CIVIL PROCEDURE CODE OF GEORGIA

Document structure

View explanations

Referenced documents

Document comments

Document Highlights

Consolidated publications

21/02/2024 21/02/2024 15/12/2023 15/12/2023 16/11/2023 01/11/2023 28/06/2023 30/06/2023 31/05/2023 16/05/2023 11/04/2023 22/02/2023 03/02/2023 29/11/2022 30/11/2022 18/10/2022 09/09/2022 02/08/2021 22/07/2021 22/07/2021 22/06/2021 30/03/2021 29/09/2020 15/07/2020 14/07/2020 10/06/2020 21/05/2020 20/12/2019 20/12/2019 20/09/2019 20/09/2019 18/09/2019 03/09/2019 28/06/2019 03/05/2019 22/12/2018 30/11/2018 07/12/2018 31/10/2018 05/07/2018 04/05/2018 18/04/2018 04/04/2018 07/03/2018 23/12/2017 23/12/2017 15/12/2017 01/12/2017 01/12/2017 01/06/2017 04/05/2017 04/05/2017 21/04/2017 08/02/2017 29/12/2016 22/12/2016 21/12/2016 30/09/2016 24/06/2016 24/06/2016 03/06/2016 27/04/2016 11/12/2015 16/12/2015 13/11/2015 02/11/2015 27/10/2015 28/10/2015 29/05/2015 01/05/2015 20/03/2015 18/03/2015 19/02/2015 26/12/2014 08/10/2014 02/05/2014 19/03/2014 27/02/2014 13/11/2013 05/11/2013 20/09/2013 12/06/2012 25/05/2012 25/05/2012 08/05/2012 08/05/2012 16/03/2012 28/12/2011 28/12/2011 20/12/2011 20/12/2011 06/12/2011 11/11/2011 21/06/2011 22/03/2011 15/12/2010 15/12/2010 15/12/2010 12/11/2010 24/09/2010 06/07/2010 04/05/2010 09/03/2010 25/12/2009 18/12/2009 04/12/2009 20/11/2009 24/09/2009 19/06/2009 27/03/2009 19/12/2008 15/07/2008 18/06/2008 21/03/2008 28/12/2007 18/12/2007 11/07/2007 11/07/2007 11/07/2007 11/07/2007 11/07/2007 04/07/2007 29/06/2007 29/12/2006 29/12/2006 15/12/2006 07/12/2006 13/07/2006 23/06/2006 20/12/2005 20/12/2005 16/12/2005 25/11/2005 30/06/2005 30/06/2005 23/06/2005 20/04/2005 06/04/2005 29/12/2004 25/11/2004 24/06/2004 24/06/2004 24/06/2004 18/05/2004 16/02/2004 20/06/2003 02/06/2003 23/04/2003 07/05/2002 20/06/2001 08/06/2001 05/12/2000 28/06/2000 10/12/1999 09/09/1999 08/09/1999 22/07/1999 09/06/1999 28/05/1999 13/05/1999 24/12/1998 17/07/1998 26/06/1998 26/06/1998 29/04/1998 20/02/1998 31/12/1997
Return back

Consolidated versions (21/02/2024 - 21/02/2024)

საქართველოს კანონი

 

საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსი

წიგნი პირველი

ზოგადი დებულებანი

კარი პირველი

სასამართლო

თავი I

სამართალწარმოების ძირითადი დებულებანი

   მუხლი 1. გამოყენების სფერო

1. საქართველოს საერთო სასამართლოები სამოქალაქო საქმეებს განიხილავენ ამ კოდექსით დადგენილი წესების მიხედვით.

2. სამოქალაქო საქმეების წარმოება ხორციელდება საპროცესო კანონმდებლობით, რომლებიც მოქმედებს საქმის განხილვის, ცალკეული საპროცესო მოქმედების შესრულების ან სასამართლო გადაწყვეტილების აღსრულების დროს.

   მუხლი 2. უფლების სასამართლო წესით დაცვა 

1. ყოველი პირისათვის უზრუნველყოფილია უფლების სასამართლო წესით დაცვა. საქმის განხილვას სასამართლო შეუდგება იმ პირის განცხადებით, რომელიც მიმართავს მას თავისი უფლების ან კანონით გათვალისწინებული ინტერესების დასაცავად.

2. განცხადების მიღებასა და საქმის განხილვაზე უარის თქმა სასამართლოს შეუძლია მხოლოდ ამ კოდექსით დადგენილი საფუძვლებითა და წესით.  # #

  მუხლი 3. დისპოზიციურობის პრინციპი 

1. მხარეები იწყებენ საქმის წარმოებას სასამართლოში, ამ კოდექსში ჩამოყალიბებული წესების შესაბამისად, სარჩელის ან განცხადების შეტანის გზით. ისინი განსაზღვრავენ დავის საგანს და თვითონვე იღებენ გადაწყვეტილებას სარჩელის (განცხადების) შეტანის შესახებ.

2. მხარეებს შეუძლიათ საქმის წარმოება მორიგებით დაამთავრონ. მოსარჩელეს შეუძლია უარი თქვას სარჩელზე, ხოლო მოპასუხეს – ცნოს სარჩელი.  # # # # # # # # # # # 

   მუხლი 4. შეჯიბრებითობის პრინციპი  

1. სამართალწარმოება მიმდინარეობს შეჯიბრებითობის საფუძველზე. მხარეები სარგებლობენ თანაბარი უფლებებითა და შესაძლებლობებით, დაასაბუთონ თავიანთი მოთხოვნები, უარყონ ან გააქარწყლონ მეორე მხარის მიერ წამოყენებული მოთხოვნები, მოსაზრებები თუ მტკიცებულებები. მხარეები თვითონვე განსაზღვრავენ, თუ რომელი ფაქტები უნდა დაედოს საფუძვლად მათ მოთხოვნებს ან რომელი მტკიცებულებებით უნდა იქნეს დადასტურებული ეს ფაქტები.

2. საქმის გარემოებათა გასარკვევად სასამართლოს შეუძლია თავისი ინიციატივით მიმართოს ამ კოდექსში გათვალისწინებულ ღონისძიებებს.  # # # # # # # # # 

    მუხლი 5. მართლმსაჯულების განხორციელება მხოლოდ სასამართლოს მიერ მოქალაქეთა თანასწორობის საწყისებზე

1.  მართლმსაჯულებას  სამოქალაქო  საქმეებზე  ახორციელებს  მხოლოდ სასამართლო კანონისა და სასამართლოს წინაშე ყველა პირის თანასწორობის საწყისებზე.

2. მართლმსაჯულების განხორციელებისას სხვებთან თანასწორად მონაწილეობის მიზნით, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე მხარეები და მონაწილეები სარგებლობენ „შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების შესახებ“ საქართველოს კანონით მინიჭებული უფლებებით და შესაძლებლობებით, მათ შორის, სპეციალური მოსარჩელის სტატუსით მონაწილეობის გზით.

მუხლი 51. არასრულწლოვნის უფლებების დაცვასთან დაკავშირებულ პროცესში მონაწილე პირთა სპეციალიზაცია

1. არასრულწლოვნის უფლებების დაცვასთან დაკავშირებულ პროცესში მონაწილეობენ არასრულწლოვანთან ურთიერთობის მეთოდიკასა და მასთან დაკავშირებულ სხვა საკითხებში სპეციალიზებული მოსამართლე, ადვოკატი, სოციალური მუშაკი ან/და არასრულწლოვნის საჭიროებების გათვალისწინებით მოწვეული სხვა შესაბამისი სპეციალისტი.

2. სპეციალიზაციის სტანდარტი განისაზღვრება საქართველოს მთავრობის დადგენილებით, ხოლო მოსამართლის შემთხვევაში – საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს გადაწყვეტილებით.

საქართველოს 2019 წლის 20 სექტემბრის კანონი №5014 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

საქართველოს 2020 წლის 21 მაისის კანონი №5914 – ვებგვერდი, 25.05.2020წ.

    მუხლი 6. მოსამართლეთა დამოუკიდებლობა და მათი კანონისადმი დამორჩილება 

1. მოსამართლე თავის საქმიანობაში დამოუკიდებელია და ემორჩილება მხოლოდ საქართველოს კონსტიტუციასა და კანონს. რაიმე ზემოქმედება მოსამართლეზე ან ჩარევა მის საქმიანობაში გადაწყვეტილების მიღებაზე ზეგავლენის მიზნით აკრძალულია და ისჯება კანონით.

2. თუ საქმის განმხილველი სასამართლოს აზრით, კანონი, რომელიც ამ საქმისათვის უნდა იქნეს გამოყენებული, არ შეესაბამება ან ეწინააღმდეგება კონსტიტუციას, სასამართლო შეაჩერებს საქმის განხილვას ამ საკითხზე საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ გადაწყვეტილების მიღებამდე, რის შემდეგაც საქმის განხილვა განახლდება.

3. თუ საქმის განმხილველი სასამართლოს აზრით კანონს არ შეესაბამება კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტი, რომლის შემოწმებაც არ შედის საკონსტიტუციო სასამართლოს კომპეტენციაში, სასამართლო გამოიტანს გადაწყვეტილებას კანონის მიხედვით.  # # # # # 

    მუხლი 7. კანონისა და სამართლის ანალოგია 

1. თუ არ არსებობს სადავო ურთიერთობის მომწესრიგებელი კანონი, სასამართლო იყენებს კანონს, რომელიც აწესრიგებს მსგავს ურთიერთობას (კანონის ანალოგია), ხოლო თუ ასეთი კანონიც არ არსებობს, სასამართლო ემყარება საქართველოს კანონმდებლობის ზოგად პრინციპებს (სამართლის ანალოგია). 

2. თუ არ არსებობს სამოქალაქო საპროცესო ნორმა, რომელიც არეგულირებს სასამართლო წარმოების დროს წარმოშობილ ურთიერთობას, სასამართლო იყენებს საპროცესო სამართლის იმ ნორმას, რომელიც აწესრიგებს მსგავს ურთიერთობას (კანონის ანალოგია), ხოლო თუ ასეთი ნორმაც არ არსებობს, სასამართლო ემყარება სამოქალაქო საპროცესო სამართლის ზოგად პრინციპებს (სამართლის ანალოგია). #

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

    მუხლი 8. გადაწყვეტილების გამოტანა საქართველოს სახელით

სასამართლოს გადაწყვეტილება გამოაქვს საქართველოს სახელით.

    მუხლი 9. სამოქალაქო პროცესის საქვეყნოობა და სამართალწარმოების ენა 

1. სასამართლოში ყველა საქმე განიხილება ღია სხდომებზე, თუ ეს არ ეწინააღმდეგება სახელმწიფო საიდუმლოების დაცვის ინტერესებს. დახურულ სხდომაზე საქმის განხილვა დასაშვებია აგრეთვე კანონმდებლობით გათვალისწინებულ სხვა შემთხვევებში, მხარის მოტივირებული შუამდგომლობის საფუძველზე.

11. სასამართლოს შენობაში, ასევე სამოქალაქო საქმის განხილვის ფოტო-, კინო- ვიდეოგადაღება, სტენოგრაფირება და აუდიოჩაწერა ხორციელდება „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონით დადგენილი წესით.

2. დახურულ სხდომაზე საქმის განხილვაში მონაწილეობენ მხარეები და მათი წარმომადგენლები, ხოლო აუცილებლობის შემთხვევაში – მოწმეები, ექსპერტები, სპეციალისტები და თარჯიმნები.

3. საქმის დახურულ სხდომაზე განხილვის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.

4. სამართალწარმოება ხორციელდება სახელმწიფო ენაზე. სახელმწიფო ენის არმცოდნე პირს მიეჩინება თარჯიმანი.  # # 

საქართველოს 1999 წლის 13 მაისის კანონი №1956 – სსმ I, №15(22), 14.05.1999 წ., მუხ.64

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5290 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.330

    მუხლი 10. სასამართლო გადაწყვეტილებათა სავალდებულოობა 

კანონიერ ძალაში შესული სასამართლოს გადაწყვეტილებები (განჩინებები, დადგენილებები), აგრეთვე თავისი უფლებამოსილების განსახორციელებლად სასამართლოს მიერ აღძრული მოთხოვნები და განკარგულებები სავალდებულოა საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე ყველა სახელმწიფო, საზოგადოებრივი თუ კერძო საწარმოსათვის, დაწესებულებისათვის, ორგანიზაციისათვის, თანამდებობის პირისა თუ მოქალაქისათვის და ისინი უნდა შესრულდეს.  # #

თავი II

უწყებრივი ქვემდებარეობა

   მუხლი 11. სამოქალაქო საქმეების უწყებრივი დაქვემდებარება სასამართლოებისადმი

1. სამოქალაქო საპროცესო კანონმდებლობით დადგენილი წესით სასამართლო განიხილავს საქმეებს დარღვეული თუ სადავოდ ქცეული უფლების, აგრეთვე კანონით გათვალისწინებული ინტერესების დაცვის შესახებ, კერძოდ:

ა) სამოქალაქო, საოჯახო, შრომის, საადგილმამულო, ბუნებრივი რესურსების გამოყენებისა და გარემოს დაცვის ურთიერთობებიდან წარმოშობილ დავებს მოქალაქეებს, მოქალაქეებსა და იურიდიულ პირებს, აგრეთვე იურიდიულ პირებს შორის;

ბ) (ამოღებულია);

გ) (ამოღებულია);

დ) (ამოღებულია);

ე) საქმეებს საზოგადოებრივ და რელიგიურ ორგანიზაციებს შორის დავის შესახებ;

ვ) უდავო წარმოების საქმეებს ;

ზ) რეკეტული ქონების, თანამდებობის პირის, „ქურდული სამყაროს“ წევრის/„კანონიერი ქურდის“, ადამიანით მოვაჭრის, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობის ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 331 1 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირის ქონების ჩამორთმევასა და სახელმწიფოსათვის გადაცემასთან დაკავშირებულ საქმეებს;

თ) შვილად აყვანის საქმეებს ;

ი) ოკუპირებულ ტერიტორიებზე აკრძალული ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელებისათვის მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებულ პირზე საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი სანქციების გავრცელების საქმეებს ;

კ) ( ამოღებულია - 19.02.2015, №3096);

ლ) შემოქმედებითი ნაწარმოების გავრცელების აკრძალვასთან დაკავშირებულ საქმეებს, თუ ნაწარმოების გავრცელება ლახავს სხვათა უფლებებს.

2. კანონით, სასამართლოებს შეიძლება დაექვემდებაროს სხვა კატეგორიის საქმეთა განხილვაც. 

3. ზემოთ ჩამოთვლილ საქმეებს სასამართლოები განიხილავენ, თუ მათი განხილვა, კანონის თანახმად, სხვა ორგანოს კომპეტენციაში არ შედის.

4. სასამართლოები განიხილავენ საქმეებს, რომლებიც საერთაშორისო ხელშეკრულებებიდან გამომდინარეობს, აგრეთვე იმ საქმეებს, რომლებშიც მონაწილეობენ უცხო ქვეყნის მოქალაქეები, მოქალაქეობის არმქონე პირები, საწარმოები და ორგანიზაციები.

5. სარჩელის სასამართლო წარმოებაში მიღების შემდეგ მხარეთა შორის წამოჭრილი დავა არ შეიძლება განიხილოს რომელიმე სხვა სასამართლომ ან ორგანომ. ამასთანავე, მხარეებს არ ერთმევათ უფლება, გაყიდონ ან სხვა გზით გაასხვისონ დავის საგანი, ანდა დათმონ თავიანთი მოთხოვნა.

საქართველოს 1999 წლის 10 დეკემბრის კანონი №70 – სსმ I, №48(55), 16.12.1999 წ., მუხ.245

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №211 - სსმ I, №18, 09.07.2004 წ., მუხ.64

საქართველოს 2007 წლის 4 ივლისის კანონი №5199 - სსმ I, №28, 18.07.2007წ., მუხ.286

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5628 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.418

საქართველოს 2008 წლის 19 დეკემბრის კანონი №797 - სსმ I, №40, 29.12.2008 წ., მუხ.284

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5665 - ვებგვერდი, 11.01.2012წ.

საქართველოს 2013 წლის 1 3 ნოემბრის კანონი №15 25 - ვებგვერდი, 22 .11.2013წ.

საქართველოს 2015 წლის 19 თებერვლის  კანონი №3096  – ვებგვერდი, 27.02.2015წ.

საქართველოს 2018 წლის 18  აპრილის  კანონი №2151  –  ვებგვერდი, 01.05.2018წ.

საქართველოს 2018 წლის 22 დეკემბრის კანონი №4026 – ვებგვერდი, 25.12.2018წ.

     მუხლი 12. დავის განსახილველად გადაცემა არბიტრაჟისათვის

პირთა თანასწორობაზე დამყარებული კერძო ხასიათის ქონებრივი დავა, რომლის მოწესრიგებაც მხარეებს შეუძლიათ ერთმანეთს შორის, მხარეთა შეთანხმებით, შეიძლება განსახილველად გადაეცეს არბიტრაჟს. # # # # # # # 

საქართველოს 2009 წლის 19 ივნისის კანონი №1281 - სსმ I, №13, 02.07.2009წ., მუხ.64

თავი III

განსჯადობა

     მუხლი 13. რაიონული (საქალაქო) სასამართლოს განსჯადი სამოქალაქო საქმეები

1. რაიონული (საქალაქო) სასამართლო პირველი ინსტანციით განიხილავს სასამართლოსადმი უწყებრივად დაქვემდებარებულ სამოქალაქო საქმეებს.

2. რაიონული (საქალაქო) სასამართლოს შემადგენლობაში შეიძლება შედიოდეს მაგისტრატი მოსამართლე, რომელიც განიხილავს ამ კოდექსის მე-14 მუხლით გათვალისწინებულ საქმეებს რაიონული (საქალაქო) სასამართლოს სამოქმედო ტერიტორიაზე არსებულ ადმინისტრაციულ-ტერიტორიულ ერთეულებში.

3. იმ ადმინისტრაციულ-ტერიტორიულ ერთეულში, სადაც არ მოქმედებს მაგისტრატი მოსამართლე, აგრეთვე მისი არყოფნის შემთხვევაში, ამ კოდექსის მე-14 მუხლით გათვალისწინებული საქმეები შეიძლება განიხილოს რაიონული (საქალაქო) სასამართლოს სხვა მოსამართლემ.

4. თუ არსებობს ერთმანეთთან დაკავშირებული რამდენიმე სასარჩელო მოთხოვნა, რომელთაგან ერთ-ერთი არ განეკუთვნება მაგისტრატი მოსამართლის განსჯად საქმეს, საქმეს განიხილავს რაიონული (საქალაქო) სასამართლოს სხვა მოსამართლე.

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

    მუხლი 14. მაგისტრატ მოსამართლეთა განსჯადი სამოქალაქო საქმეები

მაგისტრატი მოსამართლეები პირველი ინსტანციით განიხილავენ შემდეგ საქმეებს:

ა) ქონებრივ დავებს, თუ სარჩელის ფასი არ აღემატება 5000 ლარს;

ბ) უდავო და გამარტივებული წარმოების საქმეებს, გარდა შვილად აყვანის, აგრეთვე გამარტივებული წესით ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის  და ქონების უპატრონოდ ცნობის საქმეებისა, თუ მოთხოვნის ან ქონების ღირებულება აღემატება 5000 ლარს;

გ) საოჯახო-სამართლებრივი ურთიერთობიდან გამომდინარე დავებს, გარდა შვილად აყვანის, მშობლის უფლების ჩამორთმევის, მამობის დადგენის და განქორწინების საქმეებისა, თუ მეუღლეებს შორის არსებობს დავა ბავშვის მიკუთვნების თაობაზე;

დ) (ამოღებულია) .

საქართველოს 1999 წლის 13 მაისის კანონი №1956 – სსმ I, №15(22), 14.05.1999 წ., მუხ.64

საქართველოს 1999 წლის 28 მაისის კანონი №1972 – სსმ I, №18(25), 01.06.1999 წ., მუხ.71

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №211 - სსმ I, №18, 09.07.2004 წ., მუხ.64

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4075- სსმ I, №7 6, 29.12.2010წ., მუხ.505

საქართველოს 2018 წლის 7 მარტის კანონი №2035 - ვებგვერდი, 29.03.2018წ.

    მუხლი 15. საერთო განსჯადობა

1. სასამართლოს სარჩელი წარედგინება მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით. სარჩელი იურიდიული პირის მიმართ სასამართლოს წარედგინება იურიდიული პირის ადგილსამყოფლის მიხედვით. არასასარჩელო წარმოების დროს განსჯადობა განისაზღვრება იმ პირის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით, რომლის წინააღმდეგაც მიმართულია განცხადება (საჩივარი).

11. სარჩელები (განცხადებები) ამ კოდექსის მე-14 მუხლით გათვალისწინებულ საქმეებზე სასამართლოში შეიტანება მაგისტრატი მოსამართლის სამოქმედო ტერიტორიის მიხედვით, ხოლო იმ ადმინისტრაციულ-ტერიტორიულ ერთეულში, სადაც არ მოქმედებს მაგისტრატი მოსამართლე – რაიონულ (საქალაქო) სასამართლოში.

2. თუ მოპასუხეს არა აქვს საცხოვრებელი ადგილი, სარჩელი განიხილება სასამართლოში საქართველოს ტერიტორიაზე მისი ადგილსამყოფლის მიხედვით, ხოლო თუ მოპასუხის ადგილსამყოფელი უცნობია, მაშინ სარჩელი შეიძლება აღიძრას მისი უკანასკნელი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

    მუხლი 16. განსაკუთრებული განსჯადობა

1. სარჩელი რამდენიმე მოპასუხის მიმართ სასამართლოს წარედგინება ერთ-ერთი მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.

2. ხელშეკრულებიდან გამომდინარე სარჩელები სასამართლოს წარედგინება ხელშეკრულების შესრულების ადგილის ან იმ ადგილის მიხედვით, სადაც ხელშეკრულება უნდა შესრულებულიყო, გარდა ამ მუხლის მე-5 ნაწილით გათვალისწინებული შემთხვევისა.

3. სარჩელი, რომელიც გამომდინარეობს იურიდიული პირის ფილიალის საქმიანობიდან, სასამართლოს წარედგინება მხოლოდ ფილიალის ადგილმდებარეობის მიხედვით.

4. სარჩელები კანონისმიერ ან ანდერძისმიერ მემკვიდრეობასთან დაკავშირებით სასამართლოს წარედგინება მამკვიდრებლის გარდაცვალებამდე მისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით. თუ მამკვიდრებელი საქართველოს მოქალაქეა, მაგრამ გარდაცვალების მომენტისათვის იგი საზღვარგარეთ ცხოვრობდა, სასამართლოში სარჩელი შეიძლება აღიძრას საქართველოში მისი უკანასკნელი საცხოვრებელი ადგილის ან სამკვიდრო ქონების ადგილსამყოფლის მიხედვით.

5. სარჩელები, რომლებიც გამომდინარეობს საქართველოს საბანკო დაწესებულებების, მიკროსაფინანსო ორგანიზაციების, არასაბანკო სადეპოზიტო დაწესებულებების − კვალიფიციური საკრედიტო ინსტიტუტების მიერ დადებული (მათ შორის, ელექტრონული ფორმით დადებული) სესხის (კრედიტის) გაცემის შესახებ ხელშეკრულებებიდან, სასამართლოს წარედგინება მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2018 წლის 7 მარტის კანონი №2035 - ვებგვერდი, 29.03.2018წ.

    მუხლი 17. სარჩელის აღძვრა მოპასუხის მიმართ, რომელსაც საქართველოში არა აქვს საცხოვრებელი ადგილი (ქონებრივი განსჯადობა)

სარჩელი იმ მოპასუხის მიმართ, რომელსაც საქართველოში არა აქვს საცხოვრებელი ადგილი, სასამართლოს შეიძლება წარედგინოს მოპასუხის ქონების ადგილსამყოფლის მიხედვით, ხოლო თუ მოთხოვნა უზრუნველყოფილია რაიმე ნივთით, სარჩელი შეიძლება აღიძრას ამ ნივთის ადგილსამყოფლის მიხედვით.

    მუხლი 18. ნივთობრივი განსჯადობა

1. სარჩელი საკუთრების უფლების, ქონების უფლებრივი დატვირთვის ან ასეთი დატვირთვისაგან განთავისუფლების შესახებ, აგრეთვე ქონების გაყოფასთან, განაწილებასა და ფლობასთან დაკავშირებული სარჩელი, თუ დავა ეხება უძრავ ნივთებზე, მათ შორის, მიწის ნაკვეთზე უფლებას, შეიძლება შეტანილ იქნეს სასამართლოში ნივთების ადგილსამყოფლის მიხედვით.

2. ნივთობრივ განსჯადობას განეკუთვნება სარჩელი, რომელიც მიმართულია უძრავი ნივთის მესაკუთრის ან მფლობელის წინააღმდეგ, აგრეთვე სარჩელი, რომელიც აღძრულია უძრავი ნივთის დაზიანების ან ზარალის ანაზღაურების გამო.

   მუხლი 19. ოჯახური დავების განსჯადობა

1. სარჩელი ქორწინების შეწყვეტის, ქორწინების ბათილად ცნობის, აგრეთვე ქორწინების არსებობისა თუ არარსებობის დადგენის შესახებ შეიძლება შეტანილ იქნეს სასამართლოში მეუღლეების ერთობლივი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით. თუ სარჩელის შეტანის დროისათვის ასეთი ადგილი არ არსებობს, მაშინ სარჩელი შეიძლება შეტანილ იქნეს მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით, ხოლო თუ მას არ გააჩნია საცხოვრებელი ადგილი საქართველოში, მაშინ საქმეს განიხილავს სასამართლო მოსარჩელის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.

2. თუ მოსარჩელესთან ცხოვრობენ არასრულწლოვანი შვილები, რაც აძნელებს მის გამოცხადებას სასამართლოში მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით, საქმე შეიძლება მოსარჩელის თხოვნით გაირჩეს სასამართლოში მისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.

3. (ამოღებულია).

4. სარჩელი მამობის დადგენის შესახებ შეიძლება წარდგენილ იქნეს სასამართლოში ბავშვის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.

5. სარჩელი ალიმენტის გადახდევინების შესახებ შეიძლება წარდგენილ იქნეს სასამართლოში მოსარჩელის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.

საქართველოს 1999 წლის 13 მაისის კანონი №1956 – სსმ I, №15(22), 14.05.1999 წ., მუხ.64

     მუხლი 191. შვილად აყვანის საქმის განსჯადობა

ბავშვის შვილად აყვანის შესახებ სარჩელი შეიძლება შეტანილ იქნეს სასამართლოში მშვილებლის ან გასაშვილებელი ბავშვის ადგილსამყოფლის მიხედვით.

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5628 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.418

   მუხლი 20. განსჯადობა მოსარჩელის არჩევით

სასამართლოს არჩევის უფლება, თუ საქმე რამდენიმე სასამართლოს განსჯადია, ეკუთვნის მოსარჩელეს.

    მუხლი 21. შეთანხმება განსჯადობის შესახებ

 1. თუ არ არის დადგენილი ერთმნიშვნელოვნად განსჯადი სასამართლო, მაშინ მხარეებს შეუძლიათ შეთანხმების გზით დაადგინონ სასამართლოს განსჯადობა. შეთანხმება ფორმდება წერილობით.

2. არაგანსჯადი სასამართლო შეიძლება განსჯადი გახდეს იმ შემთხვევაშიც, თუ მოპასუხე წინააღმდეგი არ არის, რომ საქმე განიხილოს არაგანსჯადმა სასამართლომ და თანახმაა მონაწილეობა მიიღოს საქმის განხილვაში, ამასთან, თუ მოპასუხე წარმოდგენილი იქნება ადვოკატით ან მიეცემა განმარტება სასამართლოს არაგანსჯადობისა და მისი შედეგების, აგრეთვე იმის შესახებ, რომ მას უფლება აქვს წამოაყენოს შესაგებელი არაგანსჯადობის წინააღმდეგ. სასამართლოს მიერ მოპასუხისათვის ასეთი განმარტების მიცემის შესახებ უნდა აღინიშნოს სასამართლო ოქმში .

საქართველოს 1999 წლის 13 მაისის კანონი №1956 – სსმ I, №15(22), 14.05.1999 წ., მუხ.64

    მუხლი 22. განსჯადობის წესების დაცვით მიღებული საქმის განხილვა

სასამართლომ განსჯადობის წესების დაცვით თავის წარმოებაში მიღებული საქმე უნდა განიხილოს და არსებითად გადაწყვიტოს, თუნდაც ეს საქმე შემდგომში სხვა სასამართლოს განსჯადი გახდეს.

    მუხლი 23. საქმის გადაცემა განსჯადი სასამართლოსათვის

1. სასამართლო საქმეს განსახილველად სხვა სასამართლოს გადასცემს, თუ:

ა) მოპასუხე, რომლის საცხოვრებელი ადგილიც წინათ არ იყო ცნობილი, მოითხოვს, რომ საქმე გადაეცეს სასამართლოს თავისი საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით;

ბ) ერთი ან რამდენიმე მოსამართლის აცილების გამო ამავე სასამართლოში შეუძლებელია მათი შეცვლა.

2. თუ საქმე რამდენიმე სასამართლოს განსჯადია, იგი გადაეცემა სასამართლოს მოსარჩელის არჩევით.

3. საქმის სხვა სასამართლოში გადაცემის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს განჩინება, რომელიც არ გასაჩივრდება.

   მუხლი 24. განსჯადობის შესახებ დავის დაუშვებლობა

ერთი სასამართლოდან მეორეში გადაგზავნილ საქმეს წარმოებაში განსახილველად იღებს ის სასამართლო, რომელსაც იგი გადაეგზავნა. დავა სასამართლოებს შორის განსჯადობის შესახებ არ დაიშვება.

თავი IV

სასამართლოს შემადგენლობა. აცილება #

   მუხლი 25. სასამართლოს შემადგენლობა

1. სამოქალაქო საქმეები პირველი ინსტანციით რაიონულ (საქალაქო) სასამართლოში, ასევე მაგისტრატი მოსამართლეების მიერ განიხილება ერთპიროვნულად.

2. (ამოღებულია).

3. სამოქალაქო საქმეებს სააპელაციო წესით განიხილავს 3 მოსამართლე. ამ კოდექსის მე-14 მუხლით განსაზღვრული საქმეები, ქონებრივ-სამართლებრივი დავა, რომლის ღირებულება არ აღემატება 20 000 ლარს, სააპელაციო საჩივარი პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ გამოტანილი დაუსწრებელი გადაწყვეტილების ძალაში დატოვების განჩინების თაობაზე,  აგრეთვე შრომის სამართლებრივი ურთიერთობიდან წარმოშობილი დავები შეიძლება ერთპიროვნულად განიხილოს სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის მოსამართლემ.

4. სამოქალაქო საქმეების განხილვა საკასაციო წესით ხორციელდება სამი მოსამართლის მიერ , გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა საქმეს განიხილავს უზენაესი სასამართლოს დიდი პალატა.

საქართველოს 2001 წლის 8 ივნისის კანონი №918 – სსმ I, №18, 28.06.2001 წ., მუხ.56

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

საქართველოს 2009 წლის 4 დეკემბრის კანონი №2261 - სსმ I, №41, 08.12.2009წ., მუხ.305

საქართველოს 2018 წლის 7 მარტის კანონი №2035 - ვებგვერდი, 29.03.2018წ.

    მუხლი 26. განსაკუთრებით რთული კატეგორიის საქმეთა განხილვის წესი

1. იმ შემთხვევაში, როდესაც რაიონულ (საქალაქო) სასამართლოში არის მოსამართლეთა საკმარისი რაოდენობა კოლეგიური შემადგენლობით საქმეთა განხილვისათვის, ერთპიროვნულად საქმის განმხილველ მოსამართლეს შეუძლია დაადგინოს საქმის კოლეგიური განხილვა სამი მოსამართლის შემადგენლობით, თუ:

ა) საქმის განხილვასა და გადაწყვეტას განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს სასამართლო პრაქტიკისათვის;

ბ) საქმე ფაქტობრივი ან სამართლებრივი თვალსაზრისით განსაკუთრებული სირთულით ხასიათდება.

2. მოტივირებული განჩინება საქმის სასამართლოს კოლეგიური შემადგენლობით განხილვის შესახებ მოსამართლეს გამოაქვს მთავარ სხდომაზე ამ საქმის განხილვის დაწყებამდე. განჩინება გადაეცემა სასამართლოს თავმჯდომარეს, რომელიც განსაზღვრავს კოლეგიურ შემადგენლობას ამ საქმის განმხილველი თავდაპირველი მოსამართლის აუცილებელი მონაწილეობით.

3. (ამოღებულია) .

4. (ამოღებულია) .

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

საქართველოს 2001 წლის 8 ივნისის კანონი №918 – სსმ I, №18, 28.06.2001 წ., მუხ.56

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

    მუხლი 27. კოლეგიური სასამართლოს მიერ საკითხების გადაწყვეტის წესი

1. თუ საქმის განხილვას სასამართლო ახორციელებს კოლეგიურად, ამ საქმის განხილვასთან დაკავშირებით წამოჭრილი ყველა საკითხი უნდა გადაწყდეს ხმების უმრავლესობით. არც ერთ მოსამართლეს უფლება არა აქვს თავი შეიკავოს რომელიმე საკითხის გადაწყვეტისაგან.

2. მოსამართლეს, რომელიც პირველი ინსტანციის, სააპელაციო ინსტანციისა და საკასაციო ინსტანციის სასამართლოების მიერ გადაწყვეტილების, განჩინებისა თუ დადგენილების გამოტანისას არ ეთანხმება უმრავლესობას, შეუძლია წერილობით ჩამოაყალიბოს თავისი განსხვავებული აზრი, რის შესახებაც ეცნობებათ მხარეებს გადაწყვეტილების გამოცხადების დროს.

3. განსხვავებული აზრი დაერთვის საქმეს, მაგრამ სასამართლოს სხდომის დარბაზში მისი შინაარსი არ გამოცხადდება.

    მუხლი 28. თათბირის საიდუმლოობა

მოსამართლეებს უფლება არა აქვთ გაახმაურონ მსჯელობა, რომელიც მათ ჰქონდათ თათბირის დროს.

    მუხლი 29. საქმის განხილვაში მოსამართლის განმეორებითი მონაწილეობის დაუშვებლობა

1. მოსამართლე, რომელიც მონაწილეობდა საქმის პირველი ინსტანციით განხილვაში, ვერ მიიღებს მონაწილეობას ამ საქმის განხილვაში სააპელაციო ინსტანციის ან/და საკასაციო ინსტანციის სასამართლოში.

2. მოსამართლე, რომელიც მონაწილეობდა საქმის განხილვაში სააპელაციო ინსტანციის სასამართლოში, ვერ მიიღებს მონაწილეობას ამ საქმის განხილვაში პირველი ინსტანციის ან/და საკასაციო ინსტანციის სასამართლოში.

3. მოსამართლე, რომელიც მონაწილეობდა საქმის განხილვაში საკასაციო ინსტანციის სასამართლოში, ვერ მიიღებს მონაწილეობას ამ საქმის განხილვაში სააპელაციო ინსტანციის სასამართლოში ან/და პირველი ინსტანციის სასამართლოში.

    მუხლი 30. სასამართლოს შემადგენლობაში ახლო ნათესავების დაშვების აკრძალვა

სამოქალაქო საქმის განმხილველი სასამართლოს შემადგენლობაში არ შეიძლება შედიოდნენ პირები, რომლებიც ერთმანეთის ახლო ნათესავები არიან, ხოლო თუ მათ შორის ასეთი ნათესავები მაინც აღმოჩნდნენ, ისინი უნდა ჩამოაცილონ საქმის განხილვას.

    მუხლი 31. მოსამართლის აცილების სხვა საფუძვლები

1. მოსამართლემ არ შეიძლება განიხილოს საქმე ან მონაწილეობა მიიღოს საქმის განხილვაში, თუ ის:

ა) ამ საქმეში თვითონ წარმოადგენს მხარეს, ან მას ამა თუ იმ მხარესთან საერთო უფლებები ან ვალდებულებები აკავშირებს;

ბ) ამ საქმის ადრინდელ განხილვაში მონაწილეობდა მოწმედ, ექსპერტად, სპეციალისტად, თარჯიმნად, წარმომადგენლად ან სასამართლო სხდომის მდივნად;

გ) მხარის ან მისი წარმომადგენლის ნათესავია;

დ) პირადად, პირდაპირ ან არაპირდაპირ დაინტერესებულია საქმის შედეგით, ან თუ არის სხვა ისეთი გარემოება, რომელიც ეჭვს იწვევს მის მიუკერძოებლობაში ;

ე) იყო მედიატორი იმავე საქმეზე ან ამ საქმესთან არსებითად დაკავშირებულ სხვა საქმეზე.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილის „გ” ქვეპუნქტის თანახმად, ნათესავებად ითვლებიან:

ა) მეუღლე;

ბ) დანიშნული;

გ) პირდაპირი ხაზის ნათესავები;

დ) და-ძმა;

ე) დისშვილები და ძმისშვილები;

ვ) მშობლების და-ძმები;

ზ) დანათესავებულები (მოყვრები);

თ) პირები, რომლებიც ხანგრძლივი დროის განმავლობაში ოჯახური ურთიერთობით არიან დაკავშირებულნი.

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5550 – ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

საქართველოს 2019 წლის 18 სექტემბრის კანონი №4955 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

    მუხლი 32. თვითაცილება

აცილების საფუძვლების არსებობისას მოსამართლე ვალდებულია განაცხადოს თვითაცილება. თვითაცილების შესახებ მოსამართლეს (სასამართლოს) გამოაქვს განჩინება, რომელშიც უნდა მიეთითოს თვითაცილების საფუძველი.

    მუხლი 33. მხარეთა განცხადება აცილების შესახებ

მხარეებს შეუძლიათ წერილობით განაცხადონ აცილება. განცხადება აცილების შესახებ მოტივირებულ უნდა იქნეს და გაკეთდეს საქმის წინასწარი სასამართლო განხილვისათვის მომზადების დროს. აცილების თაობაზე შემდგომი განცხადება დაიშვება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ აცილების საფუძველი იმ პირისათვის, რომელიც აცილებას მოითხოვს, ცნობილი გახდა ან წარმოიშვა მთავარი სხდომის დაწყების შემდეგ. ასეთ შემთხვევაში განცხადება აცილების შესახებ დასაშვებია მხარეთა პაექრობამდე.

    მუხლი 34. განცხადებული აცილების გადაწყვეტის წესი

1. აცილების განცხადების შემდეგ სასამართლომ (მოსამართლემ) შეიძლება მოუსმინოს მხარეებს, აგრეთვე იმ პირს, რომლის მიმართაც განაცხადეს აცილება.

2. აცილების საკითხს სასამართლო წყვეტს ადგილზე მოთათბირებით ან სათათბირო ოთახში.

3. თუ აცილება განუცხადეს მოსამართლეს, რომელიც ერთპიროვნულად განიხილავს საქმეს, აცილების საკითხს წყვეტს თვით ეს მოსამართლე. აცილების მიღების ან თვითაცილების შემთხვევაში მოსამართლე საქმეს გადასცემს სასამართლოს თავმჯდომარეს, რომელიც მას განსახილველად გადასცემს სხვა მოსამართლეს. თუ რაიონულ (საქალაქო) სასამართლოში არ არის სამოქალაქო საქმის განმხილველი სხვა მოსამართლე, მაშინ სასამართლოს თავმჯდომარე საქმეს უგზავნის სააპელაციო სასამართლოს თავმჯდომარეს სხვა რაიონული (საქალაქო) სასამართლოსათვის გადასაცემად.

4. თუ აცილება განუცხადეს კოლეგიური შემადგენლობის ერთ-ერთ მოსამართლეს, ამ მოსამართლის აცილების საკითხს გადაწყვეტენ სხვა დარჩენილი მოსამართლეები ასაცილებელი მოსამართლის დაუსწრებლად. მოსამართლის აცილების წინააღმდეგ ან ასეთი აცილების მხარდასაჭერად ხმების თანაბარი რაოდენობის დროს მოსამართლე აცილებულად ითვლება. ასეთ შემთხვევაში იგი უნდა შეიცვალოს სხვა მოსამართლით.

5. თუ აცილება განუცხადეს კოლეგიური სასამართლოს მთელ შემადგენლობას ან მის უმრავლესობას, აცილების საკითხს წყვეტს ამავე სასამართლოს სრული შემადგენლობა ხმების უმრავლესობით. კოლეგიური სასამართლოს მთელი შემადგენლობის ან მისი უმრავლესობის აცილების შემთხვევაში საქმე გადაეცემა ამავე სასამართლოს თავმჯდომარეს, რომელიც საქმეს განსახილველად გადასცემს კოლეგიური სასამართლოს სხვა შემადგენლობას.

6. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს პალატის ან სააპელაციო სასამართლოს პალატის მთელი შემადგენლობის აცილების შემთხვევაში საქმე გადაეცემა შესაბამისი სასამართლოს თავმჯდომარეს, რომელიც მას კანონით დადგენილი წესით განსახილველად გადასცემს სხვა შემადგენლობას. თუ სააპელაციო სასამართლოში აცილების მიღებისას ან ამ კოდექსის 29-ე მუხლით გათვალისწინებულ შემთხვევებში შეუძლებელია მოსამართლეთა ახალი შემადგენლობის შექმნა, საქმე ეგზავნება საქართველოს უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარეს სხვა სააპელაციო სასამართლოსათვის გადასაცემად.

საქართველოს 1998 წლის 26 ივნისის კანონი №1494 – პარლამენტის უწყებანი, №25-26, 15.07.1998 წ., გვ.32

საქართველოს 1999 წლის 13 მაისის კანონი №1956 – სსმ I, №15(22), 14.05.1999 წ., მუხ.64

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

    მუხლი 35. ექსპერტის, თარჯიმნის, სპეციალისტის, სხდომის მდივნის აცილების საფუძველი

ექსპერტის, თარჯიმნის, სპეციალისტის, სხდომის მდივნის აცილება დასაშვებია 31-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული საფუძვლით.

    მუხლი 36. აცილების შესახებ სასამართლო განჩინების გასაჩივრება

აცილების თაობაზე სასამართლო განჩინება შეიძლება გასაჩივრდეს სასამართლო გადაწყვეტილებასთან ერთად, 377-ე და 404-ე მუხლებით დადგენილი წესით.

საქართველოს 1999 წლის 9 სექტემბრის კანონი №2398 – სსმ I, №43(50), 21.09.1999 წ., მუხ.227

თავი V

    პროცესის ხარჯები # # # #

    მუხლი 37. ცნებათა განსაზღვრა

1. პროცესის ხარჯებს შეადგენს სასამართლო ხარჯები და სასამართლოსგარეშე ხარჯები.

2. სასამართლო ხარჯებს შეადგენს სახელმწიფო ბაჟი და საქმის განხილვასთან დაკავშირებული ხარჯები. საქმის განხილვასთან დაკავშირებული ხარჯების გაანგარიშების წესი და მათი ოდენობა განისაზღვრება საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს გადაწყვეტილებით.

3. სასამართლოს გარეშე ხარჯებს წარმოადგენს ადვოკატისათვის გაწეული ხარჯები, დაკარგული ხელფასი (განაცდური), მტკიცებულებათა უზრუნველსაყოფად გაწეული ხარჯები, აგრეთვე მხარეთა სხვა აუცილებელი ხარჯები. 

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

    მუხლი 38. სახელმწიფო ბაჟი

სახელმწიფო ბაჟის გადახდევინება წარმოებს „სახელმწიფო ბაჟის შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი წესით:

ა) სარჩელზე, აგრეთვე განცხადებაზე ლიზინგის საგნის გამცემის მფლობელობაში ლიზინგის საგნის დაბრუნების შესახებ;

ა1) აქციათა სავალდებულო მიყიდვის შესახებ განცხადებაზე;

ა2) საარბიტრაჟო წარმოებაში მოწმის დასწრების უზრუნველყოფაში და მტკიცებულებათა მოპოვებაში სასამართლოს დახმარების თაობაზე განცხადებაზე, არბიტრის დანიშვნასთან, აცილებასთან, უფლებამოსილების შეწყვეტასთან, კომპეტენციასთან დაკავშირებულ განცხადებაზე, თუ საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული;

ა 3) საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობისა და აღსრულების შესახებ განცხადებაზე, საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გაუქმების შესახებ საჩივარზე, თუ საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული;

ა 4) ( ამოღებულია - 19.02.2015, №3096);

ა 5) ( ამოღებულია - 19.02.2015, №3096);

ა 6) ( ამოღებულია - 19.02.2015, №3096);

ა7) განცხადებაზე, რომელიც შეიცავს „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული საკითხების განხილვის მოთხოვნას;

ბ) შეგებებულ სარჩელზე;

გ) მესამე პირის სარჩელებზე, რომელიც დამოუკიდებელ მოთხოვნებს აცხადებს დავის საგანზე;

დ) განცხადებაზე უდავო წარმოების საქმეთა აღძვრის შესახებ;

ე) სარჩელზე სახელმწიფო-სამართლებრივი და ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი ურთიერთობებიდან წარმოშობილი დავების შესახებ;

ვ) სააპელაციო საჩივარზე;

ზ) საკასაციო საჩივარზე;

თ) კერძო საჩივარზე ;

ი) განცხადებაზე სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ;

ი1) საარბიტრაჟო წარმოებასთან დაკავშირებული სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებების გამოყენების ან ცნობისა და აღსრულების შესახებ განცხადებაზე, თუ საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული;

ი2) სამედიაციო მორიგების უზრუნველყოფის ღონისძიების გამოყენების შესახებ განცხადებაზე, სამედიაციო მორიგების აღსრულების შესახებ განცხადებასა და საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების ცნობისა და აღსრულების შესახებ განცხადებაზე;

კ) განცხადებაზე ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების ან გადაწყვეტილების ბათილად ცნობის შესახებ.

საქართველოს 1998 წლის 29 აპრილის კანონი №1365 – პარლამენტის უწყებანი, №19-20, 30.05.1998 წ., გვ.41

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

საქართველოს 2002 წლის 7 მაისის კანონი №1395 – სსმ I, №13, 28.05.2002 წ., მუხ.50

საქართველოს 2005 წლის 20 დეკემბრის კანონი №2360 - სსმ I, №55, 27.12.2005 წ., მუხ.376

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5286 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.327

საქართველოს 2009 წლის 25 დეკემბრის კანონი №2451 - სსმ I, №50, 31.12.2009წ., მუხ.388

საქართველოს 2011 წლის 11 ნოემბრის კანონი №5265 - ვებგვერდი, 24.11.2011წ.

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5665 - ვებგვერდი, 11.01.2012წ.

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6145 – ვებგვერდი, 17.05.2012წ.

საქართველოს 2015 წლის 19 თებერვლის  კანონი №3096  – ვებგვერდი, 27.02.2015წ.

საქართველოს 2019 წლის 18 სექტემბრის კანონი №4955 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

საქართველოს 2021 წლის 22 ივნისის კანონი №668 – ვებგვერდი, 24.06.2021წ.

საქართველოს 2021 წლის 2 აგვისტოს კანონი №888 – ვებგვერდი, 04.08.2021წ.

    მუხლი 39. სახელმწიფო ბაჟის ოდენობა

1. სახელმწიფო ბაჟის ოდენობა შეადგენს:

ა) ამ კოდექსის 38-ე მუხლის „ა“ , „ბ“, „გ“ და „ე“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებულ შემთხვევებში – დავის საგნის ღირებულების 3%-ს , მაგრამ არანაკლებ 100 ლარისა, გარდა ამ ავე კოდექსის 1873  მუხლით გათვალისწინებული შემთხვევებისა ;

ა 1) საარბიტრაჟო წარმოებაში მოწმის დასწრების უზრუნველყოფაში და მტკიცებულებათა მოპოვებაში სასამართლოს დახმარების თაობაზე განცხადებაზე, არბიტრის დანიშვნასთან, აცილებასთან, უფლებამოსილების შეწყვეტასთან, კომპეტენციასთან დაკავშირებულ განცხადებაზე – 50 ლარს, თუ საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული;

ა 2) საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გაუქმების შესახებ საჩივარზე, საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობისა და აღსრულების შესახებ განცხადებაზე – 150 ლარს, თუ საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული;

ა3) ამ კოდექსის 1873 მუხლიდან გამომდინარე სარჩელებზე − დავის საგნის ღირებულების 1%-ს, მაგრამ არანაკლებ 50 ლარისა. თუ სასამართლო მედიაციის პროცესში დავა მხარეთა შეთანხმებით არ დასრულდა, საქმის წარმოების განახლებისას მოსარჩელე ვალდებულია დამატებით წარადგინოს დავის საგნის ღირებულების 2%-ის, მაგრამ არანაკლებ 50 ლარის, გადახდის დამადასტურებელი ქვითრის დედანი;

ა4) ( ამოღებულია - 19.02.2015, №3096);

ა 5) ( ამოღებულია - 19.02.2015, №3096);

ა 6) სამედიაციო მორიგების უზრუნველყოფის ღონისძიების გამოყენების შესახებ განცხადებაზე − 50 ლარს;

ა7) სამედიაციო მორიგების აღსრულების შესახებ განცხადებაზე, საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების ცნობისა და აღსრულების შესახებ განცხადებაზე − 150 ლარს;

ბ) სააპელაციო საჩივრისათვის, მათ შორის, საქმის წარმოების განახლებაზე უარის თქმის შესახებ რაიონული (საქალაქო) სასამართლოს გადაწყვეტილებაზე (განჩინებაზე) – დავის საგნის ღირებულების 4 პროცენტს, მაგრამ არანაკლებ 150 ლარისა;

გ) საკასაციო საჩივრისათვის, მათ შორის, საქმის წარმოების განახლებაზე უარის თქმის შესახებ სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილებაზე (განჩინებაზე) – დავის საგნის ღირებულების 5 პროცენტს, მაგრამ არანაკლებ 300 ლარისა;

დ) კერძო საჩივარზე – 50 ლარს;

ე) სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ განცხადებაზე – 50 ლარს;

ე​1) საარბიტრაჟო წარმოებასთან დაკავშირებული სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებების გამოყენების ან ცნობისა და აღსრულების შესახებ განცხადებაზე – 50 ლარს, თუ საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული;

ვ) ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების შესახებ განცხადებაზე – 100 ლარს;

ზ) გადაწყვეტილების ბათილად ცნობის შესახებ განცხადებაზე – 50 ლარს;

თ) არაქონებრივ დავაზე – 100 ლარს, სააპელაციო და საკასაციო საჩივრებზე – შესაბამისად 150 და 300 ლარს;

ი) დაკარგული საქმის წარმოების აღდგენასთან დაკავშირებით წარმოშობილ დავაზე, როცა საქმის მასალები მხარის ბრალით დაიკარგა – 100 ლარს;

ი1) ( ამოღებულია - 19.02.2015, №3096);

კ) თამასუქის ან ჩეკის თაობაზე სარჩელზე – 100 ლარს, სააპელაციო და საკასაციო საჩივრებზე – შესაბამისად 150 და 300 ლარს;

ლ) უდავო წარმოების საქმეზე – 50 ლარს, სააპელაციო და საკასაციო საჩივრებზე – შესაბამისად 100 და 300 ლარს;

მ) განცხადებაზე, რომელიც შეიცავს „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული საკითხების განხილვის მოთხოვნას, − 300 ლარს, ხოლო აქციათა სავალდებულო მიყიდვის თაობაზე განცხადებაზე − 500 ლარს.

11. (ამოღებულია – 06.12.2011, №5369).

2. მაგისტრატი მოსამართლის განსჯად საქმეზე სახელმწიფო ბაჟის ოდენობა ყველა ინსტანციის სასამართლოში შეადგენს ამ მუხლის პირველი ნაწილით დადგენილი ოდენობის ნახევარს.

3. სახელმწიფო ბაჟის ოდენობა:

ა) პირველი ინსტანციის სასამართლოში არ უნდა აღემატებოდეს:

ა.ა) ფიზიკური პირისათვის – 3 000 ლარს;

ა.ბ) იურიდიული პირისათვის – 5 000 ლარს;

ბ) სააპელაციო ინსტანციის სასამართლოში არ უნდა აღემატებოდეს:

ბ.ა) ფიზიკური პირისათვის – 5 000 ლარს;

ბ.ბ) იურიდიული პირისათვის – 7 000 ლარს;

გ) საკასაციო ინსტანციის სასამართლოში არ უნდა აღემატებოდეს:

გ.ა) ფიზიკური პირისათვის – 6 000 ლარს;

გ.ბ) იურიდიული პირისათვის – 8 000 ლარს.

საქართველოს 1998 წლის 29 აპრილის კანონი №1365 – პარლამენტის უწყებანი, №19-20, 30.05.1998 წ., გვ.41

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

საქართველოს 2002 წლის 7 მაისის კანონი №1395 – სსმ I, №13, 28.05.2002 წ., მუხ.50

საქართველოს 2005 წლის 20 დეკემბრის კანონი №2360 - სსმ I, №55, 27.12.2005 წ., მუხ.376

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5304 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.334

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2009 წლის 25 დეკემბრის კანონი №2451 - სსმ I, №50, 31.12.2009წ., მუხ.388

საქართველოს 2010 წლის 6 ივლისის კანონი №3365 - სსმ I, №40, 20.07.2010წ., მუხ.246

საქართველოს 2011 წლის 11 ნოემბრის კანონი №5265 - ვებგვერდი, 24.11.2011წ.

საქართველოს 2011 წლის 6 დეკემბრის კანონი №5369 - ვებგვერდი, 20.12.2011წ.

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5550 – ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5665 - ვებგვერდი, 11.01.2012წ.

საქართველოს 2015 წლის 19 თებერვლის  კანონი №3096  – ვებგვერდი, 27.02.2015წ.

    მუხლი 40. დავის საგნის ღირებულება

1. დავის საგნის ფასს მიუთითებს მოსარჩელე. თუ მოსარჩელის მიერ მითითებული ფასი აშკარად არ შეესაბამება სადავო ქონების რეალურ ღირებულებას, დავის საგნის ფასს განსაზღვრავს მოსამართლე სადავო ქონების საბაზრო ღირებულების მიხედვით.

2. თუ ერთ სარჩელში რამდენიმე სხვადასხვა მოთხოვნაა ჩამოყალიბებული, მაშინ ეს მოთხოვნები უნდა შეჯამდეს და ამის შემდეგ განისაზღვროს სადავო საგნის ღირებულება.

3. სადავო საგნის შეფასებისას მხედველობაში მიიღება იმ დროს არსებული ფასები, როდესაც შეტანილ იქნა სარჩელი, ხოლო გადაწყვეტილების გასაჩივრებისას – საჩივრის შეტანის დროისათვის არსებული ფასები.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

   მუხლი 41. დავის საგნის ფასის განსაზღვრის წესი

1. დავის საგნის ფასი განისაზღვრება:

ა) ფულის გადახდევინების შესახებ სარჩელისა – გადასახდელი თანხით;

ბ) ნივთის (ქონების) გადაცემის ან მიწოდების შესახებ სარჩელისა – ამ ნივთის (ქონების) საბაზრო ღირებულებით;

გ) ალიმენტის გადახდევინების შესახებ სარჩელისა – ერთი წლის განმავლობაში გადასახდელი თანხების ერთობლიობით;

დ) ვადიანი გასაცემის ან გადასახდელის შესახებ სარჩელისა – არა უმეტეს სამი წლის განმავლობაში გასაცემი ან გადასახდელი თანხების ერთობლიობით;

ე) უვადო ან სამუდამო (გარდაცვალებამდე) გასაცემის ან გადასახდელის შესახებ სარჩელისა – სამი წლის განმავლობაში გასაცემი ან გადასახდელი თანხების ერთობლიობით;

ვ) გასაცემის ან გადასახდელის შემცირების ანდა გადიდების შესახებ სარჩელისა – იმ თანხით, რომლითაც მცირდება ანდა დიდდება გასაცემი ან გადასახდელი, მაგრამ არა უმეტეს ერთი წლის განმავლობაში;

ზ) ქონების ქირავნობის ხელშეკრულების ვადამდე მოშლის შესახებ სარჩელისა – დარჩენილი ვადით, მაგრამ არა უმეტეს სამი წლის განმავლობაში გადასახდელი თანხების ერთობლიობით;

თ) გასაცემის ან გადასახდელის შეწყვეტის შესახებ სარჩელისა – არა უმეტეს სამი წლის განმავლობაში დარჩენილი გასაცემი ან გადასახდელი თანხების ერთობლიობით;

ი) უძრავ ნივთზე საკუთრების უფლების ცნობის შესახებ სარჩელისა – უძრავი ნივთის საბაზრო ღირებულებით;

კ) 4 000 ლარით, თუ ქონებრივ-სამართლებრივ დავაში (საკუთრების ხელყოფა ან სხვაგვარი ხელშეშლა, სამეზობლო დავა და სხვა) შეუძლებელია დავის საგნის ფასის განსაზღვრა.

2. თუ არაქონებრივ დავასთან ერთად განიხილება მისგან წარმოშობილი ქონებრივ-სამართლებრივი დავა, დავის საგნის ფასი განისაზღვრება უფრო მაღალი ღირებულების მოთხოვნის მიხედვით.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

    მუხლი 42. დავის საგნის ფასის წინასწარ განსაზღვრა

თუ სარჩელის აღძვრის მომენტში შეუძლებელია დავის საგნის ღირებულების ზუსტად განსაზღვრა, სახელმწიფო ბაჟის ოდენობას წინასწარ განსაზღვრავს მოსამართლე, შემდეგ კი ხდება დამატებით გადახდევინება ან ზედმეტად გადახდილის უკან დაბრუნება საქმის გადაწყვეტისას დადგენილი სარჩელის ფასის შესაბამისად.

   მუხლი 43. (ამოღებულია)

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

    მუხლი 44. საქმის განხილვასთან დაკავშირებული ხარჯები

საქმის განხილვასთან დაკავშირებული ხარჯებია:

ა) მოწმეების, სპეციალისტებისა და ექსპერტებისათვის მისაცემი თანხები;

ბ) თარჯიმნად მოწვეული პირებისათვის მისაცემი თანხები;

გ) ადგილობრივ დათვალიერებებზე გაწეული ხარჯები;

გ1 ) სასამართლოს დავალებით ფაქტების კონსტატაციაზე გაწეული ხარჯები;

დ) მოპასუხის მოძებნის ხარჯები;

ე) სასამართლო გადაწყვეტილების აღსრულებასთან დაკავშირებული ხარჯები;

ვ) ადვოკატისათვის სახელმწიფო სალაროდან გადახდილი თანხები ;

ზ ) სპეციალურ საექსპერტო დაწესებულებაში სასამართლო ექსპერტიზის ჩატარების ხარჯები.

საქართველოს 2004 წლის 25 ნოემბრის კანონი №597 - სსმ I, №37, 16.12.2004 წ., მუხ.173

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6145 – ვებგვერდი, 17.05.2012წ.

    მუხლი 45. მოწმეების, ექსპერტების, სპეციალისტებისა და თარჯიმნისათვის გადასახდელი თანხები

1. მოწმეებს, ექსპერტებს, სპეციალისტებს, თარჯიმნებს აუნაზღაურდებათ სასამართლოში გამოცხადებისათვის გაწეული მგზავრობისა და საცხოვრებელი სადგომის დაქირავების ხარჯები და მიეცემათ დღიური თანხა. ამასთან, კერძო სპეციალური საექსპერტო დაწესებულებები (დამოუკიდებელი ექსპერტები), სპეციალისტები, თარჯიმნები იღებენ გასამრჯელოს დადებული შეთანხმების საფუძველზე სასამართლოს დავალებით შესრულებული სამუშაოსათვის. ანაზღაურების ოდენობის განსაზღვრისას მხედველობაში მიიღება დრო, რომელიც მათ უნდა მოახმარონ სასამართლოს დავალების შესრულებას, მასალები, რომლებიც საჭირო იქნება ამ მოვალეობის სათანადოდ შესრულებისათვის და სხვა.

2. სახელმწიფო სპეციალური საექსპერტო დაწესებულებისათვის სასამართლო-საექსპერტო მომსახურების (სპეციალისტის, თარჯიმნის) ანაზღაურება ხდება საქართველოს მთავრობის მიერ დადგენილი ნორმებისა და ტარიფების შესაბამისად.

21 . სასამართლოს დავალებით ფაქტების კონსტატაციის მომსახურება ანაზღაურდება საქართველოს იუსტიციის მინისტრის მიერ დადგენილი საფასურების შესაბამისად იმ პირის მიერ, რომლის შუამდგომლობითაც გამოიტანა სასამართლომ დავალება ადგილზე დათვალიერების შესახებ ფაქტების კონსტატაციის მიზნით, ხოლო სასამართლოს ინიციატივით განხორციელებული ფაქტების კონსტატაციის შემთხვევაში – მხარეების მიერ თანაბრად.

3. მუშაკებს, რომლებიც მოწმეებად არიან დაბარებულნი სასამართლოში, სამუშაო ადგილზე უნარჩუნდებათ საშუალო ხელფასი. მოწმეებს, რომლებიც არ არიან შრომით ურთიერთობაში, სამუშაოდან ან ჩვეულებრივი საქმიანობიდან მოცდენისათვის ეძლევათ გასამრჯელო ფაქტობრივად დახარჯული დროისა და შრომის ანაზღაურების მინიმალური ოდენობის გათვალისწინებით.

საქართველოს 2004 წლის 25 ნოემბრის კანონი №597 - სსმ I, №37, 16.12.2004 წ., მუხ.173

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6145 – ვებგვერდი, 17.05.2012წ.

    მუხლი 46. სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან განთავისუფლება

1. სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან თავისუფლდებიან:

ა) მოსარჩელეები – ალიმენტის გადახდევინების სარჩელებზე;

ბ) მოსარჩელეები – დასახიჩრებით ან ჯანმრთელობის სხვა დაზიანებით, აგრეთვე მარჩენალის სიკვდილით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების სარჩელებზე;

გ) მოსარჩელეები – დანაშაულით მიყენებული მატერიალური ზარალის ანაზღაურების სარჩელებზე;

დ) მხარეები – უკანონო მსჯავრდების, სისხლის სამართლის პასუხისგებაში უკანონოდ მიცემის, აღკვეთის ღონისძიებად დაპატიმრების უკანონოდ გამოყენების ან გამასწორებელ სამუშაოთა სახით ადმინისტრაციული სახდელის უკანონოდ დადების შედეგად მოქალაქისათვის მიყენებული ზარალის ანაზღაურებასთან დაკავშირებულ სარჩელებზე ;

ე) მოსარჩელეები – არასრულწლოვანთა უფლებების დარღვევასთან დაკავშირებულ სარჩელებზე ;

ვ) მხარეები, რომლებიც დადგენილი წესით რეგისტრირებული არიან სოციალურად დაუცველი ოჯახების მონაცემთა ერთიან ბაზაში და იღებენ საარსებო შემწეობას, რაც დასტურდება შესაბამისი დოკუმენტაციით;

ზ) მხარეები – წინასწარი (შუალედური) გადაწყვეტილების სააპელაციო და საკასაციო წესებით გასაჩივრებისას ;

თ) მხარეები − არამართლზომიერად გადაადგილებული ან არამართლზომიერად დაკავებული ბავშვის დაბრუნებასთან ან ბავშვთან ურთიერთობის უფლების გამოყენებასთან დაკავშირებულ სარჩელებზე ;

ი) მოსარჩელეები − „საცხოვრებელი სადგომით სარგებლობისას წარმოშობილი ურთიერთობების შესახებ“ საქართველოს კანონიდან გამომდინარე მოთხოვნის თაობაზე საქმეზე სახელმწიფო ბაჟის ოდენობით;

კ) მოსარჩელეები − „ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის აღკვეთის, ძალადობის მსხვერპლთა დაცვისა და დახმარების შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრული მსხვერპლნი იმავე კანონით გათვალისწინებულ მოძალადეთა წინააღმდეგ აღძრულ სარჩელებზე.

2. კანონით შეიძლება გათვალისწინებულ იქნეს სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან მხარეთა გათავისუფლების სხვა შემთხვევებიც.

საქართველოს 2003 წლის 20 ივნისის კანონი №2450 – სსმ I, №20, 11.07.2003 წ., მუხ.139

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2011 წლის 21 ივნისის კანონი №4869 - ვებგვერდი, 06.07.2011წ.

საქართველოს 2011 წლის 11 ნოემბრის კანონი №5265 - ვებგვერდი, 24.11.2011წ.

    მუხლი 47. სასამართლო ხარჯების გადასახადისაგან განთავისუფლება სასამართლოს მიერ

1. სასამართლოს, მოქალაქის ქონებრივი მდგომარეობის გათვალისწინებით, თუ მოქალაქე დაასაბუთებს სასამართლო ხარჯების გადახდის შეუძლებლობას და სასამართლოს წარუდგენს უტყუარ მტკიცებულებებს, შეუძლია მთლიანად ან ნაწილობრივ გაათავისუფლოს იგი სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან, რის თაობაზედაც მოსამართლეს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.

11. (ამოღებულია).

2. თუ მხარე გადახდისუუნაროა და, საქმის მნიშვნელობისა და სირთულის გათვალისწინებით, ამ საქმის განხილვაში ადვოკატის მონაწილეობა მიზანშეწონილია, სასამართლოს უფლება აქვს, აღნიშნული მხარის შუამდგომლობის საფუძველზე, „იურიდიული დახმარების შესახებ“ საქართველოს კანონის 23 1 მუხლით დადგენილ ფარგლებში დანიშნოს ადვოკატი სახელმწიფოს ხარჯზე.

21. ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში მოსამართლეს გამოაქვს დასაბუთებული განჩინება და მიმართავს იურიდიული დახმარების სამსახურს ადვოკატის სახელმწიფოს ხარჯზე დანიშვნის მოთხოვნით. ადვოკატის სახელმწიფოს ხარჯზე დანიშვნის წესი და პროცედურა განისაზღვრება „იურიდიული დახმარების შესახებ“ საქართველოს კანონით. იურიდიული დახმარების სამსახური ვალდებულია შეასრულოს სასამართლოს მიერ გამოტანილი განჩინება ადვოკატის სახელმწიფოს ხარჯზე დანიშვნის შესახებ.

22. იურიდიული დახმარების სახელმწიფოს ხარჯზე გაწევისათვის იურიდიული დახმარების სამსახურში დასაქმებული საზოგადოებრივი ადვოკატისა და მოწვეული საზოგადოებრივი ადვოკატის შრომის ანაზღაურების წესი განისაზღვრება „იურიდიული დახმარების შესახებ“ საქართველოს კანონით.

3. ერთი მხარის განთავისუფლება სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან მეორე მხარის სასამართლო ხარჯების გადახდის ვალდებულებებზე გავლენას არ ახდენს.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5304 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.334

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2014  წლის 26 დეკემბრის კანონი №3014 – ვებგვერდი, 31.12.2014წ.

    მუხლი 48. სასამართლო ხარჯების გადახდის გადავადება და მათი ოდენობის შემცირება

1. სასამართლოს, მხარეთა ქონებრივი მდგომარეობის გათვალისწინებით, შეუძლია ერთ ან ორივე მხარეს გადაუვადოს სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სასამართლო ხარჯების გადახდა ანდა შეამციროს მათი ოდენობა, თუ მხარე სასამართლოს უტყუარ მტკიცებულებებს წარუდგენს.

2. თუ სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან გათავისუფლების საფუძველი არ არსებობს, უკანონო მფლობელობიდან უძრავი ნივთის გამოთხოვის შესახებ საქმეზე მოსარჩელეს სახელმწიფო ბაჟის გადახდა საქმის განხილვის დასრულებამდე გადაუვადდება. ეს წესი ვრცელდება მოპასუხეზედაც, თუ იგი ასეთ საქმეზე შეგებებულ სარჩელს აღძრავს.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5304 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.334

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2015 წლის  11 დეკემბრის  კანონი №4626  - ვებგვერდი, 29.12.2015წ.

    მუხლი 49. სახელმწიფო ბაჟის ოდენობის შემცირება

1. თუ სასამართლოს მთავარ სხდომაზე მოსარჩელე უარს იტყვის სარჩელზე, მოპასუხე ცნობს სარჩელს ან მხარეები მორიგდებიან, სახელმწიფო ბაჟის ოდენობა ნახევრდება.

2. თუ სასამართლოს მთავარ სხდომამდე მოსარჩელე უარს იტყვის სარჩელზე, მოპასუხე ცნობს სარჩელს ან მხარეები მორიგდებიან, მხარეები მთლიანად თავისუფლდებიან სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან.

21 . სასამართლო მედიაციის პროცესში დავის მხარეთა შეთანხმებით დასრულების შემთხვევაში მოსარჩელეს დაუბრუნდება მის მიერ გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის 70%.

3. თუ სარჩელზე უარის თქმა ან სარჩელის ცნობა დავის საგნის მხოლოდ ნაწილს შეეხება, სახელმწიფო ბაჟის გადახდის ვალდებულება განისაზღვრება დარჩენილი ნაწილის შესაბამისად.

4. სააპელაციო და საკასაციო სასამართლოებში სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან მთლიანად გათავისუფლება ან სახელმწიფო ბაჟის ოდენობის განახევრება ხდება ამ მუხლით დადგენილი წესით, მხოლოდ ამ ინსტანციებისათვის განსაზღვრული სახელმწიფო ბაჟის ოდენობის ფარგლებში.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5550 – ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

    მუხლი 50. ადგილზე დათვალიერებით გამოწვეული ხარჯების ანაზღაურება

 თუ ადგილზე დათვალიერება ხდება ამ სასამართლოს ტერიტორიული განსჯადობის ფარგლებს გარეთ, სასამართლოს ან მოსამართლეს, რომელიც ასეთ დათვალიერებას აწარმოებს, აუნაზღაურდება მგზავრობასთან, ბინის დაქირავებასთან დაკავშირებული ხარჯები, აგრეთვე მიეცემა დღიური თანხა.

    მუხლი 51. მოპასუხისა და მოვალის მოძებნა

მოპასუხის მოძებნა, როცა ეს გათვალისწინებულია კანონით, წარმოებს სახელმწიფო ბიუჯეტის ხარჯზე და გადახდება, შესაბამისად, მოპასუხეს – სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ სასამართლო გადაწყვეტილების გამოტანის შემდეგ, ხოლო მოვალეს – გადაწყვეტილების აღსრულების დროს. მოვალეს გადახდება აგრეთვე სასამართლო გადაწყვეტილების აღსრულებასთან დაკავშირებული ხარჯები.

    მუხლი 52. მხარის მიერ სასამართლო ხარჯების წინასწარ შეტანა

1. სასამართლო ხარჯები (სახელმწიფო ბაჟი და საქმის განხილვასთან დაკავშირებული ხარჯები ), კანონით გათვალისწინებული შემთხვევების გარდა , წინასწარ შეაქვს მხარეს , რომელმაც შესაბამისი საპროცესო მოქმედების შესრულება მოითხოვა . თუ ასეთი მოქმედების შესრულება სასამართლოს ინიციატივით ხდება , მაშინ ეს თანხა ორივე მხარეს შეაქვს თანაბარწილად .

2. (ამოღებულია – 25.05.2012, №6315).

3. (ამოღებულია – 25.05.2012, №6315).

საქართველოს 2011 წლის 11 ნოემბრის კანონი №5265 - ვებგვერდი, 24.11.2011წ.

საქართველოს 2012 წლის 25 მაისის კანონი №6315 – ვებგვერდი, 08.06.2012წ.

    მუხლი 53. სასამართლო ხარჯების განაწილება მხარეთა შორის

1. იმ მხარის მიერ გაღებული ხარჯების გადახდა, რომლის სასარგებლოდაც იქნა გამოტანილი გადაწყვეტილება, ეკისრება მეორე მხარეს, თუნდაც ეს მხარე განთავისუფლებული იყოს სახელმწიფო ბიუჯეტში სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან. თუ სარჩელი ნაწილობრივ დაკმაყოფილდა, მაშინ ამ მუხლში აღნიშნული თანხა მოსარჩელეს მიეკუთვნება სარჩელის იმ მოთხოვნის პროპორციულად, რომელიც სასამართლოს გადაწყვეტილებით იქნა დაკმაყოფილებული, ხოლო მოპასუხეს – სარჩელის მოთხოვნის იმ ნაწილის პროპორციულად, რომელზედაც მოსარჩელეს უარი ეთქვა. იმ მხარის წარმომადგენლის დახმარებისათვის გაწეულ ხარჯებს, რომლის სასარგებლოდაც იქნა გამოტანილი გადაწყვეტილება, სასამართლო დააკისრებს მეორე მხარეს გონივრულ ფარგლებში, მაგრამ არაუმეტეს დავის საგნის ღირებულების 4 პროცენტისა, ხოლო არაქონებრივი დავის შემთხვევაში – განსახილველი საქმის მნიშვნელობისა და სირთულის გათვალისწინებით, 2 000 ლარამდე ოდენობით.

11. იურიდიული დახმარების სამსახურისთვის იურიდიული დახმარების ხარჯების ანაზღაურების საკითხი რეგულირდება „იურიდიული დახმარების შესახებ“ საქართველოს კანონით.

2. ამ მუხლში აღნიშნული წესები შეეხება აგრეთვე სასამართლო ხარჯების განაწილებას, რომლებიც გასწიეს მხარეებმა საქმის სააპელაციო და საკასაციო ინსტანციებში წარმოებისას.

3. თუ სააპელაციო ან საკასაციო სასამართლო შეცვლის გადაწყვეტილებას ან გამოიტანს ახალ გადაწყვეტილებას, იგი შესაბამისად შეცვლის სასამართლო ხარჯების განაწილებასაც.

4. თუ სააპელაციო ან საკასაციო სასამართლო დააბრუნებს საქმეს ხელახლა განსახილველად, მთელი სასამართლო ხარჯები, რაც გაწეულია ამ საქმის განხილვასთან დაკავშირებით, სარჩელის აღძვრიდან დაწყებული, უნდა შეჯამდეს და შემდეგ განაწილდეს მხარეთა შორის ამ მუხლის მიხედვით.

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

საქართველოს  2014  წლის 26 დეკემბრის კანონი №3014 – ვებგვერდი, 31.12.2014წ.

   მუხლი 54. სასამართლო ხარჯებისა და ადვოკატის დახმარების გამო გადასახდელი ხარჯების განაწილება სარჩელზე უარის თქმისა და მორიგებისას

1. თუ მოსარჩელემ უარი თქვა სარჩელზე, მის მიერ გაწეულ ხარჯებს მოპასუხე არ აანაზღაურებს, მაგრამ თუ მოსარჩელემ მხარი არ დაუჭირა თავის მოთხოვნას იმის გამო, რომ მოპასუხემ ნებაყოფლობით დააკმაყოფილა იგი სარჩელის აღძვრის შემდეგ, მაშინ მოსარჩელის თხოვნით სასამართლო მოპასუხეს დააკისრებს მოსარჩელის მიერ გაწეული ხარჯებისა და ადვოკატის დახმარების გამო გაწეული ყველა ხარჯის ანაზღაურებას.

2. თუ მხარეებმა მორიგების დროს თვითონ გაითვალისწინეს სასამართლო ხარჯებისა და ადვოკატის დახმარების გამო გაწეული ხარჯების განაწილების წესი, სასამართლო ამ საკითხს წყვეტს მათი შეთანხმების შესაბამისად.

   მუხლი 55. სახელმწიფოსათვის სასამართლო ხარჯების ანაზღაურება

1. სასამართლოს მიერ საქმის განხილვასთან დაკავშირებით გაწეული ხარჯები და სახელმწიფო ბაჟი, რომელთა გადახდისაგან განთავისუფლებული იყო მოსარჩელე, გადახდება მოპასუხეს ბიუჯეტის შემოსავლის სასარგებლოდ, მოთხოვნათა იმ ნაწილის პროპორციულად, რომელიც დაკმაყოფილებულია.

2. სარჩელზე უარის თქმისას სასამართლოს მიერ გაწეული ხარჯები გადახდება მოსარჩელეს სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ. თუ სარჩელი დაკმაყოფილებულია ნაწილობრივ, ხოლო მოპასუხე განთავისუფლებულია სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან, სასამართლოს მიერ საქმის განხილვასთან დაკავშირებით გაწეული ხარჯები სახელმწიფო ბიუჯეტის სასარგებლოდ გადახდება მოსარჩელეს, რომელიც არ არის განთავისუფლებული სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან, სასარჩელო მოთხოვნათა იმ ნაწილის პროპორციულად, რომლის დაკმაყოფილებაზედაც მას უარი ეთქვა.

3. თუ ორივე მხარე განთავისუფლებულია სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან, მაშინ სასამართლოს მიერ საქმის განხილვასთან დაკავშირებით გაწეულ ხარჯებს გაიღებს სახელმწიფო.

    მუხლი 56. (ამოღებულია)

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

თავი VI

საპროცესო უზრუნველყოფა

    მუხლი 57. უზრუნველყოფის გარანტია

1. თუ ამ კოდექსით გათვალისწინებულ შემთხვევებში მხარეს დაეკისრა იმ ზარალის ანაზღაურების უზრუნველყოფა, რომელიც შეიძლება განიცადოს მოწინააღმდეგე მხარემ შესაბამისი საპროცესო მოქმედების შესრულებით, თუ მხარეები სხვა რამეზე არ შეთანხმებულან, მან ასეთი უზრუნველყოფა უნდა განახორციელოს ფულადი თანხის ან ფასიანი ქაღალდების საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს საერთო სასამართლოების დეპარტამენტის სადეპოზიტო ანგარიშზე შეტანის გზით, რაც საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის მიხედვით მისაღებია გარანტიის უზრუნველსაყოფად.

2. სასამართლომ შეიძლება შეღავათიანი პირობებით დაუშვას უზრუნველყოფის სხვა საშუალება, კერძოდ, რომელიმე საკრედიტო დაწესებულების მიერ გაცემული თავდებობა.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

    მუხლი 58. უზრუნველყოფის საფუძვლის მოხსნა

 თუ მოიხსნება საფუძველი, რომლის გამოც განხორციელდა უზრუნველყოფა, მაშინ ის მხარე, რომლის სასარგებლოდაც მოხდა ასეთი უზრუნველყოფა, ვალდებულია დააბრუნოს უზრუნველყოფის გარანტია.

თავი VII

       საპროცესო ვადები #

   მუხლი 59. საპროცესო მოქმედების შესრულების ვადა

1. საპროცესო მოქმედება სრულდება კანონით დადგენილ ვადაში.

2. თუ საპროცესო ვადა კანონით არ არის დადგენილი, მას განსაზღვრავს სასამართლო. საპროცესო ვადის ხანგრძლივობის განსაზღვრისას სასამართლომ უნდა გაითვალისწინოს იმ საპროცესო მოქმედების შესრულების შესაძლებლობა, რისთვისაც ეს ვადა დაინიშნა.

3. თუ ამ კოდექსით სხვა რამ არ არის დადგენილი, სასამართლო სამოქალაქო საქმეს განიხილავს განცხადების მიღების დღიდან არაუგვიანეს 2 თვისა. განსაკუთრებით რთული კატეგორიის საქმეზე მისი განმხილველი სასამართლოს გადაწყვეტილებით ეს ვადა შეიძლება გაგრძელდეს არაუმეტეს 5 თვისა, გარდა ალიმენტის გადახდევინების, დასახიჩრებით ან ჯანმრთელობის სხვა დაზიანებით ან მარჩენალის სიკვდილით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურების, შრომითი ურთიერთობებიდან, „საცხოვრებელი სადგომით სარგებლობისას წარმოშობილი ურთიერთობების შესახებ“ საქართველოს კანონიდან გამომდინარე მოთხოვნებისა და უკანონო მფლობელობიდან უძრავი ნივთის გამოთხოვის შესახებ საქმეებისა, რომლებიც განხილული უნდა იქნეს არაუგვიანეს 1 თვისა.

31 . ამ კოდექსის 184-ე მუხლით გათვალისწინებულ შემთხვევებში სამოქალაქო საქმეები განიხილება მოპასუხისათვის გზავნილის ჩაბარების დამადასტურებელი დოკუმენტის სასამართლოში წარდგენიდან ან მოპასუხისათვის გზავნილის საჯარო შეტყობინებით ჩაბარებიდან არა უგვიანეს 45 დღისა, ხოლო განსაკუთრებით რთული კატეგორიის საქმეებზე განმხილველი სასამართლოს გადაწყვეტილებით ეს ვადა შეიძლება გაგრძელდეს არა უმეტეს 60 დღისა.

32 „აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის საკუთრების ჩამორთმევის წესის შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად ექსპროპრიაციის უფლების მინიჭების საქმეს სასამართლო განიხილავს განცხადების მიღებიდან არაუგვიანეს 2 თვისა. საქმის განმხილველი სასამართლოს განჩინებით ეს ვადა შეიძლება გაგრძელდეს არაუმეტეს 1 თვით.

4. სასამართლო გადაწყვეტილებებისა და განჩინებების გასაჩივრების კანონით განსაზღვრული ვადების გაგრძელება ან აღდგენა დაუშვებელია.

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1816 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

საქართველოს 2015 წლის 28 ოქტომბრის კანონი №4457 – ვებგვერდი, 30.10.2015წ.

საქართველოს 2015 წლის  11 დეკემბრის  კანონი №4626  - ვებგვერდი, 29.12.2015წ.

საქართველოს 2021 წლის 30 მარტის კანონი №424 – ვებგვერდი, 13.04.2021წ.

    მუხლი 60. საპროცესო ვადის გამოთვლა

1. საპროცესო მოქმედების შესრულების ვადა განისაზღვრება ზუსტი კალენდარული თარიღით, იმ გარემოებაზე მითითებით, რომელიც აუცილებლად უნდა დადგეს, ან დროის მონაკვეთით. უკანასკნელ შემთხვევაში მოქმედება შეიძლება შესრულდეს დროის მთელი მონაკვეთის განმავლობაში.

2. წლებით, თვეებით ან დღეებით გამოსათვლელი საპროცესო ვადის დენა იწყება იმ კალენდარული თარიღის ან იმ მოვლენის დადგომის მომდევნო დღიდან, რომლითაც განსაზღვრულია მისი დასაწყისი.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 61. საპროცესო ვადის დამთავრება

1. წლებით გამოსათვლელი ვადა დამთავრდება ვადის უკანასკნელი წლის შესაბამის თვესა და რიცხვში. თვეებით გამოსათვლელი ვადა გასულად ჩაითვლება ვადის უკანასკნელი თვის შესაბამის თვესა და რიცხვში. თუ თვეებით გამოსათვლელი ვადის უკანასკნელ თვეს სათანადო რიცხვი არა აქვს, მაშინ ვადა დამთავრებულად ჩაითვლება ამ თვის უკანასკნელ დღეს.

2. თუ ვადის უკანასკნელი დღე ემთხვევა უქმე და დასვენების დღეს, ვადის დამთავრების დღედ ჩაითვლება მისი მომდევნო პირველი სამუშაო დღე.

3. საპროცესო მოქმედება, რომლის შესასრულებლადაც დადგენილია ვადა, შეიძლება შესრულდეს ვადის უკანასკნელი დღის ოცდაოთხ საათამდე. თუ საჩივარი, საბუთები ან ფულადი თანხა ფოსტას ან ტელეგრაფს ჩაჰბარდა ვადის უკანასკნელი დღის ოცდაოთხ საათამდე, ვადა გასულად არ ჩაითვლება.

   მუხლი 62. საპროცესო ვადის შეჩერება

ყველა დაუმთავრებელი საპროცესო ვადა შეჩერდება საქმის წარმოების შეჩერებით. ვადების შეჩერება დაიწყება იმ გარემოებათა წარმოშობის დღიდან, რომლებიც საფუძვლად დაედო წარმოების შეჩერებას. წარმოების განახლების დღიდან საპროცესო ვადის დენა განახლდება.

    მუხლი 63. საპროცესო ვადის გასვლის შედეგები

საპროცესო მოქმედების შესრულების უფლება გაქარწყლდება კანონით დადგენილი ან სასამართლოს მიერ დანიშნული ვადის გასვლის შემდეგ. საჩივარი ან საბუთები, რომლებიც შეტანილია საპროცესო ვადის გასვლის შემდეგ, განუხილველი დარჩება.

    მუხლი 64. საპროცესო ვადის გაგრძელება

სასამართლოს მიერ დანიშნული ვადა, თუ კანონით სხვა რამ არის დადგენილი, სასამართლომ შეიძლება გააგრძელოს მხარეთა თხოვნით ან თავისი ინიციატივით.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

    მუხლი 65. საპროცესო ვადის აღდგენა

საპროცესო მოქმედების შესრულებისათვის განსაზღვრული ვადა, თუ კანონით სხვა რამ არ არის დადგენილი, სასამართლომ შეიძლება აღადგინოს, თუ ცნობს, რომ საპროცესო მოქმედება საპატიო მიზეზით არ შესრულდა. საპატიო მიზეზად ჩაითვლება ამ კოდექსის 215-ე მუხლის მე-3 ნაწილში მითითებული გარემოებები.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

   მუხლი 66. განცხადება საპროცესო ვადის აღდგენის შესახებ

განცხადება საპროცესო ვადის აღდგენის შესახებ შეიტანება იმ სასამართლოში, რომელშიც უნდა შესრულებულიყო საპროცესო მოქმედება. სასამართლო დააკმაყოფილებს ამ განცხადებას, თუ ცნობს, რომ საპროცესო ვადის გაშვება საპატიო მიზეზით მოხდა. საპატიო მიზეზად ჩაითვლება ამ კოდექსის 215-ე მუხლის მე-3 ნაწილში მითითებული გარემოებები.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

    მუხლი 67. საპროცესო ვადის აღდგენის შესახებ განცხადების ფორმა და შინაარსი

განცხადება საპროცესო ვადის აღდგენის შესახებ სასამართლოს წარედგინება წერილობით. მასში მითითებული უნდა იყოს მიზეზები, რომლებმაც განაპირობეს საპროცესო მოქმედების ვადაზე შეუსრულებლობა, აგრეთვე მათი დამადასტურებელი მტკიცებულებები.

    მუხლი 68. საპროცესო ვადის აღდგენის შესახებ განცხადების განხილვა

1. განცხადებას ვადის აღდგენის შესახებ განიხილავს სასამართლო მხარეთათვის შეუტყობინებლად.

2. გადაცილებული საპროცესო ვადის აღდგენაზე უარის თქმის შესახებ სასამართლოს განჩინებაზე შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა.

   მუხლი 69. საპროცესო ვადის აღდგენასთან დაკავშირებული სასამართლო ხარჯების გადახდევინება

საპროცესო ვადის აღდგენის შესახებ განცხადების განხილვასთან დაკავშირებულ ხარჯებს გაიღებს მხარე, რომელმაც დროულად ვერ შეასრულა საპროცესო მოქმედება, გარდა ისეთი შემთხვევებისა, როდესაც ასეთი შეუსრულებლობა მოწინააღმდეგე მხარის მიზეზით მოხდა.

თავი VIII

      სასამართლო შეტყობინება და დაბარება # # # 

    მუხლი 70. სასამართლო უწყება

1. მხარეს ან მის წარმომადგენელს სასამართლო უწყებით ეცნობება სასამართლო სხდომის ან ცალკეული საპროცესო მოქმედების შესრულების დრო და ადგილი. უწყება მხარისათვის და მისი წარმომადგენლისათვის ჩაბარებულად ჩაითვლება, თუ იგი ჩაჰბარდება ერთ-ერთ მათგანს ან ამ კოდექსის 74-ე მუხლით გათვალისწინებულ სუბიექტებს, ხოლო ჩაბარების განსხვავებულ, გონივრულ წესზე მხარეთა შეთანხმების არსებობის შემთხვევაში − ამ შეთანხმებით გათვალისწინებული წესით. წარმომადგენელი ვალდებულია უწყების ჩაბარების შესახებ აცნობოს მხარეს. სასამართლო უწყებით სასამართლოში იბარებენ აგრეთვე მოწმეებს, ექსპერტებს, სპეციალისტებსა და თარჯიმნებს.

2. მხარეებს ან მათ წარმომადგენლებს სასამართლო უწყება უნდა ჩაჰბარდეთ იმ ვარაუდით, რომ მათ ჰქონდეთ სასამართლოში დროულად გამოცხადებისა და საქმის მომზადებისათვის გონივრული ვადა.

3. მხარეები, მათი წარმომადგენლები, აგრეთვე მოწმეები, ექსპერტები, სპეციალისტები და თარჯიმნები შეიძლება დაიბარონ ტელეფონით, ფაქსით, სხვა ტექნიკური საშუალებით ან მხარეთა შეთანხმებით გათვალისწინებული ჩაბარების განსხვავებული წესით. ტექნიკური საშუალებით დაბარებისას მიეთითება ამ კოდექსის 72 - ე მუხლის პირველი ნაწილით განსაზღვრული საკითხები, ხოლო 73 -ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში აგრეთვე დგება აქტი, რომელიც ჩაიკერება საქმეში. აქტს ადგენს სასამართლოს შესაბამისი მოხელე.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6144 – ვებგვერდი, 25.05.2012წ.

   მუხლი 71. სასამართლო უწყების ჩაბარება და მისი ჩაუბარებლობის შედეგები

1. სასამართლო უწყება ადრესატს ბარდება მხარის მიერ მითითებული ძირითადი მისამართის (ფაქტობრივი ადგილსამყოფლის), ალტერნატიული მისამართის, სამუშაო ადგილის, სასამართლოსთვის ცნობილი სხვა მისამართის ან მხარეთა შეთანხმებით გათვალისწინებული ჩაბარების განსხვავებული წესის მიხედვით.

2. თუ მოსარჩელეს მის მიერ მითითებულ მისამართზე უწყება ვერ ჩაჰბარდა ამ კოდექსის 73-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ მოთხოვნათა დაცვით, უწყება ჩაბარებულად ჩაითვლება. ეს წესი მოპასუხის მიმართ გამოიყენება მის პასუხში (შესაგებელში) მითითებულ მისამართზე უწყების გაგზავნის შემთხვევაში.

3. თუ მოსარჩელის მიერ მითითებული მოპასუხის მისამართი სწორია და მას უწყება ვერ ჩაჰბარდა ამ კოდექსის 73-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ მოთხოვნათა დაცვით, სასამართლო ხელმძღვანელობს ამ კოდექსის 78-ე მუხლის დებულებებით.

4. თუ მოსარჩელის მიერ მითითებული თავისი ან მოპასუხის მისამართი არასწორი აღმოჩნდა, სასამართლოს გამოაქვს განჩინება სარჩელის განუხილველად დატოვების შესახებ.

5. თუ საზღვარგარეთ გაგზავნილი სასამართლო უწყების ჩაბარების დამადასტურებელი დოკუმენტი მიღებული არ არის, აღნიშნული უწყება ჩაბარებულად ჩაითვლება, თუ ის გაიგზავნა „სამოქალაქო ან კომერციულ საქმეებზე სასამართლო და არასასამართლო დოკუმენტების საზღვარგარეთ ჩაბარების შესახებ“ 1965 წლის 15 ნოემბრის ჰააგის კონვენციის მიზნებისთვის, იმავე კონვენციით დადგენილი წესით და მის ჩასაბარებლად ყველა გონივრული მცდელობა განხორციელდა, ამასთანავე, თუ ამ უწყების პირველად გაგზავნის თარიღიდან გასულია არანაკლებ 6-თვიანი ვადა და საქმის განმხილველმა მოსამართლემ ეს ვადა საკმარისად მიიჩნია.

6. თუ საზღვარგარეთ გაგზავნილი სასამართლო უწყების ჩაბარებისთვის ამ მუხლის მე-5 ნაწილით განსაზღვრული პროცედურების განხორციელება შეუძლებელს ხდის საქმის განხილვისთვის ამ კოდექსით დადგენილი ვადის დაცვას, საქმის განხილვის ვადა აღნიშნული უწყების ჩაბარებისთვის დადგენილი ვადით გაგრძელებულად ჩაითვლება.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6144 – ვებგვერდი, 25.05.2012წ.

საქართველოს 2012 წლის 25 მაისის კანონი №6315 – ვებგვერდი, 08.06.2012წ.

საქართველოს 2021 წლის 30 მარტის კანონი №424 – ვებგვერდი, 13.04.2021წ.

    მუხლი 72. სასამართლო უწყების შინაარსი

1. უწყება უნდა შეიცავდეს:

ა) სასამართლოს სახელწოდებასა და ზუსტ მისამართს;

ბ) მითითებას გამოცხადების დროისა და ადგილის შესახებ, ხოლო თუ უწყება ეგზავნება წარმომადგენელს, – აგრეთვე მითითებას იმის თაობაზე, რომ იგი ვალდებულია აცნობოს ამის შესახებ მხარეს, რომლის წარმომადგენელიც არის;

გ) საქმის დასახელებას, რომლის გამოც იბარებენ ამა თუ იმ პირს, და მითითებას დავის საგნის შესახებ;

დ) სასამართლოში დასაბარებელი პირის ვინაობას, აგრეთვე იმას, თუ რა სტატუსით არის იგი დაბარებული, და მითითებას არასაპატიო მიზეზით გამოუცხადებლობის შემთხვევაში მის მიმართ გამოსაყენებელი ზომების შესახებ;

ე) წინადადებას მხარეების მიმართ, წარმოადგინონ მათთან არსებული ყველა მტკიცებულება;

ვ) მითითებას იმის თაობაზე, რომ ადრესატის არყოფნისას უწყების მიმღები პირი ვალდებულია პირველი შესაძლებლობისთანავე ჩააბაროს უწყება ადრესატს;

ზ) მითითებას გამოუცხადებლობის შედეგებზე და ვალდებულებას, აცნობოს სასამართლოს გამოუცხადებლობის მიზეზები.

2. სასამართლო უწყებასთან ერთად მოსამართლე მოპასუხეს უგზავნის სარჩელს და თანდართული დოკუმენტების ასლებს. უწყებასთან ერთად მოსამართლე მოსარჩელეს უგზავნის მოპასუხის წერილობითი განცხადების ასლს, თუ ასეთი განცხადება შემოვიდა სასამართლოში უწყების გაგზავნის დროისათვის. სასამართლოში შემოსული ყველა წერილობითი დოკუმენტის ასლი შეიძლება გაეგზავნოს მხარეებს უწყების გაგზავნამდე, ასევე მას შემდეგ, რაც უწყება გაგზავნილია.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

    მუხლი 73. სასამართლო უწყების გაგზავნა

1. სასამართლო უწყება იგზავნება ამ კოდექსის 70-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული ტექნიკური საშუალებით, ფოსტით, სასამართლო კურიერის მეშვეობით ან მხარეთა შეთანხმებით გათვალისწინებული ჩაბარების განსხვავებული წესის მიხედვით. სასამართლო თვითონ იღებს გადაწყვეტილებას, უწყების გაგზავნის რომელი ფორმა გამოიყენოს, რომელ მისამართზე გააგზავნოს უწყება, და არ არის ვალდებული, დაიცვას თანამიმდევრობა. სასამართლომ დასაბარებელ პირს უწყება შეიძლება ჩააბაროს ასევე სასამართლოს შენობაში. თუ პირველად გაგზავნისას უწყების ადრესატისათვის ჩაბარება ვერ ხერხდება, იგი დასაბარებელ პირს უნდა გაეგზავნოს დამატებით ერთხელ მაინც იმავე ან სასამართლოსთვის ცნობილ სხვა მისამართზე.

11. (ამოღებულია – 28.12.2011, №5667).

2. ტექნიკური საშუალებით გაგზავნილი სასამართლო უწყების ჩაბარება დასტურდება:

ა) ტელეფონის შემთხვევაში – ტექნიკური საშუალებით დაბარების შესახებ შედგენილი აქტით;

ბ) ელექტრონული ფოსტის ან ფაქსის შემთხვევაში – შესაბამისი ტექნიკური საშუალებით მოწოდებული დადასტურებით ან/და ტექნიკური საშუალებით დაბარების შესახებ შედგენილი აქტით.

3. დეპეშით დაბარების შემთხვევაში, სასამართლო უწყების ჩაბარება დასტურდება დეპეშის ჩაბარების შესახებ მიღებული შეტყობინებით.

4. (ამოღებულია).

5. ადრესატისათვის სასამართლო უწყების ჩაბარების დრო აღინიშნება მის მეორე ეგზემპლარზე, რომელიც სასამართლოს უნდა დაუბრუნდეს. ტექნიკური საშუალებების გამოყენებისას უწყების გადაცემის დრო აღინიშნება ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებულ ტექნიკური საშუალებით მოწოდებულ დადასტურებაში ან/და ტექნიკური საშუალებით დაბარების შესახებ შედგენილ აქტში.

6. მოსამართლეს შეუძლია მხარის თანხმობით ხელზე მისცეს მას სასამართლო უწყება შესატყობინებელი ან გამოსაძახებელი პირისათვის ჩასაბარებლად. უწყების დროულად ჩაბარების მიზნით მხარეს შეუძლია სასამართლოს მიმართ წერილობითი განცხადების საფუძველზე, საკუთარი ხარჯებით უზრუნველყოს კურიერის გადაადგილება და მისი მეშვეობით უწყების ჩაბარება. პირი, რომელსაც მოსამართლემ დაავალა უწყების მიტანა, ვალდებულია, სასამართლოს დაუბრუნოს მისი მეორე ეგზემპლარი უწყების მიმღების ხელმოწერით.

7. თუ მხარეებს, მათ წარმომადგენლებს, აგრეთვე მოწმეებს, ექსპერტებს, სპეციალისტებსა და თარჯიმნებს ამ კოდექსით დადგენილი წესით ვერ ეცნობათ სასამართლო სხდომის ან ცალკეული საპროცესო მოქმედების შესრულების დრო და ადგილი, მოსამართლეს შეუძლია აღნიშნული პირებისათვის სასამართლო უწყების ჩაბარება განჩინებით დაავალოს მუნიციპალიტეტის ორგანოს ანდა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს ტერიტორიული ორგანოების საუბნო სამსახურებს (უბნის ინსპექტორებს). მუნიციპალიტეტის ორგანო ანდა უბნის ინსპექტორები ვალდებული არიან, განჩინებით დადგენილ ვადაში უზრუნველყონ მხარეებისათვის, მათი წარმომადგენლებისათვის, აგრეთვე მოწმეებისათვის, ექსპერტებისათვის, სპეციალისტებისა და თარჯიმნებისათვის სასამართლო უწყების ჩაბარება და მისი ჩაბარების, ჩაბარების შეუძლებლობის მიზეზების ან ჩაბარებაზე უარის თქმის შესახებ აცნობონ მოსამართლეს.

71. თუ სასამართლოში დასაბარებელი პირი სხვა მუნიციპალიტეტშია (რაიონშია, ქალაქშია) და მისთვის სასამართლო უწყების დროულად ჩაბარება ვერ ხერხდება, საქმის განმხილველ სასამართლოს შეუძლია ადრესატისათვის უწყების ჩაბარება დაავალოს შესაბამის სასამართლოს, რომლის ტერიტორიაზედაც იმყოფება დასაბარებელი პირი. ამ მიზნით საქმის განმხილველ სასამართლოს შეუძლია ტექნიკური საშუალების გამოყენებით გაუგზავნოს შესაბამის სასამართლოს უწყება ან აცნობოს მას უწყების შინაარსი. ამ უკანასკნელ შემთხვევაში დავალების მიმღები სასამართლო გამოწერს უწყებას დავალების მიმცემი სასამართლოს სახელით. დავალებას ასრულებს სასამართლოს შესაბამისი მოხელე. დავალების მიმღები სასამართლო ვალდებულია, დავალების მიმცემ სასამართლოს აცნობოს ადრესატისათვის უწყების ჩაბარების თაობაზე, მისი ჩაბარების შეუძლებლობის მიზეზები ან მის ჩაბარებაზე უარის თქმის შესახებ და გაუგზავნოს შესაბამისი დოკუმენტი ტექნიკური ან სხვა საშუალების გამოყენებით.

72. თუ სასამართლოში დასაბარებელ პირს სასამართლო უწყება საზღვარგარეთ უნდა ჩაჰბარდეს, ამისთვის სასამართლოს შეუძლია გამოიყენოს აღნიშნული უწყების ჩაბარების საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულებებით დადგენილი წესები. სასამართლო უზრუნველყოფს სასამართლო უწყების საქართველოს შესაბამისი საერთაშორისო ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ცენტრალური ორგანოს მეშვეობით გაგზავნას.

8. ფოსტით ან კურიერის მეშვეობით მოქალაქისათვის გაგზავნილი სასამართლო უწყება მას უნდა ჩაჰბარდეს პირადად, ხოლო მოქალაქის სამუშაო ადგილზე, ასევე ორგანიზაციისათვის გაგზავნილი უწყება უნდა ჩაჰბარდეს კანცელარიას ან ასეთივე დანიშნულების სტრუქტურულ ერთეულს ანდა პირს, ხოლო ასეთის არყოფნის შემთხვევაში – ორგანიზაციის შესაბამის უფლებამოსილ პირს, რომელიც უწყებას ადრესატს გადასცემს. მოქალაქეს ან ორგანიზაციას სასამართლო უწყება შესაძლოა ასევე გადაეცეს მხარეთა შეთანხმებით გათვალისწინებული ჩაბარების განსხვავებული წესით. ამ ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევებში უწყების ჩაბარება დასტურდება მის მეორე ეგზემპლარზე უწყების მიმღების ხელმოწერით.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2009 წლის 24 სექტემბრის კანონი №1701 - სსმ I, №29, 12.10.2009წ., მუხ.184

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6144 – ვებგვერდი, 25.05.2012წ.

საქართველოს 2020 წლის 15 ივლისის კანონი №6988 – ვებგვერდი, 28.07.2020წ.

საქართველოს 2021 წლის 30 მარტის კანონი №424 – ვებგვერდი, 13.04.2021წ.

    მუხლი 74. შეტყობინება ადრესატის არყოფნის შემთხვევაში

1. თუ სასამართლო უწყების ჩამბარებელმა სასამართლოში გამოსაძახებელი პირი ვერ ნახა მხარის მიერ მითითებულ მისამართზე, იგი უწყებას აბარებს მასთან მცხოვრებ ოჯახის რომელიმე ქმედუნარიან წევრს, ხოლო თუ უწყება ბარდება სამუშაო ადგილის მიხედვით – სამუშაო ადგილის ადმინისტრაციას, ამ კოდექსის 73-ე მუხლის მე-8 ნაწილით დადგენილი წესით, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ისინი განსახილველ საქმეში მონაწილეობენ, როგორც მოწინააღმდეგე მხარეები. უწყების მიმღები ვალდებულია უწყების მეორე ეგზემპლარზე აღნიშნოს თავისი სახელი და გვარი, ადრესატთან დამოკიდებულება და დაკავებული თანამდებობა. უწყების მიმღები ასევე ვალდებულია უწყება დაუყოვნებლივ ჩააბაროს ადრესატს. უწყების ამ ნაწილით გათვალისწინებული პირისათვის ჩაბარება ჩაითვლება უწყების ადრესატისათვის ჩაბარებად, რაც დასტურდება უწყების მეორე ეგზემპლარზე უწყების მიმღების ხელმოწერით.

2. ადრესატის არყოფნის შემთხვევაში სასამართლო უწყების ჩამბარებელმა უწყების მეორე ეგზემპლარზე უნდა აღნიშნოს, სად არის წასული ადრესატი და როდის ვარაუდობენ მის დაბრუნებას.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4037 - სსმ I, №75,27.12.2010 წ., მუხ.480

    მუხლი 75. უწყების მიღებაზე უარის თქმა

1. თუ ადრესატმა ან ამ კოდექსის 74-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულმა სუბიექტმა, გარდა ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული გამონაკლისისა, უარი განაცხადა უწყების მიღებაზე, მისი მიმტანი პირი სათანადო აღნიშვნას აკეთებს უწყებაზე, რომელიც სასამართლოს უბრუნდება. ასეთ შემთხვევაში უწყება ადრესატისათვის ჩაბარებულად ითვლება და სასამართლოს შეუძლია განიხილოს საქმე.

2. უწყების მიღებაზე ამ კოდექსის 74-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული სუბიექტის უარის შემთხვევაში სასამართლო უწყება არ ჩაითვლება მოპასუხისათვის ჩაბარებულად, თუ მას პირველად ეგზავნება უწყება, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა უწყება გაგზავნილი იქნა მოპასუხის მიერ პასუხში (შესაგებელში) მითითებულ მისამართზე.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

    მუხლი 76. მისამართის შეცვლა საქმის წარმოების დროს

მხარეები და მათი წარმომადგენლები მოვალენი არიან აცნობონ სასამართლოს საქმის წარმოების განმავლობაში თავიანთი მისამართის შეცვლის შესახებ. ასეთი ცნობის უქონლობისას უწყება გაიგზავნება სასამართლოსათვის ცნობილ უკანასკნელ მისამართზე და ჩაბარებულად ითვლება, თუნდაც ადრესატი ამ მისამართზე აღარ ცხოვრობდეს.

    მუხლი 77. უწყების ჩაბარება თანამონაწილისათვის

1. თუ საქმის წარმოება სასამართლოში მინდობილი აქვს ერთ-ერთ თანამონაწილეს, უწყება ჩაჰბარდება მას. იგი ვალდებულია ამის თაობაზე აცნობოს სხვა თანამონაწილეებს. უწყების ჩაბარება იმ თანამონაწილისათვის, რომელსაც მინდობილი აქვს საქმის წარმოება, ნიშნავს უწყების ჩაბარებას ყველა თანამონაწილისათვის.

2. თუ საქმეში მოსარჩელე, აპელანტი, კასატორი, მოწინააღმდეგე მხარე 10-ზე მეტი პირია და არ არსებობს ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული გარემოებები, სასამართლო უწყება ეგზავნება სარჩელზე (საჩივარზე, შესაგებელზე) ხელის მომწერ პირველ სამ პირს. უწყების ჩაბარება ერთ-ერთი მათგანისათვის ნიშნავს უწყების ჩაბარებას მის მხარეზე მონაწილე ყველა პირისათვის.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

    მუხლი 78. საჯარო შეტყობინება

1. თუ მხარის ადგილსამყოფელი უცნობია ან მისთვის სასამართლო უწყების ჩაბარება სხვაგვარად ვერ ხერხდება, სასამართლო უფლებამოსილია გამოიტანოს განჩინება სასამართლო შეტყობინების საჯაროდ გავრცელების შესახებ. სასამართლო შეტყობინება საჯაროდ ვრცელდება შესაბამისი სასამართლოს შენობაში თვალსაჩინო ადგილზე ან ვებგვერდზე განთავსებით ან დაინტერესებული მხარის მოთხოვნის შემთხვევაში – მისივე ხარჯებით იმ გაზეთში, რომელიც მასობრივადაა გავრცელებული მხარის საცხოვრებელი ადგილის შესაბამის ადმინისტრაციულ-ტერიტორიულ ერთეულში, ან ინფორმაციის სხვა საშუალებებში გამოქვეყნებით.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში სასამართლო უწყება მხარისათვის ჩაბარებულად ითვლება სასამართლო შეტყობინების შესაბამისი სასამართლოს შენობაში თვალსაჩინო ადგილზე ან ვებგვერდზე განთავსებიდან ან გაზეთში ან ინფორმაციის სხვა საშუალებებში გამოქვეყნებიდან მე-7 დღეს.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4037 - სსმ I, №75,27.12.2010 წ., მუხ.480

კარი მეორე

მხარეები

თავი IX

        მხარეთა საპროცესო უფლებაუნარიანობა და ქმედუნარიანობა # # # # # # #

    მუხლი 79. მხარეები სამოქალაქო პროცესში

1. სასამართლო საქმის განხილვას შეუდგება დაინტერესებული პირების განცხადებით. მხარეებად სასამართლოში შეიძლება გამოვიდნენ ფიზიკური და იურიდიული პირები.

2. კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში მხარეებად შეიძლება იყვნენ ორგანიზაციები, რომლებიც არ არიან იურიდიული პირები.

    მუხლი 80. სამოქალაქო საპროცესო უფლებაუნარიანობა

1. საქართველოს ყველა ფიზიკური და იურიდიული პირი აღჭურვილია უნარით, ჰქონდეს სამოქალაქო საპროცესო უფლებები და მოვალეობები (საპროცესო უფლებაუნარიანობა).

2. ფიზიკური პირის საპროცესო უფლებაუნარიანობა წარმოიშობა დაბადების მომენტიდან და შეწყდება მისი გარდაცვალებით.

3. იურიდიული პირის უფლებაუნარიანობა წარმოიშობა რეგისტრაციის მომენტიდან და შეწყდება მისი ლიკვიდაციის რეგისტრაციის მომენტიდან.

   მუხლი 81. სამოქალაქო საპროცესო ქმედუნარიანობა

1. ყველა სრულწლოვანი ფიზიკური პირი და იურიდიული პირი აღჭურვილია უნარით, თავისი მოქმედებით განახორციელოს სასამართლოში საპროცესო უფლებები და შეასრულოს საპროცესო მოვალეობები, აგრეთვე დაავალოს საქმის წარმოება წარმომადგენელს (საპროცესო ქმედუნარიანობა).

2. ფიზიკურ პირთა სრული საპროცესო ქმედუნარიანობა წარმოიშობა 18 წლის ასაკიდან (სრულწლოვანებიდან), ხოლო იურიდიული პირის ქმედუნარიანობა – მისი რეგისტრაციის მომენტიდან. ქმედუნარიანად ითვლება აგრეთვე პირი, რომელიც იქორწინებს 18 წლის ასაკის მიღწევამდე.

3. 7-დან 18 წლამდე არასრულწლოვანთა, აგრეთვე შეზღუდულ ქმედუნარიანად აღიარებულ მოქალაქეთა უფლებებსა და კანონით დაცულ ინტერესებს სასამართლოში იცავენ მათი მშობლები, მშვილებლები ან მზრუნველები. ამასთანავე, სასამართლო ვალდებულია ასეთ საქმეებში ჩააბას თვით არასრულწლოვნებიც.

3 1. თუ მხარდაჭერის მიმღებს სასამართლოს გადაწყვეტილებით დაუწესდა მხარდაჭერა საპროცესო წარმომადგენლობის განსახორციელებლად, სასამართლო ვალდებულია ასეთი საქმე განიხილოს მხარდაჭერის მიმღებისა და მისი მხარდამჭერის სავალდებულო მონაწილეობით.

4. თუ არასრულწლოვანს კანონით მინიჭებული აქვს უფლება თვითონ, დამოუკიდებლად განკარგოს თავისი ქონება, დადოს წვრილმანი საყოფაცხოვრებო გარიგებები და ა. შ., მას უფლება აქვს სასამართლოში პირადად დაიცვას თავისი უფლებები და კანონით გათვალისწინებული ინტერესები, იყოს მოსარჩელე, მოპასუხე ან მესამე პირი. სასამართლოს შეუძლია, არასრულწლოვნის შუამდგომლობით ან თავისი ინიციატივით, საქმეში ჩააბას მისი კანონიერი წარმომადგენელიც.

5. მცირეწლოვნის უფლებებსა და კანონით დაცულ ინტერესებს სასამართლოში იცავს მისი კანონიერი წარმომადგენელი – მშობელი, მშვილებელი, მეურვე. სასამართლო უფლებამოსილია, მცირეწლოვნის კანონიერი წარმომადგენლის შუამდგომლობით ან, მცირეწლოვნის საუკეთესო ინტერესების გათვალისწინებით, საკუთარი ინიციატივით, საქმეში მცირეწლოვანიც ჩააბას.

6. საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებულ შემთხვევაში მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანო უფლებამოსილია მიმართოს სასამართლოს არასრულწლოვნის და მხარდაჭერის მიმღების უფლებების დასაცავად.

საქართველოს 2003 წლის 20 ივნისის კანონი №2450 – სსმ I, №20, 11.07.2003 წ., მუხ.139

მუხლი 81​ 1. არასრულწლოვნის უფლება დაცვაზე

არასრულწლოვანს უფლება აქვს, თავისი უფლებებისა და კანონიერი ინტერესების დასაცავად სასამართლოს მიმართოს. ამ შემთხვევაში სასამართლო ნიშნავს საპროცესო წარმომადგენელს და განიხილავს საქმეს. არასრულწლოვან მოსარჩელეს უფლება აქვს, არ დაეთანხმოს თავის საპროცესო წარმომადგენელს და თვითონ დაიცვას თავი. სასამართლო ვალდებულია ასეთ საქმეში ჩააბას მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოები.

საქართველოს 2003 წლის 20 ივნისის კანონი №2450 – სსმ I, №20, 11.07.2003 წ., მუხ.139

საქართველოს 2019 წლის 20 სექტემბრის კანონი №5014 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

საქართველოს 2020 წლის 21 მაისის კანონი №5914 – ვებგვერდი, 25.05.2020წ.

    მუხლი 82. ქმედუუნარო მხარის საპროცესო წარმომადგენელი პროცესში (საპროცესო მზრუნველი)

1. თუ სარჩელი შეტანილია ქმედუუნარო მხარის წინააღმდეგ, რომელსაც არა ჰყავს კანონიერი წარმომადგენელი, სასამართლომ მოსარჩელის განცხადების საფუძველზე უნდა დანიშნოს საპროცესო წარმომადგენელი და განიხილოს საქმე, თუ მისი განუხილველობა ზიანით ემუქრება მოსარჩელეს.

2. თუ საქმის წარმოების დროს გაირკვევა, რომ სარჩელი აღძრულია ქმედუუნარო მოსარჩელის მიერ, რომელსაც არა ჰყავს კანონიერი წარმომადგენელი, მაშინ საქმის განხილვის გაჭიანურების თავიდან ასაცილებლად კანონიერი წარმომადგენლის დანიშვნამდე შეიძლება მოსარჩელეს დაუნიშნონ საპროცესო წარმომადგენელი.

   მუხლი 83. მხარეთა საპროცესო უფლებები

1. მხარეები სარგებლობენ თანაბარი საპროცესო უფლებებით. მათ უფლება აქვთ, გაეცნონ საქმის მასალებს, გააკეთონ ამონაწერები ამ მასალებიდან, გადაიღონ ასლები, განაცხადონ აცილებანი, წარადგინონ მტკიცებულებანი, მათ შორის, ექსპერტის (საექსპერტო დაწესებულების) დასკვნები, სპეციალისტის ცნობები, მონაწილეობა მიიღონ მტკიცებულებათა გამოკვლევაში, შეკითხვები დაუსვან მოწმეებს, ექსპერტებს, სპეციალისტებს, სასამართლოს წინაშე განაცხადონ შუამდგომლობები, მისცენ სასამართლოს ზეპირი და წერილობითი ახსნა-განმარტებანი, წარადგინონ იმავე ტიპის საქმეზე სხვა სასამართლოს გადაწყვეტილებანი, წარადგინონ თავიანთი დასკვნები და გამოთქვან მოსაზრებები საქმის განხილვის დროს წამოჭრილ ყველა საკითხზე, უარყონ მეორე მხარის შუამდგომლობები, დასკვნები და მოსაზრებები, გაასაჩივრონ სასამართლოს გადაწყვეტილებები და განჩინებები, წარადგინონ მორიგების აქტი საქმის განხილვის ნებისმიერ ეტაპზე და ისარგებლონ ამ კოდექსით მათთვის მინიჭებული სხვა უფლებებით.

11. არასრულწლოვანს ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ უფლებებთან ერთად უფლება აქვს, ბავშვის უფლებათა კოდექსის 70-ე მუხლის მე-4 ნაწილით გათვალისწინებულ საკითხებზე მიიღოს ინფორმაცია იმავე მუხლის მე-5 ნაწილის შესაბამისად.

2. მოსარჩელეს უფლება აქვს, საქმის წინასწარი სასამართლო განხილვისათვის მომზადების დამთავრებამდე შეცვალოს სარჩელის საფუძველი ან საგანი, შეავსოს სარჩელში მითითებული გარემოებები და მტკიცებულებები, გაადიდოს ან შეამციროს სასარჩელო მოთხოვნის ოდენობა, რის შესახებაც სასამართლომ უნდა აცნობოს მოპასუხეს.

3. საქმის წინასწარი სასამართლო განხილვისათვის მომზადების შემდეგ სარჩელის საფუძვლის ან საგნის შეცვლა დასაშვებია მხოლოდ მოპასუხის წინასწარი თანხმობით. ასეთი თანხმობის შემთხვევაში მოპასუხეს შეუძლია მოითხოვოს სასამართლო სხდომის გადადება სხვა დროისათვის.

4. სარჩელის შეცვლად არ ჩაითვლება მოსარჩელის მიერ სარჩელში მითითებული გარემოებების დაზუსტება, დაკონკრეტება და დამატება, აგრეთვე სასარჩელო მოთხოვნების ოდენობის შემცირება, ან ერთი ნივთის ნაცვლად მეორე ნივთის მიკუთვნება მისთვის, ანდა ამ ნივთის ღირებულების ანაზღაურება.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2019 წლის 20 სექტემბრის კანონი №5014 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

საქართველოს 2020 წლის 21 მაისის კანონი №5914 – ვებგვერდი, 25.05.2020წ.

    მუხლი 831. მოსარჩელის მიერ სარჩელის გამოხმობა

1. მოსარჩელეს უფლება აქვს, გამოიხმოს სარჩელი ისე, რომ უარი არ თქვას თავის მოთხოვნაზე. სარჩელის გამოხმობა დასაშვებია საქმის განხილვის ნებისმიერ ეტაპზე. სარჩელის გამოხმობა პირველი ინსტანციის სასამართლოში საქმის მთავარ სხდომაზე განხილვისას, ასევე სააპელაციო და საკასაციო წესით საქმის განხილვისას დასაშვებია მოპასუხის თანხმობით. თუ მოპასუხე არ არის თანახმა, სასამართლომ უნდა განიხილოს და გადაწყვიტოს საქმე.

2. თუ სასამართლო დააკმაყოფილებს მოსარჩელის განცხადებას სარჩელის გამოხმობის შესახებ, მას გამოაქვს განჩინება სარჩელის განუხილველად დატოვებისა და მისი მოსარჩელისათვის დაბრუნების თაობაზე. ასეთ შემთხვევაში მოსარჩელეს დაუბრუნდება მხოლოდ შესაბამისი ინსტანციის სასამართლოში გადახდილი სახელმწიფო ბაჟი. ამასთანავე, მას დაეკისრება მოპასუხის მიერ გაწეული სასამართლო ხარჯების გადახდა. სააპელაციო ან საკასაციო წესით საქმის განხილვისას სარჩელის გამოხმობის დაკმაყოფილების შემთხვევაში სასამართლო აუქმებს ქვედა ინსტანციის სასამართლოების გადაწყვეტილებებს.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

   მუხლი 84. არასათანადო მოსარჩელის შეცვლა

1. სასამართლო, რომელიც საქმის განხილვის დროს დაადგენს, რომ სარჩელი აღძრულია არა იმ პირის მიერ, რომელსაც მოთხოვნის უფლება აქვს, შეუძლია მოსარჩელის თანხმობით საქმის შეუწყვეტლად შეცვალოს თავდაპირველი მოსარჩელე სათანადო მოსარჩელით.

2. თუ ასეთი თანხმობის მიუხედავად, სათანადო მოსარჩელე არ არის თანახმა შეცვალოს არასათანადო მოსარჩელე, სასამართლო საქმის წარმოებას შეწყვეტს იმ მოტივით, რომ არასათანადო მხარემ უარი თქვა მის მიერ აღძრულ სარჩელზე.

3. თუ არასათანადო მოსარჩელე არ არის თანახმა შეიცვალოს სათანადო მოსარჩელით, ეს უკანასკნელი შეიძლება ჩაებას საქმეში მესამე პირად, რომელიც განაცხადებს დამოუკიდებელ მოთხოვნას დავის საგანზე, რის შესახებაც სასამართლო აცნობებს ამ პირს. თუ ეს პირი თანახმაა ჩაებას საქმეში მესამე პირად, სასამართლო თავისი გადაწყვეტილებით უარს ეტყვის არასათანადო მოსარჩელეს სარჩელზე მისი დაუსაბუთებლობის გამო, ხოლო მესამე პირად საქმეში ჩაბმული სათანადო მოსარჩელის მიმართ სარჩელს დააკმაყოფილებს საერთო საფუძველზე.

4. თუ მესამე პირად საქმეში ჩასაბმელად ნავარაუდები სათანადო მოსარჩელე უარს იტყვის ჩაებას ამ საქმეში, სასამართლო თავისი გადაწყვეტილებით უარს ეტყვის არასათანადო მოსარჩელეს სარჩელის დაკმაყოფილებაზე.

    მუხლი 85. არასათანადო მოპასუხის შეცვლა

 თუ საქმის განხილვისას სასამართლო დაადგენს, რომ სარჩელი აღძრულია არა იმ პირის წინააღმდეგ, რომელმაც პასუხი უნდა აგოს სარჩელზე, მას შეუძლია მოსარჩელის თანხმობით შეცვალოს თავდაპირველი მოპასუხე სათანადო მოპასუხით. თუ მოსარჩელე არ არის თანახმა თავდაპირველი მოპასუხის სათანადო მოპასუხით შეცვლაზე, სასამართლო თავისი გადაწყვეტილებით უარს ეტყვის მოსარჩელეს სარჩელის დაკმაყოფილებაზე.

თავი X

საპროცესო თანამონაწილეობა

   მუხლი 86. თანამონაწილეობის საფუძვლები

1. სარჩელი შეიძლება წარდგენილ იქნეს ერთად რამდენიმე მოსარჩელის მიერ ან რამდენიმე მოპასუხის წინააღმდეგ, თუ:

ა) სარჩელის საგანს წარმოადგენს საერთო უფლება;

ბ) სასარჩელო მოთხოვნები გამომდინარეობს ერთი და იმავე საფუძვლებიდან;

გ) სასარჩელო მოთხოვნები ერთგვაროვანია, მიუხედავად იმისა, ერთგვაროვანია თუ არა მათი საფუძველი და საგანი.

2. თითოეული მოსარჩელე ან მოპასუხე მეორე მხარის მიმართ პროცესში გამოდის დამოუკიდებლად.

    მუხლი 87. თანამონაწილეთა საპროცესო უფლებები

1. თანამონაწილენი სარგებლობენ ყველა იმ საპროცესო უფლებით, რომლებიც ამ კოდექსის თანახმად მინიჭებული აქვთ მხარეებს.

2. თანამონაწილეებს შეუძლიათ საქმის წარმოება ერთ-ერთ თანამონაწილეს მიანდონ, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც თანამონაწილე არასრულწლოვანია, ანდა მას ჰყავს მეურვე ან მზრუნველი.

3. საქმის წარმოების მინდობა ერთ-ერთი თანამონაწილისათვის უნდა გაფორმდეს 96-ე მუხლით დადგენილი წესით.

თავი XI

  მესამე პირები #

    მუხლი 88. მესამე პირები დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნით

1. თითოეულ დაინტერესებულ პირს, რომელიც აცხადებს დამოუკიდებელ მოთხოვნას დავის საგანზე ან მის ნაწილზე, შეუძლია აღძრას სარჩელი ორივე ან ერთ-ერთი მხარის მიმართ მხარეთა პაექრობის დაწყებამდე (მესამე პირები დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნით). მესამე პირის სარჩელის მიღება და განხილვა წარმოებს საერთო წესების დაცვით. მესამე პირისა და თავდაპირველი მოსარჩელის სარჩელის გადაწყვეტა ხდება ერთდროულად.

2. მესამე პირები დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნით სარგებლობენ მოსარჩელის ყველა უფლებით და მათ ეკისრებათ მისი ყველა მოვალეობა.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

    მუხლი 89. მესამე პირები დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნის გარეშე

ყოველ დაინტერესებულ პირს, რომელიც არ აცხადებს დამოუკიდებელ მოთხოვნას დავის საგანზე ან მის ნაწილზე, შეუძლია მიმართოს სასამართლოს განცხადებით, რათა დაუშვას იგი საქმეში მესამე პირად მოსარჩელის ან მოპასუხის მხარეზე, რადგან სასამართლო გადაწყვეტილებას ამ საქმეზე შეუძლია შემდგომში გავლენა მოახდინოს მის უფლებებსა და მოვალეობებზე ერთ-ერთი მხარის მიმართ. მესამე პირად დაშვების საკითხს მხარეთა მოსაზრებების გათვალისწინებით წყვეტს სასამართლო.

    მუხლი 90. მესამე პირის ჩაბმა საქმეში ერთ-ერთი მხარის ინიციატივით

1. მესამე პირი დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნის გარეშე შეიძლება ჩაბმულ იქნეს საქმეში ერთ-ერთი მხარის ინიციატივით, რისთვისაც იგი მიმართავს სასამართლოს მოტივირებული განცხადებით. ასეთი განცხადება სასამართლო გადაწყვეტილების გამოტანამდე შეიძლება გაკეთდეს როგორც წერილობითი, ისე ზეპირი ფორმით. ზეპირი განცხადება შეიტანება სასამართლო სხდომის ოქმში. მხარეთა მოსაზრებების გათვალისწინებით სასამართლო გამოიტანს განჩინებას მესამე პირის საქმეში მონაწილეობისათვის ჩაბმის ან ასეთ ჩაბმაზე უარის თქმის შესახებ.

2. მესამე პირის საქმეში ჩაბმაზე უარის თქმის შესახებ სასამართლოს განჩინება გასაჩივრდება გადაწყვეტილებასთან ერთად.

საქართველოს 2005 წლის 20 დეკემბრის კანონი №2360 - სსმ I, №55, 27.12.2005 წ., მუხ.376

   მუხლი 91. მესამე პირების საპროცესო უფლებები

მესამე პირები, რომლებიც არ აცხადებენ დამოუკიდებელ მოთხოვნებს დავის საგანზე, სარგებლობენ მხარეთა საპროცესო უფლებებით და მათ ეკისრებათ მხარეთა საპროცესო მოვალეობები, გარდა უფლებისა, გაადიდონ ან შეამცირონ სასარჩელო მოთხოვნის ოდენობა, შეცვალონ სარჩელის საფუძველი ან საგანი, ცნონ სარჩელი, უარი თქვან სარჩელზე ან მორიგდნენ, აღძრან შეგებებული სარჩელი, მოითხოვონ სასამართლო გადაწყვეტილების იძულებითი აღსრულება.

    მუხლი 92. საპროცესო უფლებამონაცვლეობა

1. სადავო ან სასამართლოს გადაწყვეტილებით დადგენილი სამართლებრივი ურთიერთობიდან ერთ-ერთი მხარის გასვლის შემთხვევაში (მოქალაქის გარდაცვალება, იურიდიული პირის რეორგანიზაცია, მოთხოვნის დათმობა, ვალის გადაცემა და სხვა) სასამართლო დაუშვებს ამ მხარის შეცვლას მისი უფლებამონაცვლით. უფლებამონაცვლეობა შესაძლებელია პროცესის ყოველ სტადიაზე.

2. უფლებამონაცვლისათვის პროცესში მის დაშვებამდე შესასრულებელი ყველა მოქმედება სავალდებულოა იმ ოდენობით, რაც სავალდებულო იქნებოდა იმ პირისათვის, რომელიც მან შეცვალა.

3. უფლებამონაცვლეობის შემთხვევაში სასამართლო შეაჩერებს საქმის წარმოებას 279-ე მუხლის შესაბამისად.

4. უფლებამონაცვლით შეცვლის ან ასეთ შეცვლაზე უარის თქმის შესახებ სასამართლოს განჩინებაზე შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა.

საქართველოს 1999 წლის 13 მაისის კანონი №1956 – სსმ I, №15(22), 14.05.1999 წ., მუხ.64

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

თავი XII

          წარმომადგენლობა სასამართლოში # # # # # 

     მუხლი 93. საქმის წარმოება წარმომადგენლის მეშვეობით

1. მოქალაქეებს შეუძლიათ საქმე აწარმოონ სასამართლოში პირადად, ხოლო იურიდიულ პირებს ან სხვა ორგანიზაციებს – იმ თანამდებობის პირის მეშვეობით, რომელსაც წესდებით ან დებულებით შეუძლია ამ იურიდიული პირისა თუ ორგანიზაციის სახელით იმოქმედოს.

2. მხარეებს შეუძლიათ აგრეთვე საქმე აწარმოონ სასამართლოში წარმომადგენლის მეშვეობით. საქმის წარმოება წარმომადგენლის მეშვეობით არ ართმევს უფლებას მხარეებს თვითონაც პირადად მიიღონ მონაწილეობა საქმეში.

    მუხლი 94. პირები, რომლებიც შეიძლება იყვნენ წარმომადგენლებად სასამართლოში

1. სასამართლოში მხარეების წარმომადგენლებად შეიძლება იყვნენ:

ა) ადვოკატები;

ბ) სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანოს, მუნიციპალიტეტის/მუნიციპალიტეტის ორგანოს, ორგანიზაციების თანამშრომლები – ამ ორგანოებისა და ორგანიზაციების საქმეებზე;

ბ1)   სპეციალური   მოსარჩელის   სტატუსის   მქონე   ორგანიზაციები  −  შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა საქმეებზე;

გ) ერთ-ერთი თანამონაწილე – დანარჩენ თანამონაწილეთა დავალებით;

დ) სხვა ქმედუნარიანი პირები – მხოლოდ პირველი ინსტანციის სასამართლოში.

1 1. სასამართლოში წარმომადგენელი არ შეიძლება იყოს პირი, რომელიც იმავე საქმეში ან ამ საქმესთან არსებითად დაკავშირებულ სხვა საქმეში მონაწილეობდა მედიატორად.

2. თუ დავის საგნის ღირებულება 500 000 ლარს აღემატება ან/და თუ საქმე ფაქტობრივი ან სამართლებრივი თვალსაზრისით განსაკუთრებული სირთულით ხასიათდება და სამოქალაქო პროცესში აღმასრულებელი ხელისუფლების დაწესებულება მონაწილეობს, იგი მიმართავს საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს, რომელიც უფლებამოსილია მოითხოვოს სამოქალაქო სამართალწარმოებაში ამ დაწესებულების წარმომადგენლად საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს სახელმწიფო მოსამსახურის და საჯარო მოსამსახურის დანიშვნა (გარდა საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობიდან ან/და საბაჟო კანონმდებლობიდან გამომდინარე დავისა). ამ შემთხვევაში აღმასრულებელი ხელისუფლების დაწესებულება უფლებამოსილია, საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს თანხმობით, იმავე საქმეზე წარმომადგენლობის უფლებამოსილება მიანიჭოს იმ საჯარო მოსამსახურეს, რომელიც აღნიშნულ დაწესებულებაში მუშაობს.

3. (ამოღებულია - 30.11.2018, №3811). 

4. ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევებში საქართველოს იუსტიციის სამინისტროსთვის მიმართვის, საქმის მასალების მოძრაობისა და წარმომადგენლის დანიშვნის წესი და ვადები განისაზღვრება საქართველოს იუსტიციის მინისტრის ბრძანებით.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2009 წლის 27 მარტის კანონი №1132 - სსმ I, №9, 13.04.2009წ., მუხ.32

საქართველოს 2010 წლის 12 ნოემბრის კანონი №3806 - სსმ I, №66,03.12.2010 წ., მუხ.414

საქართველოს 2011 წლის 22 მარტის კანონი №4463-ვებგვერდი, 01.04.2011წ.

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5550 – ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

საქართველოს 2015 წლის 27  ოქტომბრის  კანონი  №4370  - ვებგვერდი, 11.11.2015წ.

საქართველოს 2016 წლის 21  დეკემბრის კანონი  №162  - ვებგვერდი, 28.12.2016წ.

საქართველოს 2018 წლის 30 ნოემბრის კანონი №3811 – ვებგვერდი, 13.12.2018წ.

საქართველოს 2019 წლის 28 ივნისის კანონი №4921 – ვებგვერდი, 04.07.2019წ.

საქართველოს 2019 წლის 18 სექტემბრის კანონი №4955 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

საქართველოს 2020 წლის 14 ივლისის კანონი №6839 – ვებგვერდი, 28.07.2020წ.

საქართველოს 2020 წლის 15 ივლისის კანონი №6988 – ვებგვერდი, 28.07.2020წ.

     მუხლი 95. პირები, რომლებიც არ შეიძლება იყვნენ წარმომადგენლებად სასამართლოში

სასამართლოში წარმომადგენლებად არ შეიძლება იყვნენ მოსამართლე, გამომძიებელი და პროკურორი, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ისინი პროცესში გამოდიან მშობლებად (მშვილებლებად), მეურვეებად, მზრუნველებად ან შესაბამისი ორგანოს წარმომადგენლებად.

     მუხლი 96. წარმომადგენლის უფლებამოსილების გაფორმება

1. წარმომადგენლის უფლებამოსილება უნდა ჩამოყალიბდეს კანონის შესაბამისად გაცემულ და გაფორმებულ მინდობილობაში. მოქალაქის მიერ გაცემული მინდობილობა უნდა დამოწმდეს სანოტარო წესით ან იმ ორგანიზაციის მიერ, სადაც მარწმუნებელი მუშაობს ან სწავლობს, იმ სტაციონარული სამკურნალო დაწესებულების ადმინისტრაციის მიერ, სადაც მოქალაქე სამკურნალოდ იმყოფება, შესაბამისი სამხედრო ნაწილის მიერ, თუ მინდობილობა სამხედრო მოსამსახურემ გასცა. საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს სისტემაში შემავალი სახელმწიფო საქვეუწყებო დაწესებულების − სპეციალური პენიტენციური სამსახურის (შემდგომ − სპეციალური პენიტენციური სამსახური) პენიტენციურ დაწესებულებაში (შემდგომ − პენიტენციური დაწესებულება) მოთავსებული პირის მიერ გაცემულ მინდობილობას ამოწმებს ამ დაწესებულების დირექტორი.

2. მინდობილობას ორგანიზაციის სახელით გასცემს შესაბამისი ორგანიზაციის ხელმძღვანელი ან სხვა უფლებამოსილი პირი.

3. ადვოკატის უფლებამოსილება დასტურდება „ადვოკატთა შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი წესით.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2010 წლის 9 მარტის კანონი №2717 - სსმ I, №12, 24.03.2010წ., მუხ.54

საქართველოს 2015 წლის 1 მაისის კანონი №3531 – ვებგვერდი, 18.05.2015წ.

საქართველოს 2017 წლის 1  ივნისის კანონი  №948  - ვებგვერდი, 20.06.2017წ.

საქართველოს 2018 წლის 5   ივლისის  კანონი №3139  –  ვებგვერდი, 11.07.2018წ.

      მუხლი 97. სასამართლოს უარი იმ პირის წარმომადგენლად დაშვებაზე, რომელიც არ არის ადვოკატი

1. სასამართლოს შეუძლია უარი თქვას იმ პირის პროცესში წარმომადგენლად დაშვებაზე, რომელიც არ არის ადვოკატი, თუ მიიჩნევს, რომ ამ უკანასკნელს არ გააჩნია საკმარისი მონაცემები იმისათვის, რომ წარმოადგინოს მხარე და დაიცვას მისი უფლებები.

2.  ის მოქმედებები, რომლებიც საპროცესო წარმომადგენელმა გადაყენებამდე აწარმოვა, ძალაში რჩება.

3. სასამართლოს განჩინებაზე იმ პირის წარმომადგენლად დაშვებაზე უარის თქმის შესახებ, რომელიც არ არის ადვოკატი, შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პირველი კოლეგიის 2004 წლის 16 თებერვლის გადაწყვეტილება №1/1/186 - სსმ IV, №9, 20.02.2004 წ., გვ.2

საქართველოს 2005 წლის 16 დეკემბრის კანონი №2270 - სსმ I, №55, 27.12.2005წ., მუხ.372

     მუხლი 98. წარმომადგენლის უფლებამოსილება

1. უფლებამოსილება სასამართლოში საქმის წარმოების შესახებ უფლებას აძლევს წარმომადგენელს, მარწმუნებლის სახელით შეასრულოს ყველა საპროცესო მოქმედება, გარდა სარჩელის აღძვრისა, არბიტრაჟისათვის საქმის გადაცემისა, სასარჩელო მოთხოვნაზე მთლიანად ან ნაწილობრივ უარის თქმისა, სარჩელის ცნობისა, სარჩელის საგნის შეცვლისა, მორიგებისა, სასამართლო გადაწყვეტილების გასაჩივრებისა, სააღსრულებო ფურცლის გადასახდევინებლად წარდგენისა, მიკუთვნებული ქონების ან ფულის მიღებისა. წარმომადგენლის უფლებამოსილება ამ მუხლში აღნიშნული თითოეული მოქმედების შესრულებისათვის სპეციალურად უნდა იქნეს აღნიშნული მარწმუნებლის მიერ გაცემულ მინდობილობაში.

2. მხარის მიერ უფლებამოსილ პირს შეუძლია ცალკეული საპროცესო მოქმედების შესრულება მიანდოს სხვა ადვოკატს ან მის თანაშემწეს.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

    მუხლი 99. წარმომადგენლის უფლებამოსილების შეწყვეტა მარწმუნებლის მიერ

მარწმუნებელს უფლება აქვს საქმის წარმოების ყველა სტადიაზე გააუქმოს თავის მიერ გაცემული მინდობილობა და შეწყვიტოს წარმომადგენლის უფლებამოსილება, რის შესახებაც იგი წერილობით აცნობებს სასამართლოსა და წარმომადგენელს. მხარის წინადადებით წარმომადგენლის უფლებამოსილების შეწყვეტა არ წარმოადგენს საქმის წარმოების შეჩერებისა თუ საქმის განხილვის გადადების საფუძველს. უფლებამოსილებაშეწყვეტილი წარმომადგენლის მიერ კანონის შესაბამისად შესრულებული ყველა საპროცესო მოქმედება ინარჩუნებს მნიშვნელობას.

     მუხლი 100. წარმომადგენლის უარი თავის უფლებამოსილებაზე

წარმომადგენელს უფლება აქვს საქმის წარმოების ყველა სტადიაზე უარი თქვას თავის უფლებამოსილებაზე, რის შესახებაც დროულად უნდა აცნობოს როგორც სასამართლოს, ისე მის მარწმუნებელს, რათა ამ უკანასკნელმა შეძლოს თვითონ მიიღოს მონაწილეობა პროცესში და აიყვანოს ახალი წარმომადგენელი. ამის გათვალისწინებით სასამართლო დანიშნავს დროს, როცა წარმომადგენელს უფლება აქვს შეწყვიტოს პროცესში მონაწილეობა.

     მუხლი 101. კანონიერი წარმომადგენლები

1. ქმედუუნარო მოქალაქის, აგრეთვე შეზღუდული ქმედუნარიანობის მქონე მოქალაქის უფლებებსა და კანონით დაცულ ინტერესებს სასამართლოში იცავენ მათი მშობლები, მშვილებლები, მეურვეები და მზრუნველები, რომლებიც წარუდგენენ სასამართლოს თავიანთი უფლებამოსილების დამადასტურებელ დოკუმენტებს.

2. კანონიერი წარმომადგენლები წარმოსადგენ პირთა სახელით ასრულებენ ყველა საპროცესო მოქმედებას, რომელთა შესრულების უფლებაც მიკუთვნებული აქვთ წარმომდგენთ კანონით გათვალისწინებული შეზღუდვებით.

3. საქმეში, რომელშიც უნდა მონაწილეობდეს კანონით დადგენილი წესით უგზო-უკვლოდ დაკარგულად ცნობილი მოქალაქე, მის წარმომადგენლად მონაწილეობს პირი, რომელსაც გადაეცა სამართავად უგზო-უკვლოდ დაკარგული პირის ქონება.

4. საქმეში, რომელშიც უნდა მონაწილეობდეს გარდაცვლილის ან კანონით დადგენილი წესით გარდაცვალებულად ცნობილი პირის მემკვიდრე, თუ მემკვიდრეობა არავის მიუღია, მემკვიდრის წარმომადგენლად გამოდის სამკვიდრო ქონების დაცვისა და მართვისათვის დანიშნული პირი.

5. ამ მუხლით გათვალისწინებულ შემთხვევებში კანონიერ წარმომადგენლებს შეუძლიათ სასამართლოში საქმის წარმოება მიანდონ ადვოკატს, რაც არ ართმევს უფლებას კანონიერ წარმომადგენელს თვითონაც მიიღოს მონაწილეობა საქმეში.

კარი მესამე

        სასამართლო მტკიცებულებები # # # # 

თავი XIII

მტკიცებულებათა შეგროვება და შეფასება

     მუხლი 102. მტკიცების ტვირთი. მტკიცებულებათა დასაშვებობა

1. თითოეულმა მხარემ უნდა დაამტკიცოს გარემოებანი, რომლებზედაც იგი ამყარებს თავის მოთხოვნებსა და შესაგებელს.

2. ამ გარემოებათა დამტკიცება შეიძლება თვით მხარეთა (მესამე პირთა) ახსნა-განმარტებით, მოწმეთა ჩვენებით, ფაქტების კონსტატაციის მასალებით, წერილობითი თუ ნივთიერი მტკიცებულებებითა და ექსპერტთა დასკვნებით.

3. საქმის გარემოებები, რომლებიც კანონის თანახმად უნდა დადასტურდეს გარკვეული სახის მტკიცებულებებით, არ შეიძლება დადასტურდეს სხვა სახის მტკიცებულებებით.

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6145 – ვებგვერდი, 17.05.2012წ.

     მუხლი 103. მტკიცებულებათა შეგროვება

1. მტკიცებულებებს სასამართლოს წარუდგენენ მხარეები. სასამართლოს შეუძლია შესთავაზოს მხარეებს წარმოადგინონ დამატებითი მტკიცებულებები.

2. თუ მხარეებმა ამა თუ იმ მიზეზით ვერ შეძლეს მტკიცებულებების უშუალოდ მიღება და სასამართლოში წარდგენა, მხარეთა შუამდგომლობით სასამართლოს შეუძლია თვითონ გამოითხოვოს მტკიცებულებები, ვისთანაც უნდა იყოს ისინი.

3. კანონის დარღვევით მოპოვებულ მტკიცებულებებს იურიდიული ძალა არა აქვთ.

4. საქმის მოსამზადებელი ეტაპის დასრულებამდე წარდგენილი მტკიცებულებები საქმეს დაერთვება და მათ განიხილავს და შეამოწმებს სასამართლო ამ კოდექსის 225-ე მუხლით დადგენილი წესით. საქმის მოსამზადებელი ეტაპის დასრულების შემდეგ წარმოდგენილი მტკიცებულებების მიღების საკითხს სასამართლო განიხილავს მხარეთა მოსაზრებების გათვალისწინებით, ზეპირი მოსმენით.

საქართველოს 2018 წლის 7 მარტის კანონი №2035 - ვებგვერდი, 29.03.2018წ.

     მუხლი 104. მტკიცებულებათა მიუღებლობა

1. სასამართლო არ მიიღებს, არ გამოითხოვს ან საქმიდან ამოიღებს მტკიცებულებებს, რომლებსაც საქმისათვის მნიშვნელობა არა აქვთ.

11. სასამართლო მტკიცებულებად არ მიიღებს სასამართლო მედიაციის პროცესში კონფიდენციალურობის პირობით გამჟღავნებულ ინფორმაციასა და დოკუმენტს, თუ მხარეთა შეთანხმებით სხვა რამ არ არის დადგენილი.

12. ამ მუხლის 11  ნაწილით გათვალისწინებული წესი არ გამოიყენება, თუ სასამართლო მედიაციის პროცესში კონფიდენციალურობის პირობით გამჟღავნებულ ინფორმაციასა და დოკუმენტს სასამართლოში წარადგენს ის მხარე, რომელმაც გაამჟღავნა იგი, ან თუ ეს ინფორმაცია ან/და დოკუმენტი მეორე მხარეს ჰქონდა ან კანონით გათვალისწინებული სხვა საშუალებებით მიიღო და წარადგინა სასამართლოში.

2. მტკიცებულებათა მიუღებლობის, მათ გამოთხოვაზე უარის თქმის ან საქმიდან მათი ამოღების შესახებ სასამართლოს გამოაქვს განჩინება, რომელიც ცალკე არ გასაჩივრდება.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5550 – ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

     მუხლი 105. მტკიცებულებათა შეფასება

1. სასამართლოსათვის არავითარ მტკიცებულებას არა აქვს წინასწარ დადგენილი ძალა.

2. სასამართლო აფასებს მტკიცებულებებს თავისი შინაგანი რწმენით, რომელიც უნდა ემყარებოდეს მათ ყოველმხრივ, სრულ და ობიექტურ განხილვას, რის შედეგადაც მას გამოაქვს დასკვნა საქმისთვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებების არსებობის ან არარსებობის შესახებ. მოწმის ჩვენების, მხარის ახსნა-განმარტების სანდოობის შეფასებისას სხვა გარემოებებთან ერთად გაითვალისწინება მისი უნარი, სწორად აღიქვას, დაიმახსოვროს და აღიდგინოს საქმისთვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებები.

3. მოსაზრებები, რომლებიც საფუძვლად უდევს სასამართლოს შინაგან რწმენას, უნდა აისახოს გადაწყვეტილებაში.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2024 წლის 21 თებერვლის კანონი №4047 – ვებგვერდი, 07.03.2024წ.

     მუხლი 106. ფაქტები, რომლებიც არ საჭიროებენ მტკიცებას

მხარეები თავისუფლდებიან მტკიცებულებათა წარმოდგენისაგან ისეთი ფაქტების დასადასტურებლად, რომლებსაც თუმცა ემყარება მათი მოთხოვნები, თუ შესაგებელი, მაგრამ დამტკიცებას არ საჭიროებენ. ესენია:

ა) ფაქტები, რომლებსაც სასამართლო საყოველთაოდ ცნობილად მიიჩნევს;

ბ) ფაქტები, რომლებიც დადგენილია ერთ სამოქალაქო საქმეზე სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილებით, თუ სხვა სამოქალაქო საქმეების განხილვისას იგივე მხარეები მონაწილეობენ;

გ) (ამოღებულია).

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2010 წლის 24 სექტემბრის კანონი №3619 - სსმ I, №51, 29.09.2010 წ., მუხ.332

     მუხლი 107. სასამართლო დავალებანი

1. თუ მხარეთა შუამდგომლობით სასამართლოს მიერ გამოსათხოვი ან შესამოწმებელი მტკიცებულებები სხვა ქალაქში ან რაიონშია და მათი წარმოდგენა თუ შემოწმება საქმის განმხილველ სასამართლოში შეუძლებელი ან ძნელია, სასამართლოს შეუძლია დასაბუთებული განჩინებით მტკიცებულებათა შეგროვება (შემოწმება) დაავალოს იმ სასამართლოს, რომლისთვისაც ტერიტორიულად ეს უფრო მოსახერხებელია.

2. სასამართლო დავალების შესახებ სასამართლო განჩინებაში მოკლედ უნდა ჩამოყალიბდეს განსახილველი საქმის შინაარსი, დასადგენი გარემოება და მტკიცებულებანი, რომლებიც უნდა შეაგროვოს (შეამოწმოს) დავალების შემსრულებელმა სასამართლომ, აგრეთვე დავალების შესრულების ვადა.

3. სასამართლო დავალების შესახებ განჩინების შესრულება სავალდებულოა და იგი უნდა შესრულდეს დანიშნულ ვადაში.

     მუხლი 108. სასამართლო დავალების შესრულების წესი

1. სასამართლო დავალებას მოსამართლე ასრულებს ერთპიროვნულად.

2. დავალების შესრულების დროს შეკრებილი ყველა მასალა დაუყოვნებლივ უნდა გაეგზავნოს საქმის განმხილველ სასამართლოს. თუ სასამართლო დავალებით უნდა მოხდეს ადგილზე დათვალიერება, დავალების შემსრულებელი მოსამართლე აცნობებს მხარეებს ადგილზე დათვალიერების დროსა და ადგილს, მაგრამ მათი გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს დათვალიერების ჩატარებას.

3. თუ მხარეები ან მოწმეები, რომლებმაც ახსნა-განმარტებები ან ჩვენებები მისცეს დავალების შემსრულებელ მოსამართლეს, გამოცხადდებიან საქმის განმხილველ სასამართლოში, ისინი ახსნა-განმარტებებსა და ჩვენებებს მისცემენ საერთო წესით.

თავი XIV

მტკიცებულებათა უზრუნველყოფა

     მუხლი 109. შუამდგომლობა მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის შესახებ

1. იმ პირს, რომელსაც საფუძველი აქვს იფიქროს, რომ მისთვის საჭირო მტკიცებულებათა წარდგენა შემდგომში შეუძლებელი ან ძნელი გახდება, შეუძლია სთხოვოს სასამართლოს ამ მტკიცებულებათა უზრუნველყოფა.

2. მტკიცებულებათა უზრუნველყოფა დასაშვებია სასამართლოში საქმის აღძვრამდეც.

     მუხლი 110. მტკიცებულებათა უზრუნველყოფა სასამართლოში საქმის აღძვრამდე

მტკიცებულებათა უზრუნველყოფას სასამართლოში საქმის აღძვრამდე ახდენს იმ რაიონის (ქალაქის) მოსამართლე ან მაგისტრატი მოსამართლე, რომლის ტერიტორიაზედაც უნდა შესრულდეს საპროცესო მოქმედება უზრუნველყოფის მიზნით (მოწმის დაკითხვა, ნივთიერ მტკიცებულებათა დათვალიერება და ა.შ.).

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

     მუხლი 111. განცხადება მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის შესახებ

1. განცხადება მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის შესახებ სასამართლოს წარედგინება წერილობითი ფორმით. ასეთი განცხადების ზეპირი ფორმით წარდგენა დასაშვებია სასამართლოში საქმის განხილვის დროს.

2. მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის შესახებ ზეპირი განცხადებით აღძრული შუამდგომლობა შეიტანება სასამართლო სხდომის ოქმში.

    მუხლი 112. მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის შესახებ განცხადების შინაარსი

მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის შესახებ როგორც წერილობითი, ისე ზეპირი ფორმით განცხადებულ შუამდგომლობაში უნდა აისახოს:

ა) მტკიცებულებანი, რომელთა უზრუნველყოფაც აუცილებელია;

ბ) გარემოებანი, რომელთა დასადასტურებლადაც საჭიროა ეს მტკიცებულებანი;

გ) მიზეზები, რომლებმაც აიძულა განმცხადებელი მიემართა შუამდგომლობით მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის შესახებ;

დ) მოწინააღმდეგე მხარის გვარი, სახელი და მისამართი, თუ განცხადება მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის შესახებ შეტანილია სასამართლოში საქმის აღძვრამდე და განმცხადებელმა იცის, თუ ვინ შეიძლება იყოს მოწინააღმდეგე მხარე.

     მუხლი 113. სასამართლოს განჩინება მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის შესახებ

1. მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის შესახებ მოსამართლეს გამოაქვს განჩინება, რომელშიც მიუთითებს მისი წარმოების წესსა და საშუალებებზე.

2. საპროცესო მოქმედება, რაც საჭიროა მტკიცებულებათა უზრუნველსაყოფად, უნდა შესრულდეს ამ კოდექსით დადგენილი წესით.

     მუხლი 114. სპეციალისტის მონაწილეობა მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის დროს

მტკიცებულებათა უზრუნველსაყოფად ამა თუ იმ საპროცესო მოქმედების შესრულების დროს სასამართლოს შეუძლია მოიწვიოს სპეციალისტი 204-ე მუხლით დადგენილი წესითა და საფუძვლებით.

     მუხლი 115. მხარეთა მონაწილეობა მტკიცებულებათა უზრუნველყოფაში

1. მხარეებს ეცნობებათ მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის დრო და ადგილი, მაგრამ მათი გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს უზრუნველყოფის მიზნით შესაბამისი საპროცესო მოქმედების შესრულებას.

2. გადაუდებელ შემთხვევაში მტკიცებულებათა უზრუნველყოფა შესაძლებელია მხარეთათვის შეუტყობინებლადაც.

     მუხლი 116. მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის წესით შეკრებილი მასალების სასამართლოში გადაგზავნა

1. ოქმები და მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის წესით შეკრებილი ყველა მასალა გაეგზავნება საქმის განმხილველ სასამართლოს.

2. თუ მტკიცებულებათა უზრუნველყოფა მოხდა სასამართლოში საქმის აღძვრამდე, უზრუნველყოფის დროს შედგენილი ოქმი და სხვა მასალები შეინახება სასამართლოში, რომლებიც შემდგომ, მხარეთა თხოვნით ან თვით სასამართლოს ინიციატივით, გადაეგზავნება იმ სასამართლოს, რომელიც განიხილავს საქმეს.

     მუხლი 117. მტკიცებულებათა განმეორებითი ან დამატებითი უზრუნველყოფა

1. მხარეებს, იმისგან დამოუკიდებლად, მონაწილეობდნენ თუ არა ისინი მტკიცებულებათა უზრუნველყოფაში, უფლება აქვთ გამოთქვან თავიანთი მოსაზრებები და მიუთითონ იმ ხარვეზებზე, რომლებსაც, მათი აზრით, ადგილი ჰქონდა უზრუნველყოფის დროს.

2. საქმის განხილვის დროს სასამართლოს შეუძლია დაადგინოს მტკიცებულებათა დამატებითი ან განმეორებითი უზრუნველყოფა.

     მუხლი 118. მტკიცებულებათა უზრუნველსაყოფად გაწეული ხარჯების ანაზღაურების წესი

მტკიცებულებათა უზრუნველსაყოფად გაწეულ ხარჯებს გადაიხდის პირი, რომელმაც იშუამდგომლა სასამართლოს წინაშე ასეთი უზრუნველყოფის შესახებ. მოწინააღმდეგე მხარეს უფლება აქვს მოითხოვოს მტკიცებულებათა უზრუნველყოფაში მონაწილეობისათვის მის მიერ გაწეული ხარჯების ანაზღაურება. საბოლოოდ ამ ხარჯების განაწილება მოხდება სასამართლოს მიერ საქმის არსებითად გადაწყვეტისას.

     მუხლი 119. მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის შესახებ გამოტანილი განჩინების გასაჩივრება

მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის შესახებ სასამართლოს განჩინების გასაჩივრება არ დაიშვება. მტკიცებულებათა უზრუნველყოფაზე უარის თქმის შესახებ განჩინებაზე შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა.

თავი XV

ადგილზე დათვალიერება

    მუხლი 120. ნივთიერი და წერილობითი მტკიცებულებების ადგილზე დათვალიერება

სასამართლოს, მხარეთა მოთხოვნით ან თავისი ინიციატივით, შეუძლია დაადგინოს იმ ნივთიერი და წერილობითი მტკიცებულებების ადგილზე დათვალიერება და გამოკვლევა, რომელთა წარდგენაც სასამართლოში ამა თუ იმ მიზეზის გამო შეუძლებელია.

    მუხლი 121. სასამართლოს განჩინება ადგილზე დათვალიერების შესახებ

1. ადგილზე დათვალიერების შესახებ სასამართლოს გამოაქვს განჩინება, რომელშიც მითითებული უნდა იყოს დათვალიერებისა და გამოკვლევის საგანი, აგრეთვე დათვალიერების დრო და ადგილი. ამ განჩინების გასაჩივრება არ დაიშვება.

2. მხარეებსა და მათს წარმომადგენლებს ეცნობებათ ადგილზე დათვალიერების დრო და ადგილი, მაგრამ მათი გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს დათვალიერების ჩატარებას.

3. აუცილებლობის შემთხვევაში ადგილზე დათვალიერებაში მონაწილეობის მისაღებად შეიძლება გამოიძახონ მოწმეები.

     მუხლი 122. ადგილზე დათვალიერების ჩატარება

ადგილზე დათვალიერებას აწარმოებს საქმის განმხილველი მოსამართლე. თუ საქმეს სასამართლოს კოლეგიური შემადგენლობა იხილავს, ადგილზე დათვალიერების მოვალეობა, ამ სასამართლოს თავმჯდომარის გადაწყვეტილებით, შეიძლება დაეკისროს მის ერთ-ერთ წევრს. ფაქტების კონსტატაციის მიზნით ადგილზე დათვალიერების ჩატარება სასამართლომ შეიძლება დაავალოს საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში შემავალ საჯარო სამართლის იურიდიულ პირს − აღსრულების ეროვნულ ბიუროს.

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6145 – ვებგვერდი, 17.05.2012წ.

     მუხლი 123. სპეციალისტის მონაწილეობა ადგილზე დათვალიერებაში

1. ადგილზე დათვალიერებაში მონაწილეობის მისაღებად სასამართლოს შეუძლია მოიწვიოს სპეციალისტი 204-ე მუხლით განსაზღვრული საფუძვლებითა და წესით.

2. სპეციალისტის მოწვევის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს განჩინება, რომლის გასაჩივრება არ დაიშვება.

     მუხლი 124. დათვალიერებაში მონაწილე პირთა უფლება- მოვალეობები

დათვალიერებაში მონაწილე მხარეებს, მოწმეებსა და სპეციალისტებს უფლება აქვთ მოსამართლის ყურადღება მიაქციონ ამა თუ იმ გარემოებას, რომელსაც, მათი აზრით, აქვს მნიშვნელობა დათვალიერების სრულყოფილად ჩასატარებლად, საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებათა დასადგენად.

    მუხლი 125. დათვალიერების ოქმის შინაარსი

1. დათვალიერების დროს უნდა შედგეს ოქმი (დათვალიერების ოქმი), რომელშიც უნდა აღინიშნოს:

ა) დათვალიერების ადგილი და ობიექტები;

ბ) დათვალიერებაში მონაწილე მხარეები, მოწმეები, სპეციალისტები;

გ) დათვალიერებაში მონაწილე პირების მოსაზრებები, მათი შენიშვნები;

დ) დათვალიერებისა და გამოკვლევის შედეგები.

2. ოქმს შეიძლება დაერთოს დათვალიერების დროს შედგენილი ან შემოწმებული გეგმები, ნახაზები, სურათები და ა. შ.

     მუხლი 126. დათვალიერებასთან დაკავშირებული ხარჯების დაფარვა

თუ დათვალიერება დაკავშირებულია ხარჯებთან, მხარემ, რომელიც შუამდგომლობს სასამართლოს წინაშე დათვალიერების შესახებ, წინასწარ უნდა შეიტანოს შესაბამისი თანხა. თუ ადგილზე დათვალიერება სასამართლოს ინიციატივით ხდება, ეს ხარჯები ორივე მხარემ უნდა დაფაროს.

თავი XVI

მხარეთა ახსნა-განმარტება

     მუხლი 127. მხარეთა ახსნა-განმარტების მიღება

1. საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებების დადგენის პროცესი იწყება მხარეთა (მესამე პირთა, თანამონაწილეთა, კანონისმიერ წარმომადგენელთა) ახსნა-განმარტების მიღებით: მხარეები იძლევიან ახსნა-განმარტებებს მათთვის ცნობილი და საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებათა შესახებ.

2. მხარეებს უფლება აქვთ, სასამართლოს წინასწარი ნებართვის გარეშე დაუსვან შეკითხვები მოწინააღმდეგე მხარეს და მის წარმომადგენელს. სასამართლო ნებართვას იძლევა მხოლოდ შეკითხვების დასმის პროცედურის დაწყების თაობაზე. თუ შეკითხვა უადგილოა ან შეუფერებელია და არ ემსახურება საქმის გარემოებების გამოკვლევასა და დადგენას, სასამართლოს, მხარის თხოვნით ან თავისი ინიციატივით, შეუძლია მოხსნას ასეთი შეკითხვა. შეკითხვის უადგილოდ ან შეუფერებლად მიჩნევა და მისი მოხსნა შეუძლია მოსამართლეს ერთპიროვნულად, ხოლო როცა საქმეს კოლეგიური სასამართლო იხილავს, მაშინ – სხდომის თავმჯდომარეს.

3 . მოსამართლის გადაწყვეტილებით , მხარისაგან დისტანციური ახსნა - განმარტების მიღება შეიძლება ტელეფონის , ვიდეო საშუალების ან სხვა ტექნიკური საშუალებების გამოყენებით სხვა სასამართლოდან , ადმინისტრაციული ორგანოდან ან საზღვარგარეთ საქართველოს დიპლომატიური წარმომადგენლობ ებ ისა და საკონსულო დაწესებულებ ებ ის მეშვეობით , თუ შესაძლებელია შესაბამისი ორგანოს მიერ პირის იდენტიფიცირება დაკითხვის ადგილას .

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2009 წლის 20 ნოემბრის კანონი №2110 - სსმ I, №40, 07.12.2009წ., მუხ.293

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

საქართველოს 2012 წლის 12 ივნისის კანონი №6439 – ვებგვერდი, 22.06.2012წ.

     მუხლი 128. მოსამართლეთა შეკითხვები

მოსამართლეს უფლება აქვს შეკითხვები მისცეს მხარეებს, რომლებიც ხელს შეუწყობენ საქმის გადაწყვეტისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებების სრულად და ზუსტად განსაზღვრას, მათ დასადასტურებლად მტკიცებულებათა გამოვლენას და სასამართლოში წარდგენას, მათი უტყუარობის გამორკვევას.

     მუხლი 129. პირები, რომლებისგანაც არ შეიძლება ახსნა-განმარტების მიღება

არ შეიძლება ახსნა-განმარტების მიღება:

ა) (ამოღებულია - 21.02.2024, №4047);

ბ) სასულიერო პირისაგან ისეთი გარემოებათა შესახებ, რომლებიც მას გაანდვეს აღსარების დროს;

გ) თანამდებობის პირისაგან ისეთ გარემოებებზე, რომელთა შესახებ საიდუმლოების დაცვაც მის სამსახურებრივ მოვალეობაში შედის, თუ იგი განთავისუფლებული არ არის ასეთი საიდუმლოების დაცვისაგან.

საქართველოს 2005 წლის 25 ნოემბრის კანონი №2130 - სსმ I, №53, 19.12.2005წ., მუხ.350

საქართველოს 2020 წლის 14 ივლისის კანონი №6839 – ვებგვერდი, 28.07.2020წ.

საქართველოს 2024 წლის 21 თებერვლის კანონი №4047 – ვებგვერდი, 07.03.2024წ.

     მუხლი 130. ახსნა-განმარტების მიღება ერთ-ერთი მხარის გამოუცხადებლობის შემთხვევაში

 სასამართლო სხდომაზე ერთ-ერთი მხარის გამოუცხადებლობა ან გამოცხადებული მხარის უარი, მისცეს სასამართლოს ახსნა-განმარტება, ვერ დააბრკოლებს მეორე მხარისაგან ასეთი ახსნა-განმარტების მიღების შესაძლებლობას.

    მუხლი 131. აღიარება

ერთი მხარის მიერ ისეთი გარემოების არსებობის ან არარსებობის დადასტურება (აღიარება), რომელზედაც მეორე მხარე ამყარებს თავის მოთხოვნებსა თუ შესაგებელს, სასამართლომ შეიძლება საკმარის მტკიცებულებად ჩათვალოს და საფუძვლად დაუდოს სასამართლო გადაწყვეტილებას.

    მუხლი 132. მხარეთა აღიარების ფორმა

საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოების არსებობის ან არარსებობის აღიარება მხარეს შეუძლია როგორც ზეპირი, ისე წერილობითი ფორმით, საქმის წინასწარი სასამართლო განხილვისათვის მომზადების ან ამ საქმის სასამართლო სხდომაზე განხილვის დროს. თუ აღიარება წარმოდგენილია წერილობითი ფორმით, იგი დაერთვის საქმეს. ზეპირად გაკეთებული აღიარება შეიტანება სასამართლო სხდომის ოქმში.

     მუხლი 133. აღიარების გაქარწყლება მხარის მიერ

1. მხარეს შეუძლია სასამართლოს მიერ გადაწყვეტილების გამოტანამდე გააქარწყლოს (უარყოს) თავისი აღიარება, თუ დაამტკიცებს, რომ ეს აღიარება იყო შეცდომის შედეგი და განპირობებული იყო ისეთი გარემოებით, რომელიც ცნობილი გახდა მისთვის აღიარების შემდეგ, ანდა მასზე ფსიქიკური თუ ფიზიკური ზემოქმედებით, რომელიც გამორიცხავდა მის თავისუფალ ნებას.

2. აღიარების უარყოფა სასამართლომ უნდა დაასაბუთოს თავის გადაწყვეტილებაში.

თავი XVII

წერილობითი მტკიცებულება

     მუხლი 134. წერილობითი მტკიცებულებები და მათი წარდგენის წესი

1. წერილობით მტკიცებულებებს წარმოადგენს აქტები, საბუთები, საქმიანი და პირადი ხასიათის წერილები, რომლებიც შეიცავს ცნობებს საქმისათვის მნიშვნელოვან გარემოებათა შესახებ.

11. „ელექტრონული დოკუმენტისა და ელექტრონული სანდო მომსახურების შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრულ ელექტრონულ დოკუმენტს, აგრეთვე „საქართველოს ეროვნული ბანკის შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 48-ე მუხლით, „კომერციული ბანკების საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-19 მუხლის მე-4 პუნქტითა და „მიკრობანკების საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის 25-ე მუხლის მე-3 პუნქტით გათვალისწინებული ელექტრონული ხელმოწერით დადასტურებულ დოკუმენტს ან/და დამოწმებულ დოკუმენტს აქვს მტკიცებულების ძალა.

2. წერილობით მტკიცებულებებს სასამართლოს წარუდგენენ მხარეები. თუ მხარემ ვერ შეძლო წერილობით მტკიცებულებათა მიღება იმ პირისაგან, ვისთანაც ეს მტკიცებულებები იმყოფება, მას შეუძლია იშუამდგომლოს სასამართლოს წინაშე, რათა სასამართლომ გამოითხოვოს ისინი.

21. წერილობითი მტკიცებულების გამოთხოვის თაობაზე შუამდგომლობის აღმძვრელ პირს ასევე შეუძლია შესაბამისი მხარისგან გამოითხოვოს ერთგვაროვანი (ერთი ტიპის) დოკუმენტები კონკრეტული რეკვიზიტების მითითების გარეშე, იმ ვარაუდით, რომ აღნიშნული დოკუმენტებით შეიძლება დადგინდეს საქმისათვის მნიშვნელოვანი გარემოებები.

3. წერილობითი მტკიცებულების გამოთხოვის თაობაზე შუამდგომლობის აღმძვრელი პირი ვალდებულია დაასაბუთოს, თუ საქმისთვის მნიშვნელოვანი რა გარემოების დადგენა შეიძლება ამ მტკიცებულებით და რას ეფუძნება მისი ვარაუდი, რომ მტკიცებულება მის მიერ მითითებული პირის ხელთაა.

4. წერილობითი მტკიცებულების გამოთხოვაზე უარის თქმა სასამართლომ უნდა დაასაბუთოს თავის განჩინებაში, რომელიც ცალკე არ გასაჩივრდება.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2008 წლის 18 ივნისის კანონი №27 - სსმ I, №11, 04.07.2008 წ., მუხ.83

საქართველოს 2009 წლის 20 ნოემბრის კანონი №2110 - სსმ I, №40, 07.12.2009წ., მუხ.293

საქართველოს 2017 წლის 21  აპრილის   კანონი  №656  - ვებგვერდი, 10.05.2017წ.

საქართველოს 2017 წლის 23  დეკემბრის   კანონი №1900  –  ვებგვერდი, 11.01.2018წ.

საქართველოს 2023 წლის 22 თებერვლის კანონი №2621 – ვებგვერდი, 10.03.2023წ.

     მუხლი 135. წერილობითი მტკიცებულების დედნის წარდგენა

წერილობითი მტკიცებულება, როგორც წესი, წარდგენილ უნდა იქნეს დედნის სახით. თუ წარდგენილია საბუთის ასლი, სასამართლოს, მხარეთა შუამდგომლობით ან თავისი ინიციატივით, შეუძლია მოითხოვოს დედნის წარდგენა. პირი შეიძლება განთავისუფლდეს დედნის წარდგენისაგან მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ დაამტკიცებს, რომ ასეთი საბუთის წარდგენა გარკვეული მიზეზით, რომელსაც სასამართლო საფუძვლიანად მიიჩნევს, შეუძლებელია. საბუთის ასლისათვის მტკიცებულებითი მნიშვნელობის მინიჭება დამოკიდებულია სასამართლოს შეხედულებაზე.

     მუხლი 136. სასამართლოსათვის წერილობითი მტკიცებულებების წარდგენის სავალდებულოობა

1. გამოთხოვილ წერილობით მტკიცებულებებს ფიზიკური და იურიდიული პირები გადაუგზავნიან სასამართლოს დანიშნულ ვადაში. თუ მათ არ შეუძლიათ ამ ვადაში წარადგინონ ეს მტკიცებულებები, ისინი ვალდებული არიან, აცნობონ სასამართლოს ამის შესახებ მიზეზების მითითებით. საპატიო მიზეზის არსებობის შემთხვევაში სასამართლო უფლებამოსილია, ამ ნაწილით გათვალისწინებულ პირებს განუსაზღვროს დამატებითი ვადა მტკიცებულებათა წარმოსადგენად.

2. შეუტყობინებლობისას, აგრეთვე იმ შემთხვევაში, როდესაც წერილობითი მტკიცებულების წარდგენის შესახებ სასამართლოს მოთხოვნა არასაპატიო მიზეზით არ შესრულდა, სასამართლო მოქალაქეს ან საწარმოს, დაწესებულების, ორგანიზაციის ხელმძღვანელს ანდა შესაბამის თანამდებობის პირს აჯარიმებს 150 ლარით.

3. დაჯარიმება არ ათავისუფლებს შესაბამის პირს სასამართლოს მიერ გამოთხოვილი წერილობითი მტკიცებულების წარდგენის მოვალეობისაგან.

4. წერილობითი მტკიცებულების განმეორებით წარუდგენლობის შემთხვევაში სასამართლო აჯარიმებს შესაბამის პირს პირველი ჯარიმის სამმაგი ოდენობით.

5. თუ წერილობითი მტკიცებულების წარდგენაზე არასაპატიო მიზეზით უარს ამბობს ერთ-ერთი მხარე, რომელიც არ უარყოფს, რომ მტკიცებულება მის ხელთაა, სასამართლოს შეუძლია მტკიცებულების გამოთხოვის შესახებ შუამდგომლობის აღმძვრელი პირი გაათავისუფლოს იმ ფაქტის მტკიცების ტვირთისაგან, რომელიც ამ მტკიცებულებით უნდა დაედასტურებინა, და ასეთი ტვირთი გადააკისროს მხარეს, რომელიც უარს ამბობს წერილობითი მტკიცებულების წარდგენაზე.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 137. განცხადება საბუთის სიყალბის შესახებ

1. მხარეს უფლება აქვს საქმის წინასწარი სასამართლო განხილვისათვის მომზადების სტადიაზე განაცხადოს, რომ წარდგენილი საბუთი ყალბია. ასეთი განცხადება მას შეუძლია გააკეთოს აგრეთვე საქმის სასამართლო სხდომაზე განხილვის დროსაც, თუ ეს საბუთი წარდგენილ იქნა ამ სასამართლო სხდომაზე, ან ადრე წარდგენილი საბუთის სიყალბე მისთვის ცნობილი გახდა სასამართლო სხდომაზე.

2. მტკიცებულების წარმდგენ მხარეს შეუძლია სთხოვოს სასამართლოს მტკიცებულებებიდან სადავო საბუთის ამორიცხვა და საქმის გადაწყვეტა საქმეში არსებული სხვა მტკიცებულებების საფუძველზე. ასეთი თხოვნის არარსებობის შემთხვევაში სასამართლო შეამოწმებს საბუთის ნამდვილობას, რისთვისაც შეუძლია დანიშნოს ექსპერტიზა, მოითხოვოს დამატებითი მტკიცებულებების წარმოდგენა ან გამოითხოვოს სხვა მტკიცებულებები.

3. თუ სასამართლო მივა იმ დასკვნამდე, რომ წარდგენილი საბუთი ყალბია, მას მტკიცებულებიდან გამორიცხავს.

4. წარდგენილ წერილობით მტკიცებულებათა ნამდვილობის შემოწმება შეიძლება სასამართლოს ინიციატივით.

5. თუ დადასტურებულია წარდგენილი საბუთის სიყალბე, სასამართლო გამოიტანს დასაბუთებულ განჩინებას და ამ დოკუმენტს მისი სიყალბის დამადასტურებელი მტკიცებულებებით გადასცემს საგამოძიებო ორგანოებს.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 138. წერილობით მტკიცებულებათა ამონაწერის წარდგენა და მათი დათვალიერება შენახვის ადგილზე

სასამართლოში საბუთების წარდგენის სიძნელისას სასამართლოს შეუძლია მოითხოვოს სათანადო წესით შემოწმებული ამონაწერების წარდგენა ან მოახდინოს წერილობით მტკიცებულებათა დათვალიერება და გამოკვლევა მათი შენახვის ადგილზე.

     მუხლი 139. დედანი საბუთების შენახვა და დაბრუნება

საქმეში არსებული დედანი საბუთები სასამართლოში ერთად ინახება. ასეთი საბუთები, მათი წარმდგენის თხოვნით, შეიძლება დაუბრუნდეს მასვე, მაგრამ საქმეში უნდა დარჩეს მოსამართლის მიერ შემოწმებული დედანი საბუთების ასლები.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

თავი XVIII

მოწმეთა ჩვენება

     მუხლი 140. მოწმის გამოძახება

1. მოწმედ შეიძლება იყოს ყოველი პირი, რომლისთვისაც ცნობილია რაიმე გარემოება საქმის შესახებ.

2. მოწმე შეიძლება გამოცხადდეს სასამართლოში დაინტერესებული მხარის მეშვეობით.

3. მხარე, რომელიც შუამდგომლობს სასამართლოს წინაშე ამა თუ იმ პირის მოწმედ დაშვებისა და დაკითხვის, აგრეთვე მისი სასამართლოს მეშვეობით გამოძახების შესახებ, ვალდებულია მიუთითოს მისი სახელი, გვარი და საცხოვრებელი ადგილი, აგრეთვე ის, თუ საქმისთვის მნიშვნელობის მქონე რა გარემოების დადასტურება შეუძლია მოწმეს.

4. სასამართლოს შეუძლია უარი თქვას გამოძახებული მოწმის დაკითხვაზე ან არ გამოიძახოს იგი, თუ ცნობს, რომ გარემოებებს, რომელთა დასადასტურებლადაც იძახებენ მოწმეს, არა აქვთ რაიმე მნიშვნელობა საქმის არსებითად გადაწყვეტისათვის.

     მუხლი 141. პირები, რომლებიც არ შეიძლება დაკითხულ იქნენ მოწმედ

მოწმედ ყველა შემთხვევაში არ შეიძლება გამოძახებულ და დაკითხულ იქნეს:

ა) (ამოღებულია - 21.02.2024, №4047);

ბ) სასულიერო პირი – იმ გარემოებათა შესახებ, რომლებიც მას გაანდვეს აღსარების დროს;

გ) წარმომადგენლები სამოქალაქო საქმეებსა და დამცველები სისხლის სამართლის საქმეებზე – ისეთ გარემოებებთან დაკავშირებით, რომლებიც მათთვის ცნობილი გახდა მათ მიერ წარმომადგენლის ან დამცველის მოვალეობის შესრულებისას;

დ) მედიაციის პროცესის მონაწილე − იმ კონფიდენციალურ ინფორმაციასთან დაკავშირებით, რომელიც მისთვის ცნობილი გახდა მედიაციის პროცესში ან არსებითად გამომდინარეობს მედიაციის პროცესიდან.

საქართველოს 2005 წლის 25 ნოემბრის კანონი №2130 - სსმ I, №53, 19.12.2005წ., მუხ.350

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5550 – ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

საქართველოს 2019 წლის 18 სექტემბრის კანონი №4955 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

საქართველოს 2020 წლის 14 ივლისის კანონი №6839 – ვებგვერდი, 28.07.2020წ.

საქართველოს 2024 წლის 21 თებერვლის კანონი №4047 – ვებგვერდი, 07.03.2024წ.

    მუხლი 142. ჩვენების მიცემაზე უარის თქმის უფლება

1. ჩვენების მიცემაზე უარის თქმის უფლება აქვთ:

ა) მხარეთა მეუღლეებს;

ბ) ახლო ნათესავებს − შვილებს, მინდობით აღსაზრდელებს, შვილიშვილებს, დებს, ძმებს, მშობლებს, მშვილებლებს, მეურვეებს, მზრუნველებს, პაპებს, ბებიებს;

გ) პირებს, რომლებიც თავიანთი სამსახურებრივი მდგომარეობის გამო ვალდებულნი არიან დაიცვან საიდუმლოება, თუ ისინი განთავისუფლებულნი არ არიან ამ მოვალეობისაგან.

2. ჩვენების მიცემაზე უარის თქმა დასაშვებია, თუ ჩვენების მიცემა გამოიწვევს მოწმის ან მისი ახლო ნათესავის მიმართ სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყებას, ან მიაყენებს მათ ქონებრივ ზიანს.

საქართველოს 2005 წლის 20 აპრილის კანონი № 1349 - სსმ I, №19, 28.04.2005წ., მუხ.121

საქართველოს 2017 წლის 4 მაისის  კანონი  №753  - ვებგვერდი, 24.05.2017წ.

     მუხლი 143. ჩვენების მიცემის ვალდებულება ჩვენების მიცემაზე უარის თქმის უფლების მიუხედავად

ჩვენების მიცემაზე უარის თქმის უფლების მიუხედავად, პირი ვალდებულია მისცეს ჩვენება, თუ:

ა) საჭიროა დადასტურდეს გარიგება, რომლის დადებისას იგი მიწვეული იყო მოწმედ;

ბ) გასარკვევია ოჯახის წევრის დაბადების, დაქორწინების ან გარდაცვალების საკითხები;

გ) ამა თუ იმ სამართლებრივი ურთიერთობების დამყარებისას იგი მოქმედებდა, როგორც ერთ-ერთი მხარის წარმომადგენელი.

     მუხლი 144. მოწმის მოვალეობა დაასაბუთოს უარის თქმა ჩვენების მიცემაზე

მოწმემ, რომელიც უარს ამბობს ჩვენების მიცემაზე, უნდა დაასაბუთოს ეს უარი. საკითხი იმის შესახებ, აქვს თუ არა მოწმეს უფლება, უარი თქვას ჩვენების მიცემაზე, საბოლოოდ გადაწყდება სასამართლოს მიერ.

     მუხლი 145. მოწმის მოვალეობა

1. მოწმედ დაბარებული პირი ვალდებულია გამოცხადდეს სასამართლოში და მისცეს სწორი ჩვენება. მოწმის სასამართლოში არასაპატიო მიზეზით გამოუცხადებლობის შემთხვევაში იგი დაჯარიმდება 50 ლარით. სასამართლომ შეიძლება დაადგინოს მოწმის იძულებითი მოყვანა.

2. ჩვენების მიცემაზე უარის თქმისა და განზრახ არასწორი ჩვენების მიცემისათვის მოწმეს შეიძლება დაეკისროს სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

    მუხლი 146. მოწმის უფლება

1. მოწმეს უფლება აქვს მოითხოვოს სასამართლოში გამოძახებასთან დაკავშირებული ხარჯების ანაზღაურება კანონით დადგენილი წესით.

2. სასამართლოს შეუძლია დაავალოს მხარეს, რომლის შუამდგომლობითაც გამოძახებულია მოწმე, წინასწარ გადაიხადოს მოწმის სასამართლოში გამოძახებასა და დაკითხვასთან დაკავშირებული ხარჯები. ასეთ შემთხვევაში მოწმეს გამოიძახებს სასამართლო მას შემდეგ, რაც მხარე შეასრულებს აღნიშნული ხარჯების გადახდის მოვალეობას.

    მუხლი 147. მოწმის დაკითხვა მის ადგილსამყოფელზე

მოწმის დაკითხვა წარმოებს ღია სასამართლო სხდომაზე. მოწმე შეიძლება დაიკითხოს მის ადგილსამყოფელზე, თუ:

ა) ავადმყოფობის, მოხუცებულობის, ინვალიდობის ან სხვა საპატიო მიზეზით მას არ შეუძლია გამოცხადდეს სასამართლოში;

ბ) საქმის გარემოებათა მიხედვით მისი ადგილზე დაკითხვა უფრო მიზანშეწონილია;

გ) დაკითხულ უნდა იქნეს რამდენიმე მოწმე, რომლებიც ერთ ადგილას ცხოვრობენ და მათი სასამართლოში გამოძახება და დაკითხვა დაკავშირებული იქნებოდა დიდ ხარჯებთან;

დ) სხვა შემთხვევებში – სასამართლოს შეხედულებისამებრ.

     მუხლი 148. მოწმის დაკითხვა

1. ყოველი მოწმე ცალკე უნდა დაიკითხოს. მოწმეები, რომლებსაც ჯერ არ მიუციათ ჩვენება, არ უნდა იყვნენ სასამართლო სხდომის დარბაზში. დაკითხული მოწმეები რჩებიან სასამართლო სხდომის დარბაზში საქმის განხილვის დამთავრებამდე და არ შეუძლიათ გავიდნენ დარბაზიდან სასამართლოს ნებართვის გარეშე.

2. მოწმის დაკითხვა იწყება მისი პიროვნების გარკვევით (სახელი, გვარი, საცხოვრებელი და საქმიანობის ადგილი და ა. შ.). ამის შემდეგ სასამართლო არკვევს მოწმის დამოკიდებულებას საქმეში მონაწილე პირებთან და წინადადებით მიმართავს მას აცნობოს სასამართლოს ყველაფერი, რაც მისთვის პირადად ცნობილია საქმის გარემოებათა შესახებ.

3. მოწმე თავისუფალი თხრობით გადმოსცემს ყოველივეს, რაც მან იცის ამ გარემოებათა შესახებ. მხოლოდ ამის შემდეგ შეიძლება მიეცეს მას შეკითხვები.

4. პირველად შეკითხვას აძლევს მხარე, რომლის ინიციატივითაც დაიბარეს მოწმე ან მხარის წარმომადგენელი, შემდეგ – მოწინააღმდეგე მხარე ან მისი წარმომადგენელი. კონკრეტული შეკითხვის მიცემის მიზანშეწონილობის საკითხს წყვეტს სასამართლო.

5. მოსამართლეს შეუძლია შეკითხვა მისცეს მოწმეს დაკითხვის ყველა მომენტში.

6. მხარის შუამდგომლობით და მოსამართლის გადაწყვეტილებით, შესაძლებელია მოწმის დისტანციური დაკითხვა ამ კოდექსის 127-ე მუხლის მე-3 ნაწილით დადგენილი წესით, რის შესახებაც წინასწარ ეცნობება მხარეებს.

7. შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე მოწმე უნდა დაიკითხოს „შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრული პირობების დაცვით.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2020 წლის 14 ივლისის კანონი №6839 – ვებგვერდი, 28.07.2020წ.

    მუხლი 149. მოწმის განმეორებით დაკითხვა. მოწმეთა დაპირისპირება

სასამართლოს შეუძლია მხარეთა შუამდგომლობით ან თავისი ინიციატივით მეორედ დაკითხოს მოწმე, აგრეთვე მოახდინოს მოწმეთა დაპირისპირება მათ ჩვენებაში წინააღმდეგობათა გასარკვევად.

    მუხლი 150. მოწმის მიერ ჩანაწერებით სარგებლობა

მოწმე ჩვენებას აძლევს ზეპირად, მაგრამ მას შეუძლია ისარგებლოს ჩანაწერებით, თუ მისი ჩვენება დაკავშირებულია რაიმე ციფრობრივ ან სხვა ძნელად დასამახსოვრებელ ცნობებთან. ეს ჩანაწერები მხარეთა შუამდგომლობით ან სასამართლოს ინიციატივით შეიძლება დაერთოს საქმეს.

     მუხლი 151. უარის თქმა მოწმის დაკითხვაზე

მხარეს შეუძლია უარი თქვას იმ მოწმის დაკითხვაზე, რომლის გამოძახებასა და დაკითხვაზე თვითონ იშუამდგომლა სასამართლოს წინაშე. მეორე მხარეს შეუძლია იშუამდგომლოს სასამართლოს წინაშე, რომ გამოცხადებული მოწმე დაკითხულ იქნეს, ხოლო თუ დაკითხვა დაწყებულია, – გაგრძელდეს. ასეთ შემთხვევაში მოწმე უნდა დაიკითხოს.

     მუხლი 152. არასრულწლოვანი მოწმის დაკითხვა

1. 14 წლის ასაკამდე მოწმის დაკითხვისას, ხოლო სასამართლოს შეხედულებით – 14-დან 18 წლის ასაკამდე მოწმის დაკითხვის დროსაც, შეიძლება მოწვეულ იქნეს პედაგოგი, აუცილებლობის შემთხვევაში შეიძლება მოიწვიონ აგრეთვე მშობლები, მშვილებლები, მეურვეები ან მზრუნველები. აღნიშნულ პირებს, სასამართლოს ნებართვით, შეუძლიათ მისცენ მოწმეს შეკითხვები.

2. გამონაკლის შემთხვევაში, თუ ეს აუცილებელია სწორი და გულწრფელი ჩვენების მისაღებად, არასრულწლოვანი მოწმის დაკითხვის დროს სასამართლოს წინადადებით სხდომის დარბაზიდან შეიძლება რომელიმე მხარის გაყვანა. სხდომის დარბაზში ამ მხარის დაბრუნების შემდეგ მას უნდა ეცნობოს არასრულწლოვანი მოწმის ჩვენება და მიეცეს შესაძლებლობა დაუსვას მოწმეს შეკითხვები.

3. მოწმე, რომელსაც 16 წელი არ შესრულებია, დაკითხვის შემდეგ ტოვებს სასამართლო სხდომის დარბაზს, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც სასამართლო აუცილებლად მიიჩნევს ამ მოწმის დარჩენას სხდომის დარბაზში.

     მუხლი 153. მოწმის მიერ ფიცის დადება

1. მოწმის მიერ ფიცის დადება შეიძლება მოხდეს მხოლოდ მაშინ, თუ მის ჩვენებას გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს მხარეთა შორის წამოჭრილი დავის გადაწყვეტისათვის და სასამართლო ამას მიზანშეწონილად ჩათვლის.

2. ფიცის დადება ხდება დაკითხვის შემდეგ.

3. ფიცს არ დებენ 16 წელს მიუღწეველი პირები.

4. ფიცის დადების წინ სასამართლომ უნდა აუხსნას მოწმეს ფიცის მნიშვნელობისა და წინასწარგანზრახულად დაფიცების გზით ყალბი ჩვენების მიცემით გამოწვეული სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობის შესახებ.

5. რელიგიური მნიშვნელობის მქონე ფიცის დადების დროს მოსამართლე შემდეგნაირად მიმართავს მოწმეს:

„დაიფიცეთ ყოვლისშემძლე და ყოვლისმცოდნე ღმერთის წინაშე, რომ თქვენ მთელი შეგნებით თქვით მხოლოდ სიმართლე და არაფერი დაგიმალავთ”.

ამაზე მოწმე უპასუხებს:

„ვფიცავ. ღმერთი იყოს ჩემი მფარველი!”

6. არარელიგიური მნიშვნელობის მქონე ფიცი დაიდება შემდეგნაირად:

მოსამართლე მიმართავს მოწმეს:

„დაიფიცეთ, რომ თქვენ მთელი შეგნებით თქვით მხოლოდ სიმართლე და არაფერი დაგიმალავთ”.

მოწმე უპასუხებს:

„ვფიცავ”.

7. თუ მოწმე აცხადებს, რომ იგი თავისი რწმენისა თუ სხვა მოსაზრებათა გამო უარს ამბობს ფიცის დადებაზე, მაშინ მან თავისი ჩვენება უნდა მისცეს ფიცის შემცვლელი დადასტურებით. ასეთი დადასტურება შემდეგნაირად ხორციელდება:

მოსამართლე მიმართავს მოწმეს:

„ადასტურებთ თუ არა სასამართლოს წინაშე პასუხისმგებლობის მთელი შეგნებით, რომ თქვენ თქვით მხოლოდ სიმართლე და არაფერი დაგიმალავთ?”.

მოწმე უპასუხებს: “დიახ, ვადასტურებ”.

თავი XIX

ნივთიერი მტკიცებულება

    მუხლი 154. ნივთიერი მტკიცებულებანი, მათი გამოთხოვისა და წარდგენის წესი

1. ნივთიერი მტკიცებულებებია ის ნივთები, რომლებიც თავისი ხარისხით, თვისებით ან თავისი არსებობით წარმოადგენენ საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებების დადგენის საშუალებას.

2. ნივთიერ მტკიცებულებებს სასამართლოს წარუდგენენ მხარეები. თუ მხარემ ვერ შეძლო ნივთიერი მტკიცებულების მიღება იმ პირისაგან, ვისაც ხელთა აქვს იგი, მხარეს შეუძლია იშუამდგომლოს სასამართლოს წინაშე მისი გამოთხოვის შესახებ.

3. ნივთიერი მტკიცებულების გამოთხოვის შესახებ შუამდგომლობის აღმძვრელი პირი ვალდებულია აღნიშნოს, საქმის რა მნიშვნელოვანი გარემოების დადგენა შეიძლება ამ მტკიცებულებით, აღწეროს ეს ნივთი და მიუთითოს, რას ეფუძნება მისი ვარაუდი, რომ მტკიცებულება მის მიერ მითითებული პირის ხელთაა.

4. ნივთიერი მტკიცებულების გამოთხოვაზე უარის თქმა სასამართლომ უნდა დაასაბუთოს თავის განჩინებაში, რომელიც ცალკე არ გასაჩივრდება.

     მუხლი 155. სასამართლო, რომელსაც უნდა წარედგინოს ნივთიერი მტკიცებულება

გამოთხოვილი ნივთიერი მტკიცებულება ფიზიკურმა და იურიდიულმა პირებმა უნდა გადაუგზავნონ უშუალოდ სასამართლოს დანიშნულ ვადაში. სასამართლოს შეუძლია აგრეთვე ნივთიერი მტკიცებულების გამოთხოვაზე შუამდგომლობის აღმძვრელ პირს მისცეს უფლება მიიღოს საბუთი სასამართლოში წარსადგენად.

საქართველოს 1999 წლის 13 მაისის კანონი №1956 – სსმ I, №15(22), 14.05.1999 წ., მუხ.64

     მუხლი 156. ნივთიერი მტკიცებულების წარდგენის მოვალეობა

1. ფიზიკური და იურიდიული პირები ვალდებული არიან, სასამართლოს აცნობონ იმის შესახებ, რომ არ შეუძლიათ წარადგინონ გამოთხოვილი ნივთიერი მტკიცებულება ან წარადგინონ იგი სასამართლოს მიერ დანიშნულ ვადაში. საპატიო მიზეზის არსებობის შემთხვევაში სასამართლო უფლებამოსილია, ამ ნაწილით გათვალისწინებულ პირებს განუსაზღვროს დამატებითი ვადა მტკიცებულებათა წარმოსადგენად.

2. შეუტყობინებლობისას, აგრეთვე იმ შემთხვევაში, როდესაც ნივთიერი მტკიცებულების წარდგენის შესახებ სასამართლოს მოთხოვნა არასაპატიო მიზეზით არ შესრულდა, სასამართლო შესაბამის ფიზიკურ პირს ან იურიდიული პირის თანამდებობის პირს აჯარიმებს 150 ლარით.

3. დაჯარიმება არ ათავისუფლებს შესაბამის პირს სასამართლოს მიერ გამოთხოვილი ნივთიერი მტკიცებულების წარდგენის მოვალეობისაგან.

4. ნივთიერი მტკიცებულების განმეორებით წარუდგენლობის შემთხვევაში სასამართლო აჯარიმებს შესაბამის პირს პირველი ჯარიმის სამმაგი ოდენობით.

საქართველოს 1999 წლის 13 მაისის კანონი №1956 – სსმ I, №15(22), 14.05.1999 წ., მუხ.64

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 157. მხარის მიერ ნივთიერი მტკიცებულების წარდგენაზე უარის თქმა

თუ ნივთიერი მტკიცებულების წარდგენაზე არასაპატიო მიზეზით უარს ამბობს ერთ-ერთი მხარე, რომელიც არ უარყოფს, რომ მტკიცებულება მის ხელთაა, სასამართლოს შეუძლია მტკიცებულების გამოთხოვის შესახებ შუამდგომლობის აღმძვრელი პირი გაათავისუფლოს იმ ფაქტის მტკიცების ტვირთისაგან, რომელიც ამ მტკიცებულებით უნდა დაედასტურებინა, და ასეთი ტვირთი გადააკისროს მხარეს, რომელიც უარს ამბობს მის ხელთ არსებული ნივთიერი მტკიცებულების წარდგენაზე.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 158. ნივთიერ მტკიცებულებათა შემოწმება

1. ნივთიერი მტკიცებულებები წარედგინება მხარეებს (წარმომადგენლებს). მათ შეუძლიათ გაეცნონ დათვალიერების ოქმებს. მხარეებს შეუძლიათ გამოთქვან თავიანთი მოსაზრებები ამ ნივთიერ მტკიცებულებათა თუ მათი დათვალიერების ოქმების შესახებ.

2. მხარეებს მთავარ სხდომაზე შეუძლიათ იშუამდგომლონ სასამართლოს წინაშე, რათა მათ ნივთიერ მტკიცებულებათა შემოწმების მიზნით წარადგინონ ექსპერტის დასკვნები, თუ ასეთი შუამდგომლობა საპატიო მიზეზით არ იყო მათ მიერ აღძრული საქმის მომზადების სტადიაზე. ასეთი შუამდგომლობა არ შეიძლება გახდეს საქმის განხილვის გადადების საფუძველი.

3. ექსპერტიზის დანიშვნა ნივთიერ მტკიცებულებათა გამოკვლევის მიზნით სასამართლოს შეუძლია თავისი ინიციატივითაც.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 159. ნივთიერ მტკიცებულებათა ადგილზე დათვალიერება

თუ ნივთიერ მტკიცებულებათა სასამართლოში წარდგენა ძნელი ან შეუძლებელია, სასამართლოს შეუძლია, მხარეთა თხოვნით ან თავისი ინიციატივით, დაადგინოს მათი ადგილზე დათვალიერება, რის შესახებაც გამოაქვს განჩინება. თუ საქმეს კოლეგიური სასამართლო იხილავს, ადგილზე დათვალიერება შეიძლება მიენდოს ერთ-ერთ მოსამართლეს. ადგილზე დათვალიერება ხდება XV თავში დადგენილი წესებით.

     მუხლი 160. ნივთიერ მტკიცებულებათა შენახვა

1. ნივთიერი მტკიცებულებები ინახება საქმეში ან საგანგებო აღწერის სიით ჩაბარდება სასამართლოს ნივთიერ მტკიცებულებათა შესანახ კამერაში.

2. ნივთები, რომელთა სასამართლოში მიტანა შეუძლებელია, ადგილზე ინახება. ისინი დაწვრილებით უნდა იქნეს აღწერილი, ხოლო საჭიროების შემთხვევაში – ფოტოგრაფირებულიც.

3. სასამართლო იღებს ღონისძიებებს ნივთების უცვლელ მდგომარეობაში შესანახად.

     მუხლი 161. ნივთიერ მტკიცებულებათა დაბრუნება

1. სასამართლოს გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლის შემდეგ, ნივთიერი მტკიცებულება დაუბრუნდება მის წარმდგენ პირს ან გადაეცემა იმ პირს, რომელსაც სასამართლომ მიაკუთვნა უფლება ამ ნივთზე.

2. ნივთები, რომლებიც არ შეიძლება იყოს მოქალაქეთა მფლობელობაში, გადაეცემა სათანადო სახელმწიფო საწარმოს, დაწესებულებას ან ორგანიზაციას.

3. ცალკეულ შემთხვევაში ნივთიერი მტკიცებულებები სასამართლოს მიერ მათი შემოწმებისა და გამოკვლევის შემდეგ შეიძლება საქმის დამთავრებამდე დაუბრუნდეს მის წარმდგენ პირს, თუ უკანასკნელი ამას შუამდგომლობს და თუ ამ შუამდგომლობის დაკმაყოფილება შეიძლება საქმის განხილვისათვის ზიანის მიუყენებლად.

თავი XX

ექსპერტის დასკვნა

     მუხლი 162. ექსპერტიზის დანიშვნა

1. თუ საქმის განხილვასთან დაკავშირებულ საკითხზე მოსამართლეს სპეციალური ცოდნა არ გააჩნია, სასამართლოს შეუძლია თავისი ინიციატივით დანიშნოს ექსპერტიზა საქმის განხილვის ნებისმიერ სტადიაზე, მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ აღნიშნული საკითხის განმარტებას არსებითი მნიშვნელობა აქვს საქმის გადაწყვეტისათვის და მის გარეშე გადაწყვეტილების გამოტანა შეუძლებელია. ასეთ შემთხვევაში სასამართლოს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.

2. მხარეებს შეუძლიათ სასამართლოსგან დამოუკიდებლად უზრუნველყონ ექსპერტიზის ჩატარება. ასეთ შემთხვევაში ექსპერტის დასკვნა სასამართლოს უნდა წარედგინოს სასამართლოში საქმის აღძვრის ან საქმის მომზადების სტადიაზე. სარჩელის (შესაგებლის) წარდგენისას მხარეს უფლება აქვს, მოითხოვოს ვადა ექსპერტის დასკვნის წარმოსადგენად.

3. საქმის მთავარ სხდომაზე განხილვისას ექსპერტის დასკვნა მხარემ შეიძლება წარმოადგინოს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ სასამართლო განხილვისათვის საქმის მომზადების სტადიაზე მისთვის ექსპერტის დასკვნის წარდგენის საჭიროება ობიექტური მიზეზებით ვერ იქნებოდა ცნობილი და ასეთი საფუძველი წარმოიშვა ამ სხდომაზე, ან თუ მხარემ საპატიო მიზეზით ვერ უზრუნველყო შესაბამისი ექსპერტის დასკვნის წარმოდგენა საქმის მომზადების სტადიაზე.

4. მხარის მიერ ექსპერტის დასკვნის წარმოუდგენლობა არ შეიძლება გახდეს საქმის განხილვის გადადების საფუძველი. სასამართლოს შეუძლია მხარეს დაუნიშნოს ვადა ექსპერტის დასკვნის წარმოსადგენად.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 163. განჩინება ექსპერტიზის დანიშვნის შესახებ

1. ექსპერტიზის დანიშვნის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს განჩინება, რომელშიც უნდა აღინიშნოს, თუ რა საკითხებზეა საჭირო ექსპერტის დასკვნა, ვინ დაინიშნა ექსპერტად და რა მასალები წარედგინა ექსპერტს გამოსაკვლევად. აუცილებლობის შემთხვევაში ექსპერტიზის ჩასატარებლად სასამართლო ნიშნავს რამდენიმე ექსპერტს.

2. ექსპერტების შერჩევის დროს სასამართლო უფლებამოსილია გაითვალისწინოს მხარეთა მოსაზრებები. მხარეებს უფლება აქვთ, შესთავაზონ სასამართლოს ექსპერტად დასანიშნი პირის კანდიდატურები. საბოლოოდ საკითხს იმის შესახებ, თუ ვის მიენდოს ექსპერტიზის ჩატარება, წყვეტს სასამართლო. მხარეებს უფლება აქვთ, აცილება მისცენ ექსპერტს ამ კოდექსის 35-ე მუხლით დადგენილი საფუძვლით.

3. მხარეებს აგრეთვე უფლება აქვთ, წარუდგინონ სასამართლოს კითხვები, რომლებიც უნდა განმარტოს ექსპერტმა. საბოლოოდ იმ საკითხთა წრეს, რომლებზედაც საჭიროა ექსპერტის დასკვნა, განსაზღვრავს სასამართლო.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

    მუხლი 164. რამდენიმე ექსპერტის დანიშვნა

რამდენიმე ექსპერტის დანიშვნისას მათ უფლება აქვთ ერთმანეთთან ითათბირონ. თუ ექსპერტები დაადგებიან საერთო აზრს, ყველანი ხელს აწერენ ერთ დასკვნას. ექსპერტი, რომელიც არ ეთანხმება დანარჩენ ექსპერტებს, ადგენს ცალკე დასკვნას.

     მუხლი 165. ექსპერტიზის ჩატარების ადგილი

ექსპერტიზის ჩატარების ადგილს განსაზღვრავს სასამართლო.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 166. ექსპერტიზის ჩატარების წესი სპეციალურ საექსპერტო დაწესებულებაში

1. თუ სასამართლოს დავალებით ექსპერტიზის ჩატარება მინდობილი აქვს სპეციალური სასამართლო-საექსპერტო დაწესებულების ექსპერტს, სასამართლო უგზავნის ამ დაწესებულებას თავის განჩინებას ექსპერტიზის დანიშვნის შესახებ, აგრეთვე ექსპერტიზის ჩატარებისათვის აუცილებელ მასალებს.

2. სასამართლოს განჩინების მიღების შემდეგ საექსპერტო დაწესებულების ხელმძღვანელი ექსპერტიზის ჩატარებას მიანდობს ამ დაწესებულების ერთ ან რამდენიმე თანამშრომელს.

3. სასამართლოს დავალებით საექსპერტო დაწესებულების ხელმძღვანელი განუმარტავს თანამშრომლებს, რომლებსაც მიენდოთ ექსპერტიზის ჩატარება, ექსპერტის უფლება-მოვალეობებს, რაც გათვალისწინებულია 168-ე მუხლით, აგრეთვე დასკვნის მიცემაზე უარის თქმისათვის თავის არიდებისა თუ შეგნებულად ყალბი დასკვნის მიცემისათვის პასუხისმგებლობას, რაც გათვალისწინებულია საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსით. ამის შესახებ მათ ჩამოერთმევათ ხელწერილი, რომელიც ექსპერტის დასკვნასთან ერთად გადაეგზავნება სასამართლოს.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 167. ექსპერტიზის ჩატარება არასაექსპერტო დაწესებულებაში

თუ სასამართლოს დავალებით ექსპერტიზა ტარდება არასპეციალურ სასამართლო-საექსპერტო დაწესებულებაში, შესაბამის პირს ექსპერტად ნიშნავს თვითონ სასამართლო. განჩინება ექსპერტიზის დანიშვნის შესახებ და ყველა მასალა, რომელიც აუცილებელია ექსპერტიზის ჩასატარებლად, ექსპერტად დანიშნულ პირს უშუალოდ სასამართლომ უნდა გადასცეს. განჩინების გადაცემისას სასამართლო ამოწმებს ექსპერტის პიროვნებას, მის სპეციალობასა და კომპეტენტურობას, განუმარტავს ექსპერტს მის უფლება-მოვალეობებს, რომლებიც გათვალისწინებულია ამ კოდექსის 168-ე მუხლით, და აფრთხილებს ექსპერტს დასკვნის მიცემაზე უარის თქმისათვის, მისი მიცემისათვის თავის არიდებისა თუ შეგნებულად ყალბი დასკვნის მიცემისათვის პასუხისმგებლობის შესახებ, რომელიც გათვალისწინებულია საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსით. ყოველივე ეს აღინიშნება სასამართლოს განჩინებაში ექსპერტიზის დანიშვნის შესახებ, რაც დამოწმდება ექსპერტის ხელმოწერით.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 168. ექსპერტის უფლებები და მოვალეობები

1. ექსპერტად დანიშნული პირი ვალდებულია გამოცხადდეს სასამართლოში გამოძახებისთანავე და მისცეს ობიექტური დასკვნა მის წინაშე დასმულ კითხვებზე.

2. თუ ექსპერტი არასაპატიო მიზეზით არ გამოცხადდება სასამართლოში, თავს აარიდებს დასკვნის მიცემას ან შეგნებულად მისცემს ყალბ დასკვნას, მის მიმართ გამოიყენება საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსით გათვალისწინებული ღონისძიებები.

3. ექსპერტს უფლება აქვს უარი თქვას დასკვნის მიცემაზე, თუ მისთვის გადაცემული მასალები საკმარისი არ არის, ან თუ მას არა აქვს სათანადო ცოდნა დაკისრებული მოვალეობის შესასრულებლად. ექსპერტი მოვალეა აღნიშნული საფუძვლებით დასკვნის მიცემაზე უარი დაწვრილებით დაასაბუთოს.

4. თუ ექსპერტიზის ჩატარებისას ექსპერტი გამოარკვევს საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ისეთ გარემოებებს, რომელთა შესახებაც მას კითხვები არ ჰქონდა დასმული, ექსპერტს უფლება აქვს დასკვნაში მიუთითოს ამ გარემოებებზე.

5. ექსპერტიზასთან დაკავშირებული გარემოებების გამოსარკვევად ექსპერტს უფლება აქვს გაეცნოს საქმის მასალებს, მონაწილეობა მიიღოს საქმის განხილვაში, დაუსვას მხარეებსა და მოწმეებს შეკითხვები, მიიღოს მონაწილეობა მტკიცებულებათა დათვალიერებასა და შემოწმებაში, აგრეთვე სთხოვოს სასამართლოს მისთვის დამატებითი მასალების წარდგენა.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 169. ექსპერტიზის ჩატარებისათვის საჭირო მასალების შეგროვება

1. ექსპერტიზის ჩატარებისათვის აუცილებელ მასალებს სასამართლოს წარუდგენენ მხარეები. ექსპერტიზის ჩასატარებლად აუცილებელი მასალების წრეს განსაზღვრავს სასამართლო, რომელსაც შეუძლია გაითვალისწინოს როგორც მხარეების, ისე ექსპერტად დანიშნული პირის მოსაზრებები.

2. თუ ექსპერტიზის ჩასატარებლად საჭირო მასალების მიღებისათვის აუცილებელია მოწმის დაკითხვა, სასამართლოს შეუძლია გამოიძახოს და დაკითხოს იგი ექსპერტის მონაწილეობით. მხარეებს ეცნობებათ ამის შესახებ, მაგრამ მათი გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს მოწმის დაკითხვას. ამ წესით დაკითხული მოწმე არ თავისუფლდება სასამართლო სხდომაზე გამოცხადებისაგან და საქმის განხილვის დროს განმეორებითი დაკითხვისაგან.

3. მოწმის დაკითხვის შესახებ შედგება ოქმი, რომელიც დაერთვის საქმეს.

4. თუ მხარე არასაპატიო მიზეზით არ ასრულებს ექსპერტის მითითებებს ან სხვაგვარად ხელს უშლის ექსპერტიზის ჩატარებას, მოწინააღმდეგე მხარის პოზიცია ჩაითვლება დადასტურებულად.

5. თუ ექსპერტიზის ობიექტი სხვა პირთანაა და ეს პირი ახორციელებს ამ მუხლის მე-4 ნაწილში აღნიშნულ ქმედებებს, მხარეს შეუძლია იშუამდგომლოს სასამართლოს წინაშე, რათა ამ პირს განჩინებით დაევალოს ექსპერტის მითითებების შესრულება.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 170. ექსპერტის დასკვნის ფორმა და შინაარსი

1. ექსპერტი დასკვნას იძლევა წერილობითი ფორმით. სასამართლოს უფლება აქვს მისცეს ექსპერტს წინადადება, რომ მან ზეპირი განმარტება მისცეს სასამართლოს თავისი დასკვნის შესახებ. ზეპირი განმარტება შეიტანება სასამართლო სხდომის ოქმში, წაეკითხება ექსპერტს, რომელიც ხელს აწერს მას.

2. ექსპერტის დასკვნა უნდა შეიცავდეს წარმოებული გამოკვლევის წერილობით აღწერას, გამოკვლევის შედეგად მიღებულ დასკვნებსა და დასაბუთებულ პასუხებს სასამართლოს მიერ დასმულ კითხვებზე.

     მუხლი 171. ექსპერტის დასკვნის შემოწმება. ექსპერტისათვის შეკითხვის მიცემის წესი

1. მხარეებსა და მათ წარმომადგენლებს შეუძლიათ გაეცნონ ექსპერტის დასკვნას. მათივე თხოვნით ექსპერტის დასკვნა გამოქვეყნდება სასამართლო სხდომაზე. მხარეებს შეუძლიათ გამოთქვან თავიანთი მოსაზრება, ხოლო დასკვნის განმარტებისა და შევსების მიზნით ექსპერტს შეიძლება მიეცეს შეკითხვები.

2. თუ ექსპერტიზა მხარის ინიციატივით დაინიშნა, ექსპერტს პირველად ეკითხებიან ის პირი, რომელმაც წარმოადგინა ექსპერტის დასკვნა, და მისი წარმომადგენელი. სასამართლოს ინიციატივით დანიშნულ ექსპერტს პირველად ეკითხება მოსამართლე. მოსამართლეს შეუძლია შეკითხვები დაუსვას ექსპერტს მისი დაკითხვის ყოველ მომენტში.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 172. ექსპერტის დასკვნის შეფასება

ექსპერტის დასკვნა სასამართლოსათვის სავალდებულო არ არის და მისი შეფასება ხდება 105-ე მუხლით დადგენილი წესით, მაგრამ სასამართლოს უარი დასკვნის მიღებაზე დასაბუთებულ უნდა იქნეს საქმეზე გამოტანილ გადაწყვეტილებაში ან განჩინებაში.

     მუხლი 173. დამატებითი და განმეორებითი ექსპერტიზის დანიშვნა

1. თუ ექსპერტის დასკვნა არ არის სრული ან გაურკვეველია, სასამართლოს შეუძლია თავისი ინიციატივით დანიშნოს დამატებითი ექსპერტიზა, თუ არსებობს ამ კოდექსის 162-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული პირობები.

2. თუ სასამართლო არ ეთანხმება ექსპერტის დასკვნას დაუსაბუთებლობის მოტივით, აგრეთვე თუ რამდენიმე ექსპერტის დასკვნა ეწინააღმდეგება ერთმანეთს, სასამართლოს შეუძლია თავისი ინიციატივით დანიშნოს განმეორებითი ექსპერტიზა და მისი ჩატარება დაავალოს სხვა ექსპერტს ან ექსპერტებს, თუ არსებობს ამ კოდექსის 162-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული პირობები.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 174. ექსპერტიზის მასალების დაბრუნება სასამართლოსათვის

ექსპერტი ვალდებულია, დაუბრუნოს სასამართლოს ექსპერტიზისათვის გამოყენებული ყველა მასალა და დოკუმენტი ექსპერტიზის დასრულებისთანავე ან როცა სასამართლო ამას მოითხოვს, ან თუ არ ტარდება ექსპერტიზა.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 175. ფიცის დადება ექსპერტის მიერ

 ექსპერტიზის ჩატარებამდე ან მის შემდეგ ექსპერტი დებს ფიცს. ფიცის შინაარსი განისაზღვრება იმით, რომ ექსპერტი ატარებს ექსპერტიზას საკუთარი ცოდნისა და სინდისის შესაბამისად. თუ ექსპერტს დადებული აქვს საერთო ფიცი ანალოგიური ექსპერტიზის ჩატარებასთან დაკავშირებით, მაშინ საკმარისია მითითება ამ ფიცზე. მასზე შეიძლება მიეთითოს ექსპერტის დასკვნაშიც.

     მუხლი 176. ექსპერტის გასამრჯელო

1. ექსპერტის გასამრჯელო განისაზღვრება საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით.

2. თუ ექსპერტის აზრით, სასამართლოს მიერ წინასწარ განსაზღვრული ხარჯები საგრძნობლად გაიზრდება დავის საგნის ღირებულებასთან შედარებით, ან დიდად გადააჭარბებს წინასწარ განსაზღვრულ ხარჯებს, ექსპერტი ვალდებულია დროულად აცნობოს ამის შესახებ სასამართლოს.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

წიგნი მეორე

საქმეების წარმოება პირველი ინსტანციის სასამართლოში

კარი მეოთხე

სასარჩელო წარმოება

თავი XXI

საქმეების განხილვა პირველი ინსტანციით

     მუხლი 177. საქმის აღძვრა

1. საქმე პირველი ინსტანციის სასამართლოში აღიძვრება სარჩელით, ხოლო ამ კოდექსით გათვალისწინებულ შემთხვევებში – განცხადებით.

2. სარჩელი (განცხადება) შედგენილი უნდა იყოს წერილობითი ფორმით, როგორც წესი, ნაბეჭდი სახით.

3. სარჩელი უნდა უპასუხებდეს ამ კოდექსით დადგენილ მოთხოვნებს და საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მიერ დამტკიცებული ფორმის ნიმუშს და შედგენილი უნდა იყოს ამ ნიმუშში მითითებული წესების დაცვით. სარჩელში სრულყოფილად და თანამიმდევრობით უნდა იყოს ასახული მოსარჩელის მოსაზრებები საქმის თითოეულ ფაქტობრივ გარემოებასა და მტკიცებულებასთან დაკავშირებით.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4037 - სსმ I, №75,27.12.2010 წ., მუხ.480

     მუხლი 178. სარჩელის შინაარსი

1. სარჩელში უნდა აღინიშნოს:

ა) სასამართლოს დასახელება, რომელშიც შეაქვთ სარჩელი;

ბ) მოსარჩელის, მისი წარმომადგენლის (თუ სარჩელი შეაქვს წარმომადგენელს), მოპასუხის, მოწმის, სხდომაზე მოსაწვევი სხვა პირის სახელი, გვარი (სახელწოდება), ძირითადი მისამართი (ფაქტობრივი ადგილსამყოფელი), აგრეთვე არსებობის შემთხვევაში ალტერნატიული მისამართი, სამუშაო ადგილის მისამართი, ტელეფონის ნომერი, მათ შორის, მობილურის, ელექტრონული ფოსტის მისამართი, ფაქსი. სარჩელში შესაძლოა მოსარჩელემ ან მისმა წარმომადგენელმა ასევე მიუთითოს საკონტაქტო პირის მონაცემები. თუ სარჩელი შეაქვს იურიდიულ პირს, ინდივიდუალურ მეწარმეს ან წარმომადგენელს (გარდა კანონიერი წარმომადგენლისა), იგი ვალდებულია მიუთითოს ელექტრონული ფოსტის მისამართი და ტელეფონის ნომერი;

გ) დავის საგანი;

დ) სარჩელის ფასი;

ე) კონკრეტული ფაქტები და გარემოებები, რომლებზედაც მოსარჩელე ამყარებს თავის მოთხოვნებს;

ვ) მტკიცებულებები, რომლებიც ადასტურებს მოსარჩელის მიერ მითითებულ გარემოებებს;

ზ) მოსარჩელის მოთხოვნა;

თ) სამართლებრივი საფუძვლები, რომლებზედაც მოსარჩელე ამყარებს თავის მოთხოვნებს;

ი) არსებობის შემთხვევაში, მოსარჩელის შუამდგომლობები:

ი.ა) სასამართლომ დაავალოს მოპასუხეს იმ მტკიცებულებათა წარმოდგენა, რომლებიც მასთან ინახება და რომლებზედაც მოსარჩელე ამყარებს თავის მოთხოვნებს;

ი.ბ) სასამართლომ მისცეს მითითება შესაბამის დაწესებულებებს, რათა მათ წარუდგინონ სასამართლოს ყველა ის წერილობითი თუ ნივთიერი საბუთი და მასალა, რომლებსაც შეუძლიათ დაადასტურონ სარჩელში აღნიშნული გარემოებები და რომელთა გაცემაზედაც არამართლზომიერად უთხრეს უარი მოსარჩელეს;

ი.გ) სასამართლომ დროულად შეატყობინოს და სასამართლო სხდომაზე გამოიძახოს მოწმეები, რომლებსაც შეუძლიათ დაადასტურონ სარჩელში აღნიშნული გარემოებები;

ი.დ) ვინ შეიძლება ჩაებას პროცესში თანამონაწილედ ან მესამე პირად;

ი.ე) სხვა სახის შუამდგომლობები;

კ) სარჩელისათვის დართული დოკუმენტების ნუსხა;

ლ) ამ კოდექსის 180-ე მუხლით გათვალისწინებული იურიდიული ინტერესი, თუ აღძრულია აღიარებითი სარჩელი;

მ) მოსარჩელის მოსაზრება საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის თაობაზე;

ნ) მოსარჩელის მოსაზრება დავის სასამართლო მედიაციის გზით განხილვის თაობაზე.

11. სარჩელში შეიძლება მიეთითოს აგრეთვე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციისა და მისი დამატებითი ოქმების ნორმები და მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტები, რომლებიც, მოსარჩელის აზრით, ასაბუთებს მისი მოთხოვნის საფუძვლიანობას.

2. სარჩელს უნდა დაერთოს წარმომადგენლის უფლებამოსილების დამადასტურებელი დოკუმენტი, თუ სარჩელი სასამართლოში შეაქვს წარმომადგენელს.

21 . სარჩელს უნდა ერთოდეს სახელმწიფო ბაჟის გადახდის დამადასტურებელი დოკუმენტი (დედანი).

3. მოსარჩელე ვალდებულია, სარჩელს დაურთოს მასში მითითებული ყველა მტკიცებულება. თუ მოსარჩელეს საპატიო მიზეზით არ შეუძლია სარჩელთან ერთად მტკიცებულებათა წარდგენა, იგი ვალდებულია, ამის შესახებ მიუთითოს სარჩელში. მოსარჩელე უფლებამოსილია, მტკიცებულებათა წარდგენისათვის მოითხოვოს გონივრული ვადა.

31 . სასამართლოს უნდა წარედგინოს სარჩელისა და თანდართული დოკუმენტების იმდენი ასლი, რამდენიც მოპასუხეა.

4. მოსარჩელე, მისი წარმომადგენელი (თუ სარჩელი შეაქვს წარმომადგენელს) ვალდებულია, ზუსტად მიუთითოს სარჩელში საკუთარი, მოპასუხის, მოწმის, ასევე სხდომაზე მოსაწვევი სხვა პირის მისამართები.

5. სარჩელს ხელს აწერს მოსარჩელე ან მისი უფლებამოსილი წარმომადგენელი, ხოლო ამ კოდექსით გათვალისწინებულ შემთხვევაში − აგრეთვე სპეციალური მოსარჩელე.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

საქართველოს 2019 წლის 18 სექტემბრის კანონი №4955 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

საქართველოს 2020 წლის 14 ივლისის კანონი №6839 – ვებგვერდი, 28.07.2020წ.

საქართველოს 2022 წლის 18 ოქტომბრის კანონი №1919 – ვებგვერდი, 24.10.2022წ.

     მუხლი 179. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4037 - სსმ I, №75,27.12.2010 წ., მუხ.480

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

     მუხლი 180. აღიარებითი სარჩელი

სარჩელი შეიძლება აღიძრას უფლებისა თუ სამართლებრივი ურთიერთობების არსებობა-არარსებობის დადგენის, დოკუმენტების ნამდვილობის აღიარების ან დოკუმენტების სიყალბის დადგენის შესახებ, თუ მოსარჩელეს აქვს იმის იურიდიული ინტერესი, რომ ასეთი აღიარება სასამართლოს გადაწყვეტილებით მოხდეს.

     მუხლი 181. სარჩელი ვალდებულებების მომავალში შესრულების შესახებ

სარჩელი ვალდებულებების მომავალში შესრულების შესახებ დასაშვებია, თუ:

ა) სასარჩელო მოთხოვნა არ არის დამოკიდებული ვალდებულების საპასუხო შესრულებაზე და მისი შესრულების თარიღი დაკავშირებულია კალენდარული დღის დადგომასთან;

ბ) ვითარების მიხედვით გამართლებულია შიში იმის თაობაზე, რომ მოვალე თავს აარიდებს ვალდებულების დროულად შესრულებას.

     მუხლი 182. რამდენიმე სასარჩელო მოთხოვნის გაერთიანება და გამოყოფა

1. მოსარჩელეს შეუძლია ერთ სარჩელში გააერთიანოს ამ სასამართლოს განსჯადი რამდენიმე მოთხოვნა ერთი და იმავე მოპასუხის მიმართ, იმისგან დამოუკიდებლად, ერთსა და იმავე საფუძვლებს ემყარება ეს მოთხოვნები, თუ –არა.

2. სასარჩელო განცხადების მიმღებ მოსამართლეს შეუძლია გაერთიანებული მოთხოვნებიდან ცალკე წარმოებად გამოყოს ერთი ან რამდენიმე მოთხოვნა, თუ ცნობს, რომ მოთხოვნათა განცალკევებული გარჩევა უფრო მიზანშეწონილია.

3. რამდენიმე მოსარჩელის მიერ ან რამდენიმე მოპასუხის მიმართ წარდგენილი მოთხოვნების მიღებისას, სასარჩელო განცხადების მიმღებ მოსამართლეს შეუძლია ცალკე წარმოებად გამოყოს ერთი ან რამდენიმე მოთხოვნა, თუ ცნობს, რომ მოთხოვნათა განცალკევებული განხილვა უფრო მიზანშეწონილია.

4. თუ სასამართლოს წარმოებაშია რამდენიმე ერთგვაროვანი და სამართლებრივად ერთმანეთთან დაკავშირებული საქმე, რომლებშიც ერთი და იგივე ან სხვადასხვა მხარე მონაწილეობს, სასამართლოს შეუძლია თავისი ინიციატივით ან მხარის შუამდგომლობით გააერთიანოს ეს საქმეები ერთ წარმოებად ერთად განხილვისათვის, თუ ასეთ გაერთიანებას შედეგად მოჰყვება დავის უფრო სწრაფად და სწორად განხილვა. მოსამართლე, რომელსაც მიმართეს საქმეთა გაერთიანების შესახებ შუამდგომლობით, თავის წარმოებაში არსებულ საქმესთან აერთიანებს თავის წარმოებაშივე ან სხვა მოსამართლის წარმოებაში არსებულ საქმეს, რის თაობაზედაც გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

    მუხლი 183. სარჩელის (განცხადების) რეგისტრაცია

სარჩელის (განცხადების) სასამართლოში შეტანისას სასამართლოს კანცელარია ახდენს სარჩელის (განცხადების) რეგისტრაციას და, თუ სარჩელი (განცხადება) შეაქვს იურიდიულ პირს, ინდივიდუალურ მეწარმეს, ადვოკატს ან წარმომადგენელს (გარდა კანონიერი წარმომადგენლისა), ან თუ სარჩელი (განცხადება) შეიტანება იურიდიული პირის წინააღმდეგ, მოსარჩელეს (წარმომადგენელს) გადასცემს გზავნილს (სარჩელის (განცხადების) და თანდართული დოკუმენტების ასლებს) მოპასუხისათვის ჩასაბარებლად. სარჩელი (განცხადება) არ რეგისტრირდება, თუ იგი არ აკმაყოფილებს შემდეგ ფორმალურ (და არა შინაარსობრივ) მოთხოვნებს:

ა) არ არის შეტანილი საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მიერ დამტკიცებული ფორმით;

ბ) მის ფორმაში არ არის აღნიშნული ამ კოდექსის 178-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“–„დ“, „ზ“, „კ“, „მ“ ან/და „ნ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული რეკვიზიტები;

გ) არ ერთვის სახელმწიფო ბაჟის გადახდის დამადასტურებელი დოკუმენტი (დედანი) (გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც შუამდგომლობების გრაფაში მითითებულია სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან გათავისუფლების, მისი გადახდის გადავადების ან მისი ოდენობის შემცირების შესახებ შუამდგომლობა);

დ) არ ერთვის თანდართული დოკუმენტების ნუსხაში მითითებული ყველა დოკუმენტი;

ე) არ ერთვის წარმომადგენლის უფლებამოსილების დამადასტურებელი დოკუმენტი, თუ სარჩელი (განცხადება) შეაქვს წარმომადგენელს;

ვ) არ არის ხელმოწერილი;

ზ) არ არის წარდგენილი სარჩელის (განცხადების) და თანდართული დოკუმენტების იმდენი ასლი, რამდენიც მოპასუხეა.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

საქართველოს 2019 წლის 18 სექტემბრის კანონი №4955 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

    მუხლი 184. სარჩელის (განცხადების) და თანდართული დოკუმენტების ასლების მოპასუხისათვის ჩაბარება

1. ამ კოდექსის 183-ე მუხლით გათვალისწინებულ პირებს მოსამართლისათვის სარჩელის (განცხადების) გადაცემიდან არა უადრეს 5 და არა უგვიანეს 14 დღისა მათ მიერ მითითებულ ტელეფონის ნომრებზე ან/და ელექტრონული ფოსტის მისამართებზე ეგზავნებათ შეტყობინება ან სასამართლოში გამოცხადების შედეგად ეცნობებათ სარჩელის (განცხადების) მიღებაზე უარის თქმის შესახებ ან სასამართლო გზავნილის (სარჩელის (განცხადების) და თანდართული დოკუმენტების ასლების) მათ მიერ მოპასუხისათვის ჩაბარების თაობაზე.

2. სარჩელის (განცხადების) მიღებაზე უარის თქმის შესახებ განჩინების გასაჩივრების ვადის ათვლა დაიწყება მოსარჩელის მიერ განჩინების ჩაბარებიდან, ხოლო ჩაუბარებლობის შემთხვევაში − ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული ვადის გასვლიდან მეორე დღეს.

3. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში მოსარჩელე ვალდებულია უზრუნველყოს მოპასუხისათვის სასამართლო გზავნილის ფოსტით, სასამართლო კურიერის მეშვეობით ან მხარეთა შეთანხმებით გათვალისწინებული ჩაბარების განსხვავებული წესით ჩაბარება ან მისი ელექტრონული ფოსტით გაგზავნა ამ კოდექსის 70-ე−78-ე მუხლებით დადგენილი წესების დაცვით მისთვის გზავნილის გადაცემიდან 2 თვის ვადაში. ელექტრონული ფოსტით გაგზავნილი სასამართლო გზავნილის ჩაბარება დასტურდება ადრესატის მიერ ელექტრონული საშუალებით მიწოდებული დადასტურებით.

4. თუ მოპასუხის ადგილსამყოფელი უცნობია ან მისთვის სასამართლო გზავნილის ჩაბარება სხვაგვარად ვერ ხერხდება, სასამართლო უფლებამოსილია მოსარჩელის შუამდგომლობის საფუძველზე გამოიტანოს განჩინება სასამართლო გზავნილის საჯაროდ გავრცელების შესახებ.

5. ამ მუხლის პირველი−მე-4 ნაწილებით დადგენილი წესები არ ვრცელდება ამ კოდექსის 46-ე მუხლით გათვალისწინებულ პირებზე, ასევე პატიმრობაში მყოფ იმ პირებზე, რომლებსაც არ ჰყავთ წარმომადგენელი. ამ შემთხვევაში მოპასუხისათვის სასამართლო გზავნილის (სარჩელის (განცხადების) და თანდართული დოკუმენტების ასლების) გაგზავნასა და ჩაბარებას უზრუნველყოფს სასამართლო ამავე კოდექსის 70-ე–78-ე მუხლებით დადგენილი წესების დაცვით.

6. ამ მუხლის პირველი−მე-4 ნაწილებით დადგენილი წესები შესაძლებელია გავრცელდეს ამავე მუხლის მე-5 ნაწილით გათვალისწინებულ პირებზე მხოლოდ მათი თანხმობის შემთხვევაში.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6144 – ვებგვერდი, 25.05.2012წ.

     მუხლი 185. (ამოღებულია)

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4037 - სსმ I, №75,27.12.2010 წ., მუხ.480

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

     მუხლი 186. სარჩელის მიღებაზე უარის თქმა

1. მოსამართლე სარჩელის ჩაბარებიდან 5 დღის ვადაში არ მიიღებს სარჩელს, თუ:

ა) სარჩელი არ ექვემდებარება სასამართლო უწყებას;

ბ) არსებობს სასამართლოს გადაწყვეტილება ან განჩინება მოსარჩელის მიერ სარჩელზე უარის თქმის, მოპასუხის მიერ სარჩელის ცნობის ან მხარეთა მორიგების დამტკიცების შესახებ;

ბ1) არსებობს სანოტარო მედიაციის ფარგლებში სანოტარო წესით დადასტურებული მორიგების აქტი;

ბ 2) არსებობს საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში შემავალი საჯარო სამართლის იურიდიული პირის − აღსრულების ეროვნული ბიუროს თავმჯდომარის ბრძანება დავალიანების გადახდევინების შესახებ ან მორიგების პირობების დამტკიცების თაობაზე იმავე საქმესთან დაკავშირებით;

ბ3) მხარეთა შორის არსებობს მედიაციის თაობაზე შეთანხმება, რომლითაც მხარეები თანხმდებიან, რომ არ მიმართონ სასამართლოს განსაზღვრული ვადის ან გარემოების დადგომამდე, − ამ შეთანხმებით გათვალისწინებული პირობების შესრულებამდე, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც მოსარჩელე ადასტურებს, რომ სასამართლო განხილვის გარეშე მას გამოუსწორებელი ზიანი მიადგება;

გ) ამ ან სხვა სასამართლოს წარმოებაშია საქმე დავაზე იმავე მხარეებს შორის, იმავე საგანზე და იმავე საფუძვლით;

დ) ( ამოღებულია - 18.03.2015, №3220);

დ 1) ( ამოღებულია - 19.02.2015, №3096);

ე) საქმე ამ სასამართლოს განსჯადი არ არის;

ვ) (ამოღებულია - 20.03.2015, №3340);

ზ) დაინტერესებული პირის სახელით სარჩელი შეიტანა პირმა, რომელსაც არა აქვს უფლებამოსილება საქმის წარმოებაზე;

თ) (ამოღებულია - 30.06.2023, №3447);

[ ი) არსებობს ამ კოდექსის 363 50  მუხლის მე-3 ნაწილით განსაზღვრული შემთხვევა, გარდა იმავე მუხლის მე-4 ნაწილით გათვალისწინებული გამონაკლისებისა.  (ამოქმედდეს 2024 წლის 1 მაისიდან)]

11. თუ სარჩელი შეტანილია ამ კოდექსის 178-ე მუხლის მოთხოვნათა დარღვევით (გარდა იმავე მუხლის პირველი ნაწილის „თ“ და „ი“ ქვეპუნქტებისა და მე-3 ნაწილის (თუ მოსარჩელეს მითითებული აქვს მტკიცებულებათა წარუდგენლობის საპატიო მიზეზი) მოთხოვნათა დარღვევისა) ან/და მოსარჩელის სახელმწიფო ბაჟის გადახდისგან გათავისუფლების, მისი გადახდის გადავადების ან მისი ოდენობის შემცირების საფუძვლის არარსებობისას სარჩელს არ ერთვის სახელმწიფო ბაჟის გადახდის დამადასტურებელი დოკუმენტის დედანი, სასამართლო:

ა) მიიღებს სარჩელს, თუ აღნიშნული დარღვევა არსებითი არ არის. დარღვევა არსებითი არ არის, თუ მისი გამოსწორება შესაძლებელია მოსარჩელისთვის ისეთი სასამართლო დავალების მიცემით, რომელიც ხელს არ უშლის სარჩელისა და თანდართული დოკუმენტების ასლების მოპასუხისთვის ჩაბარებას;

ბ) გამოიტანს სარჩელის მიღებაზე უარის თქმის შესახებ დასაბუთებულ განჩინებას, თუ აღნიშნული დარღვევა არსებითია. დარღვევა არსებითია, თუ მისი გამოსწორება შეუძლებელია მოსარჩელისთვის ისეთი სასამართლო დავალების მიცემით, რომელიც ხელს არ უშლის სარჩელისა და თანდართული დოკუმენტების ასლების მოპასუხისთვის ჩაბარებას.

12. ამ მუხლის 11 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში სასამართლო მოსარჩელეს მისცემს ყველა შესაბამისი დარღვევის გამოსწორების შესახებ სასამართლო დავალებას. აღნიშნული სასამართლო დავალება მოსარჩელეს ეცნობება სარჩელის მიღებასთან ერთად ან საქმის მომზადების ეტაპზე, ამ კოდექსის 70-ე−78-ე მუხლებით დადგენილი წესით. ეს სასამართლო დავალება არ საჩივრდება. აღნიშნული დარღვევის გამოსწორების ვადა 10 დღეა. ამ ვადის გაგრძელება ან აღდგენა დაუშვებელია. მოსარჩელის მიერ სასამართლო დავალების აღნიშნულ ვადაში სრულად შეუსრულებლობის შემთხვევაში სასამართლო უფლებამოსილია გამოიტანოს განჩინება სარჩელის განუხილველად დატოვების შესახებ.

2. ამ მ უხლის პირველი ნაწილის „ე“, „ზ“ და „თ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული საფუძვლებით მოსამართლის მიერ სარჩელის მიღებაზე უარის თქმა ხელს არ უშლის პირს, განმეორებით მიმართოს სასამართლოს იმავე სარჩელით, თუ აცილებული იქნება დაშვებული დარღვევა.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2009 წლის 19 ივნისის კანონი №1281 - სსმ I, №13, 02.07.2009წ., მუხ.64

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5665 - ვებგვერდი, 11.01.2012წ.

საქართველოს 2012 წლის 16 მარტის კანონი №5851 – ვებგვერდი, 23.03.2012წ.

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6145 – ვებგვერდი, 17.05.2012წ.

საქართველოს 2015 წლის 19 თებერვლის  კანონი №3096  – ვებგვერდი, 27.02.2015წ.

საქართველოს 2015 წლის 18  მარტის კანონი №3220 – ვებგვერდი, 26.03.2015წ.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3340 – ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

საქართველოს 2019 წლის 18 სექტემბრის კანონი №4955 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

     მუხლი 187. განჩინება სარჩელის მიღებაზე უარის თქმის შესახებ

1. მოსამართლე სარჩელის მიღებაზე უარის თქმის შესახებ გამოიტანს დასაბუთებულ განჩინებას. ამ განჩინებაში უნდა მიეთითოს სარჩელის მიღებაზე უარის თქმის ყველა საფუძველი. თუ სარჩელის მიღებაზე უარის თქმის საფუძველია ის, რომ საქმე ამ სასამართლოს განსჯადი არ არის, მოსამართლე ვალდებულია თავის განჩინებაში მიუთითოს, თუ რომელ სასამართლოს უნდა მიმართოს მოსარჩელემ. განჩინებაში უნდა მიეთითოს აგრეთვე ის, თუ როგორ უნდა იქნეს თავიდან აცილებული საქმის აღძვრის დამაბრკოლებელი გარემოებანი. სასამართლოსთვის იმავე სარჩელით განმეორებით მიმართვის შემთხვევაში დაუშვებელია სარჩელის მიღებაზე უარის თქმა იმ საფუძვლით, რომელიც სარჩელის მიღებაზე უარის თქმის შესახებ განჩინებაში მითითებული არ ყოფილა, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ეს საფუძველი აღნიშნული განჩინების გამოტანის შემდეგ წარმოიშვა/გამოვლინდა.

2. სარჩელის მიღებაზე უარის თქმის შესახებ მოსამართლის განჩინება ჩაბარდება მოსარჩელეს, რომელსაც იმავდროულად უბრუნდება მის მიერ შეტანილი დოკუმენტები. თუ სარჩელის მიღებაზე უარის თქმის საფუძველი გამოვლინდება ამ სარჩელის წარმოებაში მიღების შემდეგ, მაშინ იმის მიხედვით, თუ როგორია ეს საფუძველი, სასამართლო შეწყვეტს საქმის წარმოებას ან სარჩელს განუხილველად დატოვებს (ამ კოდექსის 272-ე და 275-ე მუხლები). მთავარი სხდომის დანიშვნამდე სარჩელის განუხილველად დატოვების შემთხვევაში მოსარჩელეს დაუბრუნდება მის მიერ გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის 70 პროცენტი, ხოლო საქმის მთავარ სხდომაზე განხილვისას სარჩელის განუხილველად დატოვების შემთხვევაში სახელმწიფო ბაჟი მოსარჩელეს არ დაუბრუნდება.

3. სარჩელის მიღებაზე უარის თქმის შესახებ განჩინებაზე შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2023 წლის 30 ივნისის კანონი №3447 – ვებგვერდი, 30.06.2023წ.

თავი XXI1

        სასამართლო მედიაცია # # # #

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5550 – ვებგვერდი, 28.12.2011წ.   

    მუხლი 1871. სასამართლო მედიაცია

1. სარჩელის სასამართლოში წარდგენის შემდეგ სასამართლო მედიაციისადმი დაქვემდებარებული საქმე შეიძლება დავის მხარეთა შეთანხმებით დასრულების მიზნით მედიატორს გადაეცეს.

2. მედიატორისათვის საქმის გადაცემის შესახებ განჩინება არ გასაჩივრდება.

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5550 – ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

საქართველოს 2019 წლის 18 სექტემბრის კანონი №4955 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

     მუხლი 1872. სასამართლო მედიაციისადმი დაქვემდებარებული საქმეების მიმართ გამოსაყენებელი ნორმები

სასამართლო მედიაციისადმი დაქვემდებარებული საქმეების მიმართ გამოიყენება „მედიაციის შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი წესები, ამ კოდექსის თავისებურებათა გათვალისწინებით.

    მუხლი 1873  . სასამართლო მედიაციას დაქვემდებარებული დავები

1. სასამართლო მედიაცია შეიძლება გავრცელდეს:

ა) საოჯახო სამართლებრივ დავებზე, გარდა შვილად აყვანასთან, შვილად აყვანის ბათილად ცნობასთან, შვილად აყვანის გაუქმებასთან, მშობლის უფლების შეზღუდვასთან, მშობლის უფლების ჩამორთმევასთან, აგრეთვე ქალთა მიმართ ძალადობასთან ან/და ოჯახში ძალადობასთან დაკავშირებული დავებისა;

ბ) სამემკვიდრეო სამართლებრივ დავებზე;

გ) სამეზობლო სამართლებრივ დავებზე;

გ 1) შრომით სამართლებრივ დავებზე, გარდა საქართველოს ორგანული კანონით „საქართველოს შრომის კოდექსი“ გათვალისწინებული კოლექტიური დავისა;

გ2) საზიარო უფლების რეალიზაციასთან დაკავშირებულ დავებზე;

გ3) ქონებრივ დავებზე, თუ დავის საგნის ღირებულება 20000 ლარს არ აღემატება;

გ4) საქართველოს საბანკო დაწესებულებების, მიკროსაფინანსო ორგანიზაციებისა და არასაბანკო სადეპოზიტო დაწესებულებების მიერ დადებული სესხის ხელშეკრულებებიდან (მათ შორის, ელექტრონული ფორმით დადებული სესხის ხელშეკრულებებიდან) გამომდინარე დავებზე, თუ დავის საგნის ღირებულება 10000 ლარს არ აღემატება;

გ5) არაქონებრივ დავებზე;

დ) ნებისმიერ სხვა დავაზე − მხარეთა თანხმობის შემთხვევაში.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილის „დ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში დავა მედიატორს შეიძლება გადაეცეს საქმის განხილვის ნებისმიერ სტადიაზე.

3. ამ მუხლის პირველი ნაწილის „ა“−„გ5“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებულ შემთხვევებში მოსამართლე შესაბამისი საქმის გარემოებებს წინასწარ აფასებს და მხარეთა თანხმობის გარეშე, ხოლო თუ ამავე დავაზე გამოყენებულ იქნა კერძო მედიაციის შესაძლებლობა და იგი უშედეგოდ დასრულდა − მხარეთა თანხმობით, იღებს გადაწყვეტილებას დავის საქმის მედიატორისათვის გადაცემის შესახებ.

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5550 – ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

საქართველოს 2017 წლის 4 მაისის  კანონი  №753  - ვებგვერდი, 24.05.2017წ.

საქართველოს 2017 წლის  4 მაისის   კანონი  №767  - ვებგვერდი, 25.05.2017წ.

საქართველოს 2019 წლის 18 სექტემბრის კანონი №4955 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

    მუხლი 1874. მედიატორის აცილება

მედიატორის აცილება დასაშვებია ამ კოდექსის 31-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული საფუძვლით.

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5550 – ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

    მუხლი 1875  . სასამართლო მედიაციის ვადა

1. სასამართლო მედიაციის ვადა შეადგენს 45 დღეს, მაგრამ არანაკლებ 2 შეხვედრისა.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული ვადა მხარეთა შეთანხმებით შეიძლება გაგრძელდეს იმავე ვადით. 

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5550 – ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

     მუხლი 1876  . სასამართლო მედიაციის პროცესში მონაწილეობისათვის მხარეთა გამოუცხადებლობის შედეგები

1. მხარეები ვალდებული არიან გამოცხადდნენ მედიატორის მიერ დანიშნულ დროსა და ადგილზე სასამართლო მედიაციის პროცესში მონაწილეობისათვის.

2. სასამართლო მედიაციის პროცესში მედიატორის მიერ ამ კოდექსის 1875  მუხლის პირველი ნაწილის თანახმად დანიშნულ შეხვედრაზე მხარის არასაპატიო მიზეზით გამოუცხადებლობის შემთხვევაში მას დაეკისრება სასამართლო ხარჯების სრულად დაფარვა, მიუხედავად იმისა, რა შედეგით დასრულდება სასამართლოში საქმის განხილვა, და ჯარიმა 150 ლარის ოდენობით.

3. სასამართლო მედიაციის პროცესში დავის მხარეთა შეთანხმებით დასრულების შემთხვევაში მხარეს არ დაეკისრება ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული ჯარიმა.

4. ამ მუხლის მე-2 ნაწილი არ გამოიყენება, თუ საქმის სასამართლოში განხილვის დროს დავა მხარეთა შორის მორიგებით დასრულდა.

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5550 – ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

     მუხლი 1877. სასამართლო მედიაციის პროცესის დასრულება

1. სასამართლო მედიაციისათვის კანონით დადგენილ ვადაში დავის მხარეთა შეთანხმებით დასრულების შემთხვევაში სამედიაციო მორიგების აღსრულების საკითხი წყდება ამ კოდექსის XLIV13 თავის შესაბამისად.

2. თუ სასამართლო მედიაციისათვის კანონით დადგენილ ვადაში დავა მხარეთა შეთანხმებით არ დასრულდა, მოსარჩელეს შეუძლია მიმართოს სასამართლოს საქმის წარმოების განახლების მოთხოვნით.

3. თუ სასამართლო მედიაციისათვის კანონით დადგენილი ვადის გასვლიდან 10 დღის ვადაში ამ მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად არცერთი მხარე არ მიმართავს სასამართლოს საქმის წარმოების განახლების მოთხოვნით, სასამართლო გამოიტანს განჩინებას სარჩელის განუხილველად დატოვების შესახებ.

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5550 – ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

საქართველოს 2019 წლის 18 სექტემბრის კანონი №4955 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

    მუხლი 1878 . (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5550 – ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

საქართველოს 2019 წლის 18 სექტემბრის კანონი №4955 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

    მუხლი 1879 . (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5550 – ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

საქართველოს 2019 წლის 18 სექტემბრის კანონი №4955 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

თავი XXII

შეგებებული სარჩელი

     მუხლი 188. შეგებებული სარჩელის აღძვრა

1. მოპასუხეს უფლება აქვს მისთვის სარჩელის ასლის ჩაბარების დღიდან საქმის ზეპირი განხილვისათვის წინასწარი მომზადების დამთავრებამდე აღძრას მოსარჩელის მიმართ შეგებებული სარჩელი პირვანდელ სარჩელთან ერთად განსახილველად.

2. ამ ვადის გაშვების შემდეგ მოპასუხეს შეუძლია აღძრას შეგებებული სარჩელი სასამართლო პაექრობის დაწყებამდე, თუ საქმის ზეპირი განხილვისათვის წინასწარი მომზადების დამთავრებამდე შეგებებული სარჩელის წარდგენა ვერ მოხდა საპატიო მიზეზით. საპატიო მიზეზად ჩაითვლება ამ კოდექსის 215-ე მუხლის მე-3 ნაწილში მითითებული გარემოებები.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 189. შეგებებული სარჩელის მიღების პირობები

1. შეგებებული სარჩელის წარდგენა შეიძლება სარჩელის წარდგენის შესახებ არსებული წესების დაცვით.

2. მოსამართლე მიიღებს შეგებებულ სარჩელს, თუ:

ა) შეგებებული სარჩელის მოთხოვნა მიმართულია პირვანდელი მოთხოვნის ჩასათვლელად;

ბ) შეგებებული სარჩელის დაკმაყოფილება მთლიანად ან ნაწილობრივ გამორიცხავს პირვანდელი სარჩელის დაკმაყოფილების შესაძლებლობას;

გ) შეგებებულ სარჩელსა და პირვანდელ სარჩელს შორის არის ურთიერთკავშირი და მათი ერთად განხილვის შედეგად აღძრული დავა უფრო სწრაფად და სწორად გადაწყდება.

3. პირვანდელი და შეგებებული სარჩელის ერთად განხილვის შედეგად სასამართლოს გამოაქვს ერთობლივი გადაწყვეტილება, გარდა 245-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული შემთხვევებისა.

     მუხლი 190. საქმის განხილვის გადადება შეგებებული სარჩელის აღძვრის გამო

1. თუ შეგებებული სარჩელი აღძრული და მიღებულია საქმის წინასწარი მომზადების დამთავრების შემდეგ, მოსარჩელის თხოვნით ან სასამართლოს ინიციატივით შეიძლება ამ საქმის განხილვის სხვა დროისათვის გადადება.

2. საქმის განხილვის გადადებით გამოწვეული ხარჯები დაეკისრება მოპასუხეს, რომელმაც დაგვიანებით აღძრა შეგებებული სარჩელი.

თავი XXIII

      სარჩელის უზრუნველყოფა # # # 

     მუხლი 191. განცხადება სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ

1. მოსარჩელეს შეუძლია მიმართოს სასამართლოს სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ განცხადებით, რომელშიც მითითებული უნდა იყოს გარემოებები, რომელთა გამოც სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიების გამოუყენებლობა გააძნელებს ან შეუძლებელს გახდის გადაწყვეტილების აღსრულებას, დარღვეული ან სადავო უფლების განხორციელებას, გამოიწვევს გამოუსწორებელ და პირდაპირ ზიანს ან ისეთ ზიანს, რომელიც კომპენსირებული ვერ იქნება მოპასუხისათვის ზიანის ანაზღაურების დაკისრებით. ეს განცხადება ასევე უნდა შეიცავდეს დასაბუთებას, თუ სარჩელის უზრუნველყოფის რომელი ღონისძიების გამოყენება მიაჩნია მოსარჩელეს აუცილებლად. რომელიმე ზემოაღნიშნული გარემოების არსებობის შემთხვევაში სასამართლოს გამოაქვს სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ განჩინება. სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიების გამოყენება ემყარება სასამართლოს ვარაუდს, რომ სარჩელი შეიძლება დაკმაყოფილდეს. სასამართლოს მსჯელობა სარჩელის მატერიალურ და საპროცესო წინაპირობებზე გავლენას არ ახდენს სასამართლოს საბოლოო გადაწყვეტილებაზე.

2. განცხადებას, რომლითაც პირი ითხოვს უძრავ ქონებაზე ყადაღის დადებას, უნდა დაერთოს ცნობა საჯარო რეესტრიდან ან შესაბამისი დოკუმენტი, რომლითაც დასტურდება უძრავ ქონებაზე მოპასუხის საკუთრების უფლება.

3. თუ სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ განცხადებას არ ახლავს ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული ცნობა საჯარო რეესტრიდან ან შესაბამისი დოკუმენტი, ანდა სახელმწიფო ბაჟი არ არის გადახდილი, სასამართლოს გამოაქვს განჩინება ხარვეზის თაობაზე და განმცხადებელს აძლევს ვადას მის შესავსებად. დანიშნულ ვადაში ხარვეზის შეუვსებლობის შემთხვევაში სასამართლო თავისი განჩინებით განცხადებას განუხილველად დატოვებს, რაც გასაჩივრდება საჩივრით.

4. ამ თავით გათვალისწინებული სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებები არ ვრცელდება „ფინანსური გირავნობის, ურთიერთგაქვითვისა და დერივატივების შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ ფინანსურ გირავნობაზე (ფინანსური გირავნობის საგანზე) და „საგადახდო სისტემისა და საგადახდო მომსახურების შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული სისტემის მონაწილის ანგარიშსწორების ანგარიშზე.

41. ამ თავით გათვალისწინებული სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებები არ ვრცელდება „იპოთეკით დაცული ობლიგაციების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლის პირველი პუნქტის „ბ“ ქვეპუნქტით განსაზღვრულ უზრუნველყოფის აქტივების გაერთიანებაში შემავალ აქტივებზე, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიების გამოყენება მოთხოვნილია იმავე კანონით გათვალისწინებული პროგრამის კრედიტორის სადავო მოთხოვნიდან გამომდინარე.

5. ამ თავით გათვალისწინებული სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებები არ ვრცელდება „ლატარიების, აზარტული და მომგებიანი თამაშობების მოწყობის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-3 მუხლის „კ“ ქვეპუნქტით განსაზღვრულ საპრიზო ფონდზე.

6. ამ თავით გათვალისწინებული სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებები არ ვრცელდება „საქართველოს ტერიტორიაზე მოძრავი უცხო სახელმწიფოში რეგისტრირებული ავტოსატრანსპორტო საშუალების მფლობელის სამოქალაქო პასუხისმგებლობის სავალდებულო დაზღვევის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-9 მუხლის მე-8 პუნქტით გათვალისწინებულ ცენტრის კუთვნილ განცალკევებულ ანგარიშზე. 

7. ამ თავით გათვალისწინებული სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებები არ ვრცელდება „დაზღვევის შესახებ“ საქართველოს  კანონის 161 მუხლის მე-4 პუნქტით გათვალისწინებულ სადაზღვევო ბროკერის კუთვნილ მომხმარებლის ანგარიშზე.

[ 7 1 . ამ თავით გათვალისწინებული სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებები არ ვრცელდება „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონის 2 1  მუხლის 4 2  პუნქტით გათვალისწინებულ საპენსიო აქტივებზე, თუ უზრუნველყოფის ღონისძიების გამოყენება მოთხოვნილია იმავე პუნქტში მითითებული შესაბამისი კანონით განსაზღვრული სუბიექტის მიმართ არსებული სადავო მოთხოვნიდან გამომდინარე.  (ამოქმედდეს 2025 წლის 1 იანვრიდან)]

72. ამ თავით განსაზღვრული სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებები არ ვრცელდება „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონის 21 მუხლის მე-4 პუნქტით გათვალისწინებულ აქტივებზე, თუ უზრუნველყოფის ღონისძიების გამოყენება მოთხოვნილია იმავე პუნქტში მითითებული სუბიექტის მიმართ არსებული სადავო მოთხოვნიდან გამომდინარე.

[ 7 3 . ამ თავით გათვალისწინებული სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებები არ ვრცელდება „ფასიან ქაღალდებად გარდაქმნის შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრული სეკიურიტიზაციის სპეციალური მიზნობრივი ერთეულის ან მისი განყოფილების აქტივებზე იმავე კანონის 22-ე მუხლის მე-4 პუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში.  (ამოქმედდეს 2024 წლის 1 აპრილიდან)]

8. საქართველოს ეროვნული ბანკის მიმართვის საფუძველზე ამ თავით გათვალისწინებული სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებები არ გამოიყენება, ხოლო გამოყენებული სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებები ჩერდება „საქართველოს ეროვნული ბანკის შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონისა და „კომერციული ბანკების საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად რეზოლუციის რეჟიმში მყოფი კომერციული ბანკის მიმართ საქართველოს ეროვნული ბანკის მიმართვაში განსაზღვრული ვადით, რომელიც არ უნდა აღემატებოდეს 90 დღეს. მოსამართლე განჩინებას გამოიტანს საქართველოს ეროვნული ბანკის მიმართვიდან 1 დღის განმავლობაში. თუ რეზოლუციის რეჟიმი განჩინებაში განსაზღვრულ ვადაზე ადრე დასრულდება, საქართველოს ეროვნული ბანკი ვალდებულია ამის შესახებ შეატყობინოს სასამართლოს, რომელიც გააუქმებს შეჩერების შესახებ განჩინების მოქმედებას.

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1827 - სსმ I, №38, 15.07.2005წ., მუხ.256

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4037 - სსმ I, №75,27.12.2010 წ., მუხ.480

საქართველოს 2012 წლის 25 მაისის კანონი №6313   – ვებგვერდი, 12.06.2012წ.

საქართველოს 2015 წლის  11 დეკემბრის  კანონი №4626  - ვებგვერდი, 29.12.2015წ.

საქართველოს 2016 წლის 24  ივნისის კანონი №5594  - ვებგვერდი, 07.07.2016წ.

საქართველოს 2017 წლის 1  დეკემბრის კანონი  №1414  - ვებგვერდი, 08.12.2017წ.

საქართველოს 2017 წლის 15  დეკემბრის   კანონი №1777  –  ვებგვერდი, 28.12.2017წ.

საქართველოს 2019 წლის 3 სექტემბრის კანონი №4940 - ვებგვერდი, 09.09.2019წ.

საქართველოს 2019 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5659 – ვებგვერდი, 31.12.2019წ.

საქართველოს 2019 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5679 – ვებგვერდი, 31.12.2019წ.

საქართველოს 2022 წლის 29 ნოემბრის კანონი №2116 – ვებგვერდი, 16.12.2022წ.

საქართველოს 2023 წლის 28 ივნისის კანონი №3352 – ვებგვერდი, 19.07.2023წ.

საქართველოს 2023 წლის 16 ნოემბრის კანონი №3727 – ვებგვერდი, 07.12.2023წ.

საქართველოს 2023 წლის 15 დეკემბრის კანონი №3943 – ვებგვერდი, 27.12.2023წ.

     მუხლი 192. განცხადება სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ სასამართლოში სარჩელის აღძვრამდე

1. განცხადება სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ გადაუდებელ შემთხვევაში შეიძლება შეტანილ იქნეს სასამართლოში სარჩელის აღძვრამდე.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული განცხადების სასამართლოს მიერ დაკმაყოფილების შემთხვევაში სარჩელი შეტანილი უნდა იქნეს სასამართლოში განჩინების მიღებიდან 10 დღის ვადაში. თუ ამ ვადაში სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ განცხადების შემტანი პირი არ აღძრავს სარჩელს, სასამართლო თავისი ინიციატივით ან მოწინააღმდეგე მხარის შუამდგომლობის საფუძველზე გამოიტანს განჩინებას სარჩელის უზრუნველსაყოფად მის მიერ მიღებული ღონისძიებების გაუქმების შესახებ.

საქართველოს 2005 წლის 20 დეკემბრის კანონი №2360 - სსმ I, №55, 27.12.2005 წ., მუხ.376

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 193. განცხადების განხილვის წესი

განცხადებას სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ გადაწყვეტს ამ სარჩელის განმხილველი სასამართლო განცხადების შეტანიდან ერთი დღის ვადაში, მოპასუხისთვის შეუტყობინებლად.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 194. განჩინება სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ

1. სასამართლოს გამოაქვს სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ განჩინება, რომელიც უნდა უპასუხებდეს ამ კოდექსის 285-ე მუხლით გათვალისწინებულ მოთხოვნებს და რომელშიც მითითებული უნდა იყოს, უზრუნველყოფის რომელი კონკრეტული ღონისძიება შეარჩია სასამართლომ. სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ განჩინებაში ასევე მითითებული უნდა იყოს უზრუნველყოფილი სარჩელის ფასი.

2. სარჩელის უზრუნველსაყოფად გამოტანილ განჩინებაზე მოპასუხეს შეუძლია შეიტანოს საჩივარი, რომელიც უნდა შეიცავდეს:

ა) სარჩელის უზრუნველსაყოფად გამოტანილი განჩინების ზუსტ დასახელებას;

ბ) მითითებას, თუ რა ზომით უნდა გაუქმდეს ან შეიცვალოს განჩინება უზრუნველყოფის შესახებ;

გ) გარემოებებს, რომელთა გამოც უნდა გაუქმდეს ან შეიცვალოს განჩინება უზრუნველყოფის შესახებ.

3. სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ სასამართლო განჩინების გასაჩივრების ვადა შეადგენს 5 დღეს. ამ ვადის გაგრძელება არ შეიძლება და მისი დენა იწყება სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ განჩინების მოპასუხისთვის გადაცემის მომენტიდან.

4. საჩივრის შეტანა ვერ შეაჩერებს უზრუნველყოფის შესახებ განჩინების აღსრულებას, მაგრამ სასამართლოს შეუძლია გარკვეული დროით შეაჩეროს აღსრულება ან გააუქმოს უზრუნველყოფისათვის უკვე მიღებული ღონისძიებები.

5. სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ განცხადების დაუკმაყოფილებლობის შემთხვევაში სასამართლოს გამოაქვს განჩინება სარჩელის უზრუნველყოფაზე უარის თქმის თაობაზე. სასამართლოსთვის იმავე საგანზე და იმავე საფუძვლით ხელმეორედ მიმართვის შემთხვევაში მიიღება განჩინება განცხადების განუხილველად დატოვების შესახებ, რაც გასაჩივრდება საჩივრით.

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

საქართველოს 2005 წლის 30 ივნისის კანონი №1827 - სსმ I, №38, 15.07.2005წ., მუხ.256

საქართველოს 2005 წლის 20 დეკემბრის კანონი №2360 - სსმ I, №55, 27.12.2005 წ., მუხ.376

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2016 წლის 24  ივნისის კანონი  №5594  - ვებგვერდი, 07.07.2016წ.

     მუხლი 195. სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ განჩინების აღსრულება

სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ სასამართლოს განჩინების აღსრულება დაუყოვნებლივ ხორციელდება, სასამართლო გადაწყვეტილების აღსრულებისათვის დადგენილი წესით.

     მუხლი 196. სარჩელის უზრუნველყოფის ერთი სახის შეცვლა მეორით

1. მხარეთა თხოვნით დასაშვებია სარჩელის უზრუნველყოფის ერთი სახის მეორით შეცვლა.

2. სარჩელის უზრუნველყოფის ერთი სახის მეორით შეცვლის საკითხის განხილვა დასაშვებია საქმის ყველა სტადიაზე. სარჩელის უზრუნველყოფის ერთი სახის მეორით შეცვლის საკითხი განიხილება ზეპირი მოსმენის გარეშე. სასამართლოს შეუძლია დაადგინოს ზეპირი განხილვაც, თუ ეს საჭიროა და ხელს უწყობს საქმის გარემოებების გარკვევას. ზეპირი განხილვის შემთხვევაში მხარეებს ეცნობებათ სხდომის ჩატარების დრო და ადგილი, მაგრამ მათი გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს სასამართლოს მიერ საკითხის განხილვასა და გადაწყვეტას.

3. ფულადი თანხების გადახდევინების შესახებ სარჩელის უზრუნველყოფისას მოპასუხეს შეუძლია მიღებულ უზრუნველყოფის ღონისძიებათა ნაცვლად მოსარჩელის მიერ მოთხოვნილი თანხა შეიტანოს სასამართლოს სადეპოზიტო ანგარიშზე.

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4037 - სსმ I, №75,27.12.2010 წ., მუხ.480

    მუხლი 1961. სარჩელის უზრუნველყოფის საგნის შეცვლა და ყადაღადადებული ქონების გამიჯვნა 

1. ყადაღადადებული ქონების ღირებულება არსებითად არ უნდა აღემატებოდეს სარჩელის ფასს, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა მოპასუხე ერთადერთი ნივთის მესაკუთრეა. ასეთ შემთხვევაში მოპასუხეს შეუძლია სარჩელის უზრუნველყოფის საგნის შეცვლის მიზნით სასამართლოს სარჩელის ფასის ტოლფასი სხვა ქონება შესთავაზოს.

2. მოპასუხეს ასევე შეუძლია სასამართლოს მიმართოს ყადაღადადებული ქონების გამიჯვნაზე (ნატურით გაყოფაზე) თანხმობის გაცემის შესახებ განცხადებით.

3. სასამართლო უზრუნველყოფის საგნის შეცვლისა და ყადაღადადებული ქონების გამიჯვნაზე (ნატურით გაყოფაზე) თანხმობის გაცემის საკითხს განიხილავს განცხადების შეტანიდან 5 დღის ვადაში ზეპირი მოსმენით ან ზეპირი მოსმენის გარეშე. ზეპირი მოსმენის დანიშვნის შემთხვევაში მხარეებს ეცნობებათ სასამართლო სხდომის ჩატარების დრო და ადგილი, მაგრამ მათი გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს სასამართლოს მიერ აღნიშნული საკითხის ამ მუხლით დადგენილ ვადაში განხილვას და გადაწყვეტას.

4. თუ სასამართლო დაადგენს, რომ ყადაღადადებული ქონების გამიჯვნა შესაძლებელია და გამიჯვნის შედეგად მიღებული ქონება საკმარისია სარჩელის უზრუნველსაყოფად, მას გამოაქვს ყადაღადადებული ქონების გამიჯვნაზე თანხმობის შესახებ განჩინება.

5. თუ მოპასუხის ქონებაზე ყადაღის დადება რეგისტრაციას ექვემდებარება, სარეგისტრაციო მონაცემებში უნდა აღინიშნოს უზრუნველყოფილი სარჩელის ფასი.

საქართველოს 2016 წლის 24  ივნისის კანონი  №5594  - ვებგვერდი, 07.07.2016წ.

     მუხლი 197. სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ განჩინების გასაჩივრება

1. სარჩელის უზრუნველყოფაზე უარის თქმის, სარჩელის უზრუნველყოფის გაუქმების, სარჩელის უზრუნველყოფის ერთი სახის მეორით შეცვლის, სარჩელის უზრუნველყოფის საგნის შეცვლის ან ყადაღადადებული ქონების გამიჯვნაზე თანხმობის შესახებ განჩინებაზე შეიძლება საჩივრის შეტანა. განჩინების გასაჩივრების ვადა 5 დღეა. ამ ვადის გაგრძელება არ შეიძლება და მისი დენა იწყება სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ განჩინების მხარისთვის გადაცემის მომენტიდან.

2. სარჩელის უზრუნველყოფის გაუქმების ან სარჩელის უზრუნველყოფის ერთი სახის მეორით შეცვლის შესახებ გამოტანილ განჩინებაზე საჩივრის შეტანა შეაჩერებს ამ განჩინების აღსრულებას.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2016 წლის 24  ივნისის კანონი  №5594  - ვებგვერდი, 07.07.2016წ.

     მუხლი 1971. სასამართლოს მიერ საჩივრის წარმოებაში მიღება და განხილვა, საჩივრისა და საქმის მასალების გადაგზავნა ზემდგომ სასამართლოში

1. სასამართლო საჩივარს წარმოებაში იღებს შესაბამისი ინსტანციის სასამართლოსათვის ამ კოდექსით გათვალისწინებული წესების თანახმად.

2. თუ სასამართლო საჩივარს დასაშვებად და დასაბუთებულად მიიჩნევს, იგი აკმაყოფილებს მას. წინააღმდეგ შემთხვევაში საჩივარი საქმის მასალებთან ერთად სასამართლო განჩინების საფუძველზე გაეგზავნება ზემდგომ სასამართლოს განჩინების მიღებიდან 5 დღის ვადაში. სააპელაციო სასამართლოს გაეგზავნება მხოლოდ სასამართლო განჩინება საქმის დამოწმებულ ასლებთან  ან ელექტრონულ საქმის მასალებთან ერთად, ხოლო საქმის მასალების დედნები სასამართლოში დარჩება და საქმის განხილვას სასამართლო გააგრძელებს საერთო წესით.

3. საჩივრის განხილვისა და გადაწყვეტილების გამოტანის ვადა არ უნდა აღემატებოდეს მისი წარმოებაში მიღებიდან 20 დღეს.

4. ზემდგომი ინსტანციის სასამართლოში საჩივრი განიხილება ამ კოდექსის 419-ე და 420-ე მუხლებით დადგენილი წესებით.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2018 წლის 7 მარტის კანონი №2035 - ვებგვერდი, 29.03.2018წ.

     მუხლი 198. სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებები

1. საკითხს იმის შესახებ, თუ სარჩელის უზრუნველყოფის რომელი ღონისძიება უნდა იქნეს გამოყენებული, წყვეტს სასამართლო მოსარჩელის განცხადების შესაბამისად.

2. სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებები შეიძლება იყოს:

ა) ყადაღის დადება ქონებაზე, ფასიან ქაღალდებსა თუ ფულად სახსრებზე, რომლებიც მოპასუხეს ეკუთვნის და არის მასთან ან სხვა პირთან;

ბ) მოპასუხისათვის გარკვეული მოქმედების შესრულების აკრძალვა;

გ) მოპასუხის დავალდებულება, გადასცეს მის მფლობელობაში არსებული ნივთი აღმასრულებელს სეკვესტრის (ქონების იძულებითი მართვა) სახით;   (ძალადაკარგულად იქნა ცნობილი 198-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „გ“ ქვეპუნქტის  ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც სარჩელის/გადაწყვეტილების უზრუნველყოფის ღონისძიების გამოყენებას ითვალისწინებს იმ პირობებში, როდესაც ამ ღონისძიების შედეგად დაცული სიკეთე არ აღემატება უზრუნველყოფის ღონისძიების გამოყენების შედეგად მოწინააღმდეგე მხარისთვის მიყენებულ ზიანს) - საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 30 სექტემბრის გადაწყვეტილება №1/5/675,681 - ვებგვერდი, 11.10.2016წ.

( ძალადაკარგულად იქნა ცნობილი 198-ე მუხლის მე-2 ნაწილის  „გ“ ქვეპუნქტის   ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც უშვებს დროებითი მმართველისთვის მასობრივი ინფორმაციის საშუალების სარედაქციო პოლიტიკის განსაზღვრის უფლებამოსილებების მინიჭებას)  - საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 30 სექტემბრის გადაწყვეტილება №1/5/675,681 - ვებგვერდი, 11.10.2016წ.

დ) სხვა პირებისათვის აკრძალვა იმისა, რომ მოპასუხეს გადასცენ ქონება ან შეასრულონ მის მიმართ რაიმე ვალდებულება;

ე) ყადაღისაგან ქონების განთავისუფლების შესახებ სარჩელის აღძვრის შემთხვევაში ქონების რეალიზაციის შეჩერება, გარდა „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონის 70-ე მუხლით გათვალისწინებული შემთხვევისა ;

ვ) სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანოს, მუნიციპალიტეტის ორგანოს, ორგანიზაციის ან თანამდებობის პირის სადავო აქტის მოქმედების შეჩერება;

ზ) (ამოღებულია);

თ) (ამოღებულია);

ი) სააღსრულებო საბუთის აღსრულების შეჩერება ისეთ საქმეებზე, რომლებიც აღძრულია „საცხოვრებელი სადგომით სარგებლობისას წარმოშობილი ურთიერთობების შესახებ“ საქართველოს კანონის საფუძველზე ან რომლებზედაც შეტანილია განცხადება საქმის წარმოების განახლების შესახებ;

კ) უფლებამოსილების შეჩერება ისეთ საქმეზე, რომელიც აღძრულია სოლიდარული პასუხისმგებლობის საზოგადოების ან კომანდიტური საზოგადოების პარტნიორისთვის წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების ან/და ხელმძღვანელობითი უფლებამოსილების ჩამორთმევის მოთხოვნით.

3. სასამართლოს შეუძლია გამოიყენოს სხვა ღონისძიებებიც, თუ ეს აუცილებელია სარჩელის უზრუნველყოფისათვის . აუცილებლობის შემთხვევაში შეიძლება დაშვებულ იქნეს სარჩელის უზრუნველყოფის რამდენიმე სახე. ( ძალადაკარგულად იქნა ცნობილი 198-ე მუხლის  მე-3 ნაწილის პირველი წინადადების  ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც სარჩელის/გადაწყვეტილების უზრუნველყოფის ღონისძიების გამოყენებას ითვალისწინებს იმ პირობებში, როდესაც ამ ღონისძიების შედეგად დაცული სიკეთე არ აღემატება უზრუნველყოფის ღონისძიების გამოყენების შედეგად მოწინააღმდეგე მხარისთვის მიყენებულ ზიანს) - საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 30 სექტემბრის გადაწყვეტილება №1/5/675,681 - ვებგვერდი, 11.10.2016წ.

( ძალადაკარგულად იქნა ცნობილი 198-ე მუხლის  მე-3 ნაწილის პირველი წინადადების  ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც უშვებს დროებითი მმართველისთვის მასობრივი ინფორმაციის საშუალების სარედაქციო პოლიტიკის განსაზღვრის უფლებამოსილებების მინიჭებას)  - საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 30 სექტემბრის გადაწყვეტილება №1/5/675,681 - ვებგვერდი, 11.10.2016წ.

4. კომერციული ბანკის ლიკვიდატორი, სპეციალური მმართველი ან საგადახდო მომსახურების პროვაიდერის, მიკრობანკის ლიკვიდატორი უფლებამოსილია ყადაღადადებული ანგარიშები „კომერციული ბანკების საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის, „საგადახდო სისტემისა და საგადახდო მომსახურების შესახებ“ საქართველოს კანონისა და „მიკრობანკების საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად სხვა კომერციულ ბანკში, სხვა საგადახდო მომსახურების პროვაიდერში, სხვა მიკრობანკში ან/და საქართველოს ეროვნულ ბანკში გადაიტანოს.

5. „დემატერიალიზებული ფასიანი ქაღალდების ფლობის შესახებ“ საქართველოს კანონით, „ფასიანი ქაღალდების ბაზრის შესახებ“ საქართველოს კანონით, „საინვესტიციო ფონდების შესახებ“ საქართველოს კანონით, „კომერციული ბანკების საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონითა და „მიკრობანკების საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში ლიკვიდატორი ან სპეციალური მმართველი უფლებამოსილია ყადაღადადებული ფასიანი ქაღალდების ანგარიშები უცვლელად გადაიტანოს სხვა ანგარიშის მწარმოებელთან ან შესაბამისი უფლებამოსილების მქონე ფინანსურ ინსტიტუტში.

     მუხლი 199. სარჩელის უზრუნველყოფით გამოწვეული ზარალის ანაზღაურება

1. თუ სასამართლო მიიჩნევს, რომ სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიების გამოყენებით მოპასუხეს შეიძლება მიადგეს ზარალი, მას შეუძლია გამოიყენოს სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიება და იმავდროულად მოსთხოვოს პირს, რომელმაც მიმართა სასამართლოს სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ, მეორე მხარისათვის მოსალოდნელი ზარალის ანაზღაურების უზრუნველყოფა. უზრუნველყოფის გარანტია სასამართლომ შეიძლება ასევე გამოიყენოს მოწინააღმდეგე მხარის განცხადების საფუძველზე.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში პირი, რომელმაც მიმართა სასამართლოს სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ, ვალდებულია უზრუნველყოს მოპასუხისათვის მოსალოდნელი ზარალის ანაზღაურება სასამართლოს მიერ განსაზღვრულ ვადაში, რომელიც არ უნდა აღემატებოდეს 30 დღეს. წინააღმდეგ შემთხვევაში სასამართლო დაუყოვნებლივ გამოიტანს განჩინებას სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიების გაუქმების შესახებ, რომელიც ექვემდებარება საჩივრის ფორმით  გასაჩივრებას. განჩინების გასაჩივრების ვადა 5 დღეა. ამ ვადის გაგრძელება დაუშვებელია.

3. თუ სარჩელის უზრუნველსაყოფად გამოყენებული ღონისძიება გაუმართლებელი გამოდგა იმის გამო, რომ მოსარჩელეს უარი ეთქვა სარჩელზე და გადაწყვეტილება შევიდა კანონიერ ძალაში, ანდა იმის გამო, რომ სასამართლომ ამ კოდექსის 192-ე მუხლის მე-2 ნაწილის ან 36330 მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად გააუქმა სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიება, მაშინ ის მხარე, რომლის სასარგებლოდაც მოხდა უზრუნველყოფა, ვალდებულია აუნაზღაუროს მეორე მხარეს ზარალი, რომელიც მას მიადგა სარჩელის უზრუნველსაყოფად გამოყენებული ღონისძიების შედეგად.

საქართველოს 1999 წლის 9 სექტემბრის კანონი №2398 – სსმ I, №43(50), 21.09.1999 წ., მუხ.227

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2017 წლის 1 დეკემბრის გადაწყვეტილება №2/6/746 ­– ვებგვერდი, 05.12.2017წ.

საქართველოს 2018 წლის 4  აპრილის  კანონი №2115  – ვებგვერდი, 16.04.2018წ.

საქართველოს 2019 წლის 18 სექტემბრის კანონი №4955 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

     მუხლი 1991. სასამართლოს გადაწყვეტილებით უზრუნველყოფის ღონისძიების გაუქმება

სარჩელის მიღებაზე უარის თქმის, სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის, სარჩელის განუხილველად დატოვების ან საქმის წარმოების შეწყვეტის შემთხვევაში სასამართლო თავისი გადაწყვეტილებით (განჩინებით) აუქმებს ამ სარჩელთან დაკავშირებით გამოყენებულ უზრუნველყოფის ღონისძიებას, რაც საჩივრდება ამ გადაწყვეტილების (განჩინების) გასაჩივრებისათვის კანონით დადგენილი წესით. მხარეთა მორიგების შემთხვევაში სასამართლო აუქმებს უზრუნველყოფის ღონისძიებას, თუ მხარეები სხვა რამეზე არ შეთანხმდებიან.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

      თავი XXIV  

       საქმის მომზადება სასამართლოს მთავარ სხდომაზე განსახილველად # # # 

     მუხლი 200. საქმის მომზადების მიზანი

1. თუ სარჩელის (განცხადების) მიღების შემდეგ საქმე მოსამართლის განსახილველია, საქმეს ამზადებს მოსამართლე, ხოლო თუ ამ კოდექსით გათვალისწინებულ შემთხვევებში საქმე კოლეგიურმა სასამართლომ უნდა განიხილოს, მაშინ საქმეს ამ სასამართლოს ერთ-ერთი წევრი ამზადებს, რათა დაჩქარდეს მისი განხილვა და შესაძლებელი გახდეს ერთ სასამართლო სხდომაზე განხილვის დამთავრება და საქმის სწორად გადაწყვეტა.

2. მოსამართლის დავალებით საქმე სასამართლო განხილვისათვის შეიძლება მოამზადოს მოსამართლის თანაშემწემ.

     მუხლი 201. მოპასუხის პასუხი (შესაგებელი)

1. მოპასუხე ვალდებულია სარჩელისა და თანდართული დოკუმენტების ასლების მიღების შემდეგ, სასამართლოს მიერ განსაზღვრულ ვადაში წარუდგინოს სასამართლოს თავისი პასუხი (შესაგებელი) სარჩელზე და მასში დასმულ საკითხებზე, აგრეთვე თავისი მოსაზრებები სარჩელისათვის დართული დოკუმენტების შესახებ და მოსარჩელისათვის პასუხის (შესაგებლის) და თანდართული დოკუმენტების ასლების გაგზავნის დამადასტურებელი დოკუმენტი. სასამართლოს მიერ განსაზღვრული ვადა არ უნდა აღემატებოდეს 14 დღეს, ხოლო რთული კატეგორიის საქმეებზე – 21 დღეს. ამ ვადის გაგრძელება დაუშვებელია, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც არსებობს საპატიო მიზეზი. პასუხი (შესაგებელი) უნდა უპასუხებდეს ამ კოდექსის 177-ე მუხლის მე-2 და მე-3 ნაწილებით დადგენილ მოთხოვნებს.

2. მოპასუხის წერილობით პასუხში მითითებული უნდა იყოს:

ა) სასამართლოს დასახელება, რომელშიც მას შეაქვს პასუხი;

ბ) მოპასუხის, მისი წარმომადგენლის (თუ პასუხი (შესაგებელი) შეაქვს წარმომადგენელს), მოწმის, სხდომაზე მოსაწვევი სხვა პირის სახელი, გვარი (სახელწოდება), ძირითადი მისამართი (ფაქტობრივი ადგილსამყოფელი), აგრეთვე არსებობის შემთხვევაში ალტერნატიული მისამართი, სამუშაო ადგილის მისამართი, ტელეფონის ნომერი, მათ შორის, მობილურის, ელექტრონული ფოსტის მისამართი, ფაქსი. პასუხში (შესაგებელში) შესაძლოა მოპასუხემ ან მისმა წარმომადგენელმა ასევე მიუთითოს საკონტაქტო პირის მონაცემები. თუ მოპასუხე იურიდიული პირია ან ინდივიდუალური მეწარმეა − თავად მოპასუხე, ხოლო თუ მას ჰყავს წარმომადგენელი (გარდა კანონიერი წარმომადგენლისა) − მისი წარმომადგენელი ვალდებულია მიუთითოს ელექტრონული ფოსტის მისამართი და ტელეფონის ნომერი;

გ) ცნობს თუ არა მოპასუხე სარჩელს და რა ნაწილში;

დ) თუ მოპასუხე სარჩელს არ ცნობს, რა კონკრეტულ ფაქტებსა და გარემოებებს ემყარება მისი შესაგებელი სარჩელის წინააღმდეგ;

ე) მტკიცებულებები, რომლებიც ადასტურებს მოპასუხის მიერ მითითებულ გარემოებებს;

ვ) რა საპროცესო საშუალებებით აპირებს მოპასუხე სარჩელისაგან თავის დაცვას, კერძოდ, ხომ არ აპირებს შეგებებული სარჩელის აღძვრას, ხომ არ უარყოფს სარჩელის დასაშვებობას;

ზ) არსებობის შემთხვევაში, მოპასუხის შუამდგომლობები:

ზ.ა) ხომ არ ექნება აცილება სასამართლოს ან მოსამართლის მიმართ და ა. შ.;

ზ.ბ) ვინ შეიძლება ჩაებას პროცესში თანამონაწილედ ან მესამე პირად;

ზ.გ) რომელი მოწმე უნდა იქნეს გამოძახებული სასამართლო სხდომაზე;

ზ.დ) სხვა სახის შუამდგომლობები;

თ) პასუხისათვის დართული დოკუმენტების ნუსხა;

ი) მოპასუხის მოსაზრება საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის თაობაზე; 

კ) მოპასუხის მოსაზრება დავის სასამართლო მედიაციის გზით განხილვის თაობაზე.

21. მოპასუხის წერილობით პასუხში შესაძლებელია მიეთითოს აგრეთვე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციისა და მისი დამატებითი ოქმების ნორმები და მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტები, რომლებსაც ემყარება მოპასუხის პოზიცია.

3. პასუხს უნდა დაერთოს წარმომადგენლის უფლებამოსილების დამადასტურებელი დოკუმენტი, თუ პასუხი სასამართლოში შეაქვს წარმომადგენელს.

4. პასუხში (შესაგებელში) სრულყოფილად და თანამიმდევრობით უნდა იყოს ასახული მოპასუხის მოსაზრებები სარჩელში მითითებულ თითოეულ ფაქტობრივ გარემოებასა და მტკიცებულებასთან დაკავშირებით. თუ მოპასუხე არ ეთანხმება სარჩელში მოყვანილ რომელიმე გარემოებას, იგი ვალდებულია მიუთითოს ამის მიზეზი და დაასაბუთოს შესაბამისი არგუმენტაციით; წინააღმდეგ შემთხვევაში მას ერთმევა უფლება, შეასრულოს ასეთი მოქმედება საქმის არსებითად განხილვის დროს.

5. მოპასუხე ვალდებულია, პასუხს დაურთოს მასში მითითებული ყველა მტკიცებულება. თუ მოპასუხეს საპატიო მიზეზით არ შეუძლია პასუხთან ერთად მტკიცებულებათა წარდგენა, იგი ვალდებულია, ამის შესახებ მიუთითოს პასუხში. წინააღმდეგ შემთხვევაში მოპასუხეს ერთმევა უფლება, შემდგომში წარადგინოს მტკიცებულებები. მოპასუხე უფლებამოსილია, მტკიცებულებათა წარდგენისათვის მოითხოვოს გონივრული ვადა.

6. (ამოღებულია – 28.12.2011, №5667).

7. სასამართლოს მიერ განსაზღვრულ ვადაში შესაგებლის არასაპატიო მიზეზით წარუდგენლობის შემთხვევაში მოსამართლეს გამოაქვს დაუსწრებელი გადაწყვეტილება ამ კოდექსის XXVI თავით დადგენილი წესით.

8. მოპასუხეს შეუძლია პასუხის შეტანისას განაცხადოს, რომ თანახმაა, წერილობითი მასალები მიიღოს ელექტრონული ფოსტით. ასეთ შემთხვევაში სასამართლო, როგორც წესი, მოპასუხეს მასალებს უგზავნის ელექტრონული ფოსტით.

9. პასუხს ხელს აწერს მოპასუხე ან მისი უფლებამოსილი წარმომადგენელი.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4037 - სსმ I, №75,27.12.2010 წ., მუხ.480

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

საქართველოს 2019 წლის 18 სექტემბრის კანონი №4955 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

საქართველოს 2022 წლის 18 ოქტომბრის კანონი №1919 – ვებგვერდი, 24.10.2022წ.

     მუხლი 202. (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

     მუხლი 203. მოქმედება, რომელსაც ასრულებს მოსამართლე საქმის მომზადების მიზნით

1. სასამართლოს მთავარ სხდომაზე განხილვისათვის საქმის მოსამზადებლად მოსამართლეს შეუძლია:

ა) დაავალოს მხარეებს შეავსონ, ხოლო საჭიროების შემთხვევაში განმარტონ მათ მიერ წარმოდგენილი წერილობითი მასალები, წინადადება მისცეს მათ წარმოადგინონ საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ნივთები თუ დოკუმენტები;

ბ) გამოითხოვოს მხარეთა თხოვნით მტკიცებულებანი სხვადასხვა დაწესებულებებიდან თუ მოქალაქეებისაგან, რომელთა მიღებაც თავად მხარეებმა ვერ შეძლეს;

გ) გადაწყვიტოს სასამართლო პროცესში მესამე პირებისა და თანამონაწილეების დაშვების საკითხი;

დ) შეამოწმოს მტკიცებულებები, თუ ეს სასამართლოში საქმის არსებითად განხილვისას ძნელი იქნება ან გააჭიანურებს საქმის განხილვას;

ე) ჩაატაროს ადგილზე დათვალიერება;

ვ) მისცეს სასამართლო დავალებები;

ზ) მოახდინოს სარჩელის უზრუნველყოფა;

თ) დანიშნოს ექსპერტიზა, გადაწყვიტოს ექსპერტის მოწვევის საკითხი;

ი) გადაწყვიტოს სპეციალისტის მოწვევის საკითხი;

კ) დაიბაროს მოწმეები, აგრეთვე ექსპერტები და სპეციალისტები სასამართლო სხდომის დღისათვის.

2. მოსამართლეს შეუძლია სხვა მოქმედებების შესრულებაც, რომლებიც ხელს შეუწყობენ სასამართლოს მთავარ სხდომაზე განსახილველად საქმის მომზადებას.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 204. სპეციალისტის მოწვევა

1. ამა თუ იმ საპროცესო მოქმედების შესრულებისას (ადგილზე დათვალიერება, მოწმეთა დაკითხვა, მტკიცებულებათა უზრუნველყოფა, გეგმებისა და გაანგარიშებების შედგენა და ა. შ.) სასამართლოს შეუძლია მოიწვიოს სპეციალისტი.

11. სპეციალისტი შეიძლება მოწვეულ იქნეს შესაბამისი დაწესებულებიდან. ამ შემთხვევაში დაწესებულების ხელმძღვანელი გასცემს განკარგულებას იმის თაობაზე, თუ ამ დაწესებულების თანამშრომელთაგან რომელი უნდა გაიგზავნოს სპეციალისტად, რასაც აცნობებს სასამართლოს.

2. სპეციალისტად მოწვეული პირი ვალდებულია გამოცხადდეს სასამართლოში, გაუწიოს მას კონსულტაცია, აღმოუჩინოს ტექნიკური დახმარება.

3. სპეციალისტის ზეპირი კონსულტაცია შეიტანება სასამართლო სხდომის ოქმში, ხოლო მისი წერილობითი პასუხები დაერთვის საქმეს.

საქართველოს 2004 წლის 25 ნოემბრის კანონი №597 - სსმ I, №37, 16.12.2004 წ., მუხ.173

     მუხლი 205. მოსამზადებელი სხდომის დანიშვნა

1. თუ წარმოდგენილი წერილობითი მასალები მოსამართლეს აძლევს ვარაუდის საფუძველს, რომ შეიძლება მხარეებმა საქმე მორიგებით დაამთავრონ, მოპასუხემ ცნოს სარჩელი ან მოსარჩელემ უარი თქვას სარჩელზე, აგრეთვე თუ, მოსამართლის აზრით, სასამართლო განხილვისათვის საქმის სათანადოდ მომზადების ინტერესები ამას მოითხოვს, მოსამართლე უფლებამოსილია მხარეთა წერილობითი მასალების მიღებიდან 5 დღის განმავლობაში დანიშნოს მოსამზადებელი სხდომა ან მხარეებთან სატელეფონო გასაუბრება ან ვიდეოკონფერენცია, რის შესახებაც განჩინების მიღებიდან 3 დღის ვადაში ეცნობებათ მხარეებს. მოსამართლესთან სატელეფონო გასაუბრება ან ვიდეოკონფერენცია ხორციელდება სატელეფონო ხაზზე მხარეების ან მათი წარმომადგენლების ერთდროულად ჩართვით და ფიქსირდება ოქმის სახით. თუ მხარეები კანონით დადგენილი წესით გაფრთხილებული არიან სატელეფონო გასაუბრების ან ვიდეოკონფერენციის შესახებ და ვერ ხერხდება ერთ-ერთ მხარესთან ან მის წარმომადგენელთან დაკავშირება, სასამართლო უფლებამოსილია გაესაუბროს მხოლოდ მეორე მხარეს ან მის წარმომადგენელს.

11. თუ ამ კოდექსის 178-ე მუხლის პირველი ნაწილით/201-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული სარჩელის/შესაგებლის შედგენისას მოსარჩელემ/მოპასუხემ უარი თქვა დავის სასამართლო მედიაციის გზით განხილვაზე, მოსამართლე ვალდებულია მოსამზადებელ სხდომაზე ან მხარეებთან სატელეფონო გასაუბრებისას ანდა ვიდეოკონფერენციის დროს გამოარკვიოს ამ უარის მიზეზი და განუმარტოს მხარეს/მხარეებს დავის სასამართლო მედიაციის გზით განხილვის დადებითი მხარეები და სამართლებრივი შედეგები.

12. თუ ამ კოდექსის 178-ე მუხლის პირველი ნაწილით/201-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული სარჩელის/შესაგებლის შედგენისას მხარეებმა თანხმობა განაცხადეს დავის სასამართლო მედიაციის გზით განხილვაზე, საქმე დაუყოვნებლივ, „მედიაციის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-4 მუხლის მე-3 პუნქტით დადგენილი წესით გადაეცემა მედიატორს.

2. თუ არსებობს სასამართლოს მთავარი სხდომის გამართვის წინაპირობები, მოსამართლე უფლებამოსილია მოსამზადებელი სხდომა გადაზარდოს მთავარ სხდომაში.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4037 - სსმ I, №75,27.12.2010 წ., მუხ.480

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

საქართველოს 2012 წლის 25 მაისის კანონი №6315 – ვებგვერდი, 08.06.2012წ.

საქართველოს 2019 წლის 18 სექტემბრის კანონი №4955 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

     მუხლი 206. მხარეთა მოვალეობა

მხარეები ვალდებული არიან, საქმის მომზადების მიზნით შეასრულონ მოსამართლის მითითებები. არასაპატიო მიზეზით წერილობითი მასალების წარუდგენლობა ან სხვა მოქმედების შეუსრულებლობა ართმევს მხარეს უფლებას, შეასრულოს ასეთი მოქმედება ამ საქმის არსებითად განხილვის დროს. ამ მუხლით გათვალისწინებულ შემთხვევაში მოსამართლე უფლებამოსილია, მისი მითითებების შეუსრულებლობისათვის მხარე დააჯარიმოს 50 ლარით.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 207. განჩინება საქმის სასამართლოს მთავარ სხდომაზე განხილვის შესახებ

1. მოსამართლე მხარეთა წერილობითი მასალების მიღებიდან 5 დღის განმავლობაში ნიშნავს სასამართლოს მთავარ სხდომას საქმის არსებითი განხილვისათვის, რის შესახებაც განჩინების მიღებიდან 3 დღის ვადაში ეცნობებათ მხარეებს. საქმის სასამართლოს მთავარ სხდომაზე განხილვის დღეს მოსამართლე ნიშნავს იმ ვარაუდით, რომ მხარეებს შესაძლებლობა ჰქონდეთ, მოემზადონ ზეპირი შეჯიბრებისათვის.

2. საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვაზე მხარეთა თანხმობის შემთხვევაში სასამართლოს შეუძლია საქმე განიხილოს ზეპირი მოსმენის გარეშე, რის შესახებაც გამოაქვს მოტივირებული განჩინება. საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის თაობაზე სასამართლომ წინასწარ უნდა აცნობოს მხარეებს.

3. მხარეთა თანხმობის შემთხვევაში სასამართლოს სხდომა შესაძლებელია ჩატარდეს, მათ შორის, გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილი გამოცხადდეს, ვიდეოკონფერენციის მეშვეობით.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4037 - სსმ I, №75,27.12.2010 წ., მუხ.480

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

     მუხლი 208. განჩინება საქმის წარმოების შეწყვეტის შესახებ

1. თუ მოსამზადებელ სხდომაზე მოსარჩელე უარს იტყვის სარჩელზე ან მხარეები მორიგდებიან, მოსამართლე გამოიტანს განჩინებას საქმის წარმოების შეწყვეტის შესახებ. მორიგების შემთხვევაში ამავე განჩინებით სასამართლო დაამტკიცებს მორიგების პირობებს. იგივე წესი გავრცელდება სასამართლო განხილვის ნებისმიერ სტადიაზე.

2. საქმის წარმოების შეწყვეტა აღნიშნული საფუძვლებით იწვევს შედეგებს, რაც გათვალისწინებულია 273-ე მუხლით.

3. თუ მოსამზადებელ სხდომაზე მოპასუხე ცნობს სარჩელს, მოსამართლე გამოიტანს გადაწყვეტილებას სარჩელის დაკმაყოფილების შესახებ.

4. სარჩელის ცნობამდე მოპასუხემ უნდა წარმოადგინოს ცნობა საჯარო-სამართლებრივი შეზღუდვის შესახებ, რომლითაც დასტურდება, რომ დავის საგანზე (ნივთი, არამატერიალური ქონებრივი სიკეთე) რეგისტრირებული არ არის საჯარო-სამართლებრივი შეზღუდვა, და რომელიც შეიცავს სარჩელის ცნობის მომენტისათვის ძალაში მყოფ მონაცემებს.

საქართველოს 1999 წლის 13 მაისის კანონი №1956 – სსმ I, №15(22), 14.05.1999 წ., მუხ.64

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2016 წლის 3   ივნისის კანონი  № 5159  - ვებგვერდი, 17.06.2016წ.

     მუხლი 209. საქმის წარმოების შეწყვეტა და სარჩელის (განცხადების) განუხილველად დატოვება საქმის მომზადების დროს

272-ე და 275-ე მუხლების შესაბამისი ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული საფუძვლების არსებობისას სასამართლოს მთავარ სხდომაზე საქმის განსახილველად მომზადების დროს საქმის წარმოება მოსამართლემ შეიძლება შეწყვიტოს ან სარჩელი (განცხადება) განუხილველად დატოვოს, რის შესახებაც მას გამოაქვს მოტივირებული განჩინება.

თავი XXV

სასამართლოს მთავარი სხდომა

     მუხლი 210. სასამართლოს მთავარი სხდომის დაწყება

1. საქმის განხილვისათვის დანიშნულ დროს სასამართლო შემოდის სხდომის დარბაზში. მოსამართლე, ხოლო თუ საქმეს არჩევს კოლეგიური სასამართლო, – ამ სასამართლოს თავმჯდომარე, ხსნის სასამართლოს მთავარ სხდომას და აცხადებს, თუ რომელი საქმე იქნება განხილული.

2. სასამართლო სხდომის მდივანი მოახსენებს სასამართლოს, განსახილველ საქმეზე მოწვეულ პირთაგან ვინ გამოცხადდა, ჩაჰბარდათ თუ არა გამოუცხადებელ პირებს უწყებები ამ კოდექსის 70-ე–78-ე მუხლებით დადგენილი წესით და რა ცნობები არსებობს მათი გამოუცხადებლობის მიზეზების შესახებ. სასამართლო ადგენს გამოცხადებულთა ვინაობას, ამოწმებს წარმომადგენელთა უფლებამოსილებას. სასამართლო უფლებამოსილია, გააფრთხილოს პროცესის მონაწილეები და სხდომაზე დამსწრე პირები წესრიგის დაცვის მიზნით მოსამართლის მითითების შესრულების სავალდებულოობისა და სასამართლო სხდომაზე წესრიგის დამრღვევის მიმართ შესაძლო ღონისძიებების თაობაზე. ამის შემდეგ მოწმეები ტოვებენ სხდომის დარბაზს.

საქართველოს 2005 წლის 25 ნოემბრის კანონი №2130 - სსმ I, №53, 19.12.2005წ., მუხ.350

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 211. წესრიგის დაცვის მიზნით მოსამართლის მითითებათა სავალდებულოობა

მხარეები, წარმომადგენლები, მოწმეები, სპეციალისტები, თარჯიმნები, აგრეთვე სასამართლოს სხდომის დარბაზში მყოფი ყველა მოქალაქე ვალდებულია დაიცვას დადგენილი წესი და უსიტყვოდ დაემორჩილოს მოსამართლის განკარგულებას.

      მუხლი 212. სასამართლოში წესრიგის დარღვევისათვის პასუხისმგებლობა # # 

1. სასამართლოში წესრიგის დაცვას უზრუნველყოფს სასამართლოს თავმჯდომარე, ხოლო საქართველოს უზენაეს სასამართლოში – უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარის მოადგილე. სასამართლო სხდომის დარბაზში წესრიგის დაცვას უზრუნველყოფს სხდომის თავმჯდომარე (მოსამართლე), რომელიც უფლებამოსილია სხდომის დარბაზში დამსწრე პირთა ადგილების გათვალისწინებით შეზღუდოს სხდომაზე დამსწრეთა რაოდენობა.

2. სასამართლო აფრთხილებს მხარეებს, რომ თუ ისინი თვითნებურად მიატოვებენ სხდომას, მათ მიმართ გამოტანილი იქნება დაუსწრებელი გადაწყვეტილება.

3. სასამართლო სხდომაზე წესრიგის დარღვევის, სხდომის თავმჯდომარის (მოსამართლის) განკარგულებისადმი დაუმორჩილებლობის ან სასამართლოს მიმართ უპატივცემულობის შემთხვევაში სხდომის თავმჯდომარეს (მოსამართლეს) ადგილზე თათბირით გამოაქვს განკარგულება პროცესის მონაწილის ან/და სხდომაზე დამსწრის დაჯარიმების ან/და სხდომის დარბაზიდან გაძევების შესახებ. თუ გაძევებული პირი კვლავ განაგრძობს წესრიგის დარღვევას, სასამართლოს მანდატური უზრუნველყოფს მის გაყვანას სასამართლოდან, ამასთანავე, მის მიმართ შეიძლება გამოყენებულ იქნეს ამ მუხლით გათვალისწინებული ჯარიმა ან პატიმრობა.

4. თუ სხდომის თავმჯდომარის (მოსამართლის) განკარგულება გაძევების შესახებ ეხება წარმომადგენელს, საქმის მოსმენა გადაიდება, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა საქმეს თავიდანვე აწარმოებდა რამდენიმე წარმომადგენელი. ადვოკატის არასათანადო ქცევის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს შესაბამისი განჩინება, რომელიც ეგზავნება ადვოკატთა გაერთიანებას.

5. პირი სხდომის დარბაზიდან გაძევებულად ითვლება იმავე ინსტანციის სასამართლოში ამ საქმესთან დაკავშირებით სასამართლო განხილვის დასრულებამდე. მხარის მოტივირებული შუამდგომლობის საფუძველზე სასამართლო სხდომის თავმჯდომარე (მოსამართლე) უფლებამოსილია გაძევებულ პირს მისცეს სხდომაზე დაბრუნების შესაძლებლობა.

6. სასამართლო სხდომაზე წესრიგის დამრღვევ პირს, მათ შორის, გაძევებულ პირს, სხდომის თავმჯდომარის (მოსამართლის) განკარგულებით შეიძლება დაეკისროს ჯარიმა 50-დან 500 ლარამდე ოდენობით, რაზედაც გაიცემა სააღსრულებო ფურცელი. თუ დაჯარიმებული პირი კვლავ განაგრძობს წესრიგის დარღვევას, სხდომის თავმჯდომარეს (მოსამართლეს) შეუძლია დაუყოვნებლივ გაზარდოს ჯარიმის ოდენობა ამ ნაწილით განსაზღვრულ ფარგლებში.

7. თუ სასამართლო სხდომაზე პირის ქმედება მიმართულია პროცესის ჩაშლისაკენ ან იგი გამოხატავს აშკარა ან/და უხეშ უპატივცემულობას სასამართლოს (მოსამართლის), პროცესის მონაწილის ან მხარის მიმართ, სხდომის თავმჯდომარის (მოსამართლის) მითითებით სასამართლოს მანდატური უზრუნველყოფს პირის დაკავებას და დაკავების ოქმის შედგენას, ამასთანავე, სხდომის თავმჯდომარე (მოსამართლე) ადგენს მიმართვას, რომელშიც აღწერს დარღვევას, და უგზავნის განკარგულების გამოტანაზე უფლებამოსილ სასამართლოს (მოსამართლეს). დაკავებული პირი დაუყოვნებლივ, მაგრამ არა უგვიანეს 24 საათისა, უნდა წარედგინოს იმ სასამართლოს (მოსამართლეს), რომელსაც გაეგზავნა მიმართვა და რომელიც უფლებამოსილია გამოიტანოს განკარგულება ამ პირის 30 დღე-ღამემდე ვადით პატიმრობის შესახებ. თუ სასამართლო დაადგენს, რომ პირს ერთხელ უკვე შეფარდებული ჰქონდა ამ ნაწილით გათვალისწინებული პატიმრობა, იგი უფლებამოსილია გამოიტანოს განკარგულება ამ პირის არა უმეტეს 60 დღე-ღამემდე ვადით პატიმრობის შესახებ. რაიონულ (საქალაქო) სასამართლოში, სადაც ორი ან ორზე მეტი მოსამართლეა, განკარგულება გამოაქვს სასამართლოს თავმჯდომარეს, ხოლო თუ დარღვევა მოხდა სასამართლოს თავმჯდომარის მონაწილეობით გამართულ სხდომაზე, განკარგულება გამოაქვს მის მიერ განსაზღვრულ სხვა მოსამართლეს. რაიონულ (საქალაქო) სასამართლოში, სადაც ერთი მოსამართლეა, განკარგულება გამოაქვს უახლოესი რაიონული (საქალაქო) სასამართლოს თავმჯდომარეს. თუ ამ ნაწილით გათვალისწინებული დარღვევა მოხდა საქმის მაგისტრატი მოსამართლის მიერ განხილვისას, განკარგულება გამოაქვს იმ რაიონული (საქალაქო) სასამართლოს თავმჯდომარეს, რომლის შემადგენლობაშიცაა ეს მაგისტრატი მოსამართლე. სააპელაციო სასამართლოში განკარგულება გამოაქვს სასამართლოს თავმჯდომარეს, ხოლო თუ დარღვევა მოხდა სასამართლოს თავმჯდომარის მონაწილეობით გამართულ სხდომაზე, განკარგულება გამოაქვს მის მოადგილეს ან მის მიერ განსაზღვრულ სხვა მოსამართლეს. საქართველოს უზენაეს სასამართლოში, გარდა დიდი პალატისა, განკარგულება გამოაქვს ერთ-ერთი პალატის თავმჯდომარეს. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს დიდ პალატაში საქმის განხილვისას განკარგულება გამოაქვს იმ მოსამართლეს, რომელიც არ მონაწილეობდა საქმის განხილვაში. დაკავებული პირი, თუ ამის აუცილებლობა არსებობს, შეიძლება გადაეცეს პოლიციას. თუ დაპატიმრების შესახებ განკარგულება გამოტანილ იქნა პროცესის მონაწილის მიმართ, სასამართლო სხდომა შეიძლება გადაიდოს აღნიშნული ვადით. განკარგულება გამოიტანება ზეპირი მოსმენის საფუძველზე, დაკავებული პირის წარდგენიდან დაუყოვნებლივ, მაგრამ არა უგვიანეს 24 საათისა.

8. სასამართლოში წესრიგის დარღვევის, სასამართლოს მიმართ უპატივცემულობის ან სასამართლოს ნორმალური ფუნქციონირებისათვის ხელის შეშლის შემთხვევაში სასამართლოს მანდატური უფლებამოსილია დააკავოს წესრიგის დამრღვევი პირი, რის შესახებაც ადგენს დაკავების ოქმს. სასამართლოს მანდატური ვალდებულია დაკავებული პირი დაუყოვნებლივ, მაგრამ არა უგვიანეს 24 საათისა, წარუდგინოს იმავე სასამართლოს თავმჯდომარეს, ხოლო საქართველოს უზენაეს სასამართლოში – უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარის მოადგილეს. სასამართლოს თავმჯდომარე, ხოლო საქართველოს უზენაეს სასამართლოში – უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარის მოადგილე დაკავებული პირის წარდგენიდან დაუყოვნებლივ, მაგრამ არა უგვიანეს 24 საათისა, უფლებამოსილია დამრღვევი პირის მიმართ გამოიყენოს ამ მუხლით გათვალისწინებული უფლებამოსილებანი.

9. ამ მუხლით გათვალისწინებული დაჯარიმების ან/და სხდომის დარბაზიდან გაძევების შესახებ განკარგულება მიიღება ზეპირი მოსმენის გარეშე და არ საჩივრდება.

(ძალადაკარგულად იქნა ცნობილი 212-ე მუხლის მე-9 ნაწილი, გარდა იმ ნორმატიული შინაარსისა, რომელიც შეეხება სხდომაზე დამსწრის გაძევების შესახებ განკარგულების ზეპირი მოსმენის გარეშე მიღებას) - საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 27 თებერვლის გადაწყვეტილება №2/2/558 – ვებგვერდი, 12.03.2014წ.

10. ამ მუხლით გათვალისწინებული პატიმრობის შესახებ საქმის განხილვისას სასამართლო დაკავებულ პირს აცნობებს საქმის განხილვის დროსა და ადგილს. მხარის გამოუცხადებლობა არ იწვევს სხდომის გადადებას. საქმის განხილვა იწყება სასამართლოს თავმჯდომარის (მოსამართლის) მოხსენებით, რომელიც აცხადებს, ვის მიმართ შეიძლება იქნეს გამოყენებული პატიმრობა, საქმის განხილვის მონაწილე პირებს განუმარტავს მათ უფლებებსა და მოვალეობებს, საჯაროდ კითხულობს წესრიგის დარღვევის თაობაზე შედგენილ მიმართვას და უსმენს საქმის განხილვაში მონაწილე პირებს. ზეპირი მოსმენისას დამრღვევ პირს/მის დამცველს საშუალება ეძლევა, სასამართლოს წარუდგინოს საკუთარი მოსაზრებები და მისცეს განმარტებები დაკავების კანონიერებისა და პასუხისმგებლობის ზომის თაობაზე. მხარეთა მოსმენის შემდეგ სასამართლოს თავმჯდომარეს (მოსამართლეს) ადგილზე თათბირით გამოაქვს განკარგულება პატიმრობის გამოყენების შესახებ. განკარგულების გამომტანი სასამართლო (მოსამართლე) განკარგულების ასლს დაუყოვნებლივ გადასცემს დამრღვევ პირს, ასევე განკარგულების ასლს აღსასრულებლად უგზავნის საქართველოს შინაგან საქმეთა ორგანოებს. დაკავების ვადა ჩაითვლება პატიმრობის საერთო ვადაში.

11. პატიმრობის გამოყენების შესახებ განკარგულება დაუყოვნებლივ შედის ძალაში და იგი შეიძლება გაასაჩივროს პირმა, რომლის მიმართაც გამოყენებულ იქნა პატიმრობა, სათანადო წესით მისთვის განკარგულების ასლის ჩაბარებიდან 48 საათის ვადაში. შემოსულ საჩივარს სასამართლო დაუყოვნებლივ უგზავნის შესაბამის სასამართლოს (მოსამართლეს). პირველი ინსტანციის სასამართლოს თავმჯდომარის ან მოსამართლის განკარგულება ერთჯერადად საჩივრდება სააპელაციო სასამართლოს თავმჯდომარესთან. სააპელაციო სასამართლოს თავმჯდომარის, თავმჯდომარის მოადგილის ან მოსამართლის განკარგულება ერთჯერადად საჩივრდება საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის თავმჯდომარესთან. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარის მოადგილის ან პალატის, გარდა დიდი პალატისა, თავმჯდომარის განკარგულება ერთჯერადად საჩივრდება საქართველოს უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარესთან. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს დიდ პალატაში წესრიგის დარღვევის შესახებ მოსამართლის განკარგულება ერთჯერადად საჩივრდება იმ მოსამართლესთან, რომელიც არ მონაწილეობდა საქმის განხილვაში. საჩივარი განიხილება ზეპირი მოსმენის გარეშე და მისი განხილვის ვადა საჩივრის შეტანიდან 24 საათს არ უნდა აღემატებოდეს.

შენიშვნა:

ჯარიმის ნებაყოფლობითი აღსრულებისათვის საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი ვადის გასვლის შემდეგ, ამ მუხლის საფუძველზე დაჯარიმებულ პირს ჯარიმასთან ერთად დაერიცხება საურავი:

ა) 150 ლარის ოდენობით – 50-დან 250 ლარამდე დაჯარიმების შემთხვევაში;

ბ) 300 ლარის ოდენობით – 250-დან 500 ლარამდე დაჯარიმების შემთხვევაში.

     მუხლი 213. თარჯიმნისათვის მისი მოვალეობის განმარტება

1. სასამართლო განუმარტავს თარჯიმანს მის მოვალეობას, თარგმნოს იმ პირთა განმარტებები, ჩვენებები, განცხადებები, რომლებიც არ ფლობენ სამართალწარმოების ენას ან აქვთ შესაძლებლობის იმგვარი შეზღუდვა, რაც ჟესტური ენის გარეშე მათთან კომუნიკაციას გამორიცხავს, ხოლო ამ პირებს უთარგმნოს განმარტებათა, ჩვენებათა, განცხადებათა, სასამართლოში გამოქვეყნებულ დოკუმენტთა შინაარსი, აგრეთვე სასამართლოს განკარგულებები, განჩინებები და გადაწყვეტილებები.

2. სასამართლო აფრთხილებს თარჯიმანს, რომ შეგნებულად არასწორი თარგმანისათვის იგი პასუხს აგებს სისხლის სამართლის წესით.

3. თუ თარჯიმანი არ გამოცხადდება სასამართლოში არასაპატიო მიზეზით ან თავს აარიდებს მოვალეობის შესრულებას, იგი დაჯარიმდება 50 ლარით.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2020 წლის 14 ივლისის კანონი №6839 – ვებგვერდი, 28.07.2020წ.

    მუხლი 214. სასამართლო შემადგენლობის გამოცხადება და აცილების უფლების განმარტება 

თავმჯდომარე (მოსამართლე) აცხადებს სასამართლო შემადგენლობას, აგრეთვე იმას, თუ ვინ მონაწილეობს ექსპერტად, სპეციალისტად, თარჯიმნად, სასამართლო სხდომის მდივნად, და განუმარტავს მხარეებს, რომ მათ შეუძლიათ განაცხადონ აცილება, თუ ასეთი აცილება საპატიო მიზეზით არ იყო განცხადებული საქმის მოსამზადებელ სტადიაზე, ან თუ საქმეს იხილავს სხვა მოსამართლე ანდა სხვა სასამართლო შემადგენლობა, და არა ის, რომელიც ცნობილი იყო ამ საქმის სასამართლო განხილვისათვის მომზადების დროს.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 215. მხარეთა შუამდგომლობებისა და განცხადებების განხილვა

1. სასამართლოში საქმის განხილვისას შუამდგომლობა სასამართლოს წარედგინება წერილობითი ფორმით, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც მხარე ახალი არსებითი გარემოების საფუძველზე შუამდგომლობას დააყენებს სასამართლო სხდომაზე. შუამდგომლობა უნდა იყოს დასაბუთებული; მასში კონკრეტულად უნდა მიეთითოს მოთხოვნა და მისი არგუმენტაცია, რომელიც უნდა შეეხებოდეს მხოლოდ იმ გარემოებებს, რომლებსაც უშუალო კავშირი აქვს შუამდგომლობაში დასმულ მოთხოვნასთან. ერთგვაროვანი შუამდგომლობები სასამართლოს ერთად წარედგინება. თუ მოსამართლე მიიჩნევს, რომ შუამდგომლობის დაყენება ემსახურება პროცესის გაჭიანურებას, იგი ხსნის ამ შუამდგომლობას. თუ მოსამართლე მიიჩნევს, რომ მხარე პროცესის გაჭიანურების მიზნით აყენებს შუამდგომლობებს, იგი მხარეებს ართმევს შუამდგომლობების დაყენების უფლებას და გადადის საქმის განხილვის შემდეგ სტადიაზე.

2. მხარეთა და მათ წარმომადგენელთა შუამდგომლობები და განცხადებები ახალ მტკიცებულებათა წარმოდგენის ან გამოთხოვის შესახებ სასამართლომ შეიძლება განიხილოს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ საქმის მოსამზადებელ სტადიაზე მხარეს არ შეეძლო მათი წარმოდგენა, აგრეთვე თუ მათ შესახებ მისთვის ობიექტური მიზეზებით ვერ იქნებოდა ცნობილი და მათი წარმოდგენის საფუძველი წარმოიშვა მთავარ სხდომაზე, ან თუ მხარემ საპატიო მიზეზით ვერ უზრუნველყო შესაბამისი შუამდგომლობებისა და განცხადებების წარმოდგენა საქმის მოსამზადებელ სტადიაზე. ასეთ შემთხვევაში საქმის განხილვა მხარეთა თხოვნით ან სასამართლოს ინიციატივით შეიძლება გადაიდოს.

3. ამ კანონის მიზნებისათვის, საპატიო მიზეზად ჩაითვლება მხარის მიერ შუამდგომლობისა და განცხადების წარდგენის შეუძლებლობა, რაც გამოწვეულია ავადმყოფობით, ახლო ნათესავის გარდაცვალებით ან სხვა განსაკუთრებული ობიექტური გარემოებით, რომელიც მისგან დამოუკიდებელი მიზეზით შეუძლებელს ხდის სასამართლო პროცესზე გამოცხადებას ან/და შუამდგომლობისა და განცხადების წარდგენას. ავადმყოფობა დადასტურებულ უნდა იქნეს სამედიცინო დაწესებულების ხელმძღვანელის მიერ ხელმოწერილი დოკუმენტით, რომელიც პირდაპირ მიუთითებს სასამართლო პროცესზე გამოცხადების შეუძლებლობაზე.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 216. საქმის განხილვის გადადება და გაგრძელება

1. საქმის განხილვის გადადება დასაშვებია მხოლოდ კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში, გონივრული ვადით. თუ საქმის სრულყოფილად გამოკვლევა და დამთავრება შეუძლებელია იმავე სხდომაზე, საქმის განხილვა მისი გადადების შემთხვევაში გრძელდება იმ სტადიიდან, რომელზედაც იგი გადაიდო. სასამართლო აგრეთვე უფლებამოსილია, საქმის განხილვა გააგრძელოს იმ სტადიიდან, რომელსაც მიზანშეწონილად მიიჩნევს. მხარეები ვალდებული არიან, ხელი შეუწყონ სასამართლოში საქმის დადგენილ ვადაში განხილვას.

2. თუ მოწმე, ექსპერტი და სპეციალისტი არ გამოცხადდნენ, სასამართლოს მხარეთა აზრის მოსმენის შემდეგ გამოაქვს განჩინება სასამართლო განხილვის გაგრძელებისა და გამოუცხადებელ პირთა მიმართ ზომების მიღების ან სასამართლო განხილვის გადადების შესახებ. სასამართლო განხილვა გრძელდება, თუ აღნიშნულ პირთა გამოუცხადებლობა ხელს არ უშლის საქმის გარემოებათა ყოველმხრივ, სრულ და ობიექტურ გამოკვლევას.

3. სასამართლო საქმის განხილვის გადადებისას დანიშნავს ახალი სასამართლო სხდომის დღეს და ამის შესახებ აცნობებს სასამართლო პროცესზე გამოცხადებულ პირებს, რასაც ისინი ადასტურებენ ხელის მოწერით. გამოუცხადებელ და საქმეში ახალჩაბმულ პირებს ახალი სასამართლო სხდომის დღე ეცნობებათ ამ კოდექსის 70-ე–78-ე მუხლებით დადგენილი წესებით.

4. მხარეთა თანხმობის შემთხვევაში მოსამართლეს შეუძლია განიხილოს საქმე ან/და მიიღოს გადაწყვეტილება არასამუშაო დროს, მათ შორის, დასვენებისა და უქმე დღეებში.

საქართველოს 2005 წლის 20 დეკემბრის კანონი №2360 - სსმ I, №55, 27.12.2005 წ., მუხ.376

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 217. საქმის განხილვის დაწყება

1. საქმის არსებითი განხილვის დაწყებისას პირველად სასამართლო ეკითხება მხარეებს, ხომ არ სურთ საქმის მორიგებით დამთავრება, რის შემდეგაც მოსამართლე მოახსენებს სასამართლოს საქმის შესახებ, მოკლედ გადმოსცემს სარჩელსა და შესაგებელში მითითებულ ძირითად გარემოებებს, რომლებიც უნდა ემყარებოდეს საქმეში არსებულ მასალებს. მოსამართლემ უნდა ჩამოაყალიბოს ფაქტები, რომლებიც საფუძვლად დაედო მოსარჩელის მოთხოვნას, ფაქტები, რომლებიც საფუძვლად დაედო მოპასუხის შესაგებელს, ფაქტები, რომლებზედაც მხარეები არ დავობენ, და ის ფაქტებიც, რომლებიც სადავოა, აგრეთვე მხარეების მიერ წარმოდგენილი მტკიცებულებები, რომლებიც დაერთვის საქმეს. მოსამართლე საქმის მოხსენების შემდეგ ეკითხება მხარეებს, ხომ არ სურთ რაიმეს დამატება ან/და დაზუსტება.

2. მოსამართლის მოხსენების შემდეგ პირველად სასამართლო მოისმენს მოსარჩელისა და მის მხარეზე მონაწილე მესამე პირის ახსნა-განმარტებებს, ხოლო შემდეგ – მოპასუხისა და მის მხარეზე მონაწილე მესამე პირის ახსნა-განმარტებებს.

3. მოსამართლე მხარეს სიტყვისათვის ან/და საქმის განხილვის თითოეული ეტაპისათვის განუსაზღვრავს დროს. განსაკუთრებულ შემთხვევაში, საქმის სირთულიდან გამომდინარე, სასამართლო უფლებამოსილია, მხარეს განუსაზღვროს დამატებითი დრო, რომელიც არ გამოიწვევს საქმის განხილვის გაჭიანურებას.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 2171. მაგისტრატ მოსამართლეთა განსჯადი სამოქალაქო საქმეების განხილვა

1. მაგისტრატ მოსამართლეთა განსჯადი სამოქალაქო საქმეები განიხილება დაჩქარებული წესით.

2. საქმის არსებითი განხილვა იწყება მოსამართლის მიერ საქმეზე მოხსენებით, რომელიც უნდა შეეხებოდეს სადავო ფაქტობრივ გარემოებებს. საქმეზე მოხსენების შემდეგ მოსამართლეს უფლება აქვს, მხარეებს დაუსვას შეკითხვები, რომლებიც ხელს შეუწყობს საქმისათვის მნიშვნელოვან ფაქტობრივ გარემოებათა დადგენას და ამ გარემოებების დამადასტურებელი მტკიცებულებების გამოკვლევას. მხარეებს უფლება აქვთ, სასამართლოს წინასწარი ნებართვის გარეშე დაუსვან მოწინააღმდეგე მხარეს და მის წარმომადგენელს შეკითხვები სადავო ფაქტობრივ გარემოებებთან დაკავშირებით. სასამართლო ნებართვას იძლევა მხოლოდ შეკითხვების დასმის პროცედურის დაწყების თაობაზე. მტკიცებულებათა გამოქვეყნება სავალდებულო არ არის. საქმის განხილვა მთავრდება მხარეთა პაექრობითა და რეპლიკით.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2009 წლის 20 ნოემბრის კანონი №2110 - სსმ I, №40, 07.12.2009წ., მუხ.293

     მუხლი 218. მოქმედება, რომელსაც ასრულებს მოსამართლე მხარეთა მორიგების მიზნით

1. სასამართლომ ყოველნაირად უნდა შეუწყოს ხელი და უნდა მიიღოს კანონით გათვალისწინებული ყველა ზომა, რათა მხარეებმა საქმე მორიგებით დაამთავრონ. საქმის მორიგებით დამთავრების მიზნით, მოსამართლე უფლებამოსილია, თავისი ინიაციტივით ან მხარის შუამდგომლობით გამოაცხადოს შესვენება სასამართლო სხდომის მიმდინარეობისას და სხვა პირთა დასწრების გარეშე მოუსმინოს მხოლოდ მხარეებს ან მხოლოდ მათ წარმომადგენლებს.

2. მოსამართლეს შეუძლია მიუთითოს დავის გადაწყვეტის შესაძლო შედეგებზე და მხარეებს შესთავაზოს მორიგების პირობები.

2 1. საქმის მორიგებით დამთავრებამდე მხარეებმა უნდა წარმოადგინონ ცნობა საჯარო-სამართლებრივი შეზღუდვის შესახებ, რომლითაც დასტურდება, რომ დავის საგანზე (ნივთი, არამატერიალური ქონებრივი სიკეთე) რეგისტრირებული არ არის საჯარო-სამართლებრივი შეზღუდვა, და რომელიც შეიცავს მხარეთა მორიგების მომენტისათვის ძალაში მყოფ მონაცემებს.

3. მოსამართლეს შეუძლია შესთავაზოს მხარეებს მედიატორისათვის საქმის გადაცემის გზით დავის შეთანხმებით დასრულების შესაძლებლობა.

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5550 – ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

საქართველოს 2016 წლის 3   ივნისის კანონი  № 5159  - ვებგვერდი, 17.06.2016წ.

     მუხლი 219. ახალ გარემოებებზე მითითება

1. მხარეები შეზღუდული არიან, ახსნა-განმარტების მოსმენისას წარადგინონ ახალი მტკიცებულებები ან მიუთითონ ახალ გარემოებებზე, რომელთა შესახებაც არ ყოფილა მითითებული სარჩელსა თუ შესაგებელში ან საქმის მომზადების სტადიაზე, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა მათ შესახებ თავის დროზე საპატიო მიზეზით არ იყო განცხადებული.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში ახალი მტკიცებულებების წარდგენა ან ახალ გარემოებებზე მითითება არ შეიძლება გახდეს საქმის განხილვის გადადების საფუძველი, გარდა იმ შემთხვევებისა, თუ, წარდგენილი მტკიცებულებების სირთულიდან ან/და მოცულობიდან გამომდინარე, მათი გაცნობა სასამართლო სხდომაზე შეუძლებელია, აგრეთვე თუ მხარე არგუმენტირებულად მიუთითებს მათ გასაქარწყლებლად მტკიცებულებების წარდგენის თაობაზე და სასამართლო მიიჩნევს, რომ წარსადგენ მტკიცებულებებს არსებითი მნიშვნელობა აქვს საქმისათვის.

3. საქმის განხილვის გადადების შემთხვევაში სასამართლო ხელმძღვანელობს 216-ე მუხლით.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 220. ახსნა-განმარტების მიღება გამოცხადებული პირისაგან

თუ სასამართლო სხდომაზე გამოცხადდება მხოლოდ ერთი მხარე, სასამართლო მიიღებს ახსნა-განმარტებას ამ ერთი მხარისაგან.

     მუხლი 221. მხარეთა შეკითხვები

მხარეებს უფლება აქვთ, სასამართლოს წინასწარი ნებართვის გარეშე დაუსვან შეკითხვები მოწინააღმდეგე მხარეს და მის წარმომადგენელს. სასამართლო ნებართვას იძლევა მხოლოდ შეკითხვების დასმის პროცედურის დაწყების თაობაზე. თუ შეკითხვა უადგილოა ან შეუფერებელია და არ ემსახურება საქმის გარემოებების გამოკვლევასა და დადგენას, სასამართლოს, მხარის თხოვნით ან თავისი ინიციატივით, შეუძლია მოხსნას ასეთი შეკითხვა. შეკითხვის უადგილოდ ან შეუფერებლად მიჩნევა და მისი მოხსნა შეუძლია მოსამართლეს ერთპიროვნულად, ანდა სასამართლოს – კოლეგიურად, როცა საქმეს კოლეგიური სასამართლო იხილავს.

საქართველოს 2009 წლის 20 ნოემბრის კანონი №2110 - სსმ I, №40, 07.12.2009წ., მუხ.293

     მუხლი 222. მოსამართლეთა შეკითხვები

მოსამართლეს, რომელიც ერთპიროვნულად განიხილავს საქმეს, კოლეგიური სასამართლოს თავმჯდომარესა და მის ნებისმიერ წევრს უფლება აქვთ მხარეებს მისცენ შეკითხვები, რომლებიც ხელს შეუწყობენ საქმის გადაწყვეტისათვის მნიშვნელობის მქონე გარემოებათა სრულად და ზუსტად განსაზღვრას, ამ გარემოებების დასადასტურებლად მტკიცებულებათა გამოვლენასა და სასამართლოში წარდგენას, მათი უტყუარობის გამორკვევას.

     მუხლი 223. მხარეთა შეჯიბრების ხელმძღვანელობა

1. მხარეთა შეჯიბრებას ხელმძღვანელობს სასამართლო. იგი: ხსნის, წარმართავს და წყვეტს შეჯიბრებას; სიტყვას აძლევს მხარეს; სიტყვას ჩამოართმევს მხარეს, თუ ის არ არის კავშირში საქმესთან და ემსახურება პროცესის გაჭიანურებას ან თუ მხარე გადააცილებს სიტყვისათვის მისთვის განსაზღვრულ დროს; სიტყვის უფლებას ართმევს ყველას, ვინც არ ემორჩილება მას; აუცილებლობის შემთხვევაში, საქმის განხილვის ინტერესებიდან გამომდინარე, სიტყვის დასრულებისათვის მხარეს განუსაზღვრავს დროს; იღებს გადაწყვეტილებებს ზეპირი შეჯიბრების დროს წამოჭრილ საკითხებზე და აცხადებს ამ გადაწყვეტილებებს.

2. სასამართლო იღებს ამ კოდექსით გათვალისწინებულ ზომებს, რათა საქმე ყოველმხრივ იქნეს გამოკვლეული, მხარეთა პაექრობა ზედმეტად არ გაჭიანურდეს და არ გართულდეს და საქმის განხილვა დამთავრდეს რაც შეიძლება სწრაფად – ერთ სასამართლო სხდომაზე და, თუ შესაძლებელია, – შესვენების გარეშე.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 224. მოსარჩელის მიერ სარჩელის შეცვლისა და მოპასუხის მიერ შეგებებული სარჩელის აღძვრის შესახებ საკითხების გადაწყვეტის წესი

1. მოსარჩელის მიერ სარჩელის საფუძვლისა თუ საგნის შეცვლის ან სასარჩელო მოთხოვნის გადიდების შემთხვევაში სასამართლო ხელმძღვანელობს 83-ე მუხლით დადგენილი წესით.

2. მოპასუხის მიერ შეგებებული სარჩელის აღძვრისა და სასამართლოს მიერ მისი მიღების შემთხვევაში სასამართლო ხელმძღვანელობს 188–190-ე მუხლებით დადგენილი წესით.

     მუხლი 225. წარმოდგენილ მტკიცებულებათა განხილვა და შემოწმება

1. მხარეთა და მესამე პირთა ახსნა-განმარტებების მოსმენის შემდეგ სასამართლო უფლებამოსილია, მხარის შუამდგომლობით ან თავისი ინიატივით განიხილოს და შეამოწმოს სადავო მტკიცებულებები. წერილობითი მტკიცებულების განხილვა და შემოწმება არ გულისხმობს მისი შინაარსის სასამართლო სხდომაზე გამოქვეყნებასა და წაკითხვას. მტკიცებულებათა განხილვისა და შემოწმების პროცესში სასამართლო მიმართავს მხარეებს, წარმოადგინონ საკუთარი მოსაზრებები სადავო მტკიცებულების ან მასში მითითებული ყველა იმ გარემოების თაობაზე, რომ-ლებსაც არსებითი მნიშვნელობა აქვს საქმისათვის. სასამართლო, ამ კოდექსის 104-ე მუხლის შესაბამისად, საქმიდან ამოიღებს მტკიცებულებებს და საქმეში წარმოდგენილ იმ დოკუმენტებს, რომლებსაც საქმისათვის არა აქვს მნიშვნელობა.

2. მტკიცებულებები, რომელთა განხილვა და შემოწმება მხარეებმა არ მოითხოვეს და მოსამართლემ თავისი ინიციატივით არ განახორციელა, გამოკვლეულად ითვლება.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 226. მტკიცებულებათა განხილვისა და შემოწმების დამთავრება

ამ კოდექსის 225-ე მუხლით დადგენილი წესით მტკიცებულებათა განხილვისა და შემოწმების შემდეგ სასამართლო საქმის გამოკვლევას დამთავრებულად აცხადებს, რის შემდეგაც იწყება მხარეთა პაექრობა.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 227. მხარეთა პაექრობა

1. პაექრობა შედგება მხარეებისა და მათი წარმომადგენლების სიტყვებისაგან.

2. პირველად გამოდიან მოსარჩელე და მისი წარმომადგენელი, შემდეგ– მოპასუხე და მისი წარმომადგენელი. მესამე პირი, რომელმაც განაცხადა დაწყებულ პროცესში დავის საგანზე დამოუკიდებელი მოთხოვნა, და მისი წარმომადგენელი გამოდიან მხარეების შემდეგ. მესამე პირი, რომელსაც დავის საგანზე დამოუკიდებელი მოთხოვნა არ განუცხადებია, და მისი წარმომადგენელი გამოდიან იმ მოსარჩელის ან მოპასუხის შემდეგ, რომლის მხარეზედაც მესამე პირი მონაწილეობს საქმეში.

     მუხლი 228. რეპლიკა

1. მას შემდეგ, რაც პაექრობის ყოველი მონაწილე წარმოთქვამს სიტყვას, მათ შეუძლიათ ხელმეორედ გამოვიდნენ წარმოთქმულ სიტყვასთან დაკავშირებით. უკანასკნელი რეპლიკის უფლება ყოველთვის ეკუთვნით მოპასუხეს და მის წარმომადგენელს.

2. მხარეთა პაექრობის შემდეგ სასამართლო გადის გადაწყვეტილების მისაღებად, რის შესახებაც უცხადებს სხდომის დარბაზში დამსწრე პირებს.

თავი XXVI

    დაუსწრებელი გადაწყვეტილება # # 

     მუხლი 229. მოსარჩელის გამოუცხადებლობა

1. თუ სასამართლოს სხდომაზე არ გამოცხადდება მოსარჩელე, რომელსაც გაეგზავნა შეტყობინება ამ კოდექსის 70-ე–78-ე მუხლებით დადგენილი წესით, მოპასუხის შუამდგომლობის საფუძველზე სასამართლოს შეუძლია გამოიტანოს დაუსწრებელი გადაწყვეტილება სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ.

2. თუ მოპასუხე არ მოითხოვს დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გამოტანას, სასამართლოს გამოაქვს განჩინება სარჩელის განუხილველად დატოვების შესახებ, რასაც უკავშირდება 276–278-ე მუხლებით გათვალისწინებული შედეგები. თუ მოპასუხე სარჩელის განუხილველად დატოვების წინააღმდეგია, სასამართლო გადადებს საქმის განხილვას. მოსარჩელის განმეორებით გამოუცხადებლობის შემთხვევაში სასამართლო გამოიტანს დაუსწრებელ გადაწყვეტილებას.

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4037 - სსმ I, №75,27.12.2010 წ., მუხ.480

     მუხლი 230. მოპასუხის გამოუცხადებლობა

1. თუ სასამართლოს სხდომაზე არ გამოცხადდება მოპასუხე, რომელსაც გაეგზავნა შეტყობინება ამ კოდექსის 70-ე–78-ე მუხლებით დადგენილი წესით, და მოსარჩელე შუამდგომლობს დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გამოტანაზე, მაშინ სარჩელში მითითებული ფაქტობრივი გარემოებები დამტკიცებულად ითვლება.

2. თუ სარჩელში მითითებული გარემოებები იურიდიულად ამართლებს სასარჩელო მოთხოვნას, სარჩელი დაკმაყოფილდება. წინააღმდეგ შემთხვევაში სასამართლო უარს ეტყვის მოსარჩელეს მის დაკმაყოფილებაზე.

საქართველოს 1999 წლის 13 მაისის კანონი №1956 – სსმ I, №15(22), 14.05.1999 წ., მუხ.64

საქართველოს 1999 წლის 28 მაისის კანონი №1972 – სსმ I, №18(25), 01.06.1999 წ., მუხ.71

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4037 - სსმ I, №75,27.12.2010 წ., მუხ.480

     მუხლი 231. ორივე მხარის გამოუცხადებლობა

თუ სასამართლო სხდომაზე არ გამოცხადდება არც ერთი მხარე, რომლებსაც გაეგზავნათ შეტყობინება 70–78-ე მუხლებით დადგენილი წესით, სასამართლო გამოიტანს განჩინებას სარჩელის განუხილველად დატოვების შესახებ, რასაც უკავშირდება 276-ე და 278-ე მუხლებით გათვალისწინებული შედეგები.

     მუხლი 232. სასამართლო სხდომაზე გამოცხადებული მხარის უარი, მონაწილეობა მიიღოს საქმის განხილვაში

გამოუცხადებლად ითვლება მხარე, რომელიც, თუმცა სასამართლო სხდომაზე დანიშნულ დროს გამოცხადდა, მაგრამ უარს ამბობს საქმის განხილვაში მონაწილეობაზე.

    მუხლი 2321. მოპასუხის მიერ პასუხის (შესაგებლის) წარუდგენლობის შედეგები

მოპასუხის მიერ ამ კოდექსის 201-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით დადგენილ ვადაში პასუხის (შესაგებლის) წარუდგენლობისას, თუ ეს გამოწვეულია არასაპატიო მიზეზით, მოსამართლეს ზეპირი მოსმენის გარეშე გამოაქვს დაუსწრებელი გადაწყვეტილება. ამასთანავე, მოსამართლე დააკმაყოფილებს სარჩელს, თუ სარჩელში მითითებული გარემოებები იურიდიულად ამართლებს სასარჩელო მოთხოვნას; წინააღმდეგ შემთხვევაში მოსამართლე ნიშნავს სხდომას, რის შესახებაც ეცნობებათ მხარეებს ამ კოდექსის 70-ე–78-ე მუხლებით დადგენილი წესით. სხდომის ჩატარების შემთხვევაში მოპასუხისაგან მტკიცებულებათა მიღება არ ხდება და სასამართლო მოისმენს მოპასუხის მხოლოდ სამართლებრივ მოსაზრებებს სასარჩელო მოთხოვნასთან დაკავშირებით.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4037 - სსმ I, №75,27.12.2010 წ., მუხ.480

     მუხლი 233. სასამართლოს დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გამოტანის დაუშვებლობა

1. მხარის გამოუცხადებლობის შემთხვევაში სასამართლოს დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გამოტანა დაუშვებელია, თუ:

ა) გამოუცხადებელი მხარე მოწვეული არ იყო ამ კოდექსის 70-ე–78-ე მუხლებით დადგენილი წესით;

ბ) სასამართლოსათვის ცნობილი გახდა, რომ ადგილი ჰქონდა დაუძლეველ ძალას ან სხვა მოვლენებს, რომელსაც (რომლებსაც) შეეძლო ხელი შეეშალა სასამართლოში მხარის დროულად გამოცხადებისათვის;

გ) გამოუცხადებელ მხარეს დროულად არ ეცნობა საქმის ფაქტობრივი გარემოებები;

დ) არ არსებობს სარჩელის აღძვრის წინაპირობები.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილის „ა”, „ბ” და „გ” ქვეპუნქტებში მითითებული ერთ-ერთი გარემოების არსებობისას სასამართლო საქმის განხილვას სხვა დროისათვის ნიშნავს, რის შესახებაც ატყობინებს გამოუცხადებელ მხარეს და საქმეში მონაწილე სხვა პირებს, ხოლო „დ” ქვეპუნქტში მითითებული სარჩელის აღძვრის წინაპირობების არარსებობისას სასამართლო შეწყვეტს საქმის წარმოებას 272-ე მუხლის შესაბამისად.

3. მოპასუხის მიერ პასუხის (შესაგებლის) წარუდგენლობის შემთხვევაში დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გამოტანა დაუშვებელია ამ მუხლის პირველი ნაწილის „ბ“ და „გ“ ქვეპუნქტებში მითითებული ერთ-ერთი გარემოების არსებობისას.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 234. დაუსწრებელი გადაწყვეტილების შინაარსი

დაუსწრებელი გადაწყვეტილების შინაარსი უნდა შეესაბამებოდეს 249-ე მუხლის მოთხოვნებს სამოტივაციო ნაწილის ჩამოყალიბების გარეშე.

     მუხლი 235. დაუსწრებელი გადაწყვეტილების ასლის გაგზავნა

მხარეს ეგზავნება დაუსწრებელი გადაწყვეტილების ასლი მისი გამოტანიდან 5 დღის განმავლობაში.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 236. დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გასაჩივრება

მხარეს, რომელიც არ გამოცხადებულა სასამართლო სხდომაზე, რის გამოც მის წინააღმდეგ გამოტანილია დაუსწრებელი გადაწყვეტილება, აგრეთვე მოპასუხეს ამ კოდექსის 2321 მუხლით გათვალისწინებულ შემთხვევაში, შეუძლიათ ასეთი გადაწყვეტილების გამომტან სასამართლოში შეიტანონ საჩივარი დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გაუქმებისა და საქმის განახლების შესახებ.

საქართველოს 1999 წლის 9 სექტემბრის კანონი №2398 – სსმ I, №43(50), 21.09.1999 წ., მუხ.227

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 237. დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გასაჩივრების ვადა

დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გასაჩივრების ვადაა 10 დღე. ამ ვადის ათვლა იწყება იმ დღიდან, როდესაც მხარეს ამ კოდექსის 70-ე–78-ე მუხლებით დადგენილი წესით ჩაჰბარდა დაუსწრებელი გადაწყვეტილების ასლი. ამ ვადის გასვლის შემდეგ დაუსწრებელი გადაწყვეტილება შედის კანონიერ ძალაში.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 238. საჩივრის შინაარსი

1. საჩივარი დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გადასინჯვისა და საქმის განახლების შესახებ უნდა შეიცავდეს:

ა) იმ სასამართლოს დასახელებას, რომელმაც გამოიტანა დაუსწრებელი გადაწყვეტილება;

ბ) საჩივრის შემტანი პირის დასახელებას;

გ) გარემოებებს, რომლებიც ადასტურებს, რომ სასამართლო სხდომაზე გამოუცხადებლობა ან პასუხის (შესაგებლის) წარუდგენლობა გამოწვეული იყო საპატიო მიზეზით;

დ) საჩივრის შემტანი პირის თხოვნას, თუ რა ფარგლებში უნდა შეიცვალოს გადაწყვეტილება;

ე) საჩივარზე თანდართული მასალების ჩამონათვალს.

2. საჩივარი, რომელსაც ხელს აწერს მხარე ან მისი წარმომადგენელი, სასამართლოს წარედგინება იმდენი ასლის ოდენობით, რამდენი მხარეც მონაწილეობს საქმეში.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 239. სასამართლოს მოქმედება საჩივრის მიღების შემდეგ

1. მოსამართლე, რომელმაც გამოიტანა დაუსწრებელი გადაწყვეტილება, საკითხს საჩივრის მიღების შესახებ წყვეტს მხარეთათვის შეუტყობინებლად.

2. საჩივრის მიღების თაობაზე მოსამართლეს გამოაქვს განჩინება, რომელშიც უნდა აღინიშნოს საქმის ხელახლა განხილვის დღე, რის შესახებაც ატყობინებს მხარეებს. სასამართლოს ასეთ განჩინებაზე კერძო საჩივრის შეტანა არ შეიძლება.

3. თუ საჩივრის მიღება სასამართლოს არ მიაჩნია დასაშვებად, მას გამოაქვს ამის შესახებ განჩინება, რომელზედაც შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა.

     მუხლი 240. ახალი გადაწყვეტილება

1. საჩივარი განიხილება სასამართლო სხდომაზე. მხარეთა გამოუცხადებლობა არ აბრკოლებს საჩივრის განხილვას. თუ საჩივრის განხილვის შედეგად აღმოჩნდება, რომ დაუსწრებელი გადაწყვეტილება უნდა გაუქმდეს, სასამართლო განჩინებით აუქმებს დაუსწრებელ გადაწყვეტილებას, რის შემდეგაც იწყება სარჩელის განხილვა.

11. თუ საჩივრის განხილვის შედეგად აღმოჩნდება, რომ ამ კოდექსის 2321 მუხლის შესაბამისად გამოტანილი დაუსწრებელი გადაწყვეტილება უნდა გაუქმდეს იმ საფუძვლით, რომ პასუხის (შესაგებლის) წარუდგენლობა გამოწვეული იყო საპატიო მიზეზით, სასამართლო განჩინებით აუქმებს დაუსწრებელ გადაწყვეტილებას და მოპასუხეს აღუდგენს პასუხის (შესაგებლის) წარდგენისათვის ამ კოდექსის 201-ე მუხლის მე-2 ნაწილით დადგენილ ვადას.

2. თუ არ არსებობს დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გაუქმების საფუძველი, სასამართლოს გამოაქვს განჩინება საჩივრის დაუკმაყოფილებლობისა და დაუსწრებელი გადაწყვეტილების ძალაში დატოვების შესახებ.

3. სასამართლოს განჩინება საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმისა და დაუსწრებელი გადაწყვეტილების ძალაში დატოვების თაობაზე დაუსწრებელ გადაწყვეტილებასთან ერთად გასაჩივრდება სააპელაციო წესით.

4. გამოუცხადებლობით გამოწვეული ხარჯები დაეკისრება გამოუცხადებელ მხარეს იმისგან დამოუკიდებლად, გასაჩივრების შედეგად მან საქმე მთლიანად მოიგო, თუ – ნაწილობრივ.

საქართველოს 1999 წლის 28 მაისის კანონი №1972 – სსმ I, №18(25), 01.06.1999 წ., მუხ.71

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 241. დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გაუქმების საფუძვლები

დაუსწრებელი გადაწყვეტილება უნდა გაუქმდეს და საქმის განხილვა განახლდეს, თუ არსებობს 233-ე მუხლით გათვალისწინებული საფუძვლები, ან თუ მხარის გამოუცხადებლობა გამოწვეული იყო სხვა საპატიო მიზეზით, რომლის შესახებაც მას არ შეეძლო თავის დროზე ეცნობებინა სასამართლოსათვის.

     მუხლი 242. განმეორებითი დაუსწრებელი გადაწყვეტილება

1. მხარეს არა აქვს უფლება, საჩივარი შეიტანოს დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გაუქმების მოთხოვნით, თუ მის მიმართ ერთხელ უკვე გამოტანილია დაუსწრებელი გადაწყვეტილება.

2. სასამართლოს განმეორებით დაუსწრებელ გადაწყვეტილებაზე შეიძლება მხოლოდ სააპელაციო საჩივრის შეტანა.

საქართველოს 1999 წლის 28 მაისის კანონი №1972 – სსმ I, №18(25), 01.06.1999 წ., მუხ.71

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

თავი XXVII

სასამართლო გადაწყვეტილება

     მუხლი 243. საბოლოო გადაწყვეტილება

1. პირველი ინსტანციის სასამართლოს დადგენილება, რომლითაც საქმე წყდება არსებითად, სასამართლოს გამოაქვს გადაწყვეტილების ფორმით.

2. თუ გადაწყვეტილება გამოაქვს კოლეგიურ სასამართლოს, იგი დადგენილ უნდა იქნეს ხმების უმრავლესობით. არც ერთ მოსამართლეს არა აქვს უფლება თავი შეიკავოს ხმის მიცემისაგან. თავმჯდომარე ხმას აძლევს მოსამართლეების შემდეგ. მოსამართლეს, რომელიც არ ეთანხმება უმრავლესობას, შეუძლია წერილობით ჩამოაყალიბოს თავისი განსხვავებული აზრი. განსხვავებული აზრი დაერთვის საქმეს, მაგრამ სასამართლო სხდომის დარბაზში არ გამოცხადდება. მოსამართლეებს უფლება არა აქვთ გაახმაურონ თათბირის დროს გამართული მსჯელობა.

3. თუ გადაწყვეტილება გამოაქვს კოლეგიურ სასამართლოს, გადაწყვეტილებას აყალიბებს ამ სასამართლოს თავმჯდომარე ან ერთ-ერთი მოსამართლე, ხოლო ხელს აწერს ყველა მოსამართლე, რომლებიც მის დადგენაში მონაწილეობდნენ, მათ შორის, განსხვავებული აზრის მქონე მოსამართლე. გადაწყვეტილებაში შეტანილ შესწორებას მოსამართლეთა ხელმოწერების წინ უნდა გაუკეთდეს შენიშვნა.

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

     მუხლი 244. საკითხები, რომლებიც უნდა გადაწყდეს გადაწყვეტილების გამოტანის დროს

გადაწყვეტილების გამოტანისას სასამართლო აფასებს მტკიცებულებებს, განსაზღვრავს, თუ საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობის მქონე რომელი გარემოებებია დადგენილი და რომელი – დაუდგენელი, რომელი კანონი უნდა იქნეს გამოყენებული ამ საქმეზე და დაკმაყოფილებულ უნდა იქნეს თუ არა სარჩელი.

     მუხლი 245. ნაწილობრივი გადაწყვეტილება

1. თუ ერთ სარჩელში გაერთიანებული რამდენიმე მოთხოვნიდან, აგრეთვე რამდენიმე მოსარჩელის მიერ ან რამდენიმე მოპასუხის მიმართ წარდგენილი მოთხოვნებიდან ერთ-ერთი გარკვეულია და მომზადებულია გადაწყვეტილების გამოსატანად, სასამართლოს შეუძლია მხარეთა თხოვნით გამოიტანოს ნაწილობრივი გადაწყვეტილება ამ მოთხოვნის მიმართ.

2. ნაწილობრივი გადაწყვეტილება, დაინტერესებული მხარის თხოვნით, სასამართლოს შეუძლია გამოიტანოს იმ შემთხვევაშიც, როდესაც აღძრული იყო შეგებებული სარჩელი, გარკვეულია და გადაწყვეტილების გამოსატანად მომზადებულია ერთ-ერთი – სარჩელი ან შეგებებული სარჩელი.

     მუხლი 246. წინასწარი (შუალედური) გადაწყვეტილება

1. თუ სადავოა სასარჩელო მოთხოვნის როგორც ფაქტობრივი საფუძველი, ასევე ამ მოთხოვნის მოცულობა (ოდენობა), სასამართლოს შეუძლია გამოიტანოს წინასწარი გადაწყვეტილება სასარჩელო მოთხოვნის ფაქტობრივი საფუძვლის შესახებ.

2. ასეთი წინასწარი გადაწყვეტილება შეიძლება გასაჩივრდეს აპელაციის წესით. კანონიერ ძალაში შესვლის შემდეგ მას ექნება პრეიუდიციული ძალა სასამართლოს მეორე გადაწყვეტილებისათვის, რომელიც მოთხოვნის მოცულობას განსაზღვრავს.

     მუხლი 247. (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

     მუხლი 248. სასამართლო გადაწყვეტილების ფარგლები

სასამართლოს უფლება არა აქვს მიაკუთვნოს თავისი გადაწყვეტილებით მხარეს ის, რაც მას არ უთხოვია, ან იმაზე მეტი, ვიდრე ის მოითხოვდა.

     მუხლი 249. გადაწყვეტილების შინაარსი

1. გადაწყვეტილება შედგება შესავალი, აღწერილობითი, სამოტივაციო და სარეზოლუციო ნაწილებისაგან.

2. გადაწყვეტილების შესავალ ნაწილში აღინიშნება მისი გამოტანის დრო და ადგილი, გადაწყვეტილების გამომტანი სასამართლოს დასახელება და შემადგენლობა, სასამართლო სხდომის მდივანი, მხარეები, წარმომადგენლები, დავის საგანი.

3. გადაწყვეტილების აღწერილობით ნაწილში მოკლედ უნდა მიეთითოს მოსარჩელის მოთხოვნა, მოპასუხის პოზიცია მოსარჩელის მოთხოვნასთან დაკავშირებით, სასამართლოს მიერ დადგენილი გარემოებანი, მტკიცებულებანი, რომლებსაც ემყარება სასამართლოს დასკვნები, მოსაზრებანი, რომლებითაც სასამართლო უარყოფს ამა თუ იმ მტკიცებულებას.

4. გადაწყვეტილების სამოტივაციო ნაწილში უნდა აღინიშნოს სამართლებრივი შეფასება და კანონები, რომლებითაც სასამართლო ხელმძღვანელობდა. გადაწყვეტილების სამოტივაციო ნაწილში შეიძლება მიეთითოს აგრეთვე მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტები, რომლებითაც სასამართლო ხელმძღვანელობდა.

5. გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილი უნდა შეიცავდეს სასამართლოს დასკვნას სარჩელის დაკმაყოფილების ან სარჩელზე მთლიანად ან ნაწილობრივ უარის თქმის შესახებ, მითითებას სასამართლო ხარჯების განაწილების თაობაზე, აგრეთვე მითითებას გადაწყვეტილების გასაჩივრების ვადასა და წესზე.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2022 წლის 18 ოქტომბრის კანონი №1919 – ვებგვერდი, 24.10.2022წ.

     მუხლი 250. გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილის ჩამოყალიბება

თუ მხარეები მოითხოვენ გადაწყვეტილებას დასაბუთების გარეშე იმ მოტივით, რომ ეთანხმებიან ამ გადაწყვეტილებას და უარს ამბობენ მის გასაჩივრებაზე, სასამართლოს შეუძლია შემოიფარგლოს გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილის ჩამოყალიბებით. მოსამართლე ეკითხება მხარეებს, სურთ თუ არა დასაბუთებული გადაწყვეტილების მიღება და ასაჩივრებენ თუ არა მოცემულ გადაწყვეტილებას. თუ მხარეები უარს ამბობენ მის გასაჩივრებაზე, მათ ასეთი განცხადება უნდა დაადასტურონ თავიანთი ხელმოწერებით.

საქართველოს 1999 წლის 9 სექტემბრის კანონი №2398 – სსმ I, №43(50), 21.09.1999 წ., მუხ.227

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 251. გადაწყვეტილების აღსრულების წესისა და ვადის განსაზღვრა, აღსრულების უზრუნველყოფა

თუ სასამართლო დაადგენს გადაწყვეტილების აღსრულების განსაზღვრულ წესსა და ვადას, ან მიიღებს ზომებს გადაწყვეტილების აღსრულების უზრუნველსაყოფად, ამის შესახებ მითითებულ უნდა იქნეს გადაწყვეტილებაში.

მუხლი 2511. გადაწყვეტილება არასრულწლოვნის უფლებებთან დაკავშირებულ საქმეზე

1. არასრულწლოვნის უფლებებთან დაკავშირებულ საქმეზე გადაწყვეტილების მიღებისას და დასაბუთებისას სასამართლო უპირატესობას ანიჭებს არასრულწლოვნის საუკეთესო ინტერესებს.

2. არასრულწლოვნის საუკეთესო ინტერესების უპირატესი გათვალისწინების მიზნით სასამართლოს გადაწყვეტილება დასაბუთებული უნდა იყოს ბავშვის უფლებათა კოდექსის 81-ე მუხლის მე-3 ნაწილით განსაზღვრული შესაბამისი საბაზისო კრიტერიუმების მიხედვით.

საქართველოს 2019 წლის 20 სექტემბრის კანონი №5014 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

საქართველოს 2020 წლის 21 მაისის კანონი №5914 – ვებგვერდი, 25.05.2020წ.

     მუხლი 252. გადაწყვეტილება იურიდიული პირისაგან ფულადი თანხების გადახდევინების შესახებ

იურიდიული პირისაგან ფულადი თანხების გადახდევინების შესახებ გადაწყვეტილების გამოტანისას სასამართლოს შეუძლია მხარეთა შუამდგომლობით სარეზოლუციო ნაწილში მიუთითოს გადასახდელი თანხის ხასიათზე, აგრეთვე იმაზე, თუ ბანკში მოპასუხის რომელი თანხიდან უნდა ჩამოიწეროს დაკისრებული თანხა.

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

     მუხლი 253. გადაწყვეტილება ქონების მიკუთვნების ან მისი ღირებულების გადახდევინების შესახებ

ქონების ნატურით მიკუთვნების დროს სასამართლო გადაწყვეტილებაში მიუთითებს ამ ქონების ღირებულებაზე, რომელიც უნდა გადახდეს მოპასუხეს, თუ გადაწყვეტილების აღსრულებისას აღნიშნული ქონება მას არ აღმოაჩნდება.

     მუხლი 254. გადაწყვეტილება, რომელიც მოპასუხეს ავალებს განსაზღვრული მოქმედების შესრულებას

1. ისეთი გადაწყვეტილების გამოტანისას, რომელიც მოპასუხეს ავალებს განსაზღვრული მოქმედების შესრულებას, რაც დაკავშირებული არ არის ქონების ან ფულადი თანხების გადაცემასთან, სასამართლოს იმავე გადაწყვეტილებაში შეუძლია მიუთითოს, რომ, თუ მოპასუხე გადაწყვეტილებას არ შეასრულებს დადგენილ ვადაში, მოსარჩელეს უფლება აქვს ეს მოქმედება შეასრულოს მოპასუხისაგან აუცილებელი ხარჯების ანაზღაურებით.

2. თუ აღნიშნული მოქმედება შეიძლება შეასრულოს მხოლოდ მოპასუხემ, სასამართლო გადაწყვეტილებაში დაადგენს ვადას, რომლის განმავლობაშიც გადაწყვეტილება უნდა აღსრულდეს.

     მუხლი 255. (ამოღებულია)

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 256. გადაწყვეტილება რამდენიმე მოსარჩელის სასარგებლოდ ან რამდენიმე მოპასუხის წინააღმდეგ

1. თუ გადაწყვეტილება გამოტანილია რამდენიმე მოსარჩელის სასარგებლოდ, სასამართლომ უნდა მიუთითოს, თუ რა წილი ეკუთვნის თითოეულ მათგანს, ან აღნიშნოს, რომ გადახდევინების უფლება სოლიდარულია.

2. თუ გადაწყვეტილება გამოტანილია რამდენიმე მოპასუხის წინააღმდეგ, სასამართლომ უნდა მიუთითოს, თუ თითეულმა მოპასუხემ გადაწყვეტილების რა წილი უნდა შეასრულოს, ან აღნიშნოს, რომ მათი პასუხისმგებლობა სოლიდარულია.

     მუხლი 257. გადაწყვეტილების გამოტანა

1. საქმის ზეპირი განხილვის შემდეგ ცხადდება გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილი. მოსამართლე უფლებამოსილია, სათათბირო ოთახში გაუსვლელად გამოაცხადოს გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილი. თუ საქმე არსებითად რთული გადასაწყვეტია, გამონაკლის შემთხვევაში, მოსამართლე უფლებამოსილია, გადადოს გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილის გამოცხადება გონივრული ვადით, მაგრამ არა უმეტეს ერთი თვისა. აღნიშნულის თაობაზე მოსამართლეს გამოაქვს მოტივირებული განჩინება, რის შესახებაც სხდომის დასრულებისთანავე აცნობებს მხარეებს, და განსაზღვრავს გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილის გამოცხადების თარიღს. სხდომის თავმჯდომარე ან მოსამართლე, რომელმაც გამოაცხადა გადაწყვეტილება, განმარტავს მისი გასაჩივრების წესსა და ვადას. სხდომის თავმჯდომარე ან მოსამართლე ასევე უფლებამოსილია, განუმარტოს მხარეებს გადაწყვეტილების შინაარსი და მისი გამოტანის სამართლებრივი საფუძვლები.

2. გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილის გამოცხადებიდან 14 დღის ვადაში სასამართლო ამზადებს დასაბუთებულ გადაწყვეტილებას მხარეთათვის გადასაცემად.

3. ამ მუხლის მე-2 ნაწილით განსაზღვრული ვადა საკასაციო სასამართლოსთვის შეადგენს 1 თვეს.

4. სასამართლო უფლებამოსილია მაგისტრატი მოსამართლის განსჯად საქმეებზე, აგრეთვე მხარეთა მოთხოვნით სხვა საქმეებზედაც, გამოაცხადოს დასაბუთებული გადაწყვეტილება, რომელიც აისახება სასამართლოს სხდომის ოქმში. ასეთ შემთხვევაში სასამართლო აღარ ამზადებს გადაწყვეტილებას წერილობითი ფორმით. მხარეებს მათი მოთხოვნის შემთხვევაში გადაეცემათ ამონაწერი სასამართლოს სხდომის ოქმიდან, რომლის ნამდვილობას ამოწმებს სხდომის თავმჯდომარე.

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4037 - სსმ I, №75,27.12.2010 წ., მუხ.480

     მუხლი 2571. გადაწყვეტილების გამოტანა იმ საქმეებზე, რომლებზედაც სააპელაციო საჩივარი არ დაიშვება

იმ საქმეებზე, რომლებზედაც სააპელაციო საჩივარი არ დაიშვება, მოსამართლე აცხადებს გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილს, ამასთანავე, განმარტავს გადაწყვეტილების მოტივებს, რაც ცვლის გადაწყვეტილების აღწერილობით და სამოტივაციო ნაწილებს. მოსამართლის განმარტება აისახება სასამართლო სხდომის ოქმში. ამ შემთხვევაში მოსამართლე ვალდებული არ არის, გამოიტანოს დასაბუთებული გადაწყვეტილება.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 258. (ამოღებულია)

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 259. გადაწყვეტილების ასლების გაგზავნა მხარეებისათვის

მხარეებს, თავიანთი განცხადების საფუძველზე, გადაეცემათ სასამართლოს გადაწყვეტილების ასლები არა უგვიანეს 3 დღისა განცხადების შემოტანიდან. გადაწყვეტილების ასლებს ხელს აწერს სასამართლოს კანცელარიის მდივანი და უსვამს სასამართლოს ბეჭედს.

    მუხლი 2591. გადაწყვეტილების ასლის მხარეებისათვის ჩაბარება      

1. თუ გადაწყვეტილების გამოცხადებას ესწრება გადაწყვეტილების გასაჩივრების უფლების მქონე პირი, ან თუ ასეთი პირისათვის საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით ცნობილი იყო გადაწყვეტილების გამოცხადების თარიღი, გადაწყვეტილების გასაჩივრების მსურველი მხარე (მისი წარმომადგენელი) ვალდებულია გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილის გამოცხადებიდან არა უადრეს 20 და არა უგვიანეს 30 დღისა გამოცხადდეს სასამართლოში და ჩაიბაროს გადაწყვეტილების ასლი; წინააღმდეგ შემთხვევაში გასაჩივრების ვადის ათვლა დაიწყება გადაწყვეტილების გამოცხადებიდან 30-ე დღეს. ამ ვადის გაგრძელება და აღდგენა დაუშვებელია.

2. ამ კოდექსის 46-ე მუხლით გათვალისწინებული პირებისათვის, ასევე პატიმრობაში მყოფი იმ პირებისათვის, რომლებსაც არ ჰყავთ წარმომადგენელი, გადაწყვეტილების ასლის გაგზავნასა და ჩაბარებას უზრუნველყოფს სასამართლო ამავე კოდექსის 70-ე–78-ე მუხლებით დადგენილი წესით.

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4037 - სსმ I, №75,27.12.2010 წ., მუხ.480

     მუხლი 260. გადაწყვეტილებაში უსწორობათა და აშკარა არითმეტიკული შეცდომების გასწორება

1. სასამართლოს შეუძლია მხარეთა თხოვნით ან თავისი ინიციატივით გაასწოროს გადაწყვეტილებაში დაშვებული უსწორობანი ან აშკარა არითმეტიკული შეცდომები. თუ სასამართლოს მიზანშეწონილად მიაჩნია, შესწორებათა შეტანის საკითხი შეიძლება გადაწყდეს სასამართლო სხდომაზე. მხარეებს ეცნობებათ სხდომის დრო და ადგილი, მაგრამ მათი გამოუცხადებლობა არ წარმოადგენს დაბრკოლებას გადაწყვეტილებაში შესწორების შეტანის საკითხის განხილვისათვის.

2. გადაწყვეტილებაში შესწორების შეტანის შესახებ სასამართლოს განჩინებაზე შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა.

     მუხლი 261. დამატებითი გადაწყვეტილება

1. გადაწყვეტილების გამომტან სასამართლოს შეუძლია თავისი ინიციატივით ან მხარეთა თხოვნით გამოიტანოს დამატებითი გადაწყვეტილება, თუ:

ა) იმ მოთხოვნის გამო, რომლის შესახებაც მხარეებმა წარადგინეს მტკიცებულებანი და მისცეს ახსნა-განმარტებანი, გადაწყვეტილება არ გამოტანილა;

ბ) სასამართლოს, რომელმაც გადაწყვიტა უფლების საკითხი, არ მიუთითებია გადასახდელი თანხის ოდენობა, გადასაცემი ქონება ან მოქმედება, რომელიც მოპასუხემ უნდა შეასრულოს;

გ) სასამართლოს არ გადაუწყვეტია სასამართლო ხარჯების საკითხი.

2. დამატებითი გადაწყვეტილების გამოტანის საკითხი შეიძლება დაისვას გადაწყვეტილების გამოცხადებიდან 7 დღის განმავლობაში. ამ ვადის გაგრძელება არ დაიშვება.

3. დამატებითი გადაწყვეტილება სასამართლოს გამოაქვს სასამართლო სხდომაზე, რომლის შესახებაც ეცნობებათ მხარეებს, მაგრამ მათი გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს ასეთი გადაწყვეტილების გამოტანას.

31. ამ მუხლის პირველი ნაწილის „გ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული საკითხი განიხილება ზეპირი მოსმენის გარეშე. სასამართლოს შეუძლია დაადგინოს ზეპირი განხილვაც, თუ ეს საჭიროა და ხელს უწყობს საქმის გარემოებების გარკვევას. ზეპირი განხილვის შემთხვევაში მხარეებს ეცნობებათ სხდომის ჩატარების დრო და ადგილი, მაგრამ მათი გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს სასამართლოს მიერ საკითხის განხილვასა და გადაწყვეტას.

4. დამატებითი გადაწყვეტილება შეიძლება გასაჩივრდეს სააპელაციო წესით.

5. დამატებითი გადაწყვეტილების გამოტანაზე უარის თქმის შესახებ სასამართლოს განჩინებაზე შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა.

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4037 - სსმ I, №75,27.12.2010 წ., მუხ.480

     მუხლი 262. გადაწყვეტილების განმარტება

1. გადაწყვეტილების გამომტან სასამართლოს უფლება აქვს მხარეთა ან აღმასრულებლის განცხადებით, გადაწყვეტილების აღსრულების ხელშეწყობის მიზნით განმარტოს გადაწყვეტილება სარეზოლუციო ნაწილის შეუცვლელად მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილის შინაარსი ბუნდოვანია. განცხადების შეტანა გადაწყვეტილების განმარტების შესახებ დასაშვებია, თუ გადაწყვეტილება ჯერ არ არის აღსრულებული და თუ არ გასულა ვადა, რომლის განმავლობაშიც გადაწყვეტილება შეიძლება აღსრულდეს. სასამართლო უფლებამოსილია გადაწყვეტილების განმარტების საკითხი გადაწყვიტოს ზეპირი მოსმენის გარეშე. სხდომის ჩატარების შემთხვევაში მხარეებს ეგზავნება შეტყობინება, მაგრამ მათი გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს გადაწყვეტილების განმარტების საკითხის განხილვას.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ განცხადებას სასამართლო განიხილავს შეტანიდან 1 თვის ვადაში.

3. გადაწყვეტილების განმარტების შესახებ სასამართლოს განჩინებაზე შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა.

საქართველოს 2005 წლის 20 დეკემბრის კანონი №2360 - სსმ I, №55, 27.12.2005 წ., მუხ.376

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2008 წლის 15 ივლისის კანონი №212 - სსმ I, №17, 28.07.2008 წ., მუხ.128

     მუხლი 263. გადაწყვეტილების აღსრულების გადადება ან განაწილვადება, აღსრულების საშუალებისა და წესის შეცვლა

1. სასამართლოს, რომელმაც გამოიტანა საქმეზე გადაწყვეტილება, უფლება აქვს, მხარეთა თხოვნით, მათი ქონებრივი მდგომარეობისა და სხვა გარემოებათა გათვალისწინებით, ერთჯერადად, 3 თვემდე ვადით გადადოს ან ერთ წლამდე ვადით გაანაწილვადოს გადაწყვეტილების აღსრულება, აგრეთვე შეცვალოს მისი აღსრულების საშუალება და წესი.

2. სასამართლო უფლებამოსილია, მხარეთა განცხადებები განიხილოს ზეპირი მოსმენის გარეშე. სხდომის ჩატარების შემთხვევაში მხარეებს ეცნობება სხდომის ჩატარების დრო და ადგილი, მაგრამ მათი გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს სასამართლოს მიერ საკითხის გადაწყვეტას.

3. გადაწყვეტილების აღსრულების გადადების ან განაწილვადების შესახებ, აგრეთვე გადაწყვეტილების აღსრულების საშუალების ან წესის შეცვლის შესახებ სასამართლოს განჩინებაზე შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

თავი XXVIII

      სასამართლო გადაწყვეტილების კანონიერი ძალა. გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსრულება # # # 

     მუხლი 264. სასამართლო გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლა

1. პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილება შედის კანონიერ ძალაში:

ა) გამოცხადებისთანავე, თუ დაუშვებელია სააპელაციო წესით გასაჩივრება;

ბ) სააპელაციო წესით გასაჩივრების ვადის გასვლის შემდეგ, როდესაც დასაშვებია გადაწყვეტილების სააპელაციო გასაჩივრება, თუ იგი არ იყო ამ წესით გასაჩივრებული;

გ) სააპელაციო სასამართლოს განჩინების კანონიერ ძალაში შესვლის შემდეგ, რომელმაც გასაჩივრებული გადაწყვეტილება უცვლელი დატოვა;

დ) თუ გადაწყვეტილების გამოცხადების შემდეგ მხარეები წერილობითი ფორმით განაცხადებენ უარს მის სააპელაციო წესით გასაჩივრებაზე.

2. სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება (განჩინება), თუ იგი არ გასაჩივრებულა, კანონიერ ძალაში შედის მისი საკასაციო წესით გასაჩივრების ვადის გასვლის შემდეგ, ხოლო თუ იყო გასაჩივრებული – საკასაციო წესით საქმის განხილვის შემდეგ, თუკი სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება (განჩინება) არ გაუქმებულა. სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება (განჩინება) კანონიერ ძალაში ასევე შედის, თუ გადაწყვეტილების (განჩინების) გამოცხადების შემდეგ მხარეები წერილობითი ფორმით განაცხადებენ უარს მის საკასაციო წესით გასაჩივრებაზე.

3. საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება (განჩინება) კანონიერ ძალაში შედის დაუყოვნებლივ, მისი გამოცხადებისთანავე.

საქართველოს 1999 წლის 28 მაისის კანონი №1972 – სსმ I, №18(25), 01.06.1999 წ., მუხ.71

საქართველოს 1999 წლის 9 სექტემბრის კანონი №2398 – სსმ I, №43(50), 21.09.1999 წ., მუხ.227

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 265. კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილების გაუქმება ან შეცვლა

კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილების გაუქმება ან შეცვლა დასაშვებია მხოლოდ იმ შემთხვევაში და იმ წესით, რაც დადგენილია ამ კოდექსით.

     მუხლი 266. გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლის შედეგები

გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლის შემდეგ მხარეებს, აგრეთვე მათ უფლებამონაცვლეებს არ შეუძლიათ ხელახლა განაცხადონ სასამართლოში იგივე სასარჩელო მოთხოვნები იმავე საფუძველზე, აგრეთვე სადავო გახადონ სხვა პროცესში გადაწყვეტილებით დადგენილი ფაქტები და სამართლებრივი ურთიერთობანი.

     მუხლი 267. გადაწყვეტილების იძულებითი აღსრულება

გადაწყვეტილების იძულებითი აღსრულება დასაშვებია მხოლოდ მისი კანონიერ ძალაში შესვლის შემდეგ.

     მუხლი 2671. სასამართლო გადაწყვეტილების აღსრულებასთან დაკავშირებული საკითხების განხილვის და გადაწყვეტის წესი

1. სასამართლო გადაწყვეტილების აღსრულებასთან დაკავშირებული საკითხები შეიძლება განხილულ იქნეს ზეპირი მოსმენის გარეშე. სხდომის ჩატარების შემთხვევაში მხარეებს ეცნობება სხდომის ჩატარების დრო და ადგილი, მაგრამ მათი გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს სასამართლოს მიერ საკითხის გადაწყვეტას.

2. გადაწყვეტილება მიიღება განჩინების ფორმით. გადაწყვეტილების აღსრულებასთან დაკავშირებული საკითხების შესახებ სასამართლოს განჩინებაზე შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა.

საქართველოს 2000 წლის 5 დეკემბრის კანონი №638 – სსმ I, №48, 16.12.2000 წ., მუხ.138

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 2672. სასამართლო გადაწყვეტილების აღსრულების შებრუნება

1. აღსრულებული გადაწყვეტილების გაუქმებისა და ახალი გადაწყვეტილების მიღების შემდეგ სარჩელის დაკმაყოფილებაზე მთლიანად ან ნაწილობრივ უარის თქმის, საქმის წარმოების შეწყვეტის ან სარჩელის განუხილველად დატოვების შემთხვევაში მოპასუხეს მოსარჩელემ უნდა დაუბრუნოს ყოველივე, რაც მას მოსარჩელის სასარგებლოდ გადახდა გაუქმებული გადაწყვეტილებით.

2. გადაწყვეტილების აღსრულების შებრუნების საკითხს მოპასუხის განცხადების საფუძველზე წყვეტს ახალი გადაწყვეტილების ან განჩინების მიმღები სასამართლო.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 268. დაუყოვნებლივ აღსასრულებელი გადაწყვეტილებები

1. სასამართლოს შეუძლია მხარეთა თხოვნით მთლიანად ან ნაწილობრივ დაუყოვნებლივ აღსასრულებლად გადასცეს გადაწყვეტილებები:

ა) ალიმენტის მიკუთვნების შესახებ;

ბ) დასახიჩრებით ან ჯანმრთელობის სხვა დაზიანებით, აგრეთვე მარჩენალის სიკვდილით გამოწვეული ზიანის ასანაზღაურებლად გადასახადების დაკისრების შესახებ;

გ) მუშაკისათვის არა უმეტეს 3 თვის ხელფასის მიკუთვნების შესახებ;

დ) უკანონოდ დათხოვნილი ან გადაყვანილი მუშაკის სამუშაოზე აღდგენის შესახებ;

ე) (ამოღებულია);

ე 1) უკანონო მფლობელობიდან უძრავი ნივთის გამოთხოვის შესახებ;

ვ) თამასუქისა და ჩეკის თაობაზე გამოტანილი გადაწყვეტილებები;

ზ) ყველა სხვა საქმეზე, თუ განსაკუთრებულ გარემოებათა გამო გადაწყვეტილების აღსრულების დაყოვნებამ შეიძლება გადამხდევინებელს მნიშვნელოვანი ზიანი მიაყენოს, ან თუ გადაწყვეტილების აღსრულება შეუძლებელი აღმოჩნდება.  (ძალადაკარგულად იქნა ცნობილი 268-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ზ“ ქვეპუნქტის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს სადავო ქონების საკუთრებაში გადაცემის შესახებ სასამართლოს გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსრულებას, როდესაც მის შედეგად დაცული სიკეთე არ აღემატება აღსრულების დაყოვნების შედეგად მიყენებულ ზიანს) -  საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 30 სექტემბრის გადაწყვეტილება №1/5/675,681  - ვებგვერდი, 11.10.2016წ.

11. ხელშეკრულებიდან გამომდინარე დავებთან დაკავშირებით პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება უნდა მიექცეს დაუყოვნებლივ აღსასრულებლად, თუ ეს პირდაპირ არის გათვალისწინებული ხელშეკრულებით. ასეთ შემთხვევაზე არ ვრცელდება ამ მუხლის მე-2 და მე-3 ნაწილებით გათვალისწინებული მოთხოვნები. აღსრულება არ შეჩერდება ამავე დავის საგანზე მესამე პირის სარჩელის საფუძველზედაც.

(ძალადაკარგულად იქნა ცნობილი 268-ე მუხლის 11 ნაწილის პირველი და მე-2 წინადადებები) - საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2023 წლის 11 აპრილის გადაწყვეტილება №2/3/1421,1448,1451 – ვებგვერდი, 13.04.2023წ.

12. არასრულწლოვნის უფლებებთან დაკავშირებულ საქმეზე მიღებული გადაწყვეტილება დაუყოვნებლივ აღსასრულებლად გადაეცემა, თუ ამას მოითხოვს არასრულწლოვნის საუკეთესო ინტერესები, რაც მიეთითება იმავე გადაწყვეტილებაში.

2. გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსრულების დაშვებისას სასამართლოს შეუძლია მოსთხოვოს მოსარჩელეს გადაწყვეტილების აღსრულების შებრუნების უზრუნველყოფა სასამართლოს გადაწყვეტილების გაუქმების შემთხვევაში.

3. გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსრულება არ დაიშვება, თუ შეუძლებელია იმ ზარალის ზუსტად გამოთვლა, რომელიც შეიძლება მიადგეს მოწინააღმდეგე მხარეს, რის გამოც მეორე მხარე ვერ შეძლებს მის უზრუნველყოფას.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 29 ივნისის კანონი №5124 - სსმ I, №27, 17.07.2007წ., მუხ.258

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს განმწესრიგებელი სხდომის 2015 წლის 2 ნოემბრის საოქმო ჩანაწერი №1/6/675 – ვებგვერდი, 13.11.2015წ.

საქართველოს 2015 წლის  11 დეკემბრის  კანონი №4626  - ვებგვერდი, 29.12.2015წ.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 30 სექტემბრის გადაწყვეტილება №1/5/675,681 - ვებგვერდი, 11.10.2016წ.

საქართველოს 2019 წლის 20 სექტემბრის კანონი №5014 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

საქართველოს 2020 წლის 21 მაისის კანონი №5914 – ვებგვერდი, 25.05.2020წ.

     მუხლი 269. გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსრულების საკითხის განხილვა

გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსრულების საკითხი შეიძლება განხილულ იქნეს იმავე სხდომაზე, რომელზედაც გამოტანილი იქნება გადაწყვეტილება. თუ გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსრულების საკითხი აღნიშნულ სხდომაზე არ იქნა განხილული, იგი განიხილება ზეპირი მოსმენის გარეშე. სხდომის ჩატარების შემთხვევაში მხარეებს ეცნობებათ მისი ჩატარების დრო და ადგილი, მაგრამ მათი გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს სასამართლოს მიერ საკითხის განხილვასა და გადაწყვეტას.

(ძალადაკარგულად იქნა ცნობილი 269-ე მუხლის მე-2 წინადადების ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს ამავე კოდექსის 268-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ზ“ ქვეპუნქტის საფუძველის დაუყოვნებლივ აღსრულების საკითხის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვასა და გადაწყვეტას) -  საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 30 სექტემბრის გადაწყვეტილება №1/5/675,681 - ვებგვერდი, 11.10.2016წ.

(ძალადაკარგულად იქნა ცნობილი 269-ე მუხლის მე-2 წინადადების ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც ითვალისწინებს, ამავე კოდექსის 268-ე მუხლის 11 ნაწილის საფუძველზე, გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსრულების საკითხის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვასა და გადაწყვეტას) - საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2023 წლის 11 აპრილის გადაწყვეტილება №2/3/1421,1448,1451 – ვებგვერდი, 13.04.2023წ.

     მუხლი 270. დაუყოვნებლივ აღსრულების შესახებ სასამართლოს განჩინების გასაჩივრება

 გადაწყვეტილების დაუყოვნებლივ აღსრულების შესახებ სასამართლოს განჩინებაზე შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა, რომელიც არ შეაჩერებს ამ განჩინების შესრულებას.

     მუხლი 271. გადაწყვეტილების აღსრულების უზრუნველყოფა

სასამართლოს შეუძლია უზრუნველყოს იმ გადაწყვეტილების აღსრულება, რომელიც გადაცემული არ არის დაუყოვნებლივ აღსასრულებლად XXIII თავით დადგენილი წესების შესაბამისად.  ( ძალადაკარგულად იქნა ცნობილი 271-ე მუხლის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც სარჩელის/გადაწყვეტილების უზრუნველყოფის ღონისძიების გამოყენებას ითვალისწინებს იმ პირობებში, როდესაც ამ ღონისძიების შედეგად დაცული სიკეთე არ აღემატება უზრუნველყოფის ღონისძიების გამოყენების შედეგად მოწინააღმდეგე მხარისთვის მიყენებულ ზიანს) საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 30 სექტემბრის გადაწყვეტილება №1/5/675,681 - ვებგვერდი, 11.10.2016წ.

(ძალადაკარგულად იქნა ცნობილი 271-ე მუხლის ის ნორმატიული შინაარსი, რომელიც უშვებს დროებითი მმართველისთვის მასობრივი ინფორმაციის საშუალების სარედაქციო პოლიტიკის განსაზღვრის უფლებამოსილებების მინიჭებას) - საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2016 წლის 30 სექტემბრის გადაწყვეტილება №1/5/675,681 - ვებგვერდი, 11.10.2016წ.

თავი XXIX

საქმის წარმოების დამთავრება გადაწყვეტილების გამოტანის გარეშე

     მუხლი 272. საქმის წარმოების შეწყვეტა

სასამართლო, მხარეთა განცხადებით ან თავისი ინიციატივით, შეწყვეტს საქმის წარმოებას, თუ:

ა) საქმე არ უნდა იქნეს განხილული სასამართლოში იმის გამო, რომ კანონის თანახმად მისი განხილვა სხვა უწყების კომპეტენციაში შედის;

ა1) არ არსებობს დავის საგანი;

ბ) არსებობს სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილება ან განჩინება, რომელიც გამოტანილია დავაზე იმავე მხარეებს შორის, იმავე საგანზე და იმავე საფუძვლით;

გ) მოსარჩელემ უარი თქვა სარჩელზე;

დ) მხარეები მორიგდნენ;

დ1) შედგენილ იქნა სამედიაციო მორიგება ან საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების მხარემ სასამართლოს წარუდგინა საერთაშორისო სამედიაციო მორიგება, რომლითაც სადავო საკითხი უკვე გადაწყვეტილია;

ე) საქმის ერთ-ერთ მხარედ მყოფი მოქალაქის გარდაცვალების შემდეგ ან იურიდიული პირის ლიკვიდაციისას, სადავო სამართლებრივი ურთიერთობიდან გამომდინარე, დაუშვებელია უფლებამონაცვლეობა;

ე1) არსებობს ამ კოდექსის 281-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული შემთხვევა;

ვ) (ამოღებულია - 18.03.2015, №3220);

ვ 1) ( ამოღებულია - 19.02.2015, №3096);

ვ2) მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის შესახებ განცხადების განხილვისას საჯარო სამართლის იურიდიული პირის – ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს დასკვნა უარყოფითია;

ზ) კანონით დადგენილია სხვა შემთხვევა.

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №223 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.82

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2009 წლის 19 ივნისის კანონი №1281 - სსმ I, №13, 02.07.2009წ., მუხ.64

საქართველოს 2011 წლის 11 ნოემბრის კანონი №5265 - ვებგვერდი, 24.11.2011წ.

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5665 - ვებგვერდი, 11.01.2012წ.

საქართველოს 2015 წლის 19 თებერვლის  კანონი №3096  – ვებგვერდი, 27.02.2015წ.

საქართველოს 2015 წლის 18  მარტის კანონი №3220 – ვებგვერდი, 26.03.2015წ.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3340 – ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

საქართველოს 2019 წლის 18 სექტემბრის კანონი №4955 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

საქართველოს 2021 წლის 22 ივნისის კანონი №668 – ვებგვერდი, 24.06.2021წ.

     მუხლი 2721. საქმის წარმოების შეწყვეტა მხარის განცხადების საფუძველზე 

თუ მხარეებს დადებული აქვთ ხელშეკრულება, ან არსებობს მხარეთა შეთანხმება, რომ მათ შორის დავა გადასაწყვეტად არბიტრაჟს გადაეცეს, სასამართლო შეწყვეტს საქმის წარმოებას ერთ-ერთი მხარის განცხადების საფუძველზე. აღნიშნული განცხადება შესაგებლის წარდგენის ვადის გასვლამდე უნდა გაკეთდეს.

საქართველოს 2015 წლის 18  მარტის კანონი №3220 – ვებგვერდი, 26.03.2015წ.

     მუხლი 273. განჩინება საქმის წარმოების შეწყვეტის შესახებ

1. საქმეზე წარმოება შეწყდება სასამართლო განჩინებით. თუ საქმის წარმოება შეწყვეტილია იმის გამო, რომ საქმე კანონის თანახმად სასამართლოს არ ექვემდებარება, სასამართლო ვალდებულია მიუთითოს, თუ რომელ ორგანოს უნდა მიმართოს განმცხადებელმა.

2. საქმის წარმოების შეწყვეტის შემთხვევაში სასამართლოსათვის ხელმეორედ მიმართვა დავაზე იმავე მხარეებს შორის, იმავე საგანზე და იმავე საფუძვლით არ შეიძლება.

     მუხლი 274. საქმის წარმოების შეწყვეტის შესახებ განჩინების გასაჩივრება

სასამართლოს განჩინებაზე საქმის წარმოების შეწყვეტის შესახებ შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა.

     მუხლი 275. სარჩელის განუხილველად დატოვება

1. სასამართლო, მხარის განცხადებით ან თავისი ინიციატივით, განუხილველად დატოვებს სარჩელს, თუ:

ა)  (ამოღებულია - 20.03.2015, №3340);

ბ) სარჩელი (განცხადება) დაინტერესებული პირის სახელით შეიტანა იმ პირმა, რომელსაც არა აქვს საქმის წარმოების უფლებამოსილება;

გ) სასამართლო სხდომაზე მოსარჩელე (განმცხადებელი) არ გამოცხადებულა, ხოლო მოპასუხე თანახმაა, სარჩელი (განცხადება) განუხილველად იქნეს დატოვებული;

დ) არც ერთი მხარე არ გამოცხადებულა;

ე) იმავე ან სხვა სასამართლოს წარმოებაში არის საქმე იმავე მხარეებს შორის, იმავე საგანზე და იმავე საფუძვლით;

ვ) დაკმაყოფილდა მოსარჩელის შუამდგომლობა სარჩელისა და თანდართული დოკუმენტების გამოხმობის შესახებ;

ზ) არსებობს ამ კოდექსის 281-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული შემთხვევა;

თ) მოსარჩელე ამ კოდექსის 184-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებულ ვადაში არ წარმოადგენს მოპასუხისათვის გზავნილის ჩაბარების დამადასტურებელ დოკუმენტს ან შუამდგომლობას მოპასუხისათვის გზავნილის საჯარო შეტყობინებით ჩაბარების შესახებ;

ი) სახელმწიფო ბაჟის ოდენობის შემცირების შესახებ შუამდგომლობის დაკმაყოფილების შემთხვევაში მოსარჩელე სასამართლოს მიერ დადგენილ ვადაში არ წარმოადგენს სახელმწიფო ბაჟის გადახდის დამადასტურებელ დოკუმენტს;

კ) სასამართლო მედიაციისათვის კანონით დადგენილი ვადის გასვლიდან 10 დღის ვადაში ამ კოდექსის 1877 მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად არცერთი მხარე არ მიმართავს სასამართლოს საქმის წარმოების განახლების მოთხოვნით;

[ ლ) არსებობს ამ კოდექსის 363 50  მუხლის მე-3 ნაწილით განსაზღვრული შემთხვევა, გარდა იმავე მუხლის მე-4 ნაწილით გათვალისწინებული გამონაკლისებისა.  (ამოქმედდეს 2024 წლის 1 მაისიდან)]

2. სასამართლო უფლებამოსილია სარჩელი განუხილველად დატოვოს ამ კოდექსის 186-ე მუხლის 12 ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში, აგრეთვე იმ შემთხვევაში, თუ მოსარჩელემ სარჩელში თავისი ან მოპასუხის მისამართი არასწორად მიუთითა.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2011 წლის 11 ნოემბრის კანონი №5265 - ვებგვერდი, 24.11.2011წ.

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3340 – ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

საქართველოს 2019 წლის 18 სექტემბრის კანონი №4955 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

საქართველოს 2023 წლის 30 ივნისის კანონი №3447 – ვებგვერდი, 30.06.2023წ.

საქართველოს 2023 წლის 15 დეკემბრის კანონი №3947 – ვებგვერდი, 25.12.2023წ.

     მუხლი 276. სარჩელის განუხილველად დატოვების შესახებ სასამართლო განჩინების გასაჩივრება

სარჩელის (განცხადების) განუხილველად დატოვების შემთხვევაში საქმის წარმოება მთავრდება სასამართლო განჩინებით, რომელზედაც შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა.

     მუხლი 277. ხანდაზმულობის ვადის დადგენა სარჩელის განუხილველად დატოვების დროს

სარჩელის (განცხადების) განუხილველად დატოვების შემთხვევაში სასარჩელო ხანდაზმულობის ვადა არ შეწყდება.

     მუხლი 278. განუხილველად დატოვებული სარჩელის განმეორებით წარდგენა

იმ გარემოებათა აღმოფხვრის შემთხვევაში, რომლებიც საფუძვლად დაედო სარჩელის განუხილველად დატოვებას, დაინტერესებულ პირს უფლება აქვს კვლავ მიმართოს სასამართლოს საერთო წესის დაცვით.

თავი XXX

საქმის წარმოების შეჩერება

     მუხლი 279. სასამართლოს მოვალეობა შეაჩეროს საქმის წარმოება

სასამართლო ვალდებულია შეაჩეროს საქმის წარმოება შემდეგ შემთხვევებში:

ა) მოქალაქის გარდაცვალებისას, თუ სადავო-სამართლებრივი ურთიერთობა დასაშვებად თვლის უფლებამონაცვლეობას, ან იმ იურიდიული პირის არსებობის შეწყვეტისას, რომელიც საქმეში მხარეს წარმოადგენს;

ბ) თუ იგი დაადგენს, რომ მხარე არის მხარდაჭერის მიმღები, რომელსაც დაუწესდა მხარდაჭერა საპროცესო წარმომადგენლობის განსახორციელებლად, მაგრამ მხარდაჭერა არ მიუღია;

გ) საქართველოს თავდაცვის ძალების მოქმედ ნაწილში მოპასუხის ყოფნისას ან ასეთივე ნაწილში მყოფი მოსარჩელის თხოვნით;

დ) თუ საქმის განხილვა შეუძლებელია სხვა საქმის გადაწყვეტამდე, რომელიც განხილულ უნდა იქნეს სამოქალაქო სამართლის ან ადმინისტრაციული წესით; 

დ1) თუ საქმეს განიხილავს რესტიტუციისა და კომპენსაციის კომისია ან კომისიის კომიტეტი;

ე) მე-6 მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში;

ვ) თუ ამ კოდექსის 1873 მუხლის საფუძველზე დავის მხარეთა შეთანხმებით დასრულების მიზნით საქმე სასამართლომ მედიატორს გადასცა, ან საქმის წარმოების დაწყების შემდეგ მხარეებმა დავა მედიატორს გადასცეს, ანდა მხარეთა შორის არსებობს მედიაციის თაობაზე შეთანხმება, რომლითაც მხარეები თანხმდებიან, რომ არ მიმართონ სასამართლოს განსაზღვრული ვადის ან გარემოების დადგომამდე, − გარდა იმ შემთხვევისა,  როდესაც მოსარჩელე ადასტურებს, რომ სასამართლო განხილვის გარეშე მას გამოუსწორებელი ზიანი მიადგება. მოპასუხემ მედიაციის თაობაზე შეთანხმების შესახებ განცხადება შესაგებლის წარდგენის ვადის გასვლამდე უნდა გააკეთოს.

ზ) თუ რეზოლუციის რეჟიმში მყოფი კომერციული ბანკის მიმართ არსებული საქმის წარმოების შეჩერების მოთხოვნით სასამართლოს მიმართავს საქართველოს ეროვნული ბანკი „საქართველოს ეროვნული ბანკის შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონისა და „კომერციული ბანკების საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად. საქართველოს ეროვნული ბანკის მიმართვის შემდეგ რეზოლუციის რეჟიმში მყოფი კომერციული ბანკის მიმართ დაწყებული საქმის წარმოება ჩერდება. ამ შემთხვევაში ჩერდება აგრეთვე შუამდგომლობის განხილვის ვადის დინება. ამ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში მოსამართლე გამოიტანს განჩინებას საქართველოს ეროვნული ბანკის მიმართვიდან 1 დღის ვადაში.

საქართველოს 2006 წლის 29 დეკემბრის კანონი №4287 - სსმ I, №51, 31.12.2006წ., მუხ.446

საქართველოს 2010 წლის 24 სექტემბრის კანონი №3619 - სსმ I, №51, 29.09.2010 წ., მუხ.332

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5550 – ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3340 – ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

საქართველოს 2018 წლის 31  ოქტომბრის  კანონი №3608  – ვებგვერდი, 21.11.2018წ.

საქართველოს 2019 წლის 18 სექტემბრის კანონი №4955 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

საქართველოს 2019 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5659 – ვებგვერდი, 31.12.2019წ.

     მუხლი 280. სასამართლოს უფლება შეაჩეროს საქმის წარმოება

სასამართლოს, მხარეთა განცხადებით ან თავისი ინიციატივით, შეუძლია შეაჩეროს საქმის წარმოება, თუ:

ა) მხარე იმყოფება ნამდვილ ვადიან სამხედრო სამსახურში ან გაწვეულია რაიმე სახელმწიფო მოვალეობის შესასრულებლად;

ბ) მხარე იმყოფება ხანგრძლივ სამსახურებრივ მივლინებაში;

გ) მხარე იმყოფება სამკურნალო დაწესებულებაში ან ავად არის, რის გამოც საშუალება არა აქვს გამოცხადდეს სასამართლოში, და ეს დასტურდება სამედიცინო დაწესებულების ცნობით;

დ) გამოცხადებულია მოპასუხის ძებნა კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში;

ე) სასამართლომ დანიშნა ექსპერტიზა.

     მუხლი 281. საქმის წარმოების შეჩერების ვადები

საქმის წარმოება შეჩერდება:

ა) ამ კოდექსის 279-ე მუხლის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში – გონივრული ვადით, მაგრამ არა უმეტეს ერთი წლისა. მოსარჩელის გარდაცვალებისას, თუ ამ ვადის გასვლის შემდეგ საქმეში უფლებამონაცვლე არ ჩაერთო, სარჩელი განუხილველად დარჩება. ასევე განუხილველად დარჩება მოსარჩელის მიერ შეტანილი სააპელაციო და საკასაციო საჩივრები. მოპასუხის გარდაცვალების შემთხვევაში მოსარჩელე ვალდებულია ერთწლიანი ვადის გასვლამდე მიუთითოს მოპასუხის უფლებამონაცვლე პირი (პირი, რომელმაც სამკვიდრო ქონება მიიღო, უმკვიდრო ქონების შემთხვევაში – სახელმწიფო ან შესაბამისი ორგანიზაცია ან სხვა უფლებამონაცვლე). თუ აღმოჩნდება, რომ სამკვიდრო ქონება არ არსებობს, საქმის წარმოება შეწყდება. მოსარჩელის დასაბუთებული შუამდგომლობის შემთხვევაში სასამართლოს შეუძლია გააგრძელოს ერთწლიანი ვადა არა უმეტეს 6 თვით;

ა 1) ამ კოდექსის 279-ე მუხლის „ბ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში – შესაბამისი მხარდაჭერის მიღებამდე;

ბ) ამ კოდექსის 279-ე მუხლის „გ“ ქვეპუნქტით და 280-ე მუხლის „ა“, „ბ“, „დ“ და „ე“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებულ შემთხვევებში – საქართველოს თავდაცვის ძალების შემადგენლობაში მხარის ყოფნამდე, მის მიერ სახელმწიფო მოვალეობის შესრულებამდე, სამსახურებრივი მივლინებიდან მის დაბრუნებამდე, მოპასუხის მოძებნამდე ან ექსპერტიზის დამთავრებამდე;

გ) 279-ე მუხლის „დ” ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში – სასამართლოს გადაწყვეტილების, განაჩენის, განჩინების, დადგენილების კანონიერ ძალაში შესვლამდე ან ადმინისტრაციული წესით განხილულ საქმეზე გადაწყვეტილების გამოტანამდე; 

გ1) ამ კოდექსის 279-ე მუხლის „დ1“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში – კომისიის ან მისი კომიტეტის მიერ შესაბამისი გადაწყვეტილების მიღებამდე;

დ) 279-ე მუხლის „ე” ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევებში – საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილების მიღებამდე;

ე) ამ კოდექსის 280-ე მუხლის „გ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში – არა უმეტეს 2 თვის ვადით. ამ ვადის გასვლისთანავე მხარე ვალდებულია დანიშნოს წარმომადგენელი, ხოლო სასამართლო უფლებამოსილია განაახლოს საქმის განხილვა;

ვ) ამ კოდექსის 279-ე მუხლის „ვ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში − მედიაციის დასრულებამდე.

ზ) ამ კოდექსის 279-ე მუხლის „ზ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში − სასამართლოს განჩინებაში განსაზღვრული ვადით, რომელიც უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს ეროვნული ბანკის სათანადო მიმართვაში მითითებულ ვადას, მაგრამ არ უნდა აღემატებოდეს 90 დღეს. თუ რეზოლუციის რეჟიმი განჩინებაში განსაზღვრულ ვადაზე ადრე დასრულდება, საქართველოს ეროვნული ბანკი ვალდებულია ამის შესახებ შეატყობინოს სასამართლოს, რომელიც გააუქმებს საქმის წარმოების შეჩერების შესახებ განჩინების მოქმედებას.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4037 - სსმ I, №75,27.12.2010 წ., მუხ.480

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5550 – ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3340 – ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

საქართველოს 2018 წლის 31  ოქტომბრის  კანონი №3608  – ვებგვერდი, 21.11.2018წ.

საქართველოს 2019 წლის 18 სექტემბრის კანონი №4955 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

საქართველოს 2019 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5659 – ვებგვერდი, 31.12.2019წ.

     მუხლი 282. სასამართლო განჩინების გასაჩივრება

საქმის წარმოების შეჩერების შესახებ სასამართლო განჩინებაზე შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა, გარდა ამ კოდექსის 280-ე მუხლის „ე“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული შემთხვევისა.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 283. საქმის წარმოების განახლება

საქმის წარმოება განახლდება იმ გარემოებათა აცილების შემდეგ, რომლებმაც გამოიწვია წარმოების შეჩერება. წარმოების განახლების შემდეგ საქმის განხილვა ხდება საერთო წესით.

თავი XXXI

სასამართლო განჩინება

     მუხლი 284. განჩინების გამოტანა

1. სასამართლოს დადგენილება, რომლითაც საქმე არსებითად არ წყდება, მიიღება განჩინების ფორმით.

2. სასამართლო განჩინებას, რომელიც მიღებულია ერთპიროვნულად მოსამართლის მიერ, ხელს აწერს ეს მოსამართლე, ხოლო თუ იგი მიღებულია კოლეგიური სასამართლოს მიერ, – ყველა მოსამართლე.

3. თუ განჩინება მიღებულია სათათბირო ოთახში გაუსვლელად, ის შეიტანება სასამართლო სხდომის ოქმში.

4. განჩინება, რომელსაც სასამართლო იღებს ადგილზე თათბირით, უნდა გამოცხადდეს მიღებისთანავე. თავმჯდომარე ან მოსამართლე, რომელმაც გამოაცხადა განჩინება, განმარტავს ამ განჩინების შინაარსს, მისი გასაჩივრების წესსა და ვადას, რაც აისახება სხდომის ოქმში.

5. თავმჯდომარე ან მოსამართლე სათათბირო ოთახში მიღებული განჩინების სარეზოლუციო ნაწილს აცხადებს თათბირის შემდეგ. თავმჯდომარე ან მოსამართლე, რომელმაც გამოაცხადა განჩინება, განმარტავს ამ განჩინების შინაარსს, მისი გასაჩივრების წესსა და ვადას.

6. განჩინების სარეზოლუციო ნაწილის გამოცხადებიდან 14 დღის ვადაში სასამართლო ამზადებს დასაბუთებულ განჩინებას მხარეთათვის გადასაცემად.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 285. განჩინების შინაარსი

განჩინებაში უნდა აღინიშნოს:

ა) განჩინების მიღების დრო და ადგილი;

ბ) განჩინების მიმღები სასამართლოს დასახელება, შემადგენლობა და სასამართლო სხდომის მდივანი;

გ) მხარეები და დავის საგანი;

დ) საკითხი, რომელზედაც მიღებულ უნდა იქნეს განჩინება;

ე) მოტივები, რომლებითაც სასამართლო მივიდა თავის დასკვნამდე, და კანონები, რომლებითაც სასამართლო ხელმძღვანელობდა. განჩინებაში შეიძლება მიეთითოს აგრეთვე მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტები, რომლებითაც სასამართლო ხელმძღვანელობდა;

ვ) სასამართლოს დადგენილება;

ზ) განჩინების გასაჩივრების წესი და ვადა.

საქართველოს 2022 წლის 18 ოქტომბრის კანონი №1919 – ვებგვერდი, 24.10.2022წ.

     მუხლი 286. განჩინების ასლების გადაგზავნა მხარეებისათვის

მხარეებს, რომლებიც არ ესწრებიან განჩინების გამოცხადებას, ეგზავნებათ განჩინების ასლები საქმის წარმოების შეწყვეტის, სარჩელის განუხილველად დატოვებისა თუ საქმის წარმოების შეჩერების შესახებ მისი გამოტანიდან არა უგვიანეს 5 დღისა.

თავი XXXII

სასამართლო ოქმი

     მუხლი 287. ოქმის შედგენის სავალდებულოობა

სასამართლოს თითოეული სხდომის შესახებ, აგრეთვე სხდომის გარეშე შესრულებული თითოეული საპროცესო მოქმედების შესახებ, რომელშიც მონაწილეობენ მხარეები, მათი წარმომადგენლები, მოწმეები, ექსპერტები, სპეციალისტები, ოქმის შედგენა სავალდებულოა.

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

     მუხლი 288. ოქმის შინაარსი

1. თუ სასამართლოს თითოეული სხდომის ან სხდომის გარეშე შესრულებული თითოეული საპროცესო მოქმედების ტექნიკური საშუალებით ჩაწერა შეუძლებელია, დგება ოქმი, რომელშიც უნდა აღინიშნოს:

ა) სასამართლო სხდომის წელი, თვე, რიცხვი და ადგილი;

ბ) სასამართლო სხდომის დაწყებისა და დამთავრების დრო;

გ) საქმის განმხილველი სასამართლოს დასახელება, შემადგენლობა და სასამართლო სხდომის მდივანი;

დ) საქმის დასახელება;

ე) ცნობები მხარეების წარმომადგენელთა, მოწმეთა, ექსპერტთა და თარჯიმანთა გამოცხადების შესახებ;

ვ) ცნობები მხარეებისა და მათ წარმომადგენლებისათვის მათი საპროცესო უფლებებისა და მოვალეობების განმარტების შესახებ;

ზ) სასამართლოს განკარგულებანი და სათათბირო ოთახში გაუსვლელად გამოტანილი განჩინებანი;

თ) მხარეთა და მათ წარმომადგენელთა ახსნა-განმარტებანი;

ი) მოწმეთა ჩვენებები, ექსპერტების მიერ თავიანთი დასკვნების განმარტებები, ნივთიერ და წერილობით მტკიცებულებათა დათვალიერების მონაცემები;

კ) მხარეთა პაექრობის შინაარსი;

ლ) ცნობები გადაწყვეტილებისა და განჩინების გამოცხადების შესახებ;

მ) ცნობები გადაწყვეტილების შინაარსის, მისი გასაჩივრების წესისა და ვადის განმარტების შესახებ.

2. თუ სასამართლოს თითოეული სხდომის ან სხდომის გარეშე შესრულებული თითოეული საპროცესო მოქმედების ტექნიკური საშუალებით ჩაწერა შესაძლებელია, დგება ოქმი, რომელშიც უნდა აღინიშნოს ამ მუხლის პირველი ნაწილის „ა“–„ე“ და „ზ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული მონაცემები, აგრეთვე მხარეთა, მათ წარმომადგენელთა, მოწმეთა და სხდომაზე მოწვეულ სხვა პირთა მონაცემები, მათი გამოსვლების დრო და ხანგრძლივობა.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

    მუხლი 289. ოქმის შედგენისა და გაფორმების წესი

1. ოქმს ადგენს მდივანი თვით სასამართლო სხდომაზე ან სხდომის გარეშე ცალკეული საპროცესო მოქმედების შესრულების დროს.

2. ამ კოდექსის 288-ე მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში მხარეებსა და მათ წარმომადგენლებს უფლება აქვთ, იშუამდგომლონ ოქმში იმ გარემოებათა შეტანის შესახებ, რომლებსაც, მათი აზრით, საქმისათვის არსებითი მნიშვნელობა აქვს.

3. ოქმი მომზადებული და ხელმოწერილ უნდა იქნეს არა უგვიანეს 3 დღისა სხდომის დამთავრების ან ცალკეული საპროცესო მოქმედების შესრულების შემდეგ.

4. ოქმს ხელს აწერს მხოლოდ სასამართლო სხდომის მდივანი, გარდა ამ კოდექსის 284-ე მუხლის მე-3 და მე-4 ნაწილებით გათვალისწინებული შემთხვევებისა. ამ კოდექსის 284-ე მუხლის მე-3 და მე-4 ნაწილებით გათვალისწინებულ შემთხვევებში ოქმს აგრეთვე ხელს აწერს მოსამართლე, ხოლო თუ საქმეს სასამართლოს კოლეგიური შემადგენლობა იხილავდა – ამ სხდომის თავმჯდომარე.

5. ოქმში შეტანილ ყველა ცვლილებას, შესწორებასა და დამატებას უკეთდება შენიშვნა და მოწმდება ოქმზე ხელის მომწერ პირთა მიერ.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 290. მაგნიტურ ფირზე ჩაწერილი ოქმი

1. სასამართლოს შეუძლია ოქმის შედგენისათვის გამოიყენოს მაგნიტოფონი, კომპიუტერი ან სხვა ტექნიკური საშუალება, რომელთა მეშვეობით ჩანაწერებიც ოქმს თან ერთვის. მოსამართლის მოთხოვნის შემთხვევაში სასამართლო სხდომის მდივანი უზრუნველყოფს ტექნიკური ჩანაწერის ან მისი ნაწილის გაშიფვრას.

2. მხარეს უფლება აქვს, მოითხოვოს ტექნიკური ჩანაწერის ასლი ელექტრონული ფორმით, რაც უნდა დაკმაყოფილდეს. ასლის გადაღების საფასური გადაიხდება საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 291. შენიშვნები სხდომის ოქმთან დაკავშირებით

სხდომის ოქმზე ხელმოწერიდან 3 დღის ვადაში მხარეებსა და მათ წარმომადგენლებს შეუძლიათ წარადგინონ თავიანთი შენიშვნები ოქმთან დაკავშირებით, მიუთითონ მის უსწორობასა და უსრულობაზე. შენიშვნები უნდა დაერთოს საქმეს. შენიშვნებს საქმის განმხილველი მოსამართლე (სასამართლო) განიხილავს მათი შეტანიდან 5 დღის ვადაში და გამოაქვს განჩინება შენიშვნების შესახებ.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

კარი მეხუთე

გამარტივებული წარმოება

თავი XXXIII

თამასუქისა და ჩეკის თაობაზე აღძრული სარჩელების განხილვა

     მუხლი 292. დასაშვებობა

თუ თამასუქის შესახებ საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად აღძრული იქნება თამასუქიდან გამომდინარე პრეტენზიები და სარჩელში მითითებული იქნება, რომ საქმის განხილვა მოხდეს გამარტივებული წესით, გამოყენებულ უნდა იქნეს ამ თავში გათვალისწინებული წესები.

     მუხლი 293. თამასუქის წარდგენა

სარჩელს თან უნდა დაერთოს თამასუქის ასლი. საქმის სასამართლო სხდომაზე ზეპირი განხილვის დროს მოსარჩელემ თამასუქი დედნის სახით უნდა წარმოადგინოს.

     მუხლი 294. განსჯადობა

1. სარჩელები თამასუქის თაობაზე შეიძლება აღიძრას როგორც იმ სასამართლოში, რომლის ტერიტორიაზედაც უნდა მოხდეს გადახდა, ისე სასამართლოში მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.

2. თუ სარჩელი მიმართულია ერთობლივად რამდენიმე თამასუქვალდებულის მიმართ, მაშინ სარჩელი შეიძლება აღიძრას როგორც იმ სასამართლოში, რომლის ტერიტორიაზედაც უნდა მოხდეს გადახდა, ისე ნებისმიერ სასამართლოში ერთ-ერთი მოპასუხის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.

     მუხლი 295. ვადა უწყების ჩაბარებიდან სასამართლო სხდომამდე

მხარეებს უწყება უნდა ჩაჰბარდეთ სასამართლოს სხდომის დაწყებამდე არანაკლებ 24 საათით ადრე, თუ ეს უწყება ბარდება სასამართლოს ადგილსამყოფლის მიხედვით. თუკი უწყება ბარდება სხვა ადგილზე, მაშინ ეს ვადა განისაზღვრება მინიმუმ 3 დღით.

     მუხლი 296. მტკიცებულებები

1. მტკიცებულებებად დაიშვება მხოლოდ დოკუმენტები (წერილობითი მტკიცებულებები) და მხარეთა ახსნა-განმარტებები.

2. დოკუმენტური დადასტურება შესაძლებელია მხოლოდ შესაბამისი დოკუმენტების წარდგენით.

     მუხლი 297. გამარტივებული წესით საქმის განხილვაზე უარის თქმა

მოსარჩელეს შეუძლია მოპასუხის თანხმობის გარეშე უარი თქვას ამ თავში ჩამოყალიბებული წესების მიხედვით საქმის განხილვაზე ამ საქმის განხილვის დამთავრებამდე. ასეთ შემთხვევაში საქმე განიხილება საერთო წესით.

     მუხლი 298. სარჩელების შეერთებისა და შეგებებული სარჩელების აღძვრის დაუშვებლობა

არ შეიძლება თამასუქის თაობაზე აღძრული სარჩელების შეერთება სხვა პრეტენზიების გამო აღძრულ სარჩელებთან. დაუშვებელია აგრეთვე შეგებებული სარჩელების აღძვრა.

     მუხლი 299. სასამართლო გადაწყვეტილების დათქმა

1. მოპასუხეს, რომელიც უარყოფს მის წინააღმდეგ წამოყენებულ მოთხოვნას, ყველა შემთხვევაში მას შემდეგ, რაც გადაწყვეტილება გამოტანილი იქნება, შეუძლია მოითხოვოს საქმის დამატებითი წარმოება თავისი უფლებების განხორციელების მიზნით.

2. გადაწყვეტილება მოპასუხის უფლებების შენარჩუნებით საბოლოო გადაწყვეტილებად ითვლება გასაჩივრებისა და იძულებითი აღსრულების თვალსაზრისით.

     მუხლი 300. საქმის დამატებითი წარმოება

1. თუ მოპასუხეს შენარჩუნებული აქვს თავისი უფლების განხორციელების შესაძლებლობა, დავა რჩება სასამართლო წარმოების სფეროში.

2. თუ საქმის დამატებითი წარმოების დროს გამოვლინდება, რომ მოსარჩელის მოთხოვნა უსაფუძვლო იყო, გადაწყვეტილება, რომელიც მიღებულია ამ თავში გათვალისწინებული წესების დაცვით, უქმდება; მოსარჩელეს უარი უნდა ეთქვას თავისი მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე და სასამართლო ხარჯებიც შესაბამისად უნდა განაწილდეს. მოსარჩელეს ევალება იმ ზარალის ანაზღაურება, რომელიც მიადგა მოპასუხეს გადაწყვეტილების აღსრულების ან ასეთი აღსრულებისათვის ხელისშემშლელი ქმედების შედეგად. მოპასუხეს შეუძლია წამოაყენოს ზარალის ანაზღაურების მოთხოვნა დავის სასამართლო განხილვის პროცესში.

     მუხლი 301. ჩეკის თაობაზე აღძრული საქმეების წარმოება

თუ მოთხოვნები წამოყენებულია ჩეკის შესახებ საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად, გამოყენებულ უნდა იქნეს თამასუქის თაობაზე აღძრული საქმეების წარმოების წესი.

თავი XXXIV

(ამოღებულია)

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6145 – ვებგვერდი, 17.05.2012წ.

     მუხლი 302. (ამოღებულია)

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6145 – ვებგვერდი, 17.05.2012წ.

     მუხლი 303. (ამოღებულია)

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6145 – ვებგვერდი, 17.05.2012წ.

     მუხლი 304. (ამოღებულია)

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6145 – ვებგვერდი, 17.05.2012წ.

     მუხლი 305. (ამოღებულია)

საქართველოს 2005 წლის 20 დეკემბრის კანონი №2360 - სსმ I, №55, 27.12.2005 წ., მუხ.376

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6145 – ვებგვერდი, 17.05.2012წ.

     მუხლი 306. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 13 მაისის კანონი №1956 – სსმ I, №15(22), 14.05.1999 წ., მუხ.64

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6145 – ვებგვერდი, 17.05.2012წ.

     მუხლი 307. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 13 მაისის კანონი №1956 – სსმ I, №15(22), 14.05.1999 წ., მუხ.64

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6145 – ვებგვერდი, 17.05.2012წ.

     მუხლი 308. (ამოღებულია)

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6145 – ვებგვერდი, 17.05.2012წ.

     მუხლი 309. (ამოღებულია)

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2012 წლის 8 მაისის კანონი №6145 – ვებგვერდი, 17.05.2012წ.

თავი XXXIV1

 ლიზინგის საგნის გამცემის მფლობელობაში ლიზინგის საგნის დაბრუნების თაობაზე საქმის განხილვის გამარტივებული წესი

საქართველოს 2002 წლის 7 მაისის კანონი №1395 – სსმ I, №13, 28.05.2002 წ., მუხ.50

     მუხლი 3091. დასაშვებობა

ამ თავით დადგენილი გამარტივებული წესით შეიძლება განხილულ იქნეს მოთხოვნები ლიზინგის საგნის გამცემის მფლობელობაში ლიზინგის საგნის დაბრუნების თაობაზე.

საქართველოს 2002 წლის 7 მაისის კანონი №1395 – სსმ I, №13, 28.05.2002 წ., მუხ.50

     მუხლი 3092. განცხადება ლიზინგის საგნის გამცემის მფლობელობაში ლიზინგის საგნის დაბრუნების თაობაზე

1. განცხადება ლიზინგის საგნის გამცემის მფლობელობაში ლიზინგის საგნის დაბრუნების თაობაზე, რომელიც წარმოადგენს საქმის გამარტივებული წესით განხილვის საფუძველს, მიზნად უნდა ისახავდეს სასამართლოს მიერ ლიზინგის საგნის გამცემის მფლობელობაში ლიზინგის საგნის დაბრუნების შესახებ ბრძანების მიღებას.

2. განცხადებაში ლიზინგის საგნის გამცემის მფლობელობაში ლიზინგის საგნის დაბრუნების თაობაზე, რომელსაც თან უნდა ახლდეს სახელმწიფო ბაჟის გადახდის დამადასტურებელი ქვითარი, აღნიშნული უნდა იყოს შემდეგი მონაცემები:

ა) სასამართლოს დასახელება;

ბ) მხარეებისა და მათი წარმომადგენლების დასახელებები;

გ) განმცხადებლის მოთხოვნა;

დ) ვალდებულება, რომლის საფუძველზედაც წაყენებულია მოთხოვნა;

ე) წაყენებული მოთხოვნის დამადასტურებელი მტკიცებულება.

3. მოსამართლე განცხადებას ლიზინგის საგნის გამცემის მფლობელობაში ლიზინგის საგნის დაბრუნების თაობაზე განიხილავს სასამართლოში მისი შეტანიდან 3 დღეში.

საქართველოს 2002 წლის 7 მაისის კანონი №1395 – სსმ I, №13, 28.05.2002 წ., მუხ.50

     მუხლი 3093. განსჯადობა

განცხადება ლიზინგის საგნის გამცემის მფლობელობაში ლიზინგის საგნის დაბრუნების თაობაზე სასამართლოში შეიტანება საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსით დადგენილი წესით.

საქართველოს 2002 წლის 7 მაისის კანონი №1395 – სსმ I, №13, 28.05.2002 წ., მუხ.50

     მუხლი 3094 . ლიზინგის საგნის გამცემის მფლობელობაში ლიზინგის საგნის დაბრუნების შესახებ განცხადების მიღებაზე უარის თქმა

1. თუ მოსამართლე გამოარკვევს, რომ ლიზინგის საგნის გამცემის მფლობელობაში ლიზინგის საგნის დაბრუნების შესახებ განცხადება არ აკმაყოფილებს ამ კოდექსით, მათ შორის, მისი 3092  მუხლით დადგენილ მოთხოვნებს, იგი გამოიტანს განჩინებას განცხადების მიღებაზე უარის თქმის თაობაზე და განმცხადებელს დაუბრუნებს განცხადებას თანდართულ დოკუმენტებთან ერთად.

2. ლიზინგის საგნის გამცემის მფლობელობაში ლიზინგის საგნის დაბრუნების შესახებ განცხადების მიღებაზე უარის თქმის თაობაზე განჩინება საჩივრდება კერძო საჩივრით.

საქართველოს 2002 წლის 7 მაისის კანონი №1395 – სსმ I, №13, 28.05.2002 წ., მუხ.50

საქართველოს 2011 წლის 11 ნოემბრის კანონი №5265 - ვებგვერდი, 24.11.2011წ.

საქართველოს 2012 წლის 25 მაისის კანონი №6315 – ვებგვერდი, 08.06.2012წ.

     მუხლი 3095. (ამოღებულია)

საქართველოს 2002 წლის 7 მაისის კანონი №1395 – სსმ I, №13, 28.05.2002 წ., მუხ.50

საქართველოს 2012 წლის 25 მაისის კანონი №6315 – ვებგვერდი, 08.06.2012წ.

     მუხლი 3096. ლიზინგის საგნის გამცემის მფლობელობაში ლიზინგის საგნის დაბრუნების შესახებ ბრძანება

ლიზინგის საგნის გამცემის მფლობელობაში ლიზინგის საგნის დაბრუნების შესახებ ბრძანებაში აღნიშნული უნდა იყოს, რომ ბრძანება ექვემდებარება დაუყოვნებლივ აღსრულებას და მისი გასაჩივრების წესი და ვადა.

საქართველოს 2002 წლის 7 მაისის კანონი №1395 – სსმ I, №13, 28.05.2002 წ., მუხ.50

     მუხლი 3097. ლიზინგის საგნის გამცემის მფლობელობაში ლიზინგის საგნის დაბრუნების შესახებ ბრძანების გასაჩივრება

სასამართლოს ბრძანებაზე ლიზინგის საგნის გამცემის მფლობელობაში ლიზინგის საგნის დაბრუნების შესახებ შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა. ამასთან, ეს ვერ შეაჩერებს ბრძანების აღსრულებას.

საქართველოს 2002 წლის 7 მაისის კანონი №1395 – სსმ I, №13, 28.05.2002 წ., მუხ.50

თავი XXXIV2

აქციათა სავალდებულო მიყიდვის შესახებ საქმის განხილვის წესი

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5286 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.327

     მუხლი 3098. დასაშვებობა

ამ თავით დადგენილი წესით შეიძლება განხილულ იქნეს სააქციო საზოგადოების აქციონერის განცხადება აქციათა სავალდებულო მიყიდვის შესახებ, რომელსაც აქციათა შეძენის შედეგად საკუთრებაში აქვს სააქციო საზოგადოების ხმის უფლების მქონე აქციათა არანაკლებ 95%-ისა (შემდგომში – მყიდველი).

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5286 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.327

     მუხლი 3099. მყიდველის განცხადება აქციათა სავალდებულო მიყიდვის შესახებ

1. მყიდველის განცხადება აქციათა სავალდებულო მიყიდვის შესახებ წარედგინება სასამართლოს „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული აქციათა სავალდებულო მიყიდვის შესახებ განცხადების ოფიციალურ ბეჭდვით ორგანოში გამოქვეყნებიდან ერთი თვის შემდეგ.

2. განცხადებას უნდა ერთოდეს სახელმწიფო ბაჟის გადახდის დამადასტურებელი ქვითარი. განცხადებაში აღნიშნული უნდა იყოს შემდეგი მონაცემები:

ა) სასამართლოს დასახელება;

ბ) მყიდველის და მისი წარმომადგენლის დასახელებები;

გ) განმცხადებლის მოთხოვნა;

დ) მტკიცებულება, რომლითაც დასტურდება აქციათა სავალდებულო მიყიდვის შესახებ განცხადების ოფიციალურ ბეჭდვით ორგანოში გამოქვეყნება განცხადების შეტანამდე ერთი თვით ადრე მაინც;

ე) რეესტრის მწარმოებელი პირის მისამართი;

ვ) თარიღი (სამუშაო დღის ბოლოს შესაბამისი დრო), რომლის მდგომარეობით არსებულ აქციათა ბენეფიციარ მესაკუთრეთაგან უნდა მოხდეს მყიდველის მიერ აქციათა გამოსყიდვა (გამოსყიდვის სააღრიცხვო თარიღი).

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5286 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.327

     მუხლი 30910. განსჯადობა

მყიდველის განცხადებას აქციათა სავალდებულო მიყიდვის შესახებ განიხილავენ თბილისისა და ქუთაისის საქალაქო სასამართლოები, მყიდველის იურიდიული მისამართის შესაბამისად. ამ თავის მიზნებისათვის, თბილისის საქალაქო სასამართლოს იურისდიქცია მოიცავს აღმოსავლეთ საქართველოს, ხოლო ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს იურისდიქცია – დასავლეთ საქართველოს.

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5286 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.327

     მუხლი 30911 . აქციათა სავალდებულო მიყიდვის შესახებ განცხადების მიღების საკითხის განხილვა

1. მოსამართლე აქციათა სავალდებულო მიყიდვის შესახებ განცხადების შეტანიდან 3 დღის ვადაში იხილავს მისი მიღების საკითხს.

2. თუ მოსამართლე გამოარკვევს, რომ აქციათა სავალდებულო მიყიდვის შესახებ განცხადება არ აკმაყოფილებს ამ კოდექსით, მათ შორის, მისი 3099  მუხლით დადგენილ მოთხოვნებს, იგი გამოიტანს განჩინებას განცხადების მიღებაზე უარის თქმის თაობაზე და განმცხადებელს დაუბრუნებს განცხადებას თანდართულ დოკუმენტებთან ერთად.

3. აქციათა სავალდებულო მიყიდვის შესახებ განცხადების მიღებაზე უარის თქმის თაობაზე განჩინება საჩივრდება კერძო საჩივრით.

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5286 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.327

საქართველოს 2012 წლის 25 მაისის კანონი №6315 – ვებგვერდი, 08.06.2012წ.

     მუხლი 30912. დამოუკიდებელი ექსპერტის ან საბროკერო კომპანიის დანიშვნა

 1. აქციათა გამოსყიდვის სამართლიანი ფასის დადგენის მიზნით სასამართლო განცხადების მიღებიდან 7 დღის ვადაში ნიშნავს დამოუკიდებელ ექსპერტს ან საბროკერო კომპანიას.

2. დამოუკიდებელმა ექსპერტმა ან საბროკერო კომპანიამ უნდა შეადგინოს გამოსყიდვის ანგარიში, რომელშიც მითითებული იქნება გამოსყიდვის დოკუმენტურად დადასტურებული გარემოებები, აქციათა გამოსყიდვის სამართლიანი ფასის დასადგენად გამოყენებული მეთოდი და ამის საფუძველზე განსაზღვრული აქციათა ფასი. დამოუკიდებელი ექსპერტის ან საბროკერო კომპანიის ხარჯებს ანაზღაურებს მყიდველი.

3. დამოუკიდებელი ექსპერტის ან საბროკერო კომპანიის შერჩევის დროს სასამართლო უფლებამოსილია გაითვალისწინოს მხარეთა მოსაზრებები. მხარეებს უფლება აქვთ, შესთავაზონ სასამართლოს დასანიშნი პირის კანდიდატურები. საბოლოოდ საკითხს იმის შესახებ, თუ ვის მიენდოს გამოსყიდვის ანგარიშის შედგენა, წყვეტს სასამართლო. მხარეებს უფლება აქვთ, აცილება მისცენ დამოუკიდებელ ექსპერტს ან საბროკერო კომპანიას ამ კოდექსის 35-ე მუხლით დადგენილი საფუძვლით.

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5286 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.327

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2012 წლის 25 მაისის კანონი №6315 – ვებგვერდი, 08.06.2012წ.

     მუხლი 30913. აქციათა სავალდებულო მიყიდვის შესახებ განცხადების განხილვა

 1. აქციათა სავალდებულო მიყიდვის შესახებ განცხადების მიღების შესახებ განჩინებაში სასამართლო განსაზღვრავს დროს ზეპირი მოსმენისათვის და მხარეებს დაუყოვნებლივ აცნობებს სხდომის დროსა და ადგილს. აქციონერს, რომლის აქციების გამოსყიდვასაც მოითხოვს მყიდველი (შემდგომ – დაინტერესებული პირი), უწყებასთან ერთად ეგზავნება განცხადებისა და თანდართული დოკუმენტების ასლები და განესაზღვრება ვადა მოსაზრებების წარსადგენად.

2. თუ დაინტერესებულ პირთა რაოდენობა ორზე მეტია, ისინი ვალდებული არიან დანიშნონ წარმომადგენელი.

 3. სასამართლო განცხადებას განიხილავს და გადაწყვეტილება გამოაქვს განცხადების მიღებიდან არა უგვიანეს ერთი თვისა.

4. განცხადება განიხილება სასამართლო სხდომაზე. სასამართლო ამოწმებს აქციათა სავალდებულო მიყიდვის პროცედურების შესაბამისობას კანონის მოთხოვნებთან. მხარეთა გამოუცხადებლობა არ აბრკოლებს საკითხის გადაწყვეტას.

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5286 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.327

საქართველოს 2012 წლის 25 მაისის კანონი №6315 – ვებგვერდი, 08.06.2012წ.

     მუხლი 30914. სასამართლოს გადაწყვეტილება აქციათა სავალდებულო მიყიდვის შესახებ განცხადებასთან დაკავშირებით

1. თუ სასამართლო დაადგენს აქციათა სავალდებულო მიყიდვის პროცედურების შესაბამისობას კანონის მოთხოვნებთან, მას გამოაქვს გადაწყვეტილება აქციათა სავალდებულო მიყიდვის შესახებ. წინააღმდეგ შემთხვევაში სასამართლოს გამოაქვს განჩინება განცხადების დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის თაობაზე.

2. აქციათა სავალდებულო მიყიდვის შესახებ სასამართლოს გადაწყვეტილებით დგინდება აქციათა გამოსყიდვის სამართლიანი ფასი და თარიღი (სამუშაო დღის ბოლოს შესაბამისი დრო), რომლის მდგომარეობით არსებულ აქციათა ბენეფიციარ მესაკუთრეთაგან უნდა მოხდეს მყიდველის მიერ აქციათა გამოსყიდვა (გამოსყიდვის სააღრიცხვო თარიღი).

3. სასამართლომ აქციათა გამოსყიდვის სამართლიანი ფასის დადგენისას უნდა გაითვალისწინოს:

ა) ამ აქციების ღირებულება ფასიანი ქაღალდების ბაზარზე;

ბ) საზოგადოების მიერ მომავალში მისაღები სავარაუდო შემოსავლები;

გ) საზოგადოების აქტივები (მათ შორის, საწარმოს რეზერვები, საწარმოს საქმიანი რეპუტაცია, გამოცდილება, პერსპექტივები და საქმიანი კავშირები) და პასივები.

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5286 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.327

     მუხლი 30915. აქციათა სავალდებულო მიყიდვის შესახებ გადაწყვეტილების გასაჩივრება

1. აქციათა სავალდებულო მიყიდვის შესახებ გადაწყვეტილებაში აღნიშნული უნდა იყოს მისი გასაჩივრების წესი და ვადა.

2. საქალაქო სასამართლოს გადაწყვეტილების გასაჩივრება დაიშვება გადაწყვეტილების გამოტანიდან არა უგვიანეს 14 დღისა.

3. აქციათა სავალდებულო მიყიდვის შესახებ გადაწყვეტილება შეიძლება გასაჩივრდეს მხოლოდ სააპელაციო წესით. სააპელაციო წესით საქმის განხილვის ვადაა ერთი თვე.

4. აქციათა სავალდებულო მიყიდვის შესახებ გადაწყვეტილების გასაჩივრება არ აჩერებს მის აღსრულებას.

საქართველოს 2007 წლის 11 ივლისის კანონი №5286 - სსმ I, №29, 27.07.2007წ., მუხ.327

თავი XXXIV3

ცალკეული დელიქტით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების შესახებ სარჩელის განხილვის გამარტივებული წესი

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4075 - სსმ I, №76, 29.12.2010წ., მუხ.505.

     მუხლი 30916. დასაშვებობა

ამ თავით დადგენილი წესით შეიძლება განხილულ იქნეს სარჩელი დანაშაულის ან ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის შედეგად მიყენებული ზიანის ანაზღაურების შესახებ.

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4075 - სსმ I, №76, 29.12.2010წ., მუხ.505

     მუხლი 30917. ზიანის ანაზღაურების შესახებ სარჩელი

1. ზიანის ანაზღაურების შესახებ სარჩელს უნდა დაერთოს კანონიერ ძალაში შესული სასამართლო განაჩენი ან ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის განმხილველი ორგანოს/თანამდებობის პირის მიერ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმეზე გამოცემული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი, რომლითაც დასტურდება ზიანის მიყენების ფაქტი.

2. თუ კანონიერ ძალაში შესული სასამართლო განაჩენი ან ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის განმხილველი ორგანოს/თანამდებობის პირის მიერ გამოცემული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი არ შეიცავს მიყენებული ზიანის გაანგარიშებას, ზიანის ანაზღაურების შესახებ სარჩელს შეიძლება ასევე დაერთოს უფლებამოსილი პირის/ორგანოს მიერ შედგენილი დოკუმენტი, რომელშიც განსაზღვრული იქნება მიყენებული ზიანის ოდენობა.

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4075 - სსმ I, №76, 29.12.2010წ., მუხ.505

     მუხლი 30918. განსჯადობა

ზიანის ანაზღაურების შესახებ სარჩელი სასამართლოში შეიტანება ამ კოდექსით დადგენილი წესით.

     მუხლი 30919 . ზიანის ანაზღაურების შესახებ სარჩელის მიღების საკითხის განხილვა

1. მოსამართლე ზიანის ანაზღაურების შესახებ სარჩელის შეტანიდან 3 დღის ვადაში იხილავს მისი მიღების საკითხს.

2. თუ მოსამართლე გამოარკვევს, რომ ზიანის ანაზღაურების შესახებ სარჩელი არ აკმაყოფილებს ამ კოდექსით დადგენილ მოთხოვნებს, იგი გამოიტანს განჩინებას სარჩელის მიღებაზე უარის თქმის თაობაზე და მოსარჩელეს დაუბრუნებს სარჩელს თანდართულ დოკუმენტებთან ერთად.

3. ზიანის ანაზღაურების შესახებ სარჩელის მიღებაზე უარის თქმის თაობაზე სასამართლო განჩინება საჩივრდება კერძო საჩივრით.

4. ზიანის ანაზღაურების შესახებ სარჩელის მიღების შემდეგ მოპასუხეს ამ კოდექსის 201-ე მუხლით დადგენილი წესით, დაუყოვნებლივ ეგზავნება სარჩელი და თანდართული დოკუმენტების ასლები და შესაგებლის წარსადგენად განესაზღვრება ვადა, რომელიც არ უნდა აღემატებოდეს 7 დღეს.

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4075 - სსმ I, №76, 29.12.2010წ., მუხ.505

საქართველოს 2012 წლის 25 მაისის კანონი №6315 – ვებგვერდი, 08.06.2012წ.

     მუხლი 30920. ზიანის ანაზღაურების შესახებ სარჩელის განხილვა

1. ზიანის ანაზღაურების შესახებ სარჩელს სასამართლო განიხილავს წარმოებაში მიღებიდან 1 თვის ვადაში.

2. ზიანის ანაზღაურების შესახებ სარჩელის განხილვისას სასამართლო დადგენილად მიიჩნევს ზიანის მიყენების ფაქტს, რომელიც დასტურდება კანონიერ ძალაში შესული სასამართლო განაჩენით ან ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმის განმხილველი ორგანოს/თანამდებობის პირის მიერ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმეზე გამოცემული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტით.

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4075 - სსმ I, №76, 29.12.2010წ., მუხ.505

     მუხლი 30921. ზიანის ანაზღაურების შესახებ სასამართლო გადაწყვეტილების გასაჩივრება

ზიანის ანაზღაურების შესახებ სასამართლო გადაწყვეტილება 7 დღის ვადაში საჩივრდება სააპელაციო სასამართლოში.

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4075 - სსმ I, №76, 29.12.2010წ., მუხ.505

თავი XXXIV4 

„მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული საკითხების განხილვის წესი

     მუხლი 30922. „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული საკითხების განხილვის წესი

1. „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული საკითხები, გარდა ამ კოდექსის XXXIV2 თავით განსაზღვრული აქციათა სავალდებულო მიყიდვის შესახებ საქმისა, განიხილება ზოგადი წესით, თუ ამ თავით სხვა რამ არ არის დადგენილი.

2. „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევაში ამ თავით განსაზღვრულ საკითხს განიხილავს სასამართლო მეწარმის ადგილმდებარეობის მიხედვით, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც მოთხოვნილია სააქციო საზოგადოების სამეთვალყურეო საბჭოს წევრის გამოწვევა.

3. ამ თავით განსაზღვრულ საკითხზე პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების (განჩინების) გასაჩივრების შემთხვევაში სააპელაციო სასამართლო ხელმძღვანელობს შესაბამისი პროცედურისთვის ამ თავითვე დადგენილი დასაშვებობისა და განხილვის ვადებით.

4. კანონით გათვალისწინებული წინაპირობების არსებობისას სასამართლო ამ მუხლით დადგენილი წესით განიხილავს თავის მიერ დანიშნული ლიკვიდატორის გათავისუფლების საკითხს. ლიკვიდატორის გათავისუფლების საკითხზე გამოტანილი განჩინება საჩივრდება კერძო საჩივრით.

     მუხლი 30923. პირის დანიშვნის საკითხის განხილვის ზოგადი წესი

1. „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული პირის დანიშვნის საკითხს სასამართლო განიხილავს ზეპირი მოსმენის გარეშე, გარდა ამ თავით დადგენილი გამონაკლისებისა. სასამართლომ შესაძლებელია დანიშნოს ზეპირი მოსმენა განმცხადებლის (განმცხადებლების) და დასანიშნი პირის მონაწილეობით. ზეპირ მოსმენაზე მათი გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს საკითხის წარმოდგენილი წერილობითი მასალების საფუძველზე განხილვას.

2. სასამართლო „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული პირის დანიშვნის საკითხს განიხილავს 1 თვის ვადაში და გამოაქვს შესაბამისი განჩინება. ამ განჩინებაში მითითებული უნდა იყოს სასამართლოს მიერ დანიშნული პირის საიდენტიფიკაციო მონაცემები და მის მიერ დაკავებული თანამდებობა. რამდენიმე კანდიდატის წარდგენის შემთხვევაში სასამართლო ნიშნავს იმ კანდიდატს, რომელიც დასაკავებელ თანამდებობას ყველაზე მეტად შეესაბამება.

3. „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევაში განმცხადებლის (განმცხადებლების) ან დასანიშნი პირის შუამდგომლობის საფუძველზე სასამართლომ შესაძლებელია ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული განჩინებით დაადგინოს დანიშნული პირის გასამრჯელოს ოდენობა და შრომის ანაზღაურების წესი.

4. პირველი ინსტანციის სასამართლოს განჩინება საჩივრდება კერძო საჩივრით, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც სამეწარმეო საზოგადოების რეორგანიზაციის დროს მისი პარტნიორის წილის სამართლიანი ფასის დასადგენად დამოუკიდებელი ექსპერტია დანიშნული.

     მუხლი 30924. განცხადება პირის დანიშვნის შესახებ

1. „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული პირის დანიშვნის შესახებ განცხადება უნდა შეიცავდეს:

ა) სასამართლოს დასახელებას;

ბ) განმცხადებლის (განმცხადებლების) დასახელებას, აგრეთვე დასანიშნი პირის ვინაობას, პირად ნომერს, მისამართს, ფაქტობრივ ადგილსამყოფელს, ელექტრონული ფოსტის მისამართს, საკონტაქტო ტელეფონს ან/და სხვა მონაცემებს;

გ) მითითებას განმცხადებლის (განმცხადებლების) უფლებამოსილებაზე, მიმართოს (მიმართონ) სასამართლოს პირის კონკრეტულ თანამდებობაზე დანიშვნის მოთხოვნით;

დ) „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი სასამართლოსთვის მიმართვის წინაპირობების არსებობის დასაბუთებას;

ე) განმცხადებლის (განმცხადებლების) მოთხოვნას კონკრეტული პირის დანიშვნის შესახებ და ამ პირის მხარდაჭერის მიზეზებს;

ვ) განცხადებისთვის დართულ მტკიცებულებებზე მითითებას;

ზ) უფლებამოსილი პირის ხელმოწერას.

2. „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული პირის დანიშვნის შესახებ განცხადებას უნდა დაერთოს მასში მითითებული ფაქტობრივი გარემოებების დამადასტურებელი მტკიცებულებები, სახელმწიფო ბაჟის გადახდის დამადასტურებელი ქვითარი, დასანიშნი პირის პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტის დამოწმებული ასლი, ამ პირის წერილობითი თანხმობა და სათანადო წესით დამოწმებული ხელმოწერის ნიმუში.

3. სასამართლო „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული პირის დანიშვნის შესახებ განცხადების მიღებიდან 3 დღის ვადაში ამოწმებს მისი დასაშვებობის წინაპირობებს. თუ აღნიშნული განცხადება არ აკმაყოფილებს ამ მუხლის მოთხოვნებს ან დარღვეულია სასამართლოსთვის მიმართვის კანონით დადგენილი ვადა, სასამართლო განჩინებით უარს ეტყვის განმცხადებელს (განმცხადებლებს) განცხადების განსახილველად მიღებაზე. ეს განჩინება საჩივრდება კერძო საჩივრით.

     მუხლი 30925. სააქციო საზოგადოების სამეთვალყურეო საბჭოს წევრის გამოწვევა

1. სააქციო საზოგადოება უფლებამოსილია მისი სამეთვალყურეო საბჭოს წევრის გამოწვევის მოთხოვნით განცხადებით მიმართოს სასამართლოს სამეთვალყურეო საბჭოს გამოსაწვევი წევრის ადგილსამყოფლის მიხედვით.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული განცხადება უნდა შეიცავდეს:

ა) სასამართლოს დასახელებას;

ბ) განმცხადებლის (განმცხადებლების) დასახელებას, აგრეთვე სამეთვალყურეო საბჭოს გამოსაწვევი წევრის ვინაობას, პირად ნომერს, მისამართს, ფაქტობრივ ადგილსამყოფელს, ელექტრონული ფოსტის მისამართს, საკონტაქტო ტელეფონს ან/და სხვა მონაცემებს;

გ) მითითებას განმცხადებლის (განმცხადებლების) უფლებამოსილებაზე, მიმართოს (მიმართონ) სასამართლოს სამეთვალყურეო საბჭოს წევრის გამოწვევის მოთხოვნით;

დ) „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი სასამართლოსთვის მიმართვის წინაპირობებისა და სამეთვალყურეო საბჭოს წევრის გამოწვევის მნიშვნელოვანი საფუძვლების არსებობის დასაბუთებას;

ე) განმცხადებლის (განმცხადებლების) მოთხოვნას სამეთვალყურეო საბჭოს კონკრეტული წევრის გამოწვევის შესახებ;

ვ) განცხადებისთვის დართულ მტკიცებულებებზე მითითებას;

ზ) უფლებამოსილი პირის ხელმოწერას.

3. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ განცხადებას უნდა დაერთოს მასში მითითებული ფაქტობრივი გარემოებების დამადასტურებელი მტკიცებულებები, სამეთვალყურეო საბჭოს გადაწყვეტილება სამეთვალყურეო საბჭოს წევრის გამოწვევის შესახებ და სახელმწიფო ბაჟის გადახდის დამადასტურებელი ქვითარი.

4. სასამართლო ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული განცხადების მიღებიდან 3 დღის ვადაში ამოწმებს მისი დასაშვებობის წინაპირობებს. თუ დარღვეულია ამ მუხლის მოთხოვნები, სასამართლო განჩინებით უარს ეტყვის განმცხადებელს (განმცხადებლებს) განცხადების განსახილველად მიღებაზე. ეს განჩინება საჩივრდება კერძო საჩივრით. თუ არსებობს განცხადების დასაშვებობის წინაპირობები, სასამართლო სამეთვალყურეო საბჭოს გამოსაწვევ წევრს აცნობებს სამეწარმეო საზოგადოების მოთხოვნის შესახებ, უგზავნის განცხადებასა და მისთვის დართულ მტკიცებულებებს და ნიშნავს სასამართლო სხდომას. სასამართლო სხდომაზე სამეთვალყურეო საბჭოს გამოსაწვევი წევრის გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს საკითხის წარმოდგენილი წერილობითი მასალების საფუძველზე განხილვას.

5. სამეთვალყურეო საბჭოს გამოსაწვევი წევრი უფლებამოსილია წერილობით წარადგინოს პოზიცია ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ განცხადებასა და სამეთვალყურეო საბჭოს ოქმში მითითებული შესაბამისი საფუძვლების შესახებ.

6. „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული საფუძვლების არსებობის დადასტურების შემთხვევაში სასამართლო იღებს გადაწყვეტილებას სააქციო საზოგადოების სამეთვალყურეო საბჭოს წევრის გამოწვევის შესახებ. წინააღმდეგ შემთხვევაში სასამართლო უარს ეტყვის განმცხადებელს (განმცხადებლებს) შესაბამისი მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე.

7. სააქციო საზოგადოების სამეთვალყურეო საბჭოს წევრის გამოწვევის შესახებ გადაწყვეტილება შესაძლებელია გასაჩივრდეს მხოლოდ სააპელაციო წესით. ამ გადაწყვეტილების გასაჩივრება არ აჩერებს მის აღსრულებას.

    მუხლი 30926. სამეწარმეო საზოგადოების პარტნიორის წილის გამოსასყიდი სამართლიანი ფასის დადგენა

1. სამეწარმეო საზოგადოების პარტნიორს, რომელმაც საერთო კრებაზე სამეწარმეო საზოგადოების გარდაქმნის საწინააღმდეგოდ მისცა ხმა და რომელიც მისი წილისთვის შეთავაზებულ გამოსასყიდ ფასზე თანახმა არ არის, შეუძლია წილის გამოსასყიდი ფასის შესახებ შეტყობინების მიღებიდან 30 დღის ვადაში სასამართლოს მიმართოს განცხადებით წილის გამოსასყიდი სამართლიანი ფასის დადგენის მოთხოვნით.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული განცხადება უნდა შეიცავდეს:

ა) სასამართლოს დასახელებას;

ბ) განმცხადებლის (განმცხადებლების), აგრეთვე სამეწარმეო საზოგადოების დასახელებას, პირად ნომერს, მისამართს, ფაქტობრივ ადგილსამყოფელს, ელექტრონული ფოსტის მისამართს, საკონტაქტო ტელეფონის ნომერს ან/და სხვა მონაცემებს;

გ) „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი სასამართლოსთვის მიმართვის წინაპირობების არსებობის დასაბუთებას;

დ) დამოუკიდებელ ექსპერტად დასანიშნი პირის შესახებ მონაცემებს;

ე) იმაზე მითითებას, რომ დაცულია სასამართლოსთვის მიმართვის ვადა;

ვ) განმცხადებლის (განმცხადებლების) მოთხოვნას;

ზ) განცხადებისთვის დართულ მტკიცებულებებზე მითითებას;

თ) უფლებამოსილი პირის ხელმოწერას.

3. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ განცხადებას უნდა დაერთოს მასში მითითებული ფაქტობრივი გარემოებების დამადასტურებელი მტკიცებულებები და სახელმწიფო ბაჟის გადახდის დამადასტურებელი ქვითარი.

4. სასამართლო ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული განცხადების მიღებიდან 3 დღის ვადაში ამოწმებს მის დასაშვებობას. თუ დარღვეულია ამ მუხლის მოთხოვნები, სასამართლო განჩინებით უარს ეტყვის განმცხადებელს (განმცხადებლებს) განცხადების განსახილველად მიღებაზე. ეს განჩინება საჩივრდება კერძო საჩივრით. წინააღმდეგ შემთხვევაში სასამართლო სამეწარმეო საზოგადოებას აცნობებს მისი პარტნიორის მოთხოვნის შესახებ და წილის გამოსასყიდი სამართლიანი ფასის დასადგენად ამ კოდექსის 30912 მუხლით დადგენილი წესით დანიშნავს დამოუკიდებელ ექსპერტს.

5. პარტნიორის წილის გამოსასყიდი სამართლიანი ფასის დადგენის საკითხი განიხილება ზეპირი მოსმენის გარეშე. სასამართლომ შესაძლებელია დანიშნოს სასამართლო სხდომა პარტნიორისა და სამეწარმეო საზოგადოების მონაწილეობით. სასამართლო სხდომაზე მათი გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს საკითხის წარმოდგენილი წერილობითი მასალების საფუძველზე განხილვას.

6. სასამართლოს პარტნიორის წილის გამოსასყიდი სამართლიანი ფასის დადგენის საკითხზე გამოაქვს განჩინება. პარტნიორის წილის გამოსასყიდი სამართლიანი ფასის დადგენისას სასამართლომ უნდა გაითვალისწინოს:

ა) წილის ღირებულება;

ბ) სამეწარმეო საზოგადოების მიერ მისაღები სავარაუდო შემოსავლები;

გ) სამეწარმეო საზოგადოების აქტივები (მათ შორის, სამეწარმეო საზოგადოების რეზერვები, საქმიანი რეპუტაცია, გამოცდილება, პერსპექტივები და საქმიანი კავშირები) და პასივები.

7. ამ მუხლის მე-6 ნაწილით გათვალისწინებული განჩინება საჩივრდება კერძო საჩივრით.

     მუხლი 30927. სამეწარმეო საზოგადოების დოკუმენტების შენახვის ადგილის განსაზღვრა

1. სამეწარმეო საზოგადოების ლიკვიდატორი ან პარტნიორი „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევაში უფლებამოსილია სასამართლოს მიმართოს განცხადებით სამეწარმეო საზოგადოების დოკუმენტების შენახვის ადგილის განსაზღვრის მოთხოვნით.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული განცხადება უნდა შეიცავდეს:

ა) სასამართლოს დასახელებას;

ბ) განმცხადებლის (განმცხადებლების) დასახელებას, მის (მათ) მიერ დაკავებულ თანამდებობას, პირად ნომერს, მისამართს, ფაქტობრივ ადგილსამყოფელს, ელექტრონული ფოსტის მისამართს, საკონტაქტო ტელეფონის ნომერს ან/და სხვა მონაცემებს;

გ) „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი სასამართლოსთვის მიმართვის წინაპირობების არსებობის დასაბუთებას;

დ) სამეწარმეო საზოგადოების ყველა ლიკვიდატორის საიდენტიფიკაციო და საკონტაქტო მონაცემებს;

ე) სამეწარმეო საზოგადოების დოკუმენტების შესანახი სავარაუდო ადგილების დასახელებებსა და მისამართებს, თითოეული მათგანის უპირატესობისა და ნაკლოვანების დასაბუთებას;

ვ) სამეწარმეო საზოგადოების დოკუმენტების შენახვისთვის/გაცნობისთვის პასუხისმგებელი პირის (პირების) ვინაობას და მის (მათ) წერილობით თანხმობას;

ზ) განმცხადებლის (განმცხადებლების) მოთხოვნას;

თ) განცხადებისთვის დართულ მტკიცებულებებზე მითითებას;

ი) უფლებამოსილი პირის ხელმოწერას.

3. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ განცხადებას უნდა დაერთოს მასში მითითებული ფაქტობრივი გარემოებების დამადასტურებელი მტკიცებულებები, სახელმწიფო ბაჟის გადახდის დამადასტურებელი ქვითარი, სამეწარმეო საზოგადოების დოკუმენტების შენახვისთვის პასუხისმგებელი პირის (პირების) პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტის დამოწმებული ასლი და ამ პირის (პირების) წერილობითი თანხმობა.

4. სასამართლო ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული განცხადების მიღებიდან 3 დღის ვადაში ამოწმებს მის დასაშვებობას. თუ დარღვეულია ამ მუხლის მოთხოვნები, სასამართლო განჩინებით უარს ეტყვის განმცხადებელს (განმცხადებლებს) განცხადების განსახილველად მიღებაზე. ეს განჩინება საჩივრდება კერძო საჩივრით. წინააღმდეგ შემთხვევაში სასამართლო სამეწარმეო საზოგადოების სხვა ლიკვიდატორს (ლიკვიდატორებს) აცნობებს აღნიშნული განცხადების შესახებ და მისცემს საპროცესო ვადას პოზიციის წარსადგენად. დადგენილი ვადის გასვლის შემდეგ სასამართლო საკითხს გადაწყვეტს განჩინებით, ზეპირი მოსმენის გარეშე. სასამართლო უფლებამოსილია დანიშნოს ზეპირი მოსმენა სამეწარმეო საზოგადოების ლიკვიდატორთა მონაწილეობით. ზეპირ მოსმენაზე მათი გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს საკითხის წარმოდგენილი წერილობითი მასალების საფუძველზე განხილვას.

5. ამ მუხლის მე-4 ნაწილით გათვალისწინებულ განჩინებაში მითითებული უნდა იყოს სამეწარმეო საზოგადოების დოკუმენტების შესანახი ადგილი და მათი შენახვისთვის/გაცნობისთვის პასუხისმგებელი პირის (პირების) საიდენტიფიკაციო მონაცემები.

6. ამ მუხლის მე-4 ნაწილით გათვალისწინებული განჩინება საჩივრდება კერძო საჩივრით.

     მუხლი 30928. აქციონერთა რიგგარეშე საერთო კრების მოწვევა

1.  აქციონერთა  რიგგარეშე  საერთო  კრების  მოწვევის  საკითხს სასამართლო იხილავს კაპიტალის არანაკლებ 5%-ის მფლობელი აქციონერის (აქციონერების) განცხადების საფუძველზე.

2. თუ განმცხადებელ აქციონერთა რაოდენობა ორზე მეტია, ისინი ვალდებული არიან სასამართლოსთვის მიმართვისა და საქმის წარმოების მიზნით დანიშნონ წარმომადგენელი.

3. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული განცხადება უნდა შეიცავდეს:

ა) სასამართლოს დასახელებას;

ბ) განმცხადებლის (განმცხადებლების), აგრეთვე წარმომადგენლის დასახელებას, პირად ნომერს, მისამართს, ფაქტობრივ ადგილსამყოფელს, ელექტრონული ფოსტის მისამართს, საკონტაქტო ტელეფონის ნომერს ან/და სხვა მონაცემებს;

გ) „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი სასამართლოსთვის მიმართვის წინაპირობების არსებობის დასაბუთებას;

დ) აქციონერთა რიგგარეშე საერთო კრების მოწვევის მიზანს, მიზეზებსა და დღის წესრიგს (დღის წესრიგში ასახული უნდა იყოს კაპიტალის არანაკლებ 5%-ის მფლობელი აქციონერის (აქციონერების) მიერ მოთხოვნილი ყველა საკითხი), აგრეთვე აქციონერთა რიგგარეშე საერთო კრების თავმჯდომარედ დასანიშნი პირის ვინაობასა და საიდენტიფიკაციო მონაცემებს, თუ მოთხოვნილია აქციონერთა რიგგარეშე საერთო კრების თავმჯდომარის დანიშვნა;

ე) აქციონერთა რიგგარეშე საერთო კრების ჩატარების სავარაუდო პერიოდს;

ვ) განმცხადებლის (განმცხადებლების) მოთხოვნას;

ზ) განცხადებისთვის დართულ მტკიცებულებებზე მითითებას;

თ) უფლებამოსილი პირის ხელმოწერას.

4. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ განცხადებას უნდა დაერთოს მასში მითითებული ფაქტობრივი გარემოებების დამადასტურებელი მტკიცებულებები და სახელმწიფო ბაჟის გადახდის დამადასტურებელი ქვითარი, აქციონერთა რიგგარეშე საერთო კრების თავმჯდომარის დანიშვნის მოთხოვნის შემთხვევაში − აგრეთვე აქციონერთა რიგგარეშე საერთო კრების თავმჯდომარედ დასანიშნი პირის პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტის დამოწმებული ასლი და ამ პირის წერილობითი თანხმობა, ხოლო ამავე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში − აგრეთვე წარმომადგენლის უფლებამოსილების დამადასტურებელი დოკუმენტი.

5. სასამართლო ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული განცხადების მიღებიდან 3 დღის ვადაში ამოწმებს მის დასაშვებობას. თუ დარღვეულია ამ მუხლის მოთხოვნები, სასამართლო განჩინებით უარს ეტყვის განმცხადებელს (განმცხადებლებს) განცხადების განსახილველად მიღებაზე. ეს განჩინება ჩაბარებიდან 5 დღის ვადაში საჩივრდება კერძო საჩივრით. წინააღმდეგ შემთხვევაში სასამართლო სამეწარმეო საზოგადოებას აცნობებს აქციონერის (აქციონერების) მოთხოვნის შესახებ და განუსაზღვრავს 3 დღის ვადას საპასუხო პოზიციის წარსადგენად. დადგენილი ვადის გასვლიდან 5 დღეში სასამართლო საკითხს განიხილავს არსებითად, ზეპირი მოსმენის გარეშე და გამოიტანს შესაბამის განჩინებას. სასამართლომ შესაძლებელია დანიშნოს სასამართლო სხდომა პარტნიორისა და სამეწარმეო საზოგადოების მონაწილეობით. სასამართლო სხდომაზე მათი გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს საკითხის წარმოდგენილი წერილობითი მასალების საფუძველზე განხილვას.

6. აქციონერთა რიგგარეშე საერთო კრების მოწვევის საკითხს სასამართლო წყვეტს განჩინებით. მოთხოვნის დაკმაყოფილების შემთხვევაში სასამართლო განსაზღვრავს აქციონერთა რიგგარეშე საერთო კრების ჩატარების კალენდარულ თვეს და განმცხადებელ აქციონერს (აქციონერებს) ანიჭებს აქციონერთა რიგგარეშე საერთო კრების მოწვევის უფლებამოსილებას. სასამართლოს აგრეთვე შეუძლია დანიშნოს აქციონერთა რიგგარეშე საერთო კრების თავმჯდომარე.

7. აქციონერთა რიგგარეშე საერთო კრების მოწვევის საკითხზე გამოტანილი განჩინება ჩაბარებიდან საჩივრდება კერძო საჩივრით.

     მუხლი 30929. აქციონერთა საერთო კრების დღის წესრიგში საკითხის დამატება

1. აქციონერთა საერთო კრების დღის წესრიგში საკითხის დამატების მოთხოვნას სასამართლო იხილავს კაპიტალის არანაკლებ 5%-ის მფლობელი აქციონერის (აქციონერების) განცხადების საფუძველზე.

2. თუ განმცხადებელ აქციონერთა რაოდენობა ორზე მეტია, ისინი ვალდებული არიან სასამართლოსთვის მიმართვისა და საქმის წარმოების მიზნით დანიშნონ წარმომადგენელი.

3. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული განცხადება უნდა შეიცავდეს:

ა) სასამართლოს დასახელებას;

ბ) განმცხადებლის (განმცხადებლების), აგრეთვე წარმომადგენლის დასახელებას, პირად ნომერს, მისამართს, ფაქტობრივ ადგილსამყოფელს, ელექტრონული ფოსტის მისამართს, საკონტაქტო ტელეფონის ნომერს ან/და სხვა მონაცემებს;

გ) „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი სასამართლოსთვის მიმართვის წინაპირობების არსებობის დასაბუთებას;

დ) აქციონერთა საერთო კრების დღის წესრიგში შეტანილ საკითხთა ჩამონათვალს და დღის წესრიგში მათი შეტანის საჭიროების დასაბუთებას;

ე) განმცხადებლის (განმცხადებლების) მოთხოვნას;

ვ) განცხადებისთვის დართულ მტკიცებულებებზე მითითებას;

ზ) უფლებამოსილი პირის ხელმოწერას.

4. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ განცხადებას უნდა დაერთოს მასში მითითებული ფაქტობრივი გარემოებების დამადასტურებელი მტკიცებულებები და სახელმწიფო ბაჟის გადახდის დამადასტურებელი ქვითარი, ხოლო ამავე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში − აგრეთვე წარმომადგენლის უფლებამოსილების დამადასტურებელი დოკუმენტი.

5. სასამართლო ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული განცხადების მიღებიდან 3 დღის ვადაში ამოწმებს მის დასაშვებობას. თუ დარღვეულია ამ მუხლის მოთხოვნები, სასამართლო განჩინებით უარს ეტყვის განმცხადებელს (განმცხადებლებს) განცხადების განსახილველად მიღებაზე. ეს განჩინება ჩაბარებიდან 5 დღის ვადაში საჩივრდება კერძო საჩივრით. წინააღმდეგ შემთხვევაში სასამართლო სამეწარმეო საზოგადოებას აცნობებს აქციონერის (აქციონერების) მოთხოვნის შესახებ და განუსაზღვრავს 3 დღის ვადას საპასუხო პოზიციის წარსადგენად. დადგენილი ვადის გასვლიდან 5 დღეში სასამართლო საკითხს განიხილავს არსებითად, ზეპირი მოსმენის გარეშე და გამოიტანს შესაბამის განჩინებას. სასამართლომ შესაძლებელია დანიშნოს სასამართლო სხდომა პარტნიორისა და სამეწარმეო საზოგადოების მონაწილეობით. სასამართლო სხდომაზე მათი გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს საკითხის წარმოდგენილი წერილობითი მასალების საფუძველზე განხილვას.

6. აქციონერთა საერთო კრების დღის წესრიგში საკითხის დამატების მოთხოვნის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს განჩინება. ამ მოთხოვნის დაკმაყოფილების შემთხვევაში სასამართლო განმცხადებელ აქციონერს (აქციონერებს) ანიჭებს გამოქვეყნებით აქციონერთა საერთო კრების დღის წესრიგში საკითხის დამატების უფლებამოსილებას.

7. ამ მუხლის მე-6 ნაწილით გათვალისწინებული განჩინება საჩივრდება კერძო საჩივრით.

     მუხლი 30930. კოოპერატივის საერთო კრების მოწვევა

კოოპერატივის წევრთა 10%-ის ან მისი წესდებით გათვალისწინებული რაოდენობის წევრთა მოთხოვნის შემთხვევაში სასამართლო ამ კოდექსის 30928 მუხლით დადგენილი წესით განიხილავს განმცხადებელ კოოპერატივის წევრთათვის კოოპერატივის საერთო კრების მოწვევის უფლებამოსილების მინიჭების საკითხს.

     მუხლი 30931. სამეწარმეო საზოგადოების ქონების განაწილების ვადის შემცირება

1. სამეწარმეო საზოგადოების პარტნიორის ან ლიკვიდატორის მოთხოვნით, „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევაში სასამართლო განიხილავს სამეწარმეო საზოგადოების ქონების განაწილების ვადის შემცირების საკითხს.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული განცხადება უნდა შეიცავდეს:

ა) სასამართლოს დასახელებას;

ბ) განმცხადებლის (განმცხადებლების), აგრეთვე წარმომადგენლის დასახელებას, პირად ნომერს, მისამართს, ფაქტობრივ ადგილსამყოფელს, ელექტრონული ფოსტის მისამართს, საკონტაქტო ტელეფონის ნომერს ან/და სხვა მონაცემებს;

გ) „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი სასამართლოსთვის მიმართვის წინაპირობების არსებობის დასაბუთებას;

დ) განმცხადებლის (განმცხადებლების) მოთხოვნას;

ე) განცხადებისთვის დართულ მტკიცებულებებზე მითითებას;

ვ) უფლებამოსილი პირის ხელმოწერას.

3. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ განცხადებას უნდა დაერთოს მასში მითითებული ფაქტობრივი გარემოებების დამადასტურებელი მტკიცებულებები (მათ შორის, სამეწარმეო საზოგადოების დაშლის შესახებ განცხადების გამოქვეყნების დამადასტურებელი დოკუმენტი და დამოუკიდებელი ექსპერტის დასკვნა, რომ ყველა ვალდებულება შესრულებულია და სამეწარმეო საზოგადოების ქონების განაწილება საფრთხეს არ უქმნის კრედიტორებს) და სახელმწიფო ბაჟის გადახდის დამადასტურებელი ქვითარი.

4. სასამართლო ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული განცხადების მიღებიდან 3 დღის ვადაში ამოწმებს მის დასაშვებობას. თუ დარღვეულია ამ მუხლის მოთხოვნები, სასამართლო განჩინებით უარს ეტყვის განმცხადებელს (განმცხადებლებს) განცხადების განსახილველად მიღებაზე. ეს განჩინება ჩაბარებიდან 5 დღის ვადაში საჩივრდება კერძო საჩივრით. წინააღმდეგ შემთხვევაში სასამართლო მომდევნო 5 დღეში საკითხს განიხილავს არსებითად, ზეპირი მოსმენის გარეშე და გამოიტანს შესაბამის განჩინებას. სასამართლომ შესაძლებელია დანიშნოს სასამართლო სხდომა განმცხადებლის (განმცხადებლების) მონაწილეობით. სასამართლო სხდომაზე მისი (მათი) გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს საკითხის წარმოდგენილი წერილობითი მასალების საფუძველზე განხილვას.

5. შესაბამისი მოთხოვნის დაკმაყოფილების შემთხვევაში სასამართლო დაადგენს სამეწარმეო საზოგადოების ქონების განაწილების 3-თვიან ვადას, რომელიც აითვლება სამეწარმეო საზოგადოების დაშლის შესახებ განცხადების გამოქვეყნებიდან.

6. ამ მუხლის მე-4 ნაწილით გათვალისწინებული განჩინება 5 დღის ვადაში საჩივრდება კერძო საჩივრით.

კარი მეექვსე

უდავო წარმოება

თავი XXXV

ზოგადი დებულებანი

     მუხლი 310. სასამართლოს მიერ უდავო წარმოების წესით განსახილველი საქმეები

უდავო წარმოების წესით სასამართლო განიხილავს საქმეებს:

ა) იურიდიული მნიშვნელობის მქონე ფაქტების დადგენის შესახებ;

ბ) მოქალაქის უგზო-უკვლოდ დაკარგულად აღიარებისა და მოქალაქის გარდაცვლილად გამოცხადების შესახებ;

გ)  (ამოღებულია - 20.03.2015, №3340);

დ) დაკარგულ საწარმდგენლო ფასიან ქაღალდსა და საორდერო ფასიან ქაღალდზე უფლების აღდგენის შესახებ (გამოწვევითი წარმოება);

ე) ქონების უპატრონოდ ცნობის შესახებ;

ვ) (ამოღებულია);

ზ) შვილად აყვანის შესახებ;

თ) ბავშვის მიტოვებულად აღიარების შესახებ;

ი) ცოცხალ დონორობაზე თანხმობის გაცემის შესახებ.

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №177 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.78 

საქართველოს 2005 წლის 25 ნოემბრის კანონი №2130 - სსმ I, №53, 19.12.2005წ., მუხ.350

საქართველოს 2007 წლის 18 დეკემბრის კანონი №5628 - სსმ I, №48, 27.12.2007წ., მუხ.418

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3340 – ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

     მუხლი 311. უდავო წარმოების წესით საქმეთა განხილვა

1. უდავო წარმოების წესით საქმეებს სასამართლო განიხილავს ამ კოდექსით დადგენილი წესებით, იმ ცვლილებებისა და დამატებების გათვალისწინებით, რომლებიც გათვალისწინებულია XXXV–XLII თავებით. უდავო წარმოების წესით საქმის განხილვისას სასამართლო იწვევს ამ საქმის განხილვით დაინტერესებულ პირებს.

2. თუ უდავო წარმოების წესით საქმის განხილვისას აღიძვრის დავა ისეთი უფლებების შესახებ, რომლებიც სასამართლოს უწყებრივად ექვემდებარება, სასამართლო განცხადებას განუხილველად დატოვებს და დაინტერესებულ პირებს განუმარტავს, რომ მათ უფლება აქვთ წარმოადგინონ სარჩელი საერთო საფუძველზე.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

თავი XXXVI

იურიდიული მნიშვნელობის მქონე ფაქტების დადგენა

     მუხლი 312. სასამართლოს მიერ განსახილველი საქმეები იურიდიული მნიშვნელობის მქონე ფაქტების დადგენის შესახებ

1. სასამართლო ადგენს ფაქტებს, რომლებზედაც დამოკიდებულია მოქალაქეთა და ორგანიზაციათა პირადი ან ქონებრივი უფლებების წარმოშობა, შეცვლა ან მოსპობა.

2. სასამართლო განიხილავს საქმეებს:

ა) პირთა ნათესაური კავშირის დადგენის შესახებ;

ბ) პირის კმაყოფაზე ყოფნის ფაქტის დადგენის შესახებ;

გ) მამობის დადგენის, ქორწინების, განქორწინების, სახელის ან/და გვარის შეცვლის რეგისტრაციის ან შვილად აყვანის ფაქტების დადგენის შესახებ;

დ) უფლების დამდგენი საბუთის იმ პირისადმი კუთვნილების ფაქტის დადგენის შესახებ, რომლის სახელი, მამის სახელი ან გვარი, რაც საბუთებშია აღნიშნული, არ ემთხვევა მის პასპორტში ან დაბადების მოწმობაში აღნიშნულ სახელს, მამის სახელს ან გვარს;

ე) (ამოღებულია);

ვ) (ამოღებულია);

ზ) (ამოღებულია);

თ) მემკვიდრეობის მიღების ფაქტისა და მემკვიდრეობის გახსნის ადგილის დადგენის შესახებ;

ი) (ამოღებულია).

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2008 წლის 21 მარტის კანონი №5977 - სსმ I, №9, 04.04.2008 წ., მუხ.64

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5569 - ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

     მუხლი 313. იურიდიული მნიშვნელობის მქონე ფაქტების დადგენისათვის აუცილებელი პირობები

1. სასამართლო იურიდიული მნიშვნელობის მქონე ფაქტებს ადგენს მხოლოდ ამ ფაქტების დამადასტურებელი საბუთების სხვა წესით მიღების ან დაკარგული საბუთების აღდგენის შეუძლებლობის შემთხვევაში.

2. (ამოღებულია).

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 3131. (ამოღებულია)

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 314. განცხადების შეტანა

განცხადება იურიდიული მნიშვნელობის ფაქტის დადგენის შესახებ შეიტანება სასამართლოში განმცხადებლის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 315. განცხადების შინაარსი

განცხადებაში უნდა აღინიშნოს, რა მიზნისათვის სჭირდება განმცხადებელს ამ ფაქტის დადგენა, აგრეთვე წარმოდგენილი უნდა იყოს მტკიცებულებები, რომლებიც ადასტურებს განმცხადებლის მიერ სათანადო საბუთების მიღების ან დაკარგული საბუთების აღდგენის შეუძლებლობას.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

    მუხლი 316. სასამართლოს გადაწყვეტილება იურიდიული მნიშვნელობის მქონე ფაქტის დადგენის შესახებ

სასამართლოს გადაწყვეტილება იურიდიული მნიშვნელობის მქონე ფაქტის დადგენის შესახებ, რომელიც რეგისტრირებული უნდა იქნეს სამოქალაქო აქტების რეგისტრაციის ორგანოში ან სხვა ორგანოში, არის საფუძველი ასეთი რეგისტრაციისა და გაფორმებისათვის, მაგრამ ვერ შეცვლის ამ ორგანოთა მიერ გასაცემ დოკუმენტებს.

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5569 - ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

     მუხლი 3161. იურიდიული მნიშვნელობის მქონე ფაქტების დადგენის შესახებ საქმეთა განხილვისა და გადაწყვეტილების გასაჩივრების წესი

1. იურიდიული მნიშვნელობის მქონე ფაქტების დადგენის შესახებ საქმეებს განიხილავს მოსამართლე ან სასამართლოს შესაბამისი მოხელე ამ კოდექსის 311-ე მუხლით დადგენილი წესებით.

2. სასამართლოს შესაბამისი მოხელის მიერ გამოტანილი გადაწყვეტილება შეიძლება გასაჩივრდეს იმავე სასამართლოში საჩივრის შეტანის გზით, მხარისათვის დასაბუთებული გადაწყვეტილების ჩაბარებიდან 10 დღის ვადაში.

საქართველოს 2011 წლის 11 ნოემბრის კანონი №5265 - ვებგვერდი, 24.11.2011წ.

თავი XXXVI1

 ცოცხალ დონორობაზე თანხმობის გაცემა

საქართველოს 2016 წლის 24  ივნისის კანონი  №5580  - ვებგვერდი, 13.07.2016წ.

    მუხლი 3162. განცხადების შეტანა 

1. „ადამიანის ორგანოთა გადანერგვის შესახებ“ საქართველოს კანონის საფუძველზე რეციპიენტთან ახლო პირადი ურთიერთობის მქონე პირის ცოცხალ დონორობაზე თანხმობის მიღების შესახებ განცხადება შეიტანება სასამართლოში დონორის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.

2. ცოცხალ დონორობაზე თანხმობის მიღების შესახებ განცხადების შეტანა შეუძლია რეციპიენტს, დონორს ან ტრანსპლანტაციის საბჭოს.

საქართველოს 2016 წლის 24  ივნისის კანონი  №5580  - ვებგვერდი, 13.07.2016წ.

     [მუხლი 316 2 . განცხადების შეტანა

1. „ადამიანის ორგანოთა გადანერგვის შესახებ“ საქართველოს კანონის საფუძველზე ცოცხალ დონორობაზე თანხმობის მიღების შესახებ განცხადება შეიტანება სასამართლოში დონორის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.

2. ცოცხალ დონორობაზე თანხმობის მიღების შესახებ განცხადების შეტანა შეუძლია რეციპიენტს, დონორს ან ცოცხალი დონაციის კომისიას.  (ამოქმედდეს 2025 წლის 1 იანვრიდან)]

საქართველოს 2023 წლის 1 ნოემბრის კანონი №3620 – ვებგვერდი, 22.11.2023წ.

    მუხლი 3163. განცხადების შინაარსი 

1. ცოცხალ დონორობაზე თანხმობის მიღების შესახებ განცხადებაში აღნიშნული უნდა იყოს დონორსა და რეციპიენტს შორის არსებული ახლო პირადი ურთიერთობის ხასიათი, დონორის პირადი და ოჯახური მდგომარეობა და დონორის ორგანოს აღების მიზანი.

2. ცოცხალ დონორობაზე თანხმობის მიღების შესახებ განცხადებას უნდა ერთოდეს:

ა) მტკიცებულებები, რომლებიც ადასტურებს დონორსა და რეციპიენტს შორის ახლო და სტაბილური ემოციური კავშირის არსებობას არანაკლებ 2 წლის განმავლობაში;

ბ) მტკიცებულებები იმისა, რომ არ მოიძებნა ცოცხალი დონორი „ადამიანის ორგანოთა გადანერგვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-18 მუხლის „ბ.ა“, „ბ.ბ“ და „ბ.გ“ ქვეპუნქტებით განსაზღვრულ პირებს შორის;

გ) მტკიცებულებები იმისა, რომ არ არსებობს რეციპიენტისათვის სიცოცხლის შენარჩუნების, მისი მძიმე ავადმყოფობისაგან განკურნების, დაავადების პროგრესირების შეჩერების ან ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუმჯობესებისათვის მკურნალობის ხელმისაწვდომი ალტერნატიული მეთოდი;

დ) ცნობა ჯანმრთელობის მდგომარეობის შესახებ, რომელიც ადასტურებს ტრანსპლანტაციის ჩვენებას;

ე) დონორის თანხმობა;

ვ) დასკვნა დონორისა და რეციპიენტის ანტიგენური თავსებადობის შესახებ;

ზ) ცნობა პოტენციური დონორის ჯანმრთელობის შესახებ.

საქართველოს 2016 წლის 24  ივნისის კანონი  №5580  - ვებგვერდი, 13.07.2016წ.  

     [მუხლი 316 3 . განცხადების შინაარსი

1. ცოცხალ დონორობაზე თანხმობის მიღების შესახებ განცხადებაში აღნიშნული უნდა იყოს დონორის ორგანოს მოპოვების მიზანი, დონორის პირადი და ოჯახური მდგომარეობა და დონორსა და რეციპიენტს შორის არსებული ნათესაური კავშირის ან ახლო პირადი ურთიერთობის (ემოციური კავშირის) ხასიათი.

2. ცოცხალ დონორობაზე თანხმობის მიღების შესახებ განცხადებას უნდა ერთოდეს:

ა) დონორსა და რეციპიენტს შორის ნათესაური კავშირის არსებობის შემთხვევაში:

ა.ა) ცნობა, რომელიც ადასტურებს „ადამიანის ორგანოთა გადანერგვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-15 მუხლის მე-2 პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული პირობის, აგრეთვე საჭიროების შემთხვევაში − იმავე პუნქტის „ზ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული პირობის დაცვას;

ა.ბ) მტკიცებულებები, რომლებიც ადასტურებს დონორსა და რეციპიენტს შორის ნათესაური კავშირის არსებობას „ადამიანის ორგანოთა გადანერგვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-16 მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად;

ა.გ) იმის მტკიცებულებები, რომ გარდაცვლილი ადამიანის შესაბამისი ორგანო ხელმისაწვდომი არ არის და მკურნალობის სხვა, ალტერნატიული, მსგავსი ეფექტის მქონე მეთოდი არ არსებობს;

ა.დ) ცნობა რეციპიენტის ჯანმრთელობის მდგომარეობის შესახებ, რომელიც ადასტურებს ორგანოს გადანერგვის ჩვენებას;

ა.ე) დონორის თანხმობა ცოცხალ დონორობაზე;

ა.ვ) დასკვნა დონორისა და რეციპიენტის ანტიგენური თავსებადობის შესახებ;

ა.ზ) ცნობა პოტენციური დონორის ჯანმრთელობის მდგომარეობის შესახებ, ამასთანავე, მტკიცებულებები, რომლებიც ადასტურებს რომ ჩატარებულია დონორის სამედიცინო და ფსიქოლოგიური შემოწმება და სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის რისკების შეფასება და დადგენილია, რომ სადონაციო ორგანოს მოპოვება მის ფსიქიკურ და ფიზიკურ ჯანმრთელობას სერიოზულ საფრთხეს არ შეუქმნის;

ა.თ) ცოცხალი დონაციის კომისიის თანხმობა ცოცხალ დონორობაზე;

ბ) დონორსა და რეციპიენტს შორის ახლო პირადი ურთიერთობის (ემოციური კავშირის) არსებობის შემთხვევაში:

ბ.ა) მტკიცებულებები, რომლებიც ადასტურებს არანაკლებ 2 წლის განმავლობაში დონორსა და რეციპიენტს შორის ახლო, პირადი და სტაბილური ემოციური კავშირის არსებობას;

ბ.ბ) იმის მტკიცებულებები, რომ „ადამიანის ორგანოთა გადანერგვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-16 მუხლის მე-2 პუნქტით გათვალისწინებულ პირთა შორის ცოცხალი დონორი ვერ მოიძებნა;

ბ.გ) იმის მტკიცებულებები, რომ რეციპიენტისთვის სიცოცხლის შენარჩუნებისთვის, მისი მძიმე ავადმყოფობისგან განკურნებისთვის, დაავადების პროგრესირების შეჩერებისთვის ან ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუმჯობესებისთვის მკურნალობის სხვა, ალტერნატიული ხელმისაწვდომი მეთოდი არ არსებობს;

ბ.დ) ამ ნაწილის „ა.ა“ და „ა.გ“−„ა.თ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული  ცნობა და მტკიცებულებები.  (ამოქმედდეს 2025 წლის 1 იანვრიდან)]

საქართველოს 2023 წლის 1 ნოემბრის კანონი №3620 – ვებგვერდი, 22.11.2023წ.

    მუხლი 3164. სასამართლოს მოქმედება განცხადების მიღების შემდეგ

საქმის სასამართლო განხილვისათვის მომზადებისას სასამართლო გამოარკვევს:

ა) ახდენს თუ არა დონორის თანხმობაზე გავლენას ეკონომიკური, სოციალური ან ფსიქოლოგიური ფაქტორები;

ბ) არის თუ არა დონორის თანხმობა განპირობებული დაპირებული ან რეალური კომპენსაციის მიღებით;

[ ბ) არის თუ არა დონორის თანხმობა განპირობებული ფულადი ანაზღაურების ან ნებისმიერი სხვა სარგებლის დაპირებით/შეთავაზებით ან რეალურად მიღებით;  (ამოქმედდეს 2025 წლის 1 იანვრიდან)]

გ) აცნობიერებს თუ არა დონორი, რომ მას შეუძლია მიზეზების განმარტების გარეშე, ნებისმიერ დროს განაცხადოს უარი ორგანოს აღებაზე;

დ) სხვა აუცილებელ გარემოებებს.

საქართველოს 2016 წლის 24  ივნისის კანონი  №5580  - ვებგვერდი, 13.07.2016წ.

საქართველოს 2023 წლის 1 ნოემბრის კანონი №3620 – ვებგვერდი, 22.11.2023წ.

    მუხლი 3165. სასამართლო გადაწყვეტილება 

სასამართლო გადაწყვეტილება, რომლითაც სასამართლო თანხმობას გასცემს პირის ცოცხალ დონორობაზე რეციპიენტთან ახლო პირადი ურთიერთობის არსებობის საფუძველზე, არის სასამართლოს თანხმობა „ადამიანის ორგანოთა გადანერგვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-18 მუხლის „ზ“ ქვეპუნქტის მიზნებისათვის.

საქართველოს 2016 წლის 24  ივნისის კანონი  №5580  - ვებგვერდი, 13.07.2016წ.

     [მუხლი 316 5 . სასამართლო გადაწყვეტილება

სასამართლო გადაწყვეტილება, რომლითაც სასამართლო გასცემს თანხმობას ცოცხალ დონორობაზე, არის სასამართლოს თანხმობა „ადამიანის ორგანოთა გადანერგვის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-15 მუხლის მე-2 პუნქტის „ვ“ ქვეპუნქტისა და მე-20 მუხლის მე-2 პუნქტის მიზნებისთვის.  (ამოქმედდეს 2025 წლის 1 იანვრიდან)]

საქართველოს 2023 წლის 1 ნოემბრის კანონი №3620 – ვებგვერდი, 22.11.2023წ.

    მუხლი 3166. ცოცხალ დონორობაზე თანხმობის გაცემის შესახებ საქმის განხილვისა და სასამართლო გადაწყვეტილების გასაჩივრების წესები 

1. სასამართლო ცოცხალ დონორობაზე თანხმობის გაცემის შესახებ საქმეს განიხილავს ამ კოდექსის 311-ე მუხლით დადგენილი წესით.

2. სასამართლო გადაწყვეტილება შეიძლება გასაჩივრდეს იმავე სასამართლოში საჩივრის შეტანით, მხარისათვის დასაბუთებული სასამართლო გადაწყვეტილების ჩაბარებიდან 10 დღის ვადაში.

საქართველოს 2016 წლის 24  ივნისის კანონი  №5580  - ვებგვერდი, 13.07.2016წ.

თავი XXXVII

მოქალაქის უგზო-უკვლოდ დაკარგულად აღიარება და მოქალაქის გარდაცვლილად გამოცხადება

     მუხლი 317. განცხადების შეტანა

განცხადება მოქალაქის უგზო-უკვლოდ დაკარგულად აღიარებისა ან მოქალაქის გარდაცვლილად გამოცხადების შესახებ შეიტანება სასამართლოში დაინტერესებული პირის მიერ განმცხადებლის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.

     მუხლი 318. განცხადების შინაარსი

განცხადებაში უნდა აღინიშნოს, რა მიზნისათვის სჭირდება განმცხადებელს მოქალაქის უგზო-უკვლოდ დაკარგულად აღიარება და მისი გარდაცვლილად გამოცხადება, აგრეთვე გარემოებანი, რომლებითაც დასტურდება მოქალაქის უგზო-უკვლოდ დაკარგვა, ანდა რომლებიც უგზო-უკვლოდ დაკარგულს სიკვდილის საფრთხეს უქმნიდნენ ან საფუძველს იძლევიან მისი დაღუპვის ვარაუდისათვის გარკვეული უბედური შემთხვევის შედეგად.

     მუხლი 319. სასამართლოს მოქმედება განცხადების მიღების შემდეგ

სასამართლო განხილვისათვის საქმის მომზადებისას სასამართლო გამოარკვევს, თუ რომელ პირებს შეუძლიათ მიაწოდონ ცნობები დაკარგულის შესახებ, აგრეთვე გამოჰკითხავს სათანადო ორგანოებს დაკარგული პირის შესახებ მისი უკანასკნელი საცხოვრებელი ან სამუშაო ადგილის მიხედვით.

საქართველოს 2011 წლის 11 ნოემბრის კანონი №5265 - ვებგვერდი, 24.11.2011წ.

     მუხლი 320. სასამართლო გადაწყვეტილება

1. სასამართლო გადაწყვეტილება, რომლითაც მოქალაქე აღიარებულია უგზო-უკვლოდ დაკარგულად, წარმოადგენს საფუძველს იმისათვის, რომ უგზო-უკვლოდ დაკარგულის ქონება მინდობილი საკუთრების სახით გადაეცეს სამართავად მის კანონით მემკვიდრეებს.

2. სასამართლო გადაწყვეტილება, რომლითაც პირი გამოცხადებულია გარდაცვლილად, არის საფუძველი იმისათვის, რომ სამოქალაქო აქტების რეგისტრაციის ორგანომ განახორციელოს გარდაცვალების რეგისტრაცია.

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5569 - ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

    მუხლი 321. უგზო-უკვლოდ დაკარგულად აღიარებული ან გარდაცვლილად გამოცხადებული პირის გამოჩენის ან მისი ადგილსამყოფლის აღმოჩენის შედეგები

უგზო-უკვლოდ დაკარგულად აღიარებული ან გარდაცვლილად გამოცხადებული პირის გამოჩენის ან მისი ადგილსამყოფლის აღმოჩენის შემთხვევაში სასამართლო ახალი გადაწყვეტილებით აუქმებს თავის წინანდელ გადაწყვეტილებას. ახალი გადაწყვეტილება არის სამოქალაქო აქტების რეგისტრაციის ორგანოში გარდაცვალების აქტის ჩანაწერის გაუქმების საფუძველი.

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5569 - ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

     მუხლი 3211. მოქალაქის უგზო-უკვლოდ დაკარგულად აღიარებისა და მოქალაქის გარდაცვლილად გამოცხადების შესახებ საქმეთა განხილვისა და გადაწყვეტილების გასაჩივრების წესი

1. მოქალაქის უგზო-უკვლოდ დაკარგულად აღიარებისა და მოქალაქის გარდაცვლილად გამოცხადების შესახებ საქმეებს განიხილავს მოსამართლე ან სასამართლოს შესაბამისი მოხელე ამ კოდექსის 311-ე მუხლით დადგენილი წესებით.

2. სასამართლოს შესაბამისი მოხელის მიერ გამოტანილი გადაწყვეტილება შეიძლება გასაჩივრდეს იმავე სასამართლოში საჩივრის შეტანის გზით, მხარისათვის დასაბუთებული გადაწყვეტილების ჩაბარებიდან 10 დღის ვადაში.

საქართველოს 2011 წლის 11 ნოემბრის კანონი №5265 - ვებგვერდი, 24.11.2011წ.

თავი XXXVIII

(ამოღებულია)

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3340 – ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

     მუხლი 322. (ამოღებულია)

საქართველოს 2005 წლის 25 ნოემბრის კანონი №2130 - სსმ I, №53, 19.12.2005წ., მუხ.350

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3340 – ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

     მუხლი 323. (ამოღებულია)

საქართველოს 2005 წლის 25 ნოემბრის კანონი №2130 - სსმ I, №53, 19.12.2005წ., მუხ.350

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3340 – ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

     მუხლი 324. (ამოღებულია)

საქართველოს 2005 წლის 25 ნოემბრის კანონი №2130 - სსმ I, №53, 19.12.2005წ., მუხ.350

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3340 – ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

     მუხლი 325. (ამოღებულია)

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3340 – ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

     მუხლი 326. (ამოღებულია)

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3340 – ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

     მუხლი 327. (ამოღებულია)

თავი XXXIX

დაკარგულ ან განადგურებულ საწარმდგენლო ფასიან ქაღალდსა და საორდერო ფასიან ქაღალდზე უფლების აღდგენა (გამოწვევითი წარმოება)

     მუხლი 328. განცხადების შეტანა

1. პირს, საწარმდგენლო ფასიანი ქაღალდის ან საორდერო ფასიანი ქაღალდის დაკარგვისას ან განადგურებისას, კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში შეუძლია სთხოვოს სასამართლოს დაკარგული ან განადგურებული ფასიანი ქაღალდის ძალადაკარგულად გამოცხადება და მასზე უფლების აღდგენა.

2. განცხადება შეტანილ უნდა იქნეს სასამართლოში ამ მუხლში მითითებული საბუთის გამცემი დაწესებულების ადგილმდებარეობის მიხედვით.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 329. განცხადების შინაარსი

განცხადებაში უნდა აღინიშნოს დაკარგული ან განადგურებული საბუთის განმასხვავებელი ნიშნები, საბუთის გამცემი დაწესებულების სახელწოდება, აგრეთვე საბუთის დაკარგვის გარემოებანი.

     მუხლი 330. მოსამართლის მოქმედება განცხადების მიღების შემდეგ

1. მოსამართლე განცხადების მიღების შემდეგ გამოიტანს განჩინებას საბუთის გამცემი დაწესებულებისათვის (პირისათვის) ამ საბუთით ყოველგვარი გადახდისა და გაცემის წარმოების აკრძალვის, აგრეთვე განმცხადებლის ხარჯზე ადგილობრივ პრესაში პუბლიკაციის შესახებ.

2. ასეთი განჩინების გამოტანაზე უარი შეიძლება გასაჩივრდეს კერძო საჩივრით.

     მუხლი 331. პუბლიკაცია

პუბლიკაცია უნდა შეიცავდეს:

ა) იმ სასამართლოს დასახელებას, რომელშიც შეტანილია განცხადება საბუთის დაკარგვის შესახებ;

ბ) განმცხადებლის დასახელებასა და მის საცხოვრებელ ადგილს;

გ) საბუთის დასახელებასა და განმასხვავებელ ნიშნებს;

დ) წინადადებას იმ საბუთის ხელთმქონის მიმართ, რომლის დაკარგვის შესახებაც შეტანილია განცხადება, რომ მან პუბლიკაციის დღიდან სამი თვის განმავლობაში შეიტანოს განცხადება სასამართლოში ამ საბუთზე თავისი უფლების შესახებ.

     მუხლი 332. საბუთის ხელთმქონის განცხადება

იმ საბუთის ხელთმქონე, რომლის დაკარგვის შესახებაც განცხადებულია, ვალდებულია პუბლიკაციის დღიდან 3 თვის ვადის გასვლამდე განჩინების გამომტან სასამართლოში შეიტანოს განცხადება საბუთზე თავისი უფლების შესახებ და ამასთან ერთად წარადგინოს საბუთის დედანიც.

     მუხლი 333. მოსამართლის მოქმედება საბუთის ხელთმქონისაგან განცხადების მიღების შემდეგ

1. თუ საბუთის ხელთმქონემ პუბლიკაციის დღიდან 3 თვის ვადის გასვლამდე შეიტანა სასამართლოში განცხადება, სასამართლო განცხადებას საბუთის დაკარგვის შესახებ სასამართლო განუხილველად დატოვებს და დაადგენს ვადას, რომლის განმავლობაშიც საბუთის გამცემ დაწესებულებას (პირს) აუკრძალავს აწარმოოს ამ საბუთით გადახდა და გაცემა. ეს ვადა არ შეიძლება აღემატებოდეს 2 თვეს.

2. იმავდროულად სასამართლო განუმარტავს განმცხადებელს მის უფლებას აღძრას სარჩელი საბუთის გამოთხოვის შესახებ საერთო წესით იმ პირის მიმართ, ვისაც ხელთა აქვს საბუთი, ხოლო ამ უკანასკნელს – მის უფლებას გადაახდევინოს განმცხადებელს ზარალი, რაც გამოწვეულია აკრძალვის ღონისძიებით. სასამართლოს განჩინებაზე შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა.

     მუხლი 334. საქმის დანიშვნა განსახილველად

საქმეს დაკარგული საბუთების ბათილად ცნობის შესახებ სასამართლო განიხილავს პუბლიკაციის დღიდან 3 თვის ვადის გასვლის შემდეგ, თუ საბუთის ხელთმქონისაგან არ შემოვიდა 332-ე მუხლში მითითებული განცხადება.

     მუხლი 335. სასამართლოს გადაწყვეტილება განცხადების გამო

განმცხადებლის თხოვნის დაკმაყოფილების შემთხვევაში სასამართლო გამოიტანს გადაწყვეტილებას, რომლითაც ძალადაკარგულად გამოაცხადებს დაკარგულ საბუთს. ეს გადაწყვეტილება უფლებას აძლევს განმცხადებელს, მიიღოს ანაბარი ან ახალი საბუთი ძალადაკარგულად გამოცხადებული საბუთის ნაცვლად.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 336. საბუთის ხელთმქონის უფლება, აღძრას სარჩელი ქონების უსაფუძვლოდ შეძენის შესახებ

საბუთის ხელთმქონეს, რომელსაც რაიმე მიზეზით დროულად არ განუცხადებია თავისი უფლება ამ საბუთზე, დაკარგული საბუთის ძალადაკარგულად გამოცხადების შესახებ სასამართლოს გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლის შემდეგ შეუძლია აღძრას სარჩელი ქონების უსაფუძვლოდ შეძენის ან დაზოგვის თაობაზე იმ პირის მიმართ, რომელსაც მიენიჭა დაკარგულის ნაცვლად ახალი საბუთის მიღების უფლება.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

თავი XL

ქონების უპატრონოდ ცნობა

     მუხლი 337. განცხადების შეტანა

განცხადება ქონების უპატრონოდ ცნობის შესახებ სასამართლოში შეაქვს იმ პირს, რომელიც დაეუფლა ქონებას ფიზიკური პირის საცხოვრებელი ადგილის ან იურიდიული პირის ადგილსამყოფლის მიხედვით.

     მუხლი 338. განცხადების შინაარსი

ქონების უპატრონოდ ცნობის შესახებ განცხადებაში მითითებულ უნდა იქნეს: რომელი ქონება უნდა იყოს ცნობილი უპატრონოდ; როგორია ამ ქონების განმასხვავებელი ნიშნები, მტკიცებულებები, რომლებიც ადასტურებენ მესაკუთრის მიერ ქონების მიტოვებას ამ ქონებაზე საკუთრების უფლების შენარჩუნების განზრახვის გარეშე; აგრეთვე მტკიცებულება იმის თაობაზე, რომ განმცხადებელი დაეუფლა ისეთ ქონებას, რომლის მითვისებაც კანონით არ იკრძალება და არ ირღვევა იმ პირის უფლებები, რომელსაც ამ ნივთის მითვისების უფლება ჰქონდა.

     მუხლი 339. პუბლიკაცია

განცხადების მიღების შემდეგ სასამართლო ადგილობრივ გაზეთში აქვეყნებს ცნობას, რომელიც უნდა შეიცავდეს:

ა) იმ სასამართლოს დასახელებას, რომელმაც უნდა მიიღოს გადაწყვეტილება ქონების უპატრონოდ გამოცხადების შესახებ;

ბ) განმცხადებლის ვინაობას;

გ) იმ ქონების აღწერას, რომელიც უპატრონოდ უნდა გამოცხადდეს;

დ) მოთხოვნას იმ პირთა მიმართ, რომელთაც შეიძლება ჰქონდეთ პრეტენზია ქონებაზე, რომელიც უპატრონოდ უნდა გამოცხადდეს, რათა მათ განაცხადონ სასამართლოში თავიანთი უფლებების შესახებ 3 თვის განმავლობაში დღიდან პუბლიკაციისა.

     მუხლი 340. ქონებაზე უფლების სასარჩელო წესით დაცვა

1. თუ 339-ე მუხლის „დ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ ვადაში სასამართლოში შემოვა განცხადება ქონებაზე უფლების შესახებ, მაშინ სასამართლო თავისი განჩინებით განუხილველად ტოვებს განცხადებას ქონების უპატრონოდ ცნობის შესახებ და წინადადებით მიმართავს განმცხადებელს, აღძრას აღიარებითი სარჩელი იმ პირის მიმართ, რომელმაც განაცხადა თავისი უფლება ქონებაზე.

2. თუ დანიშნული ვადის გასვლამდე სასამართლოში არ შემოვა განცხადება ქონებაზე უფლების შესახებ, სასამართლო განიხილავს საქმეს და გამოჰკითხავს იმ პირებს, რომელთაც შეუძლიათ ცნობების მიწოდება ქონების კუთვნილების შესახებ, აგრეთვე გამოითხოვს ცნობებს შესაბამისი ორგანოებიდან.

     მუხლი 341. სასამართლო გადაწყვეტილება

თუ სასამართლო ცნობს, რომ ქონებას არა ჰყავს მესაკუთრე, ან ეს ქონება მიტოვებულია მესაკუთრის მიერ იმ განზრახვის გარეშე, რომ შეინარჩუნოს ამ ქონებაზე საკუთრების უფლება, მას გამოაქვს გადაწყვეტილება მოძრავი ქონების უპატრონოდ ცნობისა და მისი იმ პირის საკუთრებაში გადაცემის შესახებ, რომელიც დაეუფლა ამ ქონებას.

თავი XLI

(ამოღებულია)

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №177 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.78

საქართველოს 2005 წლის 25 ნოემბრის კანონი №2130 - სსმ I, №53, 19.12.2005წ., მუხ.350

     მუხლი 342. (ამოღებულია)

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №177 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.78

საქართველოს 2005 წლის 25 ნოემბრის კანონი №2130 - სსმ I, №53, 19.12.2005წ., მუხ.350

     მუხლი 343. (ამოღებულია)

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №177 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.78

საქართველოს 2005 წლის 25 ნოემბრის კანონი №2130 - სსმ I, №53, 19.12.2005წ., მუხ.350

     მუხლი 344. (ამოღებულია)

საქართველოს 2003 წლის 23 აპრილის კანონი №2105 – სსმ I, №12, 21.05.2003 წ., მუხ.63

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №177 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.78

საქართველოს 2005 წლის 25 ნოემბრის კანონი №2130 - სსმ I, №53, 19.12.2005წ., მუხ.350

     მუხლი 345. (ამოღებულია)

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №177 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.78

საქართველოს 2005 წლის 25 ნოემბრის კანონი №2130 - სსმ I, №53, 19.12.2005წ., მუხ.350

     მუხლი 346. (ამოღებულია)

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №177 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.78

საქართველოს 2005 წლის 25 ნოემბრის კანონი №2130 - სსმ I, №53, 19.12.2005წ., მუხ.350

     მუხლი 347. (ამოღებულია)

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №177 - სსმ I, №19, 15.07.2004 წ., მუხ.78

საქართველოს 2005 წლის 25 ნოემბრის კანონი №2130 - სსმ I, №53, 19.12.2005წ., მუხ.350

     მუხლი 348. (ამოღებულია)

საქართველოს 2005 წლის 25 ნოემბრის კანონი №2130 - სსმ I, №53, 19.12.2005წ., მუხ.350

თავი XLII

      შვილად აყვანა # # # 

     მუხლი 349. განცხადება შვილად აყვანის შესახებ

განცხადება შვილად აყვანის შესახებ შეიტანება სასამართლოში მშვილებლის ან შვილად ასაყვანის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით.

     მუხლი 350. განცხადების შინაარსი

1. განცხადებაში შვილად აყვანის შესახებ მითითებული უნდა იყოს მონაცემები შვილად ასაყვანისა და მშვილებლის (მშვილებლების) შესახებ, აგრეთვე გარემოებები, რომლებიც ადასტურებენ, რომ შვილება ხდება ბავშვის კეთილდღეობისა და ინტერესებისათვის.

2. განცხადებას უნდა ერთოდეს:

ა) მეუღლის თანხმობა, როცა ბავშვი შვილად აჰყავს ერთ-ერთ მეუღლეს;

ბ) გასაშვილებელი ბავშვის მშობლების თანხმობა, ასეთის არსებობის შემთხვევაში.

3. სასამართლოს შეუძლია, განმცხადებლის თხოვნით ან თავისი ინიციატივით გამოითხოვოს საქმის სწორად გადაწყვეტისათვის მნიშვნელობის მქონე მტკიცებულებები.

4. შვილად აყვანის საქმე დახურულ სასამართლო სხდომაზე განიხილება. მხარეებს შეუძლიათ მოითხოვონ ღია სასამართლო  სხდომის გამართვა. თუ მშვილებელი (მშვილებლები) და 10 წლის ან 10 წელზე მეტი ასაკის ბავშვი ან მისი წარმომადგენელი ვერ თანხმდებიან, სასამართლო სხდომა დახურული იყოს თუ ღია, საკითხს სასამართლო წყვეტს. 10 წლამდე ბავშვის სასამართლო სხდომაზე დასწრების შემთხვევაში სასამართლო აღნიშნულ საკითხს მისი ასაკის, ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და სიმწიფის ხარისხის გათვალისწინებით წყვეტს.

საქართველოს 1999 წლის 13 მაისის კანონი №1956 – სსმ I, №15(22), 14.05.1999 წ., მუხ.64

საქართველოს 1999 წლის 9 ივნისის კანონი №2078 – სსმ I, №24(31), 26.07.1999 წ., მუხ.112

საქართველოს 2009 წლის 18 დეკემბრის კანონი №2385 - სსმ I, №50, 31.12.2009წ., მუხ.402

საქართველოს 2017 წლის 4 მაისის  კანონი  №753  - ვებგვერდი, 24.05.2017წ.

საქართველოს 2019 წლის 20 სექტემბრის კანონი №5014 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

საქართველოს 2020 წლის 21 მაისის კანონი №5914 – ვებგვერდი, 25.05.2020წ.

     მუხლი 351. სასამართლოს გადაწყვეტილება

1. თუ სასამართლო ცნობს, რომ შვილად აყვანა შეესაბამება შვილად ასაყვანის ინტერესებს და ემსახურება მის კეთილდღეობას, გამოიტანს გადაწყვეტილებას შვილად აყვანის შესახებ, რომელიც განმცხადებლის თხოვნით საჯაროდ არ გამოცხადდება.

2. (ამოღებულია - 04.05.2017, №753).

3. შვილად აყვანა ნამდვილია სასამართლოს გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლის დღიდან.

საქართველოს 1999 წლის 13 მაისის კანონი №1956 – სსმ I, №15(22), 14.05.1999 წ., მუხ.64

საქართველოს 2009 წლის 18 დეკემბრის კანონი №2385 - სსმ I, №50, 31.12.2009წ., მუხ.402

საქართველოს 2017 წლის 4 მაისის  კანონი  №753  - ვებგვერდი, 24.05.2017წ.

თავი XLII1

დაკარგული საქმის წარმოების აღდგენა

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 3511. დაკარგული საქმის წარმოების აღდგენის წესი

დაკარგული საქმის წარმოება შეიძლება აღდგენილ იქნეს მხარეთა განცხადებით.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 3512. განცხადების შეტანა განსჯად სასამართლოში

განცხადება დაკარგული საქმის წარმოების აღდგენის შესახებ შეტანილ უნდა იქნეს იმ სასამართლოში ან მის უფლებამონაცვლესთან, რომელმაც გამოიტანა დაკარგულ საქმეზე გადაწყვეტილება (განჩინება) ამ საქმის წარმოების შეწყვეტის შესახებ. თუ დაკარგული საქმის წარმოება არ არის დამთავრებული, განცხადება შეიტანება იმ სასამართლოში, რომლის წარმოებაშიც არის ეს საქმე.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 3513. განცხადების შინაარსი

1. განცხადება უნდა შეიცავდეს:

ა) საქმის განმხილველი სასამართლოს დასახელებას;

ბ) იმ სასამართლოს დასახელებას, რომლებმაც დაკარგულ საქმეზე გამოიტანა გადაწყვეტილება ან განჩინება საქმის წარმოების შეწყვეტის შესახებ;

გ) მითითებას იმის შესახებ, თუ დაკარგული საქმის წარმოების რა ნაწილის აღდგენას მოითხოვს განმცხადებელი;

დ) იმ გარემოებებზე მითითებას, რომლებმაც აღნიშნული საქმის მასალების დაკარგვა გამოიწვია;

ე) მითითებას, რა მიზნით ესაჭიროება განმცხადებელს დაკარგული მასალების აღდგენა;

ვ) საქმესთან დაკავშირებულ დაწვრილებით ინფორმაციას.

2. განცხადებას უნდა დაერთოს დოკუმენტები ან მათი დამოწმებული ასლები, რომლებიც აქვს განმცხადებელს და რომლებსაც კავშირი აქვს საქმესთან, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ისინი არ არის დადასტურებული დადგენილი პროცედურების შესაბამისად.

3. განცხადებას უნდა დაერთოს სახელმწიფო ბაჟის გადახდის დამადასტურებელი ქვითარი, თუ საქმე დაიკარგა განმცხადებლის ბრალით.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 3514. განცხადების განხილვის წესი

1. განცხადებას დაკარგული საქმის წარმოების აღდგენის შესახებ სასამართლო განიხილავს მხარეთა დასწრებით, თუმცა ერთ-ერთი ან ორივე მხარის გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს საქმის განხილვას. საჭიროების შემთხვევაში, სასამართლო თავისი ინიციატივით ან მხარეთა შუამდგომლობის საფუძველზე მოიწვევს პირებს, რომლებსაც შეუძლიათ სასამართლოს მიაწოდონ ინფორმაცია საქმის წარმოების აღდგენის შესახებ. სასამართლოს უფლება აქვს ასევე გამოითხოვოს ინფორმაცია სათანადო ორგანოებისაგან.

2. საქმის განმხილველმა სასამართლომ უნდა იხელმძღვანელოს სასამართლო პროცესის დარჩენილი მასალებით, ასევე მხარეთა მოთხოვნებით ან სხვა პირთა დოკუმენტებით, რომლებიც მათ გადაეცათ სასამართლო პროცესის მასალების დაკარგვამდე, აგრეთვე იმ დოკუმენტებისა და მასალების დამოწმებული ასლებით, რომლებიც საქმეს შეეხება. საქმეში მონაწილე პირებს უფლება აქვთ სასამართლოს განსახილველად წარუდგინონ მათ მიერ მომზადებული იმ გადაწყვეტილების პროექტი, რომელიც უნდა განახლდეს.

3. სასამართლოს უფლება აქვს მოწმეებად დაკითხოს პირები, რომლებიც ესწრებოდნენ საპროცესო მოქმედებების შესრულებას, და, საჭიროების შემთხვევაში, ის პირებიც, რომლებიც ესწრებოდნენ სასამართლო სხდომას, როცა იხილებოდა ის საქმე, რომლის მასალებიც დაიკარგა.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 3515. სასამართლოს განჩინება დაკარგული საქმის წარმოების აღდგენის შესახებ

დაკარგული საქმის წარმოების აღდგენის შესახებ სასამართლო იღებს განჩინებას, რომელშიც უნდა მიეთითოს იმ გადაწყვეტილების ან განჩინების შინაარსი, რომლითაც დაკარგული საქმის წარმოება იყო დამთავრებული. განჩინებაში ასევე უნდა აღინიშნოს, რა საპროცესო მოქმედებები სრულდებოდა დაკარგული საქმის წარმოების დროს. დაკარგული საქმის წარმოების აღდგენის შესახებ სასამართლოს განჩინება შეიძლება გასაჩივრდეს კერძო საჩივრით.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 3516. დაკარგული საქმის წარმოების აღდგენის შეუძლებლობა

დაკარგული საქმის წარმოების აღდგენის შეუძლებლობის შემთხვევაში სასამართლო თავისი განჩინებით შეწყვეტს საქმის წარმოებას დაკარგული სასამართლო წარმოების აღდგენის შესახებ. ასეთ შემთხვევაში განმცხადებელს შეუძლია აღძრას სარჩელი საერთო წესით. ეს განჩინება შეიძლება გასაჩივრდეს კერძო საჩივრით.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

  კარი მეშვიდე 

არამართლზომიერად გადაადგილებული ან არამართლზომიერად დაკავებული ბავშვის დაბრუნების ან ბავშვთან ურთიერთობის უფლების გამოყენების, საოჯახო, ადმინისტრაციული, სახელმწიფო-სამართლებრივი ურთიერთობებიდან წარმოშობილი და რეკეტული ქონების, თანამდებობის პირის, „ქურდული სამყაროს“ წევრის, ადამიანით მოვაჭრის, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობის ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 331 1 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირის ქონების ჩამორთმევასა და სახელმწიფოსათვის გადაცემასთან დაკავშირებული საქმეების, აგრეთვე პირის ოკუპირებულ ტერიტორიებზე აკრძალული ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელებისათვის მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებულ პირად ცნობის თაობაზე საქმეების განხილვის თავისებურებანი # # 

თავი XLII2

არამართლზომიერად გადაადგილებული ან არამართლზომიერად დაკავებული ბავშვის დაბრუნებასთან ან ბავშვთან ურთიერთობის უფლების გამოყენებასთან დაკავშირებულ საქმეთა განხილვის თავისებურებანი

საქართველოს 2011 წლის 21 ივნისის კანონი №4869 - ვებგვერდი, 06.07.2011წ.

     მუხლი 3517. ამ თავში გამოყენებულ ტერმინთა განმარტება

ამ თავში გამოყენებულ ტერმინებს, ამავე თავის მიზნებისათვის, აქვს შემდეგი მნიშვნელობა:

ა) კონვენცია − „ბავშვთა საერთაშორისო გატაცების სამოქალაქო ასპექტების შესახებ“ ჰააგის 1980 წლის 25 ოქტომბრის კონვენცია;

ბ) ცენტრალური ორგანო − საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს სტრუქტურული ქვედანაყოფი;

გ) ბავშვი − 16 წლამდე ასაკის პირი;

დ) განმცხადებელი − ნებისმიერი პირი ან ორგანო, რომელიც წარმოადგენს სარჩელს არამართლზომიერად გადაადგილებული ან არამართლზომიერად დაკავებული ბავშვის დაბრუნებასთან ან ბავშვთან ურთიერთობის უფლების გამოყენებასთან დაკავშირებულ საკითხებზე;

ე) სასამართლო − თბილისისა და ქუთაისის საქალაქო და სააპელაციო სასამართლოები, საქართველოს უზენაესი სასამართლო;

ვ) მეურვეობის უფლება – საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 13057 მუხლის „ე“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული უფლება;

ზ) ბავშვთან ურთიერთობის უფლება − საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის 13057 მუხლის „ვ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული უფლება;

თ) ბავშვის არამართლზომიერი გადაადგილება − პირისათვის ან ორგანოსათვის ინდივიდუალურად ან მათთვის ერთობლივად მიკუთვნებული იმ მეურვეობის უფლების დარღვევა, რომელიც უზრუნველყოფილი იყო იმ სახელმწიფოს  კანონმდებლობით, სადაც ბავშვი, ჩვეულებრივ, ცხოვრობდა უშუალოდ არამართლზომიერ გადაადგილებამდე, და რომელიც ბავშვის გადაადგილების დროისათვის რეალურად გამოიყენებოდა ინდივიდუალურად ან ერთობლივად ან/და ამგვარად გამოყენებული იქნებოდა, რომ არა მისი არამართლზომიერი გადაადგილება, ამასთანავე, ბავშვი ამ სახელმწიფოდან კონვენციის ხელშემკვრელ სახელმწიფოში მეურვეობის უფლების მქონე პირის ან ორგანოს ნებართვის გარეშე გადაადგილდა და მისი მოთხოვნის შემდეგ ბავშვის ქვეყანაში დაბრუნება არ ხდება;

ი) ბავშვის არამართლზომიერი დაკავება – პირისათვის ან ორგანოსათვის ინდივიდუალურად ან მათთვის ერთობლივად მიკუთვნებული იმ მეურვეობის უფლების დარღვევა, რომელიც უზრუნველყოფილი იყო იმ სახელმწიფოს  კანონმდებლობით, სადაც ბავშვი, ჩვეულებრივ, ცხოვრობდა უშუალოდ არამართლზომიერ დაკავებამდე, და რომელიც ბავშვის დაკავების დროისათვის რეალურად გამოიყენებოდა ინდივიდუალურად ან ერთობლივად ან/და ამგვარად გამოყენებული იქნებოდა, რომ არა მისი არამართლზომიერი დაკავება, ამასთანავე, ბავშვი ამ სახელმწიფოდან კონვენციის ხელშემკვრელ სახელმწიფოში განსაზღვრული ვადით, მეურვეობის უფლების მქონე პირის ან ორგანოს ნებართვის შედეგად გადაადგილდა, თუმცა ამ ვადის გასვლის შემდეგ, მეურვეობის უფლების მქონე პირის ან ორგანოს მოთხოვნის მიუხედავად, ბავშვის ჩვეული საცხოვრებელი ადგილის ქვეყანაში დაბრუნება არ ხდება.

საქართველოს 2011 წლის 21 ივნისის კანონი №4869 - ვებგვერდი, 06.07.2011წ.

საქართველოს 2020 წლის 10 ივნისის კანონი №6054 – ვებგვერდი, 19.06.2020წ.

     მუხლი 3518 . რეგულირების სფერო

არამართლზომიერად გადაადგილებული ან არამართლზომიერად დაკავებული ბავშვის დაბრუნებასთან ან ბავშვთან ურთიერთობის უფლების გამოყენებასთან დაკავშირებული საქმეების მიმართ გამოიყენება ამ კოდექსით დადგენილი წესები, ამ თავით განსაზღვრული თავისებურებების გათვალისწინებით.

საქართველოს 2011 წლის 21 ივნისის კანონი №4869 - ვებგვერდი, 06.07.2011წ.

     მუხლი 3519. განსჯადობა

1. არამართლზომიერად გადაადგილებული ან არამართლზომიერად დაკავებული ბავშვის დაბრუნებასთან ან ბავშვთან ურთიერთობის უფლების გამოყენებასთან დაკავშირებულ საკითხებზე სარჩელი სასამართლოში შეიტანება ამ კოდექსით დადგენილი წესით.

2. არამართლზომიერად გადაადგილებული ან არამართლზომიერად დაკავებული ბავშვის დაბრუნებასთან ან ბავშვთან ურთიერთობის უფლების გამოყენებასთან დაკავშირებულ საკითხებს პირველი ინსტანციით განიხილავენ თბილისისა და ქუთაისის საქალაქო სასამართლოები ბავშვის ადგილსამყოფლის მიხედვით. ამ თავის მიზნებისათვის, თბილისის საქალაქო სასამართლოს იურისდიქცია მოიცავს აღმოსავლეთ საქართველოს, ხოლო ქუთაისის საქალაქო სასამართლოს იურისდიქცია – დასავლეთ საქართველოს.

3. თბილისისა და ქუთაისის საქალაქო სასამართლოების მიერ არამართლზომიერად გადაადგილებული/დაკავებული ბავშვის დაბრუნებასთან ან ბავშვთან ურთიერთობის უფლების გამოყენებასთან დაკავშირებით მიღებული გადაწყვეტილება შეიძლება ამ კოდექსით დადგენილი წესით, მხარისათვის დასაბუთებული გადაწყვეტილების გადაცემიდან 2 კვირის ვადაში გასაჩივრდეს თბილისისა და ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოებში.

4. თბილისისა  და ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოების მიერ არამართლზომიერად გადაადგილებული/დაკავებული ბავშვის დაბრუნებასთან ან ბავშვთან ურთიერთობის უფლების გამოყენებასთან დაკავშირებით მიღებული გადაწყვეტილება შეიძლება ამ კოდექსით დადგენილი წესით, მხარისათვის დასაბუთებული გადაწყვეტილების გადაცემიდან 2 კვირის ვადაში გასაჩივრდეს საქართველოს უზენაეს სასამართლოში.

საქართველოს 2011 წლის 21 ივნისის კანონი №4869 - ვებგვერდი, 06.07.2011წ.

საქართველოს 2020 წლის 10 ივნისის კანონი №6054 – ვებგვერდი, 19.06.2020წ.

     მუხლი 35110 . შუამდგომლობა სასამართლო ბრძანების თაობაზე

თუ წარდგენილია განმცხადებლის სარჩელი არამართლზომიერად გადაადგილებული ან არამართლზომიერად დაკავებული ბავშვის დაბრუნებასთან ან ბავშვთან ურთიერთობის უფლების გამოყენებასთან დაკავშირებულ საკითხებზე, სასამართლოს მიერ საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებამდე განმცხადებელს შეუძლია დააყენოს შუამდგომლობები:

ა) ბავშვის გადაადგილების შეზღუდვის შესახებ ბრძანების გაცემის თაობაზე;

ბ) ბავშვის შესაბამის პირთან ან დაწესებულებაში მოთავსების შესახებ ბრძანების გაცემის თაობაზე;

გ) შესაბამისი სახელმწიფო ორგანოების მეშვეობით ბავშვის ადგილსამყოფლის დადგენის შესახებ ბრძანების გაცემის თაობაზე;

დ) ნებისმიერი სხვა ბრძანების გაცემის თაობაზე, რომელსაც განმცხადებელი მიზანშეწონილად მიიჩნევს კონვენციის დებულებებიდან გამომდინარე.

საქართველოს 2011 წლის 21 ივნისის კანონი №4869 - ვებგვერდი, 06.07.2011წ.

    მუხლი 35111. ბავშვის არამართლზომიერი გადაადგილების/დაკავების ფაქტის დადგენა

1. იმ ფაქტის დადგენისას, არამართლზომიერად იყო თუ არა გადაადგილებული/დაკავებული ბავშვი, სარჩელის მიმღებ სასამართლოს შეუძლია უშუალოდ იხელმძღვანელოს ბავშვის ჩვეული საცხოვრებელი ადგილის სახელმწიფოს კანონმდებლობით, ამ სახელმწიფოს სასამართლო ან ადმინისტრაციული ორგანოს გადაწყვეტილებით ან/და მესამე სახელმწიფოს სასამართლო ან ადმინისტრაციული ორგანოს გადაწყვეტილებით, მიუხედავად იმისა, აღიარებულია თუ არა ეს გადაწყვეტილება ბავშვის ჩვეული საცხოვრებელი ადგილის სახელმწიფოს მიერ, ისე, რომ არ მიმართოს სპეციალურ პროცედურებს, რომლებსაც იგი სხვა შემთხვევაში ამგვარი გადაწყვეტილების საქართველოს ტერიტორიაზე  აღიარებისათვის/დადასტურებისათვის/ცნობისათვის გამოიყენებდა.

2. სასამართლოს შეუძლია ბავშვის დაბრუნების შესახებ გადაწყვეტილების მიღებამდე მოსთხოვოს განმცხადებელს ბავშვის ჩვეული საცხოვრებელი ადგილის სახელმწიფოს სახელმწიფო ორგანოს მიერ გაცემული ნებისმიერი დოკუმენტი, რომლითაც დასტურდება ბავშვის გადაადგილების/დაკავების არამართლზომიერება. ცენტრალური ორგანო უფლებამოსილია დაეხმაროს განმცხადებელს ამგვარი დოკუმენტის მოპოვებაში.

საქართველოს 2011 წლის 21 ივნისის კანონი №4869 - ვებგვერდი, 06.07.2011წ.

საქართველოს 2020 წლის 10 ივნისის კანონი №6054 – ვებგვერდი, 19.06.2020წ. 

    მუხლი 35112. ბავშვის არამართლზომიერი გადაადგილების/დაკავების შესახებ სარჩელის მიღების შედეგები

ცენტრალური ორგანოსგან არამართლზომიერად გადაადგილებული/დაკავებული ბავშვის ჩვეული საცხოვრებელი ადგილის ქვეყანაში დაბრუნების შესახებ საქმისწარმოების დაწყების თაობაზე ინფორმაციის მიღების შემდეგ საქართველოს არცერთი სასამართლო არ არის უფლებამოსილი, არამართლზომიერად გადაადგილებული/დაკავებული ბავშვის დაბრუნებაზე უარის თქმის შესახებ გადაწყვეტილების მიღებამდე განიხილოს მეურვეობის უფლების საკითხი.

საქართველოს 2011 წლის 21 ივნისის კანონი №4869 - ვებგვერდი, 06.07.2011წ.

საქართველოს 2020 წლის 10 ივნისის კანონი №6054 – ვებგვერდი, 19.06.2020წ.

     მუხლი 35113 . სასამართლო განხილვა

1. სასამართლომ უნდა მოუსმინოს ბავშვს, თუ მისი ასაკი, ფიზიკური და ფსიქიკური მდგომარეობა ამის შესაძლებლობას იძლევა.

2. ბავშვის მოსმენა უნდა განხორციელდეს საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით და მას უნდა დაესწროს ექსპერტი ან/და სოციალური მუშაკი.​

საქართველოს 2011 წლის 21 ივნისის კანონი №4869 - ვებგვერდი, 06.07.2011წ.

     მუხლი 35114 . სასამართლო ვადები

1. სასამართლო არამართლზომიერად გადაადგილებული ან არამართლზომიერად დაკავებული ბავშვის დაბრუნების ან ბავშვთან ურთიერთობის უფლების გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილებას იღებს დაჩქარებული წესით, საქმის წარმოებაში მიღებიდან ექვსი კვირის განმავლობაში.

2. სასამართლო განმცხადებლის მიერ ამ კოდექსის 35110  მუხლით გათვალისწინებულ შუამდგომლობებთან დაკავშირებით გადაწყვეტილებას იღებს 48 საათში.

საქართველოს 2011 წლის 21 ივნისის კანონი №4869 - ვებგვერდი, 06.07.2011წ.

     მუხლი 35115 . სასამართლო გადაწყვეტილება არამართლზომიერად გადაადგილებული ან არამართლზომიერად დაკავებული ბავშვის დაბრუნების შესახებ

1. სასამართლო იღებს გადაწყვეტილებას არამართლზომიერად გადაადგილებული ან არამართლზომიერად დაკავებული ბავშვის დაბრუნების შესახებ, თუ:

ა) ბავშვი არამართლზომიერად არის გადაადგილებული ან არამართლზომიერად არის დაკავებული და მისი არამართლზომიერი გადაადგილების ან არამართლზომიერი დაკავების თარიღიდან სარჩელის წარდგენის მომენტამდე გასულია ერთ წელზე ნაკლები;

ბ) ბავშვის არამართლზომიერი გადაადგილების ან არამართლზომიერი დაკავების თარიღიდან სარჩელის წარდგენის მომენტამდე გასულია ერთ წელზე მეტი და თვალნათლივ არ იქნა ნაჩვენები, რომ ბავშვი ინტეგრირებულია თავის ახალ გარემოში.

2. ამ მუხლის დებულებები სასამართლოს არ უზღუდავს უფლებას, საქმის განხილვის ნებისმიერ ეტაპზე მიიღოს გადაწყვეტილება ბავშვის დაბრუნების შესახებ.

საქართველოს 2011 წლის 21 ივნისის კანონი №4869 - ვებგვერდი, 06.07.2011წ.

საქართველოს 2020 წლის 10 ივნისის კანონი №6054 – ვებგვერდი, 19.06.2020წ.

     მუხლი 35116. სასამართლო გადაწყვეტილება არამართლზომიერად გადაადგილებული ან არამართლზომიერად დაკავებული ბავშვის საქართველოში დატოვების შესახებ

სასამართლო უფლებამოსილია უარი თქვას არამართლზომიერად გადაადგილებული ან არამართლზომიერად დაკავებული ბავშვის დაბრუნებაზე, თუ:

ა) ბავშვის არამართლზომიერი გადაადგილების/დაკავების თარიღიდან შესაბამისი განცხადების ან სარჩელის წარდგენის მომენტამდე 1 წელზე მეტია გასული და იგი ინტეგრირებულია ახალ გარემოში; 

ბ) პირი ან ორგანო, რომელიც ბავშვის დაბრუნებას ითხოვს, ბავშვის საქართველოში არამართლზომიერი გადაადგილების/დაკავების მომენტისათვის რეალურად არ ახორციელებდა მეურვეობას ანდა დაეთანხმა ან მოგვიანებით შეეგუა ბავშვის ასეთ გადაადგილებას/დაკავებას;

გ) ბავშვის ასაკი, მისი ფიზიკური და ფსიქიკური მდგომარეობა იძლევა იმის შესაძლებლობას, რომ გათვალისწინებულ იქნეს მისი აზრი, და იგი ცალსახად უარს აცხადებს დაბრუნებაზე;

დ) არსებობს იმის სერიოზული რისკი, რომ დაბრუნება ბავშვს ფიზიკურ ან ფსიქოლოგიურ საფრთხეს შეუქმნის ანდა სხვაგვარად ჩააყენებს აუტანელ მდგომარეობაში.

საქართველოს 2011 წლის 21 ივნისის კანონი №4869 - ვებგვერდი, 06.07.2011წ.

საქართველოს 2020 წლის 10 ივნისის კანონი №6054 – ვებგვერდი, 19.06.2020წ.

    მუხლი 35117. არამართლზომიერად გადაადგილებული/დაკავებული ბავშვის დაბრუნების შესახებ ან ბავშვთან ურთიერთობის უფლების გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილების აღსრულება და მისი აღსრულების შეწყვეტა

1. არამართლზომიერად გადაადგილებული/დაკავებული ბავშვის დაბრუნების შესახებ ან ბავშვთან ურთიერთობის უფლების გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილება უნდა შეიცავდეს მის აღსრულებასთან დაკავშირებულ საკითხებს.

2. თუ არამართლზომიერად გადაადგილებული/დაკავებული ბავშვის დაბრუნების შესახებ გადაწყვეტილების აღსრულებისათვის პასუხისმგებელი ორგანოების მიერ საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად ზომების მიღების შემდეგ ბავშვი, რომელმაც მიაღწია ისეთ ასაკსა და სიმწიფის ხარისხს, როდესაც მისი აზრის გათვალისწინება მიზანშეწონილია, უარს იტყვის დაბრუნებაზე, საქმე ეგზავნება ამ გადაწყვეტილების მიმღებ სასამართლოს, რომელიც საქმის წარმოებაში მიღებიდან 1 კვირის ვადაში იღებს გადაწყვეტილებას აღნიშნული გადაწყვეტილების აღსრულების პროცედურის შეწყვეტის შესახებ. თუ ბავშვის საუკეთესო ინტერესები მოითხოვს, ეს გადაწყვეტილება ზეპირი მოსმენით მიიღება.

3. თუ არამართლზომიერად გადაადგილებული/დაკავებული ბავშვი უარს იტყვის დაბრუნებაზე, მისი ნების ნამდვილობა ფსიქოლოგის დასკვნით უნდა დადასტურდეს.

4. არამართლზომიერად გადაადგილებული/დაკავებული ბავშვის დაბრუნების შესახებ გადაწყვეტილების აღსრულების პროცედურები, მისი აღსრულებისათვის პასუხისმგებელი ორგანოები და ამ გადაწყვეტილების აღსრულების პროცესში მათი უფლებამოსილებები განისაზღვრება საქართველოს მთავრობის მიერ დამტკიცებული „არამართლზომიერად გადაადგილებული ან არამართლზომიერად დაკავებული ბავშვის დაბრუნების ან ბავშვთან ურთიერთობის უფლების განხორციელების შესახებ მიმართვიანობის (რეფერირების) და აღსრულების პროცედურებით“.

საქართველოს 2011 წლის 21 ივნისის კანონი №4869 - ვებგვერდი, 06.07.2011წ.

საქართველოს 2020 წლის 10 ივნისის კანონი №6054 – ვებგვერდი, 19.06.2020წ.

     მუხლი 35118 . ხარჯები

1. განმცხადებელი თავისუფლდება პროცესის ხარჯების ანაზღაურებისაგან.

2. არამართლზომიერად გადაადგილებული ან არამართლზომიერად დაკავებული ბავშვის დაბრუნებასთან ან ბავშვთან ურთიერთობის უფლების გამოყენებასთან დაკავშირებული გადაწყვეტილების მიღებისას სასამართლო იმ პირს, რომელმაც ბავშვი არამართლზომიერად გადააადგილა ან არამართლზომიერად დააკავა, ანდა რომელმაც ხელი შეუშალა ბავშვთან ურთიერთობის უფლების გამოყენებას, აკისრებს იმ აუცილებელი ხარჯების ანაზღაურებას, რომლებიც გაიღო განმცხადებელმა, მათ შორის, სამგზავრო ხარჯებს, ბავშვის ადგილსამყოფლის დასადგენად გაღებულ ნებისმიერ ხარჯს ან გადახდილ თანხას, განმცხადებლის იურიდიული წარმომადგენლობის ხარჯებს და ბავშვის დაბრუნების ხარჯებს.

საქართველოს 2011 წლის 21 ივნისის კანონი №4869 - ვებგვერდი, 06.07.2011წ.

თავი XLII3

 

„მშობლის პასუხისმგებლობისა და ბავშვთა დაცვის ზომების შესრულებასთან დაკავშირებით იურისდიქციის, გამოსაყენებელი სამართლის, აღიარების, შესრულებისა და თანამშრომლობის შესახებ“ ჰააგის 1996 წლის 19 ოქტომბრის კონვენციით გათვალისწინებულ საქმეთა განხილვის თავისებურებანი

საქართველოს 2014 წლის 19 მარტის  კანონი №2111   – ვებგვერდი, 01.04.2014წ.

    მუხლი 35119. კონვენციით განსაზღვრული ცენტრალური ორგანო

„მშობლის პასუხისმგებლობისა და ბავშვთა დაცვის ზომების შესრულებასთან დაკავშირებით იურისდიქციის, გამოსაყენებელი სამართლის, აღიარების, შესრულებისა და თანამშრომლობის შესახებ“ ჰააგის 1996 წლის 19 ოქტომბრის კონვენციით განსაზღვრული ცენტრალური ორგანოა საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს სტრუქტურული ქვედანაყოფი.

საქართველოს 2014 წლის 19 მარტის  კანონი №2111   – ვებგვერდი, 01.04.2014წ.  

    მუხლი 35120. კონვენციის მონაწილე სახელმწიფოს ცენტრალური ორგანოს მოთხოვნის შესრულება

1. „მშობლის პასუხისმგებლობისა და ბავშვთა დაცვის ზომების შესრულებასთან დაკავშირებით იურისდიქციის, გამოსაყენებელი სამართლის, აღიარების, შესრულებისა და თანამშრომლობის შესახებ“ ჰააგის 1996 წლის 19 ოქტომბრის კონვენციის მონაწილე სახელმწიფოს იმავე კონვენციის საფუძველზე განსაზღვრული ცენტრალური ორგანოს მოთხოვნას ბავშვის პიროვნების ან/და ქონების დასაცავად საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს სტრუქტურული ქვედანაყოფი უგზავნის მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოებს ბავშვის ფაქტობრივი ადგილსამყოფლის მიხედვით, რომლებიც ვალდებული არიან, მოთხოვნის მიღებისთანავე განახორციელონ საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული ღონისძიებები.

2. ბავშვის პიროვნების ან/და ქონების დასაცავად მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოების მიერ სასამართლოსთვის მიმართვის შემთხვევაში სასამართლო საქმეს განიხილავს საქმის წარმოებაში მიღებიდან არაუგვიანეს 6 კვირისა.

თავი XLIII

საოჯახო საქმეთა განხილვის თავისებურებანი

     მუხლი 352. გამოყენების სფერო

საქორწინო და საოჯახო საქმეების მიმართ გამოიყენება ამ კოდექსით დადგენილი წესები იმ დამატებებით, რაც ამ თავშია დადგენილი.

     მუხლი 353. ერთ-ერთი მეუღლის გარდაცვალება

ერთ-ერთი მეუღლის გარდაცვალების შემთხვევაში სასამართლოში აღძრული საქმე უნდა შეწყდეს.

     მუხლი 354. საქმის გარემოების დადგენა სასამართლოს ინიციატივით

1. სასამართლოს შეუძლია თავისი ინიციატივით განსაზღვროს დასადგენ გარემოებათა წრე და მხარეთა ახსნა-განმარტების შემდეგ თვითონ გამოითხოვოს მტკიცებულებები, რომლებზედაც მხარეებს არ მიუთითებიათ.

2. საოჯახო-სამართლებრივი ურთიერთობიდან წარმოშობილი საქმეები არ შეიძლება განიხილებოდეს სხვა ხასიათის მოთხოვნების შესახებ აღძრულ საქმეებთან ერთად.

     მუხლი 355. სასამართლოს დროებითი განკარგულება

1. სასამართლოს შეუძლია მხარეთა შუამდგომლობის საფუძველზე მიიღოს დროებითი განკარგულება, რათა მოაწესრიგოს:

ა) შვილის მიმართ მშობელთა ზრუნვის საკითხები;

ბ) ერთ-ერთი მშობლის ურთიერთობა ბავშვთან;

გ) ბავშვის აღსაზრდელად გადაცემა ერთ-ერთი მშობლისათვის;

დ) მცირეწლოვანი ბავშვის შენახვის ვალდებულება;

ე) საკითხი ერთ-ერთი მეუღლის მიერ მეორე მეუღლისათვის მატერიალური დახმარების გაწევის შესახებ;

ვ) საოჯახო მეურნეობისა და ბინით სარგებლობის საკითხი;

ზ) საოჯახო-სამართლებრივი ურთიერთობიდან წარმოშობილი საქმეების განხილვასთან დაკავშირებით ხარჯების ავანსის სახით გადახდევინების საკითხი.

2. აღნიშნულ საკითხებზე სასამართლოს განჩინება შეიძლება გამოტანილ იქნეს საქმის ზეპირი განხილვის გარეშე.

3. განჩინების გამომტან სასამართლოს შეუძლია, მხარეთა განცხადების საფუძველზე, შეცვალოს ან მთლიანად გააუქმოს თავისი განჩინება.

     მუხლი 356. სასამართლოს გადაწყვეტილება განქორწინების ან ქორწინების ბათილად ცნობის შესახებ

1. განქორწინების ან ქორწინების ბათილად ცნობის შესახებ გამოტანილი გადაწყვეტილებით სასამართლო, თუ ამას მოითხოვენ მხარეები თავიანთი განცხადებით, გადაწყვეტს:

ა) ქორწინებაში დაბადებულ ბავშვზე მშობელთა საერთო ზრუნვის საკითხს;

ბ) ერთ-ერთი მშობლის ქორწინებაში დაბადებულ ბავშვთან ურთიერთობის მოწესრიგების საკითხს;

გ) ბავშვის ერთ-ერთი მშობლისათვის გადაცემის საკითხს;

დ) ქორწინებაში დაბადებული ბავშვისათვის მატერიალური დახმარების გაწევის (რჩენის) საკითხს;

ე) მეუღლეთა ურთიერთრჩენის საკითხს.

2. განქორწინების ან ქორწინების ბათილად ცნობისა და მათი შედეგების შესახებ სასამართლოს გამოაქვს ერთიანი გადაწყვეტილება. თუ სასამართლო ცალკე გამოყოფს ქორწინების საქმეებიდან გამომდინარე სხვა საქმეებს, მაშინ მას ამ მუხლის პირველი ნაწილის „ა” და „ბ” ქვეპუნქტებში მითითებულ საკითხებზე გამოაქვს განჩინება. ასეთი განჩინების მიმართ დასაშვებია კერძო საჩივრის შეტანა.

 

თავი XLIV

    (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 10 დეკემბრის კანონი №70 – სსმ I, №48(55), 16.12.1999 წ., მუხ.245

    მუხლი 357. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 10 დეკემბრის კანონი №70 – სსმ I, №48(55), 16.12.1999 წ., მუხ.245

    მუხლი 358. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 10 დეკემბრის კანონი №70 – სსმ I, №48(55), 16.12.1999 წ., მუხ.245

    მუხლი 359. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 8 სექტემბრის კანონი №2365 – სსმ I, №43(50), 21.09.1999 წ., მუხ.214

საქართველოს 1999 წლის 10 დეკემბრის კანონი №70 – სსმ I, №48(55), 16.12.1999 წ., მუხ.245

    მუხლი 360. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 28 მაისის კანონი №1972 – სსმ I, №18(25), 01.06.1999 წ., მუხ.71

საქართველოს 1999 წლის 10 დეკემბრის კანონი №70 – სსმ I, №48(55), 16.12.1999 წ., მუხ.245

    მუხლი 361. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 10 დეკემბრის კანონი №70 – სსმ I, №48(55), 16.12.1999 წ., მუხ.245

   მუხლი 362. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 10 დეკემბრის კანონი №70 – სსმ I, №48(55), 16.12.1999 წ., მუხ.245

    მუხლი 363. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 10 დეკემბრის კანონი №70 – სსმ I, №48(55), 16.12.1999 წ., მუხ.245

თავი XLIV 1

წარმოება რეკეტული ქონების, თანამდებობის პირის, „ქურდული სამყაროს“ წევრის, ადამიანით მოვაჭრის, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობის ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 331 1 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირის ქონების ჩამორთმევასა და სახელმწიფოსათვის გადაცემასთან დაკავშირებით

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №211 - სსმ I, №18, 09.07.2004 წ., მუხ.64

საქართველოს 2005 წლის 20 დეკემბრის კანონი №2357 - სსმ I, №57, 29.12.2005წ., მუხ.441

საქართველოს 2006 წლის 7 დეკემბრის კანონი №3838 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.335

საქართველოს 2007 წლის 4 ივლისის კანონი №5199 - სსმ I, №28, 18.07.2007წ., მუხ.286

     მუხლი 3561. ტერმინთა განმარტება

ამ თავის მიზნებისათვის ტერმინებს აქვს შემდეგი მნიშვნელობა:

ა) რეკეტი – შემოსავლის ან სხვაგვარი ქონებრივი სარგებლის სისტემატურად მიღების მიზნით წარმოებული არაერთჯერადი და ორგანიზებული საქმიანობა, რომელიც დაკავშირებულია განზრახი დანაშაულის ჩადენასთან (თუ ნასამართლობა არ არის გაქარწყლებული ან მოხსნილი), თუ იგი განხორციელდა ორჯერ მაინც ხუთი კალენდარული წლის განმავლობაში, რომელშიც არ შედის რეკეტირის დაპატიმრებისა და სასჯელის მოხდის ვადა;

ბ) რეკეტული დაჯგუფება – თავისი საქმიანობით რეკეტთან დაკავშირებული იურიდიული პირი, აგრეთვე ფიზიკურ ან/და იურიდიულ პირთა ნებისმიერი გაერთიანება;

გ) რეკეტირი – პირი, რომელიც დამოუკიდებლად ან სხვა პირთან/პირებთან ერთად წარმართავს რეკეტული დაჯგუფების საქმიანობას ან სხვაგვარად მონაწილეობს რეკეტული დაჯგუფების საქმიანობაში და რომლისთვისაც ცნობილია, რომ ეს დაჯგუფება რეკეტული დაჯგუფებაა, აგრეთვე რომელიც უკანონოდ წყვეტს რეკეტულ დაჯგუფებათა ან რეკეტულ დაჯგუფებასა და სხვა პირთა შორის დავებს ან მონაწილეობს მათ გადაწყვეტაში;

დ) თანამდებობის პირი – „კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-2 მუხლით განსაზღვრული თანამდებობის პირი, საჯარო მოხელე, საჯარო სამართლის იურიდიული პირის ხელმძღვანელი ან მისი მოადგილე, აგრეთვე იმ საწარმოს ხელმძღვანელობაზე/წარმომადგენლობაზე უფლებამოსილი პირი, რომელშიც სახელმწიფო ან მუნიციპალიტეტი ფლობს წილის (აქციათა) 50%-ს ან 50%-ზე მეტს, მიუხედავად იმისა, გათავისუფლებულია თუ არა იგი დაკავებული თანამდებობიდან;

ე) ადამიანით მოვაჭრე – ფიზიკური ან იურიდიული პირი ან პირთა ჯგუფი, რომელმაც ჩაიდინა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 1431 ან/და 1432 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაული; 

ვ) ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობი – ფიზიკური ან იურიდიული პირი ან პირთა ჯგუფი, რომელმაც ჩაიდინა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 260-ე მუხლით (თუ დადასტურებულია ნარკოტიკული საშუალების გასაღების მიზანი) ან 261-ე მუხლის მე-4 ნაწილით (თუ დადასტურებულია ფსიქოტროპული ნივთიერების გასაღების მიზანი) გათვალისწინებული დანაშაული ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის XXXIII თავით გათვალისწინებული სხვა განსაკუთრებით მძიმე დანაშაული;

ზ) „ქურდული სამყაროს“ წევრი:

ზ.ა) პირი, რომელიც აღიარებს „ქურდულ სამყაროს“ და აქტიურად მონაწილეობს მის საქმიანობაში, აგრეთვე პირი, რომელიც აღიარებს „ქურდულ სამყაროს“, კავშირი აქვს მასთან და სახეზეა აშკარად გამოხატული ნიშნების ერთობლიობა, რომ პირი თავისი ქმედებით გამოხატავს მზადყოფნას „ქურდული სამყაროს“ საქმიანობაში მონაწილეობისთვის;

ზ.ბ) პირი, რომელიც ნებისმიერი ფორმით მართავს ან/და ორგანიზებას უწევს „ქურდულ სამყაროს“ ან „ქურდული სამყაროს“ საქმიანობის მეთოდების გამოყენებით მართავს ან/და ორგანიზებას უწევს პირთა გარკვეულ ჯგუფს („კანონიერი ქურდი“);

თ) ოჯახის წევრი – რეკეტირის, თანამდებობის პირის, „ქურდული სამყაროს“ წევრის, ადამიანით მოვაჭრის, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობის ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 3311 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირის მეუღლე, არასრულწლოვანი შვილი, გერი, აგრეთვე რეკეტირთან, თანამდებობის პირთან, „ქურდული სამყაროს“ წევრთან, ადამიანით მოვაჭრესთან, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობთან ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 3311 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებულ პირთან მუდმივად მცხოვრები პირი;

ი) ახლო ნათესავი – რეკეტირის, თანამდებობის პირის, „ქურდული სამყაროს“ წევრის, ადამიანით მოვაჭრის, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობის ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 3311 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირის ოჯახის წევრი, პირდაპირი აღმავალი ან დამავალი შტოს ნათესავი, და, ძმა, მშობლის ან შვილის გერი, მეუღლის და, ძმა, მშობელი;

კ) რეკეტირთან, თანამდებობის პირთან, „ქურდული სამყაროს“ წევრთან, ადამიანით მოვაჭრესთან, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობთან ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 3311 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებული პირი – პირი, რომელსაც იურიდიული დოკუმენტაციის საფუძველზე საკუთრებაში აქვს ქონება და არსებობს საფუძვლიანი ეჭვი, რომ იგი მიღებულია რეკეტის შედეგად ან მოპოვებულია რეკეტირის, თანამდებობის პირის, „ქურდული სამყაროს“ წევრის, ადამიანით მოვაჭრის, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობის ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 3311 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირის მიერ ან/და ამ ქონებით სარგებლობს, მას განკარგავს (ან განკარგავდა) რეკეტირი, თანამდებობის პირი, „ქურდული სამყაროს“ წევრი, ადამიანით მოვაჭრე, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობი ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 3311 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირი;

ლ) რეკეტული ქონება – რეკეტის შედეგად მიღებული ქონება, ამ ქონებიდან მიღებული შემოსავალი, რეკეტიდან მიღებული შემოსავლით შეძენილი ქონება, აგრეთვე რეკეტული დაჯგუფების, რეკეტირის, რეკეტირის ოჯახის წევრის, ახლო ნათესავის ან რეკეტირთან დაკავშირებული პირის შემოსავალი, ქონება ან ქონებიდან მიღებული შემოსავალი, რომლის მართლზომიერი საშუალებებით მიღების დამადასტურებელი საბუთი ან სხვა მტკიცებულება არ არსებობს;

მ) თანამდებობის პირის ქონება – თანამდებობის პირის, მისი ოჯახის წევრის, ახლო ნათესავის ან თანამდებობის პირთან დაკავშირებული პირის შემოსავალი, ქონება ან ქონებიდან მიღებული შემოსავალი, რომლის მართლზომიერი საშუალებებით მიღების დამადასტურებელი საბუთი ან სხვა მტკიცებულება არ არსებობს;

ნ) „ქურდული სამყაროს“ წევრის ქონება – „ქურდული სამყაროს“ წევრის, მისი ოჯახის წევრის ან ახლო ნათესავის ან რეკეტირთან ან „ქურდული სამყაროს“ წევრთან დაკავშირებული პირის შემოსავალი, ქონება ან ქონებიდან მიღებული შემოსავალი, რომლის მართლზომიერი საშუალებებით მიღების დამადასტურებელი საბუთი ან სხვა მტკიცებულება არ არსებობს;

ო) ადამიანით მოვაჭრის ქონება – ადამიანით მოვაჭრის, მისი ოჯახის წევრის, ახლო ნათესავის ან ადამიანით მოვაჭრესთან დაკავშირებული პირის შემოსავალი, ქონება ან ქონებიდან მიღებული შემოსავალი, რომლის მართლზომიერი საშუალებებით მიღების დამადასტურებელი საბუთი ან სხვა მტკიცებულება არ არსებობს;

პ) ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობის ქონება – ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობის, მისი ოჯახის წევრის, ახლო ნათესავის ან ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობთან დაკავშირებული პირის შემოსავალი, ქონება ან ქონებიდან მიღებული შემოსავალი, რომლის მართლზომიერი საშუალებებით მიღების დამადასტურებელი საბუთი ან სხვა მტკიცებულება არ არსებობს;

ჟ) საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 3311 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირის ქონება – საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 3311 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირის, მისი ოჯახის წევრის, ახლო ნათესავის ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 3311 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებული პირის შემოსავალი, ქონება ან ქონებიდან მიღებული შემოსავალი, რომლის მართლზომიერი საშუალებებით მიღების დამადასტურებელი საბუთი ან სხვა მტკიცებულება არ არსებობს;

რ) უკანონო ქონება – ქონება, აგრეთვე ამ ქონებიდან მიღებული შემოსავალი, აქციები (წილი), რომელიც/რომლებიც რეკეტულ დაჯგუფებას, რეკეტირს, თანამდებობის პირს, „ქურდული სამყაროს“ წევრს, ადამიანით მოვაჭრეს, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობს ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 331 1 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებულ პირს, მისი ოჯახის წევრს, მის ახლო ნათესავს ან მასთან დაკავშირებულ პირს კანონის მოთხოვნათა დარღვევით აქვს მოპოვებული;

ს) დაუსაბუთებელი ქონება – ქონება, აგრეთვე ამ ქონებიდან მიღებული შემოსავალი, აქციები (წილი), რომლის/რომელთა კანონიერი საშუალებებით მოპოვების დამადასტურებელი დოკუმენტები რეკეტულ დაჯგუფებას, რეკეტირს, თანამდებობის პირს, „ქურდული სამყაროს“ წევრს, ადამიანით მოვაჭრეს, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობს ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 3311 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებულ პირს, მისი ოჯახის წევრს, მის ახლო ნათესავს ან მასთან დაკავშირებულ პირს არ გააჩნია ან რომელიც/რომლებიც მოპოვებულია უკანონო ქონების გასხვისების შედეგად მიღებული ფულადი სახსრებით.

საქართველოს 2005 წლის 20 დეკემბრის კანონი №2357 - სსმ I, №57, 29.12.2005წ., მუხ.441

საქართველოს 2006 წლის 7 დეკემბრის კანონი №3838 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.335

საქართველოს 2007 წლის 4 ივლისის კანონი №5199 - სსმ I, №28, 18.07.2007წ., მუხ.286 

     მუხლი 3562. რეკეტული ქონების, თანამდებობის პირის, „ქურდული სამყაროს“ წევრის, ადამიანით მოვაჭრის, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობის ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 3311 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირის ქონების ჩამორთმევისა და სახელმწიფოსათვის გადაცემის თაობაზე სარჩელის აღძვრა

1. რეკეტული ქონების, თანამდებობის პირის, „ქურდული სამყაროს“ წევრის, ადამიანით მოვაჭრის, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობის ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 3311 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირის ქონების ჩამორთმევისა და სახელმწიფოსათვის გადაცემის თაობაზე სარჩელის აღძვრის უფლება აქვს პროკურორს რეკეტირის, თანამდებობის პირის, „ქურდული სამყაროს“ წევრის, ადამიანით მოვაჭრის, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობის ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 3311 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირის მიმართ სასამართლოს განაჩენის კანონიერ ძალაში შესვლიდან 10 წლის ვადაში.

2. რეკეტული ქონების ჩამორთმევისა და სახელმწიფოსათვის გადაცემის თაობაზე სარჩელი შესაძლებელია აღიძრას რეკეტული დაჯგუფების, რეკეტირის, მისი ოჯახის წევრის, ახლო ნათესავის ან რეკეტირთან დაკავშირებული პირის მიმართ.

3. თანამდებობის პირის ქონების ჩამორთმევისა და სახელმწიფოსათვის გადაცემის თაობაზე სარჩელი შესაძლებელია აღიძრას თანამდებობის პირის, მისი ოჯახის წევრის, ახლო ნათესავის ან თანამდებობის პირთან დაკავშირებული პირის მიმართ.

4. „ქურდული სამყაროს“ წევრის ქონების ჩამორთმევისა და სახელმწიფოსათვის გადაცემის თაობაზე სარჩელი შესაძლებელია აღიძრას „ქურდული სამყაროს“ წევრის, მისი ოჯახის წევრის ან ახლო ნათესავის ან „ქურდული სამყაროს“ წევრთან დაკავშირებული პირის მიმართ.

5. ადამიანით მოვაჭრის ქონების ჩამორთმევისა და სახელმწიფოსათვის გადაცემის თაობაზე სარჩელი შესაძლებელია აღიძრას ადამიანით მოვაჭრის, მისი ოჯახის წევრის, ახლო ნათესავის ან ადამიანით მოვაჭრესთან დაკავშირებული პირის მიმართ.

6. ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობის ქონების ჩამორთმევისა და სახელმწიფოსათვის გადაცემის თაობაზე სარჩელი შესაძლებელია აღიძრას ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობის, მისი ოჯახის წევრის, ახლო ნათესავის ან ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობთან დაკავშირებული პირის მიმართ.

7. საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 3311 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირის ქონების ჩამორთმევისა და სახელმწიფოსათვის გადაცემის თაობაზე სარჩელი შესაძლებელია აღიძრას საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 3311 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირის, მისი ოჯახის წევრის, ახლო ნათესავის ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 3311 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებული პირის მიმართ.

საქართველოს 2004 წლის 24 ივნისის კანონი №211 - სსმ I, №18, 09.07.2004 წ., მუხ.64

საქართველოს 2005 წლის 20 დეკემბრის კანონი №2357 - სსმ I, №57, 29.12.2005წ., მუხ.441

საქართველოს 2006 წლის 7 დეკემბრის კანონი №3838 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.335

საქართველოს 2007 წლის 4 ივლისის კანონი №5199 - სსმ I, №28, 18.07.2007წ., მუხ.286

საქართველოს 2010 წლის 4 მაისის კანონი №3035 - სსმ I, №24, 10.05.2010წ., მუხ.163 

    მუხლი 3563. ქონების რეკეტულად ცნობა, რეკეტული დაჯგუფების, რეკეტირის, თანამდებობის პირის, „ქურდული სამყაროს“ წევრის, ადამიანით მოვაჭრის, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობის ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 3311 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირის ქონების უკანონოდ და დაუსაბუთებლად ცნობა

1. მოსამართლე ქონებას რეკეტულად ცნობს, თუ საქმის წარმოების პროცესში, სათანადო მტკიცებულებათა შეფასების საფუძველზე გაირკვა, რომ ქონება მიღებულია რეკეტის შედეგად, წარმოადგენს შემოსავალს რეკეტის შედეგად მიღებული ქონებიდან, შეძენილია რეკეტიდან მიღებული შემოსავლით ან არ არსებობს რეკეტული დაჯგუფების, რეკეტირის, მისი ოჯახის წევრის, ახლო ნათესავის ან რეკეტირთან დაკავშირებული პირის ქონების მართლზომიერი საშუალებებით მიღების დამადასტურებელი საბუთი ან სხვა მტკიცებულება.

2. მოსარჩელე ვალდებულია სასამართლოს წარუდგინოს მტკიცებულებები მოპასუხის ქონების რეკეტულობის შესახებ.

3. მოსამართლე რეკეტული დაჯგუფების, რეკეტირის, თანამდებობის პირის, „ქურდული სამყაროს“ წევრის, ადამიანით მოვაჭრის, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობის ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 331 1 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირის, მისი ოჯახის წევრის ან ახლო ნათესავის ან რეკეტირთან, თანამდებობის პირთან, „ქურდული სამყაროს“ წევრთან, ადამიანით მოვაჭრესთან, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობთან ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 331 1 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებული პირის ქონებას უკანონოდ ცნობს, თუ საქმის წარმოების პროცესში, სათანადო მტკიცებულებათა შეფასების საფუძველზე სასამართლომ გამოარკვია, რომ ქონება ან ამ ქონების შეძენისთვის საჭირო საშუალებები კანონის მოთხოვნათა დარღვევითაა მოპოვებული.

4. მოსარჩელე ვალდებულია სასამართლოს წარუდგინოს მტკიცებულებები მოპასუხის ქონების უკანონობის შესახებ.

5. მოსამართლე რეკეტული დაჯგუფების, რეკეტირის, თანამდებობის პირის, „ქურდული სამყაროს“ წევრის, ადამიანით მოვაჭრის, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობის ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 331 1 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირის, მისი ოჯახის წევრის ან ახლო ნათესავის ან რეკეტირთან, თანამდებობის პირთან, „ქურდული სამყაროს“ წევრთან, ადამიანით მოვაჭრესთან, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობთან ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 331 1 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებული პირის ქონებას დაუსაბუთებლად ცნობს, თუ საქმის წარმოების პროცესში მოპასუხემ სასამართლოს ვერ წარუდგინა ქონების ან ამ ქონების შეძენისთვის საჭირო ფინანსური საშუალებების კანონიერი გზით მოპოვების ან აღნიშნულ ქონებაზე საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი გადასახადების გადახდის დამადასტურებელი დოკუმენტები.

6. მოპასუხე ვალდებულია სასამართლოს წარუდგინოს მტკიცებულებები თავისი ქონების კანონიერებისა და დასაბუთებულობის შესახებ.

საქართველოს 2005 წლის 20 დეკემბრის კანონი №2357 - სსმ I, №57, 29.12.2005წ., მუხ.441

საქართველოს 2006 წლის 7 დეკემბრის კანონი №3838 - სსმ I, №48, 22.12.2006წ., მუხ.335

საქართველოს 2007 წლის 4 ივლისის კანონი №5199 - სსმ I, №28, 18.07.2007წ., მუხ.286    

    მუხლი 3564. ქონებაზე ყადაღის დადება

თუ არსებობს მონაცემები, რომ რეკეტული დაჯგუფების, რეკეტირის, თანამდებობის პირის, „ქურდული სამყაროს“ წევრის, ადამიანით მოვაჭრის, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობის ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 3311 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირის, მისი ოჯახის წევრის ან ახლო ნათესავის ან რეკეტირთან, თანამდებობის პირთან, „ქურდული სამყაროს“ წევრთან, ადამიანით მოვაჭრესთან, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობთან ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 3311 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებული პირის მფლობელობაში არსებულ ქონებას გადამალავენ ან დახარჯავენ ანდა სხვაგვარად გაასხვისებენ, პროკურორი ვალდებულია სასამართლოს მიმართოს განცხადებით ქონებაზე, მათ შორის, საბანკო ანგარიშებზე, ყადაღის დადების თაობაზე.

      მუხლი 3565. ქონების რეკეტულად, უკანონოდ ან დაუსაბუთებლად ცნობის იურიდიული შედეგები

1. თუ სასამართლომ ამ კოდექსის 3563 მუხლის შესაბამისად ქონება ცნო რეკეტულად ან რეკეტული დაჯგუფების, რეკეტირის, თანამდებობის პირის, „ქურდული სამყაროს“ წევრის, ადამიანით მოვაჭრის, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობის ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 3311 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირის, მისი ოჯახის წევრის ან ახლო ნათესავის ან რეკეტირთან, თანამდებობის პირთან, „ქურდული სამყაროს“ წევრთან, ადამიანით მოვაჭრესთან, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობთან ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 3311 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებული პირის ქონება ცნო უკანონოდ ან დაუსაბუთებლად, ასეთი ქონება მესამე პირის კანონიერი ინტერესების დაკმაყოფილების შემდეგ გადაეცემა მის კანონიერ მესაკუთრეს, ხოლო კანონიერი მესაკუთრის დადგენის შეუძლებლობის შემთხვევაში – სახელმწიფოს.

2. თუ ქონების რეკეტულობა, უკანონობა ან დაუსაბუთებლობა ნაწილობრივ დასტურდება, მის კანონიერ მესაკუთრეს, ხოლო კანონიერი მესაკუთრის დადგენის შეუძლებლობის შემთხვევაში – სახელმწიფოს გადაეცემა მოპასუხის ქონების ის ნაწილი, რომლის არარეკეტულობას, კანონიერებას ან დასაბუთებულობას მოპასუხე სასამართლო წესით ვერ დაადასტურებს.

3. თუ რეკეტული, უკანონო ან დაუსაბუთებელი ქონების პირვანდელი მდგომარეობით კანონიერი მესაკუთრისათვის ან სახელმწიფოსათვის დაბრუნება შეუძლებელია, მოპასუხეს დაეკისრება ამ ქონების ეკვივალენტური ფულადი თანხის გადახდა.

4. რეკეტული, უკანონო ან დაუსაბუთებელი ქონების კანონიერი მესაკუთრისათვის ან სახელმწიფოსათვის გადაცემის თაობაზე სასამართლოს გადაწყვეტილება აღსრულდება „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი წესით.

    მუხლი 3566. დაუსწრებელი გადაწყვეტილება

1. რეკეტული ქონების, თანამდებობის პირის, „ქურდული სამყაროს“ წევრის, ადამიანით მოვაჭრის, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობის ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 331 1 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირის ქონების ჩამორთმევასთან დაკავშირებული საქმის განხილვისას, როდესაც გამოცხადდა რეკეტირის, თანამდებობის პირის, „ქურდული სამყაროს“ წევრის, ადამიანით მოვაჭრის, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობის ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 331 1 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირის, მისი ოჯახის წევრის ან ახლო ნათესავის ან რეკეტირთან, თანამდებობის პირთან, „ქურდული სამყაროს“ წევრთან, ადამიანით მოვაჭრესთან, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობთან ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 331 1 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებული პირის ძებნა, არ გამოიყენება ამ კოდექსის 233-ე მუხლის პირველი ნაწილის „გ“ ქვეპუნქტი.

2. მხარეს, რომელიც არ გამოცხადებულა სასამართლოში, ეგზავნება დაუსწრებელი გადაწყვეტილების ასლი მისი გამოტანიდან 5 დღის განმავლობაში. მხარეს უფლება აქვს, დაუსწრებელი გადაწყვეტილება გაასაჩივროს სააპელაციო (საკასაციო) ინსტანციაში. სააპელაციო (საკასაციო) საჩივარზე მხარის ხელმოწერა დამოწმებული უნდა იქნეს სანოტარო წესით ან საკონსულო წესით.

3. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში გამოიყენება სასამართლო უწყების მხარისათვის ჩაბარების (შეტყობინების) ამ კოდექსის VIII თავით დადგენილი წესი

    მუხლი 3567. რეკეტირის, თანამდებობის პირის, „ქურდული სამყაროს“ წევრის, ადამიანით მოვაჭრის, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობის ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 3311 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირის სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა

1. თუ სასამართლო დაადასტურებს, რომ რეკეტირს, თანამდებობის პირს, „ქურდული სამყაროს“ წევრს, ადამიანით მოვაჭრეს, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობს ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 331 1 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებულ პირს, მისი ოჯახის წევრს ან მის ახლო ნათესავს ან რეკეტირთან, თანამდებობის პირთან, „ქურდული სამყაროს“ წევრთან, ადამიანით მოვაჭრესთან, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობთან ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 331 1 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებულ პირს მფლობელობაში აქვს უკანონო და დაუსაბუთებელი ქონება და სასამართლო პროცესის მსვლელობისას რეკეტირის, თანამდებობის პირის, „ქურდული სამყაროს“ წევრის, ადამიანით მოვაჭრის, ნარკოტიკული საშუალების გავრცელების ხელშემწყობის ან საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 194-ე ან/და 331 1 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირის მიერ ჩადენილ ქმედებაში გამოიკვეთა სისხლის სამართლის დანაშაულის ნიშნები, პროკურორი მის მიმართ იწყებს სისხლისსამართლებრივ დევნას.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში სამართალწარმოება მიმდინარეობს საქართველოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით დადგენილი წესით.

თავი XLIV2

წარმოება პირის ოკუპირებულ ტერიტორიებზე აკრძალული ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელებისათვის მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებულ პირად ცნობის თაობაზე საქმის განხილვასთან დაკავშირებით

საქართველოს 2008 წლის 19 დეკემბრის კანონი №797 - სსმ I, №40, 29.12.2008 წ., მუხ.284

     მუხლი 3568. ტერმინთა განმარტება

ამ თავის მიზნებისათვის ტერმინებს აქვს შემდეგი მნიშვნელობა:

ა) ოკუპირებულ ტერიტორიებზე აკრძალული ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელებისათვის მსჯავრდებული პირი – პირი, რომელმაც ჩაიდინა საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 3222 მუხლით გათვალისწინებული ქმედება;

ბ) ოკუპირებულ ტერიტორიებზე აკრძალული ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელებისათვის მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებული პირი – „ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-6 მუხლის მე-5 პუნქტით გათვალისწინებული პირი;

გ) ოკუპირებულ ტერიტორიებზე აკრძალული ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელებისათვის მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებული პირის ქონება – ნებისმიერი ქონება ან ქონებიდან მიღებული შემოსავალი.

საქართველოს 2008 წლის 19 დეკემბრის კანონი №797 - სსმ I, №40, 29.12.2008 წ., მუხ.284

     მუხლი 3569. სარჩელის აღძვრა პირის ოკუპირებულ ტერიტორიებზე აკრძალული ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელებისათვის მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებულ პირად ცნობის თაობაზე

1. პირის ოკუპირებულ ტერიტორიებზე აკრძალული ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელებისათვის მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებულ პირად ცნობის თაობაზე სარჩელის აღძვრის უფლება აქვს პროკურორს, ოკუპირებულ ტერიტორიებზე აკრძალული ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელებისათვის მსჯავრდებული პირის მიმართ სასამართლოს განაჩენის კანონიერ ძალაში შესვლიდან ექვსი თვის შემდეგ, იმ შემთხვევაში, თუ ვერ ხერხდება აღნიშნული პირის მიმართ სასამართლო გადაწყვეტილების აღსრულება.

2. მოსამართლე პირს ცნობს ოკუპირებულ ტერიტორიებზე აკრძალული ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელებისათვის მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებულ პირად, თუ სათანადო მტკიცებულებათა შეფასების საფუძველზე გაირკვა, რომ არსებობს „ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-6 მუხლის მე-5 პუნქტით გათვალისწინებული საფუძვლები.

3. მოსარჩელე ვალდებულია სასამართლოს წარუდგინოს მტკიცებულებები მოპასუხის ოკუპირებულ ტერიტორიებზე აკრძალული ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელებისათვის მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებულ პირად ცნობის შესახებ.

4. პირის ოკუპირებულ ტერიტორიებზე აკრძალული ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელებისათვის მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებულ პირად ცნობა იწვევს მსჯავრდებული პირის მიმართ გამოტანილი სასამართლო გადაწყვეტილებით გათვალისწინებული ჯარიმის სახით დაკისრებული თანხის გადახდევინების (ქონების ჩამორთმევის თაობაზე მიღებული გადაწყვეტილების შემთხვევაში – ეკვივალენტური ღირებულების ქონების ჩამორთმევის ან თანხის გადახდევინების) აღსრულების მიქცევას მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებული პირის ქონებაზე.

5. ამ მუხლის მე-4 ნაწილით გათვალისწინებული აღსრულების მიქცევა მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებული პირის ქონებაზე არ გამორიცხავს მსჯავრდებული პირის მიმართ სასამართლო გადაწყვეტილების აღსრულებას.

საქართველოს 2008 წლის 19 დეკემბრის კანონი №797 - სსმ I, №40, 29.12.2008 წ., მუხ.284

     მუხლი 35610. ქონებაზე ყადაღის დადება

თუ არსებობს მონაცემები ოკუპირებულ ტერიტორიებზე აკრძალული ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელებისათვის მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებული პირის მფლობელობაში არსებული ქონების გადამალვაზე ან დახარჯვაზე ანდა სხვაგვარად გასხვისებაზე, პროკურორი ვალდებულია სასამართლოს მიმართოს განცხადებით ამ ქონებაზე, მათ შორის, საბანკო ანგარიშებზე ყადაღის დადების თაობაზე.

საქართველოს 2008 წლის 19 დეკემბრის კანონი №797 - სსმ I, №40, 29.12.2008 წ., მუხ.284

     მუხლი 35611. დაუსწრებელი გადაწყვეტილება

1. პირის ოკუპირებულ ტერიტორიებზე აკრძალული ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელებისათვის მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებულ პირად ცნობის საქმეების განხილვისას, როდესაც გამოცხადდა ოკუპირებულ ტერიტორიებზე აკრძალული ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელებისათვის მსჯავრდებულ პირთან დაკავშირებული პირის ძებნა, არ გამოიყენება ამ კოდექსის 233-ე მუხლის პირველი ნაწილის „გ“ ქვეპუნქტი.

2. მხარეს, რომელიც არ გამოცხადებულა სასამართლოში, ეგზავნება დაუსწრებელი გადაწყვეტილების ასლი მისი გამოტანიდან 5 დღის განმავლობაში. მხარეს უფლება აქვს დაუსწრებელი გადაწყვეტილება გაასაჩივროს სააპელაციო (საკასაციო) ინსტანციაში. სააპელაციო (საკასაციო) საჩივარზე მხარის ხელმოწერა დამოწმებული უნდა იქნეს სანოტარო ან საკონსულო წესით.

3. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში გამოიყენება სასამართლო უწყების მხარისათვის ჩაბარების (შეტყობინების) ამ კოდექსის VIII თავით დადგენილი წესი.

საქართველოს 2008 წლის 19 დეკემბრის კანონი №797 - სსმ I, №40, 29.12.2008 წ., მუხ.284

კარი მეშვიდე1

სასამართლოს მონაწილეობა საარბიტრაჟო განხილვასა და საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების აღსრულებაში

საქართველოს 2009 წლის 19 ივნისის კანონი №1281 - სსმ I, №13, 02.07.2009წ., მუხ.64

თავი XLIV3

არბიტრაჟთან დაკავშირებული საქმეების განხილვის თავისებურებანი

საქართველოს 2009 წლის 19 ივნისის კანონი №1281 - სსმ I, №13, 02.07.2009წ., მუხ.64

    მუხლი 35612. გამოყენების სფერო

1. არბიტრაჟთან დაკავშირებულ საქმეებს სასამართლო განიხილავს ამ კოდექსით დადგენილი წესებით. # # # # # # # 

2. არბიტრაჟთან დაკავშირებულ საქმეებს სასამართლო განიხილავს მხოლოდ „არბიტრაჟის შესახებ“ საქართველოს კანონით პირდაპირ გათვალისწინებულ შემთხვევებში. 

საქართველოს 2009 წლის 19 ივნისის კანონი №1281 - სსმ I, №13, 02.07.2009წ., მუხ.64

     მუხლი 35613. არბიტრაჟთან დაკავშირებული საქმეები

1. ამ კარის მიხედვით სასამართლო განიხილავს საქმეებს:

ა) არბიტრის დანიშვნის, აცილებისა და უფლებამოსილების შეწყვეტის შესახებ;

ბ) არბიტრაჟის კომპეტენციის შესახებ;

გ) საარბიტრაჟო სარჩელის უზრუნველყოფის შესახებ;

დ) მტკიცებულებათა მოპოვებასა და მოწმის დასწრების უზრუნველყოფაში სასამართლოს დახმარების შესახებ;

ე) არბიტრაჟის მიერ გამოყენებული საარბიტრაჟო სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებების ცნობის, აღსრულებისა და აღსრულებაზე უარის თქმის შესახებ;

ვ) სააღსრულებო ფურცლის გაცემის შესახებ;

ზ) საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გაუქმების შესახებ;

თ) საქართველოს ფარგლებს გარეთ გამოტანილი საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობისა და აღსრულების შესახებ;

ი) „არბიტრაჟის შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ სხვა შემთხვევებში.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილის „ა“, „დ“ და „ი“ ქვეპუნქტებით განსაზღვრულ შემთხვევებში გადაწყვეტილებები გამოაქვს იმ რაიონულ (საქალაქო) სასამართლოს, რომლის სამოქმედო ტერიტორიაზედაც მიმდინარეობდა, მიმდინარეობს ან უნდა მოხდეს საარბიტრაჟო განხილვა.

3. ამ მუხლის პირველი ნაწილის „ბ“, „გ“ და „ე“–„ზ“ ქვეპუნქტებით განსაზღვრულ შემთხვევებში საქმეებს იხილავენ სააპელაციო სასამართლოები.

4. ამ მუხლის პირველი ნაწილის „თ“ ქვეპუნქტით განსაზღვრულ შემთხვევაში საქმეს იხილავს საქართველოს უზენაესი სასამართლო.

საქართველოს 2009 წლის 19 ივნისის კანონი №1281 - სსმ I, №13, 02.07.2009წ., მუხ.64

საქართველოს 2015 წლის 18  მარტის კანონი №3220 – ვებგვერდი, 26.03.2015წ.

     მუხლი 35614. მხარე

ამ თავის მიზნებისათვის მხარე არის საარბიტრაჟო შეთანხმების მონაწილე პირი ან მისი უფლებამოსილი წარმომადგენელი.

საქართველოს 2009 წლის 19 ივნისის კანონი №1281 - სსმ I, №13, 02.07.2009წ., მუხ.64

     მუხლი 35615. არბიტრის დანიშვნა, აცილება და უფლებამოსილების შეწყვეტა

1. სასამართლოს მხარის მოთხოვნის საფუძველზე გამოაქვს გადაწყვეტილება არბიტრის დანიშვნის, აცილებისა და უფლებამოსილების შეწყვეტის შესახებ.

2. სასამართლომ არბიტრის დანიშვნის, აცილებისა და უფლებამოსილების შეწყვეტის დროს უნდა იხელმძღვანელოს მხარეთა შორის დადებული საარბიტრაჟო შეთანხმებითა და არბიტრის დამოუკიდებლობისა და მიუკერძოებლობის პრინციპებით.

3. სასამართლო არბიტრს ნიშნავს განცხადების წარმოებაში მიღებიდან 30 დღის ვადაში.

4. სასამართლოს გადაწყვეტილება არბიტრის აცილების ან/და უფლებამოსილების შეწყვეტის შესახებ გამოაქვს განცხადების წარმოებაში მიღებიდან 14 დღის ვადაში.

5. სასამართლოში არბიტრის აცილების ან/და უფლებამოსილების შეწყვეტის საკითხის განხილვა ვერ შეაჩერებს არბიტრაჟში საქმის განხილვას.

6. სასამართლოს გადაწყვეტილება არბიტრის დანიშვნის, აცილებისა და უფლებამოსილების შეწყვეტის შესახებ საბოლოოა და არ გასაჩივრდება.

საქართველოს 2009 წლის 19 ივნისის კანონი №1281 - სსმ I, №13, 02.07.2009წ., მუხ.64

     მუხლი 35616. გადაწყვეტილება არბიტრაჟის კომპეტენციის შესახებ

1. სასამართლოს არბიტრაჟის კომპეტენციის შესახებ დასაბუთებული განჩინება გამოაქვს განცხადების წარმოებაში მიღებიდან 14 დღის ვადაში.

2. სასამართლოში არბიტრაჟის კომპეტენციის შესახებ საკითხის განხილვა ვერ შეაჩერებს არბიტრაჟში საქმის განხილვას.

3. სასამართლოს განჩინება არბიტრაჟის კომპეტენციის შესახებ საბოლოოა და არ გასაჩივრდება.

4. თუ სასამართლო არბიტრაჟს მოცემულ საკითხზე არ ცნობს კომპეტენტურად, განჩინებაში უნდა მიეთითოს შესაბამისი კომპეტენტური ორგანო.

5. თუ სასამართლოს გადაწყვეტილებით არბიტრაჟი ცნობილი არ იქნება კომპეტენტურად, ბათილია არბიტრაჟის მიერ მოცემულ საკითხზე მანამდე გამოტანილი ყველა გადაწყვეტილება.

საქართველოს 2009 წლის 19 ივნისის კანონი №1281 - სსმ I, №13, 02.07.2009წ., მუხ.64

     მუხლი 35617. არბიტრაჟის მიერ გამოყენებული საარბიტრაჟო სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებების ცნობა და აღსრულება

1. არბიტრაჟის მიერ გამოყენებულ საარბიტრაჟო სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებებს აქვს სავალდებულო ძალა და ისინი უნდა აღსრულდეს „არბიტრაჟის შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი წესით.

2. უფლებამოსილ სასამართლოში წერილობითი საარბიტრაჟო გადაწყვეტილება არბიტრაჟის მიერ საარბიტრაჟო სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებების გამოყენების შესახებ მისი ცნობისა და აღსრულებისათვის წარდგენილ უნდა იქნეს „არბიტრაჟის შესახებ“ საქართველოს კანონის 44-ე მუხლის მე-2 პუნქტით გათვალისწინებული წესით.

3. სასამართლო უფლებამოსილია მოსთხოვოს მხარეს, რომელიც შუამდგომლობს არბიტრაჟის მიერ გამოყენებული საარბიტრაჟო სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებების ცნობასა და აღსრულებაზე, აღნიშნულ უზრუნველყოფის ღონისძიებებთან დაკავშირებული შესაბამისი უზრუნველყოფის გარანტიის წარმოდგენა.

4. სასამართლოს მხარის განცხადების წარმოებაში მიღებიდან 10 დღის ვადაში გამოაქვს განჩინება არბიტრაჟის მიერ გამოყენებული საარბიტრაჟო სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებების ცნობასა და აღსრულებაზე, თუ არ არსებობს „არბიტრაჟის შესახებ“ საქართველოს კანონის 22-ე მუხლით გათვალისწინებული საფუძვლები.

5. ამ მუხლის მე-4 ნაწილით გათვალისწინებული სასამართლოს გადაწყვეტილება საბოლოოა და არ გასაჩივრდება.

საქართველოს 2009 წლის 19 ივნისის კანონი №1281 - სსმ I, №13, 02.07.2009წ., მუხ.64

საქართველოს 2015 წლის 18  მარტის კანონი №3220 – ვებგვერდი, 26.03.2015წ.

     მუხლი 35618. საარბიტრაჟო სარჩელის უზრუნველყოფა სასამართლოს მიერ

1. მხარეთა შორის საარბიტრაჟო შეთანხმების არსებობისას, საარბიტრაჟო მოსარჩელის განცხადების საფუძველზე, სასამართლო უფლებამოსილია საარბიტრაჟო სარჩელის მიმართ გამოიყენოს უზრუნველყოფის ღონისძიებები.

2. საარბიტრაჟო სარჩელის უზრუნველყოფასთან დაკავშირებით გამოიყენება ამ კოდექსის XXIII თავით დადგენილი წესები, გარდა 198-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ვ“ და „ი“ ქვეპუნქტებისა, საერთაშორისო საარბიტრაჟო წარმოების თავისებურებათა გათვალისწინებით.

საქართველოს 2009 წლის 19 ივნისის კანონი №1281 - სსმ I, №13, 02.07.2009წ., მუხ.64

საქართველოს 2015 წლის 18  მარტის კანონი №3220 – ვებგვერდი, 26.03.2015წ.

     მუხლი 35619. სასამართლოს დახმარება მტკიცებულებათა მოპოვებასა და მოწმის დასწრების უზრუნველყოფაში

1. არბიტრაჟის მიერ თავისი ინიციატივით ან მხარის მოთხოვნის საფუძველზე სასამართლოსთვის მტკიცებულებათა მოპოვებაში დახმარების მიზნით მიმართვის შემთხვევაში გამოიყენება ამ კოდექსის XIV თავით დადგენილი წესები.

2. არბიტრაჟი უფლებამოსილია მიმართოს სასამართლოს მოწმის დასწრების უზრუნველსაყოფად.

3. ამ მუხლის მე-2 ნაწილით განსაზღვრულ შემთხვევაში სასამართლო ხელმძღვანელობს ამ კოდექსის 145-ე მუხლით დადგენილი წესით.

4. სასამართლოს განჩინება მტკიცებულებათა მოპოვებასა და მოწმის დასწრების უზრუნველყოფასთან დაკავშირებით საბოლოოა და არ გასაჩივრდება.

საქართველოს 2009 წლის 19 ივნისის კანონი №1281 - სსმ I, №13, 02.07.2009წ., მუხ.64

თავი XLIV4

საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების იძულებითი აღსრულება. სააღსრულებო ფურცლის გაცემა

საქართველოს 2009 წლის 19 ივნისის კანონი №1281 - სსმ I, №13, 02.07.2009წ., მუხ.64

     მუხლი 35620. საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობა და აღსრულება

საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებაზე გადაწყვეტილება გამოიტანება დაინტერესებული მხარის მიერ შესაბამისი შუამდგომლობის აღძვრის შემდეგ.

საქართველოს 2009 წლის 19 ივნისის კანონი №1281 - სსმ I, №13, 02.07.2009წ., მუხ.64

     მუხლი 35621. გადაწყვეტილება საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებაზე

1. მხარემ, რომელიც შუამდგომლობს საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებაზე, უნდა წარმოადგინოს საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების სათანადოდ დამოწმებული დედანი ან მისი სათანადოდ დამოწმებული ასლი, აგრეთვე საარბიტრაჟო შეთანხმების დედანი ან მისი სათანადოდ დამოწმებული ასლი. თუ საარბიტრაჟო გადაწყვეტილება ან საარბიტრაჟო შეთანხმება არ არის შესრულებული ქართულ ენაზე, მხარემ უნდა წარმოადგინოს ასევე ქართულ ენაზე ამ საბუთის სათანადოდ დამოწმებული თარგმანი.

2. საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებასთან დაკავშირებული საკითხები განიხილება ზეპირი მოსმენის გარეშე. სასამართლოს შეუძლია დაადგინოს ზეპირი განხილვაც, თუ ეს საჭიროა და ხელს უწყობს საქმის გარემოებების გარკვევას. ზეპირი განხილვის შემთხვევაში მხარეებს ეცნობებათ სხდომის ჩატარების დრო და ადგილი, მაგრამ მათი გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს სასამართლოს მიერ საკითხების განხილვასა და გადაწყვეტას.

2 1. საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობისა და აღსრულების თაობაზე მხარის შუამდგომლობა ეგზავნება იმ მხარეს, რომლის წინააღმდეგაც გამოტანილია აღნიშნული საარბიტრაჟო გადაწყვეტილება. ამ უკანასკნელს შეუძლია შეტყობინების მიღებიდან 7 დღის ვადაში წარადგინოს „არბიტრაჟის შესახებ“ საქართველოს კანონის 45-ე მუხლის პირველი პუნქტის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული განცხადება. სასამართლო საქართველოში გამოტანილი საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებაზე უარის თქმის შესახებ მხარის განცხადების მიღებაზე განჩინებით უარს ამბობს, თუ არ დაკმაყოფილდა მისი საჩივარი აღნიშნული საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების იმავე საფუძვლით გაუქმების შესახებ, რა საფუძვლითაც მხარე ითხოვს საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებაზე უარის თქმას, ან თუ მხარემ არ გაასაჩივრა საარბიტრაჟო გადაწყვეტილება „არბიტრაჟის შესახებ“ საქართველოს კანონის 42-ე მუხლის მე-3 პუნქტით განსაზღვრულ ვადაში. აღნიშნული განჩინება საბოლოოა და არ გასაჩივრდება.

3. საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებაზე გადაწყვეტილება გამოტანილი უნდა იქნეს განჩინების ფორმით, ამ მუხლის 21 ნაწილით გათვალისწინებული განცხადების წარდგენიდან ან მის წარსადგენად განსაზღვრული 7-დღიანი ვადის გასვლიდან (რომელიც უფრო ადრე იყო) არაუგვიანეს 30 დღისა. ამ ვადის გაგრძელება დაუშვებელია, გარდა „არბიტრაჟის შესახებ“ საქართველოს კანონის 45-ე მუხლის მე-3 პუნქტით გათვალისწინებული შემთხვევისა.

4. საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების აღსრულების თაობაზე განჩინებასთან ერთად მხარეს ეძლევა სააღსრულებო ფურცელი.

5. განჩინება საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების აღსრულების თაობაზე გამოტანილად ითვლება და სასამართლო ვალდებულია დაინტერესებულ მხარეს დაუყოვნებლივ მისცეს სააღსრულებო ფურცელი, როდესაც დარღვეულია ამ მუხლის მე-3 ნაწილით დადგენილი ვადა.

6. განჩინება საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების აღსრულების თაობაზე საბოლოოა და არ გასაჩივრდება.

საქართველოს 2009 წლის 19 ივნისის კანონი №1281 - სსმ I, №13, 02.07.2009წ., მუხ.64

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4046 - სსმ I, №76, 29.12.2010წ., მუხ.492

საქართველოს 2015 წლის 18  მარტის კანონი №3220 – ვებგვერდი, 26.03.2015წ.

     მუხლი 35622. საქართველოს ფარგლებს გარეთ გამოტანილი საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობა და აღსრულება

საქართველოს ფარგლებს გარეთ გამოტანილი საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობა და აღსრულება ხდება „არბიტრაჟის შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი წესით.

საქართველოს 2009 წლის 19 ივნისის კანონი №1281 - სსმ I, №13, 02.07.2009წ., მუხ.64

     მუხლი 35623. უარი საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებაზე

სასამართლო საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებაზე უარს განაცხადებს მხოლოდ „არბიტრაჟის შესახებ“ საქართველოს კანონით პირდაპირ გათვალისწინებულ შემთხვევებში.

საქართველოს 2009 წლის 19 ივნისის კანონი №1281 - სსმ I, №13, 02.07.2009წ., მუხ.64

თავი XLIV5

საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გაუქმება

საქართველოს 2009 წლის 19 ივნისის კანონი №1281 - სსმ I, №13, 02.07.2009წ., მუხ.64

საქართველოს 2015 წლის 18  მარტის კანონი №3220 – ვებგვერდი, 26.03.2015წ.

     მუხლი 35624. საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გასაჩივრება

1. „არბიტრაჟის შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრული საფუძვლით საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გაუქმება ხდება სასამართლოში საჩივრის შეტანის გზით.

11. თუ საქართველოში გამოტანილი საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებაზე გადაწყვეტილება საქართველოს სასამართლოს მიერ არის გამოტანილი, საჩივარი აღნიშნული საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების იმავე საფუძვლით გაუქმების შესახებ, რომლითაც მხარე ითხოვდა საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებაზე უარის თქმას, არ დაიშვება, ხოლო თუ საჩივარი მიღებულია, მასზე საქმის წარმოება შეწყდება.

2. სასამართლო ვალდებულია განიხილოს საჩივარი და გამოიტანოს მოტივირებული გადაწყვეტილება საჩივრის წარმოებაში მიღებიდან 30 დღის ვადაში.

3. სასამართლოს, რომელსაც მიმართეს საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების გაუქმების შესახებ საჩივრით, უფლება აქვს, მხარის შუამდგომლობის საფუძველზე შეაჩეროს გადაწყვეტილების გაუქმების განხილვა საჩივრის წარმოებაში მიღებიდან არაუმეტეს 30 დღის ვადით, რათა არბიტრაჟს მიეცეს შესაძლებლობა, განაახლოს განხილვა ან განახორციელოს ნებისმიერი ისეთი ქმედება, რომელიც, არბიტრაჟის შეხედულებით, აუცილებელია გადაწყვეტილების გაუქმების საფუძვლის აღმოსაფხვრელად. აღნიშნული საფუძვლით საქმის განხილვის შეჩერების შესახებ სასამართლო უწყებით ატყობინებს არბიტრაჟს საქმის განხილვის შეჩერებიდან 3 დღის ვადაში.

4. გასაჩივრების შემთხვევაში საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების აღსრულება არ შეჩერდება. სასამართლოს უფლება აქვს, მხარის შუამდგომლობით, შეაჩეროს საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების აღსრულება ვადით არა უმეტეს 30 დღისა საჩივრის წარმოებაში მიღებიდან, თუ წარმოდგენილი იქნება შესაბამისი უზრუნველყოფა.

საქართველოს 2009 წლის 19 ივნისის კანონი №1281 - სსმ I, №13, 02.07.2009წ., მუხ.64

საქართველოს 2011 წლის 11 ნოემბრის კანონი №5265 - ვებგვერდი, 24.11.2011წ.

საქართველოს 2015 წლის 18  მარტის კანონი №3220 – ვებგვერდი, 26.03.2015წ.

კარი მეშვიდე 2

(ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5665 - ვებგვერდი, 11.01.2012წ.

საქართველოს 2015 წლის 19 თებერვლის  კანონი №3096  – ვებგვერდი, 27.02.2015წ.

თავი XLIV6  

(ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5665 - ვებგვერდი, 11.01.2012წ.

საქართველოს 2015 წლის 19 თებერვლის  კანონი №3096  – ვებგვერდი, 27.02.2015წ.

     მუხლი 35625 . (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5665 - ვებგვერდი, 11.01.2012წ.

საქართველოს 2015 წლის 19 თებერვლის  კანონი №3096  – ვებგვერდი, 27.02.2015წ.

     მუხლი 35626 . (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5665 - ვებგვერდი, 11.01.2012წ.   

საქართველოს 2015 წლის 19 თებერვლის  კანონი №3096  – ვებგვერდი, 27.02.2015წ.

     მუხლი 35627 . (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5665 - ვებგვერდი, 11.01.2012წ.    

საქართველოს 2015 წლის 19 თებერვლის  კანონი №3096  – ვებგვერდი, 27.02.2015წ.

     მუხლი 35628 . (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5665 - ვებგვერდი, 11.01.2012წ.

საქართველოს 2015 წლის 19 თებერვლის  კანონი №3096  – ვებგვერდი, 27.02.2015წ.

     მუხლი 35629 . (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5665 - ვებგვერდი, 11.01.2012წ.

საქართველოს 2015 წლის 19 თებერვლის  კანონი №3096  – ვებგვერდი, 27.02.2015წ.

     მუხლი 35630 . (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5665 - ვებგვერდი, 11.01.2012წ.    

საქართველოს 2015 წლის 19 თებერვლის  კანონი №3096  – ვებგვერდი, 27.02.2015წ.

     მუხლი 35631 . (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5665 - ვებგვერდი, 11.01.2012წ.    

საქართველოს 2015 წლის 19 თებერვლის  კანონი №3096  – ვებგვერდი, 27.02.2015წ.

     მუხლი 35632 . (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5665 - ვებგვერდი, 11.01.2012წ.    

საქართველოს 2015 წლის 19 თებერვლის  კანონი №3096  – ვებგვერდი, 27.02.2015წ.

თავი XLIV7

(ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5665 - ვებგვერდი, 11.01.2012წ.

საქართველოს 2015 წლის 19 თებერვლის  კანონი №3096  – ვებგვერდი, 27.02.2015წ.

     მუხლი 35633 . (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5665 - ვებგვერდი, 11.01.2012წ.    

საქართველოს 2015 წლის 19 თებერვლის  კანონი №3096  – ვებგვერდი, 27.02.2015წ.

    მუხლი 35634 . (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5665 - ვებგვერდი, 11.01.2012წ.    

საქართველოს 2015 წლის 19 თებერვლის  კანონი №3096  – ვებგვერდი, 27.02.2015წ.

     მუხლი 35635 . (ამოღებულია).

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5665 - ვებგვერდი, 11.01.2012წ.    

საქართველოს 2015 წლის 19 თებერვლის  კანონი №3096  – ვებგვერდი, 27.02.2015წ.

თავი XLIV8

(ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5665 - ვებგვერდი, 11.01.2012წ.

საქართველოს 2015 წლის 19 თებერვლის  კანონი №3096  – ვებგვერდი, 27.02.2015წ.

    მუხლი 35636 .  (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5665 - ვებგვერდი, 11.01.2012წ.

საქართველოს 2015 წლის 19 თებერვლის  კანონი №3096  – ვებგვერდი, 27.02.2015წ.

     მუხლი 35637 . (ამოღებულია)

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5665 - ვებგვერდი, 11.01.2012წ.  

საქართველოს 2015 წლის 19 თებერვლის  კანონი №3096  – ვებგვერდი, 27.02.2015წ.

კარი მეშვიდე3

სამართალწარმოება დისკრიმინაციასთან დაკავშირებულ საქმეზე 

თავი XLIV9

სამართალწარმოება დისკრიმინაციასთან დაკავშირებულ საქმეზე 

     მუხლი 3631. სარჩელის დასაშვებობა

დისკრიმინაციასთან დაკავშირებული სარჩელი შეიძლება განხილულ იქნეს ამ თავით დადგენილი წესით, თუ ამ კოდექსით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული. 

    მუხლი 3632. სასამართლოსთვის სარჩელით მიმართვა

1. ნებისმიერ პირს, რომელიც თავს დისკრიმინაციის მსხვერპლად მიიჩნევს, უფლება აქვს, სასამართლოში შეიტანოს სარჩელი იმ პირის/დაწესებულების წინააღმდეგ, რომელმაც, მისი ვარაუდით, მის მიმართ  დისკრიმინაცია განახორციელა. სასამართლოსთვის სარჩელით მიმართვის სავალდებულო წინაპირობა არ არის საქართველოს სახალხო დამცველის, სხვა პირის ან ორგანოს მიერ საქმის განხილვა.

11. საქართველოს სახალხო დამცველი უფლებამოსილია საქართველოს კანონმდებლობით მისთვის დაკისრებული დისკრიმინაციის ყველა ფორმის აღმოფხვრისა და თანასწორობის უზრუნველყოფის საკითხებზე ზედამხედველობის ფუნქციის შესრულებისას, როგორც მოსარჩელემ, ამ კოდექსის შესაბამისად, სარჩელით მიმართოს სასამართლოს, თუ იურიდიულმა პირმა, სხვა ორგანიზაციულმა წარმონაქმნმა, პირთა გაერთიანებამ იურიდიული პირის შეუქმნელად ან მეწარმე სუბიექტმა მის რეკომენდაციას არ უპასუხა ან ეს რეკომენდაცია არ გაიზიარა და არსებობს საკმარისი მტკიცებულებები, რომლებიც დისკრიმინაციას ადასტურებს.

12. სპეციალური მოსარჩელე უფლებამოსილია „შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში სარჩელით მიმართოს სასამართლოს, თუ საქმე ეხება შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა მიმართ დისკრიმინაციის აღმოფხვრას ან/და მნიშვნელოვანია ამ სფეროში სამართლებრივი პრაქტიკის განვითარებისათვის, აგრეთვე თუ ადგილი აქვს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების კოლექტიურ დარღვევას ან სავარაუდო დარღვევას.

2. სასამართლოსთვის სარჩელით მიმართვა შესაძლებელია 1 წლის განმავლობაში მას შემდეგ, რაც პირმა გაიგო ან პირს უნდა გაეგო იმ გარემოების შესახებ, რომელიც მას დისკრიმინაციულად მიაჩნია.

2 1. პირს, რომელიც თავს დისკრიმინაციის მსხვერპლად მიიჩნევს, უფლება აქვს, სარჩელით მიმართოს სასამართლოს მაშინაც, თუ შრომითი ურთიერთობა, რომლის დროსაც მის მიმართ დისკრიმინაციული ქმედება განხორციელდა, დასრულებულია.

3. პირს უფლება აქვს, ამ მუხლით გათვალისწინებული სარჩელით მოითხოვოს: 

ა) დისკრიმინაციული ქმედების შეწყვეტა ან/და მისი შედეგების აღმოფხვრა;

ბ) მორალური ან/და მატერიალური ზიანის ანაზღაურება. 

4. საქართველოს სახალხო დამცველი უფლებამოსილია სარჩელით მიმართოს სასამართლოს და მოითხოვოს იმ იურიდიული პირის, სხვა ორგანიზაციული წარმონაქმნის, პირთა გაერთიანების იურიდიული პირის შეუქმნელად ან მეწარმე სუბიექტის მიერ მისი რეკომენდაციის შესრულება, რომელმაც, საქართველოს სახალხო დამცველის ვარაუდით, დისკრიმინაციული ქმედება განახორციელა და მის რეკომენდაციას არ უპასუხა ან ეს რეკომენდაცია არ გაიზიარა.

   მუხლი 3633. მტკიცების ტვირთი

სარჩელის აღძვრისას პირმა სასამართლოს უნდა წარუდგინოს ფაქტები და შესაბამისი მტკიცებულებები, რომლებიც დისკრიმინაციული ქმედების განხორციელების ვარაუდის საფუძველს იძლევა, რის შემდეგაც მოპასუხეს ეკისრება იმის მტკიცების ტვირთი, რომ დისკრიმინაცია არ განხორციელებულა.

    მუხლი 3634. სარჩელის წარმოებაში მიღება

1. სასამართლო სარჩელის შეტანიდან 3 დღის ვადაში იხილავს მისი წარმოებაში მიღების საკითხს.

2. სასამართლოს სარჩელი ამ კოდექსის მოთხოვნების დაცვით უნდა წარედგინოს.

3. სარჩელის საქართველოს კანონმდებლობის მოთხოვნების დაუცველად წარდგენის შემთხვევაში სასამართლო ადგენს ხარვეზს და მოსარჩელეს მის აღმოსაფხვრელად განუსაზღვრავს გონივრულ ვადას, რომელიც არ შეიძლება იყოს 3 დღეზე ნაკლები. განსაზღვრულ ვადაში ხარვეზის აღმოფხვრის შემთხვევაში სასამართლო სარჩელს წარმოებაში იღებს, ხოლო თუ ხარვეზი არ აღმოიფხვრა, მას გამოაქვს განჩინება სარჩელის წარმოებაში მიღებაზე უარის თქმის შესახებ და სარჩელსა და თანდართულ დოკუმენტებს მოსარჩელეს უბრუნებს.

4. სარჩელის წარმოებაში მიღებაზე უარის თქმის შესახებ სასამართლო განჩინება კერძო საჩივრით შეიძლება გასაჩივრდეს სააპელაციო სასამართლოში საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით მოსარჩელისათვის მისი გაცნობიდან 3 დღის ვადაში.

5. სარჩელის წარმოებაში მიღების შემდეგ სარჩელისა და თანდართული დოკუმენტების ასლები საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით დაუყოვნებლივ ეგზავნება მოპასუხეს და მას შესაგებლის წარსადგენად 10 დღის ვადა ეძლევა.

   მუხლი 3635. სასამართლო გადაწყვეტილება

1. სასამართლოს გამოაქვს გადაწყვეტილება დისკრიმინაციის ფაქტის დადასტურებისა და დისკრიმინაციის მსხვერპლის სარჩელის მთლიანად ან ნაწილობრივ დაკმაყოფილების შესახებ ან გადაწყვეტილება დისკრიმინაციის მსხვერპლის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ.

2. დისკრიმინაციის საქმესთან დაკავშირებით საქართველოს სახალხო დამცველის მიმართვის საფუძველზე სასამართლოს გამოაქვს გადაწყვეტილება დისკრიმინაციის ფაქტის დადასტურებისა და იურიდიული პირის, სხვა ორგანიზაციული წარმონაქმნის, პირთა გაერთიანების იურიდიული პირის შეუქმნელად ან მეწარმე სუბიექტის მიმართ საქართველოს სახალხო დამცველის მიერ გამოცემული რეკომენდაციის აღსრულებასთან დაკავშირებით ან გადაწყვეტილება საქართველოს სახალხო დამცველის სარჩელის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ.

    მუხლი 3636. სასამართლო გადაწყვეტილების გასაჩივრება

1. ამ კოდექსის 3635 მუხლის საფუძველზე გამოტანილი სასამართლო გადაწყვეტილება მხარემ შეიძლება გაასაჩივროს სააპელაციო სასამართლოში ამავე კოდექსით დადგენილი წესით.

2. სააპელაციო სასამართლო სააპელაციო საჩივრის შეტანიდან 3 დღის ვადაში ამოწმებს მის დასაშვებობას და იღებს ერთ-ერთ შემდეგ გადაწყვეტილებას:

ა) გამოაქვს განჩინება სააპელაციო საჩივრის განუხილველად დატოვების შესახებ, რომელზედაც შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა;

ბ) განსახილველად იღებს სააპელაციო საჩივარს.

3. სააპელაციო სასამართლო სააპელაციო საჩივრის განსახილველად მიღებიდან 1 თვის ვადაში ზეპირი მოსმენით განიხილავს სააპელაციო საჩივარს და იღებს ერთ-ერთ შემდეგ გადაწყვეტილებას:

ა) მთლიანად ან ნაწილობრივ აკმაყოფილებს სააპელაციო საჩივარს;

ბ) უარს ამბობს სააპელაციო საჩივრის დაკმაყოფილებაზე.

4. სარჩელის წარმოებაში მიღებაზე უარის თქმის შესახებ სასამართლო განჩინებაზე შეტანილი კერძო საჩივრის დაკმაყოფილების შემთხვევაში სააპელაციო სასამართლო საქმეს პირველი ინსტანციის სასამართლოს უბრუნებს.

     მუხლი 3637. განცხადების დასაშვებობა

პირის შეზღუდულქმედუნარიანად აღიარების შესახებ განცხადება განიხილება ამ თავით დადგენილი წესით, თუ ამ კოდექსით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

     მუხლი 3638. განცხადების სასამართლოში შეტანა

1. იმ პირის შეზღუდულქმედუნარიანად აღიარების შესახებ განცხადება, რომელიც ალკოჰოლს ან ნარკოტიკულ ნივთიერებას ეძალება, რის გამოც თავის ოჯახს მძიმე მატერიალურ მდგომარეობაში აყენებს, სასამართლოში შეიძლება შეიტანოს მისი ოჯახის წევრმა ან მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანომ.

2. პირის შეზღუდულქმედუნარიანად აღიარების შესახებ განცხადება შეიტანება სასამართლოში ამ პირის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით, ხოლო თუ ეს პირი სამკურნალო დაწესებულებაშია მოთავსებული – სამკურნალო დაწესებულების ადგილმდებარეობის მიხედვით.

    მუხლი 3639. განცხადების შინაარსი

იმ პირის შეზღუდულქმედუნარიანად აღიარების შესახებ განცხადებაში, რომელიც ალკოჰოლს ან ნარკოტიკულ ნივთიერებას ეძალება, უნდა მიეთითოს ის გარემოებები, რომლებიც ადასტურებს, რომ ეს პირი თავის ოჯახს მძიმე მატერიალურ მდგომარეობაში აყენებს.

    მუხლი 36310. განცხადების განხილვა

1. პირის შეზღუდულქმედუნარიანად აღიარების შესახებ საქმეს სასამართლო განიხილავს ამ პირის და მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს წარმომადგენლის სავალდებულო მონაწილეობით.

2. განმცხადებელი განთავისუფლებულია პირის შეზღუდულქმედუნარიანად აღიარების შესახებ საქმის განხილვასთან დაკავშირებული სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან.

     მუხლი 36311. სასამართლო გადაწყვეტილება

პირის შეზღუდულქმედუნარიანად აღიარების შესახებ სასამართლო გადაწყვეტილება მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს მიერ პირისთვის მზრუნველის დანიშვნის საფუძველია.

     მუხლი 36312. პირის შეზღუდულქმედუნარიანად აღიარების გაუქმება

საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის მე-14 მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებულ შემთხვევაში სასამართლოს შეზღუდულქმედუნარიანი პირის, მისი მზრუნველის ან ოჯახის წევრის განცხადების საფუძველზე გამოაქვს გადაწყვეტილება ამ პირის შეზღუდულქმედუნარიანად აღიარების გაუქმების შესახებ.

თავი XLIV11

პირის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობა

     მუხლი 36313. განცხადების დასაშვებობა

პირის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის შესახებ განცხადება განიხილება ამ თავით დადგენილი წესით, თუ ამ კოდექსით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

     მუხლი 36314. განცხადების სასამართლოში შეტანა

1. პირის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის შესახებ განცხადება სასამართლოში შეიძლება შეიტანოს ამ პირმა, მისი ოჯახის წევრმა, მისმა კანონიერმა წარმომადგენელმა, მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანომ, ფსიქიატრიულმა ან სპეციალიზებულმა დაწესებულებამ.

 2. პირის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის შესახებ განცხადება შეიტანება სასამართლოში ამ პირის საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით, ხოლო თუ ეს პირი სამკურნალო დაწესებულებაშია მოთავსებული – სამკურნალო დაწესებულების ადგილმდებარეობის მიხედვით.

     მუხლი 36315. განცხადების შინაარსი

1. პირის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის შესახებ განცხადებაში უნდა მიეთითოს:

ა) სასამართლოს დასახელება, რომელშიც შეიტანება განცხადება;

ბ) სფერო, რომელშიც პირს მხარდაჭერა სჭირდება, აგრეთვე პირის მხარდაჭერის საჭიროება მისთვის ზიანის მიყენების თავიდან აცილების მიზნით;

გ) ფაქტები და გარემოებები, რომლებზედაც განმცხადებელი ამყარებს თავის მოთხოვნას;

დ) მტკიცებულებები, რომლებიც ადასტურებს განმცხადებლის მიერ მითითებულ გარემოებებს და იმ ფაქტს, რომ პირს აქვს მყარი ფსიქიკური, გონებრივი/ინტელექტუალური დარღვევები, რომელთა სხვადასხვა დაბრკოლებასთან ურთიერთქმედებამ შესაძლოა ხელი შეუშალოს საზოგადოებრივ ცხოვრებაში მის სრულ და ეფექტიან მონაწილეობას სხვებთან თანაბარ პირობებში;

ე) განმცხადებლის მოთხოვნა;

ვ) განმცხადებლის შუამდგომლობა – არსებობის შემთხვევაში.

2. განმცხადებელმა სასამართლოს უნდა წარუდგინოს ფსიქიატრის, ფსიქოლოგისა და სოციალური ექსპერტის დასკვნები პირის ფსიქიკური მდგომარეობის და სოციალური ადაპტაციის შესახებ, არსებობის შემთხვევაში.

3. პირს მხარდაჭერა შეიძლება დაენიშნოს შრომითი საქმიანობის, წვრილმანი გარიგების დადების, სამეწარმეო საქმიანობის, უძრავი ქონების მართვის/განკარგვის, საცხოვრებელი ადგილის განსაზღვრის, მკურნალობაზე თანხმობის გამოხატვის, მისთვის ზიანის მიყენების თავიდან აცილების მიზნით და სხვა უფლებებისა და მოვალეობების განსახორციელებლად, რომლებსაც სასამართლო ინდივიდუალური შეფასების საფუძველზე განსაზღვრავს.

     მუხლი 36316. განცხადების წარმოებაში მიღება

1. პირის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის შესახებ განცხადებას სასამართლო განიხილავს ამ კოდექსით დადგენილი წესით, თუ ამ თავით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.

2. განცხადების წარმოებაში მიღების საკითხს სასამართლო განიხილავს მისი შეტანიდან 5 დღის ვადაში.

3. განცხადების სასამართლოში საქართველოს კანონმდებლობის მოთხოვნების დაუცველად შეტანის შემთხვევაში სასამართლო ადგენს ხარვეზს და განმცხადებელს მის აღმოსაფხვრელად განუსაზღვრავს გონივრულ ვადას, რომელიც არ შეიძლება იყოს 3 დღეზე ნაკლები. ხარვეზის განსაზღვრულ ვადაში აღმოფხვრის შემთხვევაში სასამართლო განცხადებას წარმოებაში იღებს, ხოლო თუ ხარვეზი არ აღმოიფხვრა, მას გამოაქვს განჩინება განცხადების წარმოებაში მიღებაზე უარის თქმის შესახებ და განცხადებასა და თანდართულ დოკუმენტებს განმცხადებელს უბრუნებს.

4. განცხადების წარმოებაში მიღებაზე უარის თქმის შესახებ სასამართლოს განჩინება შეიძლება გასაჩივრდეს კერძო საჩივრით.

     მუხლი 36317. დროებითი მხარდაჭერა

1. სასამართლო უფლებამოსილია განმცხადებლის მოთხოვნის საფუძველზე, საქმის წარმოების დასრულებამდე დანიშნოს დროებითი მხარდამჭერი, თუ მიიჩნევს, რომ იმ პირს, რომლის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის საკითხიც განიხილება, შესაძლებელია შეუქცევადი ზიანი მიადგეს.

2. დროებითი მხარდამჭერი შეიძლება იყოს პირის ოჯახის წევრი, ნათესავი, ახლობელი ან სპეციალისტი.

3. დროებითი მხარდაჭერის დაწესების შესახებ განცხადებას სასამართლო ზეპირი მოსმენით განიხილავს მისი შეტანიდან 5 დღის ვადაში. მხარის გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს სასამართლოს მიერ დროებითი მხარდაჭერის დაწესების საკითხის განხილვასა და გადაწყვეტას.

4. დროებითი მხარდაჭერის დაწესების შესახებ სასამართლოს განჩინება შეიძლება გასაჩივრდეს კერძო საჩივრით.

     მუხლი 36318. განცხადების განხილვა

1. პირის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის შესახებ საქმეს სასამართლო განიხილავს ამ პირის და მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს წარმომადგენლის სავალდებულო მონაწილეობით.

2. თუ პირს, რომლის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის საკითხიც განიხილება, ჯანმრთელობის მდგომარეობის გამო არ შეუძლია დაესწროს სასამართლო სხდომას, მისი მონაწილეობა უზრუნველყოფილი უნდა იქნეს კომუნიკაციის ელექტრონული ან სხვა საშუალების გამოყენებით, რომლითაც შესაძლებელი იქნება ამ პირთან მოსამართლის პირდაპირი კონტაქტი. ასეთ შემთხვევაში სავალდებულოა სასამართლო სხდომის ვიდეოფაილის სახით ჩაწერა. სასამართლო სხდომის ოქმში უნდა აღინიშნოს სხდომაში პირის კომუნიკაციის ელექტრონული ან სხვა საშუალების გამოყენებით მონაწილეობის შესახებ.

3. იმ პირის გამოუცხადებლობის შემთხვევაში, რომლის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის საკითხიც განიხილება, სასამართლო ვალდებულია საქმის განხილვა სხვა დროისთვის გადადოს. ამ შემთხვევაში დაუშვებელია სასამართლოს მიერ დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გამოტანა.

4. განმცხადებელი განთავისუფლებულია პირის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის შესახებ საქმის განხილვასთან დაკავშირებული სასამართლო ხარჯების გადახდისაგან.

     მუხლი 36319. სავალდებულო დაცვა

პირს, რომლის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის საკითხიც განიხილება, უნდა ჰყავდეს ადვოკატი.

     მუხლი 36320. ფსიქოსოციალური საჭიროების მქონე პირის ინდივიდუალური შეფასებისათვის ექსპერტიზის დანიშვნა

1. ამ კოდექსის 36316 მუხლის შესაბამისად განცხადების წარმოებაში მიღებისთანავე სასამართლო ნიშნავს ექსპერტიზას „ფსიქოსოციალური საჭიროებიდან გამომდინარე ექსპერტიზის ჩატარების შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად.

2. განსაკუთრებულ შემთხვევაში, თუ პირი, რომლის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის საკითხიც განიხილება, აშკარად თავს არიდებს ექსპერტიზას, სასამართლო უფლებამოსილია საჯარო სამართლის იურიდიული პირის – ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს შუამდგომლობის საფუძველზე, თავის სხდომაზე მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს წარმომადგენლის, აგრეთვე ამ პირის ადვოკატის სავალდებულო მონაწილეობით გამოიტანოს განჩინება ფსიქოსოციალური საჭიროებიდან გამომდინარე ექსპერტიზის ჩასატარებლად პირის იძულებით გაგზავნის შესახებ.

3. ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული იძულებითი ექსპერტიზა ტარდება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ პირი, რომლის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის საკითხიც განიხილება, თავისი ქმედებით არსებით ზიანს აყენებს საკუთარ ან სხვათა უფლებებს.

4. სასამართლო სხდომაზე უნდა დაიკითხოს ყველა ექსპერტი და მულტიდისციპლინური ჯგუფის წევრი, რომელთა დასკვნებიც საქმის მასალებშია წარმოდგენილი.

     მუხლი 36321. სასამართლო გადაწყვეტილება

1. პირის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის შესახებ სასამართლო გადაწყვეტილება მისთვის მხარდამჭერის (მხარდამჭერების) დანიშვნის საფუძველია.

2. სასამართლო გადაწყვეტილებაში უნდა მიეთითოს:

ა) უფლება, რომლით სარგებლობისთვისაც უწესდება პირს მხარდაჭერა, აგრეთვე მხარდაჭერის ფარგლები;

ბ) მხარდამჭერის (მხარდამჭერების) უფლებები და მოვალეობები;

გ) მხარდამჭერის (მხარდამჭერების) მიერ მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოსათვის ანგარიშის წარდგენის პერიოდულობა, რომელიც არ უნდა აღემატებოდეს 6 თვეს;

დ) მხარდაჭერის ვადა და მისი გადასინჯვის პერიოდულობა, რომელიც არ უნდა აღემატებოდეს 5 წელს;

ე) პირის მხარდაჭერისათვის აუცილებელი სხვა გარემოებები.

    მუხლი 36322. სასამართლოს განჩინება განცხადებასთან დაკავშირებით წარმოების შეწყვეტის შესახებ

პირის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის შესახებ განცხადებასთან დაკავშირებით წარმოება წყდება, თუ საჯარო სამართლის იურიდიული პირის – ლევან სამხარაულის სახელობის სასამართლო ექსპერტიზის ეროვნული ბიუროს დასკვნა უარყოფითია.

     მუხლი 36323. მხარდაჭერის ფარგლების შეცვლა, მხარდაჭერის გაუქმება

1. თუ არსებობს პირისათვის მხარდაჭერის ფარგლების შეცვლის საფუძველი, სასამართლოს მხარდაჭერის მიმღების, მისი ოჯახის წევრის, მხარდამჭერის (მხარდამჭერების), ფსიქიატრიულ-სამკურნალო დაწესებულების, მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს განცხადებისა და „ფსიქოსოციალური საჭიროებიდან გამომდინარე ექსპერტიზის ჩატარების შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად ჩატარებული ექსპერტიზის დასკვნის საფუძველზე გამოაქვს გადაწყვეტილება ამ პირისათვის მხარდაჭერის ფარგლების შეცვლის შესახებ.

2. თუ აღარ არსებობს პირისათვის მხარდაჭერის გაგრძელების საფუძველი, სასამართლოს მხარდაჭერის მიმღების, მისი ოჯახის წევრის, მხარდამჭერის, ფსიქიატრიულ-სამკურნალო დაწესებულების, მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს განცხადებისა და „ფსიქოსოციალური საჭიროებიდან გამომდინარე ექსპერტიზის ჩატარების შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად ჩატარებული ექსპერტიზის დასკვნის საფუძველზე გამოაქვს გადაწყვეტილება ამ პირისათვის მხარდაჭერის გაუქმების შესახებ.

3. პირის მხარდაჭერის მიმღებად ცნობის შესახებ გადაწყვეტილების პერიოდული გადასინჯვისას სასამართლოს სათანადო საფუძვლის არსებობის შემთხვევაში გამოაქვს გადაწყვეტილება ამ პირისათვის მხარდაჭერის გაუქმების შესახებ.

     მუხლი 36324. სასამართლო გადაწყვეტილების გასაჩივრება

1. მხარეს უფლება აქვს, ამ კოდექსის 36321 მუხლის საფუძველზე გამოტანილი სასამართლო გადაწყვეტილება ამავე კოდექსით დადგენილი წესით გაასაჩივროს სააპელაციო სასამართლოში.

2. სააპელაციო სასამართლო სააპელაციო საჩივრის შეტანიდან 5 დღის ვადაში ამოწმებს მის დასაშვებობას და იღებს ერთ-ერთ შემდეგ გადაწყვეტილებას:

ა) გამოაქვს განჩინება სააპელაციო საჩივრის განუხილველად დატოვების შესახებ, რომელზედაც შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა;

ბ) განსახილველად იღებს სააპელაციო საჩივარს.

3. სააპელაციო საჩივარს სააპელაციო სასამართლო ზეპირი მოსმენით განიხილავს მისი განსახილველად მიღებიდან 2 თვის ვადაში და იღებს ერთ-ერთ შემდეგ გადაწყვეტილებას:

ა) მთლიანად ან ნაწილობრივ აკმაყოფილებს სააპელაციო საჩივარს;

ბ) უარს ამბობს სააპელაციო საჩივრის დაკმაყოფილებაზე.

4. სააპელაციო საჩივრის წარმოებაში მიღებაზე უარის თქმის შესახებ სასამართლო განჩინებაზე შეტანილი კერძო საჩივრის დაკმაყოფილების შემთხვევაში სააპელაციო სასამართლო საქმეს პირველი ინსტანციის სასამართლოს უბრუნებს.

კარი მეშვიდე5

ინტელექტუალური საკუთრების ობიექტზე განსაკუთრებული უფლების დარღვევის საქმეზე სამართალწარმოების თავისებურებანი #

  საქართველოს 2017 წლის 23  დეკემბრის   კანონი №1919  –  ვებგვერდი, 11.01.2018წ.

თავი XLIV12

ინტელექტუალური საკუთრების ობიექტზე განსაკუთრებული უფლების დარღვევის საქმეზე მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის ღონისძიებანი, ინფორმაციის მიღების უფლება და სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებანი

  საქართველოს 2017 წლის 23  დეკემბრის   კანონი №1919  –  ვებგვერდი, 11.01.2018წ.  

    მუხლი 36325. ამ თავში გამოყენებულ ტერმინთა განმარტება

ამ თავში გამოყენებულ ტერმინებს ამავე თავის მიზნებისათვის აქვს შემდეგი მნიშვნელობა:

ა) ინტელექტუალური საკუთრების ობიექტი – საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად დაცული სასაქონლო ნიშანი, მომსახურების ნიშანი ან კოლექტიური ნიშანი, რეგისტრირებული დიზაინი, პატენტით დაცული გამოგონება ან რეგისტრირებული სასარგებლო მოდელი, საავტორო უფლებით ან მომიჯნავე უფლებებით დაცული ობიექტი;

ბ) განსაკუთრებული უფლების დარღვევით წარმოებული ან/და სამოქალაქო ბრუნვაში ჩართული საქონელი:  

ბ.ა) დაცული სასაქონლო ნიშნის, მომსახურების ნიშნის ან/და კოლექტიური ნიშნის (შემდგომ – სასაქონლო ნიშნის) მიმართ − საქონელი ან/და მომსახურება, რომელიც შეიცავს სასაქონლო ნიშნის იდენტურ ან მსგავს ნიშანს ან რომელზედაც დატანილია სასაქონლო ნიშნის იდენტური ან მსგავსი ნიშანი, ან რომელსაც აქვს მოცულობითი სასაქონლო ნიშნის იდენტური ან მსგავსი ფორმა და რომლის წარმოება, მიწოდება, საქართველოს ტერიტორიაზე შემოტანა, შენახვა, სამოქალაქო ბრუნვაში ჩართვა ან ამ მიზნით შენახვა/დასაწყობება (დროებით შესანახად განთავსება) ანდა ნებისმიერი სხვაგვარი გამოყენება იწვევს რეგისტრირებული სასაქონლო ნიშნის მფლობელის განსაკუთრებული უფლების დარღვევას, მიუხედავად ნიშანდების ადგილისა;

ბ.ბ) რეგისტრირებული დიზაინის მიმართ – პროდუქტი, რომელშიც ჩართულია დიზაინი ან რომლისთვისაც ის გამოიყენება და რომლის წარმოება, საქართველოს ტერიტორიაზე შემოტანა, შენახვა, სამოქალაქო ბრუნვაში ჩართვა ან ამ მიზნით შენახვა/დასაწყობება (დროებით შესანახად განთავსება) ანდა ნებისმიერი სხვაგვარი გამოყენება იწვევს რეგისტრირებულ დიზაინზე განსაკუთრებული უფლების მფლობელის განსაკუთრებული უფლების დარღვევას;

ბ.გ) პატენტით დაცული გამოგონების ან რეგისტრირებული სასარგებლო მოდელის მიმართ – პატენტიდან ან რეგისტრაციიდან გამომდინარე განსაკუთრებული უფლების დარღვევით წარმოებული მოწყობილობა ან ნივთიერება, რომლის წარმოება, საქართველოს ტერიტორიაზე შემოტანა, შენახვა, სამოქალაქო ბრუნვაში ჩართვა ან ამ მიზნით შენახვა/დასაწყობება (დროებით შესანახად განთავსება) ანდა სხვაგვარი გამოყენება იწვევს პატენტის ან მოწმობის მფლობელის განსაკუთრებული უფლების დარღვევას; პატენტით ან რეგისტრაციით დაცული ხერხით დამზადებული მოწყობილობა ან ნივთიერება, რომლის დამზადება, საქართველოს ტერიტორიაზე შემოტანა, შენახვა, სამოქალაქო ბრუნვაში ჩართვა ან ამ მიზნით შენახვა/დასაწყობება (დროებით შესანახად განთავსება) ანდა სხვაგვარი გამოყენება იწვევს პატენტის ან მოწმობის მფლობელის განსაკუთრებული უფლების დარღვევას;

ბ.დ) საავტორო უფლებით ან მომიჯნავე უფლებებით დაცული ობიექტის მიმართ – „საავტორო და მომიჯნავე უფლებების შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრული კონტრაფაქციული ასლები.

    მუხლი 36326. რეგულირების სფერო

ინტელექტუალური საკუთრების ობიექტზე განსაკუთრებული უფლების დარღვევის საქმეზე ვრცელდება ამ კოდექსით დადგენილი წესები, ამ თავით განსაზღვრულ თავისებურებათა გათვალისწინებით.

    მუხლი 36327. ინტელექტუალური საკუთრების ობიექტზე განსაკუთრებული უფლების დარღვევის საქმეზე მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის ღონისძიებები

1. სასამართლო უფლებამოსილია ინტელექტუალური საკუთრების ობიექტზე განსაკუთრებული უფლების მფლობელის შუამდგომლობის საფუძველზე გამოიტანოს მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის ღონისძიებების გამოყენების თაობაზე განჩინება მტკიცებულებათა შენარჩუნების მიზნით, თუ არსებობს მათი განადგურების საფრთხე.

2. მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის ღონისძიებები შეიძლება მოიცავდეს იმ საქონლის, რომლითაც, სავარაუდოდ, ირღვევა ინტელექტუალური საკუთრების ობიექტზე განსაკუთრებული უფლება, წარმოებისათვის/რეპროდუცირებისათვის ან ტექნოლოგიური საშუალებებისთვის გვერდის ავლისათვის განკუთვნილი დანადგარის/მასალის, მოწყობილობის ან მოწყობილობის კომპონენტის ან/და სავარაუდო კანონდარღვევასთან დაკავშირებული დოკუმენტაციის დეტალურ აღწერას ნიმუშის აღებით ან უამისოდ. ამასთანავე, თუ მტკიცებულებათა უზრუნველყოფა აღნიშნული ღონისძიებების გამოყენებით ვერ ხერხდება, შესაძლებელია გამოყენებულ იქნეს აგრეთვე ყადაღის დადება.

3. სასამართლო უფლებამოსილია ამ მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული რამდენიმე ღონისძიება ერთდროულად გამოიყენოს.

4. სასამართლო უფლებამოსილია ამ მუხლით გათვალისწინებული ღონისძიებები გამოიყენოს იმ პირის მოსმენის გარეშე, რომლის მიმართ არსებობს საფუძვლიანი ვარაუდი, რომ მან დაარღვია ინტელექტუალური საკუთრების ობიექტზე განსაკუთრებული უფლება, თუ არსებობს საფუძვლიანი ვარაუდი, რომ ამ უფლების მფლობელს არაპროპორციული ზიანი მიადგება, ან/და თუ არსებობს მტკიცებულებათა განადგურების აშკარა საშიშროება.

5. სასამართლომ პირს, რომლის მიმართაც უნდა განხორციელდეს ამ მუხლით გათვალისწინებული ღონისძიებები, ამის თაობაზე უნდა აცნობოს დაუყოვნებლივ, ღონისძიებათა გამოყენებიდან არაუგვიანეს 48 საათისა.

6. ინტელექტუალური საკუთრების ობიექტზე განსაკუთრებული უფლების მფლობელი უფლებამოსილია მოითხოვოს ამ მუხლით გათვალისწინებული მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის ღონისძიებების გამოყენება, თუ დაასაბუთებს, რომ მისი განსაკუთრებული უფლების დარღვევის ან შესაძლო დარღვევის ფაქტის დასადგენად აღნიშნულ ღონისძიებათა გამოყენება აუცილებელია.

7. მტკიცებულებათა უზრუნველსაყოფად გაწეული ხარჯების ანაზღაურების წესი განისაზღვრება და მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის შესახებ გამოტანილი განჩინების გასაჩივრება ხდება ამ კოდექსის 118-ე და 119-ე მუხლების შესაბამისად.

8. მტკიცებულებათა უზრუნველყოფის შესახებ შუამდგომლობის თაობაზე განჩინება მოსამართლეს 5 სამუშაო დღის ვადაში გამოაქვს.

    მუხლი 36328. ინფორმაციის მიღების უფლება

1. ინტელექტუალური საკუთრების ობიექტზე განსაკუთრებული უფლების დარღვევის საქმეზე სამართალწარმოების პროცესში სასამართლო უფლებამოსილია ინტელექტუალური საკუთრების ობიექტზე განსაკუთრებული უფლების მფლობელის თანაზომიერი და დასაბუთებული მოთხოვნის საფუძველზე:

ა) მოსთხოვოს პირს, რომლის მიმართ არსებობს საფუძვლიანი ვარაუდი, რომ მან დაარღვია განსაკუთრებული უფლება, იმ ინფორმაციის მიწოდება, რომელიც შეიძლება მოიცავდეს განსაკუთრებული უფლების დარღვევით წარმოებული ან/და სამოქალაქო ბრუნვაში ჩართული საქონლის წარმოშობის ან/და გასაღების ქსელის შესახებ ინფორმაციას. ინფორმაციის მიწოდების ვალდებულება შეიძლება მოიცავდეს აგრეთვე კანონდარღვევასთან დაკავშირებული ფინანსური დოკუმენტების წარდგენის ვალდებულებას;

ბ) მოსთხოვოს ამ ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული ინფორმაციის მიწოდება პირს, რომლის მიმართ არსებობს საფუძვლიანი ვარაუდი, რომ იგი კომერციული მასშტაბით სთავაზობდა, იღებდა, ფლობდა ან/და იყენებდა განსაკუთრებული უფლების დარღვევით წარმოებულ ან/და სამოქალაქო ბრუნვაში ჩართულ საქონელს. აღნიშნული ინფორმაციის მიწოდების ვალდებულება ვრცელდება აგრეთვე ნებისმიერ სხვა პირზე, რომელიც სთავაზობდა, იღებდა, ფლობდა ან/და იყენებდა განსაკუთრებული უფლების დარღვევით წარმოებულ ან/და სამოქალაქო ბრუნვაში ჩართულ საქონელს, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ეს ქმედება/ქმედებები პირადი სარგებლობის მიზნით ხორციელდებოდა.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული ინფორმაცია უნდა მოიცავდეს მწარმოებლის, დამამზადებლის, დისტრიბუტორის, მიმწოდებლის ან/და საქონლის სხვა ადრინდელი მფლობელის, საბითუმო ან/და საცალო მოვაჭრის (რომლისთვისაც განკუთვნილია საქონელი, რომლითაც, სავარაუდოდ, ირღვევა განსაკუთრებული უფლება) სრულ სახელწოდებასა და მისამართს, აგრეთვე წარმოებული, დამზადებული, მიწოდებული, მიღებული ან შეკვეთილი საქონლის რაოდენობისა და ფასის შესახებ ინფორმაციას.

3. ამ მუხლით გათვალისწინებულ ღონისძიებათა გამოყენების შედეგად მიღებული ინფორმაცია კონფიდენციალურია და მისი გამჟღავნება დაუშვებელია.

4. ამ მუხლით გათვალისწინებული ინფორმაციის მიწოდებისათვის გაწეულ ხარჯებს ანაზღაურებს პირი, რომელმაც სასამართლოს მიმართა აღნიშნული ინფორმაციის მიწოდების თაობაზე შუამდგომლობით. მოწინააღმდეგე მხარეს უფლება აქვს, მოითხოვოს ინფორმაციის მიწოდებისათვის მის მიერ გაწეული ხარჯების ანაზღაურება. საბოლოოდ ეს ხარჯები გადანაწილდება სასამართლოს მიერ საქმის არსებითად გადაწყვეტისას.

5. ინფორმაციის მიწოდების შესახებ განჩინების გასაჩივრება დაუშვებელია. ინფორმაციის მიწოდებაზე უარის თქმის შესახებ განჩინებაზე შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა.

    მუხლი 36329. ინტელექტუალური საკუთრების ობიექტზე განსაკუთრებული უფლების დარღვევის საქმეზე სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებები

1. სასამართლო უფლებამოსილია ინტელექტუალური საკუთრების ობიექტზე განსაკუთრებული უფლების მფლობელის მიმართვის საფუძველზე:

ა) გამოიტანოს განჩინება იმ პირის საკუთრებაში არსებულ უძრავ ან/და მოძრავ ქონებაზე (მათ შორის, საბანკო ანგარიშებსა და სხვა აქტივებზე) ყადაღის დადების შესახებ, რომლის მიმართ არსებობს საფუძვლიანი ვარაუდი, რომ მან კომერციული მასშტაბით დაარღვია განსაკუთრებული უფლება, თუ შესაძლებელია, საფრთხე შეექმნას განსაკუთრებული უფლების მფლობელის ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის დაკმაყოფილებას. ამ მიზნით სასამართლო განსაკუთრებული უფლების მფლობელის შუამდგომლობის საფუძველზე, განსაკუთრებული უფლების შესაძლო დამრღვევისგან გამოითხოვს მის მფლობელობაში არსებულ საბანკო, ფინანსურ ან/და კომერციულ დოკუმენტებს/ინფორმაციას. ამ დოკუმენტების/ინფორმაციის გაცნობის უფლება აქვს მხოლოდ სასამართლოს. სასამართლო უფლებამოსილია ყადაღის საგნის იდენტიფიცირების მიზნით მიღებული დოკუმენტები/ინფორმაცია გადასცეს სასამართლოს მიერ დანიშნულ დამოუკიდებელ ექსპერტს. ამ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ ღონისძიებათა გამოყენების შედეგად მიღებული ინფორმაცია კონფიდენციალურია და მისი გამჟღავნება დაუშვებელია;

ბ) აუკრძალოს პირს, რომლის მიმართ არსებობს საფუძვლიანი ვარაუდი, რომ მან დაარღვია განსაკუთრებული უფლება, იმ ქმედების განხორციელება, რომლითაც ირღვევა განსაკუთრებული უფლება;

გ) ამ ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული ქმედების განხორციელების აკრძალვის ნაცვლად მოსთხოვოს პირს, რომლის მიმართ არსებობს საფუძვლიანი ვარაუდი, რომ მან დაარღვია განსაკუთრებული უფლება, შესაბამისი უზრუნველყოფის გარანტიის წარმოდგენა.

2. სასამართლო უფლებამოსილია ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული რამდენიმე ღონისძიება ერთდროულად გამოიყენოს.

3. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული ღონისძიებები შეიძლება გამოყენებულ იქნეს აგრეთვე იმ პირის მიმართ, რომლის მომსახურება გამოიყენება ან გამოიყენებოდა განსაკუთრებული უფლების კომერციული მასშტაბით დარღვევისათვის.

4. თუ სასამართლო მიიჩნევს, რომ სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებათა გამოყენებით შეიძლება ზარალი მიადგეს პირს, რომლის მიმართ არსებობს საფუძვლიანი ვარაუდი, რომ მან დაარღვია განსაკუთრებული უფლება, სასამართლო უფლებამოსილია გამოიყენოს სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებანი და, იმავდროულად, მოსთხოვოს განსაკუთრებული უფლების მფლობელს მოწინააღმდეგე მხარისთვის შესაძლო ზარალის ანაზღაურების უზრუნველყოფა. სასამართლოს უზრუნველყოფის გარანტიის წარმოდგენის მოთხოვნა შეუძლია აგრეთვე მოწინააღმდეგე მხარის განცხადების საფუძველზე.

5. ინტელექტუალური საკუთრების ობიექტზე განსაკუთრებული უფლების დარღვევის საქმეზე ვრცელდება ამ კოდექსის XXIII თავით დადგენილი მოთხოვნები.

 

      მუხლი 36330. სამედიაციო მორიგების უზრუნველყოფა სასამართლოს მიერ

1. მხარე უფლებამოსილია სასამართლო მედიაციის ან კერძო მედიაციის დაწყებამდე ან/და მედიაციის პროცესში მიმართოს სასამართლოს სამედიაციო მორიგების უზრუნველყოფის ღონისძიების გამოყენების შესახებ განცხადებით.

2. თუ სამედიაციო მორიგების უზრუნველყოფის ღონისძიების გამოყენების შესახებ განცხადების დაკმაყოფილებიდან 10 დღის ვადაში აღნიშნული განცხადების შემტანი პირი არ მიმართავს სასამართლო მედიაციას ან კერძო მედიაციას და არ წარუდგენს სასამართლოს მედიაციისთვის მიმართვის დამადასტურებელ შესაბამის დოკუმენტს, ან თუ მედიაციის დასრულებიდან (რაც უნდა დადასტურდეს შესაბამისი დოკუმენტით) 10 დღის ვადაში მხარე სასამართლოს არ წარუდგენს სარჩელს/არ მიმართავს საქმის წარმოების განახლების მოთხოვნით, სასამართლო თავისი ინიციატივით ან მხარის შუამდგომლობის საფუძველზე გამოიტანს განჩინებას სამედიაციო მორიგების უზრუნველყოფის ღონისძიების გამოყენების გაუქმების შესახებ.

3. მედიაციის დასრულებიდან 10 დღის ვადაში სასამართლოსთვის სარჩელის წარდგენის/საქმის წარმოების განახლების მოთხოვნით მიმართვის შემთხვევაში სასამართლოს მიერ გამოყენებული სამედიაციო მორიგების უზრუნველყოფის ღონისძიება სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძიებად გარდაიქმნება.

4. სამედიაციო მორიგების უზრუნველყოფის მიმართ გამოიყენება ამ კოდექსის XXIII თავით დადგენილი წესები, ამ მუხლის თავისებურებათა გათვალისწინებით.

     მუხლი 36331. სამედიაციო მორიგების აღსრულების საკითხის განხილვა

1. სასამართლო უფლებამოსილია ერთ-ერთი ან ორივე მხარის განცხადების საფუძველზე განიხილოს მედიაციის შედეგად შედგენილი სამედიაციო მორიგების აღსრულების საკითხი.

2. თუ სამედიაციო მორიგება შედგენილ იქნა სასამართლო მედიაციის შედეგად, მისი აღსრულების საკითხს განიხილავს ის სასამართლო, რომელმაც დავის მხარეთა შეთანხმებით დასრულების მიზნით საქმე მედიატორს გადასცა, ხოლო თუ სამედიაციო მორიგება შედგენილ იქნა კერძო მედიაციის შედეგად − რაიონული (საქალაქო) სასამართლო განმცხადებლის საცხოვრებელი ადგილის/იურიდიული მისამართის მიხედვით.

3. თუ სამედიაციო მორიგება შედგენილ იქნა სასამართლო მედიაციის შედეგად, მხარემ, რომელიც სასამართლოს მიმართავს სამედიაციო მორიგების აღსრულების მოთხოვნით, უნდა წარადგინოს სამედიაციო მორიგების დედანი ან სათანადოდ დამოწმებული ასლი,  ხოლო თუ სამედიაციო მორიგება შედგენილ იქნა კერძო მედიაციის შედეგად − აგრეთვე მედიაციის თაობაზე შეთანხმება.

4. სამედიაციო მორიგების აღსრულების საკითხი ზეპირი მოსმენის გარეშე განიხილება განცხადების მიღებიდან 10 დღის ვადაში. სასამართლოს შეუძლია ამავე ვადაში დაადგინოს ამ საკითხის ზეპირი განხილვა, თუ ეს ხელს უწყობს საქმის გარემოებათა გამორკვევას. ამ შემთხვევაში სამედიაციო მორიგების აღსრულების საკითხი განიხილება განცხადების მიღებიდან 30 დღის ვადაში. აღნიშნული საკითხის ზეპირი განხილვის შემთხვევაში მხარეებს ეცნობებათ სხდომის ჩატარების დრო და ადგილი, მაგრამ მათი გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს სასამართლოს მიერ საკითხის განხილვასა და გადაწყვეტას.

     მუხლი 36332. სამედიაციო მორიგების აღსრულებაზე უარის თქმა

სასამართლო უარს იტყვის სამედიაციო მორიგების აღსრულებაზე, თუ სამედიაციო მორიგების შინაარსი ეწინააღმდეგება საქართველოს კანონმდებლობას ან თუ, სამედიაციო მორიგების შინაარსიდან გამომდინარე, მისი აღსრულება შეუძლებელია.

     მუხლი 36333. განჩინება სამედიაციო მორიგების აღსრულების თაობაზე

1. სამედიაციო მორიგების აღსრულების შესახებ სასამართლო გადაწყვეტილება მიიღება განჩინების ფორმით. მხარეს აღნიშნულ განჩინებასთან ერთად გადაეცემა სააღსრულებო ფურცელი.

2. სამედიაციო მორიგების აღსრულებაზე უარის თქმის შესახებ სასამართლოს განჩინება შეიძლება გასაჩივრდეს კერძო საჩივრით.

3. სამედიაციო მორიგების აღსრულების შესახებ სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ საჩივრდება.

4. სამედიაციო მორიგება, რომელიც საარბიტრაჟო ტრიბუნალის მიერ დამტკიცებულია, როგორც საარბიტრაჟო გადაწყვეტილება, აღსრულდება საარბიტრაჟო გადაწყვეტილების ცნობისა და აღსრულებისათვის „არბიტრაჟის შესახებ“ საქართველოს კანონით დადგენილი წესით.

კარი მეშვიდე7

სასამართლოს მონაწილეობა კოლექტიურ შრომით დავაზე მედიაციის შედეგად მიღწეული შეთანხმების აღსრულებაში

საქართველოს 2020 წლის 29 სექტემბრის კანონი №7184  – ვებგვერდი, 05.10.2020წ.

თავი XLIV14

 კოლექტიურ შრომით დავაზე მედიაციის შედეგად მიღწეული შეთანხმების აღსრულება

საქართველოს 2020 წლის 29 სექტემბრის კანონი №7184  – ვებგვერდი, 05.10.2020წ.

     მუხლი 36334. კოლექტიურ შრომით დავაზე მედიაციის შედეგად მიღწეული შეთანხმების აღსრულების საკითხის განხილვა

1. სასამართლო უფლებამოსილია ერთ-ერთი მხარის განცხადების საფუძველზე განიხილოს კოლექტიურ შრომით დავაზე მედიაციის შედეგად მიღწეული შეთანხმების აღსრულების საკითხი.

2. კოლექტიურ შრომით დავაზე მედიაციის შედეგად მიღწეული შეთანხმების აღსრულების საკითხს შესაბამისი განცხადების მიღებიდან 10 დღის ვადაში განიხილავს რაიონული (საქალაქო) სასამართლო შესაბამისი დამსაქმებლის ადგილსამყოფლის მიხედვით.

3. მხარემ, რომელიც სასამართლოს კოლექტიურ შრომით დავაზე მედიაციის შედეგად მიღწეული შეთანხმების აღსრულების მოთხოვნით მიმართავს, უნდა წარადგინოს მედიაციის შედეგად მიღწეული შეთანხმების დედანი ან მისი სანოტარო წესით დამოწმებული ასლი.

4. კოლექტიურ შრომით დავაზე მედიაციის შედეგად მიღწეული შეთანხმების აღსრულებასთან დაკავშირებული საკითხები ზეპირი მოსმენის გარეშე განიხილება. სასამართლოს შეუძლია დაადგინოს საქმის ზეპირი განხილვა, თუ ეს ხელს შეუწყობს საქმის გარემოებათა გამორკვევას. საქმის ზეპირი განხილვის შემთხვევაში მხარეებს ეცნობებათ სხდომის ჩატარების დრო და ადგილი. მხარეთა გამოუცხადებლობა არ აბრკოლებს სასამართლოს მიერ საკითხის განხილვასა და გადაწყვეტას.

    მუხლი 36335. კოლექტიურ შრომით დავაზე მედიაციის შედეგად მიღწეული შეთანხმების აღსრულებაზე უარის თქმა

სასამართლო უარს იტყვის კოლექტიურ შრომით დავაზე მედიაციის შედეგად მიღწეული შეთანხმების აღსრულებაზე, თუ ამ შეთანხმების შინაარსი ეწინააღმდეგება საქართველოს კანონმდებლობას, საქართველოში არსებულ საჯარო წესრიგს ან თუ, აღნიშნული შეთანხმების შინაარსიდან გამომდინარე, მისი აღსრულება შეუძლებელია.

    მუხლი 36336. სასამართლოს განჩინება კოლექტიურ შრომით დავაზე მედიაციის შედეგად მიღწეული შეთანხმების აღსრულებასთან დაკავშირებით

1. კოლექტიურ შრომით დავაზე მედიაციის შედეგად მიღწეული შეთანხმების აღსრულებასთან დაკავშირებით სასამართლო გადაწყვეტილება გამოიტანება განჩინების ფორმით. მხარეს სასამართლოს განჩინებასთან ერთად გადაეცემა სააღსრულებო ფურცელი.

2. კოლექტიურ შრომით დავაზე მედიაციის შედეგად მიღწეული შეთანხმების აღსრულებაზე უარის თქმის შესახებ სასამართლოს განჩინება შეიძლება გასაჩივრდეს კერძო საჩივრით.

3. კოლექტიურ შრომით დავაზე მედიაციის შედეგად მიღწეული შეთანხმების აღსრულების შესახებ სასამართლოს განჩინება საბოლოოა და არ გასაჩივრდება.

კარი მეშვიდე8

სამართალწარმოება გაფიცვასთან ან ლოკაუტთან დაკავშირებულ საქმეზე

საქართველოს 2020 წლის 29 სექტემბრის კანონი №7184  – ვებგვერდი, 05.10.2020წ.

თავი XLIV15

გაფიცვის ან ლოკაუტის უკანონოდ ცნობის, გადადების ან შეჩერების საქმის განხილვა

საქართველოს 2020 წლის 29 სექტემბრის კანონი №7184  – ვებგვერდი, 05.10.2020წ.

     მუხლი 36337. რეგულირების სფერო

გაფიცვის ან ლოკაუტის უკანონოდ ცნობის, გადადების ან შეჩერების საქმეზე ვრცელდება ამ კოდექსით დადგენილი წესები, ამ თავით განსაზღვრულ თავისებურებათა გათვალისწინებით.

    მუხლი 36338. გაფიცვის ან ლოკაუტის უკანონოდ ცნობის, გადადების ან შეჩერების შესახებ სარჩელი

1. გაფიცვის ან ლოკაუტის უკანონოდ ცნობის, გადადების ან შეჩერების შესახებ სარჩელს განიხილავს რაიონული (საქალაქო) სასამართლო დამსაქმებლის ადგილსამყოფლის მიხედვით.

2. გაფიცვის უკანონოდ ცნობის, გადადების ან შეჩერების შესახებ სარჩელი შეიძლება აღძრას გაფიცვის მონაწილე დასაქმებულებთან შრომით ურთიერთობაში მყოფმა დამსაქმებელმა.

3. ლოკაუტის უკანონოდ ცნობის, გადადების ან შეჩერების შესახებ სარჩელი შეიძლება აღძრას იმ დასაქმებულმა, რომელსაც ეხება ლოკაუტი, ან დასაქმებულთა გაერთიანებამ, რომლის წევრებსაც ეხება ლოკაუტი.

4. გაფიცვის ან ლოკაუტის უკანონოდ ცნობის შესახებ სარჩელი შეიძლება აღიძრას გაფიცვის ან ლოკაუტის დაწყების თარიღიდან 7 დღის ვადაში. გაფიცვის ან ლოკაუტის გადადების ან შეჩერების შესახებ სარჩელი შეიძლება აღიძრას გაფიცვის ან ლოკაუტის გადადების ან შეჩერების საფუძვლის წარმოშობიდან 3 დღის ვადაში.

    მუხლი 36339. გაფიცვის ან ლოკაუტის უკანონოდ ცნობის, გადადების ან შეჩერების შესახებ სარჩელის წარმოებაში მიღება

1. სასამართლო გაფიცვის ან ლოკაუტის უკანონოდ ცნობის, გადადების ან შეჩერების შესახებ სარჩელის შეტანიდან 3 დღის ვადაში იხილავს ამ სარჩელის წარმოებაში მიღების საკითხს.

2. გაფიცვის უკანონოდ ცნობის, გადადების ან შეჩერების შესახებ სარჩელში მითითებული უნდა იყოს გაფიცვის მონაწილე ყველა დასაქმებული.

3. გაფიცვის ან ლოკაუტის უკანონოდ ცნობის, გადადების ან შეჩერების შესახებ სარჩელის საქართველოს კანონმდებლობის მოთხოვნების დაუცველად წარდგენის შემთხვევაში სასამართლო ადგენს ხარვეზს და მოსარჩელეს მის აღმოსაფხვრელად განუსაზღვრავს გონივრულ ვადას, რომელიც 3 დღეზე ნაკლები არ შეიძლება იყოს. განსაზღვრულ ვადაში ხარვეზის აღმოფხვრის შემთხვევაში სასამართლო აღნიშნულ სარჩელს წარმოებაში იღებს, ხოლო თუ ხარვეზი არ აღმოიფხვრა, მას გამოაქვს განჩინება გაფიცვის ან ლოკაუტის უკანონოდ ცნობის, გადადების ან შეჩერების შესახებ სარჩელის წარმოებაში მიღებაზე უარის თქმის თაობაზე და სარჩელსა და თანდართულ დოკუმენტებს მოსარჩელეს უბრუნებს.

4. გაფიცვის ან ლოკაუტის უკანონოდ ცნობის, გადადების ან შეჩერების შესახებ სარჩელის წარმოებაში მიღებაზე უარის თქმის თაობაზე სასამართლოს განჩინება შეიძლება საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით მოსარჩელისათვის მისი გაცნობიდან 3 დღის ვადაში კერძო საჩივრით გასაჩივრდეს სააპელაციო სასამართლოში.

5. გაფიცვის ან ლოკაუტის უკანონოდ ცნობის, გადადების ან შეჩერების შესახებ სარჩელის წარმოებაში მიღების შემდეგ სარჩელისა და თანდართული დოკუმენტების ასლები საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით დაუყოვნებლივ ეგზავნება მოპასუხეს და მას შესაგებლის წარსადგენად 10-დღიანი ვადა ეძლევა.

     მუხლი 36340. გაფიცვის ან ლოკაუტის უკანონოდ ცნობის, გადადების ან შეჩერების შესახებ სარჩელის განხილვა

1. სასამართლო გაფიცვის ან ლოკაუტის უკანონოდ ცნობის შესახებ სარჩელს განიხილავს და გადაწყვეტილება გამოაქვს ამ სარჩელის წარმოებაში მიღებიდან 1 თვის ვადაში.

2. სასამართლო გაფიცვის ან ლოკაუტის გადადების ან შეჩერების შესახებ სარჩელს განიხილავს და გადაწყვეტილება გამოაქვს ამ სარჩელის წარმოებაში მიღებიდან 7 დღის ვადაში.

    მუხლი 36341. გაფიცვის ან ლოკაუტის უკანონოდ ცნობის, გადადების ან შეჩერების საქმეზე გამოტანილი სასამართლო გადაწყვეტილების გასაჩივრება

1. გაფიცვის ან ლოკაუტის უკანონოდ ცნობის, გადადების ან შეჩერების საქმეზე გამოტანილი სასამართლო გადაწყვეტილება მხარემ შეიძლება ამ კოდექსით დადგენილი წესით გაასაჩივროს ზემდგომი ინსტანციის სასამართლოში.

2. რაიონული (საქალაქო) სასამართლოს გადაწყვეტილება შეიძლება გასაჩივრდეს მისი გამოტანიდან არაუგვიანეს 7 დღისა.

3. გაფიცვის ან ლოკაუტის უკანონოდ ცნობის, გადადების ან შეჩერების საქმეზე გამოტანილი სასამართლო გადაწყვეტილების გასაჩივრება არ აჩერებს მის აღსრულებას.

4. სააპელაციო სასამართლო სააპელაციო საჩივრის შეტანიდან 3 დღის ვადაში ამოწმებს მის დასაშვებობას და იღებს ერთ-ერთ შემდეგ გადაწყვეტილებას:

ა) გამოაქვს განჩინება სააპელაციო საჩივრის განუხილველად დატოვების შესახებ. ეს განჩინება შეიძლება გასაჩივრდეს კერძო საჩივრით;

ბ) განსახილველად იღებს სააპელაციო საჩივარს.

5. სააპელაციო სასამართლო სააპელაციო საჩივრის განსახილველად მიღებიდან 1 თვის ვადაში ზეპირი მოსმენით განიხილავს მას და იღებს ერთ-ერთ შემდეგ გადაწყვეტილებას:

ა) მთლიანად ან ნაწილობრივ აკმაყოფილებს სააპელაციო საჩივარს;

ბ) უარს ამბობს სააპელაციო საჩივრის დაკმაყოფილებაზე.

6. სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება შეიძლება მისი გამოტანიდან არაუგვიანეს 7 დღისა გასაჩივრდეს საკასაციო წესით.

7. საკასაციო სასამართლო საჩივრის შეტანიდან 3 დღის ვადაში ამოწმებს მის დასაშვებობას და გამოაქვს განჩინება საკასაციო საჩივრის განუხილველად დატოვების შესახებ ან განსახილველად იღებს საკასაციო საჩივარს.

8. საკასაციო სასამართლო საკასაციო საჩივრის განსახილველად მიღებიდან 1 თვის ვადაში ზეპირი მოსმენით ან ზეპირი მოსმენის გარეშე განიხილავს მას და მთლიანად ან ნაწილობრივ აკმაყოფილებს საკასაციო საჩივარს ან უარს ამბობს საკასაციო საჩივრის დაკმაყოფილებაზე.

კარი მეშვიდე9

სასამართლოს მონაწილეობა „მედიაციის შედეგად მიღწეული მორიგების შესახებ საერთაშორისო შეთანხმებების თაობაზე“ გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის 2019 წლის 7 აგვისტოს კონვენციის შესაბამისად დადებული საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების ცნობასა და აღსრულებაში

საქართველოს 2021 წლის 22 ივნისის კანონი №668 – ვებგვერდი, 24.06.2021წ.

თავი XLIV16

„მედიაციის შედეგად მიღწეული მორიგების შესახებ საერთაშორისო შეთანხმებების თაობაზე“ გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის 2019 წლის 7 აგვისტოს კონვენციის შესაბამისად დადებული საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების ცნობა და აღსრულება

საქართველოს 2021 წლის 22 ივნისის კანონი №668 – ვებგვერდი, 24.06.2021წ.

     მუხლი 36342.  ტერმინთა განმარტება

1. ამ თავში გამოყენებულ ტერმინებს ამავე თავის მიზნებისთვის აქვს შემდეგი მნიშვნელობა:

ა) კონვენცია − „მედიაციის შედეგად მიღწეული მორიგების შესახებ საერთაშორისო შეთანხმებების თაობაზე“ გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის 2019 წლის 7 აგვისტოს კონვენცია;

ბ) საერთაშორისო მედიაცია − პროცესი, მისი სახელწოდების მიუხედავად, რომელიც იმართება საქართველოს ფარგლების გარეთ და რომლის საშუალებითაც ორი ან რამდენიმე მხარე უცხო ქვეყნის მედიატორის დახმარებით ცდილობს დავის ურთიერთშეთანხმებით დასრულებას;

გ) საერთაშორისო სამედიაციო მორიგება − კომერციული დავის მოგვარების მიზნით მიღწეული და დადებული წერილობითი შეთანხმება, რომელიც, კონვენციის შესაბამისად, საერთაშორისო შეთანხმებაა.

2. იმ საკითხების მიმართ, რომლებიც ამ თავითა და „მედიაციის შესახებ“ საქართველოს კანონის 131 და 132 მუხლებით მოწესრიგებული არ არის, გამოიყენება კონვენციის დებულებები.

     მუხლი 36343. საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების ცნობა და აღსრულება

1. საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების ცნობისა და აღსრულების უფლებამოსილების მქონე სასამართლოა საქართველოს უზენაესი სასამართლო.

2. სასამართლოს საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების ცნობისა და აღსრულების შესახებ განცხადებით შეიძლება მიმართოს საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების ერთ-ერთმა ან ორივე მხარემ.

3. საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების მხარემ, რომელიც წარადგენს შუამდგომლობას ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების ცნობისა და აღსრულების შესახებ, სასამართლოს უნდა წარუდგინოს შემდეგი დოკუმენტაცია:

ა) საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების დედანი ან მისი სათანადოდ დამოწმებული ასლი, აგრეთვე ამ დოკუმენტის სათანადოდ დამოწმებული თარგმანი ქართულ ენაზე;

ბ) იმის მტკიცებულება, რომ ამ მუხლით გათვალისწინებული საერთაშორისო სამედიაციო მორიგება მიღწეულ იქნა და დაიდო საერთაშორისო მედიაციის განხორციელების შედეგად, კერძოდ:

ბ.ა) საერთაშორისო მედიაციის წარმმართველი მედიატორის ხელმოწერა საერთაშორისო სამედიაციო მორიგებაზე;

ბ.ბ) საერთაშორისო მედიაციის წარმმართველი მედიატორის მიერ ხელმოწერილი დოკუმენტი, რომელშიც მითითებულია, რომ განხორციელდა საერთაშორისო მედიაცია;

ბ.გ) იმ დაწესებულების მიერ გაცემული დასტური, რომელიც ახორციელებდა საერთაშორისო მედიაციის ადმინისტრირებას;

ბ.დ) ამ ნაწილის „ბ.ა“−„ბ.გ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული მტკიცებულებების არარსებობისას – სასამართლოსთვის მისაღები ნებისმიერი სხვა მტკიცებულება.

4. სასამართლო უფლებამოსილია საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების მხარეებს დამატებით მოსთხოვოს ნებისმიერი სხვა დოკუმენტი, რომელსაც იგი ამ კოდექსისა და კონვენციის მოთხოვნათა შესრულების შესამოწმებლად საჭიროდ მიიჩნევს.

5. თუ სადავო საკითხი, საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების მხარის მტკიცებით, უკვე გადაწყვეტილია საერთაშორისო სამედიაციო მორიგებით, იგი უფლებამოსილია ამის დასამტკიცებლად გამოიყენოს აღნიშნული საერთაშორისო სამედიაციო მორიგება სათანადო საპროცესო კანონმდებლობისა და კონვენციით განსაზღვრული პირობების შესაბამისად.

     მუხლი 36344. საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების ცნობისა და აღსრულების შესახებ გადაწყვეტილება

1. სასამართლო ამ კოდექსის 36343 მუხლის მე-3 ნაწილის შესაბამისად წარდგენილი დოკუმენტაციის სისრულეს ამოწმებს მისთვის საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების ცნობისა და აღსრულების შესახებ განცხადებით მიმართვიდან 5 დღის ვადაში. სასამართლო  განმცხადებელს უდგენს იმ ხარვეზს/მიუთითებს იმ ხარვეზზე, რომლის აღმოფხვრაც აუცილებელია აღნიშნული დოკუმენტაციის სისრულისთვის, და განუსაზღვრავს გონივრულ ვადას მის აღმოსაფხვრელად. ამ ვადაში ხარვეზის აღმოუფხვრელობის შემთხვევაში სასამართლო აღნიშნულ განცხადებას განუხილველად დატოვებს.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილის შესაბამისად განსაზღვრულ ვადაში ხარვეზის დაუდგენლობის შემთხვევაში საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების ცნობისა და აღსრულების შესახებ განცხადება წარმოებაში მიღებულად ითვლება.

3. საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების მხარის მიერ წარდგენილი საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების ცნობისა და აღსრულების შესახებ განცხადება მისი წარმოებაში მიღებიდან 5 დღის ვადაში ეგზავნება იმ მხარეს, რომლის წინააღმდეგაც მიმართულია შუამდგომლობა საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების ცნობისა და აღსრულების შესახებ. აღნიშნული მხარე უფლებამოსილია შესაბამისი შეტყობინების მიღებიდან 5 დღის ვადაში წარადგინოს ამ კოდექსის 36345 მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული განცხადება.

4. საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების ცნობასა და აღსრულებასთან დაკავშირებული საკითხი განიხილება ზეპირი მოსმენის გარეშე, ამ კოდექსის 36345 მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული განცხადების წარდგენიდან ან საამისოდ განსაზღვრული ვადის უშედეგოდ გასვლიდან 30 დღეში. სასამართლო უფლებამოსილია საქმე ამავე ვადაში განიხილოს ზეპირი მოსმენით, თუ ეს ხელს შეუწყობს საქმის გარემოებათა გამორკვევას. საქმის ზეპირი მოსმენით განხილვის შემთხვევაში საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების მხარეებს ეცნობებათ სასამართლო სხდომის ჩატარების დრო და ადგილი, მაგრამ მათი გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს სასამართლოს მიერ საქმის განხილვას და საკითხის გადაწყვეტას.

5. სასამართლო საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების ცნობისა და აღსრულების შესახებ გადაწყვეტილებას იღებს განჩინების ფორმით. ამ განჩინებასთან ერთად საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების მხარეს გადაეცემა სააღსრულებო ფურცელი.

6. საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების ცნობისა და აღსრულების შესახებ განჩინება საბოლოოა და არ გასაჩივრდება.

7. საერთაშორისო სამედიაციო მორიგება აღსრულდება „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად.

    მუხლი 36345. საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების ცნობისა და აღსრულების შესახებ შუამდგომლობის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმა

1. სასამართლო უფლებამოსილია უარი თქვას საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების ცნობისა და აღსრულების შესახებ შუამდგომლობის დაკმაყოფილებაზე, თუ:

ა) საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების მხარე, რომლის წინააღმდეგაც მიმართულია შუამდგომლობა, სასამართლოს განცხადებით მიმართავს და დაამტკიცებს, რომ:

ა.ა) საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების მხარე შეზღუდულქმედუნარიანი ან მხარდაჭერის მიმღები იყო;

ა.ბ) საერთაშორისო სამედიაციო მორიგება, რომლის ცნობა და აღსრულებაც მოითხოვება, იმ სამართლებრივი ნორმების მიხედვით, რომლებზედაც საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების მხარეებმა მასში მიუთითეს, ხოლო ასეთი მითითების არარსებობისას – იმ ქვეყნის კანონმდებლობით, რომელიც შუამდგომლობის განმხილველმა სასამართლომ შესაბამისად მიიჩნია, ბათილია ან ძალადაკარგულია ან მისი აღსრულება შეუძლებელია;

ა.გ) საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების აღსრულება სავალდებულო არ არის, ან ის, მისი პირობების თანახმად, საბოლოო არ არის, ან მისი შინაარსი შემდგომ არსებითად შეიცვალა;

ა.დ) საერთაშორისო სამედიაციო მორიგებით გათვალისწინებული ვალდებულებები შესრულებულია ან მკაფიო ან გასაგები არ არის;

ა.ე) შუამდგომლობაში აღძრული მოთხოვნის დაკმაყოფილება ეწინააღმდეგება საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების პირობებს;

ა.ვ) საერთაშორისო მედიაციის წარმმართველმა მედიატორმა უხეშად დაარღვია მედიატორის/მედიაციის მიმართ დადგენილი სტანდარტები, რადგან ასეთი დარღვევის გარეშე ეს მხარე არ დადებდა საერთაშორისო სამედიაციო მორიგებას;

ა.ზ) საერთაშორისო მედიაციის წარმმართველმა მედიატორმა საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების მხარეებს არ გაუმჟღავნა ის გარემოებები, რომლებიც მედიატორის მიუკერძოებლობაში ან დამოუკიდებლობაში დასაბუთებული ეჭვის შეტანის საფუძველს იძლევა, და  მათმა გაუმჟღავნებლობამ არსებითად იმოქმედა ან არასათანადო გავლენა მოახდინა ერთ-ერთ მხარეზე, რადგან ამ გარემოებების გაუმჟღავნებლობის გარეშე ეს მხარე არ დადებდა საერთაშორისო სამედიაციო მორიგებას;

ბ) სასამართლო დაადგენს, რომ:

ბ.ა) შუამდგომლობაში აღძრული მოთხოვნის დაკმაყოფილება ეწინააღმდეგება საქართველოში არსებულ საჯარო წესრიგს;

ბ.ბ) საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით, დავა არ შეიძლება მედიაციის გზით იქნეს განხილული.

2. თუ სასამართლოს, არბიტრაჟს ან ნებისმიერ სხვა კომპეტენტურ ორგანოს წარედგინა საერთაშორისო სამედიაციო მორიგებასთან დაკავშირებული შუამდგომლობა ან მოთხოვნა, რომელმაც შეიძლება გავლენა მოახდინოს საერთაშორისო სამედიაციო მორიგების ცნობისა და აღსრულების შესახებ შუამდგომლობის დაკმაყოფილებაზე, აღნიშნული შუამდგომლობის განმხილველი სასამართლო უფლებამოსილია, თუ იგი ამას მიზანშეწონილად მიიჩნევს, გადადოს შესაბამისი გადაწყვეტილების მიღება, აგრეთვე ერთ-ერთი მხარის მოთხოვნით მეორე მხარეს დაავალოს შესაბამისი უზრუნველყოფის წარმოდგენა.

[კარი მეშვიდე 10

„ბავშვის სასარგებლოდ ალიმენტის საერთაშორისო გადახდევინებისა და ოჯახის რჩენის სხვა ფორმების შესახებ“ ჰააგის 2007 წლის 23 ნოემბრის კონვენციით გათვალისწინებული საქმის განხილვის თავისებურებანი

თავი XLIV 17

„ბავშვის სასარგებლოდ ალიმენტის საერთაშორისო გადახდევინებისა და ოჯახის რჩენის სხვა ფორმების შესახებ“ ჰააგის 2007 წლის 23 ნოემბრის კონვენციით გათვალისწინებული საქმის განხილვის თავისებურებანი

     მუხლი 363 46 . ტერმინთა განმარტება

ამ თავში გამოყენებულ ტერმინებს ამავე თავის მიზნებისთვის აქვს შემდეგი მნიშვნელობა:

ა) კონვენცია − „ბავშვის სასარგებლოდ ალიმენტის საერთაშორისო გადახდევინებისა და ოჯახის რჩენის სხვა ფორმების შესახებ“ ჰააგის 2007 წლის 23 ნოემბრის კონვენცია;

ბ) ცენტრალური ორგანო − საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს სტრუქტურული ქვედანაყოფი;

გ) კრედიტორი − ფიზიკური პირი, რომლის მიმართაც არსებობს ან, სავარაუდოდ, არსებობს ალიმენტის გადახდის ვალდებულება;

დ) მოვალე − ფიზიკური პირი, რომელიც ვალდებულია ან, სავარაუდოდ, ვალდებულია გადაიხადოს ალიმენტი;

ე) გადაწყვეტილება − კონვენციის ფარგლებში სასამართლოს ან უფლებამოსილი ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილება, აგრეთვე უფლებამოსილი ორგანოს მიერ გაფორმებული ან/და დამოწმებული რჩენის ვალდებულების თაობაზე შეთანხმება;

ვ) მოდიფიკაცია − კონვენციის ფარგლებში მისი ხელშემკვრელი სახელმწიფოს სასამართლოს ან უფლებამოსილი ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების ახალი გადაწყვეტილებით შეცვლა;

ზ) საჯარო ორგანო − ორგანო, რომელიც მოქმედებს იმ კრედიტორის ნაცვლად, რომლის მიმართაც არსებობს ალიმენტის გადახდის ვალდებულება, ან რომელმაც კრედიტორის სასარგებლოდ ალიმენტის გადაუხდელობის გამო ხარჯი გასწია.

     მუხლი 363 47 . რეგულირების სფერო

1. მშობელსა და არასრულწლოვან შვილს ან/და მეუღლეებს შორის არსებულ რჩენის ვალდებულებასთან დაკავშირებული სამართალწარმოების მიმართ გამოიყენება ამ კოდექსით დადგენილი წესები კონვენციის შესაბამისად, ამ თავით განსაზღვრულ თავისებურებათა გათვალისწინებით.

2. სასამართლო კონვენციის ფარგლებში უფლებამოსილია განიხილოს:

ა) კონვენციის ხელშემკვრელი სახელმწიფოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების ცნობის ან ცნობისა და აღსრულების საკითხი;

ბ) კონვენციის ხელშემკვრელი სახელმწიფოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების მოდიფიკაციის შესახებ სასარჩელო განცხადება;

გ) რჩენის ვალდებულების შესახებ სასარჩელო განცხადება.

     მუხლი 363 48 . უფლებამოსილი სუბიექტები

1. კრედიტორი კონვენციის ფარგლებში უფლებამოსილია მიმართოს სასამართლოს და მოითხოვოს კონვენციის ხელშემკვრელი სახელმწიფოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების ცნობა და აღსრულება, მოდიფიკაცია ან გადაწყვეტილების გამოტანა.

2. მოვალე კონვენციის ფარგლებში უფლებამოსილია მიმართოს სასამართლოს და მოითხოვოს კონვენციის ხელშემკვრელი სახელმწიფოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების ცნობა და აღსრულება ან მოდიფიკაცია.

3. საჯარო ორგანო კონვენციის ფარგლებში უფლებამოსილია მიმართოს სასამართლოს და მოითხოვოს კონვენციის ხელშემკვრელი სახელმწიფოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების ცნობა და აღსრულება.

     მუხლი 363 49 . კონვენციის ფარგლებში მიღებული გადაწყვეტილების ცნობა და აღსრულება

1. საქართველო ცნობს და აღასრულებს კონვენციის ხელშემკვრელი უცხო ქვეყნის მიერ კონვენციის ფარგლებში მიღებულ გადაწყვეტილებას.

2. კონვენციის ფარგლებში მიღებული გადაწყვეტილების ცნობისა და აღსრულების უფლებამოსილების მქონე სასამართლოა საქართველოს უზენაესი სასამართლო.

3. სასამართლო კონვენციის ფარგლებში მიღებული გადაწყვეტილების ცნობისა და აღსრულების საკითხს განიხილავს უფლებამოსილი სუბიექტის ან ცენტრალური ორგანოს შესაბამისი მიმართვის ან/და შუამდგომლობის საფუძველზე.

4. კონვენციის ფარგლებში კონვენციის ხელშემკვრელი უცხო ქვეყნის სასამართლოს ან უფლებამოსილი ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების, აგრეთვე უფლებამოსილი ორგანოს მიერ გაფორმებული ან/და დამოწმებული რჩენის ვალდებულების თაობაზე შეთანხმების ცნობა და აღსრულება განხორციელდება კონვენციის V თავის (გარდა 23-ე მუხლისა) და VI−VIII თავების შესაბამისად.

     მუხლი 363 50 . გადაწყვეტილების მოდიფიკაცია

1. კრედიტორი და მოვალე უფლებამოსილი არიან მიმართონ სასამართლოს და მოითხოვონ კონვენციის ფარგლებში ალიმენტის გადახდევინების საკითხთან დაკავშირებით საქართველოს სასამართლოს მიერ გამოტანილი გადაწყვეტილების ან საქართველოში ცნობილი გადაწყვეტილების მოდიფიკაცია.

2. კონვენციის ფარგლებში მისი ხელშემკვრელი სახელმწიფოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების მოდიფიკაცია (მათ შორის, დაკისრებული თანხის გაზრდის ან შემცირების მოთხოვნით) ნებადართულია, როდესაც მომხდარია კრედიტორის ან მოვალის მატერიალური, ოჯახური ან იმ ფაქტობრივ-სამართლებრივი გარემოების არსებითი ცვლილება, რომლის საფუძველზედაც თავდაპირველი გადაწყვეტილება იქნა მიღებული.

3. თუ ალიმენტის გადახდევინების საკითხთან დაკავშირებით გადაწყვეტილება მიღებულია სხვა ხელშემკვრელი სახელმწიფოს უფლებამოსილი ორგანოს მიერ, დაუშვებელია მოვალის მიმართვის საფუძველზე ამ გადაწყვეტილების მოდიფიკაციის მიზნით საქმის წარმოების დაწყება, თუკი კრედიტორი მუდმივად ცხოვრობს ისევ იმ სახელმწიფოში, სადაც ეს გადაწყვეტილება იქნა მიღებული.

4. ამ მუხლის მე-3 ნაწილი არ გამოიყენება, თუ:

ა) მხარეებს შორის არსებობს წერილობითი შეთანხმება სხვა ხელშემკვრელი სახელმწიფოს იურისდიქციის საკითხზე, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც შესაბამისი დავა ეხება ბავშვის რჩენის ვალდებულებას;

ბ) კრედიტორი აშკარად ეთანხმება სხვა ხელშემკვრელი სახელმწიფოს მიერ იურისდიქციის გავრცელებას ან პირველი შესაძლებლობისთანავე, იურისდიქციის საკითხის სადავოდ გახდომის გარეშე იღებს მონაწილეობას საქმის არსებით განხილვაში;

გ) გადაწყვეტილების მიმღები სახელმწიფოს უფლებამოსილ ორგანოს არ შეუძლია იურისდიქციის გავრცელება ან უარს ამბობს იურისდიქციის გავრცელებაზე ამ გადაწყვეტილების მოდიფიკაციისთვის/მასში ცვლილებების შესატანად ან ახალი გადაწყვეტილების მისაღებად;

დ) გადაწყვეტილების მიმღები სახელმწიფოს გადაწყვეტილების ცნობა ვერ მოხდება ან ეს გადაწყვეტილება აღსრულებას არ ექვემდებარება იმ მეორე სახელმწიფოს ტერიტორიაზე, სადაც მოიაზრება უკვე მიღებული გადაწყვეტილების მოდიფიკაციის ან ახალი გადაწყვეტილების მიღების პროცედურების განხორციელება.

     მუხლი 363 51 . რჩენის ვალდებულებასთან დაკავშირებული სასამართლო გადაწყვეტილება

კრედიტორი კონვენციის ფარგლებში უფლებამოსილია ალიმენტის გადახდევინების შესახებ სასარჩელო მოთხოვნასთან ერთად, საჭიროების შემთხვევაში, მშობლობის დადგენის თაობაზე მოთხოვნით მიმართოს სასამართლოს და მოითხოვოს რჩენის ვალდებულებასთან დაკავშირებით გადაწყვეტილების გამოტანა.

     მუხლი 363 52 . ხანდაზმულობა

ნებისმიერი ხანდაზმულობის ვადა, რომლის განმავლობაშიც შესაძლებელია დავალიანების გადახდევინება, უნდა განისაზღვროს საქართველოს კანონმდებლობის ან გადაწყვეტილების მიმღები სახელმწიფოს კანონმდებლობის შესაბამისად, იმის მიხედვით, თუ რომელი მათგანი ითვალისწინებს უფრო ხანგრძლივ ხანდაზმულობის ვადას.  (ამოქმედდეს 2024 წლის 1 მაისიდან)]

წიგნი მესამე

სასამართლო გადაწყვეტილებათა გასაჩივრება

კარი მერვე

აპელაცია

თავი XLV

  აპელაციის დასაშვებობა #

     მუხლი 364. სააპელაციო საჩივრის შეტანა

სასამართლოს პირველი ინსტანციით გამოტანილი გადაწყვეტილება მხარეებმა და მესამე პირებმა დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნით შეიძლება კანონით დადგენილ ვადაში გაასაჩივრონ სააპელაციო სასამართლოში.

საქართველოს 1999 წლის 13 მაისის კანონი №1956 – სსმ I, №15(22), 14.05.1999 წ., მუხ.64

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

     მუხლი 365. სააპელაციო საჩივრის ღირებულება

სააპელაციო საჩივარი ქონებრივ-სამართლებრივ დავაში დასაშვებია იმ შემთხვევაში, თუ დავის საგნის ღირებულება აღემატება 2 000 ლარს. ეს ღირებულება განისაზღვრება იმის მიხედვით, თუ გასაჩივრებული გადაწყვეტილების რა ზომით შეცვლაზე შეაქვს საჩივარი მხარეს.

საქართველოს 2005 წლის 6 აპრილის კანონი №1232– სსმ I, №18, 27.04.2005 წ., მუხ.109

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2018 წლის 7 მარტის კანონი №2035 - ვებგვერდი, 29.03.2018წ.

     მუხლი 366. დაუსწრებელი გადაწყვეტილების სააპელაციო წესით გასაჩივრების დაუშვებლობა

1. დაუსწრებელი გადაწყვეტილება არ შეიძლება გაასაჩივროს სააპელაციო წესით იმ მხარემ, რომლის წინააღმდეგაც არის იგი გამოტანილი.

2. სააპელაციო საჩივარი დასაშვებია მხოლოდ ისეთი დაუსწრებელი გადაწყვეტილების მიმართ, რომელიც გამოტანილია განმეორებით დაუსწრებლობის შემდეგ, რის გამოც იგი აღარ შეიძლება გასაჩივრდეს ამ გადაწყვეტილების გამომტან სასამართლოში. ასეთი გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით შეიძლება გასაჩივრდეს მხოლოდ იმ საფუძვლით, რომ არ არსებობდა განმეორებითი დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გამოტანისათვის შესაბამისი სამართლებრივი წანამძღვრები.

      მუხლი 367. სააპელაციო საჩივრის შეტანა

სააპელაციო საჩივარი შეტანილი უნდა იქნეს იმ სასამართლოში, რომელმაც გამოიტანა გადაწყვეტილება. სააპელაციო საჩივარი უნდა უპასუხებდეს ამ კოდექსის 177-ე მუხლის მე-2 და მე-3 ნაწილებით დადგენილ მოთხოვნებს.

საქართველოს 1999 წლის 9 სექტემბრის კანონი №2398 – სსმ I, №43(50), 21.09.1999 წ., მუხ.227

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2011 წლის 11 ნოემბრის კანონი №5265 - ვებგვერდი, 24.11.2011წ.

     მუხლი 368. სააპელაციო საჩივრის შინაარსი

1. სააპელაციო საჩივარი უნდა შეიცავდეს:

ა) იმ სასამართლოს დასახელებას, რომლის სახელზედაც არის შედგენილი საჩივარი;

ბ) იმ პირის დასახელებასა და მისამართს, რომელსაც შეაქვს საჩივარი;

გ) გასაჩივრებული გადაწყვეტილების ზუსტ დასახელებასა და მითითებას ამ გადაწყვეტილების გამომტან სასამართლოზე;

დ) მითითებას იმის თაობაზე, თუ გადაწყვეტილების რა ნაწილია გასაჩივრებული;

ე) მითითებას, თუ რაში მდგომარეობს გადაწყვეტილების უსწორობა და კონკრეტულად რას მოითხოვს სააპელაციო საჩივრის შემტანი პირი;

ვ) მითითებას გარემოებებზე, რომლებიც ასაბუთებენ სააპელაციო საჩივარს, და მტკიცებულებებზე, რომლებიც ადასტურებენ ამ გარემოებებს;

ზ) სააპელაციო საჩივარზე დართული წერილობითი მასალების ნუსხას.;

თ) მითითებას, ხომ არ სურს სააპელაციო საჩივრის წარმდგენს საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვა; 

ი) მითითებას, ხომ არ სურს სააპელაციო საჩივრის წარმდგენს დავის სასამართლო მედიაციის გზით განხილვა.

11. სააპელაციო საჩივარი შეიძლება შეიცავდეს აგრეთვე მითითებას გასაჩივრებული გადაწყვეტილების ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციისა და მისი დამატებითი ოქმების ნორმებსა და მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალთან შეუსაბამობის შესახებ.

2. სააპელაციო საჩივარი, აგრეთვე დამატებით შემოსული მასალები სასამართლოს წარედგინება იმდენი ასლის დართვით, რამდენი მონაწილეც არის საქმეში.

3. სააპელაციო საჩივარს ხელს აწერს მისი შემტანი პირი ან წარმომადგენელი.

4. თუ უფლებამოსილების დამადასტურებელი საბუთი საქმეში არ არის, წარმომადგენლის მიერ შეტანილ სააპელაციო საჩივარს უნდა დაერთოს სააპელაციო საჩივრის შეტანაზე მისი უფლებამოსილების დამადასტურებელი მინდობილობა.

5. თუ სააპელაციო საჩივარი არ უპასუხებს ზემოჩამოთვლილ მოთხოვნებს ან სახელმწიფო ბაჟი არ არის გადახდილი, სასამართლო ავალებს საჩივრის შემტან პირს შეავსოს ხარვეზი, რისთვისაც მას ვადას უნიშნავს. თუ ამ ვადაში ხარვეზი არ იქნება შევსებული, სააპელაციო საჩივარი აღარ მიიღება.

6. სააპელაციო სასამართლო უფლებამოსილია სააპელაციო საჩივარზე დადგენილი ხარვეზის შესახებ შეტყობინება მხარეებს (მათ წარმომადგენლებს) აცნობოს ტელეფონით, თუ ხარვეზი შეეხება ამ მუხლის პირველი ნაწილის „ა“−„გ“ და „ზ“−„ი“ ქვეპუნქტებითა და მე-2−მე-4 ნაწილებით გათვალისწინებულ სააპელაციო საჩივრის ფორმალურ (და არა შინაარსობრივ) მხარეს ან სააპელაციო საჩივარს არ ერთვის სახელმწიფო ბაჟის გადახდის დამადასტურებელი დოკუმენტი. ასეთი წესით ინფორმირების შემთხვევაში ხარვეზის შესახებ განჩინება სატელეფონო შეტყობინების განხორციელების დღეს ჩაბარებულად ითვლება.

7. სააპელაციო საჩივარზე ხარვეზის შესავსებად სააპელაციო სასამართლოს მიერ დანიშნული ვადა სასამართლომ შეიძლება გააგრძელოს მხოლოდ მხარეთა თხოვნით.

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

საქართველოს 2012 წლის 25 მაისის კანონი №6315 – ვებგვერდი, 08.06.2012წ.

საქართველოს 2019 წლის 18 სექტემბრის კანონი №4955 – ვებგვერდი, 27.09.2019წ.

საქართველოს 2022 წლის 18 ოქტომბრის კანონი №1919 – ვებგვერდი, 24.10.2022წ.

     მუხლი 369. სააპელაციო საჩივრის შეტანის ვადა

1. სააპელაციო საჩივრის შეტანის ვადაა 14 დღე. ამ ვადის გაგრძელება და აღდგენა დაუშვებელია და იგი იწყება მხარისათვის დასაბუთებული გადაწყვეტილების გადაცემის მომენტიდან. დასაბუთებული გადაწყვეტილების გადაცემის მომენტად ითვლება დასაბუთებული გადაწყვეტილების ასლის მხარისათვის ჩაბარება ამ კოდექსის 70-ე–78-ე მუხლების ან 2591 მუხლის შესაბამისად, ასევე 2591 მუხლის პირველი ნაწილით დადგენილი ვადის გასვლის შემდეგ.

2. თუ დასაბუთებული გადაწყვეტილების გამოცხადებას ესწრება სააპელაციო საჩივრის შეტანის უფლების მქონე პირი, სააპელაციო საჩივრის შეტანის ვადა იწყება მისი გამოცხადების მომენტიდან.

საქართველოს 1999 წლის 9 სექტემბრის კანონი №2398 – სსმ I, №43(50), 21.09.1999 წ., მუხ.227

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

საქართველოს 2004 წლის 29 დეკემბრის კანონი №929 - სსმ I, №41, 30.12.2004 წ., მუხ.207

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 370. სააპელაციო გასაჩივრებაზე უარის თქმა

თუ გადაწყვეტილების გამოცხადების შემდეგ მხარე სასამართლოს ან მოწინააღმდეგე მხარეს წერილობითი ფორმით განუცხადებს უარს სააპელაციო გასაჩივრებაზე, სააპელაციო საჩივარი აღარ დაიშვება.

     მუხლი 371. საქმის გადაგზავნა სააპელაციო სასამართლოში

სააპელაციო საჩივრის შესვლის შემდეგ პირველი ინსტანციის სასამართლო დაუყოვნებლივ, მაგრამ არა უგვიანეს 5 დღისა, გადაუგზავნის სააპელაციო სასამართლოს მთლიანად საქმეს, აგრეთვე დამატებით შემოსულ ყველა მასალას.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

თავი XLVI

საქმის წარმოება სააპელაციო სასამართლოში

     მუხლი 372. ზოგადი დებულებანი

საქმის განხილვა სააპელაციო სასამართლოში წარმოებს იმ წესების დაცვით, რაც დადგენილია პირველი ინსტანციით საქმეთა განხილვისათვის, ამ თავში მოცემული ცვლილებებითა და დამატებებით.

     მუხლი 373. საქმის მომზადება სააპელაციო სასამართლოს მთავარ სხდომაზე განსახილველად

1. საქმეს სააპელაციო სასამართლოს მთავარ სხდომაზე განსახილველად ამზადებს სააპელაციო სასამართლოს ერთ-ერთი მოსამართლე (მომხსენებელი მოსამართლე), რომელიც ამოწმებს სააპელაციო საჩივრის დასაშვებობას და გამოაქვს შესაბამისი განჩინება, გადაუგზავნის მოწინააღმდეგე მხარეს სააპელაციო საჩივრისა და თანდართული დოკუმენტების ასლებს და დაუნიშნავს მას ვადას წერილობითი შესაგებლის წარმოსადგენად, რომელიც უნდა შეიცავდეს პასუხებს შემდეგ კითხვებზე: ეთანხმება თუ არა სააპელაციო საჩივრის მოთხოვნებს; თუ არ ეთანხმება, რა გარემოებებს ემყარება მისი შესაგებელი; ხომ არ აპირებს შეგებებული სააპელაციო საჩივრის შემოტანას, ახალი ფაქტებისა და მტკიცებულებების წარმოდგენას და, თუ აპირებს, რა მიზეზით არ წარმოადგინა ისინი პირველი ინსტანციის სასამართლოში საქმის განხილვისას; სურს თუ არა საქმის განხილვა ზეპირი მოსმენის გარეშე. შესაგებელი უნდა უპასუხებდეს ამ კოდექსის 177-ე მუხლის მე-2 და მე-3 ნაწილებით დადგენილ მოთხოვნებს. ახალ ფაქტებსა და მტკიცებულებებს სააპელაციო სასამართლო მიიღებს ამ კოდექსის 380-ე და 382-ე მუხლების მოთხოვნათა დაცვით.

2. მომხსენებელ მოსამართლეს შეუძლია შეასრულოს კანონით გათვალისწინებული სხვა საპროცესო მოქმედებები, რომლებიც უზრუნველყოფს საქმის სწრაფად და სწორად განხილვას. მას შეუძლია აგრეთვე დანიშნოს მოსამზადებელი სხდომა ამ კოდექსის 205-ე მუხლის შესაბამისად. სააპელაციო მოსამართლე იღებს ზომებს საქმის მორიგებით დამთავრების მიზნით.

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

     მუხლი 374. სააპელაციო საჩივრის დასაშვებობის შემოწმება

1. სააპელაციო საჩივრის შემოსვლიდან 10 დღის განმავლობაში სააპელაციო სასამართლომ უნდა შეამოწმოს, დასაშვებია თუ არა სააპელაციო საჩივარი. თუ შემოწმების შედეგად აღმოჩნდება, რომ სააპელაციო საჩივარი დასაშვებია, სასამართლოს გამოაქვს განჩინება სააპელაციო საჩივრის განსახილველად მიღების შესახებ. თუ სააპელაციო საჩივრის დასაშვებობის ესა თუ ის პირობა არ არსებობს, სასამართლოს გამოაქვს განჩინება სააპელაციო საჩივრის განუხილველად დატოვების შესახებ, რომელზედაც შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა.

2. ეს განჩინებები შეიძლება მიღებულ იქნეს სააპელაციო სასამართლოს მიერ საქმის ზეპირი განხილვის გარეშე.

3. თუ სააპელაციო საჩივარი დაუშვებლად იქნება მიჩნეული, პირს მთლიანად დაუბრუნდება მის მიერ გადახდილი სახელმწიფო ბაჟი.

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 375. სააპელაციო საჩივრის მიღების შედეგი

1. თუ არსებობს სააპელაციო საჩივრის ყველა წინაპირობა და იგი მიღებულია სააპელაციო სასამართლოს მიერ, გასაჩივრებული გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლა შეჩერდება იმ ნაწილში, რომელიც გასაჩივრებულია.

2. თუ გასაჩივრებულია გადაწყვეტილება, რომელიც დაუყოვნებლივ უნდა აღსრულდეს, სააპელაციო სასამართლოს შეუძლია დროებით შეაჩეროს აღსრულება და გააუქმოს აღსრულებასთან დაკავშირებული ღონისძიებები. განჩინება ამის თაობაზე შეიძლება გამოტანილ იქნეს საქმის ზეპირი განხილვის გარეშე. სასამართლოს შეუძლია აღსრულების შეჩერება, აღსრულების ღონისძიებების გაუქმება, აგრეთვე აღსრულების გაგრძელება უზრუნველყოფის შესაბამისი გარანტიების გამოყენებით.

     მუხლი 376. საქმის განხილვის დანიშვნა

სააპელაციო საჩივრის განსახილველად მიღების შესახებ განჩინებით სასამართლო განსაზღვრავს საქმის ზეპირი განხილვის დროს, რის შესახებაც მხარეებს ატყობინებს ამ განჩინების მიღებიდან 3 დღის განმავლობაში. სააპელაციო სასამართლო იღებს კანონით გათვალისწინებულ ყველა ზომას, რათა სააპელაციო საჩივარი განხილულ იქნეს დადგენილ ვადაში.

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

     მუხლი 3761. საქმის განხილვა ზეპირი მოსმენის გარეშე

1. თუ სააპელაციო საჩივარი ემყარება კანონის დარღვევას და მოითხოვს გასაჩივრებული გადაწყვეტილების (განჩინების) მხოლოდ სამართლებრივი თვალსაზრისით შემოწმებას, სააპელაციო სასამართლოს შეუძლია საქმე განიხილოს და გადაწყვეტილება მიიღოს ზეპირი მოსმენის გარეშე, რის შესახებაც წინასწარ უნდა ეცნობოს მხარეებს. საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის თარიღის შესახებ სააპელაციო სასამართლოს გამოაქვს განჩინება.

2. თუ სააპელაციო საჩივარი მოითხოვს გასაჩივრებული გადაწყვეტილების (განჩინების) არა მარტო სამართლებრივი თვალსაზრისით, არამედ მისი ფაქტობრივი საფუძვლიანობის შემოწმებას, მაგრამ აპელანტის მიერ არ არის წარმოდგენილი ახალი ფაქტები და მტკიცებულებები ან წარმოდგენილია ამ კოდექსის 380-ე მუხლის მე-2 ნაწილის თანახმად დაუშვებელი ახალი ფაქტები და მტკიცებულებები, სააპელაციო სასამართლოს შეუძლია მხარეთა წერილობითი თანხმობით განიხილოს საქმე ზეპირი მოსმენის გარეშე, რის შესახებაც წინასწარ უნდა ეცნობოს მხარეებს.

3. თუ სააპელაციო საჩივარი შეეხება პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ გამოტანილ განჩინებას საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმისა და დაუსწრებელი გადაწყვეტილების ძალაში დატოვების შესახებ, აგრეთვე თუ საქმე შეეხება უკანონო მფლობელობიდან ნივთის გამოთხოვას და საქართველოს საბანკო დაწესებულებების, მიკროსაფინანსო ორგანიზაციების, არასაბანკო სადეპოზიტო დაწესებულებების − კვალიფიციური საკრედიტო ინსტიტუტების მიერ დადებული (მათ შორის, ელექტრონული ფორმით დადებული) სესხის (კრედიტის) გაცემის შესახებ ხელშეკრულებებიდან გამომდინარე დავებს, სააპელაციო სასამართლოს შეუძლია საქმე განიხილოს ზეპირი მოსმენის გარეშე. საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის  შესახებ   წინასწარ უნდა ეცნობოს მხარეებს. ზემოთ აღნიშნული გარემოებების არსებობის შემთხვევაშიც მოსამართლეს უფლება აქვს, საქმე განიხილოს ზეპირი მოსმენით.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2018 წლის 7 მარტის კანონი №2035 - ვებგვერდი, 29.03.2018წ.

     მუხლი 377. გადაწყვეტილების შემოწმების ფარგლები

1. სააპელაციო სასამართლო ამოწმებს გადაწყვეტილებას სააპელაციო საჩივრის ფარგლებში ფაქტობრივი და სამართლებრივი თვალსაზრისით.

2. სამართლებრივი თვალსაზრისით შემოწმებისას სასამართლო ხელმძღვანელობს 393-ე და 394-ე მუხლების მოთხოვნებით.

3. სააპელაციო სასამართლოს განხილვის საგანი შეიძლება იყოს აგრეთვე სასამართლოს ის განჩინებები, რომლებიც გამოტანილია საქმის პირველ ინსტანციაში განხილვასთან დაკავშირებით და რომლებიც წინ უსწრებს სასამართლო გადაწყვეტილების გამოტანას, იმისაგან დამოუკიდებლად, დასაშვებია თუ არა მათ მიმართ კერძო საჩივრის შეტანა.

4. სააპელაციო სასამართლომ უნდა შეამოწმოს, ექვემდებარება თუ არა საქმე სასამართლოს უწყებრივად და აქვს თუ არა მას მოცემულ კონკრეტულ საქმესთან დაკავშირებით საერთაშორისო კომპეტენცია.

5. პირველი ინსტანციის სასამართლოს განსჯადობას სააპელაციო სასამართლო შეამოწმებს მხოლოდ მოპასუხის მოთხოვნით. ასეთი მოთხოვნა დასაშვებია, თუ იგი საქმის პირველ ინსტანციაში განხილვისას იყო წამოყენებული მოპასუხის მიერ, ან თუ არსებობს საპატიო მიზეზი, რის გამოც ასეთი მოთხოვნა ვერ იქნა წინა ინსტანციაში წამოყენებული.

     მუხლი 378. სააპელაციო საჩივარზე უარის თქმა

1. სააპელაციო საჩივარზე უარის თქმა დასაშვებია სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილების გამოტანამდე.

2. სააპელაციო საჩივარზე უარის თქმის შემთხვევაში სასამართლო შეწყვეტს საქმის წარმოებას, რის შედეგადაც მხარეს ერთმევა უფლება, კვლავ გაასაჩივროს სასამართლოს გადაწყვეტილება სააპელაციო წესით.

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 379. შეგებებული სააპელაციო საჩივარი

მოწინააღმდეგე მხარეს შეუძლია სააპელაციო საჩივრის გადაცემიდან 10 დღის ვადაში წარადგინოს შეგებებული სააპელაციო საჩივარი, მიუხედავად იმისა, განცხადებული აქვს თუ არა უარი სააპელაციო საჩივრის შეტანაზე. სააპელაციო საჩივარზე უარის თქმის ან მისი განუხილველად დატოვების შემთხვევაში შეგებებული სააპელაციო საჩივარი არ განიხილება.

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 380. ახალი ფაქტები და მტკიცებულებები

1. სააპელაციო სასამართლოში საქმის განხილვისას შეიძლება მოყვანილ იქნეს ახალი ფაქტები და წარდგენილ იქნეს ახალი მტკიცებულებები.

2. სააპელაციო სასამართლო არ მიიღებს ახალ ფაქტებსა და მტკიცებულებებს, რომლებიც მხარეს შეეძლო წარედგინა პირველი ინსტანციის სასამართლოში საქმის განხილვისას, მაგრამ არასაპატიო მიზეზით არ წარადგინა.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 381. დავის საგნის შეცვლა და გადიდება

დავის საგნის შეცვლა ან გადიდება, აგრეთვე შეგებებული სარჩელის შეტანა სააპელაციო სასამართლოში დაუშვებელია.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 382. მტკიცებულებათა გამოკვლევა

1. სააპელაციო სასამართლო მიიღებს ახლად წარმოდგენილ მტკიცებულებებს, თუ მათ მნიშვნელობა აქვთ საქმისათვის, 380-ე მუხლის მოთხოვნათა გათვალისწინებით.

2. სააპელაციო სასამართლოს შეუძლია გაიზიაროს პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ მტკიცებულებათა გამოკვლევის შედეგები მთლიანად ან ნაწილობრივ.

     მუხლი 383. საქმის ზეპირი განხილვა

1. საქმის ზეპირი განხილვა იწყება სააპელაციო სასამართლოს ერთ-ერთი წევრის მოხსენებით.

2. მომხსენებელი წარმოადგენს საქმის გარემოებებს, პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილს, რის შემდეგაც მხარეებს ეძლევათ სიტყვა შუამდგომლობების დასაყენებლად და დასასაბუთებლად და იწყება მხარეთა მოსაზრებების მოსმენა. თუ საქმის ზეპირი განხილვისას დაშვებული იქნება ახალი მტკიცებულებები, რომელთა წარმოდგენა არ იწვევს საქმის განხილვის გადადებას, სასამართლო მხარეს მისი მოსაზრების წარმოდგენისათვის განუსაზღვრავს გონივრულ დროს.

3. სასამართლო უფლებამოსილია, მხარის შუამდგომლობით ან თავისი ინიციატივით განიხილოს და შეამოწმოს სადავო მტკიცებულებები ამ კოდექსით დადგენილი წესით.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

თავი XLVII

სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება

     მუხლი 384. გადაწყვეტილების შეცვლის ფარგლები

სააპელაციო ინსტანციის სასამართლო უფლებამოსილია შეცვალოს პირველი ინსტანციის სასამართლოს გადაწყვეტილება მხოლოდ იმ ფარგლებში, რასაც მხარეები მოითხოვენ.

     მუხლი 385. გადაწყვეტილების გაუქმება და საქმის უკან დაბრუნება ხელახლა განსახილველად

1. სააპელაციო სასამართლო აუქმებს გადაწყვეტილებას და საქმეს უბრუნებს პირველი ინსტანციის სასამართლოს ხელახლა განსახილველად, თუ:

ა) ადგილი აქვს 394-ე მუხლით გათვალისწინებულ შემთხვევებს;

ბ) გასაჩივრებული სასამართლო გადაწყვეტილებით არასწორად ეთქვა უარი დაუსწრებელი გადაწყვეტილების თაობაზე შეტანილი საჩივრის დაშვებაზე;

გ) გასაჩივრებული გადაწყვეტილება შეეხება მხოლოდ სარჩელის დასაშვებობას;

დ) გასაჩივრებული გადაწყვეტილება არასწორად გამოტანილი განმეორებითი დაუსწრებელი გადაწყვეტილებაა.

2. სააპელაციო სასამართლოს შეუძლია არ გადააგზავნოს საქმე უკან და თვითონ გადაწყვიტოს იგი.

     მუხლი 386. სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება

თუ სააპელაციო საჩივარი დასაშვებია და საქმე პირველი ინსტანციის სასამართლოს არ უბრუნდება, სააპელაციო სასამართლო თვითონ იღებს გადაწყვეტილებას საქმეზე. იგი თავისი განჩინებით უარს ამბობს სააპელაციო საჩივრის დაკმაყოფილებაზე ან გასაჩივრებული გადაწყვეტილების შეცვლით იღებს ახალ გადაწყვეტილებას საქმეზე.

     მუხლი 387. მხარეთა გამოუცხადებლობის შედეგები

1. თუ სააპელაციო საჩივრის აღმძვრელი პირი არ გამოცხადდება საქმის ზეპირ განხილვაზე, მოწინააღმდეგე მხარის თხოვნით სააპელაციო სასამართლო გამოიტანს დაუსწრებელ გადაწყვეტილებას სააპელაციო საჩივრის დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის შესახებ.

2. თუ საქმის განხილვაზე მოწინააღმდეგე მხარე არ გამოცხადდება, სააპელაციო საჩივრის შემტანი პირის თხოვნით სააპელაციო სასამართლო გამოიტანს დაუსწრებელ გადაწყვეტილებას, რომელიც შეიძლება დაემყაროს მომჩივნის ახსნა-განმარტებას.

3. ყველა სხვა შემთხვევაში გამოიყენება ამ კოდექსში ჩამოყალიბებული ნორმები პირველი ინსტანციის სასამართლოში დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გამოტანის შესახებ.

     მუხლი 388. საქმის უკან გადაგზავნა

სააპელაციო სასამართლოში გადაწყვეტილების (განჩინების) ძალაში შესვლის შემდეგ საქმე ახლად შემოსულ მასალასა და სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილებასთან (განჩინებასთან) გადაეგზავნება პირველი ინსტანციის სასამართლოს.

საქართველოს 1999 წლის 9 სექტემბრის კანონი №2398 – სსმ I, №43(50), 21.09.1999 წ., მუხ.227

     მუხლი 389. სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილების შინაარსი

1. სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილების შესავალ ნაწილში უნდა მიეთითოს:

ა) გადაწყვეტილების გამოტანის დრო და ადგილი;

ბ) სასამართლოს დასახელება და შემადგენლობა;

გ) სააპელაციო საჩივრის შემომტანი პირის დასახელება;

დ) გასაჩივრებული გადაწყვეტილება.

2. სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება აღწერილობითი და სამოტივაციო ნაწილების ნაცვლად უნდა შეიცავდეს:

ა) სააპელაციო საჩივრის შემომტანი პირის მოთხოვნას;

ბ) საქმის გარემოებებთან დაკავშირებით გასაჩივრებული გადაწყვეტილების დასკვნებზე მითითებას, შესაძლო ცვლილებების ან დამატებების გათვალისწინებით;

გ) გასაჩივრებული გადაწყვეტილების შეცვლის დასაბუთებას. თუ სააპელაციო სასამართლო ეთანხმება პირველი ინსტანციის სასამართლოს ცალკეულ შეფასებებს საქმის ფაქტობრივ ან/და სამართლებრივ საკითხებთან დაკავშირებით, დასაბუთება მათზე მითითებით იცვლება. სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილებაში შეიძლება მიეთითოს აგრეთვე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციისა და მისი დამატებითი ოქმების ნორმები და მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტები, რომლებითაც სასამართლო ხელმძღვანელობდა.

3. გადაწყვეტილების სარეზოლუციო ნაწილი უნდა შეიცავდეს სასამართლოს დასკვნას სააპელაციო საჩივრის მთლიანად ან ნაწილობრივ დაკმაყოფილების შესახებ, მითითებას სასამართლო ხარჯების განაწილების, აგრეთვე გადაწყვეტილების გასაჩივრების ვადისა და წესის თაობაზე.

საქართველოს 2006 წლის 29 დეკემბრის კანონი №4209 - სსმ I, №4, 12.01.2007წ., მუხ.51

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4037 - სსმ I, №75,27.12.2010 წ., მუხ.480

საქართველოს 2022 წლის 18 ოქტომბრის კანონი №1919 – ვებგვერდი, 24.10.2022წ.

     მუხლი 390. სააპელაციო სასამართლოს განჩინების შინაარსი

1. სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება, რომლითაც საქმე ხელმეორედ არ წყდება არსებითად, მიიღება განჩინების ფორმით.

2. სააპელაციო სასამართლოს განჩინების შესავალ ნაწილში უნდა მიეთითოს:

ა) განჩინების გამოტანის დრო და ადგილი;

ბ) სასამართლოს დასახელება და შემადგენლობა;

გ) სააპელაციო საჩივრის ან კერძო საჩივრის (საჩივრის) შემომტანი პირის დასახელება;

დ) გასაჩივრებული გადაწყვეტილება (განჩინება).

3. სააპელაციო სასამართლოს განჩინება აღწერილობითი და სამოტივაციო ნაწილების ნაცვლად უნდა შეიცავდეს:

ა) სააპელაციო საჩივრის ან კერძო საჩივრის (საჩივრის) შემომტანი პირის მოთხოვნას;

ბ) საქმის გარემოებებთან დაკავშირებით გასაჩივრებული გადაწყვეტილების დასკვნებზე მითითებას;

გ) გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმების ან უცვლელად დატოვების მოკლე დასაბუთებას. თუ სააპელაციო სასამართლო ეთანხმება პირველი ინსტანციის სასამართლოს შეფასებებსა და დასკვნებს საქმის ფაქტობრივ ან/და სამართლებრივ საკითხებთან დაკავშირებით, დასაბუთება მათზე მითითებით იცვლება. სააპელაციო სასამართლოს განჩინებაში შეიძლება მიეთითოს აგრეთვე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციისა და მისი დამატებითი ოქმების ნორმები და მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტები, რომლებითაც სასამართლო ხელმძღვანელობდა.

4. განჩინების სარეზოლუციო ნაწილი უნდა შეიცავდეს სასამართლოს დასკვნას სააპელაციო საჩივრის ან კერძო საჩივრის (საჩივრის) მთლიანად ან ნაწილობრივ დაკმაყოფილების ან დაკმაყოფილებაზე უარის შესახებ, მითითებას სასამართლო ხარჯების განაწილების, აგრეთვე განჩინების გასაჩივრების ვადისა და წესის თაობაზე.

საქართველოს 2006 წლის 29 დეკემბრის კანონი №4209 - სსმ I, №4, 12.01.2007წ., მუხ.51

საქართველოს 2022 წლის 18 ოქტომბრის კანონი №1919 – ვებგვერდი, 24.10.2022წ.

კარი მეცხრე

კასაცია

თავი XLVIII

    კასაციის დასაშვებობა # #

     მუხლი 391. საკასაციო საჩივრის შეტანა

1. სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილებები მხარეებმა და მესამე პირებმა დამოუკიდებელი სასარჩელო მოთხოვნით შეიძლება კანონით დადგენილ ვადაში გაასაჩივრონ საკასაციო სასამართლოში.

1 1. საკასაციო საჩივარი შეტანილი უნდა იქნეს იმ სასამართლოში, რომელმაც შესაბამისი გადაწყვეტილება გამოიტანა. საკასაციო საჩივარი უნდა შეესაბამებოდეს საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მიერ დამტკიცებული ფორმის ნიმუშს და შედგენილი უნდა იყოს ამ ნიმუშში მითითებული წესების დაცვით, წერილობითი ფორმით, როგორც წესი, ნაბეჭდი სახით. საკასაციო საჩივარში სრულყოფილად და თანამიმდევრობით უნდა იყოს ასახული კასატორის მოსაზრებები სააპელაციო სასამართლოს გასაჩივრებულ გადაწყვეტილებასთან დაკავშირებით.

2. (ამოღებულია). 

3. საკასაციო საჩივრის საგნის ღირებულება განისაზღვრება იმის მიხედვით, თუ გასაჩივრებული გადაწყვეტილების რა ზომით შეცვლაზე შეაქვს საჩივარი მხარეს. თუ ამ ღირებულების ოდენობა ეჭვს იწვევს, საკასაციო საჩივრის შემტანმა პირმა ეს ღირებულება სარწმუნოდ უნდა დაადასტუროს.

4. არაქონებრივ-სამართლებრივ დავებში საკასაციო საჩივარი დასაშვებია სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლებასთან დაკავშირებულ დავებზე.

5. საკასაციო საჩივარი ქონებრივ ან არაქონებრივ დავაზე დასაშვებია, თუ კასატორი დაასაბუთებს, რომ:

ა) საქმე მოიცავს სამართლებრივ პრობლემას, რომლის გადაწყვეტაც ხელს შეუწყობს სამართლის განვითარებას და ერთგვაროვანი სასამართლო პრაქტიკის ჩამოყალიბებას;

ბ) საქართველოს უზენაეს სასამართლოს მანამდე მსგავს სამართლებრივ საკითხზე გადაწყვეტილება არ მიუღია;

გ) საკასაციო საჩივრის განხილვის შედეგად მოცემულ საქმეზე სავარაუდოა მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღება;

დ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება განსხვავდება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მანამდე არსებული პრაქტიკისაგან;

ე) სააპელაციო სასამართლომ საქმე განიხილა მატერიალური ან/და საპროცესო სამართლის ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით, რასაც შეეძლო არსებითად ემოქმედა საქმის განხილვის შედეგზე;

ვ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება ეწინააღმდეგება მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციას ან/და მის დამატებით ოქმს/ოქმებს და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალს;

ზ) გასაჩივრებულია სააპელაციო სასამართლოს მეორე დაუსწრებელი გადაწყვეტილება ან განჩინება დაუსწრებელი გადაწყვეტილების უცვლელად დატოვების თაობაზე.

6. სამოქალაქო საქმეზე საკასაციო საჩივრის მიღებისა და გადაწყვეტილების გამოტანის საერთო ვადაა 6 თვე, ხოლო უკანონო მფლობელობიდან უძრავი ნივთის გამოთხოვის შესახებ საქმეზე – 2 თვე.

საქართველოს 1999 წლის 13 მაისის კანონი №1956 – სსმ I, №15(22), 14.05.1999 წ., მუხ.64

საქართველოს 2005 წლის 6 აპრილის კანონი №1232– სსმ I, №18, 27.04.2005 წ., მუხ.109

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2015 წლის  11 დეკემბრის  კანონი №4626  - ვებგვერდი, 29.12.2015წ.

საქართველოს 2017 წლის 8  თებერვლის   კანონი  № 259  - ვებგვერდი, 13.02.2017წ.

საქართველოს 2022 წლის 18 ოქტომბრის კანონი №1919 – ვებგვერდი, 24.10.2022წ.

      მუხლი 3911. საქმის გადაცემა საქართველოს უზენაესი სასამართლოს დიდი პალატისთვის

1. საქმის საკასაციო წესით განმხილველ სასამართლოს შეუძლია მოტივირებული განჩინებით საქმე განსახილველად გადასცეს საქართველოს უზენაესი სასამართლოს დიდ პალატას, თუ:

ა) საქმე თავისი შინაარსით წარმოადგენს იშვიათ სამართლებრივ პრობლემას;

ბ) საკასაციო პალატა არ იზიარებს სხვა საკასაციო პალატის მიერ ადრე ჩამოყალიბებულ სამართლებრივ შეფასებას (ნორმის განმარტებას);

გ) საკასაციო პალატა არ იზიარებს დიდი პალატის მიერ ადრე ჩამოყალიბებულ სამართლებრივ შეფასებას (ნორმის განმარტებას).

2. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს დიდ პალატაში საქმე საკასაციო წესით განიხილება ამ კოდექსისა და „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის შესაბამისად.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2009 წლის 4 დეკემბრის კანონი №2261 - სსმ I, №41, 08.12.2009წ., მუხ.305

     მუხლი 392. დაუსწრებელი გადაწყვეტილების გასაჩივრების დაუშვებლობა

1. დაუსწრებელი გადაწყვეტილება არ შეიძლება საკასაციო წესით გაასაჩივროს იმ მხარემ, რომლის წინააღმდეგაც არის იგი გამოტანილი.

2. საკასაციო საჩივარი დასაშვებია მხოლოდ ისეთი დაუსწრებელი გადაწყვეტილების მიმართ, რომელიც გამოტანილია განმეორებით დაუსწრებლობის შემდეგ, რის გამოც იგი აღარ შეიძლება გასაჩივრდეს ამ გადაწყვეტილების გამომტან სასამართლოში. ასეთი გადაწყვეტილება შეიძლება კასაციის წესით გასაჩივრდეს მხოლოდ იმ საფუძვლით, რომ არ არსებობდა სათანადო სამართლებრივი წანამძღვრები.

საქართველოს 1999 წლის 13 მაისის კანონი №1956 – სსმ I, №15(22), 14.05.1999 წ., მუხ.64

      მუხლი 393. საკასაციო საჩივრის საფუძვლები

1. საკასაციო საჩივარი შეიძლება ეფუძნებოდეს მხოლოდ იმას, რომ გადაწყვეტილება კანონის დარღვევითაა გამოტანილი. საკასაციო საჩივარში შესაძლებელია მიეთითოს აგრეთვე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციისა და მისი დამატებითი ოქმების ნორმები და მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტები, რომლებიც, კასატორის აზრით, გასაჩივრებული გადაწყვეტილებით დარღვეულია.

2. სამართლის ნორმები დარღვეულად მიიჩნევა, თუ სასამართლომ:

ა) არ გამოიყენა კანონი, რომელიც უნდა გამოეყენებინა;

ბ) გამოიყენა კანონი (მათ შორის, ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენცია და მისი დამატებითი ოქმები და მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტები), რომელიც არ უნდა გამოეყენებინა;

გ) არასწორად განმარტა კანონი (მათ შორის, ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენცია და მისი დამატებითი ოქმები), რაც ამ განმარტებების მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალთან შეუსაბამობით გამოიხატება.

3. საპროცესო სამართლის ნორმების დარღვევა მხოლოდ მაშინ შეიძლება გახდეს გადაწყვეტილების გაუქმების საფუძველი, თუ ამ დარღვევის შედეგად საქმეზე არასწორი გადაწყვეტილება იქნა გამოტანილი.

საქართველოს 2022 წლის 18 ოქტომბრის კანონი №1919 – ვებგვერდი, 24.10.2022წ.

     მუხლი 394. გადაწყვეტილების გაუქმების აბსოლუტური საფუძვლები

გადაწყვეტილება ყოველთვის ჩაითვლება კანონის დარღვევით მიღებულად, თუ:

ა) საქმე განიხილა სასამართლოს არაკანონიერმა შემადგენლობამ;

ბ) სასამართლომ საქმე განიხილა ერთ-ერთი მხარის დაუსწრებლად, რომელსაც არ მიუღია შეტყობინება კანონით დადგენილი წესით ან მისი კანონიერი წარმომადგენლის გარეშე, თუ ასეთი წარმომადგენლობა კანონით იყო გათვალისწინებული, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ასეთი კანონიერი წარმომადგენელი ცნობს სასამართლო პროცესის წარმართვის მართლზომიერებას;

გ) გადაწყვეტილება გამოტანილია საქმეზე, რომელიც სასამართლოს უწყებრივად არ ექვემდებარება;

დ) გადაწყვეტილება მიღებულია საქმის ზეპირი განხილვის საფუძველზე, რომლის დროსაც დარღვეულია პროცესის საჯაროობის წესები;

ე) გადაწყვეტილება იურიდიულად არ არის საკმარისად დასაბუთებული;

ე1) გადაწყვეტილების დასაბუთება იმდენად არასრულია, რომ მისი სამართლებრივი საფუძვლიანობის შემოწმება შეუძლებელია;

ვ) გადაწყვეტილებას ხელს არ აწერენ ის მოსამართლეები, რომლებიც გადაწყვეტილებაში არიან აღნიშნულნი;

ზ) გადაწყვეტილება გამოტანილია იმ მოსამართლეების მიერ, რომლებიც ამ საქმის განხილვაში ადრე მონაწილეობდნენ;

თ) საქმეში არ არის სააპელაციო სასამართლოს სხდომის ოქმი.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 395. (ამოღებულია)

საქართველოს 1999 წლის 28 მაისის კანონი №1972 – სსმ I, №18(25), 01.06.1999 წ., მუხ.71

საქართველოს 1999 წლის 9 სექტემბრის კანონი №2398 – სსმ I, №43(50), 21.09.1999 წ., მუხ.227

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

საქართველოს 2017 წლის 8  თებერვლის   კანონი  № 259  - ვებგვერდი, 13.02.2017წ.

     მუხლი 396. საკასაციო საჩივრის შინაარსი

1. საკასაციო საჩივარი უნდა შეიცავდეს:

ა) იმ სასამართლოს დასახელებას, რომლის სახელზედაც შედგენილია საჩივარი;

ბ) იმ პირის დასახელებასა და მისამართს, რომელსაც შეაქვს საჩივარი;

გ) გასაჩივრებული გადაწყვეტილების ზუსტ დასახელებასა და მითითებას ამ გადაწყვეტილების დამდგენ სასამართლოზე;

დ) მითითებას იმის თაობაზე, თუ გადაწყვეტილების რა ნაწილია გასაჩივრებული;

ე) მითითებას, თუ რა მოცულობით საჩივრდება გადაწყვეტილება, გასაჩივრების საფუძვლებს (კასაციის მიზეზები) და განმარტებას იმის თაობაზე, მოითხოვს თუ არა მომჩივანი გადაწყვეტილების გაუქმებასა თუ შეცვლას (კასაციის განაცხადი);

ვ) მითითებას იმ ფაქტებსა და მტკიცებულებებზე, რომლებიც ადასტურებენ საპროცესო სამართლის ნორმების დარღვევას, თუ საკასაციო საჩივარი საპროცესო ნორმების დარღვევას ემყარება;

ზ) საკასაციო საჩივარზე დართულ წერილობითი მასალების ნუსხას;

თ) საკასაციო საჩივრის შემტანი პირის ხელმოწერას.

11. საკასაციო საჩივარი შეიძლება შეიცავდეს აგრეთვე მითითებას გასაჩივრებული გადაწყვეტილების ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციისა და მისი დამატებითი ოქმების ნორმებსა  და   მსგავს   სამართლებრივ  საკითხზე   ადამიანის   უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტულ სამართალთან შეუსაბამობის შესახებ.

2. წარმომადგენლის მიერ შეტანილ საკასაციო საჩივარს უნდა დაერთოს მინდობილობა, რომელიც ადასტურებს წარმომადგენლის უფლებამოსილებას საკასაციო საჩივრის შეტანაზე, თუ ასეთი უფლებამოსილების დამადასტურებელი საბუთი არ არის საქმეში.

3. თუ საკასაციო საჩივარი არ უპასუხებს აქ ჩამოთვლილ მოთხოვნებს ან სახელმწიფო ბაჟი არ არის გადახდილი, სასამართლო ავალებს საჩივრის შემტან პირს, შეავსოს ხარვეზი, რისთვისაც უნიშნავს მას ვადას. თუ ამ ვადაში ხარვეზი არ იქნება შევსებული ან საკასაციო საჩივარი არ არის შეტანილი კანონით დადგენილ ვადაში, საკასაციო საჩივარი განუხილველი დარჩება.

4. საკასაციო საჩივრის შემოსვლიდან 10 დღის ვადაში მომხსენებელმა მოსამართლემ უნდა შეამოწმოს, შეტანილია თუ არა საკასაციო საჩივარი ამ მუხლით დადგენილ მოთხოვნათა დაცვით. მომხსენებელი მოსამართლე აღნიშნულ საკითხს ზეპირი განხილვის გარეშე წყვეტს.

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71 

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

საქართველოს 2017 წლის 8  თებერვლის   კანონი  № 259  - ვებგვერდი, 13.02.2017წ.

საქართველოს 2022 წლის 18 ოქტომბრის კანონი №1919 – ვებგვერდი, 24.10.2022წ.

     მუხლი 397. საკასაციო საჩივრის შეტანის ვადა

1. საკასაციო საჩივრის შეტანის ვადაა 21 დღე. ამ ვადის გაგრძელება (აღდგენა) არ შეიძლება და იგი იწყება მხარისათვის გადაწყვეტილების გადაცემის მომენტიდან.

2. თუ დასაბუთებული გადაწყვეტილების გამოცხადებას ესწრება საკასაციო საჩივრის შეტანის უფლების მქონე პირი, საკასაციო საჩივრის შეტანის ვადა იწყება მისი გამოცხადების მომენტიდან.

საქართველოს 1999 წლის 9 სექტემბრის კანონი №2398 – სსმ I, №43(50), 21.09.1999 წ., მუხ.227

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

საქართველოს 2004 წლის 29 დეკემბრის კანონი №929 - სსმ I, №41, 30.12.2004 წ., მუხ.207

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

     მუხლი 398. საქმის გადაგზავნა საკასაციო სასამართლოში

საკასაციო საჩივრის შემოსვლის შემდეგ სააპელაციო სასამართლო დაუყოვნებლივ გადაუგზავნის საკასაციო სასამართლოს საკასაციო საჩივარს და მთლიანად საქმეს.

საქართველოს 1999 წლის 28 მაისის კანონი №1972 – სსმ I, №18(25), 01.06.1999 წ., მუხ.71

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

თავი XLIX

საქმის წარმოება საკასაციო სასამართლოში

     მუხლი 399. ზოგადი დებულებანი

საქმის განხილვა საკასაციო სასამართლოში წარმოებს იმ წესების დაცვით, რომლებიც დადგენილია სააპელაციო სასამართლოში საქმეთა განხილვისათვის, გარდა იმ გამონაკლისებისა, რომელთაც ეს თავი შეიცავს.

      მუხლი 400. საკასაციო საჩივრის გადაგზავნა მეორე მხარისთვის, პასუხი საკასაციო საჩივარზე

განსახილველად მიღების შემდეგ საკასაციო საჩივრისა და თანდართული მასალების ასლები უნდა გადაეგზავნოს მეორე მხარეს, რომელსაც საკასაციო სასამართლო დაუნიშნავს ვადას საჩივარზე წერილობითი პასუხის გასაცემად.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

    მუხლი 401. საკასაციო საჩივრის დასაშვებობის შემოწმება

1. ამ კოდექსის 391-ე მუხლით დადგენილ მოთხოვნათა შესაბამისად საკასაციო საჩივრის დასაშვებობას ამოწმებს სასამართლოს კოლეგიური შემადგენლობა. კოლეგია უფლებამოსილია აღნიშნული საკითხი ზეპირი განხილვის გარეშე გადაწყვიტოს.

2. საკასაციო საჩივრის დაუშვებლად ცნობის შესახებ სასამართლოს გამოაქვს დასაბუთებული განჩინება. ეს განჩინება უნდა შეიცავდეს კასატორის მიერ მითითებული დასაშვებობის საფუძვლების არგუმენტირებულ უარყოფას.

3. საკასაციო საჩივრის შემოსვლიდან 3 თვის ვადაში, ხოლო უკანონო მფლობელობიდან უძრავი ნივთის გამოთხოვის შესახებ საქმეზე − 1 თვის ვადაში საკასაციო სასამართლომ უნდა შეამოწმოს, დასაშვებია თუ არა საკასაციო საჩივარი ამ კოდექსის 391-ე მუხლით დადგენილ მოთხოვნათა შესაბამისად. თუ საკასაციო საჩივარი აკმაყოფილებს აღნიშნულ მოთხოვნებს, იგი დასაშვებად უნდა იქნეს ცნობილი.

4. საკასაციო საჩივრის დაუშვებლად ცნობის შემთხვევაში პირს დაუბრუნდება მის მიერ გადახდილი სახელმწიფო ბაჟის 70 პროცენტი.

     მუხლი 402. საკასაციო საჩივრის მიღების შედეგი

1. თუ არსებობს საკასაციო საჩივრის ყველა წინაპირობა და იგი მიღებულია საკასაციო სასამართლოს მიერ, გასაჩივრებული გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლა შეჩერდება იმ ნაწილში, რომელიც გასაჩივრებულია.

2. თუ გასაჩივრებულია გადაწყვეტილება, რომელიც დაუყოვნებლივ უნდა აღსრულდეს, საკასაციო სასამართლოს შეუძლია დროებით შეაჩეროს აღსრულება და გააუქმოს აღსრულებასთან დაკავშირებული ღონისძიებები.

3. განჩინება ამის თაობაზე შეიძლება გამოტანილ იქნეს საქმის ზეპირი განხილვის გარეშე, უზრუნველყოფის შესაბამისი გარანტიებით.  

    მუხლი 4021. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოსადმი საკონსულტაციო დასკვნისათვის მიმართვა

1. საკასაციო სასამართლოს უფლება აქვს, საკასაციო საჩივრის წარმოებაში მიღების შემდეგ საქმესთან დაკავშირებულ იმ პრინციპულ საკითხებზე, რომლებიც ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციით და მისი ოქმებით გათვალისწინებული უფლებებისა და თავისუფლებების განმარტებას ან გამოყენებას შეეხება, საკონსულტაციო დასკვნისათვის ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოს მიმართოს.

2. საკასაციო სასამართლომ ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოსადმი საკონსულტაციო დასკვნისათვის მიმართვის მოთხოვნა უნდა დაასაბუთოს და ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოს საქმესთან დაკავშირებული სათანადო სამართლებრივი და ფაქტობრივი გარემოებები უნდა წარუდგინოს.

3. საკასაციო სასამართლო ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოსადმი საკონსულტაციო დასკვნისათვის მიმართვის შესახებ მხარეებს აცნობებს.

4. ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს საკონსულტაციო დასკვნას სავალდებულო ხასიათი არ აქვს.

5. საკასაციო სასამართლოს მიერ ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოსადმი საკონსულტაციო დასკვნისათვის მიმართვიდან საკონსულტაციო დასკვნის მიღებამდე ამ კოდექსის 391-ე მუხლის მე-6 ნაწილით და 401-ე მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული ვადების დინება ჩერდება.

საქართველოს 2015 წლის 29  მაისის   კანონი  №3666  - ვებგვერდი, 05.06.2015წ.    

    მუხლი 403. საქმის განხილვის დანიშვნა

1.საკასაციო საჩივრის განსახილველად მიღების შესახებ განჩინებით სასამართლო განსაზღვრავს საქმის ზეპირი განხილვის დროს, რის შესახებაც მხარეებს ატყობინებს ამ განჩინების მიღებიდან 3 დღის განმავლობაში.

2. სასამართლომ უნდა აცნობოს მხარეებს დიდ პალატაში საქმის გადაცემისა და მისი განხილვის თარიღის შესახებ.

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

საქართველოს 2001 წლის 8 ივნისის კანონი №918 – სსმ I, №18, 28.06.2001 წ., მუხ.56

     მუხლი 404. გადაწყვეტილების შემოწმების ფარგლები

1. საკასაციო სასამართლო ამოწმებს გადაწყვეტილებას საკასაციო საჩივრის ფარგლებში. საკასაციო სასამართლოს არ შეუძლია თავისი ინიციატივით შეამოწმოს საპროცესო დარღვევები, გარდა 396-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ვ” ქვეპუნქტში მითითებული ფაქტებისა.

2. საკასაციო სასამართლოს განხილვის საგანი შეიძლება იყოს აგრეთვე სასამართლოს ის განჩინებები, რომლებიც წინ უსწრებს სასამართლოს საბოლოო გადაწყვეტილებას, იმისგან დამოუკიდებლად, დასაშვებია თუ არა მათ მიმართ კერძო საჩივრის შეტანა.

 3. საკასაციო სასამართლომ უნდა შეამოწმოს, ექვემდებარება თუ არა საქმე სასამართლოს უწყებრივად და აქვს თუ არა მას მოცემულ კონკრეტულ საქმეზე საერთაშორისო კომპეტენცია. პირველი ინსტანციის სასამართლოს ტერიტორიულ და საგნობრივ განსჯადობას საკასაციო სასამართლო შეამოწმებს მხოლოდ მოპასუხის მოთხოვნით. ასეთი მოთხოვნა დასაშვებია, თუ იგი საქმის სააპელაციო სასამართლოში განხილვისას იყო წამოყენებული მოპასუხის მიერ, ან თუ არსებობს საპატიო მიზეზი, რის გამოც ასეთი მოთხოვნა ვერ იქნა წამოყენებული სააპელაციო სასამართლოში.

     მუხლი 405. შეგებებული საკასაციო საჩივარი

მოწინააღმდეგე მხარეს შეუძლია საკასაციო საჩივრის გადაცემიდან 10 დღის განმავლობაში წარადგინოს შეგებებული საკასაციო საჩივარი, მიუხედავად იმისა, აქვს თუ არა ნათქვამი უარი საკასაციო საჩივრის შეტანაზე.

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

     მუხლი 406. დავის საგნის შეცვლა და გადიდება

დავის საგნის შეცვლა ან გადიდება, შეგებებული სარჩელის შეტანა და ხარჯების განსაზღვრა საკასაციო სასამართლოზე დაუშვებელია.

     მუხლი 407. შემოწმების ფაქტობრივი საფუძველი

1. საკასაციო სასამართლო იმსჯელებს მხარის მხოლოდ იმ ახსნა-განმარტებაზე, რომელიც ასახულია სასამართლოთა გადაწყვეტილებებში ან სხდომათა ოქმებში. გარდა ამისა, შეიძლება მხედველობაში იქნეს მიღებული ამ კოდექსის 396-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ვ“ ქვეპუნქტში მითითებული ფაქტები.

2. სააპელაციო სასამართლოს მიერ დამტკიცებულად ცნობილი ფაქტობრივი გარემოებები სავალდებულოა საკასაციო სასამართლოსათვის, თუ წამოყენებული არ არის დასაშვები და დასაბუთებული პრეტენზია (შედავება).

საქართველოს 1999 წლის 28 მაისის კანონი №1972 – სსმ I, №18(25), 01.06.1999 წ., მუხ.71

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 408. საქმის ზეპირი განხილვა

1. საქმის ზეპირი განხილვა იწყება საკასაციო სასამართლოს ერთ-ერთი წევრის მოხსენებით.

2. მომხსენებელი სასამართლოს მოახსენებს საქმის ვითარებას, სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილების საფუძვლებს. ამის შემდეგ მხარეებს ეძლევათ სიტყვა განცხადებების გაკეთებისა და დასაბუთების მიზნით.

3. საკასაციო სასამართლოს შეუძლია გადაწყვეტილება გამოიტანოს საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე. სასამართლომ საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის შესახებ წინასწარ უნდა აცნობოს მხარეებს.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

თავი L

საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება

     მუხლი 409. გადაწყვეტილების შეცვლის ფარგლები

საკასაციო სასამართლო უფლებამოსილია შეცვალოს სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება მხოლოდ იმ ფარგლებში, რასაც მხარეები მოითხოვენ.

საქართველოს 1999 წლის 28 მაისის კანონი №1972 – სსმ I, №18(25), 01.06.1999 წ., მუხ.71

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

     მუხლი 410. საკასაციო საჩივარზე უარის თქმა

საკასაციო სასამართლო არ დააკმაყოფილებს საკასაციო საჩივარს, თუ:

ა) კანონის მითითებულ დარღვევას არა აქვს ადგილი;

ბ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილებას საფუძვლად არ უდევს კანონის დარღვევა;

გ) სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება არსებითად სწორია, მიუხედავად იმისა, რომ გადაწყვეტილების სამოტივაციო ნაწილი არ შეიცავს შესაბამის დასაბუთებას.

საქართველოს 1999 წლის 28 მაისის კანონი №1972 – სსმ I, №18(25), 01.06.1999 წ., მუხ.71

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

    მუხლი 411. საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება

საკასაციო სასამართლო საქმეზე გადაწყვეტილებას თვითონ მიიღებს, თუ არ არსებობს ამ კოდექსის 412-ე მუხლით გათვალისწინებული გადაწყვეტილების გაუქმებისა და საქმის ხელახლა განსახილველად სააპელაციო სასამართლოში დაბრუნების საფუძვლები. საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება შესაძლებელია დასაბუთებული იყოს აგრეთვე ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციისა და მისი დამატებითი ოქმების ნორმებისა და მსგავს სამართლებრივ საკითხზე ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრეცედენტული სამართლის მიხედვით, რომლებითაც სასამართლო ხელმძღვანელობდა.

საქართველოს 1999 წლის 28 მაისის კანონი №1972 – სსმ I, №18(25), 01.06.1999 წ., მუხ.71

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2022 წლის 18 ოქტომბრის კანონი №1919 – ვებგვერდი, 24.10.2022წ.

     მუხლი 412. სააპელაციო სასამართლოში საქმის დაბრუნება ხელახლა განსახილველად

1. საკასაციო სასამართლო აუქმებს გადაწყვეტილებას და საქმეს ხელახლა განსახილველად აბრუნებს სააპელაციო სასამართლოში, თუ:

ა) საქმის გარემოებები საპროცესო ნორმების ისეთი დარღვევითაა დადგენილი, რომ ამ დარღვევების შედეგად საქმეზე არასწორი გადაწყვეტილება იქნა გამოტანილი და საჭიროა მტკიცებულებათა დამატებითი გამოკვლევა;

ბ) არსებობს ამ კოდექსის 394-ე მუხლით გათვალისწინებული საფუძვლები, გარდა აღნიშნული მუხლის „გ“ და „ე“ ქვეპუნქტებისა.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ გადაწყვეტილებას საკასაციო სასამართლომ საფუძვლად უნდა დაუდოს სამართლებრივი შეფასება, რომელიც სავალდებულოა სააპელაციო სასამართლოსათვის. საქმე ხელახლა განსახილველად შეიძლება დაუბრუნდეს სააპელაციო სასამართლოს იმავე ან სხვა შემადგენლობას.

საქართველოს 1999 წლის 28 მაისის კანონი №1972 – სსმ I, №18(25), 01.06.1999 წ., მუხ.71

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 413. საქმის უკან დაბრუნება

საკასაციო სასამართლოში საქმის განხილვის შემდეგ საქმე საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილების ასლთან ერთად უკან უნდა დაუბრუნდეს საქმის განმხილველ სასამართლოს.

საქართველოს 1999 წლის 28 მაისის კანონი №1972 – სსმ I, №18(25), 01.06.1999 წ., მუხ.71

კარი მეათე

  კერძო საჩივარი #

თავი LI

კერძო საჩივრის დასაშვებობა და განხილვის წესი

     მუხლი 414. კერძო საჩივრის შეტანა

1. კერძო საჩივრის შეტანა შეიძლება სასამართლოს მიერ გამოტანილ განჩინებებზე, მხოლოდ ამ კოდექსით გათვალისწინებულ შემთხვევებში.

2. კერძო საჩივრის შეტანა შეუძლიათ მხარეებს, რომელთა მიმართაც გამოტანილია განჩინება, აგრეთვე იმ პირებსაც, რომლებსაც უშუალოდ ეხებათ ეს განჩინება.

საქართველოს 1999 წლის 9 სექტემბრის კანონი №2398 – სსმ I, №43(50), 21.09.1999 წ., მუხ.227

     მუხლი 415. კერძო საჩივრის შეტანა

კერძო საჩივარი შეტანილი უნდა იქნეს იმ სასამართლოში, რომელმაც მიიღო გადაწყვეტილება. კერძო საჩივარი უნდა უპასუხებდეს სარჩელისათვის ამ კოდექსის 177-ე მუხლის მე-2 ნაწილით დადგენილ მოთხოვნებს.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 416. კერძო საჩივრის შეტანის ვადა

კერძო საჩივრის შეტანის ვადაა 12 დღე. ამ ვადის გაგრძელება ან აღდგენა დაუშვებელია. იგი იწყება მხარისათვის განჩინების გადაცემის მომენტიდან ან მხარისათვის სასამართლო სხდომაზე მისი გამოცხადებიდან, თუ განჩინების გამოცხადებას ესწრებოდა კერძო საჩივრის შეტანის უფლების მქონე პირი. განჩინების გადაცემის მომენტად ითვლება განჩინების ასლის მხარისათვის ჩაბარება უშუალოდ სასამართლოში ან ამ კოდექსის 70-ე–78-ე მუხლების შესაბამისად.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

      მუხლი 417. კერძო საჩივრისა და საქმის მასალების გადაგზავნა ზემდგომ სასამართლოში

კერძო საჩივარი საქმესთან ერთად გადაეგზავნება ზემდგომ სასამართლოს.

საქართველოს 1999 წლის 28 მაისის კანონი №1972 – სსმ I, №18(25), 01.06.1999 წ., მუხ.71

საქართველოს 1999 წლის 9 სექტემბრის კანონი №2398 – სსმ I, №43(50), 21.09.1999 წ., მუხ.227

საქართველოს 2005 წლის 25 ნოემბრის კანონი №2130 - სსმ I, №53, 19.12.2005წ., მუხ.350

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

     მუხლი 418. კერძო საჩივრის შეტანის შედეგი

1. კერძო საჩივრის შეტანა არ შეაჩერებს იმ საპროცესო მოქმედების შესრულებას, რომელიც სასამართლოს გასაჩივრებული განჩინებით იყო გათვალისწინებული.

2. სასამართლოს შეუძლია შეაჩეროს ასეთი საპროცესო მოქმედების შესრულება. გასაჩივრებული განჩინებით გათვალისწინებული საპროცესო მოქმედების შესრულების შეჩერება შეუძლია ზემდგომი ინსტანციის სასამართლოს.

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 419. გადაწყვეტილება კერძო საჩივრის თაობაზე

1. კერძო საჩივრის თაობაზე განჩინება გამოაქვს ზემდგომი ინსტანციის სასამართლოს კერძო საჩივრის მიღებიდან 2 თვის ვადაში.

2. განჩინება გამოიტანება საქმის ზეპირი განხილვის გარეშე. სასამართლოს შეუძლია დაადგინოს კერძო საჩივრის ზეპირი განხილვაც, თუ ეს საჭიროა და ხელს უწყობს საქმის გარემოებების გარკვევას. საქმის ზეპირი განხილვის შემთხვევაში მოსამართლე უფლებამოსილია, განჩინება გამოიტანოს სათათბირო ოთახში გაუსვლელად.

3. ზემდგომი სასამართლოს განჩინება კერძო საჩივრის თაობაზე არ გასაჩივრდება.

საქართველოს 1999 წლის 28 მაისის კანონი №1972 – სსმ I, №18(25), 01.06.1999 წ., მუხ.71

საქართველოს 1999 წლის 9 სექტემბრის კანონი №2398 – სსმ I, №43(50), 21.09.1999 წ., მუხ.227

საქართველოს 2005 წლის 25 ნოემბრის კანონი №2130 - სსმ I, №53, 19.12.2005წ., მუხ.350

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

     მუხლი 420. კერძო საჩივრის განხილვის წესი

კერძო საჩივრების განხილვა ზემდგომ სასამართლოებში წარმოებს შესაბამისად ამ სასამართლოებისათვის გათვალისწინებული წესების დაცვით.

საქართველოს 1999 წლის 28 მაისის კანონი №1972 – სსმ I, №18(25), 01.06.1999 წ., მუხ.71

კარი მეთერთმეტე

საქმის წარმოების განახლება

თავი LII

განცხადება საქმის წარმოების განახლების შესახებ და მისი განხილვის წესი

     მუხლი 421. საქმის წარმოების განახლების სახეები

1. კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილებით ან განჩინებით დამთავრებული საქმის წარმოების განახლება დასაშვებია მხოლოდ მაშინ, როდესაც არსებობს გადაწყვეტილების ბათილად ცნობის (422-ე მუხლი) ან ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების შესახებ (423-ე მუხლი) განცხადების წანამძღვრები.

2. თუ სასამართლოში შემოსულია განცხადებები როგორც ერთი და იმავე, ასევე ორივე მხარის მიერ ერთდროულად გადაწყვეტილების ბათილად ცნობისა და ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების შესახებ, სასამართლომ უნდა შეაჩეროს ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების შესახებ განცხადების განხილვა, ვიდრე არ იქნება განხილული განცხადება გადაწყვეტილების (განჩინების) ბათილად ცნობის შესახებ.

     მუხლი 422. განცხადება გადაწყვეტილების (განჩინების) ბათილად ცნობის შესახებ

1. კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილება დაინტერესებული პირის განცხადებით შეიძლება ბათილად იქნეს ცნობილი, თუ:

ა) გადაწყვეტილების მიღებაში მონაწილეობდა მოსამართლე, რომელსაც კანონის თანახმად უფლება არ ჰქონდა, მონაწილეობა მიეღო ამ გადაწყვეტილების მიღებაში;

ბ) ერთ-ერთი მხარე ან მისი კანონიერი წარმომადგენელი (თუ მას ასეთი წარმომადგენელი სჭირდება) არ იყო მოწვეული საქმის განხილვაზე;

გ) პირი, რომლის უფლებებსა და კანონით გათვალისწინებულ ინტერესებს უშუალოდ ეხება მიღებული გადაწყვეტილება, არ იყო მოწვეული საქმის განხილვაზე;

დ) სასამართლო უწყება ამ კოდექსის 71-ე მუხლის მე-5 ნაწილის შესაბამისად ჩაბარებულად ჩაითვალა, თუმცა გამოუცხადებელი მოპასუხე სასამართლოს წინაშე აცხადებს, რომ მას ბრალის გარეშე არ ჰქონდა ინფორმაცია სასამართლო უწყების ან/და სასამართლოს გადაწყვეტილების შესახებ, რის გამოც არ მიეცა შესაძლებლობა, წარედგინა შესაგებელი ან/და გაესაჩივრებინა სასამართლოს გადაწყვეტილება. ამ შემთხვევაში მოპასუხე თავის განცხადებაში წარმოადგენს პირველად პოზიციას საქმის არსებით გარემოებებთან დაკავშირებით.

2. აღნიშნული საფუძვლებით გადაწყვეტილების ბათილად ცნობა არ შეიძლება, თუ მხარეს შეეძლო ამ საფუძვლების წამოყენება საქმის განხილვისას, შესაბამისად პირველი ინსტანციის, სააპელაციო ან საკასაციო ინსტანციის სასამართლოში.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2021 წლის 30 მარტის კანონი №424 – ვებგვერდი, 13.04.2021წ.

    მუხლი 4221. ზოგიერთი იურიდიული მნიშვნელობის მქონე ფაქტის დადგენის შესახებ სასამართლოს გადაწყვეტილების ბათილად ცნობა

1. პირის გარკვეულ დროსა და ვითარებაში დაბადების ან გარდაცვალების, აგრეთვე დაბადების ან გარდაცვალების რეგისტრაციის იურიდიული მნიშვნელობის მქონე ფაქტის დადგენის შესახებ სასამართლოს გადაწყვეტილებები შეიძლება ბათილად იქნეს ცნობილი დაინტერესებული პირის განცხადებით, თუ სასამართლოს გადაწყვეტილების ბათილად ცნობის შესახებ განცხადების წარდგენის მომენტისთვის არსებობს სამოქალაქო აქტის ორი სხვადასხვა ჩანაწერი და გასაჩივრებული გადაწყვეტილებით დადგენილია მცდარი მონაცემები.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით დადგენილი წესით განცხადების წარდგენაზე არ ვრცელდება ამ კოდექსის 426-ე მუხლით დადგენილი ვადები.

საქართველოს 2011 წლის 20 დეკემბრის კანონი №5569 - ვებგვერდი, 28.12.2011წ.

     მუხლი 423. განცხადება ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების შესახებ

1. კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილება შეიძლება გასაჩივრდეს ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების მოთხოვნით, თუ:

ა) აღმოჩნდება, რომ დოკუმენტი, რომელსაც გადაწყვეტილება ემყარება, ყალბია;

ბ) დადგენილია მოწმის შეგნებულად ცრუ ჩვენება, ექსპერტის შეგნებულად ყალბი დასკვნა, შეგნებულად არასწორი თარგმანი, რასაც მოჰყვა უკანონო ან დაუსაბუთებელი გადაწყვეტილების მიღება;

გ) დადგენილია ამ საქმეზე მხარეთა და მათ წარმომადგენელთა დანაშაულებრივი ქმედება ან მოსამართლის დანაშაულებრივი ქმედება;

დ) სასამართლო განაჩენი, გადაწყვეტილება, განჩინება ან სხვა ორგანოს დადგენილება, რომელიც საფუძვლად დაედო ამ გადაწყვეტილებას, გაუქმდა;

ე) მხარე წარუდგენს სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესულ გადაწყვეტილებას, რომელიც გამოტანილია იმავე სარჩელის მიმართ;

ვ) მხარისათვის ცნობილი გახდა ისეთი გარემოებები და მტკიცებულებები, რომლებიც, ადრე რომ ყოფილიყო წარდგენილი სასამართლოში საქმის განხილვის დროს, გამოიწვევდა მისთვის ხელსაყრელი გადაწყვეტილების გამოტანას;

ზ) არსებობს ადამიანის უფლებათა ევროპის სასამართლოს კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილება (განჩინება), რომელმაც დაადგინა ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციის ან/და მისი დამატებითი ოქმების დარღვევა ამ საქმესთან დაკავშირებით, და დადგენილი დარღვევა გადასასინჯი გადაწყვეტილებიდან გამომდინარეობს;

თ) არსებობს გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის ადამიანის უფლებათა კომიტეტის, ქალთა წინააღმდეგ დისკრიმინაციის ყველა ფორმის აღმოფხვრის კომიტეტის, ბავშვის უფლებათა კომიტეტის, წამების წინააღმდეგ კომიტეტის, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებების კომიტეტის ან რასობრივი დისკრიმინაციის აღმოფხვრის კომიტეტის  (შემდგომ − კომიტეტი) გადაწყვეტილება, რომლითაც ამ საქმესთან დაკავშირებით დადგინდა კომიტეტის დამაარსებელი კონვენციის დარღვევა, და გადასასინჯი გადაწყვეტილება ამ დარღვევას ეფუძნება.

2. ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოება განახლდება ამ მუხლის პირველი ნაწილის „ა“–„გ“ ქვეპუნქტებში აღნიშნული საფუძვლებით, თუ არსებობს სისხლის სამართლის საქმეზე კანონიერ ძალაში შესული განაჩენი.

3. ამ მუხლის პირველი ნაწილის „ე“-„ვ“ ქვეპუნქტებში აღნიშნული საფუძვლებით საქმის განახლება დასაშვებია, თუ მხარეს თავისი ბრალის გარეშე არ ჰქონდა შესაძლებლობა საქმის განხილვისა და გადაწყვეტილების მიღების დროს წარმოედგინა კანონიერ ძალაში შესული და იმავე სარჩელზე გამოტანილი გადაწყვეტილება, ან მიეთითებინა ახალ გარემოებებსა და მტკიცებულებებზე.

4. ამ მუხლის პირველი ნაწილის „ზ“ ქვეპუნქტში აღნიშნული საფუძვლით საქმის წარმოების განახლების შემთხვევაში სასამართლო განიხილავს მოსარჩელე მხარისათვის შესაბამისი კომპენსაციის მიკუთვნების საკითხს, თუ მესამე პირების მიერ უფლებათა კეთილსინდისიერად მიღების გამო შეუძლებელია გადაწყვეტილების შეცვლა.

საქართველოს 2006 წლის 13 ივლისის კანონი №3435 - სსმ I, №32, 31.07.2006წ., მუხ.243

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2010 წლის 4 მაისის კანონი №3035 - სსმ I, №24, 10.05.2010წ., მუხ.163

საქართველოს 2016 წლის 27  აპრილის კანონი  № 5012  - ვებგვერდი, 13.05.2016წ.

საქართველოს 2016 წლის 22  დეკემბრის კანონი  №201  - ვებგვერდი, 29.12.2016წ.

საქართველოს 2023 წლის 31 მაისის კანონი №2993 – ვებგვერდი, 13.06.2023წ.

     მუხლი 424. განსჯადობა

1. განცხადება გადაწყვეტილების ბათილად ცნობის ან ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების შესახებ შეტანილ უნდა იქნეს გადაწყვეტილების (განჩინების) გამომტან სასამართლოში. განცხადებას განიხილავს გადაწყვეტილების გამომტანი სასამართლო იმ შემთხვევაშიც, როდესაც არსებობს ზემდგომი სასამართლოს განჩინება ამ გადაწყვეტილების უცვლელად დატოვების შესახებ. სააპელაციო ან საკასაციო სასამართლო მხოლოდ იმ შემთხვევაში განიხილავს განცხადებას გადაწყვეტილების ბათილად ცნობისა და ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების შესახებ, თუ იგი მის მიერ გამოტანილ გადაწყვეტილებას ეხება.

2. თუ განცხადება გადაწყვეტილების ბათილად ცნობის ან ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების შესახებ ეხება ერთსა და იმავე საქმეზე რამდენიმე სასამართლო ინსტანციის გადაწყვეტილებას (განჩინებას), მაშინ იგი შეტანილ უნდა იქნეს მათ შორის ყველაზე ზემდგომ სასამართლო ინსტანციაში.

საქართველოს 2000 წლის 28 ივნისის კანონი №407 – სსმ I, №26, 13.07.2000 წ., მუხ.71

     მუხლი 425. განცხადების შეტანის წესი

გადაწყვეტილების ბათილად ცნობისა და ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების შესახებ განცხადების შეტანა და მისი განხილვა წარმოებს საერთო წესების დაცვით, იმ გამონაკლისების გათვალისწინებით, რომლებიც ამ თავშია დადგენილი.

     მუხლი 426. განცხადების შეტანის ვადა

1. განცხადება გადაწყვეტილების ბათილად ცნობისა და ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების შესახებ შეტანილ უნდა იქნეს ერთი თვის განმავლობაში და ამ ვადის გაგრძელება არ დაიშვება.

2. ვადის დენა იწყება იმ დღიდან, როდესაც მხარისათვის ცნობილი გახდა გადაწყვეტილების ბათილად ცნობისა და ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების საფუძვლების არსებობა.

2 1. ამ კოდექსის 423-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ზ“ ქვეპუნქტში აღნიშნული საფუძვლის არსებობისას ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების შესახებ განცხადება შეტანილი უნდა იქნეს ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილების (განჩინების) კანონიერ ძალაში შესვლიდან 3 თვის ვადაში, ხოლო ამ კოდექსის 423-ე მუხლის პირველი ნაწილის „თ“ ქვეპუნქტში აღნიშნული საფუძვლის არსებობისას − შესაბამისი კომიტეტის გადაწყვეტილების მიღებიდან 6 თვის ვადაში.

3. თუ გადაწყვეტილების ბათილად ცნობის შესახებ განცხადება ამ კოდექსის 422-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტს ემყარება, განცხადების შეტანის ვადა იწყება იმ დღიდან, როცა გადაწყვეტილება ეცნობა მხარეს, თუ იგი ქმედუუნაროა – მის კანონიერ წარმომადგენელს, ხოლო თუ იგი არის მხარდაჭერის მიმღები, რომელსაც დაუწესდა მხარდაჭერა საპროცესო წარმომადგენლობის განსახორციელებლად, – მას ან მის მხარდამჭერს. აღნიშნული ვადის ათვლა იწყება უფრო გვიან ჩაბარებული გადაწყვეტილების ჩაბარების დღიდან.

4. გადაწყვეტილების ბათილად ცნობისა და ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების შესახებ განცხადების შეტანა დაუშვებელია გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლიდან 5 წლის გასვლის შემდეგ, გარდა ამ კოდექსის 422-ე მუხლის პირველი ნაწილის „გ“ ქვეპუნქტით და 423-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ზ“ და „თ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული შემთხვევებისა.

საქართველოს 2010 წლის 4 მაისის კანონი №3035 - სსმ I, №24, 10.05.2010წ., მუხ.163

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2013 წლის 5 ნოემბრის გადაწყვეტილება №3/1/531– ვებგვერდი, 18.11.2013წ.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3340 – ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

საქართველოს 2016 წლის 27  აპრილის კანონი  № 5012  - ვებგვერდი, 13.05.2016წ.

     მუხლი 427. გადაწყვეტილების ბათილად ცნობისა და ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის განახლების შესახებ განცხადების შინაარსი

1. განცხადება უნდა შეიცავდეს:

ა) გასაჩივრებული გადაწყვეტილების ზუსტ დასახელებას;

ბ) მითითებას იმ საფუძვლებზე, რომელთა გამოც უნდა მოხდეს გადაწყვეტილების ბათილად ცნობა ან საქმის განახლება;

გ) მითითებას იმ გარემოებებზე, რომლებიც მოწმობენ, რომ დაცულია განცხადების შეტანის ვადა, და ამ გარემოებების დამადასტურებელ მტკიცებულებებზე;

დ) მითითებას განსჯადობის წესების დაცვის თაობაზე;

ე) მითითებას იმის შესახებ, თუ რა ზომით და რა ფარგლებში მოითხოვს განმცხადებელი გასაჩივრებული გადაწყვეტილების გაუქმებასა და სხვა გადაწყვეტილებით მის შეცვლას.

2. თუ განცხადება არ დააკმაყოფილებს ამ მოთხოვნებს, სასამართლო ავალებს განმცხადებელს შეავსოს ხარვეზი, რისთვისაც უნიშნავს ვადას. თუ ამ ვადაში ხარვეზი არ შეივსება, განცხადება აღარ დაიშვება.

     მუხლი 428. მოსამართლის ჩამოცილება განცხადების განხილვისაგან

გადაწყვეტილების ბათილად ცნობისა თუ ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის განახლების შესახებ განცხადების განხილვაში დაუშვებელია იმ მოსამართლის მონაწილეობა, რომელსაც კანონის მიხედვით არ უნდა მიეღო მონაწილეობა გადაწყვეტილების მიღებაში (422-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტი), ან რომლის დანაშაულებრივი ქმედების გამო აღიძვრის საქმე განახლების შესახებ (423-ე მუხლის პირველი ნაწილის „გ“ ქვეპუნქტი).

     მუხლი 429. განცხადების დასაშვებობის შემოწმება

სასამართლომ თავისი ინიაციტივით უნდა შეამოწმოს, დასაშვებია თუ არა განცხადება საქმის განახლების შესახებ. თუ არ არსებობს განცხადების დაშვების ესა თუ ის პირობა, სასამართლომ თავისი განჩინებით განცხადება განუხილველად უნდა დატოვოს, რაც შეიძლება გასაჩივრდეს კერძო საჩივრით.

საქართველოს 1999 წლის 9 სექტემბრის კანონი №2398 – სსმ I, №43(50), 21.09.1999 წ., მუხ.227

       მუხლი 430. განცხადების განხილვა

1. საქმის წარმოების განახლების შესახებ განცხადება, გარდა ამ კოდექსის 423-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ვ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული შემთხვევისა, განიხილება ზეპირი მოსმენის გარეშე. სასამართლოს შეუძლია დაადგინოს ზეპირი განხილვაც, თუ ეს საჭიროა და ხელს უწყობს საქმის გარემოებების გარკვევას. ზეპირი განხილვის შემთხვევაში მხარეებს ეცნობებათ სასამართლო სხდომის ჩატარების დრო და ადგილი, მაგრამ მათი გამოუცხადებლობა ვერ დააბრკოლებს სასამართლოს მიერ საკითხის განხილვასა და გადაწყვეტას.

2. თუ აღმოჩნდება, რომ საქმის წარმოების განახლების შესახებ განცხადება უსაფუძვლოა, სასამართლო გამოიტანს განჩინებას განცხადების დაკმაყოფილებაზე უარის თქმის თაობაზე, რომელიც საჩივრდება კერძო საჩივრით.

3. თუ გაირკვევა, რომ საქმის წარმოების განახლების შესახებ განცხადება საფუძვლიანია, გასაჩივრებულ გადაწყვეტილებას, გარდა ამ კოდექსის 423-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ვ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული შემთხვევისა, სასამართლო გააუქმებს განჩინებით, რომელიც შეიძლება გასაჩივრდეს კერძო საჩივრით.

4. ამ კოდექსის 423-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ვ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში საქმის წარმოების განახლებისას სასამართლო გასაჩივრებულ გადაწყვეტილებას განჩინებით სრულად ან ნაწილობრივ გააუქმებს ან ამ კოდექსის 431-ე მუხლით დადგენილი წესით საქმის განხილვის დასრულებამდე ძალაში დატოვებს. აღნიშნული განჩინება შეიძლება გასაჩივრდეს კერძო საჩივრით.

საქართველოს 1999 წლის 9 სექტემბრის კანონი №2398 – სსმ I, №43(50), 21.09.1999 წ., მუხ.227

საქართველოს 2007 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5669 - სსმ I, №1, 03.01.2008 წ., მუხ.1

საქართველოს 2012 წლის 25 მაისის კანონი №6315 – ვებგვერდი, 08.06.2012წ.

საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2018 წლის 7 დეკემბრის გადაწყვეტილება №2/8/765 – ვებგვერდი, 12.12.2018წ.

საქართველოს 2021 წლის 22 ივლისის კანონი №805 – ვებგვერდი, 26.07.2021წ.

     მუხლი 431. საქმის განხილვა

გასაჩივრებული გადაწყვეტილების სრულად ან ნაწილობრივ გაუქმების ან საქმის განხილვის დასრულებამდე ძალაში დატოვების შემდეგ საქმე, რომელზედაც ეს გადაწყვეტილება იყო გამოტანილი, თავიდან  განიხილება საქმის განხილვისთვის ამ კოდექსით დადგენილი წესით.

     მუხლი 432. გადაწყვეტილების აღსრულება

საქმის განახლების შესახებ განცხადება ვერ შეაჩერებს გადაწყვეტილების აღსრულებას. სასამართლოს შეუძლია თავისი განჩინებით დროებით შეაჩეროს გადაწყვეტილების აღსრულება. გადაწყვეტილების იძულებით სისრულეში მოყვანა იმაზე იქნება დამოკიდებული, იძლევა თუ არა საქმის წარმოების მომთხოვნი პირი შესაბამის გარანტიებს.

    მუხლი 4321. კომიტეტის გადაწყვეტილების საფუძველზე კომპენსაციის გაცემა 

პირი უფლებამოსილია სახელმწიფოს მიერ კომპენსაციის გადახდის თაობაზე კომიტეტის გადაწყვეტილების საფუძველზე ფულადი კომპენსაციის გაცემის მოთხოვნით მიმართოს სასამართლოს. სასამართლო კომპენსაციის ოდენობას ადგენს ადამიანის უფლების დარღვევის სიმძიმისა და სხვა ობიექტური ფაქტორების გათვალისწინებით. ფულადი კომპენსაციის მიღების შესახებ სარჩელი განიხილება საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსით დადგენილი წესით.

საქართველოს 2016 წლის 27  აპრილის კანონი  № 5012  - ვებგვერდი, 13.05.2016წ.

სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის გარდამავალი და დასკვნითი დებულებანი

     მუხლი 433. საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის ამოქმედება

საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსი ამოქმედდეს 1999 წლის 15 მაისიდან, როდესაც „საერთო სასამართლოების შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის თანახმად დამთავრდება საერთო სასამართლოების სისტემის ჩამოყალიბება და დაინიშნებიან ამ სისტემის მოსამართლეები.

საქართველოს 1998 წლის 20 თებერვლის კანონი №1261 – პარლამენტის უწყებანი, №11-12, 14.03.1998 წ., გვ.32

საქართველოს 1998 წლის 17 ივლისის კანონი №1529 – პარლამენტის უწყებანი, №27-28, 30.07.1998 წ., გვ.15

საქართველოს 1998 წლის 24 დეკემბრის კანონი №1773 – სსმ I, №1(8), 14.01.1999 წ., მუხ.10  

    მუხლი 4331. (ამოღებულია)

საქართველოს 2010 წლის 15 დეკემბრის კანონი №4037 - სსმ I, №75,27.12.2010 წ., მუხ.480

საქართველოს 2011 წლის 11 ნოემბრის კანონი №5265 - ვებგვერდი, 24.11.2011წ.

     მუხლი 434. ძალადაკარგული ნორმატიული აქტების ნუსხა

1999 წლის 15 მაისიდან ძალადაკარგულად ჩაითვალოს:

„საქართველოს სსრ სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის დამტკიცების შესახებ“ საქართველოს სსრ 1964 წლის 26 დეკემბრის კანონი (საქართველოს სსრ უმაღლესი საბჭოს უწყებები, 1964 წ., №36., მუხ.663), აგრეთვე ამ კანონით დამტკიცებული „საქართველოს სსრ სამოქალაქო საპროცესო სამართლის კოდექსი.“

საქართველოს 1998 წლის 20 თებერვლის კანონი №1261 – პარლამენტის უწყებანი, №11-12, 14.03.1998 წ., გვ.32

საქართველოს 1998 წლის 17 ივლისის კანონი №1529 – პარლამენტის უწყებანი, №27-28, 30.07.1998 წ., გვ.15

საქართველოს 1998 წლის 24 დეკემბრის კანონი №1773 – სსმ I, №1(8), 14.01.1999 წ., მუხ.10   

    მუხლი  4341. ამ კოდექსიდან გამომდინარე მისაღები ნორმატიული აქტი

საქართველოს იუსტიციის უმაღლესმა საბჭომ 2014 წლის 1 იანვრამდე უზრუნველყოს ამ კოდექსის 37-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული გადაწყვეტილების მიღება.

     მუხლი 435. სამოქალაქო საპროცესო კანონმდებლობის მოქმედება დროში

სამოქალაქო საქმეების წარმოება სასამართლოში ხორციელდება სამოქალაქო საპროცესო კანონებით, რომლებიც მოქმედებს საქმის განხილვის, ცალკეული საპროცესო მოქმედების შესრულების ან სასამართლო გადაწყვეტილებათა აღსრულების დროს.

     მუხლი 436. 1999 წლის 15 მაისამდე სასამართლოებში მიღებული, ჯერ კიდევ დაუმთავრებელი საქმეების განხილვა

1. სამოქალაქო საქმეები, რომლებიც მიღებულია სასამართლოებში 1999 წლის 15 მაისამდე, მაგრამ რომელთა განხილვაც არ არის დამთავრებული ამ დროისათვის, უნდა განიხილონ სამოქალაქო საპროცესო კოდექსით დადგენილი წესების შესაბამისად იმ სასამართლოებმა, რომელთა წარმოებაშიც იყო ეს საქმეები.

2. საქართველოს საერთო სასამართლოების კანონიერ ძალაში შესულ გადაწყვეტილებებზე 1999 წლის 15 მაისამდე წარდგენილ საზედამხედველო საჩივრებს, რომლებზედაც საზედამხედველო წარმოება დამთავრებული არ არის, განიხილავს საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატა.

3. საქართველოს საერთო სასამართლოების კანონიერ ძალაში შესულ გადაწყვეტილებებზე 1999 წლის 15 მაისამდე შეტანილ საზედამხედველო პროტესტებს, ასევე საქართველოს უზენაესი სასამართლოს საზედამხედველო პალატის შუამდგომლობებს განიხილავს საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატა.

4. სამოქალაქო საქმეებზე პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ 1999 წლის 15 მაისამდე გამოტანილი გადაწყვეტილებები, რომლებიც არ შესულა კანონიერ ძალაში, შეიძლება გასაჩივრდეს სააპელაციო წესით.

5. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს მიერ პირველი ინსტანციის წესით განხილულ სამოქალაქო საქმეებზე 1999 წლის 15 მაისის შემდეგ გამოტანილი გადაწყვეტილებები კანონით დადგენილ ვადაში შეიძლება გასაჩივრდეს საკასაციო სასამართლოში.

6. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატა ამ მუხლის მე-2 და მე-3 ნაწილებში მითითებულ საქმეებს განიხილავს 408-ე მუხლით დადგენილი წესით, კოლეგიურად – სამი მოსამართლის მონაწილეობით. იმ საქმეებზე შეტანილი საჩივრები, რომლებიც განსაკუთრებით რთულია, ასევე განხილულია უზენაესი სასამართლოს საზედამხედველო პალატის, სამოქალაქო საქმეთა კოლეგიისა და პრეზიდიუმის მიერ, განიხილება პალატის იმ წევრთა სრული შემადგენლობით, რომლებსაც მონაწილეობა არ მიუღიათ საქმის განხილვაში. ეს წესი არ ვრცელდება უზენაესი სასამართლოს საზედამხედველო პალატაში საქმეების განხილვაში მონაწილეთა მიმართ.

7. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატას ზედამხედველობის წესით საქმეთა განხილვისას შეუძლია საქმე არ გადასცეს ხელახლა განსახილველად და მიიღოს გადაწყვეტილება 411-ე მუხლის შესაბამისად. საპროცესო სამართლის ნორმების დარღვევა მხოლოდ მაშინ შეიძლება გახდეს გადაწყვეტილების გაუქმების საფუძველი, თუ ამ დარღვევის შედეგად საქმეზე არასწორი გადაწყვეტილება იქნა გამოტანილი.

საქართველოს 1998 წლის 20 თებერვლის კანონი №1261 – პარლამენტის უწყებანი, №11-12, 14.03.1998 წ., გვ.32

საქართველოს 1998 წლის 17 ივლისის კანონი №1529 – პარლამენტის უწყებანი, №27-28, 30.07.1998 წ., გვ.15

საქართველოს 1998 წლის 24 დეკემბრის კანონი №1773 – სსმ I, №1(8), 14.01.1999 წ., მუხ.10

საქართველოს 1999 წლის 13 მაისის კანონი №1956 – სსმ I, №15(22), 14.05.1999 წ., მუხ.64

საქართველოს 1999 წლის 28 მაისის კანონი №1972 – სსმ I, №18(25), 01.06.1999 წ., მუხ.71

საქართველოს 1999 წლის 22 ივლისის კანონი №2314 – სსმ I, №36(43), 29.07.1999 წ., მუხ.176

საქართველოს 2009 წლის 4 დეკემბრის კანონი №2261 - სსმ I, №41, 08.12.2009წ., მუხ.305

     მუხლი 437. (ამოღებულია)

საქართველოს 1998 წლის 20 თებერვლის კანონი №1261 – პარლამენტის უწყებანი, №11-12, 14.03.1998 წ., გვ.32

საქართველოს 1999 წლის 13 მაისის კანონი №1956 – სსმ I, №15(22), 14.05.1999 წ., მუხ.64

     მუხლი 438. (ამოღებულია)

საქართველოს 1998 წლის 20 თებერვლის კანონი №1261 – პარლამენტის უწყებანი, №11-12, 14.03.1998 წ., გვ.32

საქართველოს 1998 წლის 26 ივნისის კანონი №1494 – პარლამენტის უწყებანი, №25-26, 15.07.1998 წ., გვ.32

საქართველოს 1999 წლის 13 მაისის კანონი №1956 – სსმ I, №15(22), 14.05.1999 წ., მუხ.64

     მუხლი 439. აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის სასამართლოთა განსჯადობა

აფხაზეთის ავტონომიურ რესპუბლიკაში საქართველოს იურისდიქციის სრულად აღდგენამდე იძულებით გადაადგილებულ პირთა დარღვეული და სადავო უფლებების, აგრეთვე კანონმდებლობით გათვალისწინებული ინტერესების დაცვას ახორციელებენ აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის სასამართლოები მათი სამოქმედო ტერიტორიების მიხედვით, საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის III თავის მოთხოვნათა დაცვით, თუ მოპასუხეც იძულებით გადაადგილებული პირია.

საქართველოს 1998 წლის 26 ივნისის კანონი №1519 – პარლამენტის უწყებანი, №25-26, 15.07.1998 წ., გვ.39

     მუხლი 440. წარმომადგენლის საქმიანობის შეზღუდვა სამოქალაქო პროცესში

პირს, რომელსაც არ ჩაუბარებია ადვოკატთა საკვალიფიკაციო გამოცდა და არ გაწევრებულა საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციაში, ეკრძალება წარმომადგენლის უფლებამოსილების განხორციელება სააპელაციო და საკასაციო ინსტანციების სასამართლოებში, გარდა სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანოს, მუნიციპალიტეტის/მუნიციპალიტეტის ორგანოს, ორგანიზაციების თანამშრომლებისა – ამ ორგანოებისა და ორგანიზაციების საქმეებზე.

      მუხლი 441

„საცხოვრებელი სადგომით სარგებლობისას წარმოშობილი ურთიერთობების შესახებ“ საქართველოს კანონში შესაბამისი ცვლილებების განხორციელებამდე სასამართლოებმა შეაჩერონ მესაკუთრესა და მოსარგებლეს შორის საცხოვრებელ სადგომთან დაკავშირებული დავების განხილვა, აგრეთვე შეჩერდეს სააღსრულებო მოქმედებები და საცხოვრებელ სადგომზე მესაკუთრესა და მოსარგებლეს შეუნარჩუნდეთ შესაბამისი უფლება-მოვალეობანი.

საქართველოს 2004 წლის 18 მაისის კანონი №55 - სსმ I, №13, 02.06.2004 წ., მუხ.44

     მუხლი 442. სააპელაციო სასამართლოს უფლებამოსილების განხორციელება, წარმოებაში მიღებული საქმეების გადაცემა და საკასაციო საჩივრების განხილვა

1. ამ კოდექსით გათვალისწინებულ სააპელაციო სასამართლოს უფლებამოსილებას 2005 წლის 1 ნოემბრამდე ახორციელებენ საოლქო და ავტონომიური რესპუბლიკების უმაღლესი სასამართლოები.

2. საოლქო სასამართლოსა და ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი სასამართლოს მიერ 2005 წლის 15 ივლისამდე წარმოებაში მიღებული საქმეები, რომელთა განხილვა რაიონული (საქალაქო) სასამართლოს უფლებამოსილებას განეკუთვნება, გადაეცემა რაიონულ (საქალაქო) სასამართლოს.

3. 2005 წლის 1 ნოემბრამდე დარეგისტრირებული საკასაციო საჩივრების განხილვაზე არ ვრცელდება ამ კოდექსის 391-ე მუხლის მე-2 და მე-5 ნაწილების მოქმედება.

საქართველოს 2005 წლის 23 ივნისის კანონი №1740 - სსმ I, №36, 11.07.2005წ., მუხ.227

     მუხლი 443. სააპელაციო საჩივრის განხილვა ერთპიროვნულად

1. 2008 წლის 1 იანვრამდე შეტანილი სააპელაციო საჩივარი ამ კოდექსის მე-14 მუხლით განსაზღვრულ საქმეებზე, ქონებრივ-სამართლებრივ დავაზე, რომლის ღირებულება არ აღემატება 10 000 ლარს, ასევე შრომის სამართლებრივი ურთიერთობიდან წარმოშობილი დავები შეიძლება ერთპიროვნულად განიხილოს სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის მოსამართლემ.

2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებულ საქმეებზე დაწყებულ სააპელაციო წარმოებას ერთპიროვნულად აგრძელებს სააპელაციო (საოლქო) სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის ის მოსამართლე, რომელიც გამწესებულ იქნა სააპელაციო სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატაში.

საქართველოს 2005 წლის 25 ნოემბრის კანონი №2130 - სსმ I, №53, 19.12.2005წ., მუხ.350

საქართველოს 2006 წლის 23 ივნისის კანონი №3388 - სსმ I, №26, 14.07.2006წ., მუხ.210

საქართველოს 2006 წლის 29 დეკემბრის კანონი №4209 - სსმ I, №4, 12.01.2007წ., მუხ.51

     მუხლი 444. ადამიანის უფლებათა ევროპი ს სასამართლოს გადაწყვეტილების (განჩინების) საფუძველზე, ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლება

ამ კანონის 423-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ზ“ ქვეპუნქტი ვრცელდება აგრეთვე იმ ფიზიკურ და იურიდიულ პირებზე, რომელთაც უარი ეთქვათ ადამიანის უფლებათა ევროპის სასამართლოს გადაწყვეტილების (განჩინების) საფუძველზე, ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლებაზე, თუ ისინი სასამართლოს ახლად აღმოჩენილ გარემოებათა გამო საქმის წარმოების განახლების მოთხოვნით მიმართავენ 2010 წლის 15 ივნისამდე.

საქართველოს 2010 წლის 4 მაისის კანონი №3035 - სსმ I, №24, 10.05.2010წ., მუხ.163

     მუხლი 445. სარჩელის (განცხადების) მიღება

1. სარჩელის (განცხადების) სასამართლოში შეტანისას, თუ იგი ფოსტით არ არის გაგზავნილი, სასამართლოს კანცელარია ამოწმებს სარჩელის (განცხადების) ფორმალურ (და არა შინაარსობრივ) მხარეს და ფორმალური უზუსტობის აღმოჩენის შემთხვევაში მოსარჩელეს, მის წარმომადგენელს (თუ სარჩელი (განცხადება) შეაქვს წარმომადგენელს) მიუთითებს უზუსტობის აღმოფხვრის შესახებ.

2. სარჩელის (განცხადების) ფორმალური მხარის შემოწმებისას ყურადღება ექცევა შემდეგ გარემოებებს:

ა) წარდგენილია თუ არა სარჩელი (განცხადება) საქართველოს იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს მიერ დამტკიცებული ფორმით;

ბ) აღნიშნულია თუ არა სარჩელის (განცხადების) ფორმაში ამ კოდექსის 178-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ა“–„დ“, „ზ“, „კ“ და „მ“ ქვეპუნქტებით გათვალისწინებული რეკვიზიტები;

გ) ერთვის თუ არა სარჩელს (განცხადებას) სახელმწიფო ბაჟის გადახდის დამადასტურებელი დოკუმენტი, ხოლო თუ ასეთი დოკუმენტი არ ერთვის, მითითებულია თუ არა შუამდგომლობების გრაფაში სახელმწიფო ბაჟის გადახდისაგან გათავისუფლების, მისი გადახდის გადავადების ან მისი ოდენობის შემცირების შესახებ შუამდგომლობა;

დ) ერთვის თუ არა სარჩელს (განცხადებას) თანდართული დოკუმენტების ნუსხაში მითითებული ყველა დოკუმენტი;

ე) ერთვის თუ არა სარჩელს (განცხადებას) წარმომადგენლის უფლებამოსილების დამადასტურებელი დოკუმენტი, თუ სარჩელი (განცხადება) შეაქვს წარმომადგენელს;

ვ) არის თუ არა სარჩელი (განცხადება) ხელმოწერილი;

ზ) წარდგენილია თუ არა სარჩელის (განცხადების) და თანდართული დოკუმენტების იმდენი ასლი, რამდენიც მოპასუხეა.

3. მოსამართლე ვალდებულია სარჩელის (განცხადების) ჩაბარებიდან 5 დღის ვადაში გამოიტანოს განჩინება ამ სარჩელის (განცხადების) მიღების შესახებ. სარჩელი (განცხადება) მიღებულად ითვლება მისი მიღების შესახებ განჩინების გამოტანის დღიდან, ხოლო თუ აღნიშნულ ვადაში განჩინება გამოტანილი არ იქნება – ამ ვადის გასვლის შემდეგ.

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

     მუხლი 446. სარჩელისა და თანდართული დოკუმენტების ასლების მოპასუხისათვის გადაგზავნა

ამ კოდექსის 445-ე მუხლის შესაბამისად სარჩელის მიღების შესახებ სასამართლო განჩინების გამოტანის შემდეგ ან ასეთი განჩინების გამოტანის ვადის გასვლის შემდეგ მოსამართლე ვალდებულია გასცეს განკარგულება ამ სარჩელისა და თანდართული დოკუმენტების ასლების მოპასუხისათვის ამავე კოდექსის 448-ე მუხლით დადგენილი წესით გადაგზავნის შესახებ.

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

     მუხლი 447. ხარვეზის შესახებ განჩინება და სარჩელის დაბრუნება

1. თუ მოსამართლე გამოარკვევს, რომ სარჩელი შეტანილია ამ კოდექსის 177-ე მუხლის მე-3 ნაწილში ან/და 178-ე მუხლში (გარდა იმავე მუხლის პირველი ნაწილის „თ“ და „ი“ ქვეპუნქტებისა და მე-3 ნაწილისა, თუ მოსარჩელეს მითითებული აქვს მტკიცებულებათა წარუდგენლობის საპატიო მიზეზი) მითითებული პირობების დარღვევით ან/და არ არის წარდგენილი სარჩელისა და თანდართული დოკუმენტების იმდენი ასლი, რამდენიც მოპასუხეა, ან/და სარჩელს არ ერთვის სახელმწიფო ბაჟის გადახდის დამადასტურებელი დოკუმენტი ან/და წარმომადგენლის უფლებამოსილების დამადასტურებელი დოკუმენტი, სასამართლო გამოიტანს ხარვეზის შესახებ განჩინებას და მოსარჩელეს დაუნიშნავს ვადას მის შესავსებად. თუ მოსარჩელე დანიშნულ ვადაში შეავსებს განჩინებაში მითითებულ ხარვეზს, სასამართლო გამოიტანს განჩინებას სარჩელის წარმოებაში მიღების შესახებ; წინააღმდეგ შემთხვევაში სასამართლო გამოიტანს განჩინებას სარჩელის წარმოებაში მიღებაზე უარის თქმისა და მოსარჩელისათვის მისი დაბრუნების შესახებ, რაზედაც შეიძლება კერძო საჩივრის შეტანა. ასეთი განჩინების გამოტანის შემთხვევაში სახელმწიფო ბაჟი მთლიანად უნდა დაბრუნდეს.

2. თუ სარჩელში არ არის მითითებული ამ კოდექსის 178-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტით გათვალისწინებული მოსარჩელის მისამართი, სასამართლოს გამოაქვს განჩინება სარჩელის განუხილველად დატოვების შესახებ.

3. სასამართლო უფლებამოსილია სარჩელზე დადგენილი ხარვეზის შესახებ შეტყობინება მხარეებს (მათ წარმომადგენლებს) აცნობოს ტელეფონით, თუ ხარვეზი შეეხება ამ კოდექსის 445-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებულ სარჩელის ფორმალურ (და არა შინაარსობრივ) მხარეს. ასეთი წესით ინფორმირების შემთხვევაში ხარვეზის შესახებ განჩინება სატელეფონო შეტყობინების განხორციელების დღეს ჩაბარებულად ითვლება.

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

     მუხლი 448. სასამართლოს დავალებები მოპასუხისადმი

1. საქმის სასამართლო განხილვისათვის მომზადების მიზნით მოსამართლე:

ა) უგზავნის მოპასუხეს სარჩელის (განცხადების) და ამ კოდექსით გათვალისწინებული დოკუმენტების ასლებს;

ბ) დაუნიშნავს მოპასუხეს ვადას იმისთვის, რომ მან წერილობით შეადგინოს თავისი პასუხი (შესაგებელი) სარჩელზე (განცხადებაზე) და მასში დასმულ საკითხებზე, აგრეთვე თავისი მოსაზრებები სარჩელისათვის დართული დოკუმენტების შესახებ და წარუდგინოს ისინი სასამართლოს. დანიშნული ვადა არ უნდა აღემატებოდეს 14 დღეს, ხოლო რთული კატეგორიის საქმეებზე – 21 დღეს. ამ ვადის გაგრძელება დაუშვებელია, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც არსებობს საპატიო მიზეზი.

2. მოპასუხის წერილობით პასუხში (შესაგებელში) მითითებული უნდა იყოს:

ა) სასამართლოს დასახელება, რომელშიც მას შეაქვს პასუხი (შესაგებელი);

ბ) მოპასუხის, მისი წარმომადგენლის (თუ პასუხი (შესაგებელი) შეაქვს წარმომადგენელს), მოწმის, სხდომაზე მოსაწვევი სხვა პირის სახელი, გვარი (სახელწოდება), ძირითადი მისამართი (ფაქტობრივი ადგილსამყოფელი), აგრეთვე არსებობის შემთხვევაში ალტერნატიული მისამართი, სამუშაო ადგილის მისამართი, ტელეფონის ნომერი, მათ შორის, მობილურის, ელექტრონული ფოსტის მისამართი, ფაქსი. პასუხში (შესაგებელში) შესაძლოა მოპასუხემ ან მისმა წარმომადგენელმა ასევე მიუთითოს საკონტაქტო პირის მონაცემები. თუ მოპასუხე იურიდიული პირია ან ინდივიდუალური მეწარმეა − თავად მოპასუხე, ხოლო თუ მას ჰყავს წარმომადგენელი (გარდა კანონიერი წარმომადგენლისა) − მისი წარმომადგენელი ვალდებულია მიუთითოს ელექტრონული ფოსტის მისამართი და ტელეფონის ნომერი;

გ) ცნობს თუ არა მოპასუხე სარჩელს და რა ნაწილში;

დ) თუ მოპასუხე სარჩელს არ ცნობს, რა კონკრეტულ ფაქტებსა და გარემოებებს ემყარება მისი პასუხი (შესაგებელი) სარჩელის წინააღმდეგ;

ე) მტკიცებულებები, რომლებიც ადასტურებს მოპასუხის მიერ მითითებულ გარემოებებს;

ვ) რა საპროცესო საშუალებებით აპირებს მოპასუხე სარჩელისაგან თავის დაცვას, კერძოდ, ხომ არ აპირებს შეგებებული სარჩელის აღძვრას, ხომ არ უარყოფს სარჩელის დასაშვებობას;

ზ) არსებობის შემთხვევაში, მოპასუხის შუამდგომლობები:

ზ.ა) ხომ არ ექნება აცილება სასამართლოს ან მოსამართლის მიმართ და ა. შ.;

ზ.ბ) ვინ შეიძლება ჩაებას პროცესში თანამონაწილედ ან მესამე პირად;

ზ.გ) რომელი მოწმე უნდა იქნეს გამოძახებული სასამართლო სხდომაზე;

ზ.დ) სხვა სახის შუამდგომლობები;

თ) პასუხისთვის (შესაგებლისთვის) დართული დოკუმენტების ნუსხა;

ი) მოპასუხის მოსაზრება საქმის ზეპირი მოსმენის გარეშე განხილვის თაობაზე.

3. პასუხს (შესაგებელს) უნდა ერთოდეს წარმომადგენლის უფლებამოსილების დამადასტურებელი დოკუმენტი, თუ იგი სასამართლოში შეაქვს წარმომადგენელს.

 4. პასუხში (შესაგებელში) სრულყოფილად და თანამიმდევრობით უნდა იყოს ასახული მოპასუხის მოსაზრებები სარჩელში აღნიშნულ თითოეულ ფაქტობრივ გარემოებასა და მტკიცებულებასთან დაკავშირებით. თუ მოპასუხე არ ეთანხმება სარჩელში აღნიშნულ რომელიმე გარემოებას, იგი ვალდებულია მიუთითოს ამის მიზეზი და დაასაბუთოს შესაბამისი არგუმენტებით.

5. მოპასუხე ვალდებულია პასუხს (შესაგებელს) დაურთოს მასში აღნიშნული ყველა მტკიცებულება. თუ მოპასუხეს საპატიო მიზეზით არ შეუძლია პასუხთან (შესაგებელთან) ერთად მტკიცებულებათა წარდგენა, იგი ვალდებულია ამის შესახებ მიუთითოს პასუხში (შესაგებელში). მოპასუხე უფლებამოსილია მტკიცებულებათა წარდგენისათვის მოითხოვოს გონივრული ვადა.

6. მოპასუხე ვალდებულია სარჩელისა და თანდართული დოკუმენტების ასლების მიღების შემდეგ, სასამართლოს მიერ განსაზღვრულ ვადაში წარუდგინოს სასამართლოს თავისი პასუხი (შესაგებელი) სარჩელზე და მასში დასმულ საკითხებზე, აგრეთვე თავისი მოსაზრებები სარჩელისათვის დართული დოკუმენტების შესახებ. პასუხი (შესაგებელი) უნდა უპასუხებდეს ამ კოდექსის 177-ე მუხლის მე-2 და მე-3 ნაწილებით დადგენილ მოთხოვნებს.

7. მოპასუხეს შეუძლია პასუხის (შესაგებლის) შეტანისას განაცხადოს, რომ თანახმაა, წერილობითი მასალები მიიღოს ელექტრონული ფოსტით. ასეთ შემთხვევაში სასამართლო, როგორც წესი, მოპასუხეს მასალებს უგზავნის ელექტრონული ფოსტით.

8. პასუხს ხელს აწერს მოპასუხე ან მისი წარმომადგენელი.

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

     მუხლი 449. მოპასუხის წერილობითი პასუხის (შესაგებლის) და თანდართული დოკუმენტების ასლების მოსარჩელისათვის გადაგზავნა

1. მოპასუხის წერილობითი პასუხის (შესაგებლის) და თანდართული დოკუმენტების ასლები ეგზავნება მოსარჩელეს.

2. მოსარჩელეს უფლება აქვს, მოსამართლეს წარუდგინოს დამატებითი მტკიცებულებები, აგრეთვე წერილობით აცნობოს თავისი მოსაზრებები მოპასუხის წერილობითი პასუხის (შესაგებლის) თაობაზე მისი მიღებიდან 5 დღის ვადაში.

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ.

     მუხლი 450. ამ კოდექსის ზოგიერთი მუხლის მოქმედების გავრცელება ადმინისტრაციული საქმეების განხილვაზე

1. ამ კოდექსის მე-11 მუხლის მე-5 ნაწილის, 59-ე მუხლის 31 ნაწილის, 183-ე და 184-ე მუხლების, 186-ე მუხლის 11 და 12 ნაწილების, 201-ე მუხლისა და 275-ე მუხლის პირველი ნაწილის „თ“ და „ი“ ქვეპუნქტების მოქმედება არ ვრცელდება საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული საქმეების განხილვაზე.

2. ამ კოდექსის 445-ე-449-ე მუხლების მოქმედება ვრცელდება მხოლოდ საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსით გათვალისწინებული ადმინისტრაციული საქმეების განხილვაზე.

საქართველოს 2011 წლის 28 დეკემბრის კანონი №5667– ვებგვერდი, 30.12.2011წ. 

საქართველოს 2023 წლის 30 ივნისის კანონი №3447 – ვებგვერდი, 30.06.2023წ.

    მუხლი 451. 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილ პირებთან დაკავშირებული სამართლებრივი რეგულირება გარდამავალ პერიოდში

1. 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილ პირს მის ინდივიდუალურ შეფასებამდე არ ეზღუდება სასამართლოსათვის მიმართვის უფლება.

2. 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილი პირი ჩაითვალოს ქმედუუნარო პირად მის ინდივიდუალურ შეფასებამდე, 2015 წლის 1 აპრილამდე მოქმედი ნორმების შინაარსის გათვალისწინებით.

3. მოსამართლე სარჩელის ჩაბარებიდან 5 დღის ვადაში არ მიიღებს მას, თუ სარჩელი შეიტანა 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილმა პირმა, რომლის ინდივიდუალური შეფასებაც არ მომხდარა.

4. სასამართლო მხარის განცხადების საფუძველზე ან თავისი ინიციატივით განუხილველად დატოვებს სარჩელს (განცხადებას), თუ სარჩელი (განცხადება) 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილმა პირმა შეიტანა და სასამართლოს მიზანშეწონილად არ მიაჩნია მისთვის საპროცესო წარმომადგენლის დანიშვნა.

5. მხარეს შეიძლება უარი ეთქვას სამედიცინო მედიაციის სამსახურის მიერ მიღებული გადაწყვეტილების ცნობასა და აღსრულებაზე, თუ მხარე, რომლის წინააღმდეგაც გამოტანილია სასამართლო გადაწყვეტილება, სასამართლოს სარჩელით მიმართავს და დაამტკიცებს, რომ იგი 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილი პირი იყო.

6. სასამართლო უფლებამოსილია გააუქმოს სამედიცინო მედიაციის სამსახურის მიერ მიღებული გადაწყვეტილება, თუ მხარე, რომლის წინააღმდეგაც გამოტანილია სასამართლო გადაწყვეტილება, სასამართლოს საჩივრით მიმართავს და დაამტკიცებს, რომ იგი 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილი პირი იყო.

7. თუ გადაწყვეტილების ბათილად ცნობის შესახებ განცხადება ამ კოდექსის 422-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ბ“ ქვეპუნქტს ემყარება, განცხადების შეტანის ვადა იწყება იმ დღიდან, როცა გადაწყვეტილება ეცნობა იმ მხარის კანონიერ წარმომადგენელს, რომელიც 2015 წლის 1 აპრილამდე სასამართლოს მიერ ქმედუუნაროდ ცნობილი პირი იყო.

საქართველოს 2015 წლის 20 მარტის კანონი №3340 – ვებგვერდი, 31.03.2015წ.

    მუხლი 452. (ძალადაკარგულია)

საქართველოს 2015 წლის 16  დეკემბრის კანონი №4648  - ვებგვერდი, 28.12.2015წ.

 

საქართველოს პრეზიდენტი ედუარდ შევარდნაძე.

თბილისი,

1997 წლის 14 ნოემბერი.

№1106 –Iს

 

 

LAW OF GEORGIA

CIVIL PROCEDURE CODE OF GEORGIA

 

Book One

General Provisions

 

Section One

Court

 

Chapter I – Basic Provisions of Legal Proceedings

 

Article 1 – Scope of application

1. Common Courts of Georgia shall review civil matters under the procedures determined by this Code.

2. Civil proceedings shall be conducted under the procedural legislation that is applied for reviewing matters, performing individual procedural actions or executing court rulings.

 

Article 2 – Protection of rights in judicial proceedings

1. Everyone shall be guaranteed judicial protection of their rights. A court shall start to review a matter based on an application of a person who applies to the court for protection of his/her legitimate rights or interests.

2. A court may refuse to accept an application or to review a matter only on the grounds and under the procedures determined by this Code.

 

Article 3 – Principle of disposition

1. The parties shall initiate judicial proceedings in accordance with the procedures established by this Code by filing a claim or an application. They shall determine the subject matter of the dispute and make an independent decision on filing a claim (application).

2. The parties may settle proceedings amicably. A plaintiff may withdraw his/her action, and a defendant may acknowledge an action.

 

Article 4 – Adversarial principle

1. Legal proceedings shall be conducted based on adversarial principles. Parties shall enjoy equal rights and opportunities to substantiate their claims, reject or extinguish claims, opinions or evidence presented by the other party. Parties shall determine on their own on which facts their claims must be based, or which evidence must be used to verify those facts.

2. To establish details of a matter, a court may take actions under this Code on its own initiative.

 

Article 5 – Administration of justice only by court based on equality of citizens

1. Only a court shall administer justice on civil matters based on equality of all persons before the law and the court.

2. For the purposes of participation on an equal basis with others in administering justice, parties and participants with disabilities shall enjoy the rights and opportunities granted under the Law of Georgia on the Rights of Persons with Disabilities, including through participation with the status of special plaintiff.

Law of Georgia No 6839 of 14 July 2020 – website, 28.7.2020

 

Article 51 – Specialisation of persons involved in the process related to the protection of the minors’ rights

1. The following persons shall be involved in the process related to the protection of the minors’ rights: a judge, a lawyer, a social worker, and/or another appropriate invited expert based on the needs of minors that are specialised in the methodology of the relationship with minors and other related matters.

2. The standard of specialisation shall be determined by an ordinance of the Government of Georgia, and in the case of a judge, the standard of specialisation shall be determined by the resolution of the High Council of Justice of Georgia.

Law of Georgia No 5014 of 20 September 2019 – website, 27.9.2019

Law of Georgia No 5914 of 21 May 2020 – website, 25.5.2020

 

Article 6 – Independence of judges and their subordination to law

1. A judge shall be independent in his/her activities and shall be subordinated only to the Constitution of Georgia and laws. Any influence on a judge or interference in his/her activities to influence decision-making shall be prohibited and punishable under law.

2. If, in the opinion of a reviewing court, the law to be applied to the matter fails to comply with or contradicts the Constitution, the court shall suspend the hearing until the Constitutional Court makes a decision on this issue. After that the hearing shall be resumed.

3. If, in the opinion of a reviewing court, a subordinate normative act, examination of which is not within the authority of the Constitutional Court, fails to comply with the law, the court shall make a decision according to the law.

 

Article 7 – Analogy of statute and law

1. If there is no law that can regulate a disputed relationship, a court shall apply the law that regulates similar relationships (analogy of statute), and if no such law is available either, then the court shall apply general principles of the legislation of Georgia (analogy of law).

2. If there is no civil procedural norm regulating a relationship that has arisen during legal proceedings, a court shall apply the norm of procedural law that regulates similar relationships (analogy of statute), and if no such norm is available either, then the court shall apply the general principles of civil procedure law (analogy of law).

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 8 – Decision-making on behalf of Georgia

A court shall make a decision on behalf of Georgia.

 

Article 9 – Publicity of civil proceedings and the language of legal proceedings

1. In court, all matters shall be heard in open sessions unless this contradicts the interests of confidentiality of state secrets. Matters may also be heard in closed sessions in other circumstances provided by law, based on a substantiated petition of a party.

11. Photo-, film-, audio-, video or shorthand recording in a court building or during a civil proceeding shall be performed under the Organic Law of Georgia on Common Courts.

2. Parties and their representatives, and if required, witnesses, experts, specialists and interpreters shall participate in closed hearings.

3. A court shall make a reasoned ruling on conducting a closed hearing.

4. Legal proceedings shall be conducted in the state language. An interpreter shall be assigned to a person who has no command of the state language.

Law of Georgia No 1956 of 13 May 1999 – LHG I, No 15(22), 14.5.1999, Art. 64

Law of Georgia No 5290 of 11 July 2007 – LHG I, No 29, 27.7.2007, Art. 330

 

Article 10 – Binding nature of court decisions

The judgment (rulings, resolutions) entered into legal force, and also the instructions and decrees of the court, issued in order to exercise the powers of the court, shall be binding for all state, public or private enterprises, institutions, organisations, officials or citizens across the entire territory of Georgia, and the court decisions shall be enforced.

 

Chapter II – Substantive Jurisdiction

 

Article 11 – Substantive jurisdiction of courts in civil matters

1. The court under civil procedural legislation shall hear the matters related to violated or disputed rights, as well as the matters on the protection of statutory interests, in particular:

a) the disputes between citizens, citizens and legal persons, as well as between legal persons arising from civil, family, labour or land relations, as well as relations with respect to the use of natural resources and environmental protection;

b) (deleted);

c) (deleted);

d) (deleted);

e) the disputes between public and religious organisations;

f) the matters of non–contentious proceedings;

g) the matters related to confiscating and transferring to the State the property obtained from racketeering, or the property of an official, a member of the ‘criminal underworld’/’a thief in law’, a human trafficker, a person facilitating distribution of drugs, or the property of a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia;

h) the matters of adoption;

i) the matters of application of the sanctions under the legislation of Georgia against a person connected with a person who is convicted of carrying out prohibited economic activities in the occupied territories;

j) (Deleted – 19.2.2015, No 3096);

k) the matters related to the prohibition of dissemination of a creative piece of work if such dissemination encroaches on the rights of others.

2. In accordance with the law, the court jurisdiction may extend to other categories of cases.

3. The courts shall hear the above matters, unless the law stipulates that the matters come under the authority of administrative bodies.

4. The courts shall hear the matters deriving from international agreements, and also the matters involving aliens, stateless persons, enterprises and organisations of foreign states.

5. After a lawsuit becomes pending with a court the dispute arising between parties may not be reviewed by any other court or administrative body. At the same time, the parties shall not be deprived of the right to sell or alienate in any other manner the object of the dispute, or to assign the claim.

Law of Georgia No 70 of 10 December 1999 – LHG I, No 48(55), 16.12.1999, Art. 245

Law of Georgia No 211 of 24 June 2004 – LHG I, No 18, 9.7.2004, Art. 64

Law of Georgia No 5199 of 4 July 2007 – LHG I, No 28, 18.7.2007, Art. 286

Law of Georgia No 5628 of 18 December 2007 – LHG I, No 48, 27.12.2007, Art. 418

Law of Georgia No 797 of 19 December 2008 – LHG I, No 40, 29.12.2008, Art. 284

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

Law of Georgia No 5665 of 28 December 2011 – website, 11.1.2012

Law of Georgia No 1525 of 13 November 2013 – website, 22.11.2013

Law of Georgia No 3096 of 19 February 2015 – website, 27.2.2015

Law of Georgia No 2151 of 18 April 2018 – website, 1.5.2018

Law of Georgia No 4026 of 22 December 2018 – website, 25.12.2018

 

Article 12 – Referring disputes to arbitration

The parties to a dispute may agree to refer to arbitration those private property disputes that are based on equality of persons and that can be settled mutually between the parties.

Law of Georgia No 1281 of 19 June 2009 – LHG I, No 13, 2.7.2009, Art. 64

 

Chapter III – Court Jurisdiction

 

Article 13 – Civil cases under the jurisdiction of district (city) courts

1. A district (city) court shall hear at the first instance civil matters falling under its substantive jurisdiction.

2. A district (city) court may be composed of a magistrate judge who hears cases under Article 14 of this Code in administrative-territorial units within the territorial jurisdiction of the district (city) court.

3. In the administrative-territorial units where there is no magistrate judge, also in his/her absence, cases under Article 14 of this Code shall be heard by another judge of a district (city) court.

4. If there are several interconnected claims, one of which is not under the jurisdiction of a magistrate judge, another judge of a district (city) court shall hear the case.

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 14 – Civil matters falling under the jurisdiction of magistrate judges

Magistrate judges shall hear at the first instance the following cases:

a) property disputes, provided the value of the action does not exceed GEL 5 000;

b) non-contentious and summary proceedings, except for adoption cases, and summary proceedings for claims for damages and cases relating to declaring the property ownerless, if the value of the claim or property exceeds GEL 5 000;

c) disputes related to family law matters, other than adoption, deprivation of parental rights, establishment of paternity and divorce cases, provided there is a dispute between the spouses over the custody of the child;

d) (deleted).

Law of Georgia No 1956 of 13 May 1999 – LHG I, No 15(22), 14.5.1999, Art. 64

Law of Georgia No 1972 of 28 May 1999 – LHG I, No 18(25), 1.6.1999, Art. 71

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 211 of 24 June 2004 – LHG I, No 18, 9.7.2004, Art. 64

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 4075 of 15 December 2010 – LHG I, No 76, 29.12.2010, Art. 505

Law of Georgia No 2035 of 7 March 2018 – website, 29.3.2018

 

Article 15 – General venue

1. A claim shall be filed with a court according to the place of residence of the defendant. A claim against a legal person shall be filed with a court according to the location of the legal person. For proceedings where no claim is lodged, the jurisdiction shall be determined according to the place of residence of the person against whom an application (complaint) has been filed.

11. Claims (applications) for cases under Article 14 of this Code shall be filed with a court according to the territory falling under the jurisdiction of a magistrate judge, and in an administrative-territorial unit that has no magistrate judge, claims shall be filed with a district (city) court.

2. If a defendant has no place of residence, the claim shall be reviewed in a court according to his/her location in the territory of Georgia. If a defendant's location is unknown, then a claim may be filed according to his/her last place of residence.

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 16 – Exclusive venue

1. An action against several defendants shall be filed with a court according to the place of residence of one of the defendants.

2. Contract-based actions shall be filed with a court according to the place of contract performance or the place where the contract must have been performed, except as provided for in paragraph 5 of this article.

3. An action arising from the activity of a branch of a legal person shall be filed with a court only according to the location of the branch.

4. Actions related to intestate or testamentary succession shall be submitted to a court before the death of the decedent, according to his/her place of residence. If the decedent is a Georgian national, but resided abroad at the time of his/her death, a claim may be filed with a court according to his/her last place of residence or the location of his/her estate in Georgia.

5. Actions arisen on the basis of the agreements concluded by the banking institutions, microfinance organisations, and non-banking deposit institutions of Georgia – qualified credit institutions (including the ones made in an electronic form) on granting a loan (credit) shall be filed with the court according to the place of residence of the defendant.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 2035 of 7 March 2018 – website, 29.3.2018

 

Article 17 – Initiating an action against a defendant who has no place of residence in Georgia (forum rei sitae)

An action against a defendant who has no place of residence in Georgia may be filed with a court according to the location of the property of the defendant. If the claim has been secured with property, an action may be initiated according to the location of this property.

 

Article 18 – Jurisdiction as to the subject matter (forum rei sitae)

1. If a dispute concerns rights in real property, including rights over a land plot, an action for title to the property, for encumbrance or removal of such encumbrance, as well as for property division, distribution and ownership may be filed with a court according to the location of the assets in question.

2. An action filed against an owner or holder of a real thing, as well as an action filed to recover damage or loss of a real thing shall fall under in rem jurisdiction.

 

Article 19 – Matrimonial jurisdiction

1. An action to terminate or invalidate marriage, as well as to establish the fact or the absence of the fact of marriage, may be filed with a court according to a common place of residence of the spouses. If upon filing an action, there is no such place, then the action may be filed according to the defendant's place of residence. If the defendant has no place of residence in Georgia, then the court shall hear the case according to the plaintiff’s place of residence.

2. If minor children live with the plaintiff, which makes it difficult for him/her to appear in court according to the defendant's place of residence, at the plaintiff’s request the case may be heard at the court according to his/her place of residence.

3. (Deleted)

4. An action to establish paternity may be brought in a court according to the child's place of residence.

5. An action to enforce the payment of the alimony may be submitted to a court according to the child's place of residence.

Law of Georgia No 1956 of 13 May 1999 – LHG I, No 15(22), 14.5.1999, Art. 64

 

Article 191 – Adoption jurisdiction

An action for adoption may be submitted to a court according to the location of the adoptive parent or of the adoptee.

Law of Georgia No 5628 of 18 December 2007 – LHG I, No 48, 27.12.2007, Art. 418

 

Article 20 – Jurisdiction based on a plaintiff’s choice

If a case falls under the jurisdiction of several courts, a plaintiff may choose the court.

 

Article 21 – Agreement on jurisdiction

1. If the exclusive jurisdiction of a court has not been established, then the parties may choose a jurisdiction by agreement. The agreement shall be executed in writing.

2. A court that lacks jurisdiction may acquire jurisdiction also in cases where a defendant is not against hearing the case in a court that lacks jurisdiction, and agrees to participate in the hearing. Such jurisdiction may also be acquired if the defendant is represented by a lawyer, or is notified of the lack of jurisdiction of a court and its consequences, as well as of his/her right to object on the grounds of lack of jurisdiction. The fact that the defendant has been provided with such information by a court shall be recorded in minutes of the court.

Law of Georgia No 1956 of 13 May 1999 – LHG I, No 15(22), 14.5.1999, Art. 64

 

Article 22 – Hearing of cases admitted in compliance with the rules of jurisdiction

A court shall hear a lawsuit pending with the court in compliance with the rules of jurisdiction, and shall decide on its merits, even if this case subsequently falls under the jurisdiction of another court.

 

Article 23 – Referring a case to a competent court

1. A court shall refer a case for hearing to another court, if:

a) a defendant whose place of residence was not known previously requests that the case be referred to a court according to his/her place of residence;

b) due to recusal of one or more judges in a court, it is impossible to replace the judges in the same court.

2. If a case falls under the jurisdiction of several courts, it shall be transferred to a court chosen by the plaintiff.

3. A court shall render a ruling referring a case to another court; the ruling may not be appealed.

 

Article 24 – Inadmissibility of a dispute over jurisdiction

A lawsuit referred from one court to another shall become pending for hearing with the court to which the case was referred. A dispute over jurisdiction between courts shall be inadmissible.

 

Chapter IV – Composition of a Court; Recusal

 

Article 25 – Composition of a court

1. Civil cases shall be heard at the first instance by a district (city) court, as well as by magistrate judges sitting alone.

2. (Deleted).

3. Civil cases shall be tried in the appellate procedure by three judges. Cases under Article 14 of this Code, a property dispute the value of which does not exceed GEL 20 000, an appeal concerning the ruling on upholding the judgment made by the first instance court, and disputes arisen from labour relations may be heard by a single judge of the Civil Cases Chamber of the court of appeals.

4. Civil cases shall be tried by way of cassation by three judges, except when the Grand Chamber of the Supreme Courts hears a case.

Law of Georgia No 918 of 8 June 2001 – LHG I, No 18, 28.6.2001, Art. 56

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

Law of Georgia No 2261 of 4 December 2009 – LHG I, No 41, 8.12.2009, Art. 305

Law of Georgia No 2035 of 7 March 2018 – website, 29.3.2018

 

Article 26 – Procedure for hearing particularly complex cases

1. When there is a sufficient number of judges in a district (city) court to hear cases by a panel of judges, the judge who hears the case alone may determine that the case is to be heard by a panel of three judges, if:

a) the hearing and resolution of the case is essential to judicial practice;

b) the case is especially complex in its factual or legal aspects.

2. A judge shall deliver at the main hearing a reasoned ruling on hearing a case by a panel of judges, before the case hearing starts. The ruling shall be forwarded to the presiding judge who determines the composition of the panel. The panel shall include the judge who participated in the original hearing of the case.

3. (Deleted)

4. (Deleted)

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 918 of 8 June 2001 – LHG I, No 18, 28.6.2001, Art. 56

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 27 – Procedure for solving issues by a panel of judges

1. If a panel of judges hears a case, all issues arising with respect to the hearing shall be resolved by a majority of votes. None of the judges may abstain from resolving any issue.

2. A judge who disagrees with the majority opinion at the time when a court of first instance, appeal and cassation is delivering a judgment, ruling or resolution, may present his/her dissenting opinion in writing. During the announcement of the decision, the parties to the hearing shall be notified of the existence of a dissenting opinion.

3. The dissenting opinion shall be enclosed with the case file, without disclosing its contents in a courtroom.

 

Article 28 – Confidentiality of deliberation

Judges may not disclose the details of the discussion that took place during the deliberation.

 

Article 29 – Inadmissibility of a repeated participation of a judge in a case hearing

1. A judge who took part in hearing a case at the first instance may not participate in the hearing of this case at a court of appeals and/or a court of cassation.

2. A judge who took part in a case hearing at a court of appeals may not participate in the hearing of this case at a court of first instance and/or a court of cassation.

3. A judge who took part in a case hearing at the court of cassation may not participate in the hearing of this case at a court of first instance and/or a court of appeals.

 

Article 30 – Inadmissibility of admitting close relatives in the composition of a court

Persons who are closely related to each other may not be admitted to the composition of a court that hears civil cases. And if it is discovered that such relatives are on the panel, they shall be removed from the hearing.

 

Article 31 – Other grounds for recusing a judge

1. A judge may not hear a case or participate in the hearing of a case, if he/she:

a) represents a party to the case or shares common rights or obligations with any of the parties;

b) participated in a previous hearing of this case as a witness, an expert, a specialist, an interpreter, a representative or a secretary of a court session;

c) is a relative of one of the parties or of the party’s representative;

d) is personally interested, directly or indirectly in the outcome of the case, or if there are other grounds for questioning his/her impartiality;

e) was a mediator in the same case or in another case essentially related to this case.

2. Under paragraph 1(c) of this article, relatives include:

a) spouse;

b) bride/bridegroom;

c) lineal relatives;

d) siblings;

e) nephews and nieces;

f) parents’ siblings;

g) relatives in law (relatives by marriage);

h) persons connected with long-term family relationship.

Law of Georgia No 5550 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

 

Article 32 – Self - recusal

If there are grounds for recusal, a judge shall be obliged to recuse himself/herself. A ruling on self–recusal that contains a reference to the grounds for self–recusal shall be delivered by the judge (court).

 

Article 33 – Application of the parties for recusal

Parties may apply for recusal in writing. An application for recusal shall specify the grounds for recusal and shall be submitted during the preparation for preliminary hearing. An application for recusal may be made later only if grounds for recusal have become known to the person requesting recusal, or have arisen after the commencement of the main hearing. In this case, an application on recusal may be made before oral arguments.

 

Article 34 – Procedure for making a decision on an application for recusal

1. After recusal is proposed, the court (the judge) may listen to the parties, as well as to the person against whom recusal is sought.

2. The court shall make a decision on recusal by deliberating in a courtroom or in chambers.

3. If a recusal is declared against a judge who hears a case alone, this judge himself/herself shall decide the matter of recusal. When a recusal is admitted or when a judge recuses himself/herself, the judge shall refer the case to the presiding judge who shall forward it to another judge for review. If there is no other judge in a district (city) court who hears civil cases, then the presiding judge shall refer the case to the presiding judge of appeal in order for the court of appeals to forward it to another district (city) court.

4. If recusal is declared against one of the judges of the panel, the remaining judges shall decide the matter of recusal in the absence of the judge whose recusal is sought. If the votes against or in favour of the recusal of a judge are equal, the judge shall be deemed recused. In this case, the judge shall be replaced with another judge.

5. If recusal is declared against the entire composition or majority of the panel of judges, the entire panel of these judges shall make a decision on recusal with a majority of votes. If the entire panel or majority of the panel is recused, the case shall be submitted to the presiding judge, who shall refer the case to another panel for review.

6. If the entire chamber of the Supreme Court of Georgia or of the court of appeals is recused, the case shall be submitted to the presiding judge of the court concerned, who shall refer the case to another panel for review in accordance with the procedures established by law. If after admitting a recusal in a court of appeals, or in the cases specified in Article 29 of this Code, it is impossible to set up a new panel of judges, the case shall be forwarded to the chairperson of the Supreme Court in order for the Supreme Court to refer the case to another court of appeals.

Law of Georgia No 1494 of 26 June 1998 – The Parliament Gazette, No 25-26, 15.7.1998, p.32

Law of Georgia No 1956 of 13 May 1999 – LHG I, No 15(22), 14.5.1999, Art. 64

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 35 – Grounds for recusing experts, interpreters, specialists, secretaries of the session

Experts, interpreters, specialists and secretaries of the session may be recused under the grounds provided in Article 31(1).

 

Article 36 – Appealing a court ruling on recusal

A court ruling on recusal may be appealed together with a court judgment, under Articles 377 and 404.

Law of Georgia No 2398 of 9 September 1999 – LHG I, No 43(50), 21.9.1999, Art. 227

 

Chapter V – Costs of Trial

 

Article 37 – Definition of concepts

1. Court and extra-judicial costs shall constitute costs of trial.

2. State fees and costs associated with a case hearing shall constitute court costs. Procedure for calculating costs associated with a case hearing and their amount shall be determined under the decision of the High Council of Justice of Georgia.

3. Advocate’s fees, lost wages (lost earnings), costs incurred for providing evidence, as well as other necessary costs of the parties shall constitute extra-judicial costs.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 1156 of 20 September 2013 – website, 8.10.2013

 

Article 38 – State fees

State fees shall be paid under the Law of Georgia on State Fees for:

a) an action, as well as for an application on returning a leased item into the ownership of the lessor;

a1) an application for the compulsory sale of shares;

a2) an application for judicial assistance in securing witness attendance and evidence for arbitration proceedings, for an application concerning the appointment, recusal, or termination of an arbiter or for an application concerning the arbiter’s competence, unless otherwise provided by international agreements of Georgia;

a3) an application for recognition and enforcement of an arbitration award, for an appeal to reverse an arbitration award, unless otherwise provided by international agreements of Georgia;

a4) (deleted – 19.2.2015, No 3096);

a5) (deleted – 19.2.2015, No 3096);

a6) (deleted – 19.2.2015, No 3096);

a7) an application requesting the review of issues provided for by the Law of Georgia on Entrepreneurs;

b) a counter-claim;

c) appeals of a third party who has independent claims against the object in question;

d) an application for instituting non-contentious proceedings;

e) a claim relating to disputes arising from state-legal and administrative-legal relations;

f) an appeal petition;

g) a cassation appeal;

h) a complaint subject to a time limit;

i) an application for provisional measures;

i1) an application for applying, or recognising and enforcing the measures to secure a claim related to arbitration proceedings, unless otherwise provided for by international agreements of Georgia;

i2) an application for applying a measure to secure the mediation settlement agreement, an application for enforcing the mediation settlement agreement, or an application for recognising and enforcing the international mediation settlement agreement;

j) an application for reopening proceedings on the grounds of newly discovered circumstances or an application for declaring a decision void.

Law of Georgia No 1365 of 29 April 1998 – The Parliament Gazette, No 19-20, 30.5.1998, p.41

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 1395 of 7 May 2002 – LHG I, No 13, 28.5.2002, Art .50

Law of Georgia No 2360 of 20 December 2005 – LHG I, No 55, 27.12.2005, Art. 376

Law of Georgia No 5286 of 11 July 2007 – LHG I, No 29, 27.7.2007, Art. 327

Law of Georgia No 2451 of 25 December 2009 – LHG I, No 50, 31.12.2009, Art. 388

Law of Georgia No 5265 of 11 November 2011 – website, 24.11.2011

Law of Georgia No 5665 of 28 December 2011 – website, 11.1.2012

Law of Georgia No 6145 of 8 May 2012 – website, 17.5.2012

Law of Georgia No 3096 of 19 February 2015 – website, 27.2.2015

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

Law of Georgia No 668 of 22 June 2021 – website, 24.6.2021

Law of Georgia No 888 of 2 August 2021 – website, 4.8.2021

 

Article 39 – Amount of state fees

1. The amount of state fees shall be:

a) in the cases specified in Article 38(a–c, e) of this Code – 3% of the value of a subject matter of dispute, but not less than GEL 100, except as determined under Article 1873 of this Code;

a1) for an application for judicial assistance in securing witness attendance and evidence for arbitration proceedings, an application for the appointment, recusal, termination and of an arbiter, or an application regarding the competence of an arbiter – GEL 50, unless otherwise provided by international agreements of Georgia;

a2) for an appeal for cancelling an arbitral decision, an application for the recognition and enforcement of an arbitrary decision – GEL 150, unless otherwise provided by international agreements of Georgia;

a3) 1% of the value of the subject matter of a dispute but not less than GEL 50 – for claims under Article 1873 of this Code. If a dispute in a judicial mediation process is not settled by agreement between the parties, the plaintiff shall, after the proceedings are resumed, additionally submit the original copy of a receipt certifying payment of 2% of the value of the subject matter of the dispute but not less than GEL 50;

a4) (deleted – 19.2.2015, No 3096);

a5) (deleted – 19.2.2015, No 3096);

a6) GEL 50 for an application for applying a measure to secure the mediation settlement agreement;

a7) GEL 150 for an application for executing the mediation settlement agreement, or an application for recognising and executing the international mediation agreement;

b) for an appeal petition, including a decision (ruling) of a district (city) court on refusing to reopen proceedings – 4% of the value of the subject matter of dispute, but not less than GEL 150;

c) for a cassation appeal, including a decision (ruling) of a district (city) court on refusing to renew proceedings – 5% of the value of the subject matter of dispute, but not less than GEL 300;

d) for a complaint subject to a time limit – GEL 50;

e) for an application for provisional measures – GEL 50;

e1) for an application for using, recognising or executing provisional measures related to arbitration proceedings – GEL 50, unless otherwise provided by international agreements of Georgia;

f) for an application for reopening proceedings on the grounds of newly discovered circumstances – GEL 100;

g) for an application for declaring a decision void – GEL 50;

h) for a non-property dispute – GEL 100, and for appeal and a cassation claims – GEL 150 and GEL 300 respectively;

i) for a dispute arising with respect to the reopening of proceedings over a lost material of the case, if the case material was lost through the fault of either of the parties – GEL 100;

i1) (deleted – 19.2.2015, No 3096);

j) for a claim brought with respect to a bill of exchange or a cheque – GEL 100, for appeal and cassation claims – GEL 150 and GEL 300, respectively;

k) for non–contentious matters – GEL 50, for appeal and cassation claims – GEL 100 and GEL 300, respectively;

l) for an application requesting the review of issues provided for by the Law of Georgia on Entrepreneurs – GEL 300, and for an application for the compulsory sale out of shares – GEL 500.

11. (Deleted – 6.12.2011, No 5369).

2. The amount of state fees for the matters falling under the jurisdiction of a magistrate court in courts of all instances shall be half of the amount established under paragraph 1 of this article.

3. Amount of state fees:

a) in a court of first instance shall not exceed:

a.a) GEL 3 000 – for a natural person;

a.b) GEL 5 000 – for a legal person;

b) in a court of appeals shall not exceed:

b.a) GEL 5 000 – for a natural person;

b.b) GEL 7 000 – for a legal person;

c) in a cassation court shall not exceed:

c.a) GEL 6 000 – for a natural person;

c.b) GEL 8 000 – for a legal person.

Law of Georgia No 1365 of 29 April 1998 – The Parliament Gazette, No 19–20, 30.5.1998, p.41

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 1395 of 7 May 1999 – LHG I, No 13, 28.5.2002, Art. 50

Law of Georgia No 2360 of 20 December 2005 – LHG I, No 55, 27.12.2005, Art. 376

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5304 of 11 July 2007 – LHG I, No 29, 27.7.2007, Art. 334

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 2451 of 25 December 2009 – LHG I, No 50, 31.12.2009, Art. 388

Law of Georgia No 3365 of 6 July 2010 – LHG I, No 40, 20.7.2010, Art. 246

Law of Georgia No 5265 of 11 November 2011 – website, 24.11.2011

Law of Georgia No 5369 of 6 December 2011 – website, 20.12.2011

Law of Georgia No 5550 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

Law of Georgia No 5665 of 28 December 2011 – website, 11.1.2012

Law of Georgia No 3096 of 19 February 2015 – website, 27.2.2015

Law of Georgia No 3220 of 18 March 2015 – website, 26.3.2015

Decision of the Constitutional Court of Georgia No 2/6/623 of 29 December 2016 – website, 12.1.2017

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

Law of Georgia No 668 of 22 June 2021 – website, 24.6.2021

Law of Georgia No 806 of 22 July 2021 – website, 26.7.2021

Law of Georgia No 888 of 2 August 2021 – website, 4.8.2021

 

Article 40 – Value of the subject matter of dispute

1. A plaintiff shall indicate the value of the subject matter of dispute. If the price specified by the plaintiff applicant is manifestly different from the actual value of the disputed property, a judge shall determine the price of the subject matter of dispute based on the market value of the disputed property.

2. If one action contains several different claims, then these claims shall be summarised and then the value of the subject matter of dispute shall be determined.

3. When determining the value of the subject matter of a dispute, account shall be taken of the prices applicable at the time when the action was filed, and when appealing a decision account shall be taken of the prices applicable at the time of filing the appeal.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 41 – Procedure for determining the price of the subject matter of dispute

1. The price of the subject matter of dispute shall be:

a) on claims for collection of funds– the amount payable;

b) on claims concerning transfer or supply of an item (property) – the market value of this item (property);

c) on maintenance claims – the aggregate of the amounts payable within one year;

d) on claims for due payments or disbursements – the aggregate of the amounts to be paid or disbursed within not more than three years;

e) on claims for payments without fixed term or lifelong payments or disbursements – the aggregate of the amounts to be paid or disbursed within three years;

f) on claims for reduction or increase of payments or disbursements – the sum by which the payments or disbursements are reduced or increased, but within not more than one year;

g) on claims for early termination of a property lease agreement – the aggregate of the amounts to be paid for the remaining term, but for not more than three years;

h) on claims for termination of payments or disbursements – the aggregate of the remaining payments or disbursements, but for not more than three years;

i) on claims for the recognition of a title to real property – the market value of the real property;

j) GEL 4 000, provided in property disputes (property infringement or other interference, neighbour disputes, etc.) it is impossible to determine the value of the subject matter of dispute.

2. If along with a non-property dispute a property dispute arising from it is considered, the price of the subject matter of dispute shall be determined according to the claim with higher value.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 42 – Preliminary estimation of the value of the subject matter of dispute

If, upon filing an action it is impossible to precisely estimate the value of the subject matter of dispute, the preliminary amount of state fees shall be determined by the judge, and then the payment of an additional amount is requested or the excess amount paid is returned according to the value of the claim established during the litigation.

 

Article 43 – (Deleted)

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 44 – Costs of the proceedings

Costs of the proceedings include:

a) sums to be paid to witnesses, specialists and experts

b) sums to be paid to interpreters

c) costs incurred for on-site inspections

c1) costs incurred for fact-finding process mandated by the court

d) costs of finding the defendant

e) costs of the enforcement of the court’s decision

f) sums paid to a lawyer from the state treasury

g) costs of conducting forensic examinations at a specialised expert institution.

Law of Georgia No 597 of 25 November 2004 – LHG I, No 37, 16.12.2004, Art. 173

Law of Georgia No 6145 of 8 May 2012 – website, 17.5.2012

 

Article 45 – Sums payable to witnesses, experts, specialists and interpreters

1. Witnesses, experts, specialists and interpreters shall be reimbursed for travel and accommodation costs incurred for appearing in court, and will be given a daily allowance. Private specialised expert institutions (independent experts), specialists, interpreters shall be reimbursed for the work mandated by the court based on a concluded agreement. In determining the remuneration amount account shall be taken of the time required for performing the task mandated by the court, as well as the material required for proper fulfilment of this duty, etc.

2. A state-owned specialised expert institution shall be reimbursed for forensic examination (specialist, interpreter) costs based on the rates and tariffs determined by the Government of Georgia.

21. The fact-finding mandated by the court shall be reimbursed according to the rates determined by the Minister of Justice of Georgia by the person at whose request the court mandated to carry out on-site inspection for the purpose of establishing the facts, and the costs of the fact-finding carried out at the court’s initiative shall be borne equally by parties.

3. Employees who are summoned to court as witnesses shall retain their average salary at their workplace. Witnesses not involved in employment relations shall be reimbursed for the time spent away from their work or regular activities, taking into consideration the actual time spent and the amount of minimum wage.

Law of Georgia No 597 of 25 November 2004 – LHG I, No 37, 16.12.2004, Art. 173

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 6145 of 8 May 2012 – website, 17.5.2012

 

Article 46 – Exemption from court costs

1. The following persons shall be exempt from court costs to be paid to the State Budget:

a) plaintiffs – on maintenance claims;

b) plaintiffs – on claims for the compensation of damages sustained as a result of injury or other bodily harm, the death of a breadwinner;

c) plaintiffs – on claims for compensation of damages sustained as a result of a crime;

d) the parties – on claims for reimbursement of damages incurred by citizens as a result of illegal conviction, illegal prosecution, illegal imposition of arrest as a measure of restraint or illegal imposition of corrective works as an administrative penalty;

e) plaintiffs – on claims for violation of minors rights;

f) the parties registered in the Unified Database of Socially Vulnerable Families and receiving a subsistence allowance under established procedures, which is confirmed by appropriate documents;

g) the parties – when appealing preliminary (interim) decisions by way of appeal or cassation;

h) the parties – on claims for returning a wrongfully removed or retained child or for rights to access the child;

i) plaintiffs – in the amount of the state fees for the claim arising from the Law of Georgia on Relations Arising during the Use of a Dwelling Place;

j) plaintiffs – victims defined by the Law of Georgia on Violence against Women and/or Elimination of Domestic Violence, Protection and Support of Victims of Violence, on claims brought against the abusers provided for in the same Law.

2. The law may also stipulate other cases of exemption from court costs payable to the state budget.

Law of Georgia No 2450 of 20 June 2003 – LHG I, No 20, 11.7.2003, Art. 139

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 4869 of 21 June 2011 – website, 6.7.2011

Law of Georgia No 5265 of 11 November 2011 – website, 24.11.2011

Law of Georgia No 5030 of 20 September 2019 – website, 1.10.2019

 

Article 47 – Exemption from court costs by a court

1. A court may exempt a citizen in part or in full from court costs payable to the State Budget taking into consideration the citizen’s material status, provided the citizen proves his/her inability to pay court costs and provides the court with reliable proof based on which the judge shall deliver a reasoned ruling.

11. (Deleted)

2. If a party is insolvent and, taking into consideration the importance and complex nature of a case, participation of an advocate in the hearing is advisable, the court may, based on the motion of this party, appoint a lawyer at the expense of the State within the scope determined by Article 231 of the Law of Georgia on Legal Assistance.

21. In the case provided in paragraph 2 of this article, the judge shall make a reasoned ruling and apply to the Legal Assistance Office for appointing a lawyer at the expense of the State. The rule and procedure for appointing a lawyer at the expense of the State shall be established under the Law of Georgia on Legal Assistance. The court ruling on appointing a lawyer at the expense of the State shall be binding for the Legal Assistance Office.

22. The procedure for remuneration of a public lawyer employed by the Legal Assistance Office and of an invited public lawyer to provide legal assistance at the expense of the State shall be established under the Law of Georgia on Legal Assistance.

3. Exemption of one party from court costs shall not affect the obligations of the other party to pay court costs.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5304 of 11 July 2007 – LHG I, No 29, 27.7.2007, Art. 334

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 3014 of 26 December 2014 – website, 31.12.2014

 

Article 48 – Deferment of payment of court costs and their reduction

1. A court may defer the payment of court costs payable to the State Budget or reduce their amount for one or both parties, taking into consideration their material status, provided the party submits a reliable proof to the court.

2. If there is no ground for exempting a plaintiff from payment of state fees, his/her payment of state fees with regard to a case on recovery of the property from illegal ownership shall be deferred till the end of the hearing. This procedure shall also apply to a respondent if he/she brings a counterclaim for such a case.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5304 of 11 July 2007 – LHG I, No 29, 27.7.2007, Art. 334

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 4626 of 11 December 2015 – website, 29.12.2015

 

Article 49 – Reduction of the amount of state fees

1. If a plaintiff renounces his/her claim, or if a defendant recognises the claim or if the parties reach an amicable settlement at the main hearing, the amount of state fees shall be halved.

2. If a plaintiff renounces his/her claim, or if a defendant recognises the claim or if the parties reach an amicable settlement before the main hearing, the parties shall be fully exempted from state fees.

21. If parties reach an amicable settlement in the process of judicial mediation, the plaintiff shall be refunded 70% of the state fees paid.

3. If renouncement or recognition of a claim applies only to a part of the subject matter of dispute, the obligation to pay state fees shall be determined according to the remaining portion.

4. Full or partial exemption from state fees in courts of appeal and cassation shall be made under this article, in the amount of state fees determined only for these instances.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5550 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

 

Article 50 – Reimbursement of costs incurred as a result of on-site inspection

If on-site inspection is performed outside the territorial jurisdiction of a court, the court or the judge performing the inspection shall be reimbursed for travel and accommodation costs and be given a daily allowance.

 

Article 51 – Finding of a defendant or a debtor

The search for a defendant, in cases prescribed by law, shall be performed at the expense of the State Budget and the defendant shall pay these costs to the State Budget after the court delivers its decision; the debtor shall pay the costs during the enforcement of a decision. The debtor shall bear the costs incurred for the enforcement of a court decision.

 

Article 52 – Advance payment of court costs by the parties

1. The party requesting a certain procedural action shall pay court costs (state fees and costs associated with the case hearing) in advance, except as otherwise determined by law. If this action is carried out at the initiative of a court, then both parties shall pay this amount in equal portions.

2. (Deleted – 25.5.2012, No 6315)

3. (Deleted – 25.5.2012, No 6315)

Law of Georgia No 5265 of 11 November 2011 – website, 24.11.2011

Law of Georgia No 6315 of 25 May 2012 – website, 8.6.2012

 

Article 53 – Distribution of court costs between the parties

1. The costs incurred by the party in whose favour a decision is made, shall be paid by the other party, even if this party is exempted from court costs payable to the State Budget. If a claim was satisfied in part, then the plaintiff shall pay the amount specified in this article in proportion to the portion of the claim satisfied by the court, and the defendant shall pay the amount in proportion to the portion of the claim that was not satisfied by the court. The court shall impose costs for the assistance of the representative of that party in whose favour the decision was made, on the other party within reasonable limits, but not exceeding the amount of 4% of the value of the subject matter of dispute; during non-property dispute – up to the amount of GEL 2 000, taking into consideration the importance and complex nature of the case.

11. The issue of compensating the Legal Assistance Office for costs of providing legal assistance shall be regulated under the Law of Georgia on Legal Assistance.

2. The procedures under this article shall also apply to the distribution of the court costs incurred by the parties during appeal and cassation proceedings.

3. If a court of appeals or a court of cassation changes the judgment or delivers a new judgment, it shall respectively change the distribution of court costs.

4. If a court of appeals or a court of cassation remands a case, all court costs incurred with respect to the review of this case, starting from the filing of the claim, shall be summed up and then distributed between parties according to this article.

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 3014 of 26 December 2014 – website, 31.12.2014

 

Article 54 – Distribution of court costs and an advocate's fee when renouncing a claim or reaching an amicable settlement

1. If a plaintiff renounces his/her claim, the defendant shall not reimburse the costs incurred by the plaintiff; but, if the plaintiff did not assert his/her claim because the defendant satisfied it voluntarily after the claim was filed, then, at the request of the plaintiff, the court shall impose on the defendant the costs incurred by the plaintiff, including advocate’s fees.

2. If during conciliation proceedings the parties agree on the procedure for distributing court costs and advocate fees, the court shall decide this issue according to their agreement.

 

Article 55 – Payment of court costs to the State

1. Costs of proceedings incurred by the court and state fees from which the plaintiff was exempt, shall be paid by the defendant to the budget in proportion to the satisfied part of claim.

2. If a plaintiff renounces the claim he/she shall pay to the State Budget the costs incurred by the court. If a claim is satisfied in part and the defendant is exempt from court costs, the costs or proceedings incurred by the court shall be paid to the State Budget by the plaintiff if he/she is not exempt from court costs, in proportion to the portion of the claim not satisfied by the court.

3. If both parties are exempt from court costs, then the State shall pay the costs of proceedings incurred by the court.

 

Article 56 – (Deleted)

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Chapter VI – Procedural Security

 

Article 57 – Provision of security

1. If in the cases specified in this Code, a party is ordered to provide security for the damages that the opposing party may incur as a result of the procedural action in question, unless otherwise agreed between the parties, the party shall provide such security by depositing money or securities to the deposit account of the Department of Common Courts of the High Council of Justice of Georgia. Such deposit is acceptable as security under the Civil Code of Georgia.

2. A court may allow other forms of security under preferential terms, in particular, a warranty issued by a credit institution.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 58 – Removing grounds for security

If the grounds for which security was provided no longer exist, then the party in whose favour the security was provided shall be obliged to return the security.

 

Chapter VII – Procedural Time Limits

 

Article 59 – Time limits for procedural actions

1. A procedural action shall be performed within the time limits determined by law.

2. If procedural time limits are not determined by law, they shall be established by a court. When determining the duration of procedural time limits, the court shall take into consideration the possibility of performing the procedural action for which these time limits have been specified.

3. Unless otherwise determined by this Code, a court shall hear a civil case not later than two months after receiving the application. By decision of a trial court of a particularly complex case, this time limit may be extended by not more than five months, except for cases on claims for maintenance payments, compensation of damages incurred as a result of injury or other bodily harm, or the death of a breadwinner, also claims with respect to labour relations, matters related to the Law of Georgia on Relations Arising during the Use of a Dwelling Place, and cases on recovery of the property from illegal ownership, which must be heard not later than one month.

31. In the cases specified in Article 184 of this Code, civil cases shall be reviewed within not later than 45 days after the document confirming the receipt of the notice by the defendant is submitted to court, or after notice is served on the defendant by publication. A court that hears particularly complex cases may rule to extend this term up to not more than 60 days.

32. The court shall consider a case on granting the right of expropriation under the Law of Georgia on Procedures for Deprivation of Property for Necessary Public Need no later than two months after receiving the application. By the ruling of the trial court, this time limit may be extended by no more than one month.

4. The time limits established by law for appealing court judgments and rulings may not be extended or restored.

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 1816 of 30 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

Law of Georgia No 4457 of 28 October 2015 – website, 30.10.2015

Law of Georgia No 4626 of 11 December 2015 – website, 29.12.2015

Law of Georgia No 424 of 30 March 2021 – website, 13.4.2021

 

Article 60 – Calculation of procedural time limits

1. Time limits for taking a procedural action shall be calculated according to a specific calendar date, according to the event that is to occur, or according to a period of frame. In the latter case, a procedural action may be taken during the entire period of time.

2. The procedural time limits expressed in years, months or days shall start from the day following the calendar date or the occurrence of the event that has been determined as its starting moment.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 61 – End of procedural time limits

1. The time limit expressed in years shall end in the respective month and day of the last year of the time limit. The time limit expressed in months shall end in the respective month and day of the last month of the time limit. If in the time limit expressed in months the day on which it is to expire does not occur in the last month, then the time limit shall end with the expiry of the last day of that month.

2. If the last day of the time limits falls on a Saturday, Sunday or an official holiday, it shall be extended until the end of the first subsequent working day.

3. A procedural action for the performance of which a time limit has been specified, may be performed until 24:00 of the last day of the time limit. If a claim, documents or a sum of money was submitted to a post office or a telegraph office before 24:00 of the last day of the time limit, the time limit shall not be deemed expired.

 

Article 62 – Suspension of procedural time limits

All unexpired procedural time limits shall be suspended if proceedings are suspended. Time limits shall be suspended from the day when the circumstances due to which the proceeding was suspended occur. The running of procedural time limits shall be resumed on the day when the proceedings are resumed.

 

Article 63 – Consequences of expiration of time limits

The right to take a procedural action will be extinguished after the time determined by law or established by court expires. The claim or documents submitted after the expiry of procedural time limits shall not be reviewed.

 

Article 64 – Extension of procedural time limits

Unless otherwise provided by law, a court may extend the time limits established by the court at the request of parties or on its own initiative.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 65 – Restoration of procedural time limits

Unless otherwise provided by law, a court may restore the time limit specified for the performance of a procedural action, if it finds that the procedural action was not performed due to excusable cause. The circumstances under Article 215(3) of this Code shall be considered as excusable cause.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 66 – Application for the restoration of procedural time limits

An application for the restoration of procedural time limits shall be submitted to the court in which the procedural action was to be taken. The court shall satisfy this application if it finds that the procedural time limits were missed due to excusable causes. The circumstances under Article 215(3) of this Code shall be considered as excusable cause.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 67 – Form and content of an application for the restoration of procedural time limits

An application for the restoration of procedural time limits shall be submitted to a court in writing. The application shall contain reasons due to which a procedural action was not taken within the time limits, as well as evidence confirming the reasons.

 

Article 68 – Reviewing of an application for the restoration of procedural time limits

1. A court shall review an application for the restoration of time limits without notifying the parties.

2. A court ruling refusing to restore the missed procedural time limits may be appealed by a complaint subject to a time limit.

 

Article 69 – Payment of court costs related to the restoration of procedural time limits

The party who failed to timely perform a procedural action shall pay the costs for the review of an application for the restoration of procedural time limits, unless such failure is caused by the opposite party.

 

Chapter VIII – Court Notice and Summons

 

Article 70 – Judicial summons

1. A party or its representative shall be notified by a judicial summons of the date and location of a hearing or of the performance of individual procedural actions. The summons shall be deemed served on a party or its representative if it has been served on either of them or on the entities under Article 74 of this Code, or if the parties have agreed on a different, reasonable procedure for service, according to that agreement. The representative shall be obliged to notify the party of receipt of the summons. Judicial summons are also used for summoning witnesses, experts, specialists and interpreters to a court.

2. Judicial summons shall be served on the parties or their representatives in such a way as to give them reasonable time to prepare the case and to appear in court on time.

3. The parties, their representatives, as well as witnesses, experts, specialists and interpreters may be summoned by phone, fax, and other technical means of communication or by using a different service procedure agreed between the parties. When using technical means of communication for summons, details specified in Article 72(1) of this Code shall be indicated, and in the cases specified in Article 73(2) of this Code, a certificate of service shall also be drawn up and enclosed with the case file. An appropriate court officer shall draw up the certificate of service.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 6144 of 8 May 2012 – website, 25.5.2012

 

Article 71 – Service of judicial summons and consequences of the failure to serve

1. Judicial summons shall be served on the addressee based on the principal address (factual location), alternative address, workplace, and other address known to the court or according to a different service procedure agreed between the parties.

2. If judicial summons could not be served on the plaintiff at the address indicated, although provisions of Article 73(1) of this Code have been complied with, the judicial summons shall be deemed served. This rule shall apply to a defendant if judicial summons are sent to the address indicated in his/her reply (response).

3. If the address of the defendant indicated by the plaintiff is correct, but judicial summons could not be served on the defendant under Article 73(1) of this Code, the court shall act in compliance with the provisions of Article 78 of this Code.

4. If the address of the plaintiff applicant or that of the defendant indicated by the plaintiff turns out to be incorrect, the court shall deliver a ruling leaving the claim untried.

5. If a document certifying the service of a judicial summons sent abroad has not been received, the said summons shall be deemed to have been served if it was sent for the purposes of the Hague Convention of 15 November 1965 on the Service Abroad of Judicial and Extrajudicial Documents in Civil or Commercial Matters, in accordance with the procedure established by the same Convention, and all reasonable attempts were made to serve it, and at the same time if at least six months elapsed since the date of the initial submission of this summons and the judge reviewing the case found the said period sufficient.

6. If the implementation of the procedures determined in paragraph 5 of this article for the service of a judicial summons sent abroad makes it impossible to comply with the time limit for reviewing a case established by this Code, the time limit for reviewing a case shall be deemed extended by the period of time set for the service of the said summons.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 6144 of 8 May 2012 – website, 25.5.2012

Law of Georgia No 6315 of 25 May 2012 – website, 8.6.2012

Law of Georgia No 424 of 30 March 2021 – website, 13.4.2021

 

Article 72 – Content of judicial summons

1. Judicial summons shall contain:

a) title and exact address of the court;

b) reference to the time and place of appearance; if the summons is sent to a representative, also a reference to the obligation of the representative to notify the party which he/she represents;

c) title of the case with respect to which the person is summoned, and reference to the subject matter of dispute;

d) identity of the person to be summoned to the court, also the status under which he/she is summoned, and reference to the measures that may be taken if he/she fails to appear without providing valid reasons;

e) proposal to the parties to provide all the evidence available to them;

f) reference to the obligation of the person who accepts the judicial summons in the absence of the addressee, to hand over the summons to the addressee as soon as practicable;

g) reference to the consequences of the failure to appear and to the obligation to notify the court about the reasons for the failure to appear.

2. Together with the judicial summons, the judge shall send to the defendant the claim form and copies of the supporting documents. Together with the judicial summons, the judge shall send to the plaintiff a copy of the defendant's written statement, if such statement has been received in court by the time of sending the summons. Copies of all written documents submitted to the court may be sent to the parties before or after sending the summons.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 73 – Sending judicial summons

1. Judicial summons shall be sent using technical means specified in Article 70(3) of this Code, mail, court courier or a different service procedure agreed between the parties. The court shall determine the method of notification and the address where judicial summons is to be sent; the court may send summons in any order. The court may also serve judicial summons on a person in a court building. If judicial summons could not be served on the addressee at the time when they were first sent, the summons shall be sent again to the person at least once to the same address or to a different address known to the court.

11. (Deleted – 28.12.2011, No 5667)

2. Service of judicial summons by technical means shall be confirmed:

a) when using a telephone – by a certificate of service by technical means;

b) when using an email or fax – by the confirmation received by the respective technical means and/or by a certificate of service by technical means.

3. When a person is summoned by a telegram, service of judicial summons shall be confirmed by a notice confirming receipt of the telegram.

4. (Deleted)

5. The time of service of judicial summons on the addressee shall be marked on the second copy of the summons, which shall be returned to the court. When using technical means, the time of service of judicial summons shall be marked in the confirmation of receipt provided by technical means specified in paragraph 2 of this article and/or in the certificate of service by technical means.

6. The judge may, with the party's consent, hand to this party the judicial summons to be delivered to the person who is the addressee of the summons. In order to deliver judicial summons in a timely manner, the party may ensure the delivery of the summons through a courier at his/her own expense, based on a written application to the court. A person mandated by the court to deliver the judicial summons, shall be obliged to return to the court the second copy of the summons signed by the addressee.

7. If the parties, their representatives, as well as witnesses, experts, specialists and interpreters could not be notified of the time and location of a hearing or of the performance of a certain procedural action, under this Code, the judge may rule that the municipal body or local precincts (district police officers) of territorial bodies of the Ministry of Internal Affairs of Georgia deliver to these persons the judicial summons. A municipal body and/or district police officers shall be obliged to make arrangements for delivery of the judicial summons to the parties, their representatives, as well as to witnesses, experts, specialists and interpreters within the time limits established under the court ruling, and notify the judge of the delivery, causes for the failure to deliver or for refusal to deliver the judicial summons.

71. If a person to be summoned to court is in another municipality (district, city) and judicial summons cannot be delivered to him/her in time, the court reviewing the case may impose the task of serving the summons on the court in whose jurisdiction the person is staying. For this purpose, the court reviewing the case may send the judicial summons to the court concerned or notify it of the contents of the summons using technical means. In this case, the court that has been mandated to serve the summons shall draw up the summons on behalf of the mandating court. An appropriate court officer shall perform the mandated task. The court tasked with serving the summons shall be obliged to notify the mandating court of the delivery, causes for the failure to deliver or for the refusal to deliver judicial summons, and send the corresponding document by technical or other means.

72. If a judicial summons shall be served on a person to be summoned to court abroad, the court may apply the rules for serving such summons established by the international agreements of Georgia. The court shall ensure that the summons is sent through the Central Authority provided for by the relevant international agreement of Georgia.

8. Judicial summons sent to a citizen by mail or a courier shall be delivered in person. Judicial summons sent to a citizen's workplace, also to an organisation, shall be delivered to its secretariat or equivalent structural unit or person, or in its absence – to duly authorised person of the organisation who will deliver the summons to the addressee. Judicial summons may also be delivered to a citizen or an organisation using a different service procedure agreed between the parties. Delivery of judicial summons under this paragraph shall be confirmed by the signature of the addressee on the second copy of the summons.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 1701 of 24 September 2009 – LHG I, No 29, 12.10.2009, Art. 184

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

Law of Georgia No 6144 of 8 May 2012 – website, 25.5.2012

Law of Georgia No 6988 of 15 July 2020 – website, 28.7.2020

Law of Georgia No 424 of 30 March 2021 – website, 13.4.2021

 

Article 74 – Notification in the absence of the addressee

1. If a person delivering the judicial summons failed to meet the addressee of the summons at the address indicated by the party, he/she shall hand over the summons to any legally competent family member living with the addressee, and if the judicial summons is delivered according to the workplace – to the administration of the workplace, under Article 73(8) of this Code, except when they participate in the hearing as opposite parties. On the second copy of the summons the recipient of the judicial summons shall be obliged to put his/her name and surname, relation to the addressee, and the position held. The recipient of the judicial summons shall also be obliged to immediately deliver the summons to the addressee. Delivery of the judicial summons to the person specified in this paragraph shall be considered as service of the summons on the addressee, which shall be confirmed by the recipient’s signature on the second copy of the summons.

2. If the addressee is absent, the person delivering the judicial summons shall indicate on the second copy of the summons the location of the addressee and the time of his/her expected return.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 4037 of 15 December 2010 – LHG I, No 75, 27.12.2010, Art. 480

 

Article 75 – Refusal to accept judicial summons

1. If the addressee or the entity under Article 74(1) of this Code refuses to accept judicial summons, except as determined by paragraph 2 of this article, the person delivering the summons shall record the refusal on the summons, which shall be returned to the court. In this case, judicial summons shall be deemed served on the addressee and the court may hear the case.

2. If the entity under Article 74(1) of this Code refuses to accept the judicial summons, the summons shall not be deemed served on the defendant, if the summons is sent to him/her for the first time, except where summons has been sent to the address indicated by the defendant in its reply (response).

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 76 – Change of address during the proceedings

The parties and their representatives shall be obliged to notify the court of a change of address during the proceedings. In the absence of such notification, judicial summons shall be sent to the last address known to the court, and shall be deemed served, even if the addressee no longer lives at that address.

 

Article 77 – Delivery of judicial summons to one of the joined parties

1. If one of the joined parties has been tasked with pursuing the proceedings, the judicial summons shall be served on him/her. He/she shall be obliged to notify the other joined parties. Service of the summons on the party tasked with pursuing the proceedings shall mean that the summons has been served on all the joined parties.

2. If the number of plaintiffs, appellants and opposite parties to a case exceeds 10 persons, and if the circumstances specified in paragraph 1 of this article do not exist, the judicial summons shall be sent to the first three signatories on the claim (appeal, response). Service of the judicial summons on one of them shall mean that the summons has been served on all the parties on his/her side.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 78 – Public notice

1. If the location of a party is unknown or it is impossible to serve judicial summons in any other way, the court may, by its ruling, approve service by publication. Public dissemination of the court notice shall be carried out by hanging notification on a prominent place in the court building concerned or by placing it on a website, or at the request of an interested party, by publishing, at the party’s expense, in the newspaper widely circulated in the administrative-territorial unit where the party resides, or by publishing in other media.

2. In the cases specified in paragraph 1 of this article, judicial summons shall be deemed served on the party on the seventh day after the summons are placed at a prominent place in the court building concerned, or on a website, or published in a newspaper or other media.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 4037 of 15 December 2010 – LHG I, No 75, 27.12.2010, Art. 480

 

Section Two

Parties

 

Chapter IX – Capacity to Be a Party to Court Proceedings; Capacity to Sue and Be Sued

 

Article 79 – Parties to a civil proceeding

1. A court shall begin hearing on application of interested parties. Natural and legal persons may be parties to court proceedings.

2. Organisations which are not legal persons may be parties to the proceedings in cases determined by law.

 

Article 80 – Capacity to be a party to civil proceedings

1. All natural and legal persons in Georgia shall be able to enjoy civil procedural rights and duties (capacity to be a party to civil proceedings).

2. A natural person's capacity to be party to civil proceedings shall arise upon birth and end upon death.

3. A legal person’s capacity to be party to civil proceedings shall arise upon its registration and end upon the registration of its liquidation.

 

Article 81 – Capacity to sue and be sued

1. All natural persons of full age and legal persons shall be able to exercise procedural rights in court and perform procedural duties, or authorise another person to represent them before court (capacity to sue and be sued).

2. A natural person shall acquire full capacity to sue and be sued from the age of 18 (age of majority), and a legal person shall acquire capacity to sue and be sued upon its registration. A person who gets married before attaining the age of 18 shall also be considered as having capacity to sue and be sued.

3. Rights and statutory interests of minors aged 7-18, as well as of citizens declared as persons with limited legal capacity shall be protected in court by their parents, adoptive parents or care givers. Further, a court shall be obliged to engage in these cases the minors themselves.

31. If, by a court judgment, a beneficiary of support has been granted support to exercise procedural representation, the court shall hear such a case with the mandatory participation of the beneficiary of support and his/her supporter.

4. A minor who enjoys a statutory right to administer his/her property, conclude minor everyday transactions, etc. independently and on his/her own, shall have the right to protect his/her interests and statutory interests in a court, be a plaintiff, defendant or a third party. A court may, on a motion of a minor or on its own initiative, engage the minor’s legal representative in the proceedings.

5. Rights and legally protected interests of a minor in court shall be protected by his/her legal representative – a parent, an adoptive parent, or a guardian. The court may, on a motion of a legal representative or at its own initiative, considering the best interests of the minor, engage the minor in the proceedings.

6. In the cases provided for under the legislation of Georgia, guardianship and custodianship authorities may apply to a court to protect the rights of minors and beneficiaries of support.

Law of Georgia No 2450 of 20 June 2003 – LHG I, No 20, 11.7.2003, Art. 139

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

Law of Georgia No 5014 of 20 September 2019 – website, 27.9.2019

Law of Georgia No 5914 of 21 May 2020 – website, 25.5.2020

 

Article 811 – The right of a minor to protection

A minor shall have the right to apply to court for protecting his/her rights and legally protected interests. In that case, a court shall assign a procedural representative and hear the case. A minor plaintiff shall have the right to disagree with his/her procedural representative and defend himself/herself on his/her own. The court shall engage guardianship and custodianship authorities in such a case.

Law of Georgia No 2450 of 20 June 2003 – LHG I, No 20, 11.7.2003, Art. 139

Law of Georgia No 5014 of 20 September 2019 – website, 27.9.2019

Law of Georgia No 5914 of 21 May 2020 – website, 25.5.2020

 

Article 82 – Procedural representative of a legally incompetent party at a trial (procedural custodian)

1. If a claim has been filed against a legally incompetent party who has no legal representative, the court shall assign a procedural representative based on the plaintiff’s application, and hear the case, if the failure to hear the case poses the risk of damage to the applicant.

2. If during the proceedings it is discovered that the claim has been filed by a legally incompetent plaintiff who has no legal representative, then until the assignment of a legal representative, a procedural representative may be assigned to the plaintiff in order to avoid delay in the proceedings.

 

Article 83 – Procedural rights of parties

1. Parties shall enjoy equal procedural rights. They shall be entitled to familiarise themselves with case material, make extracts from this material, make copies, appeal for recusals, submit evidence, including, conclusions of experts (expert institutions), certificates issued by specialists, participate in examining evidence, put questions to witnesses, experts, specialists, file motions to a court, provide a court with oral and written pleadings, present decisions delivered by other courts on similar cases, present their own conclusions and state their opinions on all issues arising during the review of a case, object to motions, conclusions and opinions of the other party, appeal court judgments and rulings, present an act of settlement at any stage of the proceedings and enjoy other rights granted to them under this Code.

11. A minor shall have the right, along with the rights provided for in paragraph 1 of this article, to receive information on matters provided for in Article 70(4) of the Code of Children’s Rights in accordance with paragraph 5 of the same article.

2. A plaintiff may change the grounds for or the subject of the claim before the expiry of the preparatory stage for preliminary judicial review, supplement the circumstances and evidence indicated in the claim form, increase or reduce the amount of the claim; of which the court shall notify the defendant.

3. After the preparatory stage for preliminary judicial review of a case, the grounds or the subject of a claim may be changed only with a preliminary consent of the defendant. If such consent is given, the defendant may request to postpone the court hearing to another time.

4. Clarification, specification and supplementation of the circumstances indicated in the claim, also reduction of the amount of the claim, or claiming the granting of another item instead of the originally claimed one, or reimbursement of the cost of this item shall not be considered a change of the claim.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 5014 of 20 September 2019 – website, 27.9.2019

Law of Georgia No 5914 of 21 May 2020 – website, 25.5.2020

 

Article 831 – Withdrawal of an action by a plaintiff

1. A plaintiff may withdraw his/her action without renouncing his/her claim. The action may be withdrawn at any stage of the proceedings. An action may be withdrawn at the main hearing in a court of first instance, or during appeal and cassation proceedings, with the defendant’s consent. If the defendant does not provide his/her consent, the court shall review and settle the case.

2. If the court satisfies the plaintiff’s pleading for withdrawing the action, it shall dismiss the action without prejudice and return it to the plaintiff. In that case, the plaintiff will be reimbursed only for the state fees paid to the court concerned. At the same time, the plaintiff shall be obligated to reimburse the court costs incurred by the defendant. If the pleading for the withdrawal of the action is satisfied during an appeal or cassation proceedings, the court shall vacate the decisions of courts of lower instance.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 84 – Replacement of an ineligible plaintiff

1. A court that establishes during the hearing that the action has been filed by a person who is not entitled to make the claim, may, with the consent of this plaintiff, replace him/her with the eligible plaintiff without terminating the proceedings.

2. If, despite this consent, the eligible plaintiff does not agree to replace the ineligible plaintiff, the court shall terminate the proceedings on the grounds that the ineligible party renounced the claim.

3. If an ineligible plaintiff does not agree to be replaced by an eligible plaintiff, the eligible plaintiff may engage in the proceedings as a third party who will assert an independent claim on the subject matter of the dispute, of which the court shall notify this person. If this person agrees to engage in the proceedings as a third party, the court shall reject the action brought by the ineligible plaintiff due to its groundlessness, and shall satisfy the action on general grounds with respect to the plaintiff engaged in the proceeding as a third party.

4. If the eligible applicant who is to be engaged as a third party in the proceedings refuses to take part in the proceedings, the court shall refuse to satisfy the action of the ineligible plaintiff.

 

Article 85 – Replacement of the ineligible defendant

If during the proceedings the court establishes that the claim has not been filed against the person who is to be held liable under the claim, the court may, with the plaintiff’s consent, replace the original defendant with the eligible defendant. If the plaintiff does not consent to replacing the original defendant with the eligible defendant, the court shall refuse to satisfy the plaintiff’s action.

 

Chapter X – Joinder of Parties

 

Article 86 – Grounds for joinder of parties

1. A plurality of persons may jointly sue or be sued, if:

a) the subject of the claim is a common right;

b) the claims are based on the same grounds;

c) the claims are identical, regardless of whether their grounds and subject are identical.

2. Each plaintiff or defendant shall deal with their opponent as individuals at the trial.

 

Article 87 – Procedural rights of the joined parties

1. The joined parties shall enjoy all procedural rights granted to the parties under this Code.

2. The joined parties may entrust the pursuit of the proceedings to one of the joined parties, except when the joined party is a minor, or has a guardian or a custodian.

3. One of the joined parties shall be entrusted with the pursuit of the proceedings under Article 96.

 

Chapter XI – Third Parties

 

Article 88 – Third parties with independent claims

1. Each interested person who asserts an independent claim for the subject matter of a dispute or for its part, may file an action against both or either party before the parties start oral arguments (third parties with independent claims). An action of the third party shall be admitted and reviewed in accordance with general procedures. A decision on the claim of a third party and on the claim of the original plaintiff shall be made simultaneously.

2. Third parties with independent claims shall have all the rights and duties of a plaintiff.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 89 – Third parties without independent claims

All interested persons who do not assert an independent claim for the subject matter of a dispute or its part, may apply to a court to allow him/her to intervene as a third party in the proceedings in support of the plaintiff or the defendant, on the grounds that the court decision on this case may subsequently affect his/her rights and duties with respect to one of the parties. Intervention of a third party to the proceedings shall be decided by the court, taking into consideration the opinions of the parties.

 

Article 90 – Engagement of a third party in the proceedings on the initiative of one of the parties

1. A third party without an independent claim may engage in the proceedings at the initiative of either party, for which the third party shall submit a reasoned request to the court. Such application may be made both in writing or orally before a court makes a decision. An oral application shall be entered into the minutes of the hearing. The court shall deliver a ruling on allowing or refusing the intervention of the third party in the proceedings, taking into consideration the opinions of the parties.

2. The court ruling refusing the intervention of a third party in the proceedings shall be appealed along with the judgment.

Law of Georgia No 2360 of 20 December 2005 – LHG I, No 55, 27.12.2005, Art. 376

 

Article 91 – Procedural rights of third parties

Third parties that do not assert independent claims for the subject matter of a dispute, shall have the same procedural rights and duties as parties to the proceedings, except for the rights to increase or reduce the amount of the claim, change the grounds or the subject of the claim, acknowledge the claim, renounce the claim or settle on the claim amicably, file a counterclaim and request enforcement of a court decision.

 

Article 92 – Procedural succession in title

1. If one of the parties no longer participates (death of a person, reorganisation of a legal person, assignment of the claim, transfer of the debt, etc.) in the disputed legal relations or in legal relations determined under a court decision, the court may allow this party to be replaced with its successor in title. Succession in title shall be allowed at any stage of the proceedings.

2. Before being admitted to the proceedings, the successor in title shall be required to take all actions that would have been required from the predecessor in title.

3. In the event of succession in title, the court shall suspend the proceedings under Article 279.

4. A complaint subject to a time limit may be filed against a court ruling replacing a party or refusing to replace the party with a successor in title.

Law of Georgia No 1956 of 13 May 1999 – LHG I, No 15(22), 14.5.1999, Art. 64

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006– LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Chapter XII – Representation in Court

 

Article 93 – Pursuit of proceedings through an attorney-in-fact

1. Citizens may pursue proceedings in court personally, and legal persons or other organisations – through an official who is authorised to act on behalf of the legal person or organisation under the respective regulations or statute.

2. Parties also may pursue proceedings in court through an attorney-in-fact. Pursuit of proceedings through an attorney-in-fact shall not deprive the parties their rights to participate themselves in the proceedings.

 

Article 94 – Persons who may act as representatives in court

1. The following persons may act as representatives of the parties in court:

a) advocates

b) employees of state bodies, municipalities/municipal bodies, employees of organisations – for cases concerning those bodies and organisations

b1) organisations with the status of special plaintiff – for cases concerning persons with disabilities

c) one of the joined parties – under the authorization of the other joined parties

d) other persons having legal capacity – only in a court of first instance.

11. A person who participated as a mediator in the same case or in another case essentially related to this case may not be a representative in a court.

2. If the value of the subject matter of dispute exceeds GEL 500 000 and/or the case in question is particularly complex in factual or legal terms, and the party to the civil proceedings is an executive agency, it shall apply to the Ministry of Justice of Georgia which is authorised to request appointment of a state employee and a public servant of the Ministry of Justice as a representative of this agency in the civil proceedings (except for disputes connected with the tax legislation or the customs legislation of Georgia). In that case, the executive agency may, with the consent of the Ministry of Justice of Georgia, grant the right of representation in the same proceedings to the public servant employed by that agency.

3. (Deleted – 30.11.2018, No 3811).

4. In the cases specified in paragraph 2 of this article, procedures and time limits for applying to the Ministry of Justice of Georgia, for circulation of case material and appointment of a representative shall be established by decree of the Minister of Justice of Georgia.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 1132 of 27 March 2009 – LHG I, No 9, 13.4.2009, Art. 32

Law of Georgia No 3806 of 12 November 2010 – LHG I, No 66, 3.12.2010, Art. 414

Law of Georgia No 4463 of 22 March 2011 – website, 1.4.2011

Law of Georgia No 5550 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

Law of Georgia No 4370 of 27 October 2015 – website, 11.11.2015

Law of Georgia No 162 of 21 December 2016 – website, 28.12.2016

Law of Georgia No 3811 of 30 November 2018 – website, 13.12.2018

Law of Georgia No 4921 of 28 June 2019 – website, 4.7.2019

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

Law of Georgia No 6839 of 14 July 2020 – website, 28.7.2020

Law of Georgia No 6988 of 15 July 2020 – website, 28.7.2020

 

Article 95 – Persons who may not act as representatives in a court

Judges, investigators and prosecutors may not act as representatives in a court, unless they participate in proceedings as parents (adoptive parents), guardians, and custodians or as representatives of respective agencies.

 

Article 96 – Documenting the powers of an attorney-in-fact

1. Powers of an attorney-in-fact shall be set out in a duly issued and certified power of attorney. Powers of attorney issued by a citizen shall be certified by a notary or an organisation where the principal works or studies; or by the administration of an inpatient care facility where the citizen is placed for treatment; or by an appropriate military unit if the power of attorney is issued by a military servant. A power of attorney issued by a person placed in a penitentiary institution of the state sub-agency institution operating within the system of the Ministry of Justice of Georgia – the Special Penitentiary Service (‘the Special Penitentiary Service’) (‘ the penitentiary institution’) shall be certified by the facility director.

2. A power of attorney on behalf of an organisation shall be issued by the head or other authorised person of the organisation.

3. An advocate's power shall be certified under the Law of Georgia on Advocates.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 2717 of 9 March 2010 – LHG I, No 12, 24.3.2010, Art. 54

Law of Georgia No 3531 of 1 May 2015 – website, 18.5.2015

Law of Georgia No 948 of 1 June 2017 – website, 20.6.2017

Law of Georgia No 3139 of 5 July 2018 – website, 11.7.2018

 

Article 97 – Refusal of a court to accept as representatives the persons who are not advocates

1. A court may refuse to accept as a representative in the proceedings a person who is not an advocate if it finds that the representative does not have sufficient qualification to represent a party and protect its interests.

2. A court ruling on such refusal shall not be appealed. The actions taken by the procedural representative before his/her removal shall stay in force.

court ruling refusing to accept a person who is not an advocate as a representative may be appealed with a complaint subject to a time limit.

Decision of the First Panel of the Constitutional Court of Georgia No 1/1/186 – LHG IV, No 9, 20.2.2004, p. 2

Law of Georgia No 2270 of 16 December 2005 – LHG I, No 55, 27.12.2005, Art. 372

 

Article 98 – Power of attorney for proceedings

1. The power of attorney for proceedings shall entitle the bearer to take all procedural actions on behalf of the principal, except for filing a claim, referring a case to arbitration, waiving the subject matter of the litigation fully or in part, recognising a claim, changing the subject of a claim, reaching a settlement, appealing a court decision, submitting a writ of execution for payment, receiving an awarded property or money. A representative's power for taking each action under this article shall be specially indicated in the power of attorney issued by the principal.

2. A person authorised by a party may entrust individual procedural actions to another advocate or to the advocate’s assistant.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 99 – Termination of a power of attorney by a principal

At any stage of the proceedings, the principal may cancel the power of attorney issued by him/her, and terminate the powers of the attorney-in-fact, of which he/she shall notify in writing the court and the attorney-in-fact. Termination of the power of attorney at the initiative of the party shall not serve as grounds for suspension of the proceedings or for postponement of the case hearing. All procedural actions taken in keeping with the law by the attorney-in-fact whose power was terminated shall remain in force.

 

Article 100 – Termination of the power of attorney by the attorney-in-fact

At any stage of the proceedings, an attorney-in-fact may terminate the power of attorney agreement and shall, in a timely manner, notify the court, as well the principal, so that the principal is able to pursue the proceedings himself/herself and/or to designate a new representative. Taking this into account, the court shall specify the time when the attorney-in-fact may stop participating in the proceedings.

 

Article 101 – Legal representatives

1. Rights and statutory interests of legally incompetent citizens and of persons with limited capacity shall be protected in a court by their parents, adoptive parents, guardians and custodians who shall submit to the court documents certifying their powers.

2. Legal representatives shall, on behalf of the persons they represent, take all procedural actions the right to which have been granted to the representatives within statutory restrictions.

3. In cases where a party to the proceedings is to be a citizen declared missing according to law, the person who has been charged with the administration of the property of that person shall act as his/her representative in the proceedings.

4. In cases where a party to the proceedings is to be an heir of a deceased person or of a person declared dead according to law, provided no one accepted the inheritance, the person designated as a protector and administrator of the estate shall participate as the heir's representative.

5. Under this article, legal representatives may entrust the pursuit of legal proceedings to an advocate. This shall not deprive the legal representative the right to participate in the proceedings himself/herself.

 

Section Three

Judicial Evidence

 

Chapter XIII – Collection and Evaluation of Evidence

 

Article 102 – Burden of proof; admissibility of evidence

1. Each party shall prove the circumstances upon which it bases its claim or response.

2. These circumstances may be proved by the explanations of the parties (third parties), witness testimonies, fact-finding material, written or material evidence and expert findings.

3. The circumstances of the case that, according to law, require certain type of evidence, may not be proved by other type of evidence.

Law of Georgia No 6145 of 8 May 2012 – website, 17.5.2012

 

Article 103 – Collection of evidence

1. Parties shall submit evidence to a court. The court may offer parties the opportunity to provide additional evidence.

2. If, for any reason, the parties fail to personally procure and submit evidence to the court, the court, on a petition filed by the parties, may itself request the evidence, irrespective of who may hold the evidence.

3. Evidence that has been obtained in violation of the law shall have no legal force.

4. The evidence submitted before the preparatory stage of a case is completed shall be attached to the case and they shall be reviewed and examined by the court under the procedure established by Article 225 of this Code. The court shall consider the issue of accepting the evidence submitted after the preparatory stage of the case is completed taking the opinions of the parties into account, by an oral hearing.

Law of Georgia No 2035 of 7 March 2018 – website, 29.3.2018

 

Article 104 – Inadmissibility of evidence

1. A court shall not accept or request the production of or remove from the case evidence that is not relevant to the case.

11. A court shall not accept as evidence information or documents disclosed under the terms of confidentiality in a judicial mediation process, unless otherwise agreed between the parties.

12. The procedure under paragraph 11 of this article shall not apply if the information and documents disclosed under the terms of confidentiality in a judicial mediation process is submitted to a court by the party who disclosed it, or if the other party kept this information and/or document or obtained and submitted it to the court using other means determined by law.

2. A court shall deliver a ruling on inadmissibility of evidence, on refusal to request the production of evidence or on removing evidence from the case; the ruling may not be appealed separately.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 5550 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

 

Article 105 – Evaluation of evidence

1. No evidence shall have a predetermined weight for the court.

2. A court shall evaluate evidence according to its inner conviction based on comprehensive, full and impartial examination of the evidence, as a result of which it shall rule on the existence or absence of the circumstances that are essential to the case. When assessing the credibility of a witness's testimony, a party's explanation, his/her ability to correctly perceive, remember and recall the circumstances relevant to the case should be taken into account, among other factors.

3. The ruling of the court shall set out the reasons underlying the court's inner conviction.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 4047 of 21 February 2024 – website, 7.3.2024

 

Article 106 – Facts that need not be proved

Parties need not substantiate by evidence such facts that do not require proof, although these facts are used to support their claims or responses. These facts include:

a) facts that are common knowledge with the court;

b) facts established by a final court judgment in one civil case, provided the same parties participate in the hearing of other civil cases;

c) (deleted).

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 3619 of 24 September 2010 – LHG I, No 51, 29.9.2010, Art. 332

 

Article 107 – Court requests

1. If the evidence that is to be requested or examined by the court upon the petition of the parties, is in another city or district and it is not possible or if it is difficult to produce or examine it in the court hearing the case, the court may, under a reasoned ruling, charge the court for which it is more convenient in terms of territorial jurisdiction to take (examine) evidence.

2. A court ruling on a court request shall contain a brief description of the case at hand, circumstances to be established and evidence that the requested court is to take (examine), as well as time limits for the performance of the request.

 3. Performance of a ruling on a court request shall be mandatory and shall be performed within the specified period.

 

Article 108 – Procedure for performing a court request

1. A judge shall perform a court request at its sole discretion.

2. All materials collected during the performance of the court request shall be immediately transmitted to the court hearing the case. If, under the court request, an on-site inspection is required, the requested judge shall notify the parties of the time and place of the on-site inspection; the failure of the parties to appear shall not impede the performance of the inspection.

3. If the parties or witnesses that provided explanations to or testified before the requested judge, shall appear at the court hearing the case, and give explanations and testimonies under a general procedure.

 

Chapter XIV – Perpetuation of Evidence

 

Article 109 – Motion on the perpetuation of evidence

1. A person who reasonably considers that it would be impossible or difficult for him/her to provide required evidence in the future, may request that the court perpetuate that evidence.

2. Evidence may be perpetuated before a claim is filed with a court.

 

Article 110 – Perpetuation of evidence before filing a claim with a court

The perpetuation of evidence before the claim is filed with a court shall be made by a judge or magistrate judge of the district (city) in the territory of which the procedural action for the perpetuation of evidence (examination of witnesses, of material evidence, etc.) is to be taken.

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

 

Article 111 – Application for the perpetuation of evidence

1. An application for the perpetuation of evidence shall be submitted to a court in writing. Such application may be submitted to a court orally during the hearing in court.

2. The oral petition for the perpetuation of evidence shall be included in the minutes of the hearing.

 

Article 112 – Content of an application for the perpetuation of evidence

Both oral and written petitions for the perpetuation of evidence shall contain:

a) evidence to be perpetuated

b) circumstances which are to be proved by the evidence

c) reasons that forced the applicant to request the perpetuation of evidence

d) name, surname and address of the opposite party, provided the application for the perpetuation of evidence has been submitted before the claim is filed with the court and the applicant is aware of the identity of the opposite party.

 

Article 113 – Court ruling on the perpetuation of evidence

1. A judge shall deliver a ruling on the perpetuation of evidence that contains the procedures and means for its enforcement.

2. A procedural action required for the perpetuation of evidence shall be taken under this Code.

 

Article 114 – Participation of a specialist in the perpetuation of evidence

To perpetuate evidence required for taking certain procedural actions, a judge may invite a specialist according to the procedures and grounds determined by Article 204.

 

Article 115 – Participation of parties in the perpetuation of evidence

1. Parties shall be notified of the time and place of the perpetuation of evidence, but their failure to appear shall not impede the performance of a procedural action required for the perpetuation.

2. In case of emergency, evidence may be perpetuated without notifying the parties.

 

Article 116 – Transmitting the material collected by the perpetuation of evidence to the court

1. Minutes and all materials collected by the perpetuation of evidence shall be submitted to the court hearing the case.

2. If evidence is perpetuated before a claim is filed with a court, the minutes prepared during the perpetuation and other material shall be kept at the court and later, at the request of the parties or at the court’s own initiative, shall be transmitted to the court reviewing the case.

 

Article 117 – Repeated or additional perpetuation of evidence

1. The parties, regardless of whether or not they participated in the perpetuation of evidence, shall be entitled to express their opinions and point to the irregularities that, in their opinion, occurred during the perpetuation.

2. During a case hearing, a court may require additional or repeated perpetuation of evidence.

 

Article 118 – Procedure for reimbursement of costs incurred for the perpetuation of evidence

A person who petitioned the court for the perpetuation of evidence shall bear the costs incurred for the perpetuation of evidence. The opposite party may request reimbursement of costs incurred by it for participation in the perpetuation of evidence. The final amount of the costs shall be distributed between the parties when the court delivers the judgment on the merits of the case.

 

Article 119 – Appealing a ruling delivered on the perpetuation of evidence

A court ruling on the perpetuation of evidence may not be appealed. A ruling on the refusal to perpetuate evidence may be appealed with a complaint subject to a time limit.

 

Chapter XV – On-site Inspection

 

Article 120 – On-site inspection of material and written evidence

A court may, at the request of parties or on its own initiative, order an on-site inspection of the material and written evidence that cannot be submitted to a court due to certain reasons.

 

Article 121 – Court ruling on the on-site inspection

1. A court shall deliver a ruling on the on-site inspection that shall indicate the object, time and place of the inspection. This ruling may not be appealed.

2. The parties and their representatives shall be notified of the time and place of the on-site inspection; however, their failure to appear shall not impede the performance of the inspection.

3. If required, witnesses shall be called to participate in the on-site inspection.

 

Article 122 – Performance of on-site inspections

An on-site inspection shall be performed by a judge reviewing the case. If a case is heard by panel of judges, the presiding judge may charge one of the judges with conducting the on-site inspection. A court may request the Legal Entity under Public Law (LEPL) – the National Enforcement Bureau of the Ministry of Justice of Georgia to perform an on-site inspection for fact-finding purposes.

Law of Georgia No 6145 of 8 May 2012 – website, 17.5.2012

 

Article 123 – Participation of a specialist in on-site inspections

1. A court may invite a specialist to participate in the local inspection based on the grounds and procedures under Article 204.

2. A court shall deliver a ruling on the invitation of a specialist. The ruling may not be appealed.

 

Article 124 – Rights and duties of persons participating in the inspection

Parties, witnesses and specialists participating in the inspection may draw the judge's attention to certain circumstances that, in their opinion, are important for conducting the inspection effectively or for establishing the details that are essential to the case.

 

Article 125 – Content of the inspection report

1. A report (inspection report) shall be drawn up during an inspection. It shall indicate:

a) place and objects inspected

b) parties, witnesses and specialists participating in the inspection

c) opinions and remarks of persons participating in the inspection

d) findings of the inspection and examination.

2. Plans, drawings, pictures, etc. prepared or examined during the inspection, may be enclosed to the report.

 

Article 126 – Covering of expenses incurred as a result of the inspection

If the inspection incurs costs, the party that petitioned the court for the inspection, shall deposit the corresponding amount in advance. If the on-site inspection is performed at the initiative of a court, these expenses shall by covered by both parties.

 

Chapter XVI – Examination of the Parties

 

Article 127 – Examination of the parties

1. The process of establishing the circumstances that are essential to the case shall start by examining the parties (third parties, joined parties, legal representatives): The parties shall provide explanations on the circumstances of which they are aware and that are essential to the case.

2. The parties shall be entitled to put questions to the opposite party and its representatives without a preliminary permission of the court. The court shall grant permission only for the commencement of the procedure of putting questions. If a question is irrelevant or inappropriate, and does not contribute to the examination and establishment of the case details, the court may disallow such question at the request of the party or on its own initiative. A judge may rule that a question is irrelevant or inappropriate and disallow it at his/her sole discretion. When a case is heard by a panel of judges, the presiding judge shall have such right.

3. By decision of a judge, examinations of a party may be taken remotely from another court or administrative body by using a telephone, video equipment or other technical means or through Georgian diplomatic missions and consular offices abroad, provided the respective authority can identify the person at the place of examination.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 2110 of 20 November 2009 – LHG I, No 40, 7.12.2009, Art. 293

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

Law of Georgia No 6439 of 12 June 2012 – website, 22.6.2012

 

Article 128 – Questions from judges

A judge may ask the parties such questions that will make it easier to fully and precisely establish the circumstances that are essential to the resolution of the case, to discover and submit supporting evidence, and to determine its trustworthiness.

 

Article 129 – Persons who may not be examined

The following persons may not be examined:

a) (deleted – 21.2.2024, No 4047);

b) clerics, on the circumstances confided to them when hearing confessions;

c) officials to whom facts are entrusted by virtue of their office, the nature of which mandates their confidentiality, unless he/she has been released from the obligation to keep these facts confidential.

Law of Georgia No 2130 of 25 November 2005 – LHG I, No 53, 19.12.2005, Art. 350

Law of Georgia No 6839 of 14 July 2020 – website, 28.7.2020

Law of Georgia No 4047 of 21 February 2024 – website, 7.3.2024

 

Article 130 – Taking evidence in cases of failure of one of the parties to appear

Failure of either party to appear at a court session or refusal of the appearing party to provide evidence to the court shall not impede taking such evidence from the other party.

 

Article 131 – Admission

Acknowledgement (admission) by one party of the existence or absence of the circumstances that the other party uses to support its claims or response may be deemed by a court as sufficient evidence and used as a foundation for its decision.

 

Article 132 – Form of admission

A party may admit the existence or absence of circumstances that are essential to the case both orally and in writing, during the preparation period for the preliminary court hearing, or during the hearing in court. If the admission has been presented in writing, it shall be enclosed with the case file. Oral admission shall be included in the minutes of the hearing.

 

Article 133 – Extinguishing the admission by a party

1. A party may extinguish (revoke) its admission before the court makes a decision, if it proves that the admission was caused by an error and was conditioned by a circumstance of which it became aware after the admission, or by being subjected to mental or physical influence which excluded the expression of free will.

2. A court decision shall set out the reasons for the extinguishing the admission.

 

Chapter XVII – Written Evidence

 

Article 134 – Written evidence and procedures for its submission

1. Written evidence shall be acts, documents, business and personal correspondence that contain information on important circumstances about a case.

11. An electronic document under the Law of Georgia on Electronic Documents and Electronic Trust Services, and a document verified and/or certified by an electronic signature provided for by Article 48 of the Organic Law of Georgia on the National Bank of Georgia, Article 19(4) of the Law of Georgia on Commercial Bank Activities and Article 25(3) of the Law of Georgia on Micro-banks, shall have the evidentiary value.

2. Parties shall submit written evidence to a court. If a party failed to obtain written evidence from a person who holds the evidence, it may petition the court to direct the person to produce the evidence.

21. A person who petitions the court to request the production of written evidence ( from the person who holds the evidence ) may also request identical documents (of similar type) from the party in question on the assumption that those documents may help establish the circumstances that are essential to the case; the documents need not include specific details.

3. A person petitioning the court to request the production of written evidence ( from the person who holds the evidence ) shall be obliged to specify which circumstances essential to the case can be established based on that evidence, and indicate why he/she assumes that the evidence is held by the person indicated by him/her.

4. A court shall substantiate its refusal to request the production of written evidence ( from the person who holds the evidence ) in its ruling that may not be appealed separately.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 27 of 18 June 2008 – LHG I, No 11, 4.7.2008, Art. 83

Law of Georgia No 2110 of 20 November 2009 – LHG I, No 40, 7.12.2009, Art. 293

Law of Georgia No 656 of 21 April 2017 – website, 10.5.2017

Law of Georgia No 1900 of 23 December 2017 – website, 11.1.2018

Law of Georgia No 2621 of 22 February 2023 – website, 10.3.2023

 

Article 135 – Submitting original copies of written evidence

Written evidence shall, usually, be provided in its original copy. If a copy of a document is submitted, a court may request submission of the original copy at the request of the parties or on its own initiative. A person may be released from the obligation to provide the original copy only if he/she can prove that such document cannot be provided due to a particular reason recognised by the court as valid. The court shall decide in its discretion on the evidentiary value it intends to accord to a copy of the document.

 

Article 136 – Obligation to provide written evidence to a court

1. Natural and legal persons shall provide the court with requested written evidence within the specified period. If they are not able to provide the evidence within that period, they shall be obliged to notify the court and indicate reasons for failure. If the reasons are valid, the court may grant additional time to the persons specified in this paragraph for providing evidence.

2. In the case of failure to notify, also if a court’s request for the written evidence is not fulfilled due to an inexcusable cause, the court shall penalise the citizen or the head of the enterprise, establishment, organisation or official concerned with GEL 150.

3. The penalty does not exempt the person concerned from an obligation to provide the written evidence requested by the court.

4. In the case of repeated failure to provide written evidence, a court shall penalise the person in question by triple the amount of the original penalty.

5. If one of the parties, who does not deny that he/she holds the written evidence, refuses to provide the evidence with an inexcusable cause, the court may exempt the person petitioning the court for requesting the production of the evidence ( from the person who holds the evidence ) from the burden of proving the fact that he/she should have proved by this evidence, and impose this burden upon the party that refuses to provide the written evidence.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 137 – Statement on the falsity of a document

1. At the preparatory stage for a preliminary court hearing, a party may declare that the document provided is falsified. The party may make such statement also during a court session, if the document has been presented during this court session, or if, during the court session, he/she became aware of the falsity of previously submitted document.

2. The party that submitted the evidence may request the court to remove the disputed document from the list of evidence and make a decision on the case based on other evidence available for the case. If there is no such request, the court shall check the authenticity of the document. For this purpose, the court may have the document examined by experts, request additional evidence or request the production of other evidence ( from the person who holds the evidence ) .

3. If the court concludes that the document provided is falsified, it shall remove it from the list of evidence.

4. Authenticity of the submitted written evidence may be checked at the court’s initiative.

5. If the falsity of the submitted document has been confirmed, the court shall deliver a reasoned ruling and transmit this document, along with the proof of its falsity, to investigative authorities.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 138 – Submission of excerpts of written evidence and inspection of written evidence at the place of its storage

If submission of documents to a court is difficult, a court may request provision of duly certified excerpts or inspect and examine written evidence at the place of its storage.

 

Article 139 – Keeping and return of original documents

Original documents attached to a case file shall be kept together in the court. These documents may be returned to the person who provided them, at his/her request; however, copies of the original documents certified by the judge shall remain in the case.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006– LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Chapter XVIII – Witness Testimonies

 

Article 140 – Summoning a witness

1. Any person who is aware of any circumstances concerning the case may be a witness.

2. A witness may be summoned to court at the request of an interested party.

3. A party who petitions the court to admit or examine certain persons as witnesses, also to summon them to court, shall be obliged to indicate the name, surname and residential address of the witness, as well as the circumstances essential to the case that the witness can confirm.

4. A court may refuse to examine the summoned witness, or may refuse to summon a witness, if it establishes that the circumstances which the witness is expected to confirm are not essential to making a judgment on the merits of the case.

 

Article 141 – Persons who may not be examined as witnesses

The following persons may not be called and examined:

a) (deleted – 21.2.2024, No 4047);

b) clerics – on the circumstances entrusted to them when hearing confessions;

c) representatives in civil proceedings and defenders in criminal proceedings – with respect to such circumstances of which they became aware in their capacity as representatives or defenders;

d) participants of the mediation process – with respect to confidential information of which they became aware in the mediation process, or which essentially follows from the mediation process.

Law of Georgia No 2130 of 25 November 2005 – LHG I, No 53, 19.12.2005, Art. 350

Law of Georgia No 5550 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

Law of Georgia No 6839 of 14 July 2020 – website, 28.7.2020

Law of Georgia No 4047 of 21 February 2024 – website, 7.3.2024

 

Article 142 – Right to refuse to testify

1. The following persons may refuse to testify:

a) spouses of the parties;

b) close relatives – children, foster children, grandchildren, sisters, brothers, parents, adoptive parents, custodians, guardians, grandfathers, grandmothers;

c) persons who, due to their official status, are obliged to maintain confidentiality, unless they are released from this obligation.

2. Refusal to testify shall be allowed if the testimony may result in criminal prosecution of the witness or his/her close relatives, or if it may cause them material damage.

Law of Georgia No 1349 of 20 April 2005 – LHG I, No 19, 28.4.2005, Art. 121

Law of Georgia No 753 of 4 May 2017 – website, 24.5.2017

 

Article 143 – Obligation to testify regardless of the right to refuse to give testimony

Regardless of the right to refuse to give testimony, a person shall be obliged to testify, if:

a) a transaction to which he/she was invited as a witness is to be verified;

b) issues related to the birth, marriage or death of a family member need to be clarified;

c) the person acted as a representative of one of the parties when establishing certain legal relations.

 

Article 144 – Obligation of a witness to substantiate his/her refusal to testify

A witness who refuses to give testimony shall substantiate his/her refusal. A court shall rule on whether or not the refusal of the witness to testify is lawful.

 

Article 145 – Obligation of a witness

1. A person summoned as a witness shall be obliged to appear in a court and give accurate testimony. If a witness fails to appear in a court with an inexcusable cause, he/she will be penalised with GEL 50. A court may order that the witness be brought to court by force.

2. A witness who refuses to testify or gives a deliberately inaccurate testimony may be subject to criminal liability.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 146 – Right of a witness

1. A witness may request reimbursement of the costs related to summons in the form required by law.

2. A court may order the party who requested the summoning of the witness to make an advance payment to cover the costs related to summoning and examination of the witness. In that case, the court shall summon a witness only after the party pays these costs.

 

Article 147 – Interrogation of a witness at his/her location

A witness shall be examined in open court. A witness may be examined at his/her location, if:

a) he/she is not able to appear before the court due to illness, old age, disability or other excusable cause;

b) it is more expedient to examine him/her at his/her location due the circumstances of the case;

c) several witnesses reside at the same location and their summons and examination would incur substantial costs;

d) in other cases – at a court’s discretion.

 

Article 148 – Examination of a witness

1. Each witness shall be examined individually. Witnesses who have not testified yet may not be present in a courtroom. Examined witnesses shall remain in a courtroom until the end of the hearing and may not leave the courtroom without the court's permission.

2. Examination of a witness shall start with the establishment of his/her identity (given name, surname, residential address, work place, etc.). Then the court shall establish relationship of the witness to persons participating in the case and ask him/her to state before the court all circumstances of the case known to him/her personally.

3. A witness shall relate, in the form of a free narrative, everything that is known to him/her about those circumstances. Only after that narrative may questions be put to the witness.

4. The party at whose initiative the witness or the party’s representative is called shall be the first to put questions, then – the opposite party or his/her representative. The court shall decide whether or not a particular question is admissible.

5. A judge may put questions to a witness at any moment during the examination.

6. On the petition of a party or by decision of the judge, witnesses may be examined remotely under Article 127(3) of this Code, of which parties shall be notified in advance.

7. A witness with a disability shall be examined in compliance with the conditions determined by the Law of Georgia on the Rights of Persons with Disabilities.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 6839 of 14 July 2020 – website, 28.7.2020

 

Article 149 – Repeated examination of witnesses; bringing witnesses face to face

A court may order, at the request of the parties or on its own initiative, that a witness be examined several times, also to bring witnesses face to face to identify contradictions in their testimonies.

 

Article 150 – Use of records by a witness

A witness shall testify orally, but, he/she may use records, if his/her testimony contains any digital or hard-to-remember data. These records may be enclosed in the case file on a petition of the parties or at a court's initiative.

 

Article 151 – Waiver of witness examination

The party may waive the examination of a witness who has been summoned for examination upon this party’s petition. The other party may request the court that the witness appearing be so examined, and where such examination has already begun, that it be continued. In that case, the witness shall be examined.

 

Article 152 – Examination of minor witnesses

1. In the examination of witnesses up to the age of 14, or at the discretion of the court, in the examination of witnesses aged 14 to 18, a teacher of the witness, and if required, the parents, adoptive parents, guardians or custodians may also be summoned. These persons may put questions to the witness with the permission of the court.

2. The examination of a minor witness may, upon a ruling of the court, be conducted in the absence of either of the parties, when it is necessary for obtaining an accurate and truthful testimony. After the return to the courtroom, the party shall be informed of the testimony of the witness and given an opportunity to put questions to the minor witness.

3. A witness who has not attained the age of 16 shall leave the courtroom after the examination is over, except when the court considers it necessary for a witness to stay in the courtroom.

 

Article 153 – Placing a witness under oath

1. A witness shall be placed under oath only when his/her testimony is significant to the settlement of the dispute between the parties and the court believes it to be expedient.

2. The witness shall be sworn in after his/her examination.

3. Persons who have not attained the age of 16 shall be sworn in.

4. Before placing a witness under oath, the court shall explain to the witness the importance of the oath and the criminal liability that may be incurred as a result of giving false testimony by intentionally taking a false oath.

5. When taking a religious oath, the judge shall address the witness with the following words:

‘Swear before the almighty and omniscient God that you have told the truth with all your conscience and have not concealed anything’.

The witness shall reply:

‘I swear. So help me God!’

6. Non-religious oath shall be taken in the following manner:

The judge shall address the witness:

‘Swear that you have told the truth with all your conscience and have not concealed anything’.

A witness shall reply:

‘I swear’.

7. If a witness refuses to take an oath due to his/her faith or other grounds, then he/she shall give testimony by providing an affirmation replacing an oath. This affirmation shall be provided in the following manner:

The judge shall address the witness:

‘Do you affirm with all your conscience before the court that you have told the truth and have not concealed anything?’

The witness shall reply: ‘Yes, I do’.

 

Chapter XIX – Material Evidence

 

Article 154 – Material evidence, procedure for requesting the production of material evidence ( from the person who holds the evidence ) and procedure for its submission

1. Material evidence is the items that make it possible to establish the circumstances that are essential to a case due to their quality, properties or a mere fact of their existence.

2. The parties shall submit material evidence to the court. If a party fails to obtain material evidence from a person who holds them, the party may petition the court to request ( the person who holds the evidence ) to produce the evidence.

3. A person petitioning the court to request the production of material evidence ( from the person who holds the evidence ) shall be obliged to indicate which circumstances essential to the case can be established by that evidence, describe that item and specify why he/she assumes that the person indicated by him/her holds the evidence.

4. The court shall substantiate in its ruling the refusal to request the production of material evidence ( from the person who holds the evidence ) ; the ruling may not be appealed separately.

 

Article 155 – A court to which material evidence is to be provided

Natural and legal persons shall provide the requested material evidence directly to the requesting court within the prescribed time limits. The court may also authorise the person who petitioned the court to request the production of material evidence to receive the evidence for the purpose of submitting it to the court.

Law of Georgia No 1956 of 13 May 1999 – LHG I, No 15(22), 14.5.1999, Art. 64

 

Article 156 – Obligation to provide material evidence

1. Natural and legal persons shall be obliged to notify the court that they are not able to provide requested material evidence or to provide it within the time limits prescribed by the court. If the failure is due to an excusable cause, the court may set an additional term to those persons specified in this section to provide evidence.

2. In the event of failure to notify, or when the court’s request for material evidence was not fulfilled with an inexcusable cause, the court shall penalise the natural person or the official of the legal person concerned with GEL 150.

3. The penalty shall not release the person in question from the obligation to provide material evidence requested by the court.

4. In the case of repeated failure to provide material evidence, the court shall penalise the person concerned with triple the amount of the original penalty.

Law of Georgia No 1956 of 13 May 1999 – LHG I, No 15(22), 14 5.1999, Art. 64

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 157 – Refusal of a party to provide material evidence

If either of the parties, that does not deny that it holds the evidence, refuses to provide the evidence with an inexcusable cause, the court may exempt the person who petitioned the court to request the production of the evidence ( from the person who holds the evidence ) from the burden of proving the fact he/she should have proven by this evidence, and impose this burden upon the party that refuses to provide the material evidence held by it.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 158 – Examination of material evidence

1. Material evidence shall be provided to the parties (representatives). They may familiarise themselves with inspection reports. Parties may express their opinions on the material evidence or on the inspection reports.

2. At the main hearing, the parties may petition the court to order expert examination in order to examine the material evidence, provided this petition has not been filed with an excusable cause at the preparatory stage of the proceedings. This petition may not serve as grounds for postponing a case hearing.

3. A court may order expert examination on its own initiative in order to examine material evidence.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 159 – On-site inspection of material evidence

If it is difficult or impossible to submit material evidence to the court, the court may, at the request of the parties or on its own initiative, order on-site inspection of the evidence by its ruling. If a case is heard by a panel of judges, one of the judges may be charged with inspecting evidence on site. On-site inspection shall be performed under Chapter XV.

 

Article 160 – Safekeeping of material evidence

1. Material evidence shall be kept attached to the case file or deposited for safekeeping with an enclosed special description list to the court‘s storage facility for material evidences.

2. Items that cannot be delivered to a court shall be kept locally. They shall be described in detail, and even photographed, if required.

3. A court shall take measures in order to keep items in an unaltered condition.

 

Article 161 – Return of material evidence

1. After entry into force of a court decision, material evidence shall be returned to its provider or to the person to whom the court accorded this item.

2. Items that may not be in possession of citizens shall be transferred to an appropriate public enterprise, agency or organisation.

3. In individual cases, after being inspected and examined by a court, material evidence may be returned to its provider before the end of the proceedings, if the provider has filed a corresponding petition and if this petition can be satisfied without prejudicing the proceedings.

 

Chapter XX – Expert Reports

 

Article 162 – Ordering expert examinations

1. If a judge has no specialised knowledge of a matter related to the case at hand, the court may, on its own initiative, order an expert examination at any stage of the hearing, only if clarification of this matter is essential to deciding the case, and if it is impossible to make a decision without it. In that case, the court shall deliver a reasoned ruling.

2. The parties may arrange expert examination independently from the court. In that case, an expert’s report shall be submitted to the court upon filing a claim or during the preparatory stage of the proceedings. When filing a claim (response), the party may request to be allowed a certain period of time for submitting an expert report.

3. A party may present an expert report during the main hearing only if it could not have been aware of the necessity to submit an expert report during the preparatory stage of the proceedings due to objective reasons, and if such grounds have arisen during the hearing, or if the party failed to furnish a relevant expert report at the preparatory stage of the proceedings due to valid reasons.

4. Failure of a party to submit an expert report may not serve as grounds for postponing the case hearing. A court may set certain period of time for a party to submit an expert report.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 163 – Ruling on ordering an expert examination

1. A court shall deliver a ruling on ordering an expert examination; the ruling shall specify the issues that require an expert report, the persons appointed as experts, and the material furnished for examination to the expert. If required, a court shall appoint several experts to perform an expert examination.

2. When selecting experts, a court may take into consideration the opinions of the parties. The parties may designate persons who are suited to be examined as experts; however the court shall make the final decision on who is to be entrusted with an expert examination. The parties may reject for the reasons specified in Article 35 of this Code.

3. The parties may also submit to the court the questions that are to be clarified by an expert. The court shall make the final decision on the scope of the issues that require expert report.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 164 – Appointment of several experts

If several experts are appointed, they may consult each other. If experts share the same opinion, all of them shall sign one report. The expert, who disagrees with the other experts shall prepare a separate report.

 

Article 165 – Expert examination venue

A court shall determine the venue of an expert examination.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 166 – Procedure for performing an expert examination at a specialised expert institution

1. If an expert of a specialised forensic institution is charged by a court with performing an expert examination, the court shall send to this institution its ruling on the appointment of an expert examination, as well as material required for the examination.

2. After receiving a court ruling, the head of the expert institution shall entrust the performance of the expert examination to one or several employees of that institution.

3. Under the directions from the court, the head of the expert institution shall instruct the employees charged with performing the expert examination, about the rights and duties of an expert under Article 168, as well as the liability under the Criminal Code of Georgia for avoiding the provision of a report, for refusing to provide a report or for intentionally providing a false report. A signed statement to that effect shall be given by them and shall be submitted to the court along with an expert report.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 167 – Performance of an expert examination at a non-expert institution

If, by order of a court, an expert examination is performed at a non-specialised forensic institution, the court itself shall appoint an appropriate person as an expert. The court shall hand over the ruling on the appointment of an expert examination and all materials required for the performance of the examination directly to the person appointed as an expert. When handing over the ruling, the court shall check an expert's identity, speciality and qualification, instruct the expert on his/her rights and duties under Article 168 of this Code, and warn him/her against the liability under the Criminal Code of Georgia for refusing to provide an expert report, for avoiding the provision of an expert report, or for intentionally providing a false report. All these issues shall be recorded in a court ruling on the appointment of an expert examination; the ruling shall be confirmed by the expert's signature.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 168 – Rights and duties of an expert

1. A person appointed as an expert shall be obliged to appear before the court when summoned and provide objective testimony on all the questions put to him/her.

2. If an expert fails to appear before the court with inexcusable cause, avoids the provision of a report or intentionally provides a false report, measures prescribed under the Criminal Code of Georgia shall be taken against him/her.

3. An expert may refuse to provide a report, if the material furnished to him/her is insufficient, or if he/she is not sufficiently qualified to complete the task. The expert shall be obliged to provide detailed justification or his/her refusal to provide a report based on the above grounds.

4. If, during the examination, an expert discovers circumstances that are essential to the case and with respect to which no questions were put to him/her, the expert may refer to these circumstances in the report.

5. To establish the circumstances related to the examination, an expert may study the case material, participate in the hearing, put questions to the parties and to the witnesses, take part in the inspection and examination of evidence, also request the court to provide additional material for him/her.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 169 – Collection of material required for performing an expert examination

1. The parties shall submit to the court the material required for an expert examination. The court shall determine the scope of the material required for an expert examination. The court may take into consideration opinions of both parties and of the expert.

2. If it is necessary to examine a witness to obtain material for an expert examination, the court may summon and examine the witness with the participation of the expert. The parties shall be notified about this; however, their failure to appear shall not impede the examination of the witness. A witness examined in this way shall not be released from the obligation to appear before the court and to be examined several times during the hearing.

3. A report on the interrogation of a witness shall be drafted and enclosed with the case file.

4. If a party fails to follow an expert's instructions with an inexcusable cause or otherwise interferes with performance of an expert examination, the position of an opposite party shall be deemed confirmed.

5. If an object of an expert examination is held by another person, and that person is taking actions under paragraph 4 of this article, a party may petition the court to order that person by court ruling to carry out the expert's instructions.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 170 – Form and content of expert reports

1. An expert shall provide a report in writing. A court may order the expert to appear before it to explain the written report. An oral explanation shall be included into the minutes of the hearing; it shall be read out to the expert and shall be signed by him/her.

2. An expert report shall contain a written description of the performed examination, conclusions drawn from the examination and substantiated responses to the questions put by the court.

 

Article 171 – Verification of an expert report; procedure for putting questions to an expert

1. The parties and their representatives may familiarise themselves with an expert report. At their request, the expert report may be made public at the court hearing. The parties may express their opinions and to ensure clarification and completeness of the testimony, they may put questions to the expert.

2. If an expert examination was requested by a party, the expert should be questioned first by the person who presented the expert report, and his/her representative. Experts appointed at a court's initiative shall be first questioned by the judge. The judge may put questions to the expert at any stage of the examination.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 172 – Evaluation of an expert report

An expert report shall not have mandatory evidentiary value for the court, the report shall be evaluated under Article 105; however, the court's refusal to accept the report shall be substantiated in its judgment or ruling delivered in the case.

 

Article 173 – Appointment of additional and repeated examinations

1. If an expert report is incomplete or insufficiently clear, the court may, on its own initiative, appoint an additional expert examination, provided the provisions under Article 162(1) apply.

2. If a court disagrees with an expert report due to the lack of grounds, also if findings of several experts contradict each other, the court may, on its own initiative, appoint a repeated expert examination and charge another expert or experts with its performance, provided the provisions under Article 162(1) apply.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 174 – Return of material of an expert examination to a court

An expert shall be obliged to return to the court all materials and documents used for the expert examination once the examination is over, or when required by the court, or if an examination is not to be performed.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 175 – Taking an oath by an expert

An expert shall take an oath before or after performing an examination. The oath shall be worded to the effect that the expert will perform the examination to the best of his/her knowledge and belief. If the expert has taken a general oath concerning the performance of a similar examination, then it shall be sufficient for him/her to invoke that oath. The same oath may also be referred to in the expert report.

 

Article 176 – Remuneration of an expert

1. An expert shall be remunerated under the legislation of Georgia.

2. If an expert considers that the costs preliminarily determined by the court will considerably rise compared to the value of the subject matter of dispute, or will significantly exceed the costs determined preliminarily, the expert shall be obliged to notify the court of this in due time.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Book Two

Proceedings in a Court of First Instance

 

Section Four

Action Proceedings

 

Chapter XXI – Proceedings before the Courts of First Instance

 

Article 177 – Institution of legal proceedings

1. Proceedings in a court of first instance shall be instituted by bringing an action and in the cases determined by this Code, by filing a claim.

2. A claim (an application) shall be made in writing, usually, in a typed form.

3. The claim shall meet the requirements of this Code and comply with the sample form approved by the High Council of Justice of Georgia, and shall be prepared according to the rules specified in the sample. The claim shall provide a complete and consecutive description of the plaintiff’s views on each factual circumstance and evidence in the case.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 4037 of 15 December 2010 – LHG I, No 75, 27.12.2010, Art. 480

 

Article 178 – Content of a claim

1. A claim shall include:

a) designation of the court with which the claim is filed;

b) the given name, surname (designation), main address (actual location), also an alternative address (if applicable), address of the workplace, telephone number, including the mobile number, email address and fax number of the plaintiff, of the plaintiff’s representative (if the claim is filed by a representative), of the defendant, of a witness and of a person to be summoned to the hearing. The plaintiff or its representative may also indicate a contact person's details in the claim. It the claim is filed by a legal person, an individual entrepreneur or a representative (other than a legal representative), he/she shall be obliged to indicate an email address and a telephone number;

c) subject matter of dispute;

d) value of the claim;

e) specific facts and circumstances upon which the plaintiff’s claims are based;

f) evidence proving the circumstances indicated by the plaintiff;

g) the plaintiff's claim;

h) legal grounds upon which the plaintiff’s claims are based;

i) if applicable, the plaintiff's petitions:

i.a) requesting the court to order the defendant to provide the evidence that it holds and upon which the plaintiff's claims are based;

i.b) requesting the court to direct the agencies concerned to provide the court with all the written or material evidence that may prove the circumstances referred to in the claim, and that have been wrongfully denied to the plaintiff by them;

i.c) requesting the court to notify in a timely manner and summon to the hearing witnesses who are able to prove the circumstances referred to in the claim;

i.d) on who may be engaged in the proceedings as a joined party or as a third party;

i.e) other petitions;

j) a list of supporting documents;

k) a legitimate interest under Article 180 of this Code, provided an action for acknowledgement has been filed;

l) the plaintiff's opinion on consideration of the case without an oral hearing;

m) the plaintiff's opinion on consideration of the dispute through judicial mediation.

11. A claim may also refer to the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms, its Additional Protocols, and the case law of the European Court of Human Rights on a similar legal issue, which, in the claimant’s view, provide grounds for the validity of his/ her claim .

2. A document confirming the powers of the representative shall be enclosed with the claim, if the claim is filed with the court by a representative.

21. A document (original copy) confirming the payment of state fees shall be enclosed with the claim.

3. The plaintiff shall be obliged to enclose with the claim all evidence referred to in the claim. If the plaintiff is not able to provide evidence together with the claim with an excusable cause, he/she shall be obliged to indicate this in the claim. The plaintiff may request reasonable time for providing evidence.

31. The number of the copies of the claim and enclosed documents submitted to court shall be the same as the number of the defendants.

4. The plaintiff or its representative (if the claim is filed by a representative) shall be obliged to specify in the claim its address and addressed of the defendant, witnesses and of other persons summoned to the hearing.

5. The claim shall be signed by the plaintiff or its authorised representative, and in the cases provided for by this Code, by the special plaintiff as well.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

Law of Georgia No 6839 of 14 July 2020 – website, 28.7.2020

Law of Georgia No 1919 of 18 October 2022 – website, 24.10.2022

 

Article 179 – (Deleted)

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 4037 of 15 December 2010 – LHG I, No 75, 27.12.2010, Art. 480

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

 

Article 180 – Action for acknowledgement

A claim may be filed to establish the existence or non-existence of rights or legal relationship, to recognise the authenticity of a deed or to establish that it is false, if the plaintiff has a legitimate interest in having such recognition established by a court judgment.

 

Article 181 – Action for future fulfilment of obligations

A claim may be filed for future fulfilment of obligations, if:

a) the claim does not depend on any counter-performance or if the date for its fulfilment is related to a calendar date;

b) the circumstances give rise to the justified concern that the debtor may avoid fulfilling his/her obligations in due time;

 

Article 182 – Consolidation or separation of several claims

1. Several claims of the plaintiff against one and the same defendant may be consolidated in one action, if the court hearing the case is competent for the entirety of the claims, irrespective of whether or not the claims are based on the same grounds.

2. The judge accepting the claim may direct that several claims brought in one complaint be heard in one or several separate proceedings, if he/she finds that a separate hearing of claims is more expedient.

3. The judge accepting claims may direct that claims filed by several plaintiffs or claims against several defendants, be heard in one or several separate proceedings, if he/she finds that a separate hearing of claims is more expedient.

4. If several claims pending with a court, whether involving the same or different parties, are similar and have legal ties among each other, the court may, on its own initiative or upon the petition of a party, consolidate these proceedings to be heard at the same time, if such consolidation will result in a more rapid and correct review of the dispute. The judge who was petitioned to consolidate the proceedings shall consolidate the proceedings pending with him/her or with another judge, with other proceedings pending with him/her, and deliver a reasoned ruling to that effect.

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 183 – Registration of a claim (an application)

When a claim (an application) is filed with a court, the court's registry shall register the claim (the application), and hand over to the plaintiff (the representative) a set of documents (copies of the claim (the application) and of the enclosed documents) to be served on the defendant, if the action (the application) is filed against a legal entity. A claim (an application) shall not be registered if it fails to meet the following requirements related to its form (not its content):

a) it has not been filed in the form approved by the High Court of Justice of Georgia;

b) the details under Article 178(1)(a–d, g, j, l) and/or (m) of this Code are not specified in its form;

c) a document (an original copy) confirming the payment of state fees is not enclosed with it (except when there is an indication in the motions field about the exemption from state fees, about the extension of the deadline for its payment or about the reducing of its amount);

d) it lacks some of the documents specified in the list of enclosed documents;

e) it lacks the document proving the power of the representative, where a claim (an application) is filed by a representative;

f) it is not signed;

g) the number of the submitted copies of the claim form (the application) and of the enclosed documents are not the same as the number of the defendants.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

 

Article 184 – Serving the copies of the claim (an application) and of the enclosed documents on the defendant

1. Not earlier than 5 and not later than 14 days after submitting the claim (the application) to the judge, the persons under Article 183 of this Code shall be informed via a message sent to the telephone numbers and/or email addresses indicated by them or personally upon appearing in court, about the dismissal of their claim (an application) or about the service of the documents (the copies of the claim (the application) and of enclosed documents) on the defendant.

2. The time limit for appealing a ruling on dismissal of the claim (an application) shall commence after the ruling is served on the plaintiff, and if the ruling is not served, then on the day following the expiry of the term specified in paragraph 1 of this article.

3. In the case specified in paragraph 1 of this article, the plaintiff shall be obliged to ensure that the documents are served on the defendant by mail, a court courier or by a different service procedure agreed between the parties, or by email in compliance with Articles 70–78, within two months after the plaintiff was handed the documents. The documents shall be sent by email against the return confirmation of receipt returned electronically by the addressee.

4. If the defendant's location is unknown, or if it is impossible to serve the documents on him/her in any other way, the court may deliver a ruling on service by publication, based on the petition of the plaintiff.

5. The procedures under paragraphs 1-4 of this article shall not apply to persons under Article 46 of this Code, as well as to persons in detention who have no representative. In that case, the court shall arrange the sending and service of the documents (copies of the claim action (the application) and of enclosed documents) on the defendant according to Articles 70–78 of this Code.

6. The procedures under paragraphs 1-4 of this article may apply to the persons specified in paragraph 5 of the same article only with their consent.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

Law of Georgia No 6144 of 8 May 2012 – website, 25.5.2012

 

Article 185 – (Deleted)

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 4037 of 15 December 2010 – LHG I, No 75, 27.12.2010, Art. 480

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

 

Article 186 – Dismissal of an action

1. A court may not admit an action not later than five days after it has been filed, if:

a) the claim is not under the jurisdiction of the court;

b) there is a court judgment or ruling on the waiver of the claim by the plaintiff, on the acknowledgement of the claim by the defendant or on the settlement between parties;

b1) there is a conciliation agreement confirmed by a notary in a notarial mediation;

b2) there is an order issued by the chairperson of the LEPL National Bureau of Enforcement of the Ministry of Justice of Georgia on debt recovery or on approving the terms of settlement with respect to the same case;

b3) there is a mediation settlement agreement between the parties, according to which the parties agree that they will not apply to court until the specific deadline or the occurrence of a specific circumstance, – until the fulfilment of the conditions under this agreement, unless the plaintiff proves that he/she will suffer unrecoverable damage without judicial proceedings;

c) a dispute between the same parties, on the same subject and on the same grounds is pending in this or another court;

d) (deleted – 18.3.2015, No 3220 );

d1) (deleted – 19.2.2015, No 3096);

e) the case is not under jurisdiction of this court;

f) (deleted – 20.3.2015, No 3340);

g) a person who is not authorised to pursue the proceedings, has filed the claim on behalf of the interested person;

h) (deleted – 30.6.2023, No 3447);

[ i) there is a case defined by Article 36350(3) of this Code, except for the exceptions provided for by paragraph (4) of the same article. (Shall become effective from 1 May 2024)]

11. If the filed claim does not comply with the requirements specified in Article 178 of this Code (except for non-compliance with the requirements under Article 178(1)(h-i) and Article 178(3) of this Code (if the plaintiff has indicated an excusable cause for failing to submit evidence), and/or if, in the absence of grounds for exempting the plaintiff from the payment of state fees, for postponing the payment or for reducing the amount of state fees, the original copy of the document confirming the payment of the state fees is not attached to the claim, the court shall:

a) admit the claim unless the said violation is substantial. The violation is not substantial if it can be rectified by giving the plaintiff a court order that does not prevent the delivery of copies of the statement of claim and attached documents to the defendant;

b) issue a reasoned ruling on dismissing the claim, if the said violation is substantial. The violation is substantial if it cannot be remedied by giving the plaintiff a court order that does not prevent the delivery of copies of the statement of claim and attached documents to the defendant;

12. In the case provided by sub-paragraph (a) of paragraph 11 of this article, the court shall give the plaintiff a court order to rectify all relevant violations. The mentioned court order shall be notified to the plaintiff while admitting the claim or at the stage of preparing the case, n accordance with the procedure established by Articles 70-78 of this Code. The court order shall not be subject to appeal. The period for rectifying the mentioned violation shall be 10 days. Prolongation or renewal of the said period shall not be allowed. In the event that the plaintiff does not fulfil the court order within the mentioned period, the court shall be entitled to issue a ruling on dismissing a claim without prejudice.

2. The dismissal of the claim by the judge on the grounds specified in paragraph 1(e), (g) and (h) of this article shall not prevent the person from filing again the same claim with a court, provided those violations are rectified.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 1281 of 19 June 2009 – LHG I, No 13, 2.7.2009, Art. 64

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

Law of Georgia No 5665 of 28 December 2011 – website, 11.1.2012

Law of Georgia No 5851 of 16 March 2012 – website, 23.3.2012

Law of Georgia No 6145 of 8 May 2012 – website, 17.5.2012

Law of Georgia No 3096 of 19 February 2015 – website, 27.2.2015

Law of Georgia No 3220 of 18 March 2015 – website, 26.3.2015

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

Decision No 2/1/1481 of the Constitutional Court of Georgia of 3 February 2023 – website, 7.2.2023

Law of Georgia No 3447 of 30 June 2023 – website, 30.6.2023

Law of Georgia No 3947 of 15 December 2023 – website, 25.12.2023

 

 

Article 187 – Ruling on dismissing a claim

1. The judge shall deliver a substantiated ruling denying admission of the claim. If the reason for dismissal is the lack of jurisdiction of the court, the judge shall be obliged to specify in his/her ruling the court to which the plaintiff is to apply. The ruling shall also set out the methods for avoiding circumstances that impede the institution of the action.

2. The ruling on dismissing the claim shall be served on the plaintiff and the documents filed by the plaintiff shall be returned to him/her. If the grounds for denying the admission of the claim are identified after proceedings become pending, then based on those grounds, the court shall terminate the proceedings or leave the claim untried (Articles 272 and 275 of this Code). If the claim is left untied before the appointment of the main hearing, 70% of the state fees paid by the plaintiff shall be refunded to him/her, and if the claim is left untried after the main hearing, state fees shall not be refunded to the plaintiff.

3. A ruling denying the admission of the claim may be appealed with a complaint subject to a time limit.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Chapter XXI1 – Judicial Mediation

Law of Georgia No 5550 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

 

Article 1871 – Judicial mediation

1. After a claim has been filed with the court, a case subject to judicial mediation may be transferred to a mediator to conclude the dispute by a settlement between the parties.

2. A ruling on referring the case to a mediator may not be appealed.

Law of Georgia No 5550 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

 

Article 1872 – Provisions to be applied to cases subject to judicial mediation

Procedures established by the Law of Georgia on Mediation shall be applied to cases subject to judicial mediation, considering the peculiarities of this Code.

Law of Georgia No 5550 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

 

Article 1873 – Disputes falling under judicial mediation

1. A judicial mediation may apply to:

a) family disputes, except for disputes related to adoption, annulment of adoption, revocation of adoption, restriction of parental rights, deprivation of parental rights, and violence against women and/or domestic violence;

b) inheritance disputes;

c) neighbourhood disputes;

c1) labour law-related disputes, except for a collective dispute under the Organic Law of Georgia the Labour Code of Georgia;

c2) disputes related to the exercise of co-ownership rights;

c3) property disputes, if the value of the subject of a dispute does not exceed GEL 20 000;

c4) disputes resulting from the loan agreements (including the loan agreements concluded in an electronic form) concluded by the bank institutions, micro-financial organisations and non-bank deposit institutions of Georgia, if the value of the subject of a dispute does not exceed GEL 10 000

c5) non-property disputes;

d) any other disputes – with the consent of the parties.

2. Under (1)(d) of this article, a dispute may be referred to a mediator at any stage of the hearing.

3. In cases provided for in paragraph 1(a-c5) of this article, the judge shall preliminarily examine the circumstances of the case in question and shall make the decision to refer the dispute case to a mediator without the parties’ consent, and with the parties’ consent if the opportunity to apply private mediation was used in relation to the same dispute and it ended without result.

Law of Georgia No 5550 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

Law of Georgia No 753 of 4 May 2017 – website, 24.5.2017

Law of Georgia No 767 of 4 May 2017 – website, 25.5.2017

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

 

Article 1874 – Recusal of a mediator

A mediator may be recused on the grounds specified in Article 31(1) of this Code.

Law of Georgia No 5550 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

 

Article 1875 – Period of judicial mediation

1. The period of a judicial mediation shall be 45 days, but at least two meetings.

2. The period specified in paragraph 1 of this article may be extended for the same period by agreement between the parties.

Law of Georgia No 5550 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

 

Article 1876 – Consequences of a party’s failure to appear for judicial mediation

1. The parties shall be obliged to appear at the time and place determined by the mediator in order to participate in the process of judicial mediation.

2. If a party fails to appear at the meeting in the process of judicial mediation appointed under Article 1875(1) of this Code with an inexcusable cause, the party shall pay the court costs in full, irrespective of the outcome of the hearing, and a penalty of GEL 150.

3. If a dispute in the process of judicial mediation is concluded by an amicable settlement between the parties, the party shall not be charged with the payment of the penalty under paragraph 2 of this article.

4. Paragraph 2 of this article shall not apply, if the dispute between the parties is concluded by an amicable settlement at the hearing in court.

Law of Georgia No 5550 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

 

Article 1877 – Ending of the judicial mediation process

1. When a dispute ends with an agreement between the parties within the statutory time limit set for judicial mediation, the issue of executing the mediation settlement agreement shall be solved in accordance with Chapter XLIV13 of this Code.

2. If a dispute failed to end with an agreement between the parties within the statutory time limit set for judicial mediation, the plaintiff may apply to a court for resuming the proceedings.

3. If, within 10 days after the statutory time limit set for judicial mediation has passed, none of the parties applies to a court for resuming the proceedings under paragraph 2 of this article, the court shall deliver the ruling on dismissing the claim.

Law of Georgia No 5550 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

 

Article 1878 – (Deleted)

Law of Georgia No 5550 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

 

Article 1879 – (Deleted)

Law of Georgia No 5550 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

 

Chapter XXII – Counter-claim

 

Article 188 – Filing a counter-claim

1. The defendant may file a counter-claim against the plaintiff to be reviewed along with the original claim, starting from the day when a copy of the claim is submitted to the defendant until the end of the preliminary preparation for oral hearing.

2. If the defendant misses this period, it may file a counter-claim before oral argument starts, provided the counter-claim could not be filed due to an excusable cause until the end of the preliminary preparation for oral hearing. The circumstances under Article 215 (3) of this Code shall constitute an excusable cause.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 189 – Conditions for admitting a counter-claim

1. A counter-claim may be filed in the form established for filing a claim.

2. The judge shall admit a claim, if:

a) the counter-claim is filed to set off the original claim;

b) the satisfaction of the counter-claim in full or in part excludes the possibility of satisfying the original claim;

c) there are legal ties between the counter-claim and the original claim and if the dispute can be settled more quickly and properly if they are reviewed concurrently.

3. After the concurrent hearing of the original claim and the counter-claim, the court shall deliver one decision on both of them, except as provided under Article 245(2).

 

Article 190 – Postponing a hearing due a counter-claim

1. If a counter-claim is filed and admitted after the period for preliminary preparation of a case has expired, the hearing may be postponed for another time at the request of the plaintiff or on the court's own initiative.

2. The costs incurred by postponing the hearing shall be borne by the defendant who filed a delayed counter-claim.

 

Chapter XXIII – Provisional Measures

 

Article 191 – Application for provisional measures

1. A plaintiff may file an application with the court for provisional measures. The application must include the circumstances that will complicate or make it impossible to enforce the decision, or cause such irreparable or direct damage or damage that cannot be paid by imposing compensation for the damage on the respondent if provisional measures are not applied. The application must also include substantiation of the provisional measures that the plaintiff considers necessary to be applied to secure the claim. In the case of presence of any of the above-mentioned circumstances, the court shall deliver a ruling allowing provisional measures. The application of provisional measures shall be based on the judge’s assumption that the claim may be satisfied. A court decision on material and procedural pre-conditions shall not affect the final judgment of the court.

2. The application in which a person requests attachment of immovable assets shall be accompanied by a notice from the public registry or a corresponding document that confirms the title of the defendant to the immovable assets.

3. If the notice from the public registry referred to in paragraph 2 of this article or a corresponding document is not attached to the application for securing the claim, or if state fees are not paid, the court shall deliver a ruling on existence of defect, and set a period for the applicant to remedy the defect. If the defect is not corrected within the set period, the court shall render a ruling leaving the application untried. The ruling may be challenged with a complaint.

4. The provisional measures under this chapter shall not apply to financial collateral (subject matter of financial collateral arrangement) provided for by the Law of Georgia on Financial Collaterals, Mutual Setoffs and Derivatives and settlement accounts of system participants provided for by the Law of Georgia on Payment Systems and Payment Services.

41.The provisional measures under this chapter shall not apply to assets in a collateral pool as defined in Article 2(1)(b) of the Law of Georgia on Bonds Secured by Mortgages, unless the application of the provisional measures is required based on the disputed claim of a programme creditor as provided for by the same law.

5. The provisional measures under this chapter shall not apply to the prize money defined in Article 3(j) of the Law of Georgia on Organising Lotteries, Games of Chance and Other Prize Games.

6. The provisional measures under this chapter shall not apply to the Centre’s separate account provided for in Article 9(8) of the Law of Georgia on Mandatory Insurance of Civil Liability of an Owner of a Motor Vehicle Registered in a Foreign State and Moving in the Territory of Georgia.

7. The provisional measures under this chapter shall not apply to an insurance broker’s own consumer’s account provided for in Article 161(4) of the Law of Georgia on Insurance.

[71. Measures of security of a claim provided for by this Chapter shall not apply to the pension assets provided for by Article 21(42) of the Law of Georgia on Enforcement Proceedings if the application of a measure of security has been requested on the basis of a disputed claim against an entity defined by a relevant law as specified in the same paragraph. (Shall become effective from 1 January 2025)]

72. The provisional measures under this chapter shall not apply to assets defined in Article 21(4) of the Law of Georgia on Enforcement Proceedings, if the application of the provisional measures is required based on the disputed claim in relation to entities provided for by the same paragraph.

[ 73. Measures of security of a claim provided for by this Chapter shall not apply to the assets of a special purpose entity of securitisation or its division determined by the Law of Georgia on Conversion into Securities, in the case provided for by Article 22(4) of the same law. (Shall become effective from 1 April 2024)]

8. The provisional measures under this chapter shall not apply on the basis of an application from the National Bank of Georgia, and the provisional measures applied to a commercial bank that is in the resolution mode in accordance with the Organic Law of Georgia on the National Bank of Georgia and the Law of Georgia on Commercial Bank activities shall be suspended for the period specified in the application of the National Bank of Georgia, which shall not exceed 90 days. The judge shall deliver a ruling within 1 day from the application of the National Bank of Georgia. If the resolution mode is terminated earlier than the date specified in the ruling, the National Bank of Georgia shall notify the court thereof, and the court shall reverse the ruling on suspension.

Law of Georgia No 1827 of 30 June 2005 – LHG I, No 38, 15.7.2005, Art. 256

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 4037 of 15 December 2010 – LHG I, No 75, 27.12.2010, Art. 480

Law of Georgia No 6313 of 25 May 2012 – website, 12.6.2012

Law of Georgia No 4626 of 11 December 2015 – website, 29.12.2015

Law of Georgia No 5594 of 24 June 2016 – website, 7.7.2016

Law of Georgia No 1414 of 1 December 2017 – website, 8.12.2017

Law of Georgia No 1777 of 15 December 2017 – website, 28.12.2017

Law of Georgia No 4940 of 3 September 2019 – website, 9.9.2019

Law of Georgia No 5659 of 20 December 2019 – website, 31.12.2019

Law of Georgia No 5679 of 20 December 2019 – website, 31.12.2019

Law of Georgia No 2116 of 29 November 2022 – website, 16.12.2022

Law of Georgia No 3352 of 28 June 2023 – website, 19.7.2023

Law of Georgia No 3727 of 16 November 2023 – website, 7.12.2023

Law of Georgia No 3943 of 15 December 2023 – website, 27.12.2023

 

Article 192 – Application for provisional measures before filing the claim

1. In case of urgency, an application for provisional measures may be submitted before the claim is filed with the court.

2. If the court satisfies the application provided in paragraph 1 of this article, the claim shall be filed with the court within 10 days after the ruling is delivered. If the person applying for provisional measures does not file a claim within this period, the court shall, on its own initiative or on the petition of the opposite party, deliver a ruling on reversing the measures ordered by it for securing the claim.

Law of Georgia No 2360 of 20 December 2005 – LHG I, No 55, 27.12.2005, Art. 376

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 193 – Procedure for reviewing the application

Within a day after the application for provisional measures is submitted, the court reviewing the claim shall make a decision on this application without notifying the defendant.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 194 – Ruling on provisional measures

1. The court shall deliver a ruling allowing provisional measures, which shall comply with the requirements of Article 285 of this Code and specify the measures selected by the court. A ruling shall also specify the value of the claim on provisional measures.

2. The defendant may appeal the ruling allowing provisional measures. The appeal shall include:

a) the exact title of the ruling allowing provisional measures;

b) reference to the extent to which the ruling allowing provisional measures is to be reversed or modified;

c) circumstances due to which the ruling on provisional measures is to be reversed or modified.

3. The time limit for appealing the court ruling on provisional measures shall be five days. This time limit may not be extended and it shall commence once the ruling on provisional measures has been served on the defendant.

4. Filing an appeal shall not prevent enforcement of the ruling on provisional measures; however, the court may suspend the enforcement of provisional measures for some period or cancel the measures already taken.

5. If an application for provisional measures is not satisfied, the court shall deliver a ruling refusing provisional measures. When re-applying to the court on the same subject and on the same grounds, a ruling leaving the application untried shall be delivered. The ruling may be challenged with a complaint.

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 1827 of 30 June 2005 – LHG I, No 38, 15.7.2005, Art. 256

Law of Georgia No 2360 of 20 December 2005 – LHG I, No 55, 27.12.2005, Art. 376

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5594 of 24 June 2016 – website, 7.7.2016

 

Article 195 – Enforcement of a ruling on provisional measures

A court ruling on provisional measures shall be enforced immediately, in accordance with the procedures established for the enforcement of a court decision.

 

Article 196 – Replacement of one type of provisional measures by another

1. At the request of the parties, one type of provisional measures may be replaced by another.

2. The issues of replacement of one type of provisional measures by another may heard at any stage of the proceedings. The issue of replacement of one provisional measure with another shall be heard without an oral hearing. The court may also order an oral hearing, if it is necessary and if it facilitates the establishment of details of the matter. If an oral hearing is ordered, the parties shall be notified of the time and place of the hearing; however, their failure to appear shall not prevent the court from reviewing and deciding the issue.

3. When provisional measure is required for securing a monetary claim, the defendant may deposit the money claimed by the plaintiff on the deposit account of the court instead of the ordered provisional measures.

Law of Georgia No 4037 of 15 December 2010 – LHG I, No 75, 27.12.2010, Art. 480

 

Article 1961  – Replacement of a subject of provisional measures and delimitation of seized property

1. The value of seized property shall not significantly exceed the value of the claim, unless a defendant is the owner of a sole property. In such a case the defendant may offer to the court other property, equal to the value of the claim, for the replacement of the subject of provisional measures.

2. A defendant may also submit to court an application on granting consent for delimitation (division in kind) of the seized property.

3. The court shall review the issue of granting consent for the replacement of a subject of provisional measures and delimitation (division in kind) of the seized property within five days after submission of an application, at or without an oral hearing. In case of appointment of an oral hearing the time and place of the court hearing shall be notified to the parties, but the failure of the parties to appear at court shall not hinder the court to review the above issue and make a decision thereon within the time limit determined by this article.

4. If the court rules that the seized property may be delimited and the property, received as a result of the delimitation, is sufficient as a provisional measure, the court shall render a decision on granting consent for the delimitation of the seized property.

5. If the seizure of a defendant’s property is subject to registration, the value of the provisional measure shall be included in the registration data.

Law of Georgia No 5594 of 24 June 2016 – website, 7.7.2016

 

Article 197 – Appealing a ruling on provisional measures

1. An appeal may be filed against a ruling refusing the provisional measures, on cancelling the provisional measure, on the replacement of one provisional measure with another, on the replacement of the subject of the provisional measure, or on granting consent for the delimitation of the seized property . The time limit for appealing the ruling shall be five days. This time limit may not be extended, and the period shall commence once the ruling on provisional measures is served on the party.

2. An appeal filed against a ruling cancelling provisional measures, or against a ruling on the replacement of one type of provisional measures with another shall suspend enforcement of the ruling.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5594 of 24 June 2016 – website, 7.7.2016

 

Article 1971 – Admission and hearing of a complaint by a court; referral of a claim and case material to a higher court

1. A complaint shall become pending with a court in accordance with the procedures established by this Code for the court of corresponding instance.

2. If the court finds a complaint admissible and substantiated, it shall allow the complaint. Otherwise, the complaint along with the case materials shall be transferred to a higher court based on the court ruling within five days after the ruling is delivered. The court of appeals shall only be provided with the court ruling along with the certified copies of the case or electronic case materials, and the original case materials shall remain in court and the court shall proceed with the hearing under the common law procedure.

3. The time limit for hearing and deciding on a complaint shall not exceed 20 days after the complaint becomes pending.

4. The complaint shall be heard by a higher court according to the procedures provided in Articles 419 and 410 of this Code.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 2035 of 7 March 2018 – website, 29.3.2018

 

Article 198 – Provisional measures

1. The court, based on the application of the plaintiff, shall decide on provisional measures to be applied.

2. The provisional measures may include:

a) the attachment of the property, securities or money belonging to the defendant and held by the defendant or another person;

b) the injunction against the defendant to take certain actions;

c) the enforcement measure against the defendant to transfer to a bailiff in the form of sequestration (compulsory administration of property) the item in his/her possession; (The normative content of sub-paragraph (c) providing for the application of a provisional measure under the circumstances when an asset protected as a result of the provisional measure does not exceed the damages sustained by the opposing party as a result of the application of the provisional measure shall be invalidated)

(The normative content of sub-paragraph (c) allowing authorisation of an interim trustee to define the editorial policy of a media unit shall be invalidated) – Decision of the Constitutional Court of Georgia No 1/5/675, 681 of 30 September 2016 – website, 11.10.2016

d) the injunction against other persons to transfer property to the defendant, or perform any obligation towards the defendant;

e) the suspension of sale of the property, if a claim is filed on lifting the attachment from the property, except as determined under Article 70 of the Law of Georgia on Enforcement Proceedings;

f) the suspension of the operation of disputable acts of state authorities, municipal bodies, organisations or public officials;

g) (deleted);

h) (deleted);

i) the suspension of the execution of an enforcement document with regard to cases that have been initiated based on the Law of Georgia on the Relationships Arising from the Use of a Dwelling or with regard to which an application on reopening the proceedings has been filed;

j) the suspension of powers in a case initiated to request the deprivation of representative powers and/or managing powers of a partner of a general partnership or a limited partnership.

3. A court may also apply other provisional measures . If necessary, several types of provisional measures may be applied. (The normative content of the first sentence of paragraph 3 providing for the application of a provisional measure under the circumstances when an asset protected as a result of the provisional measure does not exceed the damages sustained by the opposing party as a result of the application of the provisional measure shall be invalidated)

(The normative content of the first sentence of paragraph 3 allowing authorisation of an interim trustee to define the editorial policy of a media unit shall be invalidated) – Decision of the Constitutional Court of Georgia No 1/5/675, 681 of 30 September 2016 – website, 11.10.2016

4. A liquidator or a special manager of a commercial bank, or a liquidator of a payment service provider or a micro-bank, may transfer the seized accounts to another commercial bank, another payment service provider, another micro-bank and/or the National Bank of Georgia in accordance with the Law of Georgia on Commercial Bank Activities, the Law of Georgia on Payment Systems and Payment Services and the Law of Georgia on Micro-banks.

5. A liquidator or a special manager shall be authorised to transfer the seized securities accounts unchangeably to another account controller or a financial institution with appropriate authority in the cases provided for by the Law of Georgia on Ownership of Dematerialised Securities, the Law of Georgia on Securities Market, the Law of Georgia on Investment Funds, the Law of Georgia on the Activities of Commercial Banks and the Law of Georgia on the Activities of Micro Banks.

Law of Georgia No 1827 of 30 June 2005 – LHG I, No 38, 15.7.2005, Art. 256

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5291 of 11 July 2007 – LHG I, No 29, 27.7.2007, Art. 331

Law of Georgia No 212 of 15 July 2008 – LHG I, No 17, 28.7.2008, Art. 128

Law of Georgia No 1701 of 24 September 2009 – LHG I, No 29, 12.10.2009, Art. 184

Law of Georgia No 4075 of 15 December 2010 – LHG I, No 76, 29.12.2010, Art. 505

Record of session No 1/7/681 of the Preliminary Session of the Constitutional Court of Georgia of 13 November 2015 – website, 26.11.2015

Decision of the Constitutional Court of Georgia No 1/5/675, 681 of 30 September 2016 – website, 11.10.2016

Law of Georgia No 1900 of 23 December 2017 – website, 11.1.2018

Law of Georgia No 5659 of 20 December 2019 – website, 31.12.2019

Law of Georgia No 6988 of 15 July 2020 – website, 28.7.2020

Law of Georgia No 888 of 2 August 2021 – website, 4.8.2021

Law of Georgia No 1807 of 9 September 2022 – website, 23.9.2022

Law of Georgia No 2621 of 22 February 2023 – website, 10.3.2023

Law of Georgia No 3727 of 16 November 2023 – website, 7.12.2023

 

Article 199 – Indemnifying damages incurred by the security of a claim

1. If the court assumes that the application of a measure of security of a claim may cause damage to the defendant, the court may apply the measure of security of a claim and at the same time, require that the person, who applied to the court for the security of a claim, provide the security for compensation of possible damages of the other party. The court may also order the provision of security based on the application of the opposite party.

2. In the case specified in paragraph 1 of this article, a person who has applied to the court for provisional measures shall provide security for possible damages to the defendant within the time limit defined by the court, which must not exceed 30 days. Otherwise, the court shall immediately deliver the ruling to cancel the provisional measures, which is subject to appeal in the form of a complaint. The time limit for appealing the ruling shall be 5 days. This time limit may not be extended.

3. If the measure applied for securing a claim failed to justify itself due to the fact that the plaintiff’s claim was dismissed and the decision entered into legal force, or due to the fact that the court cancelled the measure of security of the claim under Article 192(2) or Article 36330(2) of this Code, then the party, which has benefited from the security, shall indemnify damages of the other party he/she has incurred as a result of application of the measure for the security of the claim.

Law of Georgia No 2398 of 9 September 1999 – LHG I, No 43(50), 21.9.1999, Art. 227

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Decision of the Constitutional Court of Georgia No 2/6/746 of 1 December 2017 – website, 5.12.2017

Law of Georgia No 2115 of 4 April 2018 – website, 16.4.2018

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

 

Article 1991 – Cancellation by the court of provisional measures

Where a claim is not admitted, dismissed, left untried, or the proceedings are terminated, the court shall, by its decision (ruling), cancel the provisional measures enforced; the decision (ruling) may be appealed in the form determined by law for appealing such decisions (rulings). If parties reach an amicable settlement, the court shall cancel the provisional measures, unless the parties agree otherwise.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Chapter XXIV – Preparation of Cases for Main Hearing

 

Article 200 – Purpose of the preparation of a case

1. If, after a claim has been admitted, the case is to be heard by one judge, the case shall be prepared by the judge, and if, in the cases under this Code, the case is to be heard by a panel of judges, then the case shall be prepared by one of the court members in order to expedite the hearing and ensure the completion of the hearing and proper settlement of the case in one hearing.

2. A judge, may task a judicial assistant with preparing a case for hearing.

 

Article 201 – Defendant’s response (statement of defence)

1. After receiving copies of the claim and of the supporting documents, the defendant shall, within the time limit set by the court, file with the court his/her response ( statement of defence ) to the claim and to the questions raised in the claim; also the statement of his/her position regarding the supporting documents and shall provide the court with a document confirming that copies of the response ( statement of defence ) and of the enclosed documents have been sent to the plaintiff. The time limit set by the court shall not exceed 14 days, and for complex cases the time limit shall not exceed 21 days. This period may not be extended, unless there is a reasonable cause. The response ( statement of defence ) shall meet the requirements of Article 177(2) and (3).

2. The written response of the defendant shall indicate:

a) the name of the court to which the response is submitted;

b) the first and family name (title), main address (actual location), also an alternative address (if applicable), address of a workplace, telephone number, including mobile number, email address and fax number of the defendant or of the defendant's representative (if a response ( statement of defence ) is filed by a representative), of a witness or of a person to be summoned to the hearing. The defendant or its representative may also indicate a contact person's details in the response ( statement of defence ). If the defendant is a legal person it shall be obligated to indicate an email address and a telephone number or if the defendant has a representative, (except for a legal representative), then the representative shall be obligated to indicate an email address and a telephone;

c) whether or not the defendant acknowledges the claim and which part of the claim;

d) if the defendant does not acknowledge the claim, those specific facts and circumstances on which his/her statement of defence is based;

f) evidence proving the circumstances indicated by the defendant;

g) procedural means that the defendant intends to use to defend itself against the action, in particular, whether he/she intends to file a counter-claim or objections concerning the admissibility of the claim;

i) the motions (if any) of the defendant:

i.a) to recuse a court or a judge, etc.;

i.b) person to be engaged in the proceedings as a joined party or as a third party;

i.c) witnesses to be summoned for the hearing;

i.d) other motions;

j) a list of documents enclosed with the response;

l) the defendant's opinion on consideration of the case without an oral hearing;

m) the defendant's opinion on consideration of the dispute through judicial mediation.

21. The written response of the defendant may also refer to provisions of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms and its Additional Protocols, and the case law of the European Court of Human Rights on a similar legal issue that the defendant’s position relies on.

3. A document confirming the power of the representative shall be enclosed with the response, if the response is filed with the court by a representative.

4. The defendant, in its response ( statement of defence ), shall set out, in full and in order, its position concerning each factual circumstance and evidence referred to in the claim. If the defendant objects to any of the circumstances provided in the claim, it shall be obliged to indicate the reason and provide appropriate justification; otherwise, it shall be deprived of the right to take such action in the hearing on the merits of the case.

5. The defendant shall be obliged to enclose with the response all the evidence indicated in it. If the defendant is not able to provide evidence with the response due to an excusable cause, it shall be obliged to indicate accordingly in the response. Otherwise, the defendant shall be deprived of the right to provide evidence subsequently. The defendant may request reasonable time for providing evidence.

6. (Deleted – 28.12.2011, No 5667)

7. If a statement of defence is not filed within the time limit determined by the court, the judge may deliver a default ruling according to Chapter XXVI of this Code.

8. Upon filing the response, the defendant may declare that it agrees to receive written pleadings via email. In that case, the court shall, as a rule, send the pleadings to the defendant via email.

9. The response shall be signed by the defendant or its authorised representative.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 4037 of 15 December 2010 – LHG I, No 75, 27.12.2010, Art. 480

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

Law of Georgia No 1919 of 18 October 2022 – website, 24.10.2022

 

Article 202 – (Deleted)

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

 

Article 203 – Actions taken by a judge to prepare a case

1. In order to prepare a case for main hearing, a judge may:

a) direct the parties to provide further information, and if necessary, to clarify the written pleadings submitted by them, and ask them to provide any items or documents essential to the case;

b) at the request of the parties, request evidence that the parties failed to obtain from various agencies or citizens;

c) decide whether or not to admit third parties and joined parties to the proceedings;

d) examine the evidence, if it will be hard to examine the evidence during the hearing of the case on its merits or if doing so will delay the hearing;

e) perform an on-site inspection;

f) issue court requests;

g) order measures for securing a claim;

h) appoint an expert examination; decide whether to invite an expert;

i) decide whether to invite a specialist;

j) summon witnesses, experts and specialists to appear at the hearing.

2. A judge may also take other actions that will facilitate preparation of the case for main hearing.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 204 – Inviting a specialist

1. When taking certain procedural actions (on-site inspection, examination of witnesses, perpetuation of evidence, preparation of plans and calculations, etc.), the court may invite a specialist.

11. A specialist may be invited from an appropriate agency. In that case, the head of the agency shall designate, by decree, one of its staff members to be sent as a specialist and shall notify the court.

2. A person invited as a specialist shall be obliged to appear in court, provide consultation and technical assistance to the court.

3. A specialist's oral consultation shall be recorded in the minutes of the hearing, and his/her written responses shall be enclosed with the case file.

Law of Georgia No 597 of 25 November 2004 – LHG I, No 37, 16.12.2004, Art. 173

 

Article 205 – Appointment of an advance first hearing

1. If, based on the submitted written pleadings, the judge reasonably assumes that the parties may resolve the case amicably, the defendant may acknowledge the claim or the plaintiff may renounce the claim, also, if in the judge's opinion, it is required for proper preparation of the case for hearing, the judge may appoint, within five days after receiving the written pleadings of the parties, an advance first hearing or a phone interview or video conference with the parties; the parties shall be notified within three days after the ruling is delivered. A phone interview or video conference with a judge shall be conducted by simultaneously adding the parties or their representatives to the call and shall be recorded in the minutes. If the parties have been notified of the phone interview or video conference according to the law and one of the parties or its representative cannot be contacted, the court may interview only the other party or its representative.

11. If, at the time of preparation of the claim/counter-claim provided for by Article 178(1)/Article 201(2) of this Code, a plaintiff/defendant refuses the dispute to be considered through judicial mediation, the judge shall, at the advance first hearing or during a telephone interview and/or a videoconference with the parties, find out the reason for the refusal and explain to the party/parties the benefits of consideration of a dispute through judicial mediation and its legal effects.

12. If, at the time of preparation of the claim/counter-claim provided for by Article 178(1)/Article 201(2) of this Code, the parties express their consent to the consideration of the dispute through judicial mediation, the case shall immediately be referred to a mediator under the procedure established by Article 4(3) of the Law of Georgia on Mediation.

2. If there are grounds for holding a main hearing, the judge may transform the advance first hearing into the main hearing.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 4037 of 15 December 2010 – LHG I, No 75, 27.12.2010, Art. 480

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

Law of Georgia No 6315 of 25 May 2012 – website, 8.6.2012

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

 

Article 206 – Obligations of the parties

To prepare a case, the parties shall be obliged to follow instructions of the judge. Failure to submit written pleadings or to take other actions without reasonable cause shall deprive a party of the right to take such action during the hearing of the case on its merits. Under this article, the judge may penalise a party with GEL 50 for failing to follow his/her instructions.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 207 – Decision on hearing the case at the main hearing

1. Within five days after receiving written pleadings of the parties, the judge shall set a main hearing to hear the case on its merits; the parties shall be notified within three days after the decision is delivered. The judge shall appoint a day of hearing allowing the parties to prepare for oral argument.

2. The court may review the case without oral argument, provided the parties have consented; the court shall deliver a reasoned ruling about hearing the case without oral arguments. The court shall notify parties in advance of hearing the case without oral arguments.

3. With the consent of the parties, a hearing may be held, and the operative part of the decision may be announced by means of a video conference.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 4037 of 15 December 2010 – LHG I, No 75, 27.12.2010, Art. 480

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

 

Article 208 – Ruling on the termination of the proceedings

1. If the plaintiff renounces the claim or the parties reach an amicable agreement at the advance first hearing, the judge shall deliver a ruling to terminate the proceedings. If an amicable agreement is reached, the court shall approve the terms of the agreement by this ruling. The same procedure shall apply at any stage of the judicial proceedings.

2. Termination of the proceedings on the above grounds shall result in the consequences envisaged under Article 273.

3. If the defendant acknowledges the claim at the advance first hearing, the judge shall deliver a decision satisfying the claim.

4. Before recognition of a claim, a defendant must submit a notice on public-law restrictions, certifying that a public-law restriction has not been registered on the subject matter of a dispute (property, intangible assets), which includes data valid as of the moment of recognition of the claim.

Law of Georgia No 1956 of 13 May 1999 – LHG I, No 15(22), 14.5.1999, Art. 64

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5159 of 3 June 2016 – website 17.6.2016

 

Article 209 – Termination of proceedings and dismissing a claim (application) without prejudice during the preparation of the case

If there are grounds specified in respective sub-paragraphs of Articles 272 and 275, the judge may terminate the proceedings during the preparation of the case for main hearing, or leave the claim (application) untried by delivering a reasoned ruling.

 

Chapter XXV – Main Hearing

 

Article 210 – Commencement of a main hearing

1. At the time appointed for the hearing, the judge(s) shall enter the courtroom. The judge, or the presiding judge, if the case is heard by a panel of judges, shall open the main hearing and announce the case to be heard.

2. A secretary of the hearing shall report to the court on who appeared from among the persons summoned to the hearing, also whether the persons who failed to appear were served with judicial summons according to Articles 70-78 of this Code, and on the available information concerning the reasons of their non-appearance. The court shall establish the identity of the persons present and verify the powers of the representatives. The court may warn the participants of the proceedings and the attending persons about their obligation to follow the judge's instructions and about the measures that may be taken against those who disrupt order during the hearing. After that, the witnesses shall leave the courtroom.

Law of Georgia No 2130 of 25 November 2005 – LHG I, No 53, 19.12.2005, Art. 350

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 211 – Binding nature of a judge's instructions intended to keep order

The parties, their representatives, witnesses, specialists, interpreters, as well as all citizens present in the courtroom shall comply with the established procedure and tacitly obey orders of the judge.

 

Article 212 – Responsibility for disrupting order in a court

1. Responsibility to maintain order in the court shall rest with the chairperson of the court, and in the case of the Supreme Court of Georgia, the order shall be maintained by the Deputy Chairperson of the Supreme Court of Georgia. The presiding judge shall be responsible for keeping order in the courtroom. He/she may limit the number of attendees at the hearing according to the number of seats available in the courtroom.

2. The court shall warn the parties that if they leave the hearing on their own initiative, a default ruling will be delivered against them.

3. In cases of disruption of order at the hearing, disobedience to an order of the presiding judge or disrespect towards the court, the presiding judge may, following deliberation in the courtroom, issue an order to penalise the participant of the trial and/or the person attending the hearing, and/or to expel him/her from the courtroom. If the expelled person continues to disrupt order, the bailiff shall accompany him/her out of the court building. At the same time, he/she may be penalised under this article or imprisoned.

4. If the expulsion order of the presiding judge concerns a representative, the hearing shall be postponed, except when several representatives were conducting the proceedings from the beginning. A court shall deliver a corresponding ruling on a lawyer's misconduct. The ruling shall be sent to the bar association.

5. A person shall be deemed expelled from the courtroom until the hearing on that case at the court of the same instance is over. Based on a party's reasonable petition, the presiding judge may allow the expelled person to return to the hearing.

6. Under the order of the presiding judge, the person disrupting order at the hearing, including the expelled person, shall be penalised in the amounts of GEL 50 up to GEL 500, for which a writ of execution shall be issued. If the person penalised continues to disrupt order, the presiding judge may immediately increase the amount of the penalty within the limits established under this paragraph.

7. If the action of a person attending the hearing is intended to disrupt the proceedings or shows explicit and/or gross disrespect towards the court (judge), participant or party to the trial, the bailiff shall, as instructed by the presiding judge, detain the person and prepare a detention report. At the same time, the presiding judge shall draw up an application describing the nature of the violation, and send it to the court (judge) authorised to issue the order. The person detained shall without undue delay, but not later than 24 hours, be presented before the court (judge) to which the application was sent and who is authorised to issue an order on sentencing this person to imprisonment for up to 30 days. If the court establishes that this person has already been once sanctioned to imprisonment under this paragraph, it may order this person imprisoned for not more than 60 days. In a district (city) court which consists of two or more judges, the order shall be issued by the chairperson of the court, and if the violation was committed at the hearing in which the chairperson of the court was taking part, the order shall be issued by another judge designated by the chairperson. In a district (city) court which consists of one judge, the order shall be issued by the chairperson of the closest district (city) court. If the violation under this paragraph was committed during a hearing presided over by a magistrate judge, the order shall be issued by the chairperson of the district (city) court to which this magistrate judge belongs. In a court of appeal the order shall be issued by the chairperson of the court, and if the violation was committed at the hearing conducted with the participation of the chairperson of the court, the order shall be issued by the deputy chairperson or another judge designated by the chairperson. In the Supreme Court of Georgia, except for the Grand Chamber, the order shall be issued by the chairperson of one of its Chambers. During the hearing at the Grand Chamber of the Supreme Court of Georgia the order shall be issued by a judge who did not take part in the hearing. If required, the detained person may be turned over to the police. If the order on imprisonment was issued against a participant in the trial, the hearing may be postponed by a specified period. The order shall be issued based on an oral hearing, immediately once the person detained is presented, but not later than 24 hours.

8. In the case of disrupting order in the court, showing disrespect towards the court or interfering with a court's proper functioning, a bailiff may detain the person disrupting order and shall draw up a detention report. The bailiff shall be obliged to immediately, but not later than 24 hours, present the detained person to the chairperson of the same court, or to the Deputy Chairperson of the Supreme Court, if the person is detained in the Supreme Court of Georgia. The chairperson of the court, or the Deputy Chairperson of the Supreme Court at the Supreme Court of Georgia, shall be authorised to immediately, but not later than 24 hours after the detained person was presented, apply the powers provided in this article against the person who committed the violation.

9. An order imposing a penalty and/or expul s ion from a courtroom under this article shall be issued without an oral hearing and it may not be appealed.

(Paragraph 9, except for the normative content concerning the issuance of an order without an oral hearing on expelling a person attending the hearing, has been declared invalid) – Decision of the Constitutional Court of Georgia No 2/2/558 of 27 February 2014 – website, 12.3.2014

10. When hearing a case on the imprisonment under this article, the court shall notify the detained person of the hearing time and location. The hearing shall not be postponed if the party fails to appear. The hearing shall start with the statement of the chairperson (judge) of the court, who shall state who may be sentenced to imprisonment, explain to the participants of the hearing their rights and duties, read out loud the application concerning the disruption of order, and hear the persons participating in the hearing. During an oral hearing, the violator or his/her defender shall be allowed to present to the court their views and explanations concerning the legality of detention and of the punishment. After listening to the parties, the chairperson of the court (judge) shall issue an order on imprisonment after deliberating in the courtroom. The court (judge) issuing the order shall immediately deliver a copy of the order to the contemner and send a copy of the order for enforcement to the authorities of internal affairs of Georgia. The period of detention shall be counted towards the total period of imprisonment.

11. An order on imprisonment shall take effect immediately and it may be appealed by the person who was sentenced to imprisonment within 48 hours after having been duly served with a copy of the order. An appeal submitted to the court shall immediately be sent to the appropriate court (judge). An order of the chairperson or the judge of the court of first instance shall be appealed to the chairperson of the court of appeal on a one-time basis. An order of the chairperson, the deputy chairperson or a judge of the court of appeal shall be appealed to the chairperson of the Chamber for Administrative Matters of the Supreme Court on a one-time basis. An order of the deputy chairperson of the Supreme Court of Georgia or of the chairperson of a Supreme Court's chamber (except for the Grand Chamber) shall be appealed to the Chairperson of the Supreme Court of Georgia on a one-time basis. An order of a judge issued with respect to the disruption of order in the Grand Chamber shall be appealed on a one-time basis to a judge who did not participate in the hearing. An appeal shall be reviewed without an oral hearing within a period that does not exceed 24 hours after its submission.

Note:

After the term determined under the legislation of Georgia for voluntary payment of the penalty expires, an additional penalty shall also be imposed on the person fined under this article:

a) in the amount of GEL 150 – if the penalty imposed is GEL 50-250;

b) in the amount of GEL 300 – if the penalty imposed is GEL 250-550;

Law of Georgia No 2130 of 25 November 2005 – LHG I, No 53, 19.12.2005, Art. 350

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Decision of the First Panel of the Constitutional Court of Georgia No 1/3/393,397 of 15 December 2006 – LHG IV, No 42, 20.12.2006, p.1

Law of Georgia No 4209 of 29 December 2006 – LHG I, No 4, 12.1.2007, Art. 51

Law of Georgia No 5284 of 11 July 2007 – LHG I, No 29, 27.7.2007, Art. 325

Law of Georgia No 2261 of 4 December 2009 – LHG I, No 41, 8.12.2009, Art. 305

Decision of the Constitutional Court of Georgia No 2/2/558 of 27 February 2014 – website, 12.3.2014

 

Article 213 – Instructing an interpreter on his/her duties

1. The court shall instruct an interpreter on his/her duty to interpret the explanations, testimonies and statements of persons who have no command of the language of the legal proceedings or who have a disability that excludes communication with them without using sign language, and to interpret for these persons the content of the explanations, testimonies, statements, and documents made public in court, as well as the content of court orders, rulings and judgments.

2. The court shall warn the interpreter that he/she shall incur criminal liability for deliberately incorrect interpretation.

3. If an interpreter does not appear before the court without reasonable cause or avoids fulfilling his/her duties, he/she shall be penalised with GEL 50.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 6839 of 14 July 2020 – website, 28.7.2020

 

Article 214 – Announcing the composition of the court and informing about the right to recuse

The chairperson (judge) shall announce the composition of the court, and also the identity of participating experts, specialists, interpreter, secretary of the hearing, and explain to the parties that they have the right to file a motion for recusal, unless such recusal was not announced at the preparatory stage of the case due to reasonable cause, or if the case is heard by another judge or another composition of the court other than the judge or the composition of the court that was dealing with the case during the preparatory stage of the hearing.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 215 – Reviewing motions and petitions of the parties

1. A motion during a court hearing shall be filed with the court in writing, except when a party files a motion during the hearing based on a new material circumstances. The motion shall set out reasons for recusal; it shall specify the request and the arguments relevant only to the circumstances that are directly connected with the request raised in the motion. Motions of the same kind shall be filed with a court concurrently. If the judge considers that the intent of the filing of the motion is to delay the trial, it shall dismiss the motion. If the judge considers that a party uses motions to delay the trial, it shall deprive the parties of the right to file motions, and proceed to the next stage of the hearing.

2. Motions and petitions of the parties or of their representatives for presenting new evidence or asking the court to request new evidence may be reviewed by the court only if, at the preparatory stage of the case, it was impossible for the party to produce the evidence, or of it could not have been aware of the evidence due to objective reasons, and the grounds for providing the evidence arose at the main hearing, or if a party failed to file corresponding motions and petitions at the preparatory stage of the case due to reasonable cause. In that case, the hearing may be postponed at the request of the parties or on the initiative of the court.

3. For the purposes of this Law, reasonable cause shall mean the failure of a party to file a motion or a petition due to illness or due to the death of a close relative or other extraordinary objective circumstances, which prevent the party from appearing before the court and/or from filing motions or petitions for reasons beyond his/her control. The illness shall be confirmed by a document signed by the head of a medical establishment. The document shall expressly indicate that the person in question is not able to appear at the trial.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 216 – Postponing and resuming a hearing

1. A hearing may be postponed only as provided by law, for a reasonable period. If a case cannot be examined completely or completed at the same hearing, if postponed, the hearing shall be resumed from the stage at which it was postponed. A court may also resume a hearing from the stage which it considers expedient. The parties shall be obliged to facilitate the conduct of the hearing in court within the set time limits.

2. If a witness, an expert or a specialist fails to appear, the court, after hearing the parties' opinions, shall deliver a ruling on resuming the hearing and on taking measures against persons who failed to appear, or on postponing the hearing. A hearing shall be resumed if the failure of persons to appear does not prevent comprehensive, complete and objective examination of the circumstances of the case.

3. If a hearing is postponed, the court shall appoint a new date for a court session and inform the persons attending the trial, who shall confirm this fact by their signature. The persons who failed to appear and the persons recently involved in the case shall be notified of the date of a new court session according to Articles 70-78 of this Code.

4. With the consent of the parties, the judge may hear a case and/or make a decision during non-working hours, including Saturdays, Sundays and official holidays.

Law of Georgia No 2360 of 20 December 2005 – LHG I, No 55, 27.12.2005, Art. 376

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 217 – Commencement of a hearing

1. At the beginning of the hearing of a case on its merits the court shall first ask the parties whether they wish to resolve the case amicably, following which a judge shall report to the court on the case, briefly state the main circumstances set out in the claim and statement of defence , which shall be based on the case material. The judge shall state the facts on which the plaintiff's claim is based; the facts on which the defendant's statement of defence is based; the facts that are not disputed by the parties; and also the disputed facts, also the evidence presented by the parties and enclosed with the case. After reporting on the case, the judge shall ask the parties whether they wish to add and/or specify anything.

2. After hearing the report of the judge, the court shall first hear the explanations of the plaintiff and any third person acting on the plaintiff's side and then the explanations of the defendant and any third persons acting on the defendant's side.

3. The judge shall allocate a certain period of time to a party for the speech and/or for each stage the hearing. Under exceptional circumstances, the court may, based on the complexity of the case, allocate to a party additional time in such a way as to not delay the proceedings.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 2171 – Hearing of civil cases that are under the jurisdiction of magistrate judges

1. Civil cases that are under the jurisdiction of magistrate judges shall be heard on an expedited basis.

2. The hearing of the case on its merits shall begin by the judge's report on the case that shall concern the disputed facts. After reporting on the case, the judge may ask the parties questions that facilitate the establishment of facts that are essential to the case and the examination of the evidence confirming those facts. The parties may, without the court’s prior permission, put to the opposite party or its representative questions about the disputed facts. The court shall grant permission only for the commencement of a procedure for putting questions. Evidence need not be made public. The hearing shall be concluded by the parties' closing arguments and rebuttals.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 2110 of 20 November 2009 – LHG I, No 40, 7.12.2009, Art. 293

 

Article 218 – Actions taken by a judge to reconcile the parties

1. The court shall use its best efforts and take all measures provided by law to help the parties arrive at an amicable resolution of the dispute. To achieve an amicable resolution of the dispute, the judge may take a break during the hearing on its own initiative or on the petition of a party and listen only to the parties or their representatives in the absence of other persons.

2. The judge may point out potential outcomes of the dispute resolution and offer conciliation terms to the parties.

21. Before achieving an amicable resolution of a dispute, the parties must submit a notice on a public-law restriction, certifying that no public-law restriction has been registered on the subject matter (property, intangible assets), which includes data valid as of the moment of reconciliation of the parties.

3. The judge may suggest that the parties pursue mediation to conclude the dispute by an agreement.

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 5550 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

Law of Georgia No 5159 of 3 June 2016 – website 17.6.2016

 

Article 219 – Making reference to new circumstances

1. During a hearing on oral argument the parties shall be restricted in providing new evidence or referring to new circumstances that have not been referred to in the claim or in the statement of defence or at the preparatory stage of the case, except where they were not provided in due time for a valid reason.

2. In the case specified in the first paragraph of this article, provision of new evidence or reference to new circumstances may not serve as grounds for postponing the hearing, except when it is impossible to examine the evidence in the courtroom due to the complexity and/or volume of the evidence, also when a party demonstrates to the satisfaction of the court that it needs time to present evidence refuting the new evidence, and the court considers that the evidence to be provided is essential to the case.

3. If the hearing is postponed, the court shall act according to Article 216.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 220 – Taking explanations from the person who appears before the court

If only one party appears at the hearing, the court shall take explanations from that party.

 

Article 221 – Questions of the parties

The parties may put questions to the opposite party and to its representative without a prior permission from the court. A court shall grant permission only for the commencement of a procedure of putting questions. If a question is irrelevant or inappropriate, and does not serve the examination and establishment of the case details, the court may disallow such questions at the request of a party or on its own initiative. The decision on the relevancy and appropriateness of the question or on whether or not to allow it may be taken by the judge at his/her sole discretion, or by the court, when the case is heard by a panel of judges.

Law of Georgia No 2110 of 20 November 2009 – LHG I, No 40, 7.12.2009, Art. 293

 

Article 222 – Questions of the judge

A judge sitting alone, as well as the chairperson or any member of a panel of judges may ask parties the questions that will help determine completely and precisely the circumstances that are essential to decide the case, to identify and present to the court evidence that confirms those circumstances, and to establish their authenticity.

 

Article 223 – Management of oral arguments of the parties

1. Oral arguments of the parties shall be managed by the court. The court may: open, conduct and terminate oral arguments; allow a party to make a statement; disallow a party to make a statement if does not concern the case and is intended to delay the trial, or if the party exceeds the time allocated for the statement; deprive anyone who disobeys the court of the right to make a statement; if necessary, set a time for a party to finish its statement, based on the interests of the case; make and pronounce decisions on the issues raised during oral arguments.

2. The court shall take measures under this Code to ensure comprehensive examination of a case, to prevent undue delay and complication of the arguments of the parties, and to make sure that the hearing ends as soon as possible, in one hearing and, if possible, without a recess.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5699 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 224 – Procedure for deciding matters related to modification of a claim by the plaintiff and filing of a counter-claim by the defendant

1. If a plaintiff changes the grounds or subject matter of a claim or increases the claim, the court shall act according to Article 83.

2. If a defendant files a counter-claim and a court admits it, the court shall act according to Articles 188-190.

 

Article 225 – Examination and inspection of the presented evidence

1. After hearing the explanations of the parties and of third persons, the court may inspect and examine the disputed evidence on the petition of a party or on its own initiative. Inspection and examination of written evidence shall not mean that its content is to be made public or read out loud at the hearing. When inspecting and examining evidence, the court shall ask parties to present their positions on the disputed evidence or on all the circumstances indicated in the evidence that are essential to the case. The court shall, under Article 104 of this Code, remove from the case the evidence and documents contained in the case file that are not relevant to the case.

2. The evidence the inspection and examination of which was not requested by the parties or by the court ex officio, shall be deemed studied.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 226 – Completion of the inspection and examination of evidence

Once the evidence has been inspected and examined under Article 225 of this Code, the court shall declare the examination of the case completed, after which the arguments of the parties shall begin.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 227 – Closing arguments of the parties

1. Closing arguments shall consist of statements of the parties and their representatives.

2. The plaintiff and its representative shall open the argument, followed by the defendant and its representative. A third party that has filed an independent claim against the subject matter of the dispute in the proceedings that have already begun, and its representative, shall make statements after the parties. A third party that has not filed an independent claim against the subject matter of the dispute, and its representative, shall make statements after the plaintiff or the defendant, depending on in whose favour the third party acts in the case.

 

Article 228 – Rebuttals

1. After all participants present their closing arguments, they may make final statements regarding the arguments already made. The defendant and its representative shall enjoy the right to the closing rebuttal.

2. After the closing arguments the court retires ( to its Chambers ) to make a judgment, about which it shall announce to the persons present in the courtroom.

 

Chapter XXVI – Default Ruling

 

Article 229 – Non-appearance of the plaintiff

1. If the plaintiff to whom a notification has been sent under Articles 70-78 of this Code fails to appear at the hearing, the court, on the petition of the defendant, may dismiss the claim by default ruling.

2. If the defendant does not request a default ruling, the court shall deliver a ruling on dismissing the claim without prejudice, which will incur the consequences provided under Articles 276-278. If the defendant objects to the dismissal of the claim without prejudice, the court shall postpone the hearing. If the plaintiff fails again to appear at the hearing, the court shall enter a default ruling.

Law of Georgia No 4037 of 15 December 2010 – LHG I, No 75, 27.12.2010, Art. 480

 

Article 230 – Non-appearance of the defendant

1. If the defendant to whom a notification has been sent under Articles 70-78 of this Code fails to appear at the hearing, and the plaintiff files a petition for entering a default ruling, then the factual circumstances referred to in the claim shall be deemed proven.

2. If the circumstances referred to in the claim provide a legal justification for the claim, the claim shall be satisfied. Otherwise, the court shall refuse to satisfy the plaintiff's claim.

Law of Georgia No 1956 of 13 May 1999 – LHG I, No 15(22), 14.5.1999, Art. 64

Law of Georgia No 1972 of 28 May 1999 – LHG I, No 18(25), 1.6.1999, Art. 71

Law of Georgia No 4037 of 15 December 2010 – LHG I, No 75, 27.12.2010, Art. 480

 

Article 231 – Non-appearance of both parties

If neither party to whom a notification has been sent under Articles 70-78 of this Code appear at the hearing, the court shall deliver a ruling on dismissing the claim without prejudice, which will incur consequences provided in Articles 276-278.

 

Article 232 – Refusal of the party appearing before the court to participate in the hearing

The party who refused to participate in a hearing shall be deemed to have failed to appear before the court even if it appeared in due time.

 

Article 2321 – Consequences of the failure of the defendant to present his/her response ( statement of defence )

If the defendant fails to present a response (statement of defence) within the time provided in Article 201(1)(b) of this Code due to reasonable cause, the judge shall enter a default ruling without an oral hearing. Furthermore, the judge shall satisfy the claim if the circumstances indicated in the claim provide legal justification for the claim; otherwise, the judge shall appoint a hearing of which the parties shall be notified under Articles 70-78 of this Code. If a hearing is held, evidence shall not be accepted from the defendant, and the court shall hear only the defendant's legal opinions concerning the claim.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 4037 of 15 December 2010 – LHG I, No 75, 27.12.2010, Art. 480

 

Article 233 – Inadmissibility of delivering a default ruling

1. If a party fails to appear, the court may not deliver a default ruling, if:

a) the party who failed to appear was not summoned under Articles 70-78 of this Code;

b) the court has become aware of an force majeure or other events that might have prevented the party from appearing before the court in due time;

c) the party who failed to appear was not notified of the facts of the case in due time;

d) there are no preconditions for filing a claim.

2. In the event of one of the circumstances provided in paragraph 1(a), (b) and (c) of this article, the court shall set another date for the hearing and notify the party who failed to appear, and other parties to the case, and in the absence of the preconditions for filing a claim referred to in sub-paragraph (d), the court shall terminate the proceedings according to Article 272.

3. If the defendant fails to file a response ( statement of defence ), a default ruling may not be delivered provided that one of the circumstances of paragraph 1(b) and (c) of this article exists.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 234 – Content of a default ruling

The content of a default ruling shall comply with the requirements of Article 249, without formulating the reasoning part.

 

Article 235 – Sending of a copy of a default ruling

A copy of a default ruling shall be sent to a party within five days after it has been delivered.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 236 – Appealing a default ruling

The party against whom a default ruling was delivered due to his/her failure to appear at the hearing, also the defendant under Article 2321 of this Code, may file an appeal with the court that delivered this ruling, requesting vacation of the default ruling and continuation of the proceeding.

Law of Georgia No 2398 of 9 September 1999 – LHG I, No 43(50), 21.9.1999, Art. 227

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 237 – Time limit for appealing a default judgment

Time limit for appealing a default judgment shall be 10 days. This period shall commence on the day when a copy of the default ruling is served on the party in the manner prescribed in Articles 70-78. The default judgment shall enter into force after the time limit expires.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 238 – Contents of an appeal

1. An appeal for revising a default ruling and for resuming proceedings shall include:

a) the name of the court that delivered the default ruling;

b) the name of the person who lodged the appeal;

c) the circumstances that confirm that non-appearance at the hearing or failure to file a response ( statement of defence ) was due to reasonable cause;

d) the request of the appellant concerning the extent to which the ruling is to be changed;

e) a list of material attached to the appeal.

2. An appeal signed by a party or its representative shall be submitted to a court in as many copies as the number of the parties to the case.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 239 – Actions taken by a court after a complaint is lodged

1. The judge having delivered the default judgment shall decide, without notifying the parties, whether or not to grant leave to the complaint.

2. The judge shall deliver a ruling on granting leave to the complaint. The ruling shall indicate the day of a repeat hearing, of which he/she shall notify the parties. A complaint subject to a time limit may not be filed against this ruling.

3. If the court considers the complaint to be inadmissible, it shall deliver a corresponding ruling that can be appealed with a complaint subject to a time limit.

 

Article 240 – New judgment

1. A complaint shall be reviewed at a hearing. The failure of the parties to appear shall not impede the review of the complaint. If, following the review of the complaint, it turns out that the contested default judgment is to be cancelled the court shall cancel the default judgment by a corresponding ruling, after which the review of the claim shall begin.

11. If, following the review of the complaint, it turns out that the default judgment delivered under Article 2321 of this Code is to be cancelled on the grounds that the response (statement of defence) was not filed due to reasonable cause, the court shall cancel the default judgment by a corresponding ruling and restore for the defendant the time limit established under Article 201(2) of this Code for filing a response (statement of defence).

2. If there are no grounds for cancelling the default judgment, the court shall deliver a ruling dismissing the complaint and upholding the default judgment.

3. A court ruling dismissing the complaint and upholding the default judgment shall be challenged along with the default judgment by an appellate remedy .

4. The costs incurred due to non-appearance shall be borne by the party that failed to appear, irrespective of whether it won the case in full or in part.

Law of Georgia No 1972 of 28 May 1999 – LHG I, No 18(25), 1.6.1999, Art. 71

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 241 – Grounds for cancelling a default judgment

A default judgment shall be cancelled and the hearing shall be resumed if there are grounds provided in Article 233, or if the party failed to appear due to other reasonable causes of which it could not have notified the court in due time.

 

Article 242 – A repeat default judgment

1. A party may not file an appeal requesting the cancelation of a default judgment if one default judgment has already been entered against it.

2. The repeated default judgment may be appealed only in a court of appeal.

Law of Georgia No 1972 of 28 May 1999 – LHG I, No 18(25), 1.6.1999, Art. 71

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Chapter XXVII – Court Judgment

 

Article 243 – Final judgment

1. The resolution of a court of first instance that decides a case on its merits shall be delivered by the court in the form of a judgment.

2. If a judgment is delivered by a panel of judges, it shall be taken by a majority of votes. None of the judges may abstain from voting. The presiding judge shall vote after the other judges. A judge disagreeing with the majority may formulate his/her dissenting opinion in writing. The dissenting opinion shall be enclosed with the case file, but it shall not be announced in a courtroom. The judges may not disclose the details of the discussion held during their deliberations.

3. If a judgment is delivered by a panel of judges, the decision shall be formulated by the presiding judge or one of the judges and shall be signed by all the judges contributing to the judgment, including by a judge with a dissenting opinion. If a decision is amended, a corresponding note shall be made and signed by the judges.

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

 

Article 244 – Issues that need to be resolved when delivering judgment

When delivering a judgment, the court shall evaluate the evidence and determine which circumstances that are essential to the case have been established and which have not yet been established; the court shall also establish which law is to be applied for the case at hand and whether a claim is to be satisfied.

 

Article 245 – Partial judgment

1. If one of the claims consolidated under one action, or one of the claims filed by several plaintiffs or against several defendants has been established and is ready for a decision to be taken, the court may, at the request of a party, deliver a partial judgment with regard to that claim.

2. The court may render a final judgment, at the request of an interested party, even in the cases where a counterclaim is filed, and where even when the claim or the counter-claim is ready for a decision to be taken.

 

Article 246 – Preliminary (interim) judgment

1. If a claim is disputed both on its merits and with regard to its value (amount), the court may make a preliminary judgment on the merits.

2. The preliminary judgment may be subject to the appellate remedies available. Once a preliminary judgment enters into force, it shall become prejudicial to the second judgment of the court that shall rule on the amount of the claim.

 

Article 247 – (Deleted)

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

 

Article 248 – Scope of a court judgment

Under its judgment, a court may not award a party what that party has not claimed or award more than the party has claimed.

 

Article 249 – Content of a judgment

1. A judgment shall be composed of introductory, descriptive, reasoning and operative parts.

2. The introductory part of a judgment shall specify the time and place the judgment was delivered, the designation and composition of the court that delivered it, the secretary of the hearing, the parties, representatives and the subject matter of the dispute.

3. The descriptive part of a judgment shall briefly indicate the plaintiff's claim, the defendant's position concerning the plaintiff's claim, the circumstances established by the court, evidence upon which the court's findings are based, and reasons for which the court dismissed some evidence.

4. The reasoning part of a judgment shall provide legal aspects and laws on which the judgment is based. The reasoning part may also refer to the case law of the European Court of Human Rights on a similar legal issue that the court has relied on.

5. The operative part of a judgment shall include a court's findings on satisfaction of the claim or on its dismissal in full or in part, a reference to the allocation of court costs, as well as to the time limits and procedures for appealing the judgment.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 1919 of 18 October 2022 – website, 24.10.2022

 

Article 250 – Preparation of the operative part of a judgment

If the parties request the court to deliver a judgment without setting out the reasons on which the judgment is based because they acknowledge the judgment and waive appellate remedies, the court may prepare only the operative part of the judgment. The judge shall ask the parties whether they wish the judgment to cite the reasons on which it is based and whether they intend to appeal it. If the parties waive appellate remedies, they shall confirm the waiver by their signatures.

Law of Georgia No 2398 of 9 September 1999 – LHG I, No 43(50), 21.9.1999, Art. 227

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 251 – Determining the procedure and time limits for enforcing a judgment; enforcement measures

If a court establishes a specific procedure and time limits for enforcing a judgment, or takes measures for enforcing a judgment, it shall make a corresponding reference in the judgment.

 

Article 2511 – Judgment with regard to a case related to the minors’ rights

1. When making and substantiating the judgment with regard to a case related to the minors’ rights, the court shall give priority to the best interests of a minor.

2. In order that the best interests of a minor be given priority, the court judgment must be substantiated according to the appropriate basic criteria defined by Article 81(3) of the Code of Children’s Rights.

Law of Georgia No 5014 of 20 September 2019 – website, 27.9.2019

Law of Georgia No 5914 of 21 May 2020 – website, 25.5.2020

 

Article 252 – Judgment on enforcement of monetary claims against legal persons

When delivering a judgment on enforcement of monetary claims against legal persons, the court may, on a petition of the parties, specify the nature of the payable amount in the operative part of the judgment, and the bank account of the defendant from which the money is to be paid.

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

 

Article 253 – Judgment on awarding property or ordering the payment of an amount equivalent to its value

When awarding property in kind, the court shall indicate in its judgment the value of the property payable by the defendant, if the defendant does not have this property at the time when the judgment is enforced.

 

Article 254 – Judgment ordering the defendant to take specific action

1. When delivering a judgment ordering the defendant to take specific action that is not related to the transfer of property or money, the court may indicate in the same judgment that if the defendant fails to comply with the judgment within the set time limits, the plaintiff may take the above action with the defendant reimbursing necessary costs.

2. If the action in question may be taken only by the defendant, the court shall indicate in its judgment the time limits within which the judgment shall be enforced.

 

Article 255 – (Deleted)

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 256 – Judgment delivered in favour of several plaintiffs or against several defendants

1. If a judgment has been delivered in favour of several plaintiffs, the court shall indicate the portion that each of the plaintiffs is entitled to, or specify that the right to demand payment is joint and several.

2. If a judgment has been delivered against several defendants, the court shall indicate the portion that each of the defendants is to perform, or specify that their liability is joint and several.

 

Article 257 – Delivering a judgment

1. A judgment's operative part shall be announced following an oral hearing. A judge may pronounce a judgment's operative part without retiring to his/her chambers. If the case is complex, as an exception, a judge may postpone the pronouncement of a judgment's operative part for a reasonable time period, but for not more than one month. A judge shall deliver a reasoned ruling on this matter, notify the parties after the hearing is closed and determine the date on which the judgment's operative part is to be pronounced. The presiding judge or the judge who pronounced the judgment shall inform the parties of the procedure and time limits for its appeal. The presiding judge or the judge may also explain to the parties the content of the judgment and legal grounds on which the judgment is based.

2. Within 14 days after a judgment's operative part has been announced, the court shall prepare a reasoned judgment to be submitted to the parties.

3. For a court of cassation the period specified in paragraph 2 of this article shall be one month.

4. A court may deliver a reasoned judgment on the cases that are under the jurisdiction of magistrate judges, as well as on other cases at the request of the parties, which shall be recorded in the minutes of the hearing. In that case, the court need not prepare a judgment in writing. Upon request, the parties shall be issued excerpts of the minutes of the hearing. The authenticity of the minutes shall be confirmed by the presiding judge.

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 56 6 9 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 4037 of 15 December 2010 – LHG I, No 75, 27.12.2010, Art. 480

 

Article 2571 – Delivering a judgment on cases for which appellate remedies are not admissible

With regard to cases that are not subject to appellate remedies the judge shall announce a judgment's operative part and at the same time explain the grounds on which the judgment is based, which shall take the stead of the judgment's descriptive and reasoning parts. The judge's explanations shall be included in the minutes of the hearing. In that case, the judge shall not be obliged to deliver a reasoned judgment.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 258 – (Deleted)

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 259 – Sending copies of the judgment to the parties

Not later than three days after filing an application, the parties shall receive copies of the court’s judgment. The copies of the judgment shall be signed and stamped by a secretary of a court registry.

 

Article 2591 – Serving a copy of the judgment on the parties

1. If a person authorised to appeal a judgment, is attending the announcement of the judgment, or if this person was informed, according to the legislation of Georgia, of the date of the announcement of the judgment, the party (its representative) intending to appeal the judgment shall be obliged to appear in court not earlier than 20 and not later than 30 days after the announcement of the operative part of the judgment and accept a copy of the judgment; otherwise, the time limit for appeal shall be calculated from the 30th day after the judgment has been announced. This time limit may not be extended or restored.

2. A court shall, under Articles 70-78 of this Code, ensure that a copy of the judgment is sent and delivered to the persons specified under Article 46 of this Code, as well as to persons in detention who have no representative.

Law of Georgia No 4037 of 15 December 2010 – LHG I, No 75, 27.12.2010, Art. 480

 

Article 260 – Correcting inaccuracies and obvious computation errors in a judgment

1. A court may, at the request of the parties or on its own initiative, correct inaccuracies or obvious computation errors in a judgment. A decision to make corrections may be made at the hearing, provided that the court finds it expedient. Parties shall be notified of the time and place of the hearing; however, their failure to appear shall not prevent the court from hearing the issue of correcting the judgment.

2. A complaint subject to a time limit may be filed against a court ruling on making corrections to a judgment.

 

Article 261 – Supplementary judgment

1. The court delivering a judgment, may, on its own initiative or at the request of the parties, deliver a supplementary judgment, if:

a) the claim for which the parties provided evidence and explanations has not been decided;

b) the court that delivered the judgment on the entitlement, has not indicated the amount of the sum payable, the property to be transferred or the action that shall be performed by the defendant;

c) the court has not decided the distribution of court costs.

2. A supplementary judgment may be requested within 7 days after the judgment has been pronounced. This period may not be extended.

3. The court shall deliver a supplementary judgment at a hearing, about which the parties shall be notified; however, their failure to appear shall not impede the delivery of the supplementary judgment.

31. The issue under paragraph 1(c) of this article shall be reviewed without an oral hearing. A court may also order an oral hearing, if it is necessary and facilitates the establishment of the circumstance of the matter. If an oral hearing is ordered, the parties shall be notified of the time and place of the hearing; however, their failure to appear shall not impede the court to hear and decide the issue.

4. A supplementary judgment may be contested in a court of appeal.

5. A court ruling on the refusal to deliver a supplementary judgment may be appealed with a complaint subject to a time limit.

Law of Georgia No 4037 of 15 December 2010 – LHG I, No 75, 27.12.2010, Art. 480

 

Article 262 – Interpretation of a judgment

1. To facilitate the enforcement of a judgment, the court that delivered the judgment may, at the petition of the parties or of an enforcement officer, provide an interpretation of the judgment without changing its operative part only when the contents of the judgment are unclear. An application for interpretation of the judgment may be filed if the judgment has not yet been enforced and if the time limits within which the judgment is to be enforced, have not expired. A court may make a judgment, without an oral hearing, on whether to provide an interpretation. If a hearing is order, the parties shall be notified accordingly; however, their non-appearance shall not prevent the court from hearing and deciding the issue of interpretation.

2. The court shall review the application specified in paragraph 1 of this article within one month after the application has been filed.

3. A complaint subject to a time limit may be filed against a court ruling concerning the interpretation of a judgment.

Law of Georgia No 2360 of 20 December 2005 – LHG I, No 55, 27.12.2005, Art. 376

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 212 of 15 June 2008 – LHG I, No 17, 28.7.2008, Art. 128

 

Article 263 – Deferment of the enforcement of a judgment or its performance in instalments; changing the means and procedure for enforcement

1. At the request of the parties, the court that delivered a judgment on a case, may, taking into account the parties' material status and other circumstances, grant a one-time deferment of the enforcement of up to three months or order performance of the enforcement in instalments for a period of one year, or change the means and procedure for its enforcement.

2. The court may review applications of the parties without an oral hearing. If an oral hearing is to be held, the parties shall be notified of the time and place of the hearing; however, their non-appearance shall not prevent the court from making a judgment on this matter by a court.

3. A complaint subject to a time limit may be filed against a court ruling on the deferment of the enforcement of the judgment or on its performance in instalments, as well as on changing the means or procedure for the enforcement of the judgment.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Chapter XXVIII – Legal Force of a Court Judgment; Immediate Enforcement of a Judgment

 

Article 264 – Entry into force of a court judgment

1. A judgment of a court of the first instance shall enter into force:

a) upon announcement, provided it may not be appealed;

b) after the time limit for its appeal expires, in cases when the judgment may be appealed, unless it has already been appealed in a court of appeal;

c) after a court of appeal ruling, which upheld the judgment, enters into force under;

d) if after the judgment is announced, the parties waive appellate remedies in writing.

2. A judgment (ruling) of a court of appeal, unless it has been appealed, shall enter into force after the time limit for its appeal in the court of cassation expires, and if it has been appealed, after the case is heard in the court of cassation, unless the judgment (ruling) of the court of appeal has been cancelled. A judgment (ruling) of a court of appeal shall also enter into force if, following the announcement of the judgment (ruling), the parties waive in writing their right to appeal it in the court of cassation.

3. A judgment (ruling) of the court of cassation shall enter into force immediately, upon its announcement.

Law of Georgia No 1972 of 28 May 1999 – LHG I, No 18(25), 1.6.1999, Art. 71

Law of Georgia No 2398 of 9 September 1999 – LHG I, No 43(50), 21.9.1999, Art. 227

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 265 – Cancelling or changing a judgment that has entered into force

The judgment that has entered into force may be cancelled or changed only in the circumstances and in the form provided in this Code.

 

Article 266 – Effects of entry into force of a judgment

After a judgment enters into force, the parties or their successors may not apply again to a court with the same claims on the same grounds, or dispute the facts and legal relationships established under a judgment in other proceedings.

 

Article 267 – Compulsory enforcement of a judgment

A judgment may be enforced only after it enters into force.

 

Article 2671 – Procedure for hearing and deciding matters related to the enforcement of a court judgment

1. Matters related to the enforcement of a court judgment may be reviewed without an oral hearing. If an oral hearing is to be held, the parties shall be notified of the time and place of the hearing; however, their non-appearance shall not prevent the court from deciding the matter.

2. A decision shall be made in the form of a ruling. A complaint subject to a time limit may be filed against a court ruling on matters concerning the enforcement of a judgment.

Law of Georgia No 638 of 5 December 2000 – LHG I, No 48, 16.12.2000, Art. 138

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 2672 – Reversal of the enforcement of a court judgment

1. If, after an enforced judgment has been set aside and a new judgment has been delivered dismissing the claim in whole or in part, or the proceedings are terminated or the claim is left untried, the plaintiff shall reimburse the defendant everything that the defendant has paid to the plaintiff under the set aside judgment.

2. A decision reversing the enforcement of the judgment shall be made on petition of the defendant, by the court that delivers a new judgment or ruling.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 268 – Judgments subject to immediate enforcement

1. At the request of the parties, the court may, in full or in part, order immediate enforcement of judgments on:

a) awarding alimony;

b) imposing payment to compensate the damage incurred by injury or other bodily harm, as well as by the death of a breadwinner;

c) awarding an employee not more than three months’ salary;

d) reinstating to work a wrongfully dismissed or transferred employee;

e) (deleted);

e1) recovering the property from illegal ownership;

f) bills of exchange and cheques;

g) all other matters, if the delay of enforcement of the judgment caused by extraordinary circumstances may inflict substantial damage to the party requesting payment, or if the delay may make the enforcement impossible . (The normative content of sub-paragraph (g) providing for the immediate enforcement of a court judgment on transfer of disputed property under the circumstances when an asset protected as a result of this does not exceed the damages caused by a delay of enforcement has been invalidated) – Decision of the Constitutional Court of Georgia No 1/5/675, 681 of 30 September 2016 – website, 11.10.2016

11. A judgment delivered by a court of the first instance on contract-based disputes shall be enforced immediately, provided the same is explicitly required by the contract. In that case, the requirements of paragraphs 2 and 3 of this article shall not apply. Enforcement shall not be suspended either if a third party files a claim on the same subject matter of the dispute.

(The first and second sentences of Article 268 shall be invalidated from 1 October 2023) – Decision of the Constitutional Court of Georgia No 2/3/1421,1448,1451 of 11 April 2023 – website, 13.4.2023

12. A judgment delivered with regard to a case related to the minors’ rights shall be transferred for immediate enforcement if it is prompted by the best interests of a minor, which must be indicated in the same judgment.

2. When allowing an immediate enforcement of the judgment, the court may request the plaintiff to ensure the reversal of the enforcement of the judgment if the court judgment is cancelled.

3. Immediate enforcement of a judgment shall not be allowed if it is impossible to precisely calculate the damage that could be caused to the opposite party, due to which the other party will not be able to secure the enforcement.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5124 of 29 June 2007 – LHG I, No 27, 17.7.2007, Art. 258

Record of session No 1/6/675 of the Preliminary Session of the Constitutional Court of Georgia of 2 November 2015 – website, 13.11.2015

Law of Georgia No 4626 of 11 December 2015 – website, 29.12.2015

Decision of the Constitutional Court of Georgia No 1/5/675, 681 of 30 September 2016 – website, 11.10.2016

Law of Georgia No 5014 of 20 September 2019 – website, 27.9.2019

Law of Georgia No 5914 of 21 May 2020 – website, 25.5.2020

Decision of the Constitutional Court of Georgia No 2/3/1421,1448,1451 of 11 April 2023 – website, 13.4.2023

 

Article 269 – Deciding the immediate enforcement of a judgment

The decision on immediate enforcement of the judgment may be taken at the same hearing at which the judgment ( to be enforced ) is delivered. If the issue of immediate enforcement of the judgment is not reviewed at that hearing, it shall be reviewed without an oral hearing. If an oral hearing is to be held, the parties shall be notified of the time and place of the hearing; however, their non-appearance shall not prevent the court from reviewing and deciding the matter. (The normative content of the second sentence providing for the review and decision without an oral hearing of an issue of immediate enforcement on the basis of Article 268(1)(g) of this Code has been invalidated) – Decision of the Constitutional Court of Georgia No 1/5/675, 681 of 30 September 2016 – website, 11.10.2016

(The normative content of the second sentence providing for the review and decision without an oral hearing of an issue of immediate enforcement of the judgment on the basis of Article 268(11) of this Code has been invalidated) – Decision of the Constitutional Court of Georgia No 2/3/1421,1448,1451 of 11 April 2023 – website, 13.4.2023

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 4037 of 15 December 2010 – LHG I, No 75, 27.12.2010, Art. 480

Decision of the Constitutional Court of Georgia No 1/5/675, 681 of 30 September 2016 – website, 11.10.2016

Decision of the Constitutional Court of Georgia No 2/3/1421,1448,1451 of 11 April 2023 – website, 13.4.2023

 

Article 270 – Appealing a court ruling on immediate enforcement

A complaint subject to a time limit may be filed against a court ruling on immediate enforcement, which shall not suspend the enforcement of the ruling.

 

Article 271 – Ensuring the enforcement of a judgment

A court may ensure the enforcement of a judgment that has not been transferred for immediate enforcement according to the procedures provided for in Chapter XXIII . (The normative content providing for the application of a provisional measure under the circumstances when an asset protected as a result of the provisional measure does not exceed the damages sustained by the opposing party as a result of the application of the provisional measure shall be invalidated)

(The normative content allowing authorisation of an interim trustee to define the editorial policy of a media unit shall be declared invalid) – Decision of the Constitutional Court of Georgia No 1/5/675, 681 of 30 September 2016 – website, 11.10.2016

Record of session No 1/7/681 of the Preliminary Session of the Constitutional Court of Georgia of 13 November 2015 – website, 26.11.2015

Decision of the Constitutional Court of Georgia No 1/5/675, 681 of 30 September 2016 – website, 11.10.2016

 

Chapter XXIX – Termination of Proceedings without Delivering a Judgment

 

Article 272 – Terminating proceedings

A court shall, on the petition of the parties or on its own initiative, terminate the proceedings if:

a) the court before which the action was brought is not competent according to law to review the case and the case is under the jurisdiction of another entity;

a1) there is no subject matter of the dispute;

b) there is a binding and final judgment or ruling delivered on a dispute between the same parties, on the same subject matter and on the same grounds;

c) the plaintiff renounced his/her claim;

d) the parties reached an amicable agreement;

d1) a mediation settlement agreement was concluded, or the party to an international mediation settlement agreement presented the court with the international mediation settlement agreement, whereby the disputable issue has already been settled;

e) following the death of one of the citizens who was a party to the case, or in the event of the liquidation of a legal person, succession in title is inadmissible due to the disputed legal relationships;

e1) there is a case under Article 281(a) of this Code;

f) (deleted – 18.3.2015, No 3220);

f1) (deleted – 19.2.2015, No 3096);

f2) when reviewing an application for declaration of a person as a beneficiary of support, the opinion issued by a Legal Entity under Public Law – the Levan Samkharauli National Forensics Bureau is negative;

g) in other cases as determined by law.

Law of Georgia No 223 of 24 June 2004 – LHG I, No 19, 15.7.2004, Art. 82

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 1281 of 19 June 2009 – LHG I, No 13, 2.7.2009, Art. 64

Law of Georgia No 5265 of 11 November 2011 – website, 24.11.2011

Law of Georgia No 5665 of 28 December 2011 – website, 11.01.2012

Law of Georgia No 3096 of 19 February 2015 – website, 27.2.2015

Law of Georgia No 3220 of 18 March 2015 – website, 26.3.2015

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

Law of Georgia No 668 of 22 June 2021 – website, 24.6.2021

 

Article 2721 – Terminating proceedings based on the application of a party

If the parties have concluded a contract, or the parties have agreed to refer a dispute between them for settlement in arbitral tribunal, a court shall terminate proceedings based on the application of any party. The application shall be submitted before the time limit for filing a counter-claim expires.

Law of Georgia No 3220 of 18 March 2015 – website, 26.3.2015

 

Article 273 – Ruling on the termination of proceedings

1. Proceedings shall be terminated by a court ruling. If the proceedings have been terminated because the case is not under the jurisdiction of courts according to law, the court shall be obliged to refer the plaintiff to the entity to which the plaintiff is to apply.

2. If proceedings are terminated, another claim concerning the same parties, the same subject and the same grounds may not be filed with the court.

 

Article 274 – Appealing a ruling on the termination of proceedings

A complaint subject to a time limit may be filed against the ruling on termination of the proceedings.

 

Article 275 – Dismissing a claim without prejudice

1. A court shall, on the application of the parties or on its initiative, dismiss a claim without prejudice, if:

a) (deleted – 20.3.2015, No 3340);

who is not authorised to pursue the proceedings;

c) the plaintiff (applicant) has not appeared at the hearing and the defendant agrees that the claim (application) be dismissed without prejudice;

d) none of the parties have appeared;

e) another case between the same parties, on the same subject and on the same grounds is pending in the same or another court;

b) the claim (application) has been filed on behalf of the interested person by a person

f) a petition of the plaintiff on withdrawing the claim and the enclosed documents has been satisfied;

g) there is a case provided in Article 281(a);

h) within the time limits prescribed under Article 184(3) of this Code the plaintiff fails to present a document confirming the service of summons on the defendant or a petition requesting public service of the summons on the defendant;

i) after a petition on the reduction of the amount of state fees has been satisfied, the plaintiff does not present a document confirming the payment of state fees within the time limit set by the court;

j) none of the parties applies to a court for resuming the proceedings under Article 1872(2) of this Code within 10 days after the statutory time limit set for judicial mediation has passed.

[k) There is a case defined by Article 36350(3) of this Code, except for the exceptions provided for by paragraph 4 of the same article. (Shall become effective from 1 May 2024)]

2. A court may dismiss a claim without prejudice, if the plaintiff incorrectly indicated its or the defendant's address in the claim.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 5265 of 11 November 2011 – website, 24.11.2011

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

Law of Georgia No 3947 of 15 December 2023 – website, 25.12.2023

 

Article 276 – Appealing a court ruling on dismissing a claim without prejudice

If a claim (application) is left untried, the proceedings shall be terminated by court ruling, which may be challenged by a complaint subject to a time limit.

 

Article 277 – Establishing a limitation period when dismissing a claim without prejudice

If a claim (application) is dismissed without prejudice, the limitation period shall not be interrupted.

 

Article 278 – Re-filing a claim that has been dismissed without prejudice

If the circumstances based on which a claim was dismissed are eliminated, the interested person may reapply to the court under general procedures.

 

Chapter XXX – Suspending Proceedings

 

Article 279 – Obligation of a court to suspend the proceedings

A court shall be obliged to suspend the proceedings in the following circumstances:

a) upon the death of a citizen, if the disputed legal relationship allows succession in title, or when the legal person that is a party to the case ceases to exist;

b) if the court finds that a party is a beneficiary of support and the support has been established for him/her for exercising procedural representation, but the support has not been received;

c) when the defendant serves in the active units of the Defence Forces of Georgia, or at the request of the plaintiff serving in the same kind of units;

d) when the dispute depends on the decision delivered in another dispute that is pending in a civil court or in an administrative agency;

d1) if the case is reviewed by the Commission on Restitution and Compensation commission or a Committee of the Commission;

e) in the cases provided in Article 6(2);

f) if, on the basis of Article 1873 of this Code, the court refers the case to a mediator with a view to concluding the dispute by agreement between the parties, and/or if there is a mediation settlement agreement between the parties, according to which the parties agree that they will not apply to court until the specific deadline or the occurrence of a specific circumstance, unless the plaintiff proves that he/she will suffer unrecoverable damage without judicial proceedings. The defendant shall make an announcement regarding the mediation settlement agreement before the time limit for filing a counter-claim expires;

g) if the National Bank of Georgia applies to the court with a request to suspend proceedings against a commercial bank that is in the resolution mode , in accordance with the Organic Law of Georgia on the National Bank of Georgia and the Law of Georgia on Commercial Bank Activities. After the application of the National Bank of Georgia, the proceedings initiated against the commercial ban k that is in the resolution mode shall be suspended. In such case, the running of the period for the consideration of a request shall also be suspended. In the case provided for by this sub-paragraph, the judge shall deliver a ruling within 1 day from the application of the National Bank of Georgia.

Law of Georgia No 4287 of 29 December 2006 – LHG I, No 51, 31.12.2006, Art. 446

Law of Georgia No 3619 of 24 September 2010 – LHG I, No 51, 29.9.2010, Art. 332

Law of Georgia No 5550 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

Law of Georgia No 3608 of 31 October 2018 – website, 21.11.2018

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

Law of Georgia No 5659 of 20 December 2019 – website, 31.12.2019

 

Article 280 – Right of a court to suspend the proceedings

A court may, on the application of the parties or on its initiative, suspend the proceedings, if:

a) a party is in basic military service or has been called up for performing some state duties;

b) a party is on a long-term official visit;

c) a party is in a medical care facility or is ill, because of which it is not able to appear in court, and this fact is confirmed by a certificate issued by the medical care facility;

d) a search for the defendant has been announced in the cases provided by law;

e) the court has ordered an expert examination.

 

Article 281 – Time frames for suspending the proceedings

The proceedings shall be suspended:

a) in the case provided in Article 279(a) of this Code, for a reasonable period but for not more than one year. If, following the death of the plaintiff, a successor in title is not engaged in the proceedings, the claim will be dismissed without prejudice. Appeal and cassation claims filed by the plaintiff shall also be dismissed without prejudice. Upon the death of the defendant, the plaintiff shall be obliged to designate the defendant's successor in title (the person who received the inheritance, or in cases of heirless property, the state agency or the relevant organisation or other successor in title). If it is discovered that there is no estate, the proceeding shall be terminated. On the plaintiff’s substantiated motion the court may extend the one-year term for not more than six months;

a1) in the case specified in Article 279(b) of this Code – until an appropriate support is received;

b) in the cases specified in Article 279(c) and Article 280(a),(b),(d) and (e) of this Code – until the party returns from the Defence Forces of Georgia, fulfils his/her state duties, returns from an official visit, or until the defendant is found or until an expert examination is completed;

c) in the case specified in Article 279(d) – until the entry into force of a court decision, sentence, ruling, resolution, or until an administrative agency delivers a decision;

c1) in the case specified in Article 279(d1) of this Code – until the Commission or its Committee makes a corresponding decision;

d) in the case specified in Article 279(e) – until the Constitutional Court makes a decision;

e) in the case specified in Article 280(c) of this Code – for not more than two months; upon the expiry of this period, the party shall be obliged to appoint a representative and the court may resume the proceedings;

f) in the case provided for in Article 279(f) of this Code – until the end of mediation;

g) in the case provided for in Article 279(g) of this Code – for the period specified in the court ruling, which shall correspond to the period specified in the respective application of the National Bank of Georgia, but shall not exceed 90 days. If the resolution mode is terminated earlier than the date specified in the ruling, the National Bank of Georgia shall notify the court thereof, and the court shall reverse the ruling suspending of proceedings.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 4037 of 15 December 2010 – LHG I, No 75, 27.12.2010, Art. 480

Law of Georgia No 5550 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

Law of Georgia No 3608 of 31 October 2018 – website, 21.11.2018

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

Law of Georgia No 5659 of 20 December 2019 – website, 31.12.2019

 

Article 282 – Appealing a court ruling

A ruling on suspending the proceedings may be contested by a complaint subject to a time limit, except as prescribed in Article 280(e) of this Code.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 283 – Resuming the proceedings

The proceedings shall be resumed after the circumstances that resulted in the suspension of the proceeding have been eliminated. After the resumption of the proceedings, the case shall be heard according to general procedures.

 

Chapter XXXI – Court Ruling

 

Article 284 – Delivering a ruling

1. The court ruling that does not decide the case on its merits shall be made in the form of a ruling.

2. The court ruling delivered by a judge sitting alone shall be signed by the judge, or if the ruling has been delivered by a panel of judges, then it shall be signed by all the judges.

3. If a ruling has been delivered by the court without retiring to Chambers, it shall be recorded in the minutes of the hearing.

4. A ruling delivered by the court without retiring to Chambers shall be announced as soon as it is taken. The presiding judge or the judge who delivered the ruling shall explain its content, as well as provide information on the procedure and time limits for appeal, which shall be included in the minutes of the hearing.

5. The presiding judge or one of the judges shall deliver the operative part of the ruling after the deliberation in the Chambers. The presiding judge or the judge who delivered the ruling shall explain its content, as well as provide information on the procedure and time limits for appeal.

6. Within 14 days after the ruling's operative part has been announced, the court shall prepare a reasoned ruling to be submitted to the parties.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 285 – Content of a ruling

A ruling shall include:

a) the time and place of delivering the ruling;

b) the designation and composition of the court delivering the ruling, and the name of the secretary of the hearing;

c) the parties and the subject matter of the dispute;

d) the issue on which a ruling is to be delivered;

e) the reasons and the laws on which the ruling is based. A ruling may also refer to the case law of the European Court of Human Rights on a similar legal issue that the court has relied on;

f) the resolution of the court;

g) the procedure and time limits for appealing the ruling.

Law of Georgia No 1919 of 18 October 2022 – website, 24.10.2022

 

Article 286 – Submitting copies of the ruling to the parties

Copies of the ruling on terminating the proceedings, on leaving the claim untried or on suspending the proceedings shall be sent to the parties that are not present at the announcement of the ruling within not later than five days after the ruling has been delivered.

 

Chapter XXXII – Judicial Records

 

Article 287 – Mandatory nature of preparing judicial records

It shall be mandatory to prepare judicial records for each hearing, as well as for each procedural action taken without a hearing with the participation of the parties, their representatives, witnesses, experts and specialists.

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

 

Article 288 – Content of judicial records

1. If it is impossible to record each procedural action for each hearing using technical means, a judicial record shall be drawn up that shall indicate:

a) the year, month, date and place of the hearing;

b) the start and end date of the hearing;

c) the name and composition of the court hearing the case, and the name of the secretary of the hearing;

d) designation of the legal dispute;

e) information on the attendance of the representatives of the parties, witnesses, experts and interpreters;

f) information about the fact that procedural rights and duties were explained to the parties and to their representatives;

g) orders and rulings delivered by the court without retiring to its Chambers;

h) explanations of the parties and of their representatives;

i) testimony of witnesses, explanations of experts with regard to their findings, information on the inspection of material and written evidence;

j) content of the closing arguments;

k) the announcement of the judgment and of the ruling;

l) the content of the judgment, and the fact that the time limits and procedures for appealing the judgment were explained to the parties.

2. If it is impossible to record each procedural action or each hearing using technical means, a judicial record shall be prepared, which shall indicate the information under paragraphs (a-e) and (g) of this article, as well as the particulars of the parties, their representatives, witnesses and other persons summoned to the hearing, the time and duration of their statements.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 289 – Procedure for preparing and signing judicial records

1. A judicial record shall be drafted by the secretary during the hearing or when individual procedural actions are taken without a hearing.

2. In the case specified in Article 288(1) of this Code, the parties and their representatives may petition the court to include in the judicial record circumstances that, in their opinion, are essential to the case.

3. The judicial record shall be prepared and signed not later than three days after the hearing or after an individual procedural action.

4. A judicial record shall be signed only by a secretary of the hearing, except as determined under Article 284(3)(4) of this Code. In the cases provided in Article 284(3)(4) of this Code, the judicial record shall also be signed by the judge, or by a presiding judge, if the case is heard by a panel of judges.

5. All amendments, corrections and additions made to the judicial record shall be marked with a note and confirmed by the persons signing the judicial record.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 290 – Judicial records on magnetic tape

1. A court may use a tape recorder, computer or other technical equipment to prepare judicial records and the recordings made using this equipment shall be enclosed with the judicial record. At the request of the judge, the secretary of the hearing shall decipher the technical records or its part.

2. A party may request an electronic copy of the technical record. This request shall be satisfied. The cost of making a copy shall be in the form required by the legislation of Georgia.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 291 – Remarks on the minutes of the hearing

Within three days after minutes of the haring have been signed, the parties and their representatives may submit their remarks with respect to the minutes and indicate inaccuracies or incompleteness. The remarks shall be enclosed with the case file. The judge (court) hearing the case shall review the remarks within five days after they have been submitted, and deliver a ruling on them.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Section Five

Summary Proceedings

 

Chapter XXXIII – Hearing Claims Filed with Regard to Bills of Exchange or Cheques

 

Article 292 – Admissibility

If a claim arising from a bill of exchange is filed in accordance with the legislation of Georgia on bills of exchange, and the claim states that the case is to be reviewed in summary proceedings, the rules under this chapter shall apply.

 

Article 293 – Submitting a bill of exchange

A copy of the bill of exchange shall be enclosed with the claim. During an oral hearing of the case the plaintiff shall produce the original bill of exchange.

 

Article 294 – Venue

1. Claims arising from a bill of exchange may be filed either with the court of the place of payment and with the court in the jurisdiction of which the defendant has his/her place of residence.

2. If several parties liable on a bill of exchange are jointly sued, then the claim may be filed either with the court of the place of payment or with the any court in the jurisdiction of which one of the defendants has his/her place of residence.

 

Article 295 – The period between the service of summons and the date of the hearing

The summons shall be served on the parties at least 24 hours before the hearing, provided the summons is served according to the location of the court. If the summons is submitted at a different location, then this period shall be at least three days.

 

Article 296 – Evidence

1. Only documents (written evidence) and explanations of the parties shall be admissible as evidence.

2. Documentary evidence may be provided only by producing the corresponding documents.

 

Article 297 – Waiver of summary proceedings

The plaintiff may, without the consent of the defendant, refuse to hear the case under this chapter before the hearing is over. In that case, the case shall be heard according to the general procedures.

 

Article 298 – Inadmissibility of combining claims and filing counter-claims

A claim arising from a bill of exchange may not be combined with claims arising on other grounds. No counter-claims may be filed either.

 

Article 299 – Ruling subject to a reservation of rights

1. The defendant opposing the claims brought against him/her, may request subsequent proceedings in order to exercise his/her rights in all cases in which sentence is passed upon him/her.

2. The judgment delivered subject to a reservation of the defendant's rights shall be regarded as a final judgment for the purposes of appellate remedies and compulsory enforcement.

 

Article 300 – Subsequent proceedings

1. If the defendant has retained the right to exercise his/her rights, the dispute shall remain pending before the courts.

2. If the plaintiff's claim proves to be unfounded in subsequent proceedings, a judgment made under this chapter shall be cancelled; the plaintiff shall be denied the satisfaction of his/her claim and court costs shall be distributed accordingly. The plaintiff shall reimburse the damages to the defendant incurred as a result of the enforcement of a decision or as a result of an action impeding such enforcement. The defendant may claim the reimbursement of damages during the proceedings.

 

Article 301 – Proceedings on claims concerning a cheque

If claims concerning a cheque have been filed in accordance with the legislation of Georgia on cheques, the rules governing the proceedings on claims concerning bills of exchange shall be applied.

 

Chapter XXXIV – (Deleted)

Law of Georgia No 6145 of 8 May 2012 – website, 17.5.2012

 

Article 302 – (Deleted)

Law of Georgia No 6145 of 8 May 2012 – website, 17.5.2012

 

Article 303 – (Deleted)

Law of Georgia No 6145 of 8 May 2012 – website, 17.5.2012

 

Article 304 – (Deleted)

Law of Georgia No 6145 of 8 May 2012 – website, 17.5.2012

 

Article 305 – (Deleted)

Law of Georgia No 2360 of 20 December 2005 – LHG I, No 55, 27.12.2005, Art. 376

Law of Georgia No 6145 of 8 May 2012 – website, 17.5.2012

 

Article 306 – (Deleted)

Law of Georgia No 1956 of 13 May 1999 – LHG I, No 15(22), 14.5.1999, Art. 64

Law of Georgia No 6145 of 8 May 2012 – website, 17.5.2012

 

Article 307 – (Deleted)

Law of Georgia No 1956 of 13 May 1999 – LHG I, No 15(22), 14.5.1999, Art. 64

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 6145 of 8 May 2012 – website, 17.5.2012

 

Article 308 – (Deleted)

Law of Georgia No 6145 of 8 May 2012 – website, 17.5.2012

 

Article 309 – (Deleted)

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 6145 of 8 May 2012 – website, 17.5.2012

 

Chapter XXXIV1 – Summary Proceedings on the Return of Leased Assets to the Lessor

Law of Georgia No 1395 of 7 May 2002 – LHG I, No 13, 28.5.2002, Art. 50

 

Article 3091 – Admissibility

The claims for returning a leased asset to the lessor may be heard under the summary proceedings specified in this chapter.

Law of Georgia No 1395 of 7 May 2002 – LHG I, No 13, 28.5.2002, Art. 50

 

Article 3092 – Application for returning the leased asset to the lessor

1. The intent of an application for returning a leased asset to the lessor, which serves as the grounds for hearing a case under summary proceedings, shall be the return of the leased asset to the lessor by a court order.

2. The application for returning the leased asset to the lessor, to which a receipt confirming the payment of state fees is to be enclosed, shall include the following details:

a) designation of the court;

b) designation of the parties and their representatives;

c) applicant’s claim;

d) obligation based on which the claim has been filed;

e) evidence confirming the claim.

3. The court shall review the application for returning the leased asset to the lessor within three days after the application has been submitted to the court.

Law of Georgia No 1395 of 7 May 2002 – LHG I, No 13, 28.5.2002, Art. 50

 

Article 3093 – Jurisdiction

An application for returning a leased asset to the lessor shall be filed with a court according to the Civil Procedure Code of Georgia.

Law of Georgia No 1395 of 7 May 2002 – LHG I, No 13, 28.5.2002, Art. 50

 

Article 3094 – Dismissing an application for returning a leased asset to the lessor

1. If a judge finds that an application for returning a leased asset to the lessor does not meet the requirements laid down in this Code, including the requirements of Article 3092, the judge shall deliver a ruling dismissing the application, and return the application to the applicant, along with enclosed documents.

2. A ruling dismissing the application for returning a leased asset to the leaser may be appealed with a complaint subject to a time limit.

Law of Georgia No 1395 of 7 May 2002 – LHG I, No 13, 28.5.2002, Art. 50

Law of Georgia No 5265 of 11 November 2011 – website, 24.11.2011

Law of Georgia No 6315 of 25 May 2012 – website, 8.6.2012

 

Article 3095 – (Deleted)

Law of Georgia No 1395 of 7 May 2002 – LHG I, No 13, 28.5.2002, Art. 50

Law of Georgia No 6315 of 25 May 2012 – website, 8.6.2012

 

Article 3096 – Orders returning a leased asset to the lessor

The order returning a leased asset to the lessor shall indicate that the order is to be immediately enforced. It shall also indicate the procedure and time limits for appeal.

Law of Georgia No 1395 of 7 May 2002 – LHG I, No 13, 28.5.2002, Art. 50

 

Article 3097 – Appealing the order on returning a leased asset to the lessor

A complaint subject to a time limit may be filed against a court order on returning a leased asset to the lessor. Furthermore, this shall not prevent the enforcement of the order.

Law of Georgia No 1395 of 7 May 2002 – LHG I, No 13, 28.5.2002, Art. 50

 

Chapter XXXIV2 – Procedure for Hearing Cases on Compulsory Acquisition of Shares

Law of Georgia No 5286 of 11 July 2007 – LHG I, No 29, 27.7.2007, Art. 327

 

Article 3098 – Admissibility

An application for compulsory acquisition of shares filed by a shareholder of a joint stock company (‘the Purchaser’) who, as a result of acquiring shares, holds at least 95% of voting shares of a joint stock company may be reviewed in the form prescribed by this chapter.

Law of Georgia No 5286 of 11 July 2007 – LHG I, No 29, 27.7.2007, Art. 327

 

Article 3099 – Application of an offeror for the compulsory acquisition of shares

1. An application of an offeror for compulsory acquisition of shares shall be submitted to a court within one month after the application on the compulsory acquisition of shares provided in the law of Georgia has been published in an official gazette.

2. A receipt confirming the payment of state fees shall be enclosed with the application. The application shall include the following details:

a) designation of the court;

b) names of the offeror and his/her representatives;

c) claim of the applicant;

d) evidence confirming that the application for the compulsory acquisition of shares was published in an official gazette at least one month before filing the application;

e) address of the registrar;

f) date (corresponding time at the end of a work day) on which the shares are to be redeemed from the persons who are beneficiary owners of the shares as of that date (accounting date of redemption).

Law of Georgia No 5286 of 11 July 2007 – LHG I, No 29, 27.7.2007, Art. 327

 

Article 30910 – Venue

The application of an offeror for compulsory acquisition of shares shall be reviewed by Tbilisi and Kutaisi city courts, according to the offeror's legal address. For the purposes of this chapter, the jurisdiction of Tbilisi City Court includes eastern Georgia and Kutaisi City Court covers western Georgia.

Law of Georgia No 5286 of 11 July 2007 – LHG I, No 29, 27.7.2007, Art. 327

 

Article 30911 – Deciding the admission of an application for compulsory acquisition of shares

1. A judge shall decide whether to admit an application for compulsory acquisition of shares within three days after the application has been filed.

2. If the judge finds that an application for compulsory acquisition of shares does not comply with the requirements under this Code, including Article 3099, he/she shall deliver a ruling on dismissing the application and return the application to the applicant, along with the enclosed documents.

3. A ruling dismissing an application for compulsory acquisition of shares may be appealed with a complaint subject to a time limit.

Law of Georgia No 5286 of 11 July 2007 – LHG I, No 29, 27.7.2007, Art. 327

Law of Georgia No 6315 of 25 May 2012 – website, 8.6.2012

 

Article 30912 – Appointment of an independent expert or a broker company

1. To determine the fair redemption price of the shares, the court shall appoint an independent expert or a broker company within seven days after an application has been filed.

2. An independent expert or a broker company shall prepare a redemption report that shall include documented circumstances of redemption as well as the method to be used for determining a fair redemption price of the shares and the price of the shares determined on that basis. The costs of an independent expert or a broker company shall be borne by the offeror.

3. When selecting an independent expert or a broker company, the court may take into account the opinions of the parties. The parties may recommend to the court candidates to be appointed ( as experts ) . The final decision as to who is to prepare a redemption report shall be made by the court. The parties may challenge an independent expert or a broker company on the grounds provided in Article 35 of this Code.

Law of Georgia No 5286 of 11 July 2007 – LHG I, No 29, 27.7.2007, Art. 327

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 6315 of 25 May 2012 – website, 8.6.2012

 

Article 30913 – Review of an application for compulsory acquisition of shares

 1. In the ruling admitting an application for compulsory acquisition of shares, the court shall determine the time for oral hearing, and immediately inform parties of the time and place of the hearing. The copies of the application and of supporting documents, together with the summons shall be sent to the shareholder whose shares are requested by the offeror (`the interested person`); the court shall set time limits for the shareholder to present his/her opinions.

2. If there are more than two interested persons, they shall be obliged to appoint a representative.

3. The court shall review the application and deliver a judgment within not later than one month after the application has been filed.

4. The application shall be reviewed at a hearing. The court shall verify compliance of the procedure for compulsory acquisition of shares with the requirements of law. The failure of the parties to appear shall not prevent the court from deciding the issue.

Law of Georgia No 5286 of 11 July 2007 – LHG I, No 29, 27.7.2007, Art. 327

Law of Georgia No 6315 of 25 May 2012 – website, 8.6.2012

 

Article 30914 – Court judgment on an application for compulsory acquisition of shares

1. If the court establishes that the procedures for compulsory acquisition of shares comply with the law, it shall deliver a judgment on the compulsory acquisition of shares. Otherwise, the court shall deliver a ruling dismissing the application.

2. A court judgment on the compulsory acquisition of shares shall establish the fair price and the date (corresponding time at the end of a workday) of redemption of shares, on which the shares are to be redeemed from the persons who are beneficial owners of the shares as of that date (accounting date of redemption).

3. When establishing a fair price for redemption of shares, a court shall take into account:

a) the value of these shares on the stock market;

b) estimated revenues that the joint stock company may expect to gain in the future;

c) assets (including reserves, goodwill, experience, prospects and business relationships of the enterprise) and liabilities of the joint stock company.

Law of Georgia No 5286 of 11 July 2007 – LHG I, No 29, 27.7.2007, Art. 327

 

Article 30915 – Appealing a judgment on compulsory acquisition of shares

1. A judgment on compulsory acquisition of shares shall indicate the procedure and time limits for appeal.

2. A civil court judgment may be appealed not later than 14 days after the judgment has been delivered.

3. A judgment on the compulsory acquisition of shares may be appealed only in a court of appeal. The time limit for hearing a case in a court of appeal shall be one month.

4. Appealing a judgment on compulsory acquisition of shares shall not interrupt its enforcement.

Law of Georgia No 5286 of 11 July 2007 – LHG I, No 29, 27.7.2007, Art. 327

 

Chapter XXXIV3 – Summary Proceedings for Claims for Damages Caused by Some Tortious Acts

Law of Georgia No 4075 of 15 December 2010 – LHG I, No 76, 29.12.2010, Art. 505

 

Article 30916 – Admissibility

A claim for damages sustained as a result of a crime or an administrative infraction shall be reviewed under the procedure specified in this chapter.

Law of Georgia No 4075 of 15 December 2010 – LHG I, No 76, 29.12.2010, Art. 505

 

Article 30917 – Claim for damages

1. A claim for damages shall be accompanied by a final court verdict or an administrative-legal act on the administrative infraction issued by the authority/official reviewing the administrative infraction and which confirms the fact of inflicted damage.

2. If the final court verdict, or the administrative-legal act on the administrative infraction issued by the authority/official reviewing the administrative infraction does not include the calculation of the damages incurred, the claim for damages may also be accompanied by a document prepared by an authorised person/body that specifies the extent of the damage caused.

Law of Georgia No 4075 of 15 December 2010 – LHG I, No 76, 29.12.2010, Art. 505

 

Article 30918 – Jurisdiction

A claim for damages shall be filed with a court under this Code.

 

Article 30919 – Deciding the admissibility of a claim for damages

1. The judge shall decide the admissibility of a claim for damages within three days after the claim has been filed.

2. If the judge finds that the claim for damages does not comply with the requirements of this Code, he/she shall deliver a ruling dismissing the claim, and return it to the plaintiff together with the enclosed documents.

3. A court ruling on dismissing a claim for damages shall be appealed by a complaint subject to a time limit.

4. After a claim for damages has been admitted, the copies of the claim and of the enclosed documents shall be sent to the defendant according to Article 201 of this Code and a time limit for the defendant to file a counter-claim shall be set; the time limit shall not exceed seven days.

Law of Georgia No 4075 of 15 December 2010 – LHG I, No 76, 29.12.2010, Art. 505

Law of Georgia No 6315 of 25 May 2012 – website, 8.6.2012

 

Article 30920 – Reviewing a claim for damages

1. A court shall review a claim for damages within one month after it has become pending with the court.

2. When reviewing a claim for damages, the court shall deem the fact of damage as established, which is confirmed by a final court verdict, or by an administrative-legal act on the administrative infraction issued by the authority/official reviewing the administrative infraction.

Law of Georgia No 4075 of 15 December 2010 – LHG I, No 76, 29.12.2010, Art. 505

 

Article 30921 – Appealing a court judgment on the compensation of damage

A court judgment on the compensation of damage may be appealed to a court of appeals within seven days.

Law of Georgia No 4075 of 15 December 2010 – LHG I, No 76, 29.12.2010, Art. 505

 

Chapter XXXIV4 – Procedure for Reviewing Issues Provided for by the Law of Georgia on Entrepreneurs

Law of Georgia No 888 of 2 August 2021 – website, 4.8.2021

 

Article 30922 – Procedure for reviewing issues provided for by the Law of Georgia on Entrepreneurs

1. Issues provided for by the Law of Georgia on Entrepreneurs, except for cases relating to the compulsory sale of shares as determined by Chapter XXXIV2, shall be reviewed in accordance with a general procedure, unless otherwise provided for by this chapter.

2. In cases provided for by

 the Law of Georgia on Entrepreneurs, issues provided for by this chapter shall be reviewed by a court according to the location of the entrepreneur, except where the recalling of a member of the supervisory board of a joint stock company has been requested.

3. In the case that a decision (a ruling) of a court of first instance on the issue provided for by this chapter is appealed, the court of appeal shall be guided by the admissibility and review time limits established by the same chapter for the respective procedure.

4. When the preconditions provided for by law exist, a court shall, in accordance with the procedure established by this article, review the issue of dismissing a liquidator appointed by it. A ruling delivered on the issue of dismissing a liquidator shall appealed by a complaint subject to a time limit.

Law of Georgia No 888 of 2 August 2021 – website, 4.8.2021

 

Article 30923 – General procedure for reviewing the issue of appointing a person

1. A court shall review the issue of appointing a person provided for by the Law of Georgia on Entrepreneurs without an oral hearing, save for the exceptions established by this chapter. A court may order an oral hearing with the participation of an applicant(s) and a person to be appointed. Their non-appearance at an oral hearing shall not hinder the review of the issue on the basis of submitted written materials.

2. A court shall review the issue of appointing a person provided for by the Law of Georgia on Entrepreneurs within one month and shall deliver a respective ruling. The ruling shall indicate the identification data of the person appointed by the court and the position held by him/her. If several candidates are nominated, the court shall appoint the candidate who is most suitable for the position to be held.

3. In cases provided for by the Law of Georgia on Entrepreneurs, on the basis of a request from of the applicant(s) or the person to be appointed, the court may, by a ruling referred to in paragraph 2 of this article, establish the amount of remuneration and the procedure for the remuneration of the appointed person.

4. The ruling of a court of first instance shall be appealed by a complaint subject to a time limit, except where an independent expert is appointed during the reorganisation of an entrepreneurial company to determine a fair price for the share of its partner.

Law of Georgia No 888 of 2 August 2021 – website, 4.8.2021

 

Article 30924 – Application to appoint a person

1. An application to appoint a person provided for by the Law of Georgia on Entrepreneurs shall contain the following information:

a) the name of the court;

b) the name of the applicant(s), as well as the identity of the person to be appointed, their personal number, address, actual location, e-mail address, contact telephone number and/or other data;

c) an indication as to the authority of the applicant(s) to apply to the court with a request to appoint the person to a specific position;

d) a substantiation of the existence of preconditions for applying to a court as established by the Law of Georgia on Entrepreneurs;

e) the request of the applicant(s) to appoint a specific person and the reasons for supporting the person concerned;

f) an indication that evidence is attached to the application;

g) the signature of the authorised person.

2. An application to appoint a person provided for by the Law of Georgia on Entrepreneurs shall be accompanied by evidence proving the factual circumstances indicated in the application, a receipt confirming the payment of the state fee, a certified copy of the identity document of a person to be appointed, his/her written consent, and a sample of the duly attested signature of the said person.

3. A court shall, within three days from the receipt of an application to appoint a person provided for by the Law of Georgia on Entrepreneurs, examine the preconditions for the admissibility thereof. If the said application does not meet the requirements of this article or the time limits for applying to a court established by law have been violated, the court shall, by a ruling, refuse to accept the application for consideration. This ruling shall be appealed by a complaint subject to a time limit.

Law of Georgia No 888 of 2 August 2021 – website, 4.8.2021

 

Article 30925 – Recalling a member of a joint stock company

1. A joint stock company may file an application with a court requesting the recalling of the member of its supervisory board according to the location of the member of the supervisory board to be recalled.

2. An application referred to in paragraph 1 of this article shall contain the following information:

a) the name of the court;

b) the name of the applicant(s), as well as the identity of the member of the supervisory board to be recalled, their personal number, address, actual location, e-mail address, contact telephone number and/or other data;

c) an indication as to the authority of the applicant(s) to apply to the court with a request to recall a member of the supervisory board;

d) a substantiation of the existence of preconditions for applying to a court and of important grounds for recalling the member of the supervisory board, as established by the Law of Georgia on Entrepreneurs;

e) the request of the applicant(s) to recall a specific members of the supervisory board;

f) an indication that evidence is attached to the application;

g) the signature of the authorised person.

3. An application referred to in paragraph 1 of this article shall be accompanied by evidence proving the factual circumstances indicated in the application, a decision of the supervisory board to recall a member of the supervisory board, and a receipt confirming the payment of the state fee.

4. A court shall, within three days from the receipt of an application referred to in paragraph 1 of this article, examine the preconditions for the admissibility thereof. If the requirements of this article have been violated, the court shall, by a ruling, refuse to accept the application for consideration. This ruling shall be appealed by a complaint subject to a time limit. If the preconditions for the admissibility of the application exist, the court shall notify the member of the supervisory board to be recalled of the request of the entrepreneurial company, and shall send him/her the application and the evidence attached thereto and shall schedule a court sitting. The non-appearance at a court sitting of the member of the supervisory board to be recalled shall not hinder the review of the issue on the basis of submitted written materials.

5. A member of the supervisory board to be recalled may submit in writing his/her position regarding the application referred to in paragraph 1 of this article and the relevant grounds specified in the minutes of the supervisory board.

6. In the case that the existence of the grounds provided for by the Law of Georgia on Entrepreneurs are confirmed, the court shall make a decision to recall a member of the supervisory board of the joint stock company. Otherwise, the court shall refuse to satisfy the relevant request of the applicant(s).

7. A judgment on the recalling of a member of the supervisory board may be appealed in a court of appeal only. Appealing against the said judgment shall not suspend the enforcement thereof.

Law of Georgia No 888 of 2 August 2021 – website, 4.8.2021

 

Article 30926 – Determining a fair price for the redemption of a partner’s share in an entrepreneurial company

1. A partner of an entrepreneurial company who voted at a general meeting against the transformation of the entrepreneurial company and does not agree with the redemption price offered for his/her share may, within 30 days after receiving a notification on the redemption price of the share, file an application with a court requesting to determine a fare price for the redemption of the share.

2. An application referred to in paragraph 1 of this article shall contain the following information;

a) the name of the court;

b) the name of the applicant(s), as well as the name of the entrepreneurial company, their personal number, address, actual location, e-mail address, contact telephone number and/or other data;

c) a substantiation of the existence of preconditions for applying to a court as established by the Law of Georgia on Entrepreneurs;

d) data on the person to be appointed as an independent expert;

e) an indication that time limits for applying to a court have been complied with;

f) the request of the applicant(s);

g) an indication that evidence is attached to the application;

h) the signature of the authorised person.

3. An application referred to in paragraph 1 of this article shall be accompanied by evidence proving the factual circumstances indicated in the application, and a receipt confirming the payment of the state fee.

4. A court shall, within three days from the receipt of an application referred to in paragraph 1 of this article, examine the admissibility thereof. If the requirements of this article have been violated, the court shall, by a ruling, refuse to accept the application for consideration. This ruling shall be appealed by a complaint subject to a time limit. Otherwise, the court shall notify the entrepreneurial company of the request of its partner and shall appoint an independent expert in accordance with the procedure established by Article 30912 of this Code to determine a fair price for the redemption of the share.

5. The issue of determining a fair price for the redemption of a partner’s share shall be reviewed without an oral hearing. The court may schedule a court sitting with the participation of the partner and the entrepreneurial company. Their non-appearance at a court sitting shall not hinder the review of the issue on the basis of submitted written materials.

6. A court shall deliver a ruling on the issue of determining a fair price for the redemption of a partner’s share. When determining a fair price for the redemption of a partner’s share, the court shall take the following into account:

a) the value of the share;

b) the expected revenue of the entrepreneurial company;

c) the assets (including reserves, business reputation, experience, prospects and business connections) and liabilities of the entrepreneurial company.

7. The ruling referred to in paragraph 6 of this article shall be appealed by a complaint subject to a time limit.

Law of Georgia No 888 of 2 August 2021 – website, 4.8.2021

 

Article 30927 – Determining a place of storage for documents of an entrepreneurial company

1. In cases provided for by the Law of Georgia on Entrepreneurs, a liquidator or a partner of an entrepreneurial company may file an application with a court requesting to determine a place of storage for the documents of the entrepreneurial company.

2. An application referred to in paragraph 1 of this article shall contain the following information:

a) the name of the court;

b) the name of the applicant(s), the position held by them, their personal number, address, actual location, e-mail address, contact telephone number and/or other data;

c) a substantiation of the existence of preconditions for applying to a court as established by the Law of Georgia on Entrepreneurs;

d) the identification and contact information of all liquidators of the entrepreneurial company;

e) the names and addresses of potential places of storage for the documents of the entrepreneurial company, and the justification of the advantages and disadvantages of each of them;

f) the identity of the person(s) responsible for the storage of/familiarisation with the documents of the entrepreneurial company, and their written consent;

g) the request of the applicant(s);

h) an indication that evidence is attached to the application;

i) the signature of the authorised person.

3. An application referred to in paragraph 1 of this article shall be accompanied by evidence proving the factual circumstances indicated in the application, a receipt confirming the payment of the state fee, and a certified copy of the identity document of the person(s) responsible for the storage of the documents of the entrepreneurial company and a written consent of the said person(s).

4. A court shall, within three days from the receipt of an application referred to in paragraph 1 of this article, examine the admissibility thereof. If the requirements of this article have been violated, the court shall, by a ruling, refuse to accept the application for consideration. This ruling shall be appealed by a complaint subject to a time limit. Otherwise, the court shall notify other liquidator(s) of the entrepreneurial company of the said application and shall set a procedural time limit for them to submit their position. After the set time limit expires, the court shall decide the issue by a ruling, without an oral hearing. A court may order an oral hearing with the participation of the liquidators of an entrepreneurial company. Their non-appearance at an oral hearing shall not hinder the review of the issue on the basis of submitted written materials.

5. A ruling referred to in paragraph 4 of this article shall specify a place of storage for the documents of an entrepreneurial company and the identification data of person(s) responsible for the storage of/familiarisation with the documents of the entrepreneurial company.

6. The ruling referred to in paragraph 4 of this article shall be appealed by a complaint subject to a time limit.

Law of Georgia No 888 of 2 August 2021 – website, 4.8.2021

 

Article 30928 – Calling an extraordinary general meeting of shareholders

1. A court shall review the issue of calling an extraordinary general meeting of shareholders on the basis of an application by a shareholder(s) holding at least 5% of the share capital.

2. If the number of applicant shareholders is more than two, they shall appoint a representative for applying to a court and for proceedings.

3. An application referred to in paragraph 1 of this article shall contain the following information:

a) the name of the court;

b) the name of the applicant(s), as well as the name of the representative, their personal number, address, actual location, e-mail address, contact telephone number and/or other data;

c) a substantiation of the existence of preconditions for applying to a court as established by the Law of Georgia on Entrepreneurs;

d) the purpose of, reasons for calling and the agenda of an extraordinary general meeting of shareholders (the agenda shall include all the issues requested by the shareholder(s) holding at least 5% of the share capital), as well as the identity and the identification data of the person to be appointed as the chairperson of the extraordinary general meeting of shareholders, if it has been requested to appoint the chairperson of the extraordinary general meeting of shareholders;

e) the expected period of holding an extraordinary general meeting of shareholders;

f) the request of the applicant(s);

g) an indication that evidence is attached to the application;

h) the signature of the authorised person.

4. An application referred to in paragraph 1 of this article shall be accompanied by evidence proving the factual circumstances indicated in the application, and a receipt confirming the payment of the state fee, and if it is requested to appoint the chairperson of the extraordinary general meeting of shareholders, also a certified copy of the identity document of a person to be appointed as the chairperson of the extraordinary general meeting of shareholders and a written consent of this person, and in the case referred to in paragraph 2 of this article, also a document confirming the power of the representative.

5. A court shall, within three days from the receipt of an application referred to in paragraph 1 of this article, examine the admissibility thereof. If the requirements of this article have been violated, the court shall, by a ruling, refuse to accept the application for consideration. The ruling shall be appealed by a complaint subject to a time limit within five days after it has been served. Otherwise, the court shall notify the entrepreneurial company of the request of the shareholder(s) and shall give the entrepreneurial company three days to submit its answer. Within five days after the set time limit expires, the court shall review the issue on the merits, without an oral hearing, and shall deliver a respective ruling. The court may schedule a court sitting with the participation of the partner and the entrepreneurial company. Their non-appearance at a court sitting shall not hinder the review of the issue on the basis of submitted written materials.

6. A court shall decide the issue of calling an extraordinary general meeting of shareholders by a ruling. If the request is satisfied, the court shall determine the calendar month when an extraordinary general meeting of shareholders will be held, and shall grant to the applicant shareholder(s) an authority to call an extraordinary general meeting of shareholders. The court may also appoint the chairperson of an extraordinary general meeting of shareholders.

7. A ruling delivered on the issue of calling an extraordinary general meeting of shareholders shall be appealed by a complaint subject to a time limit after the ruling has been served.

Law of Georgia No 888 of 2 August 2021 – website, 4.8.2021

 

Article 30929 – Adding an issue to the agenda of a general meeting of shareholders

1. A court shall review a request to add an issue to the agenda of a general meeting of shareholders on the basis of an application by a shareholder(s) holding at least 5% of the share capital.

2. If the number of applicant shareholders is more than two, they shall appoint a representative for applying to a court and for proceedings.

3. An application referred to in paragraph 1 of this article shall contain the following information:

a) the name of the court;

b) the name of the applicant(s), as well as the name of the representative, their personal number, address, actual location, e-mail address, contact telephone number and/or other data;

c) a substantiation of the existence of preconditions for applying to a court as established by the Law of Georgia on Entrepreneurs;

d) a list of issues included in the agenda of the general meeting of shareholders and the substantiation of the need to include them in the agenda;

e) the request of the applicant(s);

f) an indication that evidence is attached to the application;

g) the signature of the authorised person.

4. An application referred to in paragraph 1 of this article shall be accompanied by evidence proving the factual circumstances indicated in the application and a receipt confirming the payment of the state fee, and in the case referred to in paragraph 2 of this article, also a document confirming the power of the representative.

5. A court shall, within three days from the receipt of an application referred to in paragraph 1 of this article, examine the admissibility thereof. If the requirements of this article have been violated, the court shall, by a ruling, refuse to accept the application for consideration. The ruling shall be appealed by a complaint subject to a time limit within five days after it has been served. Otherwise, the court shall notify the entrepreneurial company of the request of the shareholder(s) and shall give the entrepreneurial company three days to submit its answer. Within five days after the set time limit expires, the court shall review the issue on the merits, without an oral hearing, and shall deliver a respective ruling. The court may schedule a court sitting with the participation of the partner and the entrepreneurial company. Their non-appearance at a court sitting shall not hinder the review of the issue on the basis of submitted written materials.

6. The court shall deliver a ruling on the issue of adding an issue to the agenda of a general meeting of shareholders. If the request is satisfied, the court shall, through publication, grant to the applicant shareholder(s) an authority to add an issue to the agenda of a general meeting of shareholders.

7. The ruling referred to in paragraph 6 of this article shall be appealed by a complaint subject to a time limit.

Law of Georgia No 888 of 2 August 2021 – website, 4.8.2021

 

Article 30930 – Calling a general meeting of a cooperative

If there is a request from 10% of members of a cooperative, or the number of members of a cooperative provided for by its statute, the court shall, in accordance with the procedure established by Article 30928 of this Code, review the issue of granting to the members an applicant cooperative an authority to call a general meeting of the cooperative.

Law of Georgia No 888 of 2 August 2021 – website, 4.8.2021

 

Article 30931 – Reducing the time limit for distributing the property of an entrepreneurial company

1. At the request of a partner or liquidator of an entrepreneurial company, in the case provided for by the Law of Georgia on Entrepreneurs, the court shall review the issue of reducing the time limit for distributing the property of an entrepreneurial company.

2. An application referred to in paragraph 1 of this article shall contain the following information:

a) the name of the court;

b) the name of the applicant(s), as well as the name of the representative, their personal number, address, actual location, e-mail address, contact telephone number and/or other data;

c) a substantiation of the existence of preconditions for applying to a court as established by the Law of Georgia on Entrepreneurs;

d) the request of the applicant(s);

e) an indication that evidence is attached to the application;

f) the signature of the authorised person.

3. An application referred to in paragraph 1 of this article shall be accompanied by evidence proving the factual circumstances indicated in the application (including a document confirming the publication of a statement on the dissolution of the entrepreneurial company, and the conclusion of an independent expert that all obligations have been fulfilled and the distribution of the property of the entrepreneurial company does not pose a threat to creditors), and a receipt confirming the payment of the state fee.

4. A court shall, within three days from the receipt of an application referred to in paragraph 1 of this article, examine the admissibility thereof. If the requirements of this article have been violated, the court shall, by a ruling, refuse to accept the application for consideration. The ruling shall be appealed by a complaint subject to a time limit within five days after it has been served. Within the next five days, the court shall review the issue on the merits, without an oral hearing, and shall deliver a respective ruling. The court may schedule a court sitting with the participation of the applicant(s). Their non-appearance at a court sitting shall not hinder the review of the issue on the basis of submitted written materials.

5. If the relevant request is satisfied, the court shall establish a 3-month period for the distribution of the property of an entrepreneurial company, which shall be counted from the date when a statement on the dissolution of the entrepreneurial company is published.

6. The ruling referred to in paragraph 4 of this article shall be appealed by a complaint subject to a time limit within five days.

Law of Georgia No 888 of 2 August 2021 – website, 4.8.2021

 

Section Six

Non-contentious Proceedings

 

Chapter XXXV – General Provisions

 

Article 310 – Matters of non-contentious jurisdiction

A court shall hear non-contentious matters on:

a) the establishment of facts of legal significance;

b) declaring a citizen as missing or deceased;

c) (deleted – 20.3.2015, No 3340);

d) restoration of rights to lost securities made out to the bearer and to order (public notice procedure);

e) recognising property as ownerless;

f) (deleted);

g) adoption;

h) recognising a child as abandoned.

Law of Georgia No 177 of 24 June 2004 – LHG I, No 19, 15.7.2004, Art. 78

Law of Georgia No 2130 of 25 November 2005 – LHG I, No 53, 19.12.2005, Art. 350

Law of Georgia No 5628 of 18 December 2007 – LHG I, No 48, 27.12.2007, Art. 418

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 311 – Hearing non-contentious matters

1. A court shall hear non-contentious matters in compliance with the procedures laid down under this Code, taking into account the modifications and additions included in Chapters XXXV–XLII, When hearing non-contentious matters, a court shall invite persons interested in the hearing.

2. If during non-contentious proceedings, a dispute arises which falls within the substantive jurisdiction of the court, the court shall dismiss the application without prejudice and explain to interested persons that they may file a claim on a general basis.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Chapter XXXVI – Establishing Facts of Legal Significance

 

Article 312 – Matters involving the establishment of facts of legal significance by court

1. A court shall establish facts based upon which personal or property rights of citizens and organisations arise, are changed or extinguished.

2. A court shall hear cases on:

a) establishing kinship of persons;

b) establishing the fact of a person's dependency;

c) establishing paternity, marriage, divorce, registration of change of a first name and/or a surname or adoption;

d) establishing the fact that a title document belongs to the person whose first name, patronymic or surname indicated in the document are not the same as the names indicated in the person's passport or birth certificate;

e) (deleted);

f) (deleted);

g) (deleted);

h) establishing the acceptance of inheritance and the place of opening of the estate;

i) (deleted).

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 5977 of 21 March 2008 – LHG I, No 9, 4.4.2008, Art. 64

Law of Georgia No 5569 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

 

Article 313 – Conditions required for establishing facts of legal significance

1. A court shall establish facts of legal significance only if the documents confirming these facts cannot be obtained in any other way or the lost documents cannot be restored.

2. (Deleted).

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 3131 – (Deleted)

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 314 – Filing an application

An application requesting the establishment of a fact of legal significance shall be filed with a court according to the applicant's place of residence.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 315 – Content of an application

The application shall indicate the purpose for which the applicant needs to establish the fact in question. The applicant shall also provide evidence that he/she cannot obtain the required documents or that the lost documents cannot be restored.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 316 – Court judgment establishing a fact of legal significance

A court judgment establishing a fact of legal significance, which is to be registered with the civil registry or other authority shall be the basis for such registration, but may not replace the documents to be issued by these authorities.

Law of Georgia No 5569 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

 

Article 3161 – Procedure for hearing cases on the establishment of facts of legal significance and for appealing a court judgment

1. Cases on the establishment of facts of legal significance shall be heard by a judge or appropriate court official in compliance with Article 311 of this Code.

2. The judgment delivered by an appropriate court official may be appealed by filing an appeal with the same court, within 10 days after a reasoned judgment has been served on the party.

Law of Georgia No 5265 of 11 November 2011 – website, 24.11.2011

 

Chapter XXXVI1 – Giving Consent to Living Organ Donation

Law of Georgia No 5580 of 24 June 2016 – website, 13.07.2016

 

Article 3162 – Submission of applications

1. On the basis of the Law of Georgia on Human Organ Transplantation, an application on obtaining a consent of a person, having close personal relationship with a recipient, for living organ donation shall be submitted to the court in accordance with the residential address of a donor.

2. A recipient, donor or a transplantation council may submit an application on obtaining consent for living organ donation.

Law of Georgia No 5580 of 24 June 2016 – website, 13.07.2016

 

[ Article 3162 – Submission of applications

1. On the basis of the Law of Georgia on Human Organ Transplantation, an application on obtaining a consent for living organ donation shall be submitted to the court in accordance with the residential address of a donor.

2. A recipient, donor or a donation commission may submit an application on obtaining consent for living organ donation. ( Shall become effective from 1 January 2025) ]

Law of Georgia No 3620 of 1 November 2023 – website, 22.11.2023

 

Article 3163 – Content of an application

1. An application on obtaining consent for living organ donation shall specify the nature of the close personal relationship between the donor and the recipient, the personal and marital status of the donor and the purpose of removing the donor’s organ.

2. The following shall be attached to a n application on obtaining a consent for living organ donation:

a) evidence certifying the existence of the close and stable emotional relation between the donor and the recipient for at least two years;

b) evidence certifying that a living organ donor has not been found among the persons determined by Article 18(b.a)(b.b) and (b.c) of the Law of Georgia on Human Organ Transplantation;

c) evidence certifying that there an alternative method for the recipient’s survival, recovery of the recipient from his/her serious illness, prevention of the progression of the disease or treatment for improving his/her health is not available;

d) a health certificate certifying the recommendation for transplantation;

e) the donor’s consent;

f) a conclusion on antigen compatibility of the donor and the recipient;

g) a health certificate of the potential donor.

Law of Georgia No 5580 of 24 June 2016 – website, 13.07.2016

 

[Article 3163 – Content of an application

1. An application on obtaining consent for living organ donation shall specify the purpose of removing the donor’s organ, the personal and marital status of the donor and nature of the ties of kinship or close personal relationship (emotional relation) between the donor and the recipient.

2. The following shall be attached to a n application on obtaining a consent for living organ donation:

a) in the case of the existence of the ties of kinship between the donor and the recipient:

a.a) a certificate confirming compliance with the conditions provided for by Article 15(2)(a) of the Law of Georgia on Human Organ Transplantation, as well as, if necessary, with the condition provided for by sub-paragraph (g) of the same paragraph;

a.b) evidence certifying the existence of the ties of kinship between the donor and the recipient in accordance with Article 16(2) of the Law of Georgia Human Organ Transplantation;

a.c) evidence that a suitable organ of a deceased person has not been found and there is no other alternative treatment method with similar effects;

a.d) a certificate on the health status of the recipient, which confirms the indication for organ transplantation;

a.e) the donor’s consent for living organ donation;

a.f) a conclusion on antigen compatibility of the donor and the recipient;

a.g) a health certificate of the potential donor, in addition, evidence that a medical and psychological examination of the donor and an assessment of the risks to life and health have been carried out and it has been determined that the obtaining of the donor’s organ will not pose a serious threat to his/her mental and physical health;

a.h) the donation commission’s approval for living organ donation;

b) in the case of the existence of close personal relationship (emotional relation) between the donor and the recipient:

b.a) evidence certifying the existence of the close and stable emotional relation between the donor and the recipient for at least two years;

b.b) evidence that a living donor could not be found among the persons provided for by Article 16(2) of the Law of Georgia on Human Organ Transplantation;

b.c) evidence certifying that there an alternative method for the recipient’s survival, recovery of the recipient from his/her serious illness, prevention of the progression of the disease or treatment for improving his/her health is not available;

b.d) a certificate and evidence provided for by sub-paragraphs (a.a.) and (a.c-a.h) of this section . ( Shall become effective from 1 January 2025) ]

Law of Georgia No 3620 of 1 November 2023 – website, 22.11.2023

 

Article 3164 – Actions to be taken by a court after admitting an application

When preparing a case for hearing, a court shall determine:

a) whether or not economic, social or psychological factors affect the donor’s consent;

b) whether or not the donor’s consent has been obtained as a result of receiving promised or actual compensation;

[b) whether or not the donor's consent is conditioned by the promise/offer or the actual receipt of monetary compensation or any other benefit; ( Shall become effective from 1 January 2025) ]

c) whether or not the donor is aware that he/she can refuse donating an organ at any time, without explaining the reasons;

d) other necessary circumstances.

Law of Georgia No 5580 of 24 June 2016 – website, 13.07.2016

Law of Georgia No 3620 of 1 November 2023 – website, 22.11.2023

 

Article 3165 – Court judgment

A court judgment, granting consent to a living organ donation of a person based on the existence of a close personal relationship of the donor with the recipient, shall be the court’s consent for the purposes of Article 18(g) of the Law of Georgia on Human Organ Transplantation.

Law of Georgia No 5580 of 24 June 2016 – website, 13.07.2016

 

[Article 3165 – Court judgment

A court judgment, granting consent to a living organ donation shall be the court’s consent for the purposes of Article 15(2)(f) and Article 20(2) of the Law of Georgia on Human Organ Transplantation. ( Shall become effective from 1 January 2025) ]

Law of Georgia No 3620 of 1 November 2023 – website, 22.11.2023

 

Article 3166 – Rules for reviewing a case and appealing a court judgment on giving consent to living organ donation

1. A court shall review a case on giving consent to living organ donation in accordance with the procedure established by Article 311 of this Code.

2. A court judgment may be appealed by filing an appeal in the same court within 10 days after the delivery of a substantiated court judgment to the party.

Law of Georgia No 5580 of 24 June 2016 – website, 13.07.2016

 

 

Chapter XXXVII – Declaring a Citizen as Missing or Deceased

 

Article 317 – Filing an application

An application to declare a citizen missing or deceased shall be filed with a court by an interested person according to the applicant's place of residence.

 

Article 318 – Content of an application

The application shall indicate the purpose for which the applicant requires a decision that a citizen is declared missing or deceased. The application shall also set out the circumstances that confirm that the citizen is missing, or circumstances that endangered the life of the missing person, or that provide grounds for assuming that the person died as a result of some accident.

 

Article 319 – Actions taken by a court after admitting an application

When preparing a case for hearing, a court shall determine persons that can provide information on the missing person. The court shall also request information from appropriate authorities about the missing person according to the person's last place of residence or work.

Law of Georgia No 5265 of 11 November 2011 – website, 24.11.2011

 

Article 320 – Court judgment

1. A court judgment declaring a person missing shall serve as grounds for transferring the missing person's property for management as property held in trust to his/her legal successors.

2. A court judgment declaring a citizen deceased shall be grounds for the civil registration authority to register the fact of death.

Law of Georgia No 5569 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

 

Article 321 – Consequences of reappearance of a person declared missing or deceased or consequences of establishing such person’s whereabouts

If a person declared missing or deceased reappears or the person is located, a court shall, by a new judgment, cancel its previous judgment. The new judgment shall serve as grounds for the civil registration authority to cancel the death record of the person.

Law of Georgia No 5569 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

 

Article 3211 – Procedure for hearing cases on declaring a citizen missing or deceased and for appealing the judgment on such matters

1. Cases on declaring a citizen missing or deceased shall be heard by a judge or an appropriate court official in compliance with Article 311 of this Code.

2. The judgment delivered by an appropriate court official may be appealed by filing an appeal with the same court, within 10 days after a reasoned decision has been served on the party.

Law of Georgia No 5265 of 11 November 2011 – website, 24.11.2011

 

Chapter XXXVIII – (Deleted)

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 322 – (Deleted)

Law of Georgia No 2130 of 25 November 2005 – LHG I, No 53, 19.12.2005, Art. 350

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 323 – (Deleted)

Law of Georgia No 2130 of 25 November 2005 – LHG I, No 53, 19.12.2005, Art. 350

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 324 – (Deleted)

Law of Georgia No 2130 of 25 November 2005 – LHG I, No 53, 19.12.2005, Art. 350

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 325 – (Deleted)

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 326 – (Deleted)

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 327 – (Deleted)

Decision of the Constitutional Court of Georgia No 2/4//532,533 of 8 October 2014 – website, 28.10.2014

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Chapter XXXIX – Restoration of Rights to Lost or Destroyed Securities Made out to the Bearer or to Order (Public Notice Procedure)

 

Article 328 – Filing an application

1. If a security made out to the bearer or to order is lost or destroyed, a person may, in cases provided by law, request a court to declare the lost or destroyed security invalid and to restore the rights to it.

2. An application shall be filed with a court according to the location of the agency issuing the document referred to in this article.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 329 – Content of the application

The application shall indicate the distinctive features of the lost or destroyed document, the issuing authority and the circumstances under which the document was lost.

 

Article 330 – Actions taken by a judge after admitting an application

1. After admitting an application the judge shall deliver a ruling prohibiting the agency (the person) issuing the document to stop any payments under the document and order the applicant to bear all costs of publication in the local press.

2. A refusal to deliver such ruling may be appealed with a complaint subject to a time limit.

 

Article 331 – Publication

A publication shall contain:

a) name of the court with which an application about losing a document has been filed

b) name and place of residence of the applicant

c) name and distinctive features of the document

d) proposal to the bearer of the document on the loss of which the application has been filed requesting that the bearer file an application with a court claiming his/her rights to the document, within three months after publication.

 

Article 332 – Application of the bearer

The bearer of the document the loss of which has been declared shall be obligated to file an application with the court that delivered the ruling and claim his/her right to the document within three months after publication. The bearer shall also present the original document.

 

Article 333 – Actions taken by a judge receiving an application from the document bearer

1. If the bearer files an application with a court before the expiry of three months after the date of publication, the court shall dismiss the application on the loss of the document and shall set time limits within which the agency (person) issuing the document shall be prohibited to make any payments under this document. This period may not exceed two months.

2. At the same time, a court shall inform the applicant of his/her right to file, under a general procedure, a claim for return of the document against the person who holds this document, and shall inform the bearer of his/her right to have the applicant indemnify damages caused by the prohibitive measure. The court ruling may be appealed by a complaint subject to a time limit.

 

Article 334 – Appointing a hearing

A court shall hear a case to declare lost documents invalid after 3 years following publication has expired, unless the document bearer has filed an application referred to in Article 332.

 

Article 335 – Court judgment based on the application

If the applicant's claim is satisfied, the court shall deliver a judgment declaring the lost document invalid. This judgment shall entitle the applicant to receive a deposit or a new document in exchange for the document declared invalid.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 336 – Right of a bearer to file a claim for unjust acquisition of property

A bearer who, for any reason, failed to claim his/her right to this document, may, after the court judgment declaring the lost document invalid enters into force, file a claim for unjust acquisition or saving of property against the person who obtained the right to receive a new document in exchange for the lost document.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Chapter XL – Declaring Property Ownerless

 

Article 337 – Filing an application

An application to declare property ownerless shall be filed with a court by the person who took possession of the property according to a natural person's place of residence or a legal person’s location.

 

Article 338 – Content of the application

The application to declare property ownerless shall indicate: the property that is to be declared ownerless; distinctive features of the property, evidence that confirms that the owner has abandoned the property without intending to maintain title to the property; also evidence that confirms that the applicant took possession of such property the appropriation of which is not prohibited by law and the rights of another person who had the right to appropriate the property in question are not violated.

 

Article 339 – Publication

After admitting an application the court shall place a notice in a local newspaper that shall contain:

a) the name of the court that is to make a judgment on declaring property ownerless

b) the name of the applicant

c) description of the property that shall be declared ownerless;

d) a request addressed to persons who may have a claim to the property that is to be declared ownerless, to declare their rights to the court within three months following publication.

 

Article 340 – Defending the title to property by bringing an action

1. If, within the time limits provided in Article 339(d), a court receives an application claiming title to the property, then the court shall, by its ruling, dismiss the application to declare the property as ownerless and shall propose to the applicant to file an action for acknowledgement against the person who has claimed title to the property.

2. If the court does not receive an application claiming title to the property before the set time limits expire, the court shall hear the case and interview the persons who are able to provide information on ownership of the property. The court shall also request information from appropriate authorities.

 

Article 341 – Court judgment

If a court declares that the property has no owner, or the owner has abandoned the property without intending to maintain title to the property, the court shall deliver a judgment recognising the movable property as ownerless and transferring it to the person who took possession of the property.

 

Chapter XLI – (Deleted)

Law of Georgia No 177 of 24 June 2004 – LHG I, No 19, 15.7.2004, Art. 78

Law of Georgia No 2130 of 25 November 2005 – LHG I, No 53, 19.12.2005, Art. 350

 

Article 342 – (Deleted)

Law of Georgia No 177 of 24 June 2004 – LHG I, No 19, 15.7.2004, Art. 78

Law of Georgia No 2130 of 25 November 2005 – LHG I, No 53, 19.12.2005, Art. 350

 

Article 343 – (Deleted)

Law of Georgia No 177 of 24 June 2004 – LHG I, No 19, 15.7.2004, Art. 78

Law of Georgia No 2130 of 25 November 2005 – LHG I, No 53, 19.12.2005, Art. 350

 

Article 344 – (Deleted)

Law of Georgia No 2105 of 23 April 2003 – LHG I, No 12, 21.5.2003, Art. 63

Law of Georgia No 177 of 24 June 2004 – LHG I, No 19, 15.7.2004, Art. 78

Law of Georgia No 2130 of 25 November 2005 – LHG I, No 53, 19.12.2005, Art. 350

 

Article 345 – (Deleted)

Law of Georgia No 177 of 24 June 2004 – LHG I, No 19, 15.7.2004, Art. 78

Law of Georgia No 2130 of 25 November 2005 – LHG I, No 53, 19.12.2005, Art. 350

 

Article 346 – (Deleted)

Law of Georgia No 177 of 24 June 2004 – LHG I, No 19, 15.7.2004, Art. 78

Law of Georgia No 2130 of 25 November 2005 – LHG I, No 53, 19.12.2005, Art. 350

 

Article 347 – (Deleted)

Law of Georgia No 177 of 24 June 2004 – LHG I, No 19, 15.7.2004, Art. 78

Law of Georgia No 2130 of 25 November 2005 – LHG I, No 53, 19.12.2005, Art. 350

 

Article 348 – (Deleted)

Law of Georgia No 2130 of 25 November 2005 – LHG I, No 53, 19.12.2005, Art. 350

 

Chapter XLII – Adoption

 

Article 349 – Application for adoption

An application for adoption shall be filed with a court according to the place of residence of the adoptive parent or the adoptee.

 

Article 350 – Content of the application

1. An application for adoption shall indicate the details of the adoptee and the adoptive parent(s) as well as the circumstances that confirm that the child is adopted for the welfare and in the best interests of the child.

2. The application shall be accompanied by:

a) consent of a spouse, when a child is adopted by one of the spouses;

b) consent of the parents of the child to be adopted, if any.

3. A court may, at the request of an applicant or on its own initiative, make a request for evidence that have significance for proper settlement of the case.

4. A hearing of a case of adoption shall be closed. Parties may request a public hearing. If an adoptive parent (parents) and a child of 10 years or more than 10 years of age or his/her representative fail to agree on whether a hearing should be closed or public, the issue shall be settled by court. In the case of attendance of a hearing by a child under 10 years of age, the court shall settle this issue considering the age, health status and degree of maturity of the child.

Law of Georgia No 1956 of 13 May 1999 – LHG I, No 15(22), 14.5.1999, Art. 64

Law of Georgia No 2078 of 9 June 1999 – LHG I, No 24(31), 26.7.1999, Art. 112

Law of Georgia No 2385 of 18 December 2009 – LHG I, No 50, 31.12.2009, Art. 402

Law of Georgia No 753 of 4 May 2017 – website, 24.5.2017

Law of Georgia No 5014 of 20 September 2019 – website, 27.9.2019

Law of Georgia No 5914 of 21 May 2020 – website, 25.5.2020

 

Article 351 – Court judgment

1. If a court finds that the adoption is for the welfare and in the best interests of the child, it shall deliver a judgment on the adoption, which shall not be made public at the request of the applicant.

2. (Deleted – 4.5.2017, No 753).

3. The adoption shall be valid from the day when the court judgment enters into force.

Law of Georgia No 1956 of 13 May 1999 – LHG I, No 15(22), 14.5.1999, Art. 64

Law of Georgia No 2385 of 18 December 2009 – LHG I, No 50, 31.12.2009, Art. 402

Law of Georgia No 753 of 4 May 2017 – website, 24.5.2017

 

Chapter XLII1 – Restoration of Proceedings of Lost Material of Cases

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 3511 – Procedure for restoring the proceedings of lost material of cases

The proceedings of lost material of cases may be restored on the application of the parties.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 3512 – Filing an application with a competent court

An application for restoring proceedings of the lost material of a case shall be filed with the court or with its successor in title that delivered a judgment (ruling) on termination of the proceedings. If the proceedings in the missing case are not concluded, the application shall be filed with the court in which the case is pending.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 3513 – Content of the application

1. An application shall contain:

a) the name of the reviewing court

b) the name of the court that delivered a judgment or ruling on the missing case, or a ruling on termination of the proceedings

c) the part of the lost records the restoration of which is requested by the applicant

d) the circumstances due to which the case records in question were lost

e) the purpose for which the applicant needs to restore the proceedings of lost material of the case

f) the detailed information on the case.

2. The documents or their certified copies kept by the applicant and which are related to the case shall be attached to the application, even if they have not been certified in compliance with established procedures.

3. The receipt confirming the payment of state fees shall be attached to the application if the material of the case were lost through the applicant’s fault.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 3514 – Procedure for reviewing application

1. A court shall hear the application for restoring the proceedings of lost material of case in the presence of the parties. Failure of one or both of the parties to appear shall not delay the hearing. If necessary, the court shall, on its own initiative or on the petition of the parties, invite persons who are able to provide the court with the information related to the restoration of the proceedings. The court may also request information from appropriate authorities.

2. The court hearing the case shall base its decisions on the remaining court material of the case, as well as on the petitions of the parties or documents of other persons that were served on the parties before the case material were lost; also on certified copies of the documents and material that concern the case. Persons who participate in the proceedings may submit for review to the court a draft of the decision that is to be restored.

3. The court may interrogate as witnesses the persons that were present during the performance of procedural actions, and if necessary, also the persons that were present at the hearing of the case the records of which have been lost.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 3515 – Court ruling on restoring the proceedings of lost material of cases

A court shall deliver a ruling on restoring the proceedings of lost material of a case; the judgment shall include the content of the judgment or ruling by which the proceedings of the lost material of the case was terminated. The ruling shall also indicate the procedural actions performed during the proceedings over the missing case. The ruling on the restoration of the proceedings of lost material of cases may be appealed by a complaint subject to a time limit.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 3516 – Impossibility of restoring proceedings of the lost material of case

If the proceedings of lost material of a case cannot be restored, the court shall, by its ruling, terminate the proceedings on the restoration of proceedings of lost material of cases. In that case, the applicant may file a claim under a general procedure. This ruling may be appealed by a complaint subject to a time limit.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Section Seven

Special aspects of reviewing matters relating to the return of a wrongfully removed or retained child or the use of rights of access to the child, as well as matters concerning family, administrative, state-legal relationships, confiscation and transfer to the State of property obtained through racketeering, or property of an official, of a member of the ‘criminal underworld’, of a human trafficker, of a person facilitating the distribution of drugs or of a person convicted of the crime provided in Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia, and matters related to declaring a person connected with the person who carries out prohibited economic activities in the occupied territories

Law of Georgia No 211 of 24 June 2004 – LHG I, No 18, 9.7.2004, Art. 64

Law of Georgia No 5199 of 4 July 2007 – LHG I, No 28, 18.7.2007, Art. 286

Law of Georgia No 797 of 19 December 2008 – LHG I, No 40, 29.12.2008, Art. 284

Law of Georgia No 4869 of 21 June 2011 – website, 6.7.2011

Law of Georgia No 1525 of 13 November 2013 – website, 22.11.2013

Law of Georgia No 2151 of 18 April 2018 – website, 1.5.2018

 

Chapter XLII2 – Special aspects of reviewing cases relating to the return of a wrongfully removed or retained child or the right of access to the child

Law of Georgia No 4869 of 21 June 2011 – website, 6.7.2011

 

Article 3517 – Definition of the terms used in this chapter

For the purposes of this chapter, the terms used herein have the following meaning:

a) convention – the Hague Convention of 25 October 1980 on the Civil Aspects of International Child Abduction;

b) Central Authority – a structural unit of the Ministry of Justice of Georgia;

c) child – any person under 16;

d) applicant – any person or body filing a claim for the return of a wrongfully removed or retained child or for the granting access to the child;

e) court – Tbilisi and Kutaisi City Courts and Courts of Appeal, and the Supreme Court of Georgia;

f) right of custody – the right provided for in Article 13057(e) of the Civil Code of Georgia;

g) right of access to the child – the right provided for in Article 13057(f) of the Civil Code of Georgia;

h) wrongful removal of a child – breach of the rights of custody attributed to a person or a body alone, or to them jointly, under the law of the state in which the child was habitually resident immediately before the wrongful removal; and where those rights were actually exercised at the time of removal of the child, either alone or jointly, and/or would have been so exercised if the child was not wrongfully removed; and, in addition, the child was removed from this state to a Contracting State to the Convention without the permission of a person or a body with the rights of custody and the child is not returned to the country upon the request of such person or body;

i) wrongful retention of a child – breach of the rights of custody attributed to a person or a body alone, or to them jointly, under the law of the state in which the child was habitually resident immediately before the wrongful retention; and where those rights were actually exercised at the time of retention of the child, either alone or jointly, and/or would have been so exercised if the child was not wrongfully retained; and, in addition, the child was removed from this state to a Contracting State to the Convention for a specific period of time with the permission of a person or a body with the rights of custody, but the child is not returned to the country of habitual residence after the expiry of this period, despite the request of such person or body.

Law of Georgia No 4869 of 21 June 2011 – website, 6.7.2011

Law of Georgia No 6054 of 10 June 2020 – website, 19.6.2020

 

Article 3518 – Scope of regulation

Procedures laid down by this Code, taking into account the special aspects determined under this chapter, shall apply to the matters relating to returning a wrongfully removed or retained child or to using the right of access to the child.

Law of Georgia No 4869 of 21 June 2011 – website, 6.7.2011

 

Article 3519 – Jurisdiction

1. A claim for the matters relating to returning a wrongfully removed or retained child or to using the right of access to the child shall be filed with a court according to the procedures established under this Code.

2. The matters relating to returning a wrongfully removed or retained child or to using the right of access to the child shall be reviewed by Tbilisi and Kutaisi city courts in the first instance, according to the child's location. For the purposes of this chapter, the jurisdiction of the Tbilisi City Court shall cover eastern Georgia and Kutaisi City Court shall cover western Georgia.

3. The judgment delivered by the Tbilisi and Kutaisi City Courts on returning a wrongfully removed/retained child or on using the right of access to the child may be appealed to the Tbilisi and Kutaisi Courts of Appeal in accordance with the procedures established by this Code, within two weeks after a reasoned judgment has been served upon the party.

4. The judgment delivered by the Tbilisi and Kutaisi Courts of Appeal on returning a wrongfully removed/retained child or on using the right of access to the child may be appealed to the Supreme Court of Georgia in accordance with the procedures established by this Code, within two weeks after a reasoned judgment has been served upon the party.

Law of Georgia No 4869 of 21 June 2011 – website, 6.7.2011

Law of Georgia No 6054 of 10 June 2020 – website, 19.6.2020

 

Article 35110 – Petition for a court order

If an applicant has filed a claim with regard to the matters relating to the return of a wrongfully removed or retained child or to the use of the right of access to the child, the applicant may petition the court, before the court delivers a final judgment, to issue:

a) an order restricting removal of the child

b) an order placing the child with the relevant person or institution

c) an order to locate the child by means of appropriate state authorities

d) any other order that the applicant may deem appropriate according to the provisions of the Convention.

Law of Georgia No 4869 of 21 June 2011 – website, 6.7.2011

 

Article 35111 – Ascertaining whether there has been a wrongful removal/retention of a child

1. In ascertaining whether or not a child has been removed/retained wrongfully, the court which has admitted the claim, may take notice directly of the legislation of the State in which the child habitually resides, of judicial or administrative decisions of this State and/or of judicial or administrative decisions of a third State, regardless of whether the decision has been recognised by the State of habitual residence of the child, without recourse to the specific procedures which the court would otherwise apply for recognising/confirming/acknowledging such decision in the territory of Georgia.

2. Before delivering a decision on returning the child, the court may request that the applicant obtain from the authorities of the State of the habitual residence of the child any document that can confirm that the removal/retention was wrongful. The Central Authority may assist the applicant in obtaining such document.

Law of Georgia No 4869 of 21 June 2011 – website, 6.7.2011

Law of Georgia No 6054 of 10 June 2020 – website, 19.6.2020

 

Article 35112 – Consequences of admitting a claim for wrongful removal/retention of a child

After receiving information from the Central Authority about the initiation of proceedings on the return of a wrongfully removed/retained child to the State of his/her habitual residence, none of the courts of Georgia shall be authorised to decide the rights of custody until a decision refusing the return the wrongfully removed/retained child.

Law of Georgia No 4869 of 21 June 2011 – website, 6.7.2011

Law of Georgia No 6054 of 10 June 2020 – website, 19.6.2020

 

Article 35113 – Judicial proceedings

1. A court shall hear the child, if the child’s age, physical and mental state makes it possible.

2. The child shall be heard according to the procedures established by the legislation of Georgia. An expert and/or a social worker shall attend the hearing.

Law of Georgia No 4869 of 21 June 2011 – website, 6.7.2011

 

Article 35114 – Judicial time limits

1. A court shall deliver a judgment on the return of a wrongfully removed or retained child or on the right of access to the child expeditiously, within six weeks after commencement of proceedings.

2. A court shall deliver a judgment on the petitions of the applicant provided in Article 35110 of this Code within 48 hours.

Law of Georgia No 4869 of 21 June 2011 – website, 6.7.2011

 

Article 35115 – Court judgment on returning a wrongfully removed or retained child

1. A court shall deliver a judgment on returning a wrongfully removed or retained child, if:

a) the child has been wrongfully removed or retained and on the date of filing the claim with the court, a period of less than one year has elapsed from the date of the child's wrongful removal or retention;

b) more than one year has elapsed between the child's wrongful removal or retention and the filing of a claim, and it has not been manifestly demonstrated that the child is now settled in a new environment.

2. The provisions of this article shall not restrict the court's right to order the return of the child at any stage of the hearing.

Law of Georgia No 4869 of 21 June 2011 – website, 6.7.2011

Law of Georgia No 6054 of 10 June 2020 – website, 19.6.2020

 

Article 35116 – Court judgment on leaving a wrongfully removed or retained child in Georgia

A court may refuse to return a wrongfully removed or retained child, if:

a) more than one year has elapsed from the date of the child's wrongful removal/retention to the date of the submission of a respective application or claim, and the child has settled in its new environment;

b) the person or other body requesting the return of the child, was not actually exercising the right of custody at the time of the wrongful removal/retention of the child in Georgia, or had consented to or subsequently acquiesced in the removal/retention;

c) the child expressly objects to being returned and has attained an age and degree of physical and mental maturity at which it is appropriate to take account of its views;

d) there is a grave risk that the return would expose the child to physical or mental harm and/or otherwise place the child in an intolerable situation.

Law of Georgia No 4869 of 21 June 2011 – website, 6.7.2011

Law of Georgia No 6054 of 10 June 2020 – website, 19.6.2020

 

Article 35117 – Enforcement, or termination of the enforcement, of a judgment on the return of a wrongfully removed/retained child or on the exercise of the right of access to the child

1. A judgment on the return of a wrongfully removed or retained child or on the exercise of the right of access to the child shall include the issues related to its enforcement.

2. If after the body responsible for the enforcement of a judgment on the return of a wrongfully removed/detained child takes measures in accordance with the legislation of Georgia, the child who has reached such an age and degree of maturity when taking his/her opinion is advisable refuses to return, the case shall be referred to the court that delivered the judgment. The court shall, within one week after admitting the case, make a decision to terminate the procedure of the enforcement of the said judgment. If the best interests of the child require so, this decision shall be made by an oral hearing.

3. If a wrongfully/retained child refuses to return, the authenticity of his/her will shall be confirmed by a psychologist.

4. The procedures of the enforcement of judgments on the return of wrongfully/retained children, the bodies responsible for the enforcement thereof, and their powers in enforcing such judgments, shall be determined by the Government of Georgia in the Referral and Enforcement Procedures on the Return of Wrongfully Removed or Wrongfully Retained Children or the Exercise of the Right of Access to Children.

Law of Georgia No 4869 of 21 June 2011 – website, 6.7.2011

Law of Georgia No 6054 of 10 June 2020 – website, 19.6.2020

 

Article 35118 – Costs

1. The applicant shall be exempt from the costs of proceedings.

2. When delivering a judgment on the return of a wrongfully removed or retained child or on the rights of access to the child, a court shall direct the person who has wrongfully removed or retained the child, or precluded the rights of access, to pay necessary costs incurred by the applicant, including travel costs, any costs incurred or payments made for locating the child, the costs of legal representation of the applicant, and those of returning the child.

Law of Georgia No 4869 of 21 June 2011 – website, 6.7.2011

 

Chapter XLII3 – Special aspects of reviewing cases provided in the Hague Convention of 19 October 1996 on Jurisdiction, Applicable Law, Recognition, Enforcement and Co-operation in respect of Parental Responsibility and Measures for the Protection of Children

Law of Georgia No 2111 of 19 March 2014 – website, 1.4.2014

 

Article 35119 – Central Authority stipulated by the Convention

The Central Authority stipulated by the Hague Convention of 19 October 1996 on Jurisdiction, Applicable Law, Recognition, Enforcement and Co-operation in respect of Parental Responsibility and Measures for the Protection of Children shall be a structural unit of the Ministry of Justice of Georgia.

Law of Georgia No 2111 of 19 March 2014 – website, 1.4.2014

 

Article 35120 – Compliance with the request of the Central Authority of the Contracting State

1. To protect the person and/or the property of the child, the structural unit of the Ministry of Justice of Georgia shall forward to the guardianship and custodianship authorities, according to the location of the child, the request of the Contracting State’s Central Authority stipulated by the Hague Convention of 19 October 1996 on Jurisdiction, Applicable Law, Recognition, Enforcement and Co-operation in respect of Parental Responsibility and Measures for the Protection of Children. The guardianship and custodianship authorities shall be obligated to take measures prescribed by the legislation of Georgia upon receipt of the request.

2. If guardianship and custodianship authorities apply to a court in order to protect the person and/or property of the child, the court shall hear the case not later than six weeks after the court admits the case.

Law of Georgia No 2111 of 19 March 2014 – website, 1.4.2014

 

Chapter XLIII – Special Aspects of Reviewing Family Matters

 

Article 352 – Scope of application

The procedures prescribed by this Code, along with the additions established under this chapter shall apply for matrimonial and family matters.

 

Article 353 – Death of one of the spouses

In the case of death of one of the spouses, a case initiated before the court shall be terminated.

 

Article 354 – Establishment of case circumstances on a court's initiative

1. A court may, on its own initiative, determine the scope of the circumstance that are to be established, and after examining the parties, request ( from the appropriate persons ) evidence that has not been indicated by the parties.

2. Cases arising from family relations may not be reviewed together with cases initiated with respect to claims of a different nature.

 

Article 355 – Interim court order

1. On petition of the parties, a court may issue an interim order to regulate:

a) issues related to childcare by parents

b) access of one of the parents to the child

c) granting custody of the child to one of the parents for upbringing

d) the obligation to maintain a minor child

e) the issue relating to providing material support by one parent to the other parent

f) the issues relating to household and the right to use the home

g) the issue of advance payment of costs related to cases arising from family relationships.

2. A court ruling on the above issues may be delivered without an oral hearing of the case.

3. The court that has delivered a ruling may, on the application of the parties, modify or reverse its ruling.

 

Article 356 – Court judgment the annulment of marriage or divorce

1. Upon request of the parties, a court shall, in its judgment on the annulment of the marriage or divorce, decide the matters relating to:

a) joint care by parents for the child born in marriage;

b) relations of one of the parents with the child born in marriage;

c) granting custody of the child to one of the parents;

d) providing material support to the child born in marriage;

e) reciprocal maintenance of the spouses.

2. A court shall deliver one judgment on the annulment of a divorce or marriage and on its consequences. If a court separates other cases arising from the matrimonial cases, then it shall deliver a ruling on the matters referred to in paragraph 1(a) and (b) of this article. Such ruling may be appealed with a complaint subject to a time limit.

 

Chapter XLIV – (Deleted)

Law of Georgia No 70 of 10 December 1999 – LHG I, No 48(55), 16.12.1999, Art. 245

 

Article 357 – (Deleted)

Law of Georgia No 70 of 10 December 1999 – LHG I, No 48(55), 16.12.1999, Art. 245

 

Article 358 – (Deleted)

Law of Georgia No 70 of 10 December 1999 – LHG I, No 48(55), 16.12.1999, Art. 245

 

Article 359 – (Deleted)

Law of Georgia No 2365 of 8 September 1999 – LHG I, No 43(50), 21.9.1999, Art. 214

Law of Georgia No 70 of 10 December 1999 – LHG I, No 48(55), 16.12.1999, Art. 245

 

Article 360 – (Deleted)

Law of Georgia No 1972 of 28 May 1999 – LHG I, No 18(25), 1.6.1999, Art. 71

Law of Georgia No 70 of 10 December 1999 – LHG I, No 48(55), 16.12.1999, Art. 245

 

Article 361 – (Deleted)

Law of Georgia No 70 of 10 December 1999 – LHG I, No 48(55), 16.12.1999, Art. 245

 

Article 362 – (Deleted)

Law of Georgia No 70 of 10 December 1999 – LHG I, No 48(55), 16.12.1999, Art. 245

 

Article 363 – (Deleted)

Law of Georgia No 70 of 10 December 1999 – LHG I, No 48(55), 16.12.1999, Art. 245

 

Chapter XLIV1 – Proceedings for the confiscation and transfer to the State of the property derived from racketeering activities, or the property of an official, member of the ‘criminal underworld’, human trafficker, person facilitating distribution of drugs, or the property of a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia

Law of Georgia No 211 of 24 June 2004 – LHG I, No 18, 9.7.2004, Art. 64

Law of Georgia No 2357 of 20 December 2005 – LHG I, No 57, 29.12.2005, Art. 441

Law of Georgia No 3838 of 7 December 2006 – LHG I, No 48, 22.12.2006, Art. 335

Law of Georgia No 5199 of 4 July 2007 – LHG I, No 28, 18.7.2007, Art. 286

Law of Georgia No 1525 of 13 November 2013 – website, 22.11.2013

Law of Georgia No 2151 of 18 April 2018 – website, 1.5.2018

 

Article 3561 – Definition of terms

For the purposes of this chapter, the terms have the following meanings:

a) racketeering – repeated and organised activities performed for gaining income or other material benefit and related to deliberate crime (unless the conviction has been expunged or removed), if such activity was carried out at least twice within five calendar years, excluding any period of detention and imprisonment;

b) racketeering group – a legal person, as well as any association of physical and/or legal persons engaged in racketeering;

c) racketeer – a person who runs activities of a racketeering group independently or jointly with other person(s) or otherwise participates in the activities of a racketeering group and who is aware of the racketeering nature of this group, also who illegally settles or participates in solving disputes between racketeering groups or between a racketeering group and other persons;

d) an official – an official, a public servant, the head or deputy head of a legal entity under public law as defined under Article 2 of the Law of Georgia on the Fight Against Corruption, as well as a person authorised to manage/represent an enterprise, in which the State or a municipality owns 50% or more than 50% of the equity (shares), regardless of whether or not this person has been dismissed from the position;

e) human trafficker – a natural or legal person or group of persons who have committed a crime under articles 1431 and/or 1432 of the Criminal Code of Georgia;

f) person facilitating the distribution of drugs – a natural or legal person or group of persons who committed the crime provided in Article 260 of the Criminal Code of Georgia (if the purpose of selling the drugs has been confirmed) or in Article 261(4) of the Criminal Code of Georgia (if the purpose of selling the psychotropic substances has been confirmed), or a particularly serious crime provided in Chapter XXXIII of the Criminal Code of Georgia;

g) member of the criminal underworld:

g.a) a person who recognises the ‘criminal underworld’ and is actively involved in its activity; and a person who recognises the ‘criminal underworld’, has a link with it and there is a combination of the explicit signs that the person, by his/her act, expresses his/her willingness to become involved in the activity of the ‘criminal underworld’;

g.b) a person who runs and/or organises the ‘criminal underworld’ in any form, or runs and/or organises a certain group of persons using the methods of the ‘criminal underworld’ activities (‘a thief in law’);

h) family member – a spouse, a minor child, a stepchild of a racketeer, an official, a member of the ‘criminal underworld’, a human trafficker, a person facilitating the distribution of drugs or of a person convicted of the crime under Article 194 and/or Article 3311of the Criminal Code of Georgia, or a person permanently residing with a racketeer, an official, a member of the ‘criminal underworld’, a human trafficker, a person facilitating the distribution of drugs or with a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311of the Criminal Code of Georgia;

i) close relative – a family member, a relative of direct ascending or descending line, siblings of a racketeer, an official, a member of the ‘criminal underworld’, a human trafficker, a person facilitating the distribution of drugs or of a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia, stepchildren of his/her parents or children, siblings and parents of his/her spouse;

j) person connected with a racketeer, an official, a member of the ‘criminal underworld’, a human trafficker, a person facilitating the distribution of drugs or with a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia – a person who, based on legal documentation, holds property and there is a reasonable suspicion that this property has been derived from racketeering or is obtained and/or used, is (was) administered by a racketeer, an official, a member of the ‘ criminal underworld’, a human trafficker, a person facilitating the distribution of drugs or by a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia;

k) property derived from racketeering – property or income obtained from racketeering, property acquired with proceeds from racketeering, as well as income, property or proceeds from property obtained by a racketeering group, a racketeer, a racketeer's family member, close relative, or by a person connected with a racketeer, where there is no document or evidence to confirm that the income or property has been obtained by lawful means;

l) property of an official – income, property or proceeds from the property of an official, the official's family member, close relative or of a person connected with the official, where there is no document or evidence to confirm that the income or property has been obtained by lawful means;

m) property of a member of the ‘criminal underworld’ – income, property or proceeds from the property of a member of the ‘criminal underworld’, his/her family member, close relative or of a person connected with a racketeer or a member of the ‘criminal underworld’, where there is no document or evidence to confirm that the income or property has been obtained by lawful means;

n) property of a human trafficker – income, property or proceeds from the property of a human trafficker, his/her family member, close relative or of a person connected to the human trafficker, where there is no document or evidence to confirm that the income or property has been obtained by lawful means;

o) property of a person facilitating the distribution of drugs – income, property or proceeds from the property of a person facilitating the distribution of drugs, his/her family member, close relative or of a person connected with this person, where there is no document or evidence to confirm that the income or property has been obtained by lawful means;

p) property of a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal code of Georgia – income, property or proceeds from the property of a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal code of Georgia, his/her family member, close relative or of a person connected with a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal code of Georgia, where there is no document or evidence to confirm that the income or property has been obtained by lawful means;

q) illegal property – income, property or proceeds from the property, shares (interest) acquired illegally by a racketeering group, a racketeer, an official, a member of the ‘criminal underworld’, a human trafficker, a person facilitating the distribution of drugs or by a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia, or by his/her family member, his/her close relative or by a person connected with him/her;

r) undocumented property – property, also proceeds from the property, shares (interest) where a racketeering group, a racketeer, an official, a member of the ‘criminal underworld’, a human trafficker, a person facilitating the distribution of drugs or a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia, or by his/her family member, his/her close relative or a person connected with him/her hold no document or evidence to confirm that the income or property or shares has been obtained by lawful means, and/or where this property, proceeds from the property, shares have been acquired with the funds derived from the alienation of illegal property.

Law of Georgia No 211 of 24 June 2004 – LHG I, No 18, 9.7.2004, Art. 64

Law of Georgia No 2357 of 20 December 2005 – LHG I, No 57, 29.12.2005, Art. 441

Law of Georgia No 3838 of 7 December 2006 – LHG I, No 48, 22.12.2006, Art. 335

Law of Georgia No 5199 of 4 July 2007 – LHG I, No 28, 18.7.2007, Art. 286

Law of Georgia No 1525 of 13 November 2013 – website, 22.11.2013

Law of Georgia No 4370 of 27 October 2015 – website, 11.11.2015

Law of Georgia No 162 of 21 December 2016 – website, 28.12.2016

Law of Georgia No 2151 of 18 April 2018 – website, 1.5.2018

Law of Georgia No 2226 of 30 November 2022 – website, 15.12.2022

 

Article 3562 – Filing a claim for confiscation and transfer to the State of property derived from racketeering activities, or property of officials, members of the ‘criminal underworld’, human traffickers, persons facilitating the distribution of drugs or property of persons convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia

1. A claim for confiscation and transfer to the State of property derived from racketeering, or property of officials, members of the ‘criminal underworld’, human traffickers, persons facilitating the distribution of drugs or property of persons convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia may be filed by a prosecutor within 10 years after a court ruling against the racketeer, the official, the member of ‘criminal underworld’, the human trafficker, the person facilitating the distribution of drugs or the person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia has entered into force.

2. A claim for confiscation and transfer to the State of property derived from racketeering may be filed against a racketeering group, a racketeer, a racketeer's family member, close relative or against a person connected with the racketeer.

3. A claim for confiscation and transfer to the State of property of an official may be filed against the official, the official's family member, close relative or against a person connected with the official.

4. A claim for confiscation and transfer to the State of property of a member of the ‘criminal underworld’ may be filed against the member of the ‘criminal underworld’, his/her family member, his/her close relative or against a person connected with the member of the ‘criminal underworld’.

5. A claim for confiscation and transfer to the State of property of a human trafficker may be filed against the human trafficker, the human trafficker's family member, close relative or against a person connected with the human trafficker.

6. A claim for confiscation and transfer to the State of property of a person facilitating the distribution of drugs may be filed against this person, his/her family member, close relative or against a person connected with the person facilitating the distribution of drugs.

7. A claim for confiscation and transfer to the State of property of a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia may be filed against this person, his/her family member, close relative or against a person connected with the person convicted of the crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia.

Law of Georgia No 211 of 24 June 2004 – LHG I, No 18, 9.7.2004, Art. 64

Law of Georgia No 2357 of 20 December 2005 – LHG I, No 57, 29.12.2005, Art. 441

Law of Georgia No 3838 of 7 December 2006 – LHG I, No 48, 22.12.2006, Art. 335

Law of Georgia No 5199 of 4 July 2007 – LHG I, No 28, 18.7.2007, Art. 286

Law of Georgia No 3035 of 4 May 2010 – LHG I, No 24, 10.5.2010, Art. 163

Law of Georgia No 1525 of 13 November 2013 – website, 22.11.2013

Law of Georgia No 2151 of 18 April 2018 – website, 1.5.2018

 

Article 3563 – Declaring property to be derived from racketeering, declaring to be unlawful and undocumented the property of a racketeering group, a racketeer, an official, a member of the ‘criminal underworld’, a human trafficker, a person facilitating the distribution of drugs or of a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia

1. A judge shall declare property to be derived from racketeering if following evaluation of the appropriate evidence, it is discovered that the property has been derived from racketeering, constitutes proceeds from such property or has been acquired with proceeds from racketeering, or there is no document or evidence to confirm that the property of a racketeering group, a racketeer, the racketeer's family member, close relative or of a person connected with the racketeer has been obtained by lawful means;

2. A plaintiff shall be obliged to provide to the court evidence that confirms that the defendant's property has been derived from racketeering.

3. A judge shall declare as illegal the property of a racketeering group, a racketeer, an official, a member of the ‘criminal underworld’, a human trafficker, a person facilitating the distribution of drugs, or the property of a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia, as well as the property of his/her family members, or his/her close relatives or the property of a person connected with a racketeer, an official, a member of ‘criminal underworld’, a human trafficker, a person facilitating the distribution of drugs or with a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia, if, based on the evaluation of the appropriate evidence, the court establishes that the property or the funds for acquiring the property has been obtained in violation of the law.

4. A plaintiff shall be obliged to provide to the court evidence that confirms that the defendant's property has been derived illegally.

5. A judge shall declare as undocumented the property of a racketeering group, a racketeer, an official, a member of the ‘criminal underworld’, a human trafficker, a person facilitating the distribution of drugs, or the property of a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia, as well as the property of his/her family members, his/her close relatives or the property of a person connected with a racketeer, an official, a member of the ‘criminal underworld’, a human trafficker, a person facilitating the distribution of drugs or a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia, if, during the proceedings the defendant fails to present to the judge documents that confirm that the property or the funds required for acquiring this property have been obtained legally, or that confirm that charges established under the legislation of Georgia for this property have been paid.

6. A defendant shall be obliged to present to the court evidence confirming that the property is legal and is backed with appropriate documents.

Law of Georgia No 211 of 24 June 2004 – LHG I, No 18, 9.7.2004, Art. 64

Law of Georgia No 2357 of 20 December 2005 – LHG I, No 57, 29.12.2005, Art. 441

Law of Georgia No 3838 of 7 December 2006 – LHG I, No 48, 22.12.2006, Art. 335

Law of Georgia No 5199 of 4 July 2007 – LHG I, No 28, 18.7.2007, Art. 286

Law of Georgia No 1525 of 13 November 2013 – website, 22.11.2013

Law of Georgia No 2151 of 18 April 2018 – website, 1.5.2018

 

Article 3564 – Attachment of property

If there is information that the property of a racketeering group, a racketeer, an official, a member of the ‘criminal underworld’, a human trafficker, a person facilitating the distribution of drugs, or a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia, or the property of his/her family members, his/her close relatives or the property of a person connected with a racketeer, an official, a member of the ‘criminal underworld’, a human trafficker, a person facilitating the distribution of drugs or with a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia will be concealed or spent or otherwise transferred, a prosecutor shall be obliged to request an injunction from the court to attach the property, including bank accounts.

Law of Georgia No 211 of 24 June 2004 – LHG I, No 18, 9.7.2004, Art. 64

Law of Georgia No 2357 of 20 December 2005 – LHG I, No 57, 29.12.2005, Art. 441

Law of Georgia No 3838 of 7 December 2006 – LHG I, No 48, 22.12.2006, Art. 335

Law of Georgia No 5199 of 4 July 2007 – LHG I, No 28, 18.7.2007, Art. 286

Law of Georgia No 1525 of 13 November 2013 – website, 22.11.2013

Law of Georgia No 2151 of 18 April 2018 – website, 1.5.2018

 

Article 3565 – Legal consequences of declaring property to be derived from racketeering, as illegal or undocumented

1. If, under Article 3563, a court declares property to be derived from racketeering, or if a court under Article 3563 declares as illegal or undocumented the property of a racketeering group, a racketeer, an official, a member of the ‘criminal underworld’, a human trafficker, a person facilitating the distribution of drugs, or the property of a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia, or the property of his/her family members, his/her close relatives or the property of a person connected with a racketeer, an official, a member of the ‘criminal underworld’, a human trafficker, a person facilitating the distribution of drugs or with a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia, the property shall be transferred to its legal owner after the lawful interests of the third person have been satisfied, or to the State, if the identity of the legal owner cannot be established.

2. If the fact that the property has been derived from racketeering, is illegal or undocumented can be proven only in part, the part of the property that the defendant cannot prove in court not to be illegal, undocumented or derived from racketeering, shall be transferred to the legal owner, or if the owner’s identity cannot be established, to the State.

3. If the illegal, undocumented property or property derived from racketeering cannot be returned to its legal owner or to the State in its original state, the defendant shall be ordered to pay the money that is equivalent in value to this property.

4. A court judgment on the transfer of the illegal or undocumented property or of the property derived from racketeering to its legal owner or to the State shall be enforced under the Law of Georgia on Enforcement Proceedings.

Law of Georgia No 211 of 24 June 2004 – LHG I, No 18, 9.7.2004, Art. 64

Law of Georgia No 2357 of 20 December 2005 – LHG I, No 57, 29.12.2005, Art. 441

Law of Georgia No 3838 of 7 December 2006 – LHG I, No 48, 22.12.2006, Art. 335

Law of Georgia No 5199 of 4 July 2007 – LHG I, No 28, 18.7.2007, Art. 286

Law of Georgia No 1525 of 13 November 2013 – website, 22.11.2013

Law of Georgia No 2151 of 18 April 2018 – website, 1.5.2018

 

Article 3566 – Default judgment

1. When hearing a case relating to the confiscation of property derived from racketeering, of property of an official, a member of the ‘criminal underworld’, a human trafficker, a person facilitating the distribution of drugs, or of a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia, when a wanted notice has been issued for a racketeer, an official, a member of the ‘criminal underworld’, a human trafficker, a person facilitating the distribution of drugs, or for a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia or for his/her family members, his/her close relatives or for a person connected with a racketeer, an official, a member of the ‘criminal underworld’, a human trafficker, a person facilitating the distribution of drugs, or with a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia, Article 233(1)(c) of this Code shall not apply.

2. A party that fails to appear before the court, shall be sent a copy of the default judgment within five days after it has been delivered. The party may appeal the default judgment to a court of appeal (cassation). A party's signature on the appeal (cassation) claim shall be notarised or certified through a consular procedure.

3. In the case provided in paragraph 1 of this article, the procedure for serving a judicial summons (notice) on the party prescribed under Chapter VIII of this Code shall apply.

Law of Georgia No 211 of 24 June 2004 – LHG I, No 18, 9.7.2004, Art. 64

Law of Georgia No 2357 of 20 December 2005 – LHG I, No 57, 29.12.2005, Art. 441

Law of Georgia No 3838 of 7 December 2006 – LHG I, No 48, 22.12.2006, Art. 335

Law of Georgia No 5199 of 4 July 2007 – LHG I, No 28, 18.7.2007, Art. 286

Law of Georgia No 1525 of 13 November 2013 – website, 22.11.2013

Law of Georgia No 2151 of 18 April 2018 – website, 1.5.2018

 

Article 3567 – Criminal liability of a racketeer, an official, a member of the ‘criminal underworld’, a human trafficker, a person facilitating the distribution of drugs, or of a person convicted of a crime under Article 194 and/or Article 3311 of the Criminal Code of Georgia

1. If a court confirms that a racketeer, an official, a member of the ‘criminal underworld’, a human trafficker, a person facilitating the distribution of drugs or a person convicted of a crime under Articles 194 and/or 3311 of the Criminal Code of Georgia, or his/her family members, his/her close relatives, or a person connected with a racketeer, an official, a member of the ‘criminal underworld’, a human trafficker, a person facilitating the distribution of drugs or with a person convicted of a crime under Articles 194 and/or 3311 of the Criminal Code of Georgia, owns illegal and undocumented property, and if during a trial, signs of criminal activity have been discovered in the actions committed by a racketeer, an official, a member of the ‘criminal underworld’, a human trafficker, a person facilitating the distribution of drugs or by a person convicted of a crime under Articles 194 and/or 3311 of the Criminal Code of Georgia, a prosecutor shall institute criminal proceedings against that person.

2. In the case provided in paragraph 1 of this article, legal proceedings shall be conducted under the Criminal Procedural Code of Georgia.

Law of Georgia No 5199 of 4 July 2007 – LHG I, No 5199, 18.7.2007, Art. 286

Law of Georgia No 1525 of 13 November 2013 – website, 22.11.2013

Law of Georgia No 2151 of 18 April 2018 – website, 1.5.2018

 

Chapter XLIV2 – Proceedings for Declaring a Person to Be Related to a Person Convicted of Carrying out Prohibited Economic Activities in the Occupied Territories

Law of Georgia No 797 of 19 December 2008 – LHG I, No 40, 29.12.2008, Art. 284

 

Article 3568 – Definition of terms

For the purposes of this chapter, the terms have the following meaning:

a) a person convicted of carrying out prohibited economic activities in the occupied territories – a person who committed the action provided in Article 3222 of the Criminal Code of Georgia;

b) a person connected with the person convicted of carrying out prohibited economic activities in the occupied territories – a person under Article 6(5) of the Law of Georgia on the Occupied Territories;

c) property of a person connected with the person convicted of carrying out prohibited economic activities in the occupied territories – any property or proceeds from the property.

Law of Georgia No 797 of 19 December 2008 – LHG I, No 40, 29.12.2008, Art. 284

 

Article 3569 – Filing a claim for declaring a person to be connected with a person convicted of carrying out prohibited economic activities in the occupied territories

1. A claim for declaring a person to be connected with a person convicted of carrying out prohibited economic activities in the occupied territories may be filed by a prosecutor, six months after a court ruling against the person convicted of carrying out prohibited economic activities in the occupied territories has entered into force, provided that a court judgment against this person cannot be enforced.

2. A judge shall declare a person to be connected with a person convicted of carrying out prohibited economic activities in the occupied territories, if, following the evaluation of appropriate evidence it is discovered that there are grounds provided in Article 6(5) of the Law of Georgia on the Occupied Territories.

3. A plaintiff shall be obliged to provide to the court evidence with regard to recognising a person to be connected with a person convicted of carrying out prohibited economic activities in the occupied territories.

4. If a person is declared to be connected with a person convicted of carrying out prohibited economic activities in the occupied territories, compulsory enforcement of payment of the sums imposed as a penalty on the convicted person by court judgment shall be taken against the property of the person related to the convicted person (if the court rules confiscation of property – equivalent property shall be confiscated or equivalent amount of money shall be paid).

5. Effecting compulsory enforcement under paragraph 4 of this article against the property of the person connected with the convicted person shall not exclude the enforcement of the court judgment against the convicted person.

Law of Georgia No 797 of 19 December 2008 – LHG I, No 40, 29.12.2008, Art. 284

 

Article 35610 – Attachment of property

If there is information that the property owned by a person connected with a person convicted of carrying out prohibited economic activities in the occupied territories may be concealed or spent or otherwise transferred, the prosecutor shall be obliged to apply to the court requesting an injunction to attach this property, including bank accounts.

Law of Georgia No 797 of 19 December 2008 – LHG I, No 40, 29.12.2008, Art. 284

 

Article 35611 – Default judgment

1. When hearing a case for declaring a person to be connected with a person convicted of carrying out prohibited economic activities in the occupied territories, and when a wanted notice has been issued for a person connected with a person convicted of carrying out prohibited economic activities in the occupied territories, Article 233(1)(c) of this Code shall not apply.

2. A party that fails to appear before the court shall be forwarded a copy of the default judgment five days after it has been delivered. The party may appeal the default judgment to a court of appeal (cassation). A party's signature on the appeal (cassation) claim shall be notarised or certified through a consular procedure.

3. In the case provided in paragraph 1 of this article, the procedure for serving a judicial summons (notice) on the party prescribed under Chapter VIII of this Code shall apply.

Law of Georgia No 797 of 19 December 2008 – LHG I, No 40, 29.12.2008, Art. 284

 

Section Seven1

Participation of a Court in Arbitration Hearing and Enforcement of an Arbitration Award

Law of Georgia No 1281 of 19 June 2009 – LHG I, No 13, 2.7.2009, Art. 64

 

Chapter XLIV3 – Special Aspects of Arbitration Proceedings

Law of Georgia No 1281 of 19 June 2009 – LHG I, No 13, 2.7.2009, Art. 64

 

Article 35612 – Scope of application

1. A court shall conduct arbitration proceedings according to the procedures provided in this Code.

2. A court shall conduct arbitration proceedings only in cases directly provided by the Law of Georgia on Arbitration.

Law of Georgia No 1281 of 19 June 2009 – LHG I, No 13, 2.7.2009, Art. 64

 

Article 35613 – Matters connected with arbitration

1. Under this section, a court may take action in the matters relating to:

a) appointment, recusal and termination of an arbitral judge;

b) competence of the arbitral tribunal;

c) provision of the security for a request for arbitration (provisional measures);

d) support provided by the court in taking evidence and securing the attendance of witnesses;

e) recognition and enforcement of and refusal to enforce provisional measures used by the arbitral tribunal;

f) issuance of a writ of execution;

g) reversal of an arbitration award;

h) recognition and enforcement of an arbitration award delivered outside Georgia;

i) in other cases provided for by the Law of Georgia on Arbitration.

2. In the cases provided for in paragraph 1(a), (d) and (i) of this article, judgments shall be delivered by the district (city) court within the jurisdiction of which the arbitration proceedings were, are or will be conducted.

3. In the cases provided in paragraph 1(b), (c), and (e-g) of this article, cases shall be heard by courts of appeal.

4. In the case provided in paragraph 1(h) of this article, cases shall be heard by the Supreme Court of Georgia.

Law of Georgia No 1281 of 19 June 2009 – LHG I, No 13, 2.7.2009, Art. 64

Law of Georgia No 3220 of 18 March 2015 – website, 26.3.2015

 

Article 35614 – Parties

For the purposes of this chapter, a party is a person who participates in an arbitration agreement or an authorised representative of that person.

Law of Georgia No 1281 of 19 June 2009 – LHG I, No 13, 2.7.2009, Art. 64

 

Article 35615 – Appointment, recusal and termination of arbitral judges

1. At the request of the party, a court shall deliver a judgment to appoint, recuse or terminate an arbitral judge’s appointment.

2. In appointing, recusing or terminating an arbitral judge, the court is to consider the arbitration agreement concluded between the parties and to take account of all aspects by which the appointment of an independent and impartial arbitral judge is ensured.

3. A court shall appoint an arbitral judge within 30 days after admitting an application.

4. A court shall deliver a judgment to recuse and/or to terminate powers of an arbitral judge within 14 days after admitting an application.

5. For the period during which the issue relating to the recusal and/or termination of powers of an arbitral judge is pending the arbitral tribunal may continue the arbitration proceedings.

6. A court judgment to appoint, recuse or terminate an arbitral judge shall be final and may not be appealed.

Law of Georgia No 1281 of 19 June 2009 – LHG I, No 13, 2.7.2009, Art. 64

 

Article 35616 – Deciding on the competence of the arbitral tribunal

1. A court shall deliver a reasoned judgment on the competence of the arbitral tribunal within 14 days after admitting an application.

2. For the period during which the issue relating to the competence of the arbitral tribunal is pending the arbitral tribunal may continue the arbitration proceedings.

3. A court ruling on the competence of the arbitral tribunal shall be final and may not be appealed.

4. If a court does not consider the arbitral tribunal to be competent with respect to the matter in question, a competent body shall be specified to in the ruling.

5. If, under a court judgment, the arbitral tribunal is found incompetent, all the decisions previously delivered by the arbitral tribunal with regard to the matter in question shall be declared invalid.

Law of Georgia No 1281 of 19 June 2009 – LHG I, No 13, 2.7.2009, Art. 64

 

Article 35617 – Recognition and enforcement of measures applied by the arbitral tribunal to secure an arbitration claim

1. Measures to secure an arbitration claim applied by the arbitral tribunal shall be binding and, they shall be enforced under the procedure established by the Law of Georgia on Arbitration.

2. A written arbitration award on application of measures to secure the arbitration claim by the arbitral tribunal shall be filed with the competent court for its recognition and enforcement under Article 44(2) of the Law of Georgia on Arbitration.

3. A court may request the party that has petitioned for the recognition and enforcement of the measures to secure the arbitration claim applied by the arbitral tribunal to provide appropriate security in connection with such measures.

4. Within 10 days after admitting an application of the party, the court shall deliver a ruling on the recognition and enforcement of the measures to secure the arbitration claim applied by the arbitral tribunal, unless there are grounds provided in Article 22 of the Law of Georgia on Arbitration.

5. The court judgment provided for in paragraph 4 of this article shall be final and may not be appealed.

Law of Georgia No 1281 of 19 June 2009 – LHG I, No 13, 2.7.2009, Art. 64

Law of Georgia No 3220 of 18 March 2015 – website, 26.3.2015

 

Article 35618 – Securing an arbitration claim by a court

1. If the parties have concluded an arbitration agreement, based on the application of an arbitration claimant, a court may apply provisional measures against the arbitration claim.

2. To secure an arbitration claim, procedures established under Chapter XXIII of this Code shall apply, except for Article 198(2)(f) and (i), taking into consideration the special aspects of the international arbitration proceedings.

Law of Georgia No 1281 of 19 June 2009 – LHG I, No 13, 2.7.2009, Art. 64

Law of Georgia No 3220 of 18 March 2015 – website, 26.3.2015

 

Article 35619 – Assistance provided by the court in taking evidence and securing the attendance of a witness

1. If an arbitral tribunal, on its own initiative or at the request of parties, requests assistance from a court in taking evidence, procedures laid down under Chapter XIV of this Code shall apply.

2. An arbitral tribunal may request the court to secure the attendance of a witness.

3. In the cases provided in paragraph 2 of this article, the court shall act according to Article 145 of this Code.

4. A court ruling on taking evidence and securing the attendance of a witness shall be final and may not be appealed.

Law of Georgia No 1281 of 19 June 2009 – LHG I, No 13, 2.7.2009, Art. 64

 

Chapter XLIV4 – Compulsory Enforcement of an Arbitration Award and Issuance of a Writ of Execution

Law of Georgia No 1281 of 19 June 2009 – LHG I, No 13, 2.7.2009, Art. 64

 

Article 35620 – Recognition and enforcement of an arbitration award

A judgment on the recognition and enforcement of an arbitration award shall be delivered after the interested party files a corresponding petition.

Law of Georgia No 1281 of 19 June 2009 – LHG I, No 13, 2.7.2009, Art. 64

 

Article 35621 – Judgment on the recognition and enforcement of an arbitration award

1. The party that petitions for the recognition and enforcement of an arbitration award shall submit a duly certified original or copy of the arbitration award, as well as of the arbitration agreement. If the arbitration award or the arbitration agreement is not in the Georgian language, the party shall also submit a duly certified Georgian translation of this document.

2. The issues relating to the recognition and enforcement of an arbitration award shall be reviewed without an oral hearing. A court may order also an oral hearing, if so required and if it facilitates the establishment of the circumstance of the case. If an oral hearing is ordered, the parties shall be notified of the time and place of the hearing; however, their failure to appear shall not preclude the court from reviewing and deciding the matter at hand.

21. A petition of a party for recognition and enforcement of an arbitration award shall be sent to the party against which this arbitration award has been delivered. This party may, within seven days after notification, file an application provided for in Article 45(1)(a) of the Law of Georgia on Arbitration. The court may, by a ruling, reject the application of the party to refuse the recognition and enforcement of the arbitration award delivered in Georgia if the party’s appeal to reverse the arbitration award on the same ground for which the party requested the refusal of recognition and enforcement of the arbitration award was dismissed, or if the party failed to appeal against the arbitration award within the time limit determined under Article 42(3) of the Law of Georgia on Arbitration. This ruling is final and may not be appealed.

3. A judgment on the recognition and enforcement of an arbitration award shall be delivered in the form of a ruling not later than 30 days after the application provided for in paragraph 21 of this article is submitted, or the seven-day time limit determined for the submission expires (whichever occurs earlier). This time limit may not be extended, except as provided in Article 45(3) of the Law of Georgia on Arbitration.

4. Along with a ruling on the enforcement of an arbitration award, a party shall be provided with a writ of execution.

5. A ruling on the enforcement of an arbitration award shall be considered delivered and a court shall be obliged to immediately deliver to the interested party a writ of execution if the time limits provided in paragraph 3 of this article have been breached.

6. A ruling on the enforcement of an arbitration award shall be final and may not be appealed.

Law of Georgia No 1281 of 19 June 2009 – LHG I, No 13, 2.7.2009, Art. 64

Law of Georgia No 4046 of 15 December 2010 – LHG I, No 76, 29.12.2010, Art. 492

Law of Georgia No 3220 of 18 March 2015 – website, 26.3.2015

 

Article 35622 – Recognition and enforcement of foreign arbitration awards

A foreign arbitration award shall be recognised and enforced according to procedures prescribed by the Law of Georgia on Arbitration.

Law of Georgia No 1281 of 19 June 2009 – LHG I, No 13, 2.7.2009, Art. 64

 

Article 35623 – Refusal to recognise and enforce an arbitration award

A court shall refuse to recognise and enforce an arbitration award only in cases directly provided by the Law of Georgia on Arbitration.

Law of Georgia No 1281 of 19 June 2009 – LHG I, No 13, 2.7.2009, Art. 64

 

Chapter XLIV5 – Reversing an Arbitration Award

Law of Georgia No 1281 of 19 June 2009 – LHG I, No 13, 2.7.2009, Art. 64

Law of Georgia No 3220 of 18 March 2015 – website, 26.3.2015

 

Article 35624 – Appealing an arbitration award

1. Based on the grounds defined under the Law of Georgia on Arbitration, an arbitration award shall be reversed by filing an appeal with a court.

11. If the judgment on recognition and enforcement of an arbitration award delivered in Georgia has been passed by a court of Georgia, an appeal to reverse the arbitration award on the same ground due to which the party requested the refusal of the recognition and enforcement of the arbitration award shall not be admitted; however, if the appeal is admitted, the proceedings on this appeal shall be terminated.

2. The court shall be obliged to review the appeal and deliver a reasoned judgment within 30 days after admitting the appeal.

3. The court that was petitioned for reversal of an arbitration award may, based on the petition of a party, suspend the review of the reversal of the award for not more than 30 days after admitting the appeal in order to allow the arbitral tribunal to renew the arbitration proceedings or to take any such action which, at the discretion of the arbitral tribunal, is necessary to eliminate the grounds for reversal of the award. The court shall, by a court notice, inform the arbitral tribunal of the suspension of the review on the above grounds within three days after suspending the review.

4. If appeal is filed, the enforcement of an arbitration award shall not be suspended. On the petition of a party, the court may suspend the enforcement of the arbitration award for not more than 30 days after admitting the petition, provided that appropriate security is provided.

Law of Georgia No 1281 of 19 June 2009 – LHG I, No 13, 2.7.2009, Art. 64

Law of Georgia No 5265 of 11 November 2011 – website, 24.11.2011

Law of Georgia No 3220 of 18 March 2015 – website, 26.3.2015

 

Section Seven2

(Deleted)

Law of Georgia No 5665 of 28 December 2011 – website, 11.1.2012

Law of Georgia No 3096 of 19 February 2015 – website, 27.2.2015

 

Chapter XLIV6 – (Deleted)

Law of Georgia No 5665 of 28 December 2011 – website, 11.1.2012

Law of Georgia No 3096 of 19 February 2015 – website, 27.2.2015

 

Article 35625 – (Deleted)

Law of Georgia No 5665 of 28 December 2011 – website, 11.1.2012

Law of Georgia No 3096 of 19 February 2015 – website, 27.2.2015

 

Article 35626 – (Deleted)

Law of Georgia No 5665 of 28 December 2011 – website, 11.1.2012

Law of Georgia No 3096 of 19 February 2015 – website, 27.2.2015

 

Article 35627 – (Deleted)

Law of Georgia No 5665 of 28 December 2011 – website, 11.1.2012

Law of Georgia No 3096 of 19 February 2015 – website, 27.2.2015

 

Article 35628 – (Deleted)

Law of Georgia No 5665 of 28 December 2011 – website, 11.1.2012

Law of Georgia No 3096 of 19 February 2015 – website, 27.2.2015

 

Article 35629 – (Deleted)

Law of Georgia No 5665 of 28 December 2011 – website, 11.1.2012

Law of Georgia No 3096 of 19 February 2015 – website, 27.2.2015

 

Article 35630 – (Deleted)

Law of Georgia No 5665 of 28 December 2011 – website, 11.1.2012

Law of Georgia No 3096 of 19 February 2015 – website, 27.2.2015

 

Article 35631 – (Deleted)

Law of Georgia No 5665 of 28 December 2011 – website, 11.1.2012

Law of Georgia No 3096 of 19 February 2015 – website, 27.2.2015

 

Article 35632 – (Deleted)

Law of Georgia No 5665 of 28 December 2011 – website, 11.1.2012

Law of Georgia No 3096 of 19 February 2015 – website, 27.2.2015

 

Chapter XLIV7 – (Deleted)

Law of Georgia No 5665 of 28 December 2011 – website, 11.1.2012

Law of Georgia No 3096 of 19 February 2015 – website, 27.2.2015

 

Article 35633 – (Deleted)

Law of Georgia No 5665 of 28 December 2011 – website, 11.1.2012

Law of Georgia No 3096 of 19 February 2015 – website, 27.2.2015

 

Article 35634 – (Deleted)

Law of Georgia No 5665 of 28 December 2011 – website, 11.1.2012

Law of Georgia No 3096 of 19 February 2015 – website, 27.2.2015

 

Article 35635 – (Deleted)

Law of Georgia No 5665 of 28 December 2011 – website, 11.1.2012

Law of Georgia No 3096 of 19 February 2015 – website, 27.2.2015

 

Chapter XLIV8 – (Deleted)

Law of Georgia No 5665 of 28 December 2011 – website, 11.1.2012

Law of Georgia No 3096 of 19 February 2015 – website, 27.2.2015

 

Article 35636 – (Deleted)

Law of Georgia No 5665 of 28 December 2011 – website, 11.1.2012

Law of Georgia No 3096 of 19 February 2015 – website, 27.2.2015

 

Article 35637 – Deleted)

Law of Georgia No 5665 of 28 December 2011 – website, 11.1.2012

Law of Georgia No 3096 of 19 February 2015 – website, 27.2.2015

 

 

Section Seven3

Legal Proceedings for the Matters Relating to Discrimination

Law of Georgia No 2392 of 2 May 2014 – website, 7.5.2014

 

Chapter XLIV9 – Legal Proceedings for the Matters Relating to Discrimination

Law of Georgia No 2392 of 2 May 2014 – website, 7.5.2014

 

Article 3631 – Admissibility of a claim

A claim relating to discrimination may be reviewed in accordance with the procedures established by this chapter, unless otherwise provided by this Code.

Law of Georgia No 2392 of 2 May 2014 – website, 7.5.2014

 

Article 3632 – Filing a claim with a court

1. Any person who considers himself/herself a victim of discrimination may file a claim with a court against the person/institution that, in his/her opinion, has discriminated against him/her. A case review by the Public Defender of Georgia or by another person or agency shall not be a mandatory pre-condition for filing a claim with the court.

11. The Public Defender of Georgia may, when discharging a supervising function imposed on him/her by the legislation of Georgia over the issues of elimination of all types of discrimination and insurance of equality, as a claimant, file a claim under this Code with a court if a legal person, another organisational formation, an association of persons without forming a legal entity, or an entrepreneurial entity has failed to respond to his/her recommendation or failed to share this recommendation and there are sufficient evidence to confirm the discrimination.

12. A special plaintiff may, in cases provided for by the Law of Georgia on the Rights of Persons with Disabilities, file a claim with a court if the case concerns the elimination of discrimination against persons with disabilities and/or is important for the development of judicial practice in this area, as well as if there is a collective violation or alleged violation of the rights of persons with disabilities.

2. A claim may be filed with a court within one year after a person becomes aware or a person ought to have become aware of a circumstance that he/she assumes to be discriminating.

21. A person considering himself/herself to be a victim of discrimination shall have the right to file a claim with a court even when the labour relations, during which a discriminating act was committed against him/her, are completed.

3. In a claim under this article, a person may request;

a) termination of the discriminating action and/or elimination of the results of such action;

b) compensation for moral and/or material damage.

4. The Public Defender of Georgia may file a claim with a court and demand that a legal person, another organisational formation, an association of persons without forming a legal entity, or an entrepreneurial entity, who, by presumption of the Public Defender of Georgia, has committed a discriminating act and has failed to respond to his/her recommendation or has failed to share this recommendation, follow his/her recommendation.

Law of Georgia No 2392 of 2 May 2014 – website, 7.5.2014

Law of Georgia No 4551 of 3 May 2019 – website, 10.5.2019

Law of Georgia No 6839 of 14 July 2020 – website, 28.7.2020

 

Article 3633 – Burden of proof

When filing a claim, a person shall present to the court those facts and evidence that provide grounds to assume that a discriminating action has been committed. After this, the burden of proof that that he/she has not committed the discriminative action shall be imposed on the defendant.

Law of Georgia No 2392 of 2 May 2014 – website, 7.5.2014

 

Article 3634 – Admitting a claim

1. A court shall decide whether to admit a claim within three days after the claim has been filed.

2. A claim shall be filed with a court in compliance with the requirements laid down in this Code.

3. If a claim has not been filed in compliance with the requirements of the legislation of Georgia, the court shall establish the deficiency and give the plaintiff reasonable time (three days at least) to correct it. If the deficiency has been corrected within the set time limits, which shall be at least three days, the court shall admit the claim. If the deficiency has not been corrected, the court shall deliver a ruling refusing to admit the claim, and shall return to the plaintiff the claim and the enclosed documents.

4. A court ruling refusing to admit a claim may be appealed with a complaint subject to a time limit within three days after the ruling has been communicated to the plaintiff in accordance with the procedures established by the legislation of Georgia.

5. After a claim has been admitted, the copies of the claim and of the enclosed documents shall immediately be sent to the defendant in accordance with the procedure established by the legislation of Georgia. The defendant shall have 10 days for filing an answer.

Law of Georgia No 2392 of 2 May 2014 – website, 7.5.2014

 

Article 3635 – Court judgment

1. A court shall deliver a judgment confirming the fact of discrimination and on full or partial satisfaction of the claim of the victim of discrimination, or a judgment on refusing to satisfy the claim of the victim of discrimination.

2. On the basis of an application by the Public Defender of Georgia with regard to a discrimination case, the court shall pass a judgment on confirming the fact of discrimination and enforcing a recommendation issued by the Public Defender of Georgia in relation to a legal person, another organisational formation, an association of persons without forming a legal entity, or an entrepreneurial entity, or a judgment on refusing to grant the claim of the Public Defender of Georgia.

Law of Georgia No 2392 of 2 May 2014 – website, 7.5.2014

Law of Georgia No 4551 of 3 May 2019 – website, 10.5.2019

 

Article 3636 – Appealing court judgments

1. A party may appeal a court judgment delivered under Article 3635 of this Code to a court of appeals in accordance with the procedures established by the same Code.

2. Within three days after an appeal has been filed, the court of appeal shall check its admissibility and deliver one of the following decisions:

a) to deliver a ruling leaving appeal unheard, which may be appealed by a complaint subject to a time limit;

b) to grant leave to the appeal.

3. Within one month after admitting an appeal, the court of appeal shall review the appeal in oral hearing and deliver one of the following decisions:

a) to allow the appeal in full or in part;

b) to dismiss the appeal.

4. If a complaint subject to a time limit filed against the court ruling refusing leave to the claim has been satisfied, the court of appeal shall refer the case back to the court of first instance.

Law of Georgia No 2392 of 2 May 2014 – website, 7.5.2014

 

Section Seven4

Recognising Persons as Having Limited Legal Capacity and Declaring Them as Beneficiaries of Support

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Chapter XLIV10 – Recognising Persons as Having Limited Legal Capacity

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 3637 – Admissibility of an application

An application for recognising a person as having limited legal capacity shall be reviewed as determined by this chapter, unless otherwise provided by this Code.

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 3638 – Filing an application with the court

1. A family member of a person that abuses alcohol or a narcotic substance thereby putting his/her family in a serious financial situation, or a guardianship and custodianship authority may file an application with the court for recognising the person as having limited legal capacity.

2. An application for recognising a person as having limited legal capacity shall be filed with the court according to the place of residence of this person; and if the person is put in a health care facility, the application shall be filed according to the location of the health care facility.

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 3639 – The content of an application

An application for recognising a person that abuses alcohol or a narcotic substance as having limited legal capacity shall include the circumstances proving that this person puts his family in a serious financial situation.

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 36310 – Reviewing an application

1. A court shall review a case on recognising a person as having limited legal capacity with the mandatory participation of this person and the representative of a guardianship and custodianship authority.

2. An applicant shall be exempt from payment of the court costs associated with the review of a case on recognising a person as having limited legal capacity.

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 36311 – The court judgment

A court judgment on recognising a person as having limited legal capacity shall serve as the basis for a guardianship and custodianship authority to assign a custodian for the person.

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 36312 – Revoking the recognition of a person as having limited legal capacity

In the case provided for by Article 14(3) of the Civil Code of Georgia, based on the application of a person with limited legal capacity, his/her custodian or family member, the court shall deliver a judgment on revoking the recognition of this person as having limited legal capacity.

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Chapter XLIV11 – Declaring Persons as Beneficiaries of Support

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 36313 – Admissibility of an application

An application for declaring a person as a beneficiary of support shall be reviewed as determined by this chapter, unless otherwise provided by this Code.

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 36314 – Filing an application with court

1. An application for declaring a person as a beneficiary of support may be filed with the court by this person, his/her family member, his/her legal representative, or a guardianship and custodianship authority, or a psychiatric or a specialised facility.

2. An application for declaring a person as a beneficiary of support shall be filed with the court according to the place of residence of this person; and if the person is put in a health care facility, the application shall be filed according to the location of the health care facility.

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 36315 – The content of an application

1. An application for declaring a person as a beneficiary of support shall include:

a) the name of court with which an application is filed;

b) the area in which a person needs support; and the need for supporting a person to prevent damage to him/her;

c) facts and circumstances on which an applicant relies his/her request;

d) the evidence proving the circumstances specified by an applicant and the fact that the applicant suffers from fixed psychiatric, mental/intellectual disorders which, when interacting with various impediments, may prevent him/her from fully and effectively participating in social life under equal conditions;

e) an applicant's request;

f) an applicant's petition, if any.

2. An applicant shall submit to court the opinions of a psychiatrist, a psychologist and a social worker on the mental condition and social adaption of the person, if any.

3. The support may be established for a person to carry out labour activities, conclude minor agreements, conduct entrepreneurial activities, manage/dispose of immovable property, determine a place of residence, express consent to medical treatment, or prevent damage to him/her and to exercise other rights and obligations defined by the court based on the individual examination of the person.

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 36316 – Admitting an application

1. An application for declaring a person as a beneficiary of support shall be reviewed by the court according to the procedures established by this Code, unless otherwise provided for by this chapter.

2. The court shall review the issue of admitting the application within five days after it is filed.

3. If an application is filed with the court in breach of the requirements of the legislation of Georgia, the court shall identify the breach and set a reasonable time limit for the applicant to remedy the breach, which may not be less than three days. If an applicant remedies the breach within the set time limit, the court shall admit the application; and if an applicant fails to remedy the breach, the court shall deliver a ruling on refusing to admit the application, and shall return the application and the attached documents to the applicant.

4. The court ruling on refusing to admit the application may be appealed through a procedural appeal.

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 36317 – Provisional support

1. The court may, at the request of an applicant, appoint a provisional supporter before the end of proceedings if it believes that a person, whose declaration as a beneficiary of support is under review, can suffer an irreversible damage.

2. A provisional supporter may be a family member, a relative or a friend of a person, or an expert.

3. The court shall hold an oral hearing on an application for establishing provisional support within five days after filing the application. Failure of any party to appear shall not preclude the court from reviewing and making decision on the issue of establishing provisional support.

4. The court ruling on establishing provisional support may be appealed through a procedural appeal.

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 36318 – Reviewing an application

1. The court shall review a case on declaring a person as a beneficiary of support with the mandatory participation of this person and the representative of a guardianship and custodianship authority.

2. If a person, whose declaration as a beneficiary of support is under review, cannot attend the hearing due to the health condition, his/her participation shall be ensured by using an electronic or other means of communication to enable the judge to directly contact this person. In such a case, it is mandatory to record the court hearing as a video file. The participation of the person in the hearing by using an electronic or other means of communication shall be entered in the Minutes of the Hearing.

3. If a person whose declaration as a beneficiary of support is under review fails to appear, the court shall postpone the review of the case for another time. In this case, the court may not deliver a judgment in absentia.

4. An applicant shall be exempt from payment of the court costs associated with the review of the case on declaring a person as a beneficiary of support.

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 36319 – Mandatory defence

A person whose declaration as a beneficiary of support is under review shall have a lawyer.

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 36320 – Ordering an expert examination for the individual examination of persons in psychosocial need

1. Upon admitting an application under Article 36316 of this Code, the court shall order an expert examination according to the Law of Georgia on Conducting Expert Examinations Based on Psychosocial Needs.

2. In special cases, when a person whose declaration as a beneficiary of support is under review evidently avoids an expert examination, the court may, on the motion of a Legal Entity under Public Law – the Levan Samkharauli National Forensics Bureau, at its hearing with the mandatory participation of the representative of a guardianship and custodianship authority and of this person’s lawyer, deliver a ruling on compulsory sending of the person to have an expert examination based on the psychosocial need.

3. The compulsory expert examination under paragraph 2 of this article shall be conducted only if the person, whose declaration as a beneficiary of support is under review, by his/her actions inflicts substantial harm to his/her rights or the rights of others.

4. All experts and members of the multidisciplinary team, whose opinions are included in the case materials, shall be questioned at the hearing.

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 36321 – The court judgment

1. A court judgment on declaring a person as a beneficiary of support shall be the ground for assigning a supporter (supporters) for this person.

2. The following shall be specified in the court judgment:

a) the right for exercising of which the support is established for a person; and the limits of the support;

b) the rights and duties of a supporter (supporters);

c) the frequency of reporting by a supporter (supporters) to a guardianship and custodianship authority, which must not exceed six months;

d) the time limit of the support and the frequency of revising it, which must not exceed five years;

e) other circumstances necessary to support a person.

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 36322 – The court ruling on termination of proceedings relating to the application

The proceedings relating to the application for declaring a person as a beneficiary of support shall be terminated if the opinion issued by a Legal Entity under Public Law – the Levan Samkharauli National Forensics Bureau is negative.

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 36323 – Changing the limits of the support; cancelling the support

1. If there is a ground for changing the limits of the support for a person, the court shall deliver a judgment on changing the limits of the support for this person on the basis of an application of the beneficiary of support, his/her family member, the supporter (supporters), the psychiatric treatment facility, or the guardianship and custodianship authority, and the report of an expert examination conducted according to the Law of Georgia on Conducting Expert Examinations Based on Psychosocial Needs.

2. If the ground for continuing to support a person ceases to exist, the court shall deliver a judgment on cancelling the support for this person on the basis of an application of the beneficiary of support, his/her family member, the supporter (supporters), the psychiatric treatment facility, or the guardianship and custodianship authority, and the report of an expert examination conducted according to the Law of Georgia on Conducting Expert Examinations Based on Psychosocial Needs.

3. When periodically revising the judgment on declaring a person as a beneficiary of support, the court shall deliver a judgment on cancelling the support for the person if there is an appropriate ground for it.

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 36324 – Appealing the court judgment

1. A party has the right to appeal a court judgment delivered under Article 36321 of this Code to the Court of Appeals according to the procedures established by the Code.

2. The Court of Appeals shall, within five days after the appeal is filed, check its admissibility and shall make one of the following judgments:

a) delivers a ruling on dismissing the appeal, which may be appealed through a procedural appeal;

b) admits the appeal for examination.

3. The Court of Appeals shall hold an oral hearing on the appeal within two months after admitting it, and shall make one of the following judgments:

a) grants the appeal, fully or in part;

b) refuses to grant the appeal.

4. If the procedural appeal against the court ruling on refusing to admit the appeal is granted, the Court of Appeals shall remit the case to the court of first instance.

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Section Seven5

Special Aspects of Legal Proceedings of Cases Relating to the Infringement of Exclusive Rights in an Object of Intellectual Property

Law of Georgia No 1919 of 23 December 2017 – website, 11.1.2018

 

Chapter XLIV12 – Measures of Providing Evidence for Cases on the Infringement of Exclusive Rights in an Object of Intellectual Property, Rights to Obtain Information and Measures to Secure a Claim

Law of Georgia No 1919 of 23 December 2017 – website, 11.1.2018

 

Article 36325 – Definition of terms used in this c hapter

The terms used in this chapter, for the purposes of this chapter, shall have the following meanings :

a ) an object of intellectual property – a trademark, service mark, or a collective mark, registered design, invention protected by patent or a registered utility model, and an object protected by copyright or related rights protected in accordance with the legislation of Georgia;

b ) the goods produced by violation of exclusive rights and/or put in the civil circulation:

b . a ) with respect to a protected trademark, service mark and/or a collective mark (the trademark) – the goods and/or services, which contain marks identical or similar to a trademark or on which the mark identical or similar to a trademark is affixed, or which have the form identical or similar to a three-dimensional trademark, and the production, delivery, and the import and storage of which in the territory of Georgia, also the putting of which in the civil circulation, or the storage/stocking of which for the purpose of putting in the civil circulation (placement for temporary storage), and/or any other use of which causes the violation of exclusive rights of a holder in the registered trademark , despite the place where the mark is affixed;

b . b ) with respect to a registered design – product, in which design is included or for which it is used, and the production and delivery, and the import and storage of which in the territory of Georgia, also the putting of which in the civil circulation, or the storage/stocking of which for the purpose of putting in the civil circulation (placement for temporary storage), and/or any other use of which causes the violation of exclusive rights of a holder of exclusive rights in the registered design ;

b . c ) with respect to a n invention protected by patent or a registered utility model – any device or substance produced by violation of exclusive rights related to patent or registration, the production, and the import and storage of which in the territory of Georgia, also the putting of which in the civil circulation, or the storage/stocking of which for the purpose of putting in the civil circulation (placement for temporary storage), and/or any other use of which causes the violation of exclusive rights of a holder of patent or a certificate ; any equipment or substance produced using a method protected by patent or registration,  the production, and the import and storage of which in the territory of Georgia, also the putting of which in the civil circulation, or the storage/stocking of which for the purpose of putting in the civil circulation (placement for temporary storage), and/or any other use of which causes the violation of exclusive rights of a holder of patent or a certificate;

b . d ) with respect to a n object protected by copyright or related rights – pirated copies defined by the Law of Georgia on Copyright and Related Rights .

Law of Georgia No 1919 of 23 December 2017 – website, 11.1.2018

Law of Georgia No 2887 of 16 May 2023 – website, 1.6.2023

 

Article 36326 – Scope of regulation

The procedures defined by this Code shall apply to cases related to the infringement of exclusive rights in an object of intellectual property, in view of special aspects determined by this chapter .

Law of Georgia No 1919 of 23 December 2017 – website, 11.1.2018

 

Article 36327 – Measures of providing evidence for cases relating to the infringement of exclusive rights on an object of intellectual property

1. A court shall be entitled to deliver a ruling on the use of measures of providing evidence on the basis of the motion filed by a holder of exclusive rights in an object of intellectual property for the purposes of retaining the evidence, if there is threat that such evidence may be destroyed.

2. Measures of providing evidence may involve detailed description of devices/material, equipment or a component of the equipment for production/reproduction of goods or of devices/material for the evasion of the use of technological means in production of the goods with regard to which exclusive rights in an object of intellectual property has been allegedly infringed, and/or of the documentation related to eligible violation of law, with or without sampling. Meanwhile, if evidence cannot be provided using the mentioned measures, seizure may also be applied.

3. A court shall be entitled to use several measures referred to in paragraph 2 of this article simultaneously.

4. A court shall be entitled to use the measures provided for by this article without having heard the person against whom there is reasonable presumption that he/she has infringed exclusive rights in an object of intellectual property, if there is reasonable presumption that disproportional damage may be incurred to a holder of such rights, and/or where there is clear threat that such evidence may be destroyed.

5. A court shall immediately inform the person against whom the measures under this article shall be applied, on the measures to be applied against him/her no later than 48 hours from the application of such measures.

6. A holder of exclusive rights in an object of intellectual property shall be entitled to request the use of measures to provide evidence under this article, if he/she justifies the necessity of using the said measures for identifying the fact of infringement or eligible infringement of his/her exclusive rights .

7. Procedures for the compensation of expenses related to the provision of evidence shall be determined, and the delivered ruling on the provision of evidence shall be appealed in accordance with Articles 118 and 119 of this Code .

8. A ruling on the motion with regard to the provision of evidence shall be delivered by a judge within five working days.

Law of Georgia No 1919 of 23 December 2017 – website, 11.1.2018

 

Article 36328 – Right to obtain information

1. During the legal proceedings relating to cases on the infringement of exclusive rights in an object of intellectual property, and on the basis of proportionate and reasonable claim of a holder of exclusive rights in the object of intellectual property, a court shall be entitled to:

a ) request a person, against whom there is reasonable presumption that he/she has infringed exclusive rights, to provide information, which may include information on the origin and/or sales network of the goods produced by infringement of exclusive rights and/or put in the civil circulation . The obligation to provide information may also include the obligation to submit financial documents related to the violation of law;

b ) request the provision of information referred to in sub-paragraph (a) of this paragraph to a person against whom there is reasonable presumption that he/she has offered, taken, held and/or used the goods produced by infringement of exclusive rights and/or put in the civil circulation . The obligation to provide mentioned information shall also apply to other persons who have offered, taken, held and/or used the goods produced by infringement of exclusive rights and/or put in the civil circulation , except for the case where such action(s) were carried out for the own benefit.

2. Information referred to in paragraph 1(a) of this article shall include a full name and address of the manufacturer, producer, distributor, supplier and/or a full name and address of the previous holder of the goods, wholesale and/or retail seller (whom such goods belong and by which exclusive rights are eligibly infringed), as well as information on the quantity and price of the goods produced, manufactured, delivered, received or ordered.

3. Information obtained as a result of the use of measures under this article shall be confidential and it shall be impermissible to disclose such information.

4. Expenses related to the provision of information under this article shall be compensated by a person who has applied to a court with a motion to provide such information . The opposing party shall be authorised to claim the compensation of expenses incurred by him/her for the provision of information. Such expenses shall be finally distributed upon the delivery of the judgment on the merits of a case by a court.

5. It shall not be permitted to appeal against the ruling on the provision of information. A separate claim may be lodged against the ruling on the refusal to provide information.

Law of Georgia No 1919 of 23 December 2017 – website, 11.1.2018

 

Article 36329 – Measures to secure a claim in cases relating to the infringement of exclusive rights in an object of intellectual property

1. On the basis of the application of a holder of exclusive rights in an object of intellectual property, a court shall have the right:

a ) to deliver a ruling on the seizure of movable and/or immovable property (including bank accounts and other assets) of the person , against whom there is reasonable presumption that he/she has infringed exclusive rights at commercial scale, if there is threat that the claim on the compensation of damage for the holder of exclusive rights may not be granted. For this purpose a court, on the basis of the motion of a holder of exclusive rights, shall request from a person who has allegedly infringed exclusive rights, the banking, or financial and/or commercial documents/information. Such documents/information may be introduced only to a court. A court shall be authorised to forward documents/information received for the purposes of the identification of the subject of seizure to an independent expert appointed by the court. Information obtained as a result of the application of measures defined by this sub-paragraph shall be confidential and it shall be impermissible to disclose such information;

b) not to allow the person against whom there is reasonable presumption that he/she has infringed exclusive rights, to carry out the action by which exclusive rights are infringed;

c) to require from the person against whom there is reasonable presumption that he/she has infringed exclusive rights , instead of not allowing him/her to carry out the action under sub-paragraph (b) of this paragraph, to present appropriate security of a claim.

2. A court shall be authorised to use several measures defined by paragraph 1 of this article simultaneously.

3. The measures defined by paragraph 1 of this article may also be used against those persons whose services are or were used for the infringement of exclusive rights at commercial scale .

4. If a court considers that by applying measures to secure a claim, a person, against whom there is reasonable presumption that he/she has infringed exclusive rights, the court shall be authorised to apply measures to secure a claim and meanwhile to require from a holder of exclusive rights to ensure the compensation of possible damages in favour of the opposing party. The court may also be authorised to require the submission of a guarantee to secure a claim on the basis of the application by the opposing party.

5. The requirements provided for by Chapter XXIII of this Code shall apply to cases related to the infringement of exclusive rights in an object of intellectual property.

Law of Georgia No 1919 of 23 December 2017 – website, 11.1.2018

 

Section Seven6

Participation of the Court in the Enforcement of a Mediation Settlement Agreement

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

 

Chapter XLIV13 – Enforcement of a Mediation Settlement Agreement

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

 

Article 36330 – Insurance of a mediation settlement agreement by the court

1. A party may, before judicial mediation or private mediation begins, and/or during the mediation process, file an application with a court for applying a measure for securing a mediation settlement agreement.

2. If within 10 days after the application for applying a measure for securing a mediation settlement agreement is granted, a person filing the application fails to refer to judicial mediation or private mediation and fails to submit to the court an appropriate document proving the referral to the mediation, or if within 10 days after the mediation ends (to be proved by an appropriate document), a party fails to file a claim with the court/fails to apply to the court for resuming the proceedings, the court shall, at its own initiative or on the motion of the party, deliver the ruling on cancelling the application of the measure for securing the mediation settlement agreement.

3. In the case of application to the court for filing a claim/resuming the proceedings within 10 days after the mediation ends, a measure for securing a mediation settlement agreement applied by the court shall be transformed into a measure for securing a claim.

4. Procedures established by Chapter XXIII of this Code shall apply to the security of a mediation settlement agreement, considering the peculiarities of this article.

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

 

Article 36331 – Consideration of the issue of enforcing a mediation settlement agreement

1. A court may, on the basis of the application of any or both parties, consider the issue of enforcing the mediation settlement agreement concluded as a result of mediation.

2. If a mediation settlement agreement was prepared as a result of the judicial mediation, the issue of its enforcement shall be considered by a court that has referred the case to a mediator with a view of concluding the dispute by agreement between the parties, and if a mediation settlement agreement was prepared as a result of the private mediation, the issue of its enforcement shall be considered by a district (city) court according to the place of residence/legal address of the applicant.

3. If a mediation settlement agreement was prepared as a result of the judicial mediation, a party that applies to the court for enforcing the mediation settlement agreement shall submit the original copy of the mediation settlement agreement or its duly certified copy, and if a mediation settlement agreement was prepared as a result of the private mediation, this party shall also submit the agreement for mediation.

4. The issue of enforcing a mediation settlement agreement shall be considered without an oral hearing within 10 days after the application is accepted. The court may, within the same period, rule to hear the issue orally if this facilitates the clarification of the circumstances of the case. In this case, the issue of enforcing the mediation settlement agreement shall be considered within 30 days after the application is accepted. In the case this issue is considered orally, the parties shall be notified of the time and place for holding the session, but their failure to appear shall not impede consideration of the issue and making decision by the court.

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

 

Article 36332 – Refusal to enforce a mediation settlement agreement

The court shall refuse to enforce a mediation settlement agreement if the content of the mediation settlement agreement contradicts the legislation of Georgia or if, based on the content of the mediation settlement agreement, it cannot be enforced.

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

 

Article 36333 – Ruling on enforcing a mediation settlement agreement

1. The court judgment on the enforcement of a mediation settlement agreement shall be delivered in the form of a ruling. A party shall receive the writ of execution together with the ruling.

2. The court ruling on refusing to enforce the mediation settlement agreement may be appealed by an individual appeal.

3. The court ruling on enforcing the mediation settlement agreement shall be final and shall not be appealed.

4. A mediation settlement agreement, which is approved by the arbitration tribunal as an arbitration award, shall be enforced under the procedure established by the Law of Georgia on Arbitration for the recognition and enforcement of an arbitration award.

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

 

Section Seven7

Participation of a Court in the Enforcement of Agreements Reached as a result of Mediation in Collective Labour Disputes

Law of Georgia No 7184 of 29 September 2020 – website, 5.10.2020

 

Chapter XLIV14 – Enforcement of Agreements Reached as a result of Mediation in Collective Labour Disputes

Law of Georgia No 7184 of 29 September 2020 – website, 5.10.2020

 

Article 36334 – Review of the issues of enforcement of an agreement reached as a result of mediation in a collective labour dispute

1. A court may, on the basis of an application from one of the parties, review the issue of enforcement of an agreement reached as a result of mediation in a collective labour dispute.

2. The issue of enforcement of an agreement reached as a result of mediation in a collective labour dispute shall be reviewed by a district (city) court according to the place of residence of the respective employer within 10 days from the receipt of the respective application.

3. A party that applies to a court with a request to enforce an agreement reached as a result of mediation in a collective labour dispute shall submit the original of the agreement reached as a result of mediation, or a copy thereof attested by a notary.

4. Issues related to the enforcement of agreements reached as a result of mediation in collective labour disputes shall be reviewed without an oral hearing. A court may order an oral hearing if this facilitates the establishment of the circumstances of the case. If an oral hearing is ordered, the parties shall be notified of the time and place of the hearing. The failure of the parties to appear shall not preclude the court from reviewing and deciding the issue.

Law of Georgia No 7184 of 29 September 2020 – website, 5.10.2020

 

Article 36335 – Refusal to enforce an agreement reached as a result of mediation in a collective labour dispute

A court shall refuse to enforce an agreement reached as a result of mediation in a collective labour dispute if the content of the agreement contravenes the legislation of Georgia, public order in Georgia, or if, due to the content of the agreement, enforcement is impossible.

Law of Georgia No 7184 of 29 September 2020 – website, 5.10.2020

 

Article 36336 – Court ruling in connection with the enforcement of an agreement reached as a result of mediation in a collective labour dispute

1. A court’s decision in relation to the enforcement of an agreement reached as a result of mediation in a collective labour dispute shall be delivered in the form of a ruling. A writ of execution shall be handed over to the party along with the court ruling.

2. A court ruling refusing to enforce an agreement reached as a result of mediation in a collective labour dispute may be appealed by a complaint subject to a time limit.

3. A court ruling enforcing an agreement reached as a result of mediation in a collective labour dispute shall be final and may not be appealed.

Law of Georgia No 7184 of 29 September 2020 – website, 5.10.2020

 

Section Seven8

Legal Proceedings for the Matters Relating to Strikes and Lockouts

Law of Georgia No 7184 of 29 September 2020 – website, 5.10.2020

 

Chapter XLIV15 – Review of Cases Related to Declaring Illegal, Postponing or Suspending a Strike or a Lockout

Law of Georgia No 7184 of 29 September 2020 – website, 5.10.2020

 

Article 36337 – Scope of regulation

The rules established by this Code shall be applicable to cases related to declaring illegal, postponing or suspending strikes or lockouts, taking into account the particularities determined by this chapter.

Law of Georgia No 7184 of 29 September 2020 – website, 5.10.2020

 

Article 36338 – Claim for declaring illegal, postponing or suspending a strike or a lockout

1. A claim for declaring illegal, postponing or suspending a strike or a lockout shall be reviewed by a district (city) court according to the place of residence of the respective employer.

2. A claim for declaring illegal, postponing or suspending a strike may be initiated by an employer who is in labour relations with employees participating in the strike.

3. A claim for declaring illegal, postponing or suspending a lockout may be initiated by an employee who has been affected by the lockout, or by an association of employees whose members have been affected by the lockout.

4. A claim for declaring illegal a strike or a lockout may be initiated within seven days from the date when the strike or lockout starts. A claim for postponing or suspending a strike or lockout may be initiated within three days from the moment the grounds for the postponement or suspension of a strike or a lockout arise.

Law of Georgia No 7184 of 29 September 2020 – website, 5.10.2020

 

Article 36339 – Admitting a claim for declaring illegal, postponing or suspending a strike or a lockout

1. A court shall, within three days after the filing of a claim for declaring illegal, postponing or suspending a strike or a lockout, review the issue of admitting the claim.

2. A claim for declaring illegal, postponing or suspending a strike shall specify all the employees participating in the strike.

3. If a claim for declaring illegal, postponing or suspending a strike or a lockout has not been submitted in compliance with the requirements of the legislation of Georgia, the court shall establish the deficiency and give the plaintiff reasonable time (which shall be at least three days) to correct it. If the deficiency has been corrected within the set time limits, the court shall admit the claim, and if the deficiency has not been corrected, the court shall deliver a ruling refusing to admit the claim for declaring illegal, postponing or suspending a strike or a lockout, and shall return to the plaintiff the claim and the enclosed documents.

4. A court ruling refusing to admit a claim for declaring illegal, postponing or suspending a strike or a lockout may be appealed with a complaint subject to a time limit within three days after the ruling has been communicated to the plaintiff in accordance with the procedures established by the legislation of Georgia.

5. After a claim for declaring illegal, postponing or suspending a strike or a lockout has been admitted, the copies of the claim and of the enclosed documents shall immediately be sent to the defendant in accordance with the procedure established by the legislation of Georgia. The defendant shall have 10 days for filing an answer.

Law of Georgia No 7184 of 29 September 2020 – website, 5.10.2020

 

Article 36340 – Reviewing a claim for declaring illegal, postponing or suspending a strike or a lockout

1. A court shall review a claim for declaring illegal a strike or a lockout and shall deliver a judgment within one month after the claim has been admitted.

2. A court shall review a claim for postponing or suspending a strike or a lockout and shall deliver a judgment within seven days after the claim has been admitted.

Law of Georgia No 7184 of 29 September 2020 – website, 5.10.2020

 

Article 36341 – Appealing a judgment delivered in the case related to declaring illegal, postponing or suspending a strike or a lockout

1. A party may appeal a court judgment delivered in the case related to declaring illegal, postponing or suspending a strike or a lockout to a higher court in accordance with the procedures established by this Code.

2. A judgment of a district (city) court may be appealed within not later than seven days after it has been delivered.

3. Appealing a judgment delivered in the case related to declaring illegal, postponing or suspending a strike or a lockout shall not suspend the enforcement of the judgment.

4. Within three days after an appeal has been filed, the court of appeal shall check its admissibility and deliver one of the following decisions:

a) to deliver a ruling leaving the appeal unheard. This ruling may be appealed by a complaint subject to a time limit;

b) to grant leave to the appeal.

5. Within one month after granting leave to the appeal, the court of appeal shall review the appeal in oral hearing and deliver one of the following decisions:

a) to allowing the appeal in full or in part;

b) to dismiss the appeal.

6. The judgment of a court of appeal may be appealed on points of law within not later than seven days after the judgment has been delivered.

7. Within three days after a cassation appeal has been filed, a court of cassation shall check its admissibility and deliver a ruling leaving the cassation appeal unheard, or shall grant leave to the cassation appeal.

8. Within one month after granting leave to a cassation appeal, the cassation court shall review the cassation appeal in oral hearing or without an oral hearing and shall allow the cassation appeal in full or in part, or shall dismiss the cassation appeal.

Law of Georgia No 7184 of 29 September 2020 – website, 5.10.2020

 

Section Seven9

Participation of the Court in the Recognition and Enforcement of International Mediation Settlement Agreements Concluded in accordance with the United Nations Convention of 7 August 2019 on International Settlement Agreements Resulting from Mediation

Law of Georgia No 668 of 22 June 2021 – website, 24.6.2021

 

Chapter XLIV ​ 16 – Recognition and Enforcement of International Mediation Settlement Agreements Concluded in accordance with the United Nations Convention of 7 August 2019 on International Settlement Agreements Resulting from Mediation

Law of Georgia No 668 of 22 June 2021 – website, 24.6.2021

 

Article 36342 – Definition of terms

 1. The terms used in this chapter have the following meanings for the purposes of the same chapter:

a) Convention − the United Nations Convention of 7 August 2019 on International Settlement Agreements Resulting from Mediation;

b) international mediation − a process, however named or referred to, which takes place outside Georgia and whereby two or more parties to a dispute attempt to reach an agreement on the settlement of their dispute with the assistance of a foreign mediator;

c) international mediation settlement agreement − a written agreement which is reached and concluded to settle a commercial dispute and which is considered to be an international agreement in accordance with the Convention.

2. With regard to issues not regulated by this chapter and Articles 131 and 132 of the Law of Georgia on Mediation, the provisions of the Convention shall apply.

Law of Georgia No 668 of 22 June 2021 – website, 24.6.2021

 

Article 36343 – Recognition and enforcement of an international mediation settlement agreement

1. The court empowered to recognise and enforce international mediation settlement agreements shall be the Supreme Court of Georgia.

2. One or both parties to an international mediation settlement agreement may apply to the court with an application for the recognition and enforcement of an international mediation settlement agreement.

3. A party to an international mediation settlement agreement submitting a request to recognise and enforce the international mediation settlement agreement as provided for by paragraph 1 of this article shall submit the court the following documents:

a) the original copy of the international mediation settlement agreement or its duly certified copy, as well as a duly certified Georgian translation of the said document;

b) a proof that an international mediation settlement agreement provided for by this article was reached and concluded as a result of international mediation, in particular:

b.a) the signature of a mediator conducting international mediation on the international mediation settlement agreement;

b.b) a document signed by a mediator conducting international mediation, which specifies that international mediation has been carried out;

b.c) a confirmation issued by the institution that administered international mediation;

b.d) any other evidence acceptable to the court, in the absence of evidence provided for by subparagraphs (b.a- b.c) of this paragraph.

4. The court may additionally request from parties to an international mediation settlement agreement any other documents that it finds necessary to check compliance with the requirements of this Code and the Convention.

5. If the disputable issue, according to the party to an international mediation settlement agreement, has already been settled by the international mediation settlement agreement, the party may use the international mediation settlement agreement to prove the said in accordance with the conditions determined by the relevant procedural legislation and the Convention.

Law of Georgia No 668 of 22 June 2021 – website, 24.6.2021

 

Article 36344 – Judgment recognising and enforcing an international mediation settlement agreement

1. The court shall check the completeness of documents submitted in accordance with Article 36343(3) of this Code within five days after the receipt of an application for the recognition and enforcement of an international mediation settlement agreement. The court shall establish/point to the deficiency, the correction of which is necessary for the completeness of the said documents, and shall give an applicant reasonable time to correct it. If the deficiency is not corrected within the set time limits, the court shall leave the application unheard.

2. If a deficiency is not established within the time limit determined in accordance with paragraph 1 of this article, an application for the recognition and enforcement of an international mediation settlement agreement shall be deemed to have been admitted.

3. An application for the recognition and enforcement of an international mediation settlement agreement, submitted by a party, shall, within five days after it has been admitted, be sent to the party against whom a request to recognise and enforce the international mediation settlement agreement is directed. The said party may, within five days from the receipt of the relevant notification, file an application provided for by Article 36345(1)(a) of this Code.

4. An issue relating to the recognition and enforcement of an international mediation settlement agreement shall be reviewed without an oral hearing, within 30 days from the filing of an application provided for by Article 36345(1)(a) of this Code, or from the expiration without any result of the period set therefor. The court may review the case in an oral hearing within the same period if this facilitates the establishment of the circumstances of the case. If a case is reviewed in an oral hearing, the parties to an international mediation settlement agreement shall be notified of the time and venue of a court sitting, but their non-appearance at the court sitting shall not hinder the court from reviewing the case and deciding the issue.

5. The court shall decide on the recognition and enforcement of an international mediation settlement agreement in the form of a ruling. A writ of execution shall be handed over to a party to an international mediation settlement agreement along with the ruling.

6. A ruling recognising and enforcing an international mediation settlement agreement shall be final and may not be appealed.

7. International mediation settlement agreements shall be enforced in accordance with the Law of Georgia on Enforcement Proceedings.

Law of Georgia No 668 of 22 June 2021 – website, 24.6.2021

 

Article 36345 – Dismissing a request to recognise and enforce an international mediation settlement agreement

1. The court may dismiss a request to recognise and enforce an international mediation settlement agreement if:

a) the party to the international mediation settlement agreement against whom the request is directed files an application with the court and proves that:

a.a) the party to the international mediation agreement was a person with limited legal capacity or a beneficiary of support;

a.b) the international mediation settlement agreement, the recognition and enforcement of which is sought based on the legal norms referred to in the international mediation settlement agreement by its parties, and in the absence of such reference, under the legislation of the country that the court reviewing the application considered to be appropriate, is void or invalidated or cannot be enforced;

a.c) the enforcement of the international mediation settlement agreement is not binding or, according to its terms, is not final, or its content has subsequently undergone a significant change;

a.d) the obligations provided for by the international mediation agreement have been fulfilled, or are stated in an unclear or incomprehensible manner;

a.e) the satisfaction of a claim put forward in the request contravenes the terms of the international mediation settlement agreement;

a.f) the mediator conducting international mediation has grossly violated the established standards in respect of mediators/mediation, inasmuch as without such a violation the said party would not have concluded an international mediation settlement agreement;

a.g) the mediator conducting international mediation has not disclosed to the parties to the international mediation settlement agreement the circumstances which give rise to reasonable doubt as to the impartiality or independence of the mediator, and the non-disclosure of which has significantly or improperly affected one of the parties, inasmuch as without the non-disclosure of these circumstances the said party would not have concluded an international mediation settlement agreement;

b) the court finds that:

b.a) the satisfaction of a claim put forward in the request contravenes public order in Georgia;

b.b) according to the legislation of Georgia, the dispute may not be settled through mediation.

2. If a request or a claim related to an international mediation settlement agreement is filed with the court, arbitration or any other competent authority, which may affect the satisfaction of a request to recognise and enforce the international mediation settlement agreement, the court reviewing the said request may, if it finds it appropriate, postpone the adoption of the relevant decision, as well as at the request of one of the parties, order the other party to provide relevant security.

Law of Georgia No 668 of 22 June 2021 – website, 24.6.2021

 

 

[Section Seven10

Peculiarities of Consideration of the Case Provided for by the Hague Convention of 23 November 2007 the International Recovery of Child Support and Other Forms of Family Maintenance

Law of Georgia No 3947 of 15 December 2023 – website, 25.12.2023

 

 

Chapter XLIV17

Peculiarities of Consideration of the Case Provided for by the Hague Convention of 23 November 2007 the International Recovery of Child Support and Other Forms of Family Maintenance

Law of Georgia No 3947 of 15 December 2023 – website, 25.12.2023

 

Article 36346 – Definition of terms

The terms used in this chapter have the following meanings for the purposes of this chapter:

a) Convention - the Hague Convention of 23 November 2007 the International Recovery of Child Support and Other Forms of Family Maintenance;

b) central authority - structural subdivision of the Ministry of Justice of Georgia;

c) creditor - a natural person to whom maintenance is owed or is alleged to be owed;

d) debtor – a natural person who owes or who is alleged to owe maintenance;

e) decision - a decision taken by a court or an authorised administrative body within the framework of the Convention, as well as maintenance arrangement signed and/or certified by an authorised body;

f) modification - replacing a decision made by a court or an authorised administrative body of a contracting state within the framework of the Convention with a new decision;

g) public body - a body that acts on behalf of the creditor to whom there is an obligation to pay maintenance, or which has paid expenses for the benefit of the creditor due to non-payment of the maintenance.

Law of Georgia No 3947 of 15 December 2023 – website, 25.12.2023

 

Article 36347 – Scope of regulation

1. The rules established by this Code shall be applied to proceedings related to the maintenance obligation between a parent and a minor child and/or spouses, in accordance with the Convention, taking into account the peculiarities determined by this chapter.

2. Within the framework of the Convention, the court is authorised to consider:

a) the issue of recognition or recognition and enforcement of a decision made by a contracting state to the Convention;

b) a statement of claim on the modification of the decision taken by the contracting state to the Convention;

c) a statement of claim on maintenance obligation.

Law of Georgia No 3947 of 15 December 2023 – website, 25.12.2023

 

Article 36348 – Authorised entities

1. Within the framework of the Convention, a creditor has the right to apply to a court and request recognition and enforcement or modification of the decision taken by the contracting state to the Convention.

2. Within the framework of the convention, a debtor has the right to apply to a court and request the recognition and enforcement or modification of the decision taken by the contracting state to the convention.

3. Within the framework of the Convention, a public body has the right to apply to a court and request the recognition and enforcement of the decision taken by the contracting state to the Convention.

Law of Georgia No 3947 of 15 December 2023 – website, 25.12.2023

 

Article 36349 – Recognition and enforcement of decisions taken within the framework of the Convention

1. Georgia recognises and enforces the decision taken within the framework of the Convention by a foreign country that is a party to the Convention.

2. The Supreme Court of Georgia is the court with the authority to recognise and enforce decisions taken within the framework of the Convention.

3. The court shall consider the issue of recognition and enforcement of the decision taken within the framework of the Convention based on the relevant application and/or request by the authorised entity or the central authority.

4. Within the framework of the Convention, the recognition and enforcement of the decision taken by a court or an authorised administrative body of the foreign country that is a party to the Convention, as well as the maintenance arrangement signed and/or certified by the authorised body shall be carried out in accordance with Chapter V (except for Article 23) and Chapters VI-VIII of the Convention.

Law of Georgia No 3947 of 15 December 2023 – website, 25.12.2023

 

Article 36350 – Modification of a decision

1. A creditor and a debtor may apply to a court and request the modification of the decision issued by the court of Georgia or the decision known in Georgia regarding the issue of the recovery of child support within the framework of the Convention.

2. Within the framework of the Convention, the modification of the decision taken by its contracting state (including the request to increase or decrease the amount to be recovered) shall be allowed when there has been a substantial change in the material, family or factual-legal circumstances of the creditor or the debtor, on the basis of which the original decision was taken.

3. If a decision on the recovery of child support has been made by an authorised body of another contracting state, it shall not be allowed to initiate proceedings for the modification of the decision based on the debtor's appeal, if the creditor still permanently resides in the state where such decision was taken.

4. Paragraph 3 of this article shall not apply if:

a) there is a written agreement between the parties on the issue of jurisdiction of another contracting state, unless the relevant dispute concerns the obligation of child support;

b) the creditor expressly consents to the extension of jurisdiction by another contracting state or, at the first opportunity, participates in the consideration of the case on merits without disputing the question of jurisdiction;

c) the competent authority of the state taking the decision cannot extend jurisdiction or refuses to extend jurisdiction for modifying/amending the decision or for taking a new decision;

d) the decision taken by the state taking the decision cannot be recognised or such decision is not subject to enforcement in the territory of another state, where it is considered to implement the procedures for the modification of the decision already taken or for the adoption of a new decision.

Law of Georgia No 3947 of 15 December 2023 – website, 25.12.2023

 

Article 36351 – Court decision related to maintenance obligation

Within the framework of the convention, the creditor is entitled to apply to the court, together with a statement of claim for the recovery of child support, if necessary, to apply to the court for establishing parentage and to request a decision regarding the maintenance obligation.

Law of Georgia No 3947 of 15 December 2023 – website, 25.12.2023

 

Article 36352 – Limitation period

Any limitation period during which the debt may be recovered shall be determined in accordance with the laws of Georgia or the laws of the state taking a decision, whichever provides for a longer limitation period. (Shall become effective from 1 May 2024)]

Law of Georgia No 3947 of 15 December 2023 – website, 25.12.2023

 

 

 

 

Book Three

Appealing Court Judgments

 

Section Eight

Appeal

 

Chapter XLV – Admissibility of Appeal

 

Article 364 – Filing an appeal

The parties and third persons may appeal a judgment delivered by the court of first instance with an independent claim to the court of appeals within the time limits prescribed by law.

Law of Georgia No 1956 of 13 May 1999 – LHG I, No 15(22), 14.5.1999, Art. 64

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

 

Article 365 – Value of the subject matter of an appeal

An appeal in a property dispute shall be admissible only if the value of the subject matter of the dispute exceeds GEL 2 000. This value shall be determined based on the extent to which the party requests that the judgment appealed be modified.

Law of Georgia No 1232 of 6 April 2005 – LHG I, No 18, 27.4.2005, Art. 109

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 2035 of 7 March 2018 – website, 29.3.2018

 

Article 366 – Inadmissibility to appeal a default judgment

1. A default judgment may not be appealed by the party against which the judgment has been delivered.

2. An appeal may be admitted only against such default judgment that has been delivered after repeated non-appearance due to which the judgment may not be appealed again to the court that has delivered it. Such judgment may be appealed in a court of appeal only on the grounds that there were no appropriate legal prerequisites for delivering a repeated default judgment.

 

Article 367 – Filing an appeal

An appeal shall be filed with the court that has delivered the judgment. An appeal shall meet the requirements of Article 177(2) and (3).

Law of Georgia No 2398 of 9 September 1999 – LHG I, No 43(50), 21.9.1999, Art. 227

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 5265 of 11 November 2011 – website, 24.11.2011

 

Article 368 – Content of an appeal

1. An appeal shall contain:

a) name of the court to which the appeal is addressed;

b) name and address of the person filing the appeal;

c) exact name of the judgment being appealed and reference to the court that has delivered the judgment;

d) the part of the judgment that is appealed;

e) reference as to why the judgment is wrong and to the specific claims of the appellant;

f) reference to the circumstances substantiating the appeal, and to the evidence confirming these circumstances;

g) a list of written pleadings enclosed with the appeal;

h) reference as to whether or not the appellant wishes that the appeal be considered without an oral hearing;

i) reference as to whether or not the appellant wishes that the dispute be considered through judicial mediation.

11. An appeal may also contain a statement that the judgment under appeal is incompatible with provisions of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms, its Additional Protocols, and the case law of the European Court of Human Rights on a similar legal issue.

2. The appeal as well as the additional material shall be submitted to the court in as many copies as is the number of parties in the case.

3. The appeal shall be signed by the person filing it or by a representative.

4. If a document confirming the power is not enclosed with the case, a power of attorney confirming the representative's right to file an appeal shall be enclosed with an appeal filed by a representative.

5. If an appeal does not comply with the above requirements or state fees have not been paid, the court shall direct the person filing the appeal to correct the deficiency, within appropriate time limits set by the court. If the deficiency is not corrected within the set time limit, the appeal shall not be admitted.

6. The court of appeal may notify the parties (their representatives) by phone of a deficiency established with regard to the appeal, if the deficiency concerns the form (and not content) of the appeal provided in paragraphs 1(a-c), (g-i) and 2-4 of this article, or a document certifying the payment of the state fees is not enclosed with the appeal. In the case of such notification, the ruling on the deficiency shall be deemed to have been delivered on the day when the party was contacted by phone.

7. A court may extend the time limit set by the court of appeal for correcting the deficiency in the appeal only at the request of the parties.

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

Law of Georgia No 6315 of 25 May 2012 – website, 8.6.2012

Law of Georgia No 4955 of 18 September 2019 – website, 27.9.2019

Law of Georgia No 1919 of 18 October 2022 – website, 24.10.2022

 

Article 369 – Time limits for filing an appeal

1. The time for filing an appeal shall be 14 days. This time limit may not be extended and restored, and it shall commence on the day when a reasoned judgment has been handed over to the party. The moment of handing over of the reasoned judgment shall be the moment when the copy of the reasoned judgment is served on the party according to Articles 70-78 or Article 2591 of this Code, as well as after the time limits prescribed by Article 2591(1) have expired.

2. If a person authorised to file an appeal is present during the announcement of the reasoned judgment, the time limit for filing an appeal shall start from the time when the judgment is announced.

Law of Georgia No 2398 of 9 September 1999 – LHG I, No 43(50), 21.9.1999, Art. 227

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 929 of 29 December 2004 – LHG I, No 41, 30.12.2004, Art. 207

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 370 – Waiver of the right to file an appeal

If after the court announces the judgment a party declares in writing to the court or to the adversary party about the waiver of the right to file an appeal, an appeal shall not be admitted.

 

Article 371 – Referring a case to a court of appeal

After receiving a notice of appeal, the court of first instance shall immediately, but not later than five days, refer to the court of appeal the entire case, as well as all additional materials received.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Chapter XLVI – Proceedings before the Court of Appeal

 

Article 372 – General provisions

A hearing at the court of appeals shall be conducted in compliance with the procedures prescribed for the proceedings in the court of first instance, as well as according to the amendments and additions provided in this chapter.

 

Article 373 – Preparation of a case for the main hearing before a court of appeals

1. A case shall be prepared for the main hearing by one of the judges of the court of appeals (the reporting judge), who shall check admissibility of the appeal and deliver a corresponding ruling, shall submit to the adversary party copies of the appeal and enclosed documents and set a time limit for the adversary party to submit a written response that shall contain answers to the following questions: whether the party agrees with the claims of the appeal; if it disagrees with the claims, on what grounds it bases its response; whether it intends to file a cross appeal, provide new facts and evidence, and if it intends to do so, what are the reasons due to which it failed to submit them during the hearing in the court of first instance; whether it desires to have the case reviewed without an oral hearing. The response shall comply with the requirements of Article 177(2) and (3). The court of appeals shall admit new facts and evidence in compliance with the requirements of Article 380 and 382.

2. The reporting judge may take other procedural actions provided by law which will facilitate quick and correct review of the case. The reporting judge may also appoint an advance first hearing according to Article 205 of this Code. The judge of the court of appeal shall take measures to ensure reaching an amicable settlement.

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

 

Article 374 – Review of the appeal’s admissibility

1. Within 10 days after an appeal has been filed, the court of appeals shall review whether the appeal is admissible. If, after reviewing the appeal, it is discovered that the appeal is admissible, the court shall deliver a ruling granting leave to the appeal. If one of the requirements for admitting an appeal has not been met, the court shall adopt a ruling leaving the appeal untried. A complaint subject to a time limit may be lodged against the ruling.

2. These rulings may be delivered by the court of appeals without an oral hearing.

3. If the appeal is not admitted, state fees that have been paid shall be refunded to the person.

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 375 – Consequences of admitting an appeal

1. If there are all pre-conditions for an appeal and the court of appeals has granted leave to appeal, the entry into force of the appealed judgment shall be suspended as to the part in which it has been appealed.

2. If an appeal has been filed against a judgment that is to be immediately enforced, the court of appeals may temporarily suspend the enforcement and cancel measures relating to the enforcement. A corresponding ruling may be delivered without an oral hearing. The court may suspend the enforcement, cancel measures for enforcement, as well as continue the enforcement by requesting the provision of appropriate security.

 

Article 376 – Scheduling a hearing

By a ruling admitting an appeal, the court shall determine the time for oral hearing and notify the parties within three days after the ruling has been delivered. The court of appeal shall take all measures prescribed by law in order to ensure review of the appeal within the established time limits.

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

 

Article 3761 – Reviewing a case without an oral hearing

1. If an appeal is based on a breach of law and requires reviewing the judgment (ruling) appealed only in legal terms, the court of appeals may review the case and deliver a judgment without an oral hearing, of which the parties shall be notified in advance. The court of appeals shall deliver a ruling on scheduling the time for reviewing the case without an oral hearing.

2. If an appeal requires reviewing the judgment (ruling) appealed not only in legal terms, but also on factual terms, but the appellant has not provided new facts and evidence or has provided new facts and evidence that are inadmissible according to Article 380(2) of this Code, the court of appeals may, with the written consent of the parties, review the case without an oral hearing, of which the parties shall be notified in advance.

3. If an appeal concerns the ruling delivered by the first instance court on the refusal to allow the appeal and the upholding the judgment in absentia, and if a case refers to the recovery of an item from illegal ownership and the disputes arisen from the agreements concluded by the banking institutions, microfinance organisations, and non-banking deposit institutions of Georgia – qualified credit institutions (including the ones made in an electronic form) on granting a loan (credit), the court of appeals may consider the case without an oral hearing. Information about the consideration of the case without an oral hearing shall be communicated to the parties in advance. Even under the above circumstances, the judge has the right to hear the case orally.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 2035 of 7 March 2018 – website, 29.3.2018

 

Article 377 – Scope of review of a judgment

1. The court of appeals shall review a judgment within the scope of an appeal on fact and law.

2. When reviewing a judgment on law, the court shall rely on the requirements of Articles 393 and 394.

3. Those decisions taken by the court of first instance prior to the court’s final judgment may also be subject to the review of the court of appeals regardless of whether or not they may be challenged by way of filing a complaint subject to a time limit.

4. The court of appeal shall check if the case is within the substantive jurisdiction of the court and whether it has international jurisdiction with regard to the case in question.

5. The court of appeals shall check the jurisdiction of the court of the first instance only if so requested by the defendant. Such request shall be admissible, if it has been made by the defendant during the review of the case in the first instance, or if there is an excusable cause due to which such request could not be made before the court of prior instance.

 

Article 378 – Withdrawing an appeal

1. An appeal may be withdrawn before the court of appeals delivers a judgment.

2. If an appeal has been withdrawn, the court shall terminate the proceedings, and the party is deprived of the right to re-appeal the court judgment in a court of appeals.

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 379 – Cross appeal

A respondent in the appeal may file a cross appeal within 10 days after the notice of appeal has been served on him/her, regardless of whether the respondent in the appeal has waived an appeal. If an appeal has been withdrawn or dismissed, the cross appeal shall cease to be effective.

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 380 – New facts and evidence

1. When hearing a case at the court of appeals, new facts and evidence can be presented.

2. The court of appeal shall not admit new facts and evidence that the party may have submitted during hearing at the court of first instance, but failed to do so due to an inexcusable cause.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 381 – Modification and increasing subject matter of dispute

A subject matter of dispute may not be modified or increased, nor a cross appeal may not be filed with the court of appeals.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 382 – Examination of evidence

1. A court of appeals shall admit new evidence if it is essential to the case, taking into consideration the requirements of Article 380.

2. The court of appeal may in full or in part take into consideration the results of examination of evidence by the court of first instance.

 

Article 383 – Oral hearing

1. An oral hearing shall start with the statement of one of the members of the court of appeals.

2. The reporting judge shall present the details of the case, the operative part of the judgment of the court of first instance, after which the parties may file motions and provide evidence, after which the hearing of the opinions of the parties shall commence. If new evidence is admitted during the oral hearing, which does not cause a delay in the proceeding, the court shall set to the party reasonable time to state its opinion.

3. The court may, on the petition of a party or on its own initiative, review and examine the disputed evidence in accordance with the procedure established by this Code.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Chapter XLVII – Judgment of a Court of Appeals

 

Article 384 – Scope of the modification by the court of appeals

The court of appeals may modify the judgment of the court of first instance only within the scope requested by the parties.

 

Article 385 – Reversing a judgment and referring a case back for further hearings

1. The court of appeals shall reverse a judgment and refer the case back to the court of first instance for further hearings if:

a) under the circumstances provided in Article 394;

b) by the appealed judgment, the complaint against the default judgment was incorrectly refused leave;

c) the appealed judgment concerns only the admissibility of the claim;

d) the appealed judgment is a repeated default judgment that has been improperly delivered.

2. The court of appeals may not refer back a case and decide it on its own.

 

Article 386 – Judgment of the court of appeals

If an appeal is admissible and the case is not to be referred back to the court of the first instance, the court shall decide the matter on its own. The court of appeals shall, by its judgment, refuse to satisfy the appeal, or deliver a new judgment with regard to the case by modifying the judgment appealed.

 

Article 387 – Consequences of non-appearance of the parties

1. If the plaintiff in the appeal fails to appear at the oral hearing, the court of appeal may, at the request of the adversary party, deliver a default judgment dismissing the appeal.

2. If the respondent in the appeal fails to appear at the hearing, and if the plaintiff in the appeal petitions for a default judgment against the respondent in the appeal, the statements made by the plaintiff ( in the petition ) may be used by the court of appeal as grounds for its default judgment.

3. In all other cases, the rules governing default proceedings before the court of first instance laid down in this Code shall apply.

 

Article 388 – Referring a case back

After a judgment (ruling) enters into force at the court of appeals, the case shall be referred to the court of the first instance along with newly received material and the judgment (ruling) of the court of appeals.

Law of Georgia No 2398 of 9 September 1999 – LHG I, No 43(50), 21.9.1999, Art. 227

 

Article 389 – Contents of an appellate judgment

1. The introductory part of the appellate judgment shall set out:

a) time and place of delivering the judgment;

b) name and composition of the court;

c) name of the person filing the appeal;

d) the judgment appealed.

2. Instead of the descriptive and reasoning parts, the appellate judgment shall, contain:

a) the actual claim of the person filing the appeal;

b) the reference to the findings of fact of the judgment appealed with regard to the circumstances of the case, depicting any possible changes or amendments;

c) the reasons for the modification of the judgment appealed. If the court of appeals agrees with the individual assessments of the court of the first instance with regard to the factual and/or legal aspects of the case, then the reference to these assessments shall substitute the reasons. An appellate judgment may also contain provisions of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms and its Additional Protocols, and the case law of the European Court of Human Rights on a similar legal issue that the court has relied on.

3. The operative part of the judgment shall contain a court's judgment allowing the appeal in full or in part, reference to the distribution of court costs as well as to the time limits and procedure for appealing the judgment.

Law of Georgia No 4209 of 29 December 2006 – LHG I, No 4, 12.1.2007, Art. 51

Law of Georgia No 4037 of 15 December 2010 – LHG I, No 75, 27.12.2010, Art. 480

Law of Georgia No 1919 of 18 October 2022 – website, 24.10.2022

 

Article 390 – Content of ruling by appeal court

1. The decision of a court of appeals by which a case is not ruled on its merits shall be delivered in the form of a ruling.

2. The introductory part of the ruling shall include:

a) the time and place of delivering the ruling;

b) the name and composition of the court;

c) the name of the person filing an appeal or a complaint subject to a time limit (complaint);

d) the judgment (ruling) appealed.

3. Instead of the descriptive and reasoning parts, the appellate ruling shall contain:

a) the actual claim of a person filing an appeal or a complaint subject to a time limit (complaint);

b) the reference to the findings of facts made in the appealed judgment with respect to the circumstances of the case;

c) the brief summary of the reasons for the repeal or upholding of the appealed decision. If the court of appeal agrees with the assessments and findings of the court of the first instance on fact and law of the case, the reference to the assessments and findings shall substitute the summary of reasons of the court of appeals. A ruling of a court of appeals may also refer to provisions of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms and its Additional Protocols, and the case law of the European Court of Human Rights on a similar legal issue that the court has relied on.

4. The operative part of the ruling shall include the court’s decision allowing the appeal or the complaint subject to a time limit (complaint) in full or in part, or the decision dismissing the appeal or the complaint subject to a time limit (complaint), the reference to the distribution of the court costs and to the time limits and procedures for appealing the judgment.

Law of Georgia No 4209 of 29 December 2006 – LHG I, No 4, 12.1.2007, Art. 51

Law of Georgia No 1919 of 18 October 2022 – website, 24.10.2022

 

Section Nine

Appeal on Points of Law

 

Chapter XLVIII – Admissibility of Cassation

 

Article 391 – Filing a cassation appeal

1. The parties and third persons may appeal judgments of the court of appeals with an independent claim to the court of cassation within time limits set by law.

11. A cassation appeal shall be filed with the court that rendered the judgment. A cassation appeal shall comply with the sample approved by the High Council of Justice of Georgia and shall be compiled in writing, and, as a rule, in printed form, in compliance with the rules indicated in the sample. A cassation appeal shall fully and consistently reflect the appellant’s opinion concerning the court judgment being appealed.

2. (Deleted).

3. The values of the subject matter of the cassation appeal shall be determined based on the extent to which the party requests that the appealed judgment be modified. If the amount of this value raises doubts, the person filing the cassation appeal shall demonstrate to the satisfaction of the court the value of the subject matter of the appeal.

4. In non-property disputes, a cassation appeal may be admitted with regard to disputes relating to freedom of speech and expression.

5. A cassation appeal in property and non-property disputes shall be admissible if the appellant proves that:

a) the case represents a legal problem and resolving it would contribute to the development of law and the establishment of uniform judicial practice;

b) the Supreme Court of Georgia has not delivered a decision on a similar legal issue before;

c) it is probable that, as a result of considering the cassation appeal, the Supreme Court of Georgia delivers a decision concerning the given case that would differ from the previously existing practice concerning similar legal cases;

d) the decision of a court of appeals differs from the previously existing practice of the Supreme Court of Georgia concerning similar legal cases;

e) a court of appeals has reviewed the case in substantial violation of substantive and/or procedural law norms, and this could have affected the outcome of reviewing the case;

f) the decision of a court of appeals contradicts the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms and/or its Additional Protocol(s) and the case law of the European Court of Human Rights concerning similar legal issues;

g) a second default judgment of the court of appeals or a judgment of the court of appeals on confirming the default judgment is being appealed .

6. The overall time limit for admitting a cassation appeal for a civil case and adopting a judgment shall be six months, and for a case on recovery of the property from illegal ownership – two months.

Law of Georgia No 1956 of 13 May 1999 – LHG I, No 15(22), 14.5.1999, Art. 64

Law of Georgia No 1232 of 6 April 2005 – LHG I, No 18, 27.4.2005, Art. 109

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 4626 of 11 December 2015 – website, 29.12.2015

Law of Georgia No 259 of 6 February 2017 – website, 13.2.2017

Law of Georgia No 1919 of 18 October 2022 – website, 24.10.2022

 

Article 3911 – Referring a case to the Grand Chamber of the Supreme Court of Georgia

1. The court hearing an appeal on points of law may, by a reasoned judgment, refer the case to the Grand Chamber of the Supreme Court of Georgia, if:

a) the content of the matter is characterised by rare difficulties in law;

b) the cassation chamber does not agree with the legal evaluation (interpretation of the norm) previously made by another cassation chamber;

c) the cassation chamber does not agree with the legal evaluation (interpretation of the norm) previously made by the Grand Chamber;

2. A case shall be heard at the Grand Chamber of the Supreme Court of Georgia on points of law according to this Code and the Organic Law of Georgia on Common Courts.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 2261 of 4 December 2009 – LHG I, No 41, 8.12.2009, Art. 305

 

Article 392 – Inadmissibility of appealing a default judgment

1. A default judgment may not be appealed on points of law by the party against whom the judgment has been delivered.

2. A cassation appeal shall be admissible against such default judgment that has been delivered after the repeated non-appearance, due to which the decision cannot not be appealed again to the court that has delivered it. The judgment may be appealed on points of law only on the grounds of absence of appropriate legal prerequisites.

Law of Georgia No 1956 of 13 May 1999 – LHG I, No 15(22), 14.5.1999, Art. 64

 

Article 393 – Grounds for a cassation appeal

1. A cassation appeal may be based only on the fact that the decision has been delivered in violation of the law. A cassation appeal may also refer to provisions of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms, its Additional Protocols, and the case law of the European Court of Human Rights on a similar legal issue, which, in the     cassation appellant’s view, have been violated by the appealed judgment.

2. Legal norms shall be considered violated, if the court:

a) has not applied the law that it should have applied;

b) has applied the law (including the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms and its Additional Protocols, and the case law of the European Court of Human Rights on a similar legal issue) that it should not have applied;

c) has interpreted the law incorrectly (including the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms and its Additional Protocols) , which is demonstrated in the incompatibility of these interpretations with the case law of the European Court of Human Rights on a similar legal issue.

3. The breach of procedural legal norms shall serve as grounds for reversing a decision only when this breach resulted in a wrong decision in the case.

Law of Georgia No 1919 of 18 October 2022 – website, 24.10.2022

 

Article 394 – Absolute grounds for reversing a decision

A decision shall always be considered to have been delivered in violation of the law, if:

a) the composition of the court of decision was not compliant with the relevant provisions;

b) the court heard the case in the absence of one of the parties which has not been notified according to law, or in the absence of the party’s legal representative, if such representation was stipulated by law, unless such legal representative approves the litigation;

c) the decision was delivered on a case that is not under the substantive jurisdiction of the court;

d) the decision has been delivered based on a hearing for oral argument in which the procedures for admission of the public to the proceedings were violated;

e) the decision does not set out the legal reasons for the judgment;

e1) the reasons provided are incomplete to such extent that it is impossible to checking its legal grounds;

f) the judgment is not signed by the judges that are referred to in the judgment;

g) the decision was delivered by the judges who previously participated in the hearing of this case;

i) the records of the hearing of the court of appeal are not enclosed to the case file.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 395 – (Deleted)

Law of Georgia No 1972 of 28 May 1999 – LHG I, No 18(25), 1.6.1999, Art. 71

Law of Georgia No 2398 of 9 September 1999 – LHG I, No 43(50), 21.9.1999, Art. 227

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

Law of Georgia No 259 of 6 February 2017 – website, 13.2.2017

 

Article 396 – Contents of a cassation appeal

1. A cassation appeal shall include:

a) name of the court to which the appeal is addressed;

b) name and address of the person filing the appeal;

c) exact name of the judgment appealed and a reference to the court delivering this judgment;

d) reference to the part of the judgment that is appealed;

e) reference to the extent to which the judgment is being appealed, to the grounds for appeal (reasons for cassation) and explanations as to whether the plaintiff requests reversal or modification of the judgment (notice of cassation);

f) reference to the facts and evidence that confirm the breach of norms of procedural law, provided the cassation appeal is based on the breach of procedural norms;

g) list of written pleadings enclosed with the cassation appeal;

h) signature of the person filing the cassation appeal.

11. A cassation appeal may also include a statement that the appealed judgment is incompatible with provisions of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms, its Additional Protocols, and the case law of the European Court of Human Rights on a similar legal issue.

2. A power of attorney confirming the power of a representative to file a cassation appeal shall be enclosed with the cassation appeal, unless a document confirming such power is enclosed with the case file.

3. If a cassation appeal does not meet these requirements or if state fees have not been paid, the court shall direct the person filing a cassation appeal to correct the deficiency, for which the court shall give him/her a time limit. If, within this time, the deficiency has not been corrected or the cassation appeal has not been filed within the statutory period, the cassation appeal shall be dismissed.

4. Within 10 days after a cassation appeal has been submitted, the reporting judge shall check whether the cassation appeal has been filed in compliance with the requirements of this article. The reporting judge shall decide the above matters without an oral hearing.

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

Law of Georgia No 259 of 6 February 2017 – website, 13.2.2017

Law of Georgia No 1919 of 18 October 2022 – website, 24.10.2022

 

Article 397 – Time limits for filing a cassation appeal

1. The time limit for filing a cassation appeal shall be 21 days. This period may not be extended (restored) and it shall commence upon a judgment having been served on the party.

2. If the person entitled to file a cassation appeal is present during the announcement of the reasoned judgment, the time limit for filing the cassation appeal shall commence upon the appeal having been announced.

Law of Georgia No 2398 of 9 September 1999 – LHG I, No 43(50), 21.9.1999, Art. 227

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 929 of 29 December 2004 – LHG I, No 41, 30.12.2004, Art. 207

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

 

Article 398 – Referring a case to the court of cassation

After receiving a cassation appeal, the court of appeals shall immediately refer the cassation appeal and the entire case to the court of cassation.

Law of Georgia No 1972 of 28 May 1999 – LHG I, No 18(25), 1.6.1999, Art. 71

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

 

Chapter XLIX – Proceedings at the Court of Cassation

 

Article 399 – General provisions

Proceedings at the court of cassation shall be conducted in compliance with the procedures prescribed for the proceedings at the court of appeals, except for the particular cases provided in this chapter.

 

Article 400 – Service of a cassation appeal on the other party, response to the cassation appeal

After admitting a cassation appeal the court shall send copies of the cassation appeal and of the enclosed documents to the other party and set a time limit for the party to respond in writing to the cassation appeal.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 401 – Reviewing admissibility of a cassation appeal

1. A judicial panel shall review the admissibility of a cassation appeal in accordance with the requirements established by Article 391 of this Code. The judicial panel may decide this matter without an oral hearing.

2. A court shall render a reasoned ruling on the recognition of a cassation appeal as inadmissible. The ruling shall contain a reasoned rebuttal of the grounds of admissibility indicated by the appellant.

3. A cassation court shall examine the admissibility of a cassation appeal under the requirements established by Article 391 of this Code within three months, and for a case on recovery of the property from illegal ownership – within one month after the receipt of the cassation appeal. If the cassation appeal meets the above requirements, it shall be considered admissible.

4. If the cassation appeal has been overruled as inadmissible, 70% of the state fees paid shall be refunded to the person.

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 4626 of 11 December 2015 – website, 29.12.2015

Law of Georgia No 259 of 6 February 2017 – website, 13.2.2017

 

Article 402 – Consequence of admitting a cassation appeal

1. If there exist all pre-conditions for a cassation appeal and the court of appeal grants leave to appeal, the entry into force of the judgment appealed shall be suspended with regard to the part that is being appealed.

2. If a judgment that is to be immediately enforced is being appealed, the court of cassation may temporarily suspend enforcement and cancel measures relating to the enforcement.

3. A judgment on this matter may be delivered without an oral hearing, by requesting the provision of appropriate security.

 

Article 4021 – Applying to the European Court of Human Rights for an advisory opinion

1. The Cassation Court may, after a cassation appeal becomes pending, apply to the European Court of Human Rights for an advisory opinion regarding those crucial case-related issues that are related to the interpretation or application of the rights and freedoms provided for under the   Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms and the protocols thereto.

2 . The Cassation Court shall substantiate the request for its application to the European Court of Human Rights for an advisory opinion, and shall submit appropriate case-related legal and factual circumstances to the European Court of Human Rights.

3 . The Cassation Court shall notify the parties of its application to the European Court of Human Rights for an advisory opinion.

4 . The advisory opinion of the European Court of Human Rights shall have a non-binding nature.

5 . The running of the time limits under Articles 391(6) and 401(3) of this Code shall be suspended from when the Cassation Court applies to the European Court of Human Rights for an advisory opinion until when the advisory opinion is obtained.

Law of Georgia No 3666 of 29 May 2015 – website, 5.6.2015

 

Article 403 – Scheduling a hearing

1. In its judgment on admitting a cassation appeal, the court shall determine the time for the hearing and notify the parties within three days after the judgment has been delivered.

2. The court shall notify the parties of the transfer of the case to the Grand Chamber and the date of the hearing.

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

Law of Georgia No 918 of 8 June 2001 – LHG I, No 18, 28.6.2001, Art. 56

 

Article 404 – Scope of the review of a judgment by the court of cassation

1. The court of cassation shall review a judgment within the scope of the cassation appeal. The court of cassation may not check procedural violations on its own initiative, except for the facts referred to in Article 396(1)(f).

2. The judgments of the court taken prior to the final judgment may also be subject to review by the court of cassation, irrespective of whether they are contestable by a complaint subject to a time limit.

3. The court of cassation shall check whether the case is within the substantive jurisdiction of the court of cassation and whether the court of cassation has an international jurisdiction with regard to the case in question. The court of cassation shall check the venue and substantive jurisdiction of the court of the first instance only at the request of the defendant. Such request shall be admissible, if it has been made by the defendant during the hearing of the case at the appellate stage, or if there is an excusable cause due to which such request was not made to the court of appeals.

 

Article 405 – Cross appeal on points of law

The adversary party may, within 10 days after the cassation appeal has been submitted, file a cross appeal on points of law, regardless of whether the party has waived the right to file a cassation appeal.

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

 

Article 406 – Modifying and increasing the subject matter of dispute

The subject matter of dispute may not be modified or increased, and counterclaims may not be brought or and costs may not be determined before the court of cassation.

 

Article 407 – Factual grounds for review

1. The court of cassation shall review only the submission of the party that are provided in the court judgments or records of the hearings. Moreover, the facts referred to in Article 396(1)(f) of this Code may be taken into consideration.

2. The facts that have been determined as true by the court of appeals shall be binding upon the court of cassation, unless it has been challenged by an admissible and justified petition (objection).

Law of Georgia No 1972 of 28 May 1999 – LHG I, No 18(25), 1.6.1999, Art. 71

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 408 – Oral hearing

1. An oral hearing shall start with a report by one of the members of the court of cassation.

2. The reporting judge shall report to the court the details of the case and the grounds for the judgment of the court of appeals. After this the floor shall be given to the parties to make statements and provide substantiation.

3. The court of cassation may deliver a judgment without an oral hearing. The court shall notify the parties in advance of the review of the case without an oral hearing.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Chapter L – Judgment of the Court of Cassation

 

Article 409 – Scope of the modification of a judgment by the court of cassation

The court of cassation may modify the judgment of a court of appeals only within the scope requested by the parties.

Law of Georgia No 1972 of 28 May 1999 – LHG I, No 18(25), 1.6.1999, Art. 71

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

 

Article 410 – Dismissing cassation appeal

The court of cassation shall dismiss a cassation appeal, if:

a) the breach of law referred to in the cassation appeal did not take place;

b) the judgment of the court of appeals is not based on the breach of law;

c) the judgment of the court of appeals is substantially correct, despite the fact that the reasoning part of the judgment does not provide reasons.

Law of Georgia No 1972 of 28 May 1999 – LHG I, No 18(25), 1.6.1999, Art. 71

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 411 – Judgment of the court of cassation

The court of cassation shall deliver a judgment on the case on its own, unless there are grounds for reversing the judgment provided in Article 412 of this Code and for referring the case back to the court of appeals for a second hearing. A judgment of the court of cassation may also be substantiated based on the provisions of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms and its Additional Protocols, and the case law of the European Court of Human Rights on a similar legal issue that the court has relied on.

Law of Georgia No 1972 of 28 May 1999 – LHG I, No 18(25), 1.6.1999, Art. 71

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 1919 of 18 October 2022 – website, 24.10.2022

 

Article 412 – Referring a case back to the court of appeals for further hearing

1. The court of cassation shall reverse the judgment and refer the case back to the court of appeals for further review, if:

a) the circumstances of the case have been established in violation of procedural norms that has resulted in an incorrect judgment on the case and additional fact-finding process is required;

b) there are grounds provided in Article 394 of this Code, except for sub-paragraphs (c) and (e) of the said article.

2. The court of cassation shall base the judgment provided in paragraph 1 of this article on legal evaluation that shall be binding for the court of appeals. A case may be referred back to the same or another composition of the court of appeals for further hearing.

Law of Georgia No 1972 of 28 May 1999 – LHG I, No 18(25), 1.6.1999, Art. 71

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 413 – Referring back a case

After the court of cassation reviews the case, the case along with a copy of the judgment of the court of cassation shall be referred back to the court reviewing the case.

Law of Georgia No 1972 of 28 May 1999 – LHG I, No 18(25), 1.6.1999, Art. 71

 

Section Ten

Complaint Subject to a Time Limit

 

Chapter LI – Admissibility and Procedure for Reviewing Complaints Subject to a Time Limit

 

Article 414 – Filing a complaint subject to a time limit

1. A complaint subject to a time limit may be filed against the rulings delivered by a court only in cases provided in this Code.

2. A complaint subject to a time limit may be filed by the parties against whom the ruling has been delivered, as well as by the persons to whom the ruling directly refers.

Law of Georgia No 2398 of 9 September 1999 – LHG I, No 43(50), 21.9.1999, Art. 227

 

Article 415 – Filing a complaint subject to a time limit

A complaint subject to a time limit shall be filed with the court that has delivered the judgment. A complaint subject to a time limit shall comply with the requirements established by Article 177(2) of this Code.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 416 – Time limits for filing a complaint subject to a time limit

A complaint subject to a time limit shall be filed within 12 days. This time limit may not be extended or restored. This period shall begin upon a ruling having been served on the party or upon the ruling having been announced at the trial, if the person entitled to file a complaint subject to a time limit attended the announcement of the ruling. Service of a copy of the ruling on the party personally in court or according to Articles 70-78 of this Code shall be considered to be the moment of the service of the ruling.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 417 – Transferring a complaint subject to a time limit and case material to the court of higher instance

A complaint subject to a time limit along with the case material shall be transferred to a court of higher instance.

Law of Georgia No 1972 of 28 May 1999 – LHG I, No 18(25), 1.6.1999, Art. 71

Law of Georgia No 2398 of 9 September 1999 – LHG I, No 43(50), 21.9.1999, Art. 227

Law of Georgia No 2130 of 25 November 2005 – LHG I, No 53, 19.12.2005, Art. 350

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

 

Article 418 – Consequence of filing a complaint subject to a time limit

1. Filing of a complaint subject to a time limit shall not suspend the performance of the procedural action prescribed by the appealed court ruling.

2. A court may suspend the performance of such procedural action. The performance of the procedural action prescribed by the appealed judgment may be suspended by a court of higher instance.

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 419 – Decision on a complaint subject to a time limit

1. A ruling on a complaint subject to a time limit shall be delivered by a court of higher instance within 2 months after the complaint subject to a time limit has been submitted.

2. The judgment shall be delivered without an oral hearing. The court may also order an oral hearing of a complaint subject to a time limit, if so required and if this facilitates the establishment of the circumstances of the case. If a case is reviewed in an oral hearing, the judge may deliver a judgment without leaving the court room.

3. A higher court judgment on a complaint subject to a time limit may not be appealed.

Law of Georgia No 1972 of 28 May 1999 – LHG I, No 18(25), 1.6.1999, Art. 71

Law of Georgia No 2398 of 9 September 1999 – LHG I, No 43(50), 21.9.1999, Art. 227

Law of Georgia No 2130 of 25 November 2005 – LHG I, No 53, 19.12.2005, Art. 350

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

 

Article 420 – Procedure for reviewing complaints subject to a time limit

Complaints subject to a time limit shall be reviewed at courts of higher instance in compliance with the procedures prescribed for these courts.

Law of Georgia No 1972 of 28 May 1999 – LHG I, No 18(25), 1.6.1999, Art. 71

 

Section Eleven

Reopening of Proceedings

 

Chapter LII – Application for Reopening Proceedings and a Procedure for its Review

 

Article 421 – Types of reopening of proceedings

1. The proceedings terminated by a final judgment or ruling may be reopened only when there are prerequisites for an action for annulment (Article 422) or for an action for retrial of the case due to newly discovered circumstances (Article 423).

2. If both actions are brought by one and the same party, or by different parties, concurrently requesting the annulment of the decision and retrial due to newly discovered circumstances, the court shall suspend the review of the action for retrial brought due to newly discovered circumstances, until the review of the action for annulment of the judgment (ruling) has been completed.

 

Article 422 – Action for annulment of a judgment (ruling)

1. A final judgment may be annulled by an action filed by an interested person if:

a) a judge was involved in the judgment without having the right to take part in the judgment;

b) one of the parties or its legal representative (if the party needs such representative) has not been invited to the hearing;

c) the person whose rights and lawful interests are directly affected by the judgment, has not been invited to the hearing;

d) the judicial summons was deemed to have been served in accordance with Article 71(5) of this Code, although the defendant who failed to appear declares before the court that, through no fault of his/her own, he/she did not have information about the judicial summons and/or the court decision, as a result of which he/she was deprived of the opportunity to file an answer and/or appeal against the court decision. In such case, the defendant shall present in his/her application his/her primary position in connection with the material circumstances of the case.

2. These grounds may not be used for annulling a judgment, if it was possible for the party to declare those grounds during the hearing to the court of the first instance, the court of appeals or the court of cassation, respectively.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 424 of 30 March 2021 – website, 13.4.2021

 

Article 4221 – Annulment of a court judgment on establishment of some facts of legal significance

1. Court judgments on facts of legal significance relating to a birth or death of a person at a certain time and under certain circumstance, or the registration of birth or death may be annulled based on an action brought by an interested person, if at the time of bringing the action for annulment there are two different civil records and wrong data have been established under the judgment appealed.

2. The time limits determined by Article 426 of this Code shall not apply to bringing an action under paragraph 1 of this article.

Law of Georgia No 5569 of 20 December 2011 – website, 28.12.2011

 

Article 423 – Action for retrial due to newly discovered circumstances

1. A final judgment may be appealed by an action for retrial due to newly discovered circumstances, if:

a) it is discovered that the judgment was based on a falsified document;

b) it has been established that the witness has intentionally given false testimony, the expert has intentionally provided a false report, or the translator intentionally translated incorrectly, which resulted in an unlawful or unjustified judgment;

c) it has been established that the parties and their representatives or the judge has committed an offence in connection with the legal dispute;

d) a court sentence, judgment, ruling or a resolution of another body on which this decision is based, has been reversed;

e) a party submits to the court a decision delivered in the same matter and that has entered into force earlier;

f) a party has become aware of such circumstances and evidence which would have resulted in a decision more favourable to that party if they had been previously submitted to the court;

g) there is a final judgment (ruling) of the European Court of Human Rights establishing that the European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms and/or of its additional protocols have been violated with regard to this case, and if the decision to be reviewed is based on this violation.

h) there is a decision of the United Nations Human Rights Committee, the Committee on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women, the Committee on the Rights of the Child, the Committee against Torture, the Committee on the Rights of Persons with Disabilities or the Committee on the Elimination of Racial Discrimination  (‘the Committee’) that has established that the Convention , on the basis of which the Committee was found, has been violated with respect to that case, and the judgment subject to review was based on that violation .

2. An action for retrial due to newly discovered circumstances may be brought under paragraph 1(a-c) of this article, if a final and binding conviction has been issued as a result of a criminal offence.

3. An action for retrial may be brought under paragraph 1(e-f) of this article, if the party, through no fault of its own, was unable to present during the hearing and decision-making a final decision delivered in the same matter, or to refer to new circumstances and evidence.

4. If action for retrial is brought under paragraph 1(g) of this article, the court shall review the issue of awarding to the plaintiff relevant compensation, if it is impossible to modify the decision because the rights have been acquired in good faith by third persons.

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 3035 of 4 May 2010 – LHG I, No 24, 10.5.2010, Art. 163

Law of Georgia No 5012 of 27 April 2016 – website 13.5.2016

Law of Georgia No 201 of 22 December 2016 – website 29.12.2016

Law of Georgia No 2993 of 31 May 2023 – website 13.6.2023

 

Article 424 – Jurisdiction

1. An action for annulment or an action for retrial due to newly discovered circumstances shall be filed with the court that delivered the judgment (ruling). The court that has delivered the decision shall review the action even when there is a ruling entered by a higher instance court affirming this decision. The court of appeals or the court of cassation shall review an action for annulment or an action for retrial due to newly discovered circumstances only if the action is brought against the decision delivered by it.

2. If an action for annulment or an action for retrial due to newly discovered circumstances concerns the judgment (ruling) delivered by courts of several instances on one and the same case, then the action shall be brought to the highest instance court.

Law of Georgia No 407 of 28 June 2000 – LHG I, No 26, 13.7.2000, Art. 71

 

Article 425 – Procedure for filing an action

An action for annulment of a decision or an action for retrial due to newly discovered circumstance shall be filed and heard in compliance with general rules, taking into account any exceptions provided in this chapter.

 

Article 426 – Time limit for filing an action

1. An action for annulment or an action for retrial shall be filed within one month and this period may not be extended.

2. Running of the time limit shall commence as from the day when the party becomes aware of the grounds for annulment or retrial.

21. In cases provided in Article 423(1)(g) of this Code, an action for retrial shall be filed within three months after a judgment (ruling) of the European Court of Human Rights enters into force, and in cases provided in Article (1)(h) of this Code an action for retrial shall be filed within six months after a decision of an appropriate Committee enters into force.

3. If an application for annulment of a judgment is based on Article 422(1)(b), the time limit for filing the application shall commence as from the day when the judgment is notified to a party; if the party is legally incompetent, the judgment is notified to his/her legal representative; and if the party is a beneficiary of support and the support has been established for his/her for exercising procedural representation, the judgment is notified to him/her or his/her supporter. The above time limit shall commence as from the delivery day of the judgment which was delivered later.

4. An action for annulment or an action for retrial may not be filed after five years have elapsed after the decision entered into force, except for cases under Article 422(1)(c) and Article 423(g)(h) of this Code. Law of Georgia No 3035 of 4 May 2010 – LHG I, No 24, 10.5.2010, Art. 163

Decision of the Constitutional Court of Georgia No 3/1/531 of 5 November 2013 – website, 18.11.2013

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

Law of Georgia No 5012 of 27 April 2016 – website 13.5.2016

 

Article 427 – Content of a statement of claim for annulment, or of a statement of claim for retrial due to newly found circumstances

1. A statement of claim shall include:

a) exact name of the decision appealed;

b) the grounds on which the decision is be annulled or proceedings are to be reopened;

c) evidence showing that the deadline for filing an application has been met;

d) reference to the fact that the procedures for jurisdiction have been adhered to;

e) declaration as to the extent to which the plaintiff requests the annulment of the decision appealed and replacement of the decision by another decision.

2. If the statement of claim does not comply with these requirements, the court shall order the plaintiff to correct the deficiency and shall give the plaintiff a time limit for that purpose. If the deficiency is not corrected within the time limit, the statement of claim shall not be admitted.

 

Article 428 – Removing a judge from the case

A judge who, according to law, should not have been involved in the decision (Article 422(1)(a)), or whose criminal action in connection with the litigation is the cause of an action for retrial (Article 423(1)(c)), may not take part in proceedings relating to an action for annulment or an action for retrial due to the newly discovered circumstances.

 

Article 429 – Review of admissibility

A court shall review, on its own initiative, whether an action for reopening proceedings is admissible. If one of the requirements for admitting a complaint has not been met, the court shall, by its judgment, overrule the complaint as inadmissible, which may be appealed by a complaint subject to a time limit.

Law of Georgia No 2398 of 9 September 1999 – LHG I, No 43(50), 21.9.1999, Art. 227

 

Article 430 – Review of the statement of claim

1. An action for retrial, except in cases provided for by Article 423(1)(f) of this Code, shall be reviewed without an oral hearing. The court may also order an oral hearing if so required and if this facilitates the establishment of the circumstance of the case. If an oral hearing is ordered, the parties shall be notified of the time and place of the court hearing; however, their non-appearance shall not hinder the court from reviewing and deciding the matter.

2. If it is discovered that an action for retrial is groundless, the court shall deliver a judgment refusing to satisfy the application, which shall be appealed by a complaint subject to a time limit.

3. If it is discovered that an action for retrial is justified, then the court shall, by its ruling, reverse the decision appealed, except in cases provided for by Article 423(1)(f) of this Code. The ruling may be appealed by a complaint subject to a time limit.

4. In cases provided for by Article 423(1)(f) of this Code, when retrial is held, the court shall, by its ruling, reverse the decision appealed in full or in part, or shall uphold it till the end of the hearing in accordance with the procedure established by Article 431 of this Code. The ruling may be appealed by a complaint subject to a time limit.

Law of Georgia No 2398 of 9 September 1999 – LHG I, No 43(50), 21.9.1999, Art. 227

Law of Georgia No 5669 of 28 December 2007 – LHG I, No 1, 3.1.2008, Art. 1

Law of Georgia No 6315 of 25 May 2012 – website, 8.6.2012

Decision of the Constitutional Court of Georgia No 2/8/765 of 7 December 2018 – website, 12.12.2018

Law of Georgia No 805 of 22 July 2021 – website, 26.7.2021

 

Article 431 – Case hearing

After an appealed decision has been reversed in full or in part or after an appealed decision has been upheld till the end of the hearing, the case with regard to which this decision was delivered shall be heard again in accordance with the procedures established by this Code for case hearing.

Law of Georgia No 805 of 22 July 2021 – website, 26.7.2021

 

Article 432 – Enforcement of decision

An action for retrial shall not suspend the enforcement of the decision. The court may, by its ruling, temporarily suspend the enforcement of the decision. Enforcement of the decision shall depend on whether a person requesting the proceedings can provide appropriate security.

 

Article 4321 – Payment of indemnity on the basis of a decision of the Committee

For the purposes of obtaining indemnity from the State on the basis of a decision of the Committee on the payment of indemnity a person may file a claim in court. The court shall define the amount of indemnity considering the gravity of violation of human rights and other objective factors. The claim to obtain indemnity shall be reviewed in accordance with the procedures established by the Administrative Procedure Code of Georgia.

Law of Georgia No 5012 of 27 April 2016 – website 13.5.2016

 

 

Transitional and Final Provisions of the Civil Procedure Code of Georgia

 

Article 433 – Entry into force of the Civil Procedure Code of Georgia

The Civil Procedure Code of Georgia shall enter into force from 15 May 1999 when the formation of the system of Common Courts is completed according to the Organic Law of Georgia on Common Courts, and judges within this system are appointed.

Law of Georgia No 1261 of 20 February 1998 – The Parliament Gazette, No 11-12, 14.3.1998, p. 32

Law of Georgia No 1529 of 17 July 1998 – The Parliament Gazette, No 27-28, 30.7.1998, p. 15

Law of Georgia No 1773 of 24 December 1998 – LHG I, No 1(8), 14.1.1999, Art. 10

 

Article 4331 – (Deleted)

Law of Georgia No 4037 of 15 December 2010 – LHG I, No 75, 27.12.2010, Art. 480

Law of Georgia No 5265 of 11 November 2011 – website, 24.11.2011

 

Article 434 – List of invalid normative acts

From 15 May 1999, the following normative acts shall be declared invalid:

Law of the Soviet Socialist Republic of Georgia of 26 December 1964 on the Approval of the Civil Procedure Code of the Soviet Socialist Republic of Georgia (Gazette of the Supreme Soviet of the Soviet Socialist Republic of Georgia, 1964, No 36, Article 663), as well as the Code of the Civil Procedure Law of the Soviet Socialist Republic of Georgia approved under this Code.

Law of Georgia No 1261 of 20 February 1998 – The Parliament Gazette, No 11-12, 14.3.1998, p. 32

Law of Georgia No 1529 of 17 July 1998 – The Parliament Gazette, No 27-28, 30.7.1998, p. 15

Law of Georgia No 1773 of 24 December 1998 – LHG I, No 1(8), 14.1.1999, Art. 10

 

Article 4341 – Normative act that shall be adopted based on this Code

The High Council of Justice of Georgia shall, before 1 January 2014, ensure the adoption of the decision provided in Article 37(2) of this Code.

Law of Georgia No 1156 of 20 September 2013 – website, 8.10.2013

 

Article 435 – Operation of civil procedure law in time

Civil matters shall be heard in court under civil procedural laws, which are applicable when hearing a case, when taking individual procedural actions or when enforcing court decisions.

 

Article 436 – Hearing cases received by courts before 15 May 1999 that are still pending

1. Civil cases that were admitted by courts before 15 May 1999 and that are still pending, shall be heard according to the Civil Procedure Code by the courts in which these cases were pending.

2. Supervisory complaints filed before 15 May 1999 against the final decisions of the Common Courts of Georgia with respect to which supervisory proceedings have not been completed, shall be reviewed by the Civil Chamber of the Supreme Court of Georgia.

3. The Chamber for Civil, Commercial and Insolvency Matters of the Supreme Court of Georgia shall review the supervisory objections filed against the final decisions of the Common Courts of Georgia before 15 May 1999, as well as motions of the Supervisory Chamber of the Supreme Court of Georgia.

4. Judgments on civil cases delivered by the court of the first instance before 15 May 1999 that have not entered into force may be appealed in a court of appeals.

5. Judgments delivered after 15 May 1999 by the Supreme Court of Georgia on cases heard in the courts of first instance may be appealed to the court of cassation within the statutory time limit.

6. The Chamber for Civil, Commercial and Insolvency Matters of the Supreme Court of Georgia shall review the cases referred to in paragraphs 2 and 3 of this article in compliance with the procedures prescribed by Article 408, in a panel of three judges. The complaints filed with regard to the cases that are particularly complex and that have been reviewed by the Supervisory Chamber, Civil Chamber and Presidium of the Supreme Court of Georgia shall be reviewed by all the members of the Chamber that have not participated in the review. This procedure shall not apply to persons that participate in the hearing of cases at the Supervisory Chamber of the Supreme Court.

7. When reviewing cases according to the supervisory procedure, the Chamber for Civil, Commercial and Insolvency Matters of the Supreme Court of Georgia may not refer a case for further hearing and may deliver a decision according to Article 411. The breach of the norms of procedural law may become the grounds for cancelling a decision only if this breach resulted in an incorrect decision in the case.

Law of Georgia No 1261 of 20 February 1998 – The Parliament Gazette, No 11-12, 14.3.1998, p. 32

Law of Georgia No 1529 of 17 July 1998 – The Parliament Gazette, No 27-28, 30.7.1998, p. 15

Law of Georgia No 1773 of 24 December 1998 – LHG I, No 1(8), 14.1.1999, Art. 10

Law of Georgia No 1956 of 13 May 1999 – LHG I, No 15(22), 14.5.1999, Art. 64

Law of Georgia No 1972 of 28 May 1999 – LHG I, No 18(25), 1.6.1999, Art. 71

Law of Georgia No 2314 of 22 July 1999 – LHG I, No 36(43), 29.7.1999, Art. 176

Law of Georgia No 2261 of 4 December 2009 – LHG I, No 41, 8.12.2009, Art. 305

 

Article 437 – (Deleted)

Law of Georgia No 1261 of 20 February 1998 – The Parliament Gazette, No 11-12, 14.3.1998, p. 32

Law of Georgia No 1956 of 13 May 1999 – LHG I, No 15(22), 14.5.1999, Art. 64

 

Article 438 – (Deleted)

Law of Georgia No 1261 of 20 February 1998 – The Parliament Gazette, No 11-12, 14.3.1998, p. 32

Law of Georgia No 1494 of 26 June 1998 – The Parliament Gazette, No 25-26, 15.7.1998, p. 32

Law of Georgia No 1956 of 13 May 1999 – LHG I, No 15(22), 14.5.1999, Art. 64

 

Article 439 – Jurisdiction of the courts of the Autonomous Republic of Abkhazia

Until the jurisdiction of Georgia is fully restored in the Autonomous Republic of Abkhazia, the violated and disputed rights, as well as the legitimate interests of internally displaced persons shall be secured by the courts of the Autonomous Republic of Abkhazia according to their territorial jurisdiction, in compliance with the requirements laid down in Chapter III of the Civil Procedure Code of Georgia, provided that the defendant is also an internally displaced person.

Law of Georgia No 1519 of 26 June 1998 – The Parliament Gazette, No 25-26, 15.7.1998, p. 39

 

Article 440 – Restricting activities of a representative in a civil proceeding

A person who has not passed the proficiency testing for lawyers and has not become a member of the Bar Association of Georgia may not act as a representative at the courts of appeal and cassation, except for an employee of a state body, a municipality/a municipal body and an organisation with regard to a case relating to this body or organisation.

Law of Georgia No 978 of 20 June 2001 – LHG I, No 22, 6.7.2001, Art. 84

Law of Georgia No 2310 of 2 June 2003 – LHG I, No 13, 2.6.2003, Art. 88

Law of Georgia No 3435 of 13 July 2006 – LHG I, No 32, 31.7.2006, Art. 243

Law of Georgia No 1701 of 24 September 2009 – LHG I, No 29, 12.10.2009, Art. 184

Law of Georgia No 2268 of 4 May 2018 – website, 21.5.2018

Law of Georgia No 6988 of 15 July 2020 – website, 28.7.2020

 

Article 441

Until relevant changes are made to the Law of Georgia on the Relations Arising from Using the Living Space, courts shall suspend the review of the disputes relating to the disputes between the owner and the user concerning the living space, also enforcement if actions shall be suspended and the owner and the user shall retain their respective rights and obligations with regard to the living space.

Law of Georgia No 55 of 18 May 2004 – LHG I, No 13, 2.6.2004, Art. 44

 

Article 442 – Exercise of the powers of court of appeals, referring pending cases, and reviewing cassation appeals

1. Until 1 November 2005, the power of a court of appeals provided in this Code shall be exercised by regional courts and supreme courts of the autonomous republics.

2. Cases pending by regional courts and by courts of an autonomous republic before 15 July 2005 which fall under the jurisdiction of a district (city) court shall be referred to the district (city) court.

3. Article 391(2) and (5) of this Code shall not apply to the review of cassation appeals registered before 1 November 2005.

Law of Georgia No 1740 of 23 June 2005 – LHG I, No 36, 11.7.2005, Art. 227

 

Article 443 – Review of an appeal by a judge sitting alone

1. A judge of the Civil Chamber of a court of appeal may, sitting alone, review cases under Article 14 of this Code, disputes over property the value of which does not exceed GEL 10 000, as well as disputes arising from labour relations.

2. A judge of the civil chamber of the appeals (regional) court who has been appointed to the civil chamber of the court of appeals shall, sitting alone, continue the appeal proceedings commenced with regard to the cases provided in paragraph 1 of this article.

Law of Georgia No 2130 of 25 November 2005 – LHG I, No 53, 19.12.2005, Art. 350

Law of Georgia No 3388 of 23 June 2006 – LHG I, No 26, 14.7.2006, Art. 210

Law of Georgia No 4209 of 19 December 2006 – LHG I, No 4, 12.1.2007, Art. 51

 

Article 444 – Reopening of proceedings due to the newly discovered circumstances, based on a judgment (ruling) of the European Court of Human Rights

Article 423(1)(g) of this Code shall also apply to those natural and legal persons that were denied a retrial due to newly discovered circumstances based on a judgment (ruling) of the European Court of Human Rights, provided that these natural and legal persons applied to the court before 15 June 2010 with a request for retrial due to newly found circumstances.

Law of Georgia No 3035 of 4 May 2010 – LHG I, No 24, 10.5.2010, Art. 163

 

Article 445 – Admitting a claim (application)

1. When filing a claim (application) with a court, unless it has been mailed by post, the court registry shall check the form (and not content) of the claim (application) and if the form is found to be incorrect, shall instruct the plaintiff or the plaintiff's representative (if the claim (application) is filed by the representative) to correct the deficiency.

2. When checking the form of the claim (application), the following circumstances shall be taken into account:

a) whether the claim (application) has been filed in the manner approved by the High Council of Justice of Georgia;

b) whether the claim (application) contains the details provided in Article 178(1)(a-d), (g), (j) and (l) of this Code;

c) whether a document confirming the payment of state fees has been enclosed with the claim (application), and if not, whether in the field designated for petitions there is a reference to the petition for exemption from state fee, deferral of payment or reduction of the amount of the state fees;

d) whether all the documents referred to in the list of enclosed documents are attached to the claim (application);

e) whether a document confirming the power of the representative is enclosed with the claim (application), where the claim (application) is filed by a representative;

f) whether the claim (application) has been signed;

g) whether the claim (application) and enclosed documents have been submitted in as many copies as is the number of the defendants.

3. A judge shall be obliged to deliver a judgment on admitting the claim (application) within five days after the claim (application) has been filed. The claim (application) shall be deemed admitted from the day when a judgment on its admission has been delivered, or if a judgment has not been delivered within these time limits, the claim (application) shall be deemed admitted after the lapse of this period.

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

 

Article 446 – Sending copies of a claim and enclosed documents to the defendant

After a court delivers a ruling granting leave to a claim according to Article 445 of this Code, or after the period established for delivering the ruling expires, the judge shall be obliged to order that copies of the claim and enclosed documents be sent to the defendant in accordance with the procedures established by Article 448 of this Code.

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

 

Article 447 – Ruling on deficiency and return of a claim

1. If a judge finds that a claim has been filed in violation of Article 177(3) and/or Article 178 (except for paragraph 1(h) and (i) of the same article, provided that the plaintiff has provided excusable cause for its failure to present evidence) or the claim and the enclosed documents have not been submitted in as many copies as is the number of the defendants, and/or a document confirming the payment of state fees and/or a document confirming the power of a representative is not enclosed to the claim, the court shall deliver a ruling on the fault and give the plaintiff time to remedy it. If the plaintiff remedies the fault referred to in the judgment within the set time limit, the court shall deliver a ruling making the claim pending; otherwise, the court shall deliver a ruling denying pendency to the claim and returning it to the plaintiff; this ruling may be appealed by a complaint subject to a time limit. If such ruling is delivered, state fees shall be refunded in full.

2. If the claim does not contain the address of the plaintiff provided in Article 178(1)(b) of this Code, the court shall deliver a ruling on leaving the claim untried.

3. A court may inform the parties (their representatives) by phone of the fault established with regard to the claim if the fault concerns the form (and not content) of the claim provided in Article 445(2) of this Code. In the latter case the judgment on the fault communicated in this manner shall be deemed delivered on the day when the party was contacted by phone.

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

 

Article 448 – Court instructions to the defendant

1. To prepare a case for the hearing, a judge shall:

a) send to the defendant copies of the claim (application) and documents provided by this Code;

b) give the defendant time to prepare a written response (answer) to the claim (application) and on the issues specified in the claim, as well as to prepare his/her opinion on the documents enclosed with the claim, and submit them to the court. The time limit shall not exceed 14 days, or 21 days for complex category of cases. This period may not be extended, unless there is reasonable cause.

2. The defendant's written response (answer) shall contain:

a) the name of the court with which the response (answer) is filed;

b) first name and surname (designation), main address (actual location), also an alternative address (if any), address of a workplace, telephone number, including mobile number, email address and fax number of the defendant and of the defendant's representative (if a response (answer) is filed by a representative), as well as of the witness and of another person to be called to the hearing. The defendant or the defendant's representative may also include a contact person's details in the response (answer). If the defendant is a legal person or an individual entrepreneur it, or its representative, if it has one, (except for a legal representative) – shall be obligated to indicate an email address and a telephone number;

c) indication as to whether the defendant acknowledges the claim and which part of it;

d) if the defendant does not acknowledge the claim, specific facts and circumstances on which his/her response (answer) to the claim is based;

f) evidence confirming the circumstances indicated by the defendant;

g) procedural means that the defendant intends to use to defend himself/herself against the claim, in particular, whether he/she intends to file a counter-claim or objects to the admissibility of the claim;

i) if the defendant files motions:

i.a) indication as to whether the defendant intends to recuse the court or the judge, etc.;

i.b) indication as to who may be engaged in the trial as a joined party or a third person;

i.c) indication as to which witnesses are to be summoned to the hearing;

i.d) other motions;

h) list of the documents enclosed to the response (answer);

l) the defendant's position on the review of the case without an oral hearing.

3. A document confirming the power of the representative shall be enclosed with the response (answer), if the response is filed by a representative.

4. A response (answer) shall completely and in the right order reflect the defendant's position on each fact and evidence referred to in the claim. If the defendant disagrees with any of the circumstances referred to in the claim, he/she shall be obliged to indicate reasons and provide corresponding arguments.

5. The defendant shall be obliged to enclose with the response (answer) all the evidence referred to in the response. If the defendant is not able to enclose evidence with the response (answer) due to reasonable cause, he/she shall be obliged to indicate accordingly in the response (answer). The defendant may request a reasonable period for providing evidence.

6. After receiving copies of the claim and the enclosed documents, the defendant shall, within the time limits prescribed by the court, submit to the court his/her response (answer) to the claim and to the questions raised in the claim, as well as his/her opinions on the documents enclosed with the claim. The response (answer) shall comply with the requirements provided in Article 177(2) and (3).

7. Upon filing a response (answer), a defendant may declare that he/she agrees to receive written material via email. In that case, the court shall, as a rule, send material to the defendant via email.

8. The response shall be signed by the defendant or its representative.

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

 

Article 449 – Sending copies of the defendant's written response (answer) and enclosed documents to the plaintiff

1. Copies of the defendant's written response (answer) and enclosed documents shall be submitted to the plaintiff.

2. The plaintiff may submit to the judge additional evidence as well as communicate in writing his/her opinions on the defendant's written response (answer) within five days after receiving the defendant's written response (answer).

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

 

Article 450 – Application of some of the articles of this Code to administrative proceedings

1. Article 11(5), Article 59(31), Article 183, Article 184, Article 186(1)(h), Article 201 and Article 275(h-i) shall not apply to the hearing of administrative cases under the Administrative Procedure Code of Georgia.

2. Articles 445-449 of this Code shall apply only to the hearing of administrative cases under the Administrative Procedure Code of Georgia.

Law of Georgia No 5667 of 28 December 2011 – website, 30.12.2011

 

Article 451 – Legal regulation during transition period in relation to persons declared legally incompetent by court before 1 April 2015

1. The right to apply to court until the individual examination is not restricted for persons declared legally incompetent by court before 1 April 2015.

2. Persons declared legally incompetent by court before 1 April 2015 shall be deemed legally incompetent until their individual examination, taking into account the content of the regulations effective before 1 April 2015.

3. A judge shall reject a claim within five days after its submission to the court if the claim was filed by a person declared legally incompetent by court before 1 April 2015 whose individual examination was not conducted.

4. The court shall, on the basis of the application of a party or on its own initiative, dismiss a claim (an application) if it was filed by a person declared legally incompetent by court before 1 April 2015 and the court deems it inappropriate to appoint a procedural representative for him/her.

5. A party may be refused to have a decision of the medical mediation service recognised and enforced if the party against whom the court judgment has been passed files a claim with the court and proves that he/she is a person declared legally incompetent by court before 1 April 2015.

6. A court may cancel a decision of the medical mediation service if a party against whom the court judgment was passed files a complaint with the court and proves that he/she is a person declared legally incompetent by court before 1 April 2015.

7. If an application for annulment of a judgment is based on Article 422(1)(b) of this Code, the time limit for filing the application shall commence as from the day when the judgment was notified to the legal representative of a party who was a person declared legally incompetent by court before 1 April 2015.

Law of Georgia No 3340 of 20 March 2015 – website, 31.3.2015

 

Article 452 – Granting consent to the marriage of a minor that has reached 17 years of age during transition period

1. The court shall hear a case on granting consent to the marriage of a minor that has reached 17 years of age by way of non-contentious proceedings under Article 311 of this Code.

2. An application for granting consent to the marriage of a minor that has reached 17 years of age shall be filed with the court according to the residence address of either of the intending spouses. If one of the intending spouses is an adult, the application shall be filed with the court according to the residence address of the minor.

3. An application must contain the consent of both applicants to the marriage. The application must be accompanied with a documentation evidencing a valid reason provided for by the Civil Code of Georgia. The documentation must be issued by a duly authorised person.

4. When hearing the case, the judge shall verify the availability of the valid reason under the Civil Code of Georgia required for granting consent to the marriage of a minor, and shall, with direct participation of a minor applicant, ascertain his/her true intention to marry and, based on this, make a judgment to grant, or refuse to grant consent to the marriage of a minor that has reached 17 years of age.

5. The court judgment may be appealed to the court of appeals within 14 days after the substantiated judgment is delivered to the party.

6. This article shall lose effect from 1 January 2017.

Law of Georgia No 4648 of 16 December 2015 – website, 28.12.2015

 

President of Georgia                                                               Eduard Shevardnadze

Tbilisi

14 November 1997

No 1106-I ს