალეობანი ქირავნობის ხელშეკრულების შეწყვეტისას

ნივთის ქირავნობის ხელშეკრულების შეწყვეტისას დამქირავებელი მოვალეა დაუბრუნოს გამქირავებელს ნივთი იმ მდგომარეობაში, რომელშიც მისგან მიიღო, ნორმალური ცვეთის გათვალისწინებით, ან იმ მდგომარეობაში, რაც ხელშეკრულებით იყო განსაზღვრული.

    მუხლი 565. დაკავების უფლების დაუშვებლობა

მიწის ნაკვეთის დამქირავებელს არა აქვს მისი დაკავების უფლება თავისი მოთხოვნების დაკმაყოფილების მიზნით.

    მუხლი 566. დაქირავებული ქონების გადაცემა მესამე პირისათვის

თუ დამქირავებელმა ნივთი სარგებლობისათვის მესამე პირს გადასცა, გამქირავებელს შეუძლია ქირავნობის ხელშეკრულების შეწყვეტის შემდეგ მესამე პირს მოსთხოვოს ნივთის უკან დაბრუნება.

    მუხლი 567. გაქირავებული ნივთის დაუბრუნებლობის გამო წარმოშობილი ზიანის ანაზღაურება

1. თუ დამქირავებელი ქირავნობის ურთიერთობის დამთავრების შემდეგ უკან არ აბრუნებს გაქირავებულ ნივთს, მაშინ გამქირავებელს უფლება აქვს მოითხოვოს დაყოვნების განმავლობაში დადგენილი ქირის გადახდა, როგორც ზიანის ანაზღაურება.

2. ბათილია შეთანხმება, რომლითაც დამქირავებელს ეკისრება ზიანის ანაზღაურება იმაზე მეტი ოდენობით, ვიდრე მიყენებული იყო.

    მუხლი 568. გირავნობის უფლება დამქირავებლის ნივთებზე

ქირავნობის ურთიერთობებიდან გამომდინარე მოთხოვნების უზრუნველსაყოფად მიწის ნაკვეთის, სახლის ან ბინის გამქირავებელს აქვს გირავნობის უფლება დამქირავებლის მიერ იქ შეტანილ ნივთებზე. გირავნობის უფლება ძალას კარგავს დაქირავებული ფართობიდან ნივთების მოცილებასთან ერთად, თუკი ეს განხორციელდება ჩვეულებრივი ცხოვრებისეული ურთიერთობების შესაბამისად.

    მუხლი 569. მიწის ნაკვეთის ქირავნობის ხელშეკრულების ფორმა

მიწის ნაკვეთის ქირავნობის ხელშეკრულება ერთ წელზე მეტი ვადით უნდა გაფორმდეს წერილობით. ფორმის დაუცველობის შემთხვევაში ივარაუდება, რომ ხელშეკრულება განუსაზღვრელი ვადით არის დადებული. ხელშეკრულების შეწყვეტა დასაშვებია მხოლოდ ქირავნობის პირველი წლის დამთავრების შემდეგ.

    მუხლი 570. ათ წელზე მეტი ვადით დადებული ხელშეკრულების მოშლის წესი

თუ ქირავნობის ხელშეკრულება ათ წელზე მეტი ვადით დაიდო, ათი წლის შემდეგ თითოეულ მხარეს შეუძლია მოშალოს ქირავნობის ხელშეკრულება 561-ე მუხლით დადგენილ ვადაში.

    მუხლი 571. დამქირავებლის უფლებების გადასვლა მისი ოჯახის წევრებზე

თუ ქირავნობის ხელშეკრულება დადებულია საცხოვრებელ სადგომზე და იქ დამქირავებელი თავის ოჯახის წევრებთან ერთად წარმართავს ერთიან საოჯახო მეურნეობას, დამქირავებლის გარდაცვალების შემთხვევაში მისი ოჯახის წევრები სამართლებრივ ურთიერთობაში შედიან გამქირავებელთან. მათ უფლება აქვთ ქირავნობის ხელშეკრულება მოშალონ კანონით დადგენილ ვადაში.

    მუხლი 572. უფლებამონაცვლეობა გაქირავებული ნივთის გასხვისებისას

თუ გამქირავებელი გაქირავებულ ნივთს მესამე პირზე გაასხვისებს დამქირავებლისათვის მისი გადაცემის შემდეგ, შემძენი იკავებს გამქირავებლის ადგილს და მასზე გადადის ქირავნობის ურთიერთობიდან გამომდინარე უფლებები და მოვალეობები.

    მუხლი 573. ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის ხანდაზმულობა

1. გაქირავებული ნივთის შეცვლის ან გაუარესების გამო გამქირავებელს უფლება აქვს მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურება, ხოლო დამქირავებელს უფლება აქვს წაუყენოს მას პრეტენზია გაწეული ხარჯების ანაზღაურების თაობაზე ექვსი თვის განმავლობაში.

2. ზიანის ანაზღაურების გამო გამქირავებლის მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადის დენა იწყება გაქირავებული ნივთის დაბრუნების მომენტიდან, ხოლო დამქირავებლის მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადისა ქირავნობის ხელშეკრულების შეწყვეტის მომენტიდან.

    მუხლი 574. დავა მეუღლეებს შორის განქორწინებისას

1. როცა განქორწინებისას მეუღლეები ვერ შეთანხმდებიან იმაზე, თუ რომელმა უნდა იცხოვროს დაქირავებულ ბინაში, დავას წყვეტს სასამართლო.

2. სასამართლოსათვის მნიშვნელობა არა აქვს, თუ რომელი მეუღლეა დამქირავებელი. თუ სასამართლო ცნობს იმ მეუღლის უფლებას ბინაზე, რომელიც არ არის დამქირავებელი, მაშინ ეს მეუღლე ხდება ქირავნობის ურთიერთობის მონაწილე.

    მუხლი 575. დამქირავებლის უფლებების დაცვა

დამქირავებელს უფლება აქვს დაიცვას თავისი მფლობელობა ყოველი დამრღვევისაგან, მათ შორის, მესაკუთრისაგანაც.

თავი მეოთხე

ლიზინგი

    მუხლი 576. ცნება

1. თუ საქართველოს კანონმდებლობით სხვა რამ არ არის დადგენილი, ლიზინგის ხელშეკრულებით ლიზინგის გამცემი ვალდებულია ლიზინგის მიმღებს სარგებლობაში გადასცეს განსაზღვრული ქონება ხელშეკრულებით დათქმული ვადით, ამ ქონების შესყიდვის უფლებით ან ასეთი უფლების გარეშე, ხოლო ლიზინგის მიმღები ვალდებულია გადაიხადოს საზღაური დადგენილი პერიოდულობით, იმ პირობით, რომ:

ა) ლიზინგის მიმღები განსაზღვრავს ქონებას და ირჩევს მიმწოდებელს, რომლისგანაც ხდება ქონების შესყიდვა ან მისი სხვაგვარად მიღება;

ბ) ლიზინგის გამცემი ქონებას იძენს ლიზინგით გასაცემად და მიმწოდებლისთვის ეს ფაქტი ცნობილია.

2. მიმწოდებელი შეიძლება იმავდროულად იყოს ლიზინგის გამცემი, თუ მიმწოდებლის ჩვეულებრივ საქმიანობა არის ქონების მიწოდება ან ქონების ლიზინგით გაცემა . ქონება შეიძლება შეძენილ იქნეს ასევე ლიზინგის მიმღებისგან.

3. ლიზინგით გაცემული ქონება ლიზინგის ხელშეკრულების ვადის გასვლისას ან ვადაზე ადრე შეწყვეტისას განმეორებით შეიძლება გაიცეს ლიზინგით , მაგრამ იმისათვის , რომ მასზე გავრცელდეს ამ თავის დებულებები , ლიზინგის გამცემმა უნდა მოიპოვოს ლიზინგის მიმღებისგან ქონების დამოუკიდებელი შერჩევის დადასტურება .

4. ლიზინგის საგანი არ შეიძლება იყოს ფული, ფასიანი ქაღალდი, წილი ან პაი სამეწარმეო საზოგადოებაში.

5. თუ საქართველოს კანონმდებლობით სხვა რამ არ არის დადგენილი და ლიზინგის დაფინანსების თანხის გაცემის შედეგად ლიზინგის მიმღების ჯამური ვალდებულებები ამავე ლიზინგის გამცემის მიმართ 200 000 (ორასი ათას) ლარზე ნაკლებია, ლიზინგის გამცემის მიერ საზღაურის მიღება არ უნდა იყოს ნებისმიერი ფორმით უცხოურ ვალუტაზე მიბმული ან ინდექსირებული.

6. თუ ლიზინგის გამცემი მეწარმეა, ლიზინგის გაცემისას ლიზინგის წლიური ეფექტური საპროცენტო განაკვეთი 50 პროცენტს არ უნდა აღემატებოდეს. ამასთანავე, ლიზინგის გამცემი ვალდებულია დაიცვას ამ კოდექსის 625-ე მუხლის მე-5 და მე-8 ნაწილებით გათვალისწინებული მოთხოვნები საკომისიოსთან, ფინანსურ ხარჯთან, პირგასამტეხლოსთან და ნებისმიერი ფორმის ფინანსური სანქციის დაკისრებასთან დაკავშირებით. ამ მიზნებისათვის საქართველოს ეროვნული ბანკი უფლებამოსილია სამართლებრივი აქტით დაადგინოს ლიზინგის წლიური ეფექტური საპროცენტო განაკვეთის, საკომისიოს, ფინანსური ხარჯის, პირგასამტეხლოს ან/და ნებისმიერი ფორმის ფინანსური სანქციის გამოთვლის წესი.

საქართველოს 2011 წლის 13 ოქტომბრის კანონი №5119 - ვებგვერდი, 31.10.2011წ.  

საქართველოს 2018 წლის 21  ივლისის  კანონი №3315  –  ვებგვერდი, 07.08.2018წ.

საქართველოს 2018 წლის 22 დეკემბრის კანონი №4104 – ვებგვერდი, 10.01.2019წ.

    მუხლი 577. ლიზინგის მიმღების უფლებები მიმწოდებლის მიმართ

1. ლიზინგის გამცემსა და მიმწოდებელს შორის არსებული ხელშეკრულებით განსაზღვრული მიმწოდებლის ვალდებულებები არსებობს ლიზინგის მიმღების წინაშეც, თუმცა მიმწოდებელი არ არის პასუხისმგებელი ერთდროულად ლიზინგის გამცემისა და ლიზინგის მიმღების მიმართ ერთსა და იმავე ზიანზე.

2.  ლიზინგის გამცემი ვალდებულია მოთხოვნისთანავე დაუთმოს ლიზინგის მიმღებს თავისი უფლებები, რომლებიც უკავშირდება მიმწოდებელთან დადებული ხელშეკრულების შესრულების მოთხოვნას.

3.  მიმწოდებელთან დადებულ ხელშეკრულებაში ცვლილებების შეტანა, რომლებიც გავლენას ახდენს ლიზინგის მიმღების უფლებებზე, დასაშვებია მხოლოდ ლიზინგის მიმღების თანხმობით.

4.  ამ მუხლის პირველი−მე-3 ნაწილების დებულებების საწინააღმდეგო მხარეთა შეთანხმება ბათილია.

5.  ლიზინგის მიმღებს არ აქვს უფლება, შეთანხმდეს მიმწოდებელთან დადებული ხელშეკრულების შეცვლაზე, შეწყვეტაზე ან მოშლაზე ლიზინგის გამცემის თანხმობის გარეშე.

საქართველოს 2011 წლის 13 ოქტომბრის კანონი №5119 - ვებგვერდი, 31.10.2011წ.

    მუხლი 578. უფლებები ლიზინგის საგანზე

1. ლიზინგის საგანი ცალკე უფლების ობიექტია იმ შემთხვევაშიც, თუ ის გახდება სხვა ნივთის ან არამატერიალური ქონებრივი სიკეთის არსებითი შემადგენელი ნაწილი.

2. ლიზინგის საგნის შემძენი იკავებს ლიზინგის გამცემის ადგილს და მასზე გადადის ლიზინგის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე უფლებები და მოვალეობები.

საქართველოს 2011 წლის 13 ოქტომბრის კანონი №5119 - ვებგვერდი, 31.10.2011წ.

    მუხლი 579. ვალდებულების შესრულებაზე უარის თქმის დაუშვებლობა

ლიზინგის ხელშეკრულებით არც ერთ მხარეს არ აქვს უფლება, უარი თქვას ვალდებულების შესრულებაზე იმ მიზეზით, რომ მეორე მხარე არ ასრულებს თავის ვალდებულებას, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ლიზინგის მიმღების მფლობელობის უფლება იზღუდება ამ კოდექსის 5805  მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად.

საქართველოს 2011 წლის 13 ოქტომბრის კანონი №5119 - ვებგვერდი, 31.10.2011წ.

    მუხლი 580. ქონების მიღება

1. ქონება მიიღება ლიზინგის მიმღების მიერ ლიზინგის გამცემისთვის ან მიმწოდებლისთვის იმის დადასტურებით, რომ ქონება შეესაბამება მიმწოდებელთან დადებული ხელშეკრულების პირობებს, ან როდესაც ლიზინგის მიმღები არ აცხადებს ქონებაზე უარს მას შემდეგ, რაც მისი შემოწმების გონივრული შესაძლებლობა ჰქონდა, ან როცა ლიზინგის მიმღები იწყებს ქონებით სარგებლობას.

2. ქონების მიღების შემდეგ ლიზინგის მიმღები უფლებამოსილია მიმწოდებლისგან მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურება, თუ ქონება არ შეესაბამება მიმწოდებელთან დადებული ხელშეკრულების პირობებს.

3. ქონების მიღების შემდეგ ლიზინგის მიმღებზე გადადის ქონების დაღუპვის ან დაზიანების რისკი.

საქართველოს 2011 წლის 13 ოქტომბრის კანონი №5119 - ვებგვერდი, 31.10.2011წ.

    მუხლი 5801 . ქონების მიწოდების პირობების დარღვევა

1. თუ ქონება ლიზინგის მიმღებს არ მიეწოდა, მიეწოდა ვადაგადაცილებით ან ის არ შეესაბამება ლიზინგის ხელშეკრულების პირობებს, ლიზინგის მიმღებს უფლება აქვს, არ მიიღოს ქონება და მიმწოდებლისგან მოითხოვოს იმგვარი ქონება, რომელიც ხელშეკრულების პირობების შესაბამისი იქნება, ან/და მოითხოვოს მისგან ზიანის ანაზღაურება.

2. ქონების მიწოდების პირობების დარღვევისას ქონების დაღუპვის ან დაზიანების რისკი რჩება მიმწოდებელზე, ამ კოდექსის 5805  მუხლის დებულებათა გათვალისწინებით.

საქართველოს 2011 წლის 13 ოქტომბრის კანონი №5119 - ვებგვერდი, 31.10.2011წ.

    მუხლი 5802 . ლიზინგის მიმღების უფლებები მოთხოვნის დათმობისას

ლიზინგის ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ლიზინგის გამცემის მოთხოვნის დათმობისას მხარეები შეიძლება შეთანხმდნენ ამ კოდექსის 201-ე მუხლის მე-2 ნაწილით განსაზღვრულისაგან განსხვავებულ წესზე.

საქართველოს 2011 წლის 13 ოქტომბრის კანონი №5119 - ვებგვერდი, 31.10.2011წ.

    მუხლი 5803 . უნაკლო ქონების გადაცემის ვალდებულება

1. მიმწოდებელი პასუხისმგებელია, რომ ქონება იქნება ლიზინგის ხელშეკრულებით განსაზღვრულ მდგომარეობაში და გამოდგება იმ სარგებლობისთვის, რომლისთვისაც, ჩვეულებრივ, გამიზნულია ასეთი ქონება.

2. ლიზინგის მიმღები პასუხისმგებელია იმ ზიანზე, რომელიც გამოწვეულია ქონების იმ აღწერილობასთან შესაბამისობით, რომელიც მან მიაწოდა ლიზინგის გამცემს ან მიმწოდებელს.

საქართველოს 2011 წლის 13 ოქტომბრის კანონი №5119 - ვებგვერდი, 31.10.2011წ.

    მუხლი 5804  . ლიზინგის მიმღების ვალდებულებები ლიზინგის საგნის მოვლასთან და დაბრუნებასთან დაკავშირებით

1.  ლიზინგის მიმღებმა სათანადოდ უნდა მოუაროს ლიზინგის საგანს, უნდა გამოიყენოს ის მიზნობრივად, იმ დანიშნულებით, რომლითაც, ჩვეულებრივ, ამ ქონებას იყენებენ, და უნდა შეინარჩუნოს ის ისეთივე მდგომარეობაში, როგორშიც ჩაიბარა, ნორმალური ცვეთის გათვალისწინებით.

2. თუ ლიზინგის ხელშეკრულება განსაზღვრავს ლიზინგის საგნის სათანადო მოხმარების ვალდებულებას ანდა მწარმოებელი ან მიმწოდებელი ადგენს ქონების მოხმარების წესებს, ლიზინგის მიმღების ლიზინგის საგნის სათანადო მოხმარების ვალდებულებასთან ან ქონების მოხმარების წესებთან შესაბამისობა ჩაითვლება ამ მუხლის პირველი ნაწილით განსაზღვრული ლიზინგის მიმღების ვალდებულების შესრულებად.

3. ლიზინგის ხელშეკრულების ვადის გასვლისას ან ვადაზე ადრე შეწყვეტისას ლიზინგის მიმღები, თუ ის არ იყენებს ქონებას ან არ აქვს უფლება, შეიძინოს ქონება ან ლიზინგით დაიტოვოს ის დამატებითი ვადით, ვალდებულია ქონება დაუბრუნოს ლიზინგის გამცემს ამ მუხლის პირველი ნაწილით განსაზღვრულ მდგომარეობაში.

საქართველოს 2011 წლის 13 ოქტომბრის კანონი №5119 - ვებგვერდი, 31.10.2011წ.

    მუხლი 5805 . ლიზინგის ხელშეკრულების მოშლა

1. ლიზინგის გამცემს შეუძლია მოშალოს ლიზინგის ხელშეკრულება, თუ ლიზინგის მიმღები არსებითად არღვევს თავის ვალდებულებებს.

2. ლიზინგის მიმღებს არ აქვს უფლება, მოშალოს ლიზინგის ხელშეკრულება მას შემდეგ, რაც ლიზინგის საგანს მიიღებს, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ის ვეღარ ახორციელებს მფლობელობას ლიზინგის საგანზე ან მფლობელობის უფლება შეიზღუდა იმ პირის მიერ, რომელსაც უპირატესი უფლება აქვს ქონებაზე, თუკი ეს უფლება ან პრეტენზიები გამომდინარეობს ლიზინგის გამცემის ბრალეული ქმედებიდან. ყველა სხვა შემთხვევაში, როდესაც ლიზინგის გამცემი არსებითად არღვევს თავის ვალდებულებებს, ლიზინგის მიმღები უფლებამოსილია მოითხოვოს მხოლოდ ზიანის ანაზღაურება და არა ლიზინგის ხელშეკრულების მოშლა.

საქართველოს 2011 წლის 13 ოქტომბრის კანონი №5119 - ვებგვერდი, 31.10.2011წ.

    მუხლი 5806 . ქონების მფლობელობა და განკარგვა

1. ლიზინგის ხელშეკრულების ვადის გასვლისას ან ვადაზე ადრე შეწყვეტისას ლიზინგის გამცემს უფლება აქვს, ქონება დაიბრუნოს მფლობელობაში და განკარგოს იგი.

1 1. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში ლიზინგის გამცემის მოთხოვნა ამ კოდექსის 580 7 მუხლით გათვალისწინებული ლიზინგის საგნის მისთვის მფლობელობაში დაბრუნების შესახებ დაუყოვნებლივ უნდა დაკმაყოფილდეს.

2. ლიზინგის მიმღებს უფლება აქვს, მოსთხოვოს ლიზინგის გამცემს მისი მოქმედებით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურება, თუ ლიზინგის გამცემი ქონებას მფლობელობაში დაიბრუნებს ლიზინგის მიმღების მფლობელობის არამართლზომიერი ხელშეშლის გზით, ან თუ ლიზინგის გამცემს არ დაუწესებია დამატებითი ვადა ამ კოდექსის 405-ე მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა ასეთი ვადის დაწესება 405-ე მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად არ არის საჭირო. ამასთანავე, ლიზინგის მიმღებს არ აქვს უფლება, მოითხოვოს ლიზინგის საგანზე მფლობელობის აღდგენა. 

საქართველოს 2011 წლის 13 ოქტომბრის კანონი №5119 - ვებგვერდი, 31.10.2011წ.

საქართველოს 2017 წლის 30  ივნისის კანონი №1195 - ვებგვერდი, 14.07.2017წ.

    მუხლი 5807. „საგზაო მოძრაობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 53-ე მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული სატრანსპორტო საშუალების ან/და სასოფლო-სამეურნეო მანქანის დამხმარე ტექნიკური საშუალების ლიზინგის გამცემისთვის მფლობელობაში დაბრუნება 

1. ლიზინგის გამცემს უფლება აქვს, მოითხოვოს ლიზინგის საგნის იძულების წესით მისთვის მფლობელობაში დაბრუნება სააღსრულებო დაწესებულებისთვის ლიზინგის მოწმობის წარდგენის საფუძველზე, სასამართლოსთვის მიმართვის გარეშე, თუ ლიზინგის საგანია „საგზაო მოძრაობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 53-ე მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული სატრანსპორტო საშუალება ან/და სასოფლო-სამეურნეო მანქანის დამხმარე ტექნიკური საშუალება.

2. სააღსრულებო დაწესებულების მიერ ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული ლიზინგის საგნის ლიზინგის გამცემისთვის დაბრუნება ხორციელდება „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი წესით.

3. ლიზინგის მოწმობის გასაჩივრება არ იწვევს მისი აღსრულების შეჩერებას.

4. ლიზინგის გამცემი, რომელსაც ამ მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად მფლობელობაში დაუბრუნდა ლიზინგის საგანი, საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებულ შემთხვევაში ვალდებულია საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით განახორციელოს ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული ლიზინგის საგნის რეგისტრაცია.

5. ლიზინგის გამცემისთვის ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული ლიზინგის საგნის იძულების წესით მფლობელობაში დაბრუნებასთან დაკავშირებული ხარჯები ლიზინგის მიმღებს ეკისრება.

საქართველოს 2017 წლის 30  ივნისის   კანონი №1195 - ვებგვერდი, 14.07.2017წ.

    მუხლი 5808. ლიზინგის მოწმობა 

1. საჯარო სამართლის იურიდიულ პირში – საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტოში „საგზაო მოძრაობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 53-ე მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებულ სატრანსპორტო საშუალებასა და სასოფლო-სამეურნეო მანქანის დამხმარე ტექნიკურ საშუალებაზე ლიზინგის რეგისტრაციის არსებობისას ლიზინგის გამცემის წერილობითი მოთხოვნის მიღებიდან 10 სამუშაო დღის ვადაში ლიზინგის მიმღების მიერ ამ კოდექსის 5806 მუხლის 11 ნაწილით განსაზღვრული ვალდებულების შეუსრულებლობის შემთხვევაში ლიზინგის გამცემის განცხადების საფუძველზე საჯარო სამართლის იურიდიული პირი – საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტო გასცემს ლიზინგის მოწმობას.

2. ლიზინგის მოწმობა არის აღსრულების ქვემდებარე აქტი, რომლითაც დასტურდება საჯარო სამართლის იურიდიულ პირში – საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტოში „საგზაო მოძრაობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 53-ე მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებულ სატრანსპორტო საშუალებასა და სასოფლო-სამეურნეო მანქანის დამხმარე ტექნიკურ საშუალებაზე ლიზინგის რეგისტრაციის ფაქტი და რომლის საფუძველზედაც ლიზინგის გამცემს საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად უფლება აქვს, უფლებამოსილ ორგანოს (თანამდებობის პირს) მოსთხოვოს ლიზინგის საგნის მისთვის მფლობელობაში დაბრუნება.

3. საჯარო სამართლის იურიდიული პირისთვის – საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტოსთვის ლიზინგის გამცემის მიერ წარდგენილი ლიზინგის მოწმობის გაცემის მოთხოვნის მართლზომიერებისათვის პასუხისმგებელია ლიზინგის გამცემი.

საქართველოს 2017 წლის 30  ივნისის   კანონი №1195 - ვებგვერდი, 14.07.2017წ.

თავი მეხუთე

 

იჯარა

    მუხლი 581. ცნება

1. იჯარის ხელშეკრულებით მეიჯარე მოვალეა გადასცეს მოიჯარეს განსაზღვრული ქონება დროებით სარგებლობაში და საიჯარო დროის განმავლობაში უზრუნველყოს ნაყოფის მიღების შესაძლებლობა, თუ იგი მიღებულია მეურნეობის სწორი გაძღოლის შედეგად შემოსავლის სახით. მოიჯარე მოვალეა გადაუხადოს მეიჯარეს დათქმული საიჯარო ქირა. საიჯარო ქირა შეიძლება განისაზღვროს როგორც ფულით, ისე ნატურით. მხარეებს შეუძლიათ შეთანხმდნენ საიჯარო ქირის განსაზღვრის სხვა საშუალებებზედაც.

2. იჯარის ხელშეკრულების მიმართ გამოიყენება ქირავნობის ხელშეკრულების წესები, თუ 581 606-ე მუხლებით სხვა რამ არ არის განსაზღვრული.

    მუხლი 582. ათ წელზე მეტი ვადით დადებული იჯარის ხელშეკრულების მოშლა

თუ იჯარის ხელშეკრულება იდება ათ წელზე მეტი ვადით, მაშინ ათი წლის გასვლის შემდეგ თითოეულ მხარეს შეუძლია მოშალოს საიჯარო ურთიერთობა ამ კოდექსის 561-ე მუხლით დადგენილ ვადაში, თუ აღნიშნული პირობა გათვალისწინებულია იჯარის ხელშეკრულებით.

საქართველოს 2011 წლის 5 მაისის კანონი №4627 - ვებგვერდი, 18.05.2011წ.

    მუხლი 583. მიწის იჯარა ინვენტართან ერთად

1. თუ მიწის ნაკვეთი იჯარით გაიცემა ინვენტართან ერთად, მაშინ მოიჯარე პასუხს აგებს ინვენტარის ყოველი ნაწილის მოვლა-პატრონობისათვის.

2. მეიჯარე ვალდებულია გამოცვალოს ინვენტარის ის ნაწილები, რომლებიც გამოუსადეგარი გახდა მოიჯარისაგან დამოუკიდებელი მიზეზების გამო. მოიჯარე მოვალეა შეავსოს ინვენტარს მიკუთვნებული პირუტყვის დანაკარგი, მიუხედავად მეურნეობის სწორი გაძღოლისა.

3. მოიჯარემ ინვენტარი ისეთ მდგომარეობაში უნდა იქონიოს და იჯარის დროის განმავლობაში იმ მოცულობით შეავსოს, რომელიც შეესაბამება მოწესრიგებულ მეურნეობას. მის მიერ შეძენილი ცალკეული ინვენტარი საერთო ინვენტართან შეერთებით მეიჯარის საკუთრებად იქცევა.

    მუხლი 584. ინვენტარის შემთხვევით დაღუპვის რისკი

1. თუ მიწის ნაკვეთის მოიჯარე ინვენტარს მიიღებს შეფასებით და იკისრებს ვალდებულებას, იჯარის ხელშეკრულების დამთავრებისას შეფასებითვე დააბრუნოს უკან, მაშინ მას ეკისრება შემთხვევით დაღუპვისა და გაფუჭების რისკი. მეურნეობის სწორი გაძღოლის ფარგლებში მას შეუძლია ინვენტარის ცალკეული ნაწილების განკარგვა.

2. იჯარის ხელშეკრულების ვადის გასვლისას მოიჯარემ უნდა დაუბრუნოს მეიჯარეს ინვენტარი. მეიჯარეს შეუძლია უარი თქვას მოიჯარის მიერ შეძენილი ინვენტარის მიღებაზე, თუ იგი მიწის ნაკვეთზე სწორი მეურნეობის გაძღოლისათვის ზედმეტია ან მეტად ძვირია; უარის თქმასთან ერთად მიუღებელ ინვენტარზე საკუთრების უფლება გადადის მოიჯარეზე. თუკი არსებობს სხვაობა მიღებული და დაბრუნებული ინვენტარის შეფასებებს შორის, ეს სხვაობა ფულით უნდა ანაზღაურდეს. შეფასებას საფუძვლად უნდა დაედოს ის ფასები, რომლებიც მოქმედებდა იჯარის ხელშეკრულების დასრულების მომენტისათვის.

    მუხლი 585. ინვენტარის ცალკეული ნაწილების განკარგვის აკრძალვის დაუშვებლობა

ხელშეკრულების ის პირობები, რომლებიც მოიჯარეს აკისრებენ ვალდებულებას არ განკარგოს ინვენტარის ნაწილები ან განკარგოს მხოლოდ მეიჯარის თანხმობით, ნამდვილია მხოლოდ მაშინ, თუ მეიჯარე კისრულობს ვალდებულებას შეისყიდოს ინვენტარი საიჯარო ურთიერთობის დასრულებისას საინვენტარიზაციო შეფასებით.

    მუხლი 586. გირავნობის უფლება ინვენტარზე

1. მიწის ნაკვეთის მოიჯარეს აქვს გირავნობის უფლება მის მფლობელობაში არსებულ ინვენტარზე მეიჯარის მიმართ წაყენებული იმ მოთხოვნებისათვის, რომლებიც შეეხება იჯარით მიღებულ ინვენტარს.

2. მეიჯარეს შეუძლია თავიდან აიცილოს მოიჯარის უფლება გირავნობაზე, თუ წარადგენს უზრუნველყოფის სხვა საშუალებას. მას შეუძლია ინვენტარის ყოველი ნაწილი დაიხსნას გირავნობის უფლებისაგან იმით, რომ შესთავაზოს ამ ნაწილების ღირებულების შესაბამისი უზრუნველყოფის საშუალება.

    მუხლი 587. ქვეიჯარა

1. მოიჯარეს არა აქვს ქვეიჯარის უფლება მეიჯარის თანხმობის გარეშე.

2. მეიჯარეს შეუძლია უარი განაცხადოს საიჯარო ქონების ცალკეული ნაწილების გაქირავებაზე, თუ ამით მას მნიშვნელოვანი ზიანი მიადგება.

3. მოიჯარე პასუხს აგებს მეიჯარის წინაშე იმისათვის, რომ ქვემოიჯარემ ან დამქირავებელმა ნივთი სხვანაირად გამოიყენა, ვიდრე ეს მეიჯარის მიერ იყო ნებადართული. მეიჯარეს შეუძლია უშუალოდ შეაჩეროს ქვემოიჯარის ან დამქირავებლის მიერ ქონების ამგვარად გამოყენება.

    მუხლი 588. საიჯარო ქონების უკან დაბრუნება ვადამდე

1. თუ მოიჯარე საიჯარო ურთიერთობის შეწყვეტამდე ქონებას უკან აბრუნებს, იგი საიჯარო ქირის გადახდისაგან მხოლოდ მაშინ თავისუფლდება, თუ თავის სანაცვლოდ შესთავაზებს ახალ გადახდისუნარიან და მეიჯარისათვის მისაღებ მოიჯარეს. ახალი მოიჯარე თანახმა უნდა იყოს, იჯარის ხელშეკრულება მიიღოს იმავე პირობებით.

2. თუ მოიჯარე ვერ შესთავაზებს ასეთ მოიჯარეს, მან საიჯარო ქირა უნდა იხადოს საიჯარო ურთიერთობათა დასრულებამდე.

    მუხლი 589. იჯარის უვადო ხელშეკრულების მოშლა

1. თუ მიწის ნაკვეთის ან უფლების იჯარისას არ არის განსაზღვრული იჯარის ვადა, მაშინ ხელშეკრულების მოშლა დასაშვებია მხოლოდ საიჯარო წლის ბოლოსათვის; იგი შეიძლება მოიშალოს საიჯარო წლის დამთავრებიდან არა უგვიანეს ერთი თვისა.

2. ეს წესები გამოიყენება მაშინაც, როცა საიჯარო ურთიერთობა შეიძლება მოიშალოს კანონით დადგენილ ვადაზე ადრე.

    მუხლი 590. ხელშეკრულების მოშლა მოიჯარის გარდაცვალების გამო

1. მოიჯარის გარდაცვალების შემთხვევაში როგორც მის მემკვიდრეებს, ისე მეიჯარეს შეუძლიათ საიჯარო ურთიერთობა მოშალონ კალენდარული წლის დამთავრებიდან ექვსი თვის ვადაში.

2. მემკვიდრეებს შეუძლიათ უარი განაცხადონ ხელშეკრულების მოშლაზე და მოითხოვონ საიჯარო ურთიერთობის გაგრძელება, თუ მათ უშუალოდ ან მესამე პირების მეშვეობით შეუძლიათ იჯარით გადაცემული ქონების სწორი სამეურნეო გამოყენება.

    მუხლი 591. ზიანის ანაზღაურება საიჯარო ქონების დაუბრუნებლობისას

თუ მოიჯარე საიჯარო ურთიერთობის დამთავრების შემდეგ არ დააბრუნებს იჯარით აღებულ ქონებას, მაშინ მეიჯარეს შეუძლია მოითხოვოს დათქმული საიჯარო ქირის გადახდა ქონების დაბრუნების დაყოვნებისათვის; მეიჯარეს შეუძლია მოითხოვოს სხვა სახის ზიანის ანაზღაურებაც.

თავი მეექვსე

სასოფლო-სამეურნეო მიწის იჯარა

    მუხლი 592. ცნება

1. სასოფლო-სამეურნეო მიწის იჯარის ხელშეკრულებით მიწის ნაკვეთი სასოფლო-სამეურნეო მიზნით გადაეცემა სამეურნეო გამოყენებისათვის განკუთვნილ საცხოვრებელ ან სამეურნეო ნაგებობებთან (საწარმოსთან) ერთად ან ასეთი ნაგებობის გარეშე.

2. სასოფლო-სამეურნეო მიწის იჯარაზე ვრცელდება იჯარის წესები, თუ სასოფლო-სამეურნეო მიწის იჯარისათვის სხვა რამ არ არის დადგენილი.

    მუხლი 593. ხელშეკრულების ფორმა

სასოფლო-სამეურნეო მიწის იჯარის ხელშეკრულება უნდა დაიდოს წერილობით. თუ ეს ფორმა არ არის დაცული, მაშინ ივარაუდება, რომ ხელშეკრულება დადებულია განუსაზღვრელი ვადით.

    მუხლი 594. საიჯარო ქონების ნუსხა

მხარეებმა საიჯარო ურთიერთობის დაწყებისას ერთობლივად უნდა შეადგინონ საიჯარო ქონების ნუსხა, რომელშიც აღინიშნება მისი ოდენობა და მდგომარეობა იჯარით გადაცემის მომენტისათვის. იგივე წესი გამოიყენება საიჯარო ურთიერთობის დამთავრებისას. ნუსხას ხელს უნდა აწერდეს ორივე მხარე და მითითებულ უნდა იქნეს მისი შედგენის თარიღი.

    მუხლი 595. საიჯარო ქონების მდგომარეობა. მისი რემონტი

მეიჯარემ საიჯარო ქონება მოიჯარეს უნდა გადასცეს ხელშეკრულებით გათვალისწინებული გამოყენებისათვის ვარგის მდგომარეობაში და შეინარჩუნოს იგი ამ მდგომარეობაში იჯარის მთელი ვადის მანძილზე. მოიჯარემ საკუთარი ხარჯებით უნდა განახორციელოს ქონების მიმდინარე რემონტი, შეაკეთოს საცხოვრებელი და სამეურნეო შენობები, გზები, თხრილები, მილები, ღობეები. იგი ვალდებულია იჯარით აღებული ქონება გამოიყენოს სამეურნეო დანიშნულებით.

    მუხლი 596. გირავნობის უფლება ნაყოფზე

მეიჯარეს საიჯარო ურთიერთობებიდან გამომდინარე თავისი მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად აქვს გირავნობის უფლება მოიჯარის მიერ შემატებულ ნივთებსა და საიჯარო ქონებიდან მიღებულ შემოსავალზე (ნაყოფზე).

    მუხლი 597. საიჯარო ქირის შემცირების მოთხოვნა

თუ საიჯარო მიწაზე სტიქიური უბედურების ან სხვა ფორსმაჟორული გარემოებების შედეგად მოიჯარეს მოსავლის ნახევარზე მეტი გაუნადგურდა, მას უფლება აქვს მოითხოვოს საიჯარო ქირის შესაბამისი პროპორციით შემცირება. საიჯარო ქირის შემცირების მოთხოვნის უფლება მოიჯარეს აქვს მხოლოდ ზარალის ოდენობისა და მიზეზების შესახებ მოსავლის აღებამდე გაფორმებული აქტის საფუძველზე.

საქართველოს 2002 წლის 14 თებერვლის კანონი №1282 – სსმ I, №4, 05.03.2002 წ., მუხ.18

შეცდომის გასწორება - სსმ I, №5, 21.03.2002 წ., გვ.11

საქართველოს 2008 წლის 18 ნოემბრის კანონი №496 - სსმ I, №33, 01.12.2008წ., მუხ.210

    მუხლი 598. აუცილებელი კაპიტალური ხარჯების ანაზღაურების მოვალეობა

მეიჯარე ვალდებულია მოიჯარეს აუნაზღაუროს საიჯარო ხელშეკრულებით გათვალისწინებული საიჯარო ქონების მდგომარეობის (მათ შორის მიწის) გაუმჯობესებისათვის გაწეული კაპიტალური ხარჯები.

საქართველოს 2002 წლის 14 თებერვლის კანონი №1282 – სსმ I, №4, 05.03.2002 წ., მუხ.18

    მუხლი 599. მეიჯარის თანხმობით გაწეული ხარჯების ანაზღაურება

598-ე მუხლში მითითებულის გარდა, სხვა საჭირო ხარჯები, რომლებზედაც მეიჯარემ თანხმობა განაცხადა, მან უნდა აუნაზღაუროს მოიჯარეს საიჯარო ურთიერთობის დამთავრებისას.

    მუხლი 600. აუღებელი მოსავლის ანაზღაურება

თუ საიჯარო ურთიერთობა წყდება საიჯარო წლის განმავლობაში, მაშინ მეიჯარემ უნდა აუნაზღაუროს მოიჯარეს მეურნეობის სათანადოდ წარმოების წესების თანახმად ჯერ კიდევ აუღებელი, მაგრამ იჯარის მიმდინარე წლის ბოლომდე ასაღები მოსავლის ღირებულება.

    მუხლი 601. მოიჯარის მოვალეობა ახალი მოიჯარის წინაშე

1. სასოფლო-სამეურნეო იჯარის ხელშეკრულების ვადის გასვლის შემდეგ მოიჯარემ თავის შემცვლელ მოიჯარეს უნდა დაუტოვოს ნაგებობა სათანადო მდგომარეობაში, ხოლო მოწყობილობა და სასოფლო-სამეურნეო პროდუქცია იმ ოდენობით, რომელიც აუცილებელია მეურნეობის გასაგრძელებლად მომავალი წლის მოსავლის აღებამდე.

2. თუ მოიჯარე ვალდებულია პროდუქცია დატოვოს მეტი ოდენობით ან უკეთესი ხარისხისა, ვიდრე მან იჯარის დაწყებისას მიიღო, მას შეუძლია მეიჯარეს მოსთხოვოს ღირებულების ანაზღაურება.

    მუხლი 602. საიჯარო ქონების დაბრუნების მოვალეობა

მოიჯარე ვალდებულია საიჯარო ურთიერთობის დამთავრების შემდეგ იჯარით აღებული ქონება დააბრუნოს ისეთ მდგომარეობაში, რომელიც უზრუნველყოფს დაბრუნებამდე არსებული მეურნეობის სათანადოდ გაგრძელებას.

    მუხლი 603. მოიჯარის უფლებები საიჯარო ქონების ცალკეულ ნაწილებზე

1. მოიჯარეს უფლება აქვს გამოაცალკევოს ის მოწყობილობა, რომლითაც მან იჯარით აღებული ქონება აღჭურვა; მეიჯარეს შეუძლია გამოცალკევების უფლება შეცვალოს შესაბამისი ანაზღაურებით, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა მოიჯარეს აქვს გამოცალკევებისთვის პატივსადები ინტერესი.

2. შეთანხმება, რომელიც გამორიცხავს მოიჯარის ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ უფლებას, ნამდვილია მხოლოდ მაშინ, თუ ასეთი შეთანხმება ითვალისწინებს შესაბამის ანაზღაურებას.

    მუხლი 604. საიჯარო ურთიერთობის გაგრძელების მოთხოვნა

მოიჯარეს შეუძლია მოსთხოვოს მეიჯარეს საიჯარო ურთიერთობის გაგრძელება, თუ:

ა) მეურნეობის იჯარა მოიჯარის მეურნეობისათვის წარმოადგენს საარსებო საფუძველს;

ბ) მიწის ნაკვეთი სასიცოცხლოდ აუცილებელია მოიჯარის მეურნეობის შესანარჩუნებლად და იჯარის მოშლა, თუნდაც ხელშეკრულების შესაბამისად, მოიჯარისა თუ მისი ოჯახისათვის იმდენად მტკივნეულია, რომ მას არა აქვს გამართლება თვით მეიჯარის პატივსადები ინტერესებითაც კი.

    მუხლი 605. საიჯარო ურთიერთობის შეწყვეტა ვადის გასვლის გამო

საიჯარო ურთიერთობა წყდება ხელშეკრულების ვადის გასვლით. სამ წელზე მეტი ვადით დადებული ხელშეკრულება შეიძლება გაგრძელდეს განუსაზღვრელი ვადით, თუ ერთი მხარის წინადადებაზე გაგრძელდეს საიჯარო ურთიერთობა მეორე მხარე უარს არ იტყვის სამი თვის განმავლობაში. წინადადება და მასზე უარი უნდა გაფორმდეს წერილობით.

    მუხლი 606. საიჯარო ურთიერთობის შეწყვეტა უვადო ხელშეკრულების შემთხვევაში

1. თუ იჯარის ვადა არ არის განსაზღვრული, მაშინ ხელშეკრულების ყოველ მხარეს შეუძლია საიჯარო წლის დაწყებიდან არა უგვიანეს ათი დღისა განაცხადოს მომდევნო საიჯარო წლისათვის იჯარის ხელშეკრულების მოშლის თაობაზე. საიჯარო წლად ითვლება კალენდარული წელი. თუკი მხარეები შეთანხმდნენ უფრო მცირე ვადაზე, მაშინ საჭიროა ამის წერილობით გაფორმება.

2. თუ საიჯარო ურთიერთობა შეიძლება შეწყდეს კანონით დადგენილ ვადაზე ადრე, მაშინ იგი დასაშვებია მხოლოდ საიჯარო წლის დამთავრებისათვის.

თავი მეშვიდე

ფრენშაიზინგი

    მუხლი 607. ცნება

ფრენშაიზინგის ხელშეკრულება გრძელვადიანი ვალდებულებითი ურთიერთობაა, რომლითაც დამოუკიდებელი საწარმოები ორმხრივად კისრულობენ, საჭიროების მიხედვით, სპეციფიკურ ვალდებულებათა შესრულების გზით ხელი შეუწყონ საქონლის წარმოებას, გასაღებასა და მომსახურებათა განხორციელებას.

    მუხლი 608. ფრენშაიზის მიმცემის ვალდებულებანი

1. ფრენშაიზის მიმცემი ვალდებულია ფრენშაიზის მიმღებს წარუდგინოს მის მიერ გამოყენებული ფორმით არამატერიალური ქონებრივი უფლებები, სასაქონლო (სავაჭრო) ნიშნები, ნიმუშები, შეფუთვა, საქონლის წარმოების, შეძენის, გასაღებისა და საქმიანობის ორგანიზაციის კონცეფცია, ასევე სხვა ინფორმაცია, რომელიც საჭიროა გასაღებისთვის ხელშესაწყობად.

2. ფრენშაიზის მიმცემი ვალდებულია დაიცვას ერთიანი მოქმედების სისტემა მესამე პირთა ჩარევებისაგან, განუწყვეტლივ განავითაროს იგი და საქმიანი ჩვევების გაზიარებით, ინფორმაციების მიწოდებითა და კვალიფიკაციის ამაღლებით მხარი დაუჭიროს ფრენშაიზის მიმღებს.

    მუხლი 609. ფრენშაიზის მიმღების ვალდებულებანი

ფრენშაიზის მიმღები ვალდებულია გადაიხადოს საზღაური, რომლის ოდენობაც არსებითად გამოითვლება ფრენშაიზინგის სისტემის განხორციელებაში შეტანილი წვლილის გათვალისწინებით, კეთილსინდისიერი მეწარმის გულისხმიერებით აქტიურად განახორციელოს საქმიანობა, მიიღოს მომსახურება და შეიძინოს საქონელი ფრენშაიზის მიმცემის ან მის მიერ დასახელებულ პირთა მეშვეობით, თუკი ეს უშუალო კავშირშია ხელშეკრულების მიზანთან.

    მუხლი 610. განდობილი ინფორმაციის შენახვის ვალდებულება

ხელშეკრულების დადებისას მხარეებმა დაუფარავად და სრულყოფილად უნდა გააცნონ ერთმანეთს ფრენშაიზინგთან დაკავშირებული საქმის გარემოებანი, განსაკუთრებით კი ფრენშაიზინგის სისტემა, და ერთმანეთს კეთილსინდისიერად მისცენ ინფორმაცია. ისინი ვალდებულნი არიან არ გათქვან მათთვის განდობილი ინფორმაცია მაშინაც კი, როცა ხელშეკრულება არ დაიდება.

    მუხლი 611. ხელშეკრულების ფორმა

ფრენშაიზინგის ხელშეკრულება ნამდვილობისათვის საჭიროებს წერილობით ფორმას. გარდა მხარეთა ორმხრივი ვალდებულებების, ხელშეკრულების ხანგრძლივობის, მოშლის ან ვადის გაგრძელებისა და ხელშეკრულების სხვა არსებითი ელემენტების თვალნათლივ აღნიშვნისა, მხარეებმა ხელშეკრულების ტექსტში უნდა შეიტანონ ფრენშაიზინგის სისტემის სრულყოფილი აღწერა.

    მუხლი 612. ხელშეკრულების ხანგრძლივობა

1. ხელშეკრულების ხანგრძლივობა განისაზღვრება მხარეთა მიერ იმ მოთხოვნილებათა გათვალისწინებით, რომლებიც დაკავშირებულია მოცემული საქონლისა და მომსახურების გასაღებასთან.

2. თუ ხელშეკრულების ხანგრძლივობა აღემატება ათ წელს, ყოველი მხარე უფლებამოსილია მოშალოს ხელშეკრულება მოშლისთვის აუცილებელი ერთწლიანი ვადის დაცვით. თუ არც ერთი მხარე არ იყენებს ხელშეკრულების მოშლის ამ უფლებას, ხელშეკრულება გაგრძელდება ორი წლით. ვადის გასვლის გამო ან მხარეთა ინიციატივით ხელშეკრულების მოშლის შემთხვევაში მხარეები უნდა შეეცადონ საქმიანი ურთიერთობების ფაქტობრივ დამთავრებამდე ურთიერთნდობის პრინციპების დაცვით გააგრძელონ ხელშეკრულება იმავე ან შეცვლილი პირობებით.

    მუხლი 613. ლოიალური კონკურენცია

1. სახელშეკრულებო ურთიერთობების დამთავრების შემდეგაც მხარეები ვალდებულნი არიან ერთმანეთს გაუწიონ ლოიალური კონკურენცია. ამ ფარგლებში ფრენშაიზის მიმღების მიმართ შეიძლება დაწესდეს განსაზღვრული ტერიტორიის ფარგლებში კონკურენციის აკრძალვა, რომელიც არ შეიძლება აღემატებოდეს ერთ წელს.

2. თუ კონკურენციის აკრძალვამ შეიძლება საფრთხე შეუქმნას პროფესიულ საქმიანობას, ფრენშაიზის მიმღებს უნდა მიეცეს შესაბამისი ფინანსური კომპენსაცია, მიუხედავად ხელშეკრულების ვადის დამთავრებისა.

    მუხლი 614. ფრენშაიზის მიმცემის პასუხისმგებლობა

ფრენშაიზის მიმცემი პასუხს აგებს ფრენშაიზის სისტემით გათვალისწინებული უფლებებისა და ინფორმაციისათვის. თუ იგი ბრალეულად არღვევს სახელშეკრულებო ვალდებულებას, ფრენშაიზის მიმღები უფლებამოსილია შეამციროს საზღაური. შემცირების ოდენობა საბოლოოდ უნდა განისაზღვროს დამოუკიდებელი ექსპერტის დასკვნით, რომლის ხარჯებიც ეკისრებათ მხარეებს.

თავი მერვე

თხოვება

    მუხლი 615. ცნება

თხოვების ხელშეკრულებით გამნათხოვრებელი კისრულობს ვალდებულებას გადასცეს მონათხოვრეს ქონება დროებით უსასყიდლო სარგებლობისათვის.

    მუხლი 616. გამნათხოვრებლის პასუხისმგებლობა

გამნათხოვრებელი პასუხს აგებს მხოლოდ განზრახ ან უხეში გაუფრთხილებლობით მიყენებული ზიანისათვის.

    მუხლი 617. ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება ნივთის ნაკლის დაფარვის გამო

თუ გამნათხოვრებელი შეგნებულად არ უმხელს მონათხოვრეს უფლების ხარვეზს ან ნათხოვარი ნივთის ნაკლს, მაშინ იგი ვალდებულია აანაზღაუროს მიყენებული ზიანი.

    მუხლი 618. ნათხოვარი ნივთით მიზნობრივი სარგებლობა

მონათხოვრეს არ შეუძლია ნათხოვარი ნივთით სხვაგვარად ისარგებლოს, ვიდრე ეს ხელშეკრულებით არის განსაზღვრული. მას არა აქვს უფლება ნივთი სარგებლობისათვის გადასცეს მესამე პირს გამნათხოვრებლის თანხმობის გარეშე.

    მუხლი 619. ჩვეულებრივი ხარჯის გაწევის ვალდებულება

1. მონათხოვრემ უნდა გასწიოს ნათხოვარი ნივთის მოვლისათვის საჭირო ჩვეულებრივი ხარჯები.

2. გამნათხოვრებლის მოვალეობა სხვა ხარჯების ანაზღაურების თაობაზე განისაზღვრება დავალების გარეშე სხვისი საქმეების შესრულების წესებით.

    მუხლი 620. ნათხოვარი ნივთის ცვეთა

ნათხოვარი ნივთის ცვლილებებისა თუ გაუარესებისათვის მონათხოვრე პასუხს არ აგებს, თუკი ეს გამოწვეულია ხელშეკრულების შესატყვისი სარგებლობით.

    მუხლი 621. ნათხოვარი ნივთის უკან დაბრუნების ვალდებულება

1. მონათხოვრე მოვალეა თხოვების ხელშეკრულებით დადგენილი ვადის გასვლის შემდეგ ნათხოვარი ნივთი უკან დააბრუნოს.

2. თუ ხელშეკრულებით ვადა არ არის განსაზღვრული, მაშინ გამნათხოვრებელს შეუძლია ნივთი დაიბრუნოს გამიზნული სარგებლობისათვის საჭირო დროის გასვლის შემდეგ; ხოლო, თუკი მიზანი არ არის განსაზღვრული, მაშინ მას შეუძლია ნებისმიერ დროს მოითხოვოს მისი დაბრუნება.

3. მონათხოვრეს შეუძლია ნივთი ნებისმიერ დროს დააბრუნოს უკან.

    მუხლი 622. მონათხოვრის გარდაცვალების შედეგები

თუ მონათხოვრე გარდაიცვალა, ან გამნათხოვრებელი გაუთვალისწინებელი გარემოების გამო საჭიროებს ნივთს, მას შეუძლია მოშალოს ხელშეკრულება.

თავი მეცხრე

სესხი

    მუხლი 623. ცნება

სესხის ხელშეკრულებით გამსესხებელი საკუთრებაში გადასცემს მსესხებელს ფულს ან სხვა გვაროვნულ ნივთს, ხოლო მსესხებელი კისრულობს დააბრუნოს იმავე სახის, ხარისხისა და რაოდენობის ნივთი.

    მუხლი 624. სესხის ხელშეკრულების ფორმა

სესხის ხელშეკრულება იდება ზეპირად. მხარეთა შეთანხმებით შეიძლება გამოყენებულ იქნეს წერილობითი ფორმაც. ზეპირი ხელშეკრულების დროს მისი ნამდვილობა არ შეიძლება დადგინდეს მხოლოდ მოწმეთა ჩვენებებით. 

    მუხლი 6241. უზრუნველყოფილი სესხის/კრედიტის გაცემის წესი 

უძრავი ქონებით ან/და „საგზაო მოძრაობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 53-ე მუხლის პირველი პუნქტით განსაზღვრული სატრანსპორტო საშუალებით ან/და სასოფლო-სამეურნეო მანქანის დამხმარე ტექნიკური საშუალებით, აგრეთვე წყლის, საჰაერო და სარკინიგზო სატრანსპორტო საშუალებით უზრუნველყოფილი სესხის/კრედიტის გაცემის შემთხვევაში სავალდებულოა გამსესხებელმა/კრედიტის გამცემმა მსესხებელს/კრედიტის მიმღებს ფულადი სახსრები გადასცეს უნაღდო ანგარიშსწორების ფორმით.

საქართველოს 2018 წლის 21  ივლისის  კანონი №3315  –  ვებგვერდი, 07.08.2018წ.

    მუხლი 625. გამსესხებლის ვალდებულება და პროცენტი სესხისათვის

1. მხარეთა შეთანხმებით სესხისათვის შეიძლება გათვალისწინებულ იქნეს პროცენტი. იპოთეკით უზრუნველყოფილი სესხის ხელშეკრულებაში უნდა მიეთითოს მხარეთა შეთანხმებით გათვალისწინებული ყოველთვიური საპროცენტო განაკვეთი.

2. მხარეთა შეთანხმებით სესხისათვის პროცენტის განსაზღვრისას სესხის წლიური ეფექტური საპროცენტო განაკვეთი 50 პროცენტს არ უნდა აღემატებოდეს.

3. იპოთეკით უზრუნველყოფილი სესხის ხელშეკრულებაში მითითებული, მხარეთა შეთანხმებით გათვალისწინებული ყოველთვიური საპროცენტო განაკვეთი, სესხით სარგებლობასთან დაკავშირებული ხარჯების (გარდა სანოტარო წესით იპოთეკის დამოწმებასთან და იპოთეკის რეგისტრაციასთან დაკავშირებული ხარჯებისა) ჩათვლით, არ უნდა აღემატებოდეს საქართველოს ეროვნული ბანკის ოფიციალურ ვებგვერდზე ყოველთვიურად გამოქვეყნებული კომერციული ბანკების მიერ გაცემული სესხების საბაზრო საპროცენტო განაკვეთების წინა კალენდარული წლის საშუალო არითმეტიკულის 2.5-მაგი ოდენობის ერთ მეთორმეტედს, რომელიც ძალაშია ყოველი წლის 1 მარტიდან. 

3 1. ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული მოთხოვნა ვრცელდება ყველა სახის სესხზე, აგრეთვე ამ მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად მხარეთა შეთანხმებით გათვალისწინებული ყოველთვიური საპროცენტო განაკვეთის წლიურ ოდენობაზე.

4. თუ საქართველოს კანონმდებლობით სხვა რამ არ არის დადგენილი, ამ მუხლის მე-3 ნაწილით განსაზღვრული პირობა არ ვრცელდება კომერციული ბანკის, მიკრობანკის, მიკროსაფინანსო ორგანიზაციისა და არასაბანკო სადეპოზიტო დაწესებულების − საკრედიტო კავშირის მიერ დადებულ სესხის ხელშეკრულებებზე.

5. თუ საქართველოს კანონმდებლობით სხვა რამ არ არის დადგენილი, სესხის გაცემის შემთხვევაში ნებისმიერი საკომისიოს, ნებისმიერი ფინანსური ხარჯის (გარდა ისეთი ხარჯებისა, რომლებიც შედის სესხის ეფექტური საპროცენტო განაკვეთის გამოთვლაში), სესხის ხელშეკრულების ნებისმიერი პირობის დარღვევის გამო მსესხებლისათვის ხელშეკრულებით გათვალისწინებული/დაკისრებული პირგასამტეხლოს და ნებისმიერი ფორმის ფინანსური სანქციის ოდენობა არ უნდა აღემატებოდეს სესხის ნარჩენი ძირითადი თანხის 0.27 პროცენტს თითოეული დღისთვის. სესხის ხელშეკრულებით გათვალისწინებული/დაკისრებული 0.27 პროცენტის მიზნებისათვის, გამსესხებლის მიერ მსესხებლისათვის ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ/დაკისრებულ პირგასამტეხლოსა და ნებისმიერი ფორმის ფინანსურ სანქციაში არ გაითვალისწინება სესხის ვადის გადაცილებისას (ვადის გადაცილების სრულ აღმოფხვრამდე) პირგასამტეხლოს სახით ერთჯერადად არაუმეტეს 20 ლარის (ან უცხოური ვალუტით მისი ეკვივალენტის), აგრეთვე ამ მუხლის მე-8 ნაწილის შესაბამისად სესხის რეფინანსირების ან სესხის საკუთარი სახსრებით ან/და მესამე პირის მიერ ვადაზე ადრე დაფარვის შემთხვევაში წინსწრებით დაფარვის საკომისიოს დაკისრება. სესხის ვადის გადაცილებისას ვადის გადაცილების სრულ აღმოფხვრამდე ნებისმიერი საკომისიოს, ნებისმიერი ფინანსური ხარჯის (მათ შორის, სესხის საპროცენტო განაკვეთისა და ისეთი ხარჯების, რომლებიც შედის სესხის ეფექტური საპროცენტო განაკვეთის გამოთვლაში), სესხის ხელშეკრულების ნებისმიერი პირობის დარღვევის გამო მსესხებლისათვის ხელშეკრულებით გათვალისწინებული/დაკისრებული პირგასამტეხლოს და ნებისმიერი ფორმის ფინანსური სანქციის ოდენობა ყოველი ვადის გადაცილებისას ჯამურად არ უნდა აღემატებოდეს სესხის მიმდინარე ნარჩენი ძირითადი თანხის 1.5-მაგ ოდენობას. ამ ნაწილის მიზნებისათვის, სესხის ნარჩენ ძირითად თანხაში არ გაითვალისწინება სესხის ვადის გადაცილებისას სესხის გადავადების, სესხის რეფინანსირების ან/და სესხის რესტრუქტურიზაციის შემთხვევაში სესხის ნარჩენი ძირითადი თანხის ნაზარდი, ხოლო სესხის ვადის გადაცილების სრულ აღმოფხვრად არ მიიჩნევა ვადის გადაცილების აღმოფხვრა სესხის რესტრუქტურიზაციის, სესხის რეფინანსირების (თუ რეფინანსირება ხდება თავდაპირველ გამსესხებელთან ხელშეკრულების დადებით) ან/და გადავადების გზით. ამ ნაწილის მიზნებისათვის, სესხის ვადის გადაცილების სრულ აღმოფხვრად სესხის რესტრუქტურიზაცია, სესხის რეფინანსირება (თუ რეფინანსირება ხდება თავდაპირველ გამსესხებელთან ხელშეკრულების დადებით) და გადავადება მიიჩნევა მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მსესხებელმა სრულად გადაიხადა ვადის გადაცილებისას დაკისრებული პირგასამტეხლოს, ნებისმიერი ფორმის ფინანსური სანქციის, საკომისიოს და ფინანსური ხარჯის შესაბამისი ფულადი სახსრები.

6. ამ მუხლის მიზნებისათვის „ეფექტური საპროცენტო განაკვეთი“ განიმარტება საქართველოს ეროვნული ბანკის სამართლებრივი აქტით.

61. ამ მუხლის მე-5 ნაწილის მიზნებისათვის საქართველოს ეროვნული ბანკი უფლებამოსილია დაადგინოს სესხის მიმდინარე ნარჩენი ძირითადი თანხის გამოთვლის და საკომისიოს, ფინანსური ხარჯის, პირგასამტეხლოს ან/და ნებისმიერი ფორმის ფინანსური სანქციის გათვალისწინების ამ მუხლის მე-5 ნაწილით განსაზღვრულისაგან განსხვავებული წესი.

7. თუ საქართველოს კანონმდებლობით სხვა რამ არ არის დადგენილი, 200 000 (ორასი ათას) ლარამდე სესხი უნდა გაიცეს მხოლოდ ლარით, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც სესხის გაცემის შედეგად მსესხებლის ჯამური ვალდებულებები ამავე გამსესხებლის მიმართ 200 000 (ორასი ათას) ლარს აღემატება. ამ ნაწილის მიზნებისათვის ლარით გაცემულ სესხად არ მიიჩნევა ნებისმიერი ფორმით უცხოურ ვალუტაზე მიბმული ან ინდექსირებული სესხი.

8. თუ საქართველოს კანონმდებლობით სხვა რამ არ არის დადგენილი, სესხის გაცემის შემთხვევაში გამსესხებელს ეკრძალება, მის მიერ გაცემული სესხის რეფინანსირების შემთხვევაში ან სესხის მომხმარებლის საკუთარი სახსრებით ან/და მესამე პირის მიერ, ამ კოდექსით დადგენილი წესით დაფარვის შემთხვევაში მომხმარებელს დააკისროს წინსწრებით დაფარვის საკომისიო ან/და პირგასამტეხლო ან ნებისმიერი საჯარიმო სანქცია, რომელიც შინაარსობრივად არის წინსწრებით დაფარვის საკომისიო ან/და პირგასამტეხლო, რომელიც სესხის ნარჩენი ძირითადი თანხის 2 პროცენტს აღემატება. 

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 626. ხელშეკრულების შეწყვეტა და ვალის დაბრუნება

1. თუ ვალის დაბრუნების ვადა განსაზღვრული არ არის, მაშინ ვალი დაბრუნებულ უნდა იქნეს კრედიტორის ან მოვალის მიერ ხელშეკრულების შეწყვეტისას.

2. ხელშეკრულების შეწყვეტის ვადა შეადგენს სამ თვეს. თუ პროცენტები არ არის შეპირებული, მოვალეს შეუძლია ვალი დააბრუნოს ვადამდე. პროცენტიანი სესხის ვადამდე დაბრუნება დასაშვებია მხოლოდ მხარეთა წინასწარი შეთანხმებით ან გამსესხებლის თანხმობით.

3. პროცენტები გადახდილ უნდა იქნეს ყოველი წლის გასვლის შემდეგ. თუ სესხი წინასწარ არის ვადით განსაზღვრული, მაშინ ვალიცა და პროცენტიც გადახდილ უნდა იქნეს ვადის დადგომისას.

    მუხლი 627. ვალის დაუყოვნებლივ მოთხოვნის უფლება

გამსესხებელს უფლება აქვს დაუყოვნებლივ მოითხოვოს ვალის დაბრუნება, თუ მსესხებლის ქონებრივი მდგომარეობა არსებითად უარესდება, რითაც საფრთხე შეექმნება სესხის დაბრუნების მოთხოვნას. ეს უფლება მაშინაც არსებობს, თუ მსესხებლის ქონებრივი მდგომარეობის გაუარესება წინ უსწრებდა ხელშეკრულების დადებას, ხოლო გამსესხებლისათვის იგი ცნობილი გახდა მხოლოდ ხელშეკრულების დადების შემდეგ.

    მუხლი 628. სესხის შეპირება

სესხის შეპირებისას დამპირებელს შეუძლია უარი თქვას სესხის მიცემაზე, თუ მეორე მხარის ქონებრივი მდგომარეობა იმდენად გაუარესდა, რომ შეიძლება საფრთხე შეექმნას ვალის დაბრუნებას. სესხის შეპირება უნდა გაფორმდეს წერილობით. 

    მუხლი 6281. ფულადი სახსრების მოზიდვის შეზღუდვა  

1. მეწარმე სუბიექტს უფლება აქვს, 20-ზე მეტი ფიზიკური პირისაგან (მათ შორის, ინდივიდუალური მეწარმისაგან) დაბრუნებადი ფულადი სახსრები მოიზიდოს მხოლოდ „საქართველოს ეროვნული ბანკის შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონით დადგენილი წესით და დადგენილი მოთხოვნების შესაბამისად.

2. თუ მიკროსაფინანსო ორგანიზაცია ნებისმიერი ფორმით იზიდავს ფულად სახსრებს 20-ზე მეტი ფიზიკური პირისაგან (მათ შორის, ინდივიდუალური მეწარმისაგან), თითოეული ფიზიკური პირისაგან (მათ შორის, ინდივიდუალური მეწარმისაგან) მოზიდული თანხის ოდენობა არ უნდა იყოს 100 000 (ასი ათას) ლარზე (ან უცხოური ვალუტით მის ეკვივალენტზე) ნაკლები. თუ მიკროსაფინანსო ორგანიზაციას წარმოეშობა ამ ნაწილის მოთხოვნების დაცვის ვალდებულება, მან 20-ზე ნაკლები ფიზიკური პირისაგან (მათ შორის, ინდივიდუალური მეწარმისაგან) მოზიდული 100 000 (ასი ათას) ლარზე (ან უცხოური ვალუტით მის ეკვივალენტზე) ნაკლები თანხა უნდა გადაიხადოს აღნიშნული ვალდებულების წარმოშობიდან 1 წლის განმავლობაში.

საქართველოს 2016 წლის 29 დეკემბრის კანონი №239 - ვებგვერდი, 13.01.2017წ.

საქართველოს 2017 წლის 23  დეკემბრის   კანონი №1901   ვებგვერდი, 11.01.2018წ.

საქართველოს 2018 წლის 21  ივლისის  კანონი №3315  –  ვებგვერდი, 07.08.2018წ.

თავი მეათე

ნარდობა

    მუხლი 629. ცნება

1. ნარდობის ხელშეკრულებით მენარდე კისრულობს შეასრულოს ხელშეკრულებით გათვალისწინებული სამუშაო, ხოლო შემკვეთი ვალდებულია გადაუხადოს მენარდეს შეთანხმებული საზღაური.

2. თუ ნარდობა ითვალისწინებს რაიმე ნაკეთობის დამზადებას და მენარდე მას ამზადებს თავის მიერ შეძენილი მასალით, მაშინ იგი შემკვეთს გადასცემს საკუთრებას დამზადებულ ნაკეთობაზე. თუ დამზადებულია გვაროვნული ნივთი, მაშინ გამოიყენება ნასყიდობის წესები.

3. ნარდობასთან დაკავშირებული ხარჯთაღრიცხვის შედგენა არ ანაზღაურდება, თუ შეთანხმებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

    მუხლი 630. შეთანხმება ანაზღაურებაზე

1. ანაზღაურება უსიტყვოდაც ითვლება შეთანხმებულად, თუ გარემოებების მიხედვით ნარდობა მხოლოდ ანაზღაურებითაა მოსალოდნელი.

2. თუ ანაზღაურების ოდენობა შეთანხმებული არ არის, ტარიფის არსებობისას შეთანხმებულად მიიჩნევა სატარიფო განაკვეთი, ხოლო, თუ ტარიფები არ არსებობს, მაშინ ჩვეულებრივი ანაზღაურება.

    მუხლი 631. მიახლოებითი ხარჯთაღრიცხვის გადაჭარბების შედეგები

1. თუ მენარდე მიახლოებით ხარჯთაღრიცხვას მნიშვნელოვნად გადააჭარბებს, მას შეუძლია მოითხოვოს მხოლოდ შეთანხმებული საზღაური, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა გადახარჯვების წინასწარ გათვალისწინება შეუძლებელი იყო.

2. მიახლოებითი ხარჯთაღრიცხვის ისეთი გაზრდის შესახებ, რომლის გათვალისწინებაც შეუძლებელი იყო ხელშეკრულების დადებისას, მენარდემ დაუყოვნებლივ უნდა შეატყობინოს შემკვეთს. თუ შემკვეთი წყვეტს ხელშეკრულებას ხარჯთაღრიცხვის გაზრდის გამო, მაშინ იგი ვალდებულია აანაზღაუროს შესრულებული სამუშაო მიახლოებითი ხარჯთაღრიცხვის მიხედვით.

    მუხლი 632. სამუშაოს პირადად შესრულების ვალდებულება

მენარდემ პირადად უნდა შეასრულოს სამუშაო მხოლოდ იმ შემთხვევებში, როცა ეს გამომდინარეობს კონკრეტული გარემოებებიდან ან სამუშაოს ხასიათიდან.

    მუხლი 633. შემკვეთის მიერ ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება

1. მენარდეს შეუძლია მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურება, თუ შემკვეთი არ მიიღებს შესრულებულ სამუშაოს. შემკვეთი ვალდებულია აანაზღაუროს ზიანი მაშინაც, როცა იგი არ შეასრულებს სამუშაოს შესრულებისათვის აუცილებელ მოქმედებას.

2. ზიანის ანაზღაურების ოდენობა განისაზღვრება, ერთი მხრივ, ვადის გადაცილების ხანგრძლივობისა და საზღაურის ოდენობის შესაბამისად, ხოლო მეორე მხრივ, იმის მიხედვით, რასაც მენარდე მიიღებდა თავისი სამუშაო ძალის სხვაგვარი გამოყენებით, შემკვეთს რომ ვადისთვის არ გადაეცილებინა.

    მუხლი 634. გირავნობის უფლება მოძრავ ნივთებზე

მენარდეს თავისი მოთხოვნების უზრუნველსაყოფად შეუძლია გამოიყენოს გირავნობის უფლება მის მიერ დამზადებულ ან შეკეთებულ მოძრავ ნივთზე, თუ ეს ნივთი დამზადების ან შეკეთების მიზნით მენარდის მფლობელობაში იმყოფება.

    მუხლი 635. იპოთეკის უფლება სამშენებლო მიწის ნაკვეთზე

თუ ხელშეკრულების საგანია ნაგებობა ან ამ ნაგებობის ცალკეული ნაწილები, მაშინ მენარდეს შეუძლია ხელშეკრულებიდან გამომდინარე თავისი მოთხოვნებისათვის მოითხოვოს იპოთეკა სამშენებლო მიწის ნაკვეთზე.

    მუხლი 636. ხელშეკრულების მოშლა

შემკვეთს უფლება აქვს სამუშაოს დასრულებამდე ნებისმიერ დროს თქვას უარი ხელშეკრულებაზე, მაგრამ მან უნდა აუნაზღაუროს მენარდეს შესრულებული სამუშაო და ხელშეკრულების მოშლით მიყენებული ზიანი.

    მუხლი 637. ხელშეკრულების მოშლა მენარდის ინიციატივით

მენარდეს შეუძლია სამუშაოს დასრულებამდე მხოლოდ ისე შეწყვიტოს ხელშეკრულება, რომ შემკვეთმა შეძლოს მომსახურების სხვაგვარად მიღება, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა შეწყვეტისათვის არსებობს რაიმე მნიშვნელოვანი საფუძველი. ამ შემთხვევაში ზიანის ანაზღაურების მოვალეობა გამოირიცხება.

    მუხლი 638. გასამრჯელოს ნაწილის მოთხოვნის უფლება

თუ მენარდე ვალდებულებას შეწყვეტს 637-ე მუხლის მიხედვით, მაშინ მას შეუძლია მოითხოვოს გასამრჯელოს ნაწილი, რომელიც შეესაბამება მის ადრინდელ მომსახურებას, თუკი შემკვეთს ადრე გაწეული მომსახურების მიმართ აქვს რაიმე ინტერესი.

    მუხლი 639. უნაკლო ნივთის წარდგენის ვალდებულება

თუ მომსახურება მოიცავს რაიმე ნაკეთობის დამზადებას, მაშინ მენარდემ შემკვეთს უნდა წარუდგინოს ნივთობრივად და უფლებრივად უნაკლო ნაკეთობა.

    მუხლი 640. უფლებრივად უნაკლო ნაკეთობა

ნაკეთობა უფლებრივად უნაკლოა, თუ მესამე პირებს არ შეუძლიათ გამოიყენონ რაიმე უფლებები შემკვეთის წინააღმდეგ.

    მუხლი 641. ნივთობრივად უნაკლო ნაკეთობა

1. ნაკეთობა ნივთობრივად უნაკლოა, თუ იგი შეესაბამება შეთანხმებულ პირობებს; ხოლო, თუ ეს პირობები შეთანხმებული არ არის, მაშინ ნაკეთობა ნივთობრივად უნაკლოდ მიიჩნევა, თუკი იგი ვარგისია ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ან ჩვეულებრივი გამოყენებისათვის.

2. ნივთობრივ ნაკლს უთანაბრდება, თუ მენარდე დაამზადებს შეკვეთილისაგან განსხვავებულ ან უფრო ნაკლები რაოდენობის ნაკეთობას.

    მუხლი 642. დამატებითი შესრულების მოთხოვნა

1. თუ ნაკეთობა ნაკლის მქონეა, შემკვეთს შეუძლია მოითხოვოს დამატებითი შესრულება. მენარდეს შეუძლია თავისი არჩევანით ან აღმოფხვრას ნაკლი, ან დაამზადოს ახალი ნაკეთობა.

2. დამატებითი შესრულების მიზნით მენარდე ვალდებულია გასწიოს აუცილებელი ხარჯები, მათ შორის, ტრანსპორტის, სამუშაოსა და მასალების ხარჯები. მენარდეს შეუძლია უარი თქვას დამატებით შესრულებაზე, თუ იგი მოითხოვს არათანაზომიერ ხარჯებს.

3. თუ მენარდე დაამზადებს ახალ ნაკეთობას, მას შეუძლია შემკვეთს მოსთხოვოს ნაკლის მქონე ნაკეთობის უკან დაბრუნება.

    მუხლი 643. ნაკეთობის ნაკლის გამოსწორება შემკვეთის მიერ

1. თუ მენარდე არათანაზომიერი ხარჯების გამო უარს კი არ იტყვის დამატებით შესრულებაზე, მაგრამ ნაკეთობის ნაკლის გამო დამატებითი შესრულებისათვის განსაზღვრული ვადა უშედეგოდ გავიდა, მაშინ შემკვეთს შეუძლია თვითონ აღმოფხვრას ნაკლი და მოითხოვოს გაწეული ხარჯების ანაზღაურება.

2. დამატებითი ვადის განსაზღვრა საჭირო არ არის 405-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევებში.

3. შემკვეთს შეუძლია მენარდეს მოსთხოვოს ავანსი ნაკლის აღმოსაფხვრელად საჭირო ხარჯებისათვის.

    მუხლი 644. ხელშეკრულებაზე უარი ნაკეთობის ნაკლის გამო

ნაკეთობის ნაკლის გამო შემკვეთს შეუძლია 405-ე მუხლის მიხედვით უარი თქვას ხელშეკრულებაზე. ამ შემთხვევაში მენარდე ვალდებულია აუნაზღაუროს შემკვეთს ხელშეკრულებასთან დაკავშირებული ხარჯები.

    მუხლი 645. საზღაურის შემცირება ნაკეთობის ნაკლის გამო

შემკვეთს, რომელიც არც ხელშეკრულების დამატებით შესრულებას მიიღებს საამისოდ განსაზღვრული ვადის გასვლის შემდეგ და არც უარს განაცხადებს ხელშეკრულებაზე, შეუძლია იმ თანხით შეამციროს საზღაური, რა თანხითაც ნაკლი ამცირებს ნაკეთობის ღირებულებას.

    მუხლი 646. სამუშაოს შესრულება მენარდის მასალით

1. თუ მენარდე სამუშაოს ასრულებს თავისი მასალით, იგი პასუხს აგებს უხარისხო მასალისათვის.

2. მენარდე პასუხს აგებს შემკვეთის მასალის არასწორი გამოყენებისათვის. მენარდე მოვალეა წარუდგინოს შემკვეთს მასალის ხარჯვის ანგარიში და დაუბრუნოს მას დარჩენილი მასალა.

    მუხლი 647. გაფრთხილების ვალდებულება

1. მენარდე მოვალეა დროულად გააფრთხილოს შემკვეთი, რომ:

ა) შემკვეთისგან მიღებული მასალა უხარისხო და გამოუსადეგარია;

ბ) თუ შემკვეთის მითითება შესრულდება, ნამუშევარი არამტკიცე ან გამოუსადეგარი იქნება;

გ) არსებობს მენარდისაგან დამოუკიდებელი სხვა რამ გარემოება, რომელიც საფრთხეს უქმნის ნამუშევრის სიმტკიცესა და ვარგისიანობას.

2. თუ შემკვეთი, მენარდის დროული გაფრთხილების მიუხედავად, შესაბამის ვადაში არ გამოცვლის გამოუსადეგარ ან უხარისხო მასალას, არ შეცვლის მიცემულ მითითებას სამუშაოს შესრულების წესის შესახებ, ანდა არ აღმოფხვრის სხვა გარემოებას, რომელსაც შეუძლია ზიანი მიაყენოს ნამუშევრის ვარგისიანობას ან სიმტკიცეს, მენარდეს უფლება აქვს უარი განაცხადოს ხელშეკრულებაზე და მოითხოვოს ამით მიყენებული ზიანის ანაზღაურება.

    მუხლი 648. საზღაურის გადახდა შესრულებული სამუშაოსათვის

შემკვეთი მოვალეა მენარდეს გადაუხადოს საზღაური სამუშაოს შესრულების შემდეგ, თუ ხელშეკრულება არ ითვალისწინებს ნაწილ-ნაწილ გადახდას.

    მუხლი 649. სამუშაოს მიღება

თუ ხელშეკრულების თანახმად ან შესრულებული სამუშაოს ხასიათიდან გამომდინარე, საჭიროა მისი გადაცემა, მაშინ შემკვეთი მოვალეა მიიღოს შესრულებული სამუშაო. მიღებისთანავე შემკვეთი ვალდებულია გადაიხადოს საზღაური. სამუშაო მიღებულად ჩაითვლება, თუ შემკვეთი არ მიიღებს შესრულებულ სამუშაოს მენარდის მიერ დადგენილ ვადაში.

    მუხლი 650. მენარდის პასუხისმგებლობა შემკვეთის ქონების დაღუპვისას

მენარდე პასუხს აგებს შემკვეთის ქონების დაღუპვის ან დაზიანებისათვის გაუფრთხილებლობის დროსაც.

    მუხლი 651. მენარდის რისკი

1. მენარდეს ეკისრება შესრულებული სამუშაოს შემთხვევით დაღუპვის ან დაზიანების რისკი შემკვეთისათვის შესრულების გადაცემამდე. გადაცემასთან ერთად შემკვეთზე გადადის შემთხვევით დაღუპვის ან დაზიანების რისკი. გადაცემას უთანაბრდება ისიც, როცა შემკვეთი აყოვნებს მიღებას.

2. მასალის შემთხვევით დაღუპვის ან დაზიანების რისკი ეკისრება მასალის მიმცემ მხარეს.

    მუხლი 652. ნაკლის მქონე ნაკეთობის მიღების შედეგები

თუ შემკვეთისათვის ნაკეთობის ნაკლი ცნობილია და იგი მაინც მიიღებს მას პრეტენზიის განუცხადებლად, მაშინ შემკვეთს არ წარმოეშობა მოთხოვნის უფლებები ამ ნაკლის გამო.

    მუხლი 653. საგარანტიო ვადა

თუ მენარდემ ნაკეთობისათვის იკისრა საგარანტიო ვადა, მაშინ ამ ვადის განმავლობაში გამოვლენილი ნაკლი წარმოშობს შესაბამის უფლებებს.

    მუხლი 654. მენარდის მიერ ნაკლის განზრახ დაფარვის შედეგები

თუ მენარდე ნაკლს განზრახ დაფარავს, მას არ შეუძლია მიუთითოს შეთანხმებაზე, რომელიც გამორიცხავს ან ზღუდავს შემკვეთის უფლებებს ნაკეთობის ნაკლის გამო.

    მუხლი 655. ხანდაზმულობის ვადა

მოთხოვნა შესრულების ნაკლის გამო შემკვეთმა შეიძლება წარადგინოს ერთი წლის მანძილზე, ხოლო ისეთი მოთხოვნა, რომელიც ნაგებობას შეეხება ხუთი წლის განმავლობაში შესრულებული სამუშაოს მიღების დღიდან.

    მუხლი 656. ხანდაზმულობის ვადის ათვლა სამუშაოს ნაწილ-ნაწილ მიღებისას

თუ ხელშეკრულების მიხედვით სამუშაო მიღებულია ნაწილ-ნაწილ, ნაკლის გამო მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადა იწყება სამუშაოს მთლიანად მიღების დღიდან.

თავი მეთერთმეტე

ტურისტული მომსახურება

[თავი მეთერთმეტე

(ამოღებულია)   (ამოქმედდეს 2027 წლის 1 ივნისიდან)]

საქართველოს 2023 წლის 15 დეკემბრის კანონი №3970 - ვებგვერდი, 28.12.2023წ.    

     მუხლი 657. ცნება

1. ტურიზმის ხელშეკრულებით მოგზაურობის მომწყობი (ტურისტული საწარმო) მოვალეა გაუწიოს ტურისტს (მოგზაურს) შეთანხმებული მომსახურება. ტურისტი მოვალეა მოგზაურობის მომწყობს გადაუხადოს შეპირებული ანაზღაურება გაწეული მომსახურებისათვის.

2. ტურისტული მომსახურების პაკეტი (შემდგომში – პაკეტი) ტურისტული მომსახურების ორი ან ორზე მეტი კომპონენტისაგან (კვება, ღამის თევა, სატრანსპორტო მომსახურება და სხვა) შემდგარი კომპლექსია, რომელთა ღირებულება შედის პაკეტის ფასში.

საქართველოს 2006 წლის 28 აპრილის კანონი №2946 - სსმ I, №15, 16.05.2006წ., მუხ.99

     [მუხლი 657. (ამოღებულია)  (ამოქმედდეს 2027 წლის 1 ივნისიდან)]

საქართველოს 2023 წლის 15 დეკემბრის კანონი №3970 - ვებგვერდი, 28.12.2023წ.

    მუხლი 6571. არასათანადო ინფორმაციის მიწოდების აკრძალვა

მოგზაურობასთან (პაკეტთან) დაკავშირებული ნებისმიერი აღწერილობითი ფორმა, ღირებულება და ხელშეკრულების სხვა პირობები, რომლებითაც ტურისტი უზრუნველყოფილია მოგზაურობის მომწყობის მიერ, არ უნდა შეიცავდეს ყალბ, არასათანადო და შეცდომაში შემყვან ინფორმაციას.

საქართველოს 2006 წლის 28 აპრილის კანონი №2946 - სსმ I, №15, 16.05.2006წ., მუხ.99

     [მუხლი 6571. (ამოღებულია)  (ამოქმედდეს 2027 წლის 1 ივნისიდან)]

საქართველოს 2023 წლის 15 დეკემბრის კანონი №3970 - ვებგვერდი, 28.12.2023წ.

    მუხლი 6572. დეტალური ინფორმაციის მიწოდების აუცილებლობა

1. ტურისტს, მოგზაურობასთან (პაკეტთან) დაკავშირებით, ხელშეკრულების დადებამდე, წერილობით ან ტურისტისათვის მისაღები სხვა ფორმით, უნდა მიეწოდოს დაწვრილებითი ინფორმაცია:

ა) ღირებულების, მისი გადახდის მეთოდებისა და განრიგის შესახებ;

ბ) დანიშნულების ადგილისა და მიზნების, გამოსაყენებელი სატრანსპორტო საშუალებებისა და მათი დახასიათების შესახებ;

გ) განთავსების ტიპის, მდებარეობის, კატეგორიის, მომსახურების ხარისხის, მისი კლასიფიკაციისა და სხვა ძირითადი მახასიათებლების შესახებ;

დ) კვების შესახებ;

ე) მარშრუტის შესახებ;

ვ) პასპორტთან და ვიზასთან, აგრეთვე მოგზაურობისათვის აუცილებელი ჯანმრთელობის მდგომარეობასთან დაკავშირებული მოთხოვნების შესახებ;

ზ) ვიზიტების, ექსკურსიების ან/და სხვა მომსახურების შესახებ, რომლებიც შედის პაკეტის ღირებულებაში;

თ) იმ შემთხვევაში, თუ მოგზაურობის მოსაწყობად აუცილებელია ტურისტთა გარკვეული რაოდენობა და ის არ შეგროვდა, ხელშეკრულების შეწყვეტის თაობაზე ტურისტის ინფორმირების უკანასკნელი ვადის შესახებ.

2. მოგზაურობის მომწყობმა, მოგზაურობის დაწყებამდე გონივრულ ვადაში, ტურისტს უნდა მიაწოდოს შემდეგი ინფორმაცია:

ა) შუალედური გაჩერებების დროისა და ადგილების შესახებ;

ბ) მოგზაურობის მომწყობის ან მისი ადგილობრივი წარმომადგენლის ან, ასეთის არარსებობის შემთხვევაში, ადგილობრივი სააგენტოების ან/და სათანადო სამსახურების დასახელება, მისამართი და ტელეფონის ნომერი, ვისაც დახმარებისათვის შეუძლია მიმართოს ტურისტმა;

გ) არასრულწლოვნის მოგზაურობის შემთხვევაში, არასრულწლოვანთან ან მასზე პასუხისმგებელ პირთან პირდაპირი კავშირის დამყარების საშუალებათა შესახებ;

დ) ტურისტის იმ ვალდებულების შესახებ, რომელიც დაკავშირებულია ტურისტის მიერ ხელშეკრულების შეწყვეტით გამოწვეული, აგრეთვე რეპატრიაციის, უბედური შემთხვევის ან/და ავადმყოფობის დროს ტურისტის დასახმარებლად გაწეული ხარჯების ანაზღაურებასთან.

3. ტურისტისათვის წერილობით ან სხვა სათანადო ფორმით მიწოდებული ინფორმაცია მოგზაურობის მომწყობისათვის ატარებს სავალდებულო ხასიათს.

საქართველოს 2006 წლის 28 აპრილის კანონი №2946 - სსმ I, №15, 16.05.2006წ., მუხ.99

    [მუხლი 6572. (ამოღებულია)  (ამოქმედდეს 2027 წლის 1 ივნისიდან)]

საქართველოს 2023 წლის 15 დეკემბრის კანონი №3970 - ვებგვერდი, 28.12.2023წ.

    მუხლი 6573. ხელშეკრულების თავდაპირველი ფასის შეცვლისა და კალკულაციის წესები და მოგზაურობის მომწყობის ვალდებულებები

1. მოგზაურობის (პაკეტის) ღირებულება არ ექვემდებარება გადასინჯვას, გარდა ამ კოდექსის 660-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული შემთხვევისა, აგრეთვე იმ შემთხვევისა, როცა ხელშეკრულება თავად ითვალისწინებს გადასინჯვის შესაძლებლობებს და თავდაპირველი ფასის შეცვლისა და კალკულაციის წესებს, შემდეგი პირობების გათვალისწინებით:

ა) ტრანსპორტის ღირებულება, საწვავის ღირებულების ჩათვლით;

ბ) კონკრეტული სატრანსპორტო და გადაზიდვის მომსახურების გადასახადები, როგორიცაა პორტებსა და აეროპორტებში ტვირთის გადატანა-გადაზიდვა, ტაქსის დაქირავება და სხვა;

გ) პაკეტში გათვალისწინებული სავალუტო კურსის ოდენობა.

2. გამგზავრების დღემდე, ოცი დღის განმავლობაში, მოგზაურობის (პაკეტის) ღირებულება გაზრდას არ ექვემდებარება, ხოლო იმ შემთხვევაში, როცა მოგზაურობის მომწყობი, მისგან დამოუკიდებელი მიზეზებით, იძულებულია გამგზავრებამდე მნიშვნელოვნად შეცვალოს ხელშეკრულების არსებითი პირობები, ამის თაობაზე დაუყოვნებლივ უნდა შეატყობინოს ტურისტს, რათა მან მიიღოს სათანადო გადაწყვეტილება ხელშეკრულების შეწყვეტის ან შეცვლილი პირობებით მისი მიღების თაობაზე, რის შესახებაც დროულად უნდა აცნობოს მოგზაურობის მომწყობს.

საქართველოს 2006 წლის 28 აპრილის კანონი №2946 - სსმ I, №15, 16.05.2006წ., მუხ.99

    [მუხლი 6573. (ამოღებულია)  (ამოქმედდეს 2027 წლის 1 ივნისიდან)]

საქართველოს 2023 წლის 15 დეკემბრის კანონი №3970 - ვებგვერდი, 28.12.2023წ.

    მუხლი 658. მესამე პირი მოგზაურობაში

1. მოგზაურობის დაწყებამდე ტურისტს შეუძლია მოითხოვოს მის ნაცვლად მოგზაურობაში მესამე პირის მონაწილეობა. მოგზაურობის მომწყობს შეუძლია უარი განაცხადოს მესამე პირის მონაწილეობაზე, თუ იგი არ აკმაყოფილებს მოგზაურობისათვის აუცილებელ პირობებს.

2. მოგზაურობის მომწყობს შეუძლია მოსთხოვოს ტურისტს იმ დამატებითი ხარჯების ანაზღაურება, რაც მოგზაურობაში მესამე პირის მონაწილეობამ გამოიწვია.

    [მუხლი 658. (ამოღებულია)  (ამოქმედდეს 2027 წლის 1 ივნისიდან)]

საქართველოს 2023 წლის 15 დეკემბრის კანონი №3970 - ვებგვერდი, 28.12.2023წ.

    მუხლი 659. მოგზაურობის ხარვეზები

1. მოგზაურობის მომწყობი მოვალეა იმგვარად მოაწყოს მოგზაურობა, რომ მას არ ჰქონდეს ისეთი ხარვეზები, რომლებსაც შეუძლიათ გააუფასურონ ან შეამცირონ მოგზაურობის მნიშვნელობა ჩვეულებრივი ან ხელშეკრულებით გათვალისწინებული მიზნებისათვის.

2. თუ მოგზაურობას ასეთი ხარვეზები აქვს, მაშინ ტურისტს შეუძლია მოითხოვოს მათი აღმოფხვრა. მოგზაურობის მომწყობს უფლება აქვს უარი თქვას ხარვეზების გამოსწორებაზე, თუ ეს მოითხოვს შეუსაბამოდ დიდ ხარჯებს.

3. თუ მოგზაურობის მომწყობი არ აღმოფხვრის ხარვეზებს ტურისტის მიერ განსაზღვრულ გონივრულ ვადაში, მაშინ ტურისტს შეუძლია თვითონ აღმოფხვრას ხარვეზები და მოითხოვოს მათზე გაწეული აუცილებელი ხარჯების ანაზღაურება. ვადის განსაზღვრა არ არის აუცილებელი, თუ მოგზაურობის მომწყობი უარს იტყვის ხარვეზების აღმოფხვრაზე, ან თუ ტურისტი დაინტერესებულია ხარვეზის დაუყოვნებელი აღმოფხვრით.

    [მუხლი 659. (ამოღებულია)  (ამოქმედდეს 2027 წლის 1 ივნისიდან)]

საქართველოს 2023 წლის 15 დეკემბრის კანონი №3970 - ვებგვერდი, 28.12.2023წ.

    მუხლი 660. ღირებულების შემცირება მოგზაურობის ხარვეზის გამო

1. თუ მოგზაურობა ხარვეზიანია, მაშინ მისი ღირებულება მცირდება იმ დროის გათვალისწინებით, რომლის განმავლობაშიც არსებობდა ხარვეზები.

2. ღირებულება არ შემცირდება, თუ ტურისტი თავისი ბრალით არ შეატყობინებს მოგზაურობის მომწყობს ხარვეზის შესახებ.

    [მუხლი 660. (ამოღებულია)  (ამოქმედდეს 2027 წლის 1 ივნისიდან)]

საქართველოს 2023 წლის 15 დეკემბრის კანონი №3970 - ვებგვერდი, 28.12.2023წ.

    მუხლი 661. ხარვეზის გამო ხელშეკრულების შეწყვეტა ტურისტის ინიციატივით

1. თუ ტურისტს მნიშვნელოვანი ზიანი მიადგა 659-ე მუხლში მითითებული ხარვეზის გამო, მას შეუძლია შეწყვიტოს ხელშეკრულება. ასეთივე წესი გამოიყენება მაშინაც, თუ მას არ შეუძლია მონაწილეობა მიიღოს მოგზაურობაში საპატიო მიზეზით, რომლის შესახებაც იცის მოგზაურობის მომწყობმაც.

2. ხელშეკრულების შეწყვეტა დასაშვებია იმ შემთხვევაში, როცა მოგზაურობის მომწყობი პირი არ აღმოფხვრის ხარვეზებს ტურისტის მიერ დადგენილ ვადაში. ვადის განსაზღვრა არ არის აუცილებელი, თუ ხარვეზების გამოსწორება შეუძლებელია, ან მოგზაურობის მომწყობი უარს იტყვის მათ აღმოფხვრაზე, ან ხელშეკრულების შეწყვეტა გამართლებულია ტურისტის განსაკუთრებული ინტერესებით.

3. ხელშეკრულების შეწყვეტისას მოგზაურობის მომწყობი კარგავს შეთანხმებული ანაზღაურების მიღების უფლებას, მაგრამ მას შეუძლია მოითხოვოს ანაზღაურება უკვე გაწეული უხარვეზო მომსახურებისათვის.

4. თუ ხელშეკრულებით გათვალისწინებული იყო ტურისტის უკან მიყვანა, ხელშეკრულების შეწყვეტის შემდეგ მოგზაურობის მომწყობი მოვალეა უკანვე მიიყვანოს იგი. ამ შემთხვევაში დამატებითი ხარჯები მოგზაურობის მომწყობს ეკისრება.

5. თუ ტურისტი მოგზაურობის დაწყებამდე, ამ კოდექსის 657 3 მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად წყვეტს ხელშეკრულებას, პაკეტი უქმდება და ასეთ შემთხვევაში მოგზაურობის მომწყობი ვალდებულია ტურისტს:

ა) შესთავაზოს თავდაპირველი პაკეტის ეკვივალენტური ან უკეთესი ხარისხის ახალი პაკეტი, როცა ეს შესაძლებელია;

ბ) ან აუნაზღაუროს ფასში განსხვავება, თუ შეთავაზებული ახალი პაკეტი დაბალი ხარისხისაა;

გ) ან დაუყოვნებლივ დაუბრუნოს ხელშეკრულების თანახმად გადახდილი თანხა.

საქართველოს 2006 წლის 28 აპრილის კანონი №2946 - სსმ I, №15, 16.05.2006წ., მუხ.99

    [მუხლი 661. (ამოღებულია)  (ამოქმედდეს 2027 წლის 1 ივნისიდან)]

საქართველოს 2023 წლის 15 დეკემბრის კანონი №3970 - ვებგვერდი, 28.12.2023წ.

    მუხლი 662. მოგზაურობის ხარვეზით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურება

1. თუ მოგზაურობის ხარვეზები წარმოიშვა იმ გარემოებათა შედეგად, რომლებზედაც პასუხს აგებს მოგზაურობის მომწყობი, ტურისტს შეუძლია ხარვეზების გამო ანაზღაურების შემცირების ან ხელშეკრულების შეწყვეტის უფლების შეუზღუდავად მოითხოვოს შეუსრულებლობით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურება.

2. თუ მოგზაურობა ჩაიშალა ან იგი არაჯეროვნად იყო ორგანიზებული, მაშინ ტურისტს შეუძლია მოითხოვოს ასევე შვებულების უსარგებლოდ დაკარგვით გამოწვეული შესაბამისი ფულადი ანაზღაურება.

3. თუ ხელშეკრულება, ტურისტის ბრალის გარეშე, მოგზაურობის დაწყებამდე შეწყდება, ტურისტს უფლება აქვს მოითხოვოს შეუსრულებლობით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურება, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა:

ა) ხელშეკრულების შეწყვეტის საფუძველია მოგზაურობის მოსაწყობად აუცილებელ პირთა რაოდენობის სიმცირე, რის შესახებაც ტურისტს წერილობითი ფორმით ეცნობა იმ ვადის განმავლობაში, რომელიც მითითებულია მოგზაურობის (პაკეტის) აღწერილობაში;

ბ) ხელშეკრულების შეწყვეტის მიზეზია დაუძლეველი ძალა.

საქართველოს 2006 წლის 28 აპრილის კანონი №2946 - სსმ I, №15, 16.05.2006წ., მუხ.99

    [მუხლი 662. (ამოღებულია)  (ამოქმედდეს 2027 წლის 1 ივნისიდან)]

საქართველოს 2023 წლის 15 დეკემბრის კანონი №3970 - ვებგვერდი, 28.12.2023წ.

    მუხლი 6621. ტურისტული მოგზაურობის მომწყობის ვალდებულება ტურისტის საჩივარზე სწრაფი რეაგირების მოხდენის შესახებ

მოგზაურობის მომწყობი ან მისი წარმომადგენელი ვალდებულია სწრაფი რეაგირება მოახდინოს ტურისტის საჩივარზე და მიიღოს სათანადო გადაწყვეტილება.

საქართველოს 2006 წლის 28 აპრილის კანონი №2946 - სსმ I, №15, 16.05.2006წ., მუხ.99

    [მუხლი 6621. (ამოღებულია)  (ამოქმედდეს 2027 წლის 1 ივნისიდან)]

საქართველოს 2023 წლის 15 დეკემბრის კანონი №3970 - ვებგვერდი, 28.12.2023წ.

    მუხლი 6622. ტურისტული მოგზაურობის მომწყობის ვალდებულება ტურისტისათვის გარანტიების წარდგენის შესახებ

მოგზაურობის მომწყობმა უნდა წარმოადგინოს უსაფრთხოების მტკიცე გარანტიები გაკოტრების შემთხვევაში მომხმარებელთა რეპატრიაციის და მათთვის გადახდილი თანხების უკან დაბრუნების მიზნით ხარჯების გაწევასთან დაკავშირებით.

საქართველოს 2006 წლის 28 აპრილის კანონი №2946 - სსმ I, №15, 16.05.2006წ., მუხ.99

    [მუხლი 6622. (ამოღებულია)  (ამოქმედდეს 2027 წლის 1 ივნისიდან)]

საქართველოს 2023 წლის 15 დეკემბრის კანონი №3970 - ვებგვერდი, 28.12.2023წ.

    მუხლი 663. მოგზაურობის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე მოთხოვნების ხანდაზმულობის ვადა

1. 659 662-ე მუხლებში გათვალისწინებული მოთხოვნები ტურისტს შეუძლია წარუდგინოს მოგზაურობის მომწყობს ხელშეკრულებაში მითითებული მოგზაურობის ვადის გასვლის შემდეგ ერთი თვის მანძილზე. ვადის გასვლის შემდეგ ტურისტს შეუძლია წარადგინოს თავისი მოთხოვნები მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მას ბრალი არ მიუძღვის მოთხოვნის წარდგენის ვადის გადაცილებაში.

2. ტურისტის მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადა შეადგენს ექვს თვეს. ეს ვადა იწყება იმ დღიდან, როდესაც ხელშეკრულებით მოგზაურობა უნდა დამთავრებულიყო. თუ ტურისტი მოთხოვნებს წარადგენს ხანდაზმულობის ვადის დაწყებამდე, მაშინ ხანდაზმულობის ვადა შეჩერდება იმ დღემდე, რომელ დღესაც მოგზაურობის მომწყობი უარყოფს მოთხოვნას.

    [მუხლი 663. (ამოღებულია)  (ამოქმედდეს 2027 წლის 1 ივნისიდან)]

საქართველოს 2023 წლის 15 დეკემბრის კანონი №3970 - ვებგვერდი, 28.12.2023წ.

    მუხლი 664. პასუხისმგებლობის შეზღუდვა

მოგზაურობის მომწყობს ტურისტთან შეთანხმებით შეუძლია შეზღუდოს თავისი პასუხისმგებლობა მომსახურების ღირებულების სამმაგი ოდენობით, თუ:

) ტურისტისათვის მიყენებული ზიანი არ იყო გამოწვეული განზრახ ან უხეში გაუფრთხილებლობით,

ან

) მოგზაურობის მომწყობი ერთპიროვნულად მთლიანად არ აგებს პასუხს ტურისტის წინაშე იმ ზიანისათვის, რომელიც წარმოიშვა მოგზაურობის მომწყობის ვალდებულების შემსრულებელთაგან ერთ-ერთის ბრალის შედეგად.

     [მუხლი 664. (ამოღებულია)  (ამოქმედდეს 2027 წლის 1 ივნისიდან)]

საქართველოს 2023 წლის 15 დეკემბრის კანონი №3970 - ვებგვერდი, 28.12.2023წ.

    მუხლი 665. უარი ხელშეკრულებაზე მოგზაურობის დაწყებამდე

1. ტურისტს მოგზაურობის დაწყებამდე ნებისმიერ დროს შეუძლია უარი თქვას ხელშეკრულებაზე.

2. ტურისტის მიერ ხელშეკრულებაზე უარის თქმისას მოგზაურობის მომწყობი კარგავს შეთანხმებული საზღაურის მიღების უფლებას. ამავე დროს, მას შეუძლია მოითხოვოს შესაბამისი ანაზღაურება, რომლის ოდენობაც განისაზღვრება შეთანხმებული ანაზღაურების საფუძველზე იმ თანხის გამოკლებით, რომელიც მას შეეძლო მიეღო თავისი მომსახურების სხვაგვარად გამოყენების შედეგად.

    [მუხლი 665. (ამოღებულია)  (ამოქმედდეს 2027 წლის 1 ივნისიდან)]

საქართველოს 2023 წლის 15 დეკემბრის კანონი №3970 - ვებგვერდი, 28.12.2023წ.

    მუხლი 666. დაუძლეველი ძალა

1. თუ მოგზაურობა არსებითად გაძნელდება, ან წარმოიშობა სხვა საფრთხე, ან ტურისტს მიადგება ზიანი ხელშეკრულების დადებისას გაუთვალისწინებელი დაუძლეველი ძალის დადგომის შედეგად, მაშინ როგორც ტურისტს, ისე მოგზაურობის მომწყობს შეუძლიათ შეწყვიტონ ხელშეკრულება.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში ხელშეკრულების შეწყვეტისას გამოიყენება 661-ე მუხლის მე-3 ნაწილისა და მე-4 ნაწილის პირველი წინადადების წესები. თითოეულ მხარეს ეკისრება უკან მიყვანის დამატებითი ხარჯების ნახევარი. სხვა შემთხვევაში დამატებითი ხარჯები ეკისრება ტურისტს.

    [მუხლი 666. (ამოღებულია)  (ამოქმედდეს 2027 წლის 1 ივნისიდან)]

საქართველოს 2023 წლის 15 დეკემბრის კანონი №3970 - ვებგვერდი, 28.12.2023წ.

    მუხლი 667. მოგზაურის საზიანო შეთანხმებათა დაუშვებლობა

ამ თავით გათვალისწინებული წესები არ შეიძლება შეიცვალოს მოგზაურის საზიანოდ.

    [მუხლი 667. (ამოღებულია)  (ამოქმედდეს 2027 წლის 1 ივნისიდან)]

საქართველოს 2023 წლის 15 დეკემბრის კანონი №3970 - ვებგვერდი, 28.12.2023წ.

თავი მეთორმეტე

გადაზიდვა-გადაყვანა

I. გადაზიდვის ხელშეკრულება

     მუხლი 668. ცნება

გადაზიდვის ხელშეკრულებით გადამზიდველი ვალდებულია შეთანხმებული საზღაურის გადახდით გადაიტანოს ტვირთი ან გადაიყვანოს მგზავრი დანიშნულების ადგილზე.

    მუხლი 669. გადამზიდველის პასუხისმგებლობა

1. გადამზიდველი პასუხს აგებს მგზავრისათვის მიყენებული ზიანისათვის, ასევე მისი ბარგის დაზიანების ან დაკარგვისათვის.

2. პასუხისმგებლობა არ დადგება, თუკი ზიანი გამოწვეულია დაუძლეველი ძალის ან თვით მგზავრის მიერ, ანდა მისი ბარგით.

3. გადამზიდველის პასუხისმგებლობა არ შეიძლება გამოირიცხოს ან შეიზღუდოს ხელშეკრულებით.

    მუხლი 670. ხელშეკრულების დადების ვალდებულება

პირი, რომელიც საჯაროდ სთავაზობს ტვირთის გადაზიდვასა და მგზავრთა გადაყვანას, ვალდებულია დადოს გადაყვანა-გადაზიდვის ხელშეკრულება, თუ არ არსებობს უარის თქმის საფუძველი.

    მუხლი 671. გადაზიდვა რამდენიმე სატრანსპორტო საშუალებით

თუ დატვირთული ავტომობილი გზის ერთ მონაკვეთზე გადაზიდული იქნება ზღვით, რკინიგზით ან საჰაერო ტრანსპორტით და 682-ე მუხლში გათვალისწინებული შემთხვევების შესაბამისად ტვირთი არ იქნება გადმოტვირთული, ამ თავის ნორმები მაინც გამოიყენება მთლიანი გადაზიდვისათვის.

    მუხლი 672. გადაზიდვის ხელშეკრულების ფორმა

გადაზიდვის ხელშეკრულება ფორმდება ზედნადების (ან სხვა დოკუმენტის) სახით. ზედნადების არარსებობის, მისი ხარვეზის ან დაკარგვის მიუხედავად, გადაზიდვის ხელშეკრულების შინაარსი და ნამდვილობა განისაზღვრება ამ თავის ნორმებით.

    მუხლი 673. ზედნადების შედგენის წესი

1. ზედნადები დგება სამ ცალად, რომელთაც ხელს აწერენ გამგზავნი და გადამზიდველი. პირველი პირი რჩება გამგზავნს, მეორე თან ერთვის ტვირთს, მესამეს კი იტოვებს გადამზიდველი.

2. თუ გადასაზიდი ტვირთი ნაწილდება რამდენიმე ტრანსპორტზე, ან საქმე ეხება სხვადასხვა სახის ანდა ცალკეულ პარტიებად დაყოფილ ტვირთს, როგორც გამგზავნს, ასევე გადამზიდველს შეუძლიათ მოითხოვონ იმდენი ზედნადების შედგენა, რამდენი ტრანსპორტიც ან ტვირთის სახეობაა.

    მუხლი 674. ზედნადების რეკვიზიტები

1. ზედნადები უნდა შეიცავდეს შემდეგ მონაცემებს:

ა) გაცემის დღესა და ადგილს;

ბ) გამგზავნის სახელსა და მისამართს;

გ) გადამზიდველის სახელსა და მისამართს;

დ) ტვირთის გადაცემის დღესა და ადგილს, ასევე ტვირთის მიტანის ადგილს;

ე) მიმღების სახელსა და მისამართს;

ვ) ტვირთის სახეობის ჩვეულებრივ სახელწოდებასა და შეფუთვის სახეს, საფრთხეშემცველი ტვირთების დროს, მათ საყოველთაოდ აღიარებულ აღნიშვნას;

ზ) გადასაზიდი ტვირთების რაოდენობას, ნიშნებსა და ნომრებს;

თ) ტვირთის წონას ან სხვაგვარად აღნიშნულ რაოდენობას;

ი) გადაზიდვასთან დაკავშირებულ ხარჯებს (გადაზიდვის ფასს, დამატებით ხარჯებს, იმპორტის გადასახადებს და სხვა ხარჯებს, რომლებიც წარმოიშობა ხელშეკრულების დადებიდან ტვირთის მიტანამდე);

კ) საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მმართველობის სფეროში შემავალი საჯარო სამართლის იურიდიული პირის – შემოსავლების სამსახურის აღნიშვნებს;

ლ) აღნიშვნას, რომ გადაზიდვა, მიუხედავად ორმხრივი შეთანხმებისა, მაინც ექვემდებარება ამ თავის ნორმებს.

2. საჭიროებისას ზედნადები უნდა შეიცავდეს დამატებით მონაცემებს:

ა) სხვა ტრანსპორტზე გადატვირთვის აკრძალვას;

ბ) ხარჯებს, რომლებსაც გამგზავნი თავის თავზე იღებს;

გ) ტვირთის გაგზავნის დროს გადასახდელი ფასდანამატის ოდენობას;

დ) ტვირთის ღირებულებას და მიწოდებისადმი განსაკუთრებული ინტერესის აღნიშვნას;

ე) გამგზავნის მითითებებს გადამზიდველის მიმართ ტვირთის დაზღვევის შესახებ;

ვ) შეთანხმებულ ვადას, რომელშიც უნდა დასრულდეს გადაზიდვა;

ზ) გადამზიდველისათვის გადაცემული საბუთების ჩამონათვალს.

3. მხარეებს შეუძლიათ ზედნადებში ჩაწერონ სხვა მონაცემებიც, რომლებსაც ისინი მიზანშეწონილად მიიჩნევენ.

საქართველოს 2010 წლის 12 ნოემბრის კანონი №3806 - სსმ I, №66,03.12.2010 წ., მუხ.414

    მუხლი 675. გამგზავნის პასუხისმგებლობა

1. გამგზავნი პასუხს აგებს ყველა იმ ხარჯისა და ზიანისათვის, რომლებიც დადგა იმის გამო, რომ არასწორად ან არასრულყოფილად იქნა წარმოდგენილი:

ა) 674-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ბ“, „დ“, „ე“, „ვ“, „ზ“, „თ“ და „კ“ ქვეპუნქტებში აღნიშნული მონაცემები;

ბ) 674-ე მუხლის მე-2 ნაწილში აღნიშნული მონაცემები;

გ) ყველა სხვა მონაცემი ან გამგზავნის მითითებები ზედნადების შესადგენად ან მასში შესატანად.

2. თუ ამ მუხლის პირველ ნაწილში ჩამოთვლილ მონაცემებს გადამზიდველი გამგზავნის მოთხოვნის საფუძველზე ზედნადებში ჩაწერს, მაშინ საპირისპიროს დამტკიცებამდე ივარაუდება, რომ გადამზიდველი გამგზავნის სახელით მოქმედებდა.

3. თუ ზედნადები არ შეიცავს 674-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ლ“ ქვეპუნქტში აღნიშნულ მონაცემებს, მაშინ გამგზავნი პასუხს აგებს ყველა იმ ხარჯისა და ზიანისათვის, რომლებიც ტვირთზე უფლების მქონეს წარმოეშობა ამ მონაცემთა მიუთითებლობის გამო.

    მუხლი 676. გადამზიდველის ვალდებულება ტვირთის მიღებისას

1. გადამზიდველი ვალდებულია ტვირთის მიღებისას შეამოწმოს:

ა) ტვირთის ცალობრივი რაოდენობა, მათი ნიშნებისა და ნომრების შესახებ ზედნადებში აღნიშნულ მონაცემთა სისწორე;

ბ) ტვირთისა და მისი შეფუთვის გარეგნული მდგომარეობა.

2. თუ გადამზიდველს არა აქვს სათანადო საშუალება იმისათვის, რომ შეამოწმოს ამ მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტში აღნიშნული მონაცემები, მაშინ მას ზედნადებში შეაქვს პირობები, რომლებიც უნდა შესრულდეს. ამგვარადვე უნდა შეიტანოს მან ისეთი პირობები, რომლებიც შეეხება ტვირთის გარეგნულ მდგომარეობასა და მის შეფუთვას. ეს პირობები გამგზავნისთვის არ არის სავალდებულო, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა მან ისინი ზედნადებში აშკარად აღიარა.

3. გამგზავნს შეუძლია გადამზიდველს მოსთხოვოს, რომ გადამზიდველმა გადაამოწმოს ტვირთის წონა ან მისი სხვაგვარად მოცემული რაოდენობა. მას შეუძლია ასევე მოითხოვოს, რომ გადამზიდველმა შეამოწმოს გადასაზიდი ტვირთის შემცველობა. გადამზიდველს უფლება აქვს მოითხოვოს ამ შემოწმებასთან დაკავშირებული ხარჯების ანაზღაურება. გადამოწმების შედეგები უნდა აღინიშნოს ზედნადებში.

    მუხლი 677. გადაზიდვის ხელშეკრულების დადების პრეზუმფცია

1. საპირისპიროს დამტკიცებამდე ზედნადები (კონოსამენტი ან გადაზიდვებში მიღებული სხვა ფორმები) არის მტკიცებულება იმისა, რომ დადებულია გადაზიდვის ხელშეკრულება, განსაზღვრულია მისი შინაარსი და ტვირთი გადამზიდველს მიღებული აქვს.

2. თუ ზედნადებში არ არის აღნიშნული გადაზიდვის პირობები, საპირისპიროს დამტკიცებამდე ივარაუდება, რომ გადამზიდველის მიერ ტვირთის მიღებისას ტვირთი და მისი შეფუთვა გარეგნულად კარგ მდგომარეობაში იყო და რომ ტვირთის ცალობრივი რაოდენობა, მისი აღნიშვნები და ნომრები ემთხვევა ზედნადებში ჩაწერილ მონაცემებს.

    მუხლი 678. გამგზავნის პასუხისმგებლობა ტვირთის უხარისხო შეფუთვით გამოწვეული ზიანისათვის

გამგზავნი პასუხს აგებს გადამზიდველის წინაშე ტვირთის უხარისხო შეფუთვით გამოწვეული ზიანისათვის, რომელიც მიადგა პირებს, მასალებსა და სხვა ქონებას, ასევე უხარისხო შეფუთვით გამოწვეული ხარჯებისათვის, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ნაკლი აშკარა იყო, ან ტვირთის მიღებისას გადამზიდველმა ამის შესახებ იცოდა და ამასთან დაკავშირებით რაიმე პირობა არ დაუთქვამს.

    მუხლი 679. გამგზავნის მიერ აუცილებელი ინფორმაციის მიწოდების ვალდებულება

1. გამგზავნი ვალდებულია ზედნადებს დაურთოს ყველა საბუთი, რომლებიც აუცილებელია ტვირთის მიტანამდე საბაჟო ფორმალობების განსახორციელებლად და სხვა, მსგავსი მოქმედებების შესასრულებლად, ან ეს საბუთები გადამზიდველს გადასცეს და მას მიაწოდოს ყველა საჭირო ინფორმაცია.

2. გადამზიდველი არ არის ვალდებული შეამოწმოს, არის თუ არა ეს საბუთები და ინფორმაცია სწორი და საკმარისი. გამგზავნი პასუხს აგებს გადამზიდველის წინაშე საბუთებისა და მონაცემების არასრულყოფილებითა და უზუსტობით გამოწვეული ზიანისათვის, გარდა იმ შემთხვევისა, თუ ეს გადამზიდველის ბრალით მოხდა. 

3. გადამზიდველი პასუხს აგებს ზედნადებში აღნიშნული და მასზე დართული ან გადამზიდველისათვის გადაცემული საბუთების დაკარგვის ან მათი არასწორი გამოყენებისათვის; მას არ შეიძლება იმაზე მეტი პასუხისმგებლობა დაეკისროს, ვიდრე ტვირთის დაკარგვის დროს დადგებოდა.

საქართველოს 2010 წლის 12 ნოემბრის კანონი №3806 - სსმ I, №66,03.12.2010 წ., მუხ.414

საქართველოს 2012 წლის 27 მარტის კანონი №5964 – ვებგვერდი, 12.04.2012წ.

საქართველოს 2019 წლის 28 ივნისის კანონი №4925 – ვებგვერდი, 04.07.2019წ.

    მუხლი 680. გამგზავნის უფლებები

1. გამგზავნი უფლებამოსილია განკარგოს ტვირთი, მოითხოვოს გადაზიდვის შეწყვეტა; მას ასევე შეუძლია მოითხოვოს, რომ გადამზიდველმა არ შეცვალოს მიწოდების ადგილი ან ტვირთი, არ მისცეს იგი სხვა პირს, გარდა იმისა, რომელიც ზედნადებშია აღნიშნული.

2. ეს უფლება ქარწყლდება მაშინვე, როცა ზედნადების მეორე პირი გადაეცემა ტვირთის მიმღებს, ან იგი გამოიყენებს თავის უფლებას 681-ე მუხლის პირველი წინადადების მიხედვით. ამ მომენტიდან გადამზიდველმა უნდა შეასრულოს მიმღების მითითებები.

3. მიმღები განკარგვის უფლებას იძენს ზედნადების გაფორმებისთანავე, თუ გამგზავნმა ზედნადებში გააკეთა შესაბამისი აღნიშვნა.

4. თუ მიმღებმა განკარგვის უფლების განხორციელებისას გასცა მითითება ტვირთის მიწოდების შესახებ მესამე პირისათვის, ეს უკანასკნელი, თავის მხრივ, არ არის უფლებამოსილი დაასახელოს სხვა მიმღები.

5. განკარგვის უფლების განხორციელება უნდა მოხდეს შემდეგი წესების დაცვით:

ა) გამგზავნმა ან ამ მუხლის მე-3 ნაწილში დასახელებულ შემთხვევაში მიმღებმა, თუ მას თავისი განკარგვის უფლების განხორციელება სურს, უნდა წარმოადგინოს ზედნადების პირველი პირი, რომელშიც შეტანილი უნდა იყოს გადამზიდველისათვის მიცემული ახალი მითითებები, და მას აუნაზღაუროს ყველა ის ხარჯი და ზიანი, რომლებიც ამ მითითებათა შესრულების შედეგად წარმოიშვა;

ბ) მითითებათა შესრულება შესაძლებელი უნდა იყოს იმ მომენტში, როცა ისინი მიუვა იმ პირს, რომელმაც ეს მითითება უნდა შეასრულოს, და არ შეიძლება, რომ იგი ხელს უშლიდეს გადამზიდველის ჩვეულებრივ საწარმოო საქმიანობას, და არც გამგზავნის ან მიმღების სხვა ტვირთს უნდა აყენებდეს ზიანს;

გ) მითითებებმა არ უნდა გამოიწვიონ ტვირთის დანაწილება.

6. თუ გადამზიდველს ამ მუხლის მე-5 ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტის საფუძველზე არ შეუძლია მიღებული მითითებების შესრულება, ამის შესახებ მან დაუყოვნებლივ უნდა შეატყობინოს იმ პირს, ვინც ეს მითითებები გასცა.

7. გადამზიდველი, რომელიც არ ასრულებს ამ მუხლის მოთხოვნათა დაცვით გაცემულ მითითებებს, ან ასრულებს მათ ზედნადების პირველი პირის მოთხოვნის გარეშე, პასუხს აგებს უფლებამოსილი პირის წინაშე აქედან წარმოშობილი ზიანისათვის.

საქართველოს 2002 წლის 28 დეკემბრის კანონი №1902 – სსმ I, №4, 22.01.2003 წ., მუხ.20

    მუხლი 681. მიმღების უფლებები ტვირთის გადაცემისას

ტვირთის გადაცემისათვის გათვალისწინებულ ადგილზე ტვირთის მიტანისთანავე მიმღები უფლებამოსილია გადამზიდველს მოსთხოვოს ტვირთის მიღების დადასტურებით ზედნადების მეორე პირის გადაცემა და ამით ტვირთი ჩაითვლება გადაცემულად. თუ აღმოჩნდება ტვირთის დანაკლისი, ან ტვირთი არ არის 688-ე მუხლით გათვალისწინებულ ვადაში მიტანილი, მიმღებს შეუძლია გადაზიდვის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე უფლებები საკუთარი სახელით გამოიყენოს გადამზიდველის წინააღმდეგ.

    მუხლი 682. ხელშეკრულების შესრულების შეუძლებლობა

1. თუ ტვირთის გადაცემისათვის გათვალისწინებულ ადგილზე ტვირთის მიღების წინ შეუძლებელია ხელშეკრულების შესრულება ზედნადებში აღნიშნული პირობებით, გადამზიდველმა უნდა მოითხოვოს 680-ე მუხლის მიხედვით უფლებამოსილი პირის განკარგულება ტვირთის შესახებ.

2. თუ გარემოებები იძლევიან ზედნადებში მითითებული პირობებისაგან განსხვავებულად გადაზიდვის შესაძლებლობას და გადამზიდველს არ შეეძლო უფლებამოსილი პირის ტვირთის შესახებ 680-ე მუხლით გათვალისწინებულ მითითებათა მიღება სათანადო ვადის განმავლობაში, მან უნდა მიიღოს ისეთი ზომები, რომლებიც, უფლებამოსილი პირის ინტერესებიდან გამომდინარე, ყველაზე საუკეთესოდ იქნება მიჩნეული.

    მუხლი 683. ტვირთის გადაცემის ხელშემშლელი გარემოებები

1. თუ დანიშნულების ადგილზე ტვირთის მისვლის შემდეგ წარმოიშობა ტვირთის გადაცემის ხელშემშლელი გარემოებები, გადამზიდველმა უნდა მოითხოვოს გამგზავნის მითითებები. თუ მიმღები უარს ამბობს ტვირთის მიღებაზე, გამგზავნი უფლებამოსილია თვითონ განკარგოს ტვირთი ზედნადების პირველი პირის წარმოდგენის გარეშეც.

2. მიმღებს შეუძლია ტვირთის გადაცემა მოითხოვოს მაშინაც კი, როცა მან ტვირთის მიღებაზე უარი თქვა, ვიდრე გადამზიდველს გამგზავნისაგან არ მიუღია საწინააღმდეგო მითითებები.

3. თუ წარმოიშვა ტვირთის გადაცემის ხელშემშლელი გარემოება მას შემდეგ, რაც მიმღებმა 680-ე მუხლის მე-3 ნაწილის მიხედვით გასცა მითითება მესამე პირისათვის ტვირთის გადაცემის შესახებ, მაშინ ამ მუხლის პირველი და მე-2 ნაწილების გამოყენებისას მიმღები იკავებს გამგზავნის ადგილს, მესამე პირი კი მიმღების ადგილს.

    მუხლი 684. გამგზავნის მითითებათა საფუძველზე წარმოშობილი ხარჯების ანაზღაურების უფლება

1. გადამზიდველს აქვს იმ ხარჯების ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება, რომლებიც მას წარმოეშობა მითითებების მიღების ან მათი შესრულების გამო, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ეს ხარჯები მისი ბრალით წარმოიშვა.

2. 682-ე მუხლის პირველი ნაწილითა და 683-ე მუხლით გათვალისწინებულ შემთხვევებში გადამზიდველს შეუძლია ტვირთი სასწრაფოდ გადმოტვირთოს უფლებამოსილი პირის ხარჯზე; გადმოტვირთვის შემდეგ გადაზიდვა დასრულებულად ითვლება. ამის შემდეგ გადამზიდველმა ტვირთი უნდა შეინახოს უფლებამოსილი პირისათვის. მას შეუძლია ტვირთის შენახვა მიანდოს მესამე პირს; ასეთ შემთხვევაში მას პასუხისმგებლობა ეკისრება მხოლოდ მესამე პირის შერჩევისათვის. ზედნადებიდან გამომდინარე ყველა მოთხოვნა და ხარჯი ანაზღაურდება ტვირთის ღირებულებიდან.

3. უფლებამოსილი პირის მითითების დალოდების გარეშე გადამზიდველს შეუძლია გაყიდოს ტვირთი, თუ საქონელი მალფუჭებადია, ან თუ ტვირთის მდგომარეობა ამართლებს ამგვარ მოქმედებას, ანდა როცა შენახვის ხარჯები აღემატება ტვირთის ღირებულებას. მას შეუძლია სხვა შემთხვევებშიც გაყიდოს ტვირთი, თუ განსაზღვრული დროის განმავლობაში იგი არ მიიღებს მითითებებს არც ერთი მხარისაგან.

4. თუ ტვირთი გაიყიდა ამ მუხლის წესების მიხედვით, მაშინ თანხა ტვირთთან დაკავშირებული ხარჯების გამოკლებით უნდა გადაეცეს უფლებამოსილ პირს. თუ ეს ხარჯები შემოსავალზე მეტია, გადამზიდველს შეუძლია მოითხოვოს სხვაობის ანაზღაურება.

5. გაყიდვის წესი განისაზღვრება იმ ადგილის კანონებითა და ჩვეულებებით, სადაც იმყოფება ტვირთი.

    მუხლი 685. გირავნობის უფლება ტვირთზე

გადამზიდველს გადაზიდვის ხელშეკრულებიდან წარმოშობილი ხარჯების გამო აქვს ტვირთზე გირავნობის უფლება, ვიდრე იგი უფლებამოსილია განკარგოს ეს ნივთი.

II. გადამზიდველის პასუხისმგებლობა

    მუხლი 686. ცნება. შინაარსი

1. გადამზიდველი პასუხს აგებს ტვირთის მთლიანად ან ნაწილობრივ დაკარგვისა და დაზიანებისათვის, თუ ტვირთი დაზიანდა ან დაიკარგა მისი მიღებიდან ჩაბარებამდე დროის შუალედში, ასევე მიტანის ვადის გადაცილებისათვის.

2. გადამზიდველი თავისუფლდება პასუხისმგებლობისაგან, თუ ტვირთის დაკარგვა, დაზიანება ან მიტანის ვადის გადაცილება უფლებამოსილი პირის ბრალით ანდა ამავე პირის ისეთი მითითებით მოხდა, რომელზედაც გადამზიდველი პასუხს არ აგებს; აგრეთვე, თუ ტვირთის ნაკლი ისეთი გარემოებებითაა გამოწვეული, რომელთა თავიდან აცილებაც გადამზიდველს არ შეეძლო და არც მათი შედეგები შეიძლებოდა თავიდან აეცილებინა.

3. პასუხისმგებლობისაგან განთავისუფლების მიზნით გადამზიდველს არ შეუძლია მიუთითოს არც გადაზიდვისათვის გამოყენებული სატრანსპორტო საშუალების ნაკლზე და არც ამ საშუალების გამქირავებლის ან დამქირავებლის მომსახურე პერსონალის ბრალზე.

4. გადამზიდველი 687-ე მუხლის მე-2-5 ნაწილებით გათვალისწინებული პირობების არსებობისას თავისუფლდება პასუხისმგებლობისაგან, თუ ტვირთის დაკარგვა ან დაზიანება ქვემოთ დასახელებულ გარემოებებთან დაკავშირებული განსაკუთრებული საფრთხისგან წარმოიშვა, კერძოდ, როცა:

ა) გამოიყენება ღია, გადაუხურავი სატრანსპორტო საშუალება, თუ მისი გამოყენება პირდაპირ იყო შეთანხმებული და ზედნადებში აღნიშნული;

ბ) ტვირთი არ არის შეფუთული ან უხარისხოდაა შეფუთული, რაც, ტვირთის ხასიათიდან გამომდინარე, დაკარგვის ან დაზიანების საფრთხეს ქმნის;

გ) ტვირთის დათვალიერება, დატვირთვა, დაწყობა ან გადმოტვირთვა ხდება გამგზავნის, მიმღების ან მათთვის მოქმედი მესამე პირის მიერ;

დ) ცალკეული ტვირთების თავისებურებათა გამო მოსალოდნელია მათი მთლიანად ან ნაწილობრივ დაკარგვის, ან დაზიანების, კერძოდ, დამტვრევის, დაჟანგვის, კოროზიის, გახმობის, დაღვრის, ნორმალური დანაკარგის ან მწერებისა და მღრღნელების ზემოქმედების საფრთხე;

ე) გადასაზიდი ტვირთი არასაკმარისადაა აღნიშნული ან დანომრილი;

ვ) გადასაყვანია ცხოველები.

    მუხლი 687. მტკიცების ტვირთი

1. იმის მტკიცება, რომ ტვირთის დაკარგვა, დაზიანება ან მიტანის ვადის დარღვევა გამოიწვია 686-ე მუხლის მე-2 ნაწილში აღნიშნულმა გარემოებებმა, ეკისრება გადამზიდველს.

2. თუ გადამზიდველი დაამტკიცებს, რომ, კონკრეტული საქმის გარემოებებიდან გამომდინარე, დანაკარგი ან დაზიანება შეიძლებოდა წარმოქმნილიყო 686-ე მუხლის მე-4 ნაწილში დასახელებული ერთი ან რამდენიმე საფრთხისაგან, ივარაუდება, რომ ზიანი აქედან წარმოიშვა. უფლებამოსილ პირს შეუძლია დაამტკიცოს, რომ ზიანი არ არის ამ საფრთხისგან ან მხოლოდ ამ საფრთხისგან წარმოშობილი.

3. ამ მუხლის მეორე ნაწილში მოცემული პრეზუმფცია არ მოქმედებს 686-ე მუხლის მე-4 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში გადასაზიდი ტვირთის ექსტრემალურ პირობებში დაკარგვის ან დაღუპვისას.

4. თუ გადაზიდვა ხდება ისეთი სატრანსპორტო საშუალებით, რომელსაც აქვს სპეციალური აღჭურვილობა ტვირთის დასაცავად სიცხის, სიცივის, ტემპერატურის ცვლილებების ან ქარისაგან, გადამზიდველს შეუძლია 686-ე მუხლის მე-4 ნაწილზე მიუთითოს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ დაამტკიცებს, რომ მან შეასრულა აუცილებელი მოქმედებანი ამ მოწყობილობათა შერჩევის, ექსპლუატაციისა და გამოყენებისათვის და დაიცვა მისთვის წაყენებული ყველა მოთხოვნა.

5. გადამზიდველს შეუძლია 686-ე მუხლის მე-4 ნაწილის „დ“ ქვეპუნქტი გამოიყენოს მხოლოდ მაშინ, თუ დაამტკიცებს, რომ მან შეასრულა მასზე დაკისრებული ყველა ღონისძიება და დაიცვა მისთვის მიცემული ყველა მითითება.

    მუხლი 688. ტვირთის მიტანის ვადის გადაცილება

ტვირთის მიტანის ვადის გადაცილებად ითვლება, როცა ტვირთი არ არის მიტანილი შეთანხმებულ ვადაში, ან, თუ ვადა არ იყო დათქმული, გადასაზიდად საჭირო ჩვეულებრივ დროში იმ გარემოებათა გათვალისწინებით, რომლებიც დაკავშირებულია ნაწილ-ნაწილ დატვირთვისას ამ ნაწილების შესაკრებად აუცილებელი დროის განსაზღვრასთან, თუ დარღვეულია ვადა, რომელიც წინდახედულ გადამზიდველს უნდა დაეცვა ჩვეულებრივ შემთხვევებში.

    მუხლი 689. ტვირთის დაკარგვის პრეზუმფცია

1. უფლებამოსილ პირს შეუძლია დამატებით მტკიცებულებათა წარმოდგენის გარეშეც ტვირთი ჩათვალოს დაკარგულად, თუ ტვირთი გადაზიდვის შეთანხმებული ვადის გასვლიდან ოცდაათი დღის ვადაში არ იქნება მიტანილი დანიშნულების ადგილზე ან, თუ ასეთი ვადა არ ყოფილა დათქმული, გადამზიდველის მიერ ტვირთის მიღებიდან სამოცი დღის შემდეგ.

2. უფლებამოსილ პირს შეუძლია დაკარგული ტვირთის გამო ზიანის ანაზღაურებისას წერილობით მოითხოვოს, რომ მას დაუყოვნებლივ შეატყობინონ, თუ ზიანის ანაზღაურებიდან ერთი წლის განმავლობაში გამოჩნდება დაკარგული ტვირთი. ამ მოთხოვნაზე პასუხი ასევე წერილობით უნდა გაიცეს.

3. უფლებამოსილ პირს შეუძლია ამგვარი შეტყობინების მიღებიდან ოცდაათი დღის ვადაში მოითხოვოს, რომ ტვირთი ჩაბარდეს მას ზედნადებიდან გამომდინარე უფლებების დაკმაყოფილების შემდეგ და მიღებული ანაზღაურების უკან დაბრუნების პირობით, საჭიროებისას ზიანის ანაზღაურებისას წარმოშობილი ხარჯების გამოკლებით; მისი მოთხოვნები გადაზიდვის ვადის დარღვევის გამო ზიანის ანაზღაურებაზე 692-ე და 694-ე მუხლების მიხედვით უცვლელი რჩება.

4. თუ ამ მუხლის მე-2 ნაწილში გათვალისწინებული მოთხოვნა წარდგენილი არ იქნება, ან არ არის მითითება მესამე ნაწილში გათვალისწინებული ოცდაათდღიანი ვადის გამო, ანდა ტვირთი ნაპოვნი იქნება გადახდიდან ერთი წლის ვადის გასვლის შემდეგ, მაშინ გადამზიდველს შეუძლია ტვირთი განკარგოს იმ ადგილას მოქმედი წესების მიხედვით, სადაც ტვირთი იმყოფება.

    მუხლი 690. დანამატის მიღების მოთხოვნის უფლება

თუ მიმღებს ტვირთი ჩაბარდა იმ დანამატის გადაუხდელად, რომელიც გადამზიდველს უნდა მიეღო დანიშნულების ადგილზე ტვირთის მიტანის შემდეგ, მაშინ გადამზიდველს შეუძლია, რეგრესულ უფლებაზე მითითებით, გამგზავნს მოსთხოვოს ზიანის ანაზღაურება.

    მუხლი 691. საფრთხეშემცველი ტვირთის გაგზავნის წესი

1. თუ გამგზავნი გზავნის საფრთხეშემცველ ტვირთს, მაშინ იგი ვალდებულია გადამზიდველს მიაწოდოს ზუსტი ინფორმაცია და გააფრთხილოს ამ ტვირთის შესახებ, საჭიროების შემთხვევაში კი დააზღვიოს ეს ტვირთი. თუ ეს ვალდებულება არ არის შეტანილი ზედნადებში, მაშინ გამგზავნსა და მიმღებს ევალებათ სხვა საშუალებებით დაამტკიცონ, რომ გადამზიდველმა ზუსტად იცოდა ტვირთის სახეობა და მოსალოდნელი საფრთხე.

2. საფრთხეშემცველი ტვირთი, რომლის საფრთხის შესახებაც პირველი ნაწილის მიხედვით გადამზიდველმა არაფერი იცოდა, გადამზიდველს შეუძლია ნებისმიერ დროსა და ნებისმიერ ადგილას გადმოცალოს, მოსპოს ან გააუვნებელყოს იგი ზიანის ანაზღაურების ვალდებულების გარეშე; გამგზავნი ასევე აგებს პასუხს ამ ტვირთის გადასაზიდად გადაცემით ან გადაზიდვებით გამოწვეული ზიანისა და ხარჯებისათვის.

    მუხლი 692. ტვირთის ღირებულება ტვირთის მთლიანად ან ნაწილობრივ დაკარგვისას

1. თუ ამ თავის წესების თანახმად გადამზიდველი ვალდებულია ტვირთის მთლიანად ან ნაწილობრივ დაკარგვისათვის აანაზღაუროს ზიანი, მაშინ ზიანის ანაზღაურება გამოითვლება ტვირთის გადაცემის ადგილსა და დროს მოქმედი ტვირთის ფასის მიხედვით.

2. ტვირთის ღირებულება განისაზღვრება საბირჟო ფასით, ხოლო ასეთი ფასის არარსებობისას საბაზრო ფასით; თუკი არც ასეთი ფასი არსებობს, მაშინ მსგავსი სახეობისა და ღირებულების ტვირთების ანალოგიურად.

3. გადაზიდვის თანხა, აგრეთვე საბაჟო ფორმალობებთან დაკავშირებული და სხვა, მსგავსი ხარჯები ტვირთის მთლიანად დაკარგვისას უნდა დაბრუნდეს მთლიანად, ხოლო ნაწილობრივ დაკარგვისასნაწილობრივ.

4. თუ გადაცილებულია ტვირთის მიტანის ვადა და უფლებამოსილი პირი დაამტკიცებს, რომ ამის გამო წარმოიშვა ზიანი, გადამზიდველმა უნდა აანაზღაუროს იგი მხოლოდ ამ ტვირთის ღირებულების ოდენობამდე. მეტის ანაზღაურების მოთხოვნა შეიძლება მხოლოდ მაშინ, როცა 694-ე მუხლის თანახმად არსებობდა განსაკუთრებული ინტერესი ამ გადაზიდვის მიმართ, ან მითითებული იყო ტვირთის ღირებულება. 

საქართველოს 2010 წლის 12 ნოემბრის კანონი №3806 - სსმ I, №66,03.12.2010 წ., მუხ.414

საქართველოს 2012 წლის 27 მარტის კანონი №5964 – ვებგვერდი, 12.04.2012წ.

საქართველოს 2019 წლის 28 ივნისის კანონი №4925 – ვებგვერდი, 04.07.2019წ.

    მუხლი 693. ზიანის ანაზღაურება ტვირთის დაზიანებისას

1. ტვირთის დაზიანებისას გადამზიდველმა უნდა გადაიხადოს ის საზღაური, რომლითაც შემცირდა ტვირთის ღირებულება და რომელიც გამოითვლება 692-ე მუხლის პირველ, მე-2 და მე-3 ნაწილებში დადგენილი ტვირთის ღირებულების მიხედვით.

2. ზიანის ანაზღაურება არ უნდა აღემატებოდეს იმ თანხას, რომელიც:

ა) უნდა გადახდილიყო ტვირთის მთლიანად დაკარგვისას, თუკი მთელი ტვირთი დაზიანების შედეგად მთლიანად გაუფასურდა;

ბ) უნდა გადახდილიყო ტვირთის გაუფასურებული ნაწილის დაკარგვისას, თუკი დაზიანების შედეგად გაუფასურდა ტვირთის მხოლოდ ერთი ნაწილი.

    მუხლი 694. განსაკუთრებული დაინტერესების აღნიშვნა ზედნადებში

1. გამგზავნს შეუძლია დათქმული დანამატის გადახდის საფუძველზე ზედნადებში აღნიშნოს თავისი განსაკუთრებული დაინტერესება ამ გადაზიდვით იმ შემთხვევებისათვის, როცა დაიკარგება ან დაზიანდება ტვირთი, ანდა გადაცილებული იქნება მისი ჩაბარების ვადა.

2. თუ უკვე გამოხატულია განსაკუთრებული დაინტერესება მოცემული გადაზიდვით, 692-ე და 693-ე მუხლებით გათვალისწინებული ზიანის ანაზღაურებისაგან დამოუკიდებლად შეიძლება მოთხოვილ იქნეს დამატებითი ზიანის ანაზღაურება დაინტერესებაში გამოხატული ოდენობით.

    მუხლი 695. პროცენტის მოთხოვნა უზრუნველყოფილ ზიანის ანაზღაურებაზე

1. ტვირთზე უფლებამოსილ პირს შეუძლია მისთვის უზრუნველყოფილ ზიანის ანაზღაურებაზე მოითხოვოს წლიური ხუთი პროცენტი. პროცენტების ათვლა იწყება გადამზიდველის მიმართ რეკლამაციის წარდგენის დღიდან ან თუ რეკლამაცია არ იყო წარდგენილი, სარჩელის შეტანის დღიდან.

2. თუ ზიანის ანაზღაურება დადგენილია იმ ფულად ერთეულში, რომელიც არ მოქმედებს ქვეყანაში, და მოთხოვილია გადახდა, კურსი განისაზღვრება ზიანის ანაზღაურების გადახდის ადგილზე იმ დღეს მოქმედი კურსის შესაბამისად.

    მუხლი 696. არასახელშეკრულებო მოთხოვნები გადაზიდვებისას

1. თუ დანაკარგმა, დაზიანებამ ან ვადის გადაცილებამ, რომლებიც ამ თავით მოწესრიგებული გადაზიდვების დროს წარმოიშვა, შეიძლება მოქმედი წესების მიხედვით არასახელშეკრულებო მოთხოვნები გამოიწვიოს, მაშინ ამის საპასუხოდ გადამზიდველს შეუძლია მიუთითოს ამ თავის იმ წესებზე, რომლებიც მის პასუხისმგებლობას გამორიცხავენ, ან ზიანის ანაზღაურების მოცულობას განსაზღვრავენ, ანდა ზღუდავენ.

2. თუ გამოყენებული იქნება არასახელშეკრულებო პასუხისმგებლობის მოთხოვნები დანაკარგის, დაზიანებისა და ვადის გადაცილებისთვის ერთ-ერთი პირის მიმართ, მაშინ მას შეუძლია დაეყრდნოს ამ თავის იმ წესებს, რომლებიც გამორიცხავენ მის პასუხისმგებლობას, ან განსაზღვრავენ ზიანის ანაზღაურების ოდენობას ანდა, ზღუდავენ მას.

    მუხლი 697. პასუხისმგებლობისაგან გადამზიდველის გათავისუფლების დაუშვებლობა

გადამზიდველს არ შეუძლია დაეყრდნოს ამ თავის იმ წესებს, რომლებიც მის პასუხისმგებლობას გამორიცხავენ ან ზღუდავენ, ანდა მტკიცების ტვირთისაგან ათავისუფლებენ მას, თუკი ზიანი გამოწვეულია მისი ბრალით.

III. რეკლამაცია (პრეტენზია) და სარჩელი

    მუხლი 698. ცნება. შინაარსი

1. თუ მიმღები მიიღებს ტვირთს ისე, რომ მის მდგომარეობას არ ამოწმებს გადამზიდველთან ერთად და არ უყენებს გადამზიდველს ზოგადი ხასიათის პრეტენზიას დანაკარგებისა და დაზიანების შესახებ, მაშინ საპირისპიროს დამტკიცებამდე ივარაუდება, რომ მიმღებმა ტვირთი ჩაიბარა ზედნადებში მითითებულ მდგომარეობაში; აღნიშნული პრეტენზია უნდა წარედგინოს ტვირთის ჩაბარების დღესვე, თუ საქმე ეხება გარეგნულად შესამჩნევ დანაკარგებსა და დაზიანებებს, ხოლო გარეგნულად შეუმჩნეველი დანაკარგებისა და დაზიანებების შემთხვევაში ჩაბარებიდან არა უგვიანეს შვიდი დღისა. თუ საქმე ეხება გარეგნულად შეუმჩნეველ დანაკარგებსა და დაზიანებებს, პრეტენზია (მოთხოვნა) უნდა წარედგინოს წერილობით.

2. თუ მიმღებმა და გადამზიდველმა ერთად შეამოწმეს ტვირთის მდგომარეობა, შემოწმების შედეგების საპირისპირო მტკიცებულება დაიშვება მხოლოდ მაშინ, თუ საქმე ეხება გარეგნულად შეუმჩნეველ დანაკარგებსა და დაზიანებებს და მიმღები ჩაბარებიდან შვიდი დღის განმავლობაში არ წარადგენს წერილობით მოთხოვნებს.

3. ვადის გადაცილების გამო ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა შეიძლება მხოლოდ მაშინ, თუ მიმღები ტვირთის ჩაბარებიდან ოცდაერთი დღის განმავლობაში გადამზიდველს წარუდგენს წერილობით მოთხოვნებს.

4. ამ მუხლით გათვალისწინებული ვადების გამოთვლისას ამ ვადებში არ ჩაითვლება: ტვირთის გამოგზავნის, შემოწმების ან მიმღებისათვის მისი ჩაბარების დღეები.

5. გადამზიდველმა და მიმღებმა ხელი უნდა შეუწყონ ერთმანეთს აუცილებელი შემოწმებების ჩატარებასა და საჭირო ფაქტების დადგენაში.

    მუხლი 699. გადაზიდვიდან გამომდინარე უფლებების ხანდაზმულობის ვადა

ამ თავში მოწესრიგებული გადაზიდვებიდან გამომდინარე უფლებების ხანდაზმულობის ვადა არის ერთი წელი. განზრახვის ან უხეში გაუფრთხილებლობისას ეს ვადა შეადგენს სამ წელს. ხანდაზმულობის ვადის დენა იწყება:

ა) ტვირთის ნაწილობრივ დაკარგვის, დაზიანების ან ჩაბარების ვადის გადაცილებისას მისი გამოგზავნის დღიდან;

ბ) ტვირთის მთლიანად დაკარგვისას გადაზიდვის შეთანხმებული ვადის გასვლის ოცდამეათე დღიდან ან თუ ასეთი ვადა არ ყოფილა დათქმული, გადამზიდველის მიერ ტვირთის მიღებიდან მესამოცე დღეს;

გ) ყველა სხვა დანარჩენ შემთხვევაში გადაზიდვის ხელშეკრულების დადების დღიდან სამი თვის გასვლის შემდეგ.

    მუხლი 700. ხანდაზმულობის ვადის დენის შეჩერება

ხანდაზმულობის ვადა ჩერდება წერილობითი რეკლამაციის საფუძველზე იმ დღისათვის, როცა გადამზიდველი უარყოფს რეკლამაციას და თანდართულ საბუთებს უკანვე აბრუნებს. თუ რეკლამაცია ნაწილობრივ იქნება აღიარებული, ხანდაზმულობის ვადა რეკლამაციის სადავო ნაწილისათვის კვლავ გრძელდება. რეკლამაციის მიღების ან მასზე პასუხის, ასევე საბუთების უკან დაბრუნების მტკიცების ტვირთი ეკისრება იმ პირს, რომელიც მათ ეყრდნობა. სხვა რეკლამაციები, რომლებიც იმავე საგანს ეხებიან, ვერ შეაჩერებენ ხანდაზმულობის ვადის დენას.

IV. გადაზიდვები ერთმანეთის მიმდევარი გადამზიდველების მიერ

    მუხლი 701. პასუხისმგებლობა ერთმანეთის მიმდევარი გადაზიდვების შემთხვევაში

თუ გადაზიდვა ერთი ხელშეკრულებით ხორციელდება ერთმანეთის მიმდევარი სხვადასხვა გადამზიდველების მიერ, თითოეული მათგანი პასუხს აგებს მთლიანი გადაზიდვის განხორციელებისათვის; მეორე და ყოველი მომდევნო გადამზიდველი ტვირთისა და ზედნადების მიღების გზით ხდება ხელშეკრულების მხარე.

    მუხლი 702. სათანადო საბუთების გადაცემის ვალდებულება

1. გადამზიდველი, რომელიც წინა გადამზიდველისაგან იღებს ტვირთს, ვალდებულია გადასცეს ტვირთის მიღების დამადასტურებელი ვადამითითებული და მის მიერ ხელმოწერილი საბუთი. ზედნადების მეორე პირზე მან უნდა მიუთითოს თავისი სახელი და მისამართი. საჭიროების შემთხვევაში ზედნადების მეორე პირში გადამზიდველს შეაქვს 676-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული პირობები და ტვირთის მიღების დადასტურება.

2. ერთმანეთის მიმდევარ გადამზიდველებს შორის ურთიერთობები წესრიგდება 677-ე მუხლით.

    მუხლი 703. ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა ერთმანეთის მიმდევარი გადამზიდველებისაგან

ტვირთის დაკარგვის, დაზიანების ან გადაზიდვის ვადის გადაცილების გამო ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნები, შეგებებული სარჩელის ან შეცილების წარდგენის გარდა, შესაძლებელია გამოყენებულ იქნეს მხოლოდ პირველი, ბოლო ან იმ გადამზიდველის მიმართ, რომლის მიერ გადაზიდვისას დაიკარგა, დაზიანდა ტვირთი ან გადაცილებულ იქნა ტვირთის ჩაბარების ვადა; ერთი და იგივე სარჩელი შეიძლება წარედგინოს რამდენიმე გადამზიდველს.

    მუხლი 704. რეგრესის უფლება ზიანის ანაზღაურებისას

თუ ამ თავის მიხედვით გადამზიდველმა უკვე აანაზღაურა ზიანი, მას აქვს უკუმოთხოვნის უფლება შემდეგ შემთხვევებში:

ა) თუ ტვირთის დაკარგვის ან დაზიანების გამომწვევმა გადამზიდველმა მარტომ უნდა აანაზღაუროს მის მიერ ან რამდენიმე გადამზიდველის მიერ ასანაზღაურებელი ზიანი;

ბ) თუ ტვირთის დაკარგვა ან მისი დაზიანება გამოწვეულია ორი ან რამდენიმე გადამზიდველის მიერ, თითოეულმა უნდა აანაზღაუროს პასუხისმგებლობის წილის შესაბამისი თანხა; თუკი ამის დადგენა შეუძლებელია, მაშინ თითოეული პასუხს აგებს მიღებულ გადაზიდვის საზღაურში მათი წილის პროპორციულად;

გ) როცა შეუძლებელია იმის დადგენა, თუ რომელ გადამზიდველს უნდა დაეკისროს ზიანის ანაზღაურება, „ბ“ ქვეპუნქტში მოცემული პროპორციის მიხედვით უნდა გადაიხადოს ყველა გადამზიდველმა.

    მუხლი 705. გადამზიდველის გადახდისუუნარობის შედეგები

თუ ერთ-ერთი გადამზიდველი გადახდისუუნაროა, მის მიერ გადასახდელი, მაგრამ ჯერ კიდევ გადაუხდელი თანხა ნაწილდება დანარჩენ გადამზიდველებს შორის მიღებულ გადაზიდვის საზღაურში მათი წილის პროპორციულად.

    მუხლი 706. შედავება განხორციელებული რეგრესის უფლების გამო

გადამზიდველმა, რომლის მიმართაც 704-ე და 705-ე მუხლების თანახმად განხორციელდა უკუმოთხოვნა, არ შეიძლება საცილო გახადოს, რომ უკუმოთხოვნის განმახორციელებელმა გადამზიდველმა უსაფუძვლოდ გადაიხადა თანხა, თუკი გადაწყვეტილება გადახდის შესახებ მიღებულია სასამართლოს მიერ და თუ ეს გადამზიდველი ამ სასამართლო პროცესის შესახებ სათანადოდ იქნა გაფრთხილებული და შეეძლო კიდეც მიეღო მონაწილეობა ამ პროცესში.

    მუხლი 707. ერთმანეთის მიმდევარი გადამზიდველების ურთიერთშეთანხმება

გადამზიდველებს უფლება აქვთ შეთანხმდნენ 704-ე და 705-ე მუხლებისაგან განსხვავებულ საკითხებზე.

    მუხლი 708. კანონსაწინააღმდეგო შეთანხმების ბათილობა

1. 707-ე მუხლში მოცემული წესების გარდა ყოველი შეთანხმება, რომელიც პირდაპირ ან არაპირდაპირ არ შეესაბამება ამ თავის წესებს, ბათილია. ასეთი შეთანხმებების ბათილობა არ იწვევს მთლიანად ხელშეკრულების სხვა დებულებათა ბათილობას.

2. ბათილია ყოველი შეთანხმება, რომლითაც გადამზიდველი ტვირთის დაზღვევიდან წარმოშობილ მოთხოვნებს თმობს, და ყოველი სხვა მსგავსი შეთანხმება, რომლითაც მტკიცების ტვირთი სხვა პირზე იქნება გადატანილი.

თავი მეცამეტე

დავალება

    მუხლი 709. ცნება

დავალების ხელშეკრულებით რწმუნებული ვალდებულია შეასრულოს მისთვის დავალებული (მინდობილი) ერთი ან რამდენიმე მოქმედება მარწმუნებლის სახელითა და ხარჯზე.

    მუხლი 710. გასამრჯელო დავალებისათვის

1. მარწმუნებელი ვალდებულია გადაუხადოს რწმუნებულს გასამრჯელო მხოლოდ ხელშეკრულებით ან კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში.

2. გასამრჯელო ჩაითვლება უსიტყვოდ შეთანხმებულად, თუ გარემოებათა მიხედვით მოქმედების შესრულება მხოლოდ გასამრჯელოთი არის მოსალოდნელი.

3. თუ გასამრჯელოს ოდენობა არ არის განსაზღვრული, მაშინ რაიმე ნიხრის არსებობისას შეთანხმებულად მიიჩნევა სანიხრო გასამრჯელო, ისევე, როგორც ნიხრის არარსებობისას ჩვეულებრივი გასამრჯელო.

    მუხლი 711. დავალების გადანდობა მესამე პირისათვის

1. რწმუნებულმა დავალება პირადად უნდა შეასრულოს, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა მას ნება დართეს გადაენდო იგი მესამე პირისათვის, ანდა იძულებულია ასე მოიქცეს შექმნილი გარემოებების გამო. დაშვებულია დამხმარე პირთა ჩართვა.

2. თუ ნებადართულია დავალების გადანდობა მესამე პირისათვის, მაშინ რწმუნებული პასუხს აგებს მხოლოდ იმ ბრალისათვის, რომელიც მას მიუძღვის გადანდობისას და ამ პირის შერჩევაში.

    მუხლი 712. მარწმუნებლის მითითებიდან გადახვევა

1. რწმუნებული მოვალეა შეასრულოს მარწმუნებლის მითითებები.

2. რწმუნებულს შეუძლია გადაუხვიოს მარწმუნებლის მითითებებს, თუ, გარემოებებიდან გამომდინარე, მას შეუძლია ივარაუდოს, რომ მარწმუნებელი საქმის ვითარების ცოდნის შემთხვევაში მოიწონებდა ასეთ გადახვევას. რწმუნებული მოვალეა მითითებებისაგან გადახვევამდე შეატყობინოს მარწმუნებელს და დაელოდოს მის გადაწყვეტილებას, თუკი დაყოვნებით მარწმუნებელს არ შეექმნება ზიანის მიყენების საფრთხე.

3. თუ რწმუნებულის მიერ მითითებების შესრულებამ შეიძლება მარწმუნებელს მიაყენოს მნიშვნელოვანი ზიანი, მას შეეძლება მითითებების შესრულება მხოლოდ მაშინ, როცა აცნობებს მარწმუნებელს ზიანის თაობაზე, ხოლო ეს უკანასკნელი კი არ შეცვლის თავის მითითებას.

    მუხლი 713. ინფორმაციის მიწოდების ვალდებულება

1. რწმუნებული მოვალეა მისცეს მარწმუნებელს აუცილებელი ინფორმაცია, ხოლო მისი მოთხოვნით მიაწოდოს ცნობები დავალების შესრულების მიმდინარეობის შესახებ, შესრულების შემდეგ კი ჩააბაროს მას ანგარიში.

2. შეთანხმება, რომლითაც მომავალში შეიზღუდება ან გამოირიცხება რწმუნებულის მოვალეობები ამ მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, საჭიროებს წერილობით ფორმას.

    მუხლი 714. საიდუმლოების შენახვის ვალდებულება

1. რწმუნებული მოვალეა არ გაახმაუროს თავისი საქმიანობის ფარგლებში მისთვის ცნობილი ფაქტები, რომელთა საიდუმლოდ შენახვითაც მარწმუნებელი მართლზომიერადაა დაინტერესებული, თუკი კანონის საფუძველზე არ არსებობს საიდუმლოების გამჟღავნების მოვალეობა, ან მარწმუნებელი ნებას არ დართავს რწმუნებულს გაამჟღავნოს იგი.

2. ფაქტების გაუხმაურებლობის მოვალეობა არსებობს სახელშეკრულებო ურთიერთობების დამთავრების შემდეგაც.

საქართველოს 2002 წლის 28 დეკემბრის კანონი №1902 – სსმ I, №4, 22.01.2003 წ., მუხ.20

    მუხლი 715. დავალების შესასრულებლად გადაცემულის უკან დაბრუნების მოვალეობა

1. რწმუნებული მოვალეა დაუბრუნოს მარწმუნებელს ყველაფერი, რაც მან მიიღო მინდობილი მოქმედების შესასრულებლად და არ გამოიყენა ამისათვის, აგრეთვე ისიც, რაც მან შეიძინა მინდობილი მოქმედების შესრულებასთან დაკავშირებით.

2. თუ რწმუნებული თავისთვის იყენებს ფულს, რომელიც მას უნდა დაებრუნებინა მარწმუნებლისათვის ან გამოეყენებინა მის სასარგებლოდ, რწმუნებული ვალდებულია დააბრუნოს ფული პროცენტთან ერთად.

    მუხლი 716. მარწმუნებლის ქონების პრეზუმფცია

ქონება, რომელიც რწმუნებულმა დავალებული მოქმედების შესრულებისას შეიძინა მარწმუნებლის ხარჯზე და საკუთარი სახელით, ან მარწმუნებელმა გადასცა მას დავალებული მოქმედების შესასრულებლად, კრედიტორებთან რწმუნებულის ურთიერთობაში ჩაითვლება მარწმუნებლის ქონებად.

    მუხლი 717. ხარჯების ანაზღაურების მოვალეობა

1. მარწმუნებელმა უნდა აუნაზღაუროს რწმუნებულს მინდობილი მოქმედების შესასრულებლად გაწეული აუცილებელი ხარჯები.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით მოთხოვნა არ არსებობს, თუ ხარჯები გასამრჯელოთი უნდა დაიფაროს.

3. რწმუნებულს შეუძლია მოსთხოვოს მარწმუნებელს ავანსი იმ ხარჯებისათვის, რომლებიც მას უნდა აუნაზღაურდეს.

    მუხლი 718. ბრალის გარეშე დამდგარი ზიანის ანაზღაურება

1. მარწმუნებელი მოვალეა აანაზღაუროს მისი ბრალის გარეშე დამდგარი ზიანიც, რომელიც წარმოეშვა რწმუნებულს დავალებული მოქმედების შესრულებისას, თუ ზიანი დადგა დავალებული მოქმედების შესრულებასთან დაკავშირებული მნიშვნელოვანი საფრთხის შედეგად მარწმუნებლის მითითების გამო.

2. პირველი ნაწილის მიხედვით მოთხოვნა არ არსებობს, თუ დამდგარი ზიანი გასამრჯელოთი უნდა დაიფაროს, ან თუ ზიანი გამოწვეულია რწმუნებულის მოქმედებით. თუ სადავო გახდება გასამრჯელოთი ზიანის დაფარვა, მაშინ მტკიცების მოვალეობა ეკისრება რწმუნებულს.

    მუხლი 719. ბრალეული მოქმედებით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურება

თუ რწმუნებული უსასყიდლოდ ასრულებს მისთვის დავალებულ მოქმედებებს, იგი პასუხს აგებს მხოლოდ განზრახ ან უხეში გაუფრთხილებლობით გამოწვეული ზიანისათვის.

    მუხლი 720. დავალების ხელშეკრულების შეწყვეტა

1. დავალების ხელშეკრულების შეწყვეტა მხარეებს შეუძლიათ ნებისმიერ დროს. შეთანხმება ამ უფლებაზე უარის შესახებ ბათილია.

2. თუ ხელშეკრულება რწმუნებულმა მაშინ შეწყვიტა, როდესაც მარწმუნებელი მოკლებული იყო შესაძლებლობას, სხვაგვარად უზრუნველეყო თავისი ინტერესები, რწმუნებულმა უნდა აანაზღაუროს ხელშეკრულების შეწყვეტით მიყენებული ზიანი, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა რწმუნებულს ამისათვის მნიშვნელოვანი საფუძველი ჰქონდა.

3. თუ ხელშეკრულება წყდება მარწმუნებლის მიერ, მაშინ ის მოვალეა აუნაზღაუროს რწმუნებულს მინდობილი მოქმედების შესრულებისას გაწეული ყველა აუცილებელი ხარჯი, ხოლო, თუ ხელშეკრულება სასყიდლიანი იყო, გადაუხადოს გასამრჯელო შესრულებული სამუშაოს კვალობაზე.

      მუხლი 721. მარწმუნებლის გარდაცვალების ან მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის შედეგები  

1. ხელშეკრულება მარწმუნებლის გარდაცვალების ან მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის გამო არ წყდება, თუ სხვა რამ არ არის შეთანხმებული ან მინდობილობის შინაარსიდან სხვა რამ არ გამომდინარეობს.

2. თუ ხელშეკრულება მარწმუნებლის გარდაცვალების ან მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის გამო წყდება, რწმუნებული ვალდებულია გააგრძელოს დავალებული მოქმედების შესრულება, თუ დაყოვნება მარწმუნებელს ან მის მემკვიდრეს ზიანის მიყენების საფრთხეს შეუქმნის, სანამ მარწმუნებლის მემკვიდრე ან მარწმუნებლის კანონიერი წარმომადგენელი/მხარდაჭერის მიმღები აუცილებელ ზომებს არ მიიღებს; ამასთანავე, სახელშეკრულებო ურთიერთობა გაგრძელებულად ითვლება.

3. თუ ხელშეკრულება მარწმუნებლის გარდაცვალების ან მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის გამო წყდება, იგი რწმუნებულისათვის გაგრძელებულად ითვლება, სანამ მას ხელშეკრულების შეწყვეტის საფუძვლის შესახებ არ ეცნობება.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

     მუხლი 722. რწმუნებულის გარდაცვალების შედეგები

1. ხელშეკრულება წყდება რწმუნებულის გარდაცვალების შემთხვევაში, თუ სხვა რამ არ არის შეთანხმებული ან სხვა რამ არ გამომდინარეობს მინდობილობის შინაარსიდან.

2. რწმუნებულის სიკვდილის შემთხვევაში მისი მემკვიდრეები ვალდებულნი არიან აცნობონ მარწმუნებელს ამის შესახებ და მიიღონ აუცილებელი ზომები მარწმუნებლის ინტერესების დასაცავად.

    მუხლი 723. კომისიის ხელშეკრულება

კომისიის ხელშეკრულების მიმართ გამოიყენება კანონი მეწარმეთა შესახებ.

თავი მეთოთხმეტე

საკუთრების მინდობა

    მუხლი 724. ცნება

საკუთრების მინდობის ხელშეკრულებით საკუთრების მიმნდობი გადასცემს ქონებას მინდობილ მესაკუთრეს, რომელიც იღებს და მართავს მას საკუთრების მიმნდობის ინტერესების შესაბამისად.

    მუხლი 725. მინდობილი მესაკუთრის უფლება-მოვალეობანი

1. მინდობილი მესაკუთრე მოვალეა მართოს მინდობილი საკუთრება თავისი სახელით, მაგრამ საკუთრების მიმნდობის რისკითა და ხარჯით.

2. მინდობილი მესაკუთრე მესამე პირებთან ურთიერთობაში სარგებლობს მესაკუთრის უფლებამოსილებით. თუ მინდობილი მესაკუთრე, საკუთრების მიმნდობის ინტერესების საწინააღმდეგოდ, არ იჩენს ისეთ გულისხმიერებას, როგორიც მას საკუთარი საქმეების მიმართ უნდა გამოეჩინა, იგი ვალდებულია აანაზღაუროს ამ მოქმედებით გამოწვეული ზიანი.

    მუხლი 726. საკუთრების მინდობის ხარჯების ანაზღაურება

1. მინდობილი მესაკუთრე მინდობილ საკუთრებასთან დაკავშირებული საქმიანობისათვის საკუთრების მიმნდობისაგან არ იღებს გასამრჯელოს, თუ მხარეთა შეთანხმებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

2. მინდობილ საკუთრებასთან დაკავშირებული ყველა ხარჯი ეკისრება საკუთრების მიმნდობს.

3. ქონების ნაყოფი რჩება საკუთრების მიმნდობს.

    მუხლი 727. საკუთრების მინდობის ხელშეკრულების ფორმა

საკუთრების მინდობის ხელშეკრულება იდება წერილობით.

    მუხლი 728. მინდობილი მესაკუთრის პასუხისმგებლობა

მესამე პირებთან ურთიერთობაში პასუხს აგებს მინდობილი მესაკუთრე.

    მუხლი 729. დავალების ხელშეკრულების წესების გამოყენება

საკუთრების მინდობის მიმართ გამოიყენება დავალების ხელშეკრულების შესაბამისი წესები.

     [მუხლი 729. დავალების ხელშეკრულების წესების გამოყენება

საკუთრების მინდობის მიმართ გამოიყენება დავალების ხელშეკრულების შესაბამისი წესები, გარდა საპენსიო სქემის ხელშეკრულებისა, რომელიც რეგულირდება „ნებაყოფლობითი კერძო პენსიის შესახებ“ საქართველოს კანონით.  (ამოქმედდეს 2025 წლის 1 იანვრიდან)]

თავი მეთხუთმეტე

სატრანსპორტო ექსპედიცია

    მუხლი 730. ცნება

1. ექსპედიციის ხელშეკრულებით ექსპედიტორი კისრულობს თავისი სახელითა და შემკვეთის ხარჯზე განახორციელოს ტვირთის გადაზიდვასთან დაკავშირებული მოქმედებანი. შემკვეთი მოვალეა გადაიხადოს შეთანხმებული პროვიზია.

2. ექსპედიციის მიმართ შესაბამისად გამოიყენება დავალების წესები, თუ ამ თავიდან სხვა რამ არ გამომდინარეობს.

    მუხლი 731. კეთილსინდისიერების მოთხოვნა ექსპედიტორისაგან

ექსპედიტორმა კეთილსინდისიერი ექსპედიტორის გულისხმიერებით უნდა გაგზავნოს ტვირთი, შეარჩიოს გადაზიდვაში მონაწილე პირები; ამასთან, მან უნდა დაიცვას გამგზავნის ინტერესები და შეასრულოს მისი მითითებები.

    მუხლი 732. შემკვეთის მოვალეობანი

1. შემკვეთმა ექსპედიტორის მოთხოვნით მას დროულად უნდა მიაწოდოს ტვირთის შესახებ შესაბამისი ცნობები, აგრეთვე უნდა მისცეს გადაზიდვის დოკუმენტების გასაფორმებლად აუცილებელი მითითებები, მიაწოდოს საბაჟო ფორმალობების განსახორციელებლად და სხვა მოქმედებების შესასრულებლად და, აუცილებლობის შემთხვევაში, იმპორტის გადასახადის გადასახდელად აუცილებელი ცნობები. გარდა ამისა, შემკვეთმა ექსპედიტორს უნდა გადასცეს აღნიშნული ცნობების უტყუარობის დასადასტურებლად აუცილებელი დოკუმენტები.

2. საფრთხეშემცველი ტვირთის არსებობისას შემკვეთმა უნდა გააფრთხილოს ექსპედიტორი საფრთხის ზუსტი სახეობის შესახებ და, აუცილებლობის შემთხვევაში, მიუთითოს მას უსაფრთხოების ზომებზე.

3. ტვირთი, რომლის საფრთხეშემცველობის შესახებ არ იცოდა ექსპედიტორმა, შეიძლება ნებისმიერ დროს და ნებისმიერ ადგილას გადმოიტვირთოს, განადგურდეს ან გაუვნებელდეს ზიანის ანაზღაურების მოვალეობის დაუკისრებლად.

4. შემკვეთი ვალდებულია, თუ ამას მოითხოვს ტვირთის სახეობა, შეაფუთვინოს იგი გადაზიდვის მოთხოვნების შესაბამისად.

5. თუ ტვირთის იდენტიფიკაციისათვის აუცილებელია განმასხვავებელი ნიშნები, მაშინ ისინი იმგვარად უნდა იქნეს დასმული, რომ ტვირთის მიტანამდე გარკვევით ჩანდეს.

6. შემკვეთი პასუხს აგებს იმ ზიანისათვის, რომელიც ექსპედიტორს მიადგება ამ მუხლის წინა ნაწილებით გათვალისწინებულ მოვალეობათა შეუსრულებლობის გამო, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ამ მუხლის მე-3 და მე-4 ნაწილების მიხედვით ექსპედიტორს არ გაუკეთებია შენიშვნა შეფუთვის ან განმასხვავებელი ნიშნის არარსებობის ან ნაკლის თაობაზე, თუმცა ეს ცხადი იყო, ან მას ჰქონდა ცნობები ამის შესახებ ტვირთის მიღებისას.

საქართველოს 2010 წლის 12 ნოემბრის კანონი №3806 - სსმ I, №66,03.12.2010 წ., მუხ.414

საქართველოს 2012 წლის 27 მარტის კანონი №5964 – ვებგვერდი, 12.04.2012წ.

საქართველოს 2019 წლის 28 ივნისის კანონი №4925 – ვებგვერდი, 04.07.2019წ.

    მუხლი 733. ტვირთის ცალობრივი შემოწმება

შემკვეთს შეუძლია განსაკუთრებული გასამრჯელოს გადახდით მოსთხოვოს ექსპედიტორს ტვირთის ცალობრივი შემოწმება მისი მიღებისას.

    მუხლი 734. ტვირთის დაზღვევის მოვალეობა

ექსპედიტორს ეკისრება ტვირთის დაზღვევა მხოლოდ მაშინ, როცა ამის თაობაზე მიიღებს შემკვეთისაგან მითითებას. განსაკუთრებული მითითების არარსებობისას ექსპედიტორი მოვალეა დააზღვიოს ტვირთი მხოლოდ ჩვეულებრივი პირობებით.

    მუხლი 735. ექსპედიციის დაზღვევის ხელშეკრულება

თუ შემკვეთი აშკარად არ გამოთქვამს უარს წერილობით, ექსპედიტორი მოვალეა შემკვეთის ხარჯზე დააზღვიოს ის ზიანი, რომელიც შეკვეთის შესრულებისას ექსპედიტორის მოქმედებით შემკვეთს შეიძლება მიადგეს. ექსპედიტორმა უნდა აცნობოს შემკვეთს, თუ ვისთან დადო ექსპედიიცის დაზღვევის ხელშეკრულება.

    მუხლი 736. ზიანის დროულად შეტყობინების მოვალეობა

735-ე მუხლის მიხედვით დადებული დაზღვევის ხელშეკრულების საფუძველზე შემკვეთმა უნდა იზრუნოს ზიანის დროულად შეტყობინებისათვის. თუ ზიანის შესახებ შეტყობინება ეგზავნება ექსპედიტორს, მაშინ იგი ვალდებულია დაუყოვნებლივ გადაუგზავნოს შეტყობინება მზღვეველს ან მზღვეველებს.

    მუხლი 737. ტვირთის მიუღებლობის შედეგები

თუ დანიშნულების ადგილას მიმღები არ ჩაიბარებს ტვირთს, ან სხვა საფუძვლით შეუძლებელია ტვირთის მიღება, მაშინ ექსპედიტორის უფლებები და მოვალეობები განისაზღვრება გადაზიდვის ხელშეკრულების წესებით.

    მუხლი 738. ტვირთის მდგომარეობის შემოწმების შეუძლებლობა მისი მიღებისას

თუ შეუძლებელია ტვირთის მდგომარეობის შემოწმება მხარეების თანდასწრებით, მაშინ, საწინააღმდეგოს დამტკიცებამდე, ტვირთის მიღება ჩაითვლება იმის დასტურად, რომ ტვირთი მიღებულ იქნა დანაკლისისა და დაზიანების გარეშე, გარდა იმ შემთხვევისა, თუ მიმღები ტვირთის ჩამბარებელ პირს მიუთითებს ზიანის ზოგად ხასიათზე. თუ საქმე ეხება აშკარა დანაკლისს ან დაზიანებას, ამის შესახებ უნდა მიეთითოს ტვირთის მიღებისთანავე, ხოლო თუკი საქმე არ ეხება ასეთ დანაკლისს ან დაზიანებას, ტვირთის მიღების დღიდან არა უგვიანეს სამი დღისა.

    მუხლი 739. საკუთარი ძალებით ტვირთის გადაზიდვის უფლება

1. თუ სხვა შეთანხმება არ არსებობს, ექსპედიტორს უფლება აქვს საკუთარი ძალებით გადაზიდოს ტვირთი. ამ უფლების განხორციელება არ უნდა ეწინააღმდეგებოდეს შემკვეთის უფლებებსა და ინტერესებს.

2. თუ ექსპედიტორი იყენებს ამ უფლებას, მაშინ მას იმავდროულად აქვს ტვირთის გადამზიდველის უფლება-მოვალეობებიც.

    მუხლი 740. ექსპედიტორის პასუხისმგებლობა

ექსპედიტორი ექსპედიცის ხელშეკრულებიდან გამომდინარე მოვალეობებისათვის, ჩვეულებრივ, მაშინ აგებს პასუხს, თუ მას ან მის დამხმარეს მიუძღვის რაიმე ბრალი.

    მუხლი 741. მესამე პირის მიერ გამოწვეული ზიანი

თუ ზიანი გამოწვეულია ხელშეკრულებაში მონაწილე მესამე პირის მიერ, მაშინ შემკვეთის მოთხოვნით ექსპედიტორი მოვალეა გადასცეს შემკვეთს თავისი მოთხოვნა მესამე პირის წინააღმდეგ, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა ექსპედიტორი სპეციალური შეთანხმების საფუძველზე თვითონ კისრულობს მოთხოვნის გამოყენებას შემკვეთის ხარჯითა და რისკით.

    მუხლი 742. ექსპედიტორის ბრალეული მოქმედებით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურება

1. ექსპედიტორი არ შეიძლება დაეყრდნოს იმ წესებს, რომლებიც გამორიცხავენ ან ზღუდავენ მის პასუხისმგებლობას, ან გადააქვთ მტკიცების ტვირთი, თუ მან ზიანი განზრახ ან უხეში გაუფრთხილებლობით მიაყენა.

2. იგივე წესი მოქმედებს დამხმარის არასახელშეკრულებო პასუხისმგებლობის მიმართაც, თუ ამ მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად მას შეერაცხა ბრალი.

    მუხლი 743. პროვიზიის გადახდის წესი

პროვიზია გადახდილ უნდა იქნეს მას შემდეგ, რაც ექსპედიტორი გადასცემს ტვირთს სატრანსპორტო ორგანიზაციას.

თავი მეთექვსმეტე

შუამავლობა

I. ზოგადი დებულებანი

    მუხლი 744. ცნება

პირი, რომელიც სხვას ჰპირდება გასამრჯელოს ხელშეკრულების დასადებად გაწეული შუამავლობისათვის, ვალდებულია გადაიხადოს ეს გასამრჯელო მხოლოდ მაშინ, თუ ხელშეკრულება ამ შუამავლობის შედეგად დაიდო. თუ ხელშეკრულება იდება გადადების პირობით, გასამრჯელო შეიძლება მოთხოვილ იქნეს მხოლოდ ამ პირობის დადგომის შემდეგ. თუ გასამრჯელოს ოდენობა განსაზღვრული არ არის, შეთანხმებულად ითვლება ჩვეულებრივ მოქმედი გასამრჯელო. შემკვეთის საზიანოდ ამ მუხლის პირველი და მე-2 წინადადებებისაგან განსხვავებულად დადებული შეთანხმება ბათილია.

    მუხლი 745. მაკლერის მიერ გაწეული მომსახურების ანაზღაურება

1. მაკლერის მიერ ხელშეკრულებით გათვალისწინებული იმ მომსახურებისათვის, რომელიც არ შედის საშუამავლო საქმიანობაში, გასამრჯელო შეიძლება შეთანხმებულ იქნეს იმისაგან დამოუკიდებლად, დაიდება თუ არა ხელშეკრულება.

2. მაკლერს 744-ე მუხლის მიხედვით არ შეუძლია დათქვას ავანსი ან მიიღოს იგი.

3. მაკლერს ხარჯები აუნაზღაურდება მხოლოდ მაშინ, თუ ეს შეთანხმებული იყო. ეს წესი გამოიყენება მაშინაც, როცა ხელშეკრულება ვერ დაიდო. ბათილია შეთანხმება, რომლითაც გათვალისწინებულია ანაზღაურება იმ ხარჯებისა, რომლებიც არ არის საჭირო საშუამავლო ხელშეკრულების განხორციელებისათვის.

    მუხლი 746. ექსკლუზიური დავალება

1. თუ შემკვეთმა განსაზღვრული დროის განმავლობაში უარი უნდა თქვას სხვა მაკლერის გამოყენებაზე (ექსკლუზიური დავალება), მაშინ მაკლერი ვალდებულია ამ დროის მანძილზე ხელი შეუწყოს ხელშეკრულების დადებას. თუ შემკვეთი მოქმედებს პირველ წინადადებაში აღნიშნული ვალდებულების საწინააღმდეგოდ, მაშინ მაკლერს შეუძლია თუ ხელშეკრულება დადებულია სხვა მაკლერის გამოყენებით მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურება. ხელშეკრულებაში შეიძლება გათვალისწინებულ იქნეს ზიანის ანაზღაურების ერთიანი თანხა ზიანის არსებობის დამტკიცების მიხედვით. ეს თანხა არ უნდა აღემატებოდეს ხელშეკრულების ფასის ორ პროცენტს, თუ ხელშეკრულება მიმართული იყო ნასყიდობის ხელშეკრულების დადების შუამავლობაზე.

2. შემკვეთი უფლებამოსილია ხელშეკრულება დადოს მესამე პირთან მაკლერის გამოუყენებლადაც. ამავე დროს შეიძლება შეთანხმება, რომ შემკვეთი ვალდებულია გადაიხადოს შესაბამისი გასამრჯელო მაშინაც, როცა იგი ხელშეკრულებას დებს მაკლერის გამოუყენებლად. გასამრჯელო არ შეიძლება აღემატებოდეს ხელშეკრულების ფასის ორ პროცენტს, თუ ხელშეკრულება მიმართული იყო ნასყიდობის ხელშეკრულების დადების შუამავლობაზე.

3. შემკვეთის საზიანოდ დადებული ამ წესებისაგან განსხვავებული შეთანხმება ბათილია.

4. შეთანხმება ექსკლუზიური დავალების შესახებ მოითხოვს წერილობით ფორმას.

    მუხლი 747. საშუამავლო ხელშეკრულების მოშლა

1. საშუამავლო ხელშეკრულება შეიძლება ნებისმიერ დროს მოიშალოს რაიმე ვადის დაუცველად, თუკი ხელშეკრულების ვადა არ იყო განსაზღვრული.

2. ექსკლუზიური დავალება შეიძლება მოიშალოს მხოლოდ მნიშვნელოვანი საფუძვლით. ექვსი თვის გასვლის შემდეგ იგი შეიძლება ნებისმიერ დროს მოიშალოს.

3. ხელშეკრულების მოშლის უფლება შეიძლება დაუშვებლად იქნეს მიჩნეული მაშინაც, როცა გასულია ექვს თვეზე მეტი დრო, მაგრამ ამას მოითხოვს შუამავლობით დასადები ხელშეკრულების სახისა და საგნის თავისებურებანი.

    მუხლი 748. მაკლერისათვის გასამრჯელოს მიცემის დაუშვებლობა

1. დაუშვებელია მაკლერისათვის გასამრჯელოს მიცემა ან ხარჯების ანაზღაურება, თუ მესამე პირთან დადებული ხელშეკრულება ეხება მაკლერის კუთვნილ საგანს; იგივე წესი გამოიყენება, როცა განსაკუთრებული გარემოებების გამო შეიძლება წარმოიშვას საფრთხე, რაც ხელს შეუშლის მაკლერს შემკვეთის ინტერესების განხორციელებაში. ეს შემთხვევებია, როცა:

ა) მაკლერი ის იურიდიული პირი ან საზოგადოებაა, რომელშიც სამართლებრივად და ეკონომიკურად მონაწილეობს მესამე პირი;

ბ) მესამე პირი ის იურიდიული პირი ან საზოგადოებაა, რომელშიც მაკლერი სამართლებრივად და ეკონომიკურად მონაწილეობს;

გ) მაკლერი მესამე პირთან სამსახურებრივ ან შრომით ურთიერთობაშია;

დ) მაკლერი მესამე პირის მეუღლეა.

2. მაკლერს აქვს გასამრჯელოს მიღების ან ხარჯების ანაზღაურების უფლება, როცა იგი შემკვეთს მესამე პირთან ხელშეკრულების დადებამდე შეატყობინებს ამ გარემოებათა შესახებ.

3. მაკლერი კარგავს გასამრჯელოს ან ხარჯების ანაზღაურების უფლებას, თუ იგი ხელშეკრულების შინაარსის საწინააღმდეგოდ მოქმედებდა მესამე პირის სასარგებლოდ.

4. ამ მუხლის პირველი და მე-2 ნაწილებით გათვალისწინებული წესების საწინააღმდეგო შეთანხმება ბათილია.

II. შუამავლობა ბინის ქირავნობისას

     მუხლი 749. საბინაო მაკლერი

1. იმ ხელშეკრულებისათვის, რომლითაც პირი კისრულობს შუამავლობას ბინის ქირავნობის ხელშეკრულების დასადებად (საბინაო მაკლერი), გამოიყენება შუამავლობის ზოგადი წესები, თუ ბინის ქირავნობის შუამავლობიდან სხვა რამ არ გამომდინარეობს.

2. ბინის ქირავნობის შუამავლობის ნორმები არ გამოიყენება იმ ხელშეკრულებათა მიმართ, რომელთა საგანია საბინაო შუამავლობა ტურიზმისა და საქმიანი მოგზაურობებისას.

    მუხლი 750. გასამრჯელოს მიღების დაუშვებლობა

1. საბინაო მაკლერის მოთხოვნა გასამრჯელოს მიღების ან დანახარჯების ანაზღაურების შესახებ დაუშვებელია მაშინ, როცა:

ა) ქირავნობის ხელშეკრულებით იმავე ბინაზე გრძელდება უკვე არსებული ქირავნობის ურთიერთობა, ან იგი სხვაგვარად იქნება შეცვლილი;

ბ) იდება ქირავნობის ხელშეკრულება საბინაო ფართზე, რომლის მართვასაც ახორციელებს საბინაო მაკლერი.

2. შემკვეთის საზიანოდ დადებული შეთანხმება ბათილია.

III. შუამავლობა სესხებისას

    მუხლი 751. სასესხო მაკლერი

იმ ხელშეკრულების მიმართ, რომლითაც პირი კისრულობს სხვა პირისათვის სესხის ხელშეკრულების დადების შუამავლობას (სასესხო მაკლერი), გამოიყენება შუამავლობის ზოგადი წესები, თუ 752-ე და 753-ე მუხლებიდან სპეციფიკური წესები არ გამომდინარეობს.

    მუხლი 752. ხელშეკრულების ფორმა

1. ხელშეკრულება უნდა დაიდოს წერილობით.

2. ხელშეკრულებაში უნდა აღინიშნოს სასესხო მაკლერის გასამრჯელოს ოდენობა სესხიდან განსაზღვრული პროცენტის მითითებით; გარდა ამისა, ხელშეკრულებაში უნდა აღინიშნოს: სესხის ოდენობა, ვადა, პროცენტი, გადახდის დრო, გადახდის კურსი, პროცენტის ვადის ხანგრძლივობა, დამატებითი ხარჯები, შემკვეთის მიერ გადასახდელი მთლიანი თანხა, სესხის მიმცემის სახელი და მისამართი. ეს წესები არ გამოიყენება, როცა შეკვეთა ეხება იპოთეკით უზრუნველყოფილ სესხს ან მიწის ნაკვეთის შესაძენად გაცემულ სესხს, რომელიც შემკვეთმა უნდა გამოიყენოს თავისი დამოუკიდებელი პროფესიული ან სამეწარმეო ანდა საუწყებო თუ სამსახურებრივი საქმიანობისათვის.

3. ხელშეკრულების ტექსტი არ უნდა იყოს დაკავშირებული სესხის გაცემის შუამდგომლობასთან. სასესხო მაკლერმა შემკვეთს უნდა გადასცეს ხელშეკრულების ასლი.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

    მუხლი 753. გასამრჯელოს გადახდის მოვალეობა

1. შემკვეთი ვალდებულია გადაიხადოს გასამრჯელო მხოლოდ მაშინ, თუ მან შუამავლობის შედეგად მიიღო სესხი. შემკვეთის ინტერესების საწინააღმდეგოდ დადებული შეთანხმება ბათილია.

2. სასესხო მაკლერს არ შეუძლია მოითხოვოს სხვა გასამრჯელო, გარდა ამ მუხლის პირველ ნაწილში გათვალისწინებულისა, იმ მოქმედებისათვის, რომელიც დაკავშირებულია სესხის აღების შუამავლობასთან.

     მუხლი 754. სავაჭრო მაკლერი

სავაჭრო მაკლერის მიმართ გამოიყენება კანონი მეწარმეთა შესახებ.

თავი მეჩვიდმეტე

ჯილდოს საჯაროდ დაპირება. კონკურსი

     მუხლი 755. ცნება

ის, ვინც საჯარო დაპირებით აწესებს ჯილდოს გარკვეული მოქმედების შესრულებისათვის, კერძოდ, ამა თუ იმ შედეგის მიღწევისათვის, ვალდებულია გადაუხადოს ჯილდო იმ პირს, რომელმაც მოქმედება შეასრულა. პირს ჯილდოს მიღების უფლება აქვს მაშინაც, როცა იგი არ მოქმედებდა ჯილდოს საჯაროდ დაპირების გამო.

    მუხლი 756. ჯილდოს საჯაროდ დაპირების გაუქმება

1. ჯილდოს საჯაროდ დაპირება შეიძლება გაუქმდეს გამოცხადებული მოქმედების შესრულებამდე. ჯილდოს საჯაროდ დაპირების გაუქმება ნამდვილია იმ შემთხვევაში, თუ იგი ცნობილი გახდება იმავე საშუალებით, რითაც ჯილდოს საჯაროდ დაპირება ან სპეციალური შეტყობინების მეშვეობით.

2. ჯილდოს საჯაროდ დაპირება შეიძლება შეიცავდეს მითითებას მის გაუქმებაზე უარის შესახებ; საეჭვოობისას ივარაუდება, რომ დაპირება გაუქმებულია, თუ მოქმედება არ განხორციელებულა დათქმულ ვადამდე.

     მუხლი 757. მოქმედების შესრულება რამდენიმე პირის მიერ

1. თუ მოქმედება, რომლისთვისაც დაწესებულია ჯილდო, შეასრულა რამდენიმე პირმა, მაშინ დაჯილდოვდება ის, ვინც პირველმა შეასრულა ეს მოქმედება.

2. თუ მოქმედება ერთდროულად შეასრულა რამდენიმე პირმა, მაშინ თითოეული შემსრულებელი დაჯილდოვდება თანაბარწილად. თუკი ჯილდო თავისი თვისებების გამო არ შეიძლება გაიყოს, ან საჯარო დაპირების შინაარსის მიხედვით მხოლოდ ერთმა უნდა მიიღოს იგი, მაშინ ჯილდოს გადაცემის საკითხი გადაწყდება წილისყრით.

    მუხლი 758. პრიზის დაწესება

1. პირი, რომელიც საჯარო განცხადებით განსაზღვრული სამუშაოს საუკეთესო შესრულებისათვის აწესებს პრიზს, ვალდებულია გადასცეს იგი სამუშაოს საუკეთესო შემსრულებელს.

2. კონკურსის გამოცხადებას აქვს ძალა მხოლოდ მაშინ, თუ იგი ითვალისწინებს განსაზღვრულ ვადას სამუშაოს შესასრულებლად.

    მუხლი 759. საკონკურსო პირობებში ცვლილებების შეტანის დაუშვებლობა

დაუშვებელია საკონკურსო პირობებში ისეთი ცვლილებების შეტანა, რომლებიც ზიანს მოუტანს კონკურსის მონაწილეებს.

    მუხლი 760. კონკურსში გამარჯვების შესახებ გადაწყვეტილების მიღება

გადაწყვეტილებას იმის თაობაზე, უპასუხებს თუ არა კონკურსის პირობებს დათქმულ ვადაში წარდგენილი სამუშაო, ან რამდენიმედან რომელია უკეთესი, იღებს კონკურსის გამოცხადების შესახებ განცხადებაში მითითებული პირი, ხოლო თუ ასეთი რამ არ არის აღნიშნული, კონკურსის გამომცხადებელი.

    მუხლი 761. რამდენიმე პირის გამარჯვება კონკურსში

თუ სამუშაო, რომლისთვისაც დაწესებულია პრიზი, რამდენიმე პირმა შეასრულა, მაშინ მათ მიმართ გამოიყენება ჯილდოს საჯაროდ დაპირებისათვის გათვალისწინებული შესაბამისი წესები.

    მუხლი 762. კონკურსზე წარდგენილი ნამუშევრების დაბრუნების წესი

კონკურსის გამომცხადებელი ვალდებულია დაუბრუნოს მის მონაწილეებს კონკურსზე წარდგენილი ნამუშევრები, თუ საკონკურსო განცხადებით სხვა რამ არ არის დადგენილი.

თავი მეთვრამეტე

მიბარება

    მუხლი 763. ცნება

მიბარების ხელშეკრულებით შემნახველი კისრულობს შეინახოს მიმბარებლის მიერ მისთვის ჩაბარებული მოძრავი ნივთი.

    მუხლი 764. მიბარების საზღაური

1. მიბარება უსასყიდლოა, თუ შეთანხმებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული. თუ შემნახველი ახორციელებს შენახვას სამეწარმეო საქმიანობის ფარგლებში, მაშინ საზღაური დუმილითაც შეთანხმებულად ჩაითვლება.

2. თუ საზღაურის ოდენობა არ არის განსაზღვრული, მაშინ ტარიფების არსებობისას შეთანხმებულად მიიჩნევა სატარიფო განაკვეთი, ხოლო ტარიფების არარსებობისას ჩვეულებრივი საზღაური.

    მუხლი 765. შემნახველის მოვალეობა უსასყიდლო მიბარებისას

თუ მიბარება უსასყიდლოა, მაშინ შემნახველი ვალდებულია ისეთივე კეთილსინდისიერებით შეინახოს ნივთი, როგორითაც საკუთარ ნივთს შეინახავდა.

    მუხლი 766. მესამე პირისათვის ნივთის გადაცემის დაუშვებლობა

1. შემნახველს არა აქვს უფლება ნივთი შესანახად გადასცეს მესამე პირს მიმბარებლის თანხმობის გარეშე.

2. თუ მესამე პირისათვის შესანახად გადაცემა თანხმობით მოხდა, მაშინ შემნახველი პასუხს აგებს მხოლოდ იმ ბრალისათვის, რომელიც მას მიუძღვის მესამე პირის ან შენახვის ადგილის არჩევაში.

    მუხლი 767. მიბარებული ნივთით სარგებლობის დაუშვებლობა

შემნახველს არა აქვს უფლება ისარგებლოს მისთვის მიბარებული ნივთით მიმბარებლის თანხმობის გარეშე, გარდა იმ შემთხვევისა, თუ ნივთის შენახვისათვის მისით სარგებლობა აუცილებელია.

    მუხლი 768. ნივთის შენახვის წესის შეცვლა

შემნახველს უფლება აქვს აუცილებლობის შემთხვევაში შეცვალოს ნივთის შენახვის წესი. ამის თაობაზე მან უნდა აცნობოს მიმბარებელს. შემნახველმა ასევე უნდა აცნობოს მიმბარებელს მიბარებულ ნივთზე მესამე პირთა მოთხოვნების შესახებ.

    მუხლი 769. ნივთის თვისებებით მიყენებული ზიანის ანაზღაურება

მიმბარებელმა უნდა აუნაზღაუროს შემნახველს შესანახად მიბარებული ნივთის თვისებების გამო მიყენებული ზიანი, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა მან ამ ნივთის საფრთხის შემცველი თვისებების შესახებ არ იცოდა და არც შეიძლება სცოდნოდა.

    მუხლი 770. მიბარებული ნივთის დაბრუნების ვადა

მიმბარებელს შეუძლია ნებისმიერ დროს მოითხოვოს შესანახად მიბარებული ნივთის დაბრუნება, იმ შემთხვევაშიც, თუ შენახვის ვადა განსაზღვრული იყო.

    მუხლი 771. მიბარებული ნივთის უკან წაღების მოვალეობა

1. შემნახველს შეუძლია ნებისმიერ დროს მოსთხოვოს მიმბარებელს შესანახად მიბარებული ნივთის უკან წაღება, თუ შენახვის ვადა განსაზღვრული არ იყო.

2. შემნახველს შეუძლია ეს უფლება განახორციელოს მხოლოდ ისე, რომ მიმბარებელს სხვა გზით შეეძლოს ნივთის შენახვა, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა არსებობს მნიშვნელოვანი საფუძველი მიბარებული ნივთის უკან დაბრუნებისათვის.

    მუხლი 772. მიბარებული ნივთის დაბრუნების ადგილი

ნივთის დაბრუნება უნდა მოხდეს ხელშეკრულებაში მითითებულ ადგილას, გარდა იმ შემთხვევისა, თუ მიღწეულია შეთანხმება სხვა ადგილზე დაბრუნების თაობაზე. ტრანსპორტირების ხარჯები ეკისრება მიმბარებელს.

    მუხლი 773. მიბარებული ნივთის ნაყოფის გადაცემის ვალდებულება

1. შემნახველი მოვალეა გადასცეს მიმბარებელს ის ნაყოფი, რომელიც მიიღო მიბარების განმავლობაში.

2. მიმბარებელი მოვალეა აუნაზღაუროს შემნახველს ნივთის შენახვისათვის განკუთვნილი აუცილებელი ხარჯები.

    მუხლი 774. შემნახველის პასუხისმგებლობა განზრახვის ან უხეში გაუფრთხილებლობისათვის

თუ მიბარებული ნივთის წასაღებად განსაზღვრულია ვადა, ამ ვადის დადგომის შემდეგ შემნახველი პასუხს აგებს მხოლოდ განზრახვის ან უხეში გაუფრთხილებლობისათვის.

    მუხლი 775. საზღაურის გადახდის მოვალეობა

თუ მიბარება სასყიდლიანია, მაშინ მიმბარებელი მოვალეა ხელშეკრულების შეწყვეტისას შემნახველს გადაუხადოს დათქმული საზღაური.

    მუხლი 776. მიბარებული ნივთის დაკავების უფლება

კუთვნილი საზღაურის მიღებამდე და შენახვისათვის გაწეული ხარჯების ანაზღაურებამდე შემნახველს შეუძლია უარი თქვას მიბარებული ნივთის დაბრუნებაზე.

     მუხლი 777. გვაროვნული ნივთის მიბარების თავისებურებანი

1. თუ გვაროვნული ნივთი მიბარებულია ისე, რომ საკუთრება შემნახველზე უნდა გადავიდეს, ხოლო შემნახველი ვალდებულია დააბრუნოს იმავე გვარის, ხარისხისა და რაოდენობის ნივთი, მაშინ გამოიყენება სესხის ხელშეკრულების შესაბამისი ნორმები.

2. ფასიანი ქაღალდების მიბარებისას ამ მუხლის პირველი ნაწილით განსაზღვრული შეთანხმება ნამდვილია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ეს პირდაპირ იყო გათვალისწინებული შესაბამისი ხელშეკრულებით.

    მუხლი 778. სასტუმროში მიბარების თავისებურებანი

სასტუმრო, სანატორიუმი და დასასვენებელი სახლი პასუხს აგებენ იმ ზიანისათვის, რომელიც მიადგა სტუმარს იმ ქონების დაკარგვით, განადგურებით ან დაზიანებით, რომელიც მას თან ჰქონდა. ეს წესი არ გამოიყენება ფულისა და ძვირფასეულობის მიმართ, თუ ისინი საგანგებოდ არ ყოფილა ჩაბარებული.

    მუხლი 779. პასუხისმგებლობისაგან გათავისუფლება დაუძლეველი ძალის გამო

პასუხისმგებლობა გამორიცხულია, თუ ზიანი გამოწვეულია დაუძლეველი ძალის მოქმედებით, სტუმრის ან მისი თანხმლები პირის მიერ, ანდა თვით ნივთის თვისებებით.

თავი მეცხრამეტე

მიბარება სასაქონლო საწყობში

    მუხლი 780. ცნება

სასაქონლო საწყობში მიბარების ხელშეკრულების მიმართ გამოიყენება მიბარების ხელშეკრულების შესაბამისი ნორმები, თუ ამ თავით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

    მუხლი 781. შენახვის ვალდებულებათა კეთილსინდისიერად შესრულების მოვალეობა

სასაწყობო შემნახველმა საქონლის მიბარების ვალდებულებები უნდა შეასრულოს კეთილსინდისიერი მეურნის გულისხმიერებით.

    მუხლი 782. საქონლის რაოდენობის შემოწმება შემნახველის მიერ

1. შემნახველი არ არის ვალდებული საქონლის მიღებისას შეამოწმოს მისი რაოდენობა, ზომა, წონა, სახეობა, ხარისხი ან სხვა თვისებები, თუ ამ თავის წესებიდან სხვა რამ არ გამომდინარეობს.

2. თუ საქონელი, რომელიც შესანახად გადაეცა შემნახველს, გადაცემისას დაზიანებული ან დაუკომპლექტებელი აღმოჩნდება, რაც გარეგნული დათვალიერებითაც შესამჩნევია, მაშინ შემნახველი ვალდებულია დაუყოვნებლივ შეატყობინოს ამის თაობაზე მიმბარებელს; თუ იგი არ შეასრულებს ამ მოვალეობას, მაშინ მან უნდა აანაზღაუროს დამდგარი ზიანი.

    მუხლი 783. მიბარებული საქონლის დათვალიერების უფლება

შემნახველი მოვალეა სამუშაო დროის განმავლობაში ნება დართოს მიმბარებელს დაათვალიეროს მიბარებული საქონელი, აიღოს ნიმუშები ან განახორციელოს აუცილებელი მოქმედებანი.

    მუხლი 784. შეტყობინების ვალდებულება

შემნახველი ვალდებულია დაუყოვნებლივ შეატყობინოს მიმბარებელს, თუ იგი შესანახად მიბარებულ საქონელს გადაიტანს სხვა საწყობში, ან თუ აღმოაჩენს, რომ საქონლის თვისებები შეიცვალა ანდა არსებობს მისი შეცვლის საშიშროება. მან ეს უნდა შეატყობინოს სასაწყობო მოწმობის მისთვის ცნობილ ბოლო მფლობელს. ამ მოვალეობის შეუსრულებლობისას იგი ვალდებულია აანაზღაუროს დამდგარი ზიანი.

    მუხლი 785. ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება

შემნახველი პასუხისმგებელია შესანახად გადაცემული საქონლის დაკარგვით ან/და დაზიანებით მიყენებული ზიანისათვის, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა ამის თავიდან აცილება კეთილსინდისიერ შემნახველსაც არ შეეძლო.

    მუხლი 786. გვაროვნული ნივთების შენახვის თავისებურებანი

1. გვაროვნული ნივთების შენახვისას შემნახველს მხოლოდ მაშინ აქვს უფლება შეურიოს ისინი იმავე სახისა და თვისების სხვა ნივთებს, თუ ამაზე არსებობს მიმბარებლის ნებართვა.

2. ამ შერევის შედეგად წარმოშობილ საქონელზე მიმბარებლებს აქვთ საერთო საკუთრების უფლება. თითოეული მიმბარებლის წილი განისაზღვრება მის მიერ ჩაბარებული საქონლის ოდენობის შესაბამისად.

3. შემნახველი მოვალეა თითოეულ მიმბარებელს დაუბრუნოს მიბარებული საქონელი მისი კუთვნილი წილის შესაბამისად, დანარჩენი მიმბარებლების თანხმობის გარეშე.

    მუხლი 787. მიბარებული საქონლის გაყიდვა

თუ შესანახად მიბარებული საქონელი ფუჭდება ან იმდენად იცვლება, რომ იგი შეიძლება გაუფასურდეს, და შემნახველს დრო აღარ რჩება ამის თაობაზე შეატყობინოს ან არ შეუძლია შეატყობინოს უფლებამოსილ პირს, მაშინ ის უფლებამოსილია საქონელი გაყიდოს.

    მუხლი 788. სასაწყობო მოწმობა

საქონლის მიღებისას შემნახველი ვალდებულია მიმბარებელს გადასცეს სასაწყობო მოწმობა.

    მუხლი 789. სასაწყობო მოწყობის რეკვიზიტები

1. სასაწყობო მოწმობაში უნდა აღინიშნოს:

ა) სასაწყობო მოწმობის გაცემის თარიღი და რეგისტრაციის ნომერი;

ბ) მხარეთა ვინაობა და მისამართი;

გ) შენახვის ადგილი;

დ) საქონლის შენახვის წესი;

ე) შესანახი საქონლის აღწერა (ოდენობა, ზომა ან წონა) და ხარისხი; საქონლის შეფუთვისას შეფუთვის აღწერა;

ვ) შენახვის საზღაურისა და სხვა აუცილებელი ხარჯების ოდენობა;

ზ. თუ შესანახი საქონელი დაზღვეულ უნდა იქნეს, მაშინ სადაზღვევო თანხა;

თ) ხელშეკრულების მოქმედების ვადა;

ი) შემნახველის ხელმოწერა, დამოწმებული შესაბამისი ბეჭდით.

2. თუ ამ მუხლში დასახელებული პირობები სრულად არ არის ასახული სასაწყობო მოწმობაში, ეს მხარეებს არ ათავისუფლებს პასუხისმგებლობისაგან. მხარეებს უფლება აქვთ სასაწყობო მოწმობაში შეიტანონ სხვა პირობებიც.

    მუხლი 790. ვარანტი

სასაწყობო მოწმობის მფლობელს საგირავნო მოწმობის საშუალებით შეუძლია საწყობში შესანახად მიბარებული საქონელი დააგირავოს სხვა ვალდებულების უზრუნველსაყოფად ისე, რომ საქონელი საწყობიდან არ იყოს გატანილი (ვარანტი).

    მუხლი 791. საორდერო სასაწყობო მოწმობა

თუ შემნახველი გასცემს საორდერო სასაწყობო მოწმობას, მაშინ ეს მოწმობა შეიძლება გადაეცეს მესამე პირს ინდოსამენტის მეშვეობით.

    მუხლი 792. პასუხისმგებლობა ინდოსირებული სასაწყობო მოწმობისათვის

1. თუ სასაწყობო მოწმობა გაცემულია ინდოსამენტის მეშვეობით, მაშინ შემნახველი პასუხს აგებს ამ მოწმობის მფლობელის წინაშე მასში მითითებული პირობების სისწორისათვის, გარდა იმ შემთხვევისა, თუ მოწმობაში აშკარად არის მითითებული, რომ ეს მონაცემები ეფუძნება მიმბარებლის ან მესამე პირის ინფორმაციას.

2. თუ შემნახველმა იცოდა, რომ მონაცემები არასწორია, მაშინ იგი პასუხს აგებს იმ შემთხვევაშიც, თუ მან გააკეთა ამ მუხლის პირველ ნაწილში აღნიშნული მითითება.

3. შერეული შენახვისას შემნახველს არა აქვს უფლება გააკეთოს პირველ ნაწილში აღნიშნული მითითება.

    მუხლი 793. ინდოსამენტის სისწორის პრეზუმფცია

1. შემნახველი, რომელმაც გასცა საორდერო სასაწყობო მოწმობა, ვალდებულია შესანახად მიბარებული საქონელი დაბრუნებისას გადასცეს მხოლოდ სასაწყობო მოწმობის კანონიერ მფლობელს.

2. თუ გაცემულია საგირავნო სასაწყობო მოწმობა, მაშინ შემნახველმა უნდა მოითხოვოს მისი დაბრუნება.

3. შემნახველი არ არის ვალდებული შეამოწმოს ინდოსამენტის სისწორე. გადაცემა დასტურდება სასაწყობო მოწმობაზე სათანადო წარწერით.

    მუხლი 794. სასაწყობო მოწმობის დაკარგვა

1. სასაწყობო ან საგირავნო მოწმობის დაკარგვისას ან მოსპობისას მის კანონიერ მფლობელს უფლება აქვს განცხადებით მიმართოს სასამართლოს და მოითხოვოს დაკარგული დოკუმენტის ბათილად ცნობა და მის ნაცვლად ახალი მოწმობის გაცემა. სასამართლო განცხადებას განიხილავს განსაკუთრებული წარმოების წესით.

2. სასამართლოს გადაწყვეტილების საფუძველზე შემნახველი ხელახლა გასცემს სასაწყობო ან საგირავნო მოწმობას.

    მუხლი 795. მიბარებული საქონლის დაგირავება

1. სასაქონლო საწყობში შესანახად ჩაბარებული საქონლის დასაგირავებლად მესაკუთრემ საგირავნო მოწმობაზე უნდა გააკეთოს სპეციალური წარწერა (ინდოსამენტი) და ისე გადასცეს დაინტერესებულ პირს.

2. ინდოსამენტი უნდა ითვალისწინებდეს მიმბარებლის, კრედიტორის ვინაობასა და ვალდებულების მოცულობას.

3. კრედიტორისათვის საგირავნო მოწმობის გადაცემის თაობაზე ეცნობება შემნახველს, რომელიც გააკეთებს სათანადო აღნიშვნას.

    მუხლი 796. გირავნობის უფლების გადასვლა სასაწყობო მოწმობის ახალ მფლობელზე

1. შემნახველს შენახვის ხარჯების გამო წარმოეშობა საქონლის გირავნობის უფლება მანამდე, სანამ იგი მის მფლობელობაშია.

2. თუ სასაწყობო მოწმობა ინდოსამენტის მეშვეობით არის გაცემული, მაშინ გირავნობის უფლება არსებობს სასაწყობო მოწმობის ახალი მფლობელის მიმართ.

    მუხლი 797. მიბარებული საქონლის უკან წაღების მოთხოვნის დაუშვებლობა

შემნახველს არ შეუძლია მოსთხოვოს მიმბარებელს მიბარებული საქონლის უკანვე წაღება შეთანხმებული ვადის გასვლამდე, ხოლო, თუ ასეთი ვადა არ არის დადგენილი, მაშინ ჩაბარებიდან სამი თვის გასვლამდე.

    მუხლი 798. დამატებითი ვადის დანიშვნა საქონლის მიღებისას

1. თუ შენახვის ვადის გასვლის შემდეგ სასაწყობო მოწმობის მფლობელი თავს არიდებს საწყობიდან საქონლის წაღებას, შემნახველმა უნდა დაუნიშნოს მას საქონლის წაღების დამატებითი ორკვირიანი ვადა; თუკი მოწმობის მფლობელი ამ ვადაშიც არ წაიღებს საქონელს, შემნახველს უფლება აქვს გაყიდოს იგი.

2. საქონლის გაყიდვის შედეგად მიღებული თანხა შემნახველისათვის კუთვნილი ხარჯების გამოკლებით გადაეცემა სასაწყობო მოწმობის მფლობელს.

თავი მეოცე

დაზღვევა

I. ზოგადი დებულებანი

    მუხლი 799. ცნება

1. დაზღვევის ხელშეკრულებით მზღვეველი მოვალეა აუნაზღაუროს დამზღვევს სადაზღვევო შემთხვევის დადგომით მიყენებული ზიანი ხელშეკრულების პირობების შესაბამისად. მყარად დადგენილი სადაზღვევო თანხით დაზღვევისას მზღვეველი მოვალეა გადაიხადოს სადაზღვევო თანხა ან შეასრულოს სხვა შეპირებული მოქმედება.

2. დამზღვევი ვალდებულია გადაიხადოს სადაზღვევო შესატანი (პრემია).

3. დერივატივი არ არის დაზღვევის ხელშეკრულება. დერივატივთან დაკავშირებული   ურთიერთობები   რეგულირდება „ფინანსური გირავნობის, ურთიერთგაქვითვისა და დერივატივების შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად. ამ მუხლისა და ამ კოდექსის მე-800−858-ე მუხლების მოქმედება არ ვრცელდება აღნიშნული კანონიდან გამომდინარე ურთიერთობებზე.

საქართველოს 2019 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5674 – ვებგვერდი, 31.12.2019წ.

    მუხლი 800. დაზღვევის ხელშეკრულების დადების ვალდებულება

პირი, რომელიც საჯაროდ სთავაზობს დაზღვევის ხელშეკრულების დადებას, ვალდებულია დადოს ეს ხელშეკრულება, თუკი უარის თქმისათვის არ არსებობს მნიშვნელოვანი საფუძველი.

    მუხლი 801. სავალდებულო დაზღვევა

კანონით შეიძლება გათვალისწინებული იყოს სავალდებულო დაზღვევა, რომლის მიმართაც გამოიყენება ამ თავის წესები, თუ ეს არ ეწინააღმდეგება კანონმდებლობას სავალდებულო დაზღვევის შესახებ. გადაზღვევასთან დაკავშირებული ურთიერთობები წესრიგდება კანონმდებლობით დადგენილი წესით.

    მუხლი 802. სადაზღვევო მოწმობა (პოლისი)

1. მზღვეველი ვალდებულია დამზღვევს ჩააბაროს მატერიალურად ან ელექტრონულად ხელმოწერილი დოკუმენტი დაზღვევის ხელშეკრულების შესახებ (სადაზღვევო მოწმობა (პოლისი)). ამასთანავე, მზღვეველის მიერ გაცემული ელექტრონული დოკუმენტი დამოწმებული უნდა იყოს კვალიფიციური ელექტრონული ხელმოწერით ან/და კვალიფიციური ელექტრონული  შტამპით.  დასაშვებია  მზღვეველის მიერ დამზღვევისთვის  სადაზღვევო  მოწმობის (პოლისის) ელექტრონულად, საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით ჩაბარება.

2. სადაზღვევო მოწმობა უნდა შეიცავდეს:

ა) ხე ლშეკრულების მხარეების ვინაობასა და მათ ადგილსამყოფელს (საცხოვრებელ ადგილს ან იურიდიულ მისამართს);

ბ) დაზღვევის საგნისა და დაზღვეული პირის დასახელებას;

გ) სადაზღვევო რისკის განსაზღვრას;

დ) დაზღვევის დასაწყისსა და ხანგრძლივობას;

ე) სადაზღვევო თანხის ოდენობას;

ვ) სადაზღვევო შესატანის მოცულობას, მისი გადახდის ადგილსა და ვადას.

3. თუ დაზღვევის საგანს წარმოადგენს პირის სიცოცხლე, მაშინ დამატებით აუცილებელია მონაცემები მზღვევლის მოგების დაანგარიშებისა და ამ მოგების განაწილების პირობების შესახებ.

საქართველოს 2023 წლის 15 ივნისის კანონი №3278 – ვებგვერდი, 30.06.2023წ.

    მუხლი 803. სადაზღვევო მოწმობის სახეები

თუ სადაზღვევო მოწმობა გაცემულია წარმომდგენზე, სახელობითი ან საორდერო მოწმობის სახით, მზღვეველს შეუძლია ამ მოწმობის მფლობელს წაუყენოს ყველა ის მოთხოვნა, რომლებიც მას თავდაპირველი დამზღვევის მიმართ აქვს. ეს წესი არ გამოიყენება, თუ სადაზღვევო მოწმობის მფლობელი აცნობებს მზღვეველს დაზღვევასთან დაკავშირებული უფლებების მისთვის გადაცემის თაობაზე და ეს უკანასკნელი დაუყოვნებლივ არ განაცხადებს თავისი მოთხოვნების შესახებ.

    მუხლი 804. სადაზღვევო მოწმობის დაკარგვის შედეგები

1. თუ ხელშეკრულებით განსაზღვრულია, რომ მზღვეველმა მხოლოდ სადაზღვევო მოწმობის წარდგენის შემდეგ უნდა შეასრულოს თავისი მოვალეობა, მაგრამ მოწმობა დაიკარგა ან განადგურდა, მაშინ დამზღვევს შეუძლია მოითხოვოს შესრულება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ სადაზღვევო მოწმობა განსაკუთრებული წარმოების წესით ძალადაკარგულად გამოცხადდა.

2. სადაზღვევო მოწმობის დაკარგვის ან განადგურების შემთხვევაში დამზღვევს შეუძლია მზღვეველს მოსთხოვოს ასლი. ასლის გაცემის ხარჯებს გაიღებს დამზღვევი.

    მუხლი 805. დაზღვევის აგენტის უფლებები

1. თუ დაზღვევის აგენტი (წარმომადგენელი) უფლებამოსილია დადოს დაზღვევის ხელშეკრულება, მას ასევე შეუძლია შეცვალოს ხელშეკრულების პირობები, გააგრძელოს მისი მოქმედების ვადა ან მოშალოს იგი.

2. დაზღვევის აგენტს, რომელიც ასრულებს შუამავლის ფუნქციას დაზღვევის ხელშეკრულების დადებისას, უფლება აქვს დადოს ასეთი ხელშეკრულება.

    მუხლი 806. დაზღვევის დაწყების დრო

1. დაზღვევა იწყება ხელშეკრულების დადების დღის ოცდაოთხ საათზე და მთავრდება ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ვადის ბოლო დღის ოცდაოთხ საათზე.

2. თუ დაზღვევის ხელშეკრულება დადებულია ხუთ წელზე მეტი ვადით, მაშინ თითოეულ მხარეს შეუძლია მოშალოს ხელშეკრულება ამის თაობაზე გაფრთხილებიდან სამი თვის გასვლის შემდეგ.

    მუხლი 807. სადაზღვევო შესატანის გადიდების შედეგები

თუ მზღვეველმა გაადიდა სადაზღვევო შესატანი, მაშინ დამზღვევს შეუძლია ხელშეკრულების მოშლის ერთთვიანი ვადის დაცვით შეწყვიტოს ხელშეკრულება. სადაზღვევო შესატანის უმნიშვნელო გაზრდა ასეთ უფლებას არ წარმოშობს.

    მუხლი 808. ინფორმაციის მიწოდების ვალდებულება

1. დამზღვევმა ხელშეკრულების დადებისას მზღვეველს უნდა შეატყობინოს ყველა მისთვის ცნობილი გარემოება, რომლებსაც არსებითი მნიშვნელობა აქვს საფრთხის ან დაზღვევით გათვალისწინებული შემთხვევის დადგომისათვის. არსებითია ის გარემოებები, რომლებსაც შეუძლიათ გავლენა მოახდინონ მზღვევლის გადაწყვეტილებაზე, უარი თქვას ხელშეკრულებაზე ან დადოს იგი შეცვლილი შინაარსით.

2. არსებითად ჩაითვლება ასევე გარემოება, რომლის შესახებაც მზღვეველი წერილობით შეეკითხება დამზღვევს გარკვევით და არაორაზროვნად.

3. თუ ამ მუხლის პირველი ნაწილის წესების საწინააღმდეგოდ მზღვეველს არ ეცნობა არსებითი გარემოების შესახებ, მაშინ მას შეუძლია უარი თქვას ხელშეკრულებაზე. იგივე მნიშვნელობა აქვს, თუ არსებით გარემოებათა შეტყობინებას დამზღვევმა განზრახ აარიდა თავი.

4. დაუშვებელია ხელშეკრულების შეწყვეტა, თუ მზღვეველმა იცოდა დაფარულ გარემოებათა შესახებ, ან დამზღვევს არ მიუძღვის ბრალი მათ შეუტყობინებლობაში.

    მუხლი 809. არასწორი მონაცემების შეტყობინების შედეგები

1. მზღვეველს შეუძლია უარი თქვას ხელშეკრულებაზე მაშინაც, თუ არსებითი გარემოებების შესახებ შეტყობინება არასწორ მონაცემებს შეიცავს.

2. ხელშეკრულებაზე უარის თქმა დაუშვებელია, თუ მონაცემების უზუსტობა მზღვევლისათვის ცნობილი იყო, ან თუ დამზღვევს ბრალი არ მიუძღვის არასწორ მონაცემთა მიწოდებაში. ამ მონაცემების შეტყობინებიდან ერთი თვის განმავლობაში მზღვეველს შეუძლია მოშალოს ხელშეკრულება.

    მუხლი 810. დაზღვევის ხელშეკრულების მოშლა ინფორმაციის შეუტყობინებლობის გამო

თუ დამზღვევს საფრთხის გარემოების შესახებ წერილობით კითხვებზე უნდა გაეცა პასუხი, მაშინ მზღვეველს უფლება აქვს მოშალოს ხელშეკრულება იმ გარემოებათა შეუტყობინებლობის გამო, რომელთა თაობაზედაც თუმცა კითხვა არ დასმულა, მაგრამ დამზღვევი განზრახ დუმდა.

    მუხლი 811. ინფორმაციის შეუტყობინებლობის გამო ხელშეკრულების მოშლის ვადა

1. ამ თავით გათვალისწინებული ცნობების შეუტყობინებლობიდან ერთი თვის განმავლობაში მზღვეველს შეუძლია მოშალოს ხელშეკრულება. ეს ვადა იწყება იმ მომენტიდან, როდესაც მზღვეველმა გაიგო შეტყობინების მოვალეობის დარღვევის თაობაზე.

2. დამზღვევს უნდა ეცნობოს ხელშეკრულების მოშლის შესახებ.

    მუხლი 812. ხელშეკრულების მოშლა სადაზღვევო შემთხვევის დადგომის შემდეგ

თუ მზღვეველი ხელშეკრულებას მოშლის სადაზღვევო შემთხვევის დადგომის შემდეგ, მაშინ იგი არ თავისუფლდება თავისი მოვალეობის შესრულებისაგან, თუკი იმ გარემოებას, რომლის შესახებაც დარღვეული იქნა შეტყობინების მოვალეობა, გავლენა არ მოუხდენია სადაზღვევო შემთხვევის დადგომაზე და მზღვევლის მოვალეობის შესრულებაზე.

    მუხლი 813. საფრთხის გაზრდის შესახებ ინფორმაციის შეტყობინების ვალდებულება

1. დამზღვევი მოვალეა დაუყოვნებლივ შეატყობინოს მზღვეველს საფრთხის გაზრდის შესახებ, რომელიც ხელშეკრულების დადების შემდეგ აღმოცენდა, თუ ეს არსებით გავლენას მოახდენდა ხელშეკრულების დადებაზე.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში მზღვეველს უფლება აქვს მოშალოს ხელშეკრულება მოშლის ერთთვიანი ვადის დაცვით ან მოითხოვოს სადაზღვევო შესატანის შესაბამისი გაზრდა. თუ დამზღვევმა განზრახ გამოიწვია საფრთხის გაზრდა, მზღვეველს შეუძლია მოშალოს ხელშეკრულება ვადის დაცვის გარეშე.

    მუხლი 814. სადაზღვევო შემთხვევის დადგომის შეტყობინების ვალდებულება

1. სადაზღვევო შემთხვევის დადგომის გაგებისთანავე დამზღვევი მოვალეა აცნობოს ამის შესახებ მზღვეველს.

2. მზღვეველს შეუძლია სადაზღვევო შემთხვევის დადგომის შემდეგ მოსთხოვოს დამზღვევს ყოველგვარი ცნობა, რომელიც კი აუცილებელია სადაზღვევო შემთხვევის ან მოვალეობის მოცულობის დასადგენად.

3. მზღვეველს არ შეუძლია დაეყრდნოს შეთანხმებას, რომლითაც იგი თავისუფლდება თავისი მოვალეობისაგან, თუ დამზღვევი არ შეასრულებს შეტყობინების მოვალეობას, მაგრამ ამით მზღვევლის ინტერესები არსებითად არ დაირღვევა.

4. მზღვეველმა თავისი მოვალეობა უნდა შეასრულოს სადაზღვევო შემთხვევის დადგენისა და საზღაურის ოდენობის განსაზღვრის შემდეგ.

II. სადაზღვევო შესატანი

    მუხლი 815. სადაზღვევო შესატანის გადახდის ვალდებულება

1. დამზღვევი მოვალეა გადაიხადოს სადაზღვევო შესატანი მხოლოდ დაზღვევის დამადასტურებელი საბუთის მიღების შემდეგ.

2. თუ დაზღვევის ინტერესი დაიკარგა, მაშინ მზღვეველს შეუძლია მოითხოვოს სადაზღვევო შესატანის ის ნაწილი, რომელიც შეესაბამება ნაკისრი რისკის ხანგრძლივობას. მზღვეველს შეუძლია მოითხოვოს მომსახურების შესაბამისი ანაზღაურების გადახდა.

    მუხლი 816. პირველი სადაზღვევო შესატანი

პირველი ან ერთჯერადი სადაზღვევო შესატანის დროულად გადახდამდე მზღვეველი თავისუფალია თავისი მოვალეობისაგან.

    მუხლი 817. სადაზღვევო შესატანის არადროულად გადახდა

1. თუ სადაზღვევო შესატანი დროულად არ არის გადახდილი, მაშინ მზღვეველს შეუძლია წერილობით განსაზღვროს გადახდის ორკვირიანი ვადა, ამასთან, უნდა მიუთითოს იმ შედეგებზე, რომლებიც ვადის გასვლას მოჰყვება.

2. თუ ვადის გასვლის შემდეგ დადგება სადაზღვევო შემთხვევა და ამ დროისათვის დამზღვევის მიერ გადაცილებულია შესატანის ან პროცენტების გადახდის ვადა, მაშინ მზღვეველი თავისუფლდება თავისი მოვალეობებისაგან.

    მუხლი 818. ხელშეკრულების მოშლა სადაზღვევო შესატანის არადროულად გადახდის გამო

თუ დამზღვევმა თავის დროზე არ შეიტანა სადაზღვევო შესატანი, მზღვეველს შეუძლია ერთი თვით ადრე გააფრთხილოს დამზღვევი ხელშეკრულების მოშლის თაობაზე და ამ ვადის უშედეგოდ გასვლის შემდეგ მოშალოს იგი.

    მუხლი 819. სადაზღვევო შესატანის გადახდის შეწყვეტა

დამზღვევს შეუძლია შეწყვიტოს სადაზღვევო შესატანის გადახდა, თუ ხელშეკრულების დადების შემდეგ გაირკვა, რომ მზღვევლის ეკონომიური მდგომარეობა იმდენად გაუარესდა, რომ არსებობს სადაზღვევო შემთხვევის დადგომისას მის მიერ ხელშეკრულებით ნაკისრ მოვალეობათა შეუსრულებლობის რეალური საფრთხე.

III. ზიანის დაზღვევა

ა) ხელშეკრულების შინაარსი

    მუხლი 820. ზიანის ფულადი ანაზღაურების ვალდებულება

ზიანის დაზღვევისას მზღვეველმა ზიანი უნდა აანაზღაუროს ფულით.

    მუხლი 821. ზიანის ანაზღაურების ფარგლები

მზღვეველი ზიანს ანაზღაურებს მხოლოდ სადაზღვევო თანხის ფარგლებში.

    მუხლი 822. სადაზღვევო შედარება

1. თუ აღმოჩნდა, რომ სადაზღვევო თანხა მნიშვნელოვნად აღემატება დაზღვეული ინტერესის ღირებულებას (სადაზღვევო ღირებულებას), მაშინ როგორც დამზღვევს, ისე მზღვეველს გადაჭარბებული დაზღვევის თავიდან აცილების მიზნით შეუძლიათ მოითხოვონ სადაზღვევო თანხის შემცირება სადაზღვევო შესატანის დაუყოვნებლივ შესაბამისი შემცირებით.

2. თუ დამზღვევი მართლსაწინააღმდეგო შემოსავლის მიღების განზრახვით დებს ხელშეკრულებას დაზღვევის გაზრდის გზით, მაშინ ხელშეკრულება ბათილად ჩაითვლება. ხელშეკრულების ბათილობამდე მზღვევლისათვის გადახდილი შენატანები მას რჩება, თუ მისთვის ხელშეკრულების დადების მომენტისათვის ცნობილი არ იყო ბათილობის შესახებ.

    მუხლი 823. ქონების დაზღვევის თავისებურებანი

სადაზღვევო თანხად ჩაითვლება ქონების ღირებულება, თუ დაზღვეულია ქონება და საქმის გარემოებებით სხვა რამ არ არის დადგენილი.

    მუხლი 824. მიუღებელი სარგებლის დაზღვევა

დაზღვევა ვრცელდება სადაზღვევო შემთხვევის დადგომით გამოწვეულ მიუღებელ სარგებელზედაც, თუ ეს გათვალისწინებულია შეთანხმებით.

    მუხლი 825. ნივთთა ერთობლიობის დაზღვევა

თუ დაზღვეულია ნივთების ერთობლიობა, მაშინ დაზღვევა ვრცელდება მასში შემავალ ყველა ნივთზე.

    მუხლი 826. სადაზღვევო ანაზღაურების ოდენობა

მზღვეველი არ არის ვალდებული გადაუხადოს დამზღვევს წარმოშობილი ზიანის ოდენობაზე მეტი თანხა იმ შემთხვევაშიც კი, თუ სადაზღვევო თანხა სადაზღვევო შემთხვევის დადგომის მომენტისათვის აღემატება სადაზღვევო ღირებულებას.

    მუხლი 827. შემცირებული ან არასრული დაზღვევა. ორმაგი დაზღვევა

1. თუ სადაზღვევო თანხა ნაკლებია სადაზღვევო ღირებულებაზე სადაზღვევო შემთხვევის დადგომის მომენტისათვის (შემცირებული ან არასრული დაზღვევა), მაშინ მზღვეველი ანაზღაურებს ზიანს სადაზღვევო თანხისა და სადაზღვევო ღირებულების შეფარდების შესაბამისად.

2. პირი, რომელმაც ერთი და იგივე ინტერესი ერთდროულად რამდენიმე მზღვეველთან დააზღვია, მოვალეა ამის თაობაზე დაუყოვნებლივ აცნობოს თითოეულ მზღვეველს. შეტყობინებაში უნდა აღინიშნოს ყველა მზღვევლის ვინაობა და სადაზღვევო თანხის ოდენობა.

3. თუ მოცემული ინტერესი ერთი და იმავე რისკისაგან რამდენიმე მზღვეველთან არის დაზღვეული და სადაზღვევო თანხები ჯამში სადაზღვევო ღირებულებას აჭარბებენ, ან, თუ სხვა მიზეზების გამო საზღაურთა ჯამი, რომელიც თითოეული მზღვევლის მიერ სხვა ხელშეკრულების არარსებობის შემთხვევაში გადახდილი იქნებოდა, აჭარბებს მთელ ზიანს (ორმაგი დაზღვევა), მაშინ მზღვევლები მოვალენი არიან დამზღვევის წინაშე როგორც სოლიდარული მოვალეები იმ თანხის ფარგლებში, რაც მათ დამზღვევთან დადებული ხელშეკრულებით აქვთ გაფორმებული, მაგრამ დამზღვევს არა აქვს უფლება მიიღოს ჯამში რეალურ ზიანზე მეტი თანხა.

    მუხლი 828. ორმაგი დაზღვევის ბათილობა

თუ დამზღვევმა გააფორმა ორმაგი დაზღვევა მართლსაწინააღმდეგო შემოსავლის მიღების მიზნით, მაშინ თითოეული ხელშეკრულება, რომელიც ამ მიზნით არის დადებული, ჩაითვლება ბათილად.

    მუხლი 829. დამზღვევის ბრალი სადაზღვევო შემთხვევის დადგომისას

მზღვეველი თავისუფლდება თავისი მოვალეობის შესრულებისაგან, თუ დამზღვევმა დაზღვევით გათვალისწინებული შემთხვევა გამოიწვია განზრახ ან უხეში გაუფრთხილებლობით.

    მუხლი 830. მზღვევლის მითითების შესრულების მოვალეობა

1. დამზღვევი მოვალეა დაზღვევით გათვალისწინებული შემთხვევის დადგომისას შეძლებისდაგვარად თავიდან აიცილოს ან შეამციროს ზიანი და ამასთან დაკავშირებით შეასრულოს მზღვევლის მითითებები.

2. მზღვეველი მოვალეა აანაზღაუროს ის ხარჯები, რომლებიც მისი მითითებით იქნა გაღებული.

    მუხლი 831. ომით ან სხვა დაუძლეველი ძალით გამოწვეული ზიანის დაზღვევა

მზღვეველი ომით ან სხვა დაუძლეველი ძალით გამოწვეული ზიანისათვის მხოლოდ მაშინ აგებს პასუხს, თუ ეს გათვალისწინებულია სპეციალური შეთანხმებით.

    მუხლი 832. ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა მესამე პირისაგან

1. თუ დამზღვევს შეუძლია ზიანის ანაზღაურების თაობაზე მოთხოვნა წაუყენოს მესამე პირს, მაშინ ეს მოთხოვნა გადადის მზღვეველზე, თუკი ის უნაზღაურებს დამზღვევს ზიანს. თუ დამზღვევი უარს იტყვის მესამე პირის მიმართ თავის მოთხოვნაზე ან მისი მოთხოვნის უზრუნველყოფის უფლებაზე, მაშინ მზღვეველი თავისუფლდება ზიანის იმ ოდენობით ანაზღაურების მოვალეობისაგან, რამდენიც მას შეეძლო მიეღო თავისი ხარჯების ასანაზღაურებლად უფლების განხორციელებასთან ან მოთხოვნის წაყენებასთან დაკავშირებით.

2. თუ დამზღვევის უფლება ზიანის ანაზღაურების თაობაზე ეხება მასთან ერთად მცხოვრებ ოჯახის წევრებს, მაშინ უფლების გადასვლა გამორიცხულია, როცა ოჯახის წევრმა ზიანი განზრახ გამოიწვია.

    მუხლი 833. დაზღვეული ქონების გასხვისების შედეგები

თუ დაზღვეული ქონება გასხვისდა, მაშინ დამზღვევის უფლებები და მოვალეობები გადადის შემძენზე.

    მუხლი 834. შეტყობინების ვალდებულება დაზღვეული ქონების გასხვისებისას

მზღვეველს დაუყოვნებლივ უნდა ეცნობოს დაზღვეული ქონების გასხვისების შესახებ. თუ შემძენმა ან გამსხვისებელმა აღნიშნულის თაობაზე დაუყოვნებლივ არ შეატყობინა მზღვეველს, მაშინ იგი თავისუფლდება ანაზღაურების მოვალეობისაგან, თუკი სადაზღვევო შემთხვევა დადგა ორი კვირის შემდეგ იმ მომენტიდან, როცა მზღვეველს შეტყობინება მიღებული უნდა ჰქონოდა.

    მუხლი 835. დაზღვევის შეწყვეტა ქონების გასხვისებისას

1. მზღვეველს უფლება აქვს ხელშეკრულების მოშლის ერთთვიანი ვადის დაცვით შეწყვიტოს სადაზღვევო ურთიერთობა შემძენთან. ხელშეკრულების მოშლის უფლება ძალას კარგავს, თუ მზღვეველმა არ ისარგებლა ამით ერთი თვის მანძილზე იმ მომენტიდან, როცა მან შეიტყო ქონების გასხვისების შესახებ.

2. შემძენს უფლება აქვს მოშალოს დაზღვევის ხელშეკრულება; მოშლა შეუძლია მას მხოლოდ დაუყოვნებლივ ან დაზღვევის მიმდინარე პერიოდის დამთავრებისათვის. მოშლის უფლება ქარწყლდება, თუ შემძენი შეძენიდან ერთი თვის ვადაში არ ისარგებლებს ამ უფლებით; ხოლო, თუ შემძენისათვის ცნობილი არ იყო დაზღვევის შესახებ, მაშინ მოშლის უფლება ძალაშია ერთი თვის გასვლამდე იმ მომენტიდან, როცა შემძენმა შეიტყო სადაზღვევო ურთიერთობის შესახებ.

3. თუ დაზღვევის ხელშეკრულება მოიშალა ამ წესების საფუძველზე, მაშინ გამსხვისებელი მოვალეა მზღვეველს გადაუხადოს სადაზღვევო შესატანი, მაგრამ არა იმაზე მეტი, რაც დაზღვევის პერიოდში უნდა გადაეხადა, ხელშეკრულების მოშლის მომენტის ჩათვლით; ამ შემთხვევაში შემძენი პასუხს არ აგებს სადაზღვევო შესატანის გადახდაზე.

) დაზღვევა სხვა პირის სასარგებლოდ

     მუხლი 836. დაზღვევის ხელშეკრულების დადება სხვა პირის სასარგებლოდ

დამზღვევს შეუძლია მზღვეველთან დადოს დაზღვევის ხელშეკრულება თავისი სახელით სხვა პირის სასარგებლოდ. ამ პირის დასახელება სავალდებულო არ არის.

    მუხლი 837. სხვა პირის უფლებები დაზღვევის ხელშეკრულებაში

1. სხვა პირის სასარგებლოდ დაზღვევისას ის უფლებები, რომლებიც წარმოიშობა ამ ხელშეკრულებიდან, ეკუთვნის ამ პირს. სადაზღვევო მოწმობის მოთხოვნის უფლება აქვს მხოლოდ დამზღვევს.

2. დაზღვეულ პირს შეუძლია ისარგებლოს თავისი უფლებებით დამზღვევთან შეთანხმების გარეშე და თავისი უფლებების განხორციელება მოითხოვოს სასამართლოს მეშვეობით მხოლოდ მაშინ, თუ სადაზღვევო მოწმობა მის ხელთაა.

    მუხლი 838. დამზღვევის უფლებები

1. დამზღვევს საკუთარი სახელით შეუძლია ისარგებლოს იმ უფლებებით, რომლებიც დაზღვევის ხელშეკრულების თანახმად ეკუთვნის დაზღვეულ პირს.

2. თუ გაცემულია სადაზღვევო მოწმობა, მაშინ დამზღვევს შეუძლია მიიღოს საზღაური დაზღვეული პირის თანხმობის გარეშე ან გადასცეს უფლება დაზღვეულ პირს მხოლოდ მაშინ, თუ დამზღვევი ფლობს სადაზღვევო მოწმობას.

3. მზღვეველი მხოლოდ მაშინ არის ვალდებული გადაუხადოს დამზღვევს დაზღვეულის სასარგებლოდ, თუ დამზღვევი დაამტკიცებს, რომ დაზღვეული პირი ეთანხმებოდა დაზღვევის ხელშეკრულებას.

) სამოქალაქო პასუხისმგებლობის დაზღვევა

    მუხლი 839. ცნება

სამოქალაქო პასუხისმგებლობის დაზღვევის ხელშეკრულებით მზღვეველი მოვალეა გაათავისუფლოს დამზღვევი იმ ვალდებულებისაგან, რომელიც მას ეკისრება მესამე პირის წინაშე დაზღვევის პერიოდში წარმოშობილი პასუხისმგებლობის გამო.

    მუხლი 840. ზიანის უშუალოდ ანაზღაურების მოთხოვნა

მზღვეველი თავისი ვალდებულების ფარგლებში მოვალეა უშუალოდ აანაზღაუროს ზიანი, თუ პირი, რომელსაც ზიანი მიადგა, მას წარუდგენს მოთხოვნას.

    მუხლი 841. სასამართლო და არასასამართლო ხარჯები

დაზღვევა მოიცავს სასამართლო და არასასამართლო ხარჯებსაც, რომლებიც მესამე პირის მოთხოვნისაგან დასაცავად იქნა გაწეული, თუ, საქმის გარემოებიდან გამომდინარე, აუცილებელია ასეთი ხარჯების გაწევა.

    მუხლი 842. მზღვევლის განთავისუფლება პასუხისმგებლობისაგან

მზღვეველი თავისუფლდება პასუხისმგებლობისაგან, თუ დამზღვევმა შეგნებულად გამოიწვია იმ გარემოების წარმოშობა, რისთვისაც მას ეკისრება პასუხისმგებლობა მესამე პირის წინაშე.

    მუხლი 843. პასუხისმგებლობა სავალდებულო დაზღვევისას

1. თუ მზღვეველი მთლიანად ან ნაწილობრივ თავისუფალია დამზღვევის წინაშე მოვალეობისაგან, მისი პასუხისმგებლობა მესამე პირის წინაშე ძალაშია სავალდებულო დაზღვევის შესახებ კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში.

2. თუ მზღვეველი აკმაყოფილებს მესამე პირის მოთხოვნას, მაშინ მესამე პირის მოთხოვნა დამზღვევის მიმართ გადადის მზღვეველზე.

III1. ჯანმრთელობის დაზღვევა 

 

საქართველოს 2017 წლის 28  ივნისის   კანონი №1115 - ვებგვერდი, 10.07.2017წ.

    მუხლი 8431. ცნება 

1. ჯანმრთელობის დაზღვევის ხელშეკრულებით მზღვეველი ვალდებულია აანაზღაუროს დაზღვეული პირის ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუარესებასთან ან ჯანმრთელობის დაზიანებასთან დაკავშირებული მკურნალობის და ამ ხელშეკრულებით შეთანხმებული სხვა სამედიცინო მომსახურების ხარჯები ამავე ხელშეკრულებით დადგენილი წესითა და პირობებით.

2. ჯანმრთელობის დაზღვევის ხელშეკრულება შეიძლება დადოს დამზღვევმა დაზღვეული პირის სასარგებლოდ.

საქართველოს 2017 წლის 28  ივნისის   კანონი №1115 - ვებგვერდი, 10.07.2017წ.

    მუხლი 8432. მესამე პირისგან ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა 

1. თუ დაზღვეულ პირს შეუძლია ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა მესამე პირს წარუდგინოს, ეს მოთხოვნა გადადის მზღვეველზე, თუკი დაზღვეულ პირს ზიანს ის უნაზღაურებს.

2. მზღვეველს შეუძლია ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა მესამე პირს წარუდგინოს მხოლოდ დაზღვეული პირისთვის ზიანის ანაზღაურების შემდეგ, ანაზღაურებული ზიანის ოდენობის ფარგლებში. თუ დაზღვეული პირი უარს იტყვის მესამე პირისთვის წარდგენილ ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნაზე, მზღვეველი თავისუფლდება ზიანის ანაზღაურების მოვალეობისაგან.

საქართველოს 2017 წლის 28  ივნისის   კანონი №1115 - ვებგვერდი, 10.07.2017წ.

    მუხლი 8433. ზიანის დაზღვევის ნორმების ჯანმრთელობის დაზღვევაზე გავრცელება

ჯანმრთელობის დაზღვევაზე ზიანის დაზღვევის ნორმებიდან ვრცელდება მხოლოდ ამ კოდექსის 820-ე და 821-ე მუხლები.

საქართველოს 2017 წლის 28  ივნისის   კანონი №1115 - ვებგვერდი, 10.07.2017წ.

IV. სიცოცხლის დაზღვევა

    მუხლი 844. ცნება

1. სიცოცხლის დაზღვევა შეიძლება ეხებოდეს დამზღვევს ან სხვა პირს.

2. თუ სიცოცხლის დაზღვევის ხელშეკრულება დადებულია სხვა პირის სასარგებლოდ, მაშინ საჭიროა ამ პირის ან მისი კანონიერი წარმომადგენლის წერილობითი თანხმობა.

    მუხლი 845. ხელშეკრულების დადებაზე უარის დაუშვებლობა

თუ დამზღვევი ხელშეკრულების დადებისას დაარღვევს თავის მოვალეობას ცნობების შეტყობინების თაობაზე, მზღვეველს არ შეუძლია ხელშეკრულებაზე უარი განაცხადოს, თუკი ხელშეკრულების დადების შემდეგ ხუთი წელი გავიდა. ხელშეკრულებაზე უარი დასაშვებია, თუ შეტყობინების მოვალეობა განზრახ არ შესრულდა.

     მუხლი 846. ხელშეკრულების მოშლა სადაზღვევო შესატანების პერიოდულად გადახდისას

თუ სადაზღვევო შესატანები პერიოდულად არის გადახდილი, მზღვეველს შეუძლია სადაზღვევო ურთიერთობა მოშალოს ნებისმიერ დროს, ოღონდ მიმდინარე სადაზღვევო პერიოდის დასრულებისათვის.

    მუხლი 847. ანაზღაურების უფლების გადაცემა მესამე პირისათვის

1. დამზღვევს შეუძლია დაგროვებითი დაზღვევისას სარგებლის მიღების უფლება გადასცეს მესამე პირს, ასევე შეუძლია მესამე პირი შეცვალოს სხვა პირით, თუ ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

2. მესამე პირს, რომელსაც აქვს სარგებლის მიღების უფლება, მისი განხორციელება შეუძლია მხოლოდ სადაზღვევო შემთხვევის დადგომისას, თუ დამზღვევს სხვა მითითება არ გაუცია.

    მუხლი 848. არასათანადო მესამე პირი

1. თუ დაგროვებითი დაზღვევის შემთხვევაში მესამე პირის უფლებას არ შეესაბამება მზღვევლის მოვალეობა, მაშინ ეს უფლება რჩება დამზღვევს.

2. თუ დაგროვებითი დაზღვევის შემთხვევაში მესამე პირი არ იყენებს თავის უფლებას სარგებლის მიღებაზე, მაშინ ეს უფლება რჩება დამზღვევს.

    მუხლი 849. მზღვევლის განთავისუფლება ზიანის ანაზღაურების მოვალეობისაგან

1. თუ დაზღვევის ხელშეკრულება დადებულია სხვა პირის სიკვდილის შემთხვევისათვის, მზღვეველი თავისუფლდება თავისი მოვალეობისაგან იმ შემთხვევაში, როცა დამზღვევმა უკანონო მოქმედებით განზრახ გამოიწვია ასეთი პირის სიკვდილი.

2. თუ სიცოცხლის დაზღვევისას მესამე პირს აქვს სარგებლის მიღების უფლება, ეს უფლება არ იქნება აღიარებული, თუ მან უკანონო მოქმედებით განზრახ გამოიწვია იმ პირის სიკვდილი, რომლის სიცოცხლეც დაზღვეული იყო.

    მუხლი 850. ანაზღაურებისაგან განთავისუფლება თვითმკვლელობისას

1. სიცოცხლის დაზღვევისას მზღვეველი თავისუფლდება თავისი მოვალეობისაგან, თუ პირი, რომლის სიცოცხლეც დაზღვეული იყო, თავს მოიკლავს.

2. დამზღვევის მემკვიდრეს უფლება აქვს მოითხოვოს გადახდილი სადაზღვევო შესატანების დაბრუნება.

    მუხლი 851. დაზღვევის ხელშეკრულების შეცვლა

1. დამზღვევს შეუძლია მიმდინარე დაზღვევის პერიოდის დასრულებამდე ნებისმიერ დროს მოითხოვოს დაზღვევის ხელშეკრულების შეცვლა სადაზღვევო შესატანებისაგან თავისუფალი ხელშეკრულებით.

2. თუ დამზღვევი ითხოვს ასეთ შეცვლას, მაშინ ამ მომენტიდან ხელშეკრულებით გათვალისწინებული სადაზღვევო თანხის ან სარგებლის თანხის ადგილს იკავებს ისეთი თანხა, რომელიც შეესაბამება მზღვევლის მოვალეობას დაზღვეული პირის ასაკის გათვალისწინებით, თუ დაგროვებული პრემიების რეზერვი განიხილება, როგორც ერთჯერადი შესატანი.

    მუხლი 852. დაქვითვები ხელშეკრულების შეწყვეტისას

თუ სიცოცხლის დაზღვევის ხელშეკრულება შეწყდება უარის თქმის, მოშლის ან გასაჩივრების გამო, მაშინ მზღვეველი მოვალეა დააბრუნოს შესატანის ის ოდენობა, რომელიც მან მიიღო ამ ხელშეკრულებით. მზღვეველს შეუძლია გააკეთოს შესაბამისი დაქვითვებიც.

    მუხლი 853. იძულებითი აღსრულების შედეგები

1. თუ გადაწყვეტილების იძულებითი აღსრულება ხდება სადაზღვევო მოთხოვნის თაობაზე, ან სამართალწარმოება ხორციელდება დამზღვევის გაკოტრებასთან დაკავშირებით, მაშინ პირი, რომელიც კონკრეტულად დასახელებულია, როგორც სარგებლის მიმღები, უფლებამოსილია დაიკავოს დამზღვევის ადგილი დაზღვევის ხელშეკრულებაში. თუკი სარგებლის მიღების უფლების მქონე პირი მონაწილეობს ხელშეკრულებაში, მან უნდა დააკმაყოფილოს კრედიტორის ყველა მოთხოვნა ან უზრუნველყოს გაკოტრების მასა იმ თანხის ფარგლებში, რომელიც შეიძლებოდა მიეღო დამზღვევს მზღვევლისაგან დაზღვევის ხელშეკრულების მოშლისას.

2. თუ სარგებლის მიღების უფლების მქონე პირი არ არის დაინტერესებული სარგებლის მიღებით, ან არ არის სახელობით მითითებული, მაშინ ასეთ უფლებას იძენენ დამზღვევის მეუღლე და შვილები.

V. უბედური შემთხვევის დაზღვევა

    მუხლი 854. ცნება

1. უბედური შემთხვევის დაზღვევის ხელშეკრულება შეიძლება დაიდოს როგორც დამზღვევის, ისე სხვა პირის უბედური შემთხვევისათვის.

2. თუ დაზღვევის ხელშეკრულება დადებულია არა დაზღვეული პირის მიერ, მაგრამ მის სასარგებლოდ, მაშინ მასზე ვრცელდება წესები სიცოცხლის დაზღვევის შესახებ.

    მუხლი 855. ჯანმრთელობისათვის ზიანის მიყენების შედეგები

თუ მზღვევლის მოვალეობა დამოკიდებულია ჯანმრთელობისათვის ზიანის (ვნების) განზრახ მიყენებაზე, მაშინ განზრახვის არარსებობა ივარაუდება მანამდე, სანამ არ დამტკიცდება საწინააღმდეგო.

    მუხლი 856. უბედური შემთხვევის განზრახ გამოწვევის შედეგები

1. მზღვეველი თავისი მოვალეობის შესრულებისაგან თავისუფლდება იმ შემთხვევაში, თუ სხვა პირის დაზღვევისას სარგებლის მიმღები უკანონო მოქმედებით განზრახ გამოიწვევს უბედურ შემთხვევას.

2. თუ სხვა პირს აქვს სარგებლის მიღების უფლება, მას ეს უფლება ჩამოერთმევა მაშინ, თუ იგი უბედურ შემთხვევას გამოიწვევს განზრახ უკანონო მოქმედებით.

    მუხლი 857. უბედური შემთხვევის შესახებ შეტყობინების ვალდებულება

თუ მოვალეობები უნდა შესრულდეს სარგებლის მიმღები პირის სასარგებლოდ, მაშინ ეს პირი მოვალეა განაცხადოს უბედური შემთხვევის თაობაზე. ეს წესი ვრცელდება ცნობების შეტყობინებისა და საბუთების გადაცემის მოვალეობებზედაც.

    მუხლი 858. რეგრესის უფლების დაუშვებლობა

დამზღვევს არა აქვს რეგრესის უფლება იმ პირის მიმართ, რომელიც პასუხს აგებს ზიანისათვის.

თავი ოცდამეერთე

საბანკო მომსახურება

I. ანგარიშსწორება

    მუხლი 859. ცნება

1. ანგარიშსწორების ხელშეკრულებით საკრედიტო დაწესებულება ვალდებულია თავისი კლიენტის საანგარიშსწორებო ანგარიშიდან აწარმოოს გადახდები ანგარიშზე არსებული თანხების ფარგლებში და შემოსული თანხები ჩარიცხოს ანგარიშში.

2. შესაძლებელია ანგარიშის მფლობელის მითითების საფუძველზე იგივე ოპერაციები განხორციელდეს ნაღდი ფულით.

3. მხარეთა შეთანხმებით ანგარიშის მფლობელს შეიძლება დაეკისროს მომსახურების ხარჯების გადახდა.

    მუხლი 860. ანგარიშის ამონაწერების მიცემის ვალდებულება

1. საკრედიტო დაწესებულება ვალდებულია როგორც ნაღდი, ასევე უნაღდო ანგარიშსწორებათა შესახებ აწარმოოს საბუღალტრო წიგნი.

2. საკრედიტო დაწესებულება ვალდებულია ხელშეკრულებით გათვალისწინებულ ვადებში მიაწოდოს ანგარიშის მფლობელს ინფორმაცია ანგარიშის მდგომარეობის შესახებ (ანგარიშის ამონაწერები); ხოლო ანგარიშის მფლობელი უფლებამოსილია ნებისმიერ დროს მოითხოვოს ინფორმაცია ანგარიშის მდგომარეობისა და კრედიტ-დებეტის საბუღალტრო ჩანაწერების შესახებ.

    მუხლი 861. ანგარიშიდან ფულადი სახსრების ჩამოწერა

საკრედიტო დაწესებულება ვალდებულია ანგარიშიდან ფულადი სახსრების ჩამოწერა აწარმოოს მისი მფლობელის ნებართვის ან მითითების საფუძველზე. წინააღმდეგ შემთხვევაში იგი ვალდებულია მიყენებული ზიანი და არასწორად გადარიცხული თანხა კვლავ შეიტანოს ანგარიშის მფლობელის აქტივში.

    მუხლი 862. ანგარიშის მფლობელის დავალების გაუქმების შედეგები

1. ანგარიშის მფლობელს უფლება აქვს გააუქმოს საკრედიტო დაწესებულებისათვის მიცემული დავალება, ვიდრე გადარიცხვა რეალურად არ მომხდარა. სხვა შემთხვევაში საკრედიტო დაწესებულება მოვალეა შესრულებაზე უარის შესახებ დაუყოვნებლივ შეატყობინოს სათანადო პირებს.

2. დავალების დროულად გაუქმების შემთხვევაში საკრედიტო დაწესებულება მოვალეა კვლავ აღადგინოს თანხა მფლობელის ანგარიშზე.

    მუხლი 863. საიდუმლოების დაცვის ვალდებულება

1. საკრედიტო დაწესებულება ვალდებულია დაიცვას ანგარიშთან დაკავშირებული და სხვა ისეთი ფაქტების საიდუმლოება, რომლებიც ცნობილი გახდა მისთვის ანგარიშის მფლობელთან საქმიანი ურთიერთობისას, გარდა იმ შემთხვევებისა, რაც კანონითაა გათვალისწინებული, ან, თუ საქმე ეხება ჩვეულებრივ საბანკო ინფორმაციას, რომლითაც არ ილახება ანგარიშის მფლობელის ინტერესები.

2. საკრედიტო დაწესებულების ეს მოვალეობა ძალაშია ხელშეკრულების შეწყვეტის შემდეგაც.

    მუხლი 864. საბანკო ანგარიშსწორების ხელშეკრულების შეწყვეტა

1. საბანკო ანგარიშსწორების ხელშეკრულება შეიძლება შეწყდეს ორივე მხარის მიერ ნებისმიერ დროს.

2. საკრედიტო დაწესებულებას შეუძლია მხოლოდ ისე შეწყვიტოს საბანკო ანგარიშსწორების ხელშეკრულება, რომ ანგარიშის მფლობელმა სხვაგვარად შეძლოს საანგარიშსწორებო მომსახურების მიღება, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა მისი შეწყვეტისათვის მნიშვნელოვანი საფუძველი არსებობს ან საკრედიტო დაწესებულების მიერ ხელშეკრულების შეწყვეტა კანონით არის განსაზღვრული.

საქართველოს 2015 წლის 28  ოქტომბრის  კანონი №4463  - ვებგვერდი, 11.11.2015წ.

    მუხლი 865. გადახდა ჩეკის საფუძველზე

სათანადო შეთანხმებისას საკრედიტო დაწესებულება მოვალეა აქტივის ფარგლებში აანაზღაუროს ანგარიშის მფლობელის მიერ ხელმოწერილი ჩეკი ჩეკის შესახებ კანონის შესაბამისად. ამ დროს გამოიყენება უნაღდო ანგარიშსწორების ხელშეკრულების წესები.

    მუხლი 866. ჩეკის ინკასირება

საკრედიტო დაწესებულება დამატებითი შეთანხმების გარეშეც საანგარიშსწორებო ხელშეკრულებით მოვალეა ანგარიშის მფლობელის წინაშე მოახდინოს ამ უკანასკნელის მიერ წარმოდგენილი ჩეკების ინკასირება საკრედიტო დაწესებულებაში მათი დროულად წარდგენით, ხოლო გადაუხდელობის შემთხვევაში მიიღოს უზრუნველყოფის საჭირო ზომები.

II. საბანკო კრედიტი

    მუხლი 867. ცნება

საბანკო კრედიტის ხელშეკრულებით კრედიტის გამცემი აძლევს ან მოვალეა მისცეს მსესხებელს სასყიდლიანი კრედიტი სესხის ფორმით.

    მუხლი 868. საბანკო კრედიტის საპროცენტო განაკვეთები

1. მხარეთა შეთანხმებით კრედიტორისათვის შეიძლება განისაზღვროს ფიქსირებული საპროცენტო განაკვეთი ან ინდექსირებული საპროცენტო განაკვეთი.

2. ამ მუხლის მიზნებისათვის ფიქსირებული საპროცენტო განაკვეთი არის საპროცენტო განაკვეთი, რომელიც ფიქსირდება ხელშეკრულებაში და უცვლელია ხელშეკრულების მოქმედების სრული პერიოდის განმავლობაში ან რომლის ცვლილება შესაძლებელია ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ცალკეული გარემოებების (გარდა საჯარო ინდექსის ცვლილებისა) დადგომის შემთხვევაში. საპროცენტო განაკვეთის ცვლილებად არ მიიჩნევა ხელშეკრულებით წინასწარ განსაზღვრული პირობების შესაბამისად მომხმარებლის ქმედებასთან დაკავშირებული გარემოების დადგომიდან გამომდინარე საპროცენტო განაკვეთის ავტომატური ცვლილება.

3. ამ მუხლის მიზნებისათვის ინდექსირებული საპროცენტო განაკვეთი არის საპროცენტო განაკვეთი, რომელიც გარკვეული წესით დაკავშირებულია საჯარო ინდექსთან და რომლის ცვლილებაც აღნიშნული ინდექსის ცვლილებითაა გამოწვეული.

4. საკრედიტო ხელშეკრულების დადებისას უნდა განისაზღვროს ფიქსირებული საპროცენტო განაკვეთის ზრდისა და შემცირების ზღვრები და ცვლილებათა მინიმალური შუალედი.

5. კრედიტის გამცემი მოვალეა მისაღები ფორმით შეატყობინოს მსესხებელს კრედიტისათვის საპროცენტო განაკვეთის შესახებ.

6. თუ წლიური საპროცენტო განაკვეთი არ არის მითითებული, მაშინ გამოიყენება მხოლოდ კანონით გათვალისწინებული წლიური პროცენტი. თუკი ხარჯების დაკისრება არ იყო გათვალისწინებული წლიური პროცენტის გამოთვლისას, მაშინ ეს ხარჯები არ ანაზღაურდება.

7. საბანკო კრედიტის გაცემისას დაცული უნდა იქნეს ამ კოდექსის 625-ე მუხლით გათვალისწინებული მოთხოვნები საპროცენტო განაკვეთთან, პირგასამტეხლოსთან, ფინანსურ ხარჯთან და ნებისმიერი ფორმის ფინანსური სანქციის დაკისრებასთან დაკავშირებით.

8. თუ საქართველოს კანონმდებლობით სხვა რამ არ არის დადგენილი, 200 000 (ორასი ათას) ლარამდე საბანკო კრედიტი უნდა გაიცეს მხოლოდ ლარით, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც საბანკო კრედიტის გაცემის შედეგად მსესხებლის ჯამური ვალდებულებები ამავე საბანკო კრედიტის გამცემის მიმართ  200 000 (ორასი ათას) ლარს აღემატება. ამ ნაწილის მიზნებისათვის ლარით გაცემულ საბანკო კრედიტად არ მიიჩნევა ნებისმიერი ფორმით უცხოურ ვალუტაზე მიბმული ან ინდექსირებული საბანკო კრედიტი.

საქართველოს 2016 წლის 29 დეკემბრის კანონი №239 - ვებგვერდი, 13.01.2017წ.  

საქართველოს 2017 წლის 23  დეკემბრის   კანონი №1901   ვებგვერდი, 11.01.2018წ.

საქართველოს 2018 წლის 21  ივლისის  კანონი №3315  –  ვებგვერდი, 07.08.2018წ.

საქართველოს 2018 წლის 22 დეკემბრის კანონი №4104 – ვებგვერდი, 10.01.2019წ.

    მუხლი 869. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 870. დამატებითი უზრუნველყოფის გამოყენება

1. თუ კრედიტის გაცემისას შეთანხმებულია სანივთო ან პიროვნული უზრუნველყოფა, მაშინ კრედიტის გამცემს სესხის არასრულად დაფარვისას შეუძლია მოითხოვოს დამატებითი უზრუნველყოფის გამოყენება.

2. კრედიტის გამცემი მოვალეა კრედიტის ამღების მოთხოვნით დააბრუნოს უზრუნველყოფა, რომელიც აღემატება დაფარვის შეთანხმებულ ფარგლებს.

    მუხლი 871. ხელშეკრულების შეწყვეტა

1. თუ კრედიტისათვის შეთანხმებულია მყარი საპროცენტო განაკვეთი განსაზღვრული პერიოდისათვის, მაშინ კრედიტის ამღებს შეუძლია შეწყვიტოს საკრედიტო ხელშეკრულება, თუკი საპროცენტო ვალდებულება მთავრდება დაბრუნებისათვის განსაზღვრულ ვადამდე და საპროცენტო განაკვეთის შესახებ რაიმე ახალი შეთანხმება არ არის დადებული. შეწყვეტის ვადა შეადგენს ერთ თვეს.

2. თუ კრედიტის ამღები მომხმარებელია და კრედიტი არ არის უზრუნველყოფილი იპოთეკით, მაშინ შეწყვეტის უფლება წარმოიშობა კრედიტის აღებიდან ექვსი თვის შემდეგ. შეწყვეტის ვადა კი შეადგენს სამ თვეს.

3. ათი წლის გასვლის შემდეგ შეწყვეტის უფლება არსებობს ნებისმიერ შემთხვევაში. შეწყვეტის ვადა შეადგენს ექვს თვეს.

4. მოვალეს შეუძლია ნებისმიერ დროს შეწყვიტოს ცვალებადი საპროცენტო განაკვეთით აღებული სესხი შეწყვეტის სამთვიანი ვადის დაცვით.

    მუხლი 872. ზიანის ანაზღაურება კრედიტის ვადამდე დაბრუნებისათვის

თუ კრედიტის ამღები უკან აბრუნებს კრედიტს საკრედიტო ურთიერთობის დამთავრებამდე, მაშინ კრედიტის გამცემს შეუძლია მოითხოვოს ზიანის შესაბამისი ანაზღაურება. ამასთან, ზიანის საზღაურში უნდა ჩაითვალოს დაზოგილი გასავლების ღირებულება, აგრეთვე ის სარგებელი, რომელსაც კრედიტის გამცემი მიიღებდა სასესხო ვალუტის სხვაგვარი გამოყენებიდან, ან თუ კრედიტის მიმღებმა განზრახ არ დაუშვა მისი მიღება.

    მუხლი 873. საკრედიტო ურთიერთობის შეწყვეტა კრედიტის ნაწილ-ნაწილ დაბრუნებისას

კრედიტის გამცემს შეუძლია შეწყვიტოს საკრედიტო ურთიერთობა, თუ გათვალისწინებულია კრედიტის დაბრუნება ნაწილ-ნაწილ და კრედიტის ამღებმა გადააცილა ზედიზედ, სულ ცოტა, ორ ვადას. შეწყვეტა ძალაში შედის მაშინ, თუ ორკვირიანი დამატებითი ვადის მიცემის შემდეგაც არ მოხდება გადახდა.

III. ანაბარი

    მუხლი 874. ცნება. საკრედიტო დაწესებულების ხელმძღვანელთა პასუხისმგებლობა

1. ფულადი თანხის შეტანით (ანაბარი) საკრედიტო დაწესებულება მოიპოვებს მასზე საკუთრების უფლებას და ვალდებულია ვადის დადგომისას იმავე ვალუტაში დააბრუნოს მიღებული თანხა.

2. თუ ვადა არ არის განსაზღვრული, მაშინ ფულადი თანხა შეიძლება ნებისმიერ დროს იქნეს უკან გამოთხოვილი.

3. ანაბრებს შესაბამისად უნდა დაერიცხოს პროცენტები.

4. ანაბრის მიმღები და საკრედიტო დაწესებულების დირექტორები (მენეჯერები) ვალდებულნი არიან მეანაბრეს მიაწოდონ ინფორმაცია ბანკის ლიკვიდურობისა და ბონიტეტის შესახებ.

5. ის პირი, რომელიც ბრალეულად გასცემს არასწორ ინფორმაციას ან უარს ამბობს საჭირო მონაცემების მიწოდებაზე, ვალდებულია მეანაბრეს აუნაზღაუროს არასწორი ინფორმაციის მიწოდებით ან ინფორმაციის გაუცემლობით წარმოშობილი ზიანი.

6. ასევე აგებენ პასუხს სოლიდარულად ბანკის დირექტორები (მენეჯერები), რომლებიც სარეკლამო ბროშურების მეშვეობით ან სხვაგვარად საჯაროდ ავრცელებენ არასწორ მონაცემებს ბანკის ლიკვიდურობისა და ბონიტეტის შესახებ.

     მუხლი 875. შემნახველი წიგნაკი

საკრედიტო დაწესებულება შემნახველი წიგნაკის გაცემისას უფლებამოსილია შეავსოს იგი მხოლოდ სახელობით (კონკრეტულ პირზე).

საქართველოს 2003 წლის 23 ივლისის კანონი №2617 – სსმ I, №22, 08.08.2003 წ., მუხ.167

IV. დოკუმენტალური (სასაქონლო) აკრედიტივი. დოკუმენტალური ინკასო

    მუხლი 876. ცნება

1. აკრედიტივის გახსნით საკრედიტო დაწესებულება (გამხსნელი ბანკი) ვალდებულია, კლიენტის (აკრედიტივის დავალების მიმცემის) თხოვნითა და განკარგულებით, მითითებული დოკუმენტის სანაცვლოდ გადაუხადოს მესამე პირს (რემიტენტს) ამ პირის ბრძანებით ფულადი თანხა, ან გაანაღდოს რემიტენტისაგან გადმოპირებული თამასუქი, მოახდინოს აქცეპტი, ანდა დაავალოს სხვა ბანკს ამ ოპერაციის განხორციელება, თუ შესრულდა საკრედიტო პირობები.

2. კლიენტი ვალდებულია გადაიხადოს შეთანხმებული საზღაური.

    მუხლი 877. საინკასო დავალება

საინკასო დავალებით საინკასო ოპერაციაზე უფლებამოსილი საკრედიტო დაწესებულება (ბანკი) კისრულობს ვალდებულებას, კლიენტის (მარწმუნებლის) დავალებით გასცეს სავაჭრო ფასიანი ქაღალდები აქცეპტირების და/ან, აუცილებლობის შემთხვევაში, გადამხდელის მიერ გადახდის სანაცვლოდ.

    მუხლი 878. საერთაშორისო მიმოქცევის ჩვეულებები

თუ სხვა რამ არ არის შეთანხმებული, მხარეთა უფლებები და მოვალეობები განისაზღვრება საერთაშორისო მიმოქცევაში დოკუმენტალური აკრედიტივის ან დოკუმენტალური ინკასოს დამკვიდრებული ჩვეულებების მიხედვით.

V. საბანკო გარანტია

    მუხლი 879. ცნება

საბანკო გარანტიის ძალით ბანკი, სხვა საკრედიტო დაწესებულება ან სადაზღვევო ორგანიზაცია (გარანტი) სხვა პირის (პრინციპალის) თხოვნით კისრულობს წერილობით ვალდებულებას, რომ ნაკისრი ვალდებულების შესაბამისად გადაუხდის პრინციპალის კრედიტორს (ბენეფიციარს) ფულად თანხას გადახდის შესახებ ბენეფიციარის წერილობითი მოთხოვნის საფუძველზე.

    მუხლი 880. საზღაური საბანკო გარანტიისათვის

1. საბანკო გარანტია უზრუნველყოფს პრინციპალის მიერ ბენეფიციარის მიმართ თავისი მოვალეობის სათანადო შესრულებას.

2. საბანკო გარანტიის მიცემისათვის პრინციპალი უხდის გარანტს შეთანხმებულ საზღაურს.

    მუხლი 881. გარანტის ვალდებულების დამოუკიდებლობა ძირითადი ვალდებულებისაგან

საბანკო გარანტიით გათვალისწინებული გარანტის ვალდებულება ბენეფიციარის წინაშე მათ შორის ურთიერთობისას არ არის დამოკიდებული იმ ძირითად ვალდებულებაზე, რომლის შესრულების უზრუნველსაყოფადაც არის ის გაცემული, მაშინაც კი, როცა გარანტია შეიცავს მითითებას ამ ვალდებულებაზე.

    მუხლი 882. საბანკო გარანტიის გამოთხოვის დაუშვებლობა

საბანკო გარანტია არ შეიძლება უკან იქნეს გამოთხოვილი გარანტის მიერ, თუ გარანტიაში სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული. 

     მუხლი 882​1. ბანკის მიერ გაცემული საბანკო გარანტიის სხვა ბანკში გადატანის უფლება

ბანკის ლიკვიდაციის მიზნებისთვის ბანკის ლიკვიდატორი უფლებამოსილია ბანკის მიერ გაცემული საბანკო გარანტია საბანკო გარანტიის ბენეფიციარისა და პრინციპალის თანხმობის გარეშე გადაიტანოს სხვა ბანკში.

საქართველოს 2017 წლის 23  დეკემბრის   კანონი №1901   ვებგვერდი, 11.01.2018წ.

საქართველოს 2023 წლის 22 თებერვლის კანონი №2622 – ვებგვერდი, 10.03.2023წ.

    მუხლი 883. ბენეფიციარის კუთვნილი მოთხოვნის სხვა პირისათვის გადაცემის დაუშვებლობა

საბანკო გარანტიიდან გამომდინარე ბენეფიციარის კუთვნილი მოთხოვნის უფლება გარანტის მიმართ არ შეიძლება გადაეცეს სხვა პირს, თუ გარანტიით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

    მუხლი 884. საბანკო გარანტიის შესვლა ძალაში

საბანკო გარანტია ძალაში შედის მისი გაცემის დღიდან, თუ გარანტიით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

    მუხლი 885. მოთხოვნის წარდგენის ფორმა

1. საბანკო გარანტიით ბენეფიციარის მოთხოვნა ფულადი თანხის გადახდის შესახებ უნდა წარედგინოს გარანტს წერილობითი ფორმით, გარანტიაში მითითებული დოკუმენტების დართვით. მოთხოვნაში ან მის დანართში ბენეფიციარმა უნდა მიუთითოს, თუ რაში გამოიხატება პრინციპალის მიერ ძირითადი ვალდებულების დარღვევა, რომლის უზრუნველსაყოფადაც გაიცა გარანტია.

11. ბენეფიციარის მიერ გარანტორისათვის ფულადი თანხის გადახდის შესახებ მოთხოვნის წერილობითი ფორმით წარდგენა საჭირო არ არის, თუ ბენეფიციარსა და გარანტორს შორის არსებობს შეთანხმება ელექტრონული დოკუმენტბრუნვის სისტემის გამოყენებით ფულადი თანხის გადახდის შესახებ მოთხოვნის მიღების თაობაზე.

2. ბენეფიციარის მოთხოვნა უნდა წარედგინოს გარანტს გარანტიით განსაზღვრული იმ ვადის დამთავრებამდე, რა ვადითაც იგი გაიცა.

საქართველოს 2010 წლის 21 ივლისის კანონი №3537 - სსმ I, №47, 05.08.2010წ., მუხ.304

    მუხლი 886. გარანტის ვალდებულება ბენეფიციარის მოთხოვნის მიღებისას

1. ბენეფიციარის მოთხოვნის მიღების შემდეგ გარანტმა დაუყოვნებლივ უნდა აცნობოს ამის შესახებ პრინციპალს და გადასცეს მოთხოვნის ასლი მასთან დაკავშირებული ყველა დოკუმენტითურთ.

2. გარანტმა ბენეფიციარის მოთხოვნა თანდართული დოკუმენტებით უნდა განიხილოს გონივრულ ვადაში და გამოიჩინოს გონივრული მზრუნველობა იმის დასადგენად, შეესაბამება თუ არა მოთხოვნა და თანდართული დოკუმენტები გარანტიის პირობებს.

    მუხლი 887. გარანტის უარი ბენეფიციარის მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე

1. გარანტმა უარი უნდა უთხრას ბენეფიციარს მისი მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე, თუ ეს მოთხოვნა ან თანდართული დოკუმენტები არ შეესაბამება გარანტიის პირობებს, ანდა ისინი წარედგინა გარანტს გარანტიით განსაზღვრული ვადის დამთავრების შემდეგ. გარანტმა დაუყოვნებლივ უნდა აცნობოს ბენეფიციარს მისი მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე უარის შესახებ.

2. თუ ბენეფიციარის მოთხოვნის დაკმაყოფილებამდე გარანტისათვის ცნობილი გახდა, რომ საბანკო გარანტიით უზრუნველყოფილი ძირითადი ვალდებულება შესაბამის ნაწილში მთლიანად უკვე შესრულებულია, შეწყდა სხვა საფუძვლებით ან ბათილია, მან დაუყოვნებლივ უნდა აცნობოს ამის შესახებ ბენეფიციარსა და პრინციპალს. გარანტის მიერ ასეთი შეტყობინების შემდეგ მიღებული ბენეფიციარის ხელმეორე მოთხოვნა ექვემდებარება გარანტის მიერ დაკმაყოფილებას.

    მუხლი 888. გარანტის ვალდებულების ფარგლები

საბანკო გარანტიით გათვალისწინებული გარანტის ვალდებულება ბენეფიციარის მიმართ შემოიფარგლება იმ თანხის გადახდით, რომელზედაც გაიცა გარანტია.

    მუხლი 889. გარანტის ვალდებულების შეწყვეტის საფუძვლები

1. გარანტის ვალდებულება ბენეფიციარის მიმართ წყდება:

) ბენეფიციარისათვის იმ თანხის გადახდით, რომელზედაც გაიცა გარანტია;

) გარანტიაში განსაზღვრული იმ ვადის გასვლით, რომლითაც იგი გაიცა;

) ბენეფიციარის მიერ გარანტიიდან გამომდინარე თავის უფლებებზე უარის თქმისა და მათი გარანტისათვის დაბრუნებისას.

2. გარანტმა, რომლისთვისაც ცნობილი გახდა გარანტიის შეწყვეტის შესახებ, დაუყოვნებლივ უნდა აცნობოს ამის თაობაზე პრინციპალს.

    მუხლი 890. რეგრესული ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება

1. გარანტის უფლება, მოითხოვოს პრინციპალისაგან რეგრესის წესით იმ თანხის გადახდა, რომელიც აუნაზღაურდა ბენეფიციარს საბანკო გარანტიით, განისაზღვრება პრინციპალთან გარანტის იმ შეთანხმებით, რომლის შესასრულებლადაც გაიცა გარანტია.

2. გარანტს არა აქვს უფლება მოსთხოვოს პრინციპალს იმ თანხის გადახდა, რომელიც აუნაზღაურდა ბენეფიციარს გარანტიის პირობების საწინააღმდეგოდ ან ბენეფიციარის მიმართ გარანტის ვალდებულების დარღვევის გამო, თუ პრინციპალთან გარანტის შეთანხმებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

თავი ოცდამეორე

თავდებობა

    მუხლი 891. ცნება

1. თავდებობის ხელშეკრულებით თავდები კისრულობს ვალდებულებას, თავდებად დაუდგეს კრედიტორის წინაშე მესამე პირს ამ უკანასკნელის ვალდებულების შესასრულებლად.

2. თავდებობა შეიძლება გამოყენებულ იქნეს აგრეთვე სამომავლო და პირობითი ვალდებულებებისათვის.

    მუხლი 892. თავდებობის ფორმა

1. თავდებობის ნამდვილობისათვის საჭიროა თავდების წერილობითი განცხადება და თვით თავდებობის დოკუმენტში (ხელშეკრულებაში) თავდების პასუხისმგებლობის რაოდენობრივად განსაზღვრული მაქსიმალური თანხის მითითება.

2. თუ ვინმე თავისი პროფესიული საქმიანობის შესრულების ფარგლებში განაცხადებს თავდებობის შესახებ, მაშინ ფორმის დაცვა არ არის აუცილებელი.

    მუხლი 893. თავდების ვალდებულების საფუძველი

თავდების ვალდებულებისათვის განმსაზღვრელია შესაბამისი ძირითადი ვალდებულების არსებობა. გარიგებით, რომელსაც ძირითადი მოვალე დადებს თავდებობის აღების შემდეგ, თავდების ვალდებულება არ გაიზრდება და ამ გარიგებით წარმოშობილ ურთიერთობებზე არ გავრცელდება.

    მუხლი 894. თავდების უარი კრედიტორის დაკმაყოფილებაზე

თავდებს შეუძლია უარი თქვას კრედიტორის დაკმაყოფილებაზე, ვიდრე კრედიტორი არ შეეცდება ძირითადი მოვალის მიმართ იძულებით აღსრულებას.

    მუხლი 895. თავდების სოლიდარული პასუხისმგებლობა

თუ თავდები კისრულობს პასუხისმგებლობას სოლიდარულად ან სხვა თანაბარმნიშვნელოვანი სახით, მას შეიძლება წაეყენოს მოთხოვნა იძულებითი აღსრულების მცდელობის გარეშეც, თუ ძირითადმა მოვალემ გადააცილა გადახდის ვადას და უშედეგოდ იქნა გაფრთხილებული, ანდა მისი გადახდისუუნარობა აშკარაა.

    მუხლი 896. რამდენიმე თავდების პასუხისმგებლობა ერთი და იმავე ვალდებულებისათვის

თუ ერთი და იმავე ვალდებულების თავდები რამდენიმე პირია, ისინი პასუხს აგებენ, როგორც სოლიდარული მოვალეები, მაშინაც კი, თუ მათ თავდებობა ერთობლივად არ უკისრიათ.

    მუხლი 897. პასუხისმგებლობა წინამორბედ თავდებთა მიერ ნაკისრი ვალდებულებებისათვის

თავდები, რომელმაც კრედიტორის წინაშე ივალდებულა წინამორბედ თავდებთა მიერ ნაკისრი ვალდებულების შესრულება, ისევე აგებს პასუხს მათთან ერთად, როგორც, ჩვეულებრივ, თავდები ძირითად მოვალესთან ერთად.

    მუხლი 898. თავდების პასუხისმგებლობის ფარგლები

1. თავდები ყველა შემთხვევაში პასუხს აგებს მხოლოდ თავდებობის დოკუმენტში მითითებული ზღვრული თანხის ოდენობამდე.

2. თუ სხვაგვარი შეთანხმება არ არსებობს, თავდები პასუხს აგებს აღნიშნული ზღვრული თანხის ოდენობამდე:

) ძირითადი ვალის შესაბამისი თანხისათვის, კერძოდ მაშინაც, როცა ძირითადი ვალი შეიცვალა ძირითადი მოვალის ბრალის ან გადახდის ვადის გადაცილების გამო. სახელშეკრულებო პირგასამტეხლოს ან ზიანის საერთო თანხისათვის, რომელიც გათვალისწინებულია ხელშეკრულების დამთავრების დროისათვის, თავდები პასუხს აგებს მხოლოდ მაშინ, როცა ეს საგანგებოდ იქნება შეთანხმებული;

) ხელშეკრულების შეწყვეტისა და სასამართლო ხარჯებისათვის, რომლებიც უნდა ანაზღაურდეს ძირითადი მოვალის მიერ, თუკი თავდებს ჰქონდა შესაძლებლობა კრედიტორის დაკმაყოფილებით თავიდან აეცილებინა იგი;

) ძირითადი მოვალის მიერ ხელშეკრულების მიხედვით გადასახდელი პროცენტებისათვის, თუ ეს პირდაპირ იყო შეთანხმებული.

    მუხლი 899. თავდების უფლება შესაგებელზე

1. თავდებს შეუძლია წამოაყენოს ძირითადი მოვალის კუთვნილი შესაგებლები. თუ ძირითადი მოვალე გარდაიცვლება, თავდებს არ შეუძლია მიუთითოს მემკვიდრის შეზღუდულ პასუხისმგებლობაზე.

2. თავდები არ კარგავს შესაგებლის უფლებას იმის გამო, რომ ძირითადმა მოვალემ უარი თქვა მასზე.

    მუხლი 900. თავდების უარი კრედიტორის დაკმაყოფილებაზე

თავდებს შეუძლია უარი თქვას კრედიტორის დაკმაყოფილებაზე, ვიდრე ძირითად მოვალეს უფლება აქვს სადავო გახადოს ის გარიგება, რომელიც საფუძვლად უდევს მის ვალდებულებას.

    მუხლი 901. თავდების პასუხისმგებლობის შემცირება

თუ კრედიტორი თავდების საზიანოდ ამცირებს საგირავნო უფლებებს ან უზრუნველყოფის სხვა საშუალებებსა და შეღავათებს, მაშინ თავდების პასუხისმგებლობა მცირდება ზემოაღნიშნული შემცირების შესაბამისი თანხით.

    მუხლი 902. ძირითადი მოვალის მიერ გადახდის ვადის გადაცილების შედეგები

1. თუ ძირითადმა მოვალემ გადააცილა გადახდის ვადას, კრედიტორმა უნდა აცნობოს ამის შესახებ თავდებს. თავდების მოთხოვნით კრედიტორმა ნებისმიერ დროს უნდა მიაწოდოს მას ცნობები ძირითადი ვალის მდგომარეობის შესახებ.

2. თუ კრედიტორი არ შეასრულებს ერთ-ერთ ამ მოქმედებას, მაშინ იგი კარგავს თავის მოთხოვნებს თავდების წინააღმდეგ იმ ოდენობით, რა ოდენობითაც გამოიწვევდა შეუსრულებლობა ზიანს.

    მუხლი 903. ხელშეკრულების შეწყვეტა უვადო თავდებობის დროს

1. თუ თავდებობა უვადოა, თავდები ვალდებულია დაიცვას ხელშეკრულების შეწყვეტის სამთვიანი ვადა.

2. ვადიანი თავდებობისას ხუთი წლის გასვლის შემდეგ ხელშეკრულება შეიძლება შეწყდეს სამთვიანი ვადის დაცვით.

3. ცალმხრივი შეწყვეტის შემთხვევაში თავდები მოვალეა შეასრულოს შეწყვეტამდე ნაკისრი ვალდებულებანი.

    მუხლი 904. თავდებობის ვალდებულებისაგან განთავისუფლების საფუძვლები

I. თუ თავდები იკისრებს თავდებობას ძირითადი მოვალის დავალებით, ან თუ დავალების გარეშე სხვისი საქმეების წარმართვის წესების შესაბამისად თავდებობის გამო მიენიჭება რწმუნებულის უფლებები ძირითადი მოვალის მიმართ, მაშინ მას შეუძლია მოითხოვოს თავდებობისაგან განთავისუფლება, თუ:

ა) ძირითადი მოვალის ქონებრივი მდგომარეობა არსებითად გაუარესდა;

ბ) თავდებობის დადგენის შემდეგ ძირითადი მოვალისაგან გადახდევინება არსებითად გაძნელდა საცხოვრებელი ადგილის ან ადგილსამყოფელის შეცვლის გამო;

გ) კრედიტორს თავდების წინააღმდეგ აქვს შესრულებაზე სააღსრულებო წარწერის მქონე დოკუმენტი.

2. თუ ძირითადი ვალდებულებების შესრულების ვადა ჯერ არ დამდგარა, მოვალეს შეუძლია განთავისუფლების ნაცვლად მისცეს თავდებს უზრუნველყოფა.

    მუხლი 905. თავდების მიერ კრედიტორის დაკმაყოფილების შედეგები

თუ თავდები დააკმაყოფილებს კრედიტორს, მასზე გადადის კრედიტორის მოთხოვნა ძირითადი მოვალის მიმართ. ძირითადი მოვალის შესაგებლები, რომლებიც გამომდინარეობს მასა და თავდებს შორის არსებული სამართლებრივი ურთიერთობიდან, ხელუხლებელი რჩება.

თავი ოცდამესამე

კონტოკორენტი

    მუხლი 906. ცნება. შინაარსი

1. კონტოკორენტის შეთანხმებით მხარეები კისრულობენ პასუხისმგებლობას, საქმიანი კავშირებიდან წარმოშობილი მოთხოვნები და გადახდები შეიტანონ ანგარიშზე და ანგარიშის დახურვამდე მიიჩნიონ ხელშეუხებლად.

2. ანგარიშის სალდო ექვემდებარება გადახდას შეთანხმებულ ვადაში. თუ ანგარიშის დახურვისას ის მხარე, რომელსაც ეკუთვნის თანხის ნაშთი, არ მოითხოვს გადახდას, მაშინ იგი შეიტანება კონტოკორენტზე.

3. ანგარიშის დახურვით წარმოიშობა სალდოს მოთხოვნა, რომელიც შესრულების მიზნით იკავებს კონტოკორენტზე მოთავსებული მოთხოვნის ადგილს.

4. ანგარიშის დახურვა წარმოებს წელიწადში ერთხელ, თუ სხვა რამ არ არის დადგენილი.

    მუხლი 907. კონტოკორენტის გაუქმება

ეჭვის არსებობისას კონტოკორენტი შეიძლება ნებისმიერ დროს გაუქმდეს და ანგარიში დაიხუროს.

    მუხლი 908. პროცენტები განხორციელებული გადახდებისათვის

გათვალისწინებული გადახდებისათვის გადახდილ უნდა იქნეს პროცენტები კანონით გათვალისწინებული საპროცენტო განაკვეთის ოდენობით, თუ ხელშეკრულება სხვა რამეს არ ითვალისწინებს.

    მუხლი 909. კონტოკორენტში შეტანილი მოთხოვნის პიროვნული ან სანივთო უზრუნველყოფა

1. თუ კონტოკორენტში შეტანილი მოთხოვნისათვის არსებობს პიროვნული ან სანივთო უზრუნველყოფა, მაშინ კრედიტორს ანგარიშის დახურვის შემდეგაც შეუძლია თავის სასარგებლოდ არსებული სალდოს თანხისათვის მოითხოვოს დაკმაყოფილება ამ უზრუნველყოფიდან.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული წესი მოქმედებს მაშინაც, როცა მოთხოვნისათვის არსებობს სოლიდარული პასუხისმგებლობა.

     მუხლი 910. ყადაღის დადება

თუ შეთანხმების ერთ-ერთი მონაწილის კრედიტორი მიაღწევს სალდოს თანხის აღწერას (ყადაღის დადებას), რომელიც ეკუთვნის მოვალეს კონტოკორენტიდან, მაშინ კრედიტორის მიმართ არ იქნება გათვალისწინებული ვალის ის ნაწილები, რომლებიც აღწერის (ყადაღის დადების) შემდეგ ახალი გარიგებებით წარმოიშვა. გარიგება, რომელიც უკვე განხორციელდა გარიგებამდე არსებული მოთხოვნების საფუძველზე, არ მიიჩნევა ახალ გარიგებად.

თავი ოცდამეოთხე

ფასიანი ქაღალდების ბრუნვიდან წარმოშობილი ვალდებულებანი

I. საწარმდგენლო ფასიანი ქაღალდებიდან წარმოშობილი ვალდებულება

    მუხლი 911. ცნება

1. თუ ვინმე გასცემს დოკუმენტს, რომლითაც ის დოკუმენტის მფლობელს გადახდას ჰპირდება, მაშინ მფლობელს შეუძლია მოითხოვოს გადახდა დაპირების თანახმად, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა მას ამის უფლება არ ჰქონდა.

2. გაცემულ დოკუმენტზე ხელმოწერის ნამდვილობა შეიძლება დამოკიდებული გახდეს სპეციალური ფორმის დაცვაზე, რომლის შესახებაც მიეთითება დოკუმენტში. ხელმოწერა შეიძლება შესრულდეს ტექნიკურად შესაძლებელი ნებისმიერი გზით.

    მუხლი 912. ემიტენტის შესაგებლები

დოკუმენტის გამომშვებს (ემიტენტს) შეუძლია ფასიანი ქაღალდის მფლობელს წარუდგინოს მხოლოდ ისეთი შესაგებლები, რომლებიც ეხება გაფორმების ნამდვილობას, თვით დოკუმენტს, ან ემიტენტს აქვს უშუალოდ მფლობელის მიმართ.

    მუხლი 913. უფლებათა გადასვლის წესი

1. დოკუმენტში მოცემული უფლება გადადის მოძრავი ნივთის გადაცემისათვის დადგენილი წესების მიხედვით. იგი შეიძლება გადაიცეს ასევე მესამე პირთან დადებული ხელშეკრულებით.

2. მართლზომიერ მფლობელად ჩაითვლება პირი, რომელიც შეიძენს რაიმე გზით დაკარგულ დოკუმენტს, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა იგი დოკუმენტის შეძენისას მოქმედებდა განზრახ ან უხეში გაუფრთხილებლობით.

    მუხლი 914. ემიტენტის უფლებები

1. ემიტენტს შეუძლია შეედავოს ნებისმიერ მფლობელს, რომ ფასიანი ქაღალდი მას არ გაუცია. გარდა ამისა, მას შეუძლია წაუყენოს მფლობელს ნებისმიერი შესაგებელი, რომელიც დოკუმენტიდან გამომდინარეობს.

2. თუ ემიტენტი დოკუმენტის ხელმოსაწერად იყენებს ტექნიკურ საშუალებას, მას არ შეუძლია მფლობელთან თავი იმართლოს იმით, რომ არ ჰქონდა ამ საშუალების გამოყენების უფლება, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა შემძენმა იცოდა გაყალბების შესახებ, ან მოქმედებდა უხეში გაუფრთხილებლობით.

3. თუ დოკუმენტი მფლობელს საკუთრებაში გადაეცა, ემიტენტს არ შეუძლია, დაუპირისპიროს მას შესაგებლები, რომლებიც გამომდინარეობს ადრინდელ მფლობელთან მისი უშუალო ურთიერთობებიდან, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა შემდგომი მფლობელი დოკუმენტის შეძენისას შეგნებულად მოქმედებდა ემიტენტის საზიანოდ.

4. თუ შესაგებელი არ გამომდინარეობს უშუალო ურთიერთობებიდან, იგი შეიძლება წარედგინოს მხოლოდ იმ მფლობელს, რომელმაც დოკუმენტზე საკუთრება მოიპოვა გასხვისების გზით და მისი შეძენისას მოქმედებდა განზრახ ან უხეში გაუფრთხილებლობით.

    მუხლი 915. ემიტენტის მოვალეობა

1. ემიტენტი მოვალეა შეასრულოს თავისი ვალდებულება მხოლოდ მაშინ, თუ მას გადასცემენ ფასიან ქაღალდს.

2. მოვალე, რომელიც ასრულებს ვალდებულებებს დოკუმენტის მფლობელის წინაშე, თავისუფლდება თავისი მოვალეობისაგან, თუ ის არ მოქმედებდა განზრახ ან უხეში გაუფრთხილებლობით, და შესაძლებლობა აქვს დაამტკიცოს მფლობელის არაკეთილსინდისიერება.

3. მოვალე, რომელიც განთავისუფლდება თავისი ვალდებულებებისაგან დოკუმენტის მფლობელის წინაშე, იძენს საკუთრებას მისთვის ჩაბარებულ დოკუმენტზე.

    მუხლი 916. საწარმდგენლო ფასიანი ქაღალდის გადაფორმება

საწარმდგენლო ფასიანი ქაღალდის გადაფორმება განსაზღვრული პირის სახელზე შეიძლება განახორციელოს მხოლოდ ემიტენტმა. ამასთან, ემიტენტი არ არის ვალდებული გადააფორმოს საწარმდგენლო (წარმომდგენზე) ფასიანი ქაღალდი.

    მუხლი 917. მიმოქცევისათვის უვარგისი ფასიანი ქაღალდის გამოცვლა

თუ საწარმდგენლო ფასიანი ქაღალდი დაზიანების გამო აღარ არის ვარგისი მიმოქცევისათვის, მაშინ მფლობელს შეუძლია, თუ დოკუმენტის შინაარსისა და არსებითი განმასხვავებელი ნიშნების ამოცნობა ჯერ კიდევ შესაძლებელია, მოითხოვოს ახალი საწარმდგენლო ფასიანი ქაღალდი დაზიანებული დოკუმენტის ჩაბარების სანაცვლოდ. ამასთან დაკავშირებული ხარჯები უნდა გასწიოს მფლობელმა და თანხა გადაიხადოს წინასწარ.

    მუხლი 918. ფასიანი ქაღალდის გამოცხადება ძალადაკარგულად

1. დაკარგული ან განადგურებული ფასიანი ქაღალდი შეიძლება სასამართლომ ძალადაკარგულად გამოაცხადოს, თუ დოკუმენტი სხვა რამეს არ ითვალისწინებს.

2. ემიტენტი ვალდებულია ადრინდელ მფლობელს მოთხოვნისამებრ მიაწოდოს ცნობები, რომლებიც აუცილებელია სასამართლოში ფასიანი ქაღალდის ძალადაკარგულად გამოცხადების საქმის განხილვისა და გადახდის აკრძალვისათვის; ასევე ვალდებულია გასცეს შესაბამისი მოწმობა. მოწმობის გაცემის ხარჯებს წინასწარ იხდის ადრინდელი მფლობელი.

    მუხლი 919. ახალი საწარმდგენლო დოკუმენტის გაცემა

პირს, რომელმაც მიაღწია საწარმდგენლო სავალო ვალდებულებების ძალადაკარგულად გამოცხადებას, დოკუმენტიდან გამომდინარე მოთხოვნის განხორციელების მიუხედავად, შეუძლია მოსთხოვოს ემიტენტს ძალადაკარგულის სანაცვლოდ ახალი საწარმდგენლო დოკუმენტის გაცემა. მანვე წინასწარ უნდა აანაზღაუროს გაცემის ხარჯები.

    მუხლი 920. მოთხოვნათა ხანდაზმულობის ვადა

ფასიანი ქაღალდებიდან გამომდინარე მოთხოვნების ხანდაზმულობის ვადა შეადგენს ოცდაათ წელს დოკუმენტებით გათვალისწინებული ვალდებულებების შესრულების ვადის დადგომიდან.

    მუხლი 921. მცირე ღირებულების სავალო დოკუმენტების გაცემა

თუ ემიტენტმა გასცა მცირე ღირებულების სავალო ან სხვა მსგავსი დოკუმენტები, რომლებშიც კრედიტორი არ არის აღნიშნული, ხოლო საქმის გარემოებებიდან ირკვევა, რომ ემიტენტს სურს გადაუხადოს მფლობელს, მაშინ გამოიყენება 911-ე მუხლის პირველი ნაწილის, 913 915-ე და 920-ე მუხლების წესები.

II. საორდერო ფასიანი ქაღალდებიდან წარმოშობილი ვალდებულება

    მუხლი 922. ცნება

1. სავალო დოკუმენტი, რომლითაც ემიტენტი დოკუმენტის წარდგენისას გადახდას ჰპირდება დასახელებულ პირს, შეიძლება გაიცეს საორდერო ფასიანი ქაღალდის სახით.

2. ხელმოწერა შეიძლება ტექნიკურად შესაძლებელი ნებისმიერი გზით.

    მუხლი 923. უფლებათა გადაცემა. ინდოსამენტის სახეები

1. დოკუმენტში მოცემული უფლება შეიძლება გადაცემულ იქნეს ინდოსამენტითა და დოკუმენტის გადაცემით.

2. ინდოსამენტი კეთდება დოკუმენტზე ან მის დანართზე. დაშვებულია ტექნიკური საშუალების გამოყენება.

3. ინდოსამენტი არ საჭიროებს ინდოსატარის აღნიშვნას და შეიძლება შედგებოდეს მხოლოდ ხელმოწერისაგან (ბლანკეტური ინდოსამენტი). ბლანკეტური ინდოსამენტი შეიძლება შეავსოს უფლებამოსილმა მფლობელმა თავისი ან სხვისი სახელით, გასცეს დოკუმენტი შეუვსებლად ანდა თავად მოახდინოს მისი შემდგომი ინდოსირება განსაზღვრულ პირზე.

    მუხლი 924. ინდოსირებით შეძენილი დოკუმენტის გამოყენების წესი

თუ საორდერო სავალო დოკუმენტი შეძენილია ინდოსამენტის საფუძველზე, მაშინ შესაბამისად გამოიყენება 914-ე მუხლი.

    მუხლი 925. გადახდა თანამიმდევრული ინდოსამენტების არსებობისას

1. თანამიმდევრული ინდოსამენტების მეშვეობით დადასტურებული საორდერო ფასიანი ქაღალდის მფლობელს შეუძლია ხელმოწერილი დოკუმენტის ჩაბარების სანაცვლოდ მოითხოვოს გადახდა დაპირების მიხედვით, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა მას ამის უფლებამოსილება არა აქვს.

2. გადახდა არაუფლებამოსილი პირისათვის, რომელმაც თავისი უფლება დაადასტურა თანამიმდევრული ინდოსამენტების მეშვეობით, ათავისუფლებს მოვალეს, თუ იგი არ მოქმედებდა განზრახ ან უხეში გაუფრთხილებლობით.

3. მოვალე, რომელმაც შეასრულა თავისი მოვალეობა ინდოსატარის წინაშე, ხდება მისთვის გადაცემული დოკუმენტის მესაკუთრე.

    მუხლი 926. წერილობით გარანტირებული მოთხოვნები

თუ საორდერო ფასიან ქაღალდებში წერილობით არის გარანტირებული არა მარტო მცირე ღირებულების მოთხოვნები, შესაბამისად გამოიყენება საწარმდგენლო სავალო დოკუმენტის შემცვლელი დოკუმენტის გაცემისა და ძალადაკარგულად გამოცხადების წესები.

    მუხლი 927. მოთხოვნათა ხანდაზმულობის ვადა

საორდერო სავალო დოკუმენტებიდან გამომდინარე მოთხოვნათა ხანდაზმულობის მიმართ შესაბამისად გამოიყენება საწარმდგენლო სავალო დოკუმენტების მიმართ მოქმედი წესები.

III. რეგისტრირებული ფასიანი ქაღალდები

საქართველოს 2023 წლის 16 ნოემბრის კანონი №3726– ვებგვერდი, 07.12.2023წ.

     მუხლი 928. ცნება

1. რეგისტრირებული ფასიანი ქაღალდი არის ფასიანი ქაღალდი, რომელზე საკუთრებაც დასტურდება ემიტენტის მიერ ან ემიტენტის სახელით წარმოებულ რეესტრში ან ნომინალური მფლობელის ჩანაწერებში რეგისტრაციით.

2. რეგისტრირებულ ფასიან ქაღალდზე საკუთრების გადაცემა ხდება რეესტრში ან ნომინალური მფლობელის ჩანაწერებში შესაბამისი ჩანაწერის შეტანით.

    მუხლი 929. (ამოღებულია)

     მუხლი 9291. დემატერიალიზებული ფასიანი ქაღალდის ცნება და მისგან წარმოშობილი უფლებები და ვალდებულებები

1. დემატერიალიზებული ფასიანი ქაღალდი არსებობს მხოლოდ ანგარიშზე ჩანაწერის სახით. მისი ბრუნვა და მისგან წარმოშობილი უფლებები და ვალდებულებები განისაზღვრება „დემატერიალიზებული ფასიანი ქაღალდების ფლობის შესახებ“ საქართველოს კანონითა და საქართველოს სხვა საკანონმდებლო და კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტებით.

2. ემიტენტს უფლება აქვს, დემატერიალიზებული ფასიანი ქაღალდის მფლობელს წარუდგინოს მხოლოდ ისეთი შესაგებელი, რომელიც ამ ფასიანი ქაღალდიდან გამომდინარეობს.

3. დემატერიალიზებული ფასიანი ქაღალდიდან გამომდინარე მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადაა 30 წელი შესაბამისი ვალდებულებების შესრულების ვადის დადგომიდან.

თავი ოცდამეხუთე

ერთობლივი საქმიანობა (ამხანაგობა)

    მუხლი 930. ცნება

ერთობლივი საქმიანობის (ამხანაგობის) ხელშეკრულებით ორი ან რამდენიმე პირი კისრულობს ერთობლივად იმოქმედოს საერთო სამეურნეო ან სხვა მიზნების მისაღწევად ხელშეკრულებით განსაზღვრული საშუალებებით, იურიდიული პირის შეუქმნელად.

    მუხლი 931. ერთობლივი საქმიანობის ხელშეკრულების ფორმა

1. ერთობლივი საქმიანობის ხელშეკრულება შეიძლება დაიდოს წერილობით ან ზეპირად.

2. თუ ხელშეკრულება დადებულია წერილობით, მაშინ იგი უნდა შეიცავდეს:

) მონაწილეთა დასახელებასა და მისამართს;

) მონაცემებს ერთობლივი საქმიანობის სახეობისა და მიზნის შესახებ;

) მონაწილეთა უფლებებსა და მოვალეობებს;

) მართვის ორგანოთა სტრუქტურასა და ფუნქციებს;

) მონაწილეთა შორის შემოსავლებისა და ზიანის განაწილების წესსა და პირობებს;

) ხელშეკრულებიდან გასვლის წესს;

) საქმიანობის ხანგრძლივობას;

) ხელშეკრულების მოშლისა და დარჩენილი ქონების განაწილების წესს.

    მუხლი 932. შესატანის შეტანის ვალდებულება

1. მონაწილეებმა უნდა შეიტანონ ხელშეკრულებით გათვალისწინებული შესატანები. თუ ხელშეკრულებით არ არის განსაზღვრული შესატანის ოდენობა, თითოეული მონაწილე მოვალეა შეიტანოს იგი თანაბრად.

2. შესატანი შეიძლება შეტანილ იქნეს როგორც ქონებით, ასევე მომსახურების გაწევით.

3. თუ ხელშეკრულება სხვა რამეს არ ითვალისწინებს, შესატანები წარმოადგენს მონაწილეთა საერთო საკუთრებას. მონაწილეთა საერთო საკუთრებას შეადგენს ისიც, რაც შეძენილია საერთო საკუთრებაში არსებული უფლების საფუძველზე, ანდა მიღებულია ანაზღაურების სახით საერთო ქონების განადგურების, დაზიანების ან ამოღების გამო.

    მუხლი 933. მესამე პირისათვის წილის გადაცემის დაუშვებლობა

1. წილი ქონების ან უფლების სახით არ შეიძლება გადაეცეს მესამე პირს ხელშეკრულების სხვა მონაწილეთა თანხმობის გარეშე. უარი თანხმობაზე დაიშვება მხოლოდ პატივსადები მიზეზის არსებობისას.

2. ხელშეკრულების დანარჩენ მონაწილეებს აქვთ მესამე პირისათვის გადასაცემი წილის უპირატესი შესყიდვის უფლება.

    მუხლი 934. საქმეების ერთობლივად გაძღოლის ვალდებულება

1. თუ ხელშეკრულება სხვა რამეს არ ითვალისწინებს, ხელშეკრულების მონაწილეები ერთობლივად უძღვებიან საქმეებს და წარმოადგენენ ამხანაგობას მესამე პირებთან ურთიერთობაში. ყოველი გარიგების დადებისას საჭიროა ხელშეკრულების ყველა მონაწილის თანხმობა. თუ ხელშეკრულება ითვალისწინებს, რომ გადაწყვეტილების მისაღებად საკმარისია ხმათა უმრავლესობა, იგი განისაზღვრება ხელშეკრულების მონაწილეთა საერთო რაოდენობის მიხედვით, და არა შესატანის ოდენობით.

2. თუ საქმეების მართვა ხელშეკრულებით დაკისრებული აქვს ერთობლივი საქმიანობის ერთ ან რამდენიმე მონაწილეს ისე, რომ თითოეულს უფლება აქვს იმოქმედოს დამოუკიდებლად, მაშინ თითოეულ მათგანს შეუძლია შეედავოს მეორეს გარიგების დადებისას. ასეთი შედავების შემთხვევაში გარიგება არ დაიდება.

3. თუ ხელშეკრულებით ამხანაგობის საქმეების გაძღოლა დაკისრებული აქვს ერთ-ერთ მონაწილეს, საეჭვოობისას ის წარმოადგენს ამხანაგობას მესამე პირებთან ურთიერთობაში და მის მიერ დადებული გარიგებები ნამდვილია.

4. ერთობლივი საქმიანობის მონაწილეს შეიძლება ჩამოერთვას საქმეების მართვის უფლებამოსილება ხმათა უმრავლესობით და მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ იგი უხეშად დაარღვევს ხელშეკრულებით მასზე დაკისრებულ მოვალეობებს. ხელშეკრულების მონაწილეს უფლება აქვს უარი თქვას საქმეების მართვაში მონაწილეობაზე. ასეთ პირს შეუძლია გამგეობას ნებისმიერ დროს მოსთხოვოს მისთვის საჭირო ინფორმაცია.

5. თუ ხელშეკრულებიდან სხვა რამ არ გამომდინარეობს, ხელმძღვანელი პირების უფლება-მოვალეობები განისაზღვრება დავალების წესების შესაბამისად.

    მუხლი 935. შემოსავლების განაწილების წესი

1. თუ ხელშეკრულება სხვა რამეს არ ითვალისწინებს, შემოსავლები მონაწილეებს შორის ნაწილდება მათი წილის შესაბამისად.

2. თითოეულ მონაწილეს უფლება აქვს მოსთხოვოს ყოველ მონაწილეს ერთობლივი საქმიანობიდან გამომდინარე მოვალეობათა კეთილსინდისიერი შესრულება.

    მუხლი 936. მონაწილეთა ურთიერთმოთხოვნების გადაცემის დაუშვებლობა მესამე პირისათვის

ერთობლივი საქმიანობის მონაწილეთა ის მოთხოვნები ერთმანეთის მიმართ, რომლებიც გამომდინარეობს ერთობლივი საქმიანობის ხელშეკრულებიდან, არ შეიძლება გადაეცეს სხვა პირებს.

    მუხლი 937. მონაწილეთა სოლიდარული პასუხისმგებლობა

1. ხელშეკრულების მონაწილეები ერთობლივი საქმიანობიდან წარმოშობილი ვალებისათვის პასუხს აგებენ სოლიდარულად. ერთმანეთთან ურთიერთობაში პასუხისმგებლობის ოდენობა განისაზღვრება მონაწილეთა წილის შესაბამისად, თუ ხელშეკრულება სხვა რამეს არ ითვალისწინებს.

2. ერთობლივი საქმიანობის მონაწილეები ვალდებულნი არიან არ გაახმაურონ ამ საქმიანობის შედეგად მიღებული კონფიდენციალური ინფორმაცია.

    მუხლი 938. უარი ერთობლივი საქმიანობის ხელშეკრულებაზე

1. თუ ხელშეკრულება პირდაპირ არ განსაზღვრავს ერთობლივი საქმიანობის ვადას, ყოველ მონაწილეს ნებისმიერ დროს შეუძლია უარი თქვას ერთობლივ საქმიანობაში მონაწილეობაზე. ხელშეკრულებიდან გასვლა დაუშვებელია ისეთ დროს ან ისეთ გარემოებაში, რომელიც საზიანო იქნება ერთობლივი საქმიანობისათვის.

2. თუ მონაწილეთა შეთანხმებით განსაზღვრულია ერთობლივი საქმიანობის ვადა, ხელშეკრულებიდან გასვლა დაიშვება მხოლოდ პატივსადები მიზეზების არსებობისას.

3. ერთ-ერთი მონაწილის გასვლა იწვევს ერთობლივი საქმიანობის შეწყვეტას. ხელშეკრულება შეიძლება ითვალისწინებდეს ერთ-ერთი მონაწილის გასვლას ერთობლივი საქმიანობის შეუწყვეტლად. ასეთ შემთხვევაში გამსვლელი მონაწილის წილი ნაწილდება სხვა მონაწილეებს შორის. გამსვლელ მონაწილეს წილის კომპენსაცია მიეცემა ფულადი სახით. ამასთან, მხედველობაში მიიღება გასვლის დროისათვის შეუსრულებელი გარიგებები. თუ გასვლის მომენტისათვის საერთო ქონება ვეღარ ფარავს საერთო ვალებს, გამსვლელი ვალდებულია დანარჩენ მონაწილეებს გადაუხადოს თავისი წილის შესაბამისი თანხა. გამსვლელის ვალდებულება გასვლის მომენტში არსებული კრედიტორების წინაშე უცვლელია.

4. ბათილია შეთანხმება, რომელიც აუქმებს ან ზღუდავს ხელშეკრულებიდან მონაწილის გასვლის უფლებას.

    მუხლი 939. ერთობლივი საქმიანობის შეწყვეტის საფუძვლები

1. ერთობლივი საქმიანობის შეწყვეტის საფუძვლებია:

ა) ერთობლივი საქმიანობის შეთანხმებული ვადის გასვლა;

ბ) მონაწილეთა გადაწყვეტილება;

გ) ერთობლივი საქმიანობის ქონებაზე საგაკოტრებო საქმის წარმოების გახსნა;

დ) ერთობლივი საქმიანობის მიზნების განხორციელების შეუძლებლობა.

2. თუ ხელშეკრულება სხვა რამეს არ ითვალისწინებს, ერთობლივი საქმიანობის შეწყვეტის საფუძვლებია აგრეთვე:

ა) ხელშეკრულების ერთ-ერთი მონაწილის გარდაცვალება;

ბ) ერთ-ერთი მონაწილის ქონებაზე საგაკოტრებო საქმის წარმოების გახსნა;

გ) ხელშეკრულების მოშლა.

    მუხლი 940. ერთობლივი საქმიანობის შეწყვეტის წესი

1. ერთობლივი საქმიანობის შეწყვეტისას უნდა დამთავრდეს ჯერ კიდევ შეუსრულებელი გარიგებები, შედგეს საინვენტარიზაციო ნუსხა, ხოლო დარჩენილი ქონება განაწილდეს მონაწილეებს შორის მათი წილის შესაბამისად.

2. ქონების განაწილებისას უნდა დაიფაროს ერთობლივი საქმიანობის დროს წარმოშობილი ვალები. თუ ქონება საკმარისი არ არის ვალების დასაფარავად, ხელშეკრულების მონაწილეები ვალდებულნი არიან გაისტუმრონ ვალები თავიანთი წილის შესაბამისად.

თავი ოცდამეექვსე

სამისდღეშიო რჩენა

    მუხლი 941. ცნება

პირი, რომელიც კისრულობს სამისდღეშიო სარჩოს გადახდას (მარჩენალი), მოვალეა გადაუხადოს იგი სარჩოს მიმღებს (სარჩენს) მთელი სიცოცხლის მანძილზე, თუ ხელშეკრულება სხვა რამეს არ ითვალისწინებს. სამისდღეშიო სარჩო შეიძლება დადგინდეს ფულადი ან ნატურალური სახით (ბინით, კვებით, მოვლით და სხვა აუცილებელი დახმარებით).

    მუხლი 942. ხელშეკრულების ფორმა

სამისდღეშიო რჩენის ხელშეკრულება უნდა დაიდოს წერილობით. უძრავი ქონების გადაცემის შემთხვევაში ხელშეკრულება უნდა დამოწმდეს სანოტარო წესით.

    მუხლი 943. სარჩოს ოდენობა

სამისდღეშიო სარჩოს ოდენობა განისაზღვრება მხარეთა შეთანხმებით.

    მუხლი 944. სარჩოს გადახდის ვადები

სარჩოს გადახდის ვადები დგინდება მისი ხასიათიდან და მიზნებიდან გამომდინარე, მხარეთა შეთანხმებით.

    მუხლი 945. გადაცემული ქონების გასხვისების დაუშვებლობა

1. სარჩენის სიცოცხლეში მარჩენალს უფლება არა აქვს გაასხვისოს, დააგირაოს ან სხვაგვარად დატვირთოს გადაცემული ქონება სარჩენის წერილობითი თანხმობის გარეშე. მარჩენალის ვალების გამო გადახდევინების მიქცევა ამ ქონებაზე დაუშვებელია.

2. როცა სარჩენი მარჩენალს გადასცემს უძრავ ქონებას, მაშინ მოთხოვნის უზრუნველსაყოფად მას აქვს იპოთეკის უფლება ამ ქონებაზე.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1826 - სსმ I, №41, 19.07.2005წ., მუხ.284

    მუხლი 946. შედავება სარჩოს გადახდის გამო

სამისდღეშიო სარჩოს გადახდა შეიძლება საცილო გახადონ სხვა პირებმა, რომელთაც ჰქონდათ კანონიერი უფლება მიეღოთ სარჩო მარჩენალისაგან, მაგრამ ვერ მიიღეს იმის გამო, რომ მარჩენალი იხდის სამისდღეშიო სარჩოს. ხელშეკრულების მოშლის შემთხვევაში ქონება უბრუნდება სარჩენს.

    მუხლი 947. ნატურალური სარჩოს გადახდა

ნატურალური სარჩოს გადახდის ხელშეკრულებაში მხარეებს შეუძლიათ გაითვალისწინონ ნატურალური სარჩოს შეცვლა ფულით.

    მუხლი 948. გადაცემული ქონების შემთხვევით დაღუპვის ან დაზიანების რისკი

მარჩენალისათვის გადაცემული ქონების შემთხვევით დაღუპვა ან დაზიანება არ ათავისუფლებს მას სარჩოს გადახდისაგან.

    მუხლი 949. უარი სამისდღეშიო რჩენის ხელშეკრულებაზე

1. როგორც მარჩენალს, ისე სარჩენს შეუძლიათ უარი თქვან სამისდღეშიო რჩენის ხელშეკრულებაზე, თუკი სახელშეკრულებო მოვალეობათა დარღვევის შედეგად მხარეთა შორის ურთიერთობა აუტანელი გახდა, ანდა სხვა არსებითი მიზეზები უკიდურესად აძნელებს ან შეუძლებელს ხდის მის გაგრძელებას.

2. გადაცემული უძრავი ქონება ხელშეკრულების შეწყვეტისას უბრუნდება სარჩენს, ხოლო ხელშეკრულების შეწყვეტამდე გაწეული ხარჯები მარჩენალს არ უნაზღაურდება, თუ ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

    მუხლი 950. მარჩენალის გარდაცვალების შედეგები

1. მარჩენალის გარდაცვალებისას რჩენის ვალდებულება გადადის მის იმ მემკვიდრეებზე, რომლებმაც მიიღეს გადაცემული ქონება.

2. მემკვიდრის მიერ ამ ვალდებულებაზე უარის თქმის შემთხვევაში ეს ქონება უბრუნდება სარჩენს. ამ დროს ხელშეკრულება წყდება.

თავი ოცდამეშვიდე

თამაშობა. სანაძლეო

    მუხლი 951. ცნება

1. თამაშობა  ან  სანაძლეო  მოთხოვნის  უფლებას  არ  წარმოშობს.  ეს  წესი ვრცელდება  სესხსა  და ავანსზე, რომელიც განზრახ მიეცა თამაშისათვის ან სანაძლეოსათვის.

2. თამაშის ან სანაძლეოს საფუძველზე განხორციელებული შესრულების უკან გამოთხოვა არ შეიძლება.

3. კვალიფიციური ფინანსური ხელშეკრულება არ არის თამაშობა ან სანაძლეო და მასზე არ ვრცელდება ამ მუხლის მოქმედება.  კვალიფიციური ფინანსური ხელშეკრულება რეგულირდება „ფინანსური გირავნობის, ურთიერთგაქვითვისა და დერივატივების შესახებ“ საქართველოს კანონით.

საქართველოს 2019 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5674 – ვებგვერდი, 31.12.2019წ.

    მუხლი 952. ლატარია

ლატარიის ხელშეკრულება ან მსგავსი თამაშობანი წარმოშობენ ვალდებულებას, თუ ისინი (გათამაშება, წილისყრა, კენჭისყრა) სახელმწიფოს მიერ არის ნებადართული.

კარი მეორე

კანონისმიერი ვალდებულებითი ურთიერთობანი

თავი პირველი

საზიარო უფლებები

    მუხლი 953. ცნება

თუ უფლება რამდენიმე პირს ერთობლივად ეკუთვნის, მაშინ გამოიყენება ამ თავის წესები, თუკი კანონიდან სხვა რამ არ გამომდინარეობს.

    მუხლი 954. წილთა თანაბრობა

თუ სპეციალურად სხვა რამ არ არის დადგენილი, თითოეულ მოწილეს ეკუთვნის თანაბარი წილი.

    მუხლი 955. უფლება ნაყოფზე

1. თითოეულ მოწილეს ეკუთვნის თავისი წილის თანაზომიერი ნაყოფის ნაწილი.

2. თითოეულ მოწილეს უფლება აქვს ისარგებლოს საზიარო საგნით ისე, რომ ზიანი არ მიადგეს დანარჩენ მოწილეთა სარგებლობას.

    მუხლი 956. საზიარო საგნის მართვა

1. საზიარო საგანს მოწილენი ერთობლივად მართავენ.

2. თითოეულ მოწილეს უფლება აქვს საგნის შენახვისათვის საჭირო ღონისძიებები განახორციელოს სხვა მოწილეთა თანხმობის გარეშეც.

    მუხლი 957. გადაწყვეტილების მიღება საზიარო საგნის მართვისას

1. ხმათა უმრავლესობით შეიძლება მიღებულ იქნეს გადაწყვეტილება საზიარო საგნის თავისებურებათა შესატყვისი მართვისა და სარგებლობის შესახებ. ხმათა უმრავლესობა გამოითვლება წილთა მიხედვით.

2. თითოეულ მოწილეს შეუძლია სამართლიანი შეხედულების მიხედვით მოითხოვოს ყველა მოწილის ინტერესის შესაბამისი მართვა და სარგებლობა, თუკი ეს შეთანხმებით ან უმრავლესობის გადაწყვეტილებით არ არის მოწესრიგებული.

3. ცალკეული მოწილის თანხმობის გარეშე არ შეიძლება სარგებლობის წილზე მისი უფლების შემცირება.

    მუხლი 958. საზიარო საგნის მართვის წესის გადასვლა უფლებამონაცვლეზე

თუ მოწილეებმა განსაზღვრეს საზიარო საგნის მართვისა და სარგებლობის წესი, მაშინ ეს წესი გამოიყენება უფლებამონაცვლის მიმართაც.

    მუხლი 959. საზიარო საგნის განკარგვის წესი

თითოეულ მოწილეს შეუძლია განკარგოს თავისი წილი, ხოლო საზიარო საგნის განკარგვა ხდება მხოლოდ ერთობლივად. თუ საქართველოს კანონმდებლობით პირდაპირ დადგენილი არ არის, წილის გაყიდვის შემთხვევაში უპირატეს შესყიდვაზე დანარჩენი მოწილეების უფლება შეიძლება განისაზღვროს მხარეთა შეთანხმებით.

საქართველოს 2007 წლის 11 მაისის კანონი №4744 - სსმ I, №18, 22.05.2007წ., მუხ.158

საქართველოს 2019 წლის 25 ივნისის კანონი №4851 - ვებგვერდი, 02.07.2019წ.

    მუხლი 960. საზიარო საგნის მოვლის ხარჯები

თითოეული მოწილე სხვა მოწილეთა მიმართ ვალდებულია თავისი წილის თანაზომიერად იკისროს საზიარო საგანთან დაკავშირებული ხარჯები.

    მუხლი 961. საზიარო უფლების გაუქმება

1. თითოეულ მოწილეს შეუძლია ნებისმიერ დროს მოითხოვოს საზიარო უფლების გაუქმება.

2. თუ შეთანხმებით გაუქმების მოთხოვნის უფლება გამორიცხულია სამუდამოდ ან განსაზღვრული ვადით, მაშინ პატივსადები მიზეზის არსებობისას გაუქმება მაინც შეიძლება იქნეს მოთხოვილი.

3. ბათილია შეთანხმება, რომლითაც გაუქმების მოთხოვნის უფლება გამოირიცხება ან იზღუდება ამ წესების საწინააღმდეგოდ.

    მუხლი 962. შეთანხმება გაუქმების შესახებ

თუ მოწილეებს რაიმე ვადით გამორიცხული აქვთ საზიარო უფლების გაუქმების მოთხოვნის უფლება, მაშინ შეთანხმება ძალას კარგავს მოწილის გარდაცვალებით, თუ სხვა რამ არ არის განსაზღვრული.

    მუხლი 963. საზიარო უფლების გაუქმება ნატურით გაყოფისას

საზიარო უფლება უქმდება ნატურით გაყოფისას, თუ საზიარო საგანი (საგნები) შეიძლება დაიყოს ერთგვაროვან ნაწილებად ღირებულების შემცირების გარეშე, თანაბარი წილების განაწილება მონაწილეთა შორის ხდება კენჭისყრით.

    მუხლი 964. საზიარო უფლების გაუქმება საგნის გაყიდვით

1. თუ ნატურით გაყოფა გამორიცხულია, მაშინ საზიარო უფლება გაუქმდება საზიარო საგნის, დაგირავებული ნივთის ან მიწის ნაკვეთის გაყიდვითა და ამონაგების განაწილებით. მიწის ნაკვეთის შემთხვევაში გამოიყენება აუქციონზე უძრავი ქონების იძულებით გაყიდვის წესები. თუ დაუშვებელია საზიარო საგნის გასხვისება მესამე პირზე, მაშინ საგანი აუქციონზე უნდა გაიყიდოს მოწილეებს შორის.

2. თუ საგანი არ გაიყიდება, მაშინ თითოეულ მოწილეს შეუძლია მოითხოვოს განმეორებითი აუქციონი; ამასთან, მან უნდა გაიღოს ხარჯები, თუ განმეორებითი ცდა უშედეგოდ დამთავრდა.

    მუხლი 965. მოწილეების სოლიდარული პასუხისმგებლობა

1. თუ მოწილეები, როგორც სოლიდარული მოვალეები, პასუხს აგებენ ვალდებულებისათვის, რომელიც მათ მე-600 მუხლის თანახმად უნდა შეასრულონ თავიანთი წილების პროპორციულად, ან იკისრეს ასეთი ვალდებულების შესრულება, მაშინ თითოეულ მოწილეს შეუძლია საზიარო უფლების გაუქმებისას მოითხოვოს, რომ ვალი გადახდილ იქნეს საზიარო საგნიდან.

2. თუ ვალის გადახდის მიზნით აუცილებელია საზიარო საგნის გაყიდვა, ეს უნდა მოხდეს 964-ე მუხლის მიხედვით.

    მუხლი 966. თანამოწილეთა მიმართ არსებული მოთხოვნის დაკმაყოფილება

თუ მოწილეს სხვა მოწილის მიმართ აქვს მოთხოვნა, რომელიც ემყარება საზიარო უფლებას, მაშინ ამ უფლების გაუქმებისას მას შეუძლია მოითხოვოს თავისი მოთხოვნის დაფარვა საზიარო ქონების იმ ნაწილიდან, რომელიც მოვალეს ერგება.

    მუხლი 967. მოწილეთა პასუხისმგებლობა საზიარო უფლების გაუქმებისას

თუ საზიარო უფლების გაუქმებისას საზიარო საგანი მიეკუთვნება ერთ-ერთ მოწილეს, მაშინ თითოეული დარჩენილი მოწილე თავისი წილის შესაბამისად აგებს პასუხს ისე, როგორც გამყიდველი ნივთის ან უფლების ნაკლის გამო.

    მუხლი 968. საზიარო უფლების გაუქმების მოთხოვნის ხანდაზმულობა

საზიარო უფლების გაუქმების მოთხოვნა არ ექვემდებარება ხანდაზმულობას.

თავი მეორე

დავალების გარეშე სხვისი საქმეების შესრულება

    მუხლი 969. დავალების გარეშე სხვისი საქმეების შესრულება კეთილსინდისიერად

პირი (შემსრულებელი), რომელიც დავალების ან სხვა საფუძვლის გარეშე ასრულებს სხვა პირის (მეპატრონის) საქმეებს, ვალდებულია შეასრულოს ისინი კეთილსინდისიერად.

    მუხლი 970. ზიანის ანაზღაურების მოვალეობა

1. თუ საქმეების შესრულება მიმართულია იმ საფრთხის თავიდან აცილებისაკენ, რომელიც ემუქრება მეპატრონეს, შემსრულებელი პასუხს აგებს მხოლოდ განზრახვის ან უხეში გაუფრთხილებლობისათვის.

2. შემსრულებელს, რომელსაც ზიანი მიადგა იმ საფრთხის თავიდან აცილებისას, რომელიც რეალურად ემუქრებოდა სხვა პირს ან ქონებას, ხოლო საფრთხის თავიდან აცილება არ შეადგენდა შემსრულებლის სამართლებრივ მოვალეობას, უნდა აუნაზღაურდეს ზიანი იმ პირისაგან, რომელმაც შექმნა საფრთხე, ან იმ პირისაგან, რომლის სიკეთის გადარჩენასაც შემსრულებელი ცდილობდა.

    მუხლი 971. მეპატრონისათვის შეტყობინების ვალდებულება

შემსრულებელი ვალდებულია პირველი შესაძლებლობისთანავე აცნობოს მეპატრონეს, რომ იკისრა საქმეთა შესრულება. შემსრულებელმა უნდა გააგრძელოს დაწყებული საქმეები, ვიდრე მეპატრონეს არ შეეძლება იმოქმედოს თვითონ.

    მუხლი 972. შესრულებული სამუშაოს შესახებ ანგარიშის წარდგენა

შემსრულებელი ვალდებულია წარუდგინოს მეპატრონეს ანგარიში შესრულების შესახებ და გადასცეს მას ყველაფერი, რაც შესრულების შედეგად მიიღო.

    მუხლი 973. გაწეული ხარჯების ანაზღაურების უფლება

შემსრულებელს უფლება აქვს მოითხოვოს გაწეული ხარჯების ანაზღაურება, რომლებიც, საქმის გარემოებებიდან გამომდინარე, აუცილებლად იქნა მიჩნეული.

    მუხლი 974. გაწეული ხარჯების ანაზღაურების მოთხოვნის დაუშვებლობა

1. შემსრულებელს არ შეუძლია მოითხოვოს გაწეული ხარჯების ანაზღაურება, თუ მის მიერ საქმეთა შესრულება ეწინააღმდეგება მეპატრონის ნებას ან არ შეესაბამება მის ინტერესებს. თუ შემსრულებელს შეეძლო სცოდნოდა ამის შესახებ, მაშინ იგი ვალდებულია აანაზღაუროს შესრულებით გამოწვეული ზიანი.

2. ეს წესი არ მოქმედებს, თუ მეპატრონის ნება ეწინააღმდეგება კანონის ნორმებს.

    მუხლი 975. საკუთარი საქმის შესრულების ვარაუდი

ამ თავის წესები არ გამოიყენება, თუ პირი სხვისი საქმის შესრულებისას ვარაუდობდა, რომ ეს მისი საქმე იყო.

თავი მესამე

უსაფუძვლო გამდიდრება

    მუხლი 976. ვითომ-კრედიტორისაგან მოთხოვნის საფუძვლები

1. პირს, რომელმაც სხვას ვალდებულების შესასრულებლად რაიმე გადასცა, შეუძლია მოსთხოვოს ვითომ-კრედიტორს (მიმღებს) მისი უკან დაბრუნება, თუ:

ა) ვალდებულება გარიგების ბათილობის ან სხვა საფუძვლის გამო არ არსებობს, არ წარმოიშობა ან შეწყდა შემდგომში;

ბ) ვალდებულების საწინააღმდეგოდ ისეთი შესაგებელი იქნა წარდგენილი, რომ ხანგრძლივი დროის განმავლობაში გამორიცხულია მოთხოვნის წარდგენა.

2. უკან დაბრუნების მოთხოვნა გამორიცხულია, თუ:

ა) შესრულება შეესაბამება ზნეობრივ მოვალეობებს, ან

ბ) გავიდა ხანდაზმულობის ვადა, ან

გ) მიმღებს შეეძლო ევარაუდა, რომ შემსრულებელს სურდა გადაცემა, მიუხედავად იმისა, არსებობს თუ არა ამ მუხლის პირველი ნაწილის პირობები, ანდა

დ) მოთხოვნა დაბრუნების თაობაზე ბათილი სავალო ხელშეკრულების შესრულებისას ეწინააღმდეგება ბათილობის შესახებ ნორმათა დაცვით ფუნქციას.

    მუხლი 977. გადაცემული ქონების უკან დაბრუნების მოთხოვნის დაუშვებლობა

1. პირს, რომელიც მეორე პირს გადასცემს რაიმეს არა ვალდებულების შესასრულებლად, არამედ იმ მიზნით, რომ ამ უკანასკნელმა შეასრულოს ან არ შეასრულოს რაიმე მოქმედება, შეუძლია გადაცემულის გამოთხოვა, თუ მეორე პირის მოქმედება არ შეესაბამება მოსალოდნელ მიზანს.

2. უკან დაბრუნების მოთხოვნა გამორიცხულია, თუ:

ა) მიზნის მიღწევა თავიდანვე შეუძლებელი იყო და გადამცემმა ეს იცოდა, ან

ბ) გადამცემმა მიზნის მიღწევას არაკეთილსინდისიერად შეუშალა ხელი.

    მუხლი 978. იძულების ან მუქარის საფუძველზე გადაცემულის უკან დაბრუნების მოთხოვნა

პირს, რომელიც მეორე პირს გადასცემს რაიმეს არა ვალდებულების შესასრულებლად, არამედ იძულების ან მუქარის საფუძველზე, შეუძლია მოითხოვოს მისი უკან დაბრუნება, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა მიმღებს უფლება ჰქონდა გადაცემულზე.

    მუხლი 979. უკან დაბრუნების მოთხოვნის ფარგლები

1. უკან დაბრუნების მოთხოვნა ვრცელდება შეძენილზე, მიღებულ სარგებელზე, ასევე სხვა ყველაფერზე, რაც მიმღებმა შეიძინა მიღებული საგნის განადგურების, დაზიანების ან ჩამორთმევის სანაცვლო ანაზღაურების სახით.

2. თუ უკან დაბრუნება შეუძლებელია გადაცემული საგნის მდგომარეობის გამო ან, თუ მიმღებს რაიმე მიზეზით არ შეუძლია საგნის უკან დაბრუნება, მაშინ მან უნდა აანაზღაუროს მისი საერთო ღირებულება. ღირებულება განისაზღვრება ანაზღაურების მოთხოვნის უფლების წარმოშობის დროის მიხედვით.

3. არ არსებობს ანაზღაურების მოვალეობა, თუ მიმღები საგნის მოხმარების, სხვისთვის გადაცემის, დაღუპვის, გაუარესების ან სხვა საფუძვლების გამო არც საგნით და არც მისი ღირებულებით არ გამდიდრებულა.

4. თუ ორმხრივი ხელშეკრულების მხარეებმა ხელშეკრულების ბათილობის გამო უკან უნდა დააბრუნონ ის, რაც მათ ამ ხელშეკრულებით მიიღეს, მაგრამ ერთ-ერთ მხარეს არ შეუძლია დაბრუნება ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული საფუძვლების გამო, მაშინ მას არ ეკისრება უკან დაბრუნების მოვალეობა, თუ ეს გამომდინარეობს სამართლის იმ ნორმის არსიდან, რომლის საფუძველზედაც ხელშეკრულება ბათილად იქნა ცნობილი.

5. შესრულების საგნის დაღუპვა ან გაფუჭება, რისთვისაც შემსრულებელს დაეკისრება პასუხისმგებლობა ხელშეკრულების ნამდვილობის დროს, ყოველთვის ათავისუფლებს მიმღებს ანაზღაურების მოვალეობისაგან.

    მუხლი 980. ხარჯებისა და დანაკლისის ანაზღაურების წესი

1. თუ მიმღებმა გასწია ხარჯები ან მას წარმოეშვა ქონებრივი დანაკლისი იმასთან დაკავშირებით, რომ საგანი სამუდამოდ შეძენილად მიაჩნდა, მაშინ იგი მოვალეა დააბრუნოს საგანი ხარჯებისა და დანაკლისის ანაზღაურების პირობით. ეს წესი არ გამოიყენება, როცა გადაცემული საგანი არ იძლევა იმის საფუძველს, რომ იგი მიჩნეულ იქნეს სამუდამოდ შეძენილად.

2. ანაზღაურების მოვალეობანი 979-ე და 980-ე მუხლების მიხედვით უნდა შესრულდეს ერთდროულად. უკან დაბრუნების ხარჯები და რისკი ეკისრება შემსრულებელს.

    მუხლი 981. ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება

1. თუ მიმღებმა მიღებისას იცოდა, ან უხეში გაუფრთხილებლობის გამო მისთვის უცნობი იყო სამართლებრივი საფუძვლის ხარვეზის არსებობა და ამის შესახებ მოგვიანებით შეიტყობს, ან გადაცემის თაობაზე მოთხოვნა მიღებულია სასამართლო წარმოებაში, მაშინ მიმღებს ეკისრება პასუხისმგებლობა ხარვეზის თაობაზე ცნობების მიღების ან სასამართლო წარმოებაში გადაცემის დროიდან 979-ე მუხლის პირველი და მე-2 ნაწილების, 980-ე მუხლის, ასევე ქვემოთ მოყვანილი წესების საფუძველზე.

2. თუ მიმღები არ იღებს სარგებელს, რომელიც მას შეეძლო მიეღო მეურნეობის სათანადოდ გაძღოლის შედეგად, მაშინ ანაზღაურების მოვალეობა ეკისრება იმ შემთხვევაში, თუ მას ბრალი მიუძღვის. ფულად ვალზე გადახდილ უნდა იქნეს პროცენტი. საგნიდან მიღებული შემოსავალი უნდა დაბრუნდეს.

3. შესრულებისას გადაცემული საგნის დაღუპვის ან გაფუჭებისათვის მიმღები მოვალეა აანაზღაუროს ზიანი მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მას ბრალი მიუძღვის. მიმღებს შეუძლია მოითხოვოს დავალების გარეშე სხვისი საქმის შესრულების წესების მიხედვით იმ ხარჯების ანაზღაურება, რომლებიც მან გასწია შესრულების საგანთან დაკავშირებით. აუცილებლის გარდა, სხვა ხარჯები არ ანაზღაურდება.

4. ვადის გადაცილებისათვის მოვალის პასუხისმგებლობაზე ეს წესები არ ვრცელდება.

    მუხლი 982. სხვისი სამართლებრივი სიკეთის ხელყოფის შედეგები

1. პირი, რომელიც ხელყოფს მეორე პირის სამართლებრივ სიკეთეს მისი თანხმობის გარეშე განკარგვის, დახარჯვის, სარგებლობის, შეერთების, შერევის, გადამუშავების ან სხვა საშუალებით, მოვალეა აუნაზღაუროს უფლებამოსილ პირს ამით მიყენებული ზიანი.

2. ბათილი განკარგვის შემთხვევაში უფლებამოსილ პირს შეუძლია ხელმყოფისაგან მოითხოვოს დაუყოვნებლივი ანაზღაურება.

    მუხლი 983. შესრულების მიღება არაუფლებამოსილი პირის მიერ

თუ უფლებამოსილი პირისათვის განკუთვნილ შესრულებას იღებს არაუფლებამოსილი პირი, მაშინ იგი მოვალეა მიღებული დაუბრუნოს უფლებამოსილ პირს.

    მუხლი 984. პასუხისმგებლობისაგან განთავისუფლება

1. თუ ხელმყოფმა არ იცოდა უფლებამოსილების ხარვეზი, გარდა უხეში გაუფრთხილებლობისა, იგი პასუხისმგებლობისაგან თავისუფლდება, თუ ანაზღაურების მოთხოვნის სასამართლოში განხილვის მომენტისათვის აღარ არსებობს გამდიდრების ნიშნები.

2. ხელმყოფი პირის მიერ გამოყენებული სიკეთის მიმართ გაწეული ხარჯები არ ამცირებს მისი გამდიდრების ოდენობას.

საქართველოს 2002 წლის 28 დეკემბრის კანონი №1902 – სსმ I, №4, 22.01.2003 წ., მუხ.20

    მუხლი 985. მოგების მოთხოვნის უფლება

1. თუ ხელმყოფმა განზრახ არ გაითვალისწინა სხვა პირის უფლებამოსილება, მაშინ ამ უკანასკნელს შეუძლია მოითხოვოს ის მოგება, რომელიც აღემატება ქონებრივ დანაკლისს.

2. ხელმყოფმა უნდა წარმოადგინოს ცნობები იმის თაობაზე, თუ რა მოგება მიიღო მან სხვისი ქონების გამოყენებით.

    მუხლი 986. შეცდომით სხვისი ვალების გასტუმრება

პირს, რომელიც შეგნებულად ან შეცდომით სხვის ვალებს ისტუმრებს, შეუძლია ამ პირს მოსთხოვოს თავისი ხარჯების ანაზღაურება.

    მუხლი 987. შეცდომით ხარჯების გაწევა სხვა პირის ქონებაზე

1. პირს, რომელმაც შეგნებულად ან შეცდომით ხარჯები გასწია მეორე პირის ქონებაზე, შეუძლია მისგან მოითხოვოს თავისი დანახარჯების ანაზღაურება, თუ მეორე პირი ამით გამდიდრდა.

2. გამდიდრების არსებობა განისაზღვრება იმ მომენტით, როცა მოვალეს უბრუნდება თავისი ნივთი, ან იგი ღირებულების გაზრდის შედეგად სხვაგვარად იღებს სარგებელს.

3. მოთხოვნა გამორიცხულია, თუ:

ა) პირს, რომელსაც წაეყენება მოთხოვნა, შეუძლია მოითხოვოს დანახარჯების ამოღება და ამოიღებს მას, ან

ბ) პრეტენზიის წარმდგენმა პირმა ბრალეულად დააყოვნა შეტყობინება ხარჯების მოთხოვნის შესახებ, ანდა

გ) პირმა, რომელსაც წაეყენება პრეტენზია, სადავო გახადა ხარჯები მათ განხორციელებამდე.

    მუხლი 988. ვითომ-კრედიტორის მითითებით შესრულების შედეგები

1. პირს, რომელიც 976-ე მუხლის თანახმად რაიმეს გადასცემს მესამე პირს ვითომ-კრედიტორზე მითითებით, შეუძლია შესრულებულის გამოთხოვა ვითომ-კრედიტორისაგან ისე, თითქოს მისთვის გადაეცეს რაიმე. თუ ვითომ-კრედიტორის მითითება საეჭვოა, მაშინ უკან დაბრუნების მოთხოვნა შეიძლება გამოყენებული იქნეს მხოლოდ მესამე პირის მიმართ.

2. პირს, რომელიც 976-ე მუხლის მიხედვით ახალ ვითომ-კრედიტორს რაიმეს გადასცემს მოთხოვნის წაყენების შემდეგ, შეუძლია თავდაპირველი ვითომ-კრედიტორისაგან მოითხოვოს დაბრუნება ისე, თითქოს მისთვის გადაეცეს რაიმე. თუ თავდაპირველ ვითომ-კრედიტორის მითითება საეჭვოა, მაშინ უკუმოთხოვნა შეიძლება მხოლოდ ახალი ვითომ-კრედიტორის მიმართ.

3. ანაზღაურების მოვალეობის მიმართ შესაბამისად გამოიყენება 979-ე და 980-ე მუხლები.

საქართველოს 2002 წლის 28 დეკემბრის კანონი №1902 – სსმ I, №4, 22.01.2003 წ., მუხ.20

    მუხლი 989. მესამე პირის ვალდებულება, უკან დააბრუნოს უსაფუძვლოდ მიღებული

1. თუ 976-ე და 988-ე მუხლებით გათვალისწინებულ შემთხვევებში მიმღები, რომელიც მოვალეა დააბრუნოს მიღებული, უსასყიდლოდ გადასცემს მას მესამე პირს, მაშინ მესამე პირი ასევე მოვალეა დააბრუნოს მიღებული ისე, თითქოს მას კრედიტორისაგან კანონიერი საფუძვლის გარეშე მიეღოს რაიმე, თუკი მიმღებისაგან დაკმაყოფილება შეუძლებელია.

2. ზიანის ანაზღაურების მიმართ შესაბამისად გამოიყენება 979 981-ე მუხლების მოთხოვნები.

    მუხლი 990. არაუფლებამოსილი პირის მიერ საგნის უსასყიდლოდ განკარგვის შედეგები

1. თუ არაუფლებამოსილი პირი რაიმე საგანს უსასყიდლოდ განკარგავს და ეს განკარგვა ნამდვილია უფლებამოსილი პირის მიმართ, მაშინ ის პირი, რომელმაც ამ განკარგვის შედეგად უშუალო სამართლებრივი სარგებელი მიიღო, მოვალეა მიღებული გადასცეს უფლებამოსილ პირს.

2. ბრალის არსებობის შემთხვევაში შესაბამისად გამოიყენება ასევე 984-ე და 985-ე მუხლების მოთხოვნები.

    მუხლი 991. სხვის ხარჯზე უსაფუძვლოდ გამდიდრების შედეგები

პირი, რომელიც სხვა პირის ხარჯზე უსაფუძვლოდ გამდიდრდა სხვა საშუალებითაც, გარდა იმისა, რაც გათვალისწინებულია ამ თავში, მოვალეა დაუბრუნოს მას მიღებული.

კარი მესამე

დელიქტური ვალდებულებანი

თავი პირველი

ზოგადი დებულებანი

    მუხლი 992. ცნება

პირი, რომელიც სხვა პირს მართლსაწინააღმდეგო, განზრახი ან გაუფრთხილებელი მოქმედებით მიაყენებს ზიანს, ვალდებულია აუნაზღაუროს მას ეს ზიანი.

    მუხლი 993. ზიანის მომტანი ცნობების გახმაურების შედეგები

1. პირი, რომელიც განზრახ ან გაუფრთხილებლად ავრცელებს ან ახმაურებს სხვა პირისათვის ქონებრივი ზიანის მომტან ფაქტებს, ვალდებულია აანაზღაუროს აქედან წარმოშობილი ზიანი, თუ ეს ფაქტები აშკარად არასწორია.

2. ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება არ წარმოიშობა ისეთი გამონათქვამებისას, რომლებიც ემსახურება კანონიერი საზოგადოებრივი ინტერესების დაცვას.

    მუხლი 994. არასრულწლოვანის პასუხისმგებლობა მიყენებული ზიანისათვის

1. ათი წლის ასაკს მიუღწეველი პირი არ აგებს პასუხს იმ ზიანისთვის, რომელიც მან სხვას მიაყენა.

2. მშობლები ან ათი წლის ასაკს მიუღწეველი პირის მეთვალყურეობაზე ვალდებული სხვა პირები მოვალენი არიან აანაზღაურონ ზიანი, რომელიც ამ პირმა მართლსაწინააღმდეგო მოქმედებით მიაყენა სხვას. მათი პასუხისმგებლობა გამოირიცხება, როცა მეთვალყურეობაზე ვალდებულ პირებს არ შეეძლოთ ზიანის თავიდან აცილება.

3. ათ წელზე მეტი ასაკის, მაგრამ არასრულწლოვანი, პირი პასუხს აგებს იმ ზიანისათვის, რომელიც მან სხვას მიაყენა, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ზიანის მიყენებისას მას არ შეეძლო თავისი მოქმედების მნიშვნელობა გაეგო. იმ შემთხვევაში, როცა ამ პირს არა აქვს საკმარისი ქონება ან შემოსავალი მიყენებული ზიანის ასანაზღაურებლად, დამატებით პასუხისმგებლობა ეკისრებათ მის წარმომადგენლებსაც.

      მუხლი 995. მხარდაჭერის მიმღების მიერ მიყენებული ზიანის ანაზღაურება 

1. მხარდაჭერის მიმღების მიერ მიყენებული ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება ეკისრება მხარდაჭერის მიმღებს, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა მას სასამართლოს გადაწყვეტილებით მხარდამჭერი ზიანის მიყენების თავიდან ასაცილებლად დაენიშნა.

2. თუ მხარდაჭერის მიმღებს სასამართლოს გადაწყვეტილებით მხარდამჭერი ზიანის მიყენების თავიდან ასაცილებლად დაენიშნა, მის მიერ მიყენებული ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება ეკისრება მხარდამჭერს, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა ამ ზიანის თავიდან აცილება შეუძლებელი იყო.

3. ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში მხარდაჭერის მიმღების მიერ მიყენებული ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება მხარდამჭერს არ დაეკისრება, თუ ის დაადასტურებს, რომ მხარდაჭერის მიმღებს ზიანის მიყენების მომენტისათვის აღარ სჭირდებოდა მხარდაჭერა ზიანის მიყენების თავიდან ასაცილებლად.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

      მუხლი 996. დროებითი სულიერი მოშლილობის მდგომარეობაში მიყენებული ზიანის ანაზღაურება

დროებით უგონო ან სულიერი მოშლილობის მდგომარეობაში მყოფი პირი პასუხს არ აგებს მიყენებული ზიანისათვის. თუ პირმა თვითონ ჩაიყენა თავი ასეთ მდგომარეობაში ალკოჰოლური სასმელის ან მსგავსი საშუალებების გამოყენებით, იგი არ თავისუფლდება პასუხისმგებლობისაგან, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ბრალის გარეშე აღმოჩნდა ამ მდგომარეობაში.

    მუხლი 997. სამსახურებრივი მოვალეობის შესრულებისას მიყენებული ზიანის ანაზღაურება

პირი ვალდებულია აანაზღაუროს ზიანი, რომელიც მიადგა მესამე პირს მისი მუშაკის მართლსაწინააღმდეგო მოქმედებით თავისი შრომითი (სამსახურებრივი) მოვალეობის შესრულებისას. პასუხისმგებლობა არ დადგება, თუ მუშაკი მოქმედებდა ბრალის გარეშე.

    მუხლი 998. სოლიდარული პასუხისმგებლობა მიყენებული ზიანისათვის

1. თუ ზიანის დადგომაში მონაწილეობს რამდენიმე პირი, ისინი პასუხს აგებენ, როგორც სოლიდარული მოვალეები.

2. ზიანისათვის პასუხს აგებს არა მარტო ის, ვინც იგი უშუალოდ მიაყენა, არამედ ისიც, ვინც ის დაიყოლია ან მისი ხელშემწყობი იყო, ასევე ისიც, ვინც შეგნებულად ისარგებლა სხვისთვის მიყენებული ზიანით.

    მუხლი 999. სატრანსპორტო საშუალების ექსპლუატაციის შედეგად დამდგარი ზიანის ანაზღაურება

1. მგზავრების გადაყვანისა და ტვირთების გადაზიდვისთვის გათვალისწინებული სატრანსპორტო საშუალების მფლობელი, თუ მისი სატრანსპორტო საშუალების ექსპლუატაციას მოჰყვა ადამიანის სიკვდილი, დასახიჩრება ან ჯანმრთელობის მოშლა, ანდა ნივთის დაზიანება, ვალდებულია დაზარალებულს აუნაზღაუროს აქედან წარმოშობილი ზიანი.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული ზიანის ანაზღაურების მოვალეობა არ გამოიყენება, როცა:

) ზიანდება გადასაზიდი ტვირთი, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა მგზავრს ეს ტვირთი თან მიაქვს;

) ზიანდება სატრანსპორტო საშუალების მფლობელის მიერ შესანახად მიღებული ნივთი.

3. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული ზიანის ანაზღაურების მოვალეობა არ გამოიყენება, როცა ზიანი გამოწვეულია დაუძლეველი ძალით, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ზიანი წარმოიშვა საავიაციო ტრანსპორტის ექსპლუატაციის დროს.

4. თუ პირი სატრანსპორტო საშუალებას იყენებს მფლობელის ნებართვის გარეშე, იგი ვალდებულია მფლობელის ნაცვლად აანაზღაუროს ზიანი. ამასთან, მფლობელი ვალდებულია აანაზღაუროს მიყენებული ზიანი, თუ სატრანსპორტო საშუალების გამოყენება შესაძლებელი გახდა მისი ბრალის გამო. ამ ნაწილის პირველი წინადადება არ გამოიყენება, თუ მოსარგებლე მფლობელის მიერ დანიშნულია სატრანსპორტო საშუალების სამართავად, ან თუ ეს სატრანსპორტო საშუალება მას გადაცემული ჰქონდა მფლობელისაგან.

    მუხლი 1000. პასუხისმგებლობა ნაგებობიდან გამომდინარე მომეტებული საფრთხით გამოწვეული ზიანისათვის

1. თუ ამა თუ იმ ნაგებობიდან გამომდინარეობს მომეტებული საფრთხე ამ ნაგებობაში წარმოებული, მოთავსებული ან მიწოდებული ენერგიისაგან, ანდა ხანძარსაშიში ან აფეთქებასაშიში, შხამიანი ანდა მომწამვლელი ნივთიერებისაგან, მაშინ ამ ნაგებობის მფლობელი ვალდებულია, თუკი ამ საფრთხის პრაქტიკულ განხორციელებას მოჰყვა ადამიანის სიკვდილი, სხეულის ან ჯანმრთელობის დაზიანება ანდა ნივთის დაზიანება, აუნაზღაუროს დაზარალებულს აქედან წარმოშობილი ზიანი. იგივე პასუხისმგებლობა გამოიყენება ხანძარსაშიში ან აფეთქებასაშიში, შხამიანი ან მომწამვლელი ნივთიერების მფლობელების მიმართ, როცა ამ ნივთიერებებიდან მომეტებული საფრთხე გამომდინარეობს.

2. თუ ამა თუ იმ ნაგებობიდან ან ნივთიდან გამომდინარეობს მომეტებული საფრთხე სხვაგვარი საფუძვლით, ვიდრე ამ მუხლის პირველ ნაწილშია აღნიშნული, ნაგებობის ან ნივთის მფლობელი ვალდებულია ანალოგიურად აანაზღაუროს საფრთხის განხორციელების შედეგად წარმოშობილი ზიანი.

3. ამ მუხლის პირველი და მე-2 ნაწილებით გათვალისწინებული ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება გამორიცხულია, თუ ზიანი გამოწვეულია დაუძლეველი ძალით, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ზიანი გამოწვეულია ელექტროგადამცემი ხაზების ავარიით, ანდა ნავთობის, გაზის, წყლის ან ნავთობპროდუქტების მიმწოდებელი მოწყობილობების დაზიანებებით.

4. რადიაციული ნივთიერების გამოყენებით გამოწვეული ზიანი უნდა აანაზღაუროს მისმა გამომყენებელმა.

    მუხლი 1001. ხანძრის ჩაქრობის დროს წარმოშობილი ზიანის ანაზღაურება

ხანძრის ჩაქრობის, მეზობელ ბინებსა და ნაგებობებზე მისი გავრცელების თავიდან აცილების დროს სხვა პირებისათვის მიყენებული ზიანი უნდა აანაზღაუროს იმ პირმა, რომელსაც ბრალი მიუძღვის ხანძრის გაჩენაში.

    მუხლი 1002. ზიანის ანაზღაურების ვალდებულებისაგან წინასწარ განთავისუფლების დაუშვებლობა

999-ე და მე-1000 მუხლებით გათვალისწინებული ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება, თუ იგი ეხება პირისათვის მიყენებულ ზიანს, არ შეიძლება წინასწარ გამოირიცხოს ან შეიზღუდოს. იგივე წესი გამოიყენება ნივთისათვის მიყენებული ზიანის მიმართ, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა პასუხისმგებლობისაგან განთავისუფლება ან პასუხისმგებლობის შეზღუდვა შეთანხმებული იყო ზიანის ანაზღაურებაზე ვალდებულ პირსა და საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს, საჯარო-სამართლებრივ ფონდს ან საწარმოს შორის. ამის საწინააღმდეგო შეთანხმებები და დებულებები ბათილია.

    მუხლი 1003. ცხოველის მიერ მიყენებული ზიანის ანაზღაურება

ცხოველის მფლობელი ვალდებულია აანაზღაუროს ის ზიანი, რომელიც მისმა ცხოველმა სხვას მიაყენა. ამასთან, არა აქვს მნიშვნელობა, ცხოველი მეთვალყურეობის ქვეშ იმყოფებოდა, დაკარგული იყო, თუ გაქცეული. ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება არ გამოიყენება, როცა ცხოველის მფლობელმა მიიღო აუცილებელი ზომები მესამე პირთა დასაცავად.

    მუხლი 1004. შენობის ჩამოქცევით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურება

1. შენობის მესაკუთრე ვალდებულია აანაზღაუროს ის ზიანი, რომელიც შენობის ჩამოქცევის ან მისი ცალკეული ნაწილების ჩამონგრევის შედეგად წარმოიშვა, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ზიანი არ არის გამოწვეული შენობის არასათანადო მოვლით ან შენობის ნაკლით.

2. თუ ზიანი მიყენებულია შენობიდან საგნის გადაგდებით, გადავარდნით ან გადაღვრით, პასუხს აგებს პირი, რომელსაც დაკავებული აქვს სადგომი, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც ზიანი დადგა დაუძლეველი ძალის მოქმედებით ან დაზარალებულის ბრალით.

    მუხლი 1005. სახელმწიფოს (მუნიციპალიტეტის) პასუხისმგებლობა სახელმწიფო და საჯარო მოსამსახურეთა მიერ მიყენებული ზიანისათვის

1. თუ სახელმწიფო მოსამსახურე ან საჯარო მოსამსახურე განზრახ ან უხეში გაუფრთხილებლობით არღვევს თავის სამსახურებრივ მოვალეობას სხვა პირის მიმართ, სახელმწიფო (მუნიციპალიტეტი) ან ის ორგანო, რომელშიც აღნიშნული მოსამსახურე მუშაობს, ვალდებულია აანაზღაუროს მიყენებული ზიანი. განზრახვის ან უხეში გაუფრთხილებლობის დროს სახელმწიფო მოსამსახურე ან საჯარო მოსამსახურე სახელმწიფოსთან (მუნიციპალიტეტთან) ერთად, სოლიდარულად აგებს პასუხს.

2. ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება არ წარმოიშობა, თუ დაზარალებული განზრახ ან უხეში გაუფრთხილებლობით არ შეეცადა სამართლებრივი გზებით თავიდან აეცილებინა ზიანი. 

3. რეაბილიტირებული პირისათვის უკანონო მსჯავრდების, სისხლის სამართლის პასუხისგებაში უკანონოდ მიცემის, აღკვეთის ღონისძიების სახით პატიმრობის უკანონოდ გამოყენების, ადმინისტრაციული პატიმრობის, დისციპლინური პატიმრობის ან გამასწორებელი სამუშაოების სახით ადმინისტრაციული სახდელის არასწორად დაკისრების შედეგად მიყენებულ ზიანს აანაზღაურებს სახელმწიფო, გამოძიების, პროკურატურის ორგანოებისა და სასამართლოს თანამდებობის პირთა ბრალის მიუხედავად. განზრახვისას ან უხეში გაუფრთხილებლობისას ეს პირები სახელმწიფოსთან ერთად სოლიდარულად აგებენ პასუხს.

საქართველოს 2010 წლის 9 მარტის კანონი №2719 - სსმ I, №12, 24.03.2010წ., მუხ.56

საქართველოს 2010 წლის 24 სექტემბრის კანონი №3619 - სსმ I, №51, 29.09.2010 წ., მუხ.332

საქართველოს 2015 წლის 27  ოქტომბრის  კანონი  №4369  - ვებგვერდი, 11.11.2015წ.

საქართველოს 2016 წლის 21  დეკემბრის კანონი  №161  - ვებგვერდი, 28.12.2016წ.

საქართველოს 2017 წლის 1  ივნისის კანონი  №947  - ვებგვერდი, 20.06.2017წ.

    მუხლი 1006. ზიანის ანაზღაურება დაზარალებულის გარდაცვალებისას

1. დაზარალებულის გარდაცვალების შემთხვევაში ზიანის მიმყენებელმა სარჩოს დაწესებით უნდა აუნაზღაუროს ზიანი იმ პირებს, რომელთა რჩენაც დაზარალებულს ევალებოდა. ეს ვალდებულება ძალაშია, ვიდრე დაზარალებული ვალდებული იქნებოდა ეხადა სარჩო.

2. სარჩოს სანაცვლოდ დაზარალებულს შეუძლია მოითხოვოს ერთჯერადი ანაზღაურება, თუკი არსებობს ამის მნიშვნელოვანი საფუძველი.

    მუხლი 1007. სამედიცინო დაწესებულების მიერ მიყენებული ზიანის ანაზღაურება

სამედიცინო დაწესებულებაში მკურნალობისას (ქირურგიული ოპერაციის ან არასწორი დიაგნოზით დამდგარი შედეგი და სხვ.) პირის ჯანმრთელობისათვის მიყენებული ზიანი ანაზღაურდება საერთო საფუძვლებით. ზიანის მიმყენებელი თავისუფლდება პასუხისმგებლობისაგან, თუ დაამტკიცებს, რომ ზიანის დადგომაში მას ბრალი არ მიუძღვის.

    მუხლი 1008. ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადა

დელიქტით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლების ხანდაზმულობის ვადა არის სამი წელი იმ მომენტიდან, როცა დაზარალებულმა შეიტყო ზიანის ან ზიანის ანაზღაურებაზე ვალდებული პირის შესახებ.

თავი მეორე

პასუხისმგებლობა წუნდებული პროდუქტით გამოწვეული ზიანისათვის

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6151 – ვებგვერდი, 25.05.2012წ.

    მუხლი 1009. წუნდებული პროდუქტის მწარმოებლის პასუხისმგებლობა

1. წუნდებული პროდუქტის მწარმოებელი პასუხს აგებს ამ პროდუქტით გამოწვეული ზიანისათვის, მიუხედავად იმისა, იმყოფებოდა თუ არა იგი სახელშეკრულებო ურთიერთობაში დაზარალებულთან, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა:

ა) მას ეს პროდუქტი არ გაუტანია სარეალიზაციოდ;

ბ) საქმის გარემოებებიდან გამომდინარე, შეიძლება იმის ვარაუდი, რომ ნაკლი, რომელმაც ზიანი გამოიწვია, პროდუქტს არ ჰქონდა სარეალიზაციოდ გატანისას;

გ) მწარმოებელს პროდუქტი არ უწარმოებია არც გასაყიდად ან სხვა კომერციული მიზნით, არც თავისი პროფესიული საქმიანობის ფარგლებში;

დ) პროდუქტს აქვს ნაკლი, რომელიც სარეალიზაციოდ მისი გატანისას შეესაბამებოდა იმ დროს მოქმედ ნორმებს;

ე) შეუძლებელი იყო ნაკლის აღმოჩენა მეცნიერებისა და ტექნიკის იმ დონის გათვალისწინებით, რომელიც არსებობდა სარეალიზაციოდ პროდუქტის გატანისას.

2. პროდუქტის ნაწილის მწარმოებლის პასუხისმგებლობა ასევე გამორიცხულია, თუ ნაკლი გამოწვეულია იმ პროდუქტის კონსტრუქციით, რომლის შემადგენელიც გახდა ეს ნაწილი.

3. მწარმოებლის ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება მცირდება ან საერთოდ გამოირიცხება, თუ ზიანის დადგომა გამოიწვია დაზარალებულის ან მის ნაცვლად პასუხისმგებელი პირის ბრალეულმა მოქმედებამ.

4. მწარმოებლის პასუხისმგებლობა არ მცირდება, თუ ზიანი გამოწვეულია პროდუქტის ნაკლით და იმავდროულად მესამე პირის მოქმედებით.

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6151 – ვებგვერდი, 25.05.2012წ.

    მუხლი 1010. წუნდებული პროდუქტის ცნება

1. პროდუქტი წუნდებულად მიიჩნევა, თუ იგი არ უზრუნველყოფს იმ საიმედოობას, რომელიც, ყველა გარემოების გათვალისწინებით, მოსალოდნელი იყო ამ პროდუქტისაგან.

2. პროდუქტი არ მიიჩნევა წუნდებულად მხოლოდ იმის გამო, რომ მოგვიანებით უფრო უკეთესი პროდუქტი იქნა ბრუნვაში შეტანილი.

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6151 – ვებგვერდი, 25.05.2012წ.

    მუხლი 1011. პროდუქტის ცნება

1. პროდუქტი არის ყველა მოძრავი ნივთი და ნივთთან დაკავშირებული მომსახურება, თუნდაც ეს ნივთი იყოს სხვა მოძრავი ან უძრავი ნივთის შემადგენელი ნაწილი. ამ კოდექსის მიზნებისათვის „ნივთი“ არ მოიცავს სურსათის პირველად პროდუქტს და ნადირობის შედეგად მოპოვებულ პროდუქტს. „პროდუქტი“ ასევე მოიცავს ბაზარზე განთავსებულ საქონელს, მიუხედავად იმისა, განკუთვნილია თუ არა იგი უშუალოდ საბოლოო მომხმარებლისათვის, რომელიც მიწოდებულია ან სხვაგვარად არის ხელმისაწვდომი კომერციული ან არაკომერციული მიზნებისათვის.

2. მწარმოებლად მიიჩნევა პირი, რომელმაც აწარმოვა საბოლოო პროდუქტი, ძირითადი ელემენტი ან პროდუქტის ნაწილი. მწარმოებლად მიიჩნევა ასევე ყველა, ვინც საკუთარი სახელით, სასაქონლო ან სხვაგვარი განმასხვავებელი ნიშნით გამოდის, როგორც მწარმოებელი.

3. მწარმოებლად მიიჩნევა აგრეთვე პირი, რომელსაც პროდუქტი გააქვს გაყიდვის, გაქირავების ან სხვა ფორმით, სამეურნეო მიზნით, თავისი საქმიანობის სფეროში, ამ კოდექსით გათვალისწინებული პირობების დაცვით.

 4. თუ შეუძლებელია მწარმოებლის ვინაობის დადგენა, მაშინ ყოველი მიმწოდებელი მიიჩნევა მწარმოებლად, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა იგი დაზარალებულს მოთხოვნიდან 1 თვის ვადაში წარუდგენს მწარმოებელს ან იმ პირს, რომელმაც მას ეს პროდუქტი მიაწოდა. ეს წესი გამოიყენება საიმპორტო საქონლის მიმართაც, როცა შეუძლებელია თავდაპირველი გამსაღებლის ვინაობის დადგენა, მიუხედავად იმისა, რომ მწარმოებლის სახელი ცნობილია.

საქართველოს 2011 წლის 13 ოქტომბრის კანონი №5119 - ვებგვერდი, 31.10.2011წ.

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6151 – ვებგვერდი, 25.05.2012წ.

    მუხლი 1012. მტკიცების ტვირთი

წუნდებული პროდუქტით მიყენებული ზიანისათვის პასუხისმგებლობისას მტკიცების ტვირთი ეკისრება დაზარალებულს.

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6151 – ვებგვერდი, 25.05.2012წ.

    მუხლი 1013. წუნდებული პროდუქციის მწარმოებელთა სოლიდარული პასუხისმგებლობა

თუ ერთი და იმავე ზიანისათვის ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება ეკისრება რამდენიმე მწარმოებელს, ისინი პასუხს აგებენ, როგორც სოლიდარული მოვალეები.

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6151 – ვებგვერდი, 25.05.2012წ.

    მუხლი 1014. ჯანმრთელობის დაზიანებით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურება

ამ კოდექსის 1009-ე მუხლის მიხედვით ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება ვრცელდება ზიანზე, რომელიც წარმოიშვა სიკვდილით ან სხეულის ანდა ჯანმრთელობის დაზიანებით.

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6151 – ვებგვერდი, 25.05.2012წ.

    მუხლი 1015. მოთხოვნის ხანდაზმულობა

1. ამ კოდექსის 1009-ე მუხლის მიხედვით მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადა არის 3 წელი იმ მომენტიდან, როცა ზიანის ანაზღაურების უფლების მქონემ გაიგო ან უნდა გაეგო ზიანის, ნაკლის ანდა ზიანის ანაზღაურებაზე ვალდებული პირის შესახებ.

2. ამ კოდექსის 1009-ე მუხლის მიხედვით მოთხოვნა ქარწყლდება იმ მომენტიდან 10 წლის შემდეგ, როცა მწარმოებელმა ზიანის გამომწვევი პროდუქტი სარეალიზაციოდ გაიტანა.

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6151 – ვებგვერდი, 25.05.2012წ.

    მუხლი 1016. მწარმოებლის პასუხისმგებლობის წინასწარ გამორიცხვისა და შეზღუდვის დაუშვებლობა

მწარმოებლის პასუხისმგებლობა წუნდებული პროდუქტით გამოწვეული ზიანისათვის არ შეიძლება წინასწარ არც გამოირიცხოს და არც შეიზღუდოს. საწინააღმდეგო შეთანხმება ბათილია.

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6151 – ვებგვერდი, 25.05.2012წ.

წიგნი მეოთხე

ინტელექტუალური საკუთრების სამართალი

კარი პირველი

საავტორო სამართალი

თავი პირველი

ზოგადი დებულებანი

    მუხლი 1017. საავტორო სამართლის ცნება

საავტორო სამართლით მოწესრიგებული საავტორო ქონებრივი და პირადი არაქონებრივი უფლებების, აგრეთვე ზოგიერთი მათი მომიჯნავე უფლების დაცვა ხორციელდება „საავტორო და მომიჯნავე უფლებების შესახებ” საქართველოს კანონის შესაბამისად.

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1018. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1019. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1020. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1021. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1022. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1023. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

თავი მეორე

(ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1024. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1025. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1026. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1027. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1028. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1029. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1030. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1031. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1032. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1033. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

     მუხლი 1034. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1035. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1036. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1037. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1038. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1039. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1040. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1041. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1042. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1043. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1044. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1045. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1046. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1047. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1048. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1049. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1050. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1051. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1052. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1053. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1054. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1055. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1056. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1057. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1058. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1059. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1060. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1061. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

თავი მესამე

(ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1062. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1063. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1064. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1065. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

 

თავი მეოთხე

(ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1066. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1067. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1068. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1069. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1070. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1071. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1072. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1073. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1074. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1075. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1076. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

თავი მეხუთე

(ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1077. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1078. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1079. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1080. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1081. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1082. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1083. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1084. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1085. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1086. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1087. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1088. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1089. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1090. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1091. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1092. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1093. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1094. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

თავი მეექვსე

(ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1095. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

თავი მეშვიდე

(ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1096. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1097. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1098. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

თავი მერვე

(ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

    მუხლი 1099. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134

კარი მეორე

სამრეწველო საკუთრება

     მუხლი 1100. გამოგონებაზე, სასარგებლო მოდელსა და სამრეწველო ნიმუშზე უფლებათა დაცვა

1. გამოგონებაზე, სასარგებლო მოდელსა და სამრეწველო ნიმუშზე უფლებათა დაცვა ხორციელდება შესაბამისად პატენტის ან მოწმობის გაცემით, საქართველოს საპატენტო კანონის თანახმად.

2. პატენტის ან მოწმობის მიღების უფლება აქვს გამოგონების ან სასარგებლო მოდელის ავტორს (გამომგონებელს) ან სამრეწველო ნიმუშის ავტორს ან მის უფლებამონაცვლეს.

3. გამოგონების, სასარგებლო მოდელის, სამრეწველო ნიმუშის ავტორობის უფლება განუსხვისებელი და უვადო უფლებაა.

4. პატენტის ან მოწმობის მოქმედების ვადის განმავლობაში მის მფლობელს ეკუთვნის განსაკუთრებული უფლება.

    მუხლი 1101. სასელექციო უფლებათა დაცვა

მცენარეთა და ცხოველთა ჯიშზე (სასელექციო მიღწევა) განსაკუთრებული უფლების დაცვა ხორციელდება მოწმობის გაცემით შესაბამისი კანონის საფუძველზე.

      მუხლი 1102. სასაქონლო ნიშანზე განსაკუთრებული უფლების დაცვა

სასაქონლო ნიშანზე განსაკუთრებული უფლების დაცვა ხორციელდება შესაბამისი კანონის მიხედვით, სასაქონლო ნიშნის რეგისტრაციის საფუძველზე.

    მუხლი 1103. წარმოშობის გეოგრაფიული აღნიშვნისა და ადგილწარმოშობის დასახელების უფლება

საქონელზე (მომსახურებაზე) ადგილწარმოშობის დასახელებისა და წარმოშობის გეოგრაფიული აღნიშვნის უფლება წესრიგდება შესაბამისი კანონით.

    მუხლი 1104. საფირმო სახელწოდების დაცვა

საფირმო სახელწოდებაზე განსაკუთრებული უფლების დაცვა ხორციელდება ამ კოდექსით, მეწარმეთა შესახებ კანონითა და სამრეწველო საკუთრების შესახებ სხვა საკანონმდებლო აქტებით.

    მუხლი 1105. საწარმოო-კომერციული საიდუმლოს დაცვა

1. მეწარმეს, რომელიც ფლობს საწარმოო-კომერციულ საიდუმლოებას (ნოუ-ჰაუს), რომელიც წარმოადგენს განსაკუთრებული მნიშვნელობის ტექნოლოგიურ, ორგანიზაციულ ან კომერციულ ინფორმაციას, რაც დასტურდება მისი საიდუმლოდ შენახვისათვის გაწეული აუცილებელი და საკმარისი ღონისძიებით, განსაკუთრებული უფლება აქვს ამ ინფორმაციაზე.

2. ნოუ-ჰაუზე განსაკუთრებული უფლების დაცვა ხორციელდება ამ კოდექსითა და სამრეწველო საკუთრების შესახებ სხვა საკანონმდებლო აქტებით.

წიგნი მეხუთე

საოჯახო სამართალი

კარი პირველი

ქორწინება

თავი პირველი

დაქორწინების წესი და პირობები

     მუხლი 1106. ქორწინების ცნება

ქორწინება არის ოჯახის შექმნის მიზნით ქალისა და მამაკაცის ნებაყოფლობითი კავშირი, რომელიც რეგისტრირებულია საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი საჯარო სამართლის იურიდიული პირის – სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს ტერიტორიულ სამსახურში (შემდგომ – სააგენტოს ტერიტორიული სამსახური).

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2005 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2626 - სსმ I, №3, 16.01.2006წ., მუხ.20

საქართველოს 2012 წლის 25 მაისის კანონი №6317 – ვებგვერდი, 19.06.2012წ.

    მუხლი 1107. დაქორწინების პირობები

დაქორწინებისათვის აუცილებელია:

ა) საქორწინო ასაკი;

ბ) დასაქორწინებელ პირთა თანხმობა.

    მუხლი 1108. საქორწინო ასაკი

1. ქორწინება დაიშვება 18 წლის ასაკიდან.

2. შეზღუდული ქმედუნარიანობის მქონე სრულწლოვანი პირის ქორწინება დაიშვება მზრუნველის წინასწარი წერილობითი თანხმობით.

3. (ამოღებულია - 16.12.2015, №4649).

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

    მუხლი 1109. დასაქორწინებელ პირთა თანხმობა. ნიშნობა

1. დასაქორწინებელ პირთა წინასწარი თანხმობა (ნიშნობა) არ წარმოშობს შემდგომში დაქორწინების ვალდებულებას.

2. ნიშნობა არ არის სასამართლოში იძულებითი დაქორწინების მოთხოვნის შესახებ სარჩელის წარდგენის საფუძველი.

3. ნიშნობასთან დაკავშირებული საჩუქრები დაუქორწინებლობის შემთხვევაში მხარეებს უკან უბრუნდებათ.

    მუხლი 1110. (ამოღებულია)

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2005 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2626 - სსმ I, №3, 16.01.2006წ., მუხ.20

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

    მუხლი 1111. (ამოღებულია)

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2005 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2626 - სსმ I, №3, 16.01.2006წ., მუხ.20

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

    მუხლი 1112. (ამოღებულია)

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2005 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2626 - სსმ I, №3, 16.01.2006წ., მუხ.20

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

    მუხლი 1113. (ამოღებულია)

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2005 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2626 - სსმ I, №3, 16.01.2006წ., მუხ.20

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

    მუხლი 1114. (ამოღებულია)

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2005 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2626 - სსმ I, №3, 16.01.2006წ., მუხ.20

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

    მუხლი 1115. (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

    მუხლი 1116. (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

    მუხლი 1117. (ამოღებულია)

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

    მუხლი 1118. (ამოღებულია)

საქართველოს 2009 წლის 11 ივლისის კანონი №1393 - სსმ I, №21,03.08.2009წ., მუხ.111

    მუხლი 1119. (ამოღებულია)

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2005 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2626 - სსმ I, №3, 16.01.2006წ., მუხ.20

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

    მუხლი 1120. ქორწინების დამაბრკოლებელი გარემოებანი

1. დაქორწინება არ დაიშვება:

ა) იმ პირთა შორის, რომელთაგან თუნდაც ერთი დაქორწინებულია სხვასთან;

ბ) პირდაპირ აღმავალი ან დამავალი შტოს ნათესავებს შორის;

გ) ბიოლოგიურ და არაბიოლოგიურ და-ძმას შორის;

დ) მშვილებელსა და ნაშვილებს შორის;

ე) იმ პირებს შორის, რომელთაგან თუნდაც ერთი მხარდაჭერის მიმღებია და რომლებსაც არ დაუდიათ ამ კოდექსის 1172-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული საქორწინო ხელშეკრულება.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილის „ბ", „გ", „დ“ ქვეპუნქტები გამოიყენება მაშინაც, როცა ნათესაური ურთიერთობა მოიშალა გაშვილების შედეგად. 

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

    მუხლი 1121. (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

თავი მეორე

ქორწინების შეწყვეტა

    მუხლი 1122. ქორწინების შეწყვეტის საფუძვლები

ქორწინება წყდება:

ა) ერთ-ერთი მეუღლის გარდაცვალებით;

ბ) კანონით დადგენილი წესით ერთ-ერთი მეუღლის გარდაცვლილად გამოცხადებით;

გ) განქორწინებით.

    მუხლი 11221 . ქორწინების შეწყვეტა ერთ-ერთი მეუღლის გარდაცვალების ან გარდაცვლილად გამოცხადების შედეგად

1. ქორწინება შეწყვეტილად ითვლება ერთ-ერთი მეუღლის გარდაცვალების თარიღიდან.

2. ერთ-ერთი მეუღლის გარდაცვლილად გამოცხადების შესახებ სასამართლოს გადაწყვეტილებაში გარდაცვალების ზუსტი თარიღის მითითების არარსებობის შემთხვევაში ქორწინება შეწყვეტილად ითვლება სასამართლოს გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლის მომენტიდან.

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

    მუხლი 1123. განქორწინების დაუშვებლობა

1. განქორწინება ხდება სასამართლო წესით, თუ მეუღლეებს შორის არსებობს დავა, სხვა შემთხვევაში – სამოქალაქო აქტების რეგისტრაციის ორგანოში.

2. ცოლის ორსულობის დროს და ბავშვის დაბადებიდან ერთი წლის განმავლობაში ქმარს უფლება არა აქვს ცოლის თანხმობის გარეშე აღძრას საქმე განქორწინებაზე.

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2005 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2626 - სსმ I, №3, 16.01.2006წ., მუხ.20

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5672 - სსმ I, №1, 03.01.2008წ., მუხ.4

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

    მუხლი 1124. (ამოღებულია)

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2005 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2626 - სსმ I, №3, 16.01.2006წ., მუხ.20

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5672 - სსმ I, №1, 03.01.2008წ., მუხ.4

საქართველოს 2009 წლის 11 ივლისის კანონი №1393 - სსმ I, №21,03.08.2009წ., მუხ.111

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4055 - სსმ I, №76,29.12.2010 წ., მუხ.499

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

    მუხლი 1125. (ამოღებულია)

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2005 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2626 - სსმ I, №3, 16.01.2006წ., მუხ.20

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

    მუხლი 1126. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5672 - სსმ I, №1, 03.01.2008წ., მუხ.4

    მუხლი 1127. განქორწინების საქმეთა განხილვა სასამართლოს მიერ

1. განქორწინების საქმეებს სასამართლო განიხილავს სასარჩელო წარმოების წესით, რომელიც დადგენილია საქართველოს სამოქალაქო სამართლის საპროცესო კოდექსით.

2. სასამართლო იღებს ზომებს მეუღლეთა შესარიგებლად; მას უფლება აქვს გადადოს საქმის განხილვა და მეუღლეებს დაუნიშნოს ვადა შესარიგებლად, რომელიც არ უნდა აღემატებოდეს ექვს თვეს.

3. განქორწინება მოხდება, თუ სასამართლო დაადგენს, რომ მეუღლეთა შემდგომი ერთად ცხოვრება და ოჯახის შენარჩუნება შეუძლებელია, მიუხედავად შესარიგებლად მიღებული ზომებისა.

4. განქორწინების შესახებ გადაწყვეტილების გამოტანისას სასამართლო, როცა აუცილებელია, იღებს ზომებს მცირეწლოვანი შვილებისა და შრომისუუნარო მეუღლის ინტერესების დასაცავად.

5. განქორწინების შესახებ სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილების საფუძველზე განსახორციელებელ განქორწინების რეგისტრაციაზე არ ვრცელდება ამ კოდექსის 142-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული ხანდაზმულობის ვადა.

საქართველოს 2018 წლის 27  ივნისის  კანონი №2635  –  ვებგვერდი, 06.07.2018წ.

    მუხლი 1128. გადაწყვეტილების მიღება შვილების საცხოვრებელი ადგილისა და მათი რჩენის შესახებ

1. როცა მეუღლენი არ არიან შეთანხმებული განქორწინების შემდეგ შვილების საცხოვრებელ ადგილსა და მათ სარჩენად გადასახდელ სახსრებზე, სასამართლო მოვალეა განქორწინებასთან ერთად განსაზღვროს ისიც, თუ რომელი შვილი რომელ მშობელთან დარჩეს და რომელ მშობელს რა ოდენობით უნდა გადახდეს სარჩო (ალიმენტი).

2. ამ მუხლით გათვალისწინებულ შემთხვევაში, საჭიროებისამებრ, საქმეში მონაწილეობის მისაღებად ჩაბმულ უნდა იქნეს მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო.

    მუხლი 1129. გადაწყვეტილების მიღება მეუღლის რჩენის თაობაზე

იმ მეუღლის თხოვნით, რომელსაც უფლება აქვს მიიღოს სარჩო მეორე მეუღლისაგან, სასამართლო ვალდებულია, განქორწინების საქმის გადაწყვეტასთან ერთად, განსაზღვროს იმ სახსრების ოდენობა, რაც უნდა გადახდეს მეორე მეუღლეს.

    მუხლი 1130. გადაწყვეტილების მიღება მეუღლეთა ქონების გაყოფის თაობაზე

1. მეუღლეების ან ერთ-ერთი მათგანის თხოვნით, სასამართლო ვალდებულია განქორწინების საქმის გადაწყვეტასთან ერთად განიხილოს იმ ქონების გაყოფის საკითხი, რომელიც წარმოადგენს მეუღლეთა თანასაკუთრებას.

2. თუ ასეთი გაყოფა ეხება მესამე პირის უფლებებს, დავა ქონების გაყოფის შესახებ არ შეიძლება გადაწყდეს განქორწინების საქმესთან ერთად.

    მუხლი 1131. (ამოღებულია)

საქართველოს 2005 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2626 - სსმ I, №3, 16.01.2006წ., მუხ.20

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

    მუხლი 1132. (ამოღებულია)

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2005 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2626 - სსმ I, №3, 16.01.2006წ., მუხ.20

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

    მუხლი 1133. (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

    მუხლი 1134. (ამოღებულია)

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2005 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2626 - სსმ I, №3, 16.01.2006წ., მუხ.20

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

    მუხლი 1135. ქორწინების აღდგენა გარდაცვლილად გამოცხადებული ან უგზო-უკვლოდ აღიარებული მეუღლის დაბრუნებისას

1. თუ გამოჩნდება კანონით დადგენილი წესით გარდაცვლილად გამოცხადებული ან უგზო-უკვლოდ დაკარგულად აღიარებული მეუღლე, რომელთანაც ქორწინება შეწყვეტილი იყო ამ საფუძველზე, და გაუქმდება სასამართლოს გადაწყვეტილება მისი გარდაცვლილად გამოცხადების ან უგზო-უკვლოდ აღიარების შესახებ, სააგენტოს ტერიტორიულმა სამსახურმა ქორწინება შეიძლება აღადგინოს მეუღლეთა ერთობლივი განცხადებით, ხოლო თუ ისინი სასამართლო წესით იყვნენ განქორწინებულნი, სასამართლო მათი განცხადებით აუქმებს გადაწყვეტილებას განქორწინების შესახებ.

2. ქორწინება არ შეიძლება აღდგეს, თუ გარდაცვლილად გამოცხადებული ან უგზო-უკვლოდ დაკარგულად აღიარებული პირის მეუღლე უკვე დაქორწინებულია სხვა პირზე.

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2005 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2626 - სსმ I, №3, 16.01.2006წ., მუხ.20

    მუხლი 1136. ხელახალი დაქორწინების უფლება

განქორწინებულ მეუღლეებს უფლება აქვთ ხელახლა დაქორწინდნენ.

    მუხლი 1137. (ამოღებულია)

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2005 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2626 - სსმ I, №3, 16.01.2006წ., მუხ.20

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

    მუხლი 1138. (ამოღებულია)

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2005 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2626 - სსმ I, №3, 16.01.2006წ., მუხ.20

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

    მუხლი 1139. (ამოღებულია)

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2005 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2626 - სსმ I, №3, 16.01.2006წ., მუხ.20

საქართველოს 2010 წლის 9 მარტის კანონი №2719 - სსმ I, №12, 24.03.2010წ., მუხ.56

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

    მუხლი 11391. (ამოღებულია)

საქართველოს 2010 წლის 1 ოქტომბრის კანონი №3657 - სსმ I, №53, 11.10.2010 წ., მუხ.341

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

თავი მესამე

ქორწინების ბათილობა

    მუხლი 1140. ქორწინების ბათილობის საფუძველი

1. ქორწინება შეიძლება ცნობილ იქნეს ბათილად, თუ დარღვეულია 1107-ე, 1108-ე და 1120-ე მუხლებით დაწესებული პირობები და, თუ ქორწინების რეგისტრაცია მიზნად არ ისახავდა ოჯახის შექმნას (ფიქციური ქორწინება).

2. ქორწინება შეიძლება ბათილად ცნოს მხოლოდ სასამართლომ.

    მუხლი 1141. ქორწინების ნამდვილობის პრეზუმფცია

თუ მეუღლეებმა დაქორწინებისას არ იცოდნენ ქორწინების დამაბრკოლებელი იმ გარემოების შესახებ, რომელიც მათი ქორწინების ბათილობის საფუძველია, ქორწინება წყდება სასამართლოში ამ გარემოების დადგენის მომენტიდან, მაგრამ ამ დრომდე ქორწინება წარმოშობს ყველა იმ სამართლებრივ შედეგს, რასაც ნამდვილი ქორწინება.

    მუხლი 1142. საქორწინო ასაკს მიუღწეველ პირთან ქორწინების ბათილობა

1. იმ პირთან ქორწინება, რომელსაც საქორწინო ასაკისათვის არ მიუღწევია და არც საქორწინო ასაკი ჰქონია შემცირებული, შეიძლება ცნობილ იქნეს ბათილად, თუ ამას მოითხოვს იმ მეუღლის ინტერესები, რომელიც დაქორწინდა საქორწინო ასაკის მიღწევამდე.

2. ამ საფუძვლით ქორწინების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება აქვს არასრულწლოვან მეუღლეს, მის მშობლებს ან მეურვეს (მზრუნველს), აგრეთვე მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს.

3. თუ საქმის განხილვის მომენტისათვის არასრულწლოვანმა მეუღლემ საქორწინო ასაკს მიაღწია ან ორსულადაა, მაშინ ქორწინება შეიძლება ცნობილ იქნეს ბათილად მხოლოდ მისი მოთხოვნით.

    მუხლი 1143. ქორწინების ცნობა ბათილად დაქორწინების დამაბრკოლებელი გარემოებების გამო

1. ქორწინება, რომელიც გაფორმდება 1120-ე მუხლით გათვალისწინებული პირობების დარღვევით, შეიძლება სასამართლომ ბათილად ცნოს.

2. თუ საქმის განხილვის მომენტისათვის აღარ არსებობს დაქორწინების დამაბრკოლებელი გარემოებები, სასამართლოს შეუძლია ქორწინება ცნოს ნამდვილად ამ გარემოებათა მოსპობის მომენტიდან. ასეთი საფუძვლით ქორწინების ბათილად ცნობის მოთხოვნის უფლება აქვთ მეუღლეებს და იმ პირებს, რომელთა უფლებებიცაა დარღვეული ამ დაქორწინებით, აგრეთვე მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოებს.

3. მხარდაჭერის მიმღებთან ქორწინების ბათილობის შესახებ საქმის განხილვისას აუცილებელია საქმეში იმ მხარდამჭერის ჩაბმა, რომელიც მისი მეუღლე არ არის, ასეთის არსებობის შემთხვევაში, აგრეთვე, საჭიროების შემთხვევაში, მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს ჩაბმა.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.  

    მუხლი 1144. იძულებითი ქორწინების ბათილად ცნობა

1. იძულების შედეგად მომხდარი დაქორწინების შემთხვევაში მეუღლეს (მეუღლეებს) შეუძლია აღძრას სარჩელი ქორწინების ბათილად ცნობის შესახებ.

2. იძულებით დაქორწინების ფაქტი უნდა დაადგინოს სასამართლომ.

    მუხლი 1145. ფიქციური ქორწინების ბათილად ცნობა

1. ქორწინება, რომელიც მოხდა ისე, რომ მიზნად არ ისახავდა ოჯახის შექმნას, შეიძლება ცნობილ იქნეს ბათილად.

2. ფიქციური ქორწინების ბათილად ცნობის შესახებ სარჩელის აღძვრის უფლება აქვს სააგენტოს ტერიტორიულ სამსახურს, ხოლო თუ ერთ-ერთი მეუღლე დაქორწინდა ისე, რომ მიზნად არ ისახავდა ოჯახის შექმნას, ასეთი სარჩელის აღძვრა მეორე მეუღლესაც შეუძლია.

3. ქორწინება არ შეიძლება ცნობილ იქნეს ფიქციურად, თუ რეგისტრირებულ პირებს სასამართლოს მიერ საქმის განხილვამდე ფაქტობრივად უკვე შექმნილი აქვთ ოჯახი.

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2005 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2626 - სსმ I, №3, 16.01.2006წ., მუხ.20

    მუხლი 1146. ქორწინების ბათილობის მომენტი

1. ბათილად ცნობილი ქორწინება ბათილად ითვლება ქორწინების რეგისტრაციის დღიდან და არ წარმოშობს მეუღლეთა უფლებებსა და მოვალეობებს.

2. იმ პირთა ქონებრივი ურთიერთობები, რომელთა ქორწინებაც ბათილად იქნა ცნობილი, წესრიგდება საერთო საკუთრების შესახებ ამ კოდექსით დადგენილი წესით.

3. ქორწინების ბათილად ცნობის შესახებ გადაწყვეტილების გამოტანისას სასამართლოს უფლება აქვს, იმ მეუღლეს, რომელმაც არ იცოდა და არც შეეძლო სცოდნოდა ქორწინების დამაბრკოლებელი გარემოებების არსებობის შესახებ (კეთილსინდისიერი მეუღლე), მიაკუთვნოს მეორე მეუღლისაგან სარჩოს მიღების უფლება 1182-ე და 1186-ე მუხლების მიხედვით, ხოლო ქორწინების ბათილად ცნობამდე შეძენილი ქონების გაყოფისას გამოიყენოს 1158-ე და 1171-ე მუხლებით გათვალისწინებული წესები.

4. ქორწინების ბათილად ცნობა არ ხელყოფს ასეთი ქორწინების შედეგად დაბადებულ ბავშვთა უფლებებს.

    მუხლი 1147. კეთილსინდისიერი მეუღლისთვის მიყენებული ზიანის ანაზღაურება

კეთილსინდისიერ მეუღლეს, რომელსაც ქონებრივი ზიანი მიადგა იმ ქორწინების შედეგად, რომელიც ბათილად იქნა ცნობილი, უფლება აქვს მოითხოვოს ამ ზიანის ანაზღაურება.

    მუხლი 1148. ქორწინების ბათილად ცნობა მხოლოდ სასამართლოს მიერ

არავის არ შეუძლია მიუთითოს ქორწინების ბათილობაზე, თუ ქორწინება სასამართლოს მიერ ბათილად არ იქნა ცნობილი.

    მუხლი 1149. ქორწინების ბათილობის დაუშვებლობა მეუღლეთა გარდაცვალების შემდეგ

არ შეიძლება მოთხოვილ იქნეს ქორწინების გაბათილება ორივე მეუღლის გარდაცვალების შემდეგ.

    მუხლი 1150. ხელახალი დაქორწინება ბათილი ქორწინებისას

ის პირები, რომელთა ქორწინებაც გაბათილდა, შეიძლება ხელახლა დაქორწინდნენ საერთო წესით, თუკი აღარ იქნება ის საფუძველი, რომლის გამოც ქორწინება გაბათილდა.

თავი მეოთხე

მეუღლეთა უფლებები და მოვალეობები

I. ზოგადი დებულებანი

    მუხლი 1151. ქორწინების რეგისტრაციის მნიშვნელობა

მეუღლეთა უფლება-მოვალეობებს წარმოშობს მხოლოდ საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით რეგისტრირებული ქორწინება.

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2005 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2626 - სსმ I, №3, 16.01.2006წ., მუხ.20

საქართველოს 2010 წლის 1 ოქტომბრის კანონი №3657 - სსმ I, №53, 11.10.2010 წ., მუხ.341

    მუხლი 1152. მეუღლეთა თანასწორუფლებიანობა

საოჯახო ურთიერთობებში მეუღლეები სარგებლობენ თანაბარი პირადი და ქონებრივი უფლებებით და ეკისრებათ თანაბარი მოვალეობანი.

    მუხლი 1153. დისკრიმინაციის აკრძალვა

დაქორწინებისას და საოჯახო ურთიერთობებში არ დაიშვება უფლებათა პირდაპირი ან არაპირდაპირი შეზღუდვა, პირდაპირი ან არაპირდაპირი უპირატესობის მინიჭება წარმოშობის, სოციალური და ქონებრივი მდგომარეობის, რასობრივი და ეროვნული კუთვნილების, სქესის, განათლების, ენის, რელიგიისადმი დამოკიდებულების, საქმიანობის სახეობისა და ხასიათის, საცხოვრებელი ადგილისა და სხვა გარემოებათა მიხედვით.

II. პირადი უფლებები

    მუხლი 1154. (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

    მუხლი 1155. საოჯახო საკითხების ერთობლივი გადაწყვეტა

შვილების აღზრდისა და ოჯახის სხვა საკითხებს მეუღლეები ერთად წყვეტენ.

    მუხლი 1156. საქმიანობის არჩევის თავისუფლება

თითოეულ მეუღლეს თავისუფლად შეუძლია აირჩიოს საქმიანობა და პროფესია.

    მუხლი 1157. საცხოვრებელი ადგილის თავისუფლად არჩევა

თითოეულ მეუღლეს თავისი შეხედულებისამებრ შეუძლია აირჩიოს საცხოვრებელი ადგილი, თუ ეს არ ეწინააღმდეგება ოჯახის ინტერესებს.

III. კანონით დადგენილი ქონებრივი უფლებები და მოვალეობები

    მუხლი 1158. მეუღლეთა თანასაკუთრება

1. მეუღლეთა მიერ ქორწინების განმავლობაში შეძენილი ქონება წარმოადგენს მათ საერთო ქონებას (თანასაკუთრებას), თუ მათ შორის საქორწინო ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის დადგენილი.

2. ასეთ ქონებაზე მეუღლეთა თანასაკუთრების უფლება წარმოიშობა მაშინაც, თუ ერთ-ერთი მათგანი ეწეოდა საოჯახო საქმიანობას, უვლიდა შვილებს ან სხვა საპატიო მიზეზის გამო არ ჰქონია დამოუკიდებელი შემოსავალი.

    მუხლი 1159. თანასაკუთრებაში არსებული ქონების მართვა ურთიერთშეთანხმებით

თანასაკუთრებაში არსებულ ქონებაზე მეუღლეებს აქვთ თანაბარი უფლებები. ამ ქონების ფლობა, სარგებლობა და განკარგვა ხორციელდება მეუღლეთა ურთიერთშეთანხმებით.

    მუხლი 1160. თანასაკუთრებაში არსებული ქონების განკარგვა ურთიერთშეთანხმებით

1. იმ ქონების განკარგვა, რომელიც მეუღლეთა თანასაკუთრებაშია, ხდება მეუღლეთა შეთანხმებით, მიუხედავად იმისა, თუ რომელი მეუღლე განკარგავს ამ ქონებას.

2. მეუღლეთა თანასაკუთრებაში არსებული ქონების განკარგვასთან დაკავშირებით ერთის მიერ დადებული გარიგება ვერ იქნება ბათილად ცნობილი მეორის მოთხოვნით იმ საფუძველზე, რომ:

ა) მან არ იცოდა გარიგების შესახებ;

ბ) ის არ ეთანხმებოდა გარიგებას.

3. მეუღლეს, როგორც თანამესაკუთრეს, უფლება აქვს, მოითხოვოს ქონების განკარგვით მიღებული სარგებელი.

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5127 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.260

    მუხლი 1161. მეუღლეთა ინდივიდუალური საკუთრება

თითოეული მეუღლის საკუთრებას წარმოადგენს:

ა) ქონება, რომელიც თითოეულ მათგანს ეკუთვნოდა დაქორწინებამდე;

ბ) ქონება, რომელიც ქორწინების განმავლობაში მიღებულია მემკვიდრეობით ან ჩუქებით.

    მუხლი 1162. ქორწინების განმავლობაში შეძენილი ინდივიდუალური სარგებლობის ნივთები

ინდივიდუალური სარგებლობის ნივთები, ძვირფასეულობის გარდა, თუნდაც ქორწინების განმავლობაში იყოს შეძენილი მეუღლეთა საერთო თანხებით, ჩაითვლება იმ მეუღლის საკუთრებად, რომელიც სარგებლობს ამ ნივთებით.

    მუხლი 1163. მეუღლის ქონების გადაქცევა მეუღლეთა თანასაკუთრებად

თითოეული მეუღლის ქონება შეიძლება ჩაითვალოს მეუღლეთა თანასაკუთრებად, თუ დადგინდება, რომ ქორწინების განმავლობაში გაწეული ხარჯების შედეგად ამ ქონების ღირებულება მნიშვნელოვნად გადიდდა (გადაგეგმარება, მშენებლობის დასრულება, გადაკეთება და სხვა). მოცემული წესი არ გამოიყენება, თუ საქორწინო ხელშეკრულებით სხვა რამ იქნება გათვალისწინებული.

    მუხლი 1164. მეუღლეთა საერთო ქონების გაყოფა

მეუღლეთა საერთო ქონება თითოეული მეუღლის მოთხოვნით შეიძლება გაიყოს როგორც ქორწინების განმავლობაში, ისე მისი შეწყვეტის შემდეგ.

    მუხლი 1165. პროფესიული საქმიანობისათვის საჭირო ნივთების ბედი თანასაკუთრების გაყოფისას

მეუღლეთა თანასაკუთრების გაყოფა ხდება მეუღლეთა ურთიერთშეთანხმებით, ხოლო, თუ ასეთი შეთანხმება არ არის მიღწეული, მაშინ სასამართლოს მიერ. სასამართლო განსაზღვრავს, თუ რომელი ნივთი რომელ მეუღლეს უნდა მიეკუთვნოს. პროფესიული საქმიანობისათვის საჭირო ნივთები (მუსიკალური ინსტრუმენტები, საექიმო მოწყობილობა, ბიბლიოთეკა და ა.შ.), თუნდაც ქორწინების პერიოდში იყოს შეძენილი მეუღლეთა საერთო სახსრებით, გადაეცემა იმ მეუღლეს, რომელსაც ეს ნივთები თავისი საქმიანობისათვის სჭირდება.

    მუხლი 1166. წილის კომპენსაცია საკუთრების გაყოფისას

თუ საერთო ქონების გაყოფისას ერთ-ერთ მეუღლეს გადაეცემა ისეთი ნივთები, რომელთა ღირებულებაც მის კუთვნილ წილს აღემატება, მაშინ მეორე მეუღლეს მიეცემა შესაბამისი ფულადი ან სხვაგვარი კომპენსაცია.

    მუხლი 1167. საერთო ქონების გაყოფა ქორწინების განმავლობაში

თუ საერთო ქონების გაყოფა ხდება ქორწინების განმავლობაში, მაშინ ქონების ის ნაწილი, რომელიც არ გაყოფილა, და აგრეთვე ქონება, რომელსაც ისინი შეიძენენ მომავალში, ჩაითვლება მეუღლეთა თანასაკუთრებად, თუკი საქორწინო ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

    მუხლი 1168. არასრულწლოვანი შვილების ინტერესების გათვალისწინება თანასაკუთრების გაყოფისას

1. იმ ქონების გაყოფისას, რომელიც მეუღლეთა თანასაკუთრებას წარმოადგენს, მეუღლეთა წილი თანაბარია, თუ მათ შორის შეთანხმებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

2. სასამართლოს შეუძლია გადაუხვიოს მეუღლეთა წილის თანაბრობის საწყისს არასრულწლოვანი შვილების ინტერესების ან ერთ-ერთი მეუღლის ყურადსაღები ინტერესების გათვალისწინებით; კერძოდ, ერთ-ერთი მეუღლის წილი შეიძლება გადიდდეს იმის გათვალისწინებით, რომ მასთან ცხოვრობენ არასრულწლოვანი შვილები, რომ ის შრომისუუნაროა, ანდა თუ მეორე მეუღლე ხარჯავდა საერთო ქონებას ოჯახის ინტერესების საზიანოდ.

3. აღნიშნული საფუძვლით სასამართლოს შეუძლია თითოეული მეუღლის საკუთრებად ცნოს ის ქონება, რომელიც შეძენილია თითოეული მათგანის მიერ ქორწინების ფაქტობრივი შეწყვეტის ან მათი ცალ-ცალკე ცხოვრების დროს.

    მუხლი 1169. მეუღლეთა საერთო ვალების გაყოფის წესი

მეუღლეთა საერთო ვალები მათ შორის იყოფა საერთო ქონებაში თითოეულის კუთვნილი წილის თანაზომიერად.

    მუხლი 1170. ერთ-ერთი მეუღლის ვალის დაფარვის წესი

1. ერთ-ერთი მეუღლის ვალის დასაფარავად გადახდევინება შეიძლება მოხდეს მისი ქონებიდან ან/და თანასაკუთრებაში მისი წილიდან, რომელსაც იგი მიიღებდა ქონების გაყოფის შემთხვევაში.

2. აღნიშნული ვალების გამო მეუღლეთა საერთო ქონებიდან გადახდევინება შეიძლება მაშინ, თუ სასამართლო დაადგენს, რომ, რაც ვალდებულებით იყო მიღებული, გამოყენებულია მთელი ოჯახის საერთო ინტერესებისათვის.

3. ერთ-ერთი მეუღლის დანაშაულით მიყენებული ზიანის ანაზღაურებისას მეუღლეთა თანასაკუთრებიდან გადახდევინება შეიძლება მხოლოდ მაშინ, თუკი განაჩენით დადგინდება, რომ ეს ქონება შეძენილია დანაშაულის ჩადენის შედეგად მიღებული სახსრებით.

    მუხლი 1171. თანასაკუთრებაში არსებული ქონების გაყოფის მოთხოვნის ხანდაზმულობის ვადა

განქორწინებულ მეუღლეთა თანასაკუთრების ქონების გაყოფის თაობაზე მოთხოვნებისათვის დადგენილია ხანდაზმულობის სამწლიანი ვადა.

IV. მეუღლეთა სახელშეკრულებო ქონებრივი ურთიერთობები

    მუხლი 1172. საქორწინო ხელშეკრულება

1. მეუღლეებს შეუძლიათ დადონ საქორწინო ხელშეკრულება, რომლითაც განისაზღვრება მათი ქონებრივი უფლებები და მოვალეობები როგორც ქორწინების განმავლობაში, ისე განქორწინებისას.

2. საქორწინო ხელშეკრულება ქორწინების რეგისტრაციამდე უნდა დაიდოს, თუ ერთ-ერთი მეუღლე მაინც მხარდაჭერის მიმღებია. საქორწინო ხელშეკრულების დადების პროცესში აუცილებელია მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს, აგრეთვე მხარდამჭერის ჩაბმა იმ ნაწილში, რომელიც განსაზღვრულია სასამართლოს შესაბამისი გადაწყვეტილებით.

3. მხარდაჭერის მიმღებთან დადებული საქორწინო ხელშეკრულების შესრულებისას მხარდამჭერის მიერ თავისი მოვალეობების განხორციელებაზე ზედამხედველობისათვის პასუხისმგებლობა ეკისრება მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს.

4. მხარდაჭერის მიმღებთან დადებული საქორწინო ხელშეკრულება იმაზე მეტად არ უნდა ზღუდავდეს მის ქონებრივ უფლებებს, ვიდრე ეს განსაზღვრულია სასამართლოს შესაბამისი გადაწყვეტილებით.

5. თუ საქორწინო ხელშეკრულება მხარდამჭერსა და მხარდაჭერის მიმღებს შორის იდება, მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო მხარდაჭერის მიმღებს მისი დადების პროცესში დროებით მხარდამჭერად მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს უფლებამოსილ პირს უნიშნავს.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.  

    მუხლი 1173. საქორწინო ხელშეკრულების დადება

1. საქორწინო ხელშეკრულება შეიძლება დაიდოს როგორც ქორწინების რეგისტრაციამდე, ისე მისი რეგისტრაციის შემდეგ ნებისმიერ დროს.

2. საქორწინო ხელშეკრულება, რომელიც დაიდო ქორწინების რეგისტრაციამდე, ძალაში შედის ქორწინების რეგისტრაციიდან.

    მუხლი 1174. ხელშეკრულების ფორმა

საქორწინო ხელშეკრულება იდება წერილობით და დასტურდება სანოტარო წესით.

    მუხლი 1175. საქორწინო ხელშეკრულების დადება შეზღუდული ქმედუნარიანობის მქონე პირის მიერ

შეზღუდული ქმედუნარიანობის მქონე პირს ქორწინების რეგისტრაციამდე შეუძლია დადოს საქორწინო ხელშეკრულება მხოლოდ კანონიერი წარმომადგენლის თანხმობით.

    მუხლი 1176. საქორწინო ხელშეკრულების შინაარსი

1. საქორწინო ხელშეკრულება შეიძლება დაიდოს როგორც უკვე არსებულ, ისე მომავალში შეძენილ ქონებაზე.

2. საქორწინო ხელშეკრულებით მეუღლეებს შეუძლიათ შეცვალონ მეუღლეთა საერთო საკუთრებისათვის კანონით დადგენილი წესი.

3. მეუღლეებს შეუძლიათ გააერთიანონ მთელი თავიანთი ქონება, რომელშიც ჩაირიცხება ქორწინების განმავლობაში შეძენილი ქონებაც (საერთო ქონება), ანდა მთლიანად ან ნაწილობრივ თქვან უარი ამგვარ გაერთიანებაზე და დაადგინონ თითოეულის წილობრივი ან განცალკევებული საკუთრება ქონებაზე.

    მუხლი 1177. საოჯახო ხარჯების გაწევის წესი

მეუღლეებს უფლება აქვთ საქორწინო ხელშეკრულებით განსაზღვრონ შემოსავლებში მონაწილეობის პირობები, თითოეულის მიერ საოჯახო ხარჯების გაწევის წესი და ქონება, რომელიც გადაეცემა თითოეულ მეუღლეს ქორწინების შეწყვეტისას.

    მუხლი 1178. საქორწინო ხელშეკრულებით გათვალისწინებული უფლება- მოვალეობათა შეზღუდვა

საქორწინო ხელშეკრულებით გათვალისწინებული უფლებები და მოვალეობები შეიძლება შეიზღუდოს განსაზღვრული ვადით ანდა ამა თუ იმ პირობების დადგომით.

    მუხლი 1179. მოვალეობები, რომელთა შეცვლაც საქორწინო ხელშეკრულებით დაუშვებელია

1. საქორწინო ხელშეკრულებით არ შეიძლება შეიცვალოს მეუღლეთა ურთიერთრჩენის მოვალეობა, მშობლების უფლება-მოვალეობანი შვილების მიმართ, საალიმენტო მოვალეობანი და დავის შემთხვევაში სასამართლოში მიმართვის უფლება.

2. ხელშეკრულებით ასევე არ შეიძლება გათვალისწინებულ იქნეს ისეთი პირობები, რომლებიც მძიმე მდგომარეობაში აყენებენ ერთ-ერთ მეუღლეს.

    მუხლი 1180. საქორწინო ხელშეკრულების შეწყვეტა

1. საქორწინო ხელშეკრულება შეიძლება შეიცვალოს ან შეწყდეს ნებისმიერ დროს მეუღლეთა ურთიერთშეთანხმებით.

2. ცალმხრივი უარი საქორწინო ხელშეკრულებაზე დაუშვებელია.

3. საქორწინო ხელშეკრულება წყდება განქორწინებისას.

    მუხლი 1181. საქორწინო ხელშეკრულების პირობების შეცვლა სასამართლოს მიერ

დაინტერესებული მეუღლის განცხადების საფუძველზე, პატივსადები მიზეზების არსებობისას, სასამართლოს შეუძლია შეცვალოს საქორწინო ხელშეკრულების ის პირობები, რომლებიც უკიდურესად არახელსაყრელ მდგომარეობაში აყენებენ ერთ-ერთ მეუღლეს.

თავი მეხუთე

მეუღლეთა ურთიერთრჩენის მოვალეობა

    მუხლი 1182. სარჩოს მიღებაზე უფლებამოსილი პირი

მეუღლეები მოვალენი არიან მატერიალურად დაეხმარონ ერთმანეთს. ასეთ დახმარებაზე უარის თქმისას ან/და სარჩოს მიცემის შესახებ მეუღლეთა შორის შეთანხმების არარსებობისას სასამართლო წესით სარჩოს მიღების უფლება აქვთ:

ა) შრომისუუნარო მეუღლეს, რომელიც მატერიალურ დახმარებას საჭიროებს;

ბ) ცოლს ორსულობის პერიოდში და ბავშვის დაბადებიდან სამი წლის განმავლობაში.

    მუხლი 1183. შრომისუუნარო მეუღლის უფლება სარჩოზე

შრომისუუნარო მეუღლე, რომელსაც დახმარება სჭირდება მეუღლისაგან, სარჩოს მიღების უფლებას ინარჩუნებს განქორწინების შემდეგაც, თუ იგი შრომისუუნარო გახდა განქორწინებამდე, ან ერთი წლის განმავლობაში განქორწინების დღიდან.

    მუხლი 1184. რჩენის მოვალეობისაგან განთავისუფლება სასამართლოს მიერ

სასამართლოს შეუძლია გაათავისუფლოს მეუღლე რჩენის მოვალეობისაგან ან განსაზღვრული ვადით შეცვალოს ეს მოვალეობა, თუ მეუღლეები ქორწინებაში იმყოფებოდნენ ხანმოკლე დროით, ანდა მატერიალური დახმარების მომთხოვნმა მეუღლემ უღირსი საქციელი ჩაიდინა სარჩოს გადამხდელის მიმართ, აგრეთვე, თუ მატერიალური დახმარების მომთხოვნი მეუღლის შრომისუუნარობა გამოწვეულია ალკოჰოლური სასმელების ან ნარკოტიკული ნივთიერებების გამოყენებით ან მის მიერ განზრახი დანაშაულის ჩადენით.

    მუხლი 1185. სარჩოს ოდენობის განსაზღვრა

1. მეუღლის სასარგებლოდ გადასახდელი სარჩოს ოდენობა განისაზღვრება ყოველთვიურად გადასახდელი ფულადი თანხის სახით მეუღლეთა მატერიალური და ოჯახური მდგომარეობის გათვალისწინებით.

2. ერთ-ერთი მეუღლის მატერიალური ან ოჯახური მდგომარეობის შეცვლისას თითოეულ მეუღლეს აქვს უფლება სარჩელით მიმართოს სასამართლოს სარჩოს ოდენობის შეცვლის შესახებ.

    მუხლი 1186. სარჩოს მიღების უფლების მოსპობა

მეუღლისაგან სარჩოს მიღების უფლება მოისპობა, თუ აღარ არსებობს 1182-ე და 1183-ე მუხლებით გათვალისწინებული საფუძვლები, აგრეთვე იმ შემთხვევაში, თუ სარჩოს მიმღები მეუღლე ხელახლა დაქორწინდა.

კარი მეორე

მშობლების, შვილებისა და სხვა ნათესავების ურთიერთობა

თავი პირველი

შვილების წარმოშობის დადგენა

    მუხლი 1187. მშობლებისა და შვილების უფლება-მოვალეობათა წარმოშობის საფუძვლები

მშობლებისა და შვილების ურთიერთუფლება-მოვალეობებს საფუძვლად უდევს შვილების წარმოშობა, რაც დადასტურებულია კანონით დადგენილი წესით.

    მუხლი 1188. შვილის წარმოშობის დადგენა მამის გარდაცვალებისას

მამის გარდაცვალების შემთხვევაში ბავშვი დაქორწინებული მშობლებისაგან წარმოშობილად ჩაითვლება, თუ იგი დაიბადება მამის გარდაცვალებიდან არა უგვიანეს ათი თვისა.

    მუხლი 1189. დაქორწინებული მშობლებისაგან შვილის წარმოშობის დადასტურება

შვილის წარმოშობა დაქორწინებული მშობლებისაგან დასტურდება მეუღლეთა ერთობლივი ან ერთ-ერთი მათგანის განცხადებით, ბავშვის დაბადებისა და მშობელთა ქორწინების დამადასტურებელი დოკუმენტებით.

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

    მუხლი 1190. ერთმანეთთან დაუქორწინებელი მშობლებისგან შვილის წარმოშობის დადგენა

1 . ერთმანეთთან დაუქორწინებელი მშობლებისგან ვილის წარმოშობა დგინდება მშობ თა ერთობლივი განცხადებით და ბავშვის დაბადების დამადასტურებელი დოკუმენტით.

2. მშობელთა ერთობლივი განცხადების არარსებობის ან მისი წარდგენის შეუძლებლობის შემთხვევაში ბავშვის მამობა შეიძლება დადგინდეს სასამართლო წესით ერთ-ერთი მშობლის, ბავშვის მეურვის (მზრუნველის) ან იმ პირის განცხადების საფუძველზე, რომლის კმაყოფაზედაც იმყოფება ბავშვი, აგრეთვე თვით ბავშვის განცხადებით მის მიერ სრულწლოვანების მიღწევის შემდეგ.

3. ბავშვის მამობის დადგენის საკითხს სასამართლო წყვეტს ბიოლოგიური (გენეტიკური) ან ანთროპოლოგიური გამოკვლევის შედეგების (მტკიცებულებების) შესაბამისად, რომელიც შეეხება ბავშვის მამობის განსაზღვრის საკითხს.

4. თუ ამ მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული საფუძვლით ბავშვის მამობის დადგენა შეუძლებელია, სასამართლო მხედველობაში იღებს ბავშვის დედისა და მამობის დადგენის შესახებ განმცხადებელი პირის (განცხადებაში მითითებული პირის) ერთად ცხოვრებასა და საერთო მეურნეობის წარმოებას ბავშვის დაბადებამდე ან/და მათ მიერ ბავშვის ერთად აღზრდის ან/და რჩენის ფაქტებს, ანდა სხვა დამამტკიცებელ საბუთებს ან/და გარემოებებს, რომლებიც სავსებით ადასტურებს განცხადებაში მითითებული პირის მიერ ბავშვის მამობის აღიარებას.

5. (ამოღებულია – 20.12.2011, №5568).

6 . ერთმანეთთან დაუქორწინებელი მშობლებისგან შვილის წარმოშობა კანონით განსაზღვრული წესით ასევე შეიძლება დაადგინოს სამოქალაქო აქტების რეგისტრაციის ორგანომ პირის გარკვეულ დროსა და ვითარებაში დაბადების იურიდიული მნიშვნელობის მქონე ფაქტის დადგენისას.

  7. პირს, რომელსაც აქვს დასაბუთებული ვარაუდი, რომ თვითონ არის ბავშვის მამა, შეუძლია სადავო გახადოს ამ მუხლის შესაბამისად სამოქალაქო აქტების რეგისტრაციის ორგანოში ბავშვის მამის შესახებ შესრულებული ჩანაწერი ერთი წლის განმავლობაში იმ დროიდან, როდესაც გაიგო ან უნდა გაეგო აღნიშნული ჩანაწერის თაობაზე.

8. სასამართლოს შეუძლია უარი თქვას ბავშვის მამობის დადგენაზე, თუ მისი დადგენა ეწინააღმდეგება ბავშვის ინტერესებს.

9. ამ მუხლით გათვალისწინებული წესით ბავშვის მამობის დადგენისას მშობლებისა და მათი ნათესავების მიმართ ბავშვებს აქვთ ისეთივე უფლებები და მოვალეობები, როგორ ერთმანეთთან დაქორწინებული მშობლებისგან წარმოშობილ შვილებს.

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2005 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2626 - სსმ I, №3, 16.01.2006წ., მუხ.20

საქართველოს 2010 წლის 1 ოქტომბრის კანონი №3657 - სსმ I, №53, 11.10.2010 წ., მუხ.341

საქართველოს 2011 წლის 9 დეკემბრის კანონი №5445 – ვებგვერდი, 20.12.2011წ.

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

    მუხლი 1191. (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

     მუხლი 11911. მარტოხელა მშობელი

1. მარტოხელა მშობელი არის ამ მუხლით გათვალისწინებული მარტოხელა დედის ან მარტოხელა მამის სტატუსის მქონე პირი.

2. მარტოხელა დედა/მარტოხელა მამა არის:

ა) პირი, რომელსაც ჰყავს 18 წლამდე ასაკის შვილი, თუ ბავშვის დაბადების აქტის ჩანაწერში არ არის შეტანილი ჩანაწერი ბავშვის მეორე მშობლის შესახებ;

ბ) პირი, რომელსაც შვილად ჰყავს აყვანილი 18 წლამდე ასაკის ბავშვი, თუ ბავშვის დაბადების აქტის ჩანაწერში არ არის შეტანილი ჩანაწერი ბავშვის მეორე მშობლის შესახებ;

გ) პირი, რომლის არასრულწლოვანი შვილის მეორე მშობელი გარდაცვლილია, გამოცხადებულია გარდაცვლილად ან აღიარებულია უგზო-უკვლოდ დაკარგულად;

დ) პირი, რომლის არასრულწლოვანი შვილის მეორე მშობელს ჩამორთმეული აქვს მშობლის ყველა უფლება და მოვალეობა.

3. მარტოხელა დედის/მარტოხელა მამის სტატუსის გაუქმების საფუძველია ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული შესაბამისი გარემოების/გარემოებების აღმოფხვრა.

4. სასამართლო ამ მუხლის მე-2 ნაწილის „გ“ ან „დ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული გარემოების აღმოფხვრის დამადასტურებელ სასამართლო აქტს კანონიერ ძალაში შესვლიდან 5 სამუშაო დღის ვადაში უგზავნის საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს − სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს.

5. მარტოხელა მშობლის სოციალური და სამართლებრივი დაცვის გარანტიები განისაზღვრება საქართველოს კანონმდებლობით.

6. მარტოხელა დედის/მარტოხელა მამის სტატუსის დადგენისა და შესაბამის პირთა შესახებ მონაცემების წარმოების წესი განისაზღვრება საქართველოს იუსტიციის მინისტრისა და საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის ერთობლივი ბრძანებით.

მუხლი 11912. მრავალშვილიანი მშობელი 

1. მრავალშვილიანი მშობელი არის პირი, რომელსაც ჰყავს ოთხი ან მეტი შვილი ან/და ნაშვილები.

2. იმ მრავალშვილიანი მშობლის სოციალური დაცვის უზრუნველყოფის წესი და პირობები, რომელსაც ჰყავს ოთხი ან მეტი 18 წლამდე ასაკის შვილი ან/და ნაშვილები, განისაზღვრება საქართველოს კანონმდებლობით.

3. მრავალშვილიანი მშობლის სტატუსის დადგენისა და გაუქმების და შესაბამის პირთა შესახებ მონაცემების წარმოების წესი განისაზღვრება საქართველოს მთავრობის დადგენილებით. 

საქართველოს 2018 წლის 27  ივნისის  კანონი №2606  –  ვებგვერდი, 06.07.2018წ.

    მუხლი 1192. (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

    მუხლი 1193. (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

    მუხლი 11931. ბავშვის მიტოვებულად აღიარება  

ბავშვის მიტოვებულად აღიარების წესი განისაზღვრება შვილად აყვანისა და მინდობით აღზრდის შესახებსაქართველოს კანონით .

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2009 წლის 18 დეკემბრის კანონი №2382 - სსმ I, №50, 31.12.2009წ., მუხ.399

საქართველოს 2012 წლის 19 ივნისის კანონი №6494 – ვებგვერდი, 02.07.2012წ.

    მუხლი 1194. შვილის სახელის განსაზღვრა

1. შვილს სახელს არქმევენ მშობლები ურთიერთშეთანხმებით.

2. (ამოღებულია - 19.06.2012, №6494)

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2012 წლის 19 ივნისის კანონი №6494 – ვებგვერდი, 02.07.2012წ.

    მუხლი 1195. შვილის გვარის განსაზღვრა

1. შვილის გვარი განისაზღვრება მშობლების გვარის მიხედვით. თუ მშობლებს საერთო გვარი არა აქვთ, შვილს მიეკუთვნება დედის ან მამის გვარი, ან შეერთებული გვარი მშობლების შეთანხმებით.

2.  (ამოღებულია - 19.06.2012, №6494)

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2012 წლის 19 ივნისის კანონი №6494 – ვებგვერდი, 02.07.2012წ.

       მუხლი 1196. შვილის გვარის გამოცვლა

1. მშობლებს შორის ქორწინების შეწყვეტა არ იწვევს შვილის გვარის გამოცვლას.

2. მშობელს, რომელთანაც არასრულწლოვანი შვილი საცხოვრებლად დარჩა ქორწინების შეწყვეტის ან ბათილად ცნობის შემდეგ, უფლება აქვს, შვილის ინტერესების შესაბამისად, მიმართოს სასამართლოს შვილისთვის თავისი გვარის მიკუთვნების შესახებ. 10 წლამდე ბავშვის გვარის შეცვლისას, მისი სიმწიფის ხარისხის გათვალისწინებით, მხედველობაში მიიღება მისი სურვილი. 10 წლის ან 10 წელზე მეტი ასაკის ბავშვის გვარის შეცვლისთვის საჭიროა მისი თანხმობაც.

თავი მეორე

მშობლების უფლებები და მოვალეობები შვილების მიმართ

    მუხლი 1197. მშობელთა თანასწორუფლებიანობა შვილების მიმართ

შვილების მიმართ მშობლებს თანაბარი უფლება-მოვალეობები აქვთ. ბავშვს აქვს უფლება ცხოვრობდეს და იზრდებოდეს ოჯახში.

    მუხლი 1198. მშობელთა მოვალეობანი შვილების მიმართ

1. მშობლები უფლებამოსილი და ვალდებული არიან, აღზარდონ თავიანთი შვილები, იზრუნონ მათი ფიზიკური, გონებრივი, სულიერი და სოციალური განვითარებისათვის, აღზარდონ ისინი საზოგადოების ღირსეულ წევრებად, მათი ინტერესების უპირატესი გათვალისწინებით.

1 1. დაუშვებელია არასრულწლოვანი ბავშვის აღზრდისას მშობლის/კანონიერი წარმომადგენლის მიერ აღზრდის ისეთი მეთოდების გამოყენება, რომლებიც არასრულწლოვნის ფიზიკურ ან/და ფსიქიკურ ტანჯვას იწვევს.

2. მშობლებს აქვთ ბავშვის რჩენის ვალდებულება. 

3. მშობლებს უფლება აქვთ, განსაზღვრონ, თუ ვისთან და სად უნდა იცხოვროს შვილმა.

4. მშობლებს ევალებათ, დაიცვან თავიანთი არასრულწლოვანი შვილების უფლებები და ინტერესები, რაც მოიცავს შვილების ქონების მართვასა და გამოყენებას.

5. მშობლებს ენიჭებათ უფლება და ეკისრებათ ვალდებულება, ჰქონდეთ ურთიერთობა თავიანთ შვილებთან, განსაზღვრონ თავიანთ შვილებთან მესამე პირთა ურთიერთობის უფლება.

6. მშობლები არასრულწლოვანი შვილების კანონიერი წარმომადგენლები არიან და განსაკუთრებულ რწმუნებულებათა გარეშე გამოდიან მათი უფლებებისა და ინტერესების დასაცავად მესამე პირებთან ურთიერთობაში, მათ შორის, სასამართლოში.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

        მუხლი 11981. არასრულწლოვნის უფლება დაცვაზე

 1. არასრულწლოვანს აქვს მისი მშობლის/სხვა კანონიერი წარმომადგენლის მიერ უფლების ბოროტად გამოყენებისგან დაცვის უფლება. არასრულწლოვნის უფლებებისა და კანონიერი ინტერესების დარღვევისას, მათ შორის, ორივე ან ერთ-ერთი მშობლის მიერ ბავშვის აღზრდასა და განათლებასთან დაკავშირებული მოვალეობების შეუსრულებლობისას ან არასათანადოდ შესრულებისას, ან მშობლის უფლების ბოროტად გამოყენებისას, არასრულწლოვანს უფლება აქვს, დამოუკიდებლად მიმართოს მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოებს, ხოლო „მშობლის პასუხისმგებლობისა და ბავშვთა დაცვის ზომების შესრულებასთან დაკავშირებით იურისდიქციის, გამოსაყენებელი სამართლის, აღიარების, შესრულებისა და თანამშრომლობის შესახებ“ ჰააგის 1996 წლის 19 ოქტომბრის კონვენციით გათვალისწინებულ შემთხვევებში − ცენტრალურ ორგანოს და სასამართლოს.

2. ფიზიკური და იურიდიული პირები, რომლებისთვისაც ცნობილი გახდა არასრულწლოვნის უფლებებისა და კანონიერი ინტერესების დარღვევის შემთხვევები, ვალდებული არიან, მათ შესახებ შეატყობინონ მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოებს არასრულწლოვნის ფაქტობრივი ადგილსამყოფლის მიხედვით. მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოები ვალდებული არიან, ამგვარი შეტყობინების მიღებისთანავე განახორციელონ საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრული ღონისძიებები, ხოლო „მშობლის პასუხისმგებლობისა და ბავშვთა დაცვის ზომების შესრულებასთან დაკავშირებით იურისდიქციის, გამოსაყენებელი სამართლის, აღიარების, შესრულებისა და თანამშრომლობის შესახებ“ ჰააგის 1996 წლის 19 ოქტომბრის კონვენციით გათვალისწინებულ შემთხვევებში − მიმართონ ცენტრალურ ორგანოს.

21. საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებულ ბავშვთა დაცვის მიმართვიანობის (რეფერირების) პროცედურებში ჩართული სუბიექტისა და ბავშვთა საკითხებზე მომუშავე სხვა სუბიექტის მიერ ბავშვზე ძალადობის გამოვლენის და ბავშვზე ძალადობის შესახებ ინფორმაციის შესაბამისი სახელმწიფო ორგანოსთვის მიწოდების ვალდებულების შეუსრულებლობა იწვევს პასუხისმგებლობას საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით.

3. „მშობლის პასუხისმგებლობისა და ბავშვთა დაცვის ზომების შესრულებასთან დაკავშირებით იურისდიქციის, გამოსაყენებელი სამართლის, აღიარების, შესრულებისა და თანამშრომლობის შესახებ“ ჰააგის 1996 წლის 19 ოქტომბრის კონვენციით განსაზღვრული ცენტრალური ორგანოა საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს სტრუქტურული ქვედანაყოფი.

საქართველოს 2003 წლის 20 ივნისის კანონი №2446 – სსმ I, №20, 11.07.2003 წ., მუხ.138

    მუხლი 1199. ბავშვის ინტერესების დაცვა

მშობლების უფლებები არ უნდა განხორციელდეს ისე, რომ ამით ზიანი მიადგეს ბავშვის ინტერესებს.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

    მუხლი 1200. შვილების აღზრდა მშობლების ურთიერთშეთანხმებით

1. შვილების აღზრდის ყველა საკითხს მშობლები ურთიერთშეთანხმებით წყვეტენ.

2. მშობელთა შეუთანხმებლობის შემთხვევაში სადავო საკითხს წყვეტს სასამართლო მშობლების მონაწილეობით. ამ შემთხვევაში მშობლის უფლება, იყოს ბავშვის წარმომადგენელი სასამართლო დავასთან მიმართებით, შეჩერებულია. მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო ნიშნავს ბავშვის წარმომადგენელს, რომელიც საქმის სასამართლოში განხილვის დროს ბავშვის ინტერესებს წარმოადგენს.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

    მუხლი 1201. არასრულწლოვანი შვილის საცხოვრებელი ადგილი მშობლების განქორწინებისას

1. თუ განქორწინების გამო ან სხვა მიზეზით მშობლები ცალ-ცალკე ცხოვრობენ, მათ შეთანხმებაზეა დამოკიდებული, თუ ვის ექნება უფლება, გადაწყვიტოს, ვისთან უნდა ცხოვრობდეს არასრულწლოვანი შვილი.

2. შეუთანხმებლობის შემთხვევაში დავას იმის თაობაზე, თუ ვისთან უნდა ცხოვრობდეს არასრულწლოვანი შვილი, წყვეტს სასამართლო ბავშვის ინტერესების გათვალისწინებით. ამ შემთხვევაში მშობლის უფლება, იყოს ბავშვის წარმომადგენელი სასამართლო დავასთან მიმართებით, შეჩერებულია. მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო ნიშნავს ბავშვის წარმომადგენელს, რომელიც საქმის სასამართლოში განხილვის დროს ბავშვის ინტერესებს წარმოადგენს.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414   

    მუხლი 1202. განქორწინებული ან ცალ-ცალკე მცხოვრები მშობლების უფლებები და მოვალეობები შვილების მიმართ

1. მშობლებს თანაბრად აქვთ ყველა უფლება და მოვალეობა თავიანთი შვილების მიმართ, მიუხედავად იმისა, რომ ისინი განქორწინებული არიან ან ცალ-ცალკე ცხოვრობენ.

2. მშობელს, რომელთანაც შვილი ცხოვრობს, უფლება არა აქვს, შეზღუდოს მეორე მშობლის უფლება-მოვალეობები.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

    მუხლი 1203. პაპისა და ბებიის უფლებები არასრულწლოვანი შვილიშვილების მიმართ

პაპასა და ბებიას უფლება აქვთ, ურთიერთობა იქონიონ თავიანთ არასრულწლოვან შვილიშვილებთან მაშინაც, როცა ისინი უშუალოდ არ მონაწილეობენ შვილიშვილების აღზრდაში. თუ მშობლები ან მეურვე/მზრუნველი უარს ეუბნებიან პაპასა და ბებიას შვილიშვილებთან ურთიერთობაზე, სასამართლოს შეუძლია დაავალდებულოს მშობლები ან მეურვე/მზრუნველი, საშუალება მისცენ პაპასა და ბებიას, ურთიერთობა იქონიონ შვილიშვილებთან სასამართლოს მიერ დადგენილი წესით, თუ სასამართლო დაადგენს, რომ ეს ხელს არ შეუშლის ბავშვების ნორმალურ აღზრდას და ცუდ გავლენას არ მოახდენს მათზე.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

    მუხლი 1204. არასრულწლოვანი შვილის დაბრუნების მოთხოვნის უფლება

მშობლებს უფლება აქვთ, მოითხოვონ არასრულწლოვანი შვილის დაბრუნება იმ პირისაგან, რომელიც მას თავისთან ამყოფებს კანონიერი საფუძვლის გარეშე.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

    მუხლი 1205. მშობლის უფლებებისა და მოვალეობების შეზღუდვა

1. მშობლის უფლებები და მოვალეობები შეიძლება შეიზღუდოს მხოლოდ სასამართლოს გადაწყვეტილებით, თუ ამ კოდექსით სხვა რამ არ არის დადგენილი.

2. სასამართლოს შეუძლია შეზღუდოს მშობლის ერთი ან რამდენიმე უფლება და მოვალეობა მშობლის სხვა უფლებებისა და მოვალეობებისაგან დამოუკიდებლად.

3. მეურვეობა ან მზრუნველობა დგინდება იმ ბავშვის მიმართ, რომლის ორივე მშობელს შეეზღუდა მშობლის უფლება ან მოვალეობა ამ კოდექსის შესაბამისად.

4. რამდენადაც ეს შესაძლებელია, მშობელს უნარჩუნდება ბავშვის რჩენის ვალდებულება, როცა მშობლის უფლება შეზღუდულია, ამ კოდექსით გათვალისწინებული საალიმენტო მოვალეობების შესაბამისად.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2009 წლის 18 დეკემბრის კანონი №2382 - სსმ I, №50, 31.12.2009წ., მუხ.399

     მუხლი 12051. მშობლის უფლებებისა და მოვალეობების შეჩერება

1. სასამართლოს შეუძლია შეაჩეროს მშობლების უფლება, იყვნენ ბავშვის წარმომადგენლები სასამართლო წარმოების განმავლობაში, დავის გადაწყვეტამდე ამ კოდექსის 1200-ე და 1201-ე მუხლების შესაბამისად.

2. (ამოღებულია - 18.12.2009, №2382).

3. თუ ნაპოვნია ბავშვი, რომლის ვინაობა, მშობლის (მშობლების) ვინაობა ან ადგილსამყოფელი უცნობია, მისი მშობლის (მშობლების) უფლებები და მოვალეობები შეჩერებულად ჩაითვლება სასამართლოს გადაწყვეტილების გარეშე მანამ, სანამ:

ა) დადგინდება ბავშვის ან მისი მშობლის (მშობლების) ვინაობა და ის დაუბრუნდება თავის ოჯახს;

ბ) დადგინდება ბავშვის მშობლის (მშობლების) ვინაობა, რომელიც (რომლებიც) თავს არიდებს (არიდებენ) მშობლის მოვალეობების შესრულებას და უფლებების განხორციელებას და სასამართლო შეუზღუდავს მას (მათ) მშობლის უფლება-მოვალეობებს ან აღიარებს ბავშვს მიტოვებულად. ამ შემთხვევაში სასამართლოს ბავშვის მიტოვებულად აღიარებასთან ერთად გამოაქვს გადაწყვეტილება მშობლის უფლებების ჩამორთმევის თაობაზე;

გ) ბავშვი აღიარებული იქნება მიტოვებულად.

4.  (ამოღებულია - 18.12.2009, №2382).

5. მშობლის უფლება-მოვალეობები შეჩერებულად ითვლება მშობლის (მშობლების) მიერ საკუთარი ქმედებით ან უმოქმედობით გამოხატული ბავშვის მიტოვებისას, როდესაც ბავშვი განთავსებულია 24-საათიან სახელმწიფო ზრუნვაში. ამ შემთხვევაში მშობლის უფლება-მოვალეობების შეჩერება მოქმედებს შეჩერების საფუძვლების არსებობის ვადით.

6. ოჯახში ძალადობის შემთხვევაში, როდესაც მშობლის მიმართ შემაკავებელი ან დამცავი ორდერი მოქმედებს, აგრეთვე სოციალური მუშაკის მიერ ბავშვის მშობლისგან განცალკევების შესახებ გადაწყვეტილების მიღებისთანავე მშობლის წარმომადგენლობითი უფლება ან/და მშობლის უფლება, განსაზღვროს, თუ ვისთან და სად უნდა იცხოვროს ბავშვმა, შემაკავებელი ან დამცავი ორდერის ან ბავშვის მშობლისგან განცალკევების შესახებ სოციალური მუშაკის გადაწყვეტილების მოქმედების ვადით შეჩერებულად ითვლება. მშობლის მიერ ბავშვის მშობლისგან განცალკევების შესახებ სოციალური მუშაკის გადაწყვეტილების გასაჩივრება არ აჩერებს ამ გადაწყვეტილების მოქმედებას.  

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414 

საქართველოს 2009 წლის 18 დეკემბრის კანონი №2382 - სსმ I, №50, 31.12.2009 ., მუხ .399

საქართველოს 2012 წლის 19 ივნისის კანონი №6494 – ვებგვერდი, 02.07.2012წ.

საქართველოს 2016 წლის 22  ივნისის კანონი  №5449  - ვებგვერდი,  12.07.2016წ.

    მუხლი 1206. მშობლის უფლებებისა და მოვალეობების ჩამორთმევა

1. მშობლის უფლებებისა და მოვალეობების ჩამორთმევა უკანასკნელი ზომაა. მშობლის უფლებებისა და მოვალეობების ჩამორთმევის შესახებ გადაწყვეტილება გამოაქვს სასამართლოს მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს ან ბავშვის ინიციატივით, თუ ამ მუხლით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

2. მშობელს, რომელიც სისტემატურად თავს არიდებს მშობლის მოვალეობების შესრულებას და არაჯეროვნად იყენებს მშობლის უფლებებს – ბავშვს უხეშად ექცევა, მასზე უარყოფით გავლენას ახდენს ამორალური საქციელით, ან რომელიც ქრონიკული ალკოჰოლიკი ან ნარკომანია, ანდა რომელმაც ბავშვი ჩააბა ანტისაზოგადოებრივ ქმედებაში (მათ შორის, მათხოვრობა, მაწანწალობა), ჩამოერთმევა მშობლის ყველა უფლება და მოვალეობა.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2009 წლის 18 დეკემბრის კანონი №2382 - სსმ I, №50, 31.12.2009 ., მუხ .399

საქართველოს 2017 წლის 4 მაისის  კანონი  №748  - ვებგვერდი, 24.05.2017წ.

საქართველოს 2019 წლის 20 სექტემბრის კანონი №5013 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

საქართველოს 2020 წლის 21 მაისის კანონი №5913 – ვებგვერდი, 25.05.2020წ.

    მუხლი 1207. მშობლისუფლებამოვალეობაჩამორთმეული პირის შვილის უფლებები

მშობლისუფლებამოვალეობაჩამორთმეული პირი კარგავს ნათესაობაზე დამყარებულ ყველა უფლებას იმ შვილთან ურთიერთობაში, რომლის მიმართაც მას ჩამორთმეული აქვს მშობლის უფლება და მოვალეობა. შვილი, რომლის მშობელსაც ჩამოერთვა მშობლის უფლება და მოვალეობა, ინარჩუნებს ამ მშობლის მიმართ ნათესაობიდან გამომდინარე ქონებრივ უფლებებს, მათ შორის, მემკვიდრეობის მიღების უფლებას.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

    მუხლი 1208. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

    მუხლი 1209. მშობლის უფლებებისა და მოვალეობების აღდგენა

1. მშობლის უფლებებისა და მოვალეობების აღდგენა შეიძლება მხოლოდ სასამართლო წესით, ბავშვის, ერთ-ერთი მშობლის ან მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს ინიციატივით.

2. მშობლის უფლებებისა და მოვალეობების აღდგენა შეიძლება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ აღმოჩნდება, რომ მშობლის უფლების შეზღუდვის ან ჩამორთმევის საფუძველი აღარ არსებობს.

3. პირისთვის მშობლის უფლებებისა და მოვალეობების აღდგენისას სასამართლო ბავშვის სურვილსაც ითვალისწინებს.

4. მშობლის უფლებებისა და მოვალეობების აღდგენა არ დაიშვება იმ ბავშვის მიმართ, რომელიც სხვამ იშვილა, გარდა იმ შემთხვევისა, თუ შვილად აყვანა ბათილად იქნა ცნობილი.

5. მშობლის უფლებები და მოვალეობები ავტომატურად აღდგება შეჩერების ვადის ამოწურვის შემდეგ, თუ ამ კოდექსით სხვა რამ არ არის დადგენილი.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2019 წლის 20 სექტემბრის კანონი №5013 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

საქართველოს 2020 წლის 21 მაისის კანონი №5913 – ვებგვერდი, 25.05.2020წ.

    მუხლი 1210. (ამოღებულია )

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2009 წლის 18 დეკემბრის კანონი №2382 - სსმ I, №50, 31.12.2009 ., მუხ .399

    მუხლი 1211. მშობლის უფლებებისა და მოვალეობების გადაცემა

1. ბავშვის ქონების მართვის უფლება კონკრეტულ ქონებასთან დაკავშირებით შეიძლება გადაეცეს ქონების მეურვეს მშობლების მიერ ნოტარიულად დამოწმებული დოკუმენტის საფუძველზე.

2. ბავშვის ქონების მართვის უფლება კონკრეტულ ქონებასთან დაკავშირებით შეიძლება გადაეცეს ქონების მეურვეს ანდერძის საფუძველზე.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2020 წლის 15 ივლისის კანონი №6989 – ვებგვერდი, 28.07.2020წ.

თავი მესამე

მშობლებისა და შვილების საალიმენტო მოვალეობანი

    მუხლი 1212. შვილების რჩენის მოვალეობა

მშობლები მოვალენი არიან არჩინონ თავიანთი არასრულწლოვანი შვილები, აგრეთვე შრომისუუნარო შვილები, რომლებიც დახმარებას საჭიროებენ.

    მუხლი 1213. ალიმენტის ოდენობის განსაზღვრა მშობლების მიერ

არასრულწლოვანი ან სრულწლოვანი შრომისუუნარო შვილებისათვის გადასახდელი ალიმენტების ოდენობას განსაზღვრავენ მშობლები ურთიერთშეთანხმებით.

    მუხლი 1214. ალიმენტის ოდენობის განსაზღვრა სასამართლოს მიერ

თუ მშობლები ვერ შეთანხმდნენ ალიმენტის ოდენობაზე, მაშინ დავას გადაწყვეტს სასამართლო. ალიმენტის ოდენობას სასამართლო განსაზღვრავს გონივრული, სამართლიანი შეფასების საფუძველზე შვილის ნორმალური რჩენა-აღზრდისათვის აუცილებელ მოთხოვნათა ფარგლებში. ალიმენტის ოდენობის განსაზღვრისას სასამართლო მხედველობაში იღებს როგორც მშობლების, ისე შვილის რეალურ მატერიალურ მდგომარეობას.

    მუხლი 1215. დამატებით ხარჯებში მონაწილეობის მოვალეობა

მშობელს, რომელიც ალიმენტს უხდის არასრულწლოვან შვილებს, შეიძლება დაეკისროს მონაწილეობა დამატებით ხარჯებში, რომლებიც გამოწვეულია განსაკუთრებული გარემოებებით (ბავშვის მძიმე ავადმყოფობით, დასახიჩრებით და სხვა).

    მუხლი 1216. მეურვეობას ან მზრუნველობას გადაცემული შვილების შენახვის ხარჯები

მშობლებს შეიძლება დაევალოთ, გაწიონ თავიანთ მეურვეობას ან მზრუნველობას გადაცემული შვილის რჩენის ხარჯები ამ კოდექსის ან სასამართლოს გადაწყვეტილების შესაბამისად.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

    მუხლი 1217. სასამართლოს განჩინება შვილის შესანახი სახსრების გადახდევინების შესახებ

თუ მოპასუხე სააგენტოს ტერიტორიულ სამსახურში ბავშვის მშობლად არის ჩაწერილი ამ კოდექსის 1191-ე და 1192-ე მუხლების მიხედვით, სასამართლოს შეუძლია საქმის არსებითად განხილვამდე გამოიტანოს განჩინება შვილის შესანახი სახსრების გადახდევინების შესახებ.

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2005 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2626 - სსმ I, №3, 16.01.2006წ., მუხ.20

    მუხლი 1218. შვილების მოვალეობა მშობლების მიმართ

1. შვილები მოვალენი არიან იზრუნონ მშობლებისათვის და დაეხმარონ მათ.

2. სრულწლოვანი შრომისუნარიანი შვილები მოვალენი არიან არჩინონ შრომისუუნარო მშობლები, რომლებსაც დახმარება სჭირდებათ.

3. შვილები შეიძლება გათავისუფლდნენ მშობლების რჩენის მოვალეობისაგან, თუ სასამართლო დაადგენს, რომ მშობლები თავს არიდებდნენ მშობლის მოვალეობის შესრულებას.

4. მშობელი, რომელსაც ჩამორთმეული აქვს მშობლის უფლება, კარგავს შვილებისაგან ალიმენტის მოთხოვნის უფლებას.

    მუხლი 1219. შვილების მონაწილეობა შრომისუუნარო მშობლების რჩენაში

1. თითოეული შვილის მონაწილეობას იმ შრომისუუნარო მშობლის რჩენაში, რომელიც დახმარებას საჭიროებს, განსაზღვრავს სასამართლო ყოველთვიურად გადასახდელი თანხის სახით, მშობლებისა და შვილების მატერიალური და ოჯახური მდგომარეობის გათვალისწინებით.

2. ამ თანხის განსაზღვრისას სასამართლო ითვალისწინებს მშობლების ყველა სრულწლოვანი შვილის მოვალეობას მიუხედავად იმისა, სარჩელი წარდგენილია ყველა, რამდენიმე თუ ერთი შვილის მიმართ.

    მუხლი 1220. შვილების მონაწილეობა დამატებით ხარჯებში

სხვაგვარი შეთანხმების არარსებობისას შვილებს, რომლებიც ალიმენტს უხდიან შრომისუუნარო მშობლებს, შეიძლება დაეკისროთ მონაწილეობა დამატებით ხარჯებში, რომლებიც გამოწვეულია განსაკუთრებული გარემოებებით (მშობლების მძიმე ავადმყოფობით, დასახიჩრებით და სხვა).

    მუხლი 1221. სარჩელი ალიმენტის ოდენობის შემცირების შესახებ

1. მშობელს, რომელიც არასრულწლოვანი შვილის სასარგებლოდ იხდის ალიმენტს, უფლება აქვს აღძრას სარჩელი სასამართლოს მიერ დადგენილი ალიმენტის ოდენობის შემცირების შესახებ.

2. იმ მშობლების მატერიალური და ოჯახური მდგომარეობის შეცვლის შემთხვევაში, რომლებიც ალიმენტს იხდიან მტკიცე თანხის სახით, სასამართლოს უფლება აქვს, დაინტერესებული პირის მოთხოვნით, შეამციროს ან გაადიდოს ალიმენტის ოდენობა.

    მუხლი 1222. ალიმენტის ოდენობის შეცვლა მატერიალური თუ ოჯახური მდგომარეობის შეცვლის გამო

თუ შეიცვალა მშობლების ან შვილების მატერიალური თუ ოჯახური მდგომარეობა მას შემდეგ, რაც სასამართლო დაადგენს იმ თანხის ოდენობას, რომელიც უნდა გადაიხადონ მშობლებმა სრულწლოვანი შრომისუუნარო შვილების სასარგებლოდ, ან შვილებმა შრომისუუნარო მშობლების სასარგებლოდ, რომლებიც დახმარებას საჭიროებენ, სასამართლოს შეუძლია ერთ-ერთი მათგანის სარჩელით შეცვალოს ალიმენტის დადგენილი ოდენობა.

თავი მეოთხე

ოჯახის სხვა წევრების საალიმენტო მოვალეობანი

    მუხლი 1223. და-ძმების ურთიერთრჩენის მოვალეობა

დები და ძმები, რომელთაც საკმაო სახსრები აქვთ, მოვალენი არიან არჩინონ თავიანთი არასრულწლოვანი დები ან/და ძმები, რომლებიც დახმარებას საჭიროებენ და არ შეუძლიათ სარჩო მიიღონ მშობლებისაგან. ასეთივე მოვალეობა ეკისრებათ მათ იმ შრომისუუნარო სრულწლოვანი დების ან/და ძმების მიმართ, რომლებიც დახმარებას საჭიროებენ, თუ მათ არ შეუძლიათ მიიღონ სარჩო თავისი მშობლების, მეუღლის ან შვილებისაგან.

    მუხლი 1224. შვილიშვილის საალიმენტო მოვალეობა შრომისუუნარო პაპისა და ბებიის მიმართ

შვილიშვილი, რომელსაც საკმაო სახსრები აქვს, მოვალეა არჩინოს თავისი შრომისუუნარო პაპა და ბებია, რომლებიც დახმარებას საჭიროებენ, თუ მათ არ შეუძლიათ მიიღონ სარჩო თავისი შვილისაგან ან ერთმანეთისაგან.

    მუხლი 1225. პაპისა და ბებიის საალიმენტო მოვალეობანი შვილიშვილების მიმართ

პაპა და ბებია, რომელთაც საკმაო სახსრები აქვთ, მოვალენი არიან არჩინონ თავიანთი არასრულწლოვანი შვილიშვილი, რომელიც დახმარებას საჭიროებს, თუ მას არ შეუძლია სარჩო მიიღოს თავისი მშობლებისაგან. ასეთივე მოვალეობა ეკისრებათ მათ იმ შრომისუუნარო სრულწლოვანი შვილიშვილის მიმართ, რომელიც დახმარებას საჭიროებს, თუ მას არ შეუძლია მიიღოს სარჩო თავისი მშობლების, მეუღლის ან შვილებისაგან.

    მუხლი 1226. მამინაცვლისა და დედინაცვლის საალიმენტო მოვალეობა

მამინაცვალი და დედინაცვალი, რომელთაც საკმაო სახსრები აქვთ, მოვალენი არიან არჩინონ თავიანთი არასრულწლოვანი ან/და შრომისუუნარო გერი, რომელსაც დახმარება ესაჭიროება, თუ იგი იმყოფება მათთან აღსაზრდელად ან სარჩენად და არა ჰყავს მშობლები ან არ შეუძლია მათგან მიიღოს თავისი სარჩენი სახსრები.

    მუხლი 1227. გერის საალიმენტო მოვალეობა

1. გერი, რომელსაც საკმაო სახსრები აქვს, მოვალეა არჩინოს თავისი შრომისუუნარო მამინაცვალი ან/და დედინაცვალი, რომელთაც დახმარება ესაჭიროებათ, თუ ისინი ადრე ზრდიდნენ ან არჩენდნენ მას.

2. სასამართლოს შეუძლია გაათავისუფლოს გერი მამინაცვალის ან/და დედინაცვლის რჩენის მოვალეობისაგან, თუ ისინი მას ზრდიდნენ ან არჩენდნენ ხუთ წელზე ნაკლები დროის განმავლობაში, აგრეთვე, თუ ისინი სათანადოდ არ ასრულებდნენ გერის აღზრდის მოვალეობას.

    მუხლი 1228. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

    მუხლი 1229. საალიმენტო მოვალეობანი ფაქტობრივი აღმზრდელის მიმართ

პირი, რომელიც იმყოფებოდა მუდმივ აღსაზრდელად და სარჩენად, მოვალეა მისცეს სარჩო თავის ფაქტობრივ აღმზრდელს, თუ იგი შრომისუუნაროა, საჭიროებს დახმარებას, მაგრამ მისი მიღება არ შეუძლია თავისი შვილების ან მეუღლისაგან.

    მუხლი 1230. ალიმენტის ოდენობის განსაზღვრის წესი

1. ამ თავში მოხსენიებულ პირთათვის გადასახდელი ალიმენტის ოდენობას, ყოველ ცალკეულ შემთხვევაში, განსაზღვრავს სასამართლო ყოველთვიურად გადასახდელი თანხის სახით, ალიმენტის გადამხდელისა და მიმღების მატერიალური და ოჯახური მდგომარეობის გათვალისწინებით.

2. თუ ოჯახის რჩენა ერთდროულად რამდენიმე პირის მოვალეობაა, სასამართლო მათი მატერიალური და ოჯახური მდგომარეობის გათვალისწინებით განსაზღვრავს თითოეულის წილის ოდენობას ამ მოვალეობის შესრულებაში; ამასთან, სასამართლო მხედველობაში იღებს ალიმენტის გადამხდელ ყველა პირს, იმისდა მიუხედავად, ალიმენტს სთხოვენ ყველა ამ პირს, თუ მხოლოდ ერთ ან რამდენიმე მათგანს.

    მუხლი 1231. ალიმენტის ოდენობის შეცვლა

თუ შეიცვალა ალიმენტის გადამხდელის ან ალიმენტის მიმღების მატერიალური ან ოჯახური მდგომარეობა, ამ თავში მოხსენიებულ პირთათვის გადასახდელი ალიმენტის ოდენობის სასამართლო წესით დადგენის შემდეგ სასამართლოს უფლება აქვს, ერთ-ერთი მათგანის სარჩელის საფუძველზე შეცვალოს დადგენილი ალიმენტის ოდენობა.

თავი მეხუთე

ალიმენტის გადახდისა და გადახდევინების წესი

    მუხლი 1232. ალიმენტის გადახდა ნებაყოფლობით

1. ის პირი, რომელიც მოვალეა ალიმენტი იხადოს, ნებაყოფლობითი წესით იხდის მას პირადად შემოსავლის მიღების ადგილის მიხედვით.

2. ალიმენტის ნებაყოფლობით გადახდის წესი არ გამორიცხავს ალიმენტის მიმღების უფლებას, ნებისმიერ დროს სარჩელით მიმართოს სასამართლოს ალიმენტის გადახდევინების შესახებ.

     მუხლი 1233. სამუშაოს მიმცემი ორგანიზაციის ადმინისტრაციის მოვალეობა ალიმენტის გადახდისას

1. სამუშაოს მიმცემი ორგანიზაციის ადმინისტრაცია ალიმენტის გადამხდელს ხელფასიდან (პენსიიდან, დახმარებიდან და სხვ.) ყოველთვიურად უკავებს ალიმენტს წერილობითი განცხადების ან სააღსრულებო ფურცლის საფუძველზე და უხდის ან უგზავნის განცხადებაში ან სააღსრულებო ფურცელში მოხსენიებულ პირს არა უგვიანეს სამი დღისა ხელფასის (დახმარების, პენსიის და სხვ.) გაცემის დღიდან.

2. იმ პირის წერილობითი განცხადება, რომელსაც სურს ალიმენტის ნებაყოფლობითი გადახდა, უნდა წარედგინოს სამუშაოს მიმცემი ორგანიზაციის ადმინისტრაციას განმცხადებლის სამუშაო ადგილის ან მის მიერ პენსიის ან დახმარების მიღების ადგილის მიხედვით.

    მუხლი 1234. ალიმენტის გადახდევინების მოთხოვნა

1. იმ პირს, რომელსაც აქვს ალიმენტის მოთხოვნის უფლება, კანონით დადგენილი წესით, ამ უფლების დაკარგვამდე ნებისმიერ დროს შეუძლია სასამართლოს საშუალებით მოითხოვოს ალიმენტის გადახდევინება, მიუხედავად ვადისა, რომელიც გასულია ალიმენტის მოთხოვნის უფლების წარმოშობის დროიდან.

2. ალიმენტის გადახდის დაკისრება ხდება მხოლოდ მომავალი დროისათვის სასამართლოში სარჩელის აღძვრის მომენტიდან. წარსული დროის ალიმენტი შეიძლება გადახდევინებულ იქნეს სამი წლის ფარგლებში, თუ სასამართლო დაადგენს, რომ სარჩელის წარდგენამდე მიღებული იყო ზომები სარჩოს მისაღებად, მაგრამ ალიმენტი არ იქნა მიღებული იმის გამო, რომ ვალდებული პირი თავს არიდებდა მის გადახდას.

    მუხლი 1235. ალიმენტის დავალიანების გადახდევინება

1. სააღსრულებო ფურცლის მიხედვით ალიმენტის დავალიანების გადახდევინება წარსული დროისათვის შეიძლება არა უმეტეს სამი წლისა სააღსრულებო ფურცლის გადასახდელად წარდგენამდე.

2. იმ შემთხვევაში, როდესაც მოვალის ძებნასთან დაკავშირებით ვერ მოხერხდა გადასახდელად წარდგენილი სააღსრულებო ფურცლის მიხედვით ალიმენტის დაკავება, ალიმენტის დავალიანებას ახდევინებენ მთელი გასული პერიოდისათვის, ხანდაზმულობის ვადის გასვლის ან/და ალიმენტის მიმღები პირის მიერ სრულწლოვანების მიღწევის მიუხედავად.

    მუხლი 1236. ალიმენტის დავალიანების განსაზღვრა

1. ალიმენტის დავალიანება განისაზღვრება მოვალის მიერ იმ პერიოდში მიღებული ფაქტობრივი ხელფასიდან (შემოსავლიდან), რომლის განმავლობაშიც არ მომხდარა გადახდევინება.

2. თუ მოვალე ამ პერიოდში არ მუშაობდა და მან არ წარმოადგინა თავისი ხელფასის (შემოსავლის) დამადასტურებელი დოკუმენტები, დავალიანება განისაზღვრება იმ ხელფასის (შემოსავლის) მიხედვით, რომელსაც იგი იღებდა დავალიანების გადახდევინების დროს.

    მუხლი 1237. ალიმენტის გადახდისგან გათავისუფლება

1. ალიმენტის გადახდისაგან გათავისუფლება ან ალიმენტის დავალიანების შემცირება შეიძლება მხოლოდ სასამართლოს გადაწყვეტილებით.

2. სასამართლოს უფლება აქვს ალიმენტის გადამხდელი მთლიანად ან ნაწილობრივ გაათავისუფლოს ალიმენტის დავალიანების გადახდისაგან, თუ დაადგენს, რომ ალიმენტის გადაუხდელობა გამოწვეული იყო ამ პირის ავადმყოფობით ან სხვა საპატიო მიზეზით.

    მუხლი 1238. საალიმენტო ვალდებულების შეწყვეტა

მხარეთა შეთანხმებით წარმოშობილი საალიმენტო ვალდებულება შეიძლება შეწყდეს ერთ-ერთი მხარის გარდაცვალებით, შეთანხმების ვადის გასვლით ან ამ შეთანხმებაში გათვალისწინებული სხვა საფუძვლებით.

თავი მეექვსე

შვილება

    მუხლი 1239. ცნება

1. შვილება (შვილად აყვანა) დაიშვება მხოლოდ არასრულწლოვანი ბავშვის კეთილდღეობისა და ინტერესებისათვის, თუკი მოსალოდნელია, რომ მშვილებელსა და ნაშვილებს შორის წარმოიშვას ისეთივე ურთიერთობა, როგორიცაა მშობელსა და შვილებს შორის.

2. სრულწლოვანი პირის შვილება შესაძლებელია, თუ მშვილებელსა და შვილად ასაყვანს შორის უკვე არსებობდა მშობლისა და შვილის ფაქტობრივი ურთიერთობა, იგი არ ეწინააღმდეგება მშვილებლის ან შვილად ასაყვანის ინტერესებს და შვილება ზნეობრივად გამართლებულია.

    მუხლი 1240. შვილად აყვანის დადასტურება აღმზრდელის გარდაცვალებისას

აღმზრდელის გარდაცვალებისას შვილად აყვანის ფაქტი შეიძლება სასამართლოს წესით დადასტურდეს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ არასრულწლოვანი ოჯახში შვილად იყო მიღებული, აგრეთვე, თუ მშვილებელმა სიცოცხლეშივე შეიტანა განცხადება სასამართლოში შვილად აყვანის შესახებ.

    მუხლი 1241. შვილად აყვანის დაუშვებლობა ბავშვის გარდაცვალებისას

ბავშვის გარდაცვალების შემთხვევაში შვილება არ დაიშვება.

    მუხლი 1242. გადაწყვეტილების მიღება შვილად აყვანის შესახებ

შვილად აყვანის შესახებ გადაწყვეტილებას მშვილებლის განცხადებით იღებს სასამართლო მშვილებლის ან შვილად ასაყვანის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით, მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს დასკვნის შემდეგ.

    მუხლი 1243. წარმომადგენლის მეშვეობით შვილად აყვანის დაუშვებლობა

1. შვილად აყვანა არ შეიძლება რაიმე პირობით, ვადაზე მითითებით ან წარმომადგენლის მეშვეობით.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით დადგენილი შეზღუდვა არ ვრცელდება მშვილებლის უფლებაზე, წარმოდგენილ იქნეს სასამართლო წარმოებისას ადვოკატის მიერ.

3. ამ მუხლის პირველი ნაწილით დადგენილი შეზღუდვა არ ვრცელდება მშვილებლის უფლებაზე, მოიძიოს და მოიპოვოს აკრედიტებული სააგენტოების დახმარება შვილად აყვანის პროცედურების დროს საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებებისა და შეთანხმებების შესაბამისად.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

    მუხლი 1244. შვილად აყვანის შესახებ გადაწყვეტილების რეგისტრაცია

1. შვილად აყვანის შესახებ გადაწყვეტილების რეგისტრაციას ახორციელებს სააგენტოს ნებისმიერი ტერიტორიული სამსახური, განმცხადებლის სურვილისამებრ.

11. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული სამოქალაქო აქტის რეგისტრაცია საზღვარგარეთ შეიძლება განახორციელოს საზღვარგარეთ საქართველოს დიპლომატიურმა წარმომადგენლობამ ან საკონსულო დაწესებულებამ.

2. სასამართლო ვალდებულია გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლიდან 5 დღის ვადაში აცნობოს თავისი გადაწყვეტილება სააგენტოს ტერიტორიულ სამსახურს.

3. შვილება ნამდვილია სასამართლოს გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლის დღიდან.

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2005 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2626 - სსმ I, №3, 16.01.2006წ., მუხ.20

საქართველოს 2009 წლის 18 დეკემბრის კანონი №2382 - სსმ I, №50, 31.12.2009 ., მუხ .399

საქართველოს 2010 წლის 1 ოქტომბრის კანონი №3657 - სსმ I, №53, 11.10.2010 ., მუხ.341

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4055 - სსმ I, №76,29.12.2010 წ., მუხ.499

 

მუხლი 1245. მშვილებელი

მშვილებელი შეიძლება იყოს პირი, რომელიც აკმაყოფილებს „შვილად აყვანისა და მინდობით აღზრდის შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილ მოთხოვნებს და აღრიცხულია გასაშვილებელ ბავშვთა და მშვილებელთა რეესტრში.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414 

საქართველოს 2012 წლის 19 ივნისის კანონი №6494 – ვებგვერდი, 02.07.2012წ.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

    მუხლი 1246. შვილად აყვანა მეუღლეების მიერ

1. მეუღლეებს შეუძლიათ ბავშვი ერთად იშვილონ. არ შეიძლება ერთი ბავშვი ორმა პირმა იშვილოს, გარდა მეუღლეებისა.

2. ერთ-ერთ მეუღლეს შეუძლია იშვილოს თავისი ქორწინებისგარეშე დაბადებული ბავშვი ან მეუღლის შვილი.

    მუხლი 1247. მეუღლის თანხმობა ბავშვის შვილად აყვანისას

თუ ბავშვი შვილად აჰყავს ერთ-ერთ მეუღლეს, საჭიროა მეორე მეუღლის თანხმობა. ასეთი თანხმობა საჭირო არ არის, თუ მეუღლეებს საქორწინო ურთიერთობა ფაქტობრივად შეწყვეტილი აქვთ 1 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში ან მეორე მეუღლის საცხოვრებელი ადგილი უცნობია.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.  

      მუხლი 1248. შვილება ერთ-ერთი მეუღლის მიერ

თუ მეუღლეები ერთად იშვილებენ ბავშვს, ან ერთ-ერთი იშვილებს მეორე მეუღლის შვილს, ბავშვი იძენს მეუღლეთა ქორწინების საერთო შვილის სამართლებრივ მდგომარეობას.

    მუხლი 1249. (ამოღებულია)

საქართველოს 2017 წლის 4 მაისის  კანონი  №748  - ვებგვერდი, 24.05.2017წ.

    მუხლი 1250. მშვილებლის ასაკი

1. მშვილებელსა და გასაშვილებელ ბავშვს შორის ასაკობრივი სხვაობა არ უნდა იყოს 16 წელზე ნაკლები. საპატიო მიზეზის არსებობისას სასამართლომ შესაძლებელია შეცვალოს ეს ასაკობრივი სხვაობა.

2. მშვილებელსა და 10 წლამდე ასაკის გასაშვილებელ ბავშვს შორის მაქსიმალური ასაკობრივი სხვაობა არ უნდა იყოს 49 წელზე მეტი (ზედა ასაკობრივი ზღვარი). გამონაკლის შემთხვევაში მშვილებელსა და 7 წლიდან 10 წლამდე ასაკის გასაშვილებელ ბავშვს შორის მაქსიმალური ასაკობრივი სხვაობა შესაძლებელია იყოს 49 წელზე მეტი, თუ ეს შეესაბამება ბავშვის ინტერესებს. ზედა ასაკობრივი ზღვარი არ ვრცელდება დაქორწინებულ მშვილებლებზე, როდესაც ერთ-ერთი მათგანი აკმაყოფილებს ამ ნაწილით დადგენილ მოთხოვნებს.

3. შვილად აყვანის უპირატესი უფლების მქონე პირის მიერ ბავშვის შვილად აყვანის დროს ამ მუხლის პირველი და მე-2 ნაწილებით დაწესებული ასაკობრივი შეზღუდვები არ მოქმედებს.

საქართველოს 2017 წლის 4 მაისის  კანონი  №748  - ვებგვერდი, 24.05.2017წ.

     მუხლი 1251. მშობლის თანხმობა ბავშვის გაშვილებაზე

მშობლის მიერ ბავშვის გაშვილებაზე თანხმობის მიცემის წესი განისაზღვრება „შვილად აყვანისა და მინდობით აღზრდის შესახებ“ საქართველოს კანონით.

საქართველოს 2003 წლის 26 აგვისტოს კანონი №3082 – სსმ I, №29, 18.09.2003 წ., მუხ.224

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2009 წლის 18 დეკემბრის კანონი №2382 - სსმ I, №50, 31.12.2009 ., მუხ .399

    მუხლი 1252. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 9 ივნისის კანონი №2078 – სსმ I, №24(31), 26.06.1999 წ., მუხ.112

საქართველოს 2003 წლის 26 აგვისტოს კანონი №3082 – სსმ I, №29, 18.09.2003 წ., მუხ.224

საქართველოს 2009 წლის 18 დეკემბრის კანონი №2382 - სსმ I, №50, 31.12.2009 ., მუხ .399

    მუხლი 1253. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 9 ივნისის კანონი №2078 – სსმ I, №24(31), 26.06.1999 წ., მუხ.112

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2009 წლის 18 დეკემბრის კანონი №2382 - სსმ I, №50, 31.12.2009 ., მუხ .399

    მუხლი 1254. შვილად აყვანას დაქვემდებარებული ბავშვი

ბავშვი შვილად აყვანას ექვემდებარება, თუ:

ა) მისი მშობელი (მშობლები) სასამართლომ უგზო-უკვლოდ დაკარგულად აღიარა;

ბ) მას არ ჰყავს არც ერთი მშობელი;

გ) იგი აღიარებული იქნა მიტოვებულ ბავშვად;

დ) მის მშობელს (მშობლებს) ჩამოერთვა (ჩამოერთვათ) მშობლის უფლება;

ე) ყველა მისმა კანონიერმა წარმომადგენელმა თანხმობა განაცხადა მის გაშვილებაზე დადგენილი წესით.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2009 წლის 18 დეკემბრის კანონი №2382 - სსმ I, №50, 31.12.2009 ., მუხ .399

საქართველოს 2012 წლის 19 ივნისის კანონი №6494 – ვებგვერდი, 02.07.2012წ.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

საქართველოს 2017 წლის 4 მაისის  კანონი  №748  - ვებგვერდი, 24.05.2017წ.

     მუხლი 1255. ბავშვის თანხმობა გაშვილებაზე

1. 10 წლამდე ბავშვის გაშვილებისას, მისი სიმწიფის ხარისხის გათვალისწინებით, მხედველობაში მიიღება მისი სურვილი.

2. 10 წლის ან 10 წელზე მეტი ასაკის ბავშვის შვილად აყვანა მისი თანხმობის გარეშე დაუშვებელია.

3. გაშვილებაზე ბავშვის თანხმობა შვილად აყვანის საქმეზე გამართულ სასამართლო სხდომაზე მისი მოსმენის შედეგად ირკვევა.

4. თუ შვილად აყვანის შესახებ განცხადების წარდგენამდე ბავშვი მშვილებლის ოჯახში ცხოვრობდა და მშვილებელს თავის მშობლად მიიჩნევდა, შვილად აყვანა, გამონაკლისის სახით, შეიძლება გაშვილებაზე შვილად ასაყვანის თანხმობის გარეშე.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს  2009 წლის  18 დეკემბრის  კანონი  №2382 - სსმ  I, №50, 31.12.2009    ., მუხ  .399

საქართველოს 2012 წლის 19 ივნისის კანონი №6494 – ვებგვერდი, 02.07.2012წ.

საქართველოს 2019 წლის 20 სექტემბრის კანონი №5013 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

საქართველოს 2020 წლის 21 მაისის კანონი №5913 – ვებგვერდი, 25.05.2020წ.

    მუხლი 1256. უარი გაშვილებაზე

სასამართლოს მიერ გადაწყვეტილების გამოტანამდე მშობელს (მშობლებს), მშვილებელსა და 10 წელს მიღწეულ შვილად ასაყვანს უფლება აქვთ, უარი განაცხადონ თავიანთ თანხმობაზე „შვილად აყვანისა და მინდობით აღზრდის შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2009 წლის 18 დეკემბრის კანონი №2382 - სსმ I, №50, 31.12.2009 ., მუხ .399

     მუხლი 1257. (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

საქართველოს 2017 წლის 4 მაისის  კანონი  №748  - ვებგვერდი, 24.05.2017წ.

    მუხლი 1258. (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5568 - ვებგვერდი, 28.12.2011 წ.

საქართველოს 2017 წლის 4 მაისის  კანონი  №748  - ვებგვერდი, 24.05.2017წ.

    მუხლი 1259. ნაშვილების ნათესაური ურთიერთობანი

ნაშვილები და მისი შთამომავლობა მშვილებლისა და მის ნათესავთა მიმართ, ხოლო მშვილებელი და მისი ნათესავები ნაშვილებისა და მისი შთამომავლობის მიმართ პირადი და ქონებრივი უფლება-მოვალეობებით უთანაბრდებიან შთამომავლობით ნათესავებს.

    მუხლი 1260. ნაშვილების ურთიერთობანი ბიოლოგიურ მშობლებთან

1. ნაშვილები კარგავს პირად და ქონებრივ უფლებებს და თავისუფლდება მოვალეობისაგან თავისი ბიოლოგიური მშობლებისა და წარმოშობით ნათესავების მიმართ.

2. (ამოღებულია - 04.05.2017, №748).

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2017 წლის 4 მაისის  კანონი  №748  - ვებგვერდი, 24.05.2017წ.

    მუხლი 1261. შვილად აყვანის შედეგები

1. შვილად აყვანისას მშვილებელს ეკისრება იგივე უფლება-მოვალეობები, რომლებიც ბიოლოგიურ მშობლებს ამ კოდექსის თანახმად.

2. მშვილებელს შეიძლება შეუჩერდეს, შეეზღუდოს ან ჩამოერთვას მშობლის უფლებები, თუ გამოირკვევა, რომ ის სისტემატურად თავს არიდებდა ბავშვის აღზრდის მოვალეობის შესრულებას ან არაჯეროვნად იყენებდა მშობლის უფლებებს, ან სხვა მიზეზის შემთხვევაში ამ კოდექსის შესაბამისად.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

    მუხლი 1262. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

    მუხლი 1263. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2017 წლის 4 მაისის  კანონი  №748  - ვებგვერდი, 24.05.2017წ.

    მუხლი 1264. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2017 წლის 4 მაისის  კანონი  №748  - ვებგვერდი, 24.05.2017წ.

    მუხლი 1265. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2017 წლის 4 მაისის  კანონი  №748  - ვებგვერდი, 24.05.2017წ.

    მუხლი 1266. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

    მუხლი 1267. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

    მუხლი 1268. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

    მუხლი 1269. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

    მუხლი 1270. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

    მუხლი 1271. (ამოღებულია)

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №179 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.79

საქართველოს 2005 წლის 28 დეკემბრის კანონი №2626 - სსმ I, №3, 16.01.2006წ., მუხ.20

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

    მუხლი 1272. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

საქართველოს 2017 წლის 4 მაისის  კანონი  №748  - ვებგვერდი, 24.05.2017წ.

    მუხლი 1273. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2017 წლის 4 მაისის  კანონი  №748  - ვებგვერდი, 24.05.2017წ.

    მუხლი 1274. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2017 წლის 4 მაისის  კანონი  №748  - ვებგვერდი, 24.05.2017წ.

კარი მესამე

მეურვეობა, მზრუნველობა და მხარდაჭერა

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

თავი პირველი

ზოგადი დებულებანი

    მუხლი 1275. მეურვეობის, მზრუნველობისა და მხარდაჭერის ცნებები 

1. არასრულწლოვან ბავშვს, რომელიც მშობლის მზრუნველობის გარეშე დარჩა მშობლების გარდაცვალების, გარდაცვლილად აღიარების, მშობლებისათვის მშობლის უფლების ჩამორთმევის, შეჩერების ან შეზღუდვის, მათი უგზო-უკვლოდ დაკარგულად აღიარების ან ბავშვის მიტოვებულად აღიარების გამო, უწესდება მეურვეობა და მზრუნველობა აღსაზრდელად, პირადი და ქონებრივი უფლებებისა და ინტერესების დასაცავად.

2. მეურვეობა და მზრუნველობა წესდება აგრეთვე იმ სრულწლოვნის პირადი და ქონებრივი უფლებებისა და ინტერესების დასაცავად, რომელსაც ჯანმრთელობის მდგომარეობის გამო არ შეუძლია დამოუკიდებლად განახორციელოს თავისი უფლებები და შეასრულოს თავისი მოვალეობები.

3. მხარდაჭერის მიმღებს უწესდება მხარდაჭერა.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

    მუხლი 1276. მეურვეობა

მეურვეობა წესდება ბავშვზე, რომელსაც 7 წლის ასაკისთვის არ მიუღწევია.

 საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

    მუხლი 1277. მზრუნველობა

1. მზრუნველობა წესდება არასრულწლოვანზე შვიდი წლის ასაკიდან თვრამეტ წლამდე. მზრუნველობა წესდება აგრეთვე სრულწლოვან ქმედუნარიან პირზე მისი თხოვნით, თუ მას თავისი ჯანმრთელობის მდგომარეობის გამო არ შეუძლია დამოუკიდებლად განახორციელოს თავისი უფლებები და შეასრულოს თავისი მოვალეობანი.

2. შესაბამისად გამოიყენება მე-16 მუხლი.  

    მუხლი 12771. მხარდაჭერა

მხარდაჭერის მიმღებს ენიშნება მხარდამჭერი.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.  

      მუხლი 1278. მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოები

1. მეურვეობისა და მზრუნველობის ცენტრალური და ადგილობრივი ორგანოები არიან საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო ან/და მის სისტემაში შემავალი უფლებამოსილი დაწესებულება (ორგანიზაცია), აგრეთვე მათი ტერიტორიული ორგანოები.

2. მეურვეობისა და მზრუნველობის ცენტრალური და ადგილობრივი ორგანოების მუშაობის წესი განისაზღვრება ამ კოდექსით, „სოციალური მუშაობის შესახებ“ საქართველოს კანონითა და  საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის ბრძანებით.

3. მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო ვალდებულია დაიცვას და გააძლიეროს მხარდაჭერის მიმღებები და დაეხმაროს მხარდამჭერებს თავიანთი მოვალეობების შესრულებაში, რათა მათ ხელი შეუწყონ მხარდაჭერის მიმღებებს არჩევანის გაკეთებასა და გადაწყვეტილების მიღებაში.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414 

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

საქართველოს 2018 წლის 13   ივნისის კანონი №2520   ვებგვერდი, 29.06.2018წ.

საქართველოს 2018 წლის 5   ივლისის  კანონი №3076  –  ვებგვერდი, 11.07.2018წ.

    მუხლი 1279. ბავშვისთვის მეურვეობისა და მზრუნველობის დაწესება

ბავშვისთვის მეურვეობისა და მზრუნველობის დაწესება შეიძლება იმ შემთხვევაში, როდესაც:

ა) სასამართლო აცნობებს მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს ბავშვის ორივე მშობლისთვის მშობლის უფლებებისა და მოვალეობების შეზღუდვის ან ჩამორთმევის შესახებ;

ბ) შეჩერებულია მშობლის უფლებები და მოვალეობები;

გ) გარდაცვლილია ბავშვის ორივე მშობელი;

დ) ბავშვისათვის დანიშნული მეურვე გარდაიცვალა ან მას თავისი ფუნქციები ჩამოერთვა;

ე) სასამართლო ბავშვს მიტოვებულად აღიარებს;

ვ) მშობელი უგზო-უკვლოდ დაკარგულად არის აღიარებული.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414 

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

    მუხლი 1280. მხარდამჭერის (მხარდამჭერების) დანიშვნა 

1. სასამართლო, რომელმაც გამოიტანა გადაწყვეტილება პირის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის შესახებ, ვალდებულია იმავე გადაწყვეტილებით დანიშნოს მხარდამჭერი (მხარდამჭერები), განსაზღვროს მხარდაჭერის ფარგლები და მხარდამჭერის (მხარდამჭერების) უფლება-მოვალეობები. ეს გადაწყვეტილება მისი კანონიერ ძალაში შესვლიდან არაუგვიანეს 3 დღისა ეგზავნება მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს მხარდაჭერის მიმღების საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.

2. მხარდამჭერად შეიძლება დაინიშნოს პირის ოჯახის წევრი, ნათესავი, ახლობელი ან სპეციალისტი, რომელიც აკმაყოფილებს ამ კოდექსით დადგენილ მოთხოვნებს.

3. მხარდამჭერის არჩევისას სასამართლო ითვალისწინებს მის პიროვნულ თვისებებს, მხარდამჭერის მიერ მისთვის დაკისრებული მოვალეობის შესრულების უნარს, მხარდამჭერისა და მხარდაჭერის მიმღების ურთიერთდამოკიდებულებას, მხარდაჭერის მიმღების ინტერესებს და ნებას, ხოლო მხარდაჭერის მიმღების არასრულწლოვანების შემთხვევაში – აგრეთვე მისი მშობლის მითითებას.

4. პირი მხარდამჭერად შეიძლება დაინიშნოს მხოლოდ მისი თანხმობით.

5. თუ მხარდამჭერის ამ მუხლის მე-2 ნაწილში აღნიშნული პირებისაგან არჩევა ვერ მოხერხდა, სასამართლო მხარდამჭერად ნიშნავს მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს უფლებამოსილ პირს, ხოლო თუ მხარდაჭერის მიმღები სპეციალიზებულ დაწესებულებაშია მოთავსებული – ამ დაწესებულების წარმომადგენელს.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

 

  მუხლი 1281. მეურვის ან მზრუნველის დანიშვნა

1. მეურვის ან მზრუნველის მოვალეობათა განსახორციელებლად მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოები ნიშნავენ მეურვეს ან მზრუნველს.

2. მეურვე ან მზრუნველი შეიძლება დაინიშნოს მხოლოდ მათი თანხმობით.

3. მზრუნველის შერჩევა სრულწლოვანი ქმედუნარიანი პირისათვის, რომელსაც ჯანმრთელობის მდგომარეობის გამო არ შეუძლია დამოუკიდებლად დაიცვას თავისი უფლებები და შეასრულოს თავისი მოვალეობები, შეიძლება მხოლოდ სამზრუნველო პირის თანხმობით.

4. მეურვე ან მზრუნველი შეიძლება დანიშნულ იქნეს გარდაცვლილი მშობლების მითითებისამებრ ნოტარიულად დამოწმებული დოკუმენტის (ანდერძის) საფუძველზე.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2020 წლის 15 ივლისის კანონი №6989 – ვებგვერდი, 28.07.2020წ.

    მუხლი 1282. მეურვის ან მზრუნველის დანიშვნის წესი

1. მეურვე ან მზრუნველი უნდა დაინიშნოს არა უგვიანეს ერთი თვისა იმ დროიდან, როდესაც მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოსათვის ცნობილი გახდება მეურვეობის ან მზრუნველობის დაწესების აუცილებლობა.

 2. მეურვის ან მზრუნველის არჩევისას მხედველობაში მიიღება მისი პიროვნული თვისებები, დაკისრებული მოვალეობის შესრულების უნარი, ურთიერთდამოკიდებულება, რომელიც არსებობს მასა და სამეურვეო/სამზრუნველო პირს შორის, სამეურვეო/სამზრუნველო პირის ინტერესები, ასევე მშობლის ან მამკვიდრებლის მითითება.

 3. მეურვის ან მზრუნველის დანიშვნამდე მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს ეკისრება მეურვის ან მზრუნველის სათანადო სამართლებრივი ვალდებულებები სამეურვეო/სამზრუნველო პირის მიმართ.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

      მუხლი 1283. პირი, რომელიც მეურვედ, მზრუნველად ან მხარდამჭერად არ შეიძლება დაინიშნოს

 მეურვედ, მზრუნველად ან მხარდამჭერად არ შეიძლება დაინიშნოს პირი:

ა) რომელსაც 18 წლის ასაკისთვის არ მიუღწევია;

ბ) რომელიც სასამართლომ მხარდაჭერის მიმღებად ცნო;

გ) რომელსაც მშობლის უფლება ჩამოერთვა ან შეეზღუდა მშობლის უფლებებისა და მოვალეობების შესრულებისათვის თავის არიდების გამო;

დ) რომელიც მეურვის, მზრუნველის ან მხარდამჭერის მოვალეობისაგან განთავისუფლებულია მისი არაჯეროვნად შესრულების გამო.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

    მუხლი 1284. (ამოღებულია)

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.  

    მუხლი 1285. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

     მუხლი 1286. ქონების მეურვის დანიშვნა

1. ბავშვის ქონებრივი უფლებებისა და ინტერესების დასაცავად, საჭიროების შემთხვევაში, შეიძლება დაინიშნოს ქონების მეურვე, თუ ამას მოითხოვს:

ა) მშობლები;

ბ) მამკვიდრებელი, რომელიც ქონებას ბავშვს გადასცემს და დაასახელებს რომელიმე პირს, გარდა მშობლებისა, რომელიც უნდა გახდეს ქონების მეურვე;

გ) მეურვე ან მზრუნველი.

2. თუ ქონება მდებარეობს მეურვის ან მზრუნველის საცხოვრებელი ადგილიდან შორს ან ქონების მეურვის დანიშვნა აუცილებელია, სამეურვეო/სამზრუნველო პირისათვის დანიშნული მეურვის/მზრუნველის გარდა მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს შეუძლია დანიშნოს ქონების მეურვე/მზრუნველი.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

თავი მეორე

მეურვისა და მზრუნველის უფლება-მოვალეობანი

    მუხლი 1287. მეურვისა და მზრუნველის უფლებები

მეურვესა და მზრუნველს უფლება აქვთ სასამართლო წესით მოითხოვონ მეურვეობასა და მზრუნველობაში მყოფი ბავშვების დაბრუნება ყველასაგან, ვინც მათ თავისთან ამყოფებს კანონიერი საფუძვლის გარეშე.

    მუხლი 1288. მეურვეობისა და მზრუნველობის შესრულება უსასყიდლოდ

მეურვისა და მზრუნველის მოვალეობები სრულდება უსასყიდლოდ.

    მუხლი 1289. მეურვის, მზრუნველისა და მხარდამჭერის მოვალეობები

1. მეურვე/მზრუნველი ვალდებულია იზრუნოს სამეურვეო პირის/სამზრუნველო პირის რჩენაზე, შეუქმნას მას აუცილებელი ყოფითი პირობები, უზრუნველყოს ის მოვლითა და მკურნალობით, დაიცვას მისი უფლებები და ინტერესები.

2. მხარდამჭერი ვალდებულია თვალყური ადევნოს მხარდაჭერის მიმღების მუდმივ სამედიცინო მომსახურებას, დაადგინოს მისი სურვილები/არჩევანი და დაეხმაროს მას შესაბამისი გადაწყვეტილების მიღებაში, რაც გამოიხატება გადაწყვეტილების მისაღებად აუცილებელი ინფორმაციის მხარდაჭერის მიმღებისათვის გასაგები საკომუნიკაციო ფორმით მიწოდებაში. მხარდამჭერი აგრეთვე ვალდებულია მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს მიერ დადგენილ ვადაში, რომელიც 6 თვეს არ უნდა აღემატებოდეს, აღნიშნულ ორგანოს მიაწოდოს სასამართლოს გადაწყვეტილებით მისთვის განსაზღვრული მოვალეობების შესრულების შესახებ ინფორმაცია. ამ ინფორმაციაში მხარდამჭერი მიუთითებს მის მიერ მხარდაჭერის გაწევასთან დაკავშირებულ თავისებურებებს.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

    მუხლი 1290. მეურვისა და მზრუნველის წარმომადგენლობითი უფლებამოსილება

მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს მიერ განსაზღვრული მეურვე და მზრუნველი, რომელიც დანიშნულ იქნა სამეურვეო/სამზრუნველო პირის კანონიერ წარმომადგენლად, განსაკუთრებული უფლებამოსილების გარეშე წარმოადგენს სამეურვეო/სამზრუნველო პირის უფლებებსა და ინტერესებს მესამე პირებთან ურთიერთობაში, მათ შორის, სასამართლოში.  (ძალადაკარგულია 1290-ე მუხლის  ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც შეეხება სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ აღიარებული პირის მეურვის მიერ სამეურვეო პირის უფლებებისა და ინტერესების წარმოდგენას მესამე პირებთან ურთიერთობაში, მათ შორის, სასამართლოში) -  საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 8 ოქტომბრის გადაწყვეტილება №2/4/532,533 –ვებგვერდი, 28.10.2014წ.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414 

    მუხლი 1291. სამეურვეო არასრულწლოვან პირებთან ერთად ცხოვრების მოვალეობა

1. მეურვე და მზრუნველი მოვალენი არიან იცხოვრონ სამეურვეო (სამზრუნველო) არასრულწლოვან პირთან ერთად. ცალკეულ შემთხვევაში მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს ნებართვით შეიძლება მზრუნველისა და სამზრუნველო პირის ცალ-ცალკე ცხოვრება, თუ აღნიშნული ორგანო მივა იმ დასკვნამდე, რომ მათი ცალ-ცალკე ცხოვრება უარყოფით გავლენას არ მოახდენს სამზრუნველო პირის აღზრდაზე, მისი უფლებებისა და ინტერესების დაცვაზე.

2. მეურვე და მზრუნველი ვალდებულნი არიან საცხოვრებელი ადგილის გამოცვლის შესახებ აცნობონ მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს.

3. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული მოვალეობა არ ეკისრება ქმედუნარიანი სრულწლოვნის მზრუნველს და სრულწლოვნის მხარდამჭერს, თუ სასამართლოს გადაწყვეტილებით სხვა რამ არ არის განსაზღვრული.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.  

    მუხლი 1292. მხარდამჭერის მოვალეობა მხარდაჭერის დანიშვნის საფუძვლის არარსებობისას ან შეცვლისას

მხარდამჭერი ვალდებულია სასამართლოს დაუყოვნებლივ მიმართოს შუამდგომლობით მხარდაჭერის ფარგლების შეცვლის/მხარდაჭერის გაუქმების შესახებ, თუ აღარ არსებობს ან შეიცვალა ის საფუძველი, რომლის გამოც მხარდაჭერის მიმღებს მხარდაჭერა დაუწესდა, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა მხარდაჭერის მიმღებმა ან მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანომ უკვე მიმართა სასამართლოს.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.  

     მუხლი 1293. მეურვისა და მზრუნველის თანხმობა, მხარდამჭერის მონაწილეობა გარიგების დადებისას

1. მეურვე სამეურვეო პირის კანონიერი წარმომადგენელია და მისი სახელით, მისი ინტერესებიდან გამომდინარე, დებს აუცილებელ გარიგებებს.

2. 7-დან 18 წლამდე არასრულწლოვანი ისეთ გარიგებას, რომლის დამოუკიდებლად დადების უფლებაც მას კანონით არ აქვს, დებს მზრუნველის თანხმობით.

3. მხარდამჭერი ვალდებულია მხარდაჭერის მიმღების მიერ გარიგების დადებისას დაეხმაროს მას გარიგების პირობებისა და სამართლებრივი შედეგების სრულყოფილად აღქმაში, თუ ეს სასამართლოს გადაწყვეტილებით არის განსაზღვრული.

 4. გამონაკლის შემთხვევაში, თუ სასამართლო დაადგენს, რომ მხარდამჭერის მიერ მხარდაჭერის მიმღების ნების გამოვლენა 1 თვეზე მეტი ხნის განმავლობაში ობიექტურად შეუძლებელია და მის ნაცვლად გადაწყვეტილების მიღების აკრძალვა მნიშვნელოვან ზიანს მიაყენებს მხარდაჭერის მიმღებს, სასამართლო მხარდამჭერს უფლებას აძლევს, მხარდაჭერის მიმღების სახელით, მისი ინტერესებიდან გამომდინარე, დადოს აუცილებელი გარიგებები.

შეცდომის გასწორება - პარლამენტის უწყებანი №37-38, 10.09.1997წ., გვ.21

    მუხლი 1294. მეურვისა და მზრუნველის უფლებამოსილებათა შეზღუდვა

მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს წინასწარი თანხმობის გარეშე მეურვეს უფლება არა აქვს სამეურვეო პირის სახელით დადოს გარიგება, ხოლო მზრუნველს სამზრუნველო პირის სახელით დათანხმდეს გარიგების დადებაზე, რომელიც შეეხება ქონების გასხვისებას, დაგირავებას, ათ წელზე მეტი ვადით გაქირავებას, თხოვებას ან სხვა სავალო ვალდებულებათა გაცემას, თამასუქის, სამეურვეო ან სამზრუნველო პირის კუთვნილ უფლებებზე უარის თქმას, სამეწარმეო საზოგადოებაში პარტნიორად შესვლას, სესხის აღებას, ქონების გაყოფას, ან რომლებსაც შედეგად შეიძლება მოჰყვეს ქონების შემცირება.

    მუხლი 1295. მალფუჭებადი ქონების გასხვისების წესი

მალფუჭებადი ან ისეთი ქონება, რომელიც თავისი ხასიათის მიხედვით გასაყიდად არის განკუთვნილი, შეიძლება გაიყიდოს მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს ნებართვის გარეშე.

    მუხლი 1296. ჩუქების დაუშვებლობა სამეურვეო პირის სახელით

სამეურვეო (სამზრუნველო) პირის სახელით ჩუქების ხელშეკრულების დადება არ შეიძლება.

    მუხლი 1297. მეურვისა და მზრუნველის მხრიდან წარმომადგენლობის დაუშვებლობა

მეურვესა და მზრუნველს, მათ მეუღლეებსა და ახლო ნათესავებს უფლება არა აქვთ დადონ გარიგება სამეურვეო (სამზრუნველო) პირთან, აგრეთვე არ შეიძლება, რომ ისინი იყვნენ ამ პირის წარმომადგენლებად გარიგების დადებისას ან სასამართლოში საქმის წარმოებისას სამეურვეო (სამზრუნველო) პირსა და მეურვის ან მზრუნველის მეუღლესა და მათ ახლო ნათესავებს შორის.

    მუხლი 1298. მეურვისა და მზრუნველის მოქმედებათა გასაჩივრება

მეურვისა და მზრუნველის მოქმედება შეიძლება გაასაჩივროს დაინტერესებულმა პირმა, მათ შორის სამეურვეო (სამზრუნველო) პირმაც, მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოში სამეურვეო (სამზრუნველო) პირის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.

    მუხლი 1299. მეურვისა და მზრუნველის გათავისუფლება მათი მოვალეობებისაგან

1. მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო მეურვესა და მზრუნველს მათი მოვალეობებისაგან ათავისუფლებს ბავშვის მშობლებისათვის მშობლის მოვალეობების სრულად აღდგენის ან ბავშვის გაშვილების შემთხვევაში.

2. მეურვე და მზრუნველი შეიძლება განთავისუფლდნენ თავიანთი მოვალეობისაგან, აგრეთვე პირადი თხოვნის საფუძველზე, თუ მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო ცნობს, რომ ეს თხოვნა საპატიო მიზეზით არის გამოწვეული (ავადმყოფობა, მატერიალური მდგომარეობის შეცვლა, სამეურვეო ან სამზრუნველო პირთან შეუთვისებლობა და სხვ.).

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

    მუხლი 1300. მოვალეობათა არასათანადოდ შესრულების შედეგები

1. მეურვის ან მზრუნველის მიერ დაკისრებული მოვალეობის არასათანადოდ შესრულების შემთხვევაში მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო გადააყენებს ან გაათავისუფლებს მეურვეს ან მზრუნველს მისი მოვალეობის შესრულებისაგან.

2. თუ მეურვე (მზრუნველი) ანგარების მიზნით გამოიყენებს მეურვეობას (მზრუნველობას), ან სამეურვეო (სამზრუნველო) პირს დატოვებს ზედამხედველობისა და აუცილებელი დახმარების გარეშე, ის პასუხს აგებს კანონით დადგენილი წესით.

3. მხარდამჭერის მიერ მისთვის დაკისრებული მოვალეობის არაჯეროვნად შესრულების შემთხვევაში მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო რეაგირებას ახდენს ამ კოდექსის 1305 5 მუხლის შესაბამისად.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.  

     მუხლი 1301. მზრუნველის/მხარდამჭერის მოვალეობისაგან განთავისუფლება სამზრუნველო პირის/მხარდამჭერის თხოვნით/მოთხოვნით

1. სრულწლოვნის მზრუნველი შეიძლება განთავისუფლდეს თავისი მოვალეობისაგან სამზრუნველო პირის თხოვნით. ასეთ შემთხვევაში მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს შეუძლია სამზრუნველო პირს მასთან შეთანხმებით მზრუნველად სხვა პირი დაუნიშნოს.

2. თუ მხარდაჭერის მიმღებს სურს, მხარდამჭერი თავისი მოვალეობისაგან განთავისუფლდეს, იგი შესაბამისი მოთხოვნით მიმართავს სასამართლოს. ასეთ შემთხვევაში სასამართლო გადაწყვეტილების გამოტანამდე მხარდამჭერს უჩერებს უფლებამოსილებას და მისი მოვალეობების შესრულებას აკისრებს მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს სპეციალურად უფლებამოსილ პირს (რომელზედაც ვრცელდება მხარდამჭერისთვის კანონით დადგენილი უფლებები და მოვალეობები).

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.  

      მუხლი 1302. მეურვეობის შეწყვეტის საფუძვლები

1. მეურვეობა შეწყდება:

ა) თუ გარდაიცვალა სამეურვეო პირი;

ბ) თუ არასრულწლოვანმა სამეურვეო პირმა 7 წლის ასაკს მიაღწია;

გ) თუ სამეურვეო არასრულწლოვანი პირის, რომელსაც არ შესრულებია შვიდი წელი, მშობელს აღუდგა მშობლის უფლებები და მოვალეობები;

დ) (ამოღებულია - 20.03.2015, №3339).

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევებში მეურვეობა შეწყდება მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს გადაწყვეტილებით.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

    მუხლი 1303. მეურვეობის შეწყვეტა სამზრუნველო ასაკისათვის მიღწევის გამო

თუ სამეურვეო არასრულწლოვანმა პირმა მიაღწია შვიდი წლის ასაკს, მაშინ მეურვეობა წყდება და მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს სპეციალური გადაწყვეტილების გარეშე მეურვე ხდება მზრუნველი.

      მუხლი 1304. მზრუნველობის შეწყვეტის საფუძვლები

1. მზრუნველობა შეწყდება:

ა) თუ გარდაიცვალა სამზრუნველო პირი;

ბ) თუ სამზრუნველო არასრულწლოვანმა პირმა მიაღწია სრულწლოვანებას;

გ) თუ სამზრუნველო არასრულწლოვანი პირი დაქორწინდა;

დ) სხვა სამზრუნველო პირების მიმართ თუ მოისპო მიზეზი, რომელმაც გამოიწვია მზრუნველის დანიშვნა.

2. ამ მუხლის პირველ ნაწილში გათვალისწინებულ შემთხვევებში მზრუნველობა შეწყდება მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს გადაწყვეტილებით. 

     მუხლი 13041. მხარდაჭერის შეწყვეტის საფუძვლები

1. მხარდაჭერა შეწყდება, თუ:

ა) მხარდაჭერის მიმღები გარდაიცვალა;

ბ) მიზეზი, რომლის გამოც მხარდაჭერა დაწესდა, აღარ არსებობს.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში მხარდაჭერა შეწყდება მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს გადაწყვეტილებით, ხოლო იმავე ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში – სასამართლოს გადაწყვეტილებით.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

    მუხლი 1305. მეურვეობისა და მზრუნველობის საკითხების გასაჩივრება სასამართლოში

მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს გადაწყვეტილება მეურვის (მზრუნველის) დანიშვნის, გადაყენებისა და განთავისუფლების შესახებ, აგრეთვე მეურვეობისა და მზრუნველობის ყველა სხვა საკითხი დაინტერესებულ პირს შეუძლია გაასაჩივროს სასამართლოში.

თავი მესამე

მეურვის, მზრუნველისა და მხარდამჭერის საქმიანობაზე ზედამხედველობა

საქართველოს 2011 წლის 21 ივნისის კანონი №4870 - ვებგვერდი, 06.07.2011წ.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.   

    მუხლი 13051. მეურვის, მზრუნველისა და მხარდამჭერის საქმიანობაზე ზედამხედველობა

1. მეურვის/მზრუნველის საქმიანობაზე ზედამხედველობას ახორციელებს მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო სამეურვეო პირის/სამზრუნველო პირის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.

2. მხარდამჭერის საქმიანობაზე ზედამხედველობას ახორციელებს მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო მხარდაჭერის მიმღების საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით. ზედამხედველობის მიზანია მხარდამჭერის მიერ სასამართლოს გადაწყვეტილებითა და საქართველოს კანონმდებლობით მისთვის განსაზღვრული მოვალეობების შესრულების კონტროლი, მხარდაჭერის მიმღების უნარების განვითარების შეფასება და შესაბამისი რეაგირება.

3. მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო ვალდებულია შეამოწმოს მხარდამჭერის მიერ განხორციელებული მოქმედებების სასამართლოს გადაწყვეტილებით დადგენილ ფარგლებთან შესაბამისობა გეგმური შემოწმებით, რომელიც ტარდება ამ კოდექსის 13052 მუხლის „ა“ და „ბ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული პერიოდულობით, მხარდამჭერის მიერ მისთვის დაკისრებული მოვალეობების შეუსრულებლობასთან დაკავშირებით მიღებული ნებისმიერი ინფორმაციის შემოწმებით და ფაქტობრივი ზედამხედველობით.

4. მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო ვალდებულია ზედამხედველობა გაუწიოს მხარდაჭერის მიმღებთან დადებული საქორწინო ხელშეკრულების შესრულებისას მხარდამჭერის მიერ თავისი მოვალეობების განხორციელებას.

5. მეურვის, მზრუნველისა და მხარდამჭერის საქმიანობაზე ზედამხედველობის განხორციელების წესი და პირობები განისაზღვრება ამ კოდექსითა და შესაბამისი კანონქვემდებარე აქტებით.

საქართველოს 2011 წლის 21 ივნისის კანონი №4870 - ვებგვერდი, 06.07.2011წ.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.   

      მუხლი 13052. მეურვის, მზრუნველისა და მხარდამჭერის მიერ თავიანთი მოვალეობების შესრულებაზე ზედამხედველობის განხორციელების პერიოდულობა

 მეურვის, მზრუნველისა და მხარდამჭერის მიერ თავიანთი მოვალეობების შესრულებაზე ზედამხედველობას მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო ახორციელებს:

ა) 6 თვეში ერთხელ;

ბ) სასამართლოს მიერ განსაზღვრული პერიოდულობით;

გ) თავისი ინიციატივით, შემხვედრი აუცილებლობიდან გამომდინარე, თუ არსებობს ინფორმაცია მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს ჩარევის საჭიროების შესახებ.

საქართველოს 2011 წლის 21 ივნისის კანონი №4870 - ვებგვერდი, 06.07.2011წ.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

    მუხლი 13053. მხარდამჭერის საქმიანობაზე ფაქტობრივი ზედამხედველობა

1. მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო ვალდებულია ამ კოდექსის 1289-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული ინფორმაციის საფუძველზე, საჭიროების შემთხვევაში, თავისი ინიციატივით განახორციელოს მხარდამჭერის საქმიანობაზე ფაქტობრივი ზედამხედველობა.

2. მხარდამჭერის საქმიანობაზე ფაქტობრივი ზედამხედველობის განხორციელების ფორმა და მოცულობა განისაზღვრება შესაბამისი კანონქვემდებარე აქტებით.

საქართველოს 2011 წლის 21 ივნისის კანონი №4870 - ვებგვერდი, 06.07.2011წ.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.  

    მუხლი 13054. ზედამხედველობის შედეგების შესახებ დასკვნა 

1. მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს მიერ განხორციელებული ზედამხედველობის შედეგები აისახება ზედამხედველობის შედეგების შესახებ დასკვნაში.

2. ზედამხედველობის შედეგების შესახებ დასკვნა შეიძლება იყოს დადებითი ან უარყოფითი.

3. ზედამხედველობის შედეგების შესახებ დასკვნა დადებითია, თუ მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო ნებისმიერი ფორმის ზედამხედველობის განხორციელების შედეგად დაადგენს, რომ მეურვე/მზრუნველი/მხარდამჭერი კეთილსინდისიერად ასრულებს სასამართლოს გადაწყვეტილებით ან/და საქართველოს კანონმდებლობით მისთვის განსაზღვრულ მოვალეობებს.

 4. ზედამხედველობის შედეგების შესახებ დასკვნა უარყოფითია, თუ მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო ნებისმიერი ფორმის ზედამხედველობის განხორციელების შედეგად დაადგენს, რომ მეურვე/მზრუნველი/მხარდამჭერი კეთილსინდისიერად არ ასრულებს/ვერ ასრულებს სასამართლოს გადაწყვეტილებით ან/და საქართველოს კანონმდებლობით მისთვის განსაზღვრულ მოვალეობებს ან მხარდაჭერის გაწევისას შეინიშნება გარკვეული ხარვეზები და აუცილებელია ამ კოდექსის 13055 მუხლით დადგენილი წესით რეაგირება.

5. ზედამხედველობის შედეგების შესახებ დასკვნის თაობაზე ინფორმაცია შეიტანება ამ კოდექსის 13056 მუხლში აღნიშნულ მონაცემთა ბაზაში.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.      

     მუხლი 13055. მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს რეაგირება მეურვის/მზრუნველის/მხარდამჭერის მიერ სასამართლოს გადაწყვეტილებით ან/და საქართველოს კანონმდებლობით მისთვის განსაზღვრული მოვალეობების შეუსრულებლობაზე/არაჯეროვნად შესრულებაზე 

თუ მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო დაადგენს, რომ მეურვე/მზრუნველი/მხარდამჭერი არ ასრულებს/არაჯეროვნად ასრულებს სასამართლოს გადაწყვეტილებით ან/და საქართველოს კანონმდებლობით მისთვის განსაზღვრულ მოვალეობებს, არღვევს სამეურვეო პირის/სამზრუნველო პირის/მხარდაჭერის მიმღების უფლებებსა და კანონიერ ინტერესებს, მას უარყოფითი დასკვნა გამოაქვს და მოქმედებს შემდეგნაირად:

ა) თუ მეურვის/მზრუნველის/მხარდამჭერის მოქმედებების ინტენსივობა ადმინისტრაციული ან სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრებისათვის არასაკმარისია:

ა.ა) სოციალური მუშაკის მეშვეობით ეხმარება მეურვეს/მზრუნველს/მხარდამჭერს, რათა მან უკეთ გააცნობიეროს და შეასრულოს თავისი მოვალეობები;

ა.ბ) თავისი მოვალეობისაგან ათავისუფლებს მეურვეს/მზრუნველს;

ა.გ) მიმართავს სასამართლოს მხარდამჭერის თავისი მოვალეობისაგან განთავისუფლების მოთხოვნით. ასეთ შემთხვევაში სასამართლო გადაწყვეტილების გამოტანამდე მხარდამჭერს უჩერებს უფლებამოსილებას და მისი მოვალეობების შესრულებას აკისრებს მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს სპეციალურად უფლებამოსილ პირს (რომელზედაც ვრცელდება მხარდამჭერისთვის კანონით დადგენილი უფლებები და მოვალეობები);

ბ) მეურვის/მზრუნველის/მხარდამჭერის მოქმედებების ინტენსივობის შესაბამისად მოქმედებს საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსითა და სისხლის სამართლის კანონმდებლობით დადგენილი წესებით.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.   

    მუხლი 13056. მეურვეობის/მზრუნველობის/მხარდაჭერის ზედამხედველობის მონაცემთა ბაზა

1. მეურვეობის/მზრუნველობის/მხარდაჭერის ზედამხედველობის შედეგების ასახვის მიზნით იქმნება შესაბამისი მონაცემთა ბაზა.

2. მონაცემთა ბაზაში შეიტანება:

ა) მეურვეობის/მზრუნველობის დაწესების შესახებ მონაცემები;

ბ) მხარდაჭერის დაწესების შესახებ სასამართლოს გადაწყვეტილების მონაცემები;

გ) სამეურვეო პირის/სამზრუნველო პირის/მხარდაჭერის მიმღების და მეურვის/მზრუნველის/მხარდამჭერის პირადი მონაცემები;

დ) მეურვის/მზრუნველის/მხარდამჭერის თავისი მოვალეობისაგან განთავისუფლების, მისთვის პასუხისმგებლობის დაკისრების შესახებ მონაცემები;

ე) მეურვეობის/მზრუნველობის/მხარდაჭერის შეწყვეტის შესახებ მონაცემები;

ვ) მხარდაჭერის მიმღების მიერ ქონებრივი უფლებების განხორციელების შესახებ მონაცემები;

ზ) მხარდაჭერის მიმღებთან დადებული საქორწინო ხელშეკრულების დარღვევის შესახებ მონაცემები;

თ) სტაციონარში მოთავსებულ მხარდაჭერის მიმღებთა შესახებ ინფორმაცია;

ი) ზედამხედველობის შედეგების მოკლე აღწერა;

კ) სხვა მონაცემები, რომლებიც ეხება სამეურვეო პირს/სამზრუნველო პირს/მხარდაჭერის მიმღებს და რომლებიც, მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს გადაწყვეტილებით, მნიშვნელოვანია მეურვის/მზრუნველის/მხარდამჭერის საქმიანობაზე ზედამხედველობის განსახორციელებლად.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

თავი მეოთხე

არამართლზომიერად გადაადგილებული ან არამართლზომიერად დაკავებული ბავშვის დაბრუნების და ბავშვთან ურთიერთობის უფლებები

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

     მუხლი 13057. ამ თავში გამოყენებულ ტერმინთა განმარტება 

ამ თავში გამოყენებულ ტერმინებს, ამავე თავის მიზნებისათვის, აქვს შემდეგი მნიშვნელობა:

ა) კონვენცია − „ბავშვთა საერთაშორისო გატაცების სამოქალაქო ასპექტების შესახებ“ ჰააგის 1980 წლის 25 ოქტომბრის კონვენცია;

ბ) ცენტრალური ორგანო − საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს სტრუქტურული ქვედანაყოფი;

გ) ბავშვი − 16 წლამდე ასაკის პირი;

დ) განმცხადებელი − ნებისმიერი პირი ან ორგანო, რომელიც ცენტრალურ ორგანოს ან სასამართლოს მიმართავს შუამდგომლობით/სარჩელით არამართლზომიერად გადაადგილებული ან არამართლზომიერად დაკავებული ბავშვის დაბრუნებასთან ან ბავშვთან ურთიერთობის უფლების გამოყენებასთან დაკავშირებულ საკითხებზე;

ე) მეურვეობის უფლება − უფლება, რომელიც შეეხება ბავშვზე მზრუნველობას და ბავშვის საცხოვრებელი ადგილის განსაზღვრას. ამ თავის მიზნებისათვის ჩაითვლება, რომ პირი ან ორგანო ახორციელებს მეურვეობას, თუ ბავშვი, ჩვეულებრივ, ცხოვრობდა საქართველოში ან კონვენციის ხელშემკვრელ სახელმწიფოში მის არამართლზომიერ გადაადგილებამდე/დაკავებამდე და მეურვეობას ეს პირი ან ორგანო რეალურად ახორციელებდა ინდივიდუალურად ან ისინი ახორციელებდნენ ერთობლივად, საქართველოს ან კონვენციის ხელშემკვრელი  სახელმწიფოს კანონმდებლობის შესაბამისად, სადაც ბავშვი, ჩვეულებრივ, ცხოვრობდა გადაადგილებამდე/დაკავებამდე;

ვ) ბავშვთან ურთიერთობის უფლება − უფლება, რომელიც გულისხმობს ბავშვთან ნებისმიერი სახის კომუნიკაციას, მათ შორის, განსაზღვრული დროით ბავშვის ისეთ ადგილას წაყვანას, რომელიც არ არის მისი ჩვეული საცხოვრებელი ადგილი;

ზ) ბავშვის არამართლზომიერი გადაადგილება − პირისათვის ან ორგანოსათვის ინდივიდუალურად ან მათთვის ერთობლივად მიკუთვნებული იმ მეურვეობის უფლების დარღვევა, რომელიც უზრუნველყოფილი იყო იმ სახელმწიფოს კანონმდებლობით, სადაც ბავშვი, ჩვეულებრივ, ცხოვრობდა უშუალოდ არამართლზომიერ გადაადგილებამდე, და რომელიც ბავშვის გადაადგილების დროისათვის რეალურად გამოიყენებოდა ინდივიდუალურად ან ერთობლივად ან/და ამგვარად გამოყენებული იქნებოდა, რომ არა მისი არამართლზომიერი გადაადგილება, ამასთანავე, ბავშვი ამ სახელმწიფოდან კონვენციის ხელშემკვრელ სახელმწიფოში მეურვეობის უფლების მქონე პირის ან ორგანოს ნებართვის გარეშე გადაადგილდა და მისი მოთხოვნის შემდეგ ბავშვის ქვეყანაში დაბრუნება არ ხდება;

თ) ბავშვის არამართლზომიერი დაკავება – პირისათვის ან ორგანოსათვის ინდივიდუალურად ან მათთვის ერთობლივად მიკუთვნებული იმ მეურვეობის უფლების დარღვევა, რომელიც უზრუნველყოფილი იყო იმ სახელმწიფოს კანონმდებლობით, სადაც ბავშვი, ჩვეულებრივ, ცხოვრობდა უშუალოდ არამართლზომიერ დაკავებამდე, და რომელიც ბავშვის დაკავების დროისათვის რეალურად გამოიყენებოდა ინდივიდუალურად ან ერთობლივად ან/და ამგვარად გამოყენებული იქნებოდა, რომ არა მისი არამართლზომიერი დაკავება, ამასთანავე, ბავშვი ამ სახელმწიფოდან კონვენციის ხელშემკვრელ სახელმწიფოში განსაზღვრული ვადით, მეურვეობის უფლების მქონე პირის ან ორგანოს ნებართვის შედეგად გადაადგილდა, თუმცა ამ ვადის გასვლის შემდეგ, მეურვეობის უფლების მქონე პირის ან ორგანოს მოთხოვნის მიუხედავად, ბავშვის ჩვეული საცხოვრებელი ადგილის ქვეყანაში დაბრუნება არ ხდება.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

საქართველოს 2020 წლის 10 ივნისის კანონი №6053 – ვებგვერდი, 19.06.2020წ.  

    მუხლი 13058. არამართლზომიერად გადაადგილებული/დაკავებული ბავშვის დაბრუნება ან ბავშვთან ურთიერთობის უფლების გამოყენება

1. პირი ან ორგანო, რომელიც საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად ამტკიცებს, რომ მას აქვს მეურვეობის უფლება იმ ბავშვის მიმართ, რომელიც არამართლზომიერად იქნა გადაადგილებული საქართველოდან კონვენციის ხელშემკვრელ რომელიმე სახელმწიფოში ან არამართლზომიერად იქნა დაკავებული კონვენციის ხელშემკვრელი ერთ-ერთი სახელმწიფოს ტერიტორიაზე, უფლებამოსილია მიმართოს ცენტრალურ ორგანოს და მოითხოვოს ბავშვის დაბრუნების შესახებ შუამდგომლობის კონვენციის ხელშემკვრელი იმ სახელმწიფოს ცენტრალურ ორგანოში გადაგზავნა, სადაც ბავშვი არამართლზომიერად იქნა გადაადგილებული/რომლის ტერიტორიაზედაც ბავშვი არამართლზომიერად იქნა დაკავებული.

2. პირი ან ორგანო, რომელიც ამტკიცებს, რომ მას აქვს იმ ბავშვთან ურთიერთობის უფლება, რომელიც კონვენციის ხელშემკვრელი სახელმწიფოს ტერიტორიაზე იმყოფება, უფლებამოსილია მიმართოს ცენტრალურ ორგანოს და მოითხოვოს ბავშვთან ურთიერთობის უფლების გამოყენების შესახებ შუამდგომლობის კონვენციის ხელშემკვრელი იმ სახელმწიფოს ცენტრალურ ორგანოში გადაგზავნა, რომლის ტერიტორიაზედაც ბავშვი იმყოფება.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

საქართველოს 2020 წლის 10 ივნისის კანონი №6053 – ვებგვერდი, 19.06.2020წ.

    მუხლი 13059. საქართველოს ტერიტორიაზე მყოფი ბავშვის დაბრუნება ან ბავშვთან ურთიერთობის უფლების გამოყენება

1. პირი ან ორგანო, რომელიც ამტკიცებს, რომ მას აქვს მეურვეობის უფლება იმ ბავშვის მიმართ, რომელიც არამართლზომიერად შემოვიდა საქართველოს ტერიტორიაზე კონვენციის ხელშემკვრელი რომელიმე სახელმწიფოდან ან არამართლზომიერად იმყოფება საქართველოში, უფლებამოსილია ბავშვის დაბრუნების შესახებ შუამდგომლობით/სარჩელით მიმართოს ცენტრალურ ორგანოს ან სასამართლოს.

2. პირი ან ორგანო, რომელიც ამტკიცებს, რომ მას აქვს იმ ბავშვთან ურთიერთობის უფლება, რომელიც საქართველოს ტერიტორიაზე იმყოფება,  უფლებამოსილია ბავშვთან ურთიერთობის უფლების გამოყენების შესახებ შუამდგომლობით/სარჩელით მიმართოს ცენტრალურ ორგანოს ან სასამართლოს.

3. „არამართლზომიერად გადაადგილებული ან არამართლზომიერად დაკავებული ბავშვის დაბრუნების ან ბავშვთან ურთიერთობის უფლების განხორციელების შესახებ მიმართვიანობის (რეფერირების) და აღსრულების პროცედურებს“ ამტკიცებს საქართველოს მთავრობა.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

საქართველოს 2020 წლის 10 ივნისის კანონი №6053 – ვებგვერდი, 19.06.2020წ.

წიგნი მეექვსე

მემკვიდრეობის სამართალი

თავი პირველი

ზოგადი დებულებანი

    მუხლი 1306. ცნება

1. გარდაცვლილი პირის (მამკვიდრებლის) ქონების გადასვლა სხვა პირებზე (მემკვიდრეებზე) ხორციელდება კანონით ან ანდერძით, ანდა ორივე საფუძვლით.

2. კანონით მემკვიდრეობა გარდაცვლილის ქონების გადასვლა კანონში მითითებულ პირებზე მოქმედებს, თუ მამკვიდრებელს არ დაუტოვებია ანდერძი, ან თუ ანდერძი მოიცავს სამკვიდროს ნაწილს, ან თუ ანდერძი მთლიანად ან ნაწილობრივ ბათილად იქნება ცნობილი.

    მუხლი 1307. მემკვიდრეები

მემკვიდრეები შეიძლება იყვნენ:

) კანონით მემკვიდრეობის დროს პირები, რომლებიც ცოცხლები იყვნენ მამკვიდრებლის სიკვდილის მომენტისათვის, და აგრეთვე მამკვიდრებლის შვილები, რომლებიც მისი გარდაცვალების შემდეგ ცოცხალი დაიბადებიან;

) ანდერძით მემკვიდრეობისას პირები, რომლებიც ცოცხლები იყვნენ მამკვიდრებლის სიკვდილის მომენტისათვის, აგრეთვე ისინი, რომლებიც ჩაისახნენ მის სიცოცხლეში და დაიბადნენ მისი გარდაცვალების შემდეგ, მიუხედავად იმისა, მისი შვილები არიან ისინი თუ არა, ასევე იურიდიული პირები.

    მუხლი 1308. იურიდიული პირი, როგორც მემკვიდრე

ანდერძით მემკვიდრეობისას სამკვიდროს მისაღებად მოწვეული იქნება იურიდიული პირი, რომელიც შექმნილი იყო სამკვიდროს გახსნის მომენტისათვის.

    მუხლი 1309. ქორწინებისგარეშე შობილი ბავშვი, როგორც მამის მემკვიდრე

ქორწინებისგარეშე შობილი ბავშვი მამის მემკვიდრედ ჩაითვლება, თუ მამობა აღიარებულია კანონით დადგენილი წესით. თუკი იგი მამაზე ადრე გარდაიცვლება, მის შვილებს შეუძლიათ მოითხოვონ წილი იმ სამკვიდროდან, რომელიც მათ მამას ეკუთვნოდა.

    მუხლი 1310. უღირსი მემკვიდრე

არც კანონით და არც ანდერძით მემკვიდრე არ შეიძლება იყოს პირი, რომელიც განზრახ ხელს უშლიდა მამკვიდრებელს მისი უკანასკნელი ნების განხორციელებაში და ამით ხელს უწყობდა თავისი ან მისი ახლობელი პირების მოწვევას მემკვიდრეებად ან სამკვიდროში მათი წილის გაზრდას, ანდა ჩაიდინა განზრახი დანაშაული ან სხვა ამორალური საქციელი მოანდერძის მიერ ანდერძში გამოთქმული უკანასკნელი ნება-სურვილის საწინააღმდეგოდ, თუ ეს გარემოებანი დადასტურებული იქნება სასამართლოს მიერ (უღირსი მემკვიდრე).

    მუხლი 1311. მშობლები, რომლებიც არ შეიძლება იყვნენ მემკვიდრეები

შვილების კანონით მემკვიდრეებად ვერ იქნებიან მშობლები, რომლებსაც ჩამოერთმევათ მშობლის უფლება და სამკვიდროს გახსნის დღისათვის არ არიან აღდგენილნი ამ უფლებებში. კანონით მემკვიდრეები ვერ იქნებიან აგრეთვე პირნი, რომლებიც ბოროტად თავს არიდებდნენ მათზე დაკისრებულ მოვალეობას, ერჩინათ მამკვიდრებელი, თუ ეს გარემოება დადასტურებულია სასამართლო წესით.

    მუხლი 1312. მემკვიდრეობის უფლების ჩამორთმევა სასამართლოს მიერ

გარემოება, რომელიც უღირსი მემკვიდრისათვის მემკვიდრეობის უფლების ჩამორთმევის საფუძველს წარმოადგენს, დადგენილ უნდა იქნეს სასამართლოს მიერ იმ პირის სარჩელით, რომლისთვისაც მემკვიდრეობის უფლების ჩამორთმევა უღირსი მემკვიდრისათვის განსაზღვრულ ქონებრივ შედეგებს იწვევს.

    მუხლი 1313. პატიება უღირსი მემკვიდრისათვის

პირი, რომელიც მხილებულია იმ მოქმედებათა ჩადენაში, რომლებიც მემკვიდრეობის უფლების დაკარგვას იწვევს, ამის მიუხედავად დაიშვება მემკვიდრედ, თუ მამკვიდრებელი აპატიებს მას და თავის ამ გადაწყვეტილებას აშკარა ფორმით გამოხატავს ანდერძში. პატიების უკან წაღება არ დაიშვება.

    მუხლი 1314. მემკვიდრეობა წარმომადგენლობის უფლებით

მემკვიდრეობის უფლების დაკარგვა ხელს არ უშლის ნათესავების მემკვიდრეობას წარმომადგენლობის უფლებით.

    მუხლი 1315. მემკვიდრეობის უფლება სხვა მამკვიდრებლის ქონებაზე

მემკვიდრეობის უფლების ჩამორთმევა ხელს არ უშლის ამ უფლებაჩამორთმეულ პირს, იყოს სხვა მამკვიდრებლის ქონების მემკვიდრე.

    მუხლი 1316. უღირს მემკვიდრედ ცნობილი პირის მოვალეობა

თუ პირი სასამართლოს მიერ უღირს მემკვიდრედ იქნება ცნობილი სამკვიდროს მიღების შემდეგ, ის მოვალეა დააბრუნოს ყველაფერი, რაც მემკვიდრეობით მიიღო ნაყოფსა და შემოსავალთან ერთად.

    მუხლი 1317. უღირს მემკვიდრედ ცნობის შესახებ სარჩელის შეტანის ვადა

სარჩელი პირის უღირს მემკვიდრედ ცნობის შესახებ დაინტერესებულ პირთა მიერ წარდგენილ უნდა იქნეს ხუთი წლის განმავლობაში იმ მომენტიდან, როცა ეს პირი შეუდგა სამკვიდროს ფლობას.

    მუხლი 1318. მემკვიდრეობის უფლებაჩამორთმეული პირის სამკვიდრო წილი

1. მემკვიდრეობის უფლებაჩამორთმეული პირის სამკვიდრო წილი გადადის მემკვიდრეებად მიწვეულ დანარჩენ მემკვიდრეებზე და თანასწორად ნაწილდება მათ შორის.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული წესი არ მოქმედებს, თუ მემკვიდრეობის უფლებაჩამორთმეულს მემკვიდრე ჰყავდა დანიშნული.

    მუხლი 1319. სამკვიდროს გახსნა

სამკვიდრო იხსნება პირის გარდაცვალების ან სასამართლოს მიერ გარდაცვლილად მისი გამოცხადების შედეგად.

    მუხლი 1320. სამკვიდროს გახსნის დრო

სამკვიდროს გახსნის დროდ ითვლება მამკვიდრებლის გარდაცვალების დღე ან პირის გარდაცვლილად გამოცხადების შესახებ სასამართლოს გადაწყვეტილების ძალაში შესვლის დღე.

    მუხლი 1321. ერთ დღეს გარდაცვლილ პირთა მემკვიდრეობა

ერთმანეთის შემდეგ მემკვიდრეობის უფლების მქონე პირების ერთ დღეს გარდაცვალების შემთხვევაში სამკვიდრო გაიხსნება თითოეულის შემდეგ დამოუკიდებლად.

    მუხლი 1322. სამკვიდროს გახსნა გარდაცვლილად პირის გამოცხადების შემდეგ

1321-ე მუხლით გათვალისწინებული შედეგი დადგება იმ შემთხვევაშიც, როდესაც სასამართლომ პირები გარდაცვლილად გამოაცხადა მათი ერთსა და იმავე გარემოებაში უგზო-უკვლოდ დაკარგვის შედეგად; ამასთან, მნიშვნელობა არა აქვს მათი გარდაცვლილად გამოცხადების შესახებ გადაწყვეტილების ძალაში შესვლის დროს.

    მუხლი 1323. (ამოღებულია)

საქართველოს 2019 წლის 25 ივნისის კანონი №4851 - ვებგვერდი, 02.07.2019წ.

    მუხლი 1324. სამკვიდროს გახსნის ადგილი

1. სამკვიდროს გახსნის ადგილად ითვლება მამკვიდრებლის საცხოვრებელი ადგილი, ხოლო, თუ იგი ცნობილი არ არის, სამკვიდროს ადგილსამყოფელი.

2. თუ სამკვიდრო სხვადასხვა ადგილას იმყოფება, მაშინ სამკვიდროს გახსნის ადგილად მიიჩნევა უძრავი ქონების ან მისი ფასეული ნაწილის ადგილსამყოფელი, ხოლო თუ უძრავი ქონება არ არის, მაშინ მოძრავი ქონების ან მისი ძირითადი ნაწილის ადგილსამყოფელი.

    მუხლი 1325. საზღვარგარეთ მცხოვრებ პირთა სამკვიდროს გახსნის ადგილი

სამკვიდროს გახსნის ადგილს საქართველოს მოქალაქის გარდაცვალების შემდეგ, რომელიც დროებით ცხოვრობდა საზღვარგარეთ და იქ გარდაიცვალა, წარმოადგენს საზღვარგარეთ გამგზავრებამდე საქართველოში მისი საცხოვრებელი ადგილი, ხოლო, თუ იგი ცნობილი არ არის, მაშინ სამკვიდროს ან მისი ძირითადი ნაწილის ადგილსამყოფელი.

    მუხლი 1326. საზღვარგარეთ მუდმივად მცხოვრებ პირთა სამკვიდროს გახსნა

სამკვიდროს გახსნის ადგილად იმ პირთა გარდაცვალების შემდეგ, რომლებიც მუდმივად ცხოვრობდნენ საზღვარგარეთ, ითვლება ის ქვეყანა, სადაც ისინი ცხოვრობდნენ.

    მუხლი 1327. სამკვიდროს გახსნა საზღვარგარეთ

საქართველოს მოქალაქე, რომელიც საქართველოში ცხოვრობს, უცხო სახელმწიფოში სამკვიდროს მიიღებს ამ სახელმწიფოს კანონმდებლობის მიხედვით.

    მუხლი 1328. სამკვიდრო ქონება

1. სამკვიდრო (სამკვიდრო ქონება) შეიცავს მამკვიდრებლის როგორც ქონებრივი უფლებების (სამკვიდრო აქტივი), ისე მოვალეობების (სამკვიდრო პასივი) ერთობლიობას, რომელიც მას ჰქონდა სიკვდილის მომენტისათვის.

2. სამკვიდროში შედის საერთო საკუთრების წილი, რომელიც მამკვიდრებელზე მოდიოდა, ხოლო, თუ ქონების გაყოფა ნატურით შეუძლებელია, მაშინ ამ ქონების ღირებულება.

    მუხლი 1329. მომავალი ქონება

მამკვიდრებელს შეუძლია ანდერძში გაითვალისწინოს ისეთი ქონება, რომელიც ანდერძის შედგენისას მას ჯერ კიდევ არ გააჩნდა, თუ სამკვიდროს გახსნის მომენტისათვის ასეთი ქონება მისი საკუთრება იქნება.

    მუხლი 1330. პირადი ხასიათის უფლება-მოვალეობათა მემკვიდრეობით გადაცემის დაუშვებლობა

სამკვიდროში არ შედის ის ქონებრივი უფლებები და მოვალეობები, რომლებიც პირადი ხასიათისაა და მხოლოდ მამკვიდრებელს შეიძლება ეკუთვნოდეს, ასევე კანონით ან ხელშეკრულებით გათვალისწინებული უფლებები და მოვალეობები, რომლებიც მოქმედებს მხოლოდ კრედიტორისა და მოვალის სიცოცხლეში და წყდება მათი სიკვდილით.

    მუხლი 1331. მამკვიდრებლის არაქონებრივი უფლებების დაცვა

მამკვიდრებლის არაქონებრივი უფლებები, რომლებიც სამკვიდროში არ შედის, შეიძლება განახორციელონ და დაიცვან მემკვიდრეებმა კანონით გათვალისწინებული წესით.

    მუხლი 1332. ქონება, რომელიც სამკვიდროში არ შედის

1. სამკვიდროში არ შედის და მემკვიდრეთა შორის არ გაიყოფა საგვარეულო წიგნები (ან ჩანაწერები), ოჯახური მატიანე, სულის მოსახსენებელი და სხვა საკულტო საგნები და საფლავი. ეს საგნები გადაეცემა მემკვიდრეს საკუთრების უფლებით დამკვიდრებული ჩვეულების მიხედვით. ამ საგნების მიღება შეუძლია იმ მემკვიდრესაც, რომელმაც უარი თქვა სამკვიდროს მიღებაზე.

[ 1. სამკვიდროში არ შედის და მემკვიდრეთა შორის არ გაიყოფა საგვარეულო წიგნები (ან ჩანაწერები), ოჯახური მატიანე, სულის მოსახსენებელი და სხვა საკულტო საგნები და საფლავი. ეს საგნები გადაეცემა მემკვიდრეს საკუთრების უფლებით დამკვიდრებული ჩვეულების მიხედვით. ამ საგნების მიღება შეუძლია იმ მემკვიდრესაც, რომელმაც უარი თქვა სამკვიდროს მიღებაზე. „ნებაყოფლობითი კერძო პენსიის შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრულ პირად საპენსიო ანგარიშზე გათვალისწინებული უფლებები სამკვიდროში შედის მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მამკვიდრებელმა ბენეფიციარი არ მიუთითა ან ბენეფიციარი გარდაიცვალა.  (ამოქმედდეს 2025 წლის 1 იანვრიდან)]

2. დოკუმენტები, რომლებიც ეხება მამკვიდრებლის პიროვნებას, მის ოჯახს ან მთელ სამკვიდროს, რჩება საერთო ქონებად.

    მუხლი 1333. ანდერძით გათვალისწინებული უძრავი ქონების გაზრდის შედეგები

თუ მოანდერძემ ანდერძის შედგენის შემდეგ გაზარდა ანდერძით გათვალისწინებული უძრავი ქონება ისეთი ქონების შეძენით, რომელიც, თუმცა თან აკრავს ნაანდერძებ უძრავ ქონებას, სამკვიდროში არ შევა, თუ არ არის ახალი განკარგულება ანდერძის შედგენის შემდეგ შეძენილი ქონების თაობაზე.

    მუხლი 1334. თანამემკვიდრეები

თუ მემკვიდრე რამდენიმეა, მათ შორის სამკვიდროს გაყოფამდე იგი ერთიანი ქონების სახით ეკუთვნის ყველა თანამემკვიდრეს. ამ ქონებიდან შეიძლება გადახდილ იქნეს მამკვიდრებლის მოვლისა და უკანასკნელი ავადმყოფობის მკურნალობის, დაკრძალვის, სამკვიდროს დაცვისა და მართვის, ხელფასის გასტუმრების, ანდერძის აღსრულების აუცილებელი ხარჯები. ეს მოთხოვნები უნდა დაკმაყოფილდეს სამკვიდროს ღირებულებიდან ყველა სხვა, მათ შორის, იპოთეკისა და სხვა გირაოთი უზრუნველყოფილი მოთხოვნების უპირატესად.

    მუხლი 1335. სამკვიდროდან ნივთის გამოთხოვის უფლება

1. თუ მოანდერძემ არასწორად დაუტოვა მემკვიდრეს ნივთი, ამ ნივთის მესაკუთრეს უფლება აქვს გამოითხოვოს იგი საერთო წესის მიხედვით.

2. თუ გარდაცვლილის ქონებაში ფარულად არის სხვა პირის ქონება, აუცილებელია ქონების ამ ნაწილის გამოვლენა და გადაცემა სათანადო პირისათვის.

თავი მეორე

მემკვიდრეობა კანონით

    მუხლი 1336. კანონით მემკვიდრეები

კანონით მემკვიდრეობის დროს თანასწორი უფლებით მემკვიდრეებად ითვლებიან:

I. პირველ რიგში – გარდაცვლილის შვილები, გარდაცვლილის შვილი, რომელიც მისი სიკვდილის შემდეგ დაიბადა, მეუღლე, მშობლები (მშვილებლები).

ნაშვილები და მისი შთამომავლები, როგორც მშვილებლის ან მისი ნათესავების მემკვიდრეები, გათანაბრებული არიან მშვილებლის შვილებთან და მათ შთამომავლებთან. ნაშვილები აღარ მიიჩნევა კანონით მემკვიდრედ მისი მშობლებისა და აღმავალი ხაზის სხვა ბიოლოგიური ნათესავების, აგრეთვე დებისა და ძმების გარდაცვალების შემდეგ.

შვილიშვილები, შვილიშვილის შვილებისა და ამ უკანასკნელთა შვილები კანონით მემკვიდრეებად ჩაითვლებიან, თუ სამკვიდროს გახსნის დროისათვის ცოცხალი აღარ არის მათი მშობელი, რომელიც მამკვიდრებლის მემკვიდრე უნდა ყოფილიყო, და თანასწორად იღებენ იმ წილს, რომელიც კანონით მემკვიდრეობის დროს მათ გარდაცვლილ მშობელს ერგებოდა.

შვილიშვილები, შვილიშვილის შვილებისა და ამ უკანასკნელთა შვილები ვერ გახდებიან მემკვიდრეები, თუ მათმა მშობლებმა უარი თქვეს სამკვიდროს მიღებაზე. მშვილებელი და მისი ნათესავები, როგორც ნაშვილებისა და მისი შთამომავლობის მემკვიდრეები, გათანაბრებული არიან ნაშვილების მშობლებსა და სხვა ბიოლოგიურ ნათესავებთან. ნაშვილების მშობლებს, აღმავალი ხაზის სხვა ბიოლოგიურ ნათესავებსა და და-ძმებს აღარ ეკუთვნით კანონით მემკვიდრეობა ნაშვილების ან მისი შთამომავლების გარდაცვალების შემდეგ.

II. მეორე რიგში – გარდაცვლილის დები და ძმები. მამკვიდრებლის დისწულები და ძმისწულები და მათი შვილები კანონით მემკვიდრეებად ითვლებიან, თუ სამკვიდროს გახსნის დროისათვის ცოცხალი აღარ იყო მათი მშობელი, რომელიც მამკვიდრებლის მემკვიდრე იქნებოდა. ისინი თანასწორად იღებენ სამკვიდროს იმ წილს, რომელიც კანონით მემკვიდრეობის დროს მათ გარდაცვლილ მშობლებს ერგებოდა.

III. მესამე რიგში – ბებია და პაპა, ბებიის დედ-მამა და პაპის დედ-მამა, როგორც დედის, ისე მამის მხრიდან. ბებიის დედ-მამა და პაპის დედ-მამა კანონით მემკვიდრეებად ითვლებიან, თუ სამკვიდროს გახსნის დროისათვის ბებია და პაპა ცოცხლები აღარ არიან.

     IV. მეოთხე რიგში – ბიძები (დედის ძმა და მამის ძმა), დეიდები და მამიდები.

V. მეხუთე რიგში – ბიძაშვილები, დეიდაშვილები და მამიდაშვილები, ხოლო თუ ეს უკანასკნელნი არ არიან, მაშინ მათი შვილები.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414

    მუხლი 1337. რიგითობა კანონით მემკვიდრეობისას

წინა რიგის თუნდაც ერთ-ერთი მემკვიდრის არსებობა გამორიცხავს შემდგომი რიგის მემკვიდრეობას.

    მუხლი 1338. არაშრომისუნარიან პირთა უფლებები მემკვიდრეობისას

არაშრომისუნარიან პირებს, რომლებიც მამკვიდრებლის რჩენაზე იყვნენ და დამოუკიდებლად თავის შენახვა არ შეუძლიათ, თუ მათ შესახებ ანდერძში მითითებული არ არის, უფლება აქვთ მოითხოვონ სარჩო (ალიმენტი) სამკვიდროდან. თანხის ოდენობა, რაც გადახდილ უნდა იქნეს სარჩოს სახით, შეიძლება შემცირდეს სამკვიდროს აქტივის მოცულობის გათვალისწინებით.

    მუხლი 1339. ცოცხლად დარჩენილი მეუღლის უფლება თანასაკუთრების წილზე

ცოცხლად დარჩენილი მეუღლის მემკვიდრეობის უფლება არ ეხება ქონების იმ ნაწილს, რომელიც მას მეუღლეთა თანასაკუთრებიდან ეკუთვნის.

    მუხლი 1340. განქორწინებულ მეუღლეთა მდგომარეობა მემკვიდრეობისას

განქორწინებული მეუღლეები არ შეიძლება მემკვიდრეები იყვნენ ერთმანეთის გარდაცვალების შემდეგ.

    მუხლი 1341. მემკვიდრეობის უფლების ჩამორთმევა განქორწინებისას

სასამართლოს გადაწყვეტილებით მეუღლეს შეიძლება ჩამოერთვას კანონით მემკვიდრეობის უფლება, თუ დადასტურებული იქნება, რომ ქორწინება მამკვიდრებელთან ფაქტობრივად სამკვიდროს გახსნამდე არანაკლებ სამი წლისა შეწყვეტილი იყო და მეუღლეები ცალ-ცალკე ცხოვრობდნენ.

    მუხლი 1342. მემკვიდრეობის უფლების დაკარგვა ქორწინების ბათილობის გამო

ცოცხლად დარჩენილი მეუღლე დაკარგავს მემკვიდრეობის უფლებას, თუ არსებობდა ქორწინების ბათილად ცნობის საფუძველი და მამკვიდრებლის მიერ სარჩელი წარდგენილი იყო.

    მუხლი 1343. უმკვიდრო ქონების გადასვლა სახელმწიფოზე

1. თუ არც კანონით და არც ანდერძით მემკვიდრეები არ არიან, ან არც ერთმა მემკვიდრემ არ მიიღო სამკვიდრო, ანდა, როცა ყველა მემკვიდრეს ჩამოერთვა მემკვიდრეობის უფლება, უმკვიდრო ქონება გადადის სახელმწიფოზე; ხოლო თუ მამკვიდრებელი მოხუცთა, ინვალიდთა, სამკურნალო, აღმზრდელობით და სოციალური დაცვის სხვა დაწესებულებათა რჩენაზე იმყოფებოდა, მაშინ – მათ საკუთრებაში.

2. უმკვიდრო ქონება სამეწარმეო საზოგადოებაში ან კოოპერატივში წილის, აქციის ან პაის სახით გადადის მათ ხელში, თუ კანონით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

საქართველოს 2005 წლის 9 დეკემბრის კანონი №2239 - სსმ I, №54, 20.12.2005წ. მუხ.360

თავი მესამე

მემკვიდრეობა ანდერძით

    მუხლი 1344. ცნება

ფიზიკურ პირს შეუძლია სიკვდილის შემთხვევისათვის თავისი ქონება ან მისი ნაწილი ანდერძით დაუტოვოს ერთ ან რამდენიმე პირს, როგორც მემკვიდრეთა წრიდან, ისე გარეშე პირებსაც.

    მუხლი 1345. პირი, რომელიც შეიძლება იყოს მოანდერძე

მოანდერძე შეიძლება იყოს სრულწლოვანი, ქმედუნარიანი პირი, რომელსაც ანდერძის შედგენის მომენტში შეუძლია გონივრულად განსაჯოს საკუთარი მოქმედება და ნათლად გამოხატოს თავისი ნება.

    მუხლი 1346. ანდერძის შედგენა პირადად

ანდერძი უნდა შეადგინოს პირადად მოანდერძემ. ანდერძის შედგენა წარმომადგენლის მეშვეობით არ დაიშვება.

    მუხლი 1347. ერთობლივი ანდერძი

ანდერძი უნდა შეიცავდეს ერთი მამკვიდრებლის განკარგულებას. ორი ან მეტი პირის მიერ ერთობლივად ანდერძის შედგენა არ დაიშვება. მხოლოდ მეუღლეებს შეუძლიათ შეადგინონ ერთობლივი ანდერძი ურთიერთმემკვიდრეობის შესახებ, რომელიც შეიძლება გაუქმდეს ერთ-ერთი მეუღლის მოთხოვნით, მაგრამ ჯერ კიდევ ორივე მეუღლის სიცოცხლეში.

    მუხლი 1348. წილის განსაზღვრა მოანდერძის მიერ

1. მოანდერძეს შეუძლია ანდერძით განსაზღვროს ანდერძით დანიშნულ მემკვიდრეთა წილი სამკვიდროდან, ან მიუთითოს, თუ რომელ მემკვიდრეზე კონკრეტულად რომელი ქონება გადავა. თუ ანდერძში ასეთი მითითება არ არის, მაშინ სამკვიდრო თანაბრად ნაწილდება მემკვიდრეებს შორის.

2. თუ ანდერძით რამდენიმე მემკვიდრეა დანიშნული, მაგრამ მასში მხოლოდ ერთი მათგანის წილია განსაზღვრული, სხვებისა კი არა, მაშინ ეს უკანასკნელნი თანაბრად მიიღებენ დანარჩენ ქონებას.

    მუხლი 1349. სამკვიდროს განაწილება ანდერძით მემკვიდრეებს შორის

თუ ანდერძით რამდენიმე მემკვიდრეა დანიშნული და ერთ-ერთი მემკვიდრისათვის განსაზღვრული ქონება მთელ სამკვიდროს მოიცავს, მაშინ ყველა ანდერძით მემკვიდრემ თანაბარი წილი უნდა მიიღოს.

    მუხლი 1350. მემკვიდრეობა ანდერძის გარეთ დარჩენილ ქონებაზე

თუ ანდერძით დანიშნულ მემკვიდრეთა წილი მთლიანად არ მოიცავს მთელ სამკვიდროს, მაშინ ანდერძის გარეთ დარჩენილ ქონებაზე განხორციელდება კანონით მემკვიდრეობა, რომელიც შეეხება იმ კანონით მემკვიდრეებსაც, რომლებსაც ეანდერძათ ქონების ნაწილი, თუკი ანდერძით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

    მუხლი 1351. წილის თანაზომიერი გაზრდა ანდერძით მემკვიდრეებს შორის

თუ არიან მხოლოდ ანდერძით დანიშნული მემკვიდრეები, მაშინ მათი წილი თანაზომიერად გაიზრდება, თუკი თითოეულ მემკვიდრეს ანდერძით განსაზღვრული აქვს თავ-თავიანთი წილი, მაგრამ ყველას წილი არ ამოწურავს სამკვიდროს მთლიანად.

    მუხლი 1352. მესამე პირის მონაწილეობის დაუშვებლობა წილის განსაზღვრისა

მოანდერძეს არ შეუძლია ანდერძით დაავალოს სხვა პირს იმის განსაზღვრა, თუ ვინ უნდა მიიღოს წილი სამკვიდროდან და რა რაოდენობით.

    მუხლი 1353. მემკვიდრეთა ზუსტად დადგენის შეუძლებლობა

თუ მამკვიდრებელმა მემკვიდრის პიროვნება განსაზღვრა ისეთი ნიშნებით, რომლებიც რამდენიმე პირს შეიძლება მიუდგეს, და შეუძლებელია დადგენა, თუ რომელი ჰყავდა მხედველობაში მამკვიდრებელს, მაშინ ისინი ყველანი ჩაითვლებიან მემკვიდრეებად თანაბარი წილის უფლებით.

    მუხლი 1354. ანდერძით მემკვიდრეობის უფლების ჩამორთმევა

1. მოანდერძეს შეუძლია ანდერძით მემკვიდრეობა ჩამოართვას ერთ, რამდენიმე ან ყველა კანონით მემკვიდრეს და იგი არ არის ვალდებული მიუთითოს ამის მოტივზე.

2. პირი, რომელსაც ანდერძის პირდაპირი მითითებით ჩამოერთვა მემკვიდრეობა, ვერც კანონით მემკვიდრე ვერ იქნება ქონების იმ ნაწილზე, რომელიც ანდერძში არ შესულა, ასევე მაშინაც, როცა ანდერძით მემკვიდრეებმა უარი თქვეს სამკვიდროს მიღებაზე.

    მუხლი 1355. მემკვიდრეობის უფლების შენარჩუნება

კანონით მემკვიდრეები, რომლებიც მითითებულნი არ არიან ანდერძში, ინარჩუნებენ მემკვიდრეობის უფლებას სამკვიდროს იმ ნაწილზე, რომელსაც ანდერძი არ შეხებია; ისინი აგრეთვე მიიღებენ ანდერძით გათვალისწინებულ ქონებასაც, თუ სამკვიდროს გახსნის მომენტისათვის ცოცხლები არ არიან ანდერძით მემკვიდრეები, ან ყოველმა მათგანმა უარი თქვა სამკვიდროს მიღებაზე.

    მუხლი 1356. კანონით მემკვიდრეობის დაუშვებლობა

თუ ანდერძით მთელი სამკვიდრო ქონება განაწილებული იყო ანდერძით მემკვიდრეებს შორის, მაგრამ ერთ-ერთი მემკვიდრე სამკვიდროს გახსნის დროისათვის ცოცხალი აღარ არის, კანონით მემკვიდრეობა არ წარმოიშობა და მის წილ ქონებას სხვა ანდერძით მემკვიდრეები მიიღებენ თანაბრად.

თავი მეოთხე

ანდერძის ფორმა

    მუხლი 1357. სანოტარო ფორმა

1. ანდერძი უნდა შედგეს წერილობითი ფორმით. ამასთან, დასაშვებია წერილობითი ანდერძი სანოტარო ფორმით ან ამის გარეშე.

2. სანოტარო ფორმა მოითხოვს,  რომ ანდერძი შედგენილი და ხელმოწერილ იქნეს მოანდერძის მიერ და დადასტურებული ნოტარიუსის მიერ.

საქართველოს 2020 წლის 15 ივლისის კანონი №6989 – ვებგვერდი, 28.07.2020წ.

    მუხლი 1358. ანდერძის ჩაწერა ნოტარიუსის მიერ

1. დასაშვებია, რომ ანდერძი მოანდერძის სიტყვებით ჩაიწეროს ნოტარიუსმა ორი მოწმის თანდასწრებით. ანდერძის ჩაწერისას შეიძლება გამოყენებულ იქნეს საერთოდ მიღებული ტექნიკური საშუალებები.

2. მოანდერძის სიტყვებით ნოტარიუსის მიერ ჩაწერილი ანდერძი უნდა წაიკითხოს მოანდერძემ და ნოტარიუსისა და მოწმის თანდასწრებით მოაწეროს ხელი.

    მუხლი 1359. ნოტარიუსთან გათანაბრებული პირები

ანდერძის დადასტურებისას ნოტარიუსთან გათანაბრებულნი არიან:

) საავადმყოფოს, ჰოსპიტლისა და სხვა სამკურნალო დაწესებულების, სანატორიუმის მთავარი ექიმი, უფროსი, მათი მოადგილე სამედიცინო ნაწილში, მორიგე ექიმი, მოხუცებულთა და ინვალიდთა სახლის დირექტორი ან მთავარი ექიმი, თუ მოანდერძე ამ დაწესებულებაში მკურნალობს ან ცხოვრობს;

) საძიებო, გეოგრაფიული და სხვა მსგავსი ექსპედიციის უფროსი, თუ მოანდერძე ასეთ ექსპედიციაში იმყოფება;

) გემის კაპიტანი ან საჰაერო ხომალდის მეთაური, თუ მოანდერძე გემზე ან საჰაერო ხომალდზე იმყოფება;

) სამხედრო ნაწილის, შენაერთის, დაწესებულებისა და სასწავლებლის მეთაური (უფროსი), თუ სამხედრო ნაწილების დისლოკაციის პუნქტში ნოტარიუსი არ არის და თუ მოანდერძე სამხედრო მოსამსახურე ან სამხედრო ნაწილში მომსახურე სამოქალაქო პირი ან მათი ოჯახის წევრია;

ე) პენიტენციური დაწესებულების დირექტორი, თუ მოანდერძე პენიტენციურ დაწესებულებაშია მოთავსებული.

საქართველოს 2010 წლის 9 მარტის კანონი №2719 - სსმ I, №12, 24.03.2010წ., მუხ.56 

საქართველოს 2015 წლის  1 მაისის  კანონი №3532 - ვებგვერდი, 18.05.2015წ.

    მუხლი 1360. ანდერძზე ხელის მოწერა სხვა პირის მიერ

თუ მოანდერძე რაიმე მიზეზით თვითონ ვერ მოაწერს ხელს ანდერძს, შეიძლება მისი თხოვნით ხელი მოაწეროს სხვა პირმა. ამასთან, უნდა აღინიშნოს მიზეზი, რის გამოც მოანდერძემ ვერ შეძლო ანდერძზე ხელის მოწერა.

    მუხლი 1361. ყრუ-მუნჯი და ბრმა პირის ანდერძი

1. თუ მოანდერძე ყრუ-მუნჯია ან ყრუ-მუნჯი წერა-კითხვის უცოდინარია, საანდერძო განკარგულება მან უნდა გააკეთოს ნოტარიუსთან ორი მოწმისა და ისეთი პირის თანდასწრებით, რომელსაც შეუძლია გააგებინოს მას საქმის არსი და დაადასტუროს თავისი ხელმოწერით, რომ ანდერძის შინაარსი შეესაბამება მოანდერძის ნებას.

2. მოანდერძემ, რომელიც ბრმაა ან არ შეუძლია წერა-კითხვა, საანდერძო განკარგულება უნდა გააკეთოს ნოტარიუსთან სამი მოწმის თანადასწრებით, რის შესახებაც უნდა გაკეთდეს სათანადო ჩანაწერი, რომელიც მას უნდა წაეკითხოს.

3. ჩამწერი და წამკითხველი შეიძლება იყვნენ მოწმეებიც, მაგრამ ჩამწერი არ უნდა იყოს წამკითხველი.

4. ჩანაწერში მითითებულ უნდა იქნეს, თუ ვინ გააკეთა ჩანაწერი და ვინ წაუკითხა მოანდერძეს. ჩანაწერს ხელი უნდა მოაწერონ მოწმეებმა და დაადასტუროს ნოტარიუსმა.

    მუხლი 1362. ანდერძის მოწმეები

ანდერძის მოწმეები არ შეიძლება იყვნენ: არასრულწლოვანი, ანდერძით მემკვიდრე და მისი ნათესავები დამავალი ხაზით და აღმავალი ხაზით, და, ძმა, მეუღლე, საანდერძო დანაკისრის მიმღები (ლეგატარი).

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.  

    მუხლი 1363. ანდერძის საიდუმლოება

ნოტარიუსს, სხვა პირს, რომელმაც დაადასტურა ანდერძი, მოწმეს, ასევე პირებს რომლებმაც ხელი მოაწერეს ანდერძს მოანდერძის ნაცვლად, უფლება არა აქვთ სამკვიდროს გახსნამდე გაამხილონ ცნობები, რომლებიც შეეხება ანდერძის შინაარსს, მის შედგენას, შეცვლას ან გაუქმებას.

    მუხლი 1364. შინაურული ანდერძი

მოანდერძეს შეუძლია თავისი ხელით დაწეროს ანდერძი და ხელი მოაწეროს მას.

    მუხლი 1365. ანდერძის შენახვა ნოტარიუსთან

1. მოანდერძეს შეუძლია თავისი ხელით დაწერილი და ხელმოწერილი ანდერძი დალუქული კონვერტით გადასცეს ნოტარიუსს (ან სხვა შესაბამის თანამდებობის პირს) სამი მოწმის თანდასწრებით, რაც დასტურდება კონვერტზე ხელის მოწერით.

2. აღნიშნული სახის ანდერძის შენახვა უზრუნველყოფილ უნდა იქნეს მისი ოფიციალური დეპონირებით ნოტარიუსთან (ან სხვა შესაბამის თანამდებობის პირთან).

    მუხლი 1366. ანდერძის შედგენა ტექნიკური საშუალებების გამოყენებით

ანდერძის ტექსტი შეიძლება გადმოიცეს საერთოდ მიღებული ტექნიკური საშუალებებით, ოღონდ ხელმოწერილი უნდა იყოს მოანდერძის მიერ. ასეთ შემთხვევაში ანდერძის შედგენა და მოანდერძის მიერ ხელის მოწერა უნდა მოხდეს ორი მოწმის თანდასწრებით, რომლებიც დაადასტურებენ, რომ ანდერძი შედგენილი იყო მათი თანდასწრებით ტექნიკური საშუალებების გამოყენებით. მოწმეთა მიერ ანდერძის დადასტურება უნდა მოხდეს მოანდერძის მიერ ანდერძზე ხელის მოწერის შემდეგ დაუყოვნებლივ, მოანდერძისა და ორივე მოწმის თანდასწრებით ანდერძზე სათანადო წარწერის გაკეთებით, მოწმეთა სახელის, გვარისა და საცხოვრებელი ადგილის მითითებით.

    მუხლი 1367. დახურული ანდერძი

1. მოანდერძის სურვილით მოწმეებმა ანდერძი უნდა დაადასტურონ ისე, რომ არ გაეცნონ მის შინაარსს (დახურული ანდერძი). ამ შემთხვევაში მოწმეები უნდა ესწრებოდნენ ანდერძის შედგენას.

2. დახურული ანდერძის დადასტურებისას მოწმეებმა უნდა მიუთითონ, რომ ანდერძი შედგენილ იქნა პირადად მოანდერძის მიერ მათი თანდასწრებით, მაგრამ ისინი არ გასცნობიან მის შინაარსს.

    მუხლი 1368. ანდერძის შედგენის თარიღი

ანდერძში მითითებული უნდა იყოს მისი შედგენის თარიღი. თარიღის არარსებობა იწვევს ანდერძის ბათილობას მხოლოდ მაშინ, თუ ვერ გაქარწყლდება ანდერძის შედგენის, შეცვლის ან გაუქმებისას, ასევე რამდენიმე ანდერძის არსებობისას მოანდერძის ქმედუნარიანობასთან დაკავშირებული ეჭვი.

    მუხლი 1369. ანდერძის შინაარსის გაცნობა დაინტერესებულ პირთათვის

მოანდერძის გარდაცვალების შემდეგ ნოტარიუსი ნიშნავს დღეს და გააცნობს ანდერძის შინაარსს დაინტერესებულ პირებს, რის თაობაზედაც უნდა შედგეს სათანადო ოქმი. თუ კონვერტი, რომელშიც ანდერძია მოთავსებული, დალუქული იყო, უნდა აღინიშნოს ლუქის მთლიანობის შესახებ.

თავი მეხუთე

მემკვიდრის მემკვიდრის დანიშვნა

    მუხლი 1370. სათადარიგო მემკვიდრე

1. მოანდერძეს უფლება აქვს დაასახელოს ანდერძში სხვა მემკვიდრე (სათადარიგო მემკვიდრე) იმ შემთხვევისათვის, თუ მის მიერ დანიშნული მემკვიდრე სამკვიდროს გახსნამდე გარდაიცვლება, სამკვიდროს არ მიიღებს ან მემკვიდრეობის უფლება ჩამოერთმევა.

2. ანდერძით მემკვიდრის უარი სამკვიდროზე არამემკვიდრის მემკვიდრედ დანიშნული პირის სასარგებლოდ არ დაიშვება.

3. სათადარიგო მემკვიდრე შეიძლება იყოს ყოველი პირი, რომელიც 1307 1309-ე მუხლებით შეიძლება იყოს მემკვიდრე.

თავი მეექვსე

სავალდებულო წილი

    მუხლი 1371. ცნება

მამკვიდრებლის შვილებს, მშობლებსა და მეუღლეს, ანდერძის შინაარსის მიუხედავად, ეკუთვნით სავალდებულო წილი, რომელიც უნდა იყოს იმ წილის ნახევარი, რაც თითოეულ მათგანს კანონით მემკვიდრეობის დროს ერგებოდა (სავალდებულო წილი).

    მუხლი 1372. სავალდებულო წილის მოთხოვნის უფლების წარმოშობის მომენტი

სავალდებულო წილის მოთხოვნის უფლება წარმოიშობა სამკვიდროს გახსნის მომენტიდან. ასეთი მოთხოვნის უფლება გადადის მემკვიდრეობით.

    მუხლი 1373. სავალდებულო წილის მოცულობის განსაზღვრა

სავალდებულო წილის მთლიანი მოცულობა განისაზღვრება მთელი სამკვიდროდან იმ ქონების ჩათვლით, რომელიც გათვალისწინებულია საანდერძო დანაკისრის ან საერთო-სასარგებლო მიზნით რაიმე მოქმედების შესასრულებლად.

    მუხლი 1374. თითოეული მემკვიდრის სავალდებულო წილის განსაზღვრა

თითოეული მემკვიდრის სავალდებულო წილის განსაზღვრისას მხედველობაში უნდა იქნეს მიღებული ყველა კანონით მემკვიდრე, რომლებიც მოწვეული იქნებოდნენ სამკვიდროს მისაღებად, ანდერძი რომ არ ყოფილიყო. ანდერძით მემკვიდრეები მხედველობაში არ მიიღებიან.

    მუხლი 1375. მიღებული ქონების ჩათვლა სავალდებულო წილში

პირი, რომელსაც აქვს სავალდებულო წილის მიღების უფლება, მოვალეა სავალდებულო წილში ჩათვალოს ყველაფერი, რაც მამკვიდრებლისაგან მიიღო მის სიცოცხლეში იმაზე მითითებით, რომ მიღებული ჩაითვალოს სავალდებულო წილში.

    მუხლი 1376. საანდერძო დანაკისრზე უარის თქმის შედეგები

პირს, რომელსაც სავალდებულო წილის მიღების უფლება აქვს და ამავე დროს საანდერძო დანაკისრის (ლეგატის) მიმღებიცაა, შეუძლია მოითხოვოს სავალდებულო წილი, თუ უარს იტყვის საანდერძო დანაკისრის მიღებაზე; თუკი იგი საანდერძო დანაკისრზე უარს არ იტყვის, მაშინ კარგავს უფლებას სავალდებულო წილზე საანდერძო დანაკისრის ღირებულების ფარგლებში.

    მუხლი 1377. სავალდებულო წილის გამოყოფა ანდერძით გაუთვალისწინებელი ქონებიდან

თუ ანდერძით გათვალისწინებულია არა მთელი სამკვიდრო, მაშინ სავალდებულო წილი პირველ რიგში გამოიყოფა ანდერძით გაუთვალისწინებელი, ხოლო, თუ ეს საკმარისი არ იქნება, შეივსება ანდერძით გათვალისწინებული ქონებიდან.

    მუხლი 1378. სავალდებულო წილის გაზრდა გაჩუქებული ნივთის ხარჯზე

თუ მამკვიდრებელმა აჩუქა ნივთი მესამე პირს, მაშინ სავალდებულო წილზე უფლების მქონე პირს შეუძლია მოითხოვოს მისი შევსება იმ თანხით, რომლითაც გაიზრდება მისი სავალდებულო წილი, თუკი გაჩუქებული ნივთი სამკვიდროში შევა. საჩუქარი ანგარიშში არ ჩაითვლება, თუ სამკვიდროს გახსნის დროისათვის საჩუქრის გადაცემიდან ათი წელია გასული.

    მუხლი 1379. წილის შევსების მოთხოვნის უფლება

თუ სავალდებულო წილის მიღების უფლების მქონე პირს ეანდერძა ქონება, რომელიც იმ წილის ნახევარზე ნაკლებია, რომელსაც იგი კანონით მემკვიდრეობისას მიიღებდა, მაშინ მას შეუძლია მოითხოვოს ის წილი, რომლითაც ანდერძით მიღებული მისი წილი ნაკლებია იმ წილის ნახევარზე, რასაც კანონით მემკვიდრეობისას მიიღებდა.

    მუხლი 1380. უარი სავალდებულო წილის მიღებაზე

1. სავალდებულო წილის მიღების უფლების მქონე მემკვიდრეს შეუძლია უარი თქვას მის მიღებაზე, მაგრამ ეს არ გამოიწვევს სხვა თანამემკვიდრეების სავალდებულო წილის გაზრდას. მისი წილი გადადის ანდერძით მემკვიდრეებზე.

2. სავალდებულო წილის მიღება ან მის მიღებაზე უარის თქმა უნდა მოხდეს სამკვიდროს მიღების ან მასზე უარის თქმისათვის დადგენილ დროში.

    მუხლი 1381. სავალდებულო წილის მიღების უფლების ჩამორთმევა

1. სავალდებულო წილის მიღების უფლება შეიძლება ჩამორთმეულ იქნეს იმ საფუძვლების არსებობისას, რომლებიც იწვევენ საერთოდ მემკვიდრეობის უფლების ჩამორთმევას.

2. სავალდებულო წილის მიღების უფლების ჩამორთმევა შეიძლება მოხდეს მამკვიდრებლის მიერ ჯერ კიდევ მის სიცოცხლეში სასამართლოსათვის მიმართვის გზით.

3. სასამართლოს მიერ გამოტანილი გადაწყვეტილება სავალდებულო წილის მიღების უფლების ჩამორთმევის შესახებ მოქმედებს სამკვიდროს გახსნის მომენტიდან. ასეთივე შედეგი დადგება მაშინაც, როცა მამკვიდრებელმა ჯერ კიდევ სიცოცხლეში მიმართა სასამართლოს, მაგრამ გადაწყვეტილება მიღებულ იქნა მისი გარდაცვალების შემდეგ.

    მუხლი 1382. სავალდებულო წილის გადასვლა ანდერძით მემკვიდრეებზე

იმ მემკვიდრის წილი, რომელსაც სავალდებულო წილის მიღების უფლება ჩამოერთვა, გადადის ანდერძით მემკვიდრეებზე.

თავი მეშვიდე

საანდერძო დანაკისრი (ლეგატი)

    მუხლი 1383. ცნება

მოანდერძეს შეუძლია დააკისროს მემკვიდრეს ერთი ან რამდენიმე პირის სასარგებლოდ რაიმე ვალდებულების შესრულება სამკვიდროს ხარჯზე (საანდერძო დანაკისრი ლეგატი).

    მუხლი 1384. საანდერძო დანაკისრის საგანი

საანდერძო დანაკისრის საგანი შეიძლება იყოს დანაკისრის მიმღებისათვის (ლეგატარისათვის) სამკვიდროში შემავალი ქონებიდან ნივთების გადაცემა საკუთრებაში, სარგებლობაში ან სხვა სანივთო უფლებით, მისთვის ისეთი ქონების შეძენა და გადაცემა, რომელიც არ შედის სამკვიდროში, განსაზღვრული სამუშაოს შესრულება, მომსახურების გაწევა და ა.შ.

    მუხლი 1385. საცხოვრებელი სადგომით სარგებლობა საანდერძო დანაკისრის საფუძველზე

მოანდერძეს უფლება აქვს დააკისროს მემკვიდრეს, რომელზედაც საცხოვრებელი სახლი, ბინა ან სხვა საცხოვრებელი სადგომი გადადის, სადგომით ან მისი განსაზღვრული ნაწილით სამისდღეშიო სარგებლობის უფლების გადაცემა იმ პირისთვის, რომელიც მამკვიდრებელთან ერთად ცხოვრობდა არანაკლებ ერთი წლის განმავლობაში სამკვიდროს გახსნამდე. საცხოვრებელ სადგომზე საკუთრების უფლების შემდგომი გადასვლისას სამისდღეშიო სარგებლობა ძალას ინარჩუნებს.

    მუხლი 1386. საცხოვრებელი სადგომით სამისდღეშიო სარგებლობის უფლების გაუსხვისებლობა

1. საცხოვრებელი სადგომით სამისდღეშიო სარგებლობის უფლება გაუსხვისებელია და არ გადადის საანდერძო დანაკისრის მიმღების მემკვიდრეებზე.

2. საცხოვრებელი სადგომით სამისდღეშიო სარგებლობის უფლება არ წარმოადგენს ამ სადგომში საანდერძო დანაკისრის მიმღების ოჯახის წევრთა ცხოვრების საფუძველს, თუ ანდერძით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

    მუხლი 1387. საანდერძო დანაკისრის შესრულების ფარგლები

მემკვიდრემ, რომელსაც საანდერძო დანაკისრის შესრულება დაევალა, უნდა შეასრულოს იგი ნაანდერძები სამკვიდროს ნამდვილი ღირებულების ფარგლებში მამკვიდრებლის ვალების იმ ნაწილის გამოკლებით, რომლის გასტუმრებაც მას შეხვდა.

    მუხლი 1388. საანდერძო დანაკისრის შესრულება სხვა მემკვიდრეების მიერ

თუ მემკვიდრე, რომელსაც საანდერძო დანაკისრის შესრულება დაევალა, სამკვიდროს გახსნამდე გარდაიცვალა, ან მან მემკვიდრეობაზე უარი განაცხადა, მაშინ საანდერძო დანაკისრის შესრულების ვალდებულება გადადის სხვა მემკვიდრეებზე, რომლებმაც მისი წილი მიიღეს, თუ ანდერძიდან სხვა რამ არ გამომდინარეობს.

    მუხლი 1389. საანდერძო დანაკისრის შესრულების შეწყვეტა

იმ მემკვიდრის გარდაცვალების შემთხვევაში, რომელსაც საანდერძო დანაკისრის შესრულება ევალება, საანდერძო დანაკისრის შესრულების ვალდებულება შეწყდება, თუ შესრულება შეუძლებელია მისი მონაწილეობის გარეშე.

    მუხლი 1390. საანდერძო დანაკისრის შესრულება სამკვიდრო წილის პროპორციულად

თუ საანდერძო დანაკისრის შესრულება რამდენიმე მემკვიდრეს აქვს დავალებული, თითოეული ასრულებს მას სამკვიდროში მისი წილის პროპორციულად, თუკი ანდერძით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

    მუხლი 1391. საანდერძო დანაკისრის შესრულების ვადა

საანდერძო დანაკისრის მიმღებს უფლება აქვს მოითხოვოს საანდერძო დანაკისრის შესრულება სამწლიანი ხანდაზმულობის ვადის ფარგლებში, რაც გამოითვლება სამკვიდროს გახსნის დღიდან.

    მუხლი 1392. საანდერძო დანაკისრი სავალდებულო წილის მიღებისას

თუ ანდერძით მემკვიდრეს, რომელსაც საანდერძო დანაკისრის შესრულება ევალება, სავალდებულო წილის მიღების უფლებაც აქვს, მაშინ იგი საანდერძო დანაკისრს ასრულებს მისთვის ნაანდერძები სამკვიდროს მხოლოდ იმ ნაწილის ფარგლებში, რაც სავალდებულო წილის ზემოთ მიიღო.

    მუხლი 1393. საანდერძო დანაკისრის მიმღების პასუხისმგებლობა

საანდერძო დანაკისრის მიმღები პასუხს არ აგებს მამკვიდრებლის ვალებისათვის.

    მუხლი 1394. უარი საანდერძო დანაკისრის მიღებაზე

საანდერძო დანაკისრის მიმღებს უფლება აქვს უარი თქვას დანაკისრის მიღებაზე. ასეთ შემთხვევაში სამკვიდროს შესაბამისი ნაწილი დარჩება იმ მემკვიდრეს, რომელსაც დაეკისრება დანაკისრის შესრულება.

    მუხლი 1395. საანდერძო დანაკისრის შესრულებისაგან გათავისუფლება

თუ საანდერძო დანაკისრის მიმღები უარს იტყვის დანაკისრის მიღებაზე, მემკვიდრე, რომელსაც საანდერძო დანაკისრის შესრულება დაევალა, თავისუფლდება მისი შესრულების მოვალეობისაგან.

    მუხლი 1396. საანდერძო დანაკისრის გადასვლა მემკვიდრეებზე

თუ საანდერძო დანაკისრის მიმღები სამკვიდროს გახსნის შემდეგ გარდაიცვალა, მაგრამ ვერ მოასწრო თანხმობის გამოთქმა დანაკისრის მიღებაზე, მაშინ მისი მიღების უფლება გადადის მის მემკვიდრეებზე, რომლებიც მის მაგივრად მიიღებენ დანაკისრს.

    მუხლი 1397. საანდერძო დანაკისრი საერთო სასარგებლო მიზნით

1. მოანდერძეს შეუძლია დააკისროს მემკვიდრეს რაიმე მოქმედების შესრულება საერთო-სასარგებლო მიზნით, რასაც შეიძლება ჰქონდეს როგორც ქონებრივი, ისე არაქონებრივი ხასიათი.

2. თუ დაკისრებული მოქმედება ქონებას ეხება, მაშინ გამოიყენება საანდერძო დანაკისრის მარეგულირებელი ნორმები.

3. იმ მემკვიდრის გარდაცვალების შემთხვევაში, რომელსაც ანდერძით ევალებოდა რაიმე მოქმედება საერთო-სასარგებლო მიზნით, ამ ვალდებულების შესრულება გადადის სხვა მემკვიდრეებზე, რომლებმაც სამკვიდრო მიიღეს.

4. მემკვიდრისგან მასზე დაკისრებული მოქმედების შესრულების მოთხოვნა შეუძლია სასამართლოს მეშვეობით ანდერძის აღმსრულებელს, ხოლო, თუ ის არ არის, მაშინ − ყოველ მემკვიდრეს,  ასევე დაინტერესებულ საზოგადოებრივ და რელიგიურ ორგანიზაციებს, ფონდებს, სახელმწიფო და მუნიციპალიტეტის ორგანოებს.

საქართველოს 2020 წლის 15 ივლისის კანონი №6989 – ვებგვერდი, 28.07.2020წ.

თავი მერვე

ანდერძის შეცვლა ან მოშლა

    მუხლი 1398. ანდერძის შეცვლის საშუალებები

მოანდერძეს ყოველთვის შეუძლია შეცვალოს ან მოშალოს ანდერძი:

) ახალი ანდერძის შედგენით, რომელიც პირდაპირ აუქმებს წინა ანდერძს ან მის იმ ნაწილს, რომელიც ახალ ანდერძს ეწინააღმდეგება;

) სანოტარო ორგანოში განცხადების შეტანით;

) ანდერძის ყველა ეგზემპლარის მოსპობით მოანდერძის მიერ ან ნოტარიუსის მიერ მოანდერძის განკარგულებით.

    მუხლი 1399. გაუქმებული ანდერძის აღდგენის დაუშვებლობა

ანდერძი, რომელიც გაუქმდა შემდგომში შედგენილი ანდერძით, არ შეიძლება აღდგენილ იქნეს იმ შემთხვევაშიც კი, თუ უფრო გვიან შედგენილი ანდერძი შემდგომში გაუქმდება განცხადების შეტანით.

    მუხლი 1400. რამდენიმე ანდერძი

თუ მოანდერძემ რამდენიმე ანდერძი შეადგინა, მაგრამ ისინი ავსებენ და მთლიანად არ ცვლიან ერთმანეთს, მაშინ ყველა ანდერძი ინარჩუნებს ძალას. წინა ანდერძი ძალას ინარჩუნებს იმდენად, რამდენადაც მისი განკარგულებები შეცვლილი არ არის შემდგომი ანდერძით.

    მუხლი 1401. სანოტარო ანდერძის უპირატესობა

1. თუ ერთმა პირმა რამდენიმე ანდერძი შეადგინა, რომელთაგან ერთ-ერთი შედგენილია სანოტარო ფორმით, დანარჩენი კი არა, უპირატესობა სანოტარო ფორმით შედგენილ ანდერძს ენიჭება.

2. სანოტარო ანდერძი არ შეიძლება მოიშალოს სხვა ფორმის ანდერძით.

    მუხლი 1402. ანდერძის ძალადაკარგულად გამოცხადების საფუძვლები

ანდერძი ძალას კარგავს, თუ:

) პირი, რომლის სასარგებლოდაც შედგენილი იყო ეს ანდერძი, გარდაიცვალა მოანდერძეზე ადრე;

) ნაანდერძები ქონება დაიკარგა მოანდერძის სიცოცხლეში, ან მოანდერძემ გაასხვისა იგი;

) ერთადერთი მემკვიდრე უარს იტყვის სამკვიდროს მიღებაზე.

    მუხლი 1403. ანდერძის ბათილობა

1. ანდერძი ბათილად ჩაითვლება იმ პირობების არსებობისას, რომლებიც იწვევენ გარიგების ბათილობას საერთოდ.

2. საანდერძო განკარგულებები, რომლებიც ეწინააღმდეგებიან კანონს ან საზოგადოებრივ ინტერესებს, აგრეთვე ისეთი განკარგულებები, რომლებიც გაუგებარია ან ეწინააღმდეგებიან ერთმანეთს ბათილია.

3. ანდერძი სასამართლოს მიერ შეიძლება ბათილად იქნეს ცნობილი, თუ იგი შედგენილია კანონით დადგენილი წესების დარღვევით, ასევე ისეთ მდგომარეობაში, როცა პირს არ შეეძლო შეეგნო თავისი მოქმედების მნიშვნელობა და წარემართა იგი.

    მუხლი 1404. ცალკეული საანდერძო განკარგულებების ბათილობა

1. ის საანდერძო განკარგულება, რომლის საფუძველზედაც ხდება ისეთ ნივთზე მემკვიდრედ მოწვევა, რომელიც არ არის სამკვიდროში, ბათილია.

2. თუ ვინმეს ეანდერძა ფულადი თანხა, რომელიც არ არის სამკვიდრო ქონებაში, მაშინ ანდერძის ასეთი განკარგულება ბათილია.

3. ბათილია საანდერძო განკარგულება იმის შესახებ, რომ მემკვიდრე სამკვიდროს შეიძენს განსაზღვრული დროით, ან არა მამკვიდრებლის გარდაცვალების დღიდან, არამედ უფრო გვიან, ასევე, იმ პირზე მითითების შესახებ, რომელზედაც უნდა გადავიდეს სამკვიდრო მემკვიდრის გარდაცვალების შემდეგ.

    მუხლი 1405. საანდერძო განკარგულების ბათილობა მისი შესრულების შეუძლებლობის გამო

ისეთი საანდერძო განკარგულება, რომლის შესრულებაც მემკვიდრეს არ შეუძლია ჯანმრთელობის მდგომარეობის ან სხვა ობიექტური მიზეზების გამო, შეიძლება ბათილად იქნეს ცნობილი მემკვიდრის სარჩელით.

    მუხლი 1406. ერთ-ერთი საანდერძო განკარგულების ბათილობის შედეგები

თუ რამდენიმე საანდერძო განკარგულებიდან ერთ-ერთი ბათილია ან ძალა დაკარგა და მამკვიდრებელს სხვა განკარგულება არ დაუტოვებია, მაშინ სხვა საანდერძო განკარგულებები ძალაში რჩება.

    მუხლი 1407. სამკვიდროს მიღება ანდერძის ბათილობის შემთხვევაში

ანდერძის ბათილად ცნობის შემთხვევაში მემკვიდრეს, რომელსაც ამ ანდერძით მემკვიდრეობის უფლება ჩამოერთვა, უფლება აქვს მიიღოს სამკვიდრო საერთო საფუძვლებით.

    მუხლი 1408. შედავება ანდერძის ნამდვილობაზე

ანდერძის ნამდვილობა შეიძლება სადავო გახადონ კანონით მემკვიდრეებმა და სხვა დაინტერესებულმა პირებმა იმ გარემოებათა გამო, რომლებიც გარიგების ბათილობას იწვევენ.

    მუხლი 1409. სარჩელის წარდგენის ვადა

1. სარჩელი ანდერძის ბათილობის შესახებ წარდგენილ უნდა იქნეს ორი წლის განმავლობაში, რაც გამოითვლება სამკვიდროს გახსნის დღიდან.

2. ხანდაზმულობის ეს ვადა არ ვრცელდება მესაკუთრის სარჩელზე, როცა მოანდერძემ მემკვიდრეს არასწორად უანდერძა სხვისი ქონება, როგორც თავისი.

თავი მეცხრე

ანდერძის აღსრულება

    მუხლი 1410. ანდერძის აღსრულების სუბიექტები

ანდერძში მითითების არარსებობის შემთხვევაში მისი აღსრულება ევალებათ ანდერძით მემკვიდრეებს. მათ შეუძლიათ ურთიერთშეთანხმებით ანდერძის აღსრულება მიანდონ ერთ-ერთ მემკვიდრეს ან სხვა პირს.

    მუხლი 1411. ანდერძის აღმსრულებლის დანიშვნა

საანდერძო განკარგულებათა ზუსტად შესრულების მიზნით მოანდერძეს შეუძლია ანდერძით დანიშნოს ანდერძის ერთი ან რამდენიმე აღმსრულებელი როგორც ანდერძით მემკვიდრეთა წრიდან, ისე სხვა პირიც, რომელიც მემკვიდრე არ არის. ამ უკანასკნელ შემთხვევაში საჭიროა ანდერძის აღმსრულებლის თანხმობა, რაც მან უნდა გამოხატოს წარწერით თვით ანდერძზე ან მასზე დართულ განცხადებაში.

    მუხლი 1412. უარი ანდერძის აღსრულებაზე

ანდერძის აღმსრულებელს უფლება აქვს ნებისმიერ დროს უარი თქვას მოანდერძის მიერ დაკისრებული მოვალეობის შესრულებაზე, რის შესახებაც წინასწარ უნდა გააფრთხილოს ანდერძით მემკვიდრეები.

    მუხლი 1413. ანდერძის აღმსრულებლის დანიშვნა მესამე პირის მიერ

მოანდერძეს შეუძლია ანდერძის აღმსრულებლის დანიშვნა დაავალოს მესამე პირს, რომელმაც სამკვიდროს გახსნისას დაუყოვნებლივ უნდა დანიშნოს ანდერძის აღმსრულებელი და შეატყობინოს ამის შესახებ მემკვიდრეებს. მას შეუძლია უარი თქვას ამ დავალების შესრულებაზე, რაზედაც ასევე დაუყოვნებლივ უნდა შეატყობინოს მემკვიდრეებს.

    მუხლი 1414. ანდერძის აღსრულება მთლიანად ან ნაწილობრივ

ანდერძის აღმსრულებელს შეიძლება დაეკისროს ანდერძის მთლიანად ან მისი ცალკეული განკარგულებების აღსრულება.

    მუხლი 1415. სამკვიდროს დაცვა და მართვა

ანდერძის აღმსრულებელი მოვალეა სამკვიდროს გახსნის მომენტიდანვე შეუდგეს სამკვიდროს დაცვასა და მართვას; ის უფლებამოსილია შეასრულოს ყველა მოქმედება, რაც აუცილებელია ანდერძის აღსრულებისათვის. ამ უფლებამოსილების ფარგლებში მემკვიდრეები კარგავენ სამკვიდროს მართვის უფლებას.

    მუხლი 1416. სამკვიდროს დაცვა და მართვა რამდენიმე აღმსრულებლის მიერ

თუ ანდერძის აღმსრულებელი რამდენიმეა, ერთპიროვნული მოქმედება დაიშვება მხოლოდ სამკვიდროს დაცვის მიზნით, სხვა შემთხვევებში საჭიროა მათ შორის შეთანხმება.

    მუხლი 1417. ანდერძის აღსრულების ხარჯების ანაზღაურება

1. ანდერძის აღმსრულებელი მოვალეობას უსასყიდლოდ ასრულებს, თუმცა შეიძლება გასამრჯელოც მიიღოს, თუ ეს ანდერძითაა გათვალისწინებული.

2. ანდერძის აღმსრულებელს აქვს სამკვიდროდან იმ აუცილებელი ხარჯების ანაზღაურების უფლება, რაც მან გასწია სამკვიდროს დაცვასა და მართვაზე.

3. ანდერძის აღმსრულებელს, რომელიც მემკვიდრე არ არის, უფლება არა აქვს სამკვიდროდან გაიღოს სხვა ხარჯები, გარდა 1427-ე მუხლით გათვალისწინებული შემთხვევებისა.

    მუხლი 1418. აღმსრულებლის ანგარიში

ანდერძის აღსრულების შემდეგ ანდერძის აღმსრულებელი მოვალეა მემკვიდრეების მოთხოვნით წარუდგინოს მათ ანგარიში გაწეული საქმიანობის შესახებ. ანდერძის აღმსრულებელი ასრულებს თავის ფუნქციებს ყველა მემკვიდრის მიერ სამკვიდროს მიღებამდე.

    მუხლი 1419. ანდერძის აღმსრულებლის გადაყენება

ანდერძის აღმსრულებლის მიერ თავისი მოვალეობის შეუსრულებლობისას დაინტერესებულ პირს შეუძლია მიმართოს სასამართლოს ანდერძის აღმსრულებლის გადაყენების მოთხოვნით.

    მუხლი 1420. ანდერძის აღმსრულებლის პასუხისმგებლობა

თუ ანდერძის აღმსრულებელი განზრახ ან უხეში გაუფრთხილებლობით გადაუხვევს ანდერძით დაკისრებული მოვალეობების შესრულებისაგან და ამით ზიანს მიაყენებს მემკვიდრეებს, მაშინ მან პასუხი უნდა აგოს ამ ზიანისათვის.

თავი მეათე

სამკვიდროს მიღება და უარი მის მიღებაზე

    მუხლი 1421. სამკვიდროს მიღება

1. სამკვიდროს იღებს მემკვიდრე, იქნება იგი კანონით თუ ანდერძით მემკვიდრე.

2. მემკვიდრის მიერ სამკვიდრო მიღებულად ითვლება, როდესაც იგი სანოტარო ორგანოში შეიტანს განცხადებას სამკვიდროს მიღების შესახებ ან ფაქტობრივად შეუდგება სამკვიდროს ფლობას ან მართვას, რაც უდავოდ მოწმობს, რომ მან სამკვიდრო მიიღო.

3. თუ მემკვიდრე ფაქტობრივად შეუდგა სამკვიდროს ნაწილის ფლობას, ითვლება, რომ მან მთლიანად მიიღო სამკვიდრო, რაშიც უნდა გამოიხატებოდეს და სადაც უნდა იყოს იგი.

4. თუ ერთ-ერთი მემკვიდრე სამკვიდროდან წილის მიღებაზე უარს იტყვის სხვა მემკვიდრის სასარგებლოდ, ასეთი მოქმედება ჩაითვლება სამკვიდროს მიღებად.

საქართველოს 2009 წლის 4 დეკემბრის კანონი №2284 - სსმ I, №45, 21.12.2009წ., მუხ.329

     მუხლი 1422. ქმედუუნაროს, შეზღუდულქმედუნარიანის და მხარდაჭერის მიმღების მიერ სამკვიდროს მიღება 

1. ქმედუუნარო და შეზღუდულქმედუნარიანი პირები სამკვიდროს იღებენ თავიანთი კანონიერი წარმომადგენლების მეშვეობით.

2. მხარდაჭერის მიმღები სამკვიდროს იღებს მხარდამჭერის დახმარებით, თუ მას სასამართლოს გადაწყვეტილებით მხარდაჭერა ქონებრივი უფლებების განსახორციელებლად დაუწესდა.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.  

    მუხლი 1423. სამკვიდროს მიღება წარმომადგენლის მეშვეობით

სამკვიდრო მემკვიდრემ შეიძლება მიიღოს პირადად ან წარმომადგენლის მეშვეობით.

    მუხლი 1424. სამკვიდროს მიღების ვადა

სამკვიდრო მიღებულ უნდა იქნეს ექვსი თვის განმავლობაში სამკვიდროს გახსნის დღიდან.

    მუხლი 1425. სამკვიდროს მიღების სპეციალური ვადა

თუ სამკვიდროს მიღების უფლება იმ შემთხვევაში წარმოიშობა, როცა სხვა მემკვიდრეები სამკვიდროს არ მიიღებენ, სამკვიდრო მიღებულ უნდა იქნეს სამკვიდროს მისაღებად დადგენილი ვადის დარჩენილი დროის განმავლობაში, ხოლო, თუ ეს დრო სამ თვეზე ნაკლებია, გაგრძელებულ იქნეს სამ თვემდე.

    მუხლი 1426. სამკვიდროს მიღების ვადის გაგრძელება

1. სამკვიდროს მისაღებად დადგენილი ვადა შეიძლება გააგრძელოს სასამართლომ, თუ ვადის გადაცილების მიზეზები საპატიოდ იქნება მიჩნეული. ვადის გასვლის შემდეგ სამკვიდრო შეიძლება მიღებულ იქნეს სასამართლოსათვის მიმართვის გარეშეც, თუ თანახმა იქნება სამკვიდროს მიმღები ყველა მემკვიდრე.

2. ამ მუხლის პირველ ნაწილში გათვალისწინებულ შემთხვევაში სამკვიდროს მიღების ვადის გამშვებ მემკვიდრეს მისი ხვედრი ქონებიდან, რომელიც სხვა მემკვიდრეებმა მიიღეს, ან სახელმწიფოს საკუთრებაში გადავიდა, ნატურად მიეცემა ის, რაც შენარჩუნებულია; მას მიეცემა ასევე მისი ხვედრი ქონების დანარჩენი ნაწილის ღირებულება.

საქართველოს 2005 წლის 9 დეკემბრის კანონი №2239 - სსმ I, №54, 20.12.2005წ. მუხ.360

    მუხლი 1427. სამკვიდროს განკარგვის დაუშვებლობა

მემკვიდრეს, რომელიც სხვა მემკვიდრეების გამოცხადებას არ დაელოდება და სამკვიდროს ფლობას ან მართვას შეუდგება, უფლება არა აქვს განკარგოს სამკვიდრო, სამკვიდროს გახსნის დღიდან ექვსი თვის გასვლამდე ან სამკვიდრო მოწმობის მიღებამდე, გარდა ხარჯებისა მამკვიდრებლის მოვლისა და მკურნალობისათვის მისი ავადმყოფობის დროს და დაკრძალვისათვის, მამკვიდრებლის რჩენაზე მყოფი პირების შენახვისათვის, ხელფასის გასტუმრებისათვის და სამკვიდროს დაცვისა და მართვისათვის.

    მუხლი 1428. უფლება სარჩელის აღძვრამდე მიღებულ შემოსავალზე

თუ კანონით მემკვიდრე, რომელმაც არ იცოდა ანდერძის არსებობის შესახებ, შეუდგა სამკვიდროს ფლობას, ხოლო ანდერძით მემკვიდრემ არ იცოდა ანდერძის ბათილობის შესახებ, ან, თუ კანონით ან ანდერძით მემკვიდრეებმა არ იცოდნენ სხვა უფრო ახლო კანონით მემკვიდრეების ან სხვა ანდერძის არსებობის შესახებ, მაშინ მათ დარჩებათ შემოსავალი, რაც სამკვიდროდან მიიღეს სარჩელის აღძვრამდე; მათ უფლება აქვთ აგრეთვე მოითხოვონ მთელი კაპიტალი, რაც სამკვიდროში დააბანდეს.

    მუხლი 1429. სამკვიდროს ცალკეული ნივთების გაყიდვის შედეგები

თუ სამკვიდროში შემავალი ნივთები გაიყიდება დავის აღძვრამდე, მაშინ ნასყიდობა ნამდვილად ჩაითვლება და ძალაში დარჩება, ხოლო ნივთების გაყიდვით მიღებული თანხა გადაეცემა ნამდვილ მემკვიდრეს.

    მუხლი 1430. მემკვიდრეობითი ტრანსმისია

თუ მემკვიდრე სამკვიდროს გახსნის შემდეგ, მაგრამ სამკვიდროს მიღებამდე გარდაიცვალა, მაშინ სამკვიდროდან მისი წილის მიღების უფლება გადადის მის მემკვიდრეებზე (მემკვიდრეობითი ტრანსმისია). გარდაცვლილი მემკვიდრის მემკვიდრეებმა სამკვიდრო უნდა მიიღონ სამკვიდროს მიღების ვადამდე დარჩენილი ხნის განმავლობაში. თუ ეს დრო სამ თვეზე ნაკლებია, იგი სამ თვემდე უნდა გაგრძელდეს.

    მუხლი 1431. მემკვიდრეობითი ტრანსმისიით სამკვიდროს მიუღებლობის შედეგები

1. სამკვიდროს მიუღებლობა მემკვიდრეობითი ტრანსმისიით არ ართმევს მემკვიდრეს შესაძლებლობას, მიიღოს ის სამკვიდრო, რომელიც უშუალოდ ეკუთვნოდა გარდაცვლილ მემკვიდრეს.

2. მემკვიდრეობითი ტრანსმისიით ქონების მიღებაზე უარის თქმისას ქონება გადადის იმ პირებზე, რომლებიც მოწვეულნი იყვნენ სამკვიდროს მისაღებად გარდაცვლილ მემკვიდრეებთან ერთად.

    მუხლი 1432. სამკვიდროს აღწერა

მემკვიდრეს უფლება აქვს მოითხოვოს სამკვიდროს აღწერა, რისთვისაც ეძლევა ორი თვის ვადა, რაც შედის სამკვიდროს მისაღებად დადგენილ საერთო ვადაში.

    მუხლი 1433. საკუთრების წარმოშობა სამკვიდროზე

მიღებული სამკვიდრო მემკვიდრის საკუთრებად ითვლება მემკვიდრეობის გახსნის დღიდან.

    მუხლი 1434. სამკვიდროს მიღებაზე უარის თქმის ვადა

მემკვიდრეს შეუძლია უარი თქვას სამკვიდროს მიღებაზე სამი თვის განმავლობაში იმ დღიდან, როცა მან შეიტყო ან უნდა შეეტყო თავისი მოწვევის შესახებ სამკვიდროს მისაღებად. საპატიო მიზეზის არსებობისას ეს ვადა შეიძლება გააგრძელოს სასამართლომ, მაგრამ არა უმეტეს ორი თვისა. უარის თქმა სამკვიდროს მიღებაზე უნდა გაფორმდეს სანოტარო ორგანოში.

    მუხლი 1435. სამკვიდროს ნაწილობრივ მიღების დაუშვებლობა

1. არ დაიშვება სამკვიდროს მიღება ან მასზე უარის თქმა ნაწილობრივ, რაიმე დათქმით ან ვადით.

2. თუ მემკვიდრე უარს იტყვის სამკვიდროს ნაწილზე ან დათქვამს რაიმე პირობას, ითვლება, რომ ის უარს ამბობს სამკვიდროზე.

    მუხლი 1436. მემკვიდრის უარი სასოფლო-სამეურნეო მიწის მიღებაზე

მემკვიდრეს, რომელიც არ მისდევს სოფლის მეურნეობას, შეუძლია უარი თქვას სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის, მოწყობილობის, შრომის იარაღებისა და პირუტყვის მიღებაზე, მაგრამ ეს არ ჩაითვლება საერთოდ უარის თქმად სამკვიდროს მიღებაზე.

    მუხლი 1437. რამდენიმე წილის მიღება სამკვიდროდან

თუ მემკვიდრეს სხვადასხვა საფუძვლით სამკვიდროდან რამდენიმე წილი ეკუთვნის, მას შეუძლია მიიღოს ერთი წილი და უარი თქვას მეორეზე, ან უარი თქვას ყველაზე.

    მუხლი 1438. უარი სამკვიდროს ნაწილზე

მემკვიდრეს უფლება აქვს უარი თქვას სამკვიდროს იმ ნაწილზე, რომელიც ეკუთვნის შემატების უფლებით, სამკვიდროს დანარჩენი ნაწილის მიუხედავად.

    მუხლი 1439. უარი სხვა პირთა სასარგებლოდ

მემკვიდრეს შეუძლია უარი თქვას სამკვიდროს მიღებაზე სხვა პირთა სასარგებლოდ კანონით ან ანდერძით მემკვიდრეთა რიცხვიდან. არ დაიშვება სამკვიდროს მიღებაზე უარის თქმა იმ პირთა სასარგებლოდ, რომლებიც ცნობილი არიან უღირს მემკვიდრეებად ან რომელთაც ანდერძის პირდაპირი მითითებით ჩამოერთვათ მემკვიდრეობის უფლება. ასეთი უარი შეიძლება გასაჩივრდეს სასამართლოში სხვა მემკვიდრეების მიერ.

    მუხლი 1440. წილის შემატება სამკვიდროზე უარის თქმისას

თუ მემკვიდრემ უარი თქვა სამკვიდროს მიღებაზე, მაგრამ არ განუცხადებია, თუ ვის სასარგებლოდ ამბობს უარს, მაშინ მისი წილი შეემატება მემკვიდრეებად მოწოდებულ კანონით მემკვიდრეთა წილს, ხოლო, თუ მთელი სამკვიდრო ანდერძით იყო განაწილებული, მაშინ ანდერძით მემკვიდრეთა წილს და იგი განაწილდება მათ შორის მათი წილის პროპორციულად, თუ ანდერძით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

    მუხლი 1441. ერთადერთი მემკვიდრის უარი სამკვიდროზე

თუ მემკვიდრე, რომელმაც უარი თქვა სამკვიდროს მიღებაზე, ერთადერთია ამ რიგის მემკვიდრეთა შორის, მაშინ სამკვიდრო გადავა მომდევნო რიგის მემკვიდრეებზე.

    მუხლი 1442. უარი რამდენიმე მემკვიდრის სასარგებლოდ

თუ მემკვიდრე უარს ამბობს სამკვიდროს მიღებაზე რამდენიმე მემკვიდრის სასარგებლოდ, მას შეუძლია მიუთითოს თითოეულის წილზე. ასეთი მითითების არარსებობისას მისი წილი თანაბრად განაწილდება იმ მემკვიდრეებზე, რომელთა სასარგებლოდაც უარი იყო ნათქვამი სამკვიდროს მიღებაზე.

    მუხლი 1443. სამკვიდროზე უარი შვილიშვილის სასარგებლოდ

სამკვიდროზე უარის თქმა შვილიშვილის სასარგებლოდ დასაშვებია, თუ სამკვიდროს გახსნის დღისათვის ცოცხალი აღარ არის მისი მშობელი, რომელიც მამკვიდრებლის მემკვიდრე უნდა ყოფილიყო, ან თუ შვილიშვილი ანდერძით მემკვიდრეა.

    მუხლი 1444. სახელმწიფოს უარის დაუშვებლობა სამკვიდროს მიღებაზე

სახელმწიფოს არა აქვს უფლება უარი თქვას სამკვიდროს მიღებაზე, რომელიც მასზე გადავიდა.

საქართველოს 2005 წლის 9 დეკემბრის კანონი №2239 - სსმ I, №54, 20.12.2005წ. მუხ.360

    მუხლი 1445. უარის თქმის დაუშვებლობა სანოტარო ორგანოში განცხადების შეტანის შემდეგ

არ დაიშვება უარის თქმა სამკვიდროს მიღებაზე მას შემდეგ, რაც მემკვიდრემ სანოტარო ორგანოში შეიტანა განცხადება სამკვიდროს ან სამკვიდრო მოწმობის მიღების შესახებ.

საქართველოს 2009 წლის 4 დეკემბრის კანონი №2284 - სსმ I, №45, 21.12.2009წ., მუხ.329

    მუხლი 1446. სამკვიდროზე უარის შეუქცევადობა

1. მემკვიდრის განცხადება სამკვიდროს მიღებაზე უარის თქმის შესახებ შეუქცევადია.

2. თუ მემკვიდრე ქმედუუნაროა, შეზღუდულქმედუნარიანია ან მხარდაჭერის მიმღებია, სამკვიდროს მიღებაზე უარის თქმა დასაშვებია სასამართლოს ნებართვით.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.  

    მუხლი 1447. უარი სამკვიდროს ფაქტობრივი ფლობისას

მემკვიდრეს, რომელიც ფაქტობრივად შეუდგა სამკვიდროს ფლობას ან მართვას, სამკვიდროს მისაღებად დადგენილი დროის განმავლობაში შეუძლია უარი თქვას სამკვიდროს მიღებაზე, რის შესახებაც განცხადებით უნდა მიმართოს სანოტარო ორგანოს.

    მუხლი 1448. უარის თქმის უფლების გადასვლა მემკვიდრეობით

1. სამკვიდროზე უარის თქმის უფლება გადადის მემკვიდრეობით.

2. თუ მემკვიდრე გარდაიცვლება სამკვიდროს მიღებაზე უარის თქმისათვის დადგენილი ვადის გასვლამდე, მაშინ ეს ვადა არ დასრულდება იმ დროის გასვლამდე, რაც დარჩა მემკვიდრის შემდეგ.

3. გარდაცვლილი მემკვიდრის რამდენიმე მემკვიდრიდან თითოეულს შეუძლია უარი თქვას მხოლოდ მის სამკვიდრო წილზე.

    მუხლი 1449. სამკვიდროზე უარის თქმა წარმომადგენლის მეშვეობით

სამკვიდროზე უარის თქმა წარმომადგენლის მეშვეობით შესაძლებელია, თუ დავალებაში (მინდობილობაში) სპეციალურად არის გათვალისწინებული უფლებამოსილება უარის თქმის შესახებ.

    მუხლი 1450. სამკვიდროს მიღებაზე შედავების ვადა

სამკვიდროს მიღება ან მიღებაზე უარის თქმა შეიძლება სადავო გახდეს ორი თვის განმავლობაში იმ დღიდან, როცა დაინტერესებულმა პირმა შეიტყო, რომ ამისათვის არსებობს სათანადო საფუძველი.

    მუხლი 1451. სამკვიდროს მიღების სამართლებრივი შედეგების დადგომის დრო

სამკვიდროს მიღების ან მასზე უარის თქმის სამართლებრივი შედეგები დადგება სამკვიდროს გახსნის მომენტიდან.

თავი მეთერთმეტე

სამკვიდროს გაყოფა

    მუხლი 1452. ცნება

სამკვიდროს გაყოფა ხდება სამკვიდროს მიმღები მემკვიდრეების შეთანხმებით იმ წილის კვალობაზე, რაც თითოეულ მათგანს კანონით ან ანდერძით ერგებათ.

    მუხლი 1453. სამკვიდროს გაყოფის წესის განსაზღვრა მოანდერძის მიერ

მოანდერძეს შეუძლია ანდერძით განსაზღვროს სამკვიდროს გაყოფის წესი, კერძოდ, მას შეუძლია სამკვიდროს გაყოფა მიანდოს მესამე პირს. მესამე პირის გადაწყვეტილება არ არის სავალდებულო მემკვიდრეებისათვის, თუ ის აშკარად უსამართლოა. ასეთ შემთხვევაში გაყოფა მოხდება სასამართლოს გადაწყვეტილებით.

    მუხლი 1454. სამკვიდროდან წილის გამოყოფა ნატურით

თითოეულ მემკვიდრეს შეუძლია მოითხოვოს თავისი წილის გამოყოფა ნატურით როგორც მოძრავი, ისე უძრავი ქონებიდან, თუ ასეთი გამოყოფა შესაძლებელია ან აკრძალული არ არის კანონით.

    მუხლი 1455. საჩუქრის ჩათვლა მემკვიდრის წილში

სამკვიდროს გაყოფისას თითოეული მემკვიდრის წილში ჩაითვლება იმ ქონების ღირებულება, რომელიც მან საჩუქრის სახით მიიღო მამკვიდრებლისაგან სამკვიდროს გახსნამდე ხუთი წლის განმავლობაში.

(ძალადაკარგულად იქნა ცნობილი 1455-ე მუხლის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ქონების ჩუქების დროს, ნაჩუქარი ქონების ღირებულების სამკვიდრო წილში ჩათვლის თაობაზე მამკვიდრებელის ცხადად გამოხატული ნების გარეშე ითვალისწინებს მემკვიდრისთვის საჩუქრის სახით გადაცემული ქონების ღირებულების ამ მემკვიდრის სამკვიდრო წილში ჩათვლას) საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2020 წლის 29 დეკემბრის გადაწყვეტილება  №2/3/1337 – ვებგვერდი, 30.12.2020წ.

    მუხლი 1456. სამკვიდროს გაყიდვა თანამემკვიდრეთა შეთანხმებით

თანამემკვიდრეთა შეთანხმებით დასაშვებია მთელი სამკვიდროს გაყიდვა და მემკვიდრეთა შორის ფულის განაწილება მათი წილის კვალობაზე.

     მუხლი 1457. სამკვიდროს გადასვლა ერთ თანამემკვიდრეზე

თანამემკვიდრეთა შეთანხმებით შესაძლებელია მთელი სამკვიდროს გადასვლა ერთ თანამემკვიდრეზე, რომელიც, თავის მხრივ, მოვალეა სხვა თანამემკვიდრეებს მისცეს შესაბამისი კომპენსაცია.

    მუხლი 1458. სამკვიდროს გაყოფის შეჩერება

თანამემკვიდრეები შეიძლება შეთანხმდნენ იმაზე, რომ სამკვიდროს გაყოფა შეჩერდეს განსაზღვრული დროით.

    მუხლი 1459. წილობრივი საკუთრება განუყოფელ ქონებაზე

თუ სამკვიდროს მიმღები ყველა მემკვიდრის შეთანხმებით სხვა რამ არ არის დადგენილი, ისეთი ქონება, რომლის გაყოფაც გამოიწვევს მისი სამეურნეო დანიშნულების მოშლას ან შესუსტებას, გაყოფას არ ექვემდებარება და ხდება მემკვიდრეთა საერთო საკუთრება მათი წილის მიხედვით.

      მუხლი 1460. სასოფლო-სამეურნეო მიწის გაყოფა მემკვიდრეებს შორის

1. თუ მესაკუთრემ სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთი, რომელზედაც საოჯახო მეურნეობაა მოწყობილი, ანდერძით რამდენიმე მემკვიდრეს დაუტოვა, ან თუ ანდერძი დატოვებული არ იყო და კანონით მემკვიდრე რამდენიმეა, მაშინ სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთი და მასზე მოწყობილი საოჯახო მეურნეობა შეიძლება გაიყოს მემკვიდრეებს შორის, თუკი ასეთი გაყოფის შედეგად თითოეული მემკვიდრისთვის მიკუთვნებული მიწის ნაკვეთი უზრუნველყოფს სიცოცხლისუნარიანი მეურნეობის არსებობას.

2. გაყოფა დაიშვება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მემკვიდრეები თვითონ აპირებენ გაუძღვნენ მეურნეობას. თუკი არც ერთი მემკვიდრე არ მოისურვებს მეურნეობის გაძღოლას, მაშინ მათი შეთანხმებით მიწა და მასზე მოწყობილი მეურნეობა შეიძლება გაიყიდოს და მემკვიდრეები მიიღებენ თავიანთ წილს ფულის სახით.

საქართველოს 2019 წლის 25 ივნისის კანონი №4851 - ვებგვერდი, 02.07.2019წ.

    მუხლი 1461. სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის გაყოფის დაუშვებლობა

თუ სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის გაყოფა შეუძლებელია, მაშინ მიწა იმ მემკვიდრეს უნდა მიეკუთვნოს, რომელიც მამკვიდრებელთან ერთად ცხოვრობდა და საოჯახო მეურნეობას ეწეოდა. თუ ასეთი მემკვიდრე არ არის, მაშინ მიწა იმას უნდა მიეკუთვნოს, ვისაც უნარი აქვს და სურს, გაუძღვეს მეურნეობას.

საქართველოს 2019 წლის 25 ივნისის კანონი №4851 - ვებგვერდი, 02.07.2019წ.

    მუხლი 1462. წილის კომპენსაცია

მემკვიდრე, რომელიც ვერ მიიღებს მიწის ნაკვეთს, მიიღებს შესაბამის წილს სხვა ქონებიდან, ხოლო, თუ სხვა ქონება საკმარისი არ იქნება, მაშინ სათანადო კომპენსაციას დადგენილი წესის მიხედვით.

    მუხლი 1463. (ამოღებულია)

საქართველოს 2019 წლის 25 ივნისის კანონი №4851 - ვებგვერდი, 02.07.2019წ.

 

    მუხლი 1464. საერთო საკუთრება საოჯახო მეურნეობაზე

თანამემკვიდრეთა შეთანხმებით მიწა და მასზე მოწყობილი საოჯახო მეურნეობა შეიძლება მათ საერთო საკუთრებაში დარჩეს.

საქართველოს 2019 წლის 25 ივნისის კანონი №4851 - ვებგვერდი, 02.07.2019წ.

    მუხლი 1465. ჩასახული მემკვიდრის უფლება სამკვიდროს გაყოფისას

1. თუ მემკვიდრე ჩასახულია, მაშინ სამკვიდროს გაყოფა შეიძლება მხოლოდ ამ მემკვიდრის დაბადების შემდეგ.

2. თუ ჩასახული მემკვიდრე ცოცხალი დაიბადება, მაშინ დანარჩენ მემკვიდრეებს უფლება აქვთ გაიყონ სამკვიდრო მხოლოდ მისი კუთვნილი წილის გამოყოფით. ახალშობილის ინტერესების დასაცავად გაყოფაში მონაწილეობისათვის მოწვეულ უნდა იქნენ მისი წარმომადგენლები.

    მუხლი 1466. სავალო მოთხოვნების დაკისრება ერთ-ერთი მემკვიდრისათვის

თანამემკვიდრეთა შეთანხმებით დასაშვებია, სავალო მოთხოვნები მთლიანად დაეკისროს ერთ-ერთ მემკვიდრეს მისთვის სამკვიდროდან შესაბამისად გაზრდილი წილის მიცემის სანაცვლოდ.

    მუხლი 1467. წილის მიღების უზრუნველყოფის ვალდებულება

თითოეული თანამემკვიდრე მოვალეა უზრუნველყოს სხვა თანამემკვიდრეთა მიერ შესაბამისი წილის მიღება. როცა თანამემკვიდრე სამკვიდროს გაყოფის შედეგად მოთხოვნის უფლებას იძენს, სხვა თანამემკვიდრეები ვალდებულნი არიან ხელი შეუწყონ მოვალის გადახდისუნარიანობას გაყოფის მომენტში თავ-თავიანთი სამკვიდრო წილის მიხედვით, ხოლო თუ ასეთი ვალდებულების შესრულების ვადა არ დამდგარა, მაშინ ვალდებულების შესრულების მომენტში.

    მუხლი 1468. წილის შემცირება პროპორციულად

თუ აღმოჩნდება, რომ ანდერძით განსაზღვრულ წილთა ჯამი აღემატება მთელ სამკვიდროს, მაშინ თითოეული მემკვიდრის წილი შემცირდება პროპორციულად.

    მუხლი 1469. დავის განხილვა ქონების გაყოფისას

სამკვიდროს გაყოფის თაობაზე თანამემკვიდრეებს შორის შეუთანხმებლობისას დავას განიხილავს სასამართლო, რომელმაც ქონების გაყოფისას მხედველობაში უნდა მიიღოს გასაყოფი ქონების ხასიათი, თითოეული თანამემკვიდრის საქმიანობა და სხვა კონკრეტული გარემოებანი.

    მუხლი 1470. წილის განკარგვის უფლება

1. თითოეულ თანამემკვიდრეს შეუძლია განკარგოს თავისი წილი სამკვიდროში. ხელშეკრულება, რომლითაც ერთ-ერთი თანამემკვიდრე განკარგავს თავის წილს, უნდა დადასტურდეს ნოტარიუსის მიერ.

2. თანამემკვიდრეს არ შეუძლია განკარგოს ცალკეული საგნები თავისი წილიდან.

3. (ამოღებულია - 11.05.2007, №4744).

საქართველოს 2007 წლის 11 მაისის კანონი №4744 - სსმ I, №18, 22.05.2007წ., მუხ.158

    მუხლი 1471. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 11 მაისის კანონი №4744 - სსმ I, №18, 22.05.2007წ., მუხ.158

    მუხლი 1472. კრედიტორთა დაკმაყოფილება წილის გასხვისებისას

წილის გასხვისების შემთხვევაში შემძენზე გადადის მამკვიდრებლის კრედიტორთა მოთხოვნის დაკმაყოფილების მოვალეობა, შეძენილი წილის ოდენობის შესაბამისად.

    მუხლი 1473. წილის გათანაბრება

მემკვიდრეები, რომლებიც მოწვეულნი იქნებიან სამკვიდროს მისაღებად, ვალდებულნი არიან წილთა გათანაბრებისათვის გაყოფამდე სამკვიდროს მიათვალონ ყოველივე ის, რაც მათ მიიღეს მამკვიდრებლისაგან მის სიცოცხლეში მშობლების ქონებიდან გამოყოფის სახით, თუ მამკვიდრებელს სხვა რამ არ დაუდგენია.

    მუხლი 1474. შთამომავლის გამოკლების შედეგები

თუ სამკვიდროს მის გახსნამდე ან გახსნის შემდეგ გამოაკლდა შთამომავალი, რომელიც, როგორც მემკვიდრე, ვალდებული იქნებოდა გაეთანაბრებინა წილი, მაშინ წილის გათანაბრების მოვალეობა დაეკისრება იმ მემკვიდრეს, რომელმაც უნდა მიიღოს მისი წილი.

    მუხლი 1475. განსაკუთრებული წვლილის გათვალისწინება გათანაბრებისას

შთამომავალს (დამავალი ხაზის ნათესავს), რომელმაც საოჯახო მეურნეობაში გაწეული შრომით, მამკვიდრებლის პროფესიულ და კომერციულ საქმიანობაში მონაწილეობით, თავის მხრივ მნიშვნელოვანი ხარჯების გაწევით ან სხვა სახით განსაკუთრებული წვლილი შეიტანა მამკვიდრებლის ქონების შენარჩუნებასა და გაზრდაში, სამკვიდროს გაყოფისას უფლება აქვს მოითხოვოს გათანაბრება იმ ნათესავებთან, რომლებიც მასთან ერთად კანონით მემკვიდრეებად ითვლებიან და ითხოვენ სამკვიდროს.

    მუხლი 1476. გათანაბრების მოთხოვნის დაუშვებლობა

არ შეიძლება გათანაბრების მოთხოვნა იმ შემთხვევაში, თუ მომსახურებისათვის ნათესავი იღებდა გასამრჯელოს, ან გასამრჯელო წინასწარ შეთანხმებული იყო, ანდა, თუ ნათესავს გაწეული მომსახურების საფუძველზე შეუძლია წარადგინოს რაიმე მოთხოვნა სხვა სამართლებრივი საფუძვლით.

    მუხლი 1477. სამართლიანი განაწილების მოთხოვნა

1. გაწეული მომსახურებისა და სამკვიდროს მოცულობის მიხედვით გათანაბრება უნდა მოხდეს სამართლიანად.

2. სამკვიდროს გაყოფისას გათანაბრების თანხა გამოაკლდება სამკვიდროს საერთო თანხას და მიემატება იმ თანამემკვიდრის წილს, რომელსაც გათანაბრების მოთხოვნის უფლება აქვს.

    მუხლი 1478. მემკვიდრის ადგილსამყოფლის დადგენის მოვალეობა

თუ მემკვიდრეთა შორის არიან პირები, რომელთა ადგილსამყოფელიც ცნობილი არ არის, დანარჩენი მემკვიდრეები მოვალენი არიან მიიღონ გონივრული ზომები მათი ადგილსამყოფლის დასადგენად და სამკვიდროს მისაღებად მემკვიდრეთა მოსაწვევად.

    მუხლი 1479. მემკვიდრის გამოუცხადებლობის შედეგები

1. თუ სამკვიდროს მისაღებად მოწვეული მემკვიდრე, რომელიც ადგილზე არ იმყოფება, მაგრამ დადგენილია მისი ადგილსამყოფელი, სამი თვის განმავლობაში უარს არ იტყვის სამკვიდროზე, მაშინ დანარჩენი მემკვიდრეები ვალდებულნი არიან შეატყობინონ მას თავიანთი განზრახვა სამკვიდროს გაყოფის შესახებ.

2. თუ ასეთი მემკვიდრე შეტყობინებიდან სამი თვის განმავლობაში არ აცნობებს დანარჩენ მემკვიდრეებს ქონების გაყოფის თაობაზე შეთანხმებაში მონაწილეობის სურვილის შესახებ, მაშინ დანარჩენ მემკვიდრეებს უფლება აქვთ ურთიერთშეთანხმებით გაყონ ქონება და გამოყონ ადგილზე არმყოფი მემკვიდრის წილი.

3. თუ სამკვიდროს გახსნიდან ექვსი თვის განმავლობაში ვერ მოხერხდა ადგილზე არმყოფი მემკვიდრის ადგილსამყოფლის დადგენა და არც რაიმე ცნობაა მისგან სამკვიდროს მიღებაზე უარის თქმის შესახებ, დანარჩენ მემკვიდრეებს შეუძლიათ გაყონ ქონება ამ მუხლის მეორე ნაწილით დადგენილი წესით.

    მუხლი 1480. უპირატესი მემკვიდრეობის უფლება

მემკვიდრეებს, რომლებსაც მამკვიდრებელთან ერთად აქვთ საერთო საკუთრების უფლება ქონებაზე, უპირატესი უფლება აქვთ იმ ქონების მემკვიდრეობაზე, რომელიც საერთო საკუთრებაში შედის.

    მუხლი 1481. საცხოვრებელი სახლის მიღების უპირატესი უფლება

ქონების გაყოფისას მემკვიდრეს, რომელიც სამკვიდროს გახსნამდე არანაკლებ ერთი წლის მანძილზე ცხოვრობდა მამკვიდრებელთან ერთად, აქვს სამკვიდროდან საცხოვრებელი სახლის, ბინის ან სხვა საცხოვრებელი სადგომის, ასევე საოჯახო მოხმარების საგნების მიღების უპირატესი უფლება.

    მუხლი 1482. მემკვიდრეთა ქონებრივი ინტერესის გათვალისწინება

უპირატესი უფლების განხორციელებისას გათვალისწინებულ უნდა იქნეს იმ სხვა მემკვიდრეთა ქონებრივი ინტერესები, რომლებიც სამკვიდროს გაყოფაში მონაწილეობენ. თუ ქონება საკმარისი არ იქნება მათი კუთვნილი წილის მისაღებად, მაშინ მემკვიდრეებმა, რომლებიც უპირატეს უფლებას ახორციელებენ, უნდა მისცენ მათ შესაბამისი ფულადი ან ქონებრივი კომპენსაცია.

    მუხლი 1483. კომპენსაციის განვადება

იმ მემკვიდრეების მოთხოვნით, რომლებიც უპირატეს უფლებას ახორციელებენ, სასამართლოს უფლება აქვს გადაავადოს კომპენსაცია მისი მოცულობის გათვალისწინებით, მაგრამ არა უმეტეს ათი წლის ვადით.

თავი მეთორმეტე

კრედიტორების დაკმაყოფილება მემკვიდრეთა მიერ

    მუხლი 1484. მემკვიდრეთა პასუხისმგებლობა კრედიტორების წინაშე

1. მემკვიდრეები ვალდებულნი არიან მთლიანად დააკმაყოფილონ მამკვიდრებლის კრედიტორთა ინტერესები, მაგრამ მიღებული აქტივის ფარგლებში თითოეულის წილის პროპორციულად.

2. თუ მამკვიდრებელი მემკვიდრეებზე გადასული ვალებით სოლიდარული მოვალე იყო, მაშინ მემკვიდრეები სოლიდარულად აგებენ პასუხს.

3. მამკვიდრებლის ვალებისათვის პასუხისმგებელნი არიან სავალდებულო წილის მიმღები მემკვიდრეებიც.

    მუხლი 1485. მტკიცების ტვირთი

მემკვიდრემ უნდა დაამტკიცოს, რომ მამკვიდრებლის ვალები აღემატება სამკვიდროს, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა სამკვიდრო აღწერილი იყო ნოტარიუსის მიერ.

    მუხლი 1486. ვალის გადახდის დაკისრება მემკვიდრისათვის

მოანდერძეს შეუძლია მთელი ვალის ან მისი ნაწილის გადახდა დააკისროს ერთ ან რამდენიმე მემკვიდრეს.

    მუხლი 1487. სამკვიდროს გახსნის შესახებ კრედიტორებისათვის შეტყობინების ვალდებულება

მემკვიდრეები ვალდებულნი არიან შეატყობინონ მამკვიდრებლის კრედიტორებს სამკვიდროს გახსნის შესახებ, თუ მათთვის ცნობილია გარდაცვლილის ვალების შესახებ.

    მუხლი 1488. კრედიტორების მოთხოვნათა წარდგენის ვადა

1. მამკვიდრებლის კრედიტორებმა ექვსი თვის განმავლობაში იმ დღიდან, რაც მათთვის ცნობილი გახდა სამკვიდროს გახსნის შესახებ, უნდა წარუდგინონ მოთხოვნა მემკვიდრეებს, რომლებმაც მიიღეს სამკვიდრო, მოთხოვნის ვადის დადგომის მიუხედავად.

2. თუ მემკვიდრეების კრედიტორებმა არ იცოდნენ სამკვიდროს გახსნის შესახებ, მაშინ მათ უნდა წარუდგინონ მოთხოვნა მემკვიდრეებს ერთი წლის განმავლობაში მოთხოვნის ვადის დადგომიდან.

3. ამ წესების დაუცველობა გამოიწვევს კრედიტორების მიერ მოთხოვნის უფლების დაკარგვას.

    მუხლი 1489. ხანდაზმულობის საერთო ვადის გამოყენება

1. კრედიტორების მიერ მოთხოვნის წარდგენის ვადა არ ვრცელდება იმ დანახარჯების მოთხოვნებზე, რომლებიც გამოწვეული იყო მამკვიდრებლის უკანასკნელი ავადმყოფობის დროს მოვლითა და მკურნალობით, ხელფასის გასტუმრებით, დაკრძალვით, სამკვიდროს დაცვითა და მართვით, ასევე მესამე პირების მოთხოვნებზე ქონებაზე საკუთრების უფლების ცნობის და მათი კუთვნილი ქონების გამოთხოვის თაობაზე.

2. ამ მუხლის პირველ ნაწილში აღნიშნული მოთხოვნების მიმართ გამოიყენება ხანდაზმულობის საერთო ვადები.

    მუხლი 1490. შესრულების ვადის გადადება

თუ მოთხოვნა კრედიტორის მიერ მოთხოვნის შესრულების ვადამდე იყო წარდგენილი, მაშინ მემკვიდრეს უფლება აქვს გადადოს შესრულება ვადის დადგომამდე. ვადის დადგომიდან კრედიტორს უფლება აქვს მოითხოვოს შესრულება სასარჩელო ხანდაზმულობის საერთო ვადის განმავლობაში.

    მუხლი 1491. მამკვიდრებლის კრედიტორების უპირატესობა

მოთხოვნების დაკმაყოფილებისას მამკვიდრებლის კრედიტორებს უპირატესობა აქვთ მემკვიდრის კრედიტორებთან.

    მუხლი 1492. სახელმწიფოს პასუხისმგებლობა კრედიტორების წინაშე

უმკვიდრო ქონების სახელმწიფოზე გადასვლისას სახელმწიფო პასუხს აგებს უმკვიდრო ქონების შესაბამისი ნაწილით მამკვიდრებლის ვალებზე ისე, როგორც მემკვიდრე.

საქართველოს 2005 წლის 9 დეკემბრის კანონი №2239 - სსმ I, №54, 20.12.2005წ. მუხ.360

    მუხლი 1493. კრედიტორის მიერ სამკვიდროს მიღების შედეგები

თუ მამკვიდრებელმა ქონება თავის კრედიტორს უანდერძა, ეს არ შეიძლება ჩაითვალოს კრედიტორის მოთხოვნის უფლების გაქვითვად.

    მუხლი 1494. კრედიტორთა დაკმაყოფილების წესი

კრედიტორთა მოთხოვნები მემკვიდრეებმა უნდა დააკმაყოფილონ ერთჯერადი გადახდის გზით, თუ მათ შორის შეთანხმებით სხვა რამ არ არის დადგენილი.

თავი მეცამეტე

სამკვიდროს დაცვა

    მუხლი 1495. ცნება

ადგილზე არმყოფი მემკვიდრეების, საანდერძო დანაკისრის მიმღებთა და საჯარო ინტერესების დასაცავად ნოტარიუსი დაინტერესებული პირების, ანდერძის აღმსრულებლის ან თავისი ინიციატივით იღებს სამკვიდროს დაცვისათვის აუცილებელ ზომებს, რაც გაგრძელდება ყველა მემკვიდრის მიერ სამკვიდროს მიღებამდე ან სამკვიდროს მისაღებად დადგენილი ვადის გასვლამდე.

საქართველოს 2009 წლის 4 დეკემბრის კანონი №2284 - სსმ I, №45, 21.12.2009წ., მუხ.329

    მუხლი 1496. ქონების დაცვის მოვალეობა სანოტარო ორგანოს მიერ

თუ სამკვიდრო ან მისი ნაწილი სამკვიდროს გახსნის ადგილას არ იმყოფება, სანოტარო ორგანო ავალებს ქონების სამყოფელი ადგილის სანოტარო ორგანოს ზომების მიღებას ამ ქონების დასაცავად.

    მუხლი 1497. ქონების აღწერა

სანოტარო ორგანო ქონების დაცვის მიზნით აღწერს სამკვიდროს და გადასცემს შესანახად მემკვიდრეს ან სხვა პირს, ამასთან, იღებს ზომებს იმ მემკვიდრეთა მოსაძებნად, რომლებიც სამკვიდროს გახსნის ადგილზე არ იმყოფებიან.

    მუხლი 1498. სამკვიდროს მმართველის დანიშვნა

თუ სამკვიდრო მართვას საჭიროებს, აგრეთვე, როდესაც მამკვიდრებლის კრედიტორების მიერ წარდგენილია სარჩელი, სანოტარო ორგანო ნიშნავს სამკვიდროს მმართველს. მმართველი არ დაინიშნება, როცა თუნდაც ერთ-ერთმა მემკვიდრემ მიიღო სამკვიდრო, ან თუ დანიშნულია ანდერძის აღმსრულებელი.

თავი მეთოთხმეტე

სამკვიდრო მოწმობა

    მუხლი 1499. ცნება

1. მემკვიდრეებად მოწვეულ პირებს შეუძლიათ სანოტარო ორგანოსგან მოითხოვონ სამკვიდრო მოწმობა.

2. კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში სამკვიდრო მოწმობის მიღება სავალდებულოა.

საქართველოს 2009 წლის 4 დეკემბრის კანონი №2284 - სსმ I, №45, 21.12.2009წ., მუხ.329

    მუხლი 1500. სამკვიდრო მოწმობის გაცემის ვადა

სამკვიდრო მოწმობა ეძლევათ მემკვიდრეებს სამკვიდროს გახსნის დღიდან ექვსი თვის გასვლის შემდეგ ნებისმიერ დროს. ექვს თვეზე ადრე სამკვიდრო მოწმობა გაიცემა იმ შემთხვევებში, თუ სანოტარო ორგანოს მოეპოვება ცნობა, რომ, მოწმობის მთხოვნელ პირთა გარდა, სხვა მემკვიდრეები არ არიან.

    მუხლი 1501. თანხმობა სამკვიდრო მოწმობაში შეტანაზე

მემკვიდრეები, რომლებსაც სამკვიდრო არ მიუღიათ კანონით დადგენილ ვადაში, შეიძლება შეტანილ იქნენ სამკვიდრო მოწმობაში ყველა იმ მემკვიდრის თანხმობით, რომლებმაც მიიღეს სამკვიდრო. თანხმობა გაცხადებულ უნდა იქნეს წერილობით სამკვიდრო მოწმობის გაცემამდე.

    მუხლი 1502. სამკვიდრო მოწმობის მიცემა მემკვიდრის მემკვიდრეებისათვის

თუ მემკვიდრე, რომელიც მოწვეული იყო სამკვიდროს მისაღებად, გარდაიცვალა სამკვიდროს გახსნის შემდეგ, მაგრამ ვერ მოასწრო მისი მიღება დადგენილ ვადაში, მაშინ მის მემკვიდრეებს შეუძლიათ მიიღონ სამკვიდრო მოწმობა ქონებაზე, რომელიც დარჩა თავდაპირველი მამკვიდრებლის გარდაცვალების შემდეგ.

    მუხლი 1503. სამკვიდრო მოწმობის მიცემა თანამემკვიდრეებისათვის

სამკვიდრო მოწმობა შეიძლება გაიცეს როგორც მთელ სამკვიდროზე, ასევე მის ნაწილზე. მოწმობა მიეცემა ყველა მემკვიდრეს ერთად ან თითოეულს ცალ-ცალკე მათი სურვილისამებრ. სამკვიდრო მოწმობის მიცემა ერთი მემკვიდრისათვის სამკვიდროს ნაწილზე არ ართმევს უფლებას სხვა მემკვიდრეებს, მიიღონ მოწმობა სამკვიდროს დანარჩენ ნაწილზე.

 

სამოქალაქო კოდექსის გარდამავალი და დასკვნითი დებულებანი

    მუხლი 1504. საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის ამოქმედება

საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი ამოქმედდეს 1997 წლის 25 ნოემბრიდან.

    მუხლი 1505. ძალადაკარგულ კანონთა ნუსხა

1997 წლის 25 ნოემბრიდან ძალადაკარგულად ჩაითვალოს:

1. „საქართველოს სსრ სამოქალაქო სამართლის კოდექსის“ დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს სსრ 1964 წლის 26 დეკემბრის კანონი (საქართველოს სსრ უმაღლესი საბჭოს უწყებები, 1964 წ., №36, მუხ.662);

2. „საქართველოს სსრ საქორწინო და საოჯახო კოდექსის დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს სსრ 1970 წლის 18 ივნისის კანონი (საქართველოს სსრ უმაღლესი საბჭოს უწყებები, 1970 წ., №6, მუხ.96);

3. „საქართველოს სსრ საბინაო კოდექსის დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს სსრ 1983 წლის 4 ივნისის კანონი (საქართველოს სსრ უმაღლესი საბჭოს უწყებები, 1983 წ., №6, მუხ.199);

4. „საკუთრების უფლების შესახებ“ საქართველოს რესპუბლიკის 1993 წლის 15 ივლისის კანონი (საქართველოს პარლამენტის უწყებები, 1993 წ., №9-12, მუხ.169);

5. „საკუთრების უფლების შესახებ“ საქართველოს პარლამენტის 1993 წლის 15 ივლისის დადგენილება საქართველოს რესპუბლიკის კანონის თაობაზე (საქართველოს პარლამენტის უწყებები, 1993 წ., №9-12, მუხ.170);

6. „იჯარის შესახებ“ საქართველოს რესპუბლიკის 1994 წლის 24 მაისის კანონი (საქართველოს პარლამენტის უწყებები, 1994 წ., №18, მუხ.382);

7. „იჯარის შესახებ“ საქართველოს რესპუბლიკის კანონის თაობაზე“ საქართველოს პარლამენტის 1994 წლის 24 მაისის დადგენილება (საქართველოს პარლამენტის უწყებები, 1994 წ., №18, მუხ.383);

8. „მოქალაქეთა საზოგადოებრივი გაერთიანებების შესახებ“ საქართველოს რესპუბლიკის 1994 წლის 19 ივნისის კანონი (საქართველოს პარლამენტის უწყებები, 1994 წ., №19, მუხ.401);

9. „მოქალაქეთა საზოგადოებრივი გაერთიანებების შესახებ“ საქართველოს რესპუბლიკის კანონის თაობაზე“ საქართველოს პარლამენტის 1994 წლის 14 ივნისის დადგენილება (საქართველოს პარლამენტის უწყებები, 1994 წ., №19, მუხ.402);

10. „გირავნობის შესახებ“ საქართველოს რესპუბლიკის 1994 წლის 30 ივნისის კანონი (საქართველოს პარლამენტის უწყებები, 1994 წ., №19, მუხ.423);

11. „გირავნობის შესახებ“ საქართველოს რესპუბლიკის კანონის თაობაზე“ საქართველოს პარლამენტის 1994 წლის 30 ივნისის დადგენილება (საქართველოს პარლამენტის უწყებები, 1994 წ., №19, მუხ.424);

12. „სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის იჯარის შესახებ“ საქართველოს 1996 წლის 28 ივნისის კანონი (პარლამენტის უწყებანი, 1996 წ. №19-20);

13. „დაზღვევის შესახებ“ საქართველოს 1997 წლის 2 მაისის კანონის 32-54-ე მუხლები (პარლამენტის უწყებანი, საკანონმდებლო დამატება, 1997 წ., №21-22);

14. „სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ“ საქართველოს 1996 წლის 22 მარტის კანონის მე-7 მუხლი (პარლამენტის უწყებანი, 1996 წ. №007).

    მუხლი 1506. ძალადაკარგული კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტები

1. ძალადაკარგულად ჩაითვალოს ყველა კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტი, რომლებიც არ შეესაბამება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსს.

2. სამოქალაქო კოდექსის ამოქმედებამდე საქართველოს პრეზიდენტის, საქართველოს მთავრობის ან ნორმატიული აქტების შესახებ საქართველოს კანონის შესაბამისად უფლებამოსილი ორგანოების მიერ გამოცემული ნორმატიული აქტები ჩაითვლება ძალადაკარგულად, თუ ისინი განსხვავებულად აწესრიგებენ სამოქალაქო კოდექსით მოწესრიგებულ ურთიერთობებს.

    მუხლი 1507. სამოქალაქო კოდექსის მოქმედება დროში

1. სამოქალაქო კოდექსი ვრცელდება მხოლოდ იმ ურთიერთობებზე, რომლებიც წარმოიშობა ამ კოდექსის ამოქმედების შემდეგ.

2. იმ ურთიერთობათა მიმართ, რომლებიც წარმოიშვა სამოქალაქო კოდექსის ძალაში შესვლამდე, ამ კოდექსის ნორმები გამოიყენება 1997 წლის 25 ნოემბრიდან წარმოშობილი უფლებებისა და მოვალეობების მიმართ.

3. სამოქალაქო კოდექსის ამოქმედების გამო ძალადაკარგული ნორმატიული აქტების საფუძველზე წარმოშობილი ურთიერთობების მიმართ გამოიყენება ეს ნორმატიული აქტები, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ურთიერთობის მონაწილეებს სურთ ერთმანეთს შორის ურთიერთობა ამ კოდექსით მოაწესრიგონ, ან, თუ სამოქალაქო კოდექსი უძრავი ნივთების შესახებ ახალ წესებს ითვალისწინებს.

4. სამოქალაქო კოდექსის 165-168-ე მუხლებით გათვალისწინებული ხანდაზმულობით საკუთრების შეძენის ვადა აითვლება 1993 წლის 23 ივლისიდან საკუთრების უფლების შესახებ საქართველოს რესპუბლიკის კანონის ამოქმედებიდან.

    მუხლი 15071. მეურვეობისა და მზრუნველობის განმახორციელებელი ორგანო გარდამავალ პერიოდში

1. ამ კოდექსის 1278-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს ფუნქციებს 2009 წლის 1 იანვრამდე საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს ან/და მის სისტემაში შემავალი უფლებამოსილი დაწესებულების (ორგანიზაციის), აგრეთვე მათი ტერიტორიული ორგანოების ნაცვლად ახორციელებს საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო, ხოლო ადგილობრივი მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს ფუნქციებს – საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს ტერიტორიული ორგანო – საგანმანათლებლო რესურსცენტრი, აგრეთვე აფხაზეთისა და აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკების შესაბამისი განათლების სამინისტროების ტერიტორიული ორგანოები.

2. ამ კოდექსის 1278-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებულ წესს 2009 წლის 1 იანვრამდე ადგენს საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო. მისი დამტკიცება საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრომ უნდა უზრუნველყოს არა უგვიანეს 2008 წლის 15 ივნისისა.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5624 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.414 

მუხლი 15072. მარტოხელა მშობლის სტატუსის მოპოვების უფლების გავრცელება ამ კოდექსის 11911 მუხლის ამოქმედებამდე წარმოქმნილ ურთიერთობებზე

ამ კოდექსის 11911 მუხლით გათვალისწინებული მარტოხელა მშობლის სტატუსის მოპოვების უფლება ვრცელდება 1996 წლის 18 აპრილიდან 2011 წლის 1 იანვრამდე წარმოქმნილ ურთიერთობებზედაც, კერძოდ, ისეთ შემთხვევებზე, როდესაც არარეგისტრირებულ ქორწინებაში მყოფი დედისგან შობილი ბავშვის მამის გვარად მიეთითებოდა დედის გვარი, ხოლო მამის სახელი იწერებოდა დედის მითითებით.

საქართველოს 2014 წლის 11 დეკემბრის კანონი №2892 - ვებგვერდი, 2 3.12.2014წ.

საქართველოს 2015 წლის 1 აპრილის კანონი №3422 - ვებგვერდი, 07.04.2015წ.

    მუხლი 15073. (ძალადაკარგულია)

    მუხლი 1508. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 22 ივნისის კანონი №2114 – სსმ I, №26(33), 05.07.1999 წ., მუხ.134 

    მუხლი 15081. ქმედუუნაროდ ცნობილი პირის სტატუსი

1. 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილი პირის მეურვე ვალდებულია სამეურვეო პირის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობისა და მისი ინდივიდუალური შეფასებისათვის 2015 წლის 1 აპრილიდან 4 წლის განმავლობაში მიმართოს სასამართლოს. მანამდე იგი შეუფერხებლად განაგრძობს თავისი მოვალეობების შესრულებას.

2. თუ 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილი პირი მოთავსებულია სტაციონარულ ფსიქიატრიულ დაწესებულებაში, ეს დაწესებულება ვალდებულია სამეურვეო პირის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობისა და მისი ინდივიდუალური შეფასებისათვის 2015 წლის 1 აპრილიდან 2 წლის განმავლობაში მიმართოს სასამართლოს.

3. თუ 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილი პირი მოთავსებულია სპეციალიზებულ დაწესებულებაში, ეს დაწესებულება ვალდებულია სამეურვეო პირის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობისა და მისი ინდივიდუალური შეფასებისათვის 2015 წლის 1 აპრილიდან 4 წლის განმავლობაში მიმართოს სასამართლოს.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

    მუხლი 15082. 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილ პირებთან და მათ მეურვეებთან დაკავშირებული სამართლებრივი რეგულირება გარდამავალ პერიოდში 

1. 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილი პირი ჩაითვალოს ქმედუუნარო პირად მის ინდივიდუალურ შეფასებამდე, 2015 წლის 1 აპრილამდე მოქმედი ნორმების შინაარსის გათვალისწინებით.

2. 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილი პირის ინდივიდუალურ შეფასებამდე ამ პირის მიერ ნების გამოვლენა ბათილია.

3. თუ მოთხოვნა მომდინარეობს 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილი პირისაგან, რომელსაც კანონიერი წარმომადგენელი არ ჰყავს, ანდა მოთხოვნა მიმართულია აღნიშნული პირისადმი, ხანდაზმულობის ვადის დენა შეჩერებულად ითვლება, სანამ მისი ინდივიდუალური შეფასება არ მოხდება.

4. თუ 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილი პირი მართლსაწინააღმდეგო მოქმედებით ზიანს მიაყენებს სხვა პირს, მას ზიანის ანაზღაურების ვალდებულება არ ეკისრება, სანამ ქმედუუნარო პირის ინდივიდუალური შეფასება არ მოხდება. თუ პირს ეკისრება ზიანის მიმყენებელი ქმედუუნარო პირის მეთვალყურეობა, იგი ვალდებულია აანაზღაუროს ზიანი, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა ამ ზიანის თავიდან აცილება შეუძლებელი იყო.

5. თუ ბავშვი შვილად აჰყავს ერთ-ერთ მეუღლეს, საჭიროა მეორე მეუღლის თანხმობა. ასეთი თანხმობა საჭირო არ არის, თუ მეორე მეუღლე არის 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილი პირი, სანამ მისი ინდივიდუალური შეფასება არ მოხდება.

6. 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილი პირის მეურვე ვალდებულია სამეურვეო პირის გამოჯანმრთელების შემთხვევაში სასამართლოს დაუყოვნებლივ მიმართოს შუამდგომლობით სამეურვეო პირის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის შესახებ.

7. 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილი პირის მეურვის მიერ მისთვის დაკისრებული მოვალეობის არაჯეროვნად შესრულების შემთხვევაში მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო გაათავისუფლებს მეურვეს თავისი მოვალეობისაგან და მიმართავს სასამართლოს სამეურვეო პირის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობისათვის.

8. თუ 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილი პირის მეურვე მეურვეობის განხორციელებისას ანგარებით იმოქმედებს ან სამეურვეო პირს ზედამხედველობისა და აუცილებელი დახმარების გარეშე დატოვებს, ის პასუხს აგებს კანონით დადგენილი წესით.

9. 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილი პირისათვის დაწესებული მეურვეობა შეწყდება, თუ:

ა) სამეურვეო პირი გარდაიცვალა;

ბ) სასამართლომ გამოიტანა გადაწყვეტილება სამეურვეო პირის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის შესახებ.

10. 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილი პირი არ შეიძლება იყოს ანდერძის მოწმე, სანამ მისი ინდივიდუალური შეფასება არ მოხდება.

11. 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილი პირი სამკვიდროს იღებს თავისი კანონიერი წარმომადგენლის მეშვეობით, სანამ ქმედუუნარო პირის ინდივიდუალური შეფასება არ მოხდება.

12. თუ მემკვიდრე 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილი პირია, სამკვიდროს მიღებაზე უარის თქმა დასაშვებია სასამართლოს ნებართვით, სანამ მისი ინდივიდუალური შეფასება არ მოხდება.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.   

    მუხლი 15083. მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს ვალდებულებები გარდამავალ პერიოდში

მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო ვალდებულია:

ა) 2015 წლის 1 აპრილიდან 1 წლის განმავლობაში უზრუნველყოს ქმედუუნაროდ ცნობილი პირების მონაცემთა ბაზის განახლება და ამ კოდექსთან შესაბამისობა;

ბ) ქმედუუნაროდ ცნობილი პირების მონაცემთა ბაზის განახლებიდან 6 თვის განმავლობაში უზრუნველყოს მეურვეებისთვის და ფსიქიატრიული დაწესებულებებისთვის ამ კოდექსის 15081 მუხლით დადგენილი მოვალეობის შესახებ ინფორმაციის მიწოდება და მათი გაფრთხილება ამ მოვალეობის შეუსრულებლობისთვის ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის დაკისრების შესაძლებლობის შესახებ;

გ) 2017 წლის 1 აპრილიდან 2 წლის განმავლობაში მიმართოს სასამართლოს სტაციონარში მოთავსებული ქმედუუნარო პირის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობისა და მისი ინდივიდუალური შეფასებისათვის, აგრეთვე 2019 წლის 1 აპრილიდან 1 წლის განმავლობაში მიმართოს სასამართლოს იმ ქმედუუნარო პირის, რომელიც სტაციონარში არ არის მოთავსებული, მხარდაჭერის მიმღებად ცნობისა და მისი ინდივიდუალური შეფასებისათვის, თუ მეურვე, თავად ქმედუუნარო პირი ან შესაბამისი დაწესებულება არ მიმართავს სასამართლოს აღნიშნული მიზნით.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3339 - ვებგვერდი, 31.03.2015წ.  

   მუხლი 1509. კერძო და საჯარო სამართლის იურიდიული პირები

1. სამოქალაქო კოდექსით გათვალისწინებულ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირებად ითვლებიან:

ა) სახელმწიფო;

ბ) მუნიციპალიტეტი;

გ) სახელმწიფოს მიერ კანონმდებლობის ან ადმინისტრაციული აქტის საფუძველზე შექმნილი იურიდიული პირები, რომლებიც არ არიან ჩამოყალიბებული სამოქალაქო კოდექსის ან მეწარმეთა შესახებ კანონით განსაზღვრული ორგანიზაციულ-სამართლებრივი ფორმით;

დ) სახელმწიფო დაწესებულებები და სახელმწიფო ფონდები, რომლებიც არ არის შექმნილი სამოქალაქო კოდექსის ან მეწარმეთა შესახებ კანონის შესაბამისად;

ე) საჯარო მიზნების მისაღწევად კანონმდებლობის საფუძველზე შექმნილი არასახელმწიფოებრივი ორგანიზაციები (პოლიტიკური პარტიები და სხვა);

ვ) საქართველოს კონსტიტუციური შეთანხმებით აღიარებული საჯარო სამართლის იურიდიული პირი − საქართველოს სამოციქულო ავტოკეფალური მართლმადიდებელი ეკლესია;

ზ) ამ კოდექსის 15091  მუხლით გათვალისწინებული რელიგიური გაერთიანებები.

2. კერძო სამართლის იურიდიულ პირებს განეკუთვნება:

ა) არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირი;

ბ) (ამოღებულია - 14.12.2006, №3967);

გ) სოლიდარული პასუხისმგებლობის საზოგადოება;

დ) კომანდიტური საზოგადოება;

ე) შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოება;

ვ) სააქციო საზოგადოება;

ზ) კოოპერატივი.

საქართველოს 1999 წლის 19 თებერვლის კანონი №1807 – სსმ I, №6(13), 04.03.1999 წ., მუხ.24

საქართველოს 2005 წლის 6 აპრილის კანონი №1233 - სსმ I, №18, 27.04.2005წ., მუხ.110

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

საქართველოს 2011 წლის 5 ივლისის კანონი №5034 - ვებგვერდი, 06.07.2011წ.

საქართველოს 2020 წლის 15 ივლისის კანონი №6989 – ვებგვერდი, 28.07.2020წ.

    მუხლი 15091 . რელიგიური გაერთიანებების რეგისტრაციის წესი

1. რელიგიური გაერთიანებები შეიძლება დარეგისტრირდნენ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირებად.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილი არ ზღუდავს რელიგიური გაერთიანებების უფლებას , დარეგისტრირდნენ, როგორც ამ კოდექსით გათვალისწინებული არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირები, აგრეთვე ეწეოდნენ საქმიანობას, როგორც ამ კოდექსით გათვალისწინებული არარეგისტრირებული კავშირი.

3. რელიგიური გაერთიანებების რეგისტრაციას ახორციელებს საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი საჯარო სამართლის იურიდიული პირი − საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო.

4. საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი საჯარო სამართლის იურიდიული პირი − საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო უფლებამოსილია საჯარო სამართლის იურიდიულ პირად დაარეგისტრიროს საქართველოსთან ისტორიული კავშირის მქონე რელიგიური მიმდინარეობა ან ის რელიგიური მიმდინარეობა, რომელიც ევროპის საბჭოს წევრ ქვეყნებში კანონმდებლობით მიჩნეულია რელიგიად.

5. საჯარო სამართლის იურიდიულ პირად რეგისტრირებულ რელიგიურ გაერთიანებაზე არ ვრცელდება „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის შესახებ“ საქართველოს კანონი.

6. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული რელიგიური გაერთიანებების რეგისტრაციის მიმართ მოქმედებს არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირების რეგისტრაციისთვის დადგენილი წესი და მათი უფლებამოსილება განისაზღვრება ამ კოდექსის პირველი კარის მეორე თავით.

საქართველოს 2011 წლის 5 ივლისის კანონი №5034 - ვებგვერდი, 06.07.2011წ.

    მუხლი 15092. მოქმედი სისხლის დაწესებულების (სისხლის გადასხმის დაწესებულების/სისხლის ბანკის) არასამეწარმეო (არაკომერციულ) იურიდიულ პირად რეგისტრაციის წესი

1. ამ მუხლის ამოქმედებამდე მოქმედი სისხლის დაწესებულება (სისხლის გადასხმის დაწესებულება/სისხლის ბანკი), რომელიც „სისხლისა და მისი კომპონენტების დონორობის შესახებ“ საქართველოს 1995 წლის 21 მარტის კანონისა და სათანადო სამართლებრივი აქტების შესაბამისად, კერძო სამართლის სამეწარმეო იურიდიული პირის ფორმით ფუნქციონირებს, შეიძლება დარეგისტრირდეს არასამეწარმეო (არაკომერციულ) იურიდიულ პირად. გარდაქმნის შემდეგ სუბიექტი აგრძელებს არსებობას ახალი სამართლებრივი ფორმით.

2. საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო მისთვის ამ მუხლის პირველი პუნქტით გათვალისწინებული საფუძვლით მიმართვის შემთხვევაში ყველა პირს დაარეგისტრირებს არასამეწარმეო (არაკომერციულ) იურიდიულ პირად, თუ ისინი დააკმაყოფილებენ რეგისტრაციის პირობებს, მიუხედავად „ადამიანის სისხლისა და მისი კომპონენტების ხარისხისა და უსაფრთხოების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-11 მუხლის მე-3 პუნქტით გათვალისწინებული სისხლის დაწესებულებების რაოდენობის შეზღუდვისა.

3. ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული საფუძვლით მიმართვის შემთხვევაში პირის ამ მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად ფუნქციონირების (მის მიერ საწარმოო ტრანსფუზიოლოგიური საქმიანობის ლიცენზიის ფლობის) შესახებ ინფორმაციას საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოს აწვდის საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს კომპეტენტური სამსახური.

4. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული დაწესებულება არასამეწარმეო (არაკომერციულ) იურიდიულ პირად უნდა დარეგისტრირდეს 2024 წლის 1 ივლისამდე. მისი არასამეწარმეო (არაკომერციულ) იურიდიულ პირად რეგისტრაციის, გარდაქმნილი სუბიექტის ვალდებულებებისა და შესაბამისი ქონებრივი საკითხების რეგულირების მიზნებისთვის გამოიყენება ამ კოდექსითა და „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით საწარმოს რეორგანიზაციისთვის დადგენილი წესები იმ თავისებურებათა გათვალისწინებით, რომლებიც საჭიროა არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის რეგისტრაციის მიზნებისთვის.

    მუხლი 1510. (ამოღებულია)

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

    მუხლი 1511. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 19 მარტის კანონი №1860 – სსმ I, №10(17), 01.04.1999 წ., მუხ.32

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

     მუხლი 1511 1 . (ამოღებულია)

საქართველოს 2005 წლის 25 თებერვლის კანონი №1051 - სსმ I, №9, 17.03.2005 წ., მუხ.59

საქართველოს 2006 წლის 14 დეკემბრის კანონი №3967 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.336

    მუხლი 1512. ბინის მესაკუთრეთა ამხანაგობები

საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივები, როგორც იურიდიული პირები, ჩაითვალონ გაუქმებულად 1997 წლის 25 ნოემბრიდან. მათ უფლებამონაცვლეებად მიჩნეულ იქნენ ბინის მესაკუთრეთა ამხანაგობები ამ კოდექსის 208-232-ე მუხლების მიხედვით. ამასთან, სახელმწიფოს ვალდებულებები ადრე შექმნილი საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივების წინაშე ძალაში რჩება.

    მუხლი 1513. საკუთრება საკარმიდამო მიწის ნაკვეთებზე

ფიზიკურ პირთა კანონიერ სარგებლობაში არსებული მიწის ნაკვეთები, რომლებზედაც ინდივიდუალური სახლებია განლაგებული, სამოქალაქო კოდექსის ამოქმედებიდან ითვლება ამ პირთა საკუთრებად და მათზე ვრცელდება სამოქალაქო კოდექსით უძრავი ნივთებისათვის გათვალისწინებული წესები.

    მუხლი 15131. კომლის საერთო ქონებაზე სამკვიდროს გახსნა

1. თუ კომლის ქონებაზე საკუთრების უფლება საჯარო რეესტრში რეგისტრირებული არ არის, კომლის საერთო ქონებაზე სამკვიდრო გაიხსნება კომლის ბოლო წევრის გარდაცვალების დღიდან, თუკი საკომლო წიგნის საარქივო ჩანაწერებში მითითებული კომლის ყველა წევრი, 2019 წლის 1 აგვისტოს მდგომარეობით, გარდაცვლილია.

2. თუ კომლის ქონებაზე საკუთრების უფლება საჯარო რეესტრში რეგისტრირებული არ არის, საკომლო წიგნის საარქივო ჩანაწერებში მითითებული კომლის წევრის 2019 წლის 1 აგვისტოს შემდეგ გარდაცვალების შემთხვევაში სამკვიდრო  მის წილ ქონებაზე გაიხსნება, მიუხედავად იმისა, იგი კომლის ბოლო წევრი იყო თუ არა.

3. კომლის ქონებაზე საკუთრების უფლების საჯარო რეესტრში რეგისტრაციის შემდეგ ეს ქონება კომლის წევრების თანასაკუთრებაა და მასზე ვრცელდება თანასაკუთრებისთვის დადგენილი საერთო წესები.

საქართველოს 2019 წლის 25 ივნისის კანონი №4851 - ვებგვერდი, 02.07.2019წ.

     მუხლი 1514. უძრავი ნივთების რეგისტრაცია გარდამავალ პერიოდში

საჯარო რეესტრის სამსახურის ჩამოყალიბებამდე მიწის ნაკვეთების გასხვისება მოხდეს ტექნიკური ინვენტარიზაციის ბიუროებში ან ადგილობრივი მმართველობის ორგანოებში არსებული მიწის ნაკვეთების მიმაგრების აქტების საფუძველზე. ამასთან, მიწის ნაკვეთების ყოველი ახალი შეძენის რეგისტრაცია 1997 წლის 25 ნოემბრიდან მოხდეს მიწის რეგისტრაციის სამსახურის სისტემაში არსებული საადგილმამულო წიგნის (საჯარო რეესტრის) სამსახურში. საქართველოს მიწის მართვის სახელმწიფო დეპარტამენტმა უზრუნველყოს სათანადო სამსახურის ჩამოყალიბება, საჯარო რეესტრის ფორმულარების მომზადება და ყველა იმ ორგანიზაციული საკითხის მოგვარება, რომლებიც დაკავშირებულია სამოქალაქო კოდექსის ამოქმედებიდან წარმოშობილი უძრავი ნივთების მესაკუთრეების რეგისტრაციასთან.

    მუხლი 1515. რეგისტრაციის მონაცემების საჯაროობის უზრუნველყოფა

საჯარო რეესტრის ერთიანი სამსახურის ჩამოყალიბებამდე სამოქალაქო კოდექსით ამ სამსახურისათვის დაკისრებული ფუნქციები განახორციელონ ტექნიკური ინვენტარიზაციის ბიუროებმა. საქართველოს ურბანიზაციისა და მშენებლობის სამინისტრომ და მიწის მართვის სახელმწიფო დეპარტამენტმა უზრუნველყონ საჯარო რეესტრის მონაცემების საჯაროობა და ხელმისაწვდომობა დაინტერესებულ პირთათვის.

    მუხლი 1516. სამოქალაქო კოდექსის სწავლება

საქართველოს იუსტიციის სამინისტრომ 1997 წლის 25 ნოემბრამდე უზრუნველყოს:

ა) იუსტიციის სამინისტროში ფონდების რეგისტრაციისათვის აუცილებელი ყველა ორგანიზაციული საკითხის გადაწყვეტა;

ბ) სამოქალაქო კოდექსით გათვალისწინებული იურიდიული პირების რეგისტრაციის მონაცემების გამოქვეყნება მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებით;

გ) სამოქალაქო კოდექსის სწავლება სამართალდამცავი ორგანოებისა და აღმასრულებელი ხელისუფლების სხვა ორგანოების, აგრეთვე მართლმსაჯულების ორგანოთა თანამშრომელთათვის.

    მუხლი 1517. საბანკო მომსახურების ხელშეკრულებათა დანერგვის უზრუნველყოფა

საქართველოს ეროვნულმა ბანკმა:

ა) ამ კოდექსით გათვალისწინებულ საბანკო მომსახურების ხელშეკრულებათა დასანერგად გაატაროს სათანადო ღონისძიებები, რათა კომერციულმა ბანკებმა უზრუნველყონ საბანკო ანგარიშების გახსნა და შეუფერხებელი ანგარიშსწორება იმ ორგანიზაციული წარმონაქმნებისათვის, რომლებიც არ არიან იურიდიული პირები, კერძოდ, ბინის მესაკუთრეთა ამხანაგობა, არარეგისტრირებული კავშირი, ამხანაგობა;

ბ) უზრუნველყოს ფიზიკური პირების მიერ საანგარიშსწორებო თუ სხვა ანგარიშების გახსნასთან დაკავშირებულ შეზღუდვათა გაუქმება იმ მიზნით, რომ ყველა ფიზიკურ თუ იურიდიულ პირს შეუფერხებლად შეეძლოს მათთვის სასურველი ანგარიშების გახსნა და ამ კოდექსით გათვალისწინებული საბანკო მომსახურების ხელშეკრულებათა შეუფერხებელი დადება.

    მუხლი 1518. კომუნალური მომსახურების ხელშეკრულებათა დადება

აღმასრულებელი ხელისუფლების შესაბამისმა სამთავრობო და სახელმწიფო საქვეუწყებო დაწესებულებებმა 1997 წლის 25 ნოემბრამდე უზრუნველყონ ბინის მესაკუთრეებთან და სხვა მომხმარებლებთან ხელშეკრულებების გაფორმება გაზით, წყლით, ელექტროენერგიით მომარაგებისა და სატელეფონო მომსახურების შესახებ.

     მუხლი 1519. ცნებათა ერთიანობის უზრუნველყოფა

სამოქალაქო კოდექსში გამოყენებული ცნებები და ტერმინები ადეკვატურად უნდა იქნეს გამოყენებული ყველა სხვა სამართლებრივ აქტში.

    მუხლი 1520. სამოქალაქო კოდექსის დანერგვის ორგანიზაციული საკითხები

საქართველოს პრეზიდენტმა 1997 წლის 25 ნოემბრამდე უზრუნველყოს:

ა) იუსტიციის საბჭოს მიერ სასამართლოში კავშირების რეგისტრაციისათვის აუცილებელი ორგანიზაციული საკითხების გადაწყვეტა;

ბ) სამოქალაქო კოდექსის შემოღება სავალდებულო სასწავლო დისციპლინად ყველა ტიპის უმაღლეს იურიდიულ სასწავლებელში.

საქართველოს პრეზიდენტი                   ედუარდ შევარდნაძე

თბილისი,

1997 წლის 26 ივნისი.

№786-IIს

 

 Контрольный текст по состоянию на 21.02.2024 N4050

 

ГРАЖДАНСКИЙ КОДЕКС ГРУЗИИ

  КНИГА ПЕРВАЯ

 

Общие положения Гражданского кодекса Грузии Вступительные положения

 

Статья 1. Понятие. Сфера действия

Настоящий Кодекс регулирует основанные на равенстве лиц имущественные, семейные и личные отношения частного характера.

 

Статья 2. Гражданское законодательство

1. Гражданский кодекс, другие законы частного права и их толкования должны соответствовать Конституции Грузии.

2. При коллизии норм права одного и того же уровня применяется специальный и более новый закон. При коллизии между предусмотренными настоящим Кодексом общими нормами и специальными нормами применяются специальные нормы.

3. Подзаконные нормативные акты применяются для регулирования гражданских отношений только в тех случаях, когда они восполняют нормы закона. Если эти акты противоречат закону, действует закон.

4. Обычаи применяются только в тех случаях, когда они не противоречат общепризнанным нормам права и нравственности или публичному порядку.

 

Статья 3. Вступление в силу гражданского закона

1. Закон и подзаконные нормативные акты вступают в силу только после их опубликования в установленном порядке в официальном органе для всеобщего ознакомления.

2. Незнание закона или его неверное понимание не может служить основанием для неприменения закона или освобождения от ответственности, предусмотренной этим законом.

3. Закон теряет силу, если на это прямо указывает новый закон, или старый закон противоречит новому, или новый охватывает регулируемые старым законом отношения, или более не существует отношений, которые регулировались законом.

4. Закон общего характера не отменяет специального закона, если такая отмена не представляет собой прямой цели законодателя.

5. Отмена закона, которым был отменен старый закон, не означает восстановления действия последнего.

 

Статья 4. Недопустимость отказа в осуществлении правосудия при рассмотрении гражданских дел

1. Суд не вправе отказать в осуществлении правосудия по гражданским делам и в тех случаях, когда норма права отсутствует или она неясна.

2. Суд не вправе отказаться от применения закона, мотивируя это тем, что он считает норму закона несправедливой или безнравственной.

 

Статья 5. Аналогия закона и права

1. Для урегулирования отношений, прямо не предусмотренных законом, применяется норма права, регулирующая наиболее сходное отношение (аналогия закона).

2. При невозможности применения аналогии закона отношение должно регулироваться на основании общих принципов права, а также в соответствии с требованиями справедливости, добросовестности и морали (аналогия права).

3. Нормы, регулирующие специальные отношения (исключительные нормы), не подлежат применению по аналогии.

 

Статья 6. Обратная сила гражданского закона

Законы и подзаконные нормативные акты не имеют обратной силы, кроме случаев, когда это прямо предусмотрено в законе. Закону не может быть придана обратная сила, если он причиняет вред или ухудшает положение лица.

 

Статья 7. Объекты частного права

Объектами частноправовых отношений могут быть имеющие имущественную или неимущественную ценность материальные или нематериальные блага, которые не изъяты из оборота в установленном законом порядке.

 

Статья 8. Субъекты частного права

1. Субъектами частноправовых отношений могут быть любые физические или юридические лица. Это правило применяется как к занимающимся, так и не занимающимся предпринимательством как физическим, так и юридическим лицам Грузии и других государств.

2. Частноправовые отношения государственных органов и юридических лиц публичного права с другими лицами также регулируются гражданскими законами, если эти отношения исходя из государственных или общественных интересов не должны быть урегулированы публичным правом.

3. Участники правоотношения обязаны добросовестно осуществлять свои права и обязанности.

 

Статья 9. Цель гражданских законов

Гражданские законы обеспечивают свободу гражданского оборота на территории Грузии, если осуществление такой свободы не посягает на права третьих лиц.

 

Статья 10. Независимость гражданских прав от политических прав. Императивные нормы гражданского права

1. Осуществление гражданских прав не зависит от политических прав, определенных Конституцией или другими законами публичного права.

2. Участники гражданских отношений могут осуществлять не запрещенные законом действия, в том числе и прямо не предусмотренные законом.

3. Защите свободы других лиц от злоупотребления правами служат императивные нормы гражданских законов. Действия, противоречащие этим нормам, недействительны, кроме тех случаев, когда закон прямо указывает на иные последствия. Отдельные вмешательства посредством административных актов запрещаются, если эти акты не применены на основании конкретного закона.

 

  Раздел первый

Лица

 Глава первая

Физические лица

 

Статья 11. Правоспособность

1. Правоспособность физического лица - способность иметь гражданские права и нести обязанности - возникает с момента рождения.

2. Право быть наследником возникает с момента зачатия; осуществление этого права зависит от рождения.

3. Правоспособность физического лица прекращается его смертью. Моментом смерти считается прекращение функционирования мозга.

4. Физическое лицо не может быть лишено правоспособности.

 

Статья 12. Дееспособность (20.03.2015 N3339)

1. Дееспособность, то есть возможность физического лица по своей воле и своими действиями приобретать и осуществлять гражданские права и обязанности в полном объеме, возникает по достижении им совершеннолетия.

2. Совершеннолетним является лицо, достигшее возраста 18 лет.

3. Дееспособным считается лицо, вступившее в брак до достижения 18-летнего возраста.

4. Дееспособным считается лицо с психосоциальными нуждами (далее – поддерживаемое лицо), то есть лицо со стойкими психическими, умственными (интеллектуальными) нарушениями, которые при взаимодействии с различными препятствиями могут мешать его полному и эффективному участию в жизни общества наравне с другими, если указанное лицо удовлетворяет условия части 2 или 3 настоящей статьи, при этом указанные препятствия без надлежащего совета и помощи в значительной мере осложняют свободное волеизъявление лица и его информированный и обдуманный выбор в сфере, определенной судом.

5. Поддерживаемым лицом суд может также признать несовершеннолетнего в пределах, в которых согласно законодательству Грузии он при осуществлении своих прав и обязанностей не нуждается в согласии законного представителя.

6. Несовершеннолетние в возрасте до 7 лет (малолетние) считаются недееспособными.

 

  Статья 13. Недопустимость ограничения дееспособности сделкой

Ограничение дееспособности допускается только в предусмотренных законом случаях. Недопустимо ограничение дееспособности сделкой.

 

Статья 14. Ограниченная дееспособность

1. Несовершеннолетние от 7 до 18 лет имеют ограниченную дееспособность.

2. Ограниченно дееспособными считаются также совершеннолетние, которым суд установил попечительство. Ограниченно дееспособные лица в своей дееспособности приравниваются к несовершеннолетним.

3. Ограничение дееспособности прекращается тогда, когда отпадает основание, в связи с которым была ограничена дееспособность лица.

 

Статья 15. Согласие представителя при ограниченной дееспособности

Для действительности волеизъявления ограниченно дееспособного лица необходимо согласие его законного представителя, за исключением случаев, когда ограниченно дееспособный получает по сделке выгоду.

 

Статья 16. Ограничение дееспособности при злоупотреблении алкоголем или наркотическими веществами

1. Попечительство может быть установлено судом над совершеннолетними лицами, злоупотребляющими алкоголем или наркотическими веществами и ставящими этим свои семьи в тяжелое материальное положение. Заключать сделки о распоряжении имуществом, распоряжаться заработной платой, пенсией или иными видами дохода они правомочны только с согласия попечителя, за исключением мелких сделок бытового характера.

2. Полное восстановление дееспособности влечет прекращение попечительства.

 

Статья 17. Право на имя

1. Каждое физическое лицо имеет право на имя, включающее в себя имя и фамилию.

2. Допускается изменение имени. Для этого необходимо обоснованное заявление лица, которое в установленном порядке должно быть рассмотрено соответствующим органом.

3. Изменение имени не представляет собой основания для прекращения или изменения прав и обязанностей, приобретенных под прежним именем. Лицо обязано принять необходимые меры к предупреждению кредиторов и должников об изменении имени.

 

Статья 18. Личные неимущественные права

1. Лицо, право которого на имя ущемляется или интересы которого нарушаются использованием его имени без разрешения, вправе потребовать от посягающего прекратить такое действие или отказаться от такого действия.

2. Лицо вправе через суд, в установленном законом порядке защищать от посягательства свою честь, достоинство, тайну личной жизни, личную неприкосновенность или деловую репутацию.(24.06.2004.№ 222)

3. Если сведения, порочащие честь, достоинство, деловую репутацию и посягающие на тайну личной жизни лица, распространены средствами массовой информации, их опровержение должно быть произведено через эти же средства. Если подобные сведения содержатся в документе, выданном организацией, этот документ должен быть изменен и об этом сообщено заинтересованным лицам.

4. Лицо, в отношении которого были опубликованы в средствах массовой информации порочащие честь и достоинство сведения, вправе опубликовать в тех же средствах ответные сведения.

5. Право, предусмотренное в частях первой и второй настоящей статьи, лицо имеет и в том случае, когда его изображение (фотография, кино-, видеофильм и т.п.) публикуется без его согласия. В согласии лица нет необходимости, когда фотографирование (видеосъемка и т.п.) связано с его общественным признанием, занимаемой должностью, с требованиями правосудия или полиции, научными, учебными или культурными целями, или фотографирование (видеосъемка и т.п.) производилось в общественной обстановке либо лицо получило вознаграждение за позирование.

6. Защита предусмотренных настоящей статьей благ производится независимо от вины посягавшего. Если же нарушение вызвано виновным действием, лицо может потребовать возмещения вреда (убытков). В качестве возмещения вреда может быть потребована выгода, полученная посягавшим. В случае виновного посягательства правомочное лицо вправе потребовать возмещения и неимущественного (морального) вреда. Моральный вред может быть возмещен независимо от возмещения имущественного вреда.

 

Статья 181 . Право на получение персональных данных

  (14.03.2008 N5919)

1. Лицо вправе ознакомиться со своими персональными данными и записями, связанными с его финансовым (имущественным) положением и другими частными вопросами, и получить копии этих данных, за исключением случаев, определенных законодательством Грузии.

2. Лицу не может быть отказано в выдаче информации, содержащей его персональные данные или записи, касающиеся его.

  3. Любое лицо обязано по письменному требованию передать другому лицу хранящиеся у него персональные данные или записи при представлении им письменного согласия лица, персональными данными которого является соответствующая информация. В таком случае лицо обязано соблюдать тайну указанных данных, информации.

 

Статья 19. Защита личных прав после смерти

Права, указанные в статье 18, может использовать и лицо, которое само хотя и не является носителем права на имя или права на личное достоинство, однако имеет для этого заслуживающий защиты интерес. Оно может требовать осуществления защиты имени и чести, которые определяют суть личности и сохраняются и после смерти. Требование имущественного возмещения за посягательство на имя, честь, достоинство или деловую репутацию после смерти недопустимо.

 

Статья 20. Место жительства

1. Местом жительства физического лица признается место, которое оно избирает обычным местом для проживания. Лицо может иметь несколько мест жительства.

2. Местом жительства малолетнего считается место жительства родителей, имеющих родительские права, а местом жительства подопечного лица - место жительства опекуна.

3. Место жительства лица не утрачивается, если лицо в принудительном порядке или для исполнения государственных обязанностей на определенный срок покидает это место.

 

Статья 21. Признание лица безвестно отсутствующим

1. На основании заявления заинтересованного лица физическое лицо решением суда может быть признано безвестно отсутствующим, если его местонахождение неизвестно и на протяжении двух лет оно не появлялось по месту своего жительства. После вступления решения в законную силу законные наследники приобретают правомочия управления имуществом безвестно отсутствующего в качестве доверенной собственности, в том числе получения от неё выгоды. Из этого имущества предоставляется содержание лицам, находящимся на иждивении безвестно отсутствующего, и погашаются долги.

2. В случае явки безвестно отсутствующего лица или обнаружения его местонахождения суд отменяет решение об управлении его имуществом. Права требования возмещения выгоды, полученной в результате надлежащего ведения хозяйства, лицо не имеет.

 

Статья 22. Объявление лица умершим

1. Лицо может быть в судебном порядке объявлено умершим, если по месту его жительства нет сведений о месте его пребывания в течение пяти лет, а также если оно пропало без вести при обстоятельствах, угрожавших ему смертью или дающих основания предполагать его гибель от какого-либо несчастного случая, и таких сведений нет в течение шести месяцев.

2. Военнослужащий или другое лицо, пропавшее без вести в связи с военными действиями, может быть в судебном порядке объявлено умершим не ранее, чем по истечении двух лет со дня окончания военных действий.

3. Днем смерти лица считается день вступления в законную силу судебного решения об объявлении его умершим.

4. В случаях, предусмотренных частями первой и второй настоящей статьи, суд может днем смерти лица признать день его предполагаемой гибели.

 

Статья 23. Последствия явки лица, объявленного умершим

1. В случае явки или обнаружения места пребывания лица, объявленного умершим, суд отменяет соответствующее решение.

2. Независимо от времени своей явки лицо вправе потребовать то сохранившееся имущество, которое после объявления его умершим было безвозмездно передано другому лицу.

3. Лицо, которое возмездно приобрело имущество объявленного умершим лица, обязано возвратить последнему это имущество, если будет доказано, что при приобретении имущества ему было известно, что лицо, объявленное умершим, находилось в живых.

4. Если имущество объявленного умершим лица было передано государству и реализовано им, после отмены решения об объявлении умершим лицу возвращается сумма, вырученная от реализации имущества. (9.12.2005.N2239).

 

Глава вторая

 Юридические лица (14. 12. 2006 N3967)

 I. Общие положения

 

Статья 24. Понятие. Виды (14.12.2006 N3967)

1. Юридическое лицо – это созданное для достижения определенной цели, имеющее собственное имущество организованное образование, которое самостоятельно отвечает своим имуществом и от своего имени приобретает права и обязанности, совершает сделки и может выступать истцом и ответчиком в суде.

2. Юридические лица могут быть организованными корпоративно, основанными на членстве, зависящими и независящими от положения членов и заниматься или не заниматься предпринимательством.

3. Юридические лица публичного права участвуют в гражданско-правовых отношениях так же, как юридические лица частного права. Порядок их создания, организации и деятельности определяется законом.

4. Государство и муниципалитеты участвуют в гражданско-правовых отношениях так же, как юридические лица частного права. Полномочия государства или муниципалитета при этом осуществляются его органами (ведомствами, учреждениями и т. д.) так, что они при этом не являются юридическими лицами. (15.07.2020 N6989)

5. Юридическое лицо, целью которого является предпринимательская (коммерческая) деятельность, а также его филиал должны создаваться в соответствии с Законом Грузии «О предпринимателях».

6. Юридическое лицо, целью которого является непредпринимательская деятельность, подлежит регистрации в порядке, установленном настоящим Кодексом.

 

Статья 25. Правоспособность юридического лица (14. 12. 2006 N3967)

1. Юридическое лицо публичного права правомочно осуществлять деятельность, соответствующую целям, предусмотренным законом или его учредительными документами.

2. Юридическое лицо частного права (предпринимательское или непредпринимательское (некоммерческое)) вправе осуществлять любую не запрещенную законом деятельность, независимо от того, предусмотрена ли эта деятельность его учредительными документами.

3. Некоторые виды деятельности, перечень которых определяется Законом, могут осуществляться юридическими лицами только на основании специальной лицензии/разрешения или прохождения авторизации. Право на осуществление деятельности указанных видов возникает у юридических лиц с момента получения лицензии/разрешения или прохождения авторизации.(21.07.2010 N3537)

  4. Правоспособность юридического лица возникает с момента его регистрации и прекращается с момента регистрации факта завершения его ликвидации.

5. Непредпринимательское (некоммерческое) юридическое лицо правомочно заниматься предпринимательской деятельностью вспомогательного характера, прибыль от которой должна быть использована на реализацию целей непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица. Распределение прибыли от такой деятельности между учредителями, членами непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица, пожертвователями, а также лицами с руководящими и представительскими полномочиями не допускается.

 

Статья 26. Место нахождения юридического лица (14.12.2006 N3967)

1. Местом нахождения юридического лица считается место нахождения его администрации. Юридическое лицо может иметь только одно место нахождения (юридический адрес).

2. Другое место нахождения юридического лица признается местом нахождения его филиала.

 

II . Непредпринимательские (некоммерческие) юридические лица

(14.12.2006 N3967)

 

  Статья 27. Наименование непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица (14.12.2006 N3967)

  1. Непредпринимательское (некоммерческое) юридическое лицо имеет наименование, содержащее указание на его принадлежность непредпринимательскому (некоммерческому) юридическому лицу.

  2. В наименовании непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица не допускается использование графических символов, не имеющих звукового или словесного соответствия, установленного языковыми нормами, а также отметок, характерных для правовых форм юридического лица и юридического лица публичного права, предусмотренных Законом Грузии «О предпринимателях» и Органическим законом Грузии «О политических объединениях граждан». Вместе с тем наименование не должно содержать каких-либо дополнений, способных ввести в заблуждение третьи лица или (и) повлечь ошибку или (и) недоразумение относительно формы и деятельности субъекта (1.07.2011 N5017).

3. Наименование непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица не может совпадать с наименованием уже зарегистрированного непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица.

4. Лицо, противоправно использующее наименование другого юридического лица, обязано по требованию правомочного лица прекратить такое использование и возместить вызванный противоправным использованием вред.

  41. При определении наименования непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица дополнительно применяются правила, установленные статьей 16 Закона Грузии «О предпринимателях» для фирменного наименования предпринимателя. (2.08.2021 N887, вести в действвие с 1 января 2022 года.)

5. В случае посягательства на деловую репутацию юридического лица применяются правила, предусмотренные статьей 18 настоящего Кодекса.

 

Статья 28. Порядок регистрации непредпринимательского (некоммерческого) юридического филиала(представительства) иностранного непредпринимательского (некоммерческого)

  юридического лица (1.07.2011 N5017)

1. Регистрация непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица, филиала (представительства) иностранного непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица осуществляется в Реестре предпринимателей и непредпринимательских (некоммерческих) юридических лиц.

2. Реестр предпринимателей и непредпринимательских (некоммерческих) юридических лиц ведет юридическое лицо публичного права, действующее в сфере управления Министерства юстиции Грузии, – Национальное агентство публичного реестра (далее – регистрирующий орган).

3. Регистрация непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица, филиала (представительства) иностранного непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица осуществляется в порядке, настоящим Кодексом и законодательством Грузии установленном для регистрации предпринимательских субъектов, филиала (представительства) иностранного предпринимательского юридического лица.

 

Статья 29. Условия регистрации непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица (1.07.2011 N5017)

  1. В случае требования регистрации непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица заинтересованное лицо представляет в регистрирующий орган соглашение партнеров и заявление. Указанное заявление должно содержать обязательные данные, установленные частью 2 настоящей статьи и Законом Грузии «О предпринимателях» для регистрации предпринимательского юридического лица. (2.08.2021 N887, ввести в действие с 1 января 2022 года.)

2. В случае требования регистрации непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица в его учредительной документации, кроме данных, установленных частью первой настоящей статьи, должны указываться:

а) цели деятельности непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица;

б) порядок принятия в члены непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица, выбытия и исключения из членства в непредпринимательском (некоммерческом) юридическом лице, если это - основанное на членстве непредпринимательское (некоммерческое) юридическое лицо;

в) наименование органа (лица), принимающего решение о реорганизации или ликвидации, порядок и процедура принятия решения;

г) порядок создания (избрания) и срок полномочий руководящего органа (руководящего лица) непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица.

21. Регистрирующий орган вместе с регистрацией непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица в рамках единого электронного портала создает электронный адрес непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица, на который распространяются правила, установленные статьей 18 Закона Грузии «О предпринимателях». (2.08.2021 N887, ввести в действие с 1 января 2022 года.)

22. Непредпринимательское (некоммерческое) юридическое лицо вправе иметь зарегистрированный номер телефона или (и) адрес электронной почты, на который/которые может быть отправлено электронное уведомление. Отправление уведомления на зарегистрированный номер телефона или (и) адрес электронной почты считается вручением указанного уведомления соответствующему лицу. (2.08.2021 N887, ввести в действие с 1 января 2022 года.)

  3. Другие правила регистрации непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица определяются Законом Грузии «О предпринимателях», Законом Грузии «О творческих работниках и творческих союзах» и Органическим законом Грузии «О профессиональных союзах». (30.11.2018 N3827, ввести в действие с принятием присяги Президентом Грузии, избранным в результате следующих выборов Президента Грузии.)

  3. Другие правила регистрации непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица определяются Законом Грузии «О предпринимателях», Законом Грузии «О творческих работниках и творческих союзах», Законом Грузии «Об авторских и смежных правах» и Органическим законом Грузии «О профессиональных союзах». (3.07.2023 N3451, ввести в действие с 1 сентября 2023 года.)

 

Статья 30. (1.07.2011 N5017)

 

Статья 31. Регистрация изменений, осуществленных непредпринимательским (некоммерческим) лицом, филиалом (представительством) иностранного непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица (1.07.2011 N5017)

1. Основанием для изменения зарегистрированных данных являются принятое и удостоверенное в соответствующем порядке решение уполномоченного лица/органа или сделка, заключенная уполномоченными лицами в порядке, определенном законодательством Грузии.

2. Изменения, осуществляемые непредпринимательским (некоммерческим) юридическим лицом, филиалом (представительством) иностранного непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица, влекущие изменения в их регистрационной документации, требуют регистрации. Изменение считается осуществленным с момента его регистрации в Реестре предпринимателей и непредпринимательских (некоммерческих) юридических лиц.

3. Регистрация изменения в зарегистрированных данных непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица/филиала (представительства) иностранного непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица осуществляется в порядке, установленном для регистрации предпринимательского юридического лица/филиала (представительства).

 

Статья 32. Порядок принятия решения о регистрации непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица, филиала (представительства)  иностранного непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица (1.07.2011 N5017)

  1. Регистрирующий орган принимает по определенным настоящей главой вопросам, отнесенным к его компетенции, решения, предусмотренные законами Грузии «О публичном реестре» и «О предпринимателях» для регистрации и доступности информации. (2.08.2021 N887, ввести в действие с 1 января 2022 года.)

2. Роспуск непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица осуществляется в общем порядке, установленном Законом Грузии «О предпринимателях».

(2.08.2021 N887, ввести в действие с 1 января 2022 года.)

21. Порядок роспуска непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица, учрежденного государством или муниципалитетом, утверждает Министр экономики и устойчивого развития Грузии. (2.08.2021 N887, ввести в действие с 1 января 2022 года.)

3. Регистрирующий орган в случае требования регистрации непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица, филиала (представительства) иностранного непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица и изменения в зарегистрированных данных кроме оснований, законодательством Грузии определенных для предпринимательского субъекта, принимает решение о приостановлении регистрационного производства, если:

а) цели представленных на регистрацию непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица, филиала (представительства) иностранного непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица противоречат действующему праву, признанным нравственным нормам или конституционно-правовым принципам Грузии;

б) существуют условия, предусмотренные пунктом 3 статьи 26 Конституции Грузии.

 

Статья 33. Государственный контроль за деятельностью непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица (14.12.2006 N3967)

1. Решение о приостановлении или запрещении деятельности непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица в определенных органическим законом Грузии случаях и установленном порядке принимает суд.

2. Если непредпринимательское (некоммерческое) юридическое лицо по существу перешло на предпринимательскую деятельность, суд на основании иска регистрирующего органа или (и) заинтересованного лица рассматривает и решает вопрос о приостановлении или запрещении деятельности непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица. (03.11.2009 N1964)

3. После принятия судом решения о запрещении деятельности непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица регистрирующий орган должен отменить регистрацию непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица. (03.11.2009 N1964)

 

Статья 331 . (03.11.2009 N1964)

 

Статья 34. (1.07.2011 N5017)

 

Статья 35. Руководство и представительство непредпринимательского (некоммерческого)

  юридического лица (1.07.2011 N5017)

1. Учредитель/член непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица вправе предоставить правомочие на единоличное ведение дел одному лицу или (и) установить совместное руководство или (и) представительство двух или более лиц.

2. Руководящие полномочия подразумевают принятие в пределах полномочий решений от имени непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица, а представительские полномочия – выступление от имени непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица в отношениях с третьими лицами. Если регистрационной документацией не предусмотрено иное, руководящие полномочия подразумевают и представительские полномочия.

3. Организационная структура непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица должна регулироваться его уставом (соглашением учредителей/членов), который требует удостоверения в надлежащем порядке.

  4. В отношении возникновения и прекращения руководящих и представительских полномочий непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица распространяются общие правила, установленные Законом Грузии «О предпринимателях» для лиц с представительскими полномочиями предпринимателя. (2.08.2021 N887, ввести в действие с 1 января 2022 года.)

5. На непредпринимательское (некоммерческое) юридическое лицо распространяются правила, установленные статьей 17 Закона Грузии «О предпринимателях» для делового письма и веб-страницы. (2.08.2021 N887, ввести в действие с 1 января 2022 года.)

 

  Статья 36. Отчуждение имущества, находящегося в собственности

  непредпринимательского (некоммерческого) юридического

  лица (14.12.2006 N3967)

Имущество, находящееся в собственности непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица, может быть отчуждено, если отчуждение служит деятельности непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица, его организационному развитию, способствует осуществлению его целей или служит благотворительным целям.

 

Статья 37. Возмещение вреда (14.12.2006 N3967)

1. Непредпринимательское (некоммерческое) юридическое лицо отвечает за вред, причиненный третьим лицам действием лица (лиц) с руководящими и представительскими полномочиями при исполнении им возложенных на него обязанностей, которое влечет обязательство возмещения вреда.

2. Лицо (лица) с руководящими и представительскими полномочиями должно вести дело добросовестно. В случае невыполнения этой обязанности оно отвечает за вызванный вред перед непредпринимательским (некоммерческим) юридическим лицом. Отказ от требования о возмещении вреда является недействительным, если это необходимо для удовлетворения требований третьих лиц.

3. Непредпринимательское (некоммерческое) юридическое лицо не зависит от положения своего члена (членов), а также лица (лиц) с руководящими и представительскими полномочиями. Ответственность непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица ограничивается его имуществом. По обязательствам непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица его члены, а также лицо (лица) с руководящими и представительскими полномочиями ответственности не несут. Непредпринимательское (некоммерческое) юридическое лицо также не отвечает по обязательствам своих членов, а также лица (лиц) с руководящими и представительскими полномочиями.

 

Статья 38. Реорганизация и ликвидация непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица (1.07.2011 №5017)

1. Изменение правовой формы непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица не допускается, кроме случая, когда изменением правовой формы оно преобразуется в юридическое лицо публичного права. (30.05.2013 №651)

11 . Деление (разделение, выделение), слияние (объединение, присоединение) и ликвидация непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица осуществляются в порядке, установленном законодательством Грузии для ликвидации/реорганизации предпринимательского субъекта. (30.05.2013 №651)

2. Лиц, уполномоченных на получение имущества, оставшегося в результате ликвидации непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица, заявлением о регистрации определяют учредители/члены непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица. При ликвидации непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица имущество может отчуждаться, если:

а) отчуждение способствует осуществлению намеченных им целей;

б) отчуждение служит благотворительным целям;

в) имущество передается другому непредпринимательскому (некоммерческому) юридическому лицу.

3. Запрещается распределение имущества, оставшегося в результате ликвидации непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица, между его учредителями/членами, лицами с руководящими и представительскими полномочиями.

4. Если учредителями/членами непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица не определено лицо, уполномоченное на получение оставшегося в результате его ликвидации имущества, суд передает имущество, оставшееся в результате ликвидации непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица, одному или нескольким непредпринимательским (некоммерческим) юридическим лицам, преследующим те же или подобные цели, что и ликвидированное непредпринимательское (некоммерческое) юридическое лицо. При отсутствии или невозможности выявления такого юридического лица (юридических лиц) может быть принято решение о передаче данного имущества государству. Суд может распределить указанное имущество через 6 месяцев после регистрации начала процесса ликвидации.

5. Ликвидация непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица на основании вступившего в законную силу обвинительного приговора суда по уголовному делу осуществляется назначенным судом ликвидатором (ликвидаторами). Запрещается осуществление в отношении непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица ликвидационных процедур и процедур, связанных с реорганизацией, с момента начала в отношении него производства по уголовному делу и до вступления в законную силу обвинительного приговора суда или прекращения производства по уголовному делу.

 

  Статья 381 . (1.07.2011 №5017)

 

Статья 39. Незарегистрированный союз (объединение) (14. 12. 2006 N3967)

1. Вопросы устройства и структуры незарегистрированного союза (объединения) определяются по взаимному соглашению его членов. Незарегистрированный союз (объединение) не является юридическим лицом.

2. Членские взносы членов и приобретенное на эти взносы имущество составляют общее имущество незарегистрированного союза (объединения).

3. Незарегистрированный союз (объединение) может быть представлен в суде или во внесудебных отношениях своими членами или уполномоченными на то лицами.

4. Требования кредиторов могут удовлетворяться из общего имущества незарегистрированного союза (объединения). Вместе с тем персонально и как солидарные должники отвечают также лица, действовавшие от имени незарегистрированного союза (объединения).

 

  Статья 40. (14.12.2006 № 3967)

Статья 41. (14.12.2006 № 3967)

Статья 42. (14.12.2006 № 3967)

Статья 43. (14.12.2006 № 3967)

Статья 44. (14.12.2006 № 3967)

Статья 45. (14.12.2006 № 3967)

Статья 46. (14.12.2006 № 3967)

Статья 47. (14.12.2006 № 3967)

Статья 48. (14.12.2006 № 3967)

Статья 49. (14.12.2006 № 3967)

 

 

III . Совместный инвестиционный фонд, субфонд инвестиционного фонда

  (14.07.2020 N6814, ввести в действие на 90-й день после опубликования.)

 

  Статья 491. Совместный инвестиционный фонд

  (14.07.2020 N6814, ввести в действие на 90-й день после опубликования.)

1. Вопросы устройства и структуры совместного инвестиционного фонда определяются Законом Грузии «Об инвестиционных фондах». Совместный инвестиционный фонд – это организационное образование, не являющееся юридическим лицом.

2. Совместный инвестиционный фонд в суде или во внесудебных отношениях представляет управляющая его активами компания.

 

Статья 492. Субфонд инвестиционного фонда (субфонд)

  (14.07.2020 N6814, ввести в действие на 90-й день после опубликования.)

1. Субфонд зонтичного фонда является независимой частью зонтичного фонда (инвестиционной компании или совместного инвестиционного фонда), вопросы устройства и структуры которого определяются Законом Грузии «Об инвестиционных фондах». Субфонд инвестиционного фонда не является юридическим лицом.

2. Субфонд совместного инвестиционного фонда в суде или во внесудебных отношениях представляет компания, управляющая активами совместного инвестиционного фонда.

3. Субфонд инвестиционной компании в суде или во внесудебных отношениях представляет лицо, уполномоченное на представительство инвестиционной компании, или компания, управляющая активами, если оно назначено инвестиционной Компанией.

 

 

  IV . Фонд секьюритизации, отдел секьюритизации

  (15.12.2023 N3942, ввести в действие с 1 апреля 2024 года.)

 

Статья 493. Фонд секьюритизации

  (15.12.2023 N3942, ввести в действие с 1 апреля 2024 года.)

1. Вопросы устройства и структуры фонда секьюритизации определяются Законом Грузии «О преобразовании в ценные бумаги». Фонд секьюритизации – организационное образование, не являющееся юридическим лицом.

2. Фонд секьюритизации в суде или во внесудебных отношениях представляет компания по правлению его активами.

 

Статья 494. Отдел секьюритизации

  (15.12.2023 N3942, ввести в действие с 1 апреля 2024 года.)

1. Отдел секьюритизации – самостоятельная часть специальной целевой единицы секьюритизации (фонда секьюритизации или компании секьюритизации), вопросы устройства и структуры которой определяются Законом Грузии «О преобразовании в ценные бумаги». Отдел секьюритизации юридическим лицом не является.

2. Отдел фонда секьюритизации в суде или во внесудебных отношениях представляет компания по управлению активами совместного инвестиционного фонда.

3. Отдел компании секьюритизации в суде или во внесудебных отношениях представляет лицо, обладающее представительскими полномочиями компании секьюритизации, или компания по управлению активами, если они назначены компанией секьюритизации.

 
 

Раздел второй

Сделки

 Глава первая

Общие нормы

 

Статья 50. Понятие

Сделкой является одностороннее, двустороннее или многостороннее выражение воли, направленное на возникновение, изменение или прекращение правового отношения.

 

Статья 51. Действительность одностороннего выражения воли

1. Выражение воли, требующее принятия его другой стороной, считается действительным с того момента, когда оно дойдет до другой стороны.

2. Выражение воли не считается действительным, если другая сторона заранее или сразу заявит об отказе.

3. Смерть лица, заключившего сделку, или случай, предусмотренный частью 4 статьи 1293 настоящего Кодекса, может не повлиять на действительность выражения воли, если эти события наступили после выражения воли. (20.03.2015 N3339)

 

  Статья 52. Толкование выражения воли

При толковании выражения воли она должна быть установлена в результате разумного суждения, а не только в буквальном смысле выражения.

 

Статья 53. Отсутствие сделки вследствие неустановления ее содержания

Сделка не имеет места, если ни по внешнему выражению и ни по иным обстоятельствам не может быть точно установлено содержание сделки.

 

Статья 54. Противоправные и аморальные сделки

Недействительна сделка, нарушающая установленные законом правила и запреты, противоречащая публичному порядку или нравственным нормам.

 

  Статья 55. Недействительность сделки вследствие злоупотребления влиянием (8.05.2012 № 6151)

  Недействительна сделка, совершенная со злоупотреблением влиянием одной стороны на другую, когда их отношения основаны на особом доверии.

  Статья 56. Мнимые и притворные сделки

1. Недействительна сделка, совершенная лишь для вида, без намерения получения соответствующих юридических результатов (мнимая сделка).

2. Если посредством совершения мнимой сделки стороны желают прикрыть другую сделку (притворная сделка), применяются правила, действующие в отношении прикрываемой сделки.

  

Статья 57. Недействительность сделки вследствие несерьезности выражения воли

1. Недействительно выражение воли, сделанное несерьезно (в шутку) с расчетом, что несерьезность будет распознана.

2. Получателю волеизъявления должен быть возмещен ущерб, возникший вследствие того, что он верил в серьезность выражения воли, если не знал и не мог знать о несерьезности.

 

Статья 58. Недействительность сделки вследствие малолетнего возраста или психического расстройства (20.03.2015 N3339)

  1. Недействительно выражение воли малолетнего.

  2. Недействительным может быть признано выражение воли лицом при потере сознания или временном психическом расстройстве.

3. Недействительно выражение воли лица с психическим расстройством при заключении сделки, когда это не соответствует правильному восприятию реальных обстоятельств, если указанное лицо не получает пользы от данной сделки, даже если оно не признано судом поддерживаемым лицом.

 

  Статья 581. Заключение сделки поддерживаемым лицом (20.03.2015 N3339)

1. Если поддерживаемое лицо заключает сделку без получения поддержки, определенной решением суда, действительность сделки зависит от того, будет ли она в дальнейшем одобрена лицом, оказывающим поддержку, кроме случая, когда поддерживаемое лицо получает выгоду от указанной сделки.

2. На заключение поддерживаемым лицом сделки без получения поддержки, определенной решением суда, распространяется порядок, установленный статьями 64 и 66 настоящего Кодекса.

 

  Статья 59. Сделка, совершенная с нарушением обязательной формы

1.Недействительна сделка, совершенная с нарушением обязательной формы, предусмотренной законом или договором, а также сделка, совершенная без разрешения, если для этой сделки необходимо разрешение.

2. Оспоримаясделка недействительна с момента ее совершения, если она будет оспорена. Оспаривание производится в отношении другой стороны договора.

3. Право оспаривания имеет заинтересованное лицо.


Статья 60. Конверсия сделки

Если недействительная сделка соответствует требованиям, предусмотренным для другой сделки, применяются последние, если, узнав о недействительности сделки, стороны желают, чтобы она была действительной.

 

Статья 61. Значение подтверждения при недействительности сделок

1. Бесспорно недействительная (ничтожная) сделка считается недействительной с момента ее совершения.

2. Если лицо, совершившее бесспорно недействительную сделку, подтверждает ее, его действия рассматриваются, как совершение сделки заново.

3. Если сделку подтверждает лицо, обладающее правом оспорить ее, тем самым оно теряет право на оспаривание.

4. Если бесспорно недействительную двустороннюю сделку подтверждают обе стороны, тогда при наличии сомнений они обязаны передать друг другу все, что им полагалось бы, если бы сделка была действительной сначала же.

5. Подтверждение только тогда становится действительным, если договор или сделка не противоречит требованиям нравственности и публичного порядка.

 

Статья 62. Недействительность части сделки

Недействительность части сделки не влечет недействительности других ее частей, если можно предположить, что сделка была бы совершена и без ее недействительной части

 

  Глава вторая

Дееспособность как условие действительности сделки

 

Статья 63. Сделка, совершенная несовершеннолетним

1. Если несовершеннолетний совершает двустороннюю сделку (договор) без обязательного согласия законного представителя, действительность договора зависит от того, одобрит или нет впоследствии это его представитель, за исключением случаев, когда несовершеннолетний получает выгоду.

2. Если несовершеннолетний станет дееспособным, он сам решит вопрос о действительности выражения своей воли.

 

Статья 64. Отказ от договора, заключенного несовершеннолетним

1. До одобрения договора, заключенного несовершеннолетним, другая сторона имеет право отказаться от договора.

2. Если другая сторона знала о несовершеннолетии лица, она может заявить отказ только в том случае, если несовершеннолетний вводил ее в заблуждение относительно наличия согласия представителя.

 

Статья 65. Эмансипация несовершеннолетнего

1. Договор, заключенный несовершеннолетним без согласия законного представителя, считается действительным, если для исполнения предусмотренных договором действий несовершеннолетний распорядился средствами, которые были переданы ему законным представителем или с согласия этого представителя - третьими лицами для этих целей или для свободного распоряжения.

2. Если законный представитель предоставляет несовершеннолетнему, не достигшему шестнадцати лет, право независимого руководства предприятием, в обычных для этой сферы отношениях он становится неограниченно дееспособным. Это правило применяется как при учреждении предприятия, так и в отношении его ликвидации и начала или окончания трудовых отношений.

3. Разрешение руководить предприятием требует согласия законного представителя, согласованного с органами опеки и попечительства.

 

Статья 66. Недействительность сделки, совершенной без обязательного согласия представителя

Недействительна односторонняя сделка, совершенная несовершеннолетним без обязательного согласия законного представителя. Такая сделка недействительна и тогда, когда согласие законного представителя имеется, но несовершеннолетний не представил подтверждающего это письменного документа, вследствие чего сторона, с которой совершалась сделка, незамедлительно отказалась от нее. Такой отказ недопустим, если другая сторона была информирована об этом согласии законного представителя.

 

  Статья 67. Необходимость разрешения на сделку, совершенную до ограничения дееспособности

Сделка, совершенная до ограничения дееспособности, требует разрешения, если будет установлено, что основание, по которому произошло ограничение дееспособности, явно существовало и во время совершения сделки

 

 

Глава третья

Форма сделки

 

Статья 68. Значение формы для действительности  сделки

Для действительности сделки необходимо соблюдение установленной законом формы. Если такая форма не установлена, стороны могут сами определить ее.

 

Статья 69. Форма сделок (8.12.2006 N3879)

1. Сделка может быть совершена устно или в письменной форме.

2. Сделка может быть совершена в письменной форме в случаях, предусмотренных законодательством, или по соглашению сторон.

3. При наличии сделки в письменной форме достаточно подписей участвующих в сделке сторон.

  31. При заключении поддерживаемым лицом сделки в письменной форме ее кроме сторон подписывает лицо, оказывающее поддержку. Лицо, оказывающее поддержку, подписью подтверждает факт оказания определенной решением суда поддержки поддерживаемому лицу при заключении сделки. (20.03.2015 N3339)

  4. Восстановление подписи, ее повторение или воспроизведение с помощью механических средств допускается там, где это обычно принято, в том числе – при подписи на ценных бумагах, выпускаемых в больших количествах.

5. При наличии письменной формы, в предусмотренных законом случаях или по соглашению сторон сделка или подлинность подписей участвующих в сделке лиц должны быть удостоверены нотариусом или другими, предусмотренными законом лицами.

 

  Статья 70. Доверие подписания сделки другому лицу

  (2.11.2022 N1982, ввести в действие с 1 мая 2023 года.)

Лицо, которое не может собственноручно подписать сделку вследствие неграмотности или ввиду длительного либо стойкого необратимого физического, психического, интеллектуального или сенсорного расстройства либо в других предусмотренных законом случаях, может доверить подписание сделки другому лицу. Подпись последнего должна быть удостоверена официально. При этом должна быть указана причина, вследствие которой лицо,

совершившее сделку, не смогло собственноручно подписать ее.

 

  Статья 701. Заключение сделки незрячим грамотным лицом

  (2.11.2022 N1982, ввести в действие с 1 мая 2023 года.)

1. В случае заключения сделки в письменной форме незрячим грамотным лицом указанное лицо подписывает сделку самостоятельно, без доверия подписания сделки другому лицу или доверяет подписание сделки другому лицу в порядке, установленном статьей 70 настоящего Кодекса.

2. Незрячее грамотное лицо в случае, предусмотренном настоящей статьей, самостоятельно подписывает сделку с использованием механической подписи, факсимиле или другого надлежащего технического средства, установленного законодательством Грузии. При подписании незрячим грамотным лицом сделки с использованием факсимиле указанное лицо должно представить также документ, удостоверяющий личность, и заверенный в нотариальном порядке документ о действительности факсимиле.

3. В случае заключения сделки с участием незрячего грамотного лица с использованием шрифта Брайля по согласованию сторон сделка, заключенная с использованием шрифта Брайля, должна прилагаться к сделке, заключенной с использованием плоского начертания знаков.

 

Статья 71. Совершение сделки с составлением нескольких документов

Если при совершении сделки составлено несколько документов аналогичного содержания, каждой стороне достаточно подписать тот экземпляр документа, который предназначен соответствующей стороне.

 

Глава четвертая

Оспоримые сделки

I. Сделки, совершенные под влиянием заблуждения

 

Статья 72. Понятие

Сделка может быть оспорена, если выражение воли произошло на основании существенного заблуждения.

 

Статья 73. Виды существенных заблуждений

Существенным заблуждением считается, когда:

а) лицо хотело совершить другую сделку, а не ту, на которую оно высказало свое согласие;

б) лицо ошибается в содержании той сделки, которую оно желало совершить

в) нет тех обстоятельств, которые стороны исходя из принципов добросовестности рассматривают в качестве основания сделки.

 

Статья 74. Заблуждение в отношении личности  контрагента

1. Заблуждение в отношении личности контрагента считается существенным только тогда, когда сама личность или учет личных свойств контрагента являются главным основанием совершения сделки.

2. Заблуждение в основных свойствах предмета только тогда считается существенным, когда они имеют значение для определения стоимости предмета.

 

Статья 75. Заблуждение в праве

Заблуждение в праве является существенным только в том случае, если оно было единственным и главным основанием совершения сделки.

 

Статья 76. Заблуждение в мотиве сделки

Заблуждение в мотиве сделки не считается существенным за исключением тех случаев, когда мотив представлял собой предмет соглашения.

 

Статья 77. Согласие контрагента на сделку

Выражение воли под влиянием заблуждения не может быть оспорено, если другая сторона согласна исполнить сделку в соответствии с желанием стороны, желающей оспорить сделку.

 

Статья 78. Мелкие ошибки

Мелкие ошибки в подсчетах или в выражении воли, осуществленном в письменном виде, дают право на исправление, но не на оспаривание.

 

Статья 79. Действительность оспаривания

1. Оспаривание должно быть произведено в месячный срок с того момента, как стало известным основание для оспаривания.

2. Если сделка стала оспоримой и заблуждение вызвано небрежностью лица, имеющего право оспаривания, оно обязано возместить другой стороне вред, возникший вследствие недействительности сделки. Обязанность возмещения вреда не наступает, если другая сторона знала о заблуждении или это ей не было известно вследствие небрежности.

 

Статья 80. Заблуждение по вине посредника

Выражение воли, неправильно сообщенное использованным в качестве посредника лицом, может быть оспорено по тем же основаниям, что и совершенная под влиянием заблуждения сделка в соответствии со статьей 73 настоящего Кодекса.

  

II. Сделки, совершенные путем обмана

 

Статья 81. Понятие

1. Если в целях совершения сделки лицо было обмануто, оно правомочно потребовать признания этой сделки недействительной. Это происходит в тех случаях, когда очевидно, что без обмана сделка не была бы совершена.

2. Если одна сторона умалчивает об обстоятельствах, в случае выявления которых другая сторона не выразила бы своей воли, обманутая сторона может потребовать признания сделки недействительной. Обязанность сообщения имеет место только тогда, когда другая сторона добросовестно ожидала этого.

 

Статья 82. Признание сделки недействительной вследствие обмана

Для признания недействительной сделки, совершенной путем обмана, не имеет значения, проследовала ли сторона, сообщая неверные сведения, цель извлечения выгоды или причинения вреда другой стороне.

 

Статья 83. Обман со стороны третьего лица

1. При обмане со стороны третьего лица может быть потребовано признание сделки недействительной, если об обмане знало или должно было знать лицо, извлекающее выгоду из этой сделки.

2. Если обманным путем действовали обе стороны, ни одна из них не вправе, ссылаясь на обман, потребовать признания сделки недействительной или возмещения вреда.

 

Статья 84. Срок оспаривания

Сделка, совершенная путем обмана, может быть оспорена в течение одного года. Срок исчисляется с момента, когда правомочное оспаривать лицо узнало о существовании основания для оспаривания.

 
 

III. Сделки, совершенные под влиянием принуждения

 

Статья 85. Понятие

Принуждение (насилие или угроза) с целью совершения сделки в отношении лица, которое совершило сделку, дает ему право требовать признания сделки недействительной и тогда, когда насилие исходит от третьего лица.

 

Статья 86. Характер принуждения

1. Недействительность сделки влечет такое принуждение, которое по своему характеру может оказать влияние на лицо и внушить, что ему лично или его имуществу угрожает реальная опасность.

2. При оценке характера принуждения принимаются во внимание возраст и пол лица, обстоятельства его жизни.

 

Статья 87. Принуждение в отношении близких лиц

Принуждение является основанием для требования признания сделки недействительной и тогда, когда оно направлено против одного из супругов, других членов семьи или близких родственников одной из сторон.

 

Статья 88. Принуждение, осуществляемое с применением

  правомерных средств

Согласно статьям 85 - 87 настоящего Кодекса принуждением не считаются такие действия, которые не осуществляются ни с противоправными целями, ни с применением противоправных средств, кроме случаев, когда цель и средство не соответствуют друг другу.

 

Статья 89. Срок оспаривания

Сделка, совершенная под влиянием принуждения, может быть оспорена в течение одного года с момента окончания насилия.

 

Глава пятая

Сделки, совершенные под условием

 

Статья 90. Понятие

Сделка считается совершенной под условием, когда она ставится в зависимость от ожидаемого в будущем и неизвестного события тем, что исполнение сделки откладывается до его наступления или сделка прекращается по наступлении этого события.

 

Статья 91. Недействительность противоправного или (и)

  аморального условия

Недействительно условие, противоречащее требованиям закона или нормам нравственности, либо исполнение которого невозможно. Сделка, зависящая от такого условия, недействительна полностью.

 

Статья 92. Условие, зависящее от воли

Зависящим от воли считается такое условие, наступление или ненаступление которого зависит только от сторон в сделке. Сделка, совершенная под таким условием, недействительна.

 

Статья 93. Позитивные условия

1. Если сделка совершена под условием, что какое-либо событие наступит в определенный срок, условие считается утратившим силу, если этот срок истек и событие не наступило.

2. Если срок не определен, условие может быть выполнено в любое время. Условие может быть признано утратившим силу, когда ясно, что наступление события уже невозможно.

 

Статья 94. Негативные условия

1. Если сделка совершена под условием, что какое-либо событие не наступит в определенный срок, условие считается выполненным, если указанный срок истечет без наступления события; условие считается выполненным и тогда, когда до истечения срока ясно, что наступление этого события невозможно.

2. Если срок не определен, условие считается выполненным только тогда, когда станет ясным, что событие не наступит.

 

Статья 95. Недопустимость влияния на наступление условия

1. Лицо, совершившее сделку под определенным условием, не вправе до наступления условия совершать какое-либо действие, могущее помешать исполнению его обязательств.

2. Если условие наступает в определенный срок и лицо уже исполнило такое действие, оно обязано возместить другой стороне возникший вследствие этого действия вред.

 

Статья 96. Сделка под отлагательным условием

Сделка считается совершенной под отлагательным условием, если возникновение предусмотренных сделкой прав и обязанностей зависит от ожидаемого в будущем и неизвестного события, или события, которое уже наступило, но еще не известно сторонам.

 

Статья 97. Сделка под отменительным условием

Сделка считается совершенной под отменительным условием, если наступление этого условия влечет прекращение сделки и восстанавливает существовавшее до совершения сделки положение.

 

Статья 98. Значение добросовестности при наступлении

  условия

1. Если наступление условия недобросовестно задержала сторона, которой наступление условия невыгодно, условие считается наступившим.

2. Если наступлению условия недобросовестно способствовала сторона, которой наступление условия выгодно, условие не считается наступившим.

 

  Глава шестая

Согласие в сделках

 

Статья 99. Понятие

1. Если действительность сделки зависит от согласия третьего лица, то как согласие, так и отказ от ее совершения могут быть высказаны как одной, так и другой стороне.

2. Согласие не нуждается в соблюдении установленной для сделки формы.

3. Если сделка, действительность которой зависит от согласия третьего лица, совершена с его согласия, применяются соответственно второе и третье предложения статьи 66 настоящего Кодекса.

 

Статья 100. Заранее данное согласие (разрешение)

Заранее данное согласие (разрешение) может быть отменено до совершения сделки, если стороны не договорились об ином. Об отмене согласия (разрешения) должно быть сообщено обеим сторонам.

 

Статья 101. Последующее согласие (одобрение)

  Последующее согласие (одобрение) имеет обратную силу с момента совершения сделки, если не установлено иное.

 

 

 

Статья 102. Распоряжение предметом неправомочным лицом

1. Распоряжение предметом неправомочным лицом действительно, если оно осуществляется с предварительного согласия правомочного лица.

2. Распоряжение становится действительным, если правомочное лицо одобрит его.

 

Глава седьмая

Представительство в сделках

 

Статья 103. Понятие

1. Сделка может быть совершена и посредством представителя. Правомочия на представительство либо вытекают из закона, либо возникают на основании поручения (доверенности).

2. Это правило не применяется, если исходя из характера сделки она должна быть совершена непосредственно самим лицом или когда закон запрещает заключение сделки через представителя.

 

Статья 104. Адресат результатов сделки при представительстве

1. По сделке, совершаемой представителем в пределах своих полномочий и от имени лица, которое он представляет, права и обязанности возникают только у представляемого лица.

2. Если сделка совершена от имени другого лица, отсутствие права на представительство не может быть использовано другой стороной сделки, если представляемый создал такие обстоятельства, что другая сторона сделки добросовестно предполагала наличие таких правомочий.

3. Если при совершении сделки представитель не указывает на свои представительские полномочия, сделка создает последствия непосредственно для представляемого лица только в случае, если другая сторона должна была предполагать наличие представительства. То же правило действует и тогда, когда другой стороне безразлично, с кем она совершит сделку.

 

Статья 105. Ограниченная дееспособность представителя

Сделка, совершенная представителем, действительна и тогда, когда представитель был ограниченно дееспособным.

 

Статья 106. Недостаток выражения воли при представительстве

1. При оспоримости сделки вследствие недостатка выражения воли решающей является воля представителя.

2. Если недостаток выражения воли касается таких обстоятельств, которые заранее были определены представляемым лицом, указанный недостаток дает право на оспаривание только тогда, если этот недостаток проистекает от представляемого лица.

 

Статья 107. Представительские полномочия

1. Полномочия предоставляются выражением воли в отношении доверенного или третьего лица, с которым должно состояться представительство.

2. Для выражения воли не требуется формы, необходимой для совершения сделки, на которою предоставлены полномочия. Это правило не применяется, если установлена специальная форма.

 

Статья 108. Обязанность сообщения при изменении полномочий

Об изменении или отмене полномочий должно быть сообщено третьим лицам. При несоблюдении этого требования эти изменения и отмена полномочий не могут быть использованы в отношении третьих лиц, за исключением случаев, когда при заключении договора стороны знали или должны были знать об этом.

 

Статья 109. Основания прекращения представительских полномочий

Полномочия представительства прекращаются:

а) истечением срока, на который даны полномочия;

б) отказом правомочного лица;

в) отменой полномочий лицом, предоставившим их;

г) смертью лица, предоставляющего полномочия; (20.03.2015 N3339)

  д) исполнением.

  е) с признанием лица, предоставляющего полномочия, поддерживаемым лицом, если поддержка была ему назначена для осуществления представительских полномочий или права распоряжаться имуществом. (20.03.2015 N3339)

 

  Статья 110. Обязанности представителя при прекращении полномочий

После прекращения полномочий представитель должен возвратить документ о полномочиях лицу, выдавшему полномочия; оставлять документ у себя он не вправе.

 

Статья 111. Совершение сделки без представительских полномочий

1. Если лицо без представительских полномочий от имени другого лица заключает договор, действительность этого договора зависит от согласия представляемого лица.

2. Если другая сторона потребует согласия представляемого лица, о согласии должно быть сообщено только ей. Согласие может быть дано в двухнедельный срок после требования; если это не произошло, считается, что требование о согласии отвергнуто.

 

Статья 112. Право отказа от договора

До дачи согласия на заключение договора другая сторона вправе отказаться от договора, за исключением случаев, когда о недостатке представительских полномочий ей было известно во время заключения договора. Отказ в заключении договора может быть заявлен и в отношении представителя.

 

Статья 113. Обязанность представителя при недостатке представительских полномочий

1. Если лицо, заключающее договор в качестве представителя, не сможет подтвердить свои представительские полномочия, оно обязано по желанию другой стороны или исполнить взятые обязательства, или возместить вред, если представляемое лицо откажет в согласии на договор.

2. Если представителю не было известно о недостатке представительских полномочий, он обязан возместить лишь вред, который был причинен другой стороне тем, что она доверяла полномочиям представительства.

3. На представителя ответственность не возлагается, если другая сторона знала или должна была знать о недостатке представительских полномочий. Представитель не несет ответственности и тогда, когда его дееспособность была ограничена, кроме случаев, когда он действовал с согласия своего законного представителя.

 

Статья 114. Недопустимость совершения сделки с самим  собой

Представитель не может, если соглашением не предусмотрено иное, от имени представляемого лица совершить сделку с самим собой от своего имени или в качестве третьего лица, кроме тех случаев, когда сделка уже существует для исполнения какого-либо обязательства.

 

Раздел третий

Осуществление прав

 

Статья 115. Недопустимость злоупотребления правами

Гражданские права должны осуществляться правомерно. Недопустимо использование права лишь с целью причинения вреда другим.

 

Статья 116. Вред, причиненный в пределах необходимой обороны

1. Осуществленное в пределах необходимой обороны действие не является противоправным, и наступивший при этом вред возмещению не подлежит.

2. Необходимой обороной считается такая самозащита, которая необходима для отражения реального противоправного нападения на себя или на других лиц.

 

Статья 117. Вред, причиненный в состоянии крайней

  необходимости

1.Вред, причиненный для предотвращения опасности, которая в данных обстоятельствах не могла быть предотвращена иными средствами, и если причиненный вред менее значителен, чем предотвращенный (крайняя необходимость), должен быть возмещен причинившим его.

2. С учетом фактических обстоятельств, в которых был причинен вред, его возмещение может быть возложено на третье лицо, в интересах которого действовал причинивший вред, или полностью либо частично освобождены от возмещения как третье лицо, так и лицо, причинившее вред.

 

Статья 118. Самопомощь

Не считаются противоправными действия лица, которое в целях самопомощи отнимет, уничтожит или повредит вещь или с той же целью задержит обязанное лицо, которое может скрыться, или пресечет противодействие обязанного лица в отношении действий, которые он должен был выполнить, если помощь компетентных органов вовремя не поступает и без срочного вмешательства существует опасность того, что осуществление права станет невозможным или существенно осложнится.

 

Статья 119. Пределы самопомощи

1. Самопомощь не может выходить за пределы, необходимые для предотвращения опасности.

2. В случае, если отнята вещь, незамедлительно должно быть сделано заявление о наложении ареста на эту вещь.

3. В случае задержания обязанного лица оно незамедлительно должно представить соответствующими органами.

 

Статья 120. Обязанность возмещения вреда

Лицо, осуществившее предусмотренное статьей 118 настоящего Кодекса действие, ошибочно предполагая, что это было необходимо в целях предотвращения противоправного деяния, обязано возместить другой стороне возникший при этом вред.

 

 Раздел четвертый

Сроки

Глава первая

Исчисление сроков

 

Статья 121. Сфера применения правил исчисления сроков

В отношении сроков, указанных в законах, судебных решениях и сделках, применяются предусмотренные настоящей главой правила.

 

Статья 122. Время, обозначающее начало срока

Если в качестве начала срока взято какое-либо событие или какой-либо отрезок дня, при исчислении срока не учитывается день, в который наступает это событие, или вышеуказанное время дня.

 

Статья 123. Окончание срока

1. Срок, определенный в днях, заканчивается одновременно с истечением последнего дня срока.

2. Срок, определенный в неделях, месяцах или включающих в себя несколько месяцев периодах - год, полугодие, квартал завершается по окончании дня последней недели или последнего месяца, соответствующего дню, в который наступает событие, или вышеуказанной части дня.

3. Если в определенном в месяцах сроке отсутствует обозначающий окончание срока конкретный день, срок заканчивается по истечении последнего дня этого месяца.

 

Статья 124. Понятия

1. Полугодие означает шестимесячный срок, квартал -трехмесячный срок, отсчитываемый с начала года, а полмесяца -пятнадцатидневный срок.

2. Если срок состоит из одного или нескольких полных месяцев и половины месяца, в конце должно быть отсчитано пятнадцать дней.

 

Статья 125. Исчисление срока при продлении срока

При продлении срока новый срок исчисляется с окончания истекшего срока.

 

Статья 126. Исчисление срока по месяцам

1. Если время определено месяцами или годами таким образом, что нет необходимости в их совместном истечении, месяц исчисляется тридцатью, а год - тремястами шестьюдесятью пятью днями.

2. Началом месяца считается первый день месяца, серединой месяца - его пятнадцатый день, а концом месяца - последний день месяца.

 

Статья 127. Выходные и праздничные дни

Если действие должно быть совершено в определенный день и этот день или последний день срока совпадает с нерабочим днем или объявленным в месте исполнения праздничным или иным выходным днем, вместо этого дня должен быть применен следующий рабочий день.

 

Глава вторая

Сроки давности

 

Статья 128. Понятие. Виды

1. На право требования у другого лица совершить какое-либо действие или воздержаться от его совершения распространяется срок давности.

2. Срок давности не распространяется на:

  а) личные неимущественные права, если законом не предусмотрено иное;

б) требования вкладчиков относительно вкладов, внесенных в банки и иные кредитные учреждения.

3. Обычный срок давности составляет десять лет.

 

Статья 129. Срок давности по договорным требованиям

1. Срок давности по договорным требованиям - три года, а по договорным требованиям, связанным с недвижимыми вещами, - шесть лет.

2. Срок давности по требованиям, возникающим из подлежащих периодическому исполнению обязательств, - три года.

3. В отдельных случаях законом могут быть предусмотрены и иные сроки давности.

 

  Статья 130. Начало срока давности

 

  (20.09.2019 N5013, ввести в действие с 1 сентября 2020 года.)

  (21.05.2020 N5913)

1. Течение срока давности начинается с момента возникновения требования. Моментом возникновения требования считается время, когда лицо узнало или должно было узнать о нарушении права.

2. В случае сексуального, экономического насилия, насилия в семье или насилия в иной форме в отношении несовершеннолетнего приостанавливается срок давности права на обращение в суд с требованием о возмещении вреда до достижения несовершеннолетним совершеннолетия или обращения в суд в период несовершеннолетия.

 

Статья 131. Возникновение требования

Если возникновение требования зависит от действий кредитора, течение срока давности начинается с того времени, когда кредитор мог осуществить это действие.

 

Статья 132. Приостановление течения срока давности

  Течение срока давности приостанавливается, если:

а) исполнение обязательства отсрочено исполнительной властью или Национальным банком Грузии в режиме резолюции коммерческого банка на основании Органического закона Грузии «Национальный банк Грузии» (мораторий); (20.12.2019 N5667)

б) предъявлению иска препятствует особая и в данных условиях непреодолимая сила;

  в) кредитор или должник находится в части Сил Обороны Грузии, которая переведена на военное положение; (31.10.2018 N3607, ввести в действие с принятием присяги Президентом Грузии, избранным в результате следующих выборов Президента Грузии.)

  в1) начата частная медиация, предусмотренная Законом Грузии «О медиации;». (18.09.2019 N4956, ввести в действие с 1 января 2020 года.)

  г) в предусмотренных законом иных случаях.

 

Статья 133. Приостановление течения срока давности на период  нахождения в браке

До тех пор, пока брак существует, течение срока давности по требованиям между супругами приостанавливается. То же правило действует по требованиям между детьми и родителями до наступления совершеннолетия детей, а также между опекунами (попечителями) и подопечными - на весь период опекунства

 

Статья 134. Приостановление течения срока давности при участии ограниченно дееспособного и поддерживаемого лица (20.03.2015 N3339)

Если требование исходит от ограниченно дееспособного лица, не имеющего законного представителя, или поддерживаемого лица, которому поддержка не была оказана в надлежащем порядке, либо требование обращено к указанному лицу, течение срока давности считается приостановленным до тех пор, пока лицо не станет полностью дееспособным или ему не будет назначен законный представитель либо лицо, оказывающее поддержку.

 

  Статья 135. Время, на которое приостановлено течение срока давности

Время, на которое приостановлено течение срока давности, в срок давности не засчитывается.

 

Статья 136. Момент приостановления течения срока  давности

1. Срок давности приостанавливается, если предусмотренные статьей 132 настоящего Кодекса обстоятельства возникли или продолжали существование в течение последних шести месяцев срока давности, а если этот срок меньше шести месяцев, - в течение срока давности.

  2. Со дня прекращения обстоятельства, ставшего основой приостановления срока давности, срок давности продлевается до шести месяцев, а если срок давности меньше шести месяцев, - до срока давности.

 

Статья 137. Прерывание течения срока давности

Течение срока давности прерывается, если обязанное лицо посредством выплаты аванса или процентов, предоставления гарантий правомочному лицу либо другим образом признает существование требования.

 

Статья 138. Прерывание течения срока давности внесением иска

Течение срока давности прерывается, если правомочное лицо внесет иск для удовлетворения или установления требования либо попытается удовлетворить свое требование иным способом: путем обращения с заявлением о существовании требования в государственный орган или в суд, либо осуществления исполнительного действия. Соответственно применяются статьи 139 и 140 настоящего Кодекса.

 

Статья 139. Продолжительность прерывания течения срока давности

1. Прерывание течения срока давности на основании внесения иска продолжается до тех пор, пока вынесенное судом решение не вступит в законную силу или процесс не будет завершен иным образом.

2. Если вследствие соглашения сторон или невозможности дальнейшего продолжения процесса он прекращается, течение срока давности прерывается одновременно с завершением последнего процессуального действия сторон или суда. Новый срок давности, начавшийся после прерывания, вновь прерывается, если одна из сторон опять продолжит процесс подобно тому, как прерывается течение срока давности вследствие внесения иска.

 

Статья 140. Отказ от иска

1. Внесение иска не влечет прерывания течения срока давности, если истец откажется от иска или вступившим в законную силу решением суда иск будет оставлен без рассмотрения.

2. Если правомочное лицо в течение шести месяцев внесет новый иск, течение срока давности считается прерванным со времени внесения первого иска.

 

Статья 141. Исчисление заново начала течения срока давности

Если течение срока давности прерывается, истекшее до прерывания время не принимается во внимание, и срок начинается заново.

 

Статья 142. Срок давности по требованию, подтвержденному решением суда

1. Срок давности по подтвержденному вступившим в законную силу решением суда требованию равен десяти годам и в том случае, когда для этого требования действует более краткий срок давности.

2. Если подтверждение касается периодически повторяемых, подлежащих исполнению в будущем действий, в отношении них применяются сокращенные сроки давности, установленные частью второй статьи 129 настоящего Кодекса.

 

Статья 143. Срок давности в отношении вещных требований

Если вещь, в отношении которой имеется вещное требование, путем правопреемства окажется во владении третьего лица, истекший за время владения вещью правовым предшественником срок давности также применяется и в отношении правопреемника.

 

Статья 144. Права обязанного лица при истечении срока давности

1. По истечении срока давности обязанное лицо правомочно отказаться от выполнения действия.

2. Если обязанное лицо исполнило свою обязанность по истечении срока давности, оно не вправе требовать возвращения исполненного и в том случае, когда в момент исполнения не знало, что срок давности истек.

3. То же правило применяется в отношении признания обязанного лица и средств обеспечения.

 

Статья 145. Срок давности по дополнительному требованию

При истечении срока давности по главному требованию одновременно считается истекшим срок давности по дополнительным требованиям и в том случае, когда срок давности по этим требованиям еще не истек.

 

Статья 146. Недопустимость изменения сроков давности по соглашению сторон

Изменение сроков давности и порядка их исчисления по соглашению сторон не допускается.

  

КНИГА ВТОРАЯ

Вещное (имущественное) право

Раздел первый

Имущество

 

 

Статья 147. Понятие

В соответствии с настоящим Кодексом имуществом являются любая вещь и нематериальное имущественное благо, владеть, пользоваться и распоряжаться которыми могут физические и юридические лица и приобретение которых возможно без ограничений, если это не запрещено законом или не противоречит нормам морали.

 

Статья 148. Виды вещей

Вещь может быть движимой и недвижимой.

 

Статья 149. Понятие недвижимой вещи

К недвижимым вещам относятся земельный участок, существующие в нем ископаемые, произрастающие на земле растения, а также здания и сооружения, которые прочно закреплены на земле.

 

Статья 150. Существенная составная часть вещи

1. Составная часть вещи, отделение которой невозможно без уничтожения вещи или этой части или без уничтожения их назначения (существенная составная часть вещи), может быть объектом отдельного права только в предусмотренных законом случаях.

2. К существенным составным частям земельного участка относятся здания, сооружения и предметы, связанные с землей прочно и не предназначенные для временного пользования, что может быть определено и договором.

 

Статья 151. Принадлежность

1. Принадлежностью является движимая вещь, которая хотя не является составной частью главной вещи, но предназначена для обслуживания главной вещи, связана с ней общим хозяйственным назначением, вследствие чего она находится в пространственной связи с главной вещью и по укоренившемуся представлению считается принадлежностью.

2. Вещь, связанная с землей и отделение которой от земли возможно без утраты товарной стоимости или существенных потерь, также признается принадлежностью.

 

Статья 152. Понятие нематериального имущественного блага

Нематериальным имущественным благом являются требования и права, которые могут быть переданы другим лицам или предназначены для того, чтобы предоставлять их владельцу материальную выгоду или право потребовать у других лиц что-либо.

 

Статья 153. Акцессорные и ограниченные права

1. Акцессорным является право, которое так связано с другим правом, что без него не может существовать.

2. Ограниченным является право, которое производно от того более широкого права, которое обременено этим ограниченным правом.

 

Статья 154. Плод вещи и права

1. Плодом вещи являются доход, прирост и (или) преимущество, которые дает эта вещь.

2. Плодом права являются доход и (или) преимущество, получаемые в результате использования этого права.

3. Плодом вещи или права являются также доходы и преимущества, получение которых эта вещь или право обеспечивают посредством правоотношений.

4. Правомочие на вещь или право дает возможность получения плодов этой вещи или этого права в соответствии со сроком и объемом этого правомочия, если законом не предусмотрено иное. (30.06.2005.№1826)

5. Когда лицо обязано возвратить плоды, оно может потребовать возмещения понесенных в связи с плодами расходов, если эти расходы являются результатом правильной хозяйственной деятельности и не превышают стоимости плодов.

 

Раздел второй

Владение

 

Статья 155. Понятие, виды

1. Владение возникает путем волевого достижения фактического господства над вещью.

2. Владельцем не считается лицо, которое хотя и осуществляет фактическое господство над вещью, но в пользу другого лица и правомочия

владельца вещи им получены от этого лица. Владельцем признается только предоставившее правомочия лицо.

3. Если лицо владеет вещью на основании правоотношения, которое на определенный срок предоставляет ему право владения вещью или обязывает его владеть вещью, то это лицо считается прямым владельцем, а передавшее право или возложившее обязанность лицо признается непрямым владельцем.

4. Если одной вещью владеют несколько лиц совместно, они считаются совладельцами.

5. Если частями одной вещи владеют несколько лиц, они считаются владельцами отдельных частей.

 

Статья 156. Прекращение владения

Владение считается прекращенным, если владелец навсегда уступает вещь или иным путем утрачивает фактическое господство над вещью.

 

Статья 157. Переход владения к наследникам

Владение переходит к наследникам в том же виде, в каком оно существовало у наследодателя.

 

Статья 158. Презумпция собственности

1. Предполагается, что владелец вещи является ее собственником.

2. Это правило не действует, если характер отношений собственности на вещь вытекает из публичного реестра. Презумпция собственности не применяется и в отношении прежнего собственника, если он потерял эту вещь, ее у него украли либо она иным способом выбыла из его владения. Презумпция собственности действует в пользу прежнего владельца только в период его владения.

 

Статья 159. Добросовестный владелец

Добросовестным является владелец, который владеет вещью правомерно или который на основании проверки, проведенной с необходимой в деловых отношениях тщательностью, может быть признан

правомочным лицом.

 

Статья 160. Требование добросовестного владельца о

  возвращении вещи из незаконного владения

Если добросовестный владелец будет лишен владения, он в течение трех лет может потребовать у нового владельца возврата вещи. Это правило не применяется, когда новый владелец имеет лучшее право владения. Требование возврата владения может быть применено и в отношении лица, имеющего лучшее право, если оно приобрело вещь путем насилия или обмана.

 

Статья 161. Требование добросовестного владельца об

  устранении незаконного воспрепятствования

Если добросовестного владельца не лишали вещи, но ему иным образом препятствуют в осуществлении владения, он, подобно собственнику, может потребовать устранения препятствий. Кроме того, он может потребовать возмещения вреда, причиненного посягательством на владение. Это правило о возмещении вреда применяется и тогда, когда невозможно требовать устранения препятствий.

 

Статья 162. Права правомерного владельца

1. Предъявление правомерному владельцу требования о возврате вещи не допускается. В течение правомерного владения плоды вещи и права считаются его достоянием.

2. Это правило касается также отношений прямого владельца с непрямым владельцем.

 

Статья 163. Обязанности неправомерного добросовестного владельца

1. Добросовестный владелец, который изначально не имеет права владения вещью или утратил такое право, обязан вернуть вещь правомочному лицу. До тех пор, пока правомочное лицо не использует это свое право, плоды вещи и права принадлежат владельцу.

2. Добросовестный владелец может потребовать у правомочного лица возмещения произведенных в период добросовестного владения вещью улучшений и понесенных расходов, которые не компенсированы пользованием этой вещью и полученными плодами. Стоимость не полученных по вине владельца плодов должна быть вычтена. То же правило распространяется на улучшения, которые повлекли удорожание вещи, если удорожание все еще существовало на момент возврата вещи.

3. Добросовестный владелец может отказаться от возврата вещи до тех пор, пока его требования не будут удовлетворены.

 

Статья 164. Обязанности недобросовестного владельца

Недобросовестный владелец должен возвратить правомочному лицу как вещь, так и полученную выгоду, плоды вещи или права. Владелец обязан возместить плоды, которые он не получил по своей вине. Возмещения понесенных на вещь расходов и улучшений он может требовать только, если они к моменту возвращения вещи влекут обогащение правомочного лица. Другие требования в отношении недобросовестного владельца остаются без изменений.

 

Статья 165. Приобретение движимых вещей в собственность

  в силу приобретательной давности

1. Если лицо в течение пяти лет непрерывно владеет движимой вещью как собственной, оно приобретает право собственности на нее (приобретательная давность).

2. Приобретение движимой вещи недопустимо, если приобретатель недобросовестно владел вещью или впоследствии узнал, что вещь ему не принадлежала.

 

Статья 166. Предположение о непрерывном владении вещью

Если лицо владело вещью в начале и конце определенного отрезка времени, предполагается, что оно владело этой вещью и в промежуточный период времени.

 

Статья 167. Приобретение недвижимых вещей в силу

  приобретательной давности

Когда лицо внесено в публичный реестр в качестве собственника земельного участка или иного недвижимого имущества так, что оно не приобретало права собственности на них, оно приобретает право собственности, если регистрация существовала в течение пятнадцати лет и оно все это время владело ими как собственными.

 

Статья 168. Прекращение владения вещью вследствие

  претензий собственника

Владение вещью прекращается, если собственником к владельцу будут предъявлены обоснованные претензии.

 

  Статья 169. (11. 05. 2007 N4744)

 

Раздел третий

Собственность

 

Глава первая

Содержание собственности

 

Статья 170. Понятие. Содержание права собственности

1. Собственник может в пределах, установленных законом, или иных, в частности, договорных ограничений свободно владеть и пользоваться имуществом (вещью), не допускать владения этим имуществом другими лицами, распоряжаться им, если этим не нарушаются права соседей или иных третьих лиц, либо если это действие не представляет собой злоупотребления правом.

2. Злоупотреблением правом считается такое пользование собственностью, которым только причиняется вред другим и при этом четко не выражено преимущество интересов собственника и необходимость его действий не оправдана.

3. Право пользования включает в себя также возможность лица не пользоваться своей вещью. Законом может быть установлена обязанность пользования или ухода и содержания, если неприменение этой вещи или отсутствие ухода за ней посягает на общественные интересы. В этом случае на собственника может быть возложена обязанность исполнить эти обязанности самому или передать эту вещь в пользование других лиц за соответствующее вознаграждение.

 

Статья 171. Право собственности на существенную составную часть вещи

Право собственности на вещь распространяется также на существенные составные части этой вещи.

 

Статья 172. Истребование вещи из незаконного владения и

  требование устранения препятствий

1. Собственник может потребовать у владельца возвратить вещь, кроме тех случаев, когда владелец имел право владения этой вещью.

2. Если посягательство на собственность либо иные препятствия происходят без изъятия или лишения вещи, собственник вправе потребовать от посягающего прекратить эти действия. Если подобное посягательство продолжается, собственник может потребовать прекращения действий путем внесения в суд иска.

  3. ( искл . 11.12.2015 N4625)

 

  Статья 173. Общая собственность

1. Общая (совместная и долевая) собственность возникает в силу закона или на основании сделки. Каждый из сособственников может предъявлять требования к третьим лицам по поводу находящегося в общей собственности имущества. Каждый сособственник вправе истребовать вещь только в пользу всех сособственников.

2. Находящаяся в общей собственности вещь может быть по соглашению с сособственниками заложена или в правовом отношении иным образом обременена в пользу и в интересах одного из сособственников.

3. Расходы по уходу и содержанию находящейся в общей собственности вещи возлагаются на сособственников поровну, если законом или договором не установлено иное.

4. Если законодательством Грузии прямо не установлено, то право преимущественной покупки доли в общей собственности может определяться соглашением сторон. (25.06.2019 N4851)

 

Глава вторая

Соседское право

 

Статья 174. Понятие. Обязанность взаимного уважения

Собственники соседних земельных участков или иного недвижимого имущества, кроме предусмотренных законом прав и обязанностей, должны взаимно уважать друг друга. Соседним признается всякий участок или иное недвижимое имущество, откуда могут исходить двусторонние воздействия.

 

Статья 175. Обязанность терпеть соседское воздействие

1. Собственник участка или иного недвижимого имущества не может запретить воздействия с соседнего участка на свой участок газа, пара, запаха, копоти, дыма, шума, тепла, вибрации или иного подобного воздействия, если они не мешают собственнику в пользовании своим участком или незначительно нарушают его право.

2. То же правило действует и в случаях, когда воздействие существенное, но оно вызвано обычным использованием другого участка или иного недвижимого имущества и не может быть пресечено такими мерами, которые для данного вида пользователей признаются нормальной хозяйственной деятельностью.

3. Если собственник обязан терпеть такое воздействие, он может потребовать у собственника участка, который производит воздействие, соответствующую компенсацию в денежной форме, когда воздействие превышает признанное для данной местности обычным пользование и экономически допустимые пределы.

 

Статья 176. Недопустимое посягательство

Собственник земельного участка может потребовать запрещения строительства или эксплуатации на соседнем участке таких сооружений, которые недопустимо посягают на его право пользования участком, и это было изначально ясно.

 

Статья 177. Требование устранения угрозы

Если на земельный участок грозит обрушиться строение с соседнего участка, собственник может потребовать от соседа осуществления необходимых мероприятий по предотвращению этой угрозы. Недопустимо изменение направления сточных и подземных вод, протекающих по нескольким земельным участкам, или такое манипулирование ими, которое повлечет уменьшение количества воды и (или) ухудшение ее качества на других земельных участках. Недопустимо нарушение естественного течения рек.

 

Статья 178. Право собственника соседнего участка на плоды

1. Если плод с дерева или кустарника упал на соседний земельный участок, он считается плодом с этого участка.

2. Собственник земельного участка может обрезать перевесившиеся на его участок ветки, а также проросшие туда корни деревьев и кустов.

 

Статья 179. Денежная компенсация за терпение

1. Если собственник земельного участка при строительстве непредумышленно нарушит границы соседнего участка, то собственник этого участка должен стерпеть это нарушение, кроме тех случаев, когда нарушителю заранее или незамедлительно по обнаружении нарушения был заявлен протест.

2. Нарушивший границу сосед обязан выплатить денежную компенсацию, которая должна выплачиваться вперед ежегодно.

 

Статья 180. Необходимая дорога

1. Если земельный участок лишен необходимой для его должного пользования связи с публичными дорогами, сетями электро-, нефте-, газо- и водоснабжения, собственник может потребовать у соседа, чтобы тот терпел использование его участка в целях обеспечения такой необходимой связи. Соседям, по участкам которых пройдет необходимая дорога или соединительная линия, должна быть выплачена соответствующая компенсация, которая по соглашению между сторонами может быть произведена в форме разовой выплаты.

2. Обязанность терпеть необходимую дорогу или соединительную линию не возникает, если уже имевшиеся связи с земельным участком были упразднены самовольными действиями собственника.

 

Статья 181. Обязанность возведения разграничительной межи

1. Собственник земельного участка может потребовать у собственника соседнего участка принять участие в возведении прочной разграничительной межи или в восстановлении уже существовавшей, но стертой или поврежденной межи. Расходы по размежеванию распределяются между соседями в равных частях, если соглашением между ними или другим правоотношением не установлено иное.

2. Если невозможно установить точные границы, решающее значение для размежевания имеет фактическое владение соседей. Если невозможно установить фактическое владение, спорный участок поровну распределяется между участками. Если такое распределение влечет несправедливые результаты, по заявлению одной из сторон границу устанавливает суд.

 

Статья 182. Право пользования пограничным сооружением

1. Когда два земельных участка размежеваны забором или используемым в качестве границы другим сооружением, то предполагается, что собственники земельных участков имеют равные права пользоваться этим сооружением, если его внешняя сторона прямо не указывает, что сооружение является собственностью только одного из соседей.

2. Если оба соседа правомочны совместно пользоваться используемым в качестве границы сооружением, то каждый из них может использовать сооружение только таким образом, чтобы этим не мешать соседу в совместном пользовании.

3. Расходы по уходу и содержанию сооружения распределяются между соседями поровну.

4. До тех пор пока один из соседей заинтересован в существовании межевого сооружения, без его согласия оно не может быть снесено или изменено.

 

Глава третья

Приобретение и утрата собственности

 

I. Приобретение собственности на недвижимые вещи

 

Статья 183. Основания приобретения права

  собственности на недвижимые вещи (8.12.2006 N3879)

Для приобретения недвижимой вещи необходимо совершить сделку в письменной форме и зарегистрировать определенное данной сделкой право собственности приобретателя в публичном реестре.

 

  Статья 183. Приобретение права собственности на

  недвижимую вещь на основании сделки

 

  (20.09.2019 N5013, ввести в действие с 1 сентября 2020 года. )

  (21.05.2020 N5913)

1. Для приобретения недвижимой вещи необходимо заключить сделку в письменной форме и зарегистрировать определенное данной сделкой право собственности приобретателя в публичном реестре.

2. Распоряжение недвижимой вещью, находящейся в собственности ребенка, его родителем или другим законным представителем допускается в соответствии с наилучшими интересами ребенка, на основании согласия суда.

 

  Статья 184. Отказ от права собственности на недвижимую

  вещь

Для отказа от права собственности или иного права на недвижимую вещь необходимы заявление правомочного лица о том, что оно отказывается от этого права, и регистрация этого заявления в публичном реестре. Заявление должно быть сдано в службу реестра. Только после этого заявление об отказе от права приобретает обязательную силу.

 

Статья 185. Защита интересов приобретателя

Исходя из интересов приобретателя отчуждатель считается собственником, если он в качестве такового зарегистрирован в публичном реестре, кроме случаев, когда приобретатель знал, что отчуждатель не был собственником.

  ( Признать неконституционным применительно к пунктам первому и 2 статьи 21 Конституции Грузии нормативное содержание статьи 185 Гражданского кодекса Грузии, согласно которому «…отчуждатель считается собственником, если он в качестве такового зарегистрирован в публичном реестре, …» , в случае подачи жалобы на запись в Реестре, если этот факт был известен приобретателю. - Решение пленума Конституционного Суда Грузии №3/4/550, от 17.10 2017г.)

 

II. Приобретение собственности на движимые вещи

 

Статья 186. Основание приобретения собственности на

  движимые вещи

1. Для передачи собственности на движимую вещь необходимо, чтобы собственник на основании действительного права передал вещь приобретателю.

11. Распоряжение движимой вещью стоимостью более 1 000 лари, находящейся в собственности ребенка, его родителем или другим законным представителем допускается в соответствии с наилучшими интересами ребенка, на основании согласия суда. (20.09.2019 N5013, ввести в действие с 1 сентября 2020 года. ) (21.05.2020 N5913)

2. Передачей вещи считается: передача вещи приобретателю в прямое владение; передача непрямого владения по договору, при котором прежний собственник может оставаться прямым владельцем; предоставление собственником приобретателю права требования владения у третьего лица.

 

Статья 187. Добросовестный приобретатель

1. Приобретатель становится собственником вещи и в случаях, когда отчуждатель не был ее собственником, но в отношении этого факта приобретатель добросовестен. Приобретатель не считается добросовестным, если он знал или должен был знать, что отчуждатель не был собственником. Факт добросовестности должен существовать до передачи вещи.

2. Добросовестный приобретатель не может стать собственником вещи, если эта вещь была утеряна собственником, украдена у него или иным образом выбыла из его владения вопреки его воле, либо получена приобретателем безвозмездно. Эти ограничения не действуют в отношении денег, ценных бумаг и вещей, отчужденных на аукционе. (28.12.2011 №5667)

 

Статья 188. Условная собственность

1. Если отчуждатель оговорил условием, что собственность перейдет к приобретателю только после оплаты стоимости вещи, то предполагается, что собственность перейдет к приобретателю только после полной выплаты обусловленной стоимости. Если приобретатель затянет оплату стоимости, а отчуждатель откажется от договора, уже обоюдно исполненное подлежит возврату сторонами.

2. Названное в части первой условие считается соблюденным и тогда, когда отчуждатель будет удовлетворен любым иным способом, кроме выплаты вознаграждения, или если приобретатель сошлется на истечение срока давности требования.

 

Статья 189. Передача собственности посредством ценных бумаг

Если для перехода собственности к приобретателю взамен передачи вещи обязательна передача ценной бумаги, собственность считается перешедшей с момента передачи отчуждателем ценной бумаги приобретателю.

 

Статья 190. Приобретение собственности на бесхозяйную

  движимую вещь

1. Когда лицо принимает во владение бесхозяйную движимую вещь, оно приобретает собственность на вещь, если присвоение вещи не запрещено законом или присвоением не нарушены права лица, которое имело право присвоить эту вещь.

2. Движимая вещь считается бесхозяйной, если бывший собственник с целью отказа от собственности прекратит владение вещью.

 

Статья 191. Находка

1. Нашедшее утерянную вещь лицо должно незамедлительно заявить о находке лицу, утерявшему ее, собственнику, полномочному лицу или, если собственник не известен, - полиции или иному местному органу и передать эту вещь.

2. По истечении годичного срока после заявления лицо, нашедшее вещь, приобретает собственность на находку, кроме случаев, когда ему стал известен собственник или право собственника на вещь уже было заявлено в полицию. Одновременно с приобретением права собственности прекращаются все другие права на эту вещь.

3. Если полномочное лицо принимает найденную вещь, то нашедший ее вправе потребовать вознаграждение в размере до пяти процентов стоимости найденной вещи. Кроме того, нашедшее вещь лицо вправе потребовать у полномочного лица или соответствующего органа возмещение расходов по хранению этой вещи.

4. Если нашедшее вещь лицо отказывается от собственности, то компетентный орган может по истечении одного года продать вещь с аукциона и получить выгоду, или если речь идет о малоценной вещи, произвести ее бесплатное отчуждение или уничтожить ее.

5. Если находкой является животное или скоропортящаяся вещь, хранение которой требует больших расходов, годичный срок не применяется, и собственнику возвращается сумма, полученная в результате их отчуждения.

 

Статья 192. Клад

Если будет обнаружен предмет, который так долго был захоронен, что его собственника невозможно установить (клад), собственность в равных долях к лицу, обнаружившему находку, и собственнику вещи, в которой был обнаружен клад.

 

Статья 193. Приобретение собственности на существенную

  составную часть земельного участка

Если движимая вещь таким образом связана с земельным участком, что стала существенной составной частью этого участка, собственник земельного участка одновременно становится собственником и этой вещи в соответствии с частью второй статьи 150 настоящего Кодекса.

 

Статья 194. Совместная собственность на образовавшуюся

  в результате слияния вещь

1. Если движимые вещи связаны между собой таким образом, что стали существенными составными частями одной новой единой вещи, или движимые вещи слились, прежние владельцы становятся сособственниками этой новой вещи. Доли определяются в соответствии со стоимостью, которую имели эти вещи до слияния.

2. Если одна из вещей, по укоренившемуся мнению, признается главной вещью, ее собственник приобретает собственность и на принадлежность.

 

  Статья 195. Совместная собственность на созданную в результате переработки

  материала новую движимую вещь

Если в итоге переработки или переделки материала создается новая движимая вещь, производитель и собственник материала становятся сособственниками новой вещи. Доли определяются пропорционально стоимости материала и производственным расходам, если иное не установлено соглашением.

 

Статья 196. Прекращение прав при переходе собственности

Если собственность переходит в соответствии со статьями 193-195 настоящего Кодекса, то прекращаются все иные существующие на данную вещь права.

 

Статья 197. Требование возмещения вреда у нового

  собственника

1. Лицо, которое в соответствии со статьями 193-195 настоящего Кодекса теряет свою собственность или права которого нарушаются иным образом, может потребовать возмещения вреда у лица, ставшего собственником. Требование восстановления первоначального положения недопустимо.

2. Предусмотренное частью первой настоящей статьи требование не возникает, если новый собственник приобрел вещь по возмездному договору у третьего лица.

 

 

III . Приобретение собственности на права и требования

 

Статья 198. Понятие. Содержание

1. Требование или право, уступка или залог которых возможны, могут быть переданы владельцем другому лицу в собственность. Требования и права переходят к новому лицу в том же состоянии, в котором они находились у прежнего владельца.

2. Прежний владелец обязан передать новому владельцу все имеющиеся в его распоряжении документы, касающиеся требований и прав, и всю информацию, которая необходима для использования этих требований и прав.

3. Прежний владелец также обязан на основании требования передать приобретателю надлежащим образом заверенный документ об уступке этого права и требования. Расходы, необходимые для удостоверения этого документа, возлагаются на нового владельца.

 

Статья 199. Уступка требования

1. Владелец требования (кредитор) может без согласия должника уступить требование третьему лицу, если это не противоречит сути обязательства, его соглашению с должником или закону (уступка требования). Соглашение с должником о недопустимости уступки возможно только при наличии уважительного интереса должника.

2. Уступка требования производится договором, заключаемым между владельцем требования и третьим лицом. В таких случаях место первоначального владельца занимает третье лицо.

 

Статья 200. Обязанности должника при уступке требования

До тех пор пока должнику не будет сообщено об уступке требования, он вправе исполнить обязательство перед первоначальным владельцем требования.

 

  Статья 201. Переход средств обеспечения при уступке требования

1. С уступкой требования к новому владельцу переходят и средства его обеспечения и связанные с требованием иные права.

2. Должник вправе предъявить новому владельцу все встречные требования, которые он имел к первоначальному владельцу ко времени получения сведений об уступке требования.

 

Статья 202. Очередность владельцев требования

Если об уступке одного и того же требования владелец требования условится с несколькими лицами, правомочным перед должником будет тот из них, с которым ранее других были установлены отношения владельцем требования. Если невозможно это установить, преимущество отдается тому, о котором должнику было сообщено раньше.

 

Статья 203. Перевод долга

1. Договором, заключенным с владельцем требования, долг может взять на себя и третье лицо (перевод долга). В таком случае третье лицо занимает место первоначального должника.

2. Первоначальный должник правомочен не согласиться с этим соглашением владельца требования с третьим лицом и сам выплатить долг.

 

Статья 204. Согласие владельца требования на перевод долга

  (23.12.2017 N1901)

Если третье лицо и должник придут к соглашению о переводе долга, действительность перевода долга зависит от согласия владельца требования. Согласие владельца требования на действительность перевода долга не требуется в случаях, предусмотренных Законом Грузии «О деятельности коммерческих банков», Законом Грузии «О микрофинансовых организациях» и Законом Грузии «О платежной системе и платежных услугах».

 

Статья 204. Согласие владельца требования на перевод

  долга

(29.11.2022 N2117, ввести в действие на 90-й день после опубликования.)

  Если третье лицо и должник придут к соглашению о переводе долга, действительность перевода долга зависит от согласия владельца требования. Случаи исключения из этого правила устанавливаются законом.

 

Статья 205. Обязанности нового должника

Новый должник может предъявить владельцу все встречные требования, которые вытекают из отношений между владельцем требования и первоначальным должником. Он не вправе зачесть требования, принадлежавшие первоначальному должнику.

 

  Статья 206. Прекращение средств обеспечения требования при

  переводе долга (20.12.2019 N5667)

  С переводом долга прекращаются предусмотренные для обеспечения требования поручительство или залог, если поручитель или залогодатель не заявят согласия на продолжение этих отношений. Согласие поручителя или залогодателя не требуется в случаях, предусмотренных Законом Грузии «О деятельности коммерческих банков», Законом Грузии «О микрофинансовых организациях» и Законом Грузии «О платежной системе и платежных услугах».

 

Статья 206. Прекращение средств обеспечения требования при

  переводе долга

(29.11.2022 N2117, ввести в действие на 90-й день после опубликования.)

  С переводом долга прекращаются предусмотренные для обеспечения требования поручительство или залог, если поручитель или залогодатель не заявят согласия на продолжение этих отношений. Случаи исключения из этого правила устанавливаются законом.

 

Статья 207. Уступка требования в силу закона

Правила приобретения собственности на права и требования соответственно применяются к уступке требований, осуществляемых в силу закона, на основании решения суда или компетентного государственного органа.

 

  Глава четвертая

Собственность на жилое помещение в многоквартирном доме

  (11.07.2007 N5278)

 

I. Общие положения

 

Статья 208. Основания приобретения предмета индивидуальной

  собственности (квартиры или (и) нежилой площади)

  в многоквартирном доме (11.07.2007 N5278)

  Для приобретения предмета индивидуальной собственности (квартиры или/и нежилой площади) необходимы совершение сделки в письменной форме и регистрация на приобретателя определенного этой сделкой права собственности в публичном реестре.

 

Статья 209. Приобретение сданного в наем жилья (11.07.2007 N5278)

В случае приобретения лицом жилья, сдаваемого в наем, он занимает место наймодателя.

 

Статья 210. (11.07.2007 N5278)

Статья 211. (11.07.2007 N5278)

Статья 212. (11.07.2007 N5278)

Статья 213. (11.07.2007 N5278)

Статья 214. (11.05.2007 N4744)

Статья 215. (11.07.2007 N5278)

Статья 216. (11.07.2007 N5278)

Статья 217. (11.07.2007 N5278)

Статья 218. (11.07.2007 N5278)

Статья 219. (11.07.2007 N5278)

Статья 220. (11.07.2007 N5278)

Статья 221. (11.07.2007 N5278)

Статья 222. (11.07.2007 N5278)

Статья 223. (11.07.2007 N5278)

Статья 224. (11.07.2007 N5278)

Статья 225. (11.07.2007 N5278)

Статья 226. (11.07.2007 N5278)

Статья 227. (11.07.2007 N5278)

Статья 228. (11.07.2007 N5278)

Статья 229. (11.07.2007 N5278)

Статья 230. (11.07.2007 N5278)

Статья 231. (11.07.2007 N5278)

Статья 232. (11.07.2007 N5278)

 

Глава пятая

Ограниченное пользование собственностью других лиц

 

I . Право застройки

 

Статья 233. Понятие

1. Земельный участок может быть передан в пользование другому лицу так, чтобы оно имело право возвести на участке или под ним какое-либо строение, а также отчуждать это право, передавать по наследству, одалживать, сдавать внаем (право застройки).

2. Право застройки может распространяться на часть земельного участка, которая не необходима для застройки, но дает возможность лучше пользоваться строением.

3. Срок действия права застройки определяется соглашением сторон и не должен превышать девяноста девяти лет. (27.04.2010 N 2978)

 

  Статья 234. Возникновение, приобретение и прекращение

  права застройки. Собственность на застройку (27.04.2010 N2978)

1. В отношении возникновения и приобретения права застройки соответственно применяются правила приобретения недвижимых вещей.

2. Строение, возведенное на основании права застройки, считается существенной составной частью права застройки и регистрируется в качестве собственности лица, обладающего правом застройки.

3. При прекращении права застройки строение, возведенное на основании права застройки, становится существенной составной частью земельного участка.

 

Статья 235. Отчуждение права застройки

Если по соглашению сторон для отчуждения или сдачи внаем права застройки необходимо согласие собственника земельного участка, он может отказать в этом согласии только при наличии значительных оснований.

 

Статья 236. Плата за право застройки

1. На обладателя права застройки может быть по договору возложена обязанность внесения платы за это право. Это право собственника земли неотделимо от права собственности на участок.

  2. Право застройки может быть в одностороннем порядке прекращено собственником ввиду невнесения платы в случае невыполнения данного обязательства в течение 2 лет, если соглашением сторон не предусмотрено иное.(16.10.2015 N4336)

  3. Плату за право застройки стороны могут определить с десятилетним интервалом. Если экономические условия существенно изменяются, стороны обязаны заново достичь согласия о плате.

 

Статья 237. Регистрация права застройки

Право застройки вносится в публичный реестр среди вещных прав лиц, не являющихся собственниками земельного участка, только в качестве первоочередного права. Эта очередность не может быть изменена.

 

Статья 238. Прекращение права застройки

1. Для прекращения права застройки необходимо согласие собственника.

2. Право застройки не прекращается с разрушением возведенного на земельном участке строения.

 

Статья 239. Прекращение возмездного права застройки

  1. В случае истечения срока возмездного права застройки, если соглашением сторон не предусмотрено иное, собственник земельного участка должен предоставить обладателю права застройки возмещение в размере двух третей стоимости строения, возведенного на этом участке. (16.10.2015 N4336)

2. Собственник земельного участка взамен выплаты возмещения обладателю права застройки может продлить ему право застройки на предполагаемый срок существования строения, возведенного на данном участке, если соглашением сторон не предусмотрено иное. В случае отказа обладателя права застройки от продления срока права застройки, он утрачивает и право требовать возмещение.(16.10.2015 N4336)

  3. Обладатель права застройки не вправе при прекращении права застройки вывезти строение или его составные части.

 

Статья 240. Регистрация требования возмещения в публичном

  реестре

  1. После прекращения права застройки возникшее из застройки право требовать возмещение (при наличии такового) замещает в публичном реестре право застройки и заменяет его в той же очередности.(16.10.2015 N4336)

  2. Если право застройки ко времени окончания его срока все еще обременено ипотекой, то ипотекарь имеет право залога на требование о возмещении.

 

Статья 241. Правопреемство при прекращении права застройки

При прекращении права застройки собственник земельного участка становится участником договора о найме или аренде, заключенного лицом, обладающим правом застройки.

 

II . Узуфрукт

 

 

Статья 242. Понятие (30.06.2005 №1826)

Недвижимая вещь может передаваться в пользование другому лицу так, что оно как собственник будет правомочно использовать эту вещь и не допускать пользования ею третьими лицами, однако в отличие от собственника оно не имеет право отчуждать, обременять ипотекой или передавать по наследству эту вещь (узуфрукт). Для сдачи внаем или аренду этой вещи необходимо согласие собственника. После отмены узуфрукта собственник становится участником соответствующих отношений найма или аренды.

 

Статья 243. Правовое регулирование установления узуфрукта

При установлении узуфрукта применяются те же правила, что и при приобретении недвижимых вещей.

 

Статья 244. Виды узуфрукта

1. Узуфрукт может быть платным и бесплатным.

2. Узуфрукт может существовать временно или на протяжении всей жизни принявшего его лица (узуфруктуар). Узуфрукт прекращается со смертью физического лица или ликвидацией юридического лица, в пользу которых был установлен узуфрукт.

 

Статья 245. Права и обязанности узуфруктуара

1. Перед началом узуфрукта стороны могут описать состояние передаваемых по узуфрукту объектов.

2. Узуфруктуар не вправе без согласия собственника изменять цель пользования.

3. Узуфруктуар правомочен получать и те плоды этой вещи и выгоду, которые получены не в результате ее обычного хозяйственного применения. В этом случае он обязан возместить собственнику вред, причиненный вещи вследствие такого применения.

4. Узуфруктуар не несет ответственности за нормальный износ вещи. Он обязан возмещать текущие расходы, ремонтировать вещь, а также заботиться о нормальном хозяйственном уходе за ней.

5. Узуфруктуар обязан застраховать вещь на время существования узуфрукта, если это предусмотрено законом или соглашением сторон. Если предметом узуфрукта является недвижимая вещь, находящаяся в государственной собственности или в собственности муниципалитета, и узуфруктуар – юридическое лицо публичного права, муниципалитет (если собственником предмета узуфрукта является другой муниципалитет) или непредпринимательское (некоммерческое) юридическое лицо, учрежденное государством или муниципалитетом, страховать вещь необязательно. (15.07.2020 N6989)

6. Если предмет был уничтожен, поврежден или для его содержания понадобились непредвиденные расходы, узуфруктуар должен незамедлительно сообщить об этом собственнику. Он должен терпеть мероприятия, которые собственник осуществил для предотвращения этой ситуации. Собственник не обязан принимать соответствующие меры. Если эти мероприятия проводит сам узуфруктуар, он может по окончании узуфрукта отделить от вещи предметы, которые он добавил к ней в результате этих мероприятий, или потребовать у собственника соответствующую компенсацию этих предметов.

7. Если узуфруктуар в пределах нормальной хозяйственной деятельности произведет отчуждение отдельных предметов, место отчужденных предметов должны занять приобретенные им предметы.

 

Статья 246. Прекращение узуфрукта

1. Узуфруктуар обязан по окончании узуфрукта возвратить предмет собственнику.

2. Узуфрукт прекращается, если он вместе с собственностью окажется в руках одного лица.

 

III . Сервитуты

 

Статья 247. Понятие

  1. Земельный участок или иное недвижимое имущество может быть использовано (обременено) в пользу собственника другого земельного участка или иного недвижимого имущества таким образом, чтобы этот собственник имел право в отдельных случаях пользоваться этим участком или было запрещено осуществлять на этом участке некоторые действия либо исключено пользование некоторыми правами собственника обремененного участка в отношении другого участка (сервитут). В отношении установления сервитута применяются правила, предусмотренные для приобретения недвижимых вещей. (11. 05. 2007 N4744)

2. Вознаграждение может быть определено в виде периодических выплат.

 

  Статья 248. Условия сервитута

1. Сервитут может иметь место только тогда, когда это создает льготы полномочному лицу в пользование своим участком.

2. При осуществлении сервитута правомочное лицо должно соблюдать интересы собственника используемого (обремененного) земельного участка.

 

Статья 249. Обязанность содержания строений

Если должное осуществление сервитута охватывает и расположенное на обремененном земельном участке строение, полномочное лицо обязано содержать это строение надлежащим образом. В то же время стороны могут согласиться о том, чтобы обязанность содержания строения возлагалась на собственника обремененного участка, если этого требуют интересы правомочного лица.

 

Статья 250. Последствия раздела земельного участка

Если земельный участок правомочного лица будет разделен, сервитут продолжится на каждом участке в отдельности. В это время применение сервитута допустимо только при условии, что это не ухудшит положение собственника обремененного участка.

 

Статья 251. Свободная от сервитута часть в результате раздела

Если обремененный земельный участок разделился и сервитут распространялся только на одну из частей, то и после разделения та часть участка, на которой не было сервитута, остается свободной от него.

 

Статья 252. Защита прав полномочного лица

Если будут иметь место помехи в осуществлении прав полномочным лицом, то для предотвращения этого он имеет такие же права, что и добросовестный владелец.

 

Статья 253. Личный сервитут

  1. Недвижимая вещь может быть обременена в пользу определенного лица сервитутом на предусмотренных статьей 247 настоящего Кодекса условиях. Такое обременение может состоять и в том, что правомочное лицо, кроме собственника, может использовать здание или его часть в качестве жилища для себя или своей семьи.

2. Предусмотренный частью первой настоящей статьи ограниченный таким образом личный сервитут не передается другим лицам.

 

Глава шестая

Собственность как средство обеспечения требования

 

I . Залог

 

Статья 254. Понятие (30.06.2005 N1826)

1. Движимые вещи или (и) нематериальные имущественные блага должников или третьих лиц, передача которых другим лицам допускается, могут использоваться как средства обеспечения денежного, так и неденежного требования таким образом, чтобы кредитор (залогодержатель) приобрел право удовлетворить требование путем реализации заложенного имущества (предмета залога) или по согласованию сторон – путем получения его в собственность в случае невыполнения или ненадлежащего выполнения обязательства должником. (29.06.2007 N5127)

  2. Залогодержатель имеет право получить удовлетворение своего требования из предмета залога преимущественно перед другими кредиторами.

3. Залогом могут обеспечиваться требования на будущее и условные требования.

  31. В случае залога на нематериальное имущественное благо также должен быть предусмотрен порядок, установленный статьей 7 Органического закона Грузии «О собственности на землю сельскохозяйственного назначения». (25.06.2019 N4851)

  32. Залогодателю запрещается отдавать в залог нематериальное имущественное благо, которое является активом, входящим в объединение активов обеспечения, предусмотренное подпунктом «б» пункта первого статьи 2 Закона Грузии «Об облигациях, защищенных ипотекой». (29.11.2022 N2117, ввести в действие на 90-й день после опубликования.)

4. Залог, которым обеспечивается неденежное требование, является действительным только в случае, если может быть выражено в денежной форме.

41 . Право залога может распространяться как на вещи или их части, совокупность вещей или их частей или (и) нематериальные имущественные блага, так и на все движимое имущество. (9.03.2011 № 4323)

5. В качестве средства обеспечения требования могут использоваться вещи и нематериальные имущественные блага, которые будут приобретены залогодателем в будущем (будущее имущество). Будущее имущество сразу по приобретении становится средством обеспечения требования, а очередность прав залога на будущее имущество определяется в соответствии с моментом регистрации права залога. (30.06.2005 N1826)

  6. В качестве средства обеспечения требования, вытекающего из договора о займе/кредите, подлежащем выдаче/выданном физическим лицам (в том числе, индивидуальным предпринимателям), не могут использоваться определенные пунктом первым статьи 53 Закона Грузии «О дорожном движении» транспортные средства или (и) вспомогательные технические средства к сельскохозяйственным машинам, а также железнодорожные транспортные средства. (21.07.2018 N3315)

  (признать неконституционной и утратившей силу применительно к пунктам первому и второму статьи 19 Конституции Грузии часть 6 статьи 254 Гражданского кодекса Грузии. Решение Первой коллегии Конституционного Суда Грузии № 1/4/1380, 18.12.2020)

7. искл. (22.07.2021 N808)

 

Статья 255. Виды залога (30.06.2005 N1826)

Видами залога являются:

а) залог с владением;

б) регистрируемый залог.

 

Статья 256. Пределы залога (30.06.2005.№ 1826)

1. Залог обеспечивает требование и связанные с ним другие дополнительные права (в том числе, процент и неустойку), а также расходы на содержание имущества, судебные издержки и расходы по реализации, если законом или соглашением сторон не предусмотрено иное.

2. Право залога распространяется на плоды, извлеченные из предмета залога, если соглашением сторон не предусмотрено иное.(28.12.2011 N5668)

 

  Статья 257. Залог с владением (30.06.2005 №1826)

1. Залог с владением на движимую вещь возникает путем соглашения сторон и передачи вещи залогодержателю или третьему лицу, определенному залогодержателем, во владение.

2. Если вещь уже находится во владении залогодержателя или третьего лица, определенного залогодержателем, для возникновения залога достаточно соглашения сторон.

 

Статья 258. Регистрируемый залог (30.06.2005 №1826)

1. Для возникновения регистрируемого залога необходимо, чтобы сделка была совершена в письменной форме и определенное этой сделкой право залога было зарегистрировано в публичном реестре (за исключением случая, предусмотренного частью 4 настоящей статьи). В этом случае передача движимой вещи во владение залогодержателя обязательной не является.(11. 05. 2007 N4744)

2.В сделке должны отмечаться: (8.12.2006 № 3879)

а) дата ее составления;

б) сведения о залогодержателе, залогодателе, третьем лице – возможном должнике;

в) описание предмета залога по общим либо специфическим признакам, позволяющее его определить. Если предметом залога является движимое имущество в целом, его описание не требуется, если соглашением сторон не предусмотрено иное; (9.03.2011 N4323)

г) общее или конкретное описание обеспеченного основного требования и максимальная сумма, в пределах которой должно удовлетворяться обеспеченное требование.

  3. Порядок регистрации права залога определяется законом.

31 . Отношения, связанные с финансовым залогом, регулируются в соответствии с Законом Грузии «О финансовом залоге, взаимозачетах и деривативах». (20.12.2019 N5674, ввести в действие на 15-й день после опубликования.)

  4. Для возникновения зарегистрированного залога на определенные пунктом первым статьи 53 Закона Грузии «О дорожном движении» транспортное средство и вспомогательное техническое средство сельскохозяйственной машины необходимы заключение сделки в письменной форме и регистрация определенного этой сделкой права залога в юридическом лице публичного права – Агентстве по оказанию услуг Министерства внутренних дел Грузии. При этом для действительности сделки не требуется удостоверения сделки или подлинности подписей сторон, участвующих в сделке, если: (24.12.2013 N1833)

  а) участвующие в сделке стороны подписывают сделку в регистрирующем органе в присутствии управомоченного лица;

б) между залогодержателем и юридическим лицом публичного права – Агентством по оказанию услуг Министерства внутренних дел Грузии заключен договор о регистрации залога на транспортное средство с использованием системы электронного документооборота.

5. Порядок регистрации юридическим лицом публичного права – Агентством по оказанию услуг Министерства внутренних дел Грузии права залога на определенные пунктом первым статьи 53 Закона Грузии «О дорожном движении» транспортное средство и вспомогательное техническое средство сельскохозяйственной машины на основании материальных или электронных документов определяет Министр внутренних дел Грузии. (24.12.2013 №1833)

 

  Статья 2581 . Свидетельство о залоге (17.07.2009,N1541)

1. В случае невыполнения должником обязательства, определенного частью первой статьи 281 настоящего Кодекса, в двухнедельный срок после письменного требования залогодержателя на основании заявления залогодержателя юридическое лицо публичного права – Агентство по оказанию услуг Министерства внутренних дел Грузии выдает свидетельство о залоге.

2. Свидетельство о залоге – подлежащий исполнению акт, которым удостоверяется факт регистрации права залога, определенного частью 4 статьи 258 настоящего Кодекса, в юридическом лице публичного права – Агентстве по оказанию услуг Министерства внутренних дел Грузии, и при наличии обстоятельств, установленных законодательством Грузии, залогодержатель вправе с целью удовлетворения обеспеченного залогом требования потребовать от уполномоченного органа (должностного лица) передачи заложенной вещи в его владение. (24.12.2013 №1833)

3. Свидетельство о залоге не выдается, если зарегистрированная залоговая сделка для обеспечения требования не включает соглашения сторон, определенного частью первой статьи 283 или (и) статьей 2601 настоящего Кодекса.

4. Ответственность за правомерность требования залогодержателя, касающегося выдачи свидетельства о залоге, в юридическом лице публичного права – Агентстве по оказанию услуг Министерства внутренних дел Грузии несет залогодержатель.

5. Форма и порядок выдачи свидетельства о залоге определяются приказом Министра внутренних дел Грузии.

 

Статья 259. Порядок залога требований и ценных бумаг (30.06.2005 N1826)

1. Залог требования осуществляется путем совершения сделки в письменной форме и регистрации определенного этой сделкой права в публичном реестре. На указанную сделку распространяются требования, установленные частью 2 статьи 258 настоящего Кодекса.

(8 12 2006 N3879)

2. До того, как должник будет письменно извещен о залоге требования, он вправе исполнить обязательство в отношении владельца требования. В таком случае применяется порядок, предусмотренный частью первой статьи 264.

3. Залог ценных бумаг осуществляется в порядке, установленном для их приобретения. Порядок залога публичных ценных бумаг определяется Законом Грузии «О рынке ценных бумаг».

3. Залог ценных бумаг осуществляется в порядке, установленном для их приобретения. Право залога дематериализованных ценных бумаг определяется Законом Грузии «О владении дематериализованными ценными бумагами». (16.11.2023 N3726, ввести в действие с 1 марта 2024 года.)

 

Статья 260. Порядок залога вещей в ломбарде (30.06.2005 N1826)

1. Залог вещей в ломбарде осуществляется путем письменного соглашения сторон и передачи вещи ломбарду в прямое владение.

2. искл. (21.07.2018 N3315)

 

Статья 2601 . Переход заложенной вещи в собственность

  кредитора (залогодержателя) (29.06.2007 N5127)

Заложенная вещь может перейти в собственность кредитора (залогодержателя) по предусмотренному настоящим Законом основанию только в случае зарегистрированного залога, и это должно прямо указываться в договоре.

 

Статья 261. Права и обязанности залогодержателя и залогодателя

(30.06.2005 №1826)

1. При регистрируемом залоге на залогодержателя и залогодателя, а при залоге с владением - на залогодержателя или третье лицо, определенное залогодержателем, возлагается обязательство по надлежащему содержанию предмета, находящегося в их владении. Каждая сторона вправе осуществлять проверку состояния (в том числе размера, веса, условий хранения и др.) предмета залога, находящегося во владении другой стороны.

2. Если предмет залога находится во владении залогодателя, он вправе получать выгоду от предмета залога. Залогодержатель может получать выгоду от предмета, переданного в его владение, если это предусмотрено соглашением сторон. Подразумевается, что залогодержатель правомочен извлекать плод из предмета залога, если извлечение плода исходит из свойства предмета залога. Выгода, полученная залогодержателем, засчитывается в счет обеспеченного требования. Залогодержатель обязан по требованию залогодателя представить ему отчет о полученной выгоде.

3. Залогодержатель вправе требовать от залогодателя возмещения обязательных расходов на предмет залога. Порядок возмещения других расходов определяется в соответствии с правилами исполнения чужих дел без поручения.

4. Если обязанность по надлежащему содержанию предмета залога не исполняет залогодатель залогодержатель, вправе требовать передачу предмета залога ему или третьему лицу, а если обязанность по надлежащему содержанию предмета залога не исполняет залогодержатель, залогодатель вправе требовать передачу предмета залога третьему лицу.

5. Если предметом залога является акция или доля в предпринимательском обществе, залогодатель при принятии решений, связанных с предпринимательским обществом, или заключении сделок должен действовать исходя из принципа добросовестности и с учетом собственных интересов и интересов залогодержателя.

 

Статья 262. Страхование предмета залога (30.06.2005.№1826)

Залогодатель обязан застраховать предмет залога только в случае, когда это предусмотрено законом или соглашением сторон.

 

Статья 263. Права залогодателя, не являющегося

  личным должником залогодержателя (30.06.2005.№1826)

Залогодатель, не являющийся личным должником по обеспеченному залогом требованию, может предъявить залогодержателю встречные требования, которые вправе предъявлять личный должник, в том числе - встречные требования, от которых личный должник залогодержателя отказался после возникновения залога.

 

Статья 264. Суррогация (30.06.2005 №1826)

1. Если закладывается требование, а должник исполняет обязательство до истечения срока залога, исполнение замещает требование, если соглашением сторон не предусмотрено иное. (9.03.2011 N4323)

2. Любое возмещение, полученное в связи с утратой, повреждением, уничтожением или обесценением предмета залога, в том числе - страховое возмещение, замещает предмет залога в случае, если соглашением сторон не предусмотрено иное. (9.03.2011 N4323)

3. В случаях, предусмотренных частью 2 настоящей статьи, залогодатель вправе приобрести на полученную им сумму предмет, заменяющий утраченный, поврежденный, уничтоженный или обесцененный, который займет место предмета залога.

 

Статья 265. Правовые последствия переработки или (и) слияния

  предмета залога с другой движимой вещью (9.03.2011 N4323)

  1. Переработка предмета залога или (и) его слияние с другой движимой вещью таким образом, что их восстановление в первоначальном виде невозможно или связано со значительными расходами, не влечет прекращения права залога, если соглашением сторон не предусмотрено иное. В случае перехода собственности в результате переработки или слияния предмета залога с другой движимой вещью, применяется порядок, предусмотренный статьей 196 настоящего Кодекса.

2. В случае, предусмотренном частью первой настоящей статьи, для переработки предмета залога или (и) его слияния с другой движимой вещью необходимо предварительное согласие залогодержателя, если соглашением сторон не предусмотрено иное.

3. В случае, предусмотренном настоящей статьей, очередность требований, вытекающих из залога, определяется в соответствии с моментом возникновения прав залога до переработки или слияния предмета залога с другой движимой вещью.

 

Статья 266. Заключение сделки на предмет залога (30.06.2005 №1826)

1. Стороны могут достичь соглашения о том, что залогодатель не будет отчуждать или закладывать предмет залога до прекращения права залога.

2. В случае неисполнения залогодателем обязательства, предусмотренного частью первой настоящей статьи, залогодержатель имеет право на незамедлительное удовлетворение своего требования.

 

Статья 267. Многократный залог предмета и очередность

  прав залога (30.06.2005 N1826)

  1. Одно и то же имущество может быть заложено многократно. Очередность прав залога определяется в соответствии с моментом их представления на регистрацию. (11 05 2007 N4744)

  2. Если предметом залога является будущее имущество, то в случае приобретения залогодателем имущества право залога, возникшее при прежнем собственнике, опережает право залога, возникшее при новом собственнике, независимо от даты их возникновения.

3. В случаях, предусмотренных статьями 568, 586, 596, 634, 685 и 796, залогодержатель имеет право получить удовлетворение своего требования из предмета залога преимущественно перед всеми другими кредиторами.

 

Статья 268. Защита прав залогодержателя (30.06.2005.№1826)

Если залогодержателю воспрепятствовали в осуществлении своих прав, он может пользоваться теми же правами, что и собственник.

 

Статья 269. Переход права залога новому кредитору (30.06.2005.№1826)

1. С передачей требования другому лицу (новому кредитору) переходит также право залога.

2. Право залога прекращается, если при уступке требования, обеспеченного залогом с владением, в разумный срок с момента уступки требования новый кредитор не потребует передачи предмета залога ему или уполномоченному им лицу либо регистрации права залога.

3. Каждое третье лицо, правовое положение которого может ухудшиться в результате реализации предмета залога, вправе удовлетворить требование залогодержателя и таким образом приобрести его права в отношении залогодателя и третьего лица - возможного должника.

4. Право залога не может передаваться другому лицу без передачи соответствующего требования. Если при передаче требования исключается передача права залога, право залога прекращается.

 

Статья 270. Прекращение права залога ввиду отмены

  требования (30.06.2005.№1826)

Право залога прекращается вместе с требованием, в обеспечение которого оно существует.

 

Статья 271. Прекращение права залога ввиду гибели

  предмета залога (30.06.2005.№1826)

Право залога прекращается, если предмет залога физически перестает существовать.

 

  Статья 272. Прекращение права залога отказом от залога

  (30.06.2005.№1826)

1. Право регистрируемого залога прекращается в случае отказа залогодержателя от залога путем регистрации.

2. Право залога с владением прекращается в случае, когда владение возвращается залогодателю или залогодержатель отказывается от права залога.

 

Статья 273. Прекращение права залога ввиду перехода предмета

  залога в собственность залогодержателя (консолидация)

  (30.06.2005.№1826)

Право залога прекращается, если предмет залога переходит в собственность залогодержателя.

 

 

Статья 274. Отчуждение предмета залога (30.06.2005 N1826)

1. При отчуждении предмета залога к приобретателю переходит обремененное залогом имущество, кроме случаев, предусмотренных частями 3 и 4 настоящей статьи.

2. При отчуждении предмета залога в случае с зарегистрированным залогом на залогодателя и приобретателя совместно возлагается обязательство по регистрации приобретателя в качестве залогодателя в публичном реестре, а в случае с транспортным средством и вспомогательным техническим средством сельскохозяйственной машины, определенными пунктом первым статьи 53 Закона Грузии «О дорожном движении», – в юридическом лице публичного права – Агентстве по оказанию услуг Министерства внутренних дел Грузии, при неисполнении которого они несут солидарную ответственность за любой вред, вызванный неисполнением данного обязательства. (24.12.2013 №1833)

3. При отчуждении залогодателем предмета залога в случае залога с владением право залога прекращается и к приобретателю переходит необремененная собственность, если залогодержатель или лицо, наделенное им соответствующими полномочиями, передает владение предметом залога приобретателю.

4. При отчуждении залогодателем предмета залога в рамках обычной предпринимательской деятельности к приобретателю переходит необремененное имущество, независимо от того, было ли известно приобретателю о залоге. Данный порядок не применяется, если приобретатель и залогодатель действовали недобросовестно.

 

Статья 275. Обязательство залогодержателя при прекращении

  права залога (30.06.2005 N1826)

1. В случае прекращения права залога залогодержатель обязан возвратить находящийся в его владении предмет залогодателю.

2. При прекращении права регистрированного залога залогодатель вправе требовать от залогодержателя незамедлительную регистрацию прекращения права залога в публичном реестре, а в случае с транспортным средством и вспомогательным техническим средством сельскохозяйственной машины, определенными пунктом первым статьи 53 Закона Грузии «О дорожном движении», – в юридическом лице публичного права – Агентстве по оказанию услуг Министерства внутренних дел Грузии. При отсутствии требования залогодателя о незамедлительной регистрации прекращения права залога залогодержатель обязан в течение 5 рабочих дней с момента прекращения права залога обратиться в публичный реестр или в юридическое лицо публичного права – Агентство по оказанию услуг Министерства внутренних дел Грузии с целью регистрации прекращения права залога. В случае невыполнения данного обязательства залогодатель вправе требовать от залогодержателя возмещения вреда. (24.12.2013 N1833)

3. Право требовать регистрацию прекращения права залога имеет также и залогодатель. В таком случае к регистрационному заявлению о прекращении права залога должен прилагаться выданный залогодержателем письменный документ, подтверждающий прекращение право залога.

 

Статья 276. Удовлетворение залогодержателя . (29.06.2007 N5127)

1. Удовлетворение залогодержателя производится путем реализации предмета залога или с целью удовлетворения требования передачи заложенной вещи в собственность залогодержателя, если законом не предусмотрено иное.

2. Требование считается удовлетворенным и в случае, когда сумма выручки от реализации предмета залога недостаточна для покрытия обеспеченного залогом требования или стоимость предмета залога не полностью покрывает размер этого требования, если соглашением между сторонами не установлено иное)

3. Если лицом, предоставляющим заем/кредит, не является субъект, поднадзорный Национальному банку Грузии, требование, вытекающее из договора о займе/кредите, предоставленном физическим лицам (в том числе, индивидуальным предпринимателям), считается удовлетворенным также в случае, когда суммы, вырученной от реализации предмета (предметов) залога или предмета (предметов) залога и недвижимой вещи (недвижимых вещей), обремененной ипотекой, недостаточно для покрытия требования, обеспеченного залогом или залогом и ипотекой, или стоимость предмета (предметов) залога или предмета (предметов) залога и недвижимой вещи (недвижимых вещей), обремененной ипотекой, покрывает размер указанного требования неполностью. Иное соглашение сторон не допускается. Национальный банк Грузии правомочен установить для поднадзорных ему субъектов порядок или (и) дополнительный порядок, отличающийся от порядка, предусмотренного настоящей частью. (21.07.2018 N3315)

 

Статья 277 . (29.06.2007 N5127)

 

Статья 278. Право требования реализации и передачи предмета

  залога в собственность залогодержателя (29.06.2007 N5127)

Право требования реализации или передачи предмета залога в его собственность залогодержатель имеет в случае невыполнения или ненадлежащего выполнения должником обеспеченного залогом требования.

 

Статья 279. Право реализации многократно заложенного

  предмета (30.06.2005. № 1826)

1. Если предмет залога заложен многократно, право его реализации имеет любой залогодержатель при наступлении срока выполнения требования.

2. Залогодержатель, право залога которого предшествует праву залогодержателя, осуществляющего реализацию, может в течение двух недель со дня получения письменного сообщения следующего залогодержателя о возможной реализации предмета залога известить следующего залогодержателя о том, что:

а) пользуется предусмотренным частью первой настоящей статьи правом реализации предмета залога. В таком случае следующий залогодержатель не сможет осуществить реализацию, и обязательство по осуществлению реализации будет возложено на предыдущего залогодержателя;

б) согласен на осуществление реализации предмета залога последующим залогодержателем, но при условии, что из суммы выручки от реализации его требование будет удовлетворено преимущественно.

  3. В предусмотренных частью 2 настоящей статьи случаях реализации из суммы выручки от реализации удовлетворяется требование предыдущего залогодержателя преимущественно перед требованием последующего залогодержателя.

4. Если предыдущий залогодержатель не воспользуется правами, предусмотренными частью 2 настоящей статьи, предмет залога остается обремененным правами залогодержателей, право залога которых предшествует праву залогодержателя, осуществляющего реализацию.

5. На залогодержателя, осуществляющего реализацию, и приобретателя возлагается обязательство по регистрации приобретателя в качестве залогодержателя в публичном реестре, а в случае, предусмотренном законом, - в юридическом лице публичного права – Агентстве по оказанию услуг Министерства внутренних дел Грузии, при неисполнении которого они несут солидарную ответственность за любой вред, вызванный неисполнением данного обязательства. (29 12 2006 №4310)

 

Статья 280. Распределение суммы выручки от реализации

  (30.06.2005.№1826)

1. Из суммы выручки от реализации предмета залога в первую очередь покрываются расходы по реализации и удовлетворяется требование залогодержателя, осуществляющего реализацию.

2. Залогодержатель, осуществляющий реализацию многократно обремененного залогом предмета, обязан хранить на депозите у нотариуса сумму, оставшуюся после покрытия расходов по реализации и удовлетворения своих требований, в целях обеспечения требований следующих залогодержателей. Требование каждого следующего залогодержателя удовлетворяется после полного удовлетворения требования предыдущего.

3. Сумма выручки, оставшаяся после полного удовлетворения всех требований, обеспеченных залогом, а также при наличии следующих залогодержателей должна быть возвращена залогодателю.

4. Залогодержатель, осуществляющий реализацию предмета залога, ответствен перед другими залогодержателями за вред, возникающий при неисполнении обязательств, предусмотренных частью 2 настоящей статьи.

 

Статья 281. Передача предмета залога залогодержателю,

  имеющему право реализации (30.06.2005 №1826)

1. Залогодержатель, имеющий право требовать реализации предмета залога или его передачи в собственность, вправе требовать передачи предмета залога в его владение. Требование залогодержателя о передаче предмета залога в его владение подлежит немедленному удовлетворению. (17.07.2009 №1541)

2. Если реализация требования зависит от выполнения тех или иных юридических действий, залогодержатель может требовать от залогодателя осуществления этого. В случае неисполнения залогодателем в двухнедельный срок требования залогодержателя залогодержатель правомочен от имени залогодателя осуществить данное действие в отношении третьих лиц.

 

Статья 2811 . Передача залогодержателю заложенного

  транспортного средства или (и) вспомогательного

  технического средства сельскохозяйственной

  машины (24.12.2013 №1833)

1. Залогодержатель вправе без суда на основании представления в исполнительное учреждение свидетельства о залоге потребовать в порядке принудительной передачи в его владение заложенного транспортного средства или (и) вспомогательного технического средства сельскохозяйственной машины, определенных пунктом первым статьи 53 Закона Грузии «О дорожном движении».

2. Передача исполнительным учреждением заложенного транспортного средства или (и) вспомогательного технического средства сельскохозяйственной машины, определенных пунктом первым статьи 53 Закона Грузии «О дорожном движении», залогодержателю осуществляется в порядке, установленном Законом Грузии «Об исполнительных производствах».

3. В случае представления в исполнительное учреждение свидетельства о залоге для передачи одного и того же транспортного средства или (и) вспомогательного технического средства сельскохозяйственной машины, определенных пунктом первым статьи 53 Закона Грузии «О дорожном движении», различными залогодержателями предмет залога передается залогодержателю, обладающему преимущественным правом на удовлетворение обеспеченного залогом требования.

4. Обжалование свидетельства о залоге не влечет приостановления его исполнения.

5. Залогодержатель, которому в соответствии с частью 2 настоящей статьи переданы во владение транспортное средство или (и) вспомогательное техническое средство сельскохозяйственной машины, определенные пунктом первым статьи 53 Закона Грузии «О дорожном движении», обязан в порядке, установленном законодательством Грузии, осуществить их реализацию или регистрацию в качестве собственности.

6. Расходы, связанные с принудительной передачей залогодержателю транспортного средства или (и) вспомогательного технического средства сельскохозяйственной машины, определенных пунктом первым статьи 53 Закона Грузии «О дорожном движении», возлагаются на должника.

  7. Ответственность за правомерность представления залогодержателем свидетельства о залоге в исполнительное учреждение несет залогодержатель.

 

  Статья 282. Обязательство по уведомлению об ожидаемой

  реализации предмета залога (30.06.2005.№1826)

1. Залогодержатель обязан за две недели до реализации письменно предупредить залогодателя и других залогодержателей о реализации предмета залога.

2. (11 05 2007,N4744)

  3. Реализация может осуществляться и без предварительного письменного предупреждения залогодателя и других залогодержателей, если:

а) существует реальная опасность падения рыночной или биржевой цены предмета залога;

б) предмет залога является скоропортящимся.

4. Залогодержатель утрачивает право реализации предмета залога, если в любое время со дня вручения залогодателю извещения, предусмотренного частью первой настоящей статьи, и до реализации предмета залога будет исполнено обеспеченное требование.

 

Статья 283. Реализация предмета залога (30.06.2005.№1826)

1. Залогодержатель правомочен непосредственно реализовать предмет залога, если имеется соглашение об этом между залогодержателем и залогодателем. При реализации непосредственно залогодержателем предмета залога путем прямой продажи залогодержатель обязан отчуждать предмет залога по справедливой и разумной цене с учетом своих интересов, интересов залогодателя и других залогодержателей; в случае неисполнения данного обязательства залогодержатель несет ответственность за вред, причиненный залогодателю и другим залогодержателям.

2. Если предмет залога имеет биржевую или рыночную цену, залогодержатель может доверить продажу предмета залога специальному торговому учреждению.

3. Если заложенное требование реализуется путем исполнения должником в пользу залогодержателя, залогодержатель обязан представить залогодателю отчет об исполнении должником в его пользу.

 

  Статья 284. Соглашение сторон об ином порядке реализации

  (30.06.2005 №1826)

1. Залогодержатель и залогодатель могут предусмотреть в сделке, совершенной в письменной форме, что передача предмета залога залогодержателю и реализация могут осуществляться на основании исполнительного листа, выданного нотариусом. В таком случае совершенная сторонами сделка должна быть удостоверена в нотариальном порядке. (8. 12 2006 №3879)

  2. Залогодержатель и залогодатель могут также договориться о порядке реализации предмета залога, отличном от указанных в настоящей статье правил. В таком случае предмет залога должен быть реализован по справедливой и разумной цене с учетом интересов залогодателя и других залогодержателей.

 

Статья 285. Последствия реализации предмета залога (30.06.2005.№1826)

1. С реализацией предмета залога к покупателю переходит необремененная собственность, кроме случая, предусмотренного частью 4 статьи 279.

2. В случае неправомерной реализации залогодержателем предмета залога приобретатель получает право собственности, если он добросовестен в отношении данного факта.

 

Статья 2851 . Отчет о реализации предмета залога (30.06.2005 N1826)

Залогодержатель, осуществляющий реализацию, обязан в разумный срок после реализации, без неоправданного промедления представить залогодателю письменный отчет о реализации предмета залога, содержащий информацию о расходах по реализации, сумме выручки от реализации и использовании этой суммы.

 

II. Ипотека

 

Статья 286. Понятие

1. Недвижимая вещь может быть использована (обременена) для удовлетворения требования таким образом, чтобы обеспеченному кредитору предоставлялось право в первую очередь по сравнению с другими кредиторами получить удовлетворение своего требования путем реализации этой вещи или ее передачи в его собственность (ипотека). (29.06.2007 N5127)

2. Ипотека может быть также применена в отношении будущих или условных требований, если к моменту установления ипотеки это требование может быть определено. (11. 05. 2007 N4744)

3. Требование, обеспеченное ипотекой, может быть заменено другим требованием. Для этого необходимо соглашение собственника и кредитора (ипотекаря) и регистрация этого соглашения в реестре.

  31. В случае использования (обременения) земельного участка сельскохозяйственного назначения для удовлетворения требования должен быть предусмотрен также порядок, установленный Органическим законом Грузии «О собственности на землю сельскохозяйственного назначения». (25.06.2019 N4851)

4. В качестве средства обеспечения требования, вытекающего из договора о займе/кредите, подлежащем выдаче/выданном физическим лицам (в том числе, индивидуальным предпринимателям), не могут использоваться недвижимые вещи, а также водные и воздушные транспортные средства, находящиеся в их собственности или в собственности других лиц. (21.07.2018 N3315)

5. Ограничение, предусмотренное частью 4 настоящей статьи, не распространяется на обеспечение требований, вытекающих из договоров займа/кредитных договоров, подлежащих заключению/заключенных поднадзорными Национальному банку Грузии в соответствии с Органическим законом Грузии «О Национальном банке Грузии» коммерческими банками, микробанками, микрофинансовыми организациями, небанковскими депозитными учреждениями – кредитными союзами и субъектами, выдающими займы. (22.02.2023 N2622, ввести в действие с 1 июля 2023 года.)

6. Ограничение, предусмотренное частью 4 настоящей статьи, не действует, если договором, заключенным между сторонами, устанавливается, что недвижимая вещь, обремененная ипотекой, была передана в пользование ипотекарю – физическому лицу (в том числе, индивидуальному предпринимателю) с целью использования в качестве жилого помещения, или ипотекарю – юридическому лицу – с целью использования в качестве места нахождения (юридического адреса). При этом, если в пользу одного и того же физического лица (в том числе, индивидуального предпринимателя) или юридического лица зарегистрировано право на две ипотеки, при заключении третьего и каждого следующего договора ипотеки на него распространяется ограничение, предусмотренное частью 4 настоящей статьи. (21.07.2018 N3315)

7. За содержание договора ипотеки, представленного регистрирующему органу с целью регистрации права на ипотеку, достоверность и правомерность указанных в нем фактических обстоятельств ответственны непосредственно стороны договора ипотеки. (21.07.2018 N3315)

 

Статья 287 Общая ипотека (29.06.2007 N5127)

  Если требование обеспечено ипотекой нескольких недвижимых вещей (общая ипотека), для удовлетворения общего требования используется каждая из вещей. Кредитор может по желанию получить удовлетворение требования за счет любой вещи, если стороны не согласились о чем-либо другом.

 

Статья 288. Ипотека собственника

Если требование, для обеспечения которого существовала ипотека, не возникло, прекращено или переходит к собственнику недвижимой вещи, тогда и ипотека переходит к нему (ипотека собственника).

 

Статья 289. Регистрация ипотеки

1. Ипотека приобретает юридическую силу с момента регистрации в публичном реестре. Регистрация производится на основании представления одной из сторон сделки, совершенной в порядке, установленном статьей 3111  настоящего Кодекса. В сделке должны указываться: собственник недвижимой вещи, ипотекарь, третье лицо – предполагаемый должник. По соглашению между сторонами в сделке могут также указываться: объем обеспеченного требования, выгода, срок выполнения и другие условия.(29.06.2007 N5127)

  11 . Договор ипотеки, заключенный для обеспечения требования, вытекающего из договора займа, удостоверяется в нотариальном порядке. Нотариус при удостоверении договора ипотеки обязан разъяснить сторонам договора правовые последствия нарушения ими обязательств, предусмотренных договорами займа и ипотеки. (25.12.2013 N1864)

12 . Нотариус с целью регистрации ипотеки в публичном реестре обеспечивает осуществление процедур, предусмотренных законодательством Грузии. Порядок и условия регистрации ипотеки в публичном реестре определяются приказом Министра юстиции Грузии. (25.12.2013 N1864)

13. Условие, определенное частью 11 настоящей статьи, не распространяется на договоры ипотеки, заключенные для обеспечения требований коммерческого банка, микробанка, микрофинансовой организации, небанковского депозитного учреждения – кредитного союза, и договоры ипотеки, заключенные для обеспечения требований инвестиционного фонда, авторизованного или зарегистрированного на основании Закона Грузии «Об инвестиционных фондах». (15.12.2023 N3942)

  2. В случае соглашения между сторонами по требованию кредитора публичный реестр выдает ипотечное свидетельство. Выдача ипотечного свидетельства регистрируется в публичном реестре. (29.06.2007 N5127)

  3. Договор об ипотеке, о котором по соглашению между сторонами выдается ипотечное свидетельство, должен удостоверяться в нотариальном порядке. Исходя из договора об ипотеке любое правовое действие, требующее нотариального удостоверения, должно быть удостоверено тем же нотариусом, который удостоверил договор об указанной ипотеке. (29.06.2007 N5127)

  4. Выдается только одно ипотечное свидетельство об общей ипотеке. (29.06.2007 N5127)

 

  Статья 2891 . Ипотечное свидетельство (29.06.2007 N5127)

1.Ипотечное свидетельство является ценной бумагой, удостоверяющей право ее законного владельца:

а) требовать исполнения по обязательству, вытекающему из договора об ипотеке;

б) в случае неисполнения обязательства требовать удовлетворения за счет предмета ипотеки.

  2. Ипотечное свидетельство составляется в одном экземпляре.

 

Статья 2892 . Содержание ипотечного свидетельства (29.06.2007 N5127)

1. Ипотечное свидетельство должно содержать:

а) указание в названии «Ипотечное свидетельство»;

б) имя и адрес ипотекаря;

в) имя и адрес должника;

г) имя и адрес собственника недвижимой вещи;

д) регистрационный код имущества, обремененного ипотекой, адрес предмета ипотеки;

е) отметку о регистрации ипотечного свидетельства в публичном реестре с указанием соответствующих реквизитов;

ж) указание на то, обременен ли предмет ипотеки или его часть другой ипотекой или другим вещным или обязательственным правом;

з) место и дату составления договора об ипотеке;

и) объем обеспеченного требования;

к) срок исполнения обязательства, предусмотренный договором об ипотеке, а если обязательство подлежит исполнению по частям, - сроки его исполнения;

л) дату выдачи ипотечного свидетельства.

2. Подлинность ипотечного свидетельства удостоверяется печатью публичного реестра.

3. Нарушение требований, указанных в частях первой и 2 настоящей статьи, влечет признание ипотечного свидетельства недействительным.

 

Статья 2893 . Осуществление прав, вытекающих из ипотечного

  свидетельства (29.06.2007 N5127)

1. Фактический владелец ипотечного свидетельства считается его законным владельцем до тех пор, пока не доказано обратное.

2. При наличии ипотечного свидетельства обеспеченное требование исполняется только в случае представления ипотечного свидетельства. Кредитор обязан по исполнении собственного требования передать ипотечное свидетельство лицу, исполнившему обязательство.

3. В случае частичного удовлетворения требования кредитор обязан внести в ипотечное свидетельство соответствующую отметку.

4. Путем депонирования суммы на депозитном счету нотариуса, удостоверившего сделку об ипотеке, должник освобождается от обязательств перед кредитором.

 

Статья 2894 . Передача права по ипотечному свидетельству (29.06.2007 №5127)

1. Уступка требования, приведенного в ипотечном свидетельстве, производится путем подписи лица, передающего право по ипотечному свидетельству, удостоверенной в нотариальном порядке.

2. В случае, если уступка требования производится путем продажи ипотечного свидетельства с аукциона, на ипотечном свидетельстве делается отметка «Продано с аукциона», которая подтверждается подписью специалиста, удостоверенной в нотариальном порядке.

3. Недействителен запрет на передачу ипотечного свидетельства другим лицам.

4. Лицо, в пользу которого произведена уступка требования, обязано уведомить об этом должника.

  5. При уступке требования предусматривается также порядок, установленный Органическим законом Грузии «О собственности на землю сельскохозяйственного назначения». (25.06.2019 N4851)

 

Статья 2895 . Объявление ипотечного свидетельства

  утратившим силу (29.06.2007 N5127)

В случае повреждения, утери или уничтожения ипотечного свидетельства владелец ипотечного свидетельства обязан уведомить об этом публичный реестр. В таком случае суд объявляет ипотечное свидетельство утратившим силу в общем порядке (вызывное производство).

 

Статья 2896 . Залог ипотечного свидетельства (29.06.2007 N5127)

1. Ипотечное свидетельство может быть подвергнуто залогу в пользу его владельца или любого другого лица в порядке, установленном для залога ценных бумаг.

2. Залог ипотечного свидетельства регистрируется в публичном реестре.

 

Статья 2897 . Отмена ипотечного свидетельства (29.06.2007 N5127)

1. Действие ипотечного свидетельства прекращается:

а) в случае удовлетворения требования исходя из ипотечного свидетельства;

б) в случае добровольной передачи ипотечного свидетельства собственнику недвижимой вещи.

2. Отмена ипотечного свидетельства регистрируется в публичном реестре.

 

Статья 2898 . Преимущество ипотечного свидетельства по сравнению

  с записью в публичном реестре (29.06.2007 N5127)

В случае обнаружения расхождений между ипотечным свидетельством и записью в публичном реестре преимущество отдается ипотечному свидетельству.

 

Статья 290. Неоднократное обременение недвижимой

  вещи ипотекой (29.06.2007 N5127)

  Одна и та же недвижимая вещь может быть несколько раз обременена ипотекой. Очередность определяется согласно дате регистрации заявления об ипотеке.

 

Статья 291 . Права собственника недвижимой вещи, не являющегося

личным должником обеспеченного ипотекой требования

(29.06.2007 N5127)

1. Если собственник недвижимой вещи одновременно не является личным должником обеспеченного ипотекой требования, он все же может предъявить ипотекарю встречное требование, право на которое имеет только личный должник, в том числе - встречные требования по зачету денежных обязательств и связанные с обжалованием требования.

2. Если срок исполнения требования зависит от уведомления о прекращении правоотношений, прекращение признается действительным только в случае, если об этом заявит собственник - кредитору или кредитор – собственнику.

 

Статья 292. Право собственника на удовлетворение кредитора

1. Собственник недвижимой вещи правомочен удовлетворить кредитора, когда срок исполнения требования уже наступил или личный должник правомочен исполнять соответствующее действие.

2. Если собственник не является личным должником, требование переходит к нему тогда, когда собственник удовлетворит кредитора.

3. (11.05.2007 N4744)

 

Статья 293. Распространение ипотеки на плоды

  недвижимой вещи (29.06.2007 N5127)

  Ипотека не распространяется на плоды недвижимой вещи, если соглашением между сторонами не предусматривается иное.

 

  Статья 294 . Обязанность по уходу и хранению

  обремененной ипотекой вещи (29.06.2007 N5127)

1. Собственник обязан осуществлять уход и хранение вещи таким образом, чтобы не создавалась угроза цели ипотеки. В случае возникновения угрозы кредитор может определить собственнику соответствующий срок для предотвращения этой угрозы. Если обремененной ипотекой вещью владеет кредитор, обязанность по уходу и хранению вещи возлагается на него.

2. В случае, если вещь застрахована, после ухудшения ситуации страховщик может выплатить страховую сумму страхователю только после уведомления кредитора о факте причинения вреда. Кредитор может воспрепятствовать выплате суммы, если он опасается, что сумма не будет использована на восстановление вещи.

3. Если выяснится, что собственник не может исполнять обязанности по уходу и хранению вещи, кредитор вправе потребовать передачи вещи ему для управления. Решение о таком требовании принимает суд.

4.Если законом не предусматривается иное, соглашение, по которому собственник принимает на себя перед кредитором обязательство не отчуждать, не пользоваться или иным образом не обременять недвижимую вещь, недействительно. Действительность таких сделок для третьих лиц не может зависеть от согласия кредиторов.

5. По договору ипотеки собственник может взять перед кредитором обязательство о том, что не обременит имеющийся в его собственности земельный участок правом застройки (1.07.2011 N5017).

 

Статья 295. Переход ипотеки и являющегося ее основанием требования

  к другому лицу (29.06.2007 N5127)

  Ипотека и являющееся ее основанием требование могут быть переданы другому лицу только одновременно и в совокупности. С передачей требования к новому кредитору переходит и ипотека. Передача требования считается действительной только при условии, что заключенная в письменной форме сделка об установлении ипотеки или ипотечное свидетельство (при наличии такового) передается новому кредитору (с соблюдением требований, предусмотренных статьей 2894   настоящего Кодекса). Передача требования регистрируется в публичном реестре, за исключением случая выдачи ипотечного свидетельства.

 

Статья 296. Обязанности должника перед новым кредитором

Если после перехода требования к новому кредитору должник платит старому кредитору, эта выплата не освобождает его от обязательств перед новым кредитором и в том случае, если он ничего не знал о переходе.

 

Статья 297. Презумпция верности записи в публичном реестре при

  переходе ипотеки и требования к новому кредитору

Ипотека и требование переходят к новому кредитору так же, как это было при старом кредиторе. Зарегистрированные в публичном реестре данные исходя из интересов кредитора считаются правильными. В этом случае должник не может ссылаться на то, что не существует требования. Это правило не применяется, если новый кредитор знал о неправильных записях в реестре.

 

Статья 298. Права третьих лиц

1. (11. 05. 2007 N4744)

2. Если личный должник удовлетворит кредитора, ипотека переходит к нему в тех пределах, в каких он может требовать возмещения у собственника. (29.06.2007 N5127)

 

Статья 299. Отказ кредитора от требования или ипотеки

1. Если собственник не является личным должником и кредитор отказывается от требования или ипотеки, собственником становится ипотекарь. Отказ имеет юридическую силу при условии, что он зарегистрирован в публичном реестре. (29.06.2007 N5127)

2. Если кредитор отказывается от ипотеки, но не от требования, личный должник все же будет свободен, если он в свою очередь мог получить возмещение от ипотеки.

3. Если собственник имеет право оспаривания, которым исключается длительное использование ипотеки, он может потребовать у кредитора, чтобы тот отказался от ипотеки.

 

  Статья 300. Переход обремененной ипотекой недвижимой

  вещи в собственность кредитора (ипотекаря) (25.12.2013 N1864)

  1. Если собственник обремененной ипотекой недвижимой вещи затягивает с удовлетворением обеспеченного ипотекой требования, обремененная ипотекой недвижимая вещь может перейти в собственность кредитора (ипотекаря), если кредитор (ипотекарь) и собственник обремененной ипотекой недвижимой вещи обратятся с совместным заявлением об этом в регистрирующий орган.

  11. Если обремененная ипотекой недвижимая вещь является земельным участком сельскохозяйственного назначения, она может перейти в собственность кредитора (ипотекаря) с учетом требования, установленного Органическим законом Грузии «О собственности на землю сельскохозяйственного назначения». (25.06.2019 N4851)

2. При переходе обремененной ипотекой недвижимой вещи в собственность кредитора (ипотекаря) удовлетворенное ипотекой требование считается удовлетворенным и в случае, когда стоимость обремененной ипотекой недвижимой вещи не полностью покрывает размер данного требования, если законом или соглашением сторон не установлено иное.

21. Если лицом, предоставляющим заем/кредит, не является поднадзорный Национальному банку Грузии субъект, требование, вытекающее из договора о займе/кредите, предоставленном физическим лицам (в том числе, индивидуальным предпринимателям), считается удовлетворенным также в случае, когда стоимости недвижимой вещи (недвижимых вещей), обремененной ипотекой, или недвижимой вещи (недвижимых вещей), обремененной ипотекой, и предмета (предметов) залога при их переходе в собственность кредитора (ипотекаря) недостаточно для полного покрытия требования, обеспеченного ипотекой или залогом и ипотекой. Иное соглашение сторон не допускается. Национальный банк Грузии правомочен установить для поднадзорных ему субъектов порядок или (и) дополнительный порядок, отличающийся от порядка, предусмотренного настоящей частью.

(21.07.2018 N3315)

3. Если собственник обремененной ипотекой недвижимой вещи затягивает с удовлетворением обеспеченного ипотекой требования и обремененная ипотекой недвижимая вещь не переходит в собственность кредитора (ипотекаря) в соответствии с частью первой настоящей статьи, нотариус выдает исполнительный лист, если об этом существует соглашение сторон и нотариус в нотариальном акте письменно разъяснил правовые последствия выдачи исполнительного листа. Принудительное исполнение на основании выданного нотариусом исполнительного листа осуществляется в соответствии с Законом Грузии «Об исполнительных производствах».

 

Статья 301. Требование реализации обремененной ипотекой

  недвижимой вещи (29.06.2007 N5127)

1. Если должник не удовлетворяет требования, средством обеспечения которого является ипотека, ипотекарь правомочен потребовать реализации недвижимой вещи, если договором об ипотеке не предусматривается иное.

  11 . Требование, средством обеспечения которого является ипотека, считается удовлетворенным и в случае, когда сумма выручки от реализации обремененной ипотекой недвижимой вещи недостаточна для покрытия требования, обеспеченного ипотекой, если законом или соглашением между сторонами не установлено иное. (4.12.2009 N2284)

12. Если лицом, предоставляющим заем/кредит, не является поднадзорный Национальному банка Грузии субъект, требование, вытекающее из договора о займе/кредите, предоставленном физическим лицам (в том числе, индивидуальным предпринимателям), считается удовлетворенным также в случае, когда суммы, вырученной от реализации недвижимой вещи (недвижимых вещей), обремененной ипотекой, или недвижимой вещи (недвижимых вещей), обремененной ипотекой, и предмета (предметов) залога недостаточно для покрытия требования, обеспеченного ипотекой или ипотекой и залогом. Иное соглашение сторон не допускается. Национальный банк Грузии правомочен установить для поднадзорных ему субъектов порядок или (и) дополнительный порядок, отличающийся от порядка, предусмотренного настоящей частью. (21.07.2018 N3315)

  2. Реализация осуществляется по правилам, приведенным в настоящей главе, и в соответствии с Законом Грузии «Об исполнительных производствах.(19.12.2008 N826)

3. Стороны могут согласиться о других правилах проведения аукциона только с учетом требований, установленных частью 6 статьи 302, статьями 3061  - 3063 , частью первой статьи 3065  и частью 2 статьи 307 настоящего Кодекса.

 

  Статья 302 . Реализация обремененной ипотекой недвижимой

  вещи (29.06.2007 N5127)

1. Продажа обремененной ипотекой недвижимой вещи производится с аукциона на основании письменного соглашения между кредитором и собственником, которые с целью проведения аукциона назначают специалиста с его же согласия. Соглашением определяется оплата труда специалиста.

  11 . Реализация вещи специалистом с аукциона по соглашению сторон не считается принудительным исполнением. (06.07.2010 N3368)

2. Каждая оговорка, налагающая обязательства на третьих лиц без их согласия, недействительна, что не влечет недействительности соглашения об аукционе.

3. Соглашением между кредитором и собственником может устанавливаться иная, отличающаяся от аукциона форма реализации.

  31 . В сделке кредитора и собственника, оформленной в письменной форме, стороны могут предусмотреть, что передача кредитору и реализация обремененной ипотекой недвижимой вещи может осуществляться на основании выданного нотариусом исполнительного листа. В таком случае сделка между сторонами должна быть удостоверена в нотариальном порядке. (4.12.2009 N2284)

4. В случае недостижения согласия между кредитором и собственником о проведении аукциона или реализации недвижимой вещи в иной форме суд на основании заявления кредитора решает вопрос о принудительной продаже недвижимой вещи с аукциона. Решение суда о принудительной продаже недвижимой вещи с аукциона приводится в исполнение в порядке, установленном Законом Грузии «Об исполнительных производствах». (19.12.2008 N826)

5. Специалистом может быть любое дееспособное лицо, в том числе - кредитор, должник или собственник.

6. Специалист обязан сообщить об аукционе правомочным лицам, внесенным в публичный реестр. (06.07.2010 N3368)

  7. Реализация через специалиста вещи, на которую наложен арест, не допускается. (06.07.2010 N3368)

 

Статья 303. Плод обремененной ипотекой недвижимой

  вещи (29.06.2007 N5127)

После объявления аукциона на недвижимую вещь или принятия решения судом собственник утрачивает право оставить у себя плод вещи.

 

Статья 304. Предотвращение аукциона (29.06.2007 N5127)

  1. Собственник или любое лицо по соглашению с собственником или (и) третье лицо, права которых могут быть нарушены в результате аукциона, вправе предотвратить аукцион путем удовлетворения требования до проведения аукциона.

2. Факт нарушения прав третьих лиц устанавливается судом.

 

Статья 305. Участие в аукционе кредитора, должника и собственника

Кредитор, должник и собственник правомочны и лично принять участие в аукционе, во время которого должник и кредитор должны предоставить обеспечение, которое эксперт признает надлежащим.

 

Статья 306. Заявление о проведении аукциона (6.07.2010 N3368)

На основании договора заявление о проведении аукциона специалисту подает кредитор (кредиторы). В заявлении должны указываться: обремененная ипотекой недвижимая вещь, собственник, должник, требование и договор.

 

  Статья 3061 . Отмена или прекращение аукциона (29.06.2007 N5127)

1. Аукцион отменяется в случае отзыва заявления кредитором.

2. Аукцион прекращается, если до проведения аукциона должник или третье лицо, правомочное удовлетворить кредитора, уплатит сумму, необходимую для его удовлетворения и покрытия всех других расходов.

 

  Статья 3062 . Установление времени и места

  проведения аукциона (19.12.2008 N826)

1. Время и место проведения аукциона устанавливает специалист, о чем он не менее чем за 7 дней до проведения аукциона публикует объявление, в котором должны указываться:

а) имя и адрес собственника недвижимой вещи;

б) имя и адрес специалиста;

в) время и место проведения аукциона;

г) начальная цена недвижимой вещи;

д) местонахождение и краткое описание недвижимой вещи;

е) заявление о том, что все другие лица, имеющие права на недвижимую вещь, обязаны представить подтверждающие эти права доказательства до начала аукциона;

ж) условия аукциона.

  11. Если аукцион проводится с целью реализации земельного участка сельскохозяйственного назначения, в заявлении также должно быть указано, что лицо, участвующее в аукционе, должно удовлетворять требованиям, установленным Органическим законом Грузии «О собственности на землю сельскохозяйственного назначения». (25.06.2019 N4851)

2. Объявление времени и места проведения аукциона делается публично, через средства массовой информации.

3. Специалист уведомляет стороны о времени и месте проведения аукциона в порядке, установленном Гражданским процессуальным кодексом Грузии.

 

  Статья 3063 . Правила проведения аукциона (19.12.2008 N826)

1. Аукцион проводит специалист. Он объявляет аукцион открытым и предлагает начальную цену.

2. Специалист до проведения аукциона устанавливает, какое из прав, зарегистрированных в публичном реестре, является преимущественным правом по сравнению с претензией кредитора, в пользу которого осуществляется исполнение.

3. В ходе аукциона специалист объявляет:

а) что зарегистрированные в публичном реестре преимущественные права по сравнению с требованием кредитора, в пользу которого осуществляется исполнение, остаются в силе и уплатой не удовлетворяются;

б) какова стоимость переходящих прав (преимущественных по сравнению с требованием кредитора прав или прав, сопутствующих недвижимой вещи после ее реализации в порядке аукциона).

4. Специалист до начала процесса аукциона разъясняет участвующим в нем сторонам условия аукциона.

 

Статья 3064 . Проведение аукциона (29.06.2007 N5127)

  1. Аукцион проводится в месячный срок после подачи кредитором заявления специалисту. (19.12.2008 N826)

  2. Начальная цена недвижимой вещи определяется исходя из суммарного размера процессуальных расходов и требования кредитора. Аукцион продолжается до прекращения поступления других предложений. Специалист должен объявить о поступлении последнего предложения цены и завершении аукциона. (19.12.2008 N826)

3. Последнее предложение цены должно быть объявлено трижды и громко.

4. Все лица, желающие участвовать в аукционе, должны предоставить банковскую гарантию, обеспечивающую полную уплату суммы участником в случае победы в аукционе. Размер банковской гарантии составляет одну треть начальной цены недвижимой вещи. Первичным бенефициаром банковской гарантии является кредитор.

  5. Если аукцион проводится с целью реализации земельного участка сельскохозяйственного назначения, лицо, желающее участвовать в аукционе, должно предоставить информацию, подтверждающую, что оно удовлетворяет требованиям, установленным Органическим законом Грузии «О собственности на землю сельскохозяйственного назначения». (25.06.2019 N4851)

 

  Статья 3065 . Возникновение права собственности на имущество, приобретенное

  на аукционе (29.06.2007 N5127)

1. Лицу, приобретшему имущество на аукционе, передается соответствующее распоряжение специалиста, в котором должны указываться: приобретенное имущество, приобретатель имущества на аукционе, цена имущества и условия аукциона. Нотариальное удостоверение подписи специалиста на распоряжениях, касающихся аукциона, является обязательным. (19.12.2008 N826)

  2. Приобретателю имущества на аукционе поручается в недельный срок внести уплаченную сумму на депозитный счет специалиста. По соглашению между сторонами договора об ипотеке может устанавливаться иной порядок уплаты суммы, что заранее должно определяться условиями аукциона. (19.12.2008 N826)

3. Распоряжение оглашается на аукционе.

4. Распоряжение вступает в силу с момента его оглашения. С вступлением распоряжения в силу приобретатель имущества на аукционе приобретает право собственности только после полной уплаты суммы.

5. С переходом собственности прекращаются все ипотеки и вещные права, обременявшие недвижимую вещь и зарегистрированные после ипотеки кредитора, осуществляющего исполнение. Ранее зарегистрированные права на вещь остаются без изменений. (07.12.2010 N3887)

  6. Новый собственник недвижимой вещи, проданной с аукциона, занимает место прежнего собственника и становится участником правоотношений, связанных с данной вещью на момент перехода собственности.

  7. С момента перехода обремененной ипотекой недвижимой вещи к новому собственнику прежний собственник утрачивает все права на вещь.

 

  Статья 3066 . Отмена передачи права на имущество,

  приобретенное на аукционе (25.06.2019 N4851)

  Если специалист в сроки, определенные условиями проведения аукциона, не получит на указанный им депозитный счет сумму, подлежащую уплате приобретателем имущества на аукционе, или (и) установит, что приобретатель земельного участка сельскохозяйственного назначения не удовлетворяет требованиям, установленным Органическим законом Грузии «О собственности на землю сельскохозяйственного назначения», специалист отменяет распоряжение о передаче права на имущество, приобретенное на аукционе, и проводит новый аукцион, который не считается повторным аукционом.

 

Статья 307. Второй аукцион (29.06.2007 N5127)

  1. Если в ходе первого аукциона не поступит соответствующих предложений, специалист в 10-дневный срок назначает второй аукцион. (19.12.2008 N826)

  2. Второй аукцион должен быть объявлен в той же форме, в какой был объявлен первый. При этом должно указываться, что аукцион проводится во второй раз.

3. При проведении второго аукциона начальная цена недвижимой вещи должна составлять половину начальной цены, предложенной на первом аукционе, или в случае письменного согласия кредитора предлагается более низкая цена.

  4. (19.12.2008 N826)

  5. В случае, если обремененная ипотекой недвижимая вещь не была продана со второго аукциона, по соглашению между кредитором и должником (собственником недвижимой вещи) требование может быть удовлетворено путем передачи недвижимой вещи в собственность кредитора. В этом случае покрытие расходов возлагается на кредитора. (19.12.2008 N826)

  6. В случае недостижения соглашения, предусмотренного частью 5 настоящей статьи, специалист проводит третий аукцион в срок, установленный частью первой настоящей статьи. Порядок продажи недвижимой вещи на третьем аукционе определяет специалист. Третий аукцион должен быть организован так, чтобы недвижимая вещь была продана. (15.07.2008 №219)

 

Статья 308. Покрытие расходов (19.12.2008 № 826)

  Требования должны покрываться за счет доходов, полученных в результате реализации обремененной ипотекой недвижимой вещи, в следующей очередности: расходы, требование кредитора в полном объеме. Если вырученная сумма в полном объеме не покрывает расходов, обязательство по выплате разницы возлагается на кредитора.

 

Статья 309. Ответственность за ненадлежащее проведение

  аукциона (19.12.2008 № 826)

  Если специалист не выполняет обязанности, возложенные на него в связи с проведением аукциона, он несет ответственность за возникший вред перед участниками.

 

Статья 310. Принудительное управление вещью (секвестр) (29.06.2007 № 5127)

1. На основании заявления уполномоченного на принудительное исполнение ипотекаря суд может вместо принудительного отчуждения вещи с аукциона установить принудительное управление вещью (секвестр). В таком случае суд передает функции управления управляющему, которым может быть и ипотекарь.

  2. До принятия решения суд должен заслушать зарегистрированных в публичном реестре лиц, права которых могут быть ущемлены принудительным управлением.

  3. Управляющий получает плоды вещи и на основании составленного им самим и утвержденного судом плана распределяет их в конце года за вычетом всех расходов, к которым относятся и расходы по управлению.

  4. Принудительное управление подлежит прекращению в случае удовлетворения кредитора или когда очевидно, что путем такого управления достичь удовлетворения кредитора не удастся.

  5. Порядок и условия применения принудительного управления вещью (секвестра) юридическим лицом публичного права, действующим в сфере управления Министерства юстиции Грузии, – Национальным бюро исполнения определяются Законом Грузии «Об исполнительных производствах».(25.12.2013 №1864)

 

Раздел четвертый

Публичный реестр

 

Статья 311. Назначение публичного реестра (11.05.2007 № 4744)

  1. Публичный реестр – совокупность сведений о возникновении права на вещь и нематериальные имущественные блага, наложении ареста и возникновении налогового залога (ипотеки), внесении в них изменений и их прекращении, а также о возникновении отказа от права собственности и внесении в него изменений.

  2. Правила ведения и доступности публичного реестра определяются законом.

 

Статья 3111 . Порядок представления сделки в публичный реестр

  (11.05.2007 № 4744)

1. Для регистрации соответствующего права на вещь и нематериальное имущественное благо в публичный реестр должны быть представлены сделки, совершенные в письменной форме. Сделка или подлинность подписей участвующих в сделке лиц должны быть удостоверены в порядке, установленном законом.

2. Если участвующие в сделке стороны подписывают сделку в регистрационном органе в присутствии уполномоченного лица, для действительности сделки не требуется удостоверения сделки или подлинности подписей участвующих в сделке сторон.

3. В предусмотренных законом случаях сделки, касающиеся вещи и нематериального имущественного блага, вступают в силу с момента регистрации определенных этими сделками прав в публичном реестре.

 

  Статья 312. Презумпция достоверности и полноты данных реестра

1. В отношении данных реестра действует презумпция достоверности и полноты, т.е. записи в реестре считаются достоверными, пока не будет доказана их неточность.

2. В пользу лица, приобретающего на основании сделки у другого лица какое-либо право, зарегистрированное в реестре на имя отчуждателя, запись в реестре считается достоверной, кроме случаев, когда в отношении этой записи подана жалоба и приобретатель знал о неточности записи.

3. Если собственник осуществляет отчуждение или правовое обременение недвижимого имущества, при заключении сделки (регистрации права) не допускается требовать согласия сособственника, если он не зарегистрирован в качестве такового в публичном реестре. (29.06.2007 № 5127)

  4. В случае, предусмотренном частью 3 настоящей статьи, исходя из интересов приобретателя отчуждатель считается единственным собственником, если он в качестве такового зарегистрирован в публичном реестре, за исключением случаев, когда приобретателю было известно о существовании другого сособственника, кроме отчуждателя. (29.06.2007 № 5127)

 

Статья 313. (11.05.2007 № 4744)

Статья 314. (11.05.2007 № 4744)

Статья 315. (11.05.2007 № 4744)

 

 

 

КНИГА ТРЕТЬЯ

Обязательственное право

 

Общая часть

Общие положения об обязательствах

 

Статья 316. Понятие

1. В силу обязательства кредитор правомочен потребовать у должника совершения какого-либо действия. Исполнение может состоять и в том, что должник воздержится от совершения действия.

2. С учетом своего содержания и характера обязательство может возлагать на каждую из сторон особую заботу о правах и имуществе другой стороны.

 

Статья 317. Основания возникновения обязательств

1. Для возникновения обязательства необходим договор между его участниками, кроме случаев, когда обязательство возникает вследствие причинения вреда (деликта), неосновательного обогащения или предусмотренных законом иных оснований.

2. Предусмотренные статьей 316 настоящего Кодекса обязательства могут возникнуть и на основании подготовки договора.

3. Участник переговоров может потребовать у другого участника возмещения расходов, понесенных для заключения договора, который вследствие виновного действия другого участника не был заключен.

 

Статья 318. Обязательство предоставления информации

Из обязательства может вытекать право получения той или иной информации. Предоставление информации должно быть обеспечено и в случае, когда она имеет значение для определения содержания обязательства и контрагент может без ущерба для своих прав выдать такую информацию. Расходы по предоставлению информации ее получатель должен возместить обязанному лицу.

 

Раздел первый

Договорное право

 

Часть первая

 

Глава первая

Общие положения

 

Статья 319. Свобода договора. Обязанность заключения договора

1. Субъекты частного права могут в пределах закона свободно заключать договоры и определять содержание этих договоров. Они могут заключать и такие договоры, которые не предусмотрены законом, но не противоречат ему. Если в целях защиты существенных интересов общества или личности действительность договора зависит от разрешения государства, это должно быть урегулировано отдельным законом.

2. Если одна из сторон договора занимает доминирующее положение на рынке, в этой сфере деятельности на нее возлагается обязанность заключения договора. Она не может необоснованно предлагать контрагенту неравные условия договора.

3. Лицам, которые приобретают или пользуются имуществом и услугами не в целях предпринимательства или для удовлетворения своих насущных интересов, не может быть необоснованно отказано в заключении договора, если другая сторона договора действует в пределах своей предпринимательской деятельности.

 

Статья 320. Недействительность договора, заключенного

  о будущем имуществе

Недействителен договор, по которому одна из сторон обязуется передать другой все свое будущее имущество или его часть либо обременить его узуфруктом, кроме случаев, когда договор заключен об отдельных предметах будущего имущества.

 

Статья 321. Договор о передаче имущества (8.12.2006. № 3879)

Договор, согласно которому одна сторона берет обязательство передать другой все имеющееся у нее в настоящее время имущество или часть этого имущества или обременить его узуфруктом, требует письменной формы, кроме случаев, когда договор заключен об отдельных предметах имеющегося в настоящее время имущества.

 

  Статья 322. Недействительность договора, заключенного

  в отношении наследственного имущества

1. Недействителен договор, заключенный другими лицами в отношении наследственного имущества здравствующего лица. То же правило применяется к договорам, заключенным в отношении обязательных долей из наследственного имущества здравствующего лица и (или) его завещательного отказа.

2. Правило части первой настоящей статьи не применяется к договорам, заключенным будущими наследниками по закону о доле одного из них при наследовании по закону и об обязательной доле.

 

Статья 323. Порядок отчуждения недвижимых вещей (8.12.2006 № 3879)

  Договор, по которому одна сторона берет обязательство передать другой собственность на недвижимую вещь или приобрести ее, требует письменной формы.

 

Статья 324. Пределы договора об обременении вещей

Если лицо берет обязательство отчуждения своей вещи или ее обременения, это обязательство распространяется и на принадлежность вещи, поскольку договором не предусмотрено иное.

 

Статья 325. Определение условий обязательства на основании

  справедливости

1. Если условия исполнения обязательства должны быть определены одной из сторон договора или третьим лицом, в случае сомнений предполагается, что такое определение должно быть сделано на основании справедливости.

2. Если сторона считает условия несправедливыми или их определение затягивается, решение принимает суд.

 

Статья 326. Применение правил о договорных обязательствах

в отношении недоговорных обязательств

Правила о договорных обязательствах применяются также в отношении других недоговорных обязательств, если иное не вытекает из характера обязательства.

 

 

Глава вторая

Заключение договора

 

Статья 327. Соглашение о существенных условиях договора

1. Договор считается заключенным, если стороны пришли к согласию по всем существенным условиям договора с соблюдением установленной для этого формы.

2. Существенными считаются условия договора, в отношении которых по требованию одной из сторон должно быть достигнуто соглашение, либо которые признаны таковыми законом.

3. По договору может возникнуть обязательство заключения последующего договора. Форма, установленная для договора, распространяется и на предварительный договор.

 

 

 

Статья 328. Форма договора

1. Если для действительности договора законом установлена определенная форма или стороны предусмотрели такую форму для договора, договор вступает в силу только после исполнения требования о такой форме.

2. Если стороны согласились о письменной форме, договор может быть заключен путем составления одного документа, подписанного сторонами; для обеспечения соблюдения формы достаточно телеграфного сообщения, телекса или обмена письмами.

 

Статья 329. Оферта

1. Предложение о заключении договора (оферта) считается сделанным, если в этом предложении, обращенном к одному или нескольким лицам, выражено, что в случае согласия (акцепта) сделавшее предложение лицо (оферент) готово исполнить свое предложение.

2. Предложение, обращенное к неопределенному кругу лиц, представляет собой приглашение к оферте, если в этом предложении прямо не указано иное.

 

Статья 330. Оферта, сделанная присутствующим или

  отсутствующим лицам

1. Оферта, сделанная присутствующему лицу, должна быть принята незамедлительно.

2. Оферта, сделанная отсутствующему лицу, может быть принята только до того времени, в течение которого лицо, сделавшее оферту, обычно может ожидать ответа.

 

Статья 331. Акцепт

Если оферент определил срок для акцепта, акцепт может быть осуществлен только в этот срок.

 

Статья 332. Акцепт, поступивший с опозданием

Если акцепт поступит к оференту с запозданием и из акцепта явствует, что он выслан своевременно, акцепт только тогда может быть сочтен запоздавшим, если оферент без промедления сообщил об этом другой стороне.

 

Статья 333. Новая оферта

1. Запоздавший акцепт на оферту признается новой офертой.

2. Если в ответе выражено согласие на заключение договора, но на других условиях, чем это предусматривалось офертой, такой ответ считается отказом от оферты и вместе с тем – новым предложением.

 

Статья 334. Предположение о согласии оферента

Если в деловых отношениях акцепт осуществляется на измененных условиях, договор считается заключенным, если акцептант имел право предполагать согласие оферента и последний незамедлительно не заявит об отказе.

 

Статья 335. Молчание как форма акцепта

1. Если предприниматель, осуществляющий деловые операции для других лиц, получит оферту об исполнении подобных дел от лица, с которым имеет деловые связи, он обязан в разумный срок ответить на это предложение; его молчание будет сочтено акцептом. То же правило действует и в случаях, когда предприниматель получает такую оферту от лица, у которого он просил заказы на выполнение подобных дел.

2. И в том случае, когда предприниматель отвергает оферту, а товар уже прислан, он обязан во избежание вреда временно хранить этот товар за счет оферента таким образом, чтобы не нанести ему вреда.

 

Статья 336. Договор, заключенный на улице

  Искл. (29.03.2022 N1456 ввести в действие с 1 июня 2022 года.)

Договор, заключенный между потребителем и лицом, торгующим в пределах своего предприятия на улице, перед домом и в подобных местах, действителен только тогда, если потребитель в течение одной недели письменно не отвергнет договор, кроме случаев, когда исполнение договора происходит с его заключением.

 

Статья 337. Толкование отдельных выражений договора

Если отдельные выражения договора могут быть истолкованы по-разному, предпочтение должно быть отдано тому, которое обычно принято по месту жительства заключивших договор сторон. Если стороны имеют разные места жительства, решающим является местожительство акцептанта.

 

Статья 338. Взаимоисключающие и многозначительные выражения

в договоре

При наличии в договоре взаимоисключающих или многозначительных выражений предпочтение должно быть отдано тому значению, которое более других соответствует содержанию договора.

 

Статья 339. Торговые обычаи и традиции

При определении прав и обязанностей сторон договора могут быть приняты во внимание торговые обычаи и традиции.

 

Статья 340. Толкование смешанных договоров

При толковании смешанных договоров принимаются во внимание нормы о договорах, которые наиболее близки к сути исполнения и ей соответствуют.

 

  Статья 341.Признание долга

1. Для действительности договора, признающего существование обязательственных отношений (признание существования долга), необходимо письменное признание. Если для возникновения обязательственных отношений, существование которых было признано, предусмотрена иная форма, для признания также требуется такая форма.

2. Если долг признан на основании расчета (оплаты) или путем договоренности, соблюдение формы необязательно.

 

Глава третья

Стандартные условия договора

 

Статья 342.Понятие

1. Стандартными условиями договора являются заранее сформулированные, предназначенные для многократного использования условия, которые одна сторона (делающая предложение) представляет другой стороне и посредством которых должны быть установлены правила, отличающиеся от установленных законом норм или восполняющие их.

2. Если условия договора детально определены сторонами, это не считается стандартным условием договора.

3. Условиям, непосредственно согласованным сторонами, отдается предпочтение по сравнению со стандартными условиями.

 

Статья 343. Превращение стандартных условий договора

  в составную часть договора

1. Стандартные условия договора только тогда становятся составной частью договора, заключенного между предложившей его и другой стороной, когда:

а) сделавшая предложение сторона по месту заключения договора сделает наглядную надпись и сошлется на эти условия и

б) другая сторона имеет возможность ознакомиться с этими условиями и в случае согласия принять эти условия.

2. Если другой стороной договора является предприниматель, стандартные условия договора становятся составной частью договора при условии, что в случае проявления необходимого в деловых отношениях благоразумия он должен был это предусмотреть.

 

Статья 344. Непривычные положения стандартных условий договоров

Положения стандартных условий договоров, которые по форме настолько непривычны, что другая сторона не могла их предусмотреть, не становятся составной частью договора.

 

Статья 345. Толкование неясного текста в пользу другой стороны

Если текст стандартных условий договора неясен, он истолковывается в пользу другой стороны.

 

  Статья 346. Недействительность условий, противоречащих принципам

добросовестности и доверия

Недействительно стандартное условие договора, несмотря на его включение в договор, если оно в противовес принципам доверия и добросовестности вредно для другой стороны договора. При этом должны быть приняты во внимание обстоятельства, при наличии которых были внесены в договор эти условия, взаимные интересы сторон и другое.

 

Статья 347.Недействительность стандартных условий договора

В стандартных условиях договора, которые сделавшая предложение сторона применяет в отношении физических лиц, не занимающихся предпринимательской деятельностью, признаются недействительными:

а) положения, которыми сделавшая предложение сторона устанавливает несоразмерно продолжительный или явно короткий срок для принятия предложения либо отказа от него или исполнения той или иной работы (сроки принятия и исполнения предложения);

б) положения, которыми сделавшая предложение сторона устанавливает для исполнения своих обязательств отличающиеся от установленных законом норм не соразмерно продолжительные или недостаточно определенные сроки (сроки при нарушении обязательств);

в) положения, которые дают право сделавшей предложение стороне необоснованно и без указанных в договоре оснований отказаться от исполнения своего обязательства (условие отказа от договора);

г) положения, которые дают право сделавшей предложение стороне изменить обещанную работу или отступить от нее, если соглашение об этом неприемлемо для другой стороны договора (условие внесения изменения);

д) положения, которые дают право сделавшей предложение стороне требовать у другой стороны договора несоразмерно высокое возмещение понесенных расходов (несоразмерно высокое возмещение понесенных расходов).

 

Статья 348. Иные условия недействительности стандартных условий

В стандартных условиях договоров, которые сделавшая предложение сторона применяет в отношении физических лиц, не занимающихся предпринимательской деятельностью, также признаются недействительными:

а) положения, предусматривающие повышение цены в неоправданно короткие сроки (краткосрочное повышение цен);

б) положения, которыми ограничивается или исключается:

право стороны договора отказаться от исполнения обязательства, предоставленное ей настоящим Кодексом, или

право стороны договора отказаться от исполнения договора до тех пор, пока другая сторона не выполнила возложенных на нее обязательств (право отказа от исполнения);

в) положения, которыми сторона договора лишается права зачета бесспорных или установленных решением суда требований (запрет зачета взаимных требований);

г) положения, освобождающие сделавшую предложение сторону от предусмотренной законом обязанности предупредить другую сторону договора или дать ей срок для исполнения обязательства (предупреждение об исполнении обязательства; назначение срока);

д) соглашение о требовании суммы, превышающей размер вреда (завышенное требование возмещения вреда);

е) положения, исключающие или ограничивающие ответственность за вред, причиненный нарушением требования вследствие грубой неосторожности сделавшей предложение стороны или ее представителя (ответственность за неосторожность);

ж) положения, которыми в случае нарушения основного обязательства сделавшей предложение стороной:

право другой стороны договора отказаться от договора ограничивается или она лишается этого права или

другая сторона договора лишается права или вопреки пункту «е» ограничивается ее право требовать возмещения вреда, причиненного неисполнением (нарушение требования об исполнении основного обязательства);

з) положения, которые в случае частичного исполнения обязательства сделавшей предложение стороной лишают другую сторону договора права требовать возмещения вреда за неисполнение договора в целом или отказаться от договора, если она более не заинтересована в частичном исполнении (утрата интереса при частичном исполнении обязательства);

и) положения, которые в отличие от предусмотренных законом правил ограничивают ответственность сделавшей предложение стороны за недостатки вещи при поставках новых товаров и исполнении работ.

 

  Глава четвертая

Договоры заключенные в пользу третьих лиц

 

Статья 349. Положение

Исполнения договора, заключенного в пользу третьего лица, может требовать как кредитор, так и третье лицо, если законом или договором не предусмотрено иное либо из сути самого обязательства не вытекает что-либо другое.

 

Статья 350. Толкование договора, заключенного в пользу третьих лиц

1. При отсутствии специальной оговорки исходя из обстоятельств дела, в частности из его цели, должно быть установлено:

а) должно или не должно третье лицо приобрести право;

б) это право возникает сразу или при наличии определенных предпосылок;

в) правомочны или нет стороны договора прекратить или изменить право третьего лица без его на то согласия.

2. Сторона, сделавшая оговорку в договоре в пользу третьего лица, сохраняет право заменить указанное в договоре третье лицо независимо от согласия контрагента.

 

Статья 351. Отказ третьего лица от приобретаемого по договору права

Если третье лицо отказывается от приобретаемого по договору права, кредитор может сам потребовать исполнения обязательства, если из договора или сути обязательства не вытекает иное.

 

Глава пятая

Выход из договора

 

Статья 352. Последствия отказа от договора

1. Если одна из сторон договора при наличии условий, предусмотренных статьей 405 настоящего Кодекса, откажется от него, полученное исполнение и выгода возвращаются сторонам (возвращение в натуре).

2. Взамен возвращения в натуре на должника возлагается денежное возмещение, если:

а) исходя из характера приобретенного исключено его возвращение;

б) сторона использует полученный предмет, произведет его отчуждение, обременит в правовом отношении, переработает или переделает;

в) полученный предмет подвергся порче или погиб; не принимается во внимание износ, вызванный надлежащим использованием.

3. Если договором было предусмотрено ответное исполнение, денежное возмещение заменяется этим исполнением.

4. Обязательство денежного возмещения не возникает, если:

а) недостаток предмета, дающий право на отказ от договора, был выявлен при переработке или преобразовании этого предмета;

б) порча или гибель предмета произошла по вине кредитора;

в) предмет подвергся порче или погиб у правомочного лица, несмотря на то, что оно с такой же заботой обращалось с ним, как с собственными вещами. То, что осталось, подлежит возврату.

5. При нарушении обязательств, вытекающих из части первой настоящей статьи, кредитор может в соответствии со статьей 394 настоящего Кодекса потребовать возмещения вреда.

 

Статья 353. Обязанности должника при неполучении выгоды

вследствие нарушения правил надлежащего пользования

предметом

1. Если должник не получает выгоду вследствие нарушения правил надлежащего пользования предметом, хотя и имел возможности для этого, он обязан возместить кредитору вред, причиненный неполучением выгоды.

2. Если должник возвращает предмет, возмещает в деньгах или в соответствии с подпунктами «а» и «б» части третьей статьи 352 настоящего Кодекса недопустимо требование возмещения вреда, ему должны быть возмещены необходимые расходы. Другие расходы подлежат возмещению лишь в случае, если кредитор на их основании получил выгоду.

 

Статья 354. Исполнение обязательств, возникших вследствие выхода

из договора

Обязательства, возникшие вследствие выхода из договора, должны быть исполнены сторонами одновременно.

 

Статья 355. Обязанность сообщения о выходе из договора

Выход из договора производится с сообщением об этом другой стороне договора.

 

Статья 356. Срок выхода из договора

Если срок выхода из договора не установлен, такой срок выходящему лицу может быть определен другой стороной договора. Срок должен быть разумным. Право выхода из договора утрачивается, если отказ не был заявлен до истечения срока.

 

Статья 357. Выход из договора нескольких лиц

Если на одной или другой стороне договора участвует несколько лиц, право на выход может быть осуществлено только всеми участниками выходящей стороны вместе с извещением всех участников другой стороны. Если право выхода из договора утрачивается одним из полномочных лиц, это право утрачивается всеми.

 

  Статья 358. Недопустимость выхода из договора

Недопустим выход из договора в связи с неисполнением обязательства, если должник мог освободиться от обязательства путем зачета обязательства и после выхода незамедлительно заявит о зачете обязательств.

 

Статья 359. Отказ кредитора от договора

Если договор заключен под условием, что исходя из договора должник утрачивает свои права, не исполнив своих обязательств, при наступлении такого случая кредитор вправе выйти из договора.

 

Статья 360. Ошибка в основаниях примирения

1. Недействителен договор, которым спор или не убежденность устраняются путем взаимных уступок (примирения), если исходя из содержания договора это примирение основывается на несоответствующих действительности обстоятельствах и спор или неуверенность не возникли бы при знании сторонами действительных обязательств дела.

2. К неубежденности приравнивается сомнительность в возможности осуществления какого-либо требования.

 

  Раздел второй

Исполнение обязательств

 

Глава первая

Общие положения

 

Статья 361. Презумпция существования обязательства

1. Каждое исполнение подразумевает существование обязательства.

2. Обязательства должны исполняться надлежащим образом, добросовестно, в оговоренные время и месте.

 

Статья 362. Место исполнения обязательства

Если место исполнения не определено, не вытекает из сути обязательственного отношения, поставка товаров должна осуществляться следующим образом в случае:

а) индивидуально определенного предмета в месте нахождения предмета к моменту возникновения обязательства;

б) предмета, определенного родовыми признаками, – по месту нахождения предприятия должника, если нет такового, – по месту его жительства (юридическому адресу).

 

Статья 363. Изменение местонахождения должника или кредитора

1. Если перед исполнением обязательства изменяется место жительства должника или местонахождение предприятия и у кредитора в связи с этим возникнут дополнительные расходы, должник должен возместить эти расходы кредитору.

2. Если до исполнения обязательства изменяется место жительства или юридический адрес кредитора и в связи с этим возрастают расходы или создается опасность исполнению, на кредитора возлагается как возмещение возросших расходов, так и риск ожидаемой опасности передачи предмета.

 

Статья 364. Досрочное исполнение обязательства

Должник вправе досрочно исполнить обязательство, если кредитор по уважительной причине не откажется от получения исполнения.

 

Статья 365. Исполнение обязательства при отсутствии срока исполнения

Если не определено время для исполнения обязательства и оно не выясняется из других обстоятельств, кредитор может в любое время потребовать его исполнения, а должник может исполнить его без промедления.

 

Статья 366. Недопустимость требования досрочного исполнения обязательства

Если время исполнения определено, при сомнениях предполагается, что кредитор не может потребовать исполнения требования до этого срока, а должник может исполнить обязательство досрочно.

 

Статья 367. Право требования досрочного исполнения обязательства

Когда для исполнения обязательства в пользу должника установлен какой-либо срок, кредитор может немедленно потребовать исполнения, если должник стал неплатежеспособным или сократил обусловленное обеспечение либо вообще не смог предоставить такового.

Статья 368. Исполнение обязательства при условной сделке

Если действительность сделки зависит от наступления какого-либо условия, обязательство должно быть исполнено со дня наступления этого условия.

 

Статья 369. Отказ в исполнении обязательства

Лицо, на которое обязательство возложено исходя из двустороннего договора, может отказаться от исполнения обязательства до осуществления ответного действия, кроме случаев, когда оно обязано было заранее исполнить свое обязательство.

 

Статья 370. Потребительский кредит

1. При потребительском кредите получатель кредита может отказаться от возвращения кредита, если вытекающие из связанного с этим кредитом возмездного договора возражения в отношении продавца предоставили бы ему право отказаться от исполнения своего обязательства.

2. Договор купли-продажи вместе с кредитным договором образуют взаимосвязанную сделку, когда кредит служит финансированию покупной цены и оба договора рассматриваются в качестве экономического единства. Экономическим единством считается, когда кредитор при подготовке или заключении кредитного договора использовал участие продавца.

 

Статья 371. Исполнение обязательства третьим лицом

1. Если из закона, договора или из природы обязательства не вытекает, что должник обязан исполнить обязательство лично, это обязательство может быть исполнено и третьим лицом.

2. Кредитор может не принять предложенное третьим лицом исполнение, если должник выступает против этого.

 

  Статья 372. Удовлетворение кредитора третьи лицом

Если кредитор обратит принудительное исполнение на вещь, принадлежащую должнику, любое лицо, в отношении которого создается опасность утраты прав на эту вещь вследствие принудительного исполнения, правомочно удовлетворить кредитора. Если третье лицо удовлетворит кредитора, право требования переходит к этому лицу.

 

Статья 373. Получение исполнения требования неправомочным лицом

1. Должник обязан исполнить свое обязательство кредитору или лицу, которое по закону или решению суда правомочно принять исполнение.

2. Если исполнение обязательства приняло неправомочное лицо, обязательство будет сочтено исполненным при условии, что кредитор дал согласие на это или получил выгоду от этого исполнения.

 

Статья 374. Альтернативные обязательства

Когда из нескольких обязательств должно быть исполнено одно (альтернативное обязательство), право выбора принадлежит должнику, если из договора, закона или сути обязательства не вытекает иное.

 

Статья 375. Выбор обязательства, подлежащего исполнению

Если окажется, что из подлежащих исполнению двух действий должник вправе отказаться от одного из них, в силе остается обязательство исполнения другого действия.

 

Статья 376. Порядок выбора альтернативного обязательства

В соответствии со статьей 374 настоящего Кодекса выбор делается посредством заявления об этом другой стороне или осуществления исполнения. Избранное обязательство признается изначально подлежащим исполнению обязательством.

 

Статья 377. Выбор более двух обязательств, подлежащих исполнению

Правила статей 374-376 настоящего Кодекса применяются и в случаях, когда предмет выбора обязательства состоит более чем из двух подлежащих исполнению обязательств.

 

Статья 378. Частичное исполнение обязательства

Должник вправе исполнить обязательство по частям (частичное исполнение обязательства), если кредитор согласен на это.

 

Статья 379. Право кредитора принять другое исполнение

Кредитор не обязан принимать другое, кроме предусмотренного договором, исполнение. Это правило действует и в случае, когда исполнение имеет большую стоимость.

 

Статья 380. Качество исполнения обязательства

Если качество исполнения подробно не определено в договоре, должник обязан выполнить работу по крайней мере среднего качества и передать вещи среднего качества.

 

Статья 381. Исполнение обязательства, когда предметом договора

  является индивидуально определенная вещь

Если предметом договора является индивидуально определенная вещь, кредитор не обязан принять другую вещь хотя и более высокой стоимости.

 

  Статья 382. Исполнение обязательства, когда предметом договора

  является родовая вещь

Если предметом исполнения является вещь, которую можно заменить (родовая вещь), должник обязан всегда исполнять обязательство.

 

 

Глава вторая

Исполнение денежных обязательств

 

Статья 383. Понятие

Денежное обязательство выражается в национальной валюте. Стороны могут установить денежное обязательство и в иностранной валюте, если это не запрещено законом.

 

Статья 384. (29.06.2007 № 5127)

 

Статья 385. Порядок истребования оплаченного вне обязательства

То, что оплачено вне обязательства, может быть истребовано обратно в соответствии с правилами неосновательного обогащения.

 

Статья 386. Место исполнения денежного обязательства

1. При сомнении относительно места исполнения денежное обязательство должно быть исполнено по местонахождению (по месту жительства или юридическому адресу) кредитора.

2. Если кредитор имеет предназначенный для зачисления денег банковский счет в том месте или стране, где должна быть произведена оплата, должник может выполнить свое денежное обязательство путем зачисления на этот счет, кроме случаев, когда против этого возражает кредитор.

 

Статья 387. Очередность покрытия денежных обязательств

1. Если в пользу кредитора на должника возложено несколько подобных друг другу исполнений, вытекающих из разных обязательств, и то, что исполнено, недостаточно для покрытия всех долгов, покрывается обязательство, которое изберет должник при исполнении, а если должник не изберет, будет покрыт долг, срок оплаты которого наступил первым.

2. Если сроки исполнения требований наступили одновременно, в первую очередь должно быть исполнено требование, исполнение которого наиболее тяжело для должника.

3. Если требования тяжелы одинаково, в первую очередь подлежит исполнению наименее обеспеченное требование.

 

Статья 388. Приоритет покрытия судебных издержек

За счет платежей должника, которых недостаточно для покрытия всего долга, срок оплаты которого наступил, в первую очередь покрываются судебные издержки, затем основное исполнение (долг) и наконец – проценты.

 

Статья 389. Оплата денежных обязательств при изменении курса денежной

единицы

Если до наступления строка оплаты возросла или понизилась стоимость денежной единицы (курс) или изменилась валюта, должник обязан произвести оплату по курсу, соответствующему времени возникновения обязательства. При изменении валюты в основу обменных отношений должен быть положен курс, который существовал между этими денежными единицами в день изменения валюты.

 

Глава третья

Просрочка кредитора

 

  Статья 390. Понятие

1. Просрочкой кредитора считается, если он не принимает предложенного ему исполнения, срок которого наступил.

2. Когда для исполнения обязательства необходимо совершение кредитором того или иного действия, просрочкой считается, если он не исполняет этого действия.

 

Статья 391. Обязанность кредитора возместить вред

Кредитор должен возместить вред, причиненный должнику вследствие виновной просрочки принятия исполненного обязательства.

 

Статья 392. Ответственность должника при просрочке кредитора

При просрочке кредитором должник только тогда ответствен за неисполнение обязательства, если исполнение оказалось невозможным вследствие умысла или грубой неосторожности должника.

 

Статья 393. Последствия просрочки кредитора

При просрочке кредитор независимо от его вины:

а) обязан возместить должнику излишние расходы, понесенные в связи с хранением предмета договора;

б) на него возлагается риск случайной порчи или гибели вещи;

в) он больше не имеет права получения процентов по денежному обязательству.

 

Раздел третий

Нарушение обязательств

 

Глава первая

Общие положения

 

Статья 394. Требование возмещения вреда при нарушении обязательства

1. При нарушении обязательства должником кредитор может потребовать возмещения вызванного этим вреда. Это правило не действует, если на должника не возлагается ответственность за нарушение обязательства.

2. При просрочке должника кредитор может назначить должнику время, необходимое для исполнения обязательства. Если должник и за это время не исполнит обязательства, кредитор вправе взамен исполнения обязательства потребовать возмещение вреда.

3. В назначении дополнительного срока нет необходимости, если ясно, что это не повлечет какого-либо результата или когда налицо особые обстоятельства, которые исходя из интересов обеих сторон оправдывают незамедлительное использование права требования возмещения вреда.

 

  Статья 395. Недопустимость предварительного соглашения об освобождении

  от возмещения вреда

1. Если иное не предусмотрено и не вытекает из сути обязательства, на должника возлагается только возмещение вреда, причиненного умышленными или неосторожными действиями.

2. Недопустимо предварительное соглашение сторон об освобождении должника от возмещения вреда при нарушении им обязательства умышленными действиями.

 

Статья 396. Ответственность должника за действия его представителя

За действия своего законного представителя и иных лиц, используемых им для исполнения своих обязательств, должник должен нести ответственность в таком же объеме, как и при собственных виновных действиях.

 

  Статья 397. Ответственность должника при получении предмета

  исполнения от другого лица

Должник несет ответственность за исполнение и тогда, когда предмет исполнения он должен был получить от другого лица и не смог его получить, если из договора или иных обстоятельств не вытекает иное.

 

  Статья 398. Приведение договора в соответствие с изменившимися

  обстоятельствами

1. Если обстоятельства, которые стали основанием заключения договора, после заключения договора явно изменились и стороны не заключили бы его или заключили бы с другим содержанием, если бы предусмотрели эти изменения, может быть потребовано приведение договора в соответствие с изменившимися обстоятельствами. В противном случае с учетом отдельных обстоятельств от стороны договора нельзя требовать строгого соблюдения неизмененного договора.

2. К изменениям обстоятельств приравнивается то, когда ставшие основой договора представления оказались неправильными.

3. Стороны в первую очередь должны прилагать усилия к приведению договора в соответствие с изменившимися обстоятельствами. Если приведение договора в соответствие с изменившимися обстоятельствами невозможно или с этим не согласна другая сторона, сторона, интересы которой были нарушены, может отказаться от договора.

 

Статья 399. Отказ от долгосрочных договорных отношений

1. Любая сторона договора может исходя из уважительных оснований отказаться от долгосрочных договорных отношений без соблюдения сроков расторжения договора. Уважительным является основание, если у стороны, расторгающей договор вследствие конкретных обстоятельств, в том числе действия непреодолимой силы и с учетом обоюдных интересов не может быть потребовано продолжение договорных отношений до истечения согласованного срока или срока, установленного для расторжения договора.

2. Если основанием является и нарушение договорных обязательств, расторжение договора допустимо только после безрезультатного истечения срока исправления недостатков или безрезультатного предупреждения. Соответственно применяется часть вторая статьи 405 настоящего Кодекса.

3. Правомочное лицо может отказаться от договора в разумный срок после того, как ему стало известно основание расторжения договора.

4. Если уже исполненное больше не представляет какого-либо интереса для правомочного лица вследствие расторжения договора, расторжение может распространиться и на это исполнение. Для обеспечения возвращения исполненного соответственно применяются статьи 352–354 настоящего Кодекса.

5. В отношении требований о возмещении вреда соответственно применяется статья 407 настоящего Кодекса.

 

Глава вторая

Просрочка должника

 

Статья 400. Понятие

Просрочкой исполнения должником считается, если:

а) обязательство не будет исполнено в срок, установленный для его исполнения;

б) обязательство не исполняется и после предупреждения, сделанного кредитором по наступлении срока исполнения.

 

Статья 401. Невозможность исполнения обязательства

Не считается просрочкой, если обязательство не было исполнено вследствие обстоятельств, наступивших не по вине должника.

 

Статья 402. Ответственность должника

При просрочке должник несет ответственность за любую неосторожность. Он несет ответственность и за случайность, если не докажет, что вред мог наступить и при своевременном исполнении обязательства.

 

Статья 403. Выплата процентов при просрочке выплаты денежной суммы

(29.06.2007 № 5127)

1. Должник, просрочивший выплату денежной суммы, обязан выплатить определенные соглашением между сторонами проценты за просроченное время, если исходя из иных оснований кредитор не может потребовать большего.

  2. Выплата процентов с процентов при просрочке выплаты денежной суммы допускается только в случаях, прямо предусмотренных договором.

 

Статья 404. Право кредитора на возмещение вреда

Кредитор вправе потребовать возмещения вреда, вызванного просрочкой.

 

 

Глава третья

Нарушение обязательств при двусторонних договорах

 

Статья 405. Установление дополнительного срока при нарушении

  обязательства

1. Если одна сторона договора нарушает обязательства, вытекающие из двустороннего договора, другая сторона договора может отказаться от договора после безрезультатного истечения установленного ею дополнительного срока для исполнения обязательства. Если исходя из характера нарушения обязательства дополнительный срок не применяется, к установлению дополнительного срока приравнивается предупреждение. Если обязательство нарушено только частично, кредитор может отказаться от договора только в случае, когда исполнение оставшейся части обязательства утратило для него интерес.

2. Нет необходимости в установлении дополнительного срока или в предупреждении, когда:

а) ясно, что это не даст никаких результатов;

б) обязательство не было исполнено в установленный договором срок и согласно договору кредитор связал продолжение отношений со своевременным исполнением обязательства;

в) по особым основаниям и с учетом обоюдных интересов оправдано немедленное расторжение договора.

3. Отказ от договора недопустим, когда:

а) нарушение обязательства незначительно;

б) нарушены требования части второй статьи 316 настоящего Кодекса и от кредитора, несмотря на это, может быть потребовано оставление договора в силе;

в) за нарушение обязательства полностью или в основном ответствен сам кредитор;

г) обязательству противостоит встречное требование, которое уже представлено должником или будет представлено незамедлительно после отказа от договора.

4. Кредитор правомочен отказаться от договора до истечения срока исполнения, если очевидно, что возникнут основания отказа от договора.

5. Должник правомочен установить кредитору разумный срок отказа от договора

 

Статья 406. Право получения ответного исполнения

1. Если по двустороннему договору должник вправе отказаться от возложенных на него обязательств, а обстоятельство, дающее ему право на это, вызвано виной кредитора, он сохраняет право на получение ответного исполнения.

2. Это правило не применяется, если основание ответного исполнения возникло тогда, когда кредитор медлил с получением исполнения.

 

Статья 407. Возмещение вреда при выходе из договора

1. При выходе из договора кредитор может потребовать возмещения вреда, причиненного ему неисполнением договора.

2. Это правило не применяется, если основание выхода из договора наступило не по вине должника.

 

Раздел четвертый

Обязанность возмещения вреда

 

 

Статья 408. Обязанность восстановления первоначального положения

1. Лицо, обязанное возместить вред, должно восстановить положение, которое существовало бы, если не наступило обстоятельство, обязывающее произвести возмещение.

2. Если вследствие телесного повреждения или повреждения здоровья потерпевший утратил трудоспособность или она понизилась либо растут его потребности, вред потерпевшему должен быть возмещен выплатой ежемесячного содержания.

3. Потерпевший вправе заранее потребовать расходы по лечению. То же правило действует при необходимости профессиональной переподготовки.

4. Взамен содержания потерпевший может потребовать выдачи компенсации, если налицо важные основания.

 

Статья 409. Невозможность восстановления первоначального положения

1. Если возмещение вреда путем восстановления первоначального положения невозможно или для этого необходимы несоразмерно большие расходы, кредитору может быть дано денежное возмещение.

 

  Статья 410. Предварительный отказ от права требования возмещения вреда

  (04.12.2009 №2284)

Предварительный отказ от права требования возмещения вреда, причиненного нарушением обязательства, допускается, если это предусматривается законом или соглашением между сторонами.

 

Статья 411. Возмещение вреда за неполученный доход

Вред должен быть возмещен не только за фактически наступивший имущественный ущерб, но и за неполученный доход. Неполученным считается доход, который лицо не получило и которое оно получило бы при надлежащем исполнении обязательства.

 

Статья 412. Вред, на который распространяется обязанность возмещения

Возмещению подлежит только вред, который должник мог заранее предполагать и который представляет собой непосредственный итог повлекшего вред действия.

 

Статья 413. Возмещение неимущественного вреда

1. Денежное вознаграждение за неимущественный вред может быть потребовано только в точно установленных законом случаях в виде разумного и справедливого возмещения.

2. В случаях телесного повреждения или повреждения здоровья потерпевший может потребовать возмещение и неимущественного вреда.

 

  Статья 414. Определение объема вреда

При определении объема вреда подлежат учету и интересы, которые кредитор имел в отношении должного исполнения обязательства. Для установления объема вреда должны быть приняты во внимание место и время исполнения договора.

 

Статья 415. Вина потерпевшего в наступлении вреда

1. Если возникновению вреда способствовали и действия потерпевшего, обязанность возмещения вреда и объем возмещения зависят от того, по вине какой из сторон в большей мере вызван вред.

2. Это правило применяется и в случаях, когда вина потерпевшего выражается в непринятии мер по предотвращению или уменьшению вреда.

 

Раздел пятый

Дополнительные средства обеспечения требования

 

Статья 416. Виды дополнительных средств обеспечения исполнения

  обязательств

Стороны могут для обеспечения исполнения обязательства предусмотреть договором и дополнительные средства: неустойку, задаток и гарантию должника.

 

 

Глава первая

Неустойка

 

Статья 417. Понятие

Неустойка – это определенная соглашением сторон денежная сумма, которую должник обязан уплатить за неисполнение или ненадлежащее исполнение обязательства.

 

Статья 418. Форма определения неустойки

1. Стороны договора могут свободно определять неустойку, которая может превышать возможный вред, за исключением случаев, предусмотренных частью 8 статьи 625 настоящего Кодекса. (29.12.2016 N239, ввести в действие с 15 января 2017 года.)

  11. Нетто-обязательство стороны, расчет которого производится в результате осуществления взаимозачета или окончательного взаимозачета, предусмотренного Законом Грузии «О финансовом залоге, взаимозачетах и деривативах», не является неустойкой или иной штрафной санкцией подобного содержания и не считается неустойкой или иной штрафной санкцией подобного содержания. (20.12.2019 N5674, ввести в действие на 15-й день после опубликования.)

2. Соглашение о неустойке требует письменной формы.

 

  Статья 419. Недопустимость одновременного требования выплаты неустойки

  и исполнения обязательства

1. Кредитор не может требовать одновременно выплаты неустойки и исполнения обязательства, если неустойка не предусмотрена для тех случаев, когда должник не исполняет своих обязательств в установленное время.

2. Кредитор всегда вправе потребовать возмещение вреда.

 

Статья 420. Уменьшение неустойки судом

Суд может с учетом обстоятельств дела уменьшить несообразно высокую неустойку.

 

 

Глава вторая

Задаток

 

Статья 421. Понятие

Задатком признается денежная сумма, выданная одной стороной договора другой стороне в подтверждение факта заключения договора.

 

Статья 422. Зачет задатка в счет платежа

Задаток засчитывается в счет предусмотренных обязательством платежей, а если не будет зачтен, после исполнения договора должен быть возмещен.

 

Статья 423. Зачет задатка в счет возмещения вреда

1. Если давший задаток виновно нарушает возложенные на него обязательства, задаток остается у его получателя. При этом задаток зачитывается в счет возмещения вреда.

2. Если неисполнение обязательства вызвано виновными действиями получателя задатка, он должен возвратить задаток в двойном размере. При этом давший задаток может потребовать возмещения вреда.

 

Глава третья

Гарантия должника

Статья 424. Понятие

Гарантией должника считается обязательство, в силу которого должник обязуется исполнить какое-либо безусловное действие или действие, которое выходит за пределы предмета договора.

 

Статья 425. Действительность гарантии

Гарантия считается действительной, если она не противоречит предусмотренным законам правилам или излишне не обязует должника.

 

Статья 426. Форма гарантии

Гарантия должна быть оформлена письменно.

 

  Раздел шестой

Прекращение обязательств

 

Глава первая

Прекращение обязательств исполнением

 

Статья 427. Прекращение обязательства исполнением в пользу кредитора

Обязательственное отношение прекращается исполнением обязательства в пользу кредитора (исполнение).

 

Статья 428. Прекращение обязательства принятием иного исполнения

(28.12.2002 №1902)

Обязательственные отношения прекращаются и тогда, когда кредитор вместо предусмотренного этим обязательством принимает в качестве исполнения иное исполнение.

 

Статья 429. Принятие исполнения обязательства

1. По требованию должника кредитор должен выдать документ, подтверждающий полное или частичное принятие им исполнения.

2. Документ о получении долга, не содержащий сведений о процентах, подразумевает, что и проценты выплачены, и денежное обязательство прекращается полностью.

3. Когда долг выплачивается периодически, по частям, документ о выплате его последней части, поскольку не установлено иное, дает основание предполагать, что выплачена и предыдущая часть.

 

Статья 430. Реквизиты документа о принятии долга

Документ об исполнении, составленный кредитором или уполномоченным на то лицом, должен содержать данные об объеме и виде долга, фамилии и имени должника или лица, выплачивающего долг, времени и месте исполнения.

 

Статья 431. Право требования долгового документа

Если о требовании выдан долговой документ, должник вместе с документом об исполнении может потребовать возвращения этого документа или его отмены. Если кредитор не может вернуть долговой документ, должник вправе потребовать официально заверенную справку о том, что обязательство прекращено.

 

Статья 432. Возмещение расходов по выдаче документа об исполнении

1. Расходы по выдаче документа об исполнении возлагаются на должника, если из соглашения между ним и кредитором не вытекает иное.

2. Если кредитор изменит место жительства или скончается и оставит наследников в другом месте жительства, связанные с выдачей документа об исполнении возросшие расходы возлагаются на кредитора или его наследников.

 

Статья 433. Отказ от исполнения вследствие неисполнения кредитором

своих обязанностей

Если кредитор отказывается от выдачи документа об исполнении, возвращения долгового документа или его отмены либо отметки в документе об исполнении о невозможности его возвращения или от признания того, что долг погашен, должник вправе отказаться от исполнения. В таком случае кредитор считается просрочившим.

 

Глава вторая

Прекращение обязательства депонированием

 

Статья 434. Понятие

1. Если кредитор медлит с принятием исполнения или неизвестно его местонахождение, должник вправе сдать предмет исполнения на хранение в суд или нотариат, а деньги или ценные бумаги внести на депозитный счет нотариуса.

2. Вследствие депонирования должник освобождается от обязательства перед кредитором.

 

Статья 435. Передача депонированного имущества кредитору

Депонированное имущество суд или нотариус должны передать кредитору. Суд или нотариус подбирает хранителя, а документы остаются у него.

 

Статья 436. Пригодный для депонирования предмет

Предмет должен быть пригодным для хранения. Скоропортящиеся предметы на хранение не принимаются.

 

Статья 437. Место хранения

Хранение должно осуществляться по месту исполнения.

 

Статья 438. Требование принятия предмета кредитором

О принятии предмета на хранение суд или нотариус сообщает кредитору и требует у него принятия предмета.

 

Статья 439. Возмещение расходов, связанных с хранением

Все расходы, связанные с хранением, возлагаются на кредитора.

 

Статья 440. Истребование должником сданного на хранение предмета

1. Должник вправе потребовать возвращения сданного на хранение предмета до его принятия кредитором, если он с самого начала не отказался от возвращения. Если должник требует возврата предмета, считается, что хранение не состоялось.

2. Должник может вернуть себе сданный предмет, если кредитор отказывается от него или если истек срок, определенный статьей 441 настоящего Кодекса.

3. Если должник возвращает себе предмет, расходы по хранению возлагаются на него.

 

Статья 441. Срок хранения предмета исполнения

Суд или нотариус хранит предмет исполнения сроком до трех лет. Если в течение этого срока кредитор не примет предмет, об этом сообщается должнику с требованием возвратить себе сданный предмет. Если должник в течение необходимого для возвращения срока не получит предмет, он считается государственным имуществом.

 

Глава третья

Прекращение обязательства зачетом взаимных требований

 

Статья 442. Возможность зачета обязательств

1. Существующие между двумя лицами взаимные требования могут быть прекращены путем их зачета, если наступил срок исполнений этих требований.

2. Зачет требований возможен и тогда, когда срок исполнения одного из требований еще не наступил, но сторона, имеющая право на это требование, поддерживает зачет. Зачет требований осуществляется сообщением об этом другой стороне.

 

  Статья 4421. Взаимозачет и окончательный взаимозачет

  (20.12.2019 N5674, ввести в действие на 15-й день после опубликования.)

Двусторонние обязательства, вытекающие из квалифицированного финансового договора, заключенного в рамках соглашения о взаимозачете, могут быть выполнены путем взаимозачета или (и) окончательного взаимозачета, что регулируется Законом Грузии «О финансовом залоге, взаимозачетах и деривативах».

 

Статья 443. Срок давности требования зачета

Давность требования не исключает зачета обязательств, если ко времени, когда его зачет еще был возможен, срок давности по требованию не истек.

 

Статья 444. Зачитываемые требования

  Если зачитываемые требования полностью не покрывают друг друга, зачитывается только то, объем которого меньше объема другого требования.

 

Статья 445. Несколько зачитываемых требований

1. Если сторона договора, которой сообщено о зачете, имеет несколько подлежащих зачету требований, применяются правила статьи 387 настоящего Кодекса.

2. Если на сторону перед другой стороной наряду с основным обязательством возлагается оплата процентов и других расходов, применяются правила статьи 388 настоящего Кодекса.

 

Статья 446. Зачет обязательств при разных местах исполнения

Зачет обязательств допустим и тогда, когда для исполнения обязательств предусмотрены разные места.

 

Статья 447. Недопустимость зачета требований

Зачет обязательств недопустим:

а) если зачет требований заранее был исключен соглашением;

б) если на предмет обязательства нельзя обращать взыскание или предмет обязательства составляет средство существования;

в) если обязательство предусматривает возмещение вреда, причиненного повреждением здоровья или смертью;

г) в иных случаях, предусмотренных законом.

 

Глава четвертая

Прекращение обязательства прощением долга

 

 

Статья 448. Понятие

Прощение долга по соглашению сторон влечет прекращение обязательства.

 

Статья 449. Последствия прощения долга для других солидарных

  должников

Прощение долга одному из солидарных должников освобождает и других солидарных должников, кроме случаев, когда кредитор оставляет за собой требование к ним. В этом случае кредитор может в отношении оставшихся солидарных должников использовать только одно требование за вычетом доли освобожденного должника.

 

Статья 450. Последствия прощения долга основному должнику

1. Прощение долга основному должнику освобождает и поручителей.

2. Освобождение поручителя от выплаты долга не освобождает основного должника от исполнения обязательства.

3. Освобождение от выплаты долга одного из поручителей освобождает и других поручителей.

 

Статья 451. Последствия отказа от требования по двустороннему договору

Отказ одной из сторон двустороннего договора от своего требования не влечет прекращения обязательства. Она обязана исполнять предусмотренные договором свои обязательства до тех пор, пока другая сторона так же не откажется от своего требования.

 

 

Глава пятая

Другие основания прекращения обязательства

 

Статья 452. Прекращение обязательства, если должником и кредитором

окажется одно и то же лицо

Обязательственные отношения прекращаются, если должником и кредитором окажется одно и то же лицо.

 

Статья 452. Прекращение обязательства, если должником и

  кредитором окажется одно и то же лицо

(16.11.2023 N3726, ввести в действие с 1 марта 2024 года.)

1. Обязательственные отношения прекращаются, если должником и кредитором окажется одно и то же лицо.

2. Обязательственные отношения не прекратятся, независимо от части первой настоящей статьи, если обязательство вытекает из долговой ценной бумаги и эмитент приобретет указанную ценную бумагу. Обязательственные отношения при владении эмитентом собственных долговых ценных бумаг прекращаются, если истек срок покрытия этих ценных бумаг или эмитент принял решение о прекращении обязательственных отношений. В случае с зарегистрированными или дематериализованными ценными бумагами решение эмитента о прекращении обязательственных отношений вступает в силу с момента отражения этого решения в Реестре ценных бумаг или у центрального депозитария.

3. В случае, предусмотренном частью 2 настоящей статьи, для осуществления прав, вытекающих из долговых ценных бумаг, долговые ценные бумаги, находящиеся во владении эмитента, не учитываются, а начисление процента продолжается без выплаты процента.

 

Статья 453. Прекращение обязательства вследствие смерти должника

1. Смерть должника влечет прекращение обязательства, если без его личного участия исполнение невозможно.

2. Смерть кредитора влечет прекращение обязательства, если исполнение предназначалось лично для кредитора.

 

Статья 454. Прекращение обязательства вследствие ликвидации

  юридического лица

Обязательства юридического лица прекращаются с момента регистрации завершения его ликвидации.

 

  Раздел седьмой

Множественность кредиторов или должников

 

Глава первая

Солидарные кредиторы

 

Статья 455. Солидарные правомочия

Если несколько лиц правомочны требовать исполнения таким образом, что каждое из них может требовать исполнения полностью, а на должника возлагается лишь разовое исполнение, они представляют собой солидарно полномочных лиц – солидарных кредиторов.

 

Статья 456. Основания возникновения солидарных правомочий

Солидарные правомочия возникают в силу договора, закона или неделимости предмета обязательства.

 

Статья 457. Исполнение обязательства перед любым кредитором

Должник может по своему желанию исполнить обязательство перед любым кредитором, если один из кредиторов не предъявлял ему возражения с требованием, предусмотренным в статье 455 настоящего Кодекса.

 

Статья 458. Исполнение обязательстваодному из кредиторов

Исполнение обязательства полностью одному из солидарных кредиторов освобождает должника от обязательств перед другими кредиторами.

 

Статья 459. Последствия отказа одного из солидарных кредиторов

Если один из солидарных кредиторов откажется от требования в отношении должника, то должник освобождается от уплаты той части, которая причиталась данному кредитору.

 

Статья 460. Недопустимость использования фактов, связанных с другим

кредитором

Должник не может использовать в отношении одного из кредиторов факты, которые связаны с другим кредитором.

 

Статья 461. Права наследников солидарного кредитора

Если солидарный кредитор имеет несколько наследников, на каждого из них переходит только та часть права на долг, которая соответствует его наследственной доле.

 

Статья 462. Обязанности солидарного кредитора перед другими

  солидарными кредиторами

1. Солидарный кредитор, полностью получивший исполнение от должника, обязан выплатить остальным солидарным кредиторам причитающуюся им долю.

2. Во взаимоотношениях между собой солидарные кредиторы имеют равные доли, если между ними не установлено иное.

 

 

Глава вторая

Солидарные должники

 

Статья 463. Солидарные обязательства

Если исполнение обязательства возлагается на нескольких лиц таким образом, что каждый из них должен участвовать в исполнении обязательства полностью, а кредитор имеет право требовать только разового исполнения, они представляют собой солидарных должников (солидарное обязательство).

 

Статья 464. Основания возникновения солидарного обязательства

Солидарное обязательство возникает в силу договора, закона или неделимости предмета обязательства.

 

Статья 465. Право кредитора требовать исполнения у любого должника

Кредитор может по своему желанию потребовать исполнения от любого должника как полностью, так и частично. До исполнения обязательства полностью обязательства остальных должников остаются в силе.

 

Статья 466. Встречное требование солидарного должника в отношении

кредитора

  Солидарный должник правомочен предъявить кредитору все встречные требования, которые вытекают из сути договора или на которые имеет право только он, либо которые являются общими для всех солидарных должников.

 

Статья 467. Последствия исполнения обязательства полностью

одним из должников

Исполнение обязательства полностью одним из должников освобождает от исполнения остальных должников. То же правило действует в отношении зачета, осуществленного должником перед кредитором.

 

 

 

Статья 468. Недопустимость использования фактов, связанных с другим

  солидарным должником

Факты, связанные с одним из солидарных должников, могут быть использованы только в отношении этого лица, если из сути обязательственных отношений не вытекает иное.

 

Статья 469. Иск в отношении одного из солидарных должников

Внесение иска в отношении одного из солидарных должников не лишает кредитора права внесения иска и в отношении остальных должников.

 

Статья 470. Последствия задержки принятия исполнения

1. Последствия задержки кредитором принятия исполнения от одного из солидарных должников остаются в силе и в отношении остальных солидарных должников.

2. Последствия несоблюдения сроков исполнения одним из солидарных должников не могут быть использованы и в отношении остальных солидарных должников.

 

Статья 471. Права наследников солидарных должников

Если один из солидарных должников имеет несколько наследников, каждый из них обязан исполнить требование соразмерно своей наследственной доле. Это правило не применяется, если требование неделимо.

 

Статья 472. Объединение требования кредитора с долгом одного из

  солидарных должников

Если требование кредитора объединяется с долгом одного из солидарных должников, в отношении остальных должников обязательство прекращается в размере, приходящемся на долю этого должника.

 

Статья 473. Право требования в порядке регресса при исполнении

  обязательства полностью одним из должников

1. Должник, исполнивший солидарное обязательство, имеет право требования в порядке регресса в отношении остальных должников соразмерно их долям, но за вычетом своей доли, если договором или законом не установлено иное.

2. Если невозможно определение объема ответственности должников, они друг перед другом ответственны в равной доле.

 

Статья 474. Последствия неплатежеспособности солидарного должника

Если один из должников оказался неплатежеспособным, приходящаяся на него доля соразмерно распределяется между всеми другими платежеспособными должниками.

 

Статья 475. Компенсация солидарного должника

Если солидарный должник получил выгоду из солидарного обязательства, то солидарный должник, не получивший такой выгоды, может потребовать у него удовлетворения для исполнения своего обязательства.

 

Статья 476. Последствия истечения срока давности

Приостановление или прекращение течения срока давности в отношении одного из солидарных должников не имеет силы в отношении других должников.

 

Особенная часть

 

Раздел первый

Договорное право

 

Часть вторая

 

Глава первая

Купля-продажа. Обмен

 

I . Общие положения

 

Статья 477. Понятие. Содержание

1. По договору купли-продажи продавец обязан передать покупателю право собственности на имущество, связанные с ним документы и поставить товар.

2. Покупатель обязан уплатить продавцу согласованную цену и принять купленное имущество.

3. Если в договоре прямо не указана цена, стороны могут согласиться о средствах ее определения.

 

Статья 478. Расходы, связанные с продажей движимой вещи

Расходы, связанные с передачей проданной движимой вещи, в частности по взвешиванию, измерению и упаковке, возлагаются на продавца, а расходы, связанные с получением и пересылкой товара из места заключения договора в другое место, – на покупателя, если договором не предусмотрено иное.

 

Статья 479. Расходы, связанные с продажей недвижимой вещи

  (8.12.2006 № 3879)

На продавца земельного участка и другой недвижимой вещи возлагаются расходы по оформлению договора купли-продажи, регистрации в публичном реестре и представлению необходимых для этого документов, если по соглашению сторон договором не предусматривается иное.

 

Статья 480. Обязанности продавца по пересылке товара

1. Если продавец передает перевозчику товар по договору и этот товар четко не обозначен ни опознавательными знаками, ни необходимыми для пересылки документами, ни какими-либо другими средствами, продавец должен сообщить покупателю о пересылке товара и вместе с тем послать ему подробный перечень грузов.

2. Если отправка товара возложена на продавца, он должен заключить договоры, необходимые для доставки товара в оговоренное место и при обычных для такой перевозки условиях.

3. Если продавец не обязан застраховать товар при транспортировке, он по просьбе покупателя должен передать ему всю имеющуюся информацию, которая необходима для заключения такого договора страхования.

 

Статья 481. Обязанности продавца земельного участка

1. Продавец земельного участка обязан оплатить расходы, произведенные до заключения договора по освоению этого участка и осуществлению подобных мероприятий, независимо от момента возникновения обязательства оплаты.

2. (11.05. 2007 № 4744).

 

Статья 482. Переход риска случайной гибели вещи

1. Одновременно с передачей проданной вещи к покупателю переходит риск случайной гибели или порчи вещи, если стороны не договаривались об ином.

2. Если продавец по просьбе покупателя пересылает проданную вещь в иное место, чем это было предусмотрено договором, риск случайной гибели или порчи вещи переходит к покупателю с момента передачи продавцом вещи перевозчику или лицу, ответственному за исполнение этого.

 

Статья 483. Предположение принятия товара

Товар считается принятым, если покупатель совершит действие, свидетельствующее о его принятии.

 

Статья 484. Основания для отказа от договора

1. Любая из сторон договора может отказаться от исполнения своих обязательств, если после заключения договора окажется, что имеется реальная опасность того, что другая сторона не исполнит значительной части своих обязательств.

2. Отказ недопустим, если безопасность данной стороны обеспечена.

 

Статья 485. Продажа товара нескольким лицам

Если продавец продал один и тот же товар нескольким лицам, преимущество отдается покупателю, во владение которого он поступил в первую очередь, а если товар не передавался ни одному из них,– тому, с кем раньше был заключен договор.

 

Статья 486. Поставка проданного товара по частям

При поставке проданного товара по частям, если вследствие неисполнения одной стороной только одного обязательства поставки создалась реальная опасность того, что не будут исполнены обязательства и последующих поставок, другая сторона может отказаться от договора.

 

Статья 487. Обязанность передачи вещи без недостатков

Продавец должен передать покупателю вещь, лишенную вещественных и правовых недостатков.

 

Статья 488. Вещь, не имеющая вещественных недостатков

1. Вещь не имеет вещественных недостатков, если она обусловленного качества. Если качество не было заранее обусловлено, вещь считается не имеющей недостатков, если она пригодна для предусмотренного договором либо обычного использования.

2. Приравнивается к недостатку, если продавец передает только одну часть вещи, совсем иную вещь, в малом количестве или если недостаток имеет одна часть вещи, за исключением случаев, когда недостаток не оказывает существенного влияния на исполнение.

 

Статья 489. Вещь, не имеющая правовых недостатков

1. Вещь не имеет правовых недостатков, если третье лицо не может заявить претензий продавцу о своих правах.

2. Приравнивается к правовому недостатку, если в публичном реестре зарегистрировано несуществующее право.

 

Статья 490. Обязанности продавца при продаже вещи, имеющей недостаток

1. Если проданная вещь имеет недостаток, продавец должен или исправить этот недостаток, или, если дело касается родовой вещи, заменить вещь в необходимое для этого время.

2. На продавца возлагается возмещение необходимых для исправления расходов, в том числе по транспортировке, дорожных расходов, стоимости исполнения работ и материалов.

3. Продавец может отказаться как от исправления недостатка вещи, так и от ее замены, если это требует несоразмерно больших затрат.

4. Если продавец в целях исправления недостатка передаст покупателю вещь, не имеющую недостатков, он может потребовать у покупателя возврата вещи, имеющей недостаток.

 

  Статья 491. Право покупателя расторгнуть договор

1. Покупатель может в связи с недостатком вещи потребовать расторжения договора в соответствии со статьей 352 настоящего Кодекса.

2. Продавец должен возместить покупателю понесенные им расходы.

 

Статья 492. Требование снижения цены

Если покупатель не требует ни исправления недостатка вещи или ее замены новой по истечении данного продавцу для этого времени, ни расторжения договора, он может потребовать снижения цены в размерах, необходимых для исправления недостатка. Имеется в виду стоимость, существовавшая на момент заключения договора.

 

Статья 493. Право отказа от принятия товара

1. Покупатель вправе отказаться от принятия товара, если продавец поставил товар в меньшем количестве, чем это предусмотрено договором. Если покупатель примет такой товар, он оплатит цену пропорционально договорной цене.

2. Если количество товара превышает предусмотренное договором, покупатель может принять это количество и обязан оплатить пропорционально договорной цене или принять только то количество, которое предусмотрено договором, а излишек возвратить за счет продавца.

 

Статья 494.Порядок возмещения вреда, связанного с куплей-продажей

1. Вред, причиненный недостатком вещи или нарушением других определенных договором условий, возмещается в соответствии с общими правилами.

2. У покупателя не возникают права в связи с недостатком вещи, если в момент заключения договора он знал об этом.

 

Статья 495. Принятие покупателем вещи, имеющей недостаток

1. Если покупатель является предпринимателем, он обязан незамедлительно проверить вещь; он теряет право требования в связи с недостатком вещи, если в соответствующий срок после обнаружения недостатка или в срок, в течение которого ему должно быть стать известно о наличии недостатка, не представит продавцу претензий.

2. Если продавец сознательно умалчивал о недостатке вещи, он не может воспользоваться предусмотренным настоящей статьей правом.

 

Статья 496. Срок годности вещи

Если продавец определяет срок годности вещи, предполагается, что обнаруженный в течение этого срока недостаток вещи дает покупателю право на требование.

 

Статья 497. Исключение ответственности продавца

Договором может быть ограничена или исключена ответственность продавца при продаже вещи, имеющей недостаток, однако такое соглашение недействительно, если продавец сознательно умалчивал о недостатке вещи.

 

Статья 498. Переход права или иного имущества

1. Правила, регулирующие куплю-продажу вещей, применяются соответственно также и при купле-продаже права или иного имущества.

2. В случае продажи права продавец обязуется обосновать действительность этого права и понести расходы по передаче.

3. Если продано право, дающее возможность владения вещью, продавец обязан передать покупателю вещь, не имеющую вещественных и правовых недостатков.

 

Статья 499. Неоднократная продажа вещи

Если вещь продается несколько раз, право, обеспечивающее обязательство, передается каждому последующему покупателю. Покупатель может в пределах своих прав предъявить требование к каждому из продавцов в ряду этих куплей-продаж.

 

Статья 500. Право задержания вещи

Если покупатель своевременно не примет вещь или вовремя не оплатит ее цену, продавец обязан хранить вещь; продавец вправе оставить вещь у себя или задержать ее в пути, пока покупатель не возместит соответствующие расходы.

 

Статья 501. Возврат вещи покупателем

Если покупатель принял вещь, но правомерно желает возвратить ее, он должен заботиться о ее хранении; покупатель вправе оставлять у себя вещь до тех пор, пока продавец не возместит соответствующих расходов.

 

Статья 502. Расходы по хранению вещи

Сторона, обязанная хранить вещь, может за счет другой стороны хранить вещь на складе третьего лица, если это не повлечет несоразмерных расходов.

 

Статья 503. Права хранителя вещи

1. Сторона, которая хранит вещь согласно указанным в статьях 500 – 502 настоящего Кодекса правилам, может продать эту вещь с соблюдением соответствующих правил, если другая сторона медлит с принятием вещи или с возмещением расходов по хранению; об этом она должна сообщить другой стороне.

2. Сторона, которая продает вещь, правомочна оставить себе из выручки сумму, соответствующую расходам по хранению и продаже вещи; оставшуюся сумму она должна передать другой стороне.

 

Статья 504. Особенности хранения скоропортящихся продуктов

Если в случаях, предусмотренных статьями 500 и 501, вещь является скоропортящейся или она обесценивается либо ее хранение связано с большими расходами, сторона, на которую возлагается хранение, обязана продать ее в соответствии с условиями, предусмотренными статьей 503 настоящего Кодекса.

 

II . Купля-продажа с рассрочкой оплаты

 

Статья 505. Понятие

При купле-продаже в рассрочку продавец обязан передать вещь покупателю до оплаты цены. Оплату цены покупатель осуществляет по частям в определенные отрезки времени.

 

  Статья 5051. Обязательства продавца при купле-продаже

  в рассрочку (21.07.2018 N3315)

  1. Если продавцом является предприниматель, он обязан при купле-продаже в рассрочку соблюдать требования, предусмотренные статьей 625 настоящего Кодекса, в связи с процентной ставкой, комиссионными, неустойкой и наложением финансовой санкции в любой форме.

2. При купле-продаже в рассрочку, если суммарные обязательства покупателя в результате купли-продажи в рассрочку в отношении этого же продавца не превышают 200 000 (двухсот тысяч) лари, получение продавцом суммы стоимости вещи в размере до 200 000 (двухсот тысяч) лари не должно быть в какой-либо форме привязано к иностранной валюте или индексировано. (22.12.2018 N4104, ввести в действие на 14-й день после опубликования.)

 

Статья 506. Форма договора купли-продажи в рассрочку

1. Договор купли-продажи в рассрочку должен быть заключен письменно.

2. В договоре должны быть указаны:

а) размеры оплаты наличными;

б) размеры суммы, подлежащей оплате по частям, и время оплаты;

в) размеры годовых процентов.

3. Продавец должен передать покупателю копии документов купли-продажи.

 

Статья 507. Презумпция заключения договора с момента передачи

  вещи

Если договор заключен с нарушением требований статьи 506 настоящего Кодекса, он считается заключенным с момента передачи вещи. В этом случае покупатель обязан оплатить только цену вещи без процентов.

 

Статья 508. Двусторонняя реституция при неисполнении

  обязательства

Если продавец оставляет за собой право отказаться от договора на тот случай, если покупатель не выполнит возложенных на него обязанностей, при отказе каждая из сторон обязана возвратить друг другу то, что получено по договору. Соглашение, противоположное этому, недействительно.

 

III . Выкуп

 

Статья 509. Понятие

Если по договору купли-продажи продавец имеет право выкупа, осуществление этого права зависит от воли продавца.

 

Статья 510. Цена выкупа

Выкуп производится по первоначальной цене. При этом покупатель вправе потребовать и ту сумму, на которую возросла стоимость товара в итоге полезных расходов, осуществленных до момента выкупа, а выкупающий может потребовать вычета суммы, на которую понизилась стоимость товара до его выкупа.

 

Статья 511. Судьба принадлежности при купле-продажи

Покупатель обязан вернуть купленную вещь вместе с принадлежностью.

 

 

Статья 512. Возмещение вреда, возникшего до выкупа

Если покупатель до осуществления права выкупа испортил (повредил) или заменил купленную вещь, он должен возместить причиненный этим вред.

 

Статья 513. Недействительность отчуждения вещи до выкупа

Если покупатель до осуществления права выкупа произвел отчуждение купленной вещи, такое отчуждение недействительно.

 

Статья 514. Давность срока выкупа (9.12.2011 №5445)

Срок выкупа не может превышать десяти лет. Продление этого срока не допускается.

 

Статья 515. Опцион

Стороны могут согласиться о том, что покупатель в одностороннем порядке имеет право приобрести тот или иной предмет до определенного времени или определенного события (опцион покупки) или при тех же условиях продавец вправе продать предмет покупателю (опцион продажи). В отношении договоров об опционе применяются нормы о купле-продаже, если стороны не согласились о другом.

 

IV . Право преимущественной покупки

 

Статья 516. Понятие

1. Лицо, имеющее право преимущественной покупки, может осуществить это право, если обязанное лицо заключает с третьим лицом договор купли-продажи данного товара.

2. Право преимущественной покупки не передается другим лицам и не переходит по наследству, если не предусмотрено иное.

 

Статья 517. Обязанность сообщения об ожидаемой продаже вещи

1. Обязанное лицо должно незамедлительно сообщить обладателю права преимущественной покупки о содержании договора купли-продажи, который он намеревается заключить с третьим лицом.

2. Право преимущественной покупки осуществляется путем сообщения обязанному лицу. Посредством сообщения между правомочным лицом и обязанным лицом заключается договор купли-продажи на условиях, которые обязанное лицо предложило третьему лицу.

3. Обладатель преимущественного права покупки может осуществить это право только в течение срока, установленного обязанным лицом.

 

Статья 518. Недействительность соглашения о неприменении

  права преимущественной покупки

Существующее между обязанным лицом и третьим лицом соглашение недействительно, если этим договор купли-продажи ставится в зависимость от неиспользования права преимущественной покупки или если обязанное лицо вправе отказаться от договора при использовании права преимущественной покупки.

 

Статья 519. Исполнение дополнительных обязательств

1. Если третье лицо взяло на себя по договору дополнительное обязательство, возможностью исполнения которого обладатель права преимущественной покупки не располагает, последний взамен дополнительного обязательства должен оплатить его стоимость.

2. Если невозможна денежная оценка дополнительного обязательства, не допускается использование права преимущественной покупки; соглашение о дополнительном обязательстве теряет силу, если договор заключен с целью обойти право преимущественной покупки.

 

Статья 520. Купля-продажа под условием одобрения вещи

Договор купли-продажи может быть заключен под условием одобрения вещи, если покупатель в согласованный срок не забракует вещь. Если вещь будет забракована, стороны обязаны возвратить друг другу то, что получили по договору.

 

 

V . Мена

 

Статья 521. Понятие

1. На стороны договора мены возлагается взаимная передача права собственности на имущество.

2. Каждая из сторон договора мены считается продавцом имущества, которое она обменивает, и покупателем того, что получает взамен.

 

Статья 522. Неравноценность обмениваемого имущества

Если обмениваемое имущество неравноценно, по соглашению сторон часть имущества может быть возмещена деньгами.

 

Статья 523. Правила, применяемые к мене

В отношении договора мены применяются соответствующие правила купли-продажи.

 

  Глава вторая

  Дарение

 

Статья 524. Понятие

По договору дарения даритель безвозмездно передает имущество в собственность одаряемого с согласия последнего.

 

Статья 525. Заключение договора дарения.

  Обещание подарка (8.12.2006 № 3879)

1. Договор дарения движимой вещи считается заключенным с момента передачи имущества.

2. Договор дарения недвижимой вещи считается заключенным с момента регистрации определенного договором права собственности в публичном реестре.

3. Обещание подарка порождает обязательство дарения только в случае, если он заключен в письменной форме.

 

Статья 526. Недопустимость дарения

Лицо не вправе дарить имущество, если дарение имущества лишает источника существования дарителя или лиц, находящихся на его иждивении.

 

Статья 527. Недостаток подаренного имущества

Если даритель со злым умыслом скроет недостаток подаренного имущества, он обязан возместить одаряемому причиненный в связи с этим вред.

 

Статья 528. Пожертвование

1. Стороны могут установить, что действительность договора дарения зависит от исполнения того или иного условия или достижения определенной цели. Эта цель может служить и общей пользе (пожертвование).

2. Исполнения условия может требовать, помимо дарителя, и лицо, в интересах которого было оговорено условие.

3. Если одаряемое лицо не исполнит условия, даритель может отказаться от договора.

 

Статья 529. Отмена дарения вследствие неблагодарности одаряемого

1. Дарение может быть отменено, если одаряемый нанесет тяжкое оскорбление или проявит явную неблагодарность в отношении дарителя или его близких родственников.

2. Если дарение отменено, подаренное имущество может быть истребовано дарителем.

3. Дарение может быть отменено в течение одного года после того, как дарителю стало известно обстоятельство, дающее ему право отменить дарение.

 

Статья 530. Истребование подаренной вещи

1. Если после дарения даритель окажется в тяжелом положении и не сможет содержать себя и находящихся на его иждивении лиц, он вправе истребовать подаренную вещь у получившего дар, если эта вещь реально существует и возвращение не поставит получившего дар в тяжелое положение.

2. Истребование подаренной вещи не допускается, если даритель поставил себя в бедственное положение умышленно или по грубой неосторожности.

 

Глава третья

Имущественный наем

 

 

Статья 531. Понятие

По договору найма имущества наймодатель обязан передать в пользование нанимателю вещь на определенное время. Наниматель обязан платить наймодателю условленную наемную плату.

 

Статья 532. Передача нанимаемой вещи в исправном состоянии

Наймодатель обязан передать нанимателю нанятую вещь в состоянии, пригодном для предусмотренного договором пользования, и на протяжении всего времени найма сохранять вещь в таком состоянии.

 

Статья 533. Обязанность передачи вещи, не имеющей недостатков

Наймодатель должен передать нанимателю вещь, не имеющую вещественных и правовых недостатков.

 

Статья 534. Вещь, не имеющая правовых недостатков

Сданная внаем вещь не имеет правовых недостатков, если третье лицо не может предъявить нанимателю требования по поводу этой вещи.

 

Статья 535. Вещь, не имеющая вещественных недостатков

Сданная внаем вещь не имеет вещественных недостатков, если она обладает обусловленными свойствами. Если эти свойства не оговорены, сданная внаем вещь признается свободной от недостатков, если она пригодна для предусмотренной договором деятельности или для обычного использования.

 

  Статья 536. Уменьшение наемной платы в связи с недостатком вещи

1. Если у сданной внаем вещи обнаружится недостаток, наемная плата наймодателю уменьшается настолько, насколько уменьшилась пригодность вещи в связи с ее недостатком. При исправлении недостатка это право теряет силу. Незначительный недостаток не принимается во внимание.

2. Недействителен договор найма жилого помещения, заключенный явно в ущерб интересам нанимателя.

 

Статья 537. Возмещение убытков, возникших вследствие

  недостатка вещи

1. Если недостаток, уменьшающий пригодность вещи, существует к моменту заключения договора или выявится впоследствии в связи с обстоятельствами, за которые ответственность несет наймодатель, или если наймодатель промедлит с исправлением недостатка, наниматель может потребовать возмещения убытков, не теряя при этом права требовать уменьшения наемной платы.

2. Если наймодатель медлит с исправлением недостатка, наниматель может сам устранить его и потребовать возмещения расходов.

 

Статья 538. Последствия незаявления претензии по поводу

  недостатка вещи

Если к моменту заключения договора нанимателю известно о недостатке вещи и он не заявит претензии по этому поводу, у него не возникает прав, предусмотренных статьей 536 настоящего Кодекса.

 

Статья 539. Недействительность соглашения об освобождении от

  ответственности

Недействительно соглашение, в силу которого наймодатель освобождается от ответственности за недостатки сданной внаем вещи или эта ответственность ограничивается, если наймодатель преднамеренно скрыл недостатки.

 

Статья 540. Обязанность терпеть воздействие при найме помещения

Наниматель помещения должен терпеть такое воздействие на предмет найма, которое необходимо для надлежащего содержания помещения или здания. Наймодатель об этих мероприятиях должен по возможности известить нанимателя и не допускать осуществления действий, которые не вызваны необходимостью.

 

Статья 541. Отказ от договора

1. Если нанятая вещь целиком или частично передается нанимателю несвоевременно или он впоследствии был лишен права пользования, наниматель может отказаться от договора без соблюдения срока, предусмотренного для расторжения договора. Отказ от договора допускается только в случае, если наймодатель в срок, определенный нанимателем, не устранит обстоятельств, препятствующих пользованию.

2. Необходимость определения срока отпадает, если вследствие обстоятельств, дающих основание для отказа от договора, наниматель утратил интерес к этому договору.

3. Недействительно соглашение при найме жилого помещения, исключающее или ограничивающее предусмотренное частью первой настоящей статьи право расторжения договора.

 

Статья 542. Расторжение договора жилого помещения

  нанимателем

Если жилое помещение или предназначенное для проживания в нем людей иное помещение находится в таком состоянии, что его использование создает значительную опасность их здоровью, наниматель может расторгнуть договор найма без соблюдения сроков. Это право наниматель имеет и в случае, если он знал об опасности во время заключения договора, но не заявил претензии по этому поводу.

 

Статья 543. Обязанности нанимателя при обнаружении недостатка

  нанятой вещи

Если у сданной внаем вещи обнаружится недостаток или возникнет необходимость принятия мер по защите вещи от непредвиденной опасности, наниматель об этом незамедлительно должен сообщить наймодателю. То же правило применяется и в случаях, если на вещь заявит свои права третье лицо.

 

  Статья 544. Судьба имеющегося в отношении нанятого имущества

  правового обременения

Носителем правовых обременений, имеющихся в отношении сданного внаем имущества, является наймодатель.

 

Статья 545. Обязанности наймодателя

1. Наймодатель обязан возместить нанимателю понесенные им необходимые расходы, связанные с вещью.

2. Обязанность возмещения иных расходов определяется в соответствии с правилами о ведении чужих дел без поручения.

 

  Статья 546. Права нанимателя на вещи, которыми он

  оснастил нанятую вещь

1. Наймодатель правомочен оставить у себя то, чем он оснастил сданное внаем имущество.

2. Наймодатель жилого помещения может осуществление указанного права заменить соответствующей компенсацией, кроме случаев, когда наниматель исходя из уважительных оснований не соглашается с наймодателем.

 

Статья 547. Ответственность за нормальный износ вещи

Наниматель не несет ответственности за изменение или ухудшение нанятой вещи, вызванное предусмотренным договором пользованием.

 

Статья 548. Расходы по текущему ремонту

1. Проведение текущего ремонта обычно возлагается на нанимателя. Он не имеет права переделывать или реконструировать жилое помещение без согласия наймодателя.

2. Наниматель обязан выполнять эти работы за свой счет.

3. Наймодатель может потребовать возмещения убытков, вызванных неисполнением нанимателем обязанностей, предусмотренных первой частью настоящей статьи.

 

Статья 549. Согласие наймодателя на поднаем

Наниматель не вправе передавать нанятую вещь третьему лицу (поднаем) без согласия наймодателя. Третьими лицами не признаются члены семьи нанимателя.

 

Статья 550. Недопустимость отказа наймодателя на поднаем

Наймодатель не может отказать в поднайме жилого помещения, если при наличии уважительных причин наниматель желает нанимаемое им жилое помещение или его часть сдать внаем третьему лицу. Это правило не применяется, если личность поднанимателя является нежелательной для наймодателя или жилая площадь излишне перегружается либо по иным причинам поднаем неприемлем для наймодателя.

 

Статья 551. Судьба поднайма при окончании отношений найма

Если поднаем имеет целью обойти гарантии расторжения договора найма по окончании отношений найма, наймодатель берет на себя права и обязанности, которые существовали между нанимателем и поднанимателем.

 

Статья 552. Размеры обеспечения отношений найма

1. Если договором найма жилого помещения на нанимателя возлагается обязанность представления средства обеспечения исполнения обязательства, сумма обеспечения не должна превышать трехкратного размера месячной наемной платы. Если денежная сумма должна быть уплачена заранее, наниматель правомочен вносить ее ежемесячно равными частями в течение трех месяцев.

2. На заранее внесенное обеспечение должны начисляться установленные законом проценты и по окончании отношений найма оно возвращается нанимателю вместе с процентами.

3. Заключенное в ущерб нанимателю иное соглашение недействительно.

 

Статья 553. Порядок внесения наемной платы

1. Наемная плата должна быть внесена по окончании срока договора найма. Если внесение наемной платы определено по отрезкам времени, она должна быть внесена по истечении этих отрезков времени.

2. Оплата дополнительных расходов обязательна только в случае, если об этом имеется соглашение между сторонами.

 

Статья 554. Последствия невнесения наемной платы по вине

  нанимателя

Если у нанимателя по его вине возникают препятствия к осуществлению пользования, он не освобождается от внесения наемной платы.

 

Статья 555. Досрочное расторжение договора по инициативе

  нанимателя жилого помещения

Наниматель жилого помещения правомочен досрочно расторгнуть договор найма, если он об этом за месяц раньше предупредит наймодателя и предложит платежеспособного и приемлемого нанимателя, согласного быть нанимателем в течение оставшегося срока найма.

 

Статья 556. Требования нанимателя в противовес требованиям

  наймодателя

  Если в противовес требованию о наемной плате наниматель имеет право удержания или право зачета вытекающих из отношений найма других требований, наниматель может использовать эти права и в случаях, когда договором предусмотрено что-либо другое, если он об этом заранее предупредит наймодателя.

 

Статья 557. Расторжение договора по инициативе наймодателя

Наймодатель может досрочно расторгнуть договор, если наниматель, несмотря на предупреждение наймодателя, в значительной мере повреждает нанятую вещь или создает реальную опасность такого повреждения.

 

  Статья 558. Расторжение договора вследствие невнесения

  наемной платы

Наймодатель может досрочно расторгнуть договор, если наниматель не внес наемной платы в течение трех месяцев.

 

Статья 559. Прекращение отношений найма с истечением срока

1. Отношения найма прекращаются по истечении срока договора.

2. Если наниматель пользуется вещью и после истечения срока договора, а наймодатель не оспаривает этого, договор возобновляется на неопределенный срок.

3. Если срок договора найма не определен, отношения найма прекращаются заявлением о расторжении договора.

 

Статья 560. Право требования продления договора найма

  на определенный срок

Если договор найма жилого помещения заключен на определенный срок, наниматель может не позднее чем за два месяца до прекращения отношений найма письменным заявлением потребовать продления договора найма на неопределенный срок, если наймодатель заявит согласие на это.

 

Статья 561. Срок расторжения договора

Срок расторжения договора найма равен трем месяцам, кроме случаев, когда из обстоятельств дела или из соглашения сторон не вытекает иное.

 

Статья 562. Прекращение договора найма жилого помещения при

  наличии уважительных причин

1. Наймодатель может прекратить договор найма жилого помещения только при наличии уважительных причин.

2. Причина является уважительной, если:

а) наниматель виновно и в значительной мере нарушил свои договорные обязательства;

б) наймодателю жилая площадь нужна непосредственно для себя или близких родственников;

в) наниматель отказывается вносить предложенную наймодателем повышенную наемную плату, которая соответствует существующей на рынке наемной плате;

г) наниматель в отношении наймодателя совершил противоправное или аморальное действие, которое делает невозможным последующее продолжение отношений между ними.

3. Если предметом найма является меблированное жилое помещение, наймодатель в любое время может расторгнуть договор найма с соблюдением срока расторжения договора.

 

Статья 563. Форма прекращения договора

Прекращение договора найма жилого помещения должно быть оформлено письменно.

 

Статья 564. Обязанности нанимателя при прекращении

  договора найма

При прекращении договора найма вещи наниматель обязан возвратить наймодателю вещь в том состоянии, в котором получил от него, с учетом нормального износа или в состоянии, предусмотренном договором.

 

Статья 565. Недопустимость права удержания

Наниматель земельного участка не имеет права на удержание в целях удовлетворения своих требований.

 

  Статья 566. Передача нанятого имущества третьему лицу

Если наниматель передал вещь для пользования третьему лицу, наймодатель может после прекращения договора найма потребовать возвращения имущества у третьего лица.

 

Статья 567. Возмещение вреда, причиненного невозвращением

  сданной внаем вещи

1. Если наниматель по окончании отношений найма не возвращает нанятое имущество, наймодатель вправе потребовать в качестве возмещения вреда внесения установленной платы за период задержки возврата.

2. Недействительно соглашение, которым на нанимателя возлагается возмещение вреда в размере, превышающем причиненный вред.

 

Статья 568. Право залога вещей нанимателя

Наймодатель земельного участка, дома или жилого помещения в обеспечение своих требований, вытекающих из отношений найма, имеет право залога на внесенные туда нанимателем вещи. Право залога теряет силу одновременно с удалением вещей с нанятой площади, если это будет осуществлено в соответствии с обычными жизненными взаимоотношениями.

 

Статья 569. Форма договора найма земельного участка

Договор найма земельного участка на срок свыше одного года должен быть оформлен письменно. При несоблюдении формы предполагается, что договор заключен на неопределенный срок. Прекращение договора допускается только по истечении первого года найма.

 

Статья 570. Порядок расторжения договора, заключенного на

  срок свыше десяти лет

Если договор найма заключен на срок свыше десяти лет, после десяти лет каждая из сторон может расторгнуть договор найма в срок, установленный статьей 561 настоящего Кодекса.

 

Статья 571. Переход прав нанимателя на членов его семьи

Если договор найма заключен на жилое помещение и наниматель в нем вместе с членами своей семьи ведет совместное домашнее хозяйство, в случае смерти нанимателя члены его семьи вступают в правоотношения с наймодателем. Они вправе в установленный законом срок расторгнуть договор найма.

 

Статья 572. Правопреемство при отчуждении сданного внаем

  имущества

Если наймодатель произведет отчуждение сданного внаем имущества третьему лицу после передачи этого имущества нанимателю, приобретатель занимает место наймодателя и на него переходят вытекающие из отношений найма права и обязанности.

 

Статья 573. Срок давности требования о возмещении вреда

1. В связи с изменением или ухудшением предмета найма наймодатель вправе потребовать возмещения вреда, а наниматель вправе предъявить претензии по поводу произведенных расходов в течение шести месяцев.

2. Течение срока давности по требованию наймодателя о возмещении вреда начинается с момента возвращения сданной внаем вещи, а срока давности по требованию нанимателя – с момента прекращения договора найма.

 

Статья 574. Споры между супругами при расторжении брака

1. Если супруги при расторжении брака не достигнут соглашения о том, кто из них должен жить в нанятом жилом помещении, спор решается судом.

2. Для суда не имеет значения, кто из супругов является нанимателем. Если суд признает право на жилое помещение супруга, который не является нанимателем, то этот супруг становится участником отношений найма.

 

Статья 575. Защита прав нанимателя

Наниматель вправе защищать свое владение от любого нарушителя, в том числе и от собственника.

 

 

Глава четвертая

Лизинг

 

Статья 576. Понятие (13.10.2011 N5119)

  1. Если законодательством Грузии не установлено иное, по договору лизинга лизингодатель обязан передать лизингополучателю в пользование определенное имущество на обусловленный договором срок с правом выкупа этого имущества или без такового, а лизингополучатель обязан вносить платежи с установленной периодичностью при условии, что: (21.07.2018 N3315)

а) лизингополучатель определяет имущество и избирает поставщика, у которого производится закупка имущества или его получение иным образом;

б) лизингодатель приобретает имущество для передачи в лизинг, и поставщику этот факт известен.

  2. Поставщик одновременно с этим может являться лизингодателем, если обычной деятельностью поставщика является поставка имущества или передача имущества в лизинг. Имущество может быть приобретено также у лизингополучателя.

3. Переданное в лизинг имущество при истечении срока или досрочном прекращении договора лизинга может быть повторно передано в лизинг, но для того, что бы на него распространялись положения настоящей главы, лизингодатель должен получить от лизингополучателя подтверждение самостоятельного выбора имущества.

4. Предметом лизинга не могут быть деньги, ценные бумаги, доли или паи в предпринимательском обществе.

5. Если законодательством Грузии не установлено иное и суммарные обязательства лизингополучателя в результате выдачи суммы на финансирование лизинга в отношении этого же лизингодателя меньше 200 000 (двухсот тысяч) лари, получение лизингодателем возмещения не должно быть привязано в какой-либо форме к иностранной валюте или индексировано. (22.12.2018 N4104, ввести в действие на 14-й день после опубликования.)

  6. Если лизингодатель – предприниматель, при предоставлении лизинга размер годовой эффективной процентной ставки лизинга не должен превышать 50 процентов. При этом лизингодатель обязан соблюдать требования в связи с комиссионными, финансовыми расходами, неустойкой и наложением финансовых санкций любого вида, предусмотренные частями 5 и 8 статьи 625 настоящего Кодекса. Для этих целей Национальный банк Грузии правомочен правовым актом установить порядок расчета годовой эффективной процентной ставки по лизингу, комиссионных, финансовых расходов, неустойки или (и) любым формам финансовых санкций. (22.12.2018 N4104, ввести в действие на 30-й день после опубликования.)

 

  Статья 577. Права лизингополучателя по отношению к поставщику

  (13.10.2011 N5119)

1. Обязательства поставщика, определенные договором между лизингодателем и поставщиком, существуют и в отношении лизингополучателя, хотя поставщик не несет ответственности за один и тот же ущерб одновременно по отношению к лизингодателю и лизингополучателю

2. Лизингодатель обязан немедленно по требованию уступить лизингополучателю свои права, связанные с требованием выполнения договора, заключенного с поставщиком.

3. Внесение в договор, заключенный с поставщиком, изменений, влияющих на права лизингополучателя, допускается только с согласия лизингополучателя.

4. Соглашение сторон, противоречащее положениям части первой − 3 настоящей статьи, недействительно.

5. Лизингополучатель не вправе договариваться об изменении, прекращении или расторжении договора, заключенного с поставщиком, без согласия лизингодателя.

 

Статья 578. Права на предмет лизинга (13.10.2011 N5119)

1. Предмет лизинга является объектом отдельного права и в случае, если он станет существенной составной частью другой вещи или нематериального имущественного блага.

2. Приобретатель предмета лизинга занимает место лизингодателя, и к нему переходят права и обязанности, вытекающие из договора лизинга.

 

Статья 579. Недопустимость отказа от исполнения обязательств

  (13.10.2011 N5119)

По договору лизинга ни одна из сторон не вправе отказаться от исполнения обязательств по той причине, что другая сторона не выполняет своих обязательств, за исключением случая, когда право владения лизингополучателя ограничивается в соответствии с частью 2 статьи 5805   настоящего Кодекса.

 

Статья 580. Принятие имущества (13.10.2011 N5119)

1. Имущество считается принятым лизингополучателем при подтверждении им лизингодателю или поставщику, что имущество соответствует условиям договора, заключенного с поставщиком, или в случае, если лизингополучатель не заявит отказ от имущества после того, как имел разумную возможность его проверки, или если лизингополучатель начинает пользоваться имуществом.

2. После принятия имущества лизингополучатель правомочен потребовать от поставщика возмещения ущерба, если имущество не соответствует условиям договора, заключенного с поставщиком.

3. Риск гибели или порчи имущества переходит к лизингополучателю после принятия имущества.

 

Статья 5801 . Нарушение условий поставки имущества (13.10.2011 N5119)

1. Если имущество не было поставлено лизингополучателю, поставлено с просрочкой или не соответствует условиям договора лизинга, лизингополучатель вправе не принять имущество и потребовать от поставщика поставки имущества, соответствующего условиям договора, или (и) потребовать от него возмещения убытков.

2. Риск гибели или порчи имущества при нарушении условий поставки имущества продолжает нести поставщик, с учетом положений статьи 5805   настоящего Кодекса.

 

  Статья 5802 . Права лизингополучателя при уступке требования

  (13.10.2011 N5119)

При уступке требования лизингодателя, предусмотренного договором лизинга, стороны могут договориться о порядке, отличающемся от определенного частью 2 статьи 201 настоящего Кодекса.

 

Статья 5803 . Обязательства по передаче имущества без недостатков

  (13.10.2011 N5119)

1. Поставщик ответствен за то, чтобы имущество находилось в состоянии, определенном договором лизинга, и было пригодно к использованию, для которого обычно предназначается такое имущество.

2. Лизингополучатель ответствен за ущерб, вызванный соответствием имущества описанию, которое он предоставил лизингодателю или поставщику.

 

Статья 5804 . Обязательства лизингополучателя по обеспечению

  сохранности и возврату предмета лизинга (13.10.2011 N5119)

1. Лизингополучатель должен надлежащим образом обеспечивать сохранность предмета лизинга, использовать его в тех целях, по тому назначению, в которых обычно используется это имущество, и должен сохранить его в таком же состоянии, в каком принял, с учетом нормального износа.

2. Если договором лизинга определяется обязательство по надлежащему использованию предмета лизинга либо производитель или поставщик устанавливает правила использования имущества, соответствие лизингополучателя обязательству по надлежащему использованию предмета лизинга или правилам использования имущества считается исполнением лизингополучателем обязательства, определенного частью первой настоящей статьи.

3. При истечении срока или досрочном прекращении договора лизинга лизингополучатель, если он не использует имущество или не имеет права приобрести имущество либо оставить его в лизинг на дополнительный срок, обязан возвратить имущество лизингодателю в состоянии, определенном частью первой настоящей статьи.

 

Статья 5805 . Расторжение договора лизинга (13.10.2011 N5119)

1. Лизингодатель может расторгнуть договор лизинга, если лизингополучатель существенным образом нарушает свои обязательства.

2. Лизингополучатель не вправе расторгнуть договор лизинга после принятия предмета лизинга, за исключением случая, когда он не в состоянии осуществлять владение предметом лизинга или право владения ограничено лицом, имеющим преобладающее право на имущество, если это право или претензии вытекают из виновных деяний лизингодателя. Во всех других случаях, когда лизингодатель существенным образом нарушает свои обязательства, лизингополучатель вправе потребовать только возмещения убытков, а не расторжения договора лизинга.

 

Статья 5806 . Владение и распоряжение имуществом (13.10.2011 N5119)

1. При истечении срока или досрочном прекращении договора лизинга лизингодатель вправе возвратить имущество во владение и распоряжаться им.

  11. В случае, предусмотренном частью первой настоящей статьи, требование лизингодателя о возврате ему во владение предмета лизинга, предусмотренного статьей 5807 настоящего Кодекса, подлежит незамедлительному удовлетворению. (30.06.2017 N1195, ввести в действие с 1 ноября 2017 года.)

  2. Лизингополучатель вправе потребовать от лизингодателя возмещения ущерба, вызванного его действиями, если лизингодатель возвратит имущество во владение путем неправомерного препятствования владению лизингополучателя, или если лизингодателем не был установлен дополнительный срок согласно части первой статьи 405 настоящего Кодекса, за исключением случая, когда установление такого срока согласно части 2 статьи 405 не является необходимым. При этом лизингополучатель не вправе требовать возобновления владения предметом лизинга.

 

Статья 5807. Возврат лизингодателю во владение транспортного

  средства или (и) вспомогательного технического

  средства сельскохозяйственной машины,

  предусмотренных пунктом первым статьи 53 Закона

  Грузии «О дорожном движении»

  (30.06.2017 N1195, ввести в действие с 1 ноября 2017 года.)

 

1. Лизингодатель вправе потребовать возвратить ему во владение предмет лизинга в принудительном порядке на основании представления свидетельства о лизинге исполнительному учреждению, без обращения в суд, если предметом лизинга является транспортное средство или (и) вспомогательное техническое средство сельскохозяйственной машины, предусмотренные пунктом первым статьи 53 Закона Грузии «О дорожном движении».

2. Возврат исполнительным учреждением лизингодателю предмета лизинга, предусмотренного частью первой настоящей статьи, осуществляется в порядке, установленном Законом Грузии «Об исполнительных производствах».

3. Обжалование свидетельства о лизинге не влечет приостановления его исполнения.

4. Лизингодатель, которому в соответствии с частью 2 настоящей статьи возвращен во владение предмет лизинга, в случае, предусмотренном законодательством Грузии, обязан в порядке, установленном законодательством Грузии, осуществить регистрацию предмета лизинга, предусмотренного частью первой настоящей статьи.

5. Расходы, связанные с возвратом в принудительном порядке во владение лизингодателю предмета лизинга, предусмотренного частью первой настоящей статьи, возлагаются на лизингополучателя.

 

Статья 5808. Свидетельство о лизинге

  (30.06.2017 N1195, ввести в действие с 1 ноября 2017 года.)

  1. При наличии регистрации лизинга на транспортное средство и вспомогательное техническое средство сельскохозяйственной машины, предусмотренные пунктом первым статьи 53 Закона Грузии «О дорожном движении», в юридическом лице публичного права – Агентстве по оказанию услуг Министерства внутренних дел Грузии в течение 10 рабочих дней после получения письменного требования лизингодателя в случае неисполнения лизингополучателем обязательства, определенного частью 11 статьи 5806 настоящего Кодекса, юридическое лицо публичного права – Агентство по оказанию услуг Министерства внутренних дел Грузии на основании заявления лизингодателя выдает свидетельство о лизинге.

2. Свидетельство о лизинге – подлежащий исполнению акт, которым подтверждается факт регистрации лизинга на транспортное средство и вспомогательное техническое средство сельскохозяйственной машины, предусмотренные пунктом первым статьи 53 Закона Грузии «О дорожном движении», в юридическом лице публичного права – Агентстве по оказанию услуг Министерства внутренних дел Грузии и на основании которого лизингодатель в соответствии с законодательством Грузии вправе требовать от уполномоченного органа (должностного лица) возвращения ему во владение предмета лизинга.

3. Ответственность за правомерность требования о выдаче свидетельства о лизинге, предъявленного лизингодателем в юридическое лицо публичного права – Агентство по оказанию услуг Министерства внутренних дел Грузии, несет лизингодатель.

 

 

  Глава пятая

Аренда

 

Статья 581. Понятие

1. По договору аренды арендодатель обязан передать арендатору определенное имущество во временное пользование и обеспечить в течение срока аренды возможность получения плодов, если они получены в виде дохода, являющегося результатом правильного ведения хозяйства. Арендатор обязан уплатить арендодателю оговоренную арендную плату. Арендная плата может быть определена как в деньгах, так и в натуре. Стороны могут согласиться и о других средствах определения арендной платы.

2. В отношении договора аренды применяются правила договора найма, если статьями 581-606 настоящего Кодекса не определено иное.

 

Статья 582. Расторжение договора аренды, заключенного

  на срок свыше десяти лет (05.05.2011 № 4627)

Если договор аренды заключается на срок свыше десяти лет, каждая из сторон по истечении десяти лет может расторгнуть арендное отношение в срок, установленный статьей 561 настоящего Кодекса, если указанное условие предусматривается договором аренды

 

Статья 583. Аренда земельного участка вместе с инвентарем

1. Если земельный участок сдается в аренду вместе с инвентарем, арендатор несет ответственность за содержание каждой части инвентаря.

2. Арендодатель обязан заменить части инвентаря, пришедшие в негодность по независящим от арендатора причинам. Арендатор обязан возместить утрату причисленного к инвентарю скота, несмотря на правильное ведение хозяйства.

3. Арендатор должен содержать инвентарь в таком состоянии и в период аренды восполнить его в таком объеме, который соответствует упорядоченному хозяйству. Приобретенный им отдельный инвентарь путем присоединения к общему инвентарю превращается в собственность арендодателя.

 

Статья 584. Риск случайной гибели инвентаря

1. Если арендатор земельного участка примет инвентарь по оценке и обяжется по окончании договора аренды возвратить таковой также по оценке, на него возлагается риск случайной гибели и порчи. В пределах правильного ведения хозяйства он может распоряжаться отдельными частями инвентаря.

2. По истечении срока договора аренды арендатор должен возвратить инвентарь арендодателю. Арендодатель может отказаться от получения приобретенного арендатором инвентаря, если он является лишним для правильного ведения хозяйства на земельном участке или чрезмерно дорог; одновременно с отказом право собственности на непринятый инвентарь переходит к арендатору. Если имеется разница между оценкой полученного и возвращенного инвентаря, эта разница должна быть возмещена деньгами. В основу оценки должны быть положены цены, которые действовали к моменту окончания договора аренды.

 

Статья 585. Недопустимость запрета на распоряжение

  отдельными частями инвентаря

Условия договора, которые возлагают на арендатора обязанность не распоряжаться частями инвентаря или распоряжаться ими только с согласия арендодателя, действительны только в случае, если арендодатель обязуется приобрести инвентарь по окончании арендных отношений с инвентаризационной оценкой.

 

Статья 586. Право залога инвентаря

1. Арендатор земельного участка имеет право залога на находящийся в его владении инвентарь по предъявленным в отношении арендодателя требованиям, которые касаются арендуемого инвентаря.

2. Арендодатель может отвести право арендатора на залог, если предоставит другое средство обеспечения . Он может любую часть инвентаря освободить от права залога, если предложит соответствующее средство обеспечения стоимости этих частей.

 

Статья 587. Субаренда

1.                   Арендатор не имеет права субаренды без согласия на то арендодателя.

2.                   Арендодатель может отказаться от сдачи внаем отдельных частей арендованного имущества, если этим ему будет причинен значительный вред.

3.                   Арендатор несет ответственность перед арендодателем за то, что субарендатор или наниматель иначе использовал вещь, чем это разрешено арендодателем. Арендодатель может непосредственно приостановить такое использование имущества субарендатором или нанимателем.

 

Статья 588. Досрочное возвращение арендованного имущества

1.                   Если арендатор возвращает имущество до окончания арендных отношений, он освобождается от арендной платы только в случае, если вместо себя предложит нового платежеспособного и приемлемого для арендодателя арендатора. Новый арендатор должен быть согласен принять договор аренды на тех же условиях.

2.                   Если арендатор не сможет предложить такого арендатора, он должен вносить арендную плату до окончания арендных отношений.

 

  Статья 589. Расторжение бессрочного договора аренды

1.                   Если при аренде земельного участка или права не определен срок аренды, расторжение договора допустимо только к концу арендного года; он может быть расторгнут не позднее одного месяца после окончания года аренды.

2.                   Эти правила применяются и тогда, если арендные отношения могут быть расторгнуты ранее установленного законом срока.

 

Статья 590. Расторжение договора аренды в случае смерти

  арендатора

1.                   В случае смерти арендатора как его наследники, так и арендодатель могут расторгнуть арендные отношения в течение шести месяцев после окончания календарного года.

2.                   Наследники могут отказаться от расторжения договора и потребовать продления арендных отношений, если они непосредственно или посредством третьих лиц могут осуществить правильное хозяйственное использование сданного в аренду имущества.

 

  Статья 591. Возмещение вреда при невозвращении

  арендованного имущества

Если арендатор не возвратит взятого в аренду имущества после окончания арендных отношений, арендодатель может потребовать выплаты оговоренной арендной платы за задержку с возвращением имущества; арендодатель может потребовать возмещения и другого вида вреда.

 

Глава шестая

Аренда земли сельскохозяйственного назначения

 

Статья 592. Понятие

1.                   По договору аренды земли сельскохозяйственного назначения земельный участок передается для сельскохозяйственных целей вместе с предназначенными для хозяйственного использования жилыми или хозяйственными строениями (предприятиями) или без таковых.

2.                   На аренду земли сельскохозяйственного назначения распространяются правила аренды, если для аренды сельскохозяйственной земли не установлено иное.

 

Статья 593. Форма договора

Договор аренды земли сельскохозяйственного назначения должен быть заключен письменно. Если форма не соблюдена, предполагается, что договор заключен на неопределенный срок.

 

Статья 594. Перечень арендуемого имущества

Стороны при начале арендных отношений должны совместно составить перечень арендуемого имущества, в котором указывается его количество и состояние к моменту передачи в аренду. То же правило применяется по окончании арендных отношений. Перечень должны подписать обе стороны и указать дату его составления.

 

Статья 595. Состояние сдаваемого в аренду имущества. Его ремонт

Арендодатель должен передать арендатору сдаваемое в аренду имущество в состоянии, пригодном для предусмотренного договором использования, и поддерживать его в таком состоянии в течение всего срока аренды. Арендатор должен за свой счет осуществлять текущий ремонт имущества, ремонтировать жилые и хозяйственные строения, дороги, канавы, трубы, заборы. Он обязан использовать арендуемое имущество по хозяйственному назначению.
 

Статья 596. Право залога на плоды

Арендодатель для удовлетворения своих вытекающих из арендных отношений требований имеет право залога на вещи, добавленные арендатором, и полученную от арендуемого имущества выгоду (плоды).

 

Статья 597. Требование снижения арендной платы (18.11.2008 № 496)

  В случае уничтожения более половины урожая, полученного арендатором с арендуемых земель, в результате стихийного бедствия или иных форс-мажорных обстоятельств, он вправе потребовать снижения арендной платы в соответствующей пропорции. Право требовать снижения арендной платы арендатор имеет только на основании акта о размере и причинах ущерба, в установленном порядке оформленного до уборки урожая.

 

Статья 598. Обязанность возмещения необходимых капитальных расходов (14.02.2002 № 1282)

  Арендодатель обязан возместить арендатору капитальные расходы по улучшению состояния предусмотренного договором об аренде арендуемого имущества (в том числе земель).

 

Статья 599. Возмещение расходов, произведенных с согласия арендодателя

Другие, кроме предусмотренных в статье 589 настоящего Кодекса необходимые расходы, на которые арендодатель дал согласие, он должен возместить арендатору по окончании арендных отношений.

 

Статья 600. Возмещение неубранного урожая

Если арендные отношения прекращаются в течение года аренды, арендодатель обязан возместить арендатору стоимость еще не убранного в соответствии с правилами надлежащего ведения хозяйства, но подлежащего уборке до конца текущего года аренды урожая.

 

Статья 601. Обязанности арендатора перед новым арендатором

1.                   По истечении срока договора аренды сельскохозяйственной земли арендатор должен оставить строение сменяющему его арендатору в надлежащем состоянии, а оборудование и сельскохозяйственную продукцию – в том количестве, которое необходимо для продолжения хозяйства до уборки урожая будущего года.

2.                   Если арендатор обязан оставить продукцию в большом количестве или лучшего качества, чем он получил при начале аренды, он может потребовать у арендодателя возмещения стоимости.

 

Статья 602. Обязанность возвращения арендуемого имущества

Арендатор обязан после окончания арендных отношений возвратить арендуемое имущество в состоянии, обеспечивающем надлежащее продолжение ведения существовавшего до возврата хозяйства.

 

Статья 603. Права арендатора на отдельные части

  арендуемого имущества

1.                   Арендатор вправе отделить устройства, которыми он оснастил арендованное имущество; арендодатель вправе заменить отделение соответствующим вознаграждением, кроме случаев, когда арендатор имеет к отделению заслуживающие внимания интересы.

2.                   Соглашение, исключающее право арендатора, предусмотренное частью первой настоящей статьи, действительно только в случае, если оно предусматривает соответствующее возмещение.

 

Статья 604. Требования продления арендных отношений

Арендатор может потребовать у арендодателя продления арендных отношений, если:

а) аренда хозяйства представляет собой существенную основу для хозяйства арендатора;

б) земельный участок жизненно необходим для сохранения хозяйства арендатора и расторжение аренды хотя бы и в соответствии с договором для арендатора или его семьи настолько болезненно, что это не может быть оправдано даже заслуживающими внимания интересами арендодателя.

 

Статья 605. Прекращение арендных отношений истечением

  срока

Арендное отношение прекращается истечением срока аренды. Договор, заключенный на срок более трех лет, может быть продлен на неопределенный срок, если на предложение одной стороны о продлении арендных отношений другая сторона не заявит отказа в течение трех месяцев. Предложение и отказ от него должны быть оформлены письменно.

 

Статья 606. Прекращение арендных отношений в случае

  бессрочного договора

1.                 Если срок аренды не определен, каждая из сторон договора может не позднее десятого рабочего дня с начала арендного года заявить о расторжении договора аренды на последующий год. Годом аренды считается календарный год. Если стороны согласились о более кратких сроках, необходимо письменное оформление этого.

2.                 Если арендное отношение может быть прекращено ранее установленного законом срока, прекращение допустимо только к окончанию арендного года.

 

Глава седьмая

Френшайзинг

 

Статья 607. Понятие

Договор френшайзинга – это долгосрочное обязательственное отношение, которым независимые предприятия взаимно обязуются по мере надобности путем исполнения специфических обязательств способствовать производству товара, его сбыту и осуществлению услуг.

 

Статья 608. Обязанности френшайзодателя

1.                   Френшайзодатель обязан предоставить френшайзополучателю в применяемой форме нематериальные имущественные права, товарные (торговые) знаки, образцы, упаковку, концепцию производства, приобретения, сбыта и организации деятельности, а также другую информацию, необходимую для содействия сбыту.

2.                   Френшайзодатель обязан охранять систему совместных действий от вмешательства третьих лиц, непрерывно совершенствовать ее и поддерживать френшайзополучателя путем ознакомления с деловыми навыками, предоставления информации и повышения квалификации.

 

Статья 609. Обязанности френшайзополучателя

Френшайзополучатель обязан выплатить вознаграждение, размер которого по существу высчитывается с учетом вклада, внесенного в систему осуществления френшайзинга, с благоразумием добросовестного предпринимателя, активно осуществлять деятельность, получать услуги и приобретать товар посредством френшайзодателя или названных им лиц, если это непосредственно связано с целью договора.

 

Статья 610. Обязанность неразглашения доверенной

  информации

При заключении договора стороны откровенно и полностью должны ознакомить друг друга с обстоятельствами дела, связанными с френшайзингом, в особенности – с системой френшайзинга, и добросовестно предоставлять информацию друг другу. Они обязаны не разглашать доверенную им информацию и в случае, если договор не будет заключен.

 

Статья 611. Форма договора

Для действительности договора френшайзинга необходима письменная форма. Кроме четкого указания двусторонних обязательств, продолжительности договора, расторжение или продления срока и других существенных элементов договора стороны должны внести в текст договора полное описание системы френшайзинга.

 

  Статья 612. Продолжительность договора

1.                   Продолжительность договора определяется сторонами с учетом спроса, который связан со сбытом данного товара и услуг.

2.                   Если продолжительность договора превышает десять лет, любая сторона правомочна расторгнуть договор с соблюдением необходимого для расторжения годичного срока. Если ни одна из сторон не использует это право расторжения договора, договор продлевается на два года. В случае расторжения договора вследствие истечения срока или по инициативе сторон стороны должны с соблюдением принципа взаимодоверия постараться продлить договор на тех же или измененных условиях до фактического окончания деловых взаимоотношений.

 

Статья 613. Лояльная конкуренция

1.                   Стороны обязаны и после окончания договорных отношений лояльно конкурировать между собой. В этой связи в отношении френшайзополучателя в пределах определенной территории может быть установлен запрет на конкуренцию, который не может превышать одного года.

2.                   Если запрет на конкуренцию может создать опасность для профессиональной деятельности, френшайзополучателю, несмотря на истечение срока договора, должна быть выплачена соответствующая финансовая компенсация.

 

Статья 614. Ответственность френшайзодателя

Френшайзодатель несет ответственность за предусмотренные системой френшайзинга права и информацию. Если френшайзодатель виновно нарушает договорные обязательства, френшайзополучатель правомочен уменьшить возмещение. Размер сокращения должен быть окончательно определен на основании заключения независимого эксперта, расходы по которому возлагаются на стороны.

 

Глава восьмая

Ссуда

 

Статья 615. Понятие

По договору ссуды ссудодатель обязуется передать ссудополучателю имущество во временное безвозмездное пользование.

 

Статья 616. Ответственность ссудодателя

Ссудодатель несет ответственность только за вред, причиненный умышленно или по грубой неосторожности.

 

Статья 617. Обязанность возмещения вреда вследствие сокрытия

  недостатка вещи

Если ссудодатель преднамеренно скрывает от ссудополучателя недостаток права или одалживаемой вещи, он обязан возместить причиненный вред.

 

Статья 618. Пользование одолженной вещью по назначению

Ссудополучатель не может пользоваться одолженной вещью иначе, чем это определено договором. Он не вправе без согласия ссудодателя передать вещь в пользование третьему лицу.

 

Статья 619. Обязанность нести обычные расходы

1.                   Ссудополучатель должен нести обычные расходы по уходу за одолженной вещью.

2.                   Обязанности ссудодателя по возмещению других расходов определяются правилами ведения чужих дел без поручения.

 

  Статья 620. Износ одолженной вещи

Ссудополучатель не несет ответственности за изменение или ухудшение одолженной вещи, если это вызвано соответствующим договору пользованием.

 

Статья 621. Обязанность возвращения одолженной вещи

1.                   Ссудополучатель обязан по истечении установленного договором срока возвратить одолженную вещь.

2.                   Если срок не определен договором, ссудодатель может вернуть себе вещь по истечении времени, необходимого для целевого пользования, а если цель не определена, он может в любое время требовать возврата вещи.

3.                   Ссудополучатель может в любое время возвратить вещь.

 

Статья 622. Последствия смерти ссудополучателя

Если скончался ссудополучатель или вследствие непредвиденных обстоятельств ссудодатель стал нуждаться в вещи, он может расторгнуть договор.

 

Глава девятая

Заем

 

Статья 623. Понятие

По договору займа займодатель передает в собственность заемщику деньги или другую родовую вещь, а заемщик обязуется возвратить вещь того же вида, качества в том же количестве.

 

Статья 624.Форма договора займа

Договор займа заключается устно. По соглашению сторон может быть использована и письменная форма. При устном договоре его действительность не может быть установлена только показаниями свидетелей.

 

  Статья 6241. Порядок предоставления обеспеченного займа/кредита

  (21.07.2018 N3315)

В случае предоставления займа/кредита, обеспеченного недвижимым имуществом, или (и) определенными пунктом первым статьи 53 Закона Грузии «О дорожном движении» транспортными средствами или (и) вспомогательными техническими средствами к сельскохозяйственным машинам, а также водными, воздушными и железнодорожными транспортными средствами, лицо, предоставляющее заем/кредит, в обязательном порядке должно передать получателю займа/кредита денежные суммы в порядке безналичного расчета.

 

  Статья 625. Обязательства займодателя и процент по займу

  (29.12.2016 N239, ввести в действие с 15 января 2017 года.)

1. Соглашением сторон могут быть предусмотрены проценты по займу. В договоре займа, обеспеченного ипотекой, должна указываться ежемесячная процентная ставка, предусмотренная соглашением сторон.

2. При определении соглашением сторон процента по займу годовая эффективная процентная ставка не должна превышать 50 процентов. (21.07.2018 N3315, ввести в действие с 1 сентября 2018 года.)

3. Предусмотренная соглашением сторон ежемесячная процентная ставка, указанная в договоре займа, обеспеченного ипотекой, включая все расходы, связанные с пользованием займом (кроме расходов, связанных с удостоверением ипотеки в нотариальном порядке и регистрацией ипотеки), не должна превышать одной двенадцатой части 2,5-кратного размера среднего арифметического рыночных процентных ставок займов предыдущего календарного года, выданных коммерческими банками, ежемесячно публикуемых на официальной веб-странице Национального банка Грузии, что вступает в силу с 1 марта каждого года. (21.07.2018 N3315, ввести в действие с 1 сентября 2018 года.)

31. Требования, предусмотренное частью 2 настоящей статьи, распространяется на займы всех видов, а также на годовой размер ежемесячной процентной ставки, предусмотренной соглашением сторон в соответствии с частью 3 настоящей статьи. (21.07.2018 N3315, ввести в действие с 1 сентября 2018 года.)

4. Если законодательством Грузии не установлено иное, условие, определенное частью 3 настоящей статьи, не распространяется на договоры займа, заключенные коммерческими банками, микробанками, микрофинансовыми организациями и небанковскими депозитными учреждениями – кредитными союзами. (22.02.2023 N2622, ввести в действие с 1 июля 2023 года.)

  5. Если законодательством Грузии не установлено иное, в случае выдачи займа размер любых комиссионных, любых финансовых расходов (за исключением расходов, входящих в расчет эффективной процентной ставки по займу) неустойки, предусмотренной/налагаемой по кредитному договору на заемщика ввиду нарушения любого условия договора займа, и финансовой санкции в любой форме в сумме не должен превышать 0.27 процента остаточной основной суммы займа за каждый день. Для целей предусмотренных/налагаемых по кредитному договору 0.27 процента в неустойке, предусмотренной/налагаемой по кредитному договору на заемщика заимодателем, и финансовой санкции в любом виде не предусматривается наложение более 20 лари (либо эквивалента указанной суммы в иностранной валюте) в разовом порядке в качестве неустойки при просрочке уплаты займа (до полного устранения просрочки), а также комиссионных за рефинансирование займа в соответствии с частью 8 настоящей статьи, или покрытии займа с опережением за счет собственных средств или (и) третьими лицами. При просрочке займа до полного устранения просрочки размер любых комиссионных, любых финансовых расходов (в том числе процентной ставки по займу и расходов, входящих в расчет эффективной процентной ставки по займу) неустойки, предусмотренной/наложенной на заемщика по договору за нарушение любого из условий договора и финансовой санкции в любой форме при каждой просрочке в сумме не должен превышать 1,5-кратного размера текущей остаточной основной суммы займа. Для целей настоящей части в остаточной основной сумме займа не учитывается прирост остаточной основной суммы займа в случае отсрочки займа при его просрочке, рефинансирования или (и) реструктуризации займа, а полным устранением просрочки займа не считается устранение просрочки займа путем реструктуризации, рефинансирования (если рефинансирование осуществляется путем заключения договора с первоначальным заимодателем) или (и) отсрочки займа. Для целей настоящей части устранение просрочки займа путем реструктуризации займа, рефинансирования (если рефинансирование осуществляется путем заключения договора с первоначальным заимодателем) или (и) отсрочки займа считается полным устранением отсрочки только в том случае, если заемщик полностью уплатил денежные суммы неустойки, наложенной при просрочке займа, финансовой санкции в любой форме, комиссионных и финансовых расходов. (21.07.2018 N3315, ввести в действие с 1 сентября 2018 года.)

6. Для целей настоящего Закона «эффективная процентная ставка» разъясняется правовым актом Национального банка Грузии.

  61. Для целей части 5 настоящей статьи Национальный банк Грузии правомочен устанавливать порядок исчисления текущей остаточной основной суммы займа и учета комиссионных, финансовых расходов, неустойки или (и) финансовой санкции в любой форме, отличающийся от определенного частью 5 настоящей статьи. (21.07.2018 N3315, ввести в действие с 1 сентября 2018 года.)

  7. Если законодательством Грузии не установлено иное, заем в размере до 200 000 (двухсот тысяч) лари выдается только в лари, кроме случая, когда суммарные обязательства заемщика в результате предоставления займа в отношении этого же займодателя превышают 200 000 (двести тысяч) лари. Для целей настоящей статьи займом, выданным в лари, не признается заем, привязанный в любой форме к иностранной валюте, или индексированный заем. (22.12.2018 N4104, ввести в действие на 14-й день после опубликования.)

8. Если законодательством Грузии не установлено иное, при выдаче займа займодателю запрещается в случае рефинансирования выданного им займа или в случае погашения займа в порядке, установленном настоящим Кодексом, потребителем за счет собственных средств или (и) третьим лицом возлагать на потребителя уплату комиссионных за досрочное погашение или (и) неустойку или любые штрафные санкции, по содержанию являющиеся комиссионными за досрочное погашение или (и) неустойкой, которые превышают 2 процента от остатка основной суммы займа.

 

  Статья 626. Прекращение договора и возвращение долга

  1.Если срок возвращения долга не определен, долг должен быть возвращен при расторжении договора кредитором или должником.

  2.Срок расторжения договора составляет три месяца. Если проценты не оговорены, должник может возвратить долг досрочно. Досрочное возвращение долга с процентами допустимо только по предварительному соглашению сторон или с согласия взаимодателя.

  3.Проценты должны быть уплачены по истечении каждого года. Если заем заранее определен сроком, долг и проценты должны быть уплачены по наступлении срока.

 

Статья 627. Право требования немедленного возвращения долга

Займодатель вправе потребовать немедленного возвращения долга, если имущественное положение заемщика существенно ухудшается, что создает опасность требованию о возврате долга. Это право существует и в том случае, если ухудшение имущественного положения заемщика предшествовало заключению договора, а займодателю это стало известно только после заключения договора.

 

Статья 628. Обещание займа

  При обещании займа обещавший может отказаться от займа, если имущественное положение другой стороны настолько ухудшилось, что может возникнуть угроза возвращению долга. Обещание займа должно быть оформлено письменно.

 

 

Статья 6281. Ограничение привлечения денежных средств

  (21.07.2018 N3315)

  1. Субъект-предприниматель вправе привлекать денежные средства, подлежащие возврату, более чем 20 физических лиц (в том числе, индивидуальных предпринимателей), только в порядке, установленном Органическим законом Грузии «О Национальном банке Грузии» и в соответствии с установленными требованиями.

  2. Если микрофинансовая организация в любой форме привлекает денежные средства более чем 20 физических лиц (в том числе, индивидуальных предпринимателей), то размер суммы, привлеченной от каждого физического лица (в том числе, индивидуального предпринимателя), должен быть не меньше 100 000 (ста тысяч) лари (или ее эквивалента в иностранной валюте). Если у микрофинансовой организации возникнет обязательство по соблюдению требований настоящей части, то она должна выплатить сумму меньше 100 000 (ста тысяч) лари (или ее эквивалент в иностранной валюте), привлеченную от физических лиц (в том числе, индивидуальных предпринимателей), число которых меньше 20, в течение одного года с момента возникновения указанного обязательства.

 

 

  Глава десятая

Подряд

 

Статья 629. Понятие

1.                   По договору подряда подрядчик обязуется исполнить предусмотренную договором работу, а заказчик обязан выплатить подрядчику согласованное вознаграждение.

2.                   Если подряд предусматривает изготовление какого-либо изделия и подрядчик изготовит его из приобретенных им материалов, он передает заказчику собственность на изготовленное изделие. Если изготовлена родовая вещь, применяются правила купли-продажи.

3.                   Составление сметы, связанной с подрядом, не оплачивается, если соглашением не установлено иное.

 

Статья 630. Соглашение о вознаграждении

1.                   Вознаграждение считается согласованным и без переговоров, если исходя из обстоятельств дела подряд может быть только возмездным.

2.                   Если размер вознаграждения не обусловлен, при наличии тарифа согласованной считается тарифная ставка, а при отсутствии тарифа – обычное вознаграждение.

 

Статья 631. Последствия превышения приблизительной сметы

1.                   Если подрядчик в значительной мере превысит приблизительную смету, он может требовать только согласованное вознаграждение, кроме случаев, когда заранее предусмотреть перерасход было невозможно.

2.                   О таком превышении приблизительной сметы, которое невозможно было предусмотреть при заключении договора, подрядчик незамедлительно должен сообщить заказчику. Если заказчик прекратит договор вследствие превышения сметы, он обязан оплатить исполненную работу по приблизительной смете.

 

Статья 632. Обязанность лично выполнить работу

Подрядчик обязан лично выполнить работу только в случаях, когда это вытекает из конкретных обстоятельств дела или из характера работы.

 

Статья 633. Обязанность заказчика по возмещению вреда

1.                   Подрядчик может потребовать возмещения вреда, если заказчик не примет выполненной работы. Заказчик и тогда обязан возместить вред, если он не исполнит действий, необходимых для выполнения работы.

2.                   Размер возмещения вреда определяется, с одной стороны, в зависимости от продолжительности просрочки и размера вознаграждения и, с другой стороны, – в зависимости от того, что получил бы подрядчик при ином использовании своей рабочей силы, если заказчик не нарушил бы срока.

 

Статья 634. Право залога на движимую вещь

Подрядчик в обеспечение своих требований может использовать право залога на изготовленную или отремонтированную им движимую вещь, если эта вещь находится во владении подрядчика в целях изготовления или ремонта.

 

Статья 635. Право ипотеки на строительный земельный участок

Если предметом договора является строение или его отдельные части, подрядчик может исходя из вытекающих из договора своих требований потребовать ипотеку на строительный земельный участок.

 

Статья 636. Расторжение договора

Заказчик вправе в любое время отказаться от договора до окончания работ, однако должен оплатить подрядчику выполненную работу и возместить причиненный расторжением договора вред.

 

Статья 637. Прекращение договора по инициативе подрядчика

Подрядчик может до окончания работ только таким образом прекратить договор, чтобы заказчик мог получить услуги иным образом, кроме случаев, когда для прекращения имеется какое-либо важное основание. В таком случае обязанность возмещения убытков исключается.

 

Статья 638. Право требования части вознаграждения

Если подрядчик прекратит обязательство в соответствии со статьей 637 настоящего Кодекса, он может потребовать части вознаграждения, соответствующей его предыдущим услугам, если у заказчика имеется какой-либо интерес к ранее оказанным услугам.

 

Статья 639. Обязанность предоставления изделия, не имеющего

  недостатков

Если услуга включает в себя изготовление какого-либо изделия, подрядчик должен предоставить заказчику изделие, не имеющее вещественных и правовых недостатков.

 

Статья 640. Изделие, не имеющее правовых недостатков

Изделие считается не имеющим правовых недостатков, если третьи лица не могут применить каких-либо прав против заказчика.

 

  Статья 641. Изделие, не имеющее вещественных недостатков

1. Изделие не имеет вещественных недостатков, если оно соответствует согласованным условиям, а если эти условия не согласованы, изделие считается свободным от вещественных недостатков, если оно пригодно для предусмотренного договором или обычного использования.

2. К вещественному недостатку приравнивается, если подрядчик изготовит изделие, отличающееся от заказанного, или меньшее количество изделий.

 

Статья 642. Требование дополнительного исполнения

1. Если изделие имеет недостаток, заказчик может потребовать дополнительное исполнение. Подрядчик может по своему выбору или устранить недостаток, или изготовить новое изделие.

2. В целях дополнительного исполнения подрядчик обязан произвести необходимые расходы, в том числе транспортные, за работу и материалы. Подрядчик может отказаться от дополнительного исполнения, если оно требует несоразмерных расходов.

3. Если подрядчик изготовит новое изделие, он может потребовать у заказчика возврата изделия, имеющего недостаток.

 

Статья 643. Исправление недостатка изделия заказчиком

1. Если подрядчик ввиду несоразмерности расходов не откажется от дополнительного исполнения, но срок, определенный для дополнительного исполнения, истек безрезультатно, заказчик может сам устранить недостаток и потребовать возмещения понесенных расходов.

2. В определении дополнительных сроков нет необходимости в случаях, предусмотренных частью второй статьи 405 настоящего Кодекса.

3. Заказчик может потребовать у подрядчика аванс в счет расходов, необходимых для устранения недостатка.

 

Статья 644. Отказ от договора вследствие недостатка изделия

Вследствие недостатка изделия заказчик может согласно статье 405 настоящего Кодекса отказаться от договора. В этом случае подрядчик обязан возместить заказчику связанные с договором расходы.

 

Статья 645. Сокращение вознаграждения вследствие

  недостатка вещи

Заказчик, который не принял дополнительного исполнения договора после истечения установленного для этого срока и не заявил отказа от договора, может сократить вознаграждение на ту сумму, на которую недостаток снижает стоимость изделия.

 

Статья 646. Исполнение работ из материалов подрядчика

1. Если подрядчик выполняет работы из своих материалов, он несет ответственность за некачественные материалы.

2. Подрядчик несет ответственность за неправильное использование материалов заказчика. Подрядчик обязан представить заказчику отчет в расходовании материалов и возвратить ему оставшийся материал.

 

Статья 647. Обязанность предупреждения

1.                   Подрядчик обязан своевременно предупредить заказчика, что:

а) полученный от заказчика материал некачествен и непригоден;

б) в случае исполнения указания заказчика изделие будет непрочным или непригодным;

в) существуют независящие от подрядчика какие-либо иные обстоятельства, создающие опасность прочности и пригодности изделия.

2. Если заказчик, несмотря на своевременное предупреждение подрядчика, в соответствующий срок не заменит непригодный или некачественный материал, не изменит данного им указания о правилах выполнения работ или не устранит иных обстоятельств, которые могут нанести вред пригодности и стойкости изготовленного, подрядчик вправе отказаться от договора и потребовать возмещения причиненного этим вреда.

 

Статья 648. Выплата вознаграждения за выполненную работу

Заказчик обязан выплатить вознаграждение подрядчику после выполнения работы, если договор не предусматривает выплаты по частям.

 

Статья 649. Приемка работы

Если согласно договору или исходя из характера работы ее необходимо принять, заказчик обязан принять выполненную работу. По принятии работы заказчик обязан выплатить вознаграждение. Работа считается принятой, если заказчик не принимает выполненную работу в срок, установленный подрядчиком.

 

Статья 650. Ответственность подрядчика за гибель имущества

  заказчика

Подрядчик несет ответственность за гибель или повреждение имущества заказчика и при небрежности.

 

Статья 651. Риск подрядчика

1.                 Риск случайной гибели или повреждения выполненной работы возлагается на подрядчика до передачи исполнения заказчику. Одновременно с передачей к заказчику переходит риск случайной гибели или повреждения. К передаче приравнивается и то, если заказчик медлит с принятием.

2.                   Риск случайной гибели или повреждения материала возлагается на сторону, предоставившую материал.

 

Статья 652. Последствия принятия изделия с недостатком

Если заказчику известны недостатки изделия и он все-таки принимает его без заявления претензий, у него не возникает прав на требования, связанные с этими недостатками.

 

Статья 653. Гарантийный срок

Если подрядчик взял на себя обязательство по гарантийному сроку на изделие, недостаток, обнаруженный в течение срока действия гарантии, порождает соответствующие права.

 

Статья 654. Последствия преднамеренного сокрытия подрядчиком

  недостатка вещи

Если подрядчик преднамеренно скроет недостаток, он не может ссылаться на соглашение, которое исключает или ограничивает права заказчика, связанные с недостатком изделия.

 

Статья 655. Срок давности

Требование по поводу недостатка исполнения может быть предъявлено заказчиком в течение одного года, а требование, касающееся строения, – в течение пяти лет со дня принятия работы.

 

Статья 656. Исчисление срока давности при принятии работы

  по частям

Если согласно договору работа принята по частям, течение срока давности требования по поводу недостатка начинается со дня принятия работы полностью.

 

  Главу одиннадцатую (Статья 657 Статья 667) исключить.

  (15.12.2023 N3970, ввести в действие с 1 июня 2027 года.)

 

Глава одиннадцатая

Туристическое обслуживание

 

Статья 657. Понятие (28.04.2006 N2946)

  Искл. (15.12.2023 N3970, ввести в действие с 1 июня 2027 года.)

1. По договору туризма устроитель путешествия (туристское предприятие) обязан оказывать туристу (путешественнику) согласованное обслуживание. Турист обязан оплатить устроителю путешествия оговоренное вознаграждение за оказанные услуги.

2. Пакет туристских услуг (далее – пакет) – комплекс, состоящий из двух или более чем двух компонентов туристских услуг (питание, ночевка, транспортное обслуживание и другое), стоимость которых включена в цену пакета.

 

  Статья 6571 . Запрещение предоставления ненадлежащей информации

(28.04.2006 N2946)

  Искл. (15.12.2023 N3970, ввести в действие с 1 июня 2027 года.)

Связанные с путешествием (пакетом) любая описательная форма, стоимость и иные условия договора, обеспечиваемые туристу устроителем путешествия, не должны содержать недостоверную, ненадлежащую и вводящую в заблуждение информацию.

 

  Статья 6572 . Необходимость предоставления детальной информации

  (28.04.2006 N2946)

  Искл. (15.12.2023 N3970, ввести в действие с 1 июня 2027 года.)

1. Туристу в связи с путешествием (пакетом) до заключения договора в письменной или иной приемлемой для туриста форме должна быть предоставлена подробная информация:

а) о стоимости, методах оплаты и его расписании;

б) о месте и целях назначения, используемых транспортных средствах и их характеристиках;

в) о типе, состоянии, категории средств размещения, качестве обслуживания, его классификации и других основных характеристиках;

г) о питании;

д) о маршруте;

е) о требованиях к паспорту и визе, а также состоянию здоровья, необходимому для путешествия;

ж) о визитах, экскурсиях или (и) других услугах, входящих в стоимость пакета;

з) о последнем сроке информирования туриста о расторжении договора в случае недобора необходимого для устройства путешествия определенного числа туристов.

2. Устроитель путешествия в разумный срок до начала путешествия должен предоставить туристу следующую информацию:

а) о времени и месте промежуточных остановок;

б) о наименовании устроителя путешествия или его местного представителя либо при отсутствии такового – наименовании, адресах и номерах телефонов местных агентств или (и) соответствующих служб, к которым турист может обратиться за помощью;

в) в случае путешествия несовершеннолетнего - о способах установления прямой связи с несовершеннолетним или ответственным за него лицом;

г) об обязательствах туриста по возмещению расходов, вызванных расторжением туристом договора, а также его репатриацией, оказанием туристу помощи при несчастных случаях или (и) болезни.

  3. Предоставленная туристу в письменной или иной соответствующей форме информация носит для устроителя путешествия обязательный характер.

 

  Статья 6573 . Правила изменения первоначальной цены и калькуляции

договора и обязательства устроителя путешествия

  (28.04.2006 N2946)

  Искл. (15.12.2023 N3970, ввести в действие с 1 июня 2027 года.)

1. Стоимость путешествия (пакета) пересмотру не подлежит, за исключением случая, предусмотренного частью первой статьи 660 настоящего Кодекса, а также случая, когда возможности пересмотра и правила изменения первоначальной цены и калькуляции предусматриваются самим договором с учетом следующих условий:

а) стоимости транспортировки, включая стоимость горючего;

б) платежи за конкретное транспортное обслуживание и услуги по перевозке, как то: перевозка и перенос грузов, найм такси в портах и аэропортах и другое;

в) предусмотренный в пакете курс валюты.

2. В течение двадцати дней до дня отправления стоимость путешествия (пакета) увеличению не подлежит, а в случае, когда устроитель путешествия по не зависящим от него причинам вынужден до отправления значительно изменить существенные условия договора, он должен незамедлительно уведомить об этом туриста, чтобы тот принял надлежащее решение о расторжении договора или его принятии с изменившимися условиями, о чем он должен своевременно уведомить устроителя путешествия.

 

Статья 658. Третье лицо в путешествии

  Искл. (15.12.2023 N3970, ввести в действие с 1 июня 2027 года.)

1.                   До начала путешествия турист может потребовать участия в путешествии взамен него третьего лица. Устроитель путешествия может отказать в участии третьего лица, если это лицо не соответствует необходимым для путешествия условиям.

2.                   Устроитель путешествия может потребовать у туриста возмещения дополнительных расходов, вызванных участием в путешествии третьего лица.

 

Статья 659. Недостатки путешествия

  Искл. (15.12.2023 N3970, ввести в действие с 1 июня 2027 года.)

1.                   Устроитель путешествия обязан организовать путешествие таким образом, чтобы оно не имело таких недостатков, которые могут обесценить или уменьшить значение путешествия для обычных или предусмотренных договором целей.

2.                   Если путешествие имеет такие недостатки, турист может потребовать их устранения. Устроитель путешествия вправе отказать в устранении недостатков, если это требует несообразно больших расходов.

3.                   Если устроитель путешествия не устранит недостатки в определенные туристом разумные сроки, турист может сам устранить недостатки и потребовать возмещения понесенных для этого необходимых расходов. Определение сроков необязательно, если устроитель путешествия откажется от устранения недостатков или если турист заинтересован в незамедлительном устранении недостатков.

 

Статья 660. Сокращение стоимости вследствие недостатков

  Путешествия

  Искл. (15.12.2023 N3970, ввести в действие с 1 июня 2027 года.)

1.                   Если путешествие имеет недостатки, его стоимость сокращается с учетом времени, в течение которого существовали недостатки.

2.                   Стоимость не сокращается, если турист по своей вине не сообщит устроителю путешествия о недостатках.

 

Статья 661. Расторжение договора по инициативе туриста вследствие

  недостатков

  Искл. (15.12.2023 N3970, ввести в действие с 1 июня 2027 года.)

1.                   Если туристу причинен значительный вред вследствие недостатков, указанных в статье 659 настоящего Кодекса, он может расторгнуть договор. Такое же правило применяется и тогда, если он лишен возможности принять участие в путешествии по уважительным причинам, о которых известно и устроителю путешествия.

2.                   Расторжение договора допустимо в случае, если устроитель путешествия не устранит недостатки в установленный туристом срок. В определении сорока нет необходимости, если устранение недостатков невозможно или устроитель путешествия откажет в их устранении, или расторжение договора оправдано особыми интересами туриста.

3.                   При расторжении договора устроитель путешествия теряет право на получение согласованного вознаграждения, однако он вправе требовать вознаграждение за уже оказанное обслуживание, не имевшее недостатков.

4.                   Если договором была предусмотрена обратная доставка туриста, после расторжения договора устроитель путешествия обязан доставить туриста обратно. В этом случае дополнительные расходы возлагаются на устроителя путешествия.

  5. Если турист до начала путешествия расторгает договор согласно части 2 статьи 6573   настоящего Кодекса, пакет аннулируется, и в таком случае устроитель путешествия обязан: (28.04.2006 №2946)

а) по возможности предложить туристу новый пакет, эквивалентный по качеству первоначальному пакету, или пакет лучшего качества;

б) или возместить туристу разницу в цене, если предложенный новый пакет – низкого качества;

  в) или немедленно возвратить уплаченную по договору сумму.

 

Статья 662. Возмещение вреда, причиненного недостатками

  путешествия

  Искл. (15.12.2023 N3970, ввести в действие с 1 июня 2027 года.)

1.                   Если недостатки путешествия возникли вследствие обстоятельств, ответственность за которые несет устроитель путешествия, турист может без ограничения прав на сокращение вознаграждения в связи с недостатками или на расторжение договора требовать возмещения вреда, вызванного неисполнением.

2.                   Если путешествие сорвалось или не было организовано надлежащим образом, турист может потребовать также соответствующее денежное возмещение за бесполезно потраченный отпуск.

  3. В случае расторжения договора до начала путешествия не по вине туриста турист вправе потребовать возмещения причиненного неисполнением вреда, за исключением случаев, когда: (28.04.2006 № 2946)

а) основанием расторжения договора является недобор необходимого для устройства путешествия числа лиц, о чем туристу в письменной форме сообщается в течение срока, указанного в описании путешествия (пакете);

  б) причиной расторжения договора является непреодолимая сила.

 

Статья 6621 . Обязательство устроителя туристского путешествия, касающееся

  быстрого реагирования на жалобу туриста (28.04.2006 № 2946)

  Искл. (15.12.2023 N3970, ввести в действие с 1 июня 2027 года.)

  Устроитель путешествия или его представитель обязан быстро отреагировать на жалобу туриста и принять соответствующее решение.

 

  Статья 6622 . Обязательство устроителя туристского путешествия, касающееся

  предоставления туристу гарантий (28.04.2006 № 2946)

  Искл. (15.12.2023 N3970, ввести в действие с 1 июня 2027 года.)

Устроитель путешествия обязан предоставить прочные гарантии безопасности, касающиеся расходов по репатриации потребителей и возвращению им уплаченных средств в случае банкротства.

 

Статья 663. Срок давности по требованиям, вытекающим из договора

  Путешествия

  Искл. (15.12.2023 N3970, ввести в действие с 1 июня 2027 года.)

1.                   Предусмотренные статьями 659-662 настоящего Кодекса требования турист может предъявить устроителю путешествия в течение одного месяца после окончания указанного в договоре срока путешествия. По истечении срока турист может предъявить свои требования, если он невиновен в просрочке предъявления требования.

2.                   Срок давности по требованиям туриста – шесть месяцев. Этот срок начинается со дня, когда по договору путешествие должно было завершиться. Если турист предъявит требования до начала срока давности, течение срока давности приостанавливается до дня, в который устроитель путешествия отвергнет требование.

 

Статья 664. Ограничение ответственности

  Искл. (15.12.2023 N3970, ввести в действие с 1 июня 2027 года.)

Устроитель путешествия по согласованию с туристом может ограничить свою ответственность трехкратной стоимостью обслуживания, если:

а) причиненный туристу ущерб не был вызван преднамеренными или грубыми неосторожными действиями

или

б) устроитель путешествия единолично не несет полной ответственности за ущерб, возникший вследствие вины одного из исполнителей обязательств по устройству путешествия.

 

Статья 665. Отказ от договора до начала путешествия

  Искл. (15.12.2023 N3970, ввести в действие с 1 июня 2027 года.)

1.                   Турист может в любое время до начала путешествия отказаться от договора.

2.                   При отказе туриста от договора устроитель путешествия теряет право на получение условленного вознаграждения. Вместе с тем он может потребовать соответствующе возмещение, размер которого определяется на основании условленного вознаграждения за вычетом суммы, которую он мог получить вследствие иного использования своего обслуживания.

 

Статья 666. Непреодолимая сила

  Искл. (15.12.2023 N3970, ввести в действие с 1 июня 2027 года.)

1.                     Если путешествие существенно затрудняется, или возникнут другие опасности, или туристу будет причинен вред вследствие возникновения непредвиденной при заключении договора непреодолимой силы, как турист, так и устроитель путешествия могут расторгнуть договор.

2.                   В случаях, предусмотренных частью первой настоящей статьи, при расторжении договора применяются правила первых предложений частей третьей и четвертой статьи 661 настоящего Кодекса. На каждую из сторон возлагается половина дополнительных расходов по доставке туриста обратно. В остальных случаях дополнительные расходы возлагаются на туриста.

 

Статья 667. Недопустимость соглашений в ущерб путешественнику

  Искл. (15.12.2023 N3970, ввести в действие с 1 июня 2027 года.)

Правила, предусмотренные настоящей главой, не могут быть изменены в ущерб путешественнику.

 

Глава двенадцатая

Перевозка

 

I. Договор перевозки

 

Статья 668. Понятие

По договору перевозки перевозчик обязан за согласованное вознаграждение доставить груз или перевезти пассажиров в место назначения.

 

Статья 669. Ответственность перевозчика

1.         Перевозчик несет ответственность за вред, причиненный пассажиру, а также за повреждение или утрату его багажа.

2.         Ответственность не наступает, если вред причинен непреодолимой силой, или самим пассажиром, или его багажом.

3.         Ответственность перевозчика не может быть исключена или ограничена договором.

 

Статья 670. Обязанность заключения договора

Лицо, публично предлагающее доставку грузов и перевозку пассажиров, обязано заключить договор перевозки, если отсутствуют основания для отказа.

 

Статья 671. Перевозка несколькими транспортными средствами

Если нагруженная автомашина на одном участке пути будет доставлена по морю, железной дороге или воздушным транспортом и в соответствии со статьей 682 настоящего Кодекса груз не будет выгружен, нормы данной главы все-таки применяются для перевозки в целом.

 

Статья 672. Форма договора перевозки

  Договор перевозки оформляется в виде накладной (или иных документов). Независимо от наличия накладной, ее недостатков или утраты содержание и действительность договора перевозки определяются нормами настоящей главы.

Статья 673. Правила составления накладной

1.                   Накладная составляется в трех экземплярах, подписываемых отправителем и перевозчиком. Первый экземпляр остается отправителю, второй прилагается к грузу, а третий хранится у перевозчика.

2.                   Если подлежащий перевозке груз распределяется по нескольким видам транспорта или речь идет о разных видах грузов или о грузах, разделенных на отдельные партии, как отправитель, так и перевозчик могут потребовать составления стольких накладных, сколько налицо видов транспорта или грузов.

 

Статья 674. Реквизиты накладной

1.                 Накладная должна содержать следующие данные:

а) день и место выдачи;

б) имя и адрес отправителя;

в) имя и адрес перевозчика;

г) место и день передачи груза, а также место доставки груза;

д) имя и адрес получателя;

е) обычное наименование вида груза, вид упаковки, при грузах, содержащих опасность, – их общепризнанное обозначение;

ж) количество, знаки и номера перевозимого груза;

з) вес и иное обозначение количества груза;

и) расходы, связанные с перевозкой (цена перевозки, дополнительные расходы, налоги на импорт и другие расходы, возникающие с момента заключения договора вплоть до доставки груза);(12.11.2010 №3806)

к) отметки Службы доходов – юридического лица публичного права, входящего в сферу управления Министерства финансов Грузии; (12.11.2010 № 3806)

л) отметку о том, что перевозка независимо от двустороннего соглашения все-таки подпадает под действие норм настоящей главы.

2. При необходимости накладная должна содержать следующие дополнительные данные:

а) запрет перегрузки на другой вид транспорта;

б) расходы, которые берет на себя отправитель;

в) размеры наценок, подлежащих оплате при отправлении груза;

г) стоимость груза и обозначение особого интереса к его поставке;

д) указания отправителя перевозчику о страховании груза;

е) согласованный срок завершения перевозки;

ж) перечень переданных перевозчику документов.

3. Стороны могут включить в накладную и другие данные, внесение которых они сочтут целесообразным.

 

Статья 675. Ответственность отправителя

1.                   Отправитель несет ответственность за все расходы и вред, наступивший вследствие того, что неправильно или неполностью были представлены:

а) данные, указанные в подпунктах «б», «г», «д», «е», «ж», «з» и «к» части первой статьи 674 настоящего Кодекса;

б) данные, указанные в части первой статьи 674 настоящего Кодекса;

в) все другие данные или указания отправителя по составлению накладной или для внесения в нее.

2. Если перевозчик по требованию отправителя внесет в накладную перечисленные в части первой настоящей статьи данные, то до того, как будет доказано обратное, предполагается, что перевозчик действовал от имени отправителя.

3. Если накладная не содержит данных, в указанных в подпункте «л» части первой статьи 674 настоящего Кодекса, отправитель несет ответственность за все те расходы и вред, которые возникли у обладателя прав на груз вследствие того, что эти данные не были указаны.

 

Статья 676. Обязанности перевозчика при получении груза

1.                                           При получении груза перевозчик обязан проверить:

а) поштучное количество груза, правильность данных о знаках и нормах груза, отмеченных в накладной;

б) наружное состояние груза и его упаковки.

2. Если перевозчик лишен возможности проверки данных, указанных в подпункте «а» части первой настоящей статьи, он вносит в накладную условия, подлежащие исполнению. Таким же образом он должен внести условия, касающиеся наружного состояния груза и его упаковки. Эти условия не обязательны для отправителя, кроме случаев, когда он их явно признал в накладной.

3. Отправитель может потребовать у перевозчика, чтобы он перепроверил вес груза или его количества, обозначенное иным образом. Он может также потребовать, чтобы перевозчик проверил состав подлежащего перевозке груза. Перевозчик вправе потребовать возмещения расходов, связанных с этими проверками. Итоги перепроверки должны быть отмечены в накладной.

 

Статья 677. Презумпция заключения договора перевозки

1.                   До того как будет доказано обратное, накладная (коносамент или принятые в перевозке иные формы) является доказательством того, что заключен договор перевозки, определено его содержание и груз перевозчиком принят.

2.                   Если в накладной не указаны условия перевозки до того, как будет доказано обратное, предполагается, что груз и его упаковка при приемке перевозчиком внешне были в нормальном состоянии и что количество мест, отметки и номера совпадают с записанными в накладной данными.

 

Статья 678. Ответственность отправителя за вред, причиненный

  некачественной упаковкой груза

Отправитель несет ответственность перед перевозчиком за вызванный некачественной упаковкой груза вред, причиненный лицам, материалам и другому имуществу, а также связанные с некачественной упаковкой расходы, кроме случаев, когда недостатки были явными или при приемке груза перевозчик знал об этом и в связи с этим каких-либо условий не оговаривал.

 

Статья 679. Обязанность отправителя предоставлять необходимую

  информацию

  1. Отправитель обязан приложить к накладной все документы, необходимые для осуществления таможенных формальностей и выполнения других подобных действий до доставки грузов, или передать эти документы перевозчику и предоставить ему всю необходимую информацию. (28.06.2019 N4925, ввести в действие с 1 сентября 2019 года.)

  2. Перевозчик не обязан проверять достоверность и достаточность этих документов и информации. Отправитель несет ответственность перед перевозчиком за вред, вызванный недостатками и неточностями документов и данных, кроме случаев, если это произошло по вине перевозчика.

3. Перевозчик несет ответственность за утрату или неправильное использование указанных в накладной и приложенных к ней или переданных перевозчику документов; на него не может быть возложена ответственность, превышающая ту, которая наступила бы при утрате груза.

 

Статья 680. Права отправителя

1.                   Отправитель правомочен распоряжаться грузом, требовать прекращения перевозки; он также может потребовать, чтобы перевозчик не изменял места доставки или не передавал товар другим лицам, кроме отмеченных в накладной.

2.                   Это право прекращается одновременно с передачей второго экземпляра накладной получателю груза или когда он использует свое право согласно первому предложению статьи 681 (28.12.2002 № 1902) настоящего Кодекса. С этого момента перевозчик должен выполнять указания получателя.

3.                   Получатель приобретает право распоряжения с оформлением накладной, если отправитель сделал соответствующую отметку в накладной.

4.                   Если получатель при осуществлении права распоряжения дал указание о доставке груза третьему лицу, последний не правомочен в свою очередь назвать другого получателя.

5. Осуществление права распоряжения должно происходить с соблюдением следующих положений:

а) отправитель или в указанных в части третьей настоящей статьи случаях получатель, желая осуществить свое право распоряжения, должен представить первый экземпляр накладной, в котором должны быть отражены данные перевозчику новые указания, и возместить перевозчику все расходы и вред, возникшие вследствие выполнения этих указаний;

б) исполнение указания должно быть возможным в момент, когда оно поступит к лицу, которое должно выполнить это указание, и недопустимо, чтобы оно создавало помехи обычной производственной деятельности перевозчика и наносило вред другим грузам отправителя или получателя;

в) указания не должны вызывать расчленения груза.

6. Если перевозчик на основании подпункта «б» части пятой настоящей статьи не может выполнить полученное указание, об этом он немедленно должен сообщить лицу, давшему указание.

7. Перевозчик, который не выполняет указаний, данных с соблюдением требований настоящей статьи, или выполняет эти указания, не требуя первого экземпляра накладной, несет ответственность перед правомочным лицом за вред, возникший вследствие этого.

 

Статья 681. Права получателя при передаче груза

По доставке груза к месту, предусмотренному для передачи груза, получатель правомочен потребовать у перевозчика передачи второго экземпляра накладной с подтверждением получения, и этим груз будет считаться переданным. Если выявится недостача груза или груз не был доставлен в сроки, предусмотренные статьей 688 настоящего Кодекса, получатель может от своего имени применить к перевозчику вытекающие из договора перевозки права.

 

Статья 682. Невозможность исполнения договора

1.                   Если до принятия груза в предусмотренном для передачи груза месте невозможно исполнение договора на условиях, указанных в накладной, перевозчик должен в соответствии со статьей 680 настоящего Кодекса потребовать у правомочного лица распоряжения о грузе.

2.                   Если обстоятельства дают возможность перевозки, отличающейся от условий, указанных в накладной, и перевозчик в течение соответствующего срока не мог получить предусмотренных статьей 680 настоящего Кодекса указаний правомочного лица о грузе, он должен принять такие меры, которые исходя из интересов правомочного лица будут признаны наилучшими.

 

Статья 683. Обстоятельства, препятствующие передаче груза

1.                   Если после поступления груза в место назначения возникнут обстоятельства, препятствующие передаче груза, перевозчик должен потребовать указаний у отправителя. Если получатель отказывается от принятия груза, отправитель правомочен сам распорядиться грузом и без предъявления первого экземпляра накладной.

2.                   Получатель может потребовать передачи груза и тогда, когда он отказался от принятия, но перевозчик еще не получил от отправителя противоположных указаний.

3.                   Если условие, препятствующее передаче груза, возникло после того, как получатель в соответствии с частью третьей статьи 680 настоящего Кодекса дал указание о передаче груза третьему лицу, при применении частей первой и второй настоящей статьи получатель занимает место отправителя, а третье лицо – место получателя.

 

Статья 684. Право на возмещение расходов, возникших на основании

указаний отправителя

1.                   Перевозчик имеет право на требование возмещения расходов, возникших у него вследствие получения или исполнения указаний отправителя, кроме случаев, когда эти расходы возникли по его вине.

2.                   В случаях, предусмотренных частью первой статьи 682 и статьей 683 настоящего Кодекса, перевозчик может срочно выгрузить груз за счет правомочного лица; после выгрузки перевозка считается законченной. После этого перевозчик должен хранить груз для правомочного лица. Он может поручить хранение груза третьему лицу; в таких случаях на него возлагается ответственность только за подбор третьего лица. Все вытекающие из накладной требования и расходы возмещаются из стоимости груза.

3.                   Перевозчик может, не ожидая указаний правомочного лица, продать груз, если груз скоропортящийся или если состояние груза оправдывает такие действия либо когда расходы по хранению превышают стоимость груза. Он может продать товар и в других случаях, если в течение определенного времени не получит указаний ни от одной из сторон.

4.                   Если груз был продан в соответствии с правилами настоящей статьи, вырученная сумма за вычетом связанных с грузом расходов должна быть передана правомочному лицу. Если эти расходы превышают доход, перевозчик может потребовать возмещения разницы.

5.                   Правила продажи определяются законами и обычаями местонахождения груза.

 

Статья 685. Право залога на груз

В связи с расходами, возникшими из договора перевозки, перевозчик имеет право залога на груз до тех пор, пока он вправе распоряжаться этим грузом.

 

II . Ответственность перевозчика

 

Статья 686. Понятие. Содержание

1.                   Перевозчик несет ответственность за утрату или порчу груза целиком или частично, если груз утрачен или поврежден в промежутке времени от получения до сдачи, а также за просрочку доставки.

2.                   Перевозчик освобождается от ответственности, если утрата, повреждение или просрочка доставки груза произошли по вине правомочного лица либо по его указанию, за которые перевозчик не несет ответственности, а также если недостатки груза являются следствием обстоятельств, которые перевозчик не мог предотвратить так же, как и наступление их последствий.

3.                   Перевозчик не может с целью освобождения от ответственности ссылаться ни на недостатки использованного для перевозки транспортного средства, ни на вину обслуживающего персонала наймодателя или нанимателя этого средства.

4.                   Перевозчик при наличии условий частей 2-5 статьи 687 настоящего Кодекса освобождается от ответственности, если утрата или повреждение груза возникли вследствие особой опасности, связанной с нижеперечисленными обстоятельствами, в частности, когда:

а) применяется открытое, неперекрытое транспортное средство, если его применение было прямо согласовано и отмечено в накладной;

б) груз не упакован или упакован некачественно, что исходя из характера груза создает опасность его утраты или повреждения;

в) осмотр, загрузка, укладка или выгрузка груза производятся отправителем, получателем или действующим в их интересах третьим лицом;

г) вследствие особенностей определенных грузов предположительна опасность их утраты или повреждения целиком или частично, в частности поломки, заржавления, коррозии, усушки, пролития, нормальных потерь и воздействия насекомых или грызунов;

д) предназначенный для перевозки груз недостаточно размечен или пронумерован;

е) перевозятся животные.

 

  Статья 687. Бремя доказывания

1.                   Доказывание того, что утрату или повреждение груза, просрочку доставки повлекли обстоятельства, указанные в части второй статьи 686 настоящего Кодекса, возлагается на перевозчика.

2.                   Если перевозчик докажет, что исходя из обстоятельств конкретного дела недостача или повреждение смогли наступить вследствие одной или нескольких опасностей, перечисленных в части четвертой статьи 686 настоящего Кодекса, предполагается, что вред возник исходя из этого. Правомочное лицо может доказать, что вред возник не от этой опасности или не только от этой опасности.

3.                   Презумпция части второй настоящей статьи не действует в случае , указанном в подпункте «а» части четвертой статьи 686 настоящего Кодекса при утрате или гибели груза, перевозимого в экстремальных условиях.

4.                   Если перевозка осуществляется транспортным средством, имеющим специальное оснащение для защиты груза от жары, холода, перепадов температуры или ветра, перевозчик может ссылаться на часть четвертую статьи 686 настоящего Кодекса только в случае, если докажет, что предпринял необходимые меры по подбору, эксплуатации и применению этого оборудования и соблюдал все предъявляемые к нему требования.

5.                   Перевозчик может применить подпункт «г» части четвертой статьи 686 настоящего Кодекса только в случае, если докажет, что выполнил все возложенные на него мероприятия и данные ему указания.

 

Статья 688. Просрочка доставки груза

Просрочкой доставки груза считается, когда груз не доставлен в согласованный срок или если срок не был оговорен, – в обычно необходимый для перевозки срок – с учетом обстоятельств, которые связаны с определением времени для соединения частей груза воедино при его погрузке по частям, если нарушен срок, который должен был соблюсти предусмотрительный перевозчик в обычных случаях.

 

Статья 689. Презумпция утраты груза

1.                   Правомочное лицо может и без представления дополнительных доказательств счесть груз утраченным, если в тридцатидневный срок после согласованного срока груз не будет доставлен в место назначения или если такой срок не был оговорен, – по истечении шестидесяти дней после получения груза перевозчиком.

2.                   Правомочное лицо может при возмещении вреда в связи с утратой груза в письменной форме потребовать, чтобы ему немедленно сообщили, если в течение одного года после возмещения утерянный груз обнаружится. Ответ на это требование должен быть дан также письменно.

3.                   Правомочное лицо может в тридцатидневный срок после получения такого сообщения потребовать, чтобы груз был сдан ему после исполнения вытекающих из накладной требований и при условии возвращения полученного возмещения, при необходимости – за вычетом расходов, возникших при возмещении вреда; его требования о возмещении в связи с просрочкой перевозки в соответствии со статьями 692 и 694 настоящего Кодекса остаются без изменений.

4.                   Если не будет предъявлено требование, предусмотренное в части второй настоящей статьи, или нет ссылки на тридцатидневный срок, предусмотренный в части третьей, или груз будет найден по истечении одного года после оплаты, перевозчик может распорядится грузом в соответствии с правилами, действующими в месте нахождения груза.

 

Статья 690. Право требования доплаты

Если груз вручен получателю без доплаты, которую перевозчик должен был получить после доставки груза в место назначения, перевозчик может со ссылкой на регрессивное право потребовать возмещения у отправителя.

 

Статья 691. Правила отправки грузов, содержащих опасность

1.                   Если отправитель посылает содержащие опасность грузы, он обязан предоставить перевозчику точную информацию и предупредить об этих грузах, а при необходимости и застраховать их. Если это обязательство не внесено в накладную, на отправителя и получателя возлагается обязанность доказывания другими средствами того, что перевозчик был осведомлен о виде грузов и ожидаемой опасности.

2.                   Грузы, содержащие опасность, об опасности которых согласно части первой настоящей статьи перевозчику ничего не было известно, перевозчик может в любое время и в любом месте сгрузить, уничтожить или обезвредить без обязательства возмещения вреда; отправитель также несет ответственность за вред и расходы, вызванные сдачей для перевозки или перевозкой этих грузов.

 

Статья 692. Стоимость груза при его утрате полностью или частично

1.                   Если в соответствии с правилами данной главы перевозчик обязан возместить вред, причиненный полной или частичной утратой груза, возмещение вреда высчитывается по ценам на этот груз, действующим в месте передачи и во время передачи.

2.                   Стоимость груза определяется по биржевой цене, при отсутствии такой цены – по рыночной, а при отсутствии и таковой – аналогично грузам подобного вида и стоимости.

  3. Подлежат возврату сумма перевозки, а также расходы, связанные с осуществлением таможенных формальностей, и другие подобные расходы при утрате всего груза – полностью, а при частичной утрате – частично. (28.06.2019 N4925, ввести в действие с 1 сентября 2019 года.)

3.                   Если просрочена доставка груза и правомочное лицо докажет, что это причинило вред, перевозчик обязан возместить вред в пределах стоимости этого груза. Возмещение в большом объеме может быть потребовано, когда согласно статье 694 настоящего Кодекса существовал особый интерес к этой перевозке или указывалась стоимость груза.

 

Статья 693. Возмещение вреда при повреждении груза

1.                   При повреждении груза перевозчик должен возместить сумму, на которую уменьшилась стоимость груза, высчитываемую по стоимости груза, установленной частями первой, второй и третьей статьи 692 настоящего Кодекса.

2.                   Возмещение вреда не должно превышать суммы, которая подлежала бы выплате при утрате:

а) всего груза, если весь груз вследствие повреждения обесценился полностью;

б) обесцененной части, если вследствие повреждения обесценилась только одна часть груза.

 

  Статья 694. Отметка в накладной об особой заинтересованности

1.                   Отправитель может на основании оговоренной доплаты отметить в накладной свою особую заинтересованность в этой перевозке на случай утраты или повреждения груза либо просрочки его вручения.

2.                   Если особая заинтересованность к данной перевозке уже выражена независимо от возмещения предусмотренного статьями 692 и 694 настоящего Кодекса вреда, может быть потребовано дополнительное возмещение вреда в размерах, выраженных в заинтересованности.

 

Статья 695. Требование процентов по возмещению обеспеченного

  вреда

1.                   Правомочное на груз лицо может потребовать пять процентов годовых с обеспеченного ему возмещения вреда. Отсчет процентов начинается со дня предъявления рекламации к перевозчику или если рекламация не предъявлялась, - со дня внесения иска.

2.                   Если возмещение вреда установлено в денежных единицах, не имеющих хождения в стране, и потребована выплата, курс определяется в соответствии с курсом, действовавшим в день выплаты в месте выплаты вознаграждения за вред.

 

Статья 696. Внедоговорные требования при перевозках

1.                   Если недостача, повреждение или просрочка, возникшие при регулируемой данной главой перевозке, могут повлечь по действующим правилам внедоговорные требования, перевозчик может в противовес этому сослаться на положения данной главы, которые исключают его ответственность или определяют либо ограничивают объем возмещения.

2.                   Если будут применены требования внедоговорной ответственности по поводу утраты, повреждения или просрочки в отношении одного из лиц, оно может сослаться на положения данной главы, которые исключают его ответственность или определяют либо ограничивают объем возмещения вреда.

 

Статья 697. Недопустимость освобождения перевозчика

  от ответственности

Перевозчик не может ссылаться на положения данной главы, которые исключают или ограничивают его ответственность либо освобождают от бремени доказывания, если вред вызван его виной.

 

III . Рекламация (претензия) и иск

 

Статья 698. Понятие. Содержание

1. Если получатель примет груз таким образом, что не проверит его состояние вместе с перевозчиком и не предъявит перевозчику претензий общего характера по поводу недостачи и повреждения до того, пока не будет доказано обратное, предполагается, что получатель принял груз в указанном в накладной состоянии; указанные претензии должны быть предъявлены в день принятия груза, если дело касается внешне заметных недостач или повреждений, а в случае внешне незаметных недостач и повреждений – не позднее семи дней со дня приемки. Если дело касается внешне незаметных недостач и повреждений, эти претензии (требования) должны быть предъявлены письменно.

2. Если получатель и перевозчик совместно проверили состояние груза, доказательство, противоположное итогам проверки, допускается только тогда, когда дело касается внешне незаметных недостач и повреждений и получатель в течение семи дней после приемки не предъявит письменных претензий.

3. Требование возмещения вреда по поводу просрочки возможно только в том случае, если в течение двадцати одного дня со дня приемки груза получателем в отношении перевозчика будут предъявлены письменные претензии.

4. При исчислении сроков, предусмотренных настоящей статьей, не учитываются дни отправки груза, его проверки или сдачи получателю.

5. Перевозчик и получатель должны содействовать друг другу в проведении необходимых проверок и установлений нужных фактов.

 

Статья 699. Срок давности по правам, вытекающим из перевозки

Срок давности по правам, вытекающим из регулируемых данной главой перевозок, равен одному году. При умысле или грубой неосторожности этот срок равен трем годам. Течение срока исковой давности начинается:

а) при частичной утрате, повреждении груза или просрочке сдачи – со дня его отправки;

б) при полной утрате груза – с тридцатого дня после истечения условленного срока перевозки или, если такой срок не был оговорен, - с шестидесятого дня после принятия груза перевозчиком;

в) во всех других случаях – по истечении трех месяцев со дня заключения договора перевозки.

 

Статья 700. Приостановление течения срока давности

Срок давности приостанавливается на основании письменной рекламации до того дня, когда перевозчик отвергнет рекламацию и возвратит приложенные документы. Если рекламация признана частично, течение срока исковой давности для спорной части рекламации продолжается. Бремя доказывания получения рекламации или дачи ответа на нее, а также возврата документов возлагается на лицо, которое основывается на них. Другие рекламации, касающиеся того же предмета, не приостанавливают течения срока исковой давности.

 

IV . Перевозки, осуществляемые следующими друг за другом перевозчиками

 

Статья 701. Ответственность в случае следующих друг за другом

  перевозчиков

Если по одному договору перевозка осуществляется следующими друг за другом разными перевозчиками, каждый из них ответствен за осуществление перевозки в целом; второй и каждый последующий перевозчик путем получения груза и накладной становится стороной договора.

 

Статья 702. Обязанность передачи соответствующих документов

1.                   Перевозчик, принимающий груз у предыдущего перевозчика, обязан выдать подтверждающий получение груза, датированный и подписанный им документ. На втором экземпляре накладной он должен указать свое имя и адрес. В необходимых случаях он вносит во второй экземпляр накладной предусмотренные частью второй статьи 676 настоящего Кодекса условия и подтверждение получения груза.

2.                   Взаимоотношения следующих друг за другом перевозчиков регулируются статьей 677 настоящего Кодекса.

 

Статья 703. Требование возмещения вреда в отношении следующих

друг за другом перевозчиков

Требования о возмещении вреда вследствие утраты, повреждения или просрочки перевозки груза, кроме встречного иска или оспаривания, могут быть применены только в отношении первого, последнего или того перевозчика, при осуществлении перевозки которым груз был утрачен, поврежден либо была просрочена сдача груза; один и тот же иск может быть предъявлен нескольким перевозчикам.

 

Статья 704. Право регресса при возмещении вреда

Если в соответствии с настоящей главой перевозчик уже возместил вред, он имеет право регрессивного требования в следующих случаях:

а) если перевозчик, допустивший утрату или повреждение груза, один должен возместить вред, подлежащий возмещению им или несколькими перевозчиками;

б) если утрата или повреждение груза допущены двумя или несколькими перевозчиками, каждый из них должен возместить сумму, соответствующую доле ответственности; если это невозможно установить, каждый из них несет ответственность пропорционально доле в полученном вознаграждении;

в) когда невозможно установить, на кого из перевозчиков должно быть возложено возмещение, платить должны все перевозчики в пропорции, указанной в подпункте «б» настоящей статьи.

 

Статья 705. Последствия неплатежеспособности перевозчика

Если один из перевозчиков неплатежеспособен, сумма, которую он должен был уплатить, но не уплатил, распределяется между остальными перевозчиками пропорционально их доле в полученном за перевозку вознаграждении.

 

Статья 706. Оспаривание осуществленного права регресса

Перевозчик, в отношении которого в соответствии со статьями 704 и 705 настоящего Кодекса осуществлено требование в порядке регресса, не может оспорить то, что осуществивший регресс требования перевозчик безосновательно выплатил сумму, если решение о выплате принято судом и если этот перевозчик надлежащим образом был предупрежден о судебном процессе и мог принять участие в этом процессе.

 

Статья 707. Взаимное соглашение между следующими друг за

другом перевозчиками

Перевозчики вправе договориться между собой и по вопросам, отличающимся от статей 704 и 705 настоящего Кодекса.

 

Статья 708. Недействительность противозаконного соглашения

1.                   Любое, кроме правил статьи 707 настоящего Кодекса, соглашение, которое прямо или косвенно не соответствует положениям настоящей главы, недействительно. Недействительность такого соглашения не влечет недействительности полностью всех других положений договора.

2.                   Недействительно любое соглашение, которым перевозчик уступает требования, возникшие из страхования груза, и любое другое подобное соглашение, в силу которого бремя доказывания переносится на другое лицо.

 

Глава тринадцатая

Поручение

 

Статья 709. Понятие

По договору поручения поверенный обязан совершить одно или несколько порученных (доверенных) ему действий от имени и за счет доверителя.

 

Статья 710. Вознаграждение за поручение

1.                   Доверитель обязан уплатить вознаграждение поверенному только в предусмотренных договором или законом случаях.

2.                   Вознаграждение считается безусловно согласованным, если по обстоятельствам дела совершение действия может быть только возмездным.

3.                   Если размер вознаграждения не определен, при наличии какого-либо прейскуранта согласованным считается вознаграждение по прейскуранту, а при отсутствии прейскуранта – обычное вознаграждение.

 

Статья 711. Перепоручение третьему лицу

1.                   Поверенный обязан лично исполнить поручение, кроме случаев, когда ему разрешили перепоручить это третьему лицу или он вынужден так поступить ввиду создавшихся обстоятельств. Допускается подключение подсобных лиц.

2.                   Если разрешено передоверие поручения третьему лицу, поверенный несет ответственность только за ту вину, которая на нем лежит при передоверии и в подборе этого лица.

 

Статья 712. Отступление от поручения доверителя

1.                   Поверенный обязан исполнить указания доверителя.

2.                   Поверенный может отступить от указаний доверителя, если исходя из обстоятельств он может предполагать, что доверитель в случае знания обстоятельств дела одобрил бы такое отступление. Поверенный обязан до отступления от указания сообщить доверителю и дожидаться его решения, если промедление не создаст доверителю опасность причинения вреда.

3.                   Если исполнение поверенным указаний доверителя может причинить доверителю значительный вред, поверенный только тогда может исполнить указания, когда сообщит доверителю о вреде, а последний не изменит своих указаний.

 

Статья 713. Обязанность предоставления информации

1.                   Поверенный обязан предоставлять доверителю необходимую информацию, а по его требованию сообщать о ходе исполнения поручения, а после исполнения – отчитаться перед доверителем.

2.                   Соглашение, которое ограничивает или исключает в будущем обязанности поверенного, указанные в части первой настоящей статьи, требует письменной формы.

 

Статья 714. Обязанность хранения тайны

1.                   Поверенный обязан не разглашать известных ему в пределах своей деятельности фактов, в сохранении тайны которых доверитель правомерно, заинтересован, если на основании закона не существует обязанности разглашения тайны или доверитель не разрешит поверенному раскрыть тайну.

2.                   Обязанность неразглашения фактов существует и после окончания договорных отношений.

 

Статья 715. Обязанность возвращения переданного для исполнения

  поручения

1.                   Поверенный обязан вернуть доверителю все, что он получил для совершения порученного действия, но не использовал для этого, а также то, что приобрел в связи с совершением порученного действия.

2.                   Если поверенный использовал для себя деньги. которые он должен был возвратить доверителю или использовать для него, он обязан возвратить деньги вместе с процентами.

 

Статья 716. Презумпция имущества доверителя

Имущество. приобретенное поверенным за счет доверителя и от своего имени при совершении порученного действия или переданное ему доверителем для совершения порученного действия, в отношениях поверенного с кредиторами доверителя считается имуществом доверителя.

 

Статья 717. Обязанность возмещения расходов

1.                   Доверитель должен возместить поверенному необходимые расходы, понесенные для совершения порученного действия.

2.                   Согласно части первой настоящей статьи требование не существует, если расходы должны быть покрыты за счет вознаграждения.

3.                   Поверенный может потребовать у доверителя аванс в счет расходов, которые должны быть ему возмещены.

 

Статья 718. Возмещение вреда, наступившего без вины

1.                   Доверитель обязан возместить и наступивший не по его вине вред, который возник у поверенного при совершении порученного действия, если вред наступил из-за указания доверителя в результате значительной опасности, связанной с исполнением порученного действия.

2.                   Согласно части первой настоящей статьи требования не существует, если наступивший вред должен быть покрыт за счет вознаграждения или если вред наступил вследствие действий поверенного. Если покрытие вреда вознаграждением станет спорным, обязанность доказывания возлагается на поверенного.

 

Статья 719. Возмещение вреда, причиненного виновным действием

Если поверенный безвозмездно выполняет порученные ему действия, он несет ответственность только за вред, причиненный умышленно или по неосторожности.

 

Статья 720. Прекращение договора поручения

1.                   Стороны могут прекратить договор поручения в любое время. Соглашение об отказе от этого права недействительно.

2.                   Когда поверенный прекратил договор в то время, когда доверитель был лишен возможности иным образом обеспечить свои интересы, поверенный должен возместить вред, причиненный прекращением договора, кроме случаев, когда поверенный имел значительные основания для этого.

3.                   Если договор прекращается доверителем, он обязан возместить поверенному все необходимые расходы, понесенные поверенным при совершении порученного действия, а если договор был возмездным, уплатить вознаграждение по мере выполнения работы.

 

Статья 721. Последствия смерти доверителя или признания

  его поддерживаемым лицом (20.03.2015 N3339)

  1.Договор не прекращается вследствие смерти доверителя или признания его поддерживаемым лицом, если не согласовано иное или иное не вытекает из содержания доверенности.

2. Если договор прекращается вследствие смерти доверителя или признания его поддерживаемым лицом, поверенный обязан продолжать исполнение порученного действия, если промедление создает опасность причинения вреда доверителю или его наследникам до тех пор, пока наследники доверителя или законные представители доверителя/поддерживаемое лицо не примут необходимых мер; при этом договорные отношения считаются продленными.

3. Если договор прекращается вследствие смерти доверителя или признания его поддерживаемым лицом, он считается продленным для поверенного до тех пор, пока ему не будет сообщено об основаниях прекращения договора.

 

Статья 722. Последствия смерти поверенного

1.                   Договор прекращается в случае смерти поверенного, если не обусловлено иное или иное не вытекает из содержания поручения.

2.                   В случае смерти поверенного его наследники обязаны сообщить доверителю об этом и принять необходимые меры к защите интересов доверителя.

 

Статья 723. Договор комиссии

В отношении договора комиссии применяется Закон Грузии «О предпринимателях».

 

Глава четырнадцатая

Доверение собственности

 

Статья 724. Понятие

По договору доверения собственности доверяющий собственность передает имущество доверенному собственнику, который принимает его и распоряжается им в соответствии с интересами доверившего собственность.

 

Статья 725. Права и обязанности доверенного собственника

1.                 Доверенный собственник обязан распоряжаться доверенным имуществом от своего имени, но за счет риска и расходов доверившего собственность.

2.                 Доверенный собственник во взаимоотношениях с третьими лицами пользуется полномочиями собственника. Если доверенный собственник, вопреки интересам доверившего не проявляет благоразумия, которое проявил бы в отношении собственных дел, он обязан возместить причиненный этим действием вред.

 

Статья 726. Возмещение расходов, связанных с доверенным

  имуществом

1.                 Доверенный собственник не получает вознаграждения от доверившего собственность за связанную с доверенной собственностью деятельность, если соглашением сторон не предусмотрено иное.

2.                 Все связанные с доверенной собственностью расходы возлагаются на доверившего собственность.

3.                 Плоды имущества остаются доверившему собственность.

 

Статья 727. Форма договора доверения собственности

Договор доверения собственности заключается письменно.

 

Статья 728. Ответственность доверенного собственника

Во взаимоотношениях с третьими лицами ответственность несет доверенный собственник.

 

Статья 729. Применение правил договора поручения

В отношении доверения собственности применяются соответствующие правила договора поручения.

 

  Статья 729. Применение правил договора поручения

  (28.06.2023 N3353, ввести в действие с 1 января 2025 года.)

  Применительно к доверению собственности применяются соответствующие правила договора поручения, кроме договора по пенсионной схеме, регулируемого Законом Грузии «О добровольной частной пенсии».».

 

 

  Глава пятнадцатая

Транспортная экспедиция

 

 

Статья 730. Понятие

1.                  По договору экспедиции экспедитор обязуется от своего имени и за счет заказчика осуществить действия, связанные с перевозкой груза. Заказчик обязан уплатить согласованную провизию.

2.                  В отношении экспедиции соответственно применяются правила договора поручения, если из настоящей главы не вытекает иное.

 

Статья 731. Требование добросовестности от экспедитора

Экспедитор с благоразумием добросовестного экспедитора должен отправить груз, подобрать лиц, участвующих в перевозке; при этом он должен соблюдать интересы отправителя и выполнять его указания.

 

Статья 732. Обязанности заказчика

  1. Заказчик должен по требованию экспедитора своевременно предоставлять ему соответствующие сведения о грузе, а также давать указания, необходимые для оформления документов перевозки, предоставлять сведения, необходимые для осуществления таможенных формальностей и выполнения других действий и в случае необходимости – для уплаты налога на импорт. Кроме того, заказчик должен передать экспедитору необходимые документы, подтверждающие достоверность указанных сведений. (28.06.2019 N4925, ввести в действие с 1 сентября 2019 года.)

2. При наличии грузов, содержащих опасность, заказчик должен предупредить экспедитора о точном виде опасности и при необходимости указать ему меры безопасности.

3.                  Груз, об опасности которого экспедитору не было известно, может быть в любое время и любом месте выгружен, уничтожен или обезврежен без возложения обязанности возмещения вреда.

4.                  Заказчик обязан, если этого требует вид груза, упаковать его в соответствии с требованиями перевозки.

5.                  Если для идентификации груза необходимы опознавательные знаки, они должны быть обозначены таким образом, чтобы были четко видны до доставки груза.

6.                  Заказчик несет ответственность за вред, который будет причинен экспедитору вследствие неисполнения требований, предусмотренных предыдущими частями настоящей статьи, за исключением случаев, когда экспедитор в соответствии с частями третьей и четвертой настоящей статьи не сделал замечания об отсутствии упаковки или опознавательных знаков или их недостатках, хотя это было ему ясно или он имел сведения об этом при принятии груза.

 

Статья 733. Поштучная проверка товара

Заказчик может под условием особого вознаграждения потребовать у экспедитора поштучной проверки груза при его принятии.

 

Статья 734. Обязанность страхования груза

Страхование груза возлагается на экспедитора только тогда, когда он получит о том указание заказчика. При отсутствии особого указания экспедитор обязан застраховать груз только на обычных условиях.

 

Статья 735. Договор страхования экспедиция

Если заказчик письменно не выскажет явного отказа, экспедитор обязан за счет заказчика заключить договор страхования от вреда, который может быть причинен заказчику действиями экспедитора при выполнении заказа. Экспедитор должен сообщить заказчику, с кем он заключил договор страхования экспедиции.

 

Статья 736. Обязанность своевременного сообщения о вреде

На основании договора страхования, заключенного согласно статье 735 настоящего Кодекса, заказчик должен позаботиться о своевременном сообщении о вреде. Если сообщение о вреде посылается экспедитору, он обязан немедленно переслать сообщение страховой организации или страховым организациям.

 

Статья 737. Последствия неполучения товара

Если в месте назначения получатель не примет груз или по иным основаниям невозможна приемка груза, права и обязанности экспедитора определяются по правилам договора перевозки.

 

Статья 738. Невозможность проверки состояния груза при приемке

Если невозможна проверка состояния груза в присутствии сторон до того, как будет доказано обратное, принятие груза в присутствии сторон до того, как будет доказано, что груз принят без недостачи и повреждений, кроме случаев, если получатель укажет сдающему груз лицу на общий характер вреда. Если дело касается явной недостачи или повреждения, на это должно быть указано по принятии груза, или если дело не касается такой недостачи или повреждения, - не позднее трех дней после принятия груза.

 

Статья 739. Право перевозки груза своими силами

1.                  Если нет иного соглашения, экспедитор вправе перевезти груз своими силами. Осуществление этого права не должно противоречить правам и интересам заказчика.

2.                  Если экспедитор использует это право, он одновременно имеет права и обязанности перевозчика груза.

 

  Статья 740. Ответственность экспедитора

По обязательствам, вытекающим из договора экспедиции, экспедитор обычно несет ответственность, если он или его помощники виновны в чем-либо.

 

Статья 741. Вред, причиненный третьим лицом

Если вред причинен участвующим в договоре третьим лицом, по требованию заказчика экспедитор обязан передать ему свои требования против третьего лица, кроме случаев, когда на основании специального соглашения экспедитор берет на себя использование требования за счет заказчика и на его риск.

 

Статья 742. Возмещение вреда, причиненного виновным действием

  экспедитора

1.                  Экспедитор не может основываться на правилах, которые исключают или ограничивают его ответственность или переносят бремя доказывания, если вред причинен им умышленно или по грубой неосторожности.

2.                  То же правило действует и в отношении внедоговорной ответственности помощников, если в соответствии с частью первой настоящей статьи вина вменяется им.

 

Статья 743. Порядок оплаты провизии

Провизия должна быть оплачена после того, как экспедитор передаст груз транспортной организации.

 

 

Глава шестнадцатая

Посредничество

 

I.              Общие положения

 

Статья 744. Понятие

Лицо, обещающее другому вознаграждение за посредничество в заключении договора, обязано уплатить это вознаграждение только тогда, когда договор был заключен в результате этого посредничества. Если договор заключается под отлагательным условием, вознаграждение может быть потребовано только после наступления этого условия. Если размер вознаграждения не определен, считается согласованным обычно действующее вознаграждение. Соглашение, заключенное в отличие от первого и второго предложений настоящей статьи во вред заказчику, недействительно.

 

Статья 745. Возмещение обслуживания маклера

1.                   За предусмотренное договором обслуживание маклером, которое не относится к посреднической деятельности, вознаграждение может быть согласовано независимо от того, будет или нет заключен договор.

2.                   Маклер согласно статье 744 настоящего Кодекса не может оговорить аванс или получить его.

3.                   Расходы маклера возмещаются только в том случае, если это было согласовано. Это правило применяется и тогда, когда договор не был заключен. Недействительно соглашение, предусматривающее возмещение расходов, в которых нет необходимости для осуществления договора посредничества.

 

Статья 746 . Эксклюзивное поручение

1.                 Если заказчик должен в течение определенного времени отказаться от услуг другого маклера (эксклюзивное поручение), маклер обязан в течение этого времени содействовать заключению договора. Если заказчик действует вопреки указанной в первом предложении обязанности, маклер может, если договор заключен с использованием услуг другого маклера, потребовать возмещения вреда. В договоре может быть предусмотрена общая сумма возмещения вреда по мере доказывания существования вреда. Эта сумма не должна превышать двух процентов цены договора, если договор касался посредничества в заключении договора купли-продажи.

2.                 Заказчик вправе заключить договор с третьим лицом, и не прибегая к услугам маклера. Вместе с тем возможно соглашение о том, что заказчик обязан выплатить соответствующее вознаграждение и тогда, когда договор заключается без использования услуг маклера. Вознаграждение не может превышать двух процентов цены договора, если договор касался посредничества в заключении договора купли-продажи.

3.                 Отличающееся от этих правил соглашение, заключенное во вред заказчику, недействительно.

4.                 Соглашение об эксклюзивном поручении требует письменной формы.

 

Статья 747. Расторжение договора посредничества

1.                   Договор посредничества может быть расторгнут без соблюдения каких-либо сроков, если срок договора не был определен.

2.                   Эксклюзивное поручение может быть расторгнуто только при наличии важных обстоятельств. По истечении шести месяцев оно может быть расторгнуто в любое время.

3.                   Право расторжения договора может быть признано недопустимым и тогда, когда прошло больше шести месяцев, но этого требуют особенности вида или предмета заключаемого договора.

 

Статья 748. Недопустимость выплаты вознаграждения

  маклеру

1.                 Не допускается выплата вознаграждения маклеру или возмещение расходов, если заключенный с третьим лицом договор касается предмета, принадлежащего маклеру. То же правило применяется, когда вследствие особых обстоятельств может возникнуть вред, который помешает маклеру в осуществлении интересов заказчика. Это случаи, когда:

а) маклер является тем юридическим лицом или обществом, в котором правовым и экономическим образом участвует третье лицо;

б) третьим лицом является то юридическое лицо или общество, в котором правовым и экономическим образом участвует маклер;

в) маклер с третьим лицом находится в служебных или трудовых отношениях;

г) маклер является супругом (супругой) третьего лица.

2. Маклер имеет право на получение вознаграждения или возмещение расходов, если он до заключения договора с третьим лицом предупредит заказчика об этих обстоятельствах.

3. Маклер теряет право на вознаграждение и возмещение расходов, если он вопреки содержанию договора действовал в пользу третьего лица.

4. Соглашение, противоречащее правилам, предусмотренным частями первой и второй настоящей статьи, недействительно.

 

  II . Посредничество в найме жилого помещения

 

Статья 749. Жилищный маклер

1.                   В отношении договора по которому лицо обязуется быть посредником в заключении договора найма жилого помещения (жилищный маклер), применяются общие правила посредничества, если из договора найма жилого помещения не вытекает иное.

2.                   Нормы посредничества в найме жилого помещения не применяются в отношении договоров, предметом которых является и жилищное посредничество при туризме и деловых поездках.

 

Статья 750. Недопустимость получения вознаграждения

1.                 Требование жилищного маклера о вознаграждении или возмещении расходов недопустимо, если:

а) договором найма на то же жилое помещение продлеваются уже существующие отношения найма или они изменяются иным образом;

б) заключается договор найма на жилую площадь, управление которой осуществляет маклер.

2. Договор, заключенный во вред заказчику, недействителен.

 

 

II.                  Посредничество в займе

 

Статья 751. Маклер по займу

В отношении договора, по которому лицо обязуется быть посредником в заключении договора займа (маклер по займу), применяются общие правила посредничества, если из статей 752 и 753 настоящего Кодекса не вытекают специфические правила.

 

Статья 752. Форма договора

1.                 Договор займа должен быть заключен письменно.

  2. В договоре должен указываться размер вознаграждения маклеру по займу с указанием определенного процента займа; кроме того в договоре должны указываться: размер займа, срок, процент, время выплаты, курс выплаты, продолжительность срока процента, дополнительные расходы, общая сумма, подлежащая выплате заказчиком, имя, фамилия и адрес заимодателя. Данные правила не применяются, если заказ касается займа, обеспеченного ипотекой, или выданного для приобретения земельного участка займа, который заказчиком должен быть использован для осуществления своей независимой профессиональной или предпринимательской либо ведомственной или служебной деятельности. (30.06.2005 № 1826)

3. Текст договора не должен быть связан с ходатайством о выдаче займа. Маклер по займу должен передать заказчику копию договора.

 

Статья 753. Обязанность выплаты вознаграждения

1.                   Заказчик обязан выплатить вознаграждение только тогда, когда в результате посредничества он получил заем. Договор, заключенный во вред интересам заказчика, недействителен.

2.                   Маклер по займу не может требовать другого вознаграждения, кроме указанного в части первой настоящей статьи, за действия, связанные с посредничеством во взятии займа.

 

Статья 754. Торговый маклер

В отношении торгового маклера применяется Закон Грузии «О предпринимателях».

 

 

Глава семнадцатая

Публичное обещание награды. Конкурс

 

Статья 755. Понятие

Тот, кто публичным обещанием устанавливает награду за выполнение определенного действия, в частности, за достижение того или иного результата, обязан выплатить награду лицу, совершившему действие. Лицо имеет право на получение награды и в случае, когда оно действовало не из-за публичного обещания награды.

 

Статья 756. Отмена публичного обещания награды

1.                   Публичное обещание награды может быть отменено до выполнения объявленного действия. Отмена публичного обещания награды действительна в случае, если о ней будет оповещено тем же способом, что и об обещании вознаграждения, или посредством специального сообщения.

2.                   Публичное обещание награды может содержать указание об отказе от его отмены; при сомнениях предполагается, что обещание отменено, если действие не было осуществлено до оговоренного времени.

 

Статья 757. Осуществление действия несколькими лицами

1.                   Если действие, за которое установлена награда, осуществили несколько лиц, награждается то из них, которое первым осуществило это действие.

2.                   Если действие осуществили несколько лиц одновременно, каждый из исполнителей награждается в равной доле. Если награда по своим свойствам не может быть разделена или по содержанию публичного обещания ее должно получить только одно лицо, вопрос передачи награды решается жребием.

 

Статья 758. Установление приза

1.                   Лицо, публичным заявлением устанавливающее приз за наилучшее выполнение определенной работы, обязано вручить его лучшему исполнителю работы.

2.                   Объявление конкурса действительно только тогда, если оно предусматривает определенный срок для выполнения работы.

 

Статья 759. Недопустимость внесения изменений в условия конкурса

Недопустимо внесение в конкурсные условия изменений, которые повредят участникам конкурса.

 

Статья 760. Принятие решения о победителе в конкурсе

Решение о том, отвечает или нет представленная в установленный срок работа условиям конкурса или какая из нескольких работ лучше, принимает указанное в конкурсном объявлении лицо, а если таковое не указано, – объявитель конкурса.

 

Статья 761. Победа в конкурсе нескольких лиц

Если работу, за которую установлен приз, выполнили несколько лиц, в отношении них применяются соответствующие правила о публичном обещании награды.

 

Статья 762. Порядок возвращения представленных на конкурс работ

Объявитель конкурса обязан возвратить участникам конкурса представленные на конкурс работы, если объявлением о конкурсе не установлено иное.

 

 

Глава восемнадцатая

Сдача на хранение

 

 

Статья 763. Понятие

По договору сдачи на хранение хранитель обязуется хранить сданную ему на хранение движимую вещь.

 

Статья 764. Безвозмездность хранения

1.                   Сдача на хранение безвозмездна, если соглашением не установлено иное. Если хранитель осуществляет хранение в пределах предпринимательской деятельности, вознаграждение считается условленным по умолчанию.

2.                   Если размер вознаграждения не определен, при наличии тарифов согласованной считается тарифная ставка, а при отсутствии тарифов – обычное вознаграждение.

 

Статья 765. Обязанности хранителя при безвозмездном хранении

Если сдача на хранение безвозмездна, хранитель обязан хранить вещь с такой же добросовестностью, с какой он хранил бы свою вещь.

 

Статья 766. Недопустимость передачи вещи третьему лицу

1.         Хранитель не вправе без согласия сдавшего вещь передавать ее на хранение третьему лицу.

2.         Если передача на хранение третьему лицу произведена с согласия, хранитель несет ответственность только за вину, которая лежит на нем в выборе третьего лица и места хранения.

 

Статья 767. Недопустимость пользования сданной на хранение

  вещью

Хранитель не вправе пользоваться сданной ему на хранение вещью без согласия сдавшего, кроме случаев, когда для хранения вещи пользование ею необходимо.

 

Статья 768. Изменение порядка хранения вещи

Хранитель вправе при необходимости изменить порядок хранения вещи. Об этом он должен сообщить сдавшему вещь на хранение. Хранитель также обязан сообщить ему о требованиях третьих лиц на сданную на хранение вещь.

 

 

Статья 769. Возмещение вреда, причиненного свойствами вещи

Сдавший на хранение должен возместить хранителю вред, причиненный свойствами сданной им на хранение вещи, кроме случаев, когда он не знал и не мог знать об опасных свойствах вещи.

 

Статья 770. Срок возврата сданной на хранение вещи

Сдавший вещь на хранение может в любое время потребовать возврата этой вещи и в том случае, если срок хранения был определен.

 

Статья 771. Обязанность взять сданную на хранение вещь обратно

1.                                           Хранитель вещи может в любое время потребовать у сдавшего взять сданную на хранение вещь обратно, если срок хранения не был определен.

2.                                           Хранитель может осуществить это право только таким образом, чтобы сдавший вещь на хранение смог другим образом хранить вещь, кроме случаев, когда существует важное основание для возвращения сданной на хранение вещи.

 

Статья 772. Место возвращения сданной на хранение вещи

Возвращение вещи должно произойти в указанном в договоре месте, кроме случаев, если достигнуто соглашение о другом месте возвращения. Расходы по транспортировке возлагаются на сдавшего вещь на хранение.

 

Статья 773. Обязанность передачи плодов сданной на хранение вещи

1.                                           Хранитель обязан передать сдавшему вещь на хранение плоды, полученные за время хранения.

2.                                           Сдавший вещь на хранение обязан возместить хранителю необходимые расходы по хранению вещи.

 

Статья 774. Ответственность хранителя за умысел или грубую

  неосторожность

Если для возврата сданной на хранение вещи установлен срок, по наступлении этого срока хранитель несет ответственность только за умысел или грубую неосторожность.

 

Статья 775. Обязанность выплаты вознаграждения

Если хранение возмездно, сдавший вещь на хранение обязан при прекращении договора уплатить хранителю оговоренное вознаграждение.

 

Статья 776. Право удержания сданной на хранение вещи

До получения полагающегося вознаграждения и возмещения понесенных в связи с хранением расходов хранитель может отказаться от передачи сданной на хранение вещи тому, кто ее сдал на хранение.

 

Статья 777. Особенности сдачи на хранение родовых вещей

Если родовые вещи сданы на хранение таким образом, что собственность должна перейти к хранителю, а хранитель обязан возвратить вещи того же рода, качества и количества, применяются соответствующие нормы договора ссуды.

 

Статья 777. Особенности сдачи на хранение родовых вещей

  (16.11.2023 N3726, ввести в действие с 1 марта 2024 года.)

1. Если родовые вещи сданы на хранение таким образом, что собственность должна перейти к хранителю, а хранитель обязан возвратить вещи того же рода, качества и количества, применяются соответствующие нормы договора ссуды.

2. При сдаче на хранение ценных бумаг соглашение, определенное частью первой настоящей статьи, действительно только в случае, если это было прямо предусмотрено соответствующим договором.

 

Статья 778. Особенности сдачи на хранение в гостиницах

Гостиницы, санатории и дома отдыха несут ответственность за вред, причиненный гостю утратой, уничтожением или повреждением вещи, которую он имел при себе. Это правило не распространяется в отношении денег и драгоценностей, если они не были сданы особо.

 

Статья 779. Освобождение от ответственности при непреодолимой

  силе

Ответственность исключается, если вред причинен действием непреодолимой силы, гостем или лицом, сопровождающим гостя, либо свойствами самой вещи.

 

Глава девятнадцатая

Сдача на хранение на товарный склад

 

Статья 780. Понятие

В отношении договора сдачи на хранение на товарный склад применяются соответствующие нормы договора сдачи на хранение, если данной главой не предусмотрено иное.

 

Статья 781. Обязанность добросовестного исполнения обязательств

  по хранению

Складской хранитель должен с благоразумием добросовестного хозяйственника исполнять обязательства по хранению товара.

 

Статья 782. Проверка хранителем количества товара

1.                                           Хранитель не обязан при приемке товара проверять его количество, размеры, вес, вид, качество и иные свойства, если из правил настоящей главы не вытекает иное.

2.                                           Если товар, переданный хранителю на хранение, при передаче окажется поврежденным или неукомплектованным, что заметно и при наружном осмотре, хранитель обязан немедленно сообщить об этом сдавшему на хранение; если он не исполнит эту обязанность, тогда он должен возместить наступивший вред.

 

Статья 783. Право осмотра сданного на хранение товара

Хранитель обязан разрешить в течение рабочего времени сдавшему на хранение осмотреть сданный товар, взять образцы или осуществить необходимые мероприятия.

 

Статья 784. Обязанность сообщения

Хранитель обязан немедленно сообщить сдавшему на хранение, что переносит сданный на хранение товар на другой склад или если обнаружит, что свойства товара изменились или существует опасность этого. Он должен сообщить об этом известному ему последнему обладателю складского свидетельства. При невыполнении этой обязанности он обязан возместить наступивший вред.

 

Статья 785. Обязанность возмещения вреда

Хранитель несет ответственность за вред, причиненный утратой или (и) повреждением переданного ему на хранение товара, кроме случаев, когда предотвратить это не смог бы и добросовестный хранитель.

 

Статья 786. Особенности хранения родовых вещей

1.                                           При хранении родовых вещей хранитель только тогда имеет право смешать их с вещами того же вида и свойства, когда на это имеется разрешение сдавшего на хранение.

2.                                           На образовавшийся в результате такого смешивания товар сдавший на хранение имеет право общей собственности. Доля каждого из сдавших на хранение определяется соответственно количеству сданного ими товара.

3.                                           Хранитель обязан вернуть товар каждому из сдавших на хранение соответственно полагающейся ему доле, не испрашивая согласия остальных сдавших на хранение.

 

Статья 787. Продажа сданного на хранение товара

Если сданный на хранение товар портится или изменяется настолько, что может обесцениться и у хранителя не остается времени для сообщения или он не может сообщить об этом правомочному лицу, тогда он правомочен продать товар.

 

Статья 788. Складское свидетельство

При принятии товара хранитель обязан выдать сдающему на хранение складское свидетельство.

 

Статья 789. Реквизиты складского свидетельства

1.                                           В складском свидетельстве должны быть указаны:

а) дата выдачи складского свидетельства и регистрационный номер;

б) наименование (имена) сторон и адрес;

в) место хранения товара;

г) правила хранения товара;

д) описание подлежащего хранению товара (количество, размеры или вес) и его качество; при наличии упаковки – описание упаковки;

е) размер вознаграждения за хранение и иных необходимых расходов;

ж) если хранимый товар подлежит страхованию, цена страховки;

з) срок действия договора;

и) подпись хранителя, заверенная соответствующей печатью.

2. Если условия, указанные в настоящей статье, неполностью отражены в складском свидетельстве, это не освобождает стороны от ответственности. Стороны вправе внести в складское свидетельство и другие условия.

 

Статья 790. Варрант

Обладатель складского свидетельства может посредством свидетельства о залоге таким образом заложить сданный на хранение товар в обеспечение другого обязательства, что товар не будет вынесен из склада (варрант).

 

Статья 791. Ордерское складское свидетельство

Если хранитель выдаст ордерское складское свидетельство, оно может быть передано третьему лицу посредством индоссамента.

 

Статья 792. Ответственность за индоссированное складское

  свидетельство

1.                                         Если складское свидетельство выдано посредством индоссамента, хранитель несет ответственность перед обладателем этого свидетельства за достоверность указанных в нем сведений, за исключением случаев, когда в свидетельстве явно указано, что эти данные основываются на информации сдавшего на хранение или третьего лица.

2.                                         Если хранитель знал о недостоверности данных, он несет ответственность и в том случае, если сделал отметку, указанную в части первой настоящей статьи.

3.                                         При смешанном хранении хранитель не вправе сделать отметку, указанную в части первой настоящей статьи.

 

Статья 793. Презумпция правильности индоссамента

1.                                           Хранитель, выдавший ордерское складское свидетельство, обязан возвратить сданный на хранение товар только законному владельцу складского свидетельства.

2.                                           Если выдано залоговое складское свидетельство, хранитель должен потребовать его возврата.

3.                                           Хранитель не обязан проверять правильность индоссамента. Передача удостоверяется соответствующей надписью на складском удостоверении.

 

Статья 794. Утрата складского свидетельства

1.                                           При утрате или уничтожении складского или залогового свидетельства его законный владелец вправе обратиться с заявлением в суд и потребовать признания недействительным утраченного документа и выдачи взамен него нового свидетельства. Суд рассматривает заявление в порядке особого производства.

2.                                           На основании решения суда хранитель выдает повторное складское свидетельство и свидетельство о залоге.

 

Статья 795. Залог сданного на хранение товара

1.                                           Для залога товара, сданного на склад для хранения, собственник должен сделать на свидетельстве о залоге специальную надпись (индоссамент) и так произвести его передачу заинтересованному лицу.

2.                                           Индоссамент должен предусматривать данные о личности сдавшего на хранение, кредитора и объем обязательства.

3.                                           О передаче кредитору свидетельства о залоге сообщается хранителю, который делает соответствующую отметку.

 

Статья 796. Переход права залога к новому владельцу складского

свидетельства

1.                                           В связи с расходами по хранению товара у хранителя возникает право залога товара до тех пор, пока товар находится в его владении.

2.                                      Если складское свидетельство выдано посредством индоссамента, право залога существует в отношении нового владельца складского свидетельства.

 

Статья 797. Недопустимость требования забрать сданный на

  хранение товар

Хранитель не вправе потребовать у сдавшего на хранение, чтобы он забрал сохраняемый товар до истечения условленного срока, а если такой срок не установлен, – до истечения трех месяцев после сдачи.

 

Статья 798. Назначение дополнительного срока для приема товара

со склада

1.                                      Если по истечении срока хранения обладатель складского свидетельства уклоняется от того, чтобы забрать товар со склада, хранитель должен назначить ему для этого дополнительный двухнедельный срок. Если и в этот срок обладатель складского свидетельства не заберет товар, хранитель вправе продать его.

2.                                      Вырученная от продажи товара сумма за вычетом причитающихся хранителю расходов передается обладателю складского свидетельства.

 

 

Глава двадцатая

Страхование

 

I . Общие положения

 

Статья 799. Понятие

1.                                      По договору страхования страховщик обязан возместить страхователю вред, причиненный наступлением страхового случая в соответствии с условиями договора. При страховании на твердо установленную сумму страховщик обязан выплатить страховую сумму или совершить другое оговоренное действие.

2.                                      Страхователь обязан уплатить страховой взнос (премию).

  3. Дериватив не является договором страхования. Отношения, связанные с деривативом, регулируются в соответствии с Законом Грузии «О финансовом залоге, взаимозачетах и деривативах». Действие настоящей статьи и статей 800–858 настоящего Кодекса не распространяется на отношения, вытекающие из указанного Закона. (20.12.2019 N5674, ввести в действие на 15-й день после опубликования.)

 

Статья 800. Обязанность заключения договора страхования

Лицо, публично предлагающее заключить договор страхования, обязано заключить этот договор, если для отказа нет существенных оснований.

 

Статья 801. Обязательное страхование

Законом может быть предусмотрено обязательное страхование, в отношении которого применяются правила настоящей главы, если это не противоречит законодательству об обязательном страховании. Связанные с перестрахованием отношения регулируются в установленном законом порядке.

 

Статья 802. Страховое свидетельство (полис)

  1. Страховщик обязан вручить страхователю подписанный документ о договоре страхования (страховое свидетельство (полис)) в материальной или электронной форме. При этом электронный документ, выданный страховщиком, должен быть заверен квалифицированной электронной подписью или (и) квалифицированным электронным штампом. Допускается вручение страховщиком страхового свидетельства (полиса) страхователю в электронной форме в порядке, установленном законодательством Грузии. (15.06.2023 N3278)

  2.Страховое свидетельство должно содержать:

а) данные о личности сторон и их местонахождении (место жительства или юридический адрес);

б) наименование предмета страхования и застрахованного лица;

в) определение риска страхования;

г) начало и продолжительность страхования;

д) размер страховой суммы;

е) размер страхового взноса, место его уплаты и срок.

3. Если предметом страхования является жизнь лица, дополнительно необходимы данные об условиях исчисления прибыли страховщика и распределения этой прибыли.

 

Статья 803. Виды страховых свидетельств

Если страховое свидетельство выдано на предъявителя в виде именного или ордерского свидетельства, страховщик может предъявить владельцу этого свидетельства все те требования, которые он имеет в отношении первоначального страхователя. Это правило не применяется, если обладатель страхового свидетельства сообщит страховщику о передаче ему связанных со страхованием прав и последний незамедлительно не заявит о своих требованиях.

 

Статья 804. Последствия утраты страхового свидетельства

1.                                      Если договором определено, что страховщик должен исполнить свои обязанности только после предъявления страхового свидетельства, но свидетельство утеряно или уничтожено, страхователь может потребовать исполнения только в том случае, если свидетельство объявлено утратившим силу в порядке особого производства.

2.                                      При утере или уничтожении страхового свидетельства страхователь может потребовать у страховщика копию. Расходы по выдачи копии несет страхователь.

 

Статья 805. Права страхового агента

1.                                      Если страховой агент (представитель) правомочен заключить договор страхования, он также может изменить условия договора, продлить срок его действия или расторгнуть его.

2.                                      Страховой агент, выполняющий функции посредника при заключении договора страхования, вправе заключить такой договор.

 

Статья 806. Начало страхования

1.                                      Страхование начинается в двадцать четыре часа дня заключения договора и заканчивается в двадцать четыре часа последнего дня срока, предусмотренного договором.

2.                                      Если договор страхования заключен на срок свыше пяти лет, каждая из сторон может расторгнуть договор по истечении трех месяцев после предупреждения об этом.

 

Статья 807. Последствия увеличения страхового взноса

Если страховщик увеличил страховой взнос, страхователь может с соблюдением месячного срока расторжения договора расторгнуть договор. Незначительное увеличение страхового взноса такого права не порождает.

 

Статья 808. Обязанность предоставления информации

1.                                      Страхователь при заключении договора должен сообщить страховщику все известные ему обстоятельства, имеющие существенное значение для наступления опасности или предусмотренного страховкой страхового случая. Существенными являются обстоятельства, которые могут оказать влияние на решение страховщика отказаться от договора или заключить его с измененным содержанием.

2.                                      Существенным считается также обстоятельство, о котором страховщик письменно ясно и недвусмысленно запросит страхователя.

3.                                      Если в противовес правилами части первой настоящей статьи страховщику не было сообщено о существенных обстоятельствах, он может отказаться от договора. Такое же значение имеет и то, если страховщик преднамеренно уклонился от сообщения о существенном обстоятельстве.

4.                                      Прекращение договора недопустимо, если страховщик знал о скрытом обстоятельстве или страхователь не виновен в несообщении этого обстоятельства.

 

Статья 809. Последствия сообщения неправильных данных

1.                                      Страховщик может отказаться от договора и тогда, если сообщение о существенном обстоятельстве содержит неправильные данные.

2.                                      Отказ от договора недопустим, если неточность данных была известна страховщику или если страхователь не виновен в предоставлении неверных данных. В течение одного месяца после сообщения об этих данных страховщик может расторгнуть договор.

 

Статья 810. Расторжение договора страхования из-за

  непредоставления информации

Если страхователь должен был ответить на письменные вопросы об обстоятельствах опасности, страховщик вправе расторгнуть договор из-за несообщения об обстоятельствах, вопросы о которых хотя и не ставились, однако страхователь преднамеренно умалчивал о них.

 

Статья 811. Срок расторжения договора из-за непредоставления

  информации

1.                                      В течение одного месяца после несообщения предусмотренных данной главой сведений страховщик может расторгнуть договор. Этот срок начинается с момента, когда страховщик узнал о нарушении обязанности сообщения.

2.                                      Страхователю должно быть сообщено о расторжении договора.

 

 

Статья 812. Расторжение договора после наступления страхового

  случая

Если страховщик расторгнет договор после наступления страхового случая, он не освобождается от исполнения своих обязанностей, если обстоятельство, обязанность сообщения о котором была нарушена, не повлияло на наступление страхового случая и исполнение обязанностей страховщика.

 

Статья 813. Обязанность сообщения информации

  о повышении опасности

1.                                      Страхователь обязан немедленно сообщить страховщику о повышении опасности, возникшем после заключения договора, если это оказало бы существенное влияние на заключение договора.

2.                                      В случае, предусмотренном частью первой настоящей статьи, страховщик вправе расторгнуть договор с соблюдением месячного срока или потребовать соответствующего увеличения страхового взноса. Если страхователь преднамеренно вызвал увеличение опасности, страховщик может расторгнуть договор без соблюдения срока.

 

Статья 814. Обязанность сообщения о наступлении страхового

случая

1.                                      Узнав о наступлении страхового случая, страхователь обязан незамедлительно сообщить об этом страховщику.

2.                                      Страховщик может после наступления страхового случая потребовать у страхователя любые сведения, которые необходимы для установления страхового случая или объема обязанности.

3.                                      Страховщик не может основываться на соглашении, согласно которому он освобождается от своих обязанностей, если страхователь не выполнит обязанности сообщения, но этим интересы страховщика существенно не нарушаются.

4.                                      Страховщик должен исполнить свои обязанности после наступления страхового случая и определения размера возмещения.

 

  II . Страховой взнос

 

Статья 815. Обязанность внесения страхового взноса

1.                                      Страхователь обязан внести страховой взнос только после получения документа, удостоверяющего страхование.

2.                                      Если интерес к страхованию утрачен, страховщик может потребовать часть страхового взноса, соответствующую продолжительности взятого на себя риска. Страховщик может потребовать вознаграждения, соответствующего оказанному обслуживанию.

 

Статья 816. Первый страховой взнос

До своевременной уплаты первого или разового страхового взноса страховщик свободен от своей обязанности.

 

Статья 817. Несвоевременная уплата страхового взноса

1.                                      Если страховой взнос не внесен своевременно, страховщик может письменно определить двухнедельный срок для его внесения. При этом должно быть указано о последствиях просрочки.

2.                                      Если страховой случай наступает после истечения срока и к этому времени страхователь просрочил внесение взноса или уплату процентов, страховщик освобождается от своих обязанностей.

 

Статья 818. Расторжение договора вследствие несвоевременной

  уплаты страхового взноса

Если страхователь своевременно не внесет страхового взноса, страховщик может за месяц раньше предупредить страхователя о расторжении договора и при безрезультатном истечении этого срока расторгнуть его.

 

Статья 819. Прекращение уплаты страхового взноса

Страхователь может прекратить уплату страхового взноса, если после заключения договора выяснится, что экономическое положение страховщика ухудшилось настолько, что существует реальная опасность неисполнения им взятых по договору обязательств при наступлении страхового случая.

 

 

III . Страхование вреда

 

а. Содержание договора

 

Статья 820. Обязанность возмещения вреда деньгами

При страховании вреда страховщик должен возместить вред деньгами.

 

Статья 821. Пределы возмещения вреда

Страховщик возмещает вред только в пределах страховой суммы.

 

Статья 822. Страховое сравнение

1.                                      Если окажется, что страховая сумма значительно превышает стоимость застрахованного интереса (страховую стоимость), как страхователь так и страховщик могут потребовать снижения страховой суммы в целях предотвращения чрезмерного страхования с немедленным соответствующим снижением страхового взноса.

2.                                      Если страхователь заключит договор для получения неправомерного дохода путем завышения страховки, договор считается недействительным. Взносы, уплаченные страховщику до установления недействительности договора, остаются ему, если он к моменту заключения договора не знал о его недействительности.

 

Статья 823. Особенности страхования имущества

Если застраховано имущество и обстоятельствами дела не установлено иное, страховой суммой считается стоимость имущества.

 

Статья 824. Страхование упущенной выгоды

Страхование распространяется и на упущенную выгоду, вызванную наступлением страхового случая, если это предусмотрено соглашением.

 

Статья 825. Страхование совокупности вещей

Если застрахована совокупность вещей, страхование распространяется на все входящие в нее вещи.

 

Статья 826. Размер страхового возмещения

Страховщик не обязан выплатить страхователю сумму, превышающую размер возникшего вреда и в том случае, если страховая сумма превышает страховую стоимость на момент наступления страхового случая.

 

Статья 827. Сокращенное или неполное страхование.

  Двойное страхование

1. Если страховая сумма меньше страховой стоимости на момент наступления страхового случая (сокращенное или неполное страхование), страховщик возмещает вред в соответствии с соотношением страховой суммы и страховой стоимости.

2. Лицо, одновременно застраховавшее один и тот же интерес у нескольких страховщиков, обязано немедленно сообщить об этом каждому из страховщиков. В сообщении должны быть указаны личность всех страховщиков и размеры страховой суммы.

3. Если данный интерес застрахован от одного и того же риска у нескольких страховщиков и страховые суммы в совокупности превышают страховую стоимость или по другим причинам общая сумма возмещений, которая была бы уплачена каждым страховщиком при отсутствии договора страхования с другим страховщиком, превышает все убытки (двойное страхование), страховщики как солидарные должники обязаны перед страхователем в пределах суммы, на которую у них оформлен договор со страхователем, однако страхователь не вправе в совокупности получить сумму, превышающую размер реального вреда.

 

Статья 828. Недействительность двойного страхования

Если страхователь оформил двойное страхование с целью получения неправомерного дохода, каждый договор, заключенный с этой целью, считается недействительным.

 

Статья 829. Вина страхователя при наступлении страхового случая

Страховщик освобождается от исполнения своих обязанностей, если страхователь вызвал предусмотренный страхованием случай умышленно или по грубой неосторожности.

 

Статья 830. Обязанность выполнения указаний страховщика

1.                                      Страхователь обязан при наступлении предусмотренного страхованием случая по мере возможности предотвратить или уменьшить вред и в связи с этим выполнить указания страховщика.

2.                                      Страховщик обязан возместить расходы, понесенные по его указаниям.

 

Статья 831. Страхование вреда, вызванного войной или иной

  непреодолимой силой

Страховщик несет ответственность за вред, причиненный войной или иной непреодолимой силой, только если это предусмотрено специальным соглашением.

 

Статья 832. Требование возмещения вреда третьим лицом

1.                   Если страхователь может предъявить требование о возмещении вреда третьему лицу, это требование переходит к страховщику, если он возмещает вред страхователю. Если страхователь откажется от своего требования в отношении третьего лица или права на обеспечение его требования, страховщик освобождается от обязанности возмещения вреда в том объеме, какой он мог получить в результате осуществления права на возмещение своих расходов или в связи с предъявлением требования.

2.                   Если право требования страхователя на возмещение вреда касается проживающих совместно с ним членов семьи, переход права исключается, когда член семьи вызвал вред умышленно.

 

Статья 833. Последствия отчуждения застрахованного имущества

Если застрахованное имущество было отчуждено, то к приобретателю переходят права и обязанности страхователя.

 

Статья 834. Обязанность сообщения об отчуждении

  застрахованного имущества

Страховщику немедленно должно быть сообщено об отчуждении застрахованного имущества. Если приобретатель или отчуждатель немедленно не оповестил страховщика об этом, он освобождается от обязанности возмещения, если страховой случай наступил через две недели после того момента, как страховщик должен был получить сообщение.

 

Статья 835. Прекращение страхования при отчуждении имущества

1.                   Страховщик вправе с соблюдением месячного срока для расторжения договора прекратить отношения страхования с приобретателем. Право расторжения договора теряет силу, если страховщик не воспользуется этим в течение одного месяца после того момента, когда ему стало известно об отчуждении имущества.

2.                   Приобретатель вправе расторгнуть договор страхования; расторгнуть договор он может только немедленно или к окончанию текущего периода страхования. Право расторжения утрачивается, если приобретатель в течение одного месяца после приобретения не воспользуется этим правом, а если приобретателю не было известно о страховании, право расторжения в силе до истечения одного месяца с момента, когда он узнал об отношениях страхования.

3.                   Если договор страхования прекращен на основании правил настоящей статьи, отчуждатель обязан выплатить страховщику страховой взнос, но не свыше того, что должен был уплатить за период страхования, включая момент расторжения договора; в этом случае приобретатель не несет ответственности за уплату страховой суммы.

 

б. Страхование в пользу другого лица

 

Статья 836. Заключение договора страхования в пользу

  другого лица

Страхователь может заключить со страховщиком договор страхования от своего имени в пользу другого лица. Называть это лицо необязательно.

 

Статья 837. Права другого лица в договоре страхования

1.                   При страховании в пользу другого лица права, возникающие из этого договора, принадлежат этому лицу. Право требования страхового свидетельства имеет только страхователь.

2.                   Застрахованное лицо может воспользоваться своими правами без согласования со страхователем и потребовать осуществления своих прав по суду только в случае, если страховое свидетельство находится у него на руках.

 

Статья 838. Права страхователя

1.                   Страхователь может от своего имени воспользоваться правами, принадлежащими застрахованному лицу согласно договору страхования.

2.                   Если страховое свидетельство выдано, страхователь может без согласия застрахованного лица получить возмещение или передать право застрахованному лицу только тогда, когда страхователь владеет страховым свидетельством.

3.                   Страховщик обязан произвести выплату в пользу застрахованного только тогда, когда если страхователь докажет, что застрахованное лицо было согласно с договором страхования.

 

в. Страхование гражданской ответственности

 

Статья 839. Понятие

По договору страхования гражданской ответственности страховщик обязан освободить страхователя от обязательства, которое возлагается на него перед третьим лицом по поводу ответственности, возникшей в период страхования.

 

Статья 840. Требование непосредственного возмещения вреда

Страховщик в пределах своего обязательства обязан непосредственно возместить вред, если лицо, которому причинен вред, предъявит ему требование.

 

Статья 841. Судебные и внесудебные расходы

Страхование включает в себя как судебные, так и внесудебные расходы, понесенные для защиты от требований третьего лица, если исходя из обстоятельств дела необходимо произвести такие расходы.

 

  Статья 842. Освобождение страховщика от ответственности

Страховщик освобождается от ответственности, если страхователь сознательно вызвал наступление обстоятельства, из-за которого на него возлагается ответственность перед третьим лицом.

 

Статья 843. Ответственность при обязательном страховании

1.                   Если страховщик полностью или частично свободен от обязанности перед страхователем в случаях, предусмотренных законом об обязательном страховании, его ответственность перед третьим лицом остается в силе.

2.                   Если страховщик удовлетворяет требования третьего лица, требование третьего лица в отношении страхователя переходит к страховщику.

 

  III 1 . Страхование здоровья (28.06.2017 N1115)

 

  Статья 8431. Понятие (28.06.2017 N1115)

1. По договору страхования здоровья страховщик обязан возместить расходы на лечение, связанное с ухудшением состояния здоровья или причинением вреда здоровью застрахованного лица, и на оказание ему других медицинских услуг, предусмотренных этим договором, в порядке и на условиях, установленных этим же договором.

2. Договор страхования здоровья может быть заключен страхователем в пользу застрахованного лица.

 

Статья 8432. Требование к третьему лицу о возмещении вреда (28.06.2017 N1115)

1. Если застрахованное лицо может предъявить третьему лицу требование о возмещении вреда, это требование переходит к страховщику в случае, если тот возмещает вред застрахованному лицу.

2. Страховщик вправе обратиться к третьему лицу с требованием о возмещении вреда только после возмещения вреда застрахованному лицу, в пределах размера возмещенного вреда. В случае заявления застрахованным лицом отказа от предъявления третьему лицу требования о возмещении вреда страховщик освобождается от обязанности по возмещению вреда.

 

Статья 8433. Распространение норм страхования вреда на

  страхование здоровья (28.06.2017 N1115)

Из норм страхования вреда на страхование здоровья распространяется только действие статей 820 и 821 настоящего Кодекса.

 

 

IV .Страхование жизни

 

Статья 844. Понятие

1.                   Страхование жизни может касаться лично страхователя или другого лица.

2.                   Если договор страхования жизни заключен в пользу другого лица, необходимо письменное согласие этого лица или его законного представителя.

 

Статья 845. Недопустимость отказа от заключения договора

Если страхователь нарушит свою обязанность сообщения сведений при заключении договора, страховщик не может отказаться от договора, если после заключения договора прошло пять лет. Отказ от договора допускается, если обязанность сообщения сведений не исполнена умышленно.

 

Статья 846. Расторжение договора при периодичной уплате

  страховых взносов

Если страховые взносы уплачиваются периодично, страховщик может расторгнуть отношения страхования в любое время, но к окончанию текущего страхового периода.

 

Статья 847 Передача права на возмещение третьему лицу

1.                   При накопительном страховании страхователь может передать право получения выгоды третьему лицу, а также заменить третье лицо другим лицом, если договором не предусмотрено иное.

2.                   Третье лицо, имеющее право получения выгоды, может осуществить его только при наступлении страхового случая, если страхователь не давал другого указания.

 

Статья 848. Ненадлежащее третье лицо

1.                   Если при накопительном страховании праву третьего лица не соответствует обязанность страховщика, это право остается за страхователем.

2.                   Если при накопительном страховании третье лицо не использует своего права на получение выгоды, это право остается за страхователем.

 

Статья 849. Освобождение страховщика от обязанности возмещения

  вреда

1.                   Если договор страхования заключен на случай смерти другого лица, страховщик освобождается от своих обязанностей в случае, когда страхователь незаконными действиями умышленно вызвал смерть такого лица.

2.                   Если при страховании жизни третье лицо имеет право получения выгоды, это право не признается, если это лицо незаконными действиями умышленно вызвало смерть лица, жизнь которого была застрахована.

 

Статья 850. Освобождение от возмещения при самоубийстве

1.                   При страховании жизни страховщик освобождается от своих обязанностей, если лицо, жизнь которого была застрахована, совершит самоубийство.

2.                   Наследники страхователя вправе потребовать возврата внесенных страховых взносов.

 

Статья 851. Изменение договора страхования

1.                   Страхователь может в любое время до окончания текущего периода страхования потребовать замены договора страхования договором без страховых взносов.

2.                   Если страхователь требует такой замены, с этого момента место предусмотренной договором страховой суммы или суммы выгоды занимает такая сумма, которая соответствует обязанности страховщика с учетом возраста застрахованного лица, если резерв накопленных премий рассматривается как разовый взнос.

 

Статья 852. Вычеты при прекращении договора

Если договор страхования жизни прекращен вследствие отказа, расторжения или обжалования, страховщик обязан возвратить взносы в том объеме, в каком получил по этому договору. Страховщик может произвести и соответствующие вычеты.

 

Статья 853. Последствия принудительного исполнения

1.                                           Если принудительное исполнение решения производится по страховому требованию или судопроизводство осуществляется в связи с банкротством страхователя, лицо, конкретно указанное в качестве получателя выгоды, правомочно занять место страхователя в договоре страхования. Если лицо, обладающее правом получения выгоды, участвует в договоре, оно должно удовлетворить все требования кредитора или обеспечить массу банкротства в пределах суммы, которую оно могло получить от страховщика при расторжении договора страхования.

2.                                           Если лицо, обладающее правом получения выгоды, не заинтересовано в ее получении или не названо по имени, такое право приобретает супруг (супруга) и дети страхователя.

 

  V .Страхование от несчастного случая

 

Статья 854. Понятие

1.                   Договор страхования от несчастного случая может быть заключен как в отношении страхователя, так и другого лица.

2.                   Если договор страхования заключен не застрахованным лицом, но в его пользу, на этот договор распространяются правила страхования жизни.

 

Статья 855. Последствия причинения вреда здоровью

Если обязанность страховщика зависит от умышленного причинения ущерба (вреда) здоровью, то отсутствие умысла предполагается до тех пор, пока не будет доказано обратное.

 

Статья 856. Последствия умышленного вызова несчастного случая

1.                   Страховщик освобождается от исполнения своих обязанностей в случае, если при страховании другого лица лицо, в пользу которого заключено страхование, незаконными действиями умышленно вызовет наступление несчастного случая.

2.                   Если правом получения выгоды обладает другое лицо, оно лишается этого права, если вызовет несчастный случай умышленными незаконными действиями.

 

Статья 857. Обязанность сообщения о несчастном случае

Если обязанности должны быть исполнены в пользу получающего выгоду лица, это лицо обязано заявить о несчастном случае. Это правило распространяется также на обязанности по сообщению сведений и передаче документов.

 

Статья 858. Недопустимость права регресса

Страхователь не имеет права регресса в отношении лица, ответственного за вред.

 

 

Глава двадцать первая

Банковское обслуживание

 

I.              Расчеты

 

Статья 859. Понятие

1.                   По договору банковского расчета кредитное учреждение обязано производить с расчетного счета его клиента платежи в пределах имеющихся на счету сумм и зачислять на счет поступившие суммы.

2.                   На основании указания владельца возможно производство тех же операций с наличными деньгами.

3.                   По соглашению сторон на владельца банковского счета может быть возложена оплата расходов по обслуживанию.

 

Статья 860. Обязанность выдачи выписок из счета

1.                   Кредитное учреждение обязано вести бухгалтерские книги как о расчетах наличными, так и о безналичных расчетах.

2.                   Кредитное учреждение обязано в предусмотренные договором сроки предоставить владельцу счета информацию о состоянии счета (выписка из счета), а владелец счета правомочен в любое время потребовать информацию о состоянии счета и бухгалтерских записях о кредите и дебете.

 

Статья 861. Списание денежных средств со счета

Кредитное учреждение обязано производить списание денежных средств со счета с разрешения или на основании указания владельца счета. В противном случае оно обязано причиненный вред и неправильно перечисленные суммы вновь внести в актив владельца счета.

 

Статья 862. Последствия отмены поручения владельца счета

1.                                           Владелец счета вправе отменить поручение, данное кредитному учреждению до тех пор, пока перечисление реально еще не осуществлено. В иных случаях кредитное учреждение обязано немедленно сообщить соответствующим лицам об отказе от исполнения.

2.                                           При своевременной отмене поручения кредитное учреждение обязано вновь зачислить сумму на счет владельца.

 

Статья 863. Обязанность хранения тайны

1.                                           Кредитное учреждение обязано хранить тайну связанных со счетом и иных фактов, ставших ему известными при деловых отношениях с владельцем счета, кроме случаев, предусмотренных законом, или если дело касается обычной банковской информации, не ущемляющей интересов владельца счета.

2.                                           Эта обязанность кредитного учреждения остается в силе и после прекращения договора.

 

Статья 864. Прекращение договора

  1.Договор о банковском счете может быть прекращен обеими сторонами в любое время.

  2. Кредитное учреждение может прекратить договор о банковском счете только таким образом, чтобы владелец счета мог иным образом получать расчетное обслуживание, кроме случаев, когда имеется важное основание для его прекращения или прекращение договора кредитным учреждением определено законом. (28.10.2015 N4463)

 

Статья 865. Выплата на основании чека

При соответствующем соглашении кредитное учреждение обязано в пределах актива возмещать подписанные владельцем счета чеки в соответствии с законом о чеках. В это время применяются правила договора о безналичном расчете.

 

Статья 866. Инкассация чека

Кредитное учреждение и без дополнительного соглашения обязано по договору банковского счета перед владельцем счета производить инкассацию предъявленных владельцем чеков посредством их своевременного предъявления в кредитное учреждение, а при неплатеже – принять необходимые меры по обеспечению.

 

II.            Банковский кредит

 

Статья 867. Понятие

По договору банковского кредита кредитор передает или обязан передать заемщику возмездный кредит в форме займа.

 

Статья 868. Процентные ставки по банковскому кредиту

1. По соглашению сторон для кредиторов могут быть определены фиксированные процентные ставки или индексированные процентные ставки. (23.12.2017 N1901)

2. Для целей настоящей статьи фиксированной процентной ставкой является процентная ставка, которая фиксируется в договоре и остается неизменной в течение всего периода действия договора или может быть изменена в случае наступления предусмотренных договором отдельных обстоятельств (кроме изменения публичного индекса). Изменением процентной ставки не признается автоматическое изменение процентной ставки ввиду наступления связанных с действиями потребителя обстоятельств в соответствии с условиями, предварительно определенными договором. (23.12.2017 N1901)

3. Для целей настоящей статьи индексированной процентной ставкой является процентная ставка, которая определенным образом связана с публичным индексом и изменение которой вызвано изменением указанного индекса. (23.12.2017 N1901)

4. При заключении кредитных договоров должны быть определены пределы повышения и понижения фиксированных процентных ставок и минимальные промежутки между их изменениями. (23.12.2017 N1901)

  5. Кредитор обязан в приемлемой форме сообщить заемщику о процентных ставках по кредиту.

6. Если годовая процентная ставка не указана, применяются только предусмотренные законом годовые проценты. Если при исчислении годовых процентов не было предусмотрено возмещение расходов, эти расходы не возмещаются.

  7. При выдаче банковского кредита должны соблюдаться предусмотренные статьей 625 настоящего Кодекса требования, касающиеся процентной ставки, неустойки, финансовых расходов и наложения финансовой санкции в любой форме. (21.07.2018 N3315, ввести в действие с 1 сентября 2018 года.)

  8. Если законодательством Грузии не установлено иное, банковские кредиты в размере до 200 000 (двухсот тысяч) лари должны выдаваться только в лари, кроме случая, когда суммарные обязательства заемщика в результате предоставления банковского кредита в отношении лица, выдавшего этот банковский кредит, превышают 200 000 лари (двести тысяч) лари. Для целей настоящей части банковским кредитом, выданным в лари, не признается банковский кредит, привязанный в любой форме к иностранной валюте, или индексированный банковский кредит. (22.12.2018 N4104, ввести в действие на 14-й день после опубликования.)

 

  Статья 869. (29.06.2007 N5127)

 

Статья 870. Применение дополнительного обеспечения

1. Если при выдаче кредита было согласовано вещное или личное обеспечение, кредитор может при неполном погашении займа потребовать применения дополнительного обеспечения.

2. Кредитор обязан по требованию заемщика возвратить обеспечение, превышающее согласованные пределы погашения.

 

Статья 871. Расторжение договора

1.                   Если для кредита согласована твердая процентная ставка на определенный период, заемщик может расторгнуть кредитный договор, если обязательство по процентам заканчивается до срока, определенного для возвращения, и не заключено новое соглашение о процентной ставке. Срок расторжения – один месяц.

2.                   Если заемщик является потребителем и кредит не обеспечен ипотекой, право расторжения возникает через шесть месяцев после взятия кредита. Срок расторжения равен трем месяцам.

3.                   По истечении десяти лет право расторжения существует в любое время. Срок расторжения составляет шесть месяцев.

4.                   Должник может в любое время прекратить заем, взятый с переменной процентной ставкой, с соблюдением трехмесячного срока.

 

Статья 872. Возмещение вреда при досрочном возвращении кредита

Если заемщик возвращает кредит до окончания кредитных отношений, кредитор может потребовать соответствующего возмещения вреда. При этом в возмещение вреда должны быть зачтены стоимость сбереженных расходов, а также выгода, которую кредитор мог получить вследствие иного применения ссудной валюты, либо если заемщик умышленно не допустил ее получения.

 

  Статья 873. Прекращение кредитных отношений при возвращении

  кредита по частям

Кредитор может прекратить кредитные отношения, если предусмотрено возвращение кредита по частям и заемщик просрочил по меньшей мере два срока подряд. Прекращение вступает в силу, если и после предоставления дополнительного двухнедельного срока не будут произведены платежи.

 

 

III.          Вклад

 

Статья 874. Понятие. Ответственность руководителей кредитных

  учреждений

1.                   Путем внесения денежной суммы (вклада) кредитное учреждение приобретает право собственности на нее и обязано по наступлении срока в той же валюте возвратить полученную сумму.

2.                   Если срок не определен, денежная сумма может быть истребована в любое время.

3.                   На вклады соответственно должны начисляться проценты.

4.                   Тот, кто принял вклад, и директор кредитного учреждения (менеджер) обязаны предоставить вкладчику информацию о ликвидности банка и бонитете.

5.                   Лицо, виновно давшее неверную информацию или отказавшее в предоставлении необходимых данных, обязано возместить вкладчику вред, возникший вследствие предоставления неверной информации или непредоставления информации.

6.                   Солидарно несут ответственность директоры (менеджеры), которые посредством рекламных брошюр или иным образом публично распространяют неверные данные о ликвидности банков и бонитете.

 

Статья 875. Сберегательная книжка

Кредитное учреждение при выдаче сберегательных книжек правомочно заполнять их только поименно (на конкретных лиц). (23.07.2003 N2617)

 

IV.          Документарный (товарный) аккредитив.

  Документарное инкассо

 

Статья 876. Понятие

1.                   Путем открытия аккредитива кредитное учреждение (банк, открывший аккредитив) обязано по просьбе и распоряжению клиента (давшего поручение аккредитива) взамен указанного документа выплатить третьему лицу (ремитенту) или по его приказу денежную сумму или оплатить вексель, переведенный ремитентом, произвести акцепт либо поручить другому банку осуществление этой операции, если выполнены условия кредита.

2.                   Клиент обязан уплатить согласованное вознаграждение.

 

Статья 877. Инкассовое поручение

Инкассовым поручением правомочное на инкассовую операцию кредитное учреждение (банк) берет на себя обязательство по поручению клиента (доверителя) выдать торговые ценные бумаги взамен акцепта или (и) при необходимости – взамен платежа плательщиком.

 

Статья 878. Обычаи международного права

Если не согласовано иное, права и обязанности сторон определяются по утвердившимся обычаям документарного аккредитива или документарного инкассо в международном обороте.

 

V.            Банковская гарантия

 

Статья 879. Понятие

В силу банковской гарантии банк, другое кредитное учреждение или страховая организация (гарант) по просьбе другого лица (принципала) берет письменное обязательство того, что в соответствии с условиями взятого на себя письменного обязательства уплатит кредитору принципала (бенефициару) денежную сумму на основании письменного требования бенефициара.

 

Статья 880. Вознаграждение за банковскую гарантию

1.                   Банковская гарантия обеспечивает надлежащее исполнение принципалом своих обязанностей в отношении бенефициара.

2.                   За выдачу банковской гарантии принципал выплачивает гаранту согласованное вознаграждение.

 

Статья 881. Независимость обязательства гаранта от основного

  обязательства

Обязательства гаранта в отношении бенефициара, предусмотренные банковской гарантией, во взаимоотношениях между ними не зависят от основного обязательства, в обеспечение которого она выдана, и тогда, если гарантия содержит указание на это обязательство.

 

Статья 882. Недопустимость отзыва банковской гарантии

Банковская гарантия не может быть отозвана гарантом, если в ней не предусмотрено иное.

 

Статья 8821. Право переноса выданной банком банковской

  гарантии в другой банк

  (22.02.2023 N2622, ввести в действие с 1 июля 2023 года.)

Для целей ликвидации банка ликвидатор банка правомочен перенести выданную банком банковскую гарантию в другой банк без получения согласия бенефициара и принципала банковской гарантии.

 

 

Статья 883. Недопустимость передачи другому лицу требования,

  принадлежащего бенефициару

Исходя из банковской гарантии право требования бенефициара в отношении гаранта не может быть передано третьему лицу, если гарантией не предусмотрено иное.

 

Статья 884. Вступление в силу банковской гарантии

Банковская гарантия вступает в силу со дня ее выдачи, если гарантией не предусмотрено иное.

 

Статья 885. Форма предъявления требования

1.                   Требования бенефициара о выплате денежной суммы под банковскую гарантию должно быть предъявлено гаранту в письменной форме с приложением документов, указанных в гарантии. В требовании или приложении к нему бенефициар должен указать, в чем выражается нарушение принципалом основного обязательства, в обеспечение которого была выдана гарантия.

  11 . Предоставление бенефициаром гарантору требования в письменной форме об уплате денежной суммы не является обязательным в случае наличия между бенефициаром и гарантором соглашения о приеме требования об уплате денежной суммы с использованием электронной системы документооборота. (21.07.2010 № 3537)

2. Требование бенефициара должно быть предъявлено гаранту до истечения срока гарантий, на который она выдана.

 

Статья 886. Обязанность гаранта по получении требования

бенефициара

1.                   После получения требования бенефициара гарант немедленно должен сообщить об этом принципалу и передать ему копию требования вместе со всеми связанными с ним документами.

2.                   Гарант должен в разумный срок рассмотреть требование бенефициара с прилагаемыми документами и проявить разумное старание для установления того, соответствует или нет требование с приложенными документами условиями гарантии.

 

Статья 887. Отказ гаранта в удовлетворении требования бенефициара

1.                   Гарант должен отказать бенефициару в удовлетворении его требования, если это требование или приложенные к нему документы не соответствуют условиям гарантии или они представлены гаранту по окончании определенного гарантией срока. Гарант должен немедленно сообщить бенефициару об отказе в удовлетворении его требования.

2.                   Если до удовлетворения требования бенефициара гаранту стало известно, что обеспеченное банковской гарантией основное обязательство в соответствующей части уже исполнено полностью, прекратилось по другим основаниям или недействительно, он должен немедленно сообщить об этом бенефициару и принципалу. Повторное требование бенефициара, полученное после такого предупреждения гаранта, подлежит исполнению гарантом.

 

Статья 888. Пределы обязательства гаранта

Обязательство гаранта в отношении бенефициара, предусмотренное банковской гарантией, ограничивается выплатой суммы, на которую выдана гарантия.

 

Статья 889. Основания прекращения обязательства гаранта

1.   Обязательства гаранта в отношении бенефициара прекращаются:

а) уплатой бенефициару суммы, на которую была выдана гарантия;

б) истечением определенного гарантией срока, на который она была выдана;

в) отказом бенефициара от вытекающих из гарантии своих прав и возвращения их гаранту.

2. Гарант, которому стало известно о прекращении гарантии, должен немедленно сообщить об этом принципалу.

 

Статья 890. Право требования регрессивного возмещения

1.     Право гаранта требовать у принципала в порядке регресса выплаты суммы, которая выдана бенефициару по банковской гарантии, определяется соглашением гаранта с принципалом, во исполнение которого и выдана гарантия.

2.     Гарант не вправе требовать у принципала возвращения суммы, которая возмещена бенефициару вопреки условиям гарантии или из-за нарушения обязательства гаранта в отношении бенефициара, если соглашением гаранта с принципалом не предусмотрено иное.

 

Глава двадцать вторая

Поручительство

 

Статья 891. Понятие

1.     По договору поручительства поручитель берет на себя обязательство перед кредитором за исполнение обязательств третьего лица.

2.     Поручительство может быть применено также и в отношении ожидаемых в будущем и условных обязательств.

 

Статья 892. Форма поручительства

1.     Для действительности поручительства необходимо письменное заявление поручителя и указание в документе о поручительстве (договоре) максимальной количественно определенной суммы ответственности поручителя.

2.     Если кто-нибудь в пределах исполнения своей профессиональной деятельности заявит о поручительстве, соблюдение письменной формы необязательно.

 

Статья 893. Основание обязательства поручителя

Для обязательства поручителя определяющим является существование соответствующего основного обязательства. Сделкой, которую основной должник заключит после поручительства, обязательство поручителя не возрастает и на возникшие вследствие этой сделки отношения не распространяется.

 

Статья 894. Отказ поручителя в удовлетворении кредитора

Поручитель может отказаться от удовлетворения кредитора до тех пор, пока кредитор не попытается произвести принудительное исполнение в отношении основного должника.

 

Статья 895. Солидарная ответственность поручителя

Если поручитель берет на себя ответственность солидарно или в ином равнозначном виде, ему может быть предъявлено требование и без попытки принудительного взыскания, если основной должник просрочил выплату и был безрезультатно предупрежден либо его неплатежеспособность очевидна.

 

Статья 896. Ответственность нескольких поручителей за одно

  и то же обязательство

Если поручителями одного и того же обязательства являются несколько лиц, они несут ответственность как солидарные должники и тогда, когда они не поручались совместно.

 

Статья 897. Ответственность за обязательства, взятые

  предыдущими поручителями

Поручитель, обязавшийся перед кредитором исполнить обязательства, взятые на себя предыдущими поручителями, так же несет ответственность вместе с ними, как обычно – поручитель вместе с основным должником.

 

Статья 898. Пределы ответственности поручителя

1.     Поручитель во всех случаях несет ответственность только в пределах максимальной суммы, указанной в документе о поручительстве.

2.     При отсутствии иного соглашения поручитель несет ответственность в пределах вышеуказанной максимальной суммы за:

а) сумму, соответствующую основному долгу, в частности и тогда, когда основной долг изменился по вине основного должника или вследствие просрочки выплаты. За договорную неустойку или общую сумму вреда, которая предусмотрена ко времени окончания договора, поручитель несет ответственность только в случае, если это специально согласовано;

б) расходы по расторжению договора и судебные издержки, которые подлежат возмещению основным должником, если поручитель имел возможность избежать их путем удовлетворения кредитора;

в) проценты, подлежащие выплате основным должником согласно договору, если это было прямо согласовано.

 

 

Статья 899. Право поручителя на предъявление встречного требования

1.     Поручитель может предъявить принадлежащие основному должнику встречные требования. В случае смерти основного должника поручитель не может ссылаться на ограниченную ответственность наследника.

2.     Поручитель не теряет права встречного требования вследствие того, что основной должник отказался от него.

 

Статья 900. Отказ поручителя в удовлетворении требования

  кредитора

Поручитель может отказываться от удовлетворения кредитора до тех пор, пока основной должник имеет право оспорить сделку, лежащую в основе его обязательства.

 

Статья 901. Сокращение ответственности поручителя

Если кредитор в ущерб поручителю сокращает залоговые права или иные средства обеспечения, или льготы, ответственность поручителя сокращается на сумму, соответствующую вышеуказанному сокращению.

 

Статья 902. Последствия просрочки выплаты основным

должником

1.     Если основной должник просрочил выплату, кредитор должен сообщить об этом поручителю. Кредитор по требованию поручителя в любое время должен предоставлять ему сведения о состоянии основного долга.

2.     Если кредитор не выполнит одного из этих действий, он теряет право на свои требования против поручителя в размере, в котором могло повлечь вред неисполнение.

 

Статья 903. Расторжение договора при бессрочном поручительстве

1.                   Если поручительство является бессрочным, поручитель обязан соблюдать трехмесячный срок расторжения договора.

2.                   При срочном поручительстве по истечении пяти лет договор может быть расторгнут с соблюдением трехмесячного срока.

3.                   При одностороннем расторжении поручитель обязан исполнить обязательства, взятые до расторжения.

 

Статья 904. Основания освобождения от обязательства по

  поручительству

1.                   Если поручитель взял на себя обязательство по поручению основного должника или на него в соответствии с правилами ведения чужих дел без поручения будут вследствие поручительства возложены права поверенного в отношении основного должника, он может потребовать освобождения от поручительства, если:

а) имущественное положение основного должника значительно ухудшилось;

б) после установления поручительства взыскание платежей с основного должника существенно затруднено вследствие изменения его места жительства или местонахождения;

в) кредитор имеет против поручителя документ с исполнительной надписью.

2. Если срок исполнения основного обязательства еще не наступил, должник может вместо освобождения предоставить поручителю обеспечение.

 

 

 

Статья 905. Последствия удовлетворения кредитора поручителем

Если поручитель удовлетворит кредитора, к нему переходит требование кредитора против основного должника. Встречные требования основного должника, вытекающие из существующих между ним и поручителем отношений, остаются неизменными.

 

 

Глава двадцать третья

Контокоррент

 

Статья 906. Понятие. Содержание

1.              По соглашению о контокорренте стороны берут на себя ответственность вносить возникшие из деловых отношений требования и платежи на счет и до закрытия счета считать их неприкосновенными.

2.              Сальдо счета подлежит выплате в согласованный срок. Если при закрытии счета сторона, которой принадлежит остаток суммы, не требует выплаты, этот остаток вносится на контокоррент.

3.              Закрытие счета порождает требование сальдо, которое в целях исполнения занимает место требования, помещенного на контокорренте.

4.              Закрытие счета производится один раз в год, если не установлено иное.

 

Статья 907. Отмена контокоррента

При наличии сомнений контокоррент может быть в любое время отменен, а счет – закрыт.

 

Статья 908. Проценты по осуществленным платежам

По предусмотренным платежам должны быть уплачены проценты в размере процентных ставок, определенных законом, если договором не предусмотрено иное.

 

Статья 909. Личное или вещное обеспечение внесенного

в контокоррент требования

1.              Если для внесенных в контокоррент требований имеется личное или вещное обеспечение, кредитор и после закрытия счета может требовать удовлетворения за счет этого обеспечения за сумму сальдо, существующего в его пользу.

2.              Правило, предусмотренное частью первой настоящей статьи, действует и тогда, когда по требованию существует солидарная ответственность.

 

Статья 910. Наложение ареста

Если кредитор одного из участников соглашения добьется описи суммы сальдо (наложения ареста), полагающейся должнику из контокоррента, в отношении кредитора не будут предусмотрены части долга, которые возникли после описи (наложения ареста) в силу новых сделок. Сделки, уже осуществленные на основании требований, существовавших до сделки, не признаются новыми сделками.

 

 

 

 

Глава двадцать четвертая

Обязательства, возникающие из обращения ценных бумаг

 

I.          Обязательства, возникающие из обращения ценных бумаг

на предъявителя

 

Статья 911. Понятие

1.              Если кто-либо выдает документ, которым обещает владельцу документа произвести платежи, владелец может потребовать производства платежа согласно обещанию, кроме случаев, когда он не имел права на это.

2.              Действительность подписи на выданном документе может быть обусловлена соблюдением специальной формы, на которую указывается в документе. Подпись может быть исполнена любым технически возможным путем.

 

Статья 912. Встречное требование эмитента

Тот, кто выпустил документ (эмитент), может предъявить владельцу ценной бумаги только встречные требования, касающиеся действительности оформления документа, самого документа или имеющиеся у эмитента непосредственно к владельцу.

 

Статья 913. Правила перехода прав

1.              Данное документом право переходит согласно установленным правилам передач движимых вещей. Право может быть передано также договором, заключенным с третьим лицом.

2.              Правомерным владельцем считается лицо, которое приобрело утраченный каким-либо путем документ, за исключением случаев, когда оно, приобретая этот документ, действовало умышленно или по грубой неосторожности.

 

Статья 914. Права эмитента

1.              Эмитент может вступить в спор с любым владельцем о том, что не выдавал ценных бумаг. Кроме того, он может предъявить владельцу любое встречное требование, вытекающее из документа.

2.              Если эмитент для подписания документа использует технические средства, он не может перед владельцем оправдываться тем, что не имел права использовать это средство, кроме случаев, когда приобретатель знал о подлоге или действовал по грубой неосторожности.

3.              Если документ передан владельцу в собственность, эмитент не может противопоставить ему встречное требование, вытекающее из его непосредственных отношений с прежним владельцем, кроме случаев, когда последующий владелец, приобретая документ, преднамеренно действовал в ущерб эмитенту.

4.              Если встречное требование не вытекает из непосредственных отношений, оно может быть предъявлено только тому владельцу, который приобрел собственность на документ путем отчуждения и при его приобретении действовал умышленно или по грубой неосторожности.

 

Статья 915. Обязанности эмитента

1.              Эмитент обязан исполнить свое обязательство только тогда, когда ему передадут ценную бумагу.

2.              Должник, исполняющий обязательства перед владельцем документа, освобождается от своих обязательств, если он не действовал умышленно или по грубой неосторожности и имеет возможность доказать недобросовестность владельца.

3.              Должник, который освобождается от своих обязательств перед владельцем документа, приобретает переданный ему документ в собственность.

 

Статья 916. Переоформление ценных бумаг на предъявителя

Переоформление ценной бумаги на имя определенного лица может быть осуществлено только эмитентом. При этом эмитент не обязан переоформлять предъявительские (на предъявителя) ценные бумаги.

 

Статья 917. Замена непригодной для обращения ценной бумаги

Если ценная бумага на предъявителя вследствие повреждения стала непригодной для обращения, владелец может, если опознание содержания и существенных отличительных знаков еще возможно, потребовать выдачи новой ценной бумаги на предъявителя взамен сданного поврежденного документа. Связанные с этим расходы должен понести владелец и оплатить сумму заранее.

 

Статья 918. Признание ценной бумаги утратившей силу

1.              Утерянная или уничтоженная ценная бумага может быть объявлена судом утратившей силу, если документ не предусматривает иное.

2.              Эмитент обязан по требованию передать прежнему владельцу сведения об объявлении ценных бумаг недействительными, которые необходимы для рассмотрения в суде дела о признании ценной бумаги утратившей силу и объявления запрета на платежи, а также выдать соответствующее свидетельство. Расходы по выдаче свидетельства заранее оплачивает прежний владелец.

 

Статья 919. Выдача нового документа на предъявителя

Лицу, которое добилось объявления предъявительских долговых обязательств недействительными, несмотря на осуществление вытекающего из документа требования, может потребовать у эмитента выдачи нового документа на предъявителя взамен утратившего силу. Он заранее должен оплатить расходы, связанные с выдачей.

 

Статья 920. Срок давности требований

Срок давности по требованиям, вытекающим из ценных бумаг, составляет тридцать лет после наступления предусмотренного документом срока исполнения обязательства.

 

Статья 921. Выдача долговых документов малой стоимости

Если эмитентом выданы долговые или иные подобные документы малой стоимости, в которых кредитор не указан, а из обстоятельств дела явствует, что эмитент желает оплатить их владельцу, применяются правила части первой статьи 911, статей 913-915 и 920 настоящего Кодекса.

 

II . Обязательства, возникающие из ордерских ценных бумаг

 

Статья 922. Понятие

1.              Долговой документ, которым эмитент обещает выплату названному лицу при предъявлении документа, может быть выдан в виде ордерской ценной бумаги.

2.              Подпись может быть исполнена любым технически возможным средством.

 

Статья 923. Передача прав. Виды индоссамента

1.              Изложенное в документе право может быть передано индоссаментом и выдачей документа.

2.              Индоссамент делается на документе или на приложении к нему. Допускается применение технических средств.

3.              Индоссамент не требует указания индоссанта и может состоять только из подписи (бланкетный индоссамент). Полномочный владелец может заполнить бланкетный индоссамент от своего или чужого имени, выдать незаполненный документ или сам произвести его последующее индоссирование на определенное лицо.

 

Статья 924. Порядок использования документа, приобретенного

  путем индоссирования

Если ордерский долговой документ приобретен на основании индоссамента, соответственно применяется статья 914 настоящего Кодекса.

 

Статья 925. Выплата при существовании последовательных индоссаментов

1.              Владелец ордерской ценной бумаги, удостоверенной посредством последовательных индоссаментов, может потребовать взамен сдачи подписанного документа выплаты согласно обещанию, кроме случаев, когда он не имеет полномочий на это.

2.              Платеж неуполномоченному лицу, доказавшему свое право посредством последовательных индоссаментов, освобождает должника, если он не действовал умышленно или по грубой неосторожности.

3.              Должник, исполнивший свою обязанность перед индоссантом, становится собственником переданного ему документа.

 

Статья 926. Письменно гарантированные требования

Если в ордерской ценной бумаге письменно гарантированы не только требования с малой стоимостью, соответственно применяются правила выдачи документа, заменяющего долговой документ на предъявителя, и объявления этого документа утратившим силу.

 

Статья 927. Срок давности требований

В отношении срока давности требований, вытекающих из ордерских долговых документов, соответственно применяются правила, действующие в отношении долговых документов на предъявителя.

 

 

III . Именные ценные бумаги

 

  III .   Зарегистрированные ценные бумаги ».

 

(16.11.2023 N3726, ввести в действие с 1 марта 2024 года.)

 

Статья 928. Понятие

1.                   Документы, составленные на имя определенного лица, могут быть выданы под условием того, что на должника будет возложена выплата только взамен сдачи документа этого лица.

2.                   Если не определено иное, указанное в документе право передается по правилам, установленным для этого права.

3.                   Если документ утерян или уничтожен, он объявляется утратившим силу в порядке особого производства, если не предусмотрено иное. Это правило не применяется при утрате документов, имеющих малую стоимость.

 

Статья 928. Понятие

(16.11.2023 N3726, ввести в действие с 1 марта 2024 года.)

1. Зарегистрированная ценная бумага – ценная бумага, собственность на которую подтверждается или регистрацией в реестре, ведущемся эмитентом или от имени эмитента, либо в записях номинального владельца.

2. Передача собственности на зарегистрированную ценную бумагу производится путем внесения соответствующей записи в реестр или в записи номинального владельца.

 

Статья 929. Ссылка на обещание выплаты

Искл. (16.11.2023 N3726, ввести в действие с 1 марта 2024 года.)

Если документ, выписанный на определенное имя, содержит указание, что обещанная выплата может быть произведена любому предъявителю, любая сделка между должником и владельцем документа, в том случае и платеж, действительны, если должник не действовал умышленно или по грубой неосторожности.

 

 

  IV . Дематериализованные ценные бумаги

 

  (16.11.2023 N3726, ввести в действие с 1 марта 2024 года.)

 

Статья 9291. Понятие дематериализованной ценной бумаги и вытекающие из нее права и обязанности

(16.11.2023 N3726, ввести в действие с 1 марта 2024 года.)

1. Дематериализованная ценная бумага существует только в виде записи на счете. Ее обращение и вытекающие из нее права и обязанности определяются Законом Грузии «О владении дематериализованными ценными бумагами» и другими законодательными и подзаконными нормативными актами Грузии.

2. Эмитент вправе предъявить владельцу дематериализованной ценной бумаги только то встречное требование, которое вытекает из этой ценной бумаги.

3. Срок давности требования, вытекающего из дематериализованной ценной бумаги, составляет 30 лет с наступления срока исполнения соответствующих обязательств.

 

 

Глава двадцать пятая

Совместная деятельность

(Товарищество)

 

Статья 930. Понятие

По договору совместной деятельности (товарищества) двое или несколько лиц обязуются действовать совместно для достижения общих хозяйственных или иных целей предусмотренными договором средствами и без создания юридического лица.

 

Статья 931. Форма договора совместной деятельности

1.                   Договор совместной деятельности может быть заключен письменно или устно.

2.                   Если договор заключен письменно, он должен содержать:

а) наименование участников и их адреса;

б) данные о виде совместной деятельности и цели;

в) права и обязанности участников;

г) структуру и функции органов управления;

д) правила и условия распределения доходов и убытков между участниками;

е) порядок выхода из договора;

ж) продолжительность деятельности;

з) порядок прекращения договора и распределения оставшегося имущества.

 

Статья 932. Обязанность внесения взносов

1.              Участники совместной деятельности должны вносить предусмотренные договором взносы. Если договором размер взноса не определен, каждый из участников обязан вносить его поровну.

2.              Взнос может быть внесен как имуществом, так и оказанием услуг.

3.              Если договором не предусмотрено иное, взносы представляют собой общую собственность общую собственность участников. Общей собственностью участников является и то, что приобретено на основании права составляющего общую собственность или получено в виде возмещения за уничтожение, повреждение или изъятие общего имущества.

 

Статья 933. Недопустимость передачи доли третьему лицу

1.              Доля в виде имущества или права не может быть передана третьему лицу без согласия других участников договора. Отказ в согласии допускается только при наличии уважительных причин.

2.              Остальные участники договора имеют преимущественное право приобретения доли, передаваемой третьему лицу.

 

 

Статья 934. Обязанность совместного ведения дел

1.              Если договор не предусматривает иное, участники договора совместно ведут дела и представляют товарищество в отношениях с третьими лицами. При заключении любой сделки необходимо согласие всех участников договора. Если договор предусматривает, что для принятия решения достаточно большинства голосов, оно определяется исходя из общего числа участников договора, а не размером взноса.

2.              Если ведение дел договором возложено на одного или нескольких участников совместной деятельности таким образом, что каждый из них вправе действовать самостоятельно, каждый из них может возразить другому при заключении сделки. В случае такого разногласия сделка не заключается.

3.              Если договором ведение дел товарищества возложено на одного из участников, при наличии сомнений он представляет товарищество в отношениях с третьими лицами и заключенные им сделки действительны.

4.              Участник совместной деятельности может быть лишен правомочий управления делами большинством голосов и только в том случае, если грубо нарушает возложенные на него договором обязанности. Участник договора вправе отказаться от участия в управлении делами. Такое лицо может в любое время потребовать у правления необходимую для него информацию.

5.              Если из договора не вытекает иное, права и обязанности руководящих лиц определяются в соответствии с правилами о поручении.

 

Статья 935. Порядок распределения доходов

1.              Если договором не предусмотрено иное, доходы распределяются между участниками соответственно их долям.

2.              Каждый участник может требовать от любого участника добросовестного исполнения вытекающих из совместной деятельности обязанностей.

 

Статья 936. Недопустимость передачи взаимных требований

  участников третьим лицам

Требования участников совместной деятельности в отношении друг друга, вытекающие из договора о совместной деятельности, не могут быть переданы другим лицам.

 

Статья 937. Солидарная ответственность участников

1.                   За долги, возникшие из совместной деятельности, участники договора несут ответственность солидарно. В отношениях между собой объем ответственности определяется в соответствии с долями участников, если договором не предусмотрено иное.

2.                   Участники совместной деятельности обязаны не разглашать конфиденциальную информацию, полученную в результате этой деятельности.

 

Статья 938. Отказ от договора совместной деятельности

1.                   Если договор прямо не определяет срока совместной деятельности, каждый из участников может отказаться от участия в совместной деятельности в любое время. Выход из договора недопустим в такое время или при таких обстоятельствах, которые могут повредить совместной деятельности.

2.                   Если соглашением сторон определен срок совместной деятельности, выход из договора допускается только при наличии уважительных причин.

3.                   Выход одного из участников влечет прекращение совместной деятельности. Договор может предусматривать выход одного из участников без прекращения совместной деятельности. В таком случае доля вышедшего участника распределяется между другими участниками. Выходящему участнику компенсация его доли выдается в денежном виде. При этом принимаются во внимание сделки, которые не исполнены ко времени выхода. Если к моменту выхода общая собственность не покрывает общих долгов, выходящий обязан выплатить остальным участникам сумму, соответствующую его доле. Обязательства выходящего перед кредиторами, существующие на момент выхода, остаются неизменными.

4.                   Недействительно соглашение, отменяющее или ограничивающее право участника на выход из договора.

 

Статья 939. Основания прекращения совместной деятельности

1.                   Основаниями прекращения совместной деятельности являются:

а) истечение согласованного срока совместной деятельности;

б) решение участников;

в) открытие производства о банкротстве по имуществу совместной деятельности;

г) невозможность осуществления целей совместной деятельности.

2. Если договор не предусматривает иного, другими основаниями прекращения совместной деятельности являются также:

а) смерть одного из участников договора;

б) открытие производства о банкротстве по имуществу одного из участников;

в) расторжение договора.

 

Статья 940. Порядок прекращения совместной деятельности

1.              При прекращении совместной деятельности должны быть завершены неисполненные сделки, составлена инвентаризационная опись, а оставшееся имущество распределяется между участниками в соответствии с их долями.

2.              При распределении имущества должны быть покрыты долги, возникшие во время совместной деятельности. Если имущества недостаточно для покрытия долгов, участники договора обязаны погасить долги в соответствии с их долями.

 

 

Глава двадцать шестая

Пожизненное содержание

 

Статья 941. Понятие

Лицо, которое обязуется предоставить пожизненное содержание (кормилец), обязано выплачивать его получателю содержания (иждивенцу) в течение всей жизни, если договором не предусмотрено иное. Пожизненное содержание может быть установлено в денежном или натуральном выражении (жилое помещение, питание, уход и иная необходимая помощь).

 

Статья 942. Форма договора

Договор пожизненного содержания должен быть заключен письменно. В случае передачи недвижимого имущества договор должен быть удостоверен в нотариальном порядке.

 

Статья 943. Размер содержания

Размер пожизненного содержания определяется соглашением сторон.

 

 

Статья 944. Сроки предоставления содержания

  Сроки предоставления содержания устанавливаются исходя из его природы и целей соглашением сторон.

 

Статья 945. Недопустимость отчуждения переданного имущества

1.              При жизни иждивенца без его письменного согласия кормилец не вправе отчуждать, закладывать или иным образом обременять переданное имущество. Недопустимо обращение взыскания на это имущество в связи с долгами кормильца.

2.                Когда лицо, состоящее на иждивении, передает кормильцу недвижимое имущество, в обеспечение требования он имеет право ипотеки на данное имущество. (30.06.2005 №1826)

 

  Статья 946 Оспаривание по поводу предоставления содержания

Предоставление пожизненного содержания может быть оспорено другими лицами, которые обладают законным правом на получение содержания от кормильца, однако не смогли его получить вследствие того, что кормилец предоставляет пожизненное содержание. В случае расторжения договора имущество возвращается иждивенцу.

 

Статья 947. Предоставление натурального содержания

В договоре о предоставлении натурального содержания стороны могут предусмотреть замену натурального содержания денежным.

 

Статья 948. Риск случайной гибели или повреждения переданного

  имущества

Случайная гибель или повреждение переданного кормильцу имущества не освобождает его от предоставления содержания.

 

 

Статья 949. Отказ от договора пожизненного содержания

1.                                           Как кормилец, так и иждивенец могут отказаться от договора пожизненного содержания, если вследствие нарушения договорных обязательств взаимоотношения сторон стали невыносимыми, или по иным существенным причинам крайне затруднено или невозможно продление договора.

2.                                           Переданное недвижимое имущество при прекращении договора возвращается иждивенцу, а расходы, произведенные кормильцем до прекращения договора, ему не возмещаются, если договором не предусмотрено иное.

 

Статья 950. Последствия смерти кормильца

1.                                           После смерти кормильца обязательство содержания переходит к наследникам, получившим переданное имущество.

2.                                           При отказе наследника от этого обязательства имущество возвращается иждивенцу. В это время договор прекращается.

 

 

Глава двадцать седьмая

 

Игры. Пари

 

Статья 951. Понятие

  1. Игра или пари не порождает права требования. Этот порядок распространяется на ссуду и аванс, которые намеренно выданы для игры или пари. (20.12.2019 N5674, ввести в действие на 15-й день после опубликования.)

  2. Исполненное на основании игры или пари не может быть истребовано обратно.

  3. Квалифицированный финансовый договор не является игрой или пари, и на него не распространяется действие настоящей статьи. Квалифицированный финансовый договор регулируется Законом Грузии «О финансовом залоге, взаимозачетах и деривативах». (20.12.2019 N5674, ввести в действие на 15-й день после опубликования.)

 

Статья 952. Лотерея

Договор лотереи или подобные игры порождают обязательства, если они (розыгрыш, жеребьевка, голосование) разрешены государством.

 

  Раздел второй

Обязательственные отношения по закону

 

Глава первая

Общие права

 

Статья 953. Понятие

Если право принадлежит нескольким лицам совместно, применяются права настоящей главы, если из закона не вытекает иное.

 

Статья 954. Равенство долей

Если специально не установлено иное, каждому собственнику принадлежит равная доля.

 

Статья 955. Право на плоды

1.                                           Каждому долевому собственнику принадлежит соразмерная его доле часть плодов.

2.                                           Каждый долевой собственник вправе пользоваться совместным предметом так, чтобы не наносить ущерба пользованию остальных.

 

Статья 956. Управление общим предметом

1.                                           Общим предметом долевые собственники управляют совместно.

2.                                           Каждый долевой собственник вправе осуществлять мероприятия, необходимые для хранения предмета, и без согласия остальных долевых собственников.

 

Статья 957. Принятие решения при управлении общим предметом

1.                                           Большинством голосов может быть принято решение об управлении и пользовании общим предметом в соответствии с его особенностями. Большинство голосов исчисляется в соответствии с долями.

2.                                           Каждый долевой собственник может согласно соображениям справедливости потребовать управления и пользования, соответствующего интересам всех долевых собственников, если это не урегулировано соглашением или решением большинства.

3.                                           Без согласия отдельного долевого собственника не допускается сокращение его прав на долю пользования.

 

Статья 958. Переход порядка управления общим предметом

к правопреемнику

Если долевые собственники определили правила управления и пользования общим предметом, эти правила распространяются и в отношении правопреемника.

 

Статья 959. Порядок распоряжения общим предметом (25.06.2019 N4851)

  Каждый долевой собственник может распоряжаться своей долей, а распоряжение общим предметом производится только совместно. Если законодательством Грузии прямо не установлено, то в случае продажи доли право остальных долевых собственников на преимущественную покупку может быть определено соглашением сторон.

 

Статья 960. Расходы по содержанию общего предмета

  Каждый долевой собственник в отношении других долевых собственников обязан нести расходы, связанные с общим предметом, соразмерно своей доле.

 

Статья 961. Отмена общего права

1.                   Каждый долевой собственник вправе потребовать отмены общего права в любое время.

2.                   Если соглашением право требования отмены исключено навсегда или ограничено сроком, при наличии уважительных причин отмена все же может быть потребована.

3.                   Недействительно соглашение, которым право требования отмены исключается или ограничивается в противовес этим правилам.

 

Статья 962. Соглашение об отмене общего права

Если право долевых собственников требовать отмены общего права исключено на определенный срок, соглашение теряет силу в случае смерти долевого собственника, если соглашением не определено иное.

 

Статья 963. Отмена общего права при делении в натуре

Общее право отменяется при делении в натуре, если общий предмет (или предметы) могут быть разделены на однородные части без снижения стоимости. Распределение равных долей между долевыми собственниками производится по жребию.

 

Статья 964. Отмена общего права отчуждением

1.                                           Если деление в натуре исключено, общее право прекращается путем продажи предмета, заложенной вещи или земельного участка и распределением вырученного. В случае земельного участка применяются правила принудительной продажи недвижимого имущества с аукциона. Если отчуждение общего предмета третьему лицу недопустимо, предмет должен быть продан с аукциона среди долевых собственников.

2.                                           Если товар не был продан, каждый долевой собственник может потребовать повторного аукциона; при этом он должен покрыть расходы, если повторная попытка закончится безуспешно.

 

Статья 965. Солидарная ответственность долевых собственников

1.                                           Если долевые собственники несут солидарную ответственность по требованию, которое они в соответствии со статьей 960 настоящего Кодекса должны исполнить пропорционально своим долям, или взяли на себя исполнение такого обязательства, каждый долевой собственник может при прекращении общего права потребовать погашения долга за счет общего предмета.

2.                                           Если для покрытия долга необходима продажа общего предмета, это должно произойти согласно статье 964 настоящего Кодекса.

 

Статья 966. Удовлетворение требования в отношении

  сособственников

Если долевой собственник имеет основанное на общем праве требование в отношении другого долевого собственника, при прекращении этого права он может потребовать покрытия своего требования из той части общего имущества, которая причитается должнику.

 

Статья 967. Ответственность долевых собственников при

  прекращении общего права

Если при прекращении общего права общий предмет передается одному из долевых собственников, каждый из оставшихся долевых собственников в соответствии со своей долей несет ответственность таким образом, как продавец – в связи с недостатком вещи или права.

 

Статья 968. Срок давности требования отмены общего права

Требование отмены общего права не имеет срока давности.

 

Глава вторая

Ведение чужих дел без поручения

 

Статья 969. Добросовестное исполнение чужих дел без поручения

Лицо (исполнитель), которое без поручения или иного основания ведет дела другого лица (владельца), обязано вести их добросовестно.

 

Статья 970. Обязанность возмещения вреда

1.                                           Если ведение дел направлено на предотвращение опасности, угрожающей владельцу, исполнитель несет ответственность только за умысел и грубую неосторожность.

2.                                           Исполнителю, которому был причинен вред при предотвращении опасности, реально угрожавшей другому лицу или имуществу, а предотвращение угрозы не входило в правовые обязанности исполнителя, вред должен быть возмещен лицом, которое создало опасность, или лицом, блага которого исполнитель пытался спасти.

 

Статья 971. Обязанность сообщения владельцу

Исполнитель обязан при первой же возможности сообщить владельцу, что он взялся за ведение дел. Исполнитель должен продолжить начатые дела до тех пор, пока владелец не сможет действовать сам.

 

Статья 972. Предоставление отчета о выполненной работе

Исполнитель обязан представить владельцу отчет об исполнении и возвратить ему все, что получил в результате исполнения.

 

Статья 973. Право возмещения понесенных расходов

Исполнитель вправе потребовать возмещение понесенных расходов, которые исходя из обстоятельств дела были признаны необходимыми.

 

Статья 974. Недопустимость требования возмещения понесенных расходов

1.                                           Исполнитель не может требовать возмещения понесенных расходов, если ведение им дел противоречит воле владельца или не соответствует его интересам. Если исполнитель мог знать об этом, он обязан возместить вызванный исполнением вред.

2.                                           Это правило не действует, если воля владельца противоречит нормам закона.

 

Статья 975. Предположение об исполнении своих дел

Правила настоящей главы не применяются, если лицо при ведении чужих дел предполагало, что это были его дела.

 

 

Глава третья

Неосновательное обогащение

 

Статья 976. Право требования у мнимого кредитора

1.                                           Лицо, передавшее что-либо другому во исполнение обязательства, может потребовать у мнимого кредитора (получателя) возврата этого, если:

а) обязательства не существует, вследствие недействительности сделки или по другим основаниям оно не возникает или прекратилось впоследствии;

б) в противовес обязательству предъявлено такое возражение, что в течение длительного времени исключено предъявление требования.

2. Требование возврата исключается, если:

а) исполнение соответствует нравственным обязательствам, или

б) истек срок исковой давности, или

в) получатель мог предполагать, что исполнитель желал передачи независимо от того, существуют или нет условия первой части настоящей статьи, либо

г) требование о возврате при исполнении недействительного долгового договора противоречит охранным функциям норм о недействительности.

 

Статья 977. Недопустимость требования возврата переданного

  имущества

1.                                           Лицо, которое передаст другому лицу что-либо не во исполнение обязательства, а с целью, чтобы последнее совершило или не совершало какого-либо действия, может истребовать переданное, если деяние другого лица не соответствует ожидаемой цели.

2.                                           Требование возврата исключено, если:

а) достижение цели изначально было невозможным и передавший знал об этом, или

б) передавший недобросовестно помешал достижению цели.

 

Статья 978. Требование возврата переданного на основании

  принуждения или угрозы

Лицо, передавшее другому лицу что-либо не во исполнение обязательства, а на основании принуждения или угрозы, может потребовать его возврата, кроме случаев, когда получатель имел право на переданное.

 

Статья 979. Пределы требования возврата

1.                                           Требование возврата распространяется на приобретенное, полученную выгоду, а также на все, что приобретатель получил в виде возмещения за разрушение, повреждение или изъятие полученного предмета.

2.                                           Если возвращение невозможно ввиду состояния переданного предмета или получатель по какой-либо причине не может возвратить предмет, он должен возместить его общую стоимость. Стоимость определяется по времени возникновения права на требование.

3.                                           Обязанность возмещения не имеет места, если получатель вследствие потребления предмета, передачи его другому, гибели, ухудшения либо по другим основаниям ни самим предметом, ни за счет его стоимости не обогащался.

4.                                           Если стороны двустороннего договора вследствие недействительности договора должны возвратить полученное по этому договору, однако одна из сторон лишена возможности возврата по основаниям, предусмотренным частью второй настоящей статьи, на него не возлагается обязанность возврата, если это вытекает из сути нормы права, на основании которой договор был признан недействительным.

5.                                           Гибель или порча предмета исполнения, за что на исполнителя возлагается ответственность при действительности договора, всегда освобождает получателя от обязанности возмещения.

 

Статья 980. Порядок возмещения расходов и утрат

1.                                           Если получатель понес расходы или потерпел имущественные утраты вследствие того, что счел предмет приобретенным навсегда, он обязан возвратить предмет при условии возмещения расходов и утрат. Это правило не применяется в случаях, когда приобретенный предмет не дает оснований считать его приобретенным навсегда.

2.                                           Обязательства возмещения согласно статьям 979 и 980 настоящего Кодекса должны быть исполнены одновременно. Расходы и риск возврата возлагаются на исполнителя.

 

Статья 981. Обязанность возмещения вреда

1. Если получатель при получении знал или по грубой неосторожности не знал о существовании недостатка правового основания и об этом ему станет известно позднее, или требование о передаче принято к судебному производству, на него возлагается ответственность со времени получения сведений о недостатке или передачи на судебное производство на основании частей первой и второй статьи 979, статьи 980 настоящего Кодекса, а также нижеуказанных правил.

2. Если получатель не получает выгоды, которую он мог получить при надлежащем ведении хозяйства, обязанность возмещения на него возлагается в случае, если он виновен в этом. По денежному долгу должны быть выплачены проценты. Полученная от предмета выгода подлежит возврату.

3. За гибель или порчу переданного предмета при исполнении получатель обязан возместить вред только в том случае, если он виновен в этом. Получатель может в соответствии с правилами ведения чужих дел без поручения потребовать возмещения расходов, понесенных им в связи с предметом исполнения. Другие расходы, помимо обязательных, не возмещаются.

4. Эти правила не распространяются на ответственность за просрочку должника.

 

 

Статья 982. Последствия посягательства на правовые блага других

1.                   Лицо, посягающее на правовое благо другого лица путем того, что без согласия этого лица распоряжается, расходует, объединяет, смешивает, перерабатывает его или пользуется иным способом, обязано возместить правомочному лицу причиненный этим вред.

2.                   При недействительном распоряжении правомочное лицо может потребовать у посягателя незамедлительного возмещения.

 

Статья 983. Принятие исполнения неправомочным лицом

Если причитающееся правомочному лицу исполнение получает неправомочное лицо, оно обязано возвратить полученное правомочному лицу.

 

Статья 984. Освобождение от ответственности

1.                 Если посягавшему не было известно о недостатке правомочий, кроме случая грубой неосторожности, он освобождается от ответственности, если на момент рассмотрения в суде требования о возмещении признаков обогащения более не существует. (28.12.2002 №1902)

2.                 Расходы, понесенные посягателем в отношении использованного им блага, не уменьшают размеров его обогащения.

 

Статья 985. Право на требование прибыли

1.                   Если посягатель умышленно не предусмотрел правомочий другого лица, последнее может потребовать ту прибыль, которая превышает имущественные убытки.

2.                   Посягатель должен представить сведения о том, какую выгоду он получил, используя чужое имущество.

 

  Статья 986. Ошибочная оплата чужих долгов

Лицо, которое сознательно или ошибочно оплачивает долги другого лица, может потребовать у этого лица возмещения своих расходов.

 

Статья 987. Затраты на чужое имущество, произведенные

  по ошибке

1.                 Лицо, которое сознательно или по ошибке произвело затраты на имущество другого лица, может потребовать от него возмещения своих затрат, если другое лицо обогатилось вследствие этого.

2.                 Наличие обогащения определяется на момент, когда должнику возвращается его вещь или он вследствие повышения стоимости этой вещи иным образом получает выгоду.

3.                 Требование исключается, если:

а) лицо, которому будет предъявлено требование, может требовать возмещение затрат и взыщет их, или

б) предъявитель претензии виновно промедлил с сообщением о требовании расходов, или

в) лицо, которому предъявляется претензия, оспорило расходы до их осуществления.

 

Статья 988. Последствия исполнения указаний мнимого кредитора

1.              Лицо, которое в соответствии со статьей 976 настоящего Кодекса передаст что-либо третьему лицу по указанию мнимого кредитора, может потребовать возврата исполненного у мнимого кредитора таким образом, будто передало ему что-либо. Если указание мнимого кредитора вызывает сомнение, требование возврата может быть применено только в отношении третьего лица. (28.12.2002 № 1902)

2.              Лицо, которое в соответствии со статьей 976 настоящего Кодекса передает что-либо новому мнимому кредитору после предъявления требования, может потребовать возврата у первоначального мнимого кредитора таким образом, будто передало что-либо ему. Если указание первоначального мнимого кредитора вызывает сомнение, требование возврата возможно только в отношении нового мнимого кредитора. (28.12.2002 № 1902)

3.              В отношении обязанности возмещения соответственно применяются статьи 979 и 980 настоящего Кодекса

 

Статья 989. Обязанность третьего лица возвратить неосновательно

  полученное

1.              Если в случаях, предусмотренных статьями 976 и 988 настоящего Кодекса, получатель, обязанный возвратить полученное, безвозмездно передает его третьему лицу, третье лицо также обязано возвратить полученное таким образом, будто оно получило что-либо от кредитора без законных на то оснований, если получение удовлетворения от получателя невозможно.

2.              В отношении возмещения вреда соответственно применяются требования статей 979-981 настоящего Кодекса.

 

Статья 990. Последствия распоряжения предметом неправомочным

лицом

1.              Если неправомочное лицо безвозмездно распорядится каким-либо предметом и это распоряжение действительно в отношении правомочного лица, лицо, получившее в результате этого распоряжения непосредственную правовую выгоду, обязано передать полученное правомочному лицу.

2.              При наличии вины соответственно применяются требования статей 984 и 985 настоящего Кодекса.

 

Статья 991. Последствия обогащения за счет другого лица

Лицо, которое за счет другого лица неосновательно обогатилось способами иными, чем это предусмотрено в настоящей главе, обязано возвратить ему полученное.

 

Раздел третий

Деликтные обязательства

 

Глава первая

Общие положения

 

Статья 992. Понятие

Лицо, причинившее другому лицу вред противоправными, умышленными или неосторожными действиями, обязано возместить ему этот вред.

 

Статья 993. Последствия распространения сведений, наносящих

  ущерб

1.              Лицо, которое умышленно или по грубой неосторожности распространяет или оглашает факты, наносящие другому лицу имущественный ущерб, обязано возместить возникший из этого вред, если эти факты явно неверны.

2.              Обязательство возмещения ущерба не возникает при таких высказываниях, которые служат защите законных общественных интересов.

 

Статья 994. Ответственность несовершеннолетнего за

  нанесенный вред

1.              Лицо, не достигшее десятилетнего возраста, не несет ответственности за вред, причиненный им другим.

2.              Родители или лица, ответственные за надзор за лицом, не достигшим десятилетнего возраста, обязаны возместить вред, причиненный другим лицам неправомерными действиями этого лица. Ответственность исключается в случаях, когда ответственные за надзор лица не могли предотвратить вреда.

3.              Лицо в возрасте свыше десяти лет, но еще несовершеннолетнее, несет ответственность за вред, причиненный другому лицу, кроме случаев, когда при причинении вреда оно не могло понимать значения своего действия. В том случае, когда это лицо не имеет достаточного имущества или дохода для возмещения причиненного вреда, дополнительная ответственность возлагается на его представителей.

 

  Статья 995. Возмещение вреда, причиненного поддерживаемым

  Лицом (20.03.2015 N3339)

1. Обязательство по возмещению вреда, причиненного поддерживаемым лицом, возлагается на поддерживаемое лицо, кроме случая, когда лицо, оказывающее поддержку, было назначено ему по решению суда для предупреждения причинения вреда.

  2. Если лицо, оказывающее поддержку, было назначено поддерживаемому лицу по решению суда для предупреждения причинения вреда, обязательство по возмещению причиненного им вреда возлагается на лицо, оказывающее поддержку, кроме случаев, когда предотвратить этот вред было невозможно.

3. В случае, предусмотренном частью 2 настоящей статьи, обязательство по возмещению вреда, причиненного поддерживаемым лицом, на лицо, оказывающее поддержку, не возлагается, если оно подтвердит, что поддерживаемое лицо на момент причинения вреда уже не нуждалось в поддержке для предупреждения причинения вреда.

 

  Статья 996. Возмещение вреда, причиненного в состоянии

  временного душевного расстройства

Лицо, временно находящееся в бессознательном состоянии или состоянии душевного расстройства, не несет ответственности за причиненный вред. Если лицо само довело себя до такого состояния применением алкогольных напитков или подобных средств, оно не освобождается от ответственности, кроме случаев, когда оказалось в таком состоянии не по своей вине.

 

Статья 997. Возмещение вреда, причиненного при исполнении

  служебных обязанностей

Лицо обязано возместить вред, причиненный его работником третьему лицу противоправным действием при исполнении своих трудовых (служебных) обязанностей. Ответственность не наступает, если работник не действовал виновно.

 

Статья 998. Солидарная ответственность за причинение вреда

1.              Если в причинении вреда участвовало несколько лиц, они несут ответственность как солидарные должники.

2.              За вред несет ответственность не только то лицо, которое непосредственно причинило его, но и то, которое склонило его к этому или способствовало ему, а также и то, которое сознательно воспользовалось вредом, причиненным другому.

 

  Статья 999. Возмещение вреда, наступившего в результате

  эксплуатации транспортных средств

1.              Владелец транспортного средства, предназначенного для перевозки пассажиров и доставки грузов, если эксплуатация его транспортных средств повлекла гибель, увечье или расстройство здоровья людей либо повреждение вещи, обязан возместить пострадавшему возникший вследствие этого вред.

2.              Обязанность возмещения вреда, предусмотренного частью первой настоящей статьи, не наступает, если:

а) повреждается перевозимый груз, кроме случаев, когда этот груз пассажир везет с собой;

б) повреждается вещь, принятая на хранение владельцем транспортного средства.

3. Обязанность возмещения вреда, предусмотренная частью первой настоящей статьи, не наступает, когда вред вызван непреодолимой силой, кроме случаев, если вред возник при эксплуатации воздушного транспорта.

4. Если лицо использует транспортное средство без разрешения владельца, оно обязано возместить вред вместо владельца. При этом владелец обязан возместить причиненный вред, если использование транспортного средства стало возможным по его вине. Правило первого предложения настоящей части не применяется, если пользователь был назначен владельцем для управления транспортным средством или это транспортное средство было передано ему владельцем.

 

Статья 1000. Ответственность за вред, причиненный исходящей

  от строения повышенной опасностью

1.              Если от того или иного строения исходит повышенная опасность от производимой в нем, помещенной там или подаваемой туда энергии либо огнеопасных или взрывоопасных, ядовитых или отравляющих веществ, владелец этого строения обязан, если практическое осуществление этой опасности повлекло за собой гибель, увечье или расстройство здоровья людей либо повреждение вещи, возместить пострадавшим возникший из этого вред. Та же ответственность применяется в отношении владельцев огнеопасных или взрывоопасных, ядовитых и отравляющих веществ, когда из этих веществ проистекает повышенная опасность.

2.              Если из того или иного строения или вещи проистекает повышенная опасность по другим основаниям, отличающимся от указанных в части первой настоящей статьи, владелец строения или вещи обязан аналогично возместить вред, возникший вследствие осуществления опасности.

3.              Обязанность возмещения вреда, предусмотренная частями первой и второй настоящей статьи, исключается, если вред вызван непреодолимой силой, кроме случаев, когда вред вызван аварией линии электропередачи, либо повреждением нефте-, газо-, водо- и нефтепродуктопроводов.

4.              Вред, причиненный использованием радиоактивных веществ, должен быть возмещен тем, кто их использовал.

 

Статья 1001. Возмещение вреда, возникшего при тушении пожара

Вред, причиненный другим лицам при тушении пожара, предотвращении его распространения на соседние квартиры и строения, возмещается лицом, виновным в возникновении пожара.

 

  Статья 1002. Недопустимость предварительного освобождения от обязательства

  возмещения вреда

Предусмотренное статьями 999 и 1000 настоящего Кодекса обязательство возмещения вреда, если оно касается причиненного личности вреда, не может быть заранее исключено или ограничено. То же правило применяется в отношении вреда, причиненного вещам, кроме случаев, когда освобождение от ответственности или ограничение ответственности было согласовано между лицом, обязанным возместить вред, и юридическим лицом публичного права, частноправовым фондом или предприятием. Противоречащие этому соглашения и положения недействительны.

 

Статья 1003. Возмещение вреда, причиненного животным

Владелец животного обязан возместить вред, который причинило его животное другим. При этом не имеет значения, находилось ли животное под присмотром, было утеряно или сбежало. Обязательство возмещения вреда не применяется, если владелец животного принял необходимые меры к защите третьих лиц.

 

Статья 1004. Возмещение вреда, причиненного обрушением здания

1.              Владелец здания обязан возместить вред, возникший вследствие того, что здание рухнуло целиком или обрушились его отдельные части, кроме случаев, когда вред не был вызван ненадлежащим содержанием или недостатком здания.

2.              Если вред причинен тем, что выброшено или упало либо вылито из здания, ответственность несет лицо, занимающее соответствующее помещение, кроме случаев, когда вред наступил вследствие непреодолимой силы или по вине пострадавшего.

 

Статья 1005. Ответственность государства (муниципалитета) за вред, причиненный государственными и публичными служащими (21.12.2016 N161, ввести в действие с 1 июля 2017 года.)

 

  1. Если государственный служащий или публичный служащий умышленно либо по грубой неосторожности нарушает свои служебные обязанности по отношению к другим лицам, государство (муниципалитет) или орган, в котором работает указанный служащий, обязаны возместить причиненный вред. При умысле либо грубой неосторожности государственный служащий или публичный служащий несет солидарную ответственность с государством (муниципалитетом). (21.12.2016 N161, ввести в действие с 1 июля 2017 года.)

  2.Обязательство возмещения вреда не возникает, если пострадавший умышленно или по грубой неосторожности не попытался правовыми средствами предотвратить вред.

  3. Вред, причиненный реабилитированному лицу вследствие незаконного осуждения, незаконного привлечения к уголовной ответственности, незаконного применения в качестве меры пресечения содержания под стражей, применения в качестве административного взыскания административного ареста или исправительных работ возмещается государством независимо от вины должностных лиц следственных органов, органов прокуратуры и суда. При умысле или грубой неосторожности эти лица несут с государством солидную ответственность. (24.09.2010 N3619)

  3 . Вред, причиненный реабилитированному лицу вследствие незаконного осуждения, незаконного привлечения к уголовной ответственности, незаконного применения в качестве меры пресечения заключения под стражу, неправильного применения в качестве административного взыскания административного ареста, дисциплинарного ареста или исправительных работ возмещается государством, независимо от вины должностных лиц следственных органов, органов прокуратуры и суда. При умысле или грубой неосторожности эти лица несут солидарную ответственность вместе с государством. (1.06.2017 N947, ввести в действие с 1 сентября 2017 года. )

 

  Статья 1006. Возмещение вреда в случае смерти пострадавшего

1.              В случае смерти пострадавшего причинитель вреда должен путем назначения содержания возместить вред лицам, содержание которых возлагалось на пострадавшего. Эта обязанность в силе до тех пор, пока пострадавший был бы обязан предоставлять содержание.

2.              Взамен содержания пострадавший может потребовать разовое возмещение, если для этого имеются важные основания.

 

Статья 1007. Возмещение вреда причиненного медицинским

  учреждением

Вред, причиненный здоровью лица при лечении в медицинском учреждении (в результате хирургической операции, неверного диагноза и др.), возмещается на общих основаниях. Причинитель вреда освобождается от ответственности, если докажет, что вред наступил не по его вине.

 

Статья 1008. Срок давности по требованию возмещения вреда

Срок давности по требованию о возмещении вреда, причиненного деликтом, равен трем годам с момента, когда пострадавшему стало известно о вреде или лице, обязанном возместить вред.

 

Глава вторая

Ответственность за вред, вызванный некачественным продуктом

 

Статья 1009. Ответственность производителя

  некачественного продукта (8.05.2012 № 6151)

  1. Производитель некачественного продукта несет ответственность за вред, вызванный этим продуктом, независимо от того, находится ли он в договорных отношениях с потерпевшим, кроме случаев, когда:

а) он не выносил этот продукт для реализации;

б) исходя из обстоятельств дела можно предполагать, что продукт во время его выноса для реализации не имел недостатка, повлекшего вред;

в) производитель производил продукт не для продажи или иных коммерческих целей, и не в рамках своей профессиональной деятельности;

г) продукт имеет недостаток, однако при выпуске продукта для реализации он соответствовал действовавшим в то время нормам;

в) выявить недостаток было невозможно с учетом уровня развития науки и техники ко времени выноса продукта для реализации.

2. Ответственность производителя части продукта также исключается, если недостаток вызван конструкцией продукта, составной частью которой она стала.

3. Обязательство производителя по возмещению вреда уменьшается или исключается вообще, если наступление вреда было вызвано виновным действием потерпевшего или ответственного вместо него лица.

4. Ответственность производителя не уменьшается, если вред вызван одновременно недостатком продукта и действием третьего лица.

 

Статья 1010. Понятие некачественного продукта (8.05.2012 № 6151)

  1. Продукт признается некачественным, если он не обеспечивает той надежности, которая с учетом всех обстоятельств ожидалась от этого продукта.

2. Продукт не признается некачественным только вследствие того, что позднее в оборот был введен продукт лучшего качества.

 

Статья 1011. Понятие продукта (8.05.2012 № 6151)

  1. Продуктом являются все движимые вещи и связанные с вещами услуги, даже если эти вещи являются составной частью других движимых или недвижимых вещей. Для целей настоящего Кодекса понятие «вещь» не включает первичных продуктов продовольствия и продуктов, добытых охотой. К «продуктам» также относятся размещенные на рынке продукты, поставленные или иным образом доступные для коммерческих или некоммерческих целей, независимо от того, предназначены ли они непосредственно для конечного потребителя.

2. Производителем признается лицо, изготовившее конечный продукт, основной элемент или часть продукта. Производителями признаются также все, кто от своего имени, с товарным или иным отличительным знаком выступают в качестве производителей.

3. Производителем считается также лицо, которые выносит продукт на продажу, для сдачи внаем или в иной форме, для хозяйственных целей, в сфере своей деятельности с соблюдением условий, предусмотренных настоящим Кодексом.

4. При невозможности установить личность производителя, производителем признается любой поставщик, кроме случая, когда он в месячный срок после требования предъявит потерпевшему производителя или лицо, которое поставило ему этот продукт. Этот порядок применяется и в отношении импортных товаров, когда невозможно установить первоначального реализатора, несмотря на то, что имя производителя известно.

 

Статья 1012. Бремя доказывания (8.05.2012 № 6151)

  При ответственности за вред, причиненный некачественным продуктом, бремя доказывания возлагается на потерпевшего.

 

Статья 1013. Солидарная ответственность производителей

  некачественной продукции (8.05.2012 № 6151)

  Если обязательство по возмещению одного и того же вреда возлагается на нескольких производителей, они несут ответственность как солидарные должники.

 

Статья 1014. Возмещение вреда, причиненного

  повреждением здоровья (8.05.2012 № 6151)

  Согласно статье 1009 настоящего Кодекса обязательство по возмещению вреда распространяется на вред, возникший вследствие смерти, телесного повреждения или повреждения здоровья.

 

Статья 1015. Срок давности требования (8.05.2012 № 6151)

 

  1. Согласно статье 1009 настоящего Кодекса срок давности требования составляет 3 года с момента, когда лицу, имеющему право на возмещение вреда, стало или должно было стать известно о вреде, недостатке или лице, обязанном возместить вред.

2. Согласно статье 1009 настоящего Кодекса требование погашается по истечении 10 лет с момента, когда производитель вынес для реализации продукт, вызвавший вред.

 

Статья 1016. Недопустимость предварительного исключения

  и ограничения ответственности производителя (8.05.2012 №6151)

Ответственность производителя за вред, вызванный некачественным продуктом, не может быть заранее ни исключена, ни ограничена. Противоречащее этому соглашение недействительно.

 

  КНИГА ЧЕТВЕРТАЯ

Право интеллектуальной собственности

 

Раздел первый

Авторское право

 

Глава первая

Общие положения

 

Статья 1017. Понятие

Защита регулируемых авторским правом имущественных и личных неимущественных авторских прав, а также некоторых смежных с ними прав осуществляется в соответствии с Законом Грузии «Об авторских и смежных правах» (22.06.1999 N2114)

 

Статья 1018 -1099 Исключена (22.06.1999 N2114)

 

Раздел второй

Промышленная собственность

 

  Статья 1100. Защита прав на изобретение, полезную модель

  и промышленный образец (16.05.2023 N2886)

  1. Защита прав на изобретение, полезную модель и промышленный образец осуществляется путем выдачи соответственно патента или свидетельства согласно Патентному закону Грузии.

  2. Право на получение патента или свидетельства имеют автор (изобретатель) изобретения или полезной модели либо автор промышленного образца или их правопреемники.

  3. Право авторства на изобретение, полезную модель, промышленный образец является неотчуждаемым и бессрочным правом.

  4. В течение срока действия патента или свидетельства его владельцу принадлежат исключительные права.

 

Статья 1101. Защита селекционных прав

Защита исключительных прав на породы растений и животных (селекционное достижение) осуществляется путем выдачи свидетельства на основании соответствующего закона.

 

  Статья 1102. Защита исключительного права на товарный знак (21.02.2024 N4050)

Защита исключительного права на товарный знак осуществляется согласно соответствующему закону, на основании регистрации товарного знака.

 

Статья 1103. Право указания географического происхождения

  и названия места происхождения

Право указания географического места происхождения и названия места происхождения товара (услуги) регулируются соответствующим законом.

 

Статья 1104. Защита фирменного наименования

Защита исключительных прав на фирменное наименование осуществляется настоящим Кодексом, Законом Грузии «О предпринимателях» и иными законодательными актами о промышленной собственности.

 

Статья 1105. Защита производственно-коммерческой тайны

1.                   Предприниматель, владеющий производственно-коммерческой тайной (ноу-хау), представляющий собой информацию исключительного технологического, организационного или коммерческого значения, что подтверждается осуществленными для соблюдения тайны необходимыми и достаточными мерами, имеет исключительные права на эту информацию.

2.                   Защита исключительных прав на ноу-хау осуществляется настоящим Кодексом и другими законодательными актами о промышленной собственности.

 

 

 

КНИГА ПЯТАЯ

Семейное право

 

Раздел первый

Брак

 

Глава первая

Порядок и условия заключения брака

 

Статья 1106. Понятие брака (25.05.2012 №6317)

  Брак – добровольный союз мужчины и женщины с целью создания семьи, зарегистрированный в территориальной службе действующего в сфере управления Министерства юстиции Грузии юридического лица публичного права – Агентства по развитию государственных сервисов (далее – территориальная служба Агентства).

 

Статья 1107. Условия заключения брака

Для заключения брака необходимо:

а) достижение брачного возраста;

б) согласие лиц, вступающих в брак.

 

Статья 1108. Брачный возраст (20.12.2011 № 5568)

1. Вступление в брак допускается с восемнадцати лет.

2. Вступление в брак совершеннолетнего лица с ограниченной дееспособностью допускается с предварительного письменного согласия попечителя. (16.12.2015 N4649, ввести в действие с 1 января 2016 года)

  3.( искл.16.12.2015 N4649, с 1 января 2016 года)

 

 

  Статья 1109. Согласие лиц, вступающих в брак. Помолвка

1. Предварительное согласие лиц, желающих вступить в брак (помолвка), не порождает обязательства заключения брака впоследствии.

2. Помолвка не является основанием для внесения в суд иска с требованием о принудительном бракосочетании.

3. Подарки, связанные с помолвкой, возвращаются сторонам, если бракосочетание не состоится.

 

Статья 1110 . (20.12.2011 № 5568)

  Статья 1111. (20.12.2011 № 5568)

  Статья 1112. (20.12.2011 № 5568)

  Статья 1113. (20.12.2011 № 5568)

  Статья 1115. (20.12.2011 № 5568)

Статья 1116 . (20.12.2011 № 5568)

Статья 1117. (20.12.2011 № 5568)

Статья 1118 . (11.07.2009 №1393)

Статья 1119. (20.12.2011 № 5568)

 

  Статья 1120. Обстоятельства, препятствующие заключению брака

1. Заключение брака не допускается между:

а) лицами, из которых хотя бы одно уже состоит в браке с другим лицом;

б) родственниками по прямой восходящей или нисходящей линии;

в) биологическими и небиологическими братьями и сестрами(18.12.2007 N5624)

  г) усыновителем и усыновленным;

д) между лицами, хотя бы одно из которых является поддерживаемым лицом, и которые не заключали брачного договора, предусмотренного частью 2 статьи 1172 настоящего Кодекса. (20.03.2015 N3339)

  2. Пункты «б», «в» и «г» части первой настоящей статьи применяются и в том случае, если родственные отношения прекращены вследствие усыновления.

 

Статья 1121. (20.12.2011 № 5568)

 

Глава вторая

  Прекращение брака

 

  Статья 1122. Основания прекращения брака

Брак прекращается:

а) смертью одного из супругов;

б) объявлением умершим одного из супругов в установленном законом порядке.

в) расторжением брака.

 

  Статья 11221 . Прекращение брака в результате смерти

  или объявления умершим одного из супругов (20.12.2011 №5568)

1. Брак признается прекращенным с даты смерти одного из супругов.

2. В случае отсутствия указания точной даты смерти в решении суда об объявлении одного из супругов умершим брак считается прекращенным с момента вступления решения суда в законную силу.

 

  Статья 1123. Недопустимость прекращения брака

 

1. Расторжение брака при наличии спора между супругами производится в судебном порядке, а в других случаях – в органе регистрации гражданских актов. (20.12.2011 №5568)

  2. В период беременности жены и в течение года после рождения ребенка муж не вправе без согласия жены возбуждать дело о расторжении брака.

 

  Статья 1124. (20.12.2011 № 5568)

  Статья 1125. (20.12.2011 № 5568)

  Статья 1126. (28.12.2007 № 5672)

 

  Статья 1127. Рассмотрение дел о расторжении брака судами

1. Дела о расторжении брака суды рассматривают в порядке искового производства, установленного гражданским процессуальным Кодексом Грузии.

2. Суд принимает меры к примирению супругов; он вправе отложить рассмотрение дела и назначить супругам срок для примирения, но не более шести месяцев.

3. Брак расторгается, если суд установит, что дальнейшее совместное проживание супругов и сохранение семьи невозможно, несмотря на принятые к примирению меры.

4. При вынесении решения о расторжении брака суд, если это необходимо, принимает меры к защите интересов малолетних детей и нетрудоспособного супруга (супруги).

  5. На регистрацию расторжения брака, осуществляемую на основании вступившего в законную силу решения суда о расторжении брака, срок давности, предусмотренный частью первой статьи 142 настоящего Кодекса, не распространяется. (27.06.2018 N2635)

 

 

Статья 1128. Принятие решения о месте жительства детей и их содержании

1. Если супруги не пришли к согласию о месте проживания детей после расторжения брака и выплате средств для их содержания, суд обязан одновременно с расторжением брака определить, кто из детей останется у которого из родителей, а также кому из них и в каком размере должно выплачиваться содержание (алименты).

2. В предусмотренных настоящей статьей случаях, при необходимости для участия в делах должен быть привлечен орган опеки и попечительства.

 

Статья 1129. Принятие решения о содержании супруга

По просьбе супруга (супруги), который вправе получать содержание от другого супруга (супруги), одновременно с решением по делу о расторжении брака суд обязан определить размер средств, подлежащих выплате другому супругу (супруге).

 

Статья 1130. Принятие решения о разделе имущества супругов

  1. По просьбе супругов или одного из них суд обязан одновременно с решением по делу о расторжении брака рассмотреть вопрос раздела имущества, являющегося совместной собственностью супругов.

2. Если такой раздел касается прав третьего лица, спор о разделе имущества не может быть разрешен вместе с делом о расторжении брака.

 

  Статья 1131. (20.12.2011 № 5568)

Статья 1132. (20.12.2011 № 5568)

  Статья 1133. (20.12.2011 № 5568)

Статья 1134. (20.12.2011 № 5568)

 

  Статья 1135. Восстановление брака при возвращении

  супруга (супруги), объявленного умершим

  или признанного безвестно отсутствующим (28.12.2005.N2626)

1. В случае, если объявится супруг (супруга), в установленном законом порядке объявленный умершим или признанный безвестно отсутствующим, брак с которым был прекращен по этому основанию, и будет отменено решение суда об объявлении его умершим или признании безвестно отсутствующим, брак может быть восстановлен территориальной службой Агентства по совместному заявлению супругов, а если их брак был расторгнут в судебном порядке, суд по их заявлению отменяет решение о расторжении брака.

2. Брак не может быть восстановлен, если супруг (супруга) объявленного умершим или признанного безвестно отсутствующим лица уже состоит в браке с другим лицом.

 

Статья 1136. Право вновь вступить в брак

  Разведенные супруги вправе вновь вступить в брак.

 

Статья 1137. (20.12.2011 № 5568)

Статья 1138. (20.12.2011 № 5568)

Статья 1139. (20.12.2011 № 5568)

Статья 11391 . (20.12.2011 № 5568)

 

  Глава третья

Недействительность брака

 

Статья 1140. Основания недействительности брака

1. Брак может быть признан недействительным, если нарушены условия, установленные статьями 1107, 1108 и 1120 настоящего Кодекса, а также в случаях, если регистрация брака не имела целью создания семьи (фиктивный брак).

2. Брак может быть признан недействительным только судом.

 

Статья 1141. Презумпция действительности брака

Если при заключении брака супруги не знали о препятствующих их браку обстоятельствах, являющихся основанием для недействительности их брака, брак прекращается с момента установления этих обстоятельств в суде, но до этого времени этот брак порождает все те правовые последствия, что и действительный брак.

 

Статья 1142. Недействительность брака с лицом, не достигшим

  брачного возраста

1. Брак лица, не достигшего брачного возраста и которому не был понижен брачный возраст, может быть признан недействительным, если этого требуют интересы супруга (супруги), вступившего в брак до достижения брачного возраста.

2. Право требования признания брака недействительным по этому основанию имеют несовершеннолетний супруг (супруга), его родители или опекун (попечитель), а также орган опеки и попечительства.

3. Если к моменту рассмотрения дела несовершеннолетний супруг (супруга) достиг брачного возраста или супруга беременна, брак может быть признан недействительным только по их требованию.

 

Статья 1143. Признание брака недействительным в связи с

  препятствующими обстоятельствами

1. Брак, оформленный с нарушением предусмотренных статьей 1120 настоящего Кодекса условий, может быть признан судом недействительным.

2. Если к моменту рассмотрения дела более не существует препятствующих заключению брака обстоятельств, суд может признать брак действительным с момента устранения этих обстоятельств.Право требования признания брака недействительным по таким обстоятельствам имеют супруги и лица, права которых нарушены этим браком, а также органы опеки и попечительства.

3. При рассмотрении дел о признании недействительным брака с поддерживаемыми лицами необходимо привлечение к участию в деле лиц, оказывающих им поддержку, но не являющихся их супругами, при наличии таковых, а также при необходимости – органа опеки и попечительства. (20.03.2015 N3339)

 

Статья 1144. Признание недействительным брака, заключенного

  по принуждению

1. В случае заключения брака по принуждению супруг (супруга) может возбудить иск о признании брака недействительным.

2. Факт заключения брака по принуждению должен установить суд.

 

Статья 1145. Признание недействительным фиктивного брака

1. Брак, заключенный без цели создания семьи, может быть признан недействительным.

2. Право возбуждать иск о признании фиктивного брака недействительным имеет территориальная служба Агентства, а если один из супругов вступил в брак, не преследуя цель создания семьи, такой иск может быть возбужден также другим супругом (супругой).(28.12.2005 N2626)

3. Брак не может быть признан фиктивным, если к моменту рассмотрения дела в суде зарегистрировавшие брак лица фактически уже создали семью.

 

Статья 1146. Момент недействительности брака

1. Брак, признанный недействительным, считается таковым со дня регистрации брака и не порождает прав и обязанностей супругов.

2. Имущественные отношения лиц, брак которых признан недействительным, регулируются в порядке, установленном настоящим Кодексом в отношении общей собственности.

3. При вынесении решения о признании брака недействительным суд вправе предоставить супругу (супруге), который не знал и не мог знать о препятствующих заключению брака обстоятельствах (добросовестный супруг (супруга), право получения от другого супруга (супруги) содержания в соответствии со статьями 1182-1186, а при разделе имущества, приобретенного до признания брака недействительным, применить правила статей 1158-1171 настоящего Кодекса.

4. Признание брака недействительным не влияет на права детей, родившихся в результате такого брака.

 

Статья 1147. Возмещение вреда, причиненного добросовестному

супругу (супруге)

Добросовестный супруг (супруга), которому был причинен имущественный ущерб в результате брака, признанного недействительным, вправе потребовать возмещения этого ущерба.

 

  Статья 1148. Признание брака недействительным только судом

Никто не может ссылаться на недействительность брака, если брак не признан судом недействительным.

 

Статья 1149. Недопустимость признания брака недействительным после

смерти супругов

Не может быть потребовано признание брака недействительным после смерти обоих супругов.

 

Статья 1150. Заключение брака при недействительности брака

Лица, брак которых признан недействительным, могут вновь заключить брак в общем порядке в случае отсутствия основания, вследствие которого брак был признан недействительным.

 

  Глава четвертая

Права и обязанности супругов

 

I. Общие положения

 

 

Статья 1151. Значение регистрации брака (01.10.2010 № 3657)

Права и обязанности супругов порождает только брак, зарегистрированный в порядке, установленном законодательством Грузии.

 

Статья 1152. Равноправие супругов

В семейных отношениях супруги пользуются равными личными и имущественными правами и несут равные обязанности.

 

Статья 1153. Запрещение дискриминации

При заключении брака и в семейных отношениях не допускается какое-либо прямое или косвенное ограничение в правах, предоставление прямых или косвенных преимуществ в зависимости от происхождения, социального и имущественного положения, расовой и национальной принадлежности, пола, образования, языка, отношения к религии, вида и характера деятельности, места жительства и иных обстоятельств.

 

II. Личные права

 

 

Статья 1154. (20.12.2011 № 5568)

 

Статья 1155. Совместное решение семейных вопросов

Вопросы воспитания детей и другие семейные вопросы супруги решают совместно.

 

Статья 1156. Свобода выбора рода деятельности

Каждый из супругов вправе свободно избрать род деятельности и профессию.

 

Статья 1157. Свобода выбора места жительства

Каждый из супругов может по своему усмотрению избрать место жительства, если это не противоречит интересам семьи.

 

III. Установленные законом имущественные права и обязанности

 

 

Статья 1158. Совместная собственность супругов

1. Имущество, приобретенное супругами в течение брака, является их общим имуществом (совместная собственность), если брачным договором между ними не установлено иное.

2. Право совместной собственности на такое имущество возникает и тогда, когда один из супругов вел домашнее хозяйство, воспитывал детей или по другой уважительной причине не имел самостоятельного дохода.

 

  Статья 1159. Управление имуществом, находящимся в совместной

  собственности, по взаимному соглашению

На имущество, находящееся в совместной собственности, супруги имеют равные права. Владение, пользование и распоряжение этим имуществом производятся по взаимному соглашению супругов.

 

Статья 1160. Распоряжение имуществом, находящимся в совместной

  собственности, по взаимному соглашению (29.06.2007 № 5127)

1. Распоряжение имуществом, находящимся в совместной собственности супругов, осуществляется по соглашению между супругами независимо от того, какой из супругов распоряжается этим имуществом.

2. Сделка, совершенная одним из супругов в связи с распоряжением имуществом, находящимся в совместной собственности супругов, не может быть по требованию другого супруга признана недействительной по тому основанию, что:

а) ему не было известно о сделке;

б) он не согласен со сделкой.

  3. Супруг как сособственник вправе потребовать получения выгоды от распоряжения имуществом.

 

Статья 1161. Индивидуальная собственность каждого из супругов

Собственностью каждого из супругов является:

а) имущество, принадлежавшее каждому из них до заключения брака;

б) имущество, полученное в течение брака путем наследования или дарения.

 

  Статья 1162. Вещи индивидуального пользования, приобретенные в течение брака

Вещи индивидуального пользования, кроме драгоценностей, хотя и приобретенные в течение брака за счет общих сумм супругов, считаются собственностью того супруга (супруги), который пользуется этими вещами

 

Статья 1163. Превращение имущества супруга (супруги) в совместную

  собственность супругов

Имущество каждого супруга (супруги) может быть сочтено совместной собственностью супругов, если будет установлено, что вследствие произведенных в течение брака затрат стоимость этого имущества значительно возросла (перепланировка, завершение строительства, переделка и др.). Данное правило не применяется, если брачным договором предусмотрено иное.

 

Статья 1164. Раздел общей собственности супругов

 

Общая собственность супругов может быть разделена по требованию каждого из супругов как в течение брака, так и после его прекращения.

 

Статья 1165. Судьба необходимых для профессиональной деятельности

  вещей при разделе совместной собственности

Раздел совместной собственности супругов производится по взаимному соглашению супругов, а если такое соглашение не достигнуто, судом. Суд определяет, какая из вещей должна быть передана кому из супругов. Необходимые для профессиональной деятельности вещи (музыкальные инструменты, врачебные принадлежности, библиотеки и т. п.), которые хотя и приобретены в течение брака на общие средства супругов, передаются тому супругу (супруге), которому они необходимы для своей деятельности.

 

Статья 1166. Компенсация доли при разделе

Если при разделе общего имущества одному из супругов передаются вещи, стоимость которых превышает полагающуюся ему долю, другому супругу (супруге) предоставляется соответствующая денежная или иного рода компенсация.

 

  Статья 1167. Раздел общего имущества в течение брака

Если раздел общего имущества происходит в течение брака, та часть имущества, которая не была разделена, а также имущество, которое супруги приобретут в будущем, будет сочтено их совместной собственностью, если брачным договором не было предусмотрено иное.

 

Статья 1168. Учет интересов несовершеннолетних детей при разделе

  совместной собственности

1. При разделе имущества, являющегося совместной собственностью супругов, доли супругов равны, если соглашением между ними не предусмотрено иное.

2. Суд может отступить от принципа равенства долей с учетом интересов несовершеннолетних детей и заслуживающих внимания интересов одного из супругов; в частности, доля одного из супругов может быть увеличена с учетом того, что с ним проживают несовершеннолетние дети, что он нетрудоспособен либо другой супруг (супруга) тратил общее имущество во вред интересам семьи.

3. По указанным основаниям суд может признать собственностью каждого из супругов имущество, которое приобретено каждым из них во время фактического прекращения брака или их раздельного проживания.


Статья 1169. Порядок раздела общих долгов супругов

Долги супругов делятся между ними соразмерно принадлежащей им доле в общем имуществе.

 

Статья 1170. Порядок покрытия долгов одного из супругов

1. Взыскание с целью покрытия долга одного из супругов может быть обращено на его имущество или (и) на его долю в совместной собственности, которую он получил бы в случае раздела имущества.

2. Обращение взыскания на общее имущество супругов в связи с указанными долгами возможно тогда, если суд установит, что все полученное по обязательству было использовано в интересах всей семьи.

3. Обращение взыскания на общее имущество супругов для возмещения вреда, причиненного преступлением одного из супругов, допустимо только в том случае, если приговором будет установлено, что это имущество приобретено на средства, полученные в результате совершения преступления.

 

Статья 1171. Срок давности по требованиям о разделе имущества, находящегося

  в совместной собственности

Для требований о разделе совместного имущества разведенных супругов установлен трехлетний срок исковой давности.

 

 

IV. Договорные имущественные отношения супругов

 

 

Статья 1172. Брачный договор (20.03.2015 N3339)

1. Супруги могут заключить брачный договор, определяющий их имущественные права и обязанности как в течение брака, так и при его расторжении.

2. Брачный договор должен быть заключен до регистрации брака, если хотя бы один из супругов является поддерживаемым лицом. В процесс заключения брачного договора необходимо вовлечение органа опеки и попечительства, а также лица, оказывающего поддержку, в части, определенной соответствующим решением суда

3. При выполнении брачного договора, заключенного с поддерживаемым лицом, ответственность по надзору за исполнением своих обязанностей лицом, оказывающим поддержку, возлагается на орган опеки и попечительства.

4. Брачный договор, заключенный с поддерживаемым лицом, не должен ограничивать его имущественных прав больше, чем это определено соответствующим решением суда.

5. Если брачный договор заключается между лицом, оказывающим поддержку, и поддерживаемым лицом, орган опеки и попечительства в процессе его заключения назначает поддерживаемому лицу в качестве временно оказывающего поддержку уполномоченное лицо органа опеки и попечительства.

 

  Статья 1173. Заключение брачного договора

1. Брачный договор может быть заключен как до регистрации брака, так и после его регистрации в любое время.

2. Брачный договор, заключенный до регистрации брака, вступает в силу с момента регистрации брака.

 

Статья 1174. Форма договора

Брачный договор заключается письменно и удостоверяется в нотариальном порядке.

 

Статья 1175. Заключение брачного договора лицом с ограниченной

  дееспособностью

Лицо, имеющее ограниченную дееспособность, может до регистрации брака заключить брачный договор только с согласия законного представителя.

 

Статья 1176. Содержание брачного договора

1. Брачный договор может быть заключен как на уже существующее имущество, так и на то, которое будет приобретено в будущем.

2. Брачным договором супруги могут изменить установленные законом правила для общей собственности.

3. Супруги могут объединить все свое имущество, включить в него и приобретенное в течение брака имущество (общая собственность), или полностью либо частично отказаться от такого объединения и установить долевую или обособленную собственность каждого из них на имущество.

 

Статья 1177. Порядок производства семейных расходов

Супруги вправе определить брачным договором условия участия в доходах, порядок производства каждым из них семейных расходов и имущество, которое будет передано каждому из них при прекращении брака.

 

Статья 1178. Ограничение прав и обязанностей, предусмотренных

  брачным договором

Предусмотренные брачным договором права и обязанности могут быть ограничены определенным сроком или наступлением того или иного условия.

 

  Статья 1179. Обязанности, изменение которых брачным договором

  не допускается

1. Брачным договором не могут быть изменены обязанности взаимного содержания супругов, права и обязанности родителей в отношении детей, алиментные обязанности и права обращения в суд - в случае возникновения спора.

2. Брачным договором также не могут предусматриваться условия, ставящие одного из супругов в тяжелое положение.

 

  Статья 1180. Прекращение брачного договора

1. Брачный договор может быть в любое время изменен или прекращен по соглашению супругов.

2. Односторонний отказ от брачного договора не допускается.

3. Брачный договор прекращается при расторжении брака.

 

Статья 1181. Изменение условий брачного договора судом

По заявлению заинтересованного супруга, при наличии уважительных причин суд может изменить условия брачного договора, ставящие в крайне неблагоприятное положение одного из супругов.

 

Глава пятая

Обязанности супругов по взаимному содержанию

 

Статья 1182. Лицо, правомочное получать содержание

 

Супруги обязаны материально поддерживать друг друга. В случае отказа в такой поддержке и(или) отсутствия соглашения между супругами о предоставлении содержания право получить по суду содержание имеют:

а) нетрудоспособный супруг, нуждающийся в материальной помощи;

б) жена в период беременности и в течение трех лет после рождения ребенка.

 

Статья 1183. Право нетрудоспособного супруга на содержание

Нетрудоспособный супруг (супруга), который нуждается в помощи супруга (супруги), сохраняет право получения содержания и после расторжения брака, если он стал нетрудоспособным до расторжения брака или в течение года со дня расторжения брака.

 

Статья 1184. Освобождение от обязанности содержания судом

Суд может освободить супруга (супругу) от обязанности содержания или на определенный срок изменить эту обязанность, если супруги состояли в браке в течение непродолжительного времени или требующий помощи супруг (супруга) совершил недостойный поступок в отношении плательщика содержания, а также если нетрудоспособность требующего материальной поддержки супруга (супруги) вызвана потреблением алкогольных напитков или наркотических веществ или совершением им умышленного преступления.

 

  Статья 1185. Определение размера содержания

1. Размеры содержания, подлежащего уплате в пользу супруга (супруги), определяются в виде ежемесячно выплачиваемой денежной суммы с учетом материального и семейного положения супругов.

2. При изменении материального или семейного положения одного из супругов каждый из супругов вправе обратиться в суд с иском об изменении размера содержания.

 

Статья 1186. Прекращение права получения содержания

Право получения содержания от супруга (супруги) прекращается, если более нет оснований, предусмотренных статьями 1182-1183 настоящего Кодекса, а также в случае, когда получающий содержание супруг (супруга) вступит в повторный брак.

 

 

Раздел второй

Взаимоотношения родителей, детей и других родственников

 

Глава первая

Установление происхождения детей

 

Статья 1187. Основания возникновения прав и обязанностей родителей и детей

Взаимные права и обязанности родителей и детей основываются на происхождении детей, удостоверенном в установленном законом порядке.

 

Статья 1188. Установление происхождения ребенка в случае смерти отца

В случае смерти отца ребенок считается родившимся от состоявших в браке родителей, если он родится не позднее десяти месяцев после смерти отца.

 

Статья 1189. Удостоверение происхождения ребенка от состоящих

  в браке родителей (20.12.2011 №5568)

Происхождение ребенка от состоящих в браке родителей удостоверяется их совместным заявлением или заявлением одного из них, документами, удостоверяющими рождение ребенка и заключение брака между родителями.

 

Статья 1190. Установление происхождения ребенка от родителей,

  не состоящих между собой в браке (9.12.2011 № 5445)

1. Происхождение ребенка от не состоящих между собой в браке родителей устанавливается по совместному заявлению родителей и документу, удостоверяющему рождение ребенка.

  2. В случае отсутствия совместного заявления родителей или невозможности подать заявление отцовство в отношении ребенка может быть установлено в судебном порядке по заявлению одного из родителей, опекуна (попечителя) ребенка или лица, на иждивении которого находится ребенок, а также заявления самого ребенка по достижении им совершеннолетия.

3. Вопрос установления отцовства в отношении ребенка решается судом в соответствии с результатами биологических (генетических) или антропологических исследований (доказательств), касающихся вопроса определения отцовства в отношении ребенка.

4. При невозможности установления отцовства в отношении ребенка по основаниям, предусмотренным частью 3 настоящей статьи, суд принимает во внимание факты совместного проживания матери ребенка и лица, подавшего заявление об установлении отцовства (лица, указанного в заявлении), и ведения ими общего хозяйства до рождения ребенка или (и) совместного воспитания или (и) содержания ими ребенка, или другие документы или (и) обстоятельства, являющиеся доказательствами, полностью удостоверяющими признание отцовства в отношении ребенка лицом, указанным в заявлении.

5. (20.12.2011 N5568)

6. Происхождение ребенка от родителей, не состоящих между собой в браке, может также устанавливаться органом регистрации гражданских актов при установлении факта рождения лица в определенное время и определенных обстоятельствах, имеющего юридическое значение.

7. Лицо, имеющее обоснованное предположение, что оно само является отцом ребенка, может оспаривать запись об отце ребенка в органе регистрации гражданских актов, выполненную в соответствии с настоящей статьей, в течение одного года со времени, когда ему стало или должно было стать известно об указанной записи.

8. Суд может отказать в установлении отцовства в отношении ребенка, если его установление противоречит интересам ребенка.

9. При установлении отцовства в отношении ребенка в порядке, предусмотренном настоящей статьей, дети имеют в отношении родителей и их родственников такие же права и обязанности, как дети, происходящие от родителей, состоящих между собой в браке.

 

 

Статья 1191. (20.12.2011 N5568)

 

Статья 11911 . Одинокие родители (11.12.2014 N2892 ввест.дейст 15.04.2015)

  (1.04.2015 N3422 ввест.дейст 15.0 6.2015 )

1.                   Одинокими родителями являются лица с предусмотренным настоящей

  статьей статусом одинокой матери или одинокого отца.

  2. Одинокой матерью является лицо, имеющее рожденного вне брака ребенка в возрасте до 18 лет, если в записи об акте о рождении ребенка отсутствует запись об отце ребенка, а также лицо, имеющее усыновленного ребенка в возрасте до 18 лет и не состоявшее в зарегистрированном браке на момент усыновления ребенка. (Признать утратившей силу с первого июля 2022 года частей 2 и 3 статьи 11911. (Решение Первой коллегии Конституционного Суда Грузии от 28.12.2021 № 1/6/1320)

  3. Одиноким отцом является лицо, имеющее рожденного вне брака ребенка в возрасте до 18 лет, если в записи об акте о рождении ребенка отсутствует запись о матери ребенка, а также лицо, имеющее усыновленного ребенка в возрасте до 18 лет и не состоявшее в зарегистрированном браке на момент усыновления ребенка. (Признать утратившей силу с первого июля 2022 года частей 2 и 3 статьи 11911. (Решение Первой коллегии Конституционного Суда Грузии от 28.12.2021 № 1/6/1320)

  4. Основаниями для отмены статуса одинокого родителя являются внесение в запись акта о рождении ребенка сведений о втором родителе, достижение ребенком (усыновленным лицом) 18-летнего возраста, а также другие обстоятельства, предусмотренные законодательством Грузии, исключающие наличие статуса одинокого родителя. (22.12.2017 N1819)

  5. Гарантии социальной и правовой защиты одиноких родителей определяются законодательством Грузии.

6. Порядок установления статуса одинокого родителя и ведения данных о соответствующих лицах определяется совместным приказом Министра юстиции Грузии и Министра лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий, труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии. (5.07.2018 N3076)

 

  Статья 11911. Одинокий родитель

  (9.06.2022 N1651, ввести в действие с 1 июля 2022 года.)

1. Одиноким родителем является лицо с предусмотренным настоящей статьей статусом одинокой матери или одинокого отца.

2. Одинокой матерью/одиноким отцом является:

а) лицо, имеющее ребенка в возрасте до 18 лет, если в записи об акте о рождении ребенка отсутствует запись о втором родителе ребенка;

б) лицо, имеющее усыновленного ребенка в возрасте до 18 лет, если в записи об акте о рождении ребенка отсутствует запись о втором родителе ребенка;

в) лицо, второй родитель несовершеннолетнего ребенка которого умер, объявлен умершим или признан безвестно отсутствующим;

г) лицо, второй родитель несовершеннолетнего ребенка которого лишен всех родительских прав и обязанностей.

3. Основанием для отмены статуса одинокой матери/одинокого отца является устранение соответствующего обстоятельства/соответствующих обстоятельств, предусмотренных частью 2 настоящей статьи.

4. Суд в срок, составляющий 5 рабочих дней после вступления в законную силу судебного акта, удостоверяющего устранение обстоятельства, предусмотренного подпунктом «в» или «г» части 2 настоящей статьи, направляет указанный акт юридическому лицу публичного права, действующему в сфере управления Министерства юстиции Грузии, – Агентству развития государственных сервисов.

5. Гарантии социальной и правовой защиты одиноких родителей определяются законодательством Грузии.

6. Порядок установления статуса одинокой матери/одинокого отца и ведения данных о соответствующих лицах определяется совместным приказом Министра юстиции Грузии и Министра лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий, труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии.

 

  Статья 11912. Многодетный родитель

  (27.06.2018 N2606, ввести в действие с 1 сентября 2018 года. )

  1. Многодетным родителем является лицо, имеющее четверых или более детей или (и) усыновленных детей.

2. Порядок и условия обеспечения социальной защиты многодетного родителя, имеющего четверых или более детей или (и) усыновленных детей в возрасте до 18 лет, определяются законодательством Грузии.

3. Порядок установления и отмены статуса многодетного родителя и ведения данных о соответствующих лицах определяется постановлением Правительства Грузии.

 

  Статья 1192. (20.12.2011 N5568)

Статья 1193. (20.12.2011 N5568)

 

  Статья 11931   Признание ребенка брошенным (19.06.2012 N6494)

  Порядок признания ребенка брошенным определяется Законом Грузии «Об усыновлении и передаче на воспитание».

 

Статья 1194. Определение имени ребенка (18.12.2007 N5624)

  1. Имя присваивается ребенку по взаимному согласию родителей.

  2. (19.06.2012 N6494)

 

Статья 1195. Определение фамилии ребенка (18.12.2007 № 5624)

  1.Фамилия ребенка определяется по фамилии родителей. В случае, если родители не носят общую фамилию, ребенку присваивается фамилия матери или отца либо по согласию родителей соединенная фамилия.

  2. (19.06.2012 № 6494)

 

Статья 1196. Изменение фамилии ребенка

1. Прекращение брака родителей не влечет изменения фамилии ребенка.

2. Родитель, с которым остался проживать ребенок после прекращения брака или признания его недействительным, вправе в соответствии с интересами ребенка обратиться с иском в суд о том, чтобы дать ребенку свою фамилию. Если ребенку более десяти лет, для изменения фамилии необходимо также его согласие.

  2. Родитель, с которым остался проживать ребенок после прекращения брака или признания его недействительным, вправе в соответствии с интересами ребенка обратиться в суд с иском о том, чтобы дать ребенку свою фамилию. При изменении фамилии ребенка в возрасте до 10 лет с учетом степени его зрелости принимается во внимание его желание. Для изменения фамилии ребенка в возрасте 10 лет или старше необходимо также его согласие. (20.09.2019 N5013, ввести в действие с 1 сентября 2020 года. ) (21.05.2020 N5913)

 

 

Глава вторая

Права и обязанности родителей в отношении детей

 

 

Статья 1197. Равноправие родителей в отношении детей

В отношении детей родители имеют равные права и обязанности. Ребенок имеет право жить и расти в семье.

 

Статья 1198. Обязанности родителей в отношении детей (18.12.2007 N5624)

  1.Родители вправе и обязаны воспитывать своих детей, заботиться об их физическом, умственном, духовном и социальном развитии, растить их достойными членами общества с преимущественным учетом их интересов.

  11 . При воспитании несовершеннолетних детей не допускается применение родителями (законными представителями) методов воспитания, вызывающих физические или (и) психические страдания несовершеннолетних.(17.10.2014 N2703)

  2. На родителей возлагается обязанность по содержанию детей.

3. Родители вправе определить, с кем и где должны проживать дети.

4. Родителям поручается защищать права и интересы своих несовершеннолетних детей, что включает управление имуществом и использование имущества детей.

5. Родителям предоставляется право и на них возлагается обязанность общаться со своими детьми, определять право третьих лиц на общение с их детьми.

6. Родители являются законными представителями несовершеннолетних детей и без особых полномочий выступают в защиту их прав и интересов в отношениях с третьими лицами, в том числе - в суде.

 

  Статья 11981. Право несовершеннолетнего на защиту (19.03.2014 N2110)

1. Несовершеннолетний имеет право на защиту от злоупотребления правами со стороны родителей (других законных представителей). При нарушении прав и законных интересов несовершеннолетнего, в том числе – при невыполнении либо ненадлежащем выполнении родителями или одним из родителей обязанностей, связанных с воспитанием и образованием ребенка, либо в случае злоупотребления родительскими правами несовершеннолетний вправе самостоятельно обратиться в органы опеки и попечительства, а в случаях, предусмотренных Гаагской конвенцией о юрисдикции, применимом праве, признании, исполнении и сотрудничестве в отношении родительской ответственности и мер по защите детей от 19 октября 1996 года, – в Центральный орган, с 14-летнего возраста – в суд.

1. Несовершеннолетний имеет право на защиту от злоупотребления правами его родителем/другим законным представителем. При нарушении прав и законных интересов несовершеннолетнего, в том числе – при невыполнении или ненадлежащем выполнении обоими или одним из родителей обязанностей, связанных с воспитанием и образованием ребенка, или при злоупотреблении ими родительскими правами, несовершеннолетний имеет право самостоятельно обратиться в органы опеки и попечительства, а в случаях, предусмотренных Гаагской конвенцией о юрисдикции, применимом праве, признании, исполнении и сотрудничестве в отношении родительской ответственности и мер по защите детей от 19 октября 1996 года, – в центральный орган и суд. (20.09.2019 N5013, ввести в действие с 1 сентября 2020 года. ) (21.05.2020 N5913)

2. Физические и юридические лица, которым стали известны случаи нарушения прав и законных интересов несовершеннолетнего, обязаны уведомить об этом органы опеки и попечительства по фактическому местонахождению несовершеннолетнего. Органы опеки и попечительства по получении такого уведомления обязаны провести мероприятия, предусмотренные законодательством Грузии, а в случаях, предусмотренных Гаагской конвенцией о юрисдикции, применимом праве, признании, исполнении и сотрудничестве в отношении родительской ответственности и мер по защите детей от 19 октября 1996 года, – обратиться в Центральный орган.

  21 . Невыполнение субъектами, вовлеченными в предусмотренные законодательством Грузии процедуры обращаемости по связанным с детьми вопросам (реферирования), и другими субъектами, работающими по связанным с детьми вопросам, обязательства по выявлению случаев насилия в отношении детей и по предоставлению соответствующим государственным органам информации о случаях выявлении насилия в отношении детей влечет ответственность в порядке, установленном законодательством Грузии.(17.10.2014 N2703)

  3. Центральным органом, определенным Гаагской конвенцией о юрисдикции, применимом праве, признании, исполнении и сотрудничестве в отношении родительской ответственности и мер по защите детей от 19 октября 1996 года, является структурное подразделение Министерства юстиции Грузии.

 

  Статья 1199. Защита интересов ребенка (18.12.2007 N5624)

  Права родителей не должны осуществляться таким образом, чтобы тем самым ущемлялись интересы ребенка.

 

Статья 1200. Воспитание детей по взаимному согласию родителей

1. Все вопросы воспитания детей родители решают по взаимному согласию.

2. В случае недостижения родителями согласия спорный вопрос разрешается судом с участием родителей. В этом случае право родителей представлять детей в судебном споре приостанавливается. Орган опеки и попечительства назначает детям представителя, который представляет интересы детей в ходе судебного разбирательства дела. (18.12.2007 N5624)

 

Статья 1201. Место жительства несовершеннолетних детей при

  расторжении брака родителей (18.12.2007 N5624)

  1. Если в связи с расторжением брака или по иным причинам родители проживают раздельно, от их согласия зависит, кто будет иметь право решать, с кем должны проживать несовершеннолетние дети.

2. В случае недостижения согласия спор о том, с кем должны проживать несовершеннолетние дети, решает суд с учетом интересов детей. В этом случае право родителей представлять детей в судебном споре приостанавливается. Орган опеки и попечительства назначает детям представителя, который представляет интересы детей в ходе судебного разбирательства дела.

 

Статья 1202. Права и обязанности расторгнувших брак или проживающих

  раздельно родителей в отношении детей (18.12.2007 N5624)

1. Родители имеют все права и обязанности в отношении своих детей, независимо от того, что брак их расторгнут или они проживают раздельно.

2. Родитель, с которым проживают дети, не вправе ограничивать другого родителя в осуществлении им его прав и обязанностей.

 

Статья 1203. Права дедушки и бабушки в отношении несовершеннолетних

  внуков (18.12.2007 N5624)

  Дедушка и бабушка вправе общаться со своими несовершеннолетними внуками и тогда, когда они непосредственно не участвуют в их воспитании. Если родители или опекуны (попечители) отказывают дедушке и бабушке в общении с внуками, суд может обязать родителей или опекунов (попечителей) предоставить дедушке и бабушке возможность общаться с внуками в установленном судом порядке, если суд установит, что это не будет препятствовать нормальному воспитанию детей и не повлияет на них отрицательно.

 

Статья 1204. Права требовать возвращения несовершеннолетнего ребенка

  (18.12.2007 N5624)

Родители вправе потребовать возвращения несовершеннолетнего сына (дочери) от лица, которое удерживает его у себя без законных оснований.

 

Статья 1205. Ограничение прав и обязанностей родителей (18.12.2007 N5624)

1. Права и обязанности родителей могут ограничиваться только по решению суда, если настоящим Кодексом не установлено иное.

2. Суд может ограничить родителей в одном или нескольких правах или обязанностях независимо от других прав и обязанностей родителей.

  3. Опека или попечительство устанавливается в отношении детей, оба родителя которых ограничены в правах или обязанностях в соответствии с настоящим Кодексом.

  4. По мере возможности за родителями сохраняется обязательство по содержанию детей при ограничении родительских прав в соответствии с алиментными обязанностями, предусмотренными настоящим Кодексом. (18.12.2009 N2382)

 

Статья 12051 . Приостановление прав и обязанностей родителей

  (18.12.2007 N5624)

1. Право родителей представлять детей в процессе судопроизводства может быть приостановлено судом до разрешения спора в соответствии со статьями 1200 и 1201 настоящего Кодекса.

2. (18.12.2009 N2382)

  3. При обнаружении найденного ребенка, личность которого, личность и место нахождения родителя (родителей) которого неизвестны, права и обязанности его родителя (родителей) признаются приостановленными без решения суда до:

а) установления личности ребенка или его родителя (родителей) и его возвращения в семью;

  б) установления личности родителя (родителей) ребенка, уклоняющегося (уклоняющихся) от осуществления родительских прав и обязанностей, и ограничения или лишения его (их) прав и обязанностей судом либо признания ребенка брошенным . В данном случае суд вместе с признанием ребенка брошенным выносит решение о лишении родительских прав;

  в) признания ребенка брошенным. (18.12.2009 N2382)

  4. (18.12.2009 N2382)

  5. Права и обязанности родителя считаются приостановленными при оставлении ребенка, выразившемся в собственном действии или бездействии родителя (родителей), когда ребенок помещен под 24-часовую государственную опеку. В этом случае приостановление прав и обязанностей родителя действует в течение срока существования оснований для приостановления.(19.06.2012 N6494)

  6. В случае насилия в семье, когда в отношении родителя действует сдерживающий или охранный ордер, а также с принятием социальным работником решения об отделении ребенка от родителя представительское право родителя или (и) право родителя определять, с кем или где должен проживать ребенок, считается приостановленным на срок действия сдерживающего или охранного ордера либо решения социального работника об отделении ребенка от родителя. Обжалование родителем решения социального работника об отделении ребенка от родителя не приостанавливает действие этого решения. (22.06.2016 N5449, ввести в действие на 30-й день после опубликования.)

 

  Статья 1206. Лишение родительских прав и обязанностей (18.12.2009 N2382)

1. Лишение родительских прав и обязанностей является крайней мерой. Решение о лишении родительских прав и обязанностей суд выносит по инициативе органа опеки и попечительства или ребенка, если настоящей статьей не предусмотрено иное. (20.09.2019 N5013, ввести в действие с 1 сентября 2020 года.) (21.05.2020 N5913)

  2. Родители, которые систематически уклоняются от выполнения родительских обязанностей и ненадлежащим образом пользуются родительскими правами – грубо обращаются с детьми, оказывают на них неблагоприятное влияние аморальным поведением либо являются хроническими алкоголиками или наркоманами, или вовлекают детей в антиобщественные деяния (в том числе – попрошайничество, бродяжничество), лишаются всех родительских прав и обязанностей. (4.05.2017 N748)

 

  Статья 1207. Права ребенка лица, лишенного родительских

  прав и обязанностей (18.12.2007 N5624)

Родители, лишенные родительских прав и обязанностей, утрачивают все права на общение с детьми, в отношении которых они лишены родительских прав и обязанностей. Дети, родители которых лишены родительских прав и обязанностей, сохраняют в отношении этих родителей основанные на родстве имущественные права, в том числе - право на получение наследства.

 

Статья 1208. (18.12.2007 N5624)

 

Статья 1209. Восстановление в родительских правах и обязанностях

  (18.12.2007 N5624)

1. Восстановление родителей в родительских правах и обязанностях производится только в судебном порядке по инициативе детей, одного из родителей или органов опеки и попечительства.

  2. Родители могут быть восстановлены в правах и обязанностях только в случае, если установлено, что более нет оснований для ограничения или лишения родительских прав.

3. При восстановлении лица в родительских правах и обязанностях суд также учитывает и желание ребенка. (20.09.2019 N5013, ввести в действие с 1 сентября 2020 года.) (21.05.2020 N5913)

4. Восстановление в родительских правах и обязанностях не допускается в отношении детей, усыновленных другими лицами, за исключением случая признания усыновления недействительным.

5. Родители восстанавливаются в родительских правах и обязанностях автоматически по истечении срока приостановления, если настоящим Кодексом не установлено иное.

 

Статья 1210. (18.12.2009 N2382)

 

Статья 1211. Передача родительских прав и обязанностей (18.12.2007 N5624)

1. Право на управление имуществом ребенка в связи с конкретным имуществом может быть передано родителями опекуну над имуществом на основании нотариально удостоверенного документа. (15.07.2020 N6989)

2. Право на управление имуществом ребенка в связи с конкретным имуществом может быть передано опекуну над имуществом по завещанию.

 

 

  Глава третья

  Алиментные обязанности родителей и детей

 

Статья 1212. Обязанность содержания детей

Родители обязаны содержать своих несовершеннолетних детей, а также совершеннолетних нетрудоспособных детей, нуждающихся в помощи.

 

Статья 1213. Определение размера алиментов родителями

Размеры алиментов на содержание несовершеннолетних или совершеннолетних нетрудоспособных детей определяются по соглашению родителей.

 

Статья 1214. Определение размера алиментов судом

Если родители не достигнут соглашения о размерах алиментов, спор решается судом. Размеры алиментов суд определяет на основании разумной, справедливой оценки в пределах необходимых требований для нормального содержания и воспитания ребенка. При определении размера алиментов суд принимает во внимание реальное материальное положение как родителей, так и ребенка.

 

Статья 1215. Обязанность участия в дополнительных расходах

На родителя, выплачивающего алименты несовершеннолетним детям, может быть возложена обязанность участия в дополнительных расходах, вызванных особыми обстоятельствами (тяжелая болезнь ребенка, увечье и др.).

 

Статья 1216. Расходы по содержанию детей, переданных

  под опеку или попечительство (18.12.2007 N5624)

Родителям может быть поручено осуществление расходов по содержанию детей, переданных под опеку или попечительство, в соответствии с настоящим Кодексом или по решению суда.

 

  Статья 1217. Определение суда о взыскании средств на содержание ребенка

  (28.12.2005 N2626)

В случае, если ответчик записан родителем ребенка в территориальной службе Агентства в соответствии со статьями 1191 и 1192 настоящего Кодекса, суд может до рассмотрения дела по существу вынести определение о взыскании средств на содержание ребенка.

 

Статья 1218. Обязанности детей в отношении родителей

1. Дети обязаны заботиться о родителях и оказывать им помощь.

2. Совершеннолетние трудоспособные дети обязаны содержать нетрудоспособных родителей, нуждающихся в помощи.

3. Дети могут быть освобождены от обязанности содержания родителей, если суд установит, что родители уклонялись от исполнения родительских обязанностей.

4. Родитель, лишенный родительских прав, теряет право требования алиментов у детей.

 

Статья 1219. Участие детей в содержании нетрудоспособных родителей

1. Участие каждого из детей в содержании нетрудоспособного родителя, нуждающегося в помощи, определяет суд в виде ежемесячно выплачиваемой суммы с учетом материального и семейного положения родителей и детей.

2. При определении этой суммы суд учитывает обязанности всех совершеннолетних детей родителей независимо от того, предъявлен иск ко всем, нескольким детям или к одному из них.

 

Статья 1220. Участие детей в дополнительных расходах

При отсутствии иного соглашения на детей, выплачивающих алименты нетрудоспособным родителям, может быть возложено участие в дополнительных расходах, вызванных особыми обстоятельствами (тяжелая болезнь родителей, увечье и др.).

 

Статья 1221. Иск о снижении размера алиментов

1. Родитель, выплачивающий алименты в пользу несовершеннолетнего ребенка, вправе возбудить иск об уменьшении установленного судом размера алиментов.

2. В случае изменения материального и семейного положения родителя, выплачивающего алименты в виде твердо установленной суммы, суд вправе по требованию заинтересованной стороны уменьшить или увеличить размеры алиментов.

 

Статья 1222. Изменение размера алиментов в связи с изменением

  материального или семейного положения

Если материальное или семейное положение родителей либо детей изменилось после того, как суд определит размеры сумм, подлежащих выплате родителями в пользу совершеннолетних нетрудоспособных детей или детьми - в пользу нетрудоспособных родителей, нуждающихся в помощи, суд может по иску одного из них изменить установленный размер алиментов.

 

  Глава четвертая

Алиментные обязанности других членов семьи

 

  Статья 1223. Обязанности братьев и сестер по взаимному содержанию

Братья и сестры, обладающие достаточными средствами, обязаны содержать своих нуждающихся в помощи несовершеннолетних сестер и(или) братьев, если они не могут получать содержание от родителей. Такую же обязанность они несут в отношении нуждающихся в помощи нетрудоспособных совершеннолетних сестер и(или) братьев, если те не могут получать содержания от своих родителей, супругов или детей.

 

Статья 1224. Алиментные обязанности внука (внучки) по отношению

  к нетрудоспособным бабушке и деду

Внук (внучка), обладающий достаточными средствами, обязан содержать своих нетрудоспособных, нуждающихся в помощи бабушку и деда, если они не могут получать содержания от своих детей или друг от друга.

 

Статья 1225. Алиментные обязанности бабушки и деда по отношению к внукам

Бабушка и дед, обладающие достаточными средствами, обязаны содержать своих нуждающихся в помощи несовершеннолетних внуков, если те не могут получать содержание от своих родителей. Такую обязанность они несут и в отношении нуждающихся в помощи нетрудоспособных совершеннолетних внуков, если те не могут получать содержания от своих родителей, супруга (супруги) или детей.

 

Статья 1226. Алиментные обязанности отчима и мачехи

Отчим и мачеха, обладающие достаточными средствами, обязаны содержать своих несовершеннолетних и (или) нетрудоспособных совершеннолетних, нуждающихся в помощи падчериц и пасынков, если они находились у них на воспитании или содержании и не имеют родителей или не могут получать содержания от них.

 

Статья 1227. Алиментные обязанности падчериц и пасынков

Падчерицы и пасынки, обладающие достаточными средствами, обязаны содержать своих нетрудоспособных нуждающихся в помощи мачеху и (или) отчима, если те ранее воспитывали или содержали их.

Суд может освободить падчериц и пасынков от обязанности содержать мачеху и (или) отчима, если те воспитывали или содержали их менее пяти лет, а также если они не выполняли надлежащим образом обязанности по воспитанию падчериц и пасынков.

 

  Статья 1228. (18.12.2007 N5624)

 

  Статья 1229. Алиментные обязанности в отношении фактического воспитателя

Лицо, находившееся на постоянном воспитании и содержании, обязано предоставлять содержание своим фактическим воспитателям, если те нетрудоспособны, нуждаются в помощи и не могут получить ее от своих детей или супруга (супруги).

 

Статья 1230. Порядок определения размера алиментов

1. Размеры алиментов, подлежащих выплате указанными в настоящей главе лицами, в каждом отдельном случае определяет суд в виде ежемесячно выплачиваемой суммы, с учетом материального и семейного положения плательщика и получателя алиментов.

2. Если содержание семьи составляет обязанность одновременно нескольких лиц, с учетом их материального и семейного положения суд определяет долю каждого в выполнении этой обязанности; при этом суд принимает во внимание всех плательщиков алиментов независимо от того, алименты требуют у всех этих лиц, или только у одного или нескольких из них.

 

Статья 1231. Изменение размера алиментов

Если изменилось материальное или семейное положение плательщика или получателя алиментов после того, как в судебном порядке был установлен размер алиментов, выплачиваемых указанным в настоящей главе лицам, суд вправе на основании иска одного из них изменить установленный размер алиментов.

 

Глава пятая

Порядок выплаты и взыскания алиментов

 

Статья 1232. Добровольная выплата алиментов

1. Лицо, обязанное выплачивать алименты, в добровольном порядке платит их лично по месту получения доходов.

2. Добровольный порядок выплаты алиментов не исключает права получателя алиментов в любое время обратиться в суд с иском о взыскании алиментов.

 

Статья 1233. Обязанности администрации организации-работодателя

  при выплате алиментов

1. Администрация организации-работодателя ежемесячно удерживает алименты из заработной платы (пенсии, пособия и др.) плательщика алиментов на основании письменного заявления или исполнительного листа и выплачивает или пересылает их указанному в заявлении или исполнительном листе лицу не позднее трех дней после выдачи заработной платы (пенсии, пособия и др.).

2. Письменное заявление лица, желающего добровольно выплачивать алименты, должно быть подано администрации организации-работодателя по месту работы заявителя или получения им пенсии, пособия.

 

Статья 1234. Требование взыскания алиментов

1. Лицо, имеющее право требования алиментов, до утраты этого права в установленном законом порядке в любое время может потребовать взыскания алиментов по суду, независимо от срока, истекшего со времени возникновения права требования алиментов.

2. Возложение обязанности выплаты алиментов производится только на период, начиная с момента возбуждения иска в суде. Алименты за прошедшее время могут быть взысканы в пределах трех лет, если суд установит, что до предъявления иска принимались меры к получению содержания, но алименты не были получены вследствие того, что обязанное лицо уклонялось от их уплаты.

 

Статья 1235. Взыскание задолженности по алиментам

1. Взыскание задолженности по исполнительному листу за прошлый период возможно не более чем за три года до предъявления исполнительного листа к взысканию

  2. В случаях, когда вследствие розыска должника не удалось удержать алименты по предъявленному к взысканию исполнительному листу, задолженность по алиментам взыскивается за весь прошедший период независимо от истечения срока давности и(или) достижения совершеннолетия получателем алиментов.

 

  Статья 1236. Определение задолженности по алиментам

1. Задолженность по алиментам определяется из фактически полученной заработной платы (дохода) за период, в течение которого не производилось взыскание.

2. Если должник в течение этого периода не работал и им не предъявлены документы, подтверждающие его заработную плату (доходы), задолженность определяется из заработной платы (доходов), получаемой во время взыскания задолженности.

 

Статья 1237. Освобождение от уплаты алиментов

1. Освобождение от уплаты алиментов или уменьшение задолженности по алиментам возможно только решением суда.

2. Суд вправе полностью или частично освободить плательщика алиментов от задолженности по алиментам, если установит, что задолженность по алиментам возникла вследствие болезни данного лица или по иной уважительной причине.

 

Статья 1238. Прекращение алиментного обязательства

Алиментное обязательство, возникшее в силу соглашения сторон, может прекратиться смертью одной из сторон, истечением срока соглашения или по другим основаниям, предусмотренным этим соглашением.

 

  Глава шестая

  Усыновление (удочерение)

 

Статья 1239. Понятие

1. Усыновление (удочерение) допускается только в отношении несовершеннолетних детей для их благополучия и в их интересах, если можно полагать, что между усыновителем и усыновляемым возникнут такие же отношения, как между родителями и детьми.

2. Усыновление совершеннолетнего лица возможно, если между усыновителем и усыновленным уже существовали фактические отношения родителя и ребенка, они не противоречат интересам усыновителя или усыновляемого и усыновление нравственно оправдано.

 

Статья 1240. Удостоверение усыновления в случае смерти воспитателя

В случае смерти воспитателя факт усыновления может быть установлен в судебном порядке только в том случае, если несовершеннолетний был принят в семье как родной ребенок, а также, если усыновитель ещё при жизни внес заявление в суд об усыновлении.

 

Статья 1241. Недопустимость усыновления в случае смерти ребенка

В случае смерти ребенка усыновление не допускается.

 

Статья 1242. Принятие решения об усыновлении

Решение об усыновлении по заявлению усыновителя принимает суд по месту жительства усыновителя или усыновляемого после заключения органа опеки и попечительства.

 

  Статья 1243. Недопустимость усыновления через представителя

  (18.12.2007 N5624)

1. Не допускается усыновление под каким-либо условием со ссылкой на какой-либо срок или через представителя.

2. Ограничение, установленное частью первой настоящей статьи, не распространяется на право родителей быть представленными в судебном производстве адвокатами.

3. Ограничение, установленное частью первой настоящей статьи, распространяется на право родителей в процессе осуществления процедур усыновления обращаться за помощью и пользоваться помощью аккредитованных агентств в соответствии с международными договорами и соглашениями Грузии.

 

Статья 1244. Регистрация решения об усыновлении

1. Регистрацию решения об усыновлении осуществляет любая территориальная служба Агентства, по желанию заявителя.(15.12.2010 N4055)

  11 . Регистрация за рубежом гражданского акта, предусмотренного частью первой настоящей статьи, может осуществляться дипломатическим представительством или консульским учреждением Грузии за рубежом. (01.10.2010 N3657)

  2. Суд обязан в 5-дневный срок со дня вступления решения в законную силу сообщить о своем решении в территориальную службу Агентства. (18.12.2009 N2382)

3. Усыновление действительно со дня вступления решения суда в законную силу.

 

Статья 1245. Усыновитель (20.03.2015 N3339)

  Усыновителем может быть лицо, удовлетворяющее требованиям Закона Грузии «Об усыновлении и передаче на воспитание» и состоящее на учете в Реестре детей, подлежащих усыновлению, и усыновителей.

 

 

Статья 1246. Усыновление супругами

1. Супруги могут вместе усыновить ребенка. Один ребенок не может быть усыновлен двумя лицами, кроме супругов.

2. Один из супругов может усыновить своего внебрачного ребенка или ребенка супруга (супруги).

 

Статья 1247. Согласие супруга (супруги) при усыновлении ребенка

  (20.03.2015 N3339)

Если ребенка усыновляет один из супругов, необходимо согласие другого супруга. В таком согласии нет необходимости, если брачные отношения между супругами фактически прекращены в течение более чем 1 года, или место жительства другого супруга неизвестно.

 

  Статья 1248. Усыновление одним из супругов

Если супруги вместе усыновят ребенка или один из них усыновит ребенка другого супруга (супруги), ребенок приобретает правовое положение общего ребенка, рожденного в браке супругов.

 

  Статья 1249. Искл . (4.05.2017 N748)

 

Статья 1250. Возраст усыновителя (4.05.2017 N748)

1. Разница в возрасте между усыновителем и усыновляемым ребенком должна составлять не менее 16 лет. При наличии уважительных причин суд может изменить эту разницу в возрасте.

2. Максимальная разница в возрасте между усыновителем и усыновляемым ребенком в возрасте до 10 лет не должна составлять более 49 лет (верхний возрастной предел). В исключительном случае максимальная разница в возрасте между усыновителем и усыновляемым ребенком в возрасте от 7 до 10 лет может составлять больше 49 лет, если это соответствует интересам ребенка. Верхний возрастной предел не распространяется на состоящих в браке усыновителей, если один из них удовлетворяет требованиям, установленным настоящей частью.

3. При усыновлении ребенка лицом, имеющим преимущественное право на усыновление, возрастные ограничения, установленные частями первой и 2 настоящей статьи, не действуют.

 

 

Статья 1251. Согласие родителей на усыновление ребенка (18.12.2009 N2382)

Порядок дачи родителями согласия на усыновление ребенка определяется Законом Грузии «Об усыновлении и передаче на воспитание.

 

  Статья 1252. (18.12.2009 N2382)

 

Статья 1253. (18.12.2009 N2382)

 

  Статья 1254. Дети, подлежащие усыновлению (18.12.2009 N2382)

  Ребенок подлежит усыновлению в случае, если:

а) его родитель (родители) признан судом безвестно отсутствующим; (4.05.2017 N748)

  б) он не имеет ни одного из родителей;

в) он признан брошенным ребенком;

г) его родитель (родители) лишен (лишены) родительских прав;

  д) все его законные представители в установленном порядке заявили о своем согласии на усыновление ребенка.(19.06.2012 N6494)

 

  Статья 1255. Согласие ребенка на усыновление

 

(20.09.2019 N5013, ввести в действие с 1 сентября 2020 года.) (21.05.2020 N5913)

 

1. В случае усыновления ребенка в возрасте до 10 лет с учетом степени его зрелости принимается во внимание его желание.

2. Усыновление ребенка в возрасте 10 лет или старше без его согласия не допускается.

3. Согласие ребенка на усыновление выясняется в результате заслушивания его мнения в судебном заседании по делу об усыновлении.

4. Если до подачи заявления об усыновлении ребенок проживал в семье усыновителя и считал усыновителя своим родителем, усыновление, в виде исключения, может производиться и без согласия усыновляемого на усыновление.

 

  Статья 1256. Отказ от усыновления (18.12.2009 N2382)

  До вынесения решения суда родитель (родители), усыновитель и усыновляемый, достигший возраста 10 лет, вправе отказаться от данного ими согласия в соответствии с Законом Грузии «Об усыновлении и передаче на воспитание.

 

Статья 1257. Искл . (4.05.2017 N748)

 

  Статья 1258. Искл . (4.05.2017 N748)

 

Статья 1259. Родственные отношения усыновленного

Усыновленный и его потомство - в отношении усыновителя и его родственников, а усыновитель и его родственники - в отношении усыновленного и его потомства приравниваются в личных и имущественных правах и обязанностях к родственникам по происхождению.

 

  Статья1260. Отношения усыновленного с биологическими родителями

  (18.12.2007 N5624)

1. Усыновленные дети утрачивают личные и имущественные права и освобождаются от обязанностей по отношению к своим биологическим родителям и родственникам по происхождению.(18.12.2007 N5624)

  2. Искл . (4.05.2017 N748)

 

Статья 1261. Последствия усыновления (18.12.2007 N5624)

  1. При усыновлении родителям предоставляются такие же права и на них возлагаются такие же обязанности, как на биологических родителей согласно настоящему Кодексу.

  2. Родители могут быть ограничены в родительских правах, лишены родительских прав или эти права могут быть приостановлены, если выясняется, что они систематически уклонялись от выполнения возложенных на них обязанностей по воспитанию детей или ненадлежащим образом пользовались правами родителей либо при наличии других причин в соответствии с настоящим Кодексом.

 

  Статья 1262. Искл . (18.12.2007 N5624)

 

  Статья 1263. Искл . (4.05.2017 N748)

  Статья 1264. Искл . (4.05.2017 N748)

  Статья 1265. Искл . (4.05.2017 N748)

  Статья 1266. Искл . (18.12.2007 N5624)

Статья 1267. Искл . (18.12.2007 N5624)

Статья 1268. Искл . (18.12.2007 N5624)

Статья 1269. Искл . (18.12.2007 N5624)

Статья 1270. Искл . (18.12.2007 N5624)

Статья 1271. Искл . (18.12.2007 N5624)

  Статья 1272. Искл . (4.05.2017 N748)

  Статья 1273. Искл . (4.05.2017 N748)

  Статья 1274. Искл . (4.05.2017 N748)

 

 

 

Раздел третий

 

  Опека, попечительство и поддержка

  (20.03.2015 N3339)

  Глава первая

Общие положения

 

Статья 1275. Понятие опеки попечительства и поддержки (20.03.2015 N3339)

1. Над несовершеннолетними детьми, которые остались без родительского попечения вследствие смерти родителей, признания родителей умершими, лишения, приостановления или ограничения родительских прав родителей, признания родителей безвестно отсутствующими либо признания ребенка брошенным, назначается опека или попечительство для их воспитания, защиты личных и имущественных прав и интересов.

2. Опека и попечительство устанавливаются также для защиты личных и имущественных прав и интересов совершеннолетних лиц, которые по состоянию здоровья не могут самостоятельно осуществлять свои права и исполнять свои обязанности.

3. Лицам, нуждающимся в поддержке, назначается поддержка.

 

Статья 1276. Опека (20.03.2015 N3339)

Опека устанавливается над детьми, которые не достигли семилетнего возраста.

 

  Статья 1277. Попечительство

1. Попечительство устанавливается над несовершеннолетними в возрасте от семи до восемнадцати лет. Попечительство устанавливается также над совершеннолетними дееспособными лицами по их просьбе, если по состоянию здоровья они не могут самостоятельно осуществлять свои права и исполнять свои обязанности.

2. Соответственно применяется статья 16 настоящего Кодекса.

 

  Статья 12771. Поддержка (20.03.2015 N3339)

Лицам, нуждающимся в поддержке, назначается лицо, оказывающее поддержку.

 

  Статья 1278. Органы опеки и попечительства (18.12.2007 N5624)

1. Центральным и местными органами опеки и попечительства являются Министерство лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий, труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии или (и) входящие в его систему уполномоченные учреждения (организации), а также их территориальные органы. (5.07.2018 N3076)

2. Порядок работы центрального и местных органов опеки и попечительства определяется настоящим Кодексом и приказом Министра лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий, труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии. (5.07.2018 N3076)

2. Порядок работы центрального и местных органов опеки и попечительства определяется настоящим Кодексом, Законом Грузии «О социальной работе» и приказом Министра труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии. (13.06.2018 N2520, ввести в действие с 1 января 2021 года. )

  3. Орган опеки и попечительства обязан обеспечивать поддерживаемым лицам защиту и помощь и содействие лицам, оказывающим поддержку, в исполнении своих обязанностей, чтобы они в свою очередь помогали поддерживаемым лицам в осуществлении выбора и принятии решений. (20.03.2015 N3339)

 

Статья 1279. Установление опеки и попечительства над детьми

  (18.12.2007 N5624)

Опека и попечительство над детьми могут быть установлены в случае:

а) извещения судом органа опеки и попечительства об ограничении или лишении обоих родителей ребенка родительских прав и обязанностей;

б) приостановления родительских прав и обязанностей;

в) смерти обоих родителей ребенка;

г) смерти или лишения функций назначенного ребенку опекуна;

д) признания судом ребенка брошенным;

е) признания родителей безвестно отсутствующими. (20.03.2015 N3339)

 

  Статья 1280. Назначение лица, оказывающего (лиц, оказывающих)

  Поддержку (20.03.2015 N3339)

1. Суд, вынесший решение о признании лица поддерживаемым лицом, обязан тем же решением назначить лицо, оказывающее (лиц, оказывающих) поддержку, определить пределы поддержки, права и обязанности лица, оказывающего (лиц, оказывающих) поддержку. Указанное решение не позднее трех дней после его вступления в законную силу направляется органу опеки и попечительства по месту жительства поддерживаемого лица.

2. Лицом, оказывающим поддержку, может быть назначен член семьи, родственник, близкий лица или специалист, удовлетворяющий требованиям, установленным настоящим Кодексом.

3. При выборе лица, оказывающего поддержку, суд учитывает его личностные качества, способность лица, оказывающего поддержку, исполнять возложенную на него обязанность, отношения с поддерживаемым лицом, интересы и волю поддерживаемого лица, а в случае, когда поддерживаемым лицом является несовершеннолетний, – также указания его родителя.

4. Лицо может быть назначено оказывающим поддержку только с его согласия.

5. Если не удалось выбрать лицо, оказывающее поддержку, из числа лиц, указанных в части 2 настоящей статьи, суд назначает лицом, оказывающим поддержку, уполномоченное лицо органа опеки и попечительства, а если поддерживаемое лицо помещено в специализированное учреждение, – представителя указанного учреждения.

 

  Статья 1281. Назначение опекуна или попечителя

1. Для осуществления обязанностей опекуна или попечителя орган опеки и попечительства назначает опекуна или попечителя.

2. Опекун или попечитель могут быть назначены только с их согласия.

3. Подбор попечителя для совершеннолетнего дееспособного лица, которое по состоянию здоровья не может самостоятельно защищать свои права и исполнять свои обязанности, возможен только с согласия нуждающегося в попечительстве лица.

  4. Опекун или попечитель может быть назначен по указанию умерших родителей на основании документа (завещания), удостоверенного в нотариальном порядке. (15.07.2020 N6989)

 

  Статья 1282. Порядок назначения опекуна или попечителя

1. Опекун или попечитель должны быть назначены не позднее одного месяца со времени, когда органу опеки и попечительства стало известным о необходимости установления опеки или попечительства.

2. При выборе опекуна или попечителя учитываются его личные качества, способность к выполнению возложенных обязанностей, отношения между ним и подопечным лицом, интересы подопечного лица, а также указания родителя или наследодателя. (18.12.2007 N5624)

  3. До назначения опекуна или попечителя на орган опеки и попечительства возлагаются соответствующие правовые обязательства в отношении подопечного лица. (18.12.2007 N5624)

 

Статья 1283. Лицо, которое не может быть назначено опекуном,

  попечителем или лицом, оказывающим поддержку

Опекуном, попечителем или лицом, оказывающим поддержку, не может быть назначено лицо:

а) не достигшее возраста 18 лет;

б) признанное судом поддерживаемым лицом;

в) лишенное родительских прав или ограниченное в указанных правах ввиду уклонения от выполнения родительских прав и обязанностей;

г) освобожденное от обязанностей опекуна, попечителя и лица, оказывающего поддержку, ввиду ненадлежащего исполнения указанных обязанностей.

 

  Статья 1284. Иск.(20.03.2015 N3339)

 

  Статья 1285. Иск. (18.12.2007 N5624)

 

  Статья 1286. Назначение опекуна над имуществом (18.12.2007 N5624)

1. Для защиты имущественных прав и интересов ребенка в случае необходимости может быть назначен опекун над имуществом, если этого требуют:

а) родители;

б) наследодатель, передающий имущество ребенку и назвавший какое-либо лицо, кроме родителей, которое должно стать опекуном над имуществом;

в) опекун или попечитель.

2. Если имущество находится далеко от места жительства опекуна или попечителя или назначение опекуна над имуществом является необходимым, кроме опекуна (попечителя), назначенного подопечному лицу, орган опеки и попечительства может назначить опекуна (попечителя) над имуществом.

 

Глава вторая

Права и обязанности опекуна и попечителя

 

Статья 1287. Права опекуна и попечителя

Опекун и попечитель вправе в судебном порядке потребовать возвращения находящихся под опекой или попечительством детей у всех, у кого они находятся без законного основания.

 

Статья 1288. Безвозмездность исполнения обязанностей опекуна и попечителя

Обязанности опекуна и попечителя выполняются безвозмездно.

 

Статья 1289. Обязанности опекуна, попечителя и лица,

  оказывающего поддержку (20.03.2015 N3339)

1. Опекун (попечитель) обязан заботиться о содержании подопечного лица, создавать ему необходимые бытовые условия, обеспечивать уход и лечение, защищать его права и интересы.

2. Лицо, оказывающее поддержку, обязано следить за постоянным оказанием поддерживаемому лицу медицинских услуг, устанавливать, каковы его пожелания/выбор и содействовать ему в принятии соответствующего решения, что выражается в предоставлении поддерживаемому лицу необходимой для принятия решения информации в понятной для него форме коммуникации. Лицо, оказывающее поддержку, обязано также в течение установленного органом опеки и попечительства срока, не превышающего 6 месяцев, предоставить указанному органу информацию об исполнении обязанностей, определенных для него решением суда. В данной информации лицо, оказывающее поддержку, указывает особенности, характерные для оказываемой им поддержки.

 

  Статья 1290. Представительские полномочия опекуна и попечителя

  (18.12.2007 N5624)

  Определенные органом опеки и попечительства опекун и попечитель, назначенные законными представителями подопечного лица, без особых полномочий представляют права и интересы подопечного лица в отношениях с третьими лицами, в том числе - в суде.

  (Признать неконституционным и утратившим силу с 1.04.2015г.нормативное содержание статьи 1290, касающееся представления опекуном прав и интересов подопечного лица, признанного судом недееспособным, в отношениях с третьими лицами, в том числе - в суде;(8.10.2014 N2\4\532,533)

 

  Статья 1291. Обязанность проживания вместе с подопечными

  несовершеннолетними лицами

1. Опекун и попечитель обязаны проживать вместе с подопечным несовершеннолетним лицом. В отдельных случаях орган опеки и попечительства может разрешить раздельное проживание опекуна и подопечного лица, если этот орган придет к заключению о том, что их раздельное проживание не окажет отрицательного влияния на воспитание, защиту прав и интересов подопечного лица.

2. Опекун и попечитель обязаны сообщить органу опеки и попечительства об изменении места жительства.

3. Обязанность, предусмотренная частью первой настоящей статьи, не возлагается на попечителя дееспособного совершеннолетнего лица и лицо, оказывающее поддержку совершеннолетнему лицу, если решением суда не определено иное. (20.03.2015 N3339)

 

  Статья 1292. Обязанности лица, оказывающего поддержку, при

  отсутствии или изменений оснований для назначения

  поддержки (20.03.2015 N3339)

Лицо, оказывающее поддержку, обязано незамедлительно обратиться в суд с ходатайством об изменении пределов поддержки/отмене поддержки, если более не существует или изменено основание, ввиду которого поддерживаемому лицу была назначена поддержка, кроме случая, когда поддерживаемое лицо или орган опеки и попечительства уже обратились в суд.

 

Статья 1293. Согласие опекуна и попечителя, участие лица,

  оказывающего поддержку, при заключении сделки

  (20.03.2015 N3339)

1. Опекун является законным представителем подопечного лица и от его имени исходя из его интересов заключает необходимые сделки.

  2. Сделки, которые несовершеннолетний в возрасте от 7 до 18 лет не вправе по закону заключить самостоятельно, он заключает с согласия попечителя.

  3. Лицо, оказывающее поддержку, обязано при заключении поддерживаемым лицом сделки оказывать ему помощь в полноценном осознании условий и правовых последствий сделки, если это определено решением суда.

4. В исключительных случаях, когда суд установит, что выражение лицом, оказывающим поддержку, воли поддерживаемого лица объективно невозможно в течение более чем 1 месяца, и запрет на принятие решения вместо него причинит значительный вред интересам поддерживаемого лица, суд предоставляет лицу, оказывающему поддержку, право заключать необходимые сделки от имени и исходя из интересов поддерживаемого лица.

 

  Статья 1294. Ограничение правомочий опекуна и попечителя

Без предварительного согласия органа опеки и попечительства опекун не вправе от имени подопечного лица заключить сделку, а попечитель - дать согласие от имени находящегося под его попечительством лица на сделку, которая касается отчуждения имущества, его залога, сдачи внаем на срок свыше десяти лет, ссуды либо выдачи другого долгового обязательства, векселя, отказа от принадлежащих этим лицам прав, вступления в предпринимательское общество в качестве партнера, взятия займа, раздела имущества либо на сделку, которая может повлечь уменьшение имущества.

 

Статья 1295. Порядок отчуждения скоропортящегося имущества

Скоропортящееся или такое имущество, которое по своему характеру предназначено для продажи, может быть продано без разрешения органа опеки и попечительства.

 

Статья 1296. Недопустимость дарения от имени подопечного лица

Заключение договора дарения от имени подопечного лица не допускается.

 

  Статья 1297. Недопустимость представительств со стороны опекунов

  и попечителей

Опекун и попечитель, их супруги и близкие родственники не вправе заключать сделки с подопечным лицом; они также не могут быть представителями этого лица при заключении сделки или при производстве дела в суде между этим лицом и супругами или близкими родственниками опекуна или попечителя.

 

  Статья 1298. Обжалование действий опекуна и попечителя

Действия опекуна и попечителя могут быть обжалованы заинтересованными лицами, в том числе и подопечным лицом, в орган опеки и попечительства по месту жительства подопечного лица.

 

Статья 1299. Освобождение опекуна и попечителя от их обязанностей

1. Орган опеки и попечительства освобождает опекуна и попечителя от выполнения своих обязанностей в случае полного восстановления родителей в родительских правах и обязанностях или усыновления ребенка. (18.12.2007 N5624)

2. Опекун и попечитель могут быть освобождены от выполнения своих обязанностей также по их личной просьбе, если орган опеки и попечительства сочтет, что эта просьба вызвана уважительными обстоятельствами (болезнь, изменение материального положения, несовместимость с подопечным и др.).

 

Статья 1300. Последствия ненадлежащего исполнения обязанностей

1. При ненадлежащем исполнении возложенных обязанностей опекуном или попечителем орган опеки и попечительства отстраняет опекуна или попечителя от выполнения их обязанностей.

2. Если опекун (попечитель) в корыстных целях использует опеку (попечительство), а также в том случае, если оставит находящееся подопечное лицо без надзора и необходимой помощи, он несет ответственность в установленном законом порядке.

3. В случае ненадлежащего исполнения своих обязанностей лицом, оказывающим поддержку, орган опеки и попечительства осуществляет реагирование в соответствии со статьей 13055 настоящего Кодекса.(20.03.2015 N3339)

 

  Статья 1301. Освобождение попечителя/лица, оказывающего

  поддержку, от его обязанностей по просьбе/требованию

  подопечного поддерживаемого лица (20.03.2015 N3339)

1. Попечитель совершеннолетнего лица может быть освобожден от своих обязанностей по просьбе подопечного лица. В таком случае орган опеки и попечительства может по согласованию с подопечным лицом назначить ему попечителем другое лицо.

2. Если поддерживаемое лицо желает, чтобы лицо, оказывающее поддержку, было освобождено от своих обязанностей, он обращается в суд с соответствующим требованием. В таком случае суд до вынесения решения приостанавливает полномочия лица, оказывающего поддержку, и возлагает исполнение его обязанностей на специально уполномоченное лицо органа опеки и попечительства (на которое распространяются установленные законом права и обязанности лица, оказывающего поддержку).

 

  Статья 1302. Основания прекращения опеки

1. Опека прекращается, если:

а) скончалось подопечное лицо;

б) подопечное несовершеннолетнее лицо достигло 7-летнего возраста;(20.03.2015 N3339)

  в) родители подопечного несовершеннолетнего лица, которое не достигло возраста семи лет, восстановлены в родительских правах и обязанностях; (18.12.2007 N5624)

  г) иск .(20.03.2015 N3339)

  2. В случаях, предусмотренных частью первой настоящей статьи, опека прекращается решением органа опеки и попечительства.

 

  Статья 1303. Прекращение опеки в связи с достижением возраста, необходимого

  для установления попечительства

Если подопечное несовершеннолетнее лицо достигло семилетнего возраста, опека прекращается, и без специального на то решения органа опеки и попечительства опекун становится попечителем.

 

Статья 1304. Основания прекращения попечительства

1. Попечительство прекращается:

а) если скончалось находящееся под попечительством лицо;

б) если находящееся под попечительством несовершеннолетнее лицо достигло совершеннолетия;

в) если находящееся под попечительством несовершеннолетнее лицо вступило в брак;

г) в отношении других находящихся под попечительством лиц, если отпала причина, вызвавшая назначение попечителя.

2. В случаях, предусмотренных частью первой настоящей статьи, попечительство прекращается решением органа опеки и попечительства.

 

  Статья 13041. Основания для прекращения поддержки (20.03.2015 N3339)

1. Поддержка будет прекращена в случае:

а) смерти поддерживаемого лица;

б) отсутствия причин, ввиду которых была назначена поддержка.

2. В случае, предусмотренном подпунктом «а» части первой настоящей статьи, поддержка прекращается по решению органа опеки и попечительства, а в случае, предусмотренном подпунктом «б» той же части, – по решению суда.».

 

  Статья 1305. Обжалование вопросов опеки и попечительства в суде

Решение органа опеки и попечительства о назначении, отстранении и освобождении опекуна (попечителя), а также по всем другим вопросам опеки и попечительства заинтересованное лицо может обжаловать в суде.

 

Глава третья

Надзор за деятельностью опекуна, попечителя и лица,

оказывающего поддержку

(20.03.2015 N3339)

Статья 13051 . Надзор за деятельностью опекуна, попечителя и лица,

  оказывающего поддержку (20.03.2015 N3339)

 

1. Надзор за деятельностью опекуна/попечителя осуществляет орган опеки и попечительства по месту жительства лица, находящегося под опекой/попечительством.

2. Надзор за деятельностью лица, оказывающего поддержку, осуществляет орган опеки и попечительства по месту жительства поддерживаемого лица. Целью надзора является контроль за выполнением лицом, оказывающим поддержку, решений суда и обязанностей, определенных для него законодательством Грузии, оценка развития навыков поддерживаемого лица и соответствующее реагирование.

3. Орган опеки и попечительства обязан проверять соответствие действий, осуществляемых лицом, оказывающим поддержку, пределам, установленным решением суда, посредством плановых проверок, проводимых с периодичностью, предусмотренной подпунктами «а» и «б» статьи 13052 настоящего Кодекса, с проверкой любой информации, получаемой в связи с неисполнением лицом, оказывающим поддержку, возложенных на него обязанностей и фактическим надзором.

4. Орган опеки и попечительства обязан осуществлять надзор за исполнением лицом, оказывающим поддержку, своих обязанностей при исполнении брачного договора, заключенного с поддерживаемым лицом.

5. Порядок и условия осуществления надзора за деятельностью опекуна, попечителя, лица, оказывающего поддержку, определяются настоящим Кодексом и соответствующими подзаконными актами.

 

Статья 13052 . Периодичность осуществления надзора за исполнением

  опекуном, попечителем и лицом, оказывающим

  поддержку, своих обязанностей (20.03.2015 N3339)

  Орган опеки и попечительства осуществляет надзор за исполнением опекуном, попечителем и лицом, оказывающим поддержку, своих обязанностей :

а) раз в 6 месяцев;

б) с периодичностью, определенной судом;

в) по своей инициативе, исходя из встречной необходимости, при наличии информации о необходимости вмешательства органа опеки и попечительства.

 

Статья 13053 . Фактический надзор за деятельностью лица,

  оказывающего поддержку (20.03.2015 N3339)

  1. Орган опеки и попечительства обязан на основании информации, предусмотренной частью 2 статьи 1289 настоящего Кодекса, в случае необходимости, по собственной инициативе осуществлять фактический надзор за деятельностью лица, оказывающего поддержку.

2. Форма и объем осуществления фактического надзора за деятельностью лица, оказывающего поддержку, определяются соответствующими подзаконными актами.

 

  Статья 13054 . Заключение о результатах надзора (20.03.2015 N3339)

  1. Результаты надзора, осуществляемого органом опеки и попечительства, отражаются в заключении о результатах надзора.

2. Заключение о результатах надзора может быть положительным или отрицательным.

3. Заключение о результатах надзора положительное, если орган опеки и попечительства в результате осуществления надзора в любой форме установит, что опекун/попечитель/лицо, оказывающее поддержку, добросовестно выполняют обязанности, определенные для них решением суда или (и) законодательством Грузии.

4. Заключение о результатах надзора отрицательное, если орган опеки и попечительства в результате осуществления надзора в любой форме установит, что опекун/попечитель/лицо, оказывающее поддержку, не выполняют/не в состоянии выполнять добросовестно обязанности, определенные для них решением суда или (и) законодательством Грузии, или в случае обнаружения определенных недостатков при оказании поддержки и необходимости реагирования в порядке, установленном статьей 13055 настоящего Кодекса.

5. Информация о заключении, касающемся результатов надзора, вносится в базу данных, указанную в статье 13056 настоящего Кодекса.

 

  Статья 13055 . Реагирование органа опеки и попечительства на

  неисполнение/ненадлежащее исполнение

  опекуном/попечителем/лицом, оказывающим

  поддержку, обязанностей, определенных для них

  решением суда или (и) законодательством Грузии

(20.03.2015 N3339)

  Если орган опеки и попечительства установит, что опекун/попечитель/лицо, оказывающее поддержку, не исполняют ненадлежащим образом/исполняют обязанности, определенные для них решением суда или (и) законодательством Грузии, нарушают права и законные интересы лица, находящегося под опекой/попечительством/поддерживаемого лица, он выносит отрицательное заключение и действует следующим образом:

а) если интенсивность действий опекуна/попечителя/ лица, оказывающего поддержку, недостаточна для возложения административной или уголовной ответственности:

а.а) посредством социального работника оказывает опекуну/попечителю/лицу, оказывающему поддержку, помощь с тем, чтобы они лучше осознавали и исполняли свои обязанности;

а.б) освобождает опекуна/попечителя от своих обязанностей;

а.в) обращается в суд с требованием об освобождении лица, оказывающего поддержку, от его обязанностей. В таком случае суд до вынесения решения приостанавливает полномочия лица, оказывающего поддержку, и поручает выполнение его обязанностей специально уполномоченному лицу органа опеки и попечительства (на которое распространяются права и обязанности, установленные законом для лица, оказывающего поддержку);

б) в соответствии с интенсивностью действий опекуна/попечителя/лица, оказывающего поддержку, действует в порядке, установленном Кодексом Грузии об административных правонарушениях и уголовным законодательством.

 

Статья 13056. База данных надзора за опекой/попечительством/

  оказанием поддержки (20.03.2015 N3339)

  1. С целью отражения данных о результатах надзора за опекой/попечительством/оказанием поддержки создается соответствующая база данных.

2. В базу данных вносятся:

а) данные об установлении опеки/попечительства;

б) данные судебного решения о назначении поддержки;

в) личные данные лица, подлежащего опеке/попечительству/поддерживаемого лица и опекуна/попечителя/лица, оказывающего поддержку;

г) данные об освобождении опекуна/попечителя/лица, оказывающего поддержку, от своих обязанностей, о возложении на них ответственности;

д) данные о прекращении опеки/попечительства/оказания поддержки;

е) данные об осуществлении имущественных прав поддерживаемым лицом;

ж) данные о нарушении брачного договора, заключенного с поддерживаемым лицом;

з) информация о поддерживаемых лицах, помещенных в стационар;

и) краткое описание результатов надзора;

к) другие данные, касающиеся лица, подлежащего опеке/попечительству/поддерживаемого лица, которые по решению органа опеки и попечительства имеют значение для осуществления надзора за деятельностью опекуна/попечителя/лица, оказывающего поддержку.

 

Глава четвертая

Права на возвращение неправомерно перемещенного или неправомерно

удерживаемого ребенка и на общение с ребенком

(20.03.2015 N3339)

 

Статья 13057. Разъяснение терминов, используемых в настоящей Главе

  (20.03.2015 N3339)

Термины, использованные в настоящей главе, для целей настоящей главы имеют следующие значения:

а) конвенция – Гаагская конвенция о гражданско-правовых аспектах международного похищения детей от 25 октября 1980 года;

б) центральный орган – структурное подразделение Министерства юстиции Грузии;

в) ребенок – лицо в возрасте до 16 лет;

г) заявитель – любое лицо или орган, обратившийся в центральный орган либо суд с ходатайством/иском по вопросам, связанным с использованием права на возвращение неправомерно перемещенного или неправомерно удерживаемого ребенка либо права на общение с ребенком;

д) право на опекунствоправо, касающееся заботы о ребенке и определения места жительства ребенка. В целях настоящей главы считается, что лицо или орган осуществляет опекунство, если ребенок до его неправомерного перемещения/удержания обычно проживал в Грузии либо договаривающемся государстве Конвенции и указанное лицо или орган реально осуществляли опекунство индивидуально либо они осуществляли его совместно, в соответствии с законодательством Грузии или договаривающегося государства Конвенции, в котором ребенок обычно проживал до перемещения/удержания; (10.06.2020 N6053, ввести в действие на 30-й день после опубликования.)

  е) право на общение с ребенком – право, которое подразумевает любую коммуникацию с ребенком, в том числе, право взять ребенка на определенное время в место, не являющееся его обычным местом проживания; (10.06.2020 N6053, ввести в действие на 30-й день после опубликования.)

  ж) неправомерное перемещение ребенка – нарушение права на опекунство, предоставленное лицу или органу индивидуально либо предоставленное им совместно, которое было обеспечено законодательством государства обычного проживания ребенка непосредственно до неправомерного перемещения и которое на момент перемещения ребенка реально использовалось индивидуально либо совместно или (и) использовалось бы подобным образом, если бы не было осуществлено его неправомерное перемещение, при этом ребенок из указанного государства переместился в договаривающееся государство Конвенции без разрешения лица или органа, имеющего право на опекунство, и после его требования возвращение ребенка в страну не осуществляется; (10.06.2020 N6053, ввести в действие на 30-й день после опубликования.)

  з) неправомерное удержание ребенка нарушение права на опекунство, предоставленное лицу или органу индивидуально либо предоставленное им совместно, которое было обеспечено законодательством государства обычного проживания ребенка непосредственно до неправомерного удержания и которое на момент удержания ребенка реально использовалось индивидуально либо совместно или (и) использовалось бы подобным образом, если бы не было осуществлено его неправомерное удержание, при этом ребенок из указанного государства на определенный срок переместился в договаривающееся государство Конвенции с разрешения лица или органа, имеющего право на опекунство, однако после истечения указанного срока, несмотря на требование лица или органа, имеющего право на опекунство, возвращение ребенка в страну места его обычного проживания не осуществляется; (10.06.2020 N6053, ввести в действие на 30-й день после опубликования.)

 

Статья 13058 . Возвращение неправомерно перемещенного/

  удерживаемого ребенка или использование права

  на общение с ребенком

  (10.06.2020 N6053, ввести в действие на 30-й день после опубликования.)

1. Лицо или орган, утверждающий в соответствии с законодательством Грузии, что имеет право на опекунство в отношении ребенка, неправомерно перемещенного из Грузии в какое-либо из договаривающихся государств Конвенции или неправомерно удерживаемого на территории какого-либо из договаривающихся государств Конвенции, правомочен обратиться в центральный орган и потребовать направления ходатайства о возвращении ребенка в центральный орган того договаривающегося государства Конвенции, в которое ребенок был неправомерно перемещен/на территории которого ребенок был неправомерно удержан.

2. Лицо или орган, утверждающий, что имеет право на общение с ребенком, неправомерно находящимся на территории договаривающегося государства Конвенции, правомочен обратиться в центральный орган и потребовать направления ходатайства об использовании права на общение с ребенком в центральный орган того договаривающегося государства Конвенции, на территории которого находится ребенок.

 

Статья 13059. Возвращение ребенка, находящегося на территории

  Грузии, или использование права на общение с ребенком

  (10.06.2020 N6053, ввести в действие на 30-й день после опубликования.)

1. Лицо или орган, утверждающий, что имеет право на опекунство в отношении ребенка, неправомерно прибывшего на территорию Грузии из какого-либо договаривающегося государства Конвенции или неправомерно находящегося в Грузии, правомочен обратиться в центральный орган или суд с ходатайством/иском о возвращении ребенка.

2. Лицо или орган, утверждающий, что имеет право на общение с ребенком, находящимся на территории Грузии, правомочен обратиться в центральный орган или суд с ходатайством/иском об использовании права на общение с ребенком.

3. «Процедуры обращаемости (реферирования) по поводу возвращения неправомерно перемещенного или неправомерно удерживаемого ребенка или осуществления права на общение с ребенком и исполнения» утверждает Правительство Грузии.

 

 

  КНИГА ШЕСТАЯ

Наследственное право

 

Глава первая

Общие положения

 

Статья 1306. Понятие

1. Переход имущества умершего лица (наследодателя) к другим лицам (наследникам) осуществляется по закону, или завещанию, или по обоим основаниям.

2. Наследование по закону - переход имущества умершего к указанным в законе лицам - действует, если наследодатель не оставил завещания, либо если завещание полностью или частично признано недействительным.

 

Статья 1307. Наследники

Наследниками могут быть:

а) при наследовании по закону - лица, которые находились в живых к моменту смерти наследодателя, а также дети наследодателя, родившиеся живыми после его смерти;

  б) при наследовании по завещанию - лица, которые находились в живых к моменту смерти наследодателя, а также те, которые были зачаты при его жизни и родились после его смерти, несмотря на то, являются они его детьми или нет, а также юридические лица.

 

Статья 1308. Юридические лица как наследники

При наследовании по завещанию к наследованию призываются юридические лица, образованные к моменту открытия наследства.

 

  Статья 1309. Внебрачные дети как наследники отца

Внебрачный ребенок считается наследником отца, если отцовство установлено в предусмотренном законом порядке. Если такой ребенок скончается раньше отца, его дети могут потребовать долю из наследства, которая полагалась их отцу.

 

Статья 1310. Недостойный наследник

  Не может быть наследником ни по закону, ни по завещанию лицо, которое умышленно препятствовало наследодателю в осуществлении его последней воли и этим способствовало тому, чтобы он или близкие ему лица были призваны к наследованию или была увеличена их доля в наследстве, либо совершил умышленное преступление или иной аморальный поступок против последней воли завещателя, выраженной в его завещании, если эти обстоятельства будут подтверждены судом (недостойный наследник).

 

Статья 1311. Родители, не могущие быть наследниками

Не могут быть наследниками детей по закону родители, лишенные родительских прав и ко дню открытия наследства не восстановленные в этих правах. Не могут быть наследниками по закону также лица, злостно уклонявшиеся от возложенных на них обязанностей по содержанию наследодателя, если это обстоятельство подтверждено судом.

 

Статья 1312. Лишение судом права наследования

Обстоятельство, представляющее собой основание для лишения недостойного наследника права наследования, должно быть установлено судом по иску лица, для которого лишение недостойного наследника права наследования влечет определенные имущественные последствия.

 

  Статья 1313. Прощение недостойного наследника

Лицо, уличенное в совершении действий, влекущих утрату права наследования, несмотря на это, допускается к наследованию, если наследодатель простит его и это свое решение в ясной форме выразит в завещании. Отзыв прощения не допускается.

 

Статья 1314. Наследование на правах представительства

Утрата права наследования не препятствует наследованию родственников на правах представительства.

 

Статья 1315. Право наследования имущества другого наследодателя

Лишение права наследования не мешает данному лицу, лишенному права наследования, быть наследником имущества другого наследодателя.

 

Статья 1316. Обязанности лица, признанного недостойным наследником

Если лицо признано судом недостойным наследником после получения наследства, оно обязано возвратить все, полученное по наследству вместе с плодами и доходами.

 

  Статья 1317. Срок предъявления иска о признании недостойным наследником

Иск о признании лица недостойным наследником должен быть предъявлен заинтересованными лицами в течение пяти лет с момента, когда это лицо вступило во владение наследством.

 

Статья 1318. Наследственная доля лица, лишенного права наследования

1. Доля лица, лишенного права наследования, переходит к остальным наследникам, призванным к наследованию, и распределяется между ними поровну.

2. Правило, предусмотренное частью первой настоящей статьи, не действует, если лицом, лишенным права наследования, был назначен наследник.

 

Статья 1319. Открытие наследства

Наследство открывается вследствие смерти гражданина или объявления его судом умершим.

 

Статья 1320. Время открытия наследства

Временем открытия наследства считается день смерти наследодателя или день вступления в силу решения суда об объявлении гражданина умершим.

 

Статья 1321. Наследство лиц, умерших в один день

В случае смерти в один день лиц, имеющих право наследования друг за другом, наследство открывается после каждого из них независимо.

 

Статья 1322. Открытие наследства после объявления лица умершим

Предусмотренное в статье 1321 настоящего Кодекса последствие наступает и в случае, если суд объявил нескольких лиц умершими вследствие пропажи без вести при одних и тех же обстоятельствах; при этом не имеет значения время вступления в силу решения об их объявлении умершими.

 

Статья 1323. Открытие наследства в сельскохозяйственном дворе

 

Исключить (25.06.2019 N4851, ввести в действие с 1 августа 2019 года.)

 

Наследство на общее имущество сельскохозяйственного двора открывается со дня смерти последнего члена двора.

 

Статья 1324. Место открытия наследства

1. Местом открытия наследства считается место жительства наследодателя, а если оно неизвестно, - место нахождения наследства.

2. Если наследство находится в разных местах, местом открытия наследства считается место нахождения недвижимого имущества или его ценной части, а если недвижимого имущества нет, - место нахождения движимого имущества или его основной части.

 

  Статья 1325. Место открытия наследства лиц, проживавших за границей

Местом открытия наследства после смерти гражданина Грузии, временно проживавшего за границей и умершего там, является место его жительства в Грузии до отъезда за границу, а если оно неизвестно, - местонахождения наследства или его основной части.

 

Статья 1326. Место открытия наследства лиц, постоянно проживавших

  за границей

Местом открытия наследства после смерти гражданина, постоянно проживавшего за границей, считается страна, где он проживал.

 

Статья 1327. Открытие наследства за границей

Гражданин Грузии, проживающий в Грузии, наследство в иностранном государстве получает в соответствии с законодательством того государства.

 

Статья 1328. Наследственное имущество

1. Наследство (наследственное имущество) включает в себя совокупность как имущественных прав (наследственный актив) наследодателя, так и его обязанностей (наследственный пассив), которые наследодатель имел к моменту смерти.

2. В наследство входит доля общей собственности, причитавшаяся умершему, а если деление имущества в натуре невозможно, стоимость этого имущества.

 

Статья 1329. Будущее имущество

Наследодатель может предусмотреть в завещании имущество, которого у него во время составления завещания еще не было, если к моменту открытия наследства такое имущество будет его собственностью.

 

  Статья 1330. Недопустимость передачи по наследству прав

  и обязанностей личного характера

В состав наследства не входят имущественные права и обязанности, которые носят личный характер и могут принадлежать только наследодателю, а также предусмотренные законом или договором права и обязанности, действующие лишь при жизни кредитора и должника и прекращающиеся с их смертью.

 

Статья 1331. Защита неимущественных прав наследодателя

Неимущественные права наследодателя, не входящие в наследство, могут быть осуществлены и защищены наследниками в предусмотренном законом порядке.

 

Статья 1332. Имущество, не входящее в наследство

1. В наследство не входят и между наследниками не делятся фамильные книги (или записи), семейные хроники, поминальные и иные культовые предметы и могилы. Эти предметы передаются в собственность наследнику по укоренившемуся обычаю. Эти предметы может принять и наследник, отказавшийся от наследства.

  1. В состав наследства не входят и разделу между наследниками не подлежат родословные книги (или записи), семейные летописи, поминальные и иные предметы культа, а также места захоронения (погребения). Указанные предметы передаются наследнику с правом собственности по утвердившемуся обычаю. Эти предметы могут быть приняты и наследником, отказавшимся от наследства. Права на пенсионные счета, предусмотренные лицом, определенным Законом Грузии «О добровольной частной пенсии», входят в состав наследства только в случае, если бенефициар наследодателем указан не был или в случае смерти бенефициара. (28.06.2023 N3353, ввести в действие с 1 января 2025 года.)

2. Документы, касающиеся личности наследодателя, его семьи или всего наследства, остаются общим имуществом.

 

  Статья 1333. Последствия увеличения предусмотренного

  завещанием имущества

Если завещатель после составления завещания увеличил предусмотренное завещанием недвижимое имущество путем приобретения такого имущества, которое сопутствует завещанному недвижимому имуществу, оно не войдет в наследство, если нет нового распоряжения об имуществе, приобретенном после составления завещания.

 

  Статья 1334. Сонаследники

  Если наследников несколько, наследство до его раздела между наследниками принадлежит всем наследникам в виде единого имущества. Из этого имущества могут быть произведены необходимые расходы по уходу за наследодателем и лечению последнего заболевания, похоронам, охране и управлению наследством, выдаче заработной платы, исполнению завещания. Эти требования должны быть удовлетворены из стоимости наследства преимущественно перед всеми другими требованиями, в том числе обеспеченными ипотекой или иным залогом.

 

Статья 1335. Право истребования вещи из наследства

1. Если завещатель неправильно оставил наследнику вещь, её собственник вправе истребовать вещь в общем порядке.

2. Если в имуществе умершего скрыто находится имущество другого лица, обязательно выявление этой части имущества и передача соответствующему лицу.

 

Глава вторая

Наследование по закону

 

Статья 1336. Наследники по закону (18.12.2007 № 5624)

При наследовании по закону наследниками с равными правами признаются:

  I. Наследники первой очереди - дети умершего, ребенок умершего, родившийся после смерти наследодателя, супруг (супруга), родители (усыновители) умершего.

Усыновленный и его потомство в качестве наследников усыновителя или его родственников приравниваются к детям усыновителя и их потомству. Усыновленный более не признается наследником по закону его родителей и других биологических родственников по восходящей линии, а также после смерти сестер и братьев.

Внуки, правнуки и дети последних считаются наследниками по

закону, если ко времени открытия наследства нет в живых их родителей, которые должны были быть наследниками наследодателя, и наследуют поровну в той доле, которая при наследовании по закону причиталась бы их умершему родителю.

Внуки, правнуки и дети последних не могут быть наследниками, если их родители отказались от принятия наследства. Усыновитель и его родственники в качестве наследников усыновленного и его потомства приравниваются к родителям и другим биологическим родственникам усыновленного. Родителям усыновленного, его другим биологическим родственникам по восходящей линии, сестрам и братьям более не принадлежит право наследования по закону после смерти усыновленного или его потомства.

  II. Наследники второй очереди - сестры и братья умершего. Племянники наследодателя и их дети считаются наследниками по закону, если ко времени открытия наследства нет в живых того из их родителей, который был бы наследником наследодателя. Они наследуют поровну в той доле наследства, которая при наследовании по закону причиталась бы их умершему родителю.

III. Наследники третьей очереди - бабушка и дедушка, мать и отец бабушки, мать и отец дедушки как со стороны матери, так и со стороны отца. Мать и отец бабушки и мать и отец дедушки считаются наследниками по закону, если ко времени открытия наследства бабушки и дедушки нет в живых.

IV. Наследники четвертой очереди - дяди (братья матери и отца), тети (сестры матери и отца).

V. Наследники пятой очереди - племянники (дети сестер матери и отца и дети братьев матери и отца), а если последних нет в живых, - их дети.

 

 

Статья 1337. Очередность при наследовании по закону

Наличие хотя бы одного из наследников предыдущей очереди исключает наследование последующей очереди.

 

Статья 1338. Права нетрудоспособных лиц при наследовании

Нетрудоспособные лица, которые находились на иждивении наследодателя и не могут самостоятельно содержать себя, если они не упомянуты в завещании, вправе требовать содержание (алименты) из наследства. Размер суммы, подлежащей выплате в виде содержания, может быть уменьшен с учетом объема наследственного актива.

 

Статья 1339. Право пережившего супруга на долю в совместной собственности

Право наследования пережившего супруга не касается той части имущества, которая ему причитается из совместной собственности супругов.

 

Статья 1340. Положение разведенных супругов при наследовании

Расторгнувшие брак супруги не могут быть наследниками друг после друга.

 

Статья 1341. Лишение права наследования при расторжении брака

Решением суда супруг может быть лишен права наследования по закону, если будет подтверждено, что брак с наследодателем не менее чем за три года до открытия наследства был прекращен фактически и супруги проживали раздельно.

 

Статья 1342. Утрата права наследования вследствие признания брака

  недействительным

Переживший супруг теряет право наследования, если существовали основания признания брака недействительным и наследодателем был внесен иск.

 

Статья 1343. Переход к государству имущества, не имеющего наследников

  (9.12.2005 № 2239)

1. Если нет наследников ни по закону, ни по завещанию, или ни один из наследников не принял наследства, либо все наследники лишены права наследования, не имеющее наследников имущество переходит к государству; если же наследодатель находился на содержании учреждений для престарелых, инвалидов, лечебных, воспитательных учреждений и иных учреждений социальной защиты, - в их собственность. (9.12.2005 №2239)

  2. Не имеющее наследников имущество в виде акций общества или доли, пая в кооперативе переходит к ним, если законом не предусмотрено иное.

 

Глава третья

Наследование по завещанию

 

Статья 1344. Понятие

Физическое лицо может на случай смерти оставить свое имущество или его часть одному или нескольким как из круга наследников, так и посторонним лицам.

 

Статья 1345. Лицо, которое может быть завещателем

Завещателем может быть совершеннолетнее дееспособное лицо, которое могло в момент составления завещания разумно судить о своих действиях и ясно выражать свою волю.

 

Статья 1346. Составление завещания лично завещателем

Завещание должен составить лично завещатель. Составление завещания через представителя не допускается.

 

Статья 1347. Совместное завещание

Завещание должно содержать распоряжение одного наследодателя. Совместное составление завещания двумя или более лицами не допускается. Только супруги могут составить совместное завещание о взаимном наследовании, которое может быть отменено по требованию одного из супругов, но ещё при жизни обоих супругов.

 

Статья 1348. Определение доли завещателем

1. Завещатель может определить завещанием доли назначенных завещанием наследников из наследства, или указать, конкретно, которому из наследников отойдёт какое имущество. Если в завещании нет такого указания, наследство делится между наследниками поровну.

2. Если завещанием назначено несколько наследников, но в нем определена доля только одного наследника, остальные наследники получают оставшееся имущество поровну.

 

Статья 1349. Распределение наследства между наследниками по завещанию

Если завещанием назначено несколько наследников и определенная одному из наследников доля включает в себя все наследство, все наследники по завещанию должны получить равные доли.

 

Статья 1350. Наследование имущества, оставшегося вне завещания

Если доли назначенных по завещанию наследников целиком не покрывают всего наследства, на оставшееся вне завещания имущество осуществляется наследование по закону, которое касается и тех наследников по закону, которым была завещана часть имущества, если завещанием не предусмотрено иное.

 

Статья 1351. Соразмерное увеличение долей между наследниками

  по завещанию

Если имеются только назначенные по завещанию наследники, их доли соразмерно увеличиваются, если каждому наследнику по завещанию определена своя доля, но доли всех, взятые вместе, не исчерпывают наследства полностью.

 

  Статья 1352. Недопустимость участия третьего лица при определении доли

Завещатель не может поручить другому лицу определение того, кто должен получить долю из наследства и в каком размере.

 

Статья 1353. Невозможность точного установления наследников

Если завещатель определил личность наследника такими признаками, которые могут подойти к нескольким лицам, и невозможно определить, кого из них имел в виду завещатель, все они считаются наследниками с правом на равные доли.

 

Статья 1354. Лишение права наследования по завещанию

1. Завещатель может лишить наследства по завещанию одного, нескольких или всех наследников по закону и не обязан мотивировать это.

2. Лицо, лишенное наследства прямым указанием в завещании, не может стать и наследником по закону на ту часть имущества, которая не вошла в завещание, а также и тогда, когда наследники по завещанию отказались от принятия наследства.

 

Статья 1355. Сохранение права на наследование

Наследники по закону, не указанные в завещании, сохраняют право наследования на ту часть наследства, которой не коснулось завещание; они также получат и имущество, предусмотренное завещанием, если к моменту открытия наследства нет в живых ни одного из наследников по завещанию или все они отказались от принятия наследства.

 

Статья 1356. Недопустимость наследования по закону

Если завещанием все наследственное имущество было распределено между наследниками по завещанию, но ко времени открытия наследства одного из наследников нет в живых, наследование по закону не возникает и его долю имущества поровну получат другие наследники по завещанию.

 

Глава четвертая

Форма завещания

 

Статья 1357. Нотариальная форма

1. Завещание должно быть составлено в письменной форме. При этом допускается письменное завещание в нотариальной форме или без таковой.

2. Нотариальная форма требует, чтобы завещание было составлено и подписано завещателем и удостоверено нотариусом. (15.07.2020 N6989)

 

Статья 1358. Запись завещания нотариусом

1. Допустимо, чтобы завещание со слов завещателя записал нотариус в присутствии двух свидетелей. При записи завещания могут быть применены общепринятые технические средства.

2. Записанное нотариусом со слов завещателя завещание должен прочесть завещатель и подписать в присутствии нотариуса и свидетеля.

 

Статья 1359. Лица, приравненные к нотариусу

При удостоверении завещания к нотариусу приравниваются:

а) главный врач, начальник, их заместители по медицинской части и дежурный врач больницы, госпиталя, иного лечебного учреждения, санатория, директор или главный врач дома инвалидов и престарелых, если завещатель лечится или проживает в этом учреждении;

б) начальник поисковых, географических и других подобных экспедиций, если завещатель находится в такой экспедиции;

в) капитан корабля или воздушного судна, если завещатель находится на корабле или воздушном судне;

г) командир (начальник) воинской части, соединения, учреждения и училища, если в пункте дислокации воинской части нет нотариуса и если завещатель является военнослужащим или служащим в воинской части гражданским лицом либо членом его семьи;

д) Директор пенитенциарного учреждения, если завещатель помещен в пенитенциарное учреждение.(1.05.2015 N3532, ввести в действие с 1 июля 2015 года)

 

  Статья 1360. Подписание завещания другим лицом

  Если завещатель по какой-либо причине сам не может подписать завещание, по его просьбе подписаться может другой гражданин. При этом должны быть указаны причины, по которым завещатель не смог подписать завещание.

 

Статья 1361. Завещание глухонемого и слепого лица

1. Если завещатель глухонемой или он глухонемой и неграмотен, завещательное распоряжение он должен сделать у нотариуса в присутствии двух свидетелей и одного такого лица, которое может разъяснить ему суть дела и подтвердить своей подписью, что содержание завещания соответствует воле завещателя.

2. Завещатель, который слеп или неграмотен, завещательное распоряжение должен сделать у нотариуса в присутствии трех свидетелей, о чем должна быть сделана и прочитана ему соответствующая запись.

3. Записывающими и прочитывающими могут быть свидетели, но записывающий не должен быть прочитывающим.

4. В записи должно быть указано, кто сделал запись и кто прочитал ее завещателю. Запись должна быть подписана свидетелями и удостоверена нотариусом.

 

Статья 1362. Свидетели завещания (20.03.2015 N3339)

Свидетелями завещания не могут быть: несовершеннолетние лица, наследники по завещанию и их родственники по восходящей и нисходящей линии, сестры, братья, супруг (супруга) и получатель завещательного отказа (легатарий).

 

Статья 1363. Тайна завещания

Нотариус, другое лицо, удостоверившее завещание, свидетель, а также лица, подписавшие завещание вместо завещателя, не вправе до открытия наследства разглашать сведения, касающиеся содержания завещания, его составления, изменения или отмены.

 

Статья 1364. Домашнее завещание

Завещатель может собственноручно написать завещание и подписать его.

 

Статья 1365. Хранение завещания у нотариуса

1. Завещатель может собственноручно написанное и подписанное заявление в запечатанном конверте передать нотариусу (или другому соответствующему должностному лицу) в присутствии трех свидетелей, что удостоверяется их подписями на конверте.

2. Хранение такого вида завещания должно быть обеспечено его официальным депонированием у нотариуса (или другого соответствующего должностного лица).

 

Статья 1366. Составление завещания с использованием технических средств

Текст завещания может быть изложен при помощи общепринятого технического средства, но подпись должна быть исполнена завещателем. В таком случае завещание должно быть составлено и подписано завещателем в присутствии двух свидетелей, которые подтвердят, что завещание было составлено в их присутствии с использованием технического средства. Удостоверение завещания свидетелями должно быть произведено незамедлительно после его подписания завещателем, путем соответствующей надписи на завещании в присутствии завещателя и двух свидетелей, с указанием имен, фамилий и места жительства свидетелей.

 

Статья 1367. Закрытое завещание

1. По желанию завещателя свидетели должны удостоверить завещание, не ознакомляясь с его содержанием (закрытое завещание). В таком случае свидетели должны присутствовать при составлении завещания.

2. При удостоверении закрытого завещания свидетели должны указать, что завещание составлено лично завещателем в их присутствии, но его содержание им неизвестно.

 

Статья 1368. Дата составления завещания

В завещании должна быть указана дата его составления. Отсутствие даты влечет недействительность завещания только в том случае, если не будут рассеяны сомнения по поводу дееспособности завещателя во время составления, изменения или отмены завещания, а также при наличии нескольких завещаний.

 

  Статья 1369. Ознакомление заинтересованных лиц с содержанием завещания

После смерти завещателя нотариус назначает день и ознакамливает с содержанием завещания заинтересованных лиц, о чем должен быть составлен соответствующий протокол. Если конверт, в котором находится завещание, был запечатан, должна быть отмечена целостность печати.

 

  Глава пятая

  Подназначение наследника

 

Статья 1370. Запасной наследник

1. Завещатель вправе назвать в завещании другого наследника (запасного наследника) на случай, если назначенный им наследник умрет до открытия наследства, или не примет наследства, либо будет лишен права наследования.

2. Отказ наследника по завещанию от наследства в пользу подназначенного вместо наследника лица, не являющегося наследником, не допускается.

  3. Запасным наследником может быть любое лицо, которое согласно статьям 1307-1309 настоящего Кодекса может быть наследником.

 

  Глава шестая

  Обязательная доля

 

Статья 1371. Понятие

Детям наследодателя, его родителям и супругу (супруге) независимо от содержания завещания принадлежит обязательная доля, которая должна составлять половину доли, причитавшейся им при наследовании по закону (обязательная доля).

 

Статья 1372. Момент возникновения права требования обязательной доли

Право требования обязательной доли возникает с момента открытия наследства. Право такого требования переходит по наследству.

 

Статья 1373. Определение объема обязательной доли

Полный объем обязательной доли определяется из всего наследства, включая имущество, которое предусмотрено для выполнения завещательного отказа или какого-либо действия в общеполезных целях.

 

Статья 1374. Определение обязательной доли каждого из наследников

При определении обязательной доли каждого из наследников должны учитываться все наследники по закону, которые были бы призваны для получения наследства, если бы не было завещания. Наследники по завещанию во внимание не принимаются.

 

Статья 1375. Зачет полученного имущества в обязательную долю

Лицо, имеющее право на получение обязательной доли, обязано засчитать в обязательную долю все то, что получило от наследодателя при его жизни - с указанием на то, что принятое подлежит зачету в обязательную долю.

 

Статья 1376. Последствия отказа от завещательного отказа

Лицо, имеющее право получения обязательной доли и в то же время являющееся получателем завещательного отказа (легата), может потребовать обязательную долю, если откажется от завещательного отказа. Если он не откажется от завещательного отказа, теряет право на обязательную долю в пределах стоимости завещательного отказа.

 

Статья 1377. Выделение обязательной доли из имущества, не предусморенного

  завещанием

Если завещанием предусмотрено не все наследственное имущество, обязательная доля выделяется в первую очередь из непредусмотренного завещанием имущества, а если этого недостаточно, - восполняется за счет предусмотренного завещанием имущества.

 

Статья 1378. Увеличение обязательной доли за счет подаренной вещи

Если наследодатель подарил вещь третьему лицу, лицо, имеющее право на обязательную долю, может потребовать восполнения обязательной доли на сумму, на которую возрастет его обязательная доля, если подаренная вещь войдет в наследство. Подарок не принимается в счет, если ко времени открытия наследства после передачи подарка прошло десять лет.

 

Статья 1379. Право требовать восполнения доли

Если лицу, имеющему право на получение обязательной доли, завещано имущество, которое меньше половины доли, которую он получил бы при наследовании по закону, он может потребовать ту долю, на которую полученная им по завещанию доля меньше половины доли, которую он получил бы при наследовании по закону.

 

  Статья 1380. Отказ от принятия обязательной доли

1. Наследник, имеющий право на получение обязательной доли, может отказаться от ее принятия, но это не влечет увеличения обязательной доли других сонаследников. Его доля переходит к наследникам по завещанию.

2. Принятие обязательной доли или отказ от нее должны быть произведены в течение времени, установленного для принятия наследства или отказа от него.

 

Статья 1381. Лишение права получения обязательной доли

1. Лишениеправа получения обязательной доли возможно при наличии обстоятельств, которые влекут лишение права на наследование вообще.

2.Лишение права получения обязательной доли может быть произведено наследодателем ещё при его жизни путем обращения в суд.

3.Решение, вынесенное судом о лишении права получения обязательной доли, действует с момента открытия наследства. Такой же результат наступает, когда наследодатель еще при своей жизни обратился в суд, но решение было принято после его смерти.

 

Статья 1382. Переход обязательной доли к наследникам по завещанию

Доля наследника, лишенного права получения обязательной доли, переходит к наследникам по завещанию.

 

Глава седьмая

Завещательный отказ (легат)

 

Статья 1383. Понятие

Завещатель может возложить на наследника исполнение за счет наследства в пользу одного или нескольких лиц какого-либо обязательства (завещательный отказ - легат).

 

  Статья 1384. Предмет завещательного отказа

Предметом завещательного отказа может быть передача получателю завещательного отказа (легатарию) входящих в наследственное имущество вещей в собственность, пользование или с иным вещным правом приобретение и передача ему имущества, которое не входит в наследство, исполнение определенной работы, оказание услуг и т.д.

 

  Статья 1385. Пользование жилым помещением на основании завещательного

  отказа

Завещатель вправе возложить на наследника, к которому переходят жилой дом, квартира или иное жилое помещение, обязанность передать лицу, проживавшему совместно с наследодателем не менее одного года до открытия наследства, право пожизненного пользования помещением или его определенной частью. При последующем переходе права собственности на жилое помещение пожизненное пользование сохраняет силу.

 

Статья 1386. Неотчуждаемость права пожизненного пользования

  жилым помещением

1. Право пожизненного пользования жилым помещением неотчуждаемо и не переходит к наследникам получателя завещательного отказа.

2. Право пожизненного пользования жилым помещением не представляет собой основания для проживания в этом помещении членов семьи получателя завещательного отказа, если завещанием не предусмотрено иное.

 

Статья 1387. Пределы исполнения завещательного отказа

Наследник, на которого возложено исполнение завещательного отказа, должен исполнить его в пределах действительной стоимости завещанного наследства за вычетом той части долгов наследодателя, погашение которых ему выпало.

 

Статья 1388. Исполнение завещательного отказа другими наследниками

  Если наследник, которому поручено исполнение завещательного отказа, умер до открытия наследства или он отказался от наследства, обязанность исполнения завещательного отказа переходит к другим наследникам, получившим его долю, если из завещания не вытекает иное.

 

Статья 1389. Прекращение исполнения завещательного отказа

В случае смерти наследника, на которого возлагается исполнение завещательного отказа, обязательство исполнения завещательного отказа прекращается, если без его участия исполнение невозможно.

 

Статья 1390. Исполнение завещательного отказа пропорционально

  доле в наследстве

Когда исполнение завещательного отказа возложено на нескольких наследников, каждый из них исполняет его пропорционально своей доле в наследстве, если завещанием не предусмотрено иное.

 

Статья 1391. Срок исполнения завещательного отказа

Получатель завещательного отказа вправе потребовать исполнения завещательного отказа в пределах трехлетнего срока исковой давности, исчисляемого со дня открытия наследства.

 

Статья 1392. Завещательный отказ при получении обязательной доли

Когда наследник по завещанию, на которого возложено исполнение завещательного отказа, имеет и право получения обязательной доли, он исполняет завещательный отказ только в пределах той части завещанного имущества, которую он получил сверх обязательной доли.

 

Статья 1393. Ответственность получателя завещательного отказа

Получатель завещательного отказа не несет ответственности за долги наследодателя.

 

Статья 1394. Отказ от завещательного отказа

Получатель завещательного отказа вправе отказаться от принятия завещательного отказа. В этом случае соответствующая доля наследства остаётся наследнику, на которого будет возложен завещательный отказ.

 

Статья 1395. Освобождение от исполнения завещательного отказа

Если получатель завещательного отказа откажется от его принятия, наследник, на которого возложено исполнение завещательного отказа, освобождается от обязанности его исполнения.

 

  Статья 1396. Переход завещательного отказа к наследникам

Если получатель завещательного отказа умер после открытия наследства, но не успел дать согласия на принятие завещательного отказа, право получения этого отказа переходит к его наследникам, которые вместо него примут завещательный отказ.

 

Статья 1397. Завещательный отказ в общеполезных целях

1. Завещатель может поручить наследнику исполнение какого-либо действия в общеполезных целях, что может иметь как имущественный, так и неимущественный характер.

2. Если порученное действие касается имущества, применяются нормы, регулирующие завещательный отказ.

3. В случае смерти наследника, которому завещанием поручалось совершение какого-либо действия в общеполезных целях, исполнение этого обязательства переходит к другим наследникам, принявшим наследство.

4. Требовать у наследника исполнения порученного ему действия могут по суду исполнитель завещания, а при отсутствии такового – любой наследник, а также заинтересованные общественные и религиозные организации, фонды, государственные органы или органы муниципалитета. (15.07.2020 N6989)

 

 

Глава восьмая

Изменение или отмена завещания

 

Статья 1398. Возможности изменения завещания

Завещатель всегда может изменить или отменить завещание:

а) составлением нового завещания, прямо отменяющего предыдущее завещание или его часть, которая противоречит новому завещанию;

б) внесением заявления в нотариальный орган;

в) уничтожением всех экземпляров завещания завещателем или по его распоряжению - нотариусом.

 

Статья 1399. Недопустимость восстановления отмененного завещания

Завещание, отмененное составленным впоследствии завещанием, не может быть восстановлено и в том случае, если завещание, составленное позднее, будет отменено путем внесения заявления.

 

Статья 1400. Несколько завещаний

  Если завещатель составил несколько завещаний, но они дополняют и полностью не заменяют друг друга, все завещания сохраняют силу. Предыдущее завещание сохраняет силу постольку, поскольку его предписания не изменены последующим завещанием.

 

Статья 1401. Приоритет нотариального завещания

1. Если одно лицо составило несколько завещаний, из которых только одно составлено в нотариальной форме, преимущество дается завещанию, составленному в нотариальной форме.

2. Нотариальное завещание не может быть отменено завещанием иной формы.

 

Статья 1402. Основания признания завещания утратившим силу

Завещание теряет силу, если:

а) лицо, в пользу которого составлено завещание, умрет раньше завещателя;

б) завещанное имущество утрачено при жизни завещателя или отчуждено им;

в) единственный наследник откажется от принятия наследства.

 

Статья 1403. Недействительность завещания

1. Завещание признается недействительным при наличии обстоятельств, которые влекут недействительность сделок вообще.

2. Завещательные распоряжения, противоречащие закону или общественным интересам, а также условия, которые неясны или противоречат друг другу, - недействительны.

3. Завещание может быть признано судом недействительным, если оно составлено с нарушением установленных законом правил, а также в таком состоянии, когда лицо не могло сознавать значения своего действия и направлять его.

 

Статья 1404. Недействительность отдельных завещательных распоряжений

1. Распоряжение завещания, на основании которого происходит призвание к наследованию вещи, которой нет в наследстве, - недействительно.

2. Если кому-либо завещана денежная сумма, которой нет в наследственном имуществе, такое распоряжение завещания недействительно.

3. Недействительно распоряжение завещания о том, что наследник получит наследство на определенный период или не со дня смерти наследодателя, а позднее, и также об указании на лицо, к которому должно перейти наследство после смерти наследника.

 

Статья 1405. Недействительность завещательного распоряжения

  вследствие невозможности его исполнения

Распоряжение завещания, которое не может быть выполнено наследником по состоянию здоровья или по другим объективным причинам, может быть признано недействительным по иску наследника.

 

Статья 1406. Последствия недействительности одного из

  завещательных распоряжений

Если из нескольких завещательных распоряжений недействительно или утратило силу одно и наследодатель не оставлял других распоряжений, остальные распоряжения завещания остаются в силе.

 

Статья 1407. Получение наследства в случае недействительности завещания

В случае признания завещания недействительным наследник, который лишен этим завещанием права наследования, вправе получить наследство на общих основаниях.

 

Статья 1408. Оспаривание действительности завещания

Действительность завещания может быть оспорена наследниками по закону и иными заинтересованными лицами по обстоятельствам, влекущим недействительность сделки.

 

Статья 1409. Срок предъявления иска

1. Иск о признании завещания утратившим силу может быть предъявлен в течение двух лет со дня открытия наследства.

2. Этот срок исковой давности не распространяется на иск собственника, когда завещатель неправильно завещал наследнику чужое имущество как свое.

 

 

Глава девятая

Исполнение завещания

 

Статья 1410. Субъекты исполнения завещания

В случае отсутствия указания в завещании его исполнение возлагается на наследников по завещанию. Наследники могут по взаимному соглашению доверить исполнение завещания одному из них или другому лицу.

 

Статья 1411. Назначение исполнителя завещания

В целях точного исполнения завещательных распоряжений завещатель может назначить завещанием одного или нескольких исполнителей завещания как из числа наследников по завещанию, так и другое лицо, не являющееся наследником. В последнем случае необходимо согласие исполнителя завещания, которое он должен выразить надписью на самом завещании или в приложенном к завещанию заявлении.

 

Статья 1412. Отказ от исполнения завещания

Исполнитель завещания вправе в любое время отказаться от возложенной на него завещателем обязанности, о чем предварительно должен предупредить наследников по завещанию.

 

Статья 1413. Назначение исполнителя завещания третьим лицом

Завещатель может поручить назначение исполнителя завещания третьему лицу, которое после открытия наследства должно незамедлительно назначить исполнителя завещания и сообщить об этом наследникам. Оно может отказаться от выполнения этого поручения, о чем также незамедлительно должно сообщить наследникам.

 

  Статья 1414. Исполнение завещания полностью или частично

Исполнителю завещания может быть поручено исполнение завещания полностью или отдельных его распоряжений.

 

Статья 1415. Охрана и управление наследством

Исполнитель завещания обязан с момента открытия наследства приступить к охране и управлению наследством; он правомочен выполнять все действия, необходимые для исполнения завещания. В пределах этих правомочий наследники теряют право управления наследством.

 

Статья 1416. Охрана и управление наследством несколькими исполнителями

Если исполнителей завещания несколько, единоличные действия допускаются только в целях охраны наследства, в иных случаях необходимо согласие между ними.

 

 

Статья 1417. Возмещение расходов по исполнению завещания

1. Исполнитель завещания выполняет свои обязанности безвозмездно, хотя может получать вознаграждение, если таковое предусмотрено завещанием.

2. Исполнитель завещания имеет право возмещения из наследства необходимых расходов, произведенных по хранению и управлению имуществом.

3. Исполнитель завещания, не являющийся наследником, не вправе производить другие расходы из наследства, кроме случаев, предусмотренных статьей 1427 настоящего Кодекса.

 

Статья 1418. Отчет исполнителя

После исполнения завещания исполнитель завещания обязан по требованию наследников представить им отчет о своей деятельности. Исполнитель завещания выполняет свои функции до принятия наследства всеми наследниками.

 

Статья 1419. Отстранение исполнителя завещания

При неисполнении исполнителем своих обязанностей заинтересованное лицо может обратиться в суд с требованием отстранения исполнителя завещания.

 

  Статья 1420. Ответственность исполнителя завещания

Если исполнитель завещания умышленно или по грубой неосторожности отступит от исполнения возложенных на него завещанием обязанностей и этим причинит вред наследникам, он должен нести ответственность за этот вред.

 

 

Глава десятая

Принятие наследства и отказ от его принятия

 

Статья 1421. Принятие наследства

1. Наследство принимает наследник, будь он наследником по закону или по завещанию.

2. Наследство считается принятым наследником, когда он подаст в нотариальный орган заявление о принятии наследства или фактически приступит к владению или управлению наследством, что бесспорно свидетельствует о принятии им наследства. (04.12.2009 № 2284)

3. Если наследник фактически приступил к владению частью наследства, считается, что он принял наследство полностью, в чем бы оно ни выражалось и где бы оно ни находилось.

4. Если один из наследников откажется от принятия доли из наследства в пользу другого наследника, такое действие считается принятием наследства.

 

Статья 1422. Принятие наследства недееспособным, ограниченно

  дееспособным лицом и поддерживаемым лицом (20.03.2015 N3339)

1. Недееспособные и ограниченно дееспособные лица принимают наследство через своих законных представителей.

2. Поддерживаемое лицо принимает наследство при помощи лица, оказывающего поддержку, если поддержка была назначена ему решением суда для осуществления имущественных прав.

 

. Статья 1423. Принятие наследства через представителя

Наследник может принять наследство лично или через представителя.

 

Статья 1424. Срок принятия наследства

Наследство должно быть принято в течение шести месяцев со дня открытия наследства.

 

Статья 1425. Специальный срок принятия наследства

Если право получения наследства возникает в том случае, когда остальные наследники не принимают наследства, наследство должно быть принято в течение оставшегося времени из срока, установленного для принятия наследства, а если это время меньше трех месяцев, - оно продлевается до трех месяцев.

 

Статья 1426. Продление срока принятия наследства

1. Установленный для принятия наследства срок может быть продлен судом, если он признает уважительной причину просрочки. По истечении срока наследство может быть принято и без обращения к суду, если на это согласны все остальные наследники, принимающие наследство.

2. В случае, предусмотренном частью первой настоящей статьи, наследнику, просрочившему принятие наследства, причитающаяся ему доля имущества, полученного другими наследниками или перешедшего в собственность государства, выдается натурой из того, что осталось; ему передается также сумма стоимости остальной части причитающегося ему имущества. (9.12.2005 № 2239)

 

Статья 1427. Недопустимость распоряжения наследством

Наследник, не дождавшийся явки других наследников и приступивший к владению или управлению наследством, не вправе распоряжаться наследством, до истечения шести месяцев со дня открытия наследства или до получения свидетельства о праве на наследство, кроме расходов по уходу за наследодателем, лечению во время его болезни, и погребению, содержанию находившихся на иждивении наследодателя лиц, выплате заработной платы, охране и управлению наследством.

 

Статья 1428. Право на доходы, полученные до возбуждения иска

Если наследник по закону, не знавший о существовании завещания, приступил к владению наследством, а наследник по завещанию не знал о недействительности завещания, или если наследники по закону и по завещанию не знали о других более близких наследниках по закону или о существовании другого завещания, им остается доход, полученный от наследства до возбуждения иска; они вправе также потребовать весь капитал, вложенный ими в наследство.

 

Статья 1429. Последствия продажи отдельных вещей из наследства

Если входящие в наследство вещи будут проданы до возбуждения спора, купля-продажа будет сочтена действительной и останется в силе, а вырученная от продажи вещей сумма передается действительному наследнику.

 

Статья 1430. Наследственная трансмиссия

Если наследник умер после открытия наследства, но до принятия наследства право получения доли из наследства переходит к его наследникам (наследственная трансмиссия). Наследники умершего наследника должны принять наследство в течение времени, оставшегося до конца срока принятия наследства. Если этот срок меньше трех месяцев, он должен быть продлен до трех месяцев.

 

Статья 1431. Последствия непринятия наследства по наследственной

  трансмиссии

1. Непринятие наследства по наследственной трансмиссии не лишает наследника возможности получить наследство, которое непосредственно полагалось умершему наследнику.

2. При отказе от получения имущества по наследственной трансмиссии имущество переходит к лицам, призванным к получению наследства вместе с умершими наследниками.

 

Статья 1432. Опись наследства

Наследник вправе потребовать опись наследства, для чего дается двухмесячный срок, который входит в общий срок для принятия наследства.

 

Статья 1433. Возникновение собственности на наследство

Принятое наследство считается собственностью наследника со дня открытия наследства.

 

Статья 1434. Срок отказа от принятия наследства

Наследник может отказаться от принятия наследства в течение трех месяцев со дня, когда он узнал или должен был узнать о том, что он призван к наследованию. При наличии уважительной причины этот срок может быть продлен судом, но не более чем на два месяца. Отказ от принятия наследства должен быть оформлен в нотариальном органе.

 

Статья 1435. Недопустимость частичного принятия наследства

1. Не допускается принятие наследства или отказ от него частично под каким-либо условием или на какой-либо срок.

2. Если наследник откажется от части наследства или оговорит какое-либо условие, считается, что он отказался от наследства.

 

Статья 1436. Отказ наследника от принятия земли

  сельскохозяйственного назначения

Наследник, не занимающийся сельским хозяйством, может отказаться от принятия земли, оборудования, орудий труда, скота сельскохозяйственного назначения, однако это не считается отказом от принятия наследства вообще.

 

Статья 1437. Принятие нескольких долей из наследства

Если по разным основаниям наследнику полагается несколько долей из наследства, он может принять одну долю и отказаться от другой либо отказаться от всех долей.

 

Статья 1438. Отказ от части наследства

Наследник вправе отказаться от части наследства, которая принадлежит ему по праву приращения, несмотря на остальную часть наследства.

 

Статья 1439. Отказ в пользу других лиц

Наследник может отказаться от принятия наследства в пользу других лиц из числа наследников по закону или по завещанию. Недопустим отказ от наследства в пользу лица, признанного недостойным наследником или лишенного права наследования прямым указанием завещания. Такой отказ может быть обжалован в суде остальными наследниками.

 

Статья 1440. Приращение доли при отказе от наследства

Если наследник отказался от принятия наследства, но не заявил, в чью пользу он отказался, его доля добавляется к доле призванных к наследованию по закону наследников, а если все наследство распределено завещанием, - к доле наследников по завещанию и распределяется между ними пропорционально их долям, если завещанием не предусмотрено иное.

 

Статья 1441. Отказ единственного наследника от наследства

Если наследник, отказавшийся от наследства, является единственным наследником среди наследников данной очереди, наследство переходит к наследникам следующей очереди.

 

Статья 1442. Отказ в пользу нескольких наследников

Если наследник отказывается от принятия наследства в пользу нескольких лиц, он может указать долю каждого из них. При отсутствии такого указания его доля делится поровну между наследниками, в пользу которых был заявлен отказ от принятия наследства.

 

Статья 1443. Отказ от наследства в пользу внуков

Отказ от наследства в пользу внука (внучки) допускается, если ко дню открытия наследства не будет в живых его родителя, который должен был бы быть наследником наследодателя, или если внук является наследником по завещанию.

 

Статья 1444. Недопустимость отказа государства от принятия наследства

  (9.12.2005 № 2239)

Государство не вправе отказаться от принятия перешедшего к нему наследства.

 

Статья 1445. Недопустимость отказа после подачи заявления в нотариальный

  орган (04.12.2009 № 2284)

Не допускается отказ от принятия наследства после того, как наследник подал в нотариальный орган заявление о принятии наследства или о получении свидетельства о наследовании.

 

Статья 1446. Необратимость отказа от наследства

1. Заявление наследника об отказе от принятия наследства необратимо.

2. Если наследником является недееспособное, ограниченно дееспособное лицо или поддерживаемое лицо, отказ от принятия наследства допускается с разрешения суда.(20.03.2015 N3339)

 

  Статья 1447. Отказ при фактическом владении наследством

Наследник, фактически приступивший к владению или управлению наследством, в течение времени, установленного для принятия наследства, может отказаться от принятия наследства, о чем должен обратиться с заявлением в нотариальный орган.

 

Статья 1448. Переход права на отказ по наследству

1. Право на отказ от наследства переходит по наследству.

2. Если наследник умер до истечения срока, установленного для отказа от принятия наследства, этот срок не заканчивается до истечения времени, оставшегося после смерти наследника.

3. Каждый из нескольких наследников умершего наследника может отказаться только от своей наследственной доли.

 

Статья 1449. Отказ от принятия наследства через представителя

Отказ от наследства через представителя возможен, если в поручении (доверенности) специально предусмотрено правомочие на отказ.

 

Статья 1450. Срок оспаривания принятия наследства или отказа от него

Принятие или отказ от принятия наследства может быть оспорен в течение двух месяцев со дня, когда заинтересованное лицо узнало о том, что для этого имеется соответствующее основание.

 

  Статья 1451. Время наступления правовых последствий принятия наследства

Правовые последствия принятия или отказа от принятия наследства наступают с момента открытия наследства.

 

Глава одиннадцатая

Раздел наследства

 

Статья 1452. Понятие

Раздел наследства производится по соглашению наследников, принимающих наследство, согласно доле, причитающейся каждому из них по закону или завещанию.

 

  Статья 1453. Определение наследодателем порядка раздела наследства

Наследодатель может определить завещанием порядок раздела наследства, в частности, доверить раздел наследства третьему лицу. Решение третьего лица необязательно для наследников, если оно явно несправедливо. В таком случае раздел производится по решению суда.

 

Статья 1454. Выделение доли из наследства натурой

Каждый наследник может потребовать выделения своей доли натурой как из движимого, так и недвижимого имущества, если такое выделение возможно или не запрещено законом.

 

Статья 1455. Зачет дара в долю наследника

При разделе наследства в долю каждого наследника засчитывается стоимость имущества, полученного им в качестве дара от наследодателя в течение пяти лет до открытия наследства.

  ( Признать неконституционным и утратившей силу применительно к пунктам первому и 2 статьи 19 Конституции Грузии нормативное содержание статьи 1455 Гражданского кодекса Грузии, без ясно выраженной воли наследодателя предусматривающее при дарении имущества зачет в долю каждого наследника стоимости имущества, полученного им в качестве дара от наследодателя. Решение Конституционного Суда Грузии № 2/3/1337 от 29.12.2020 г.)

 

Статья 1456. Продажа наследства по соглашению сонаследников

По соглашению сонаследников допускаются продажа всего наследства и распределение денег между наследниками соответственно их долям.

 

Статья 1457. Переход наследства к одному сонаследнику

По соглашению сонаследников возможен переход всего наследства к одному сонаследнику, который в свою очередь обязан дать другим сонаследникам соответствующую компенсацию.

 

Статья 1458. Приостановление раздела наследства

Сонаследники могут согласиться о том, чтобы раздел наследства был на определенное время приостановлен.

 

Статья 1459. Долевая собственность на неделимое имущество

Если соглашением всех наследников, принимающих наследство, не установлено иное, имущество, деление которого повлечет утрату или ослабление его хозяйственного назначения, не подлежит разделу и становится общей собственностью наследников соответственно их долям.

 

Статья 1460. Раздел между наследниками земли сельскохозяйственного назначения

1. Если собственник земельного участка сельскохозяйственного назначения, на котором размещено семейное хозяйство, оставил его по завещанию нескольким наследникам, или завещание не было оставлено и имеется несколько наследников по закону, то земельный участок сельскохозяйственного назначения с размещенным на нем семейным хозяйством может быть разделен между наследниками, если предоставленный в собственность каждому из наследников в результате такого раздела земельный участок обеспечивает существование жизнеспособного хозяйства. (25.06.2019 N4851)

2. Раздел допускается только в том случае, если наследники сами собираются вести хозяйство. Если ни один из наследников не пожелает вести хозяйство, по их соглашению земля с размещенным на ней хозяйством может быть продана, и наследники получат свою долю в виде денег.

 

  Статья 1461. Недопустимость раздела земли

  сельскохозяйственного назначения (25.06.2019 N4851)

Если раздел земли сельскохозяйственного назначения невозможен, земля должна быть предоставлена в собственность наследнику, который проживал вместе с наследодателем и вел с ним семейное хозяйство. В случае отсутствия такого наследника земля предоставляется в собственность тому, кто способен и имеет желание вести хозяйство.

 

Статья 1462. Компенсация доли

Наследник, который не может получить земельный участок, получит соответствующую долю из другого имущества, а если другого имущества недостаточно, - соответствующую компенсацию в установленном порядке.

 

Статья 1463. И скл. (25.06.2019 N4851)

  1. Если крестьянское хозяйство является хозяйством двора и последний член двора не оставил завещания, общее имущество двора переходит к наследникам по закону с условием, что хозяйство двора не распадется.

2. В случае назначения последним членом двора нескольких наследников по завещанию должен быть применен порядок, касающийся земельного хозяйства вообще.

 

Статья 1464. Общая собственность на семейное хозяйство (25.06.2019 N4851)

По соглашению сонаследников земля и размещенное на ней семейное хозяйство могут остаться в их общей собственности.

 

Статья 1465. Доля зачатого наследника при разделе наследства

1. Если наследник зачат, но еще не родился, раздел наследства возможен только после рождения такого наследника.

2. Если зачатый, но еще не родившийся наследник родится живым, остальные наследники вправе разделить наследство только с выделением причитающейся ему доли. В целях защиты интересов новорожденного для участия в разделе должны быть приглашены его представители.

 

Статья 1466. Возложение долговых требований на одного из наследников

По соглашению сонаследников допускается возложение полного возмещения всех долговых требований на одного из наследников с предоставлением ему взамен этого соответственно увеличенной доли из наследства.

 

Статья 1467. Обязательство обеспечения получения доли

Каждый сонаследник обязан обеспечивать получение другими сонаследниками соответствующих долей. Когда сонаследник в результате раздела приобретает право требования, другие сонаследники должны содействовать платежеспособности должника в момент раздела соответственно своим долям, а если срок исполнения такого обязательства не наступил, - в момент исполнения обязательства.

 

Статья 1468. Пропорциональное уменьшение доли

Если окажется, что совокупность определенных завещанием долей превышает все наследство, доля каждого наследника сокращается пропорционально.

 

Статья 1469. Рассмотрение споров при разделе имущества

При разногласиях между сонаследниками о разделе наследства спор рассматривается судом, который при разделе имущества должен принять во внимание характер подлежащего разделу имущества, деятельность каждого из сонаследников и иные конкретные обстоятельства.

 

Статья 1470. Право распоряжаться долей

1. Каждый сонаследник может распоряжаться своей долей в наследстве. Договор, по которому один из сонаследников распоряжается своей долей, должен быть удостоверен нотариусом.

2. Сонаследник не может распоряжаться отдельными предметами из своей доли.

3. (11.05.2007 № 4744)

 

Статья 1471. (11.05.2007 № 4744)

 

Статья 1472. Удовлетворение кредиторов при отчуждении доли

В случае отчуждения доли к приобретателю переходит обязанность удовлетворения требования кредитора соответственно размеру приобретенной доли.

 

Статья 1473. Уравнение доли

Наследники, призванные к наследованию, обязаны для уравнения своих долей до раздела наследства между собой причислить к наследству все то, что они получили от наследодателя при его жизни в виде выдела из имущества родителей, если наследодателем не установлено иное.

 

Статья 1474. Последствия выбытия потомка

Если до открытия наследства или после его открытия выбыл потомок, который как наследник был бы обязан уравнять долю, обязанность уравнения доли возлагается на наследника, который должен получить его долю.

 

Статья 1475. Учет особого вклада при уравнении

Потомок (родственник по нисходящей линии), который своим трудом в семейном хозяйстве, участием в профессиональной и коммерческой деятельности наследодателя, значительными расходами, понесенными со своей стороны, либо другим образом внес особый вклад в сохранение и приумножение имущества наследодателя, при разделе имущества наследодателя вправе потребовать уравнения с родственниками, которые вместе с ним считаются наследниками по закону и требуют наследства.

 

Статья 1476. Недопустимость требовать уравнения

Требование уравнения не может иметь места в случае, если родственник за услуги получал вознаграждение или вознаграждение было заранее определено, или родственник на основании оказанных услуг может предъявить какое-либо требование по другим правовым основаниям.

 

Статья 1477. Требование справедливого распределения

1. Уравнение должно происходить справедливо соответственно оказанным услугам и объему наследства.

2. Сумма уравнения при разделе имущества вычитывается из общей суммы наследства и добавляется к доле сонаследника, имеющего право требования уравнения.

 

Статья 1478. Обязанность установления местонахождения наследника

Если среди наследников есть лица, местонахождение которых неизвестно, остальные наследники обязаны принять разумные меры к установлению их местонахождения и призвания к наследованию.

 

Статья 1479. Последствия неявки наследника

1. Если призванный к наследованию наследник, который не находится на месте, но его местонахождение установлено, в течение трех месяцев не откажется от наследства, остальные наследники обязаны известить его о своем намерении разделить наследство.

2. Если такой наследник в течение трех месяцев после извещения не сообщит остальным наследникам о желании участвовать в соглашении о разделе имущества, остальные наследники вправе по взаимному соглашению разделить имущество и выделить долю не находящегося на месте наследника.

  3. Если в течение шести месяцев после открытия наследства местонахождение отсутствующего наследника не будет установлено и от него нет сведений об отказе от принятия наследства, остальные наследники вправе разделить имущество в порядке, установленном частью второй настоящей статьи.

 

Статья 1480. Преимущественное право наследования

Наследники, имеющие совместно с наследодателем право общей собственности на имущество, пользуются преимущественным правом наследования имущества, входящего в общую собственность.

 

Статья 1481. Преимущественное право получения жилого дома

При разделе имущества наследник, который не менее одного года до открытия наследства проживал вместе с наследодателем, имеет преимущественное право на получение из наследства жилого дома, квартиры или иного жилого помещения, а также предметов домашнего обихода.

 

Статья 1482. Учет имущественных интересов наследников

При осуществлении преимущественного права должны быть предусмотрены имущественные права других наследников, участвующих в разделе наследства. Если имущества будет недостаточно для получения полагающейся им доли, наследники, осуществляющие преимущественное право, должны дать им соответствующую денежную или имущественную компенсацию.

 

  Статья 1483. Рассрочка компенсации

По требованию наследников, осуществляющих преимущественное право, суд вправе рассрочить компенсацию с учетом ее объема, но не более чем на десять лет.

 

Глава двенадцатая

Удовлетворение кредиторов наследниками

 

Статья 1484. Ответственность наследников перед кредиторами

1. Наследники обязаны полностью удовлетворить интересы кредиторов наследодателя, однако пропорционально доле каждого из них в полученном активе.

2. Если наследодатель по перешедшим к наследникам долгам был солидарным должником, наследники солидарно несут ответственность.

3. Ответственными за долги наследодателя являются и получившие обязательную долю наследники.

 

Статья 1485. Бремя доказывания

Наследник должен доказать, что долги наследодателя превышают наследство, кроме случая, когда наследство было описано нотариусом.

 

Статья 1486. Возложение уплаты долга на наследника

Завещатель может возложить выплату долга целиком или его части на одного или нескольких наследников.

 

Статья 1487. Обязанность сообщения кредиторам об открытии наследства

Наследники обязаны сообщить кредиторам наследодателя об открытии наследства, если им известно о долгах умершего.

 

Статья 1488. Срок предъявления требований кредиторов

1. Кредиторы наследодателя в течение шести месяцев со дня, как им стало известно об открытии наследства, должны предъявить требования к наследникам, принявшим наследство, независимо от наступления срока требования.

2. Если кредиторы наследников не знали об открытии наследства, они должны предъявить требование наследникам в течение одного года с наступления срока требования.

3. Несоблюдение этих правил влечет в утрату кредиторами права требования.

 

Статья 1489. Применение общих сроков исковой давности

1. Срок предъявления кредиторами требований не распространяется на требования о расходах, связанных с уходом и лечением во время последней болезни наследодателя, выдачей заработной платы, похоронами, охраной и управлением наследством, а также на требования третьих лиц о признании права собственности на имущество и истребовании принадлежащего им имущества.

2. В отношении требований, указанных в части первой настоящей статьи, применяются общие сроки исковой давности.

 

Статья 1490. Отложение срока исполнения

Если требование было предъявлено кредитором до наступления срока исполнения, наследник вправе отложить исполнение до наступления срока. С наступлением срока кредитор вправе требовать исполнения в течение общего срока исковой давности.

 

Статья 1491. Преимущество кредиторов наследодателя

При удовлетворении требований кредиторы наследодателя имеют преимущество перед кредиторами наследника.

 

Статья 1492. Ответственность государства перед кредиторами (9.12.2005 N2239)

  При переходе к государству имущества, не имеющего наследников, государство отвечает соответствующей частью имущества, не имеющего наследников, по долгам наследодателя так же, как наследник.

 

Статья 1493. Последствия получения наследства кредитором

Если наследодатель завещал свое имущество кредитору, то это не может считаться зачетом права требования кредитора.

 

Статья 1494. Порядок удовлетворения кредиторов

Требования кредиторов наследники должны удовлетворять путем разовых платежей, если соглашением между ними не установлено иное.

 

  Глава тринадцатая

Охрана наследства

 

Статья 1495. Понятие (04.12.2009 № 2284)

Для защиты интересов отсутствующих на месте наследников, получателей завещательного отказа и публичных интересов нотариус по инициативе заинтересованных лиц, исполнителя завещания или по своей инициативе принимает необходимые меры к охране наследства, что продолжается до принятия наследства всеми наследниками или истечения срока, установленного для принятия наследства.

 

Статья 1496. Обязанность нотариального органа по охране имущества

Если наследство или его часть не находится в месте открытия наследства, нотариальный орган поручает нотариальному органу по местонахождению имущества принять меры к охране этого имущества.

 

Статья 1497. Опись имущества

С целью охраны имущества нотариальный орган описывает наследство и передает его на сохранение наследнику или другому лицу, принимая при этом меры к розыску наследников, которые не находятся в месте открытия наследства.

 

Статья 1498. Назначение управляющего имуществом

Если имущество нуждается в управлении, а также, когда кредиторами наследника предъявлен иск, нотариальный орган назначает управляющего имуществом. Управляющий не назначается, если хотя бы один из наследников принял имущество или назначен исполнитель завещания.

 

  Глава четырнадцатая

Свидетельство о наследовании

 

Статья 1499. Понятие

1. Лица, призванные наследниками, могут потребовать от нотариального органа выдачи свидетельства о наследовании. (04.12.2009 № 2284)

2. В предусмотренных законом случаях получение свидетельства о наследовании обязательно.

 

Статья 1500. Срок выдачи свидетельства о наследовании

Свидетельство о наследовании выдается наследникам по истечении шести месяцев со дня открытия наследства в любое время. Свидетельство о наследовании выдается ранее шести месяцев в случаях, если нотариальный орган располагает сведениями о том, что, кроме лиц, испрашивающих свидетельство, других наследников не имеется.

 

Статья 1501. Согласие на внесение в свидетельство

Наследники, не принявшие наследства в установленный законом срок, могут быть внесены в свидетельство о наследовании с согласия всех тех наследников, которые приняли наследство. Согласие должно быть выражено письменно до выдачи свидетельства о наследовании.

 

Статья 1502. Выдача свидетельства о наследовании наследникам наследника

Если наследник, призванный для принятия наследства, умрет после открытия наследства, не успев принять его в установленный срок, его наследники могут получить свидетельство о наследовании на имущество, оставшееся после смерти первоначального наследодателя.

 

Статья 1503. Выдача сонаследникам свидетельства о наследовании

Свидетельство о наследовании может быть выдано как на все наследство, так и на его часть. Свидетельство выдается как всем наследникам вместе, так и каждому в отдельности по их желанию. Выдача свидетельства о наследовании одному из наследников на одну часть наследства не лишает других наследников права получить свидетельство на остальную часть наследства.

 

Переходные и заключительные положения

Гражданского кодекса Грузии

 

Статья 1504. Введение в действие Гражданского кодекса Грузии

Гражданский кодекс Грузии ввести в действие с 25 ноября 1997 года.

 

Статья 1505. Перечень законов, утративших силу

С 25 ноября 1997 года считать утратившими силу:

1. Закон Грузинской ССР от 26 декабря 1964 года "Об утверждении Гражданского кодекса Грузинской ССР" (Ведомости Верховного Совета Грузинской ССР, 1964 г.,

№ 36, ст. 662).

2. Закон Грузинской ССР от 18 июня 1970 года "Об утверждении Кодекса законов о браке и семье Грузинской ССР" (Ведомости Верховного Совета Грузинской ССР, 1970 г., №6, ст. 96);

3. Закон Грузинской ССР от 4 июня 1983 года "Об утверждении Жилищного кодекса Грузинской ССР" (Ведомости Верховного Совета Грузинской ССР, 1983 г.,

№ 6, ст. 199).

4. Закон Республики Грузия от 15 июля 1993 года "О праве собственности" (Ведомости Парламента Грузии, 1993 г., №№ 9-12, ст. 169).

5. Постановление Парламента Грузии от 15 июля 1993 года "О Законе Республики Грузия "О праве собственности" (Ведомости Парламента Грузии, 1993 г., №№ 9-12, ст. 170).

6. Закон Республики Грузия от 24 мая 1994 года "Об аренде" (Ведомости Парламента Грузии, 1994 г., № 18, ст. 382);

7. Постановление Парламента Грузии от 24 мая 1994 года "О Законе Республики Грузия "Об аренде" (Ведомости Парламента Грузии, 1994г., № 18, ст. 383).

8. Закон Республики Грузия от 19 июня 1994 года "Об общественных объединениях граждан" (Ведомости Парламента Грузии, 1994 г., № 19, ст. 401).

9. Постановление Парламента Грузии от 14 июня 1994 года "О Законе Грузии "Об общественных объединениях граждан" (Ведомости Парламента Грузии, 1994 г., № 19, ст. 402).

10. Закон Республики Грузия от 30 июня 1994 года "О залоге" (Ведомости Парламента Грузии, 1994 г., № 19,

ст. 423).

11. Постановление Парламента Грузии от 30 июня 1944 года "О Законе Грузии "О залоге" (Ведомости Парламента Грузии, 1994 г., № 19, ст. 424).

12. Закон Грузии от 28 июня 1996 года "Об аренде земли сельскохозяйственного назначения" (Парламентис уцкебани, 1996 г., №№ 19-20).

13. Статьи 32-54 Закона Грузии от 2 мая 1997 года "О страховании" (Парламентис уцкебани, законодательное приложение, 1997 г., №№ 21-22).

14. Статью 7 Закона Грузии от 22 марта 1996 года "О собственности на землю сельскохозяйственного назначения" (Парламентис уцкебани, 1996 г., № 007).

 

Статья 1506. Нормативные подзаконные акты, утратившие силу

1. Признать утратившими силу все нормативные подзаконные акты, не соответствующие Гражданскому кодексу Грузии.

2. До вступления в силу Гражданского кодекса Грузии признать утратившими силу нормативные акты, изданные Президентом Грузии, Правительством Грузии или органами, соответственно уполномоченными на то Законом Грузии о нормативных актах, если они иначе упорядочивают отношения, регулируемые Гражданским кодексом Грузии.

 

Статья 1507. Действие Гражданского кодекса Грузии во времени

1. Гражданский кодекс Грузии распространяется только на отношения, возникшие после вступления настоящего Кодекса в силу.

2. По отношениям, возникшим до вступления в силу Гражданского кодекса Грузии, нормы настоящего Кодекса применяются к отношениям и обязанностям, возникшим с 25 ноября 1997 года.

3. К отношениям, возникшим на основании нормативных актов, признанных утратившими силу в связи с введением в действие Гражданского кодекса Грузии, применяются эти нормативные акты, кроме тех случаев, когда участники отношений желают регулировать взаимоотношения по настоящему Кодексу или если Гражданский кодекс Грузии предусматривает новые правила о недвижимых вещах.

4. Сроки давности для приобретения собственности, предусмотренные статьями 165-168 настоящего Кодекса, отсчитываются с 23 июля 1993 года - с введения в действие Закона Республики Грузия о праве собственности.

 

Статья 15071 . Органы, осуществляющие опеку и попечительство

  в переходный период (18.12.2007 № 5624)

1. Функции органа опеки и попечительства, предусмотренного частью первой статьи 1278 настоящего Кодекса, до 1 января 2009 года вместо Министерства труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии или (и) входящих в его систему уполномоченных учреждений (организаций), а также их территориальных органов осуществляют Министерство образования и науки Грузии, а функции местного органа опеки и попечительства – территориальный орган Министерства образования и науки Грузии – просветительный ресурс-центр, а также территориальные органы соответствующих министерств образования Абхазской и Аджарской автономных республик.

2. Порядок, предусмотренный частью 2 статьи 1278 настоящего Кодекса, до 1 января 2009 года устанавливает Министерство образования и науки Грузии. Его утверждение Министерство образования и науки Грузии должно обеспечить не позднее 15 июня 2008 года.

 

  Статья 15072. Распространение права на получение статуса одинокого родителя на отношения, возникшие до введения в действие статьи 11911 настоящего Кодекса

  (11.12.2014 N2892 ввест.дейст 15.04.2015)

  (1.04.2015 N3422 ввест.дейст 15.06.2015)

Право на получение предусмотренного статьей 11911 настоящего Кодекса статуса одинокого родителя распространяется также на отношения, возникшие в период с 18 апреля 1996 года до 1 января 2011 года, в частности, на случаи, когда в качестве отцовской фамилии ребенка, рожденного матерью, состоявшей в незарегистрированном браке, указывалась фамилия матери, а имя отца записывалось со слов матери.

 

  Статья 15073. Дача согласия на брак несовершеннолетнего  лица, достигшего 17-летнего возраста, в переходный период

  (16.12.2015 N4649, ввести в действие с 1 января 2016 года)

1. Брак несовершеннолетнего лица, достигшего 17-летнего возраста, допускается по его воле и только с согласия суда, при наличии такой уважительной причины, каковой является рождение ребенка.

2. Настоящая статья утрачивает силу с 1 января 2017 года.

 

 

  Статья 1508. (22.06.1999 N2114)

 

  Статья 1508 1 . Статус лица, признанного недееспособным (20.03.2015 N3339)

1. Опекун лица, до 1 апреля 2015 года признанного судом недееспособным, обязан в течение 4 лет с 1 апреля 2015 года обратиться в суд для признания подопечного поддерживаемым лицом и его индивидуальной оценки. До этого он беспрепятственно продолжает исполнять свои обязанности.

2. Если лицо, до 1 апреля 2015 года признанное судом недееспособным, помещено в стационарное психиатрическое учреждение, указанное учреждение обязано в течение 2 лет с 1 апреля 2015 года обратиться в суд для признания подопечного поддерживаемым лицом и его индивидуальной оценки.

3. Если лицо, до 1 апреля 2015 года признанное судом недееспособным, помещено в специализированное учреждение, указанное учреждение обязано в течение 4 лет с 1 апреля 2015 года обратиться в суд для признания подопечного поддерживаемым лицом и его индивидуальной оценки.

 

Статья 15082. Правовое регулирование, связанное с лицами,

  до 1 апреля 2015 года признанными судом

  недееспособными, и их опекунами, в переходный период

  (20.03.2015 N3339)

1. Лиц, до 1 апреля 2015 года признанных судом недееспособными, считать недееспособными до их индивидуальной оценки, с учетом содержания норм, действовавших до 1 апреля 2015 года.

2. До индивидуальной оценки лиц, до 1 апреля 2015 года признанных судом недееспособными, волеизъявление указанных лиц недействительно.

3. Если требование исходит от лица, до 1 апреля 2015 года признанного судом недееспособным, не имеющим законного представителя, или требование обращено к указанному лицу, течение срока давности считается приостановленным, до тех пор, пока не будет произведена его индивидуальная оценка.

4. Если лицо, до 1 апреля 2015 года признанное судом недееспособным, противоправным действием причинит вред другому лицу, на него не возлагается обязанность по возмещению вреда до тех пор, пока не будет произведена индивидуальная оценка недееспособного лица. Если на лицо возлагается осуществление надзора за недееспособным лицом, причинившим вред, оно обязано возместить вред, кроме случая, когда предупредить указанный вред было невозможно.

5. В случае усыновления ребенка одним из супругов требуется согласие другого супруга. Такое согласие не требуется, если другой супруг является лицом, до 1 апреля 2015 года признанным судом недееспособным, до тех пор, пока не будет произведена его индивидуальная оценка.

6. Опекун лица, до 1 апреля 2015 года признанного судом недееспособным, обязан в случае выздоровления подопечного незамедлительно обратиться в суд с ходатайством о признании подопечного поддерживаемым лицом.

7. В случае ненадлежащего исполнения возложенных на него обязанностей опекуном лица, до 1 апреля 2015 года признанного судом недееспособным, орган опеки и попечительства освобождает опекуна от его обязанностей и обращается в суд за признанием подопечного поддерживаемым лицом.

8. Если опекун лица, до 1 апреля 2015 года признанного судом недееспособным, при осуществлении опекунства действует, руководствуясь корыстными побуждениями, либо оставляет подопечного без надзора и необходимой помощи, он несет ответственность в порядке, установленном законом.

9. Опекунство, назначенное лицу, до 1 апреля 2015 года признанному судом недееспособным, прекращается в случаях:

а) смерти подопечного лица;

б) вынесения судом решения о признании подопечного поддерживаемым лицом.

10. Лицо, до 1 апреля 2015 года признанное судом недееспособным, не может быть свидетелем завещания до тех пор, пока не будет произведена его индивидуальная оценка.

11. Лицо, до 1 апреля 2015 года признанное судом недееспособным, принимает наследство через своего законного представителя до тех пор, пока не будет произведена индивидуальная оценка недееспособного лица.

12. Если наследником является лицо, до 1 апреля 2015 года признанное судом недееспособным, отказ от принятия наследства допускается с разрешения суда до тех пор, пока не будет произведена его индивидуальная оценка.

 

Статья 15083. Обязательства органа опеки и попечительства

  в переходный период (20.03.2015 N3339)

Орган опеки и попечительства обязан:

а) обеспечить в течение года с 1 апреля 2015 года обновление и соответствие настоящему Кодексу базы данных о лицах, признанных недееспособными;

б) обеспечить в течение 6 месяцев после обновления базы данных о лицах, признанных недееспособными, предоставление опекунам и психиатрическим учреждениям информации об обязанностях, установленных статьей 15081 настоящего Кодекса, и их предупреждение о возможности наложения административной ответственности за невыполнение указанных обязанностей;

в) обратиться в суд в течение 2 лет с 1 апреля 2017 года за признанием помещенного в стационар недееспособного лица поддерживаемым лицом и его индивидуальной оценкой, а также в течение года с 1 апреля 2019 года обратиться в суд за признанием не помещенного в стационар недееспособного лица поддерживаемым лицом и его индивидуальной оценкой, если опекун, само недееспособное лицо или соответствующее учреждение не обратятся в суд с указанной целью.

 

  Статья 1509. Юридические лица частного и публичного права

  (6.04.2005 N1233)

  1. Предусмотренными Гражданским кодексом Грузии юридическими лицами публичного права считаются:

а) государство;

б) муниципалитет; (15.07.2020 N6989)

в) юридические лица, созданные государством на основании законодательства или административного акта, которые сформированы не в организационно-правовых формах, определенных Гражданским кодексом или Законом Грузии "О предпринимателях";

г) государственные учреждения и государственные фонды, которые созданы не в соответствии с Гражданским кодексом или Законом Грузии "О предпринимателях";

д) созданные на основании законодательства для достижения публичных целей негосударственные организации (политические партии и другие);

е) признанное Конституционным соглашением Грузии юридическое лицо публичного права – Грузинская Апостольская Автокефальная Православная Церковь; (05.07.2011 N5034)

  ж) религиозные объединения, предусмотренные статьей 15091  настоящего Кодекса. (05.07.2011 N5034)

2. К юридическим лицам частного права относятся:

  а)  непредпринимательское (некоммерческое) юридическое лицо; (14.12.2006 N3967)

 б) (14.12.2006 N3967)

 в) общество с солидарной ответственностью;

  г) коммандитное общество;

  д) общество с ограниченной ответственностью;

  е) акционерное общество;

  ж) кооператив.

 

  Статья 15091 . Порядок регистрации религиозных объединений (05.07.2011 N5034)

1. Религиозные объединения могут регистрироваться в качестве юридических лиц публичного права.

2. Часть первая настоящей статьи не ограничивает право религиозных объединений регистрироваться в качестве предусмотренных настоящим Кодексом непредпринимательских (некоммерческих) юридических лиц, а также заниматься деятельностью в качестве предусмотренного настоящим Кодексом незарегистрированного союза.

3. Регистрацию религиозных объединений осуществляет юридическое лицо публичного права, действующее в сфере управления Министерства юстиции Грузии, – Национальное агентство публичного реестра.

4. Юридическое лицо публичного права, действующее в сфере управления Министерства юстиции Грузии, – Национальное агентство публичного реестра правомочно зарегистрировать в качестве юридического лица публичного права религиозное течение, имеющее исторические связи с Грузией, или религиозное течение, законодательством признанное религией в странах – членах Совета Европы.

5. На религиозное объединение, зарегистрированное в качестве юридического лица публичного права, не распространяется действие Закона Грузии «О юридическом лице публичного права».

  6. В отношении регистрации религиозных объединений, предусмотренных частью первой настоящей статьи, действует порядок, установленный для регистрации непредпринимательских (некоммерческих) юридических лиц, и их полномочия определяются главой второй раздела первого настоящего Кодекса.

 

 

Статья 1509 2 . Порядок регистрации действующего учреждения крови (учреждения переливания крови/банка крови) в качестве непредпринимательского  (некоммерческого) юридического лица (15.12.2022 N2399)

  1. Учреждение крови (учреждение переливания крови/банк крови), действовавшее до введения в действие настоящей статьи, которое в соответствии с Законом Грузии «О донорстве крови и ее компонентов» от 21 марта 1995 года и надлежащими правовыми актами, функционирует в форме предпринимательского юридического лица частного права, может быть зарегистрировано в качестве непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица. После преобразования субъект продолжает существовать в новой правовой форме.

  2. Национальное агентство публичного реестра в случае обращения к нему по основанию, предусмотренному пунктом первым настоящей статьи, регистрирует всех лиц в качестве непредпринимательских (некоммерческих) юридических лиц, если они удовлетворяют условиям регистрации, несмотря на ограничение количества учреждений крови, предусмотренное пунктом 3 статьи 11 Закона Грузии «О качестве и безопасности крови человека и ее компонентов».

  3. В случае обращения по основанию, предусмотренному частью 2 настоящей статьи, компетентная служба Министерства лиц, вынужденно перемещенных с оккупированных территорий, труда, здравоохранения и социальной защиты Грузии предоставляет Национальному агентству публичного реестра информацию о функционировании лица (владении им лицензией на производственную трансфузиологическую деятельность) в соответствии с частью первой настоящей статьи.

  4. Учреждение, предусмотренное частью первой настоящей статьи, должно быть зарегистрировано в качестве непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица до 1 июля 2024 года. В целях регистрации его в качестве непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица, регулирования обязанностей преобразуемого субъекта и соответствующих имущественных вопросов применяются правила, установленные настоящим Кодексом и Законом Грузии «О предпринимателях» для реорганизации предприятия, с учетом особенностей, которые необходимо учитывать для целей регистрации непредпринимательского (некоммерческого) юридического лица.

 

  Статья 1510. (14 12 2006 N3967)

Статья 1511. (14 12 2006 N3967)

  Статья 15111 (14 12 2006 N3967)

 

Статья 1512. Товарищества собственников жилых помещений

Жилищно-строительные кооперативы как юридические лица считать упраздненными с 25 ноября 1997 года. Их правопреемниками признать товарищества собственников жилых помещений в соответствии со статьями 208-232 настоящего Кодекса. При этом остаются в силе обязательства государства перед ранее созданными жилищно-строительными кооперативами.

 

Статья 1513. Собственность на приусадебный участок

Находящиеся в законном пользовании физических лиц земельные участки, на которых расположены индивидуальные дома, с введения в действие Гражданского кодекса Грузии считаются собственностью этих лиц и на них распространяются правила, предусмотренные Гражданским кодексом Грузии для недвижимых вещей.

 

  Статья 15131. Открытие наследства на общее имущество двора (25.06.2019 N4851, ввести в действие с 1 августа 2019 года.)

  1. Если право собственности на имущество двора не зарегистрировано в публичном реестре, наследство на общее имущество двора открывается со дня смерти последнего члена двора, если все члены двора, указанные в архивных записях подворной книги, по состоянию на 1 августа 2019 года признаны умершими.

2. Если право собственности на имущество двора не зарегистрировано в публичном реестре, то в случае смерти после 1 августа 2019 года члена двора, указанного в архивных записях подворной книги, наследство на его долю имущества открывается, несмотря на то был ли он последним членом двора.

3. После регистрации в публичном реестре права собственности на имущество двора указанное имущество является общей собственностью членов двора и на него распространяются общие правила, установленные для сособственников.

 

Статья 1514. Регистрация недвижимых вещей в переходном периоде

До сформирования службы публичного реестра отчуждение земельных участков производить в бюро технической инвентаризации или на основании актов о закреплении земельных участков, существующих в местных органах управления. При этом регистрацию каждого нового приобретения земельных участков с 25 ноября 1997 года производить в службе похозяйственной книги (публичного реестра), находящейся в системе службы регистрации земель. Государственному департаменту земельного управления Грузии обеспечить формирование соответствующей службы, подготовку формуляров публичного реестра и урегулирование всех организационных вопросов, связанных с регистрацией собственников недвижимых вещей, возникшей в связи с введением в действие Гражданского кодекса Грузии.

 

Статья 1515. Обеспечение гласности данных регистрации

До формирования единой службы публичного реестра возлагаемые на эту службу Гражданским кодексом Грузии функции осуществлять бюро технической инвентаризации. Министерству урбанизации и строительства Грузии и Государственному департаменту земельного управления Грузии обеспечить гласность данных публичного реестра и доступность для заинтересованных лиц.

 

Статья 1516. Изучение Гражданского кодекса Грузии

Министерству юстиции Грузии до 25 ноября 1997 года обеспечить:

а) решение всех организационных вопросов, необходимых для регистрации фондов в Министерстве юстиции Грузии;

б) публикацию в средствах массовой информации данных регистрации юридических лиц, предусмотренных Гражданским кодексом Грузии;

в) изучение Гражданского кодекса Грузии сотрудниками правоохранительных органов и иных органов исполнительной власти, а также органов правосудия.

 

Статья 1517. Обеспечение внедрения банковского обслуживания

Национальному банку Грузии:

а) осуществить необходимые мероприятия для внедрения предусмотренных настоящим Кодексом договоров банковского обслуживания с тем, чтобы коммерческие банки обеспечили открытие банковских счетов и беспрепятственные расчеты для организационных образований, не являющихся юридическими лицами, в частности товариществ - собственников жилых помещений, незарегистрированных союзов, товариществ;

б) обеспечить отмену ограничений, связанных с открытием физическими лицами расчетных или других счетов с той целью, чтобы все физические и юридические лица беспрепятственно могли открывать желаемые ими счета и заключать предусмотренные настоящим Кодексом договоры банковского обслуживания.

 

  Статья 1518. Заключение договоров коммунального обслуживания

Соответствующим правительственным и государственным подведомственным учреждениям исполнительной власти до 25 ноября 1997 года обеспечить оформление с собственниками жилых помещений и иными потребителями договоров о снабжении газом, водой, электроэнергией и телефонном обслуживании.

 

Статья 1519. Обеспечение единства понятий

Используемые в Гражданском кодексе Грузии понятия и термины должны адекватно применяться во всех других правовых актах.

 

Статья 1520. Организационные вопросы внедрения Гражданского кодекса Грузии

Президенту Грузии до 25 ноября 1997 года обеспечить:

а) решение Советом юстиции Грузии организационных вопросов, необходимых для регистрации союзов в судах;

б) введение изучения Гражданского кодекса Грузии в качестве обязательной учебной дисциплины во всех типах юридических высших учебных заведений.

  Президент Грузии Эдуард Шеварднадзе

Тбилиси

26 июня 1997 года

№786-IIс